РҚАО-ның ескертпесі!
Бұйрықтың басын V1300008424 қараңыз
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 218-1-қосымша |
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7-сыныптарына арналған
"Өлкетану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. 218-1-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің м.а. 25.10.2017 № 545 (5, 7-сыныптары үшін алғашқы жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап пайда болған қатынастарға қолданылады, 6, 8-сыныптары үшін 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап, 9 (10)-сыныптары үшін 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Өлкетану" – "Қазақстан тарихы", "Қазақ әдебиеті" (қазақ тілді емес мектептерге "Қазақ тілі мен әдебиеті"), "География", "Музыка" жалпы білім беретін оқу пәндерін толықтыратын кіріктірілген оқу курсы және туған өлкенің тарихын, табиғатын, мәдениетін оқуға ықпал етеді.
2. Курстың мақсаты – туған өлкенің қалыптасуы мен дамуын кешенді сипаттайтын географиялық, тарихи, мәдени, табиғи және басқа да факторлар туралы білім қалыптастыру; туған елге деген сүйіспеншілік сезімге, қоршаған табиғи ортаны аялауға тәрбиелеу болып табылады.
3. Оқу пәнінің міндеттері:
1) Қазақстан тарихы, география, қазақ әдебиеті және музыка пәндері сабақтарында алынған білімдері мен дағдыларын кеңейту, тереңдету;
2) ежелгі дәуірден бастап қазіргі уақытқа дейінгі туған жер аумағында болып жатқан тарихи процестердің негізгі кезеңдері мен ерекшеліктері туралы білім қалыптастыру;
3) туған өлкенің табиғи байлықтары, тарихи ескерткіштері және мәдени нысандары туралы білімдерін кеңейту;
4) туған өлкенің дәстүрлі қолөнері, мәдени және әдеби мұралары мен өңір мақтанышына айналған адамдар туралы білімдерін кеңейту;
5) туған өлкенің бірегей табиғаты, тарихы мен мәдениетіне деген құрмет сезімдеріне тәрбиелеу; оларды қорғауға жауапкершіліктерін арттыру.
2-тарау. "Өлкетану" оқу курсының мазмұнын ұйымдастыру
4. "Өлкетану" оқу курсы бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – оқу жылында 5 сағат;
2) 6-сыныпта – оқу жылында 7 сағат;
3) 7-сыныпта – оқу жылында 8 сағат. Барлығы – 20 сағат.
5. "Өлкетану" кіріктірілген оқу курсының материалдары
5-7-сыныптардағы "Қазақстан тарихы", "Қазақ әдебиеті" (қазақ тілді емес мектептерге "Қазақ тілі мен әдебиеті"), "География", "Музыка" оқу пәндерінің аясында оқытылады.
6. "Өлкетану" курсының оқу жүктемесін сыныптар мен пәндерге бөлу:
1) 5-сыныпта:
"Қазақстан тарихы" – 4 сағат;
"Музыка" – 1 сағат;
2) 6-сыныпта:
"Қазақстан тарихы" – 4 сағат;
"Қазақ әдебиеті" (қазақ тілді емес мектептерге "Қазақ тілі және әдебиеті") – 2 сағат;
"Музыка" – 1 сағат;
3) 7-сыныпта:
"Қазақстан тарихы" – 4 сағат;
"Қазақ әдебиеті" (қазақ тілді емес мектептерге "Қазақ тілі мен әдебиеті") – 2 сағат;
"География" – 2 сағат.
7. "Өлкетану" курсының 5-сыныптағы базалық мазмұны:
1) "Туған өлкенің аңыз-ертегілері";
2) "Біздің айналамыздағы тарихи ескерткіштер";
3) "Өңірдің тарихи тұлғалары: билер, батырлар мен палуандар";
4) "Жәдігерлер сыр шертеді (өлкетану мұражайына бару)";
5) "Туған өлке симфониясы".
8. "Өлкетану" курсының 6-сыныптағы базалық мазмұны:
1) "Топонимдер – өткен заманнын куәгерлері (өлке тарихы атауларында)";
2) "Мәдени-тарихи дәстүрді сақтаушылар: өлкенің ұлттық қолөнері";
3) "Бір ел – бір тағдыр (менің өлкемнің халықтары)";
4) "Туған өлке тарихының тірі куәгерлері";
5) "Менің туған өлкем өлеңдер мен прозада";
6) "Өлкені сипаттау өнері";
7) "Туған жердің таланттары".
9. "Өлкетану" курсының 7-сыныптағы базалық мазмұны:
1) "Туристік маршруттар";
2) "Жомарт жүрек";
3) "Туған өлкенің жылнамасы";
4) "Менің мектебімнің тарихы";
5) "Туған өлке публицистика беттерінде";
6) "Менің туған өлкем" электрондық энциклопедиясы;
7) "Туған өлкенің флорасы мен фаунасы";
8) "Менің өлкемнің визит карточкасы: өлкетанудың деректер базасын әзірлеу".
3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі
№ | Пән | Тақырыптар | Оқу мақсаттары |
5-сынып | |||
Білім алушылар: | |||
1 | Қазақстан тарихы | Туған өлкенің аңыз-ертегілері |
туған өлке туралы аңыз-ертегілерді білу; |
2 | Біздің айналамыздағы тарихи ескерткіштер |
туған өлкедегі ескерткіштерді білу; | |
3 | Өңірдің тарихи тұлғалары: билер, батырлар мен палуандар |
туған өлкенің тарихына кірген билер, ақындар, батырлар мен палуандарды білу; | |
4 | Жәдігерлер сыр шертеді (өлкетану музейіне бару) |
тарихи жәдігердің не екендігін білу; | |
5 | Музыка | Туған өлке симфониясы |
туған өлкедегі музыкалық өнердің ерекшеліктері |
6-сынып | |||
Білім алушылар: | |||
6 | Қазақстан тарихы | Топонимдер – өткен заманның куәгерлері (өлке тарихы атауларында) |
жергілікті жер, қалалар, өзендер, көлдер, таулар атаулар нені білдіретінін білу; |
7 | Мәдени-тарихи дәстүрді сақтаушылар: өлкенің ұлттық қолөнері |
жергілікті жерге қандай дәстүрлі қолөнер тән екендігін білу; | |
8 | Бір ел – бір тағдыр (менің өлкемнің халықтары) |
туған өлке халқының қалыптасу тарихын білу; | |
9 | Туған өлке тарихының тірі куәгерлері |
туған өлке тарихының тірі куәгерлерін саралау категорияларын білу: Ұлы Отан соғысы ардагерлері, тыл ардагерлері, еңбек ардагерлері, ауған-әскерлері, тың игерушілер, құрметті тұрғындар, еңбегі сіңген педагогтер мен дәрігерлер; | |
10 | Менің туған өлкем өлеңдер мен прозада |
туған өлкенің табиғаты және тарихы сипатталатын поэтикалық және прозалық шығармаларды білу; | |
11 | Өлкені сипаттау өнері |
мәтіннің ақпараттылық, оның көркемдік, тілдік ерекшеліктері негізінен өлкетану сипаттамаларын талдау; | |
12 | Туған жердің таланттары | туған өлкенің жыршы-термеші, әнші және сазгерлерінің шығармашылығы туралы әңгімелей білу | |
7-сынып | |||
Білім алушылар: | |||
13 | Қазақстан тарихы | Туристік маршруттар |
туристік маршрут дегеннің не екенін білу; |
14 | Жомарт жүрек |
демеушілік және меценаттық дегеннің не екенін білу; | |
15 | Туған өлкенің жылнамасы |
дереккөздер негізінде өлке дамуының тарихи маңызды кезеңдерін анықтау; | |
16 | Менің мектебімнің тарихы |
түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу; | |
17 |
Қазақ әдебиеті/ | Туған өлке публицистика беттерінде |
өңірде шығатын газет-журналдарды білу; |
18 | "Менің туған өлкем" электрондық энциклопедиясы |
энциклопедия ұғымын түсіну; | |
19 | География | Туған өлкенің флорасы мен фаунасы |
өлкенің өсімдік жамылғысын білу; |
20 | Туған өлкемнің визит карточкасы: өлкетанудың деректер базасын әзірлеу |
материалды ұсыну формасын анықтау; | |
10. Оқу бағдарламасы 2018-2019 оқу жылынан бастап енгізіледі.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 218-2-қосымша |
Негізгі орта білім беру деңгейінің 8-сыныбына арналған
"Қоғам және дін" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. 218-2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің м.а. 25.10.2017 № 545 (5, 7-сыныптары үшін алғашқы жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап пайда болған қатынастарға қолданылады, 6, 8-сыныптары үшін 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап, 9 (10)-сыныптары үшін 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. "Қоғам және дін" пәнінің маңыздылығы – зайырлы қоғамның негізгі құндылықтары мен даму тенденцияларын түсінетін, дін және оның тарихи процестегі рөлі туралы ғылыми білімді жүйелеуге қабілетті, ғылыми дүниетаным мен ұлттық санаға ие, өркениеттің тарихи-мәдени тәжірибесі негізінде ойлай алатын рухани тұлғаның қалыптасуына мүмкіндік беретін кіріктірілген әлеуметтік-гуманитарлық пән ретінде заманауи білім беру кеңістігінің негізгі бөлігі болу. Осы тұрғыда Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 20 маусымдағы № 500 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының дін саласындағы мемлекеттік саясатының 2017-2020 жылдарға арналған Тұжырымдамасы негізінде түрлі білім беру стратегиялары қалыптастырылып, жүзеге асырылатын болады.
3. "Қоғам және дін" оқу пәні негізінен ақпараттық-ағартушылық, сондықтан білім берудегі негізгі педагогикалық тәсілі – зайырлы, конфессиялық емес болып табылады.
4. "Қоғам және дін" пәнінің зерттеу объектісі ежелгі заманнан қазіргі кезеңге дейінгі адамзаттың діни мәдениетінің даму барысындағы оқиғалар, құбылыстар мен үрдістердің алуантүрлілігі болып табылады.
5. Оқу пәнінің мақсаты:
1) білім алушыларға әлемдік тарихи процестегі діннің орны, оның өзара байланысы мен қарым-қатынасы туралы, дін туралы ғылыми білім негізінде зайырлылық және мемлекет пен қоғамның зайырлы негіздері туралы түсінік қалыптастыру;
2) өзге халықтардың діни мәдениетіне құрметпен қарауды, діни экстремизм мен фанатизмнің радикалды идеологиясына қарсы иммунитетті қалыптастыру.
6. Оқу пәнінің міндеттері:
1) мемлекеттің білім беру жүйесінің зайырлы сипатын қамтамасыз ету принципін жүзеге асыру;
2) білім алушылардың діндердің тарихы және олардың өзіндік ерекшеліктері туралы ғылыми білімін қалыптастыру;
3) білім алушылардың зайырлы қоғам дамуының қазіргі кезеңін талдау мен жеке өмірін болжау үшін дін туралы қажетті білімді адамзат өркениетінің құбылысы ретінде меңгеруі;
4) қоғам дамуының зайырлы принциптерінің өзіндік құндылықтары мен әлем халықтарының діни мәдениеттерінің бірегейлігін ұғыну;
5) білім алушылардың азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет дамуының зайырлылық принциптеріне негізделген жеке ұстанымдары мен құндылықтық бағдарын қалыптастыру;
6) қазіргі қоғам мен жеке тұлға өміріндегі діннің рөлін анықтау;
7) әртүрлі діндер мен діни ұстанымдар құндылықтарының арасындағы байланыстарды анықтау;
8) түрлі діни мәдениеттер мен дәстүрлерге төзімділікпен қарауды қалыптастыру;
9) дін және оның тарихы туралы білімнің негізінде діни сауаттылыққа тәрбиелеу;
10) Қазақстан халқының тарихи қалыптасқан дәстүрлерін қастерлеу қабілетін арттыра отырып, қоғамдағы әр түрлі жат діни ағымдарға қарсы иммунитет қалыптастыру;
11) білім алушылардың діни әдебиет, электронды ресурстар мен БАҚ материалдарын талдауға қатысты сыни ойлау дағдыларын дамыту;
12) білім алушылардың коммуникативтік байланыс дағдыларын, дін саласындағы өзекті мәселелер бойынша сұхбаттастық қабілетін дамыту.
7. "Қоғам және дін" пәнін оқыту барысында келесі оқу пәндерімен пәнаралық байланыстарды іске асыру көзделеді: "Дүниежүзі тарихы", "Қазақстан тарихы", "Қазақ тілі", "Қазақ әдебиеті", "Орыс тілі мен әдебиеті", "География", "Биология", "Физика", "Өзін-өзі тану".
2-тарау. Оқу пәнінің базалық мазмұны
8. "Қоғам және дін" пәні бойынша 8-сыныпта оқу жүктемесінің көлемі аптасына 1 сағатты, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.
9. Оқу пәнінің мазмұны келесі тақырыптарды қамтиды:
1) кіріспе: "Қоғам және дін" пәні, ерекшелігі және бағыты туралы түсінік. Қоғам және оның белгілері туралы ұғым. Қоғамдағы дін. Қазақстанның Тәуелсіздік жылдарындағы жетістіктері туралы (1 сағат);
2) мәдениет және дін: "мәдениет" ұғымы. Рухани және материалдық мәдениет. Мәдениет адам және қоғам қызметінің нәтижесі ретінде. Дін және оның қызметтері. Дін өркениеттердің рухани мәдениетінің бөлігі ретінде. Мәдениетке діни мазмұнның енуі. Адам мәдениет пен діни мәдениетті қалыптастырушы ретінде. Мәдениет және дін қоғамның рухани құрылымында. Мәдениеттер мен діндердің алуан түрлілігі қазіргі әлемнің басты ерекшелігі ретінде (1 сағат);
3) ежелгі наным-сенімдер: діннің пайда болу алғышарттары. Ежелгі наным-сенімдер: ұғымы, шығу тегі, сипаттамасы. Тотемизм. Анимизм. Фетишизм. Магия. Шаманизм. Ежелгі наным-сенімдердің адамның кейінгі діни түсініктерінде көрініс табуы (1 сағат);
4) монотеизм негіздері: "монотеизм" термині дінтанулық, философиялық, теологиялық (құдай ілімі) бір құдайлық ілім ретінде. Жалғыз Құдай туралы діни түсінік. Монотеизмнің пұтқа табынушылық пен политеизмге қарама-қайшылығы. Иудаизм, христиандық және ислам монотеистік діндер ретінде (1 сағат);
5) әлемдік діндер: "әлемдік діндер" түсінігі. Буддизм, христиандық, ислам: тарих негізінде. Қазіргі кезеңдегі әлемдік діндердің таралу ауқымы мен көлемі. Мемлекет пен қоғам қауіпсіздігін және бейбітшілігін сақтаудағы әлемдік діндердің рөлі (1 сағат);
6) адамзаттың пайда болуына қатысты екі көзқарас: ғылыми және діни аспектілері. Эволюциялық және діни дүниетанымдар. Тіршіліктің пайда болуына қатысты көзқарастардың алуантүрлілігі (1 сағат);
7) діндегі адамгершілік қағидалар: "адамгершілік" түсінігі. Адамгершілік қағидалары адам мен қоғам өмірінің айқындаушы бастамасы ретінде. Жақсылық пен зұлымдық: моральдық таңдау. Дін және адамгершілік. Әлемдік діндердің адамгершілік мазмұны: ортақтығы мен ерекшелігі (1 сағат);
8) діни символ және мистика: діни символдар туралы түсініктер мен ұғымдар. Мистика. Символдар және мистика діни белгілер формаларының алуантүрлілігі ретінде. Әлемдік діндердің символдары, олардың бейнеленуі мен мағынасы (1 сағат);
9) өнер және дін: ежелгі дәуірден XIV ғасырға дейін. Дін және эстетика. Өнер өркениеттердің рухани әлемінің көрінісі ретінде. Өнердегі діни бейнелер (1 сағат);
10) XIV ғасырдан бүгінгі күнге дейінгі өнер және дін. Өнердің қоғам мен діндердегі рөлі. Қазақ халқының рухани мұрасы (1 сағат);
11) батыс ойшылдары. Мәдениеттің қалыптасуы мен қоғам дамуына батыс ойшылдарының ықпалы (1 сағат);
12) шығыс ойшылдары. Мәдениеттің қалыптасуы мен қоғам дамуына шығыс ойшылдарының қосқан үлесі (1 сағат);
13) Қазақстандағы діндер тарихы: ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейін. Қазақстандық қоғамның конфессиялық алуандылығы (1 сағат);
14) қазіргі заманғы адам және діни құндылықтар. Адамның қоғамдағы статусы және оның рухани қажеттіліктері. Тұлғаның өмірлік іс әрекетіндегі діни құндылықтардың мәні туралы (1 сағат);
15) адам өмірі – басты құндылық. "Құндылық" түсінігі. Адам өмірі ең басты құндылық ретінде. Өмір және оның құндылықтары туралы діни ілімдер (1 сағат);
16) таңдау еркіндігі және дін. "Еркіндік", "таңдау еркіндігі", "ар-ождан бостандығы" ұғымдары. Діни дәстүрлердегі таңдау еркіндігі түсінігі. Зайырлы мемлекет адам құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етудің кепілі ретінде (1 сағат);
17) еркіндік және жауапкершілік. Адамзат ойшылдары еркіндік пен жауапкершілік туралы. Жауапкершілік – тұлға іс-әрекеттерінің өзін-өзі реттеушісі, оның әлеуметтік және моральдық кемелденуінің көрсеткіші. Әлемдік діндер адам жауапкершілігі туралы (1 сағат);
18) махаббат және отбасы құндылықтары. "Махаббат" ұғымы құндылық әрі сапа ретінде. Махаббат – отбасын құрудың негізі. Отбасылық құндылықтар. Қоғам мен мемлекеттегі отбасының рөлі (1 сағат);
19) жасампаз еңбекке сүйіспеншілік және дін. "Еңбек", "жасампаз еңбек" ұғымдары. Сүйіспеншілік жасампаз еңбектің қайнар көзі ретінде. Діни дәстүрлердегі еңбектің мәні. Бәсекеге қабілетті қоғам мен мемлекеттің дамуындағы еңбектің рөлі (1 сағат);
20) дін және жаһандану. "Жаһандану" ұғымы. Жаһанданудың қауіпі мен қатерлері. Әлемдік және дәстүрлі діндердің жаһандануға қатынасы (1 сағат);
21) экстремизм және терроризм қазіргі әлемнің жаһандық қауіпі ретінде. "Экстремизм" және "терроризм" ұғымдары, түрлері және олардың мәні. Экстремизм және терроризмнің жалған діни себептері. Экстремизм мен терроризм неге дінді таңдайды? Діни экстремизм және терроризм идеологиясының таралу жолдары. Республикада тыйым салынған экстремистік және лаңкестік ұйымдар. Экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл туралы Қазақстан Республикасының заңнамалық негізі (2 сағат);
22) деструктивті діни ағымдардағы сананы бақылау және арбау тәсілдері. Деструктивтік ағымдар туралы түсініктер мен көзқарастар. Тәуекел топтар арбаудың объектісі ретінде. Сананы бақылау және арбаудың әдістері және тәсілдері. Деструктивті ағымдарға қарсы тұру туралы (1 сағат);
23) ХХІ ғасырдағы еркін ойшылдық және атеизм. "Еркін ойшылдық", "атеизм" ұғымдары. Үшінші мыңжылдықтағы ғылыми танымның діни дәстүрлерді жаңаша пайымдауы (1 сағат);
24) тарих пен қазіргі заман контекстіндегі ғылым және дін. Әлемді танудағы ғылыми және діни дәстүрлер. Заманауи ғылыми жетістіктер және оларды қолдану аясы (1 сағат);
25) мемлекеттердің дінге қатысы бойынша типологиясы. "Мемлекет" ұғымы. Мемлекет және дін: өзара қарым-қатынастардың түрлі жүйелерін қалыптастыру. Мемлекеттерді дінге қатынасы бойынша түрлері. Зайырлы мемлекеттер. Теократиялық мемлекеттер. Аралас мемлекеттер (1 сағат);
26) Қазақстан – зайырлы мемлекет. Мемлекеттің зайырлы сипаты республиканың табысты дамуының маңызды шарты ретінде. Конституция (Негізгі заң) зайырлы мемлекет туралы. "Зайырлылық" ұғымы. Зайырлылық – ол атеизм емес (1 сағат);
27) XXI ғасырдағы діндердегі жақсылық пен жамандықтың күресі: "Жақсылық" пен "жамандық" түсініктері. Әлемдік діндер жақсылық пен жамандық туралы. "Жақсылық" құндылығы қоғам, тұлға өнегелілігінің өлшемі ретінде. Зұлымдық адамгершіліктің антиподы ретінде (1 сағат).
28) адамның қоғамдағы мінез-құлықтық нормалары. "Мінез-құлық нормалары" түсінігі. Мемлекет заңдары тұлғаның қоғамдағы мінез-құлық нормаларының реттеушісі ретінде. Адамның іс әрекеті туралы діни дәстүрлер (1 сағат);
29) қазіргі Қазақстандағы конфессияаралық жағдай: діни панорама, діни ахуалдың жай-күйі мен даму динамикасы. Дін саласындағы мемлекеттік саясат. Этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделі. Қазақстан халқы Ассамблеясының қоғамдағы рөлі. Қазақ халқының дәстүрі зайырлы Қазақстан ұстанымдарын нығайтудың негізі (2 сағат);
30) діни төзімділік, толеранттық пен келісім мемлекеттер мен қоғамдардың үйлесімді бірге өмір сүру негізі ретінде. Діни төзімділік, толеранттық және келісім ұғымдары мен түсініктері: зайырлы және діни контекст. Зайырлы Қазақстанның іргелі құндылықтары. Қазақстан Республикасының Президенті қоғамның рухани жаңғыруы туралы. (1 сағат);
31) Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың халықаралық қоғамдастық және еліміздегі бейбітшілік пен конфессияаралық келісімді орнату саласындағы саясаты. Елбасының бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтаудағы жаһандық бастамалары (1 сағат);
32) сынақ сабағы: "Қоғам және дін" пәні бойынша жалпы қорытындылар мен тұжырымдар. Шығармашылық жұмыстарды қорғау (1 сағат).
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
10. Құндылыққа бағдарланған тәсіл:
1) бұл оқу іс-әрекетін ұйымдастыру мен жүзеге асыру тәсілі, белгілі бір құндылықтар тарапынан оның нәтижелерін алу және қолдану. Құндылықтарға бағытталған оқу процесі білім алушының жеке тұлғалық құндылықтар жүйесін мақсатты түрде қалыптастырады;
2) қазақстандық патриотизмді, толеранттық сананы, тарихқа, ата-баба дәстүрі мен мәдениетіне құрмет көрсетуді, басқа халықтардың діни дәстүрлеріне сыйластықпен қарауды және экстремизм мен фанатизмнің радикалды идеологиясына қарсы иммунитетті қалыптастыру мүмкіндігін жүзеге асырады;
3) әр түрлі тарихи кезеңдегі діндер тарихын оқи отырып, білім алушылар әлемдік тарихи процесс және ондағы діннің орны, өзара байланысы мен қарым-қатынасының алуантүрлілігі, зайырлылық, мемлекет және қоғамның зайырлы негіздері туралы білімдерін жүйелейді.
11. Тұлғаға бағдарланған тәсіл:
1) сабақта мұғалім мен білім алушылардың субъект-субъектілік қатынасты, білім алушыларға қатысты демократиялық көзқарасты, олардың тұлғасына құрметпен қарауды, білім алушылардың моральдық-этикалық қасиеттерін, олардың қабілеттеріне негізделген әлеуетін барынша толық ашып көрсетуді және қалыптастыруды білдіреді;
2) білім алушылардың жеке мүдделері мен қабілеттерін, дербес оқиғаларды талдау және бағалау үшін қоғамдағы діннің орны мен рөліне қатысты кешенді мәселелерді талқылау процесінде өз ұстанымын анықтау және қорғау қабілетін, білім алушылардың қорытындылары мен тұжырымдарын, пайымдауларын және мәдени құбылыстар мен процестерді талқылауда жеке пікірі болу құқықтарын іске асыруды қалыптастырады.
12. Іс-әрекеттік тәсіл:
1) білім мен дағдылардың белсенді танымдық іс-әрекет процесінде қалыптасатындығын білдіреді, өз кезегінде бұл тарихи деректер мен басқа да ресурстарды өзіндік іздеу, интерпретациялау, талдау, тұжырымдау мен бағалауды көздейді;
2) білім алушылар өзекті сұрақтарды бірлесіп талқылауға, рөлдік ойындар және басқа да шығармашылық білім беру түрлеріне белсенді қатысады;
3) оқу бағдарламасында жаңа ақпаратты қолдану мен түрлендіру мүмкіндіктерін қолдануға баса назар аударылады, өз кезегінде ол білім алушылардың функционалды сауаттылығын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
13. Саралап оқыту тәсілі:
1) оқу процесін білім алушылардың әртүрлі топтарына мамандандырылуын, білім алушылардың жеке қабілеттіліктерін ескеру мақсатында әртүрлі топтарға түрлі жағдайларды жасауды көздейді;
2) білім алушылардың әр түрлі топтарының оқу қызметін, пәннің арнайы жасақталған құралдарының көмегімен және саралап оқыту тәсілдермен ұйымдастыру кіреді;
3) күрделілігі, оқу-танымдық қызығушылықтары, мұғалім тарапынан көмек сипатымен ерекшеленетін сараланған тапсырмаларды қолдану - сараланған оқу іс-әрекеттерін ұйымдастырудың шарты болып табылады.
14. Коммуникативтік тәсіл:
1) оқыту процесінде ақпаратты жеткізу және хабарлау, өзара екі немесе одан да көп адамдар арасындағы коммуникативтік іс-қимыл процесінде білім, білік және дағдылармен алмасуды қамтиды;
2) коммуникативтік тәсілдердің нәтижесі болып тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі, яғни тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдаланып және қатынас жағдайына сай тиімді қатынас жүріс-тұрысын таңдай отырып, түрлі жағдайларда қатынас әрекетінің басқа қатысушыларымен ой бөлісу және алмасу қабілеттілігі болып табылады;
3) оқыту процесі дұрыс сөйлеуді қалыптастыруға мүмкіндік беретін тапсырманы, сондай-ақ жұмыс режимдері, шынайы коммуникативтік қарым-қатынасты (жұптық және топтық жұмыс) қамтиды.
15. "Қоғам және дін" пәнін оқыту барысында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану:
1) ақпаратты іздеу, сұрыптау және фактілер мен құбылыстар арасындағы байланыстар мен айырмашылықтарды анықтау, салыстыруға байланысты өзіндік жұмыс жасау дағдыларын дамыту;
2) білім алушылардың білімін кеңейту үшін мультимедиялық ресурстарды пайдалану;
3) белсенді оқытудың әдіс-тәсілдерін қолдау үшін интерактивті тақталарды пайдалану;
4) компьютерлік презентациялардың алуан түрлерін пайдалана отырып, таңдалған тақырып бойынша шығармашылық жобалар құру;
5) білім алушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту үшін компьютерлік байланыс құралдарын (мысалы, онлайн сабақтар, конференциялар) пайдалану.
4-тарау. Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойлатын талаптар
16. Пәндік нәтижелер. 8-сыныптың соңында білім алушылар:
1) "Қоғам және дін" пәнінің негізгі базалық ұғымдарын;
2) адамзат өркениетінің қалыптасу тұрғысындағы діни дәстүрлердің даму заңдылықтары мен тарихын;
3) негізгі зайырлы және діни мораль нормаларын, олардың қоғамды және тұлғаны қоршаған ортамен нәтижелі қарым-қатынастар орнатудағы мәнін;
4) адам өмірі мен қоғамдағы зайырлы құндылықтардың, жоғары этика нормаларын, сенім мен діннің мәні мен маңыздылығын;
5) ежелгі діндерді, әлемдік және дәстүрлі діндерді, олардың рухани мәдениеттегі, Қазақстан Республикасы тарихындағы және қазіргі кездегі рөлін;
6) қоғам дамуының әр түрлі кезеңдеріндегі адамзаттың діни танымын қалыптастырудағы өнердің рөлін;
7) өркениеттің рухани жаңғыруына өткен заман және қазіргі кездегі ойшылдардың қосқан үлесін;
8) адам өмірінің құндылығы мен мультимәдениетті, көпконфессиялы әлемде өмір сүру үшін қажетті басқа да моральдық қасиеттерді;
9) жаһандану дәуіріндегі елдегі және әлемдегі діни ахуалдың даму динамикасы және жағдайын;
10) діни мәдениеттің ғылым, нанотехнология, медицинаның түрлі аспектілерінің дамуына әсерін;
11) Қазақстандағы діндер тарихын;
12) Қазақстан Республикасының дін саласындағы мемлекеттік саясатының негізгі буындарының орта мерзімді даму бағыттарын;
13) бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау және нығайту жолындағы Қазақстанның және Ұлт Көшбасшысы – Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың жаһандық бастамаларын білуі тиіс.
17. Тұлғалық нәтижелер.
Білім алушылар:
1) қоғам мен мемлекеттің зайырлы құндылықтарын құрметтеуге және қабылдауға;
2) діндер туралы дәйектерге, фактілер мен білімдерге құрметпен және төзімді қарауға;
3) ежелгі культтер мен әлемдік және дәстүрлі діндерді сипаттауды, олардың түрлерін, негізгі нышандарын, пайда болуы мен даму заңдылықтарын айқындауға;
4) өркениеттің діни дәстүрлерінің және діни мәдениеттер туралы меңгерген көзқарастары мен түсініктерін мысалдар негізінде ашып көрсетуге;
5) "Қоғам және дін" пәнінің ұғымдық аппаратын пайдалану және жүгінуге;
6) ортақ үрдістерді және айырмашылықтарды анықтай отырып, елдегі және әлемдегі діни жағдайды талдауға;
7) мемлекеттің, халықтың дәстүрлі және рухани мәдениетін, қоғам дамуының арасындағы себеп-салдарлық және функционалдық байланыстарын түсіндіруге;
8) пәннің берілген тақырыптарына сәйкес ақпарат іздеу, қабылданған материалдарды салыстыру және талдау, олардың фактілері мен пікірлерін, дәйектері мен қорытындыларын ажырата білуге;
9) пән бойынша алынған білімдер негізінде коғам мен дін саласындағы өзекті сұрақтарға өзіндік пікір қалыптастыру және ұстанымын дәйектеуге;
10) ой-пікірін дәйектей алу, анықтамалар беру, дәлел келтіруге (қарсы дәлелді қосқанда);
11) негізгі ақпаратты қосалқы ақпараттан ажырату, дін саласының даму динамикасы мен ахуалы туралы алынған ақпараттың анықтығын сыни бағалау, алға қойған мақсатқа сәйкес ақпараттың мазмұнын дұрыс жеткізуге (ықшамдалған, толық, таңдаулы);
12) дін саласындағы өзекті мәселелер бойынша ауызша баяндама, шығармашылық жұмыс дайындауға;
13) оқу пәнінің өзекті мәселелері аясында жиналған ақпаратты өздігінен іздеу, талдау және пайдалануды жүзеге асыруға;
14) қоғамдық және діни өзекті оқиғаларға бейімделе алу, жеке азаматтық ұстанымын анықтауға;
15) әртүрлі әлеуметтік жағдайдағы, мәдени құндылықтардағы және діни наным-сенімдегі адамдармен сындарлы сұхбат пен қарым-қатынасты жүзеге асыруға;
16) дін саласында болып жатқан іс-шараларды қазақстандық заңнамалар мен зайырлы адамның моральдық нормалары тұрғысынан бағалау, сондай-ақ діни экстремизм мен терроризмге қарсы тұруға қабілетті болуы тиіс.
18. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер. Білім алушылар:
1) "Қоғам және дін" пәні бойынша зайырлы мемлекеттің рухани қауіпсіздігін нығайту үшін білімін;
2) дін мәселелері мен мемлекеттік-конфессионалдық қатынастар бойынша оқу-танымдық процестегі тапсырмаларды шешуде пәндік білімін;
3) Қазақстан заңнамасы мен жоғары этикалық нормалар тұрғысынан дін саласындағы болып жатқан оқиғаларды бағалаудағы білімдері мен дағдыларын;
4) діни фанатизм, экстремизм және терроризм идеологияларын танып білудегі білімді;
5) бұқаралық ақпарат құралдарынан, әлеуметтік желілерден, бұқаралық байланыс және тұлға аралық қарым-қатынастан алынған ақпараттарды қабылдауда сыни ойлауды;
6) әлемде және елде болып жатқан діни жағдайды талдай білуді;
7) діни мазмұндағы материалдарды өңдеуде ұғымдар мен танымдарды;
8) рухани құндылықтары бүкіл адамзаттың мұрасы ретінде жинақтау үшін пәндік ұғымдық аппаратты;
9) жобалау және жобалық-зерттеу қызметінде пайдалану үшін қоғам мен дін туралы ғылыми және кең тараған ақпаратты;
10) қоғамда, ұжымда, отбасында және жақын араласатындар арасында лайықты мінез-құлық қалыптастыру үшін пәнді білуде;
11) өзге ұлттар мен конфессиялардың өкілдерімен сұхбат құру үшін, қарым қатынаспен сұхбатта – келісім және өзара түсіністікке жету, ортақ мақсаттарды табу және оларға қол жеткізу үшін бірлесіп қызмет етуде білімі мен дағдыларын қолдана білуі тиіс.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 219-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныбы үшін "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 219-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Оқу бағдарламасы естімейтін білім алушылардың есту қабілетінің бұзылыстарына, жасына және жеке мүмкіндіктеріне сәйкес пәннің мазмұнын және білім, дағдылар мен қабілеттер көлемін айқындайтын білім беру және нормативтік құжат болып табылады.
3. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінің мақсаты – естімейтін білім алушылардың дактильді әліппені игеру үрдісі арқылы қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, сөйлеу тілін дамыту, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру.
4. Оқыту міндеттері:
1) білім алушыларда сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін қалыптастыру;
2) әріптерді, буындарды, сөздерді дұрыс дактильдеуге үйрету;
3) оқушылардың қалдық есту қабілетін қолдана және дамыта отырып, сөйлеуге, оқуға және жазуға үйрету;
4) буындар бойынша сөздерді оқу дағдыларын дамыту, тұтас сөздерді оқығанын түсіне отырып оқу;
5) қазақ әліпбиінің әріптерімен (баспа, бас және кіші әріптер) таныстыру;
6) оқу дағдыларын (толық сөзбен оқу, дұрыс, мәнерлі, жылдам және түсінікті оқу) және жазу дағдыларын (баспа және жазбаша әріптерді ажырату, қатесіз жазу, каллиграфия ережелерін сақтай отырып сауатты, таза жазу) қалыптастыру және жетілдіру;
7) сөйлеудің (дыбыстар, буындар, сөздер, сөйлемдер, мәтін) және орфографияның, тыныс белгілерінің бірліктері туралы түсінік қалыптастыру;
8) кітап пен оқуға деген қызығушылықты арттыру;
9) сөйлеу және қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
10) сөздік қорын байыту және жинақтау, байланыстыра сөйлеу тілін дамыту;
11) рухани-адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру, ана тіліне, мәдениетке, салт-дәстүрлерге деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу;
12) қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру (диалог кезінде басқа адамды есту және тыңдау қабілеті, диалогқа / әңгімеге қатысуға дайын болу);
13) білім алушыларда диалогтік және монологтық сөйлеудің негізгі дағдыларын қалыптастыру.
5. Түзете-дамыту міндеттері:
1) дыбыстарды дұрыс айту дағдыларын дамыту;
2) ауызша сөйлеу тілін дамыту;
3) қалдық есту қабілетін пайдалану және дамыту арқылы оқу, жазу және сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
4) сөздік қорын байыту және жинақтау;
5) қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдер
6. Естімейтін білім алушылар сөйлеудің терең дамымауында, ауызша-логикалық ойлаудың қалыптаспауында, мнестикалық функциялардың төмендеуінде және танымдық белсенділікте көрінетін есту қабілетінің ауыр бұзылуына байланысты танымдық белсенділіктің бұзылуымен сипатталады. Естімейтін оқушының дамуы оның сөйлеу тілін меңгеруіне негізделген. Тілді ауызша, жазбаша, дактильді түрде игеру көрнекі-бейнелі ойлауды ауызша-логикалық ойлауға айналдыруға көмектеседі, мектеп білімін неғұрлым жетілдірілген негізде алуға мүмкіндік береді. Жалпы білім беру білімін қарым-қатынас құралы ретінде ауызша сөйлеуді меңгерумен бірлікте игере отырып, ауызша-логикалық ойлау дамиды, білім алушылардың танымдық мүмкіндіктері кеңейеді.
7. Оқыту үрдісінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар іске асырылады:
1) онтогенетикалық қағида мұғалімді тіл дамуының дұрыс болжамына бағыттайды, сөйлеуді дамыту үрдісін терең зерттеуді, қол жеткізілген деңгейді бағалауды анықтауды және оны нормамен байланыстыруды білдіреді;
2) іс-әрекет қағидасы ойын, танымдық және заттық-практикалық ұйымдастыру арқылы нақты іс-әрекетте жаңа білімді практикалық пысықтауды ұйымдастыруға негізделген;
3) дамыта оқыту қағидасы баланың жақын даму аймағында оқу міндеттерін қоюды көздейді;
4) сараланған қыту қағидасы білім алушыларды деңгейлері мен қабілеттері бойынша оқытуды, критериалды бағалауды қолдауды көздейді;
5) жүйелілік қағидасы күрделі функционалды жүйе ретінде психикалық даму идеясына, тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттерге сүйенеді;
6) әлеуметтік бейімдеу бағыты қағидасы әлеуметтік өмірге қатысу үшін қажетті мінез-құлық нормалары мен коммуникативтік дағдыларды игеру бойынша арнайы жұмысты қамтиды.
8. Сауаттылықты оқытудың негізі қарапайым оқудан күрделі оқу материалына дейінгі оқытудың жалпы дидактикалық талабы, сондай-ақ естімейтін оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің ерекшеліктерін ескеру болып табылады:
1) дактильді сөйлеу естімейтін оқушылардың сауаттылығын игерудің негізі болып табылады, сөздің талдауы мен синтезін дамытуға, ауызша сөйлеуді, оқу мен жазуды қалыптастыруға, моториканы дамытуға ықпал етеді;
2) негізгі грамматикалық ұғымдардың қалыптасуы дыбыстарды тану мен ажыратудан басталады;
3) естімейтін білім алушыларды оқыту кезінде оқытудың концентрлік әдісі қолданылады, соның арқасында ауызша сөйлеу материалының фонетикалық шеңбері едәуір кеңейеді;
4) естімейтін білім алушыларды оқытудың арнайы әдістемелерін пайдалана отырып оқу қызметін ұйымдастыру.
9. Оқытудың арнайы әдістері мен құралдары.
1) оқытудың барлық кезеңінде ұжымдық пайдаланудағы стационарлық немесе сымсыз дыбыс күшейткіш аппаратураны, жеке есту аппараттарын пайдалану;
2) дактильді сөйлеу мен ым-ишара сөйлеу тілін оқытудың қосалқы құралы ретінде қолдану;
3) сөйлеу материалын еріннен оқу дағдыларын үйрету;
4) оқытудың сараланған әдістерін қолдану;
5) сабақта және сабақтан тыс уақыттарда сурдоаударымды пайдалану.
10. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" бағдарламасының пәнаралық байланыстары "Математика" "Заттық-тәжірибелік оқыту", "Қоршаған ортамен танысу", "Көркем еңбек" пәндерімен, "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" түзету компоненті пәнімен белгіленеді.
3-тарау. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру Параграф 1. Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" оқу пәнінің мазмұны
11. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 8 сағатты, оқу жылында 256 сағатты құрайды.
Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасының бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
12. Оқу пәнінің мазмұны:
1) әріптердің дактилемалары;
2) қазақ тілінің дыбыстары мен әріптер жүйесі;
3) тіл бірліктері: дыбыс-әріп, буын, сөз, сөйлем, мәтін;
4) қазақ тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
5) қарапайым орфографиялық және пунктуациялық нормалар.
13. Бағдарламаның негізгі мазмұны. Оқу процесінде үш кезең бөлінеді: пропедевтикалық, әріптік, әріптен кейінгі. Нөлдік сыныпта пропедевтикалық кезең ұйымдастырылады, оған 72 сағат бөлінеді және 184 сағат ішінде әріптік оқу кезеңі.
14. 0 сыныпта әліппе кезеңіндегі дыбыстар мен әріптер тізбегі сурдопедагогиканың арнайы концентрлік әдісімен оқытылады:
1) I концентрдегі дыбыстар (негізгі дыбыстар): п, а, ә, м, в, о, ө, т, у, ұ, ү, л, с, и, н, ң, к, қ, э, ш, ф, х, һ, р;
2) ІІ концентрдегі дыбыстары (айтылуы қиын дыбыстар): ы, і, б, з, д*, ж*, г* ғ*, ч*, ц*, щ*, ь, ъ, й, я*(йа), Ұ*(йо), ю*(йу), е*(йэ).
* - ауыстырумен айтылатын дыбыстың белгіленуі.
15. Пропедевтикалық кезеңнің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты қалыптастыру;
2) фонемалық есту қалдықтарының дамуы;
3) сөйлеу туралы бастапқы идеяларды қалыптастыру (дыбыс, әріп-дактилема, буын, сөз, сөйлем);
4) қолдың ұсақ моторикасын дамыту (бояу, сурет салу, әр түрлі бағытта сызу, контур бойымен сызу, әріптік элементтерді жазу);
5) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту;
6) қазақ әліпбиінің әріптерімен танысу, дыбыстардың артикуляциясын үйрету.
16. Әріптік кезеңнің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты қалыптастыру;
2) қалдық есту қабілетіне сүйене отырып, ауызша-дактильді, есту-көру және естіп қабылдауын дамыту;
3) екпінді сақтай отырып, сөздерді дұрыс айта білу (еліктеу арқылы);
4) дыбыстық талдау және сөз синтезін жасай білу;
5) сөйлемнің басталуы бас әріптен басталады деген ұғымды қалыптастыру, сөйлемнің соңында нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі қойылады;
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды меңгеру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) тұтас сөздермен оқуға ауыса отырып, дұрыс, тегіс, біріккен буындық оқу дағдыларын қалыптастыру;
8) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
9) білім алушылардың сөздік қорын байыту;
10) әріптер, буындар, сөздер, сөйлемдер жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру.
17. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру)";
2) "Оқу және ауызша сөйлеу (ауызша сөйлеуді дамыту және оқу дағдыларын қалыптастыру)";
3) "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
18. "Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тілдің негізгі бірліктерін түсіну;
2) ауызша-дактилді сөйлеу тілін түсіну;
3) сөйлеудің негізгі формаларын іс жүзінде меңгеру;
4) вербалды емес қарым-қатынас құралдарын қолдану.
19. "Оқылым және ауызша сөйлеу (ауызша сөйлеуді дамыту және оқу дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылуы;
2) сөздерді дыбыстық талдау;
3) мәтінді талдау.
20. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жазу жұмысына дайындық;
2) графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша жазу;
4) өздігінен жазу.
21. Білім берудің негізгі мазмұны.
22. Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру) пропедевтикалық кезең:
1) әріптерді дактилемамен сәйкестендіру;
2) дыбыстар мен әріптерді ажырата білу, жазылған сөздің әріптік құрылымын білу;
3) мұғалімнің сөйлеуін ауызша-дактильді, есту-көру және есту арқылы қабылдау (пайдаланылған сөйлеу материалы);
4) мұғалім мен сыныптастарының қолынан дактиль арқылы айтылғын сөздерді оқу, ауызша-дактильді түрде қойылған сұрақтарға жауап беру.
23. Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) сөздің мәні мен мағынасын түсіну, сөзді дактильді және ауызша, жазбаша түрде қолдану, сөздік қорын байыту;
2) кейіннен баспа/ бас әріптермен жаза отырып, дактиль әліпбиінен/ бөлінген әліпбиден сөздерді ауызша-дактильдік нысанда жаңғырту;
3) оқытылған материал негізінде педагогтің көмегімен ауызша-дактильдік нысанда сөз тіркестері мен сөйлемдер құрастыру;
4) мұғалімнің (сыныптастарының, тәрбиешінің) өтініші бойынша қажетті сөздік кестелерін, сөздік карталарын таңдап, оларды суреттермен сәйкестендіру;
5) қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану: мимика, ым - ишара, қимылдар;
6) коммуникативтік мақсаттарға (топта қарым-қатынас жасау, диалогты қолдау, сахналау, рөлдік ойындар) сәйкес ауызша-дактильдік нысанда қарым-қатынас дағдыларын пайдалану, сөйлеу этикеті сөздерін пайдалану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту.
Ескерту: дактильдеу материалының көлемі: 5-7 сөз, айтылым: 3-5 сөз, тыңдалым: 1-3 сөз.
24. Оқылым және ауызша сөйлеу (ауызша сөйлеуді дамыту және оқу дағдыларын қалыптастыру) пропедевтикалық кезең:
1) оқу қызметіне қызығушылықты қалыптастыру;
2) сөйлеудің минималды бірлігін түсіну: дыбыс, әріп;
3) сөздің дыбыстық құрамының бірлігін және оның лексикалық мағынасын түсіну;
4) буын минималды айтылу бірлігі ретінде, екпінді буынның анықтамасы, сөздерді буындарға бөлу.
25. Оқылым және ауызша сөйлеу (ауызша сөйлеуді дамыту және оқу дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) сурдопедагогика (концентрлер бойынша) әдістемесін қолдана отырып, әріптердің белгілі бір реттілігі ретінде қазақ әліпбиімен танысу;
2) сөйлеу, тыныс алу, артикуляциялық гимнастика, фонетикалық ырғақта дыбыстарды қою, автоматтандыру және саралау үшін арнайы әдістер мен құралдарды қолдану арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту
3) еліктеу бойынша сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (мұғалімнің сөйлеуі ритмды, екпінді, қарқынды, кідірістер, қалыпты биіктіктегі дауысты беру, біріктіруді сақтауға арналған үлгі);
4) дыбыстық талдау. Есту және есту-көру арқылы дыбыстарды ажырата білу;
5) сөздің дыбыстық формасын оның әріптік жазбасы бойынша айту (оқу) және керісінше (жазу);
6) заттарды салыстыру (мұғалімнің көмегімен);
7) суреттер бойынша сөйлемдер құрастыру, педагогтің көмегімен берілген сөздерден сөйлемдер құрастыру;
8) қазақ тілінің белгілі бір ерекше дыбыстарын, оның ішінде айтылуы ұқсас а-ә, н-ы, у-ө, ә-ү, ы-і, к-қ, г-ғ, х-һ, о-ө дыбыстарын дұрыс айту қабілетін қалыптастыру;
9) білім алушылардың сөздік қорын байыту және жандандыру.
Ескерту: оқу материалының көлемі: : әліппе кезеңнің басында 3-5 сөз, соңында 6-10 сөз.
26. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру) пропедевтикалық кезең:
1) жазуға дайындық (дұрыс отыру, жарықтандыру, дәптердің орналасуы және жазу кезінде қарындаш/қалам ұстай білу);
2) дәптер парағының кеңістігінде бағдарлау қабілетін қалыптастыру (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар);
3) үлгі бойынша ою-өрнектерді, суреттерді салу, штрихтау, бояу;
4) каллиграфиялық нормаларға (бас әріптермен) сәйкес бас және кіші әріптер, буындар, сөздер, сөйлемдер жаза білу.
27. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып, бас және кіші әріптер мен олардың қосылыстарын, буындарын, сөздерін, сөйлемдерін жазу;
2) ауызша-дактильді, естіп-көру диктанттары (дактиль әліпбиін қолданбай сөйлеу материалын ернінен оқу);
3) арнайы ережелер бойынша қолжазба және баспа мәтіндерінен сөйлемдерді көшіру (дәл көшіру);
4) сөздердің жазылуы: сөздер-заттардың, қоршаған әлем құбылыстарының атаулары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, заттардың әрекеттерін білдіретін сөздер;
5) қолжазба әріптердің (кіші және бас әріптердің) графикалық бейнесін талдау.
Ескертпе: І жартыжылдықтағы жазбаша жұмыстардың көлемі: графикалық диктант - 1-3 белгі, дактильді-әріптік диктант – 3-5 әріп, буындық диктант – 3-6 буын, сөздік диктант – 2-5 сөз, ауызша-дактильді диктант – 3-8 сөз. II жартыжылдықтың жазбаша жұмыстарының көлемі: графикалық диктант-3-6 белгі, дактильді-әріптік диктант – 5-10 әріп, буындық диктант – 6-8 буын, сөздік диктант-5-7 сөз, ауызша-дактильді диктант-8-12 сөз.
Параграф 2. Оқыту мақсатарының жүйесі
28. Бағдарламадағы оқу мақсаттары кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандарды – бөлім мен бөлімшені, төртінші саны - оқу мақсатын нөмірлеуді білдіреді. Кодтауда 0.1.2.1 "0" – сынып, "1.2." – бөлім және бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
29. Пәннің мазмұны бөлімдер бойынша ұйымдастырылған. Әр бөлім өз кезегінде бөлімшелерге бөлінеді. Бөлімшелерде білім немесе түсінік, дағдылар немесе құзыреттер түрінде күтілетін нәтижелер түрінде ұсынылатын оқыту мақсаттары белгіленеді. Әрбір бөлімшелерде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың жұмысын бағалауға және оларды оқытудың келесі кезеңі туралы хабардар етуге мүмкіндік беретін оқу мақсаттарының реттілігі анықталған.
30. Оқыту мақсаттары жүйесі бойынша күтілетін нәтижелер:
1-кесте
Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) – дактильдеу, айтылым мен тыңдалым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1.1. Тілдің негізгі бірліктерін түсіну |
0.1.1.1 әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (п, а, ә, м, т, о, ө, с, у, ұ, ү, н, ң); |
1.2. Ауызша-дактильді сөйлеу тілін түсіну | 0.1.2.1 қолдан және еріннен оқылған, сондай-ақ естіп-көру арқылы қабылданған сөздер мен сөз тіркестерін жинақтау. |
1.3. Сөйлеудің негізгі формаларын практикалық меңгеру |
0.1.3.1 суреттер, тақтайшалар, бақылаулар бойынша тақырыптық материалда дактильді әліпби арқылы мұғалімнің көмегімен және / немесе өз бетінше сөздер мен сөз тіркестерін құрастыру; |
1.4. Қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану | 0.1.4.1 сөйлеу кезінде вербалды емес қарым-қатынас құралдарын (мимика, ым-ишара, қозғалыстар) ойын әрекеті, сахналау кезінде қолдану. |
Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) – оқылым және ауызша сөйлеу | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
2.1. Сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылуы |
0.2.1.1 тақырыптарға сәйкес сөздерді ажырату және атау: мектеп/сынып, оқу құралдары, жыл мезгілдері, жемістер-көкөністер, жануарлар, ойыншықтар; |
2.2. Сөздерді дыбыстық талдау | 0.2.2.1 сөздердегі жеке дыбыстарды, екпінді буындарды бөлу (еліктеу арқылы). |
2.3. Сөздердің мағынасын түсіну, сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау |
0.2.3.1 таныс сөздердің мағынасын түсіну, сөздерді дактильді және ауызша түрде бағыты бойынша қолдану (мұғалімнің көмегімен); |
Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) – жазылым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
3.1. Жазуды меңгеруге дайындық |
0.3.1.1 партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
3.2 Графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау |
0.3.2.1 қағазға түзу және дөңгелектелген сызықтардан тұратын жиектерді салу; |
3.3. Үлгі бойынша жазу |
0.3.3.1 таныс әріптерді баспа түрінде жазу; |
3.4. Өздігінен жазу |
0.3.4.1 өз атын, тегін, таныс сөздер мен сөз тіркестерін баспа әріптерімен жазу; |
31. Осы оқу бағдарламасы "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес бастауыш білім беру деңгейіндегі (қазақ тілінде оқытатын) 0-сыныпты есту қабілеті бұзылған оқушыларға арналған.
32. Мұғалім оқушылардың сабақта оқу мақсаттарын игеруіне, әр кезеңнің міндеттерін орындауға байланысты үш кезеңдегі сағат санын еркін жоспарлай алады
Параграф 3. Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныбы үшін "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (қазақ тілінде оқыту)
Кезеңдер | Дактильдеу, айтылым мен тыңдалым | Ауызша сөйлеу мен оқылым | Жазылым |
1-тоқсан | |||
Пропедевтикалық кезең |
0.1.1.1* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (ауыстырумен) (п, а, ә, м, т, о, ө, с, у, ұ, ү, н, н); |
0.2.1.1* тақырыптарға сәйкес сөздерді ажырату және атау: мектеп/сынып, оқу құралдары, жыл мезгілдері, жемістер-көкөністер, жануарлар, ойыншықтар; |
0.3.1.1* партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
2-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.2* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (б, л, и, й, к, қ, ш, щ, ж, р, е); |
0.2.1.2 дактильді және бөлінген әліппеден буындарды, сөздерді, сөйлемдерді оқу және құрастыру (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше); |
0.3.1.1* партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
3-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.3* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (д, ы, і, в, э, ф, х, һ, з, г, ғ, ц, ч); |
0.2.1.2* дактильді және бөлінген әліппеден буындарды, сөздерді, сөйлемдерді оқу және құрастыру (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше); |
0.3.3.1* таныс әріптерді баспа түрінде жазу; |
4-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.4* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (э, ю, я, ь, ъ); |
0.2.1.2* дактильді және бөлінген әліппеден буындарды, сөздерді, сөйлемдерді оқу және құрастыру (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше); |
0.3.3.3* бас және кіші әріптер, буындар, сөздер, сөйлемдер жазу; |
Ескерту:
1) бір тоқсан ішіндегі оқыту мақсаттары тіл дағдыларының кез келген түрлерімен байланысады;
2) "*" белгісімен белгіленген оқыту мақсаттарын ішінара іске асыру ұсынылады
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныбы үшін "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 219-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Оқу бағдарламасы естімейтін білім алушылардың есту қабілетінің бұзылыстарына, жасына және жеке мүмкіндіктеріне сәйкес пәннің мазмұнын және білім, дағдылар мен қабілеттер көлемін айқындайтын білім беру және нормативтік құжат болып табылады.
3. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінің мақсаты – естімейтін білім алушылардың дактильді әліппені игеру үрдісі арқылы қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, сөйлеу тілін дамыту, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру.
4. Оқыту міндеттері:
1) білім алушыларда сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін қалыптастыру;
2) сөйлеу дағдыларын қалыптастыру: тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым;
3) оқушылардың қалдық есту қабілетін қолдана және дамыта отырып, сөйлеуге, оқуға және жазуға үйрету;
4) сөйлеу тілінің дыбыстық ерекшеліктерін меңгеру;
5) сөздердегі дыбыстарды дұрыс айтуға оқыту, бүкіл сөзбен оқуға көше отырып дұрыс, тегіс, біріктірілген, буынды оқу дағдыларын қалыптастыру;
6) каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып, сөздерді сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру;
7) қазақ тілі фонетикасы, лексикасы, грамматикасы мен пунктуациясы туралы бастапқы білім негіздерін қалыптастыру;
8) кітап пен оқуға деген қызығушылықты арттыру;
9) сөйлеу және қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру;
10) жұпта, топта, ұжымда жұмыс істеу дағдыларын енгізу;
11) сөздік қорын жинақтау және байыту, байланыстырып сөйлеу тілін дамыту;
12) ана тіліне, мәдениетіне, дәстүрлеріне деген сүйіспеншілікті қалыптастыру арқылы рухани-адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру;
13) коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру (диалог барысында басқа адамның сөзін тыңдай және ести білу, диалогқа/әңгімеге қатысу);
14) диалогтік және монологтық сөйлеудің негізгі дағдыларын қалыптастыру.
5. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" оқу пәні қазақ тілі пәніне кіріспе болып табылады, сондай-ақ естімейтін білім алушыларды ары қарай оқыту үшін негіз болып табылады.
6. Түзете-дамыту міндеттері:
1) дыбыстарды дұрыс айту дағдыларын дамыту;
2) ауызша сөйлеу тілін дамыту;
3) сөздік қорын байыту және жинақтау, үйлесімді сөйлеуді дамыту;
4) қалдық есту қабілетін дамыту;
5) ауызша және жазбаша сөйлеуді дамыту арқылы сөйлеу қызметін жетілдіру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдер
7. Оқыту үрдісінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар іске асырылады:
1) онтогенетикалық қағида мұғалімді тіл дамуының дұрыс болжамына бағыттайды, сөйлеуді дамыту үрдісін терең зерттеуді, қол жеткізілген деңгейді бағалауды анықтауды және оны нормамен байланыстыруды білдіреді;
2) іс-әрекет қағидасы ойын, танымдық және заттық-практикалық ұйымдастыру арқылы нақты іс-әрекетте жаңа білімді практикалық пысықтауды ұйымдастыруға негізделген;
3) дамыта оқыту қағидасы баланың жақын даму аймағында оқу міндеттерін қоюды көздейді;
4) сараланған қыту қағидасы білім алушыларды деңгейлері мен қабілеттері бойынша оқытуды, критериалды бағалауды қолдауды көздейді;
5) жүйелілік қағидасы күрделі функционалды жүйе ретінде психикалық даму идеясына, тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттерге сүйенеді;
6) әлеуметтік бейімдеу бағыты қағидасы әлеуметтік өмірге қатысу үшін қажетті мінез-құлық нормалары мен коммуникативтік дағдыларды игеру бойынша арнайы жұмысты қамтиды.
8. Сауаттылықты оқытудың негізі қарапайым оқудан күрделі оқу материалына дейінгі оқытудың жалпы дидактикалық талабы, сондай-ақ естімейтін оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің ерекшеліктерін ескеру болып табылады;
1) дактильді сөйлеу естімейтін оқушылардың сауаттылығын игерудің негізі болып табылады, сөздің талдауы мен синтезін дамытуға, ауызша сөйлеуді, оқу мен жазуды қалыптастыруға, моториканы дамытуға ықпал етеді;
2) негізгі грамматикалық ұғымдардың қалыптасуы дыбыстарды тану мен ажыратудан басталады;
3) білім алушыларды оқыту кезінде оқытудың концентрлік әдісі қолданылады, оның мақсаты 0-сыныпта оқытылған негізгі дыбыстарды сөзбен дұрыс және анық айту (п, а, н, м, в, о, ө, т, у, ұ, ү, л, с, ы, н, н, к, қ, э, ш, ф, х, һ, р;), 1-сыныпта II концентрдегі (айту қиын дыбыстар) ы, і, б, з, д*, ж*, г* ғ*, ч*, ц*, щ*, ь, ъ, й, я*(йа), Ұ*(йо), ю*(йу), е*(йэ) дыбыстардың анық, дұрыс айтылуын қалыптастыру және үйрету;
4) оқушылардың сөйлеу тілін қабылдауы естіп-көру және есту арқылы, ауызша-дактильді, ауызша, жазбаша, баспа түрінде жүзеге асырылады;
5) тыңдау қалдық фонематикалық естуді дамытуды, өткен сөйлеу материалын естіп – көру және есту арқылы пысықтауды білдіреді.
9. Оқытудың арнайы әдістері мен құралдары.
1) оқытудың барлық кезеңінде ұжымдық пайдаланудағы стационарлық немесе сымсыз дыбыс күшейткіш аппаратураны, жеке есту аппараттарын пайдалану;
2) дактильді сөйлеу мен ым-ишара сөйлеу тілін оқытудың қосалқы құралы ретінде қолдану;
3) сөйлеу материалын еріннен оқу дағдыларын үйрету;
4) оқытудың сараланған әдістерін қолдану;
5) сабақта және сабақтан тыс уақыттарда сурдоаударымды пайдалану.
10. "Әліппе, Ана тілі (тіл дамыту, жазу, оқу)" бағдарламасының пәнаралық байланыстары "Дүние тану", "Математика" "Заттық-тәжірибелік оқыту", "Көркем еңбек" пәндерімен, "Айналамен танысу", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту", "Түзету ырғағы" түзету компоненті пәндерімен белгіленеді.
3-тарау. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру Параграф 1. "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінің мазмұны
11. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 8 сағатты, оқу жылында 264 сағатты құрайды.
Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасының бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №8170 болып тіркелген).
12. Оқу пәнінің мазмұны:
1) қазақ тілінің дыбыстары мен әріптер жүйесі;
2) тіл бірліктері: мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс;
3) қазақ тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) қарапайым орфографиялық және пунктуациялық нормалар;
5) балалар көркем әдебиетінің шығармалары.
13. Бағдарламаның негізгі мазмұны: оқу үрдісінде үш кезең бөлінеді: пропедевтикалық, әріптік және әріптен кейінгі. Бірінші сыныпқа әліппе және әліппеден кейінгі кезең кіреді. 1 тоқсанда әліппе кезеңі ұйымдастырылады, онда 0 - сыныпта оқыған материалды қайталау жүзеге асырылады -72 сағат, 2 тоқсаннан бастап әріптік кезең 192 сағат ішінде ұйымдастырылады.
14. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) қазақ әліпбиінің әріптерін жаңғырту және ажырату, II концентр дыбыстарын қою және автоматтандыру жөніндегі жұмысты жалғастыру;
2) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды меңгеру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
3) оқулық мәтіндерінің материалында тұтас сөздермен оқуға ауыса отырып, дұрыс, тегіс, біріккен буындық оқу дағдыларын қалыптастыру;
4) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
5) білім алушылардың сөздік қорын байыту.
15. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту;
2) сөйлеу қызметінің дағдыларын қалыптастыру;
3) қалдық есту қабілетіне сүйене отырып, ауызша-дактильді, естіп-көру және естіп қабылдауын дамыту;
4) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру;
5) білім алушылардың сөздік қорын жинақтау және байыту;
6) дыбыстық талдау және сөз синтезін жүргізу қабілетін қалыптастыру;
7) сөздерді, мәтіндерді дұрыс, тегіс, мәнерлі, жылдам оқу дағдыларын қалыптастыру, оқу түрлері пайдалану: "іштей оқу", "жалғастырып оқу";
8) әліпби әріптерінің функциясын, бас және кіші, баспа және бас әріптердің айырмашылықтарын меңгеру;
9) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру.
16. Бағдарламаның мазмұны үш бөлімнен тұрады:
1) "Сөйлеу тілін дамыту (айтылым және тыңдалым)";
2) "Оқылым және тіл дамыту";
3) "Жазылым".
17. "Сөйлеу тілін дамыту (айтылым және тыңдалым)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ауызша-дактилді сөйлеу тілін түсіну;
2) сөйлеудің негізгі формаларын практикалық меңгеру;
3) грамматикалық нормаларды сақтау
4) естіп, естіп-көру арқылы тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну;
5) қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану.
18. "Оқылым және сөйлеу тілін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану және сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылымы;
2) мәтінді талдау.
19. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
2) үлгі бойынша жазу;
3) өздігінен жазу.
20. Білім берудің негізгі мазмұны.
21. Сөйлеу тілін дамыту (айтылым және тыңдалым), әліппе кезеңі:
1) сөздің мағынасын түсіну, сөзді дактильді және ауызша, жазбаша түрде мақсаты бойынша қолдану;
2) кейіннен баспа/бас әріптермен жаза отырып, дактиль әліпбиінен/бөлінген әліпбиден сөздерді ауызша-дактильдік нысанда айту;
3) оқытылған материал негізінде педагогтің көмегімен ауызша-дактильдік нысанда сөз тіркестері мен сөйлемдер құрастыру;
4) коммуникативтік мақсаттарға (топта қарым-қатынас жасау, диалогты қолдау, сахналау, рөлдік ойындар) сәйкес ауызша-дактильдік нысанда қарым-қатынас дағдыларын пайдалану, сөйлеу этикеті сөздерін пайдалану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту.
22. Сөйлеу тілін дамыту (айтылым және тыңдалым), әліппеден кейінгі кезең:
1) мұғалімнің және басқа да білім алушылардың сөздерін есту және естіп-көру арқылы қабылдау және ажырату, естігеннің мағынасын түсіну;
2) сөздің мағынасын түсіну, бағыты бойынша сөзді қолдану;
3) мұғалімнің (тәрбиешінің, жолдасының) ауызша/ ауызша-дактильдік нысандағы, жазбаша нысандағы тапсырмаларын түсіну және орындау, орындалған іс-әрекеттер туралы қарапайым есеп жасау;
4) суреттер, тақтайшалар және бақылаулар бойынша ауызша/ ауызша-дактильдік нысанда қарапайым мәлімдемелерді тұжырымдау;
5) мұғалімнің өтініші бойынша сөздері бар тақтайшаларды, карточкаларды таңдау;
6) мұғалімге (тәрбиешіге, жолдасқа) сәлемдесумен, өтінішпен және назарымен жүгіну қабілетін қалыптастыру;
7) мұғалімнің қарапайым сұрақтарына жауаптарды өз бетінше/ мұғалімнің көмегімен тұжырымдау;
8) мұғалімнің көмегімен/өз бетінше тақырып бойынша сұрақтарды тұжырымдау;
9) сөздерді схемалар арқылы модельдеу;
10) зерделенген материалдың негізінде ауызша/ауызша-дактильдік нысанда сөз тіркестері мен сөйлемдерді тұжырымдау, оларды қою сөздерінің, суреттер мен кестелердің көмегімен оқу және жазу;
11) жай сөйлем түрінде, суреттің мазмұнын ауызша айту (мұғалімнің көмегімен көрсетілген әрекеттің сипаттамасы/өз бетінше);
12) суреттегі әрекетті түсіндіру және/немесе дәйекті қойылған сұрақтардың көмегімен тақырыпты сипаттау (жыл соңында);
13) сюжеттік иллюстрация бойынша немесе суреттер сериясы бойынша әңгіме құрастыру;
14) қарапайым диалогты қолдау (қарапайым сөйлеу конструкцияларынан тұратын сұрақ-жауап нысанында);
15) сұрақтарға сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау: кім? не? мен не істедім? не істеді? не істейді? олар не істеп жатыр? біз не істейміз? қайсысы? не? кім? немен? қайда? (не туралы? не?) қайда? (не үшін? не?) қайдан? (неден?) қашан? қалай?;
16) зат есімдердің, етістіктердің, сын есімдердің бастапқы формасын тұжырымдау;
17) зат есімнің жекеше және көпше түрін қолдану;
18) өткен тақырыптар бойынша ауызша және естіп-көру арқылы тапсырмаларын орындау, тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну;
19) тыңдау процесінде тілдік бірліктерді (сөз, сөйлем) ажырату, тыңдалған сөйлемдерді түсіну;
20) мимиканы, ым-ишара, дауысты, көз контактісін, интонацияны қолдану.
23."Оқылым және тіл дамыту" әліппе кезеңі:
1) сөйлеу, тыныс алу, артикуляциялық гимнастика, фонетикалық ырғақта дыбыстарды қою, автоматтандыру және саралау үшін арнайы әдістер мен құралдарды қолдану арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
2) еліктеу бойынша сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (мұғалімнің сөйлеуі ырғақ, екпінді, қарқынды, үзілістерді сақтауға арналған үлгі);
3) дыбыстық талдау және сөз синтезін жасай білу;
4) схема бойынша сөздер мен сөйлемдердің құрылымын түсіну (сөздегі буындардың санын, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау).
24. "Оқылым және сөйлеу тілін дамыту" әліппеден кейінгі кезең:
1) сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылымын қалыптастыру, мұғалімнің қойған екпін белгілерін немесе тыныс белгілерін сақтай отырып, оқу кезінде кідірістерді сақтау (еліктеу арқылы);
2) орфоэпия ережелерін сақтай отырып тұтас сөздермен оқуды қалыптастыру: бір дем шығаруда қысқа сөйлемдерді (6-8 буын), шағын әңгімелерді (40-80 сөз) оқу;
3) мәтінмен жұмыс істеудің аналитикалық дағдысын қалыптастыру: шығарманың атауын бөлу, мәтінмен көрсетілген бетті табу, қажетті суреттерді ретімен орналастыру, оқылған мәтінге қажетті суреттерді, иллюстрацияларды таңдау және сәйкестендіру, мұғалімнің көмегімен/өз бетінше оқылған бөліктердің мазмұнын бейнелеу;
4) сұрақтарға дұрыс жауаптар құра білу; іріктеп, рөлдер бойынша, хор оқуын қалыптастыру, оқығанын бағалау. Оқу тапсырмаларын орындау үшін қажетті ақпаратты іздеу (мұғалімнің басшылығымен);
5) оқиғаның кейіпкерлерін атай білу, кейіпкерлердің іс-әрекеттерін бағалау, суреттеу, аппликация арқылы оқиғалардың реттілігін жеткізу;
6) сюжеттік суреттер бойынша әңгімелер құрастыру. Сюжеттік суреттер бойынша әңгімелесу; қысқаша тақпақтар жаттау, өлеңдер жаттау, мақалдар мен мәтелдер, жұмбақтар жаттау;
7) ойды жазбаша түрде білдіру дағдыларын қалыптастыру: мәтіндерден сөздерді, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді жазу, сөздер мен суреттерді қолдана отырып шағын мәтіндерді жазу (мұғалімнің көмегімен), сөйлемнің интонациясына байланысты сөйлемдердің соңына тыныс белгілерін қою және жазу: нүкте, сұрақ, леп белгілері, санау кезінде үтір (мұғалімнің көмегімен, еліктеу бойынша);
8) оқу және жазу кезінде өзін-өзі бақылауды қалыптастыру, оқу және жазу үлгілерімен салыстыру (мұғалімдер).
Ескерту. Оқу материалының көлемі: бір дем шығаруда 6-8 сөйлем оқу, 40-80 сөзден тұратын қысқа мәтіндерді оқу.
25. "Жазылым" әліппе кезеңі:
1) жазу кезінде дұрыс отыру, дәптерді дұрыс қою, қарындашты/ қаламды дұрыс ұстау;
2) дәптер парағының кеңістігінде бағдарлау қабілетін қалыптастыру (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар);
3) каллиграфиялық жазуды қалыптастыру: әріптерді, кіші әріптерді және олардың қосылыстарын, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып дұрыс, анық жазу.
26. "Жазылым" әліппеден кейінгі кезең:
1) ауызша-тактильді, естіп-көру диктанттары (дактиль әліпбиін қолданбай сөйлеу материалын ернінен оқу);
2) арнайы қағидалар бойынша бас және баспа әріптермен жазылған мәтіннен сөйлемдерді көшіру (дәл көшіру);
3) сұрақтарға негізделген сөздердің аяқталуын жазу;
4) сөздерді буындарға бөлу, сөздерді буындар бойынша тасымалдау, сөздерді есту және естіп-көру арқылы қабылдау (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше);
5) сөйлемнің басында жалқы есімдерді бас әріптерін жазу, сөйлемдердің соңында тыныс белгілерін қою;
6) бас әріптермен (жалқы есімдер) жазылған сөздерді ажырата білу және дұрыс жазу;
7) тақырыпқа байланысты сөздерді, схемаларды, суреттерді қолдана отырып қарапайым сөйлемдер жазу;
9) сөздер мен сөйлемдерді жазу, мұғалімнің көмегімен қателерді тексеру және түзету;
10) ауызша-тактильді, естіп-көру және еріннен оқу арқылы диктант жазу;
11) кітаптан шағын мәтіндерді қатесіз көшіріп жазу.
Ескертпе: І жартыжылдықтағы жазбаша жұмыстардың көлемі: дактильді диктант – 5-6 сөз, ауызша-дактильді диктант – 6-8 сөз, сөздік диктант – 5-6 сөз; II жартыжылдықтағы жазбаша жұмыстардың көлемі: ауызша-дактильді диктант – 8-12 сөз, сөздік диктант –10 сөзге дейін.
27. Жазбаша жұмыстардың санын мұғалім білім алушылардың танымдық үрдістерінің ерекшеліктеріне қарай белгілейді. Жазбаша жұмысты жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
Параграф 2. Оқыту мақсатарының жүйесі
28. Бағдарламадағы оқу мақсаттары кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандарды – бөлім мен бөлімшені, төртінші саны - оқу мақсатын нөмірлеуді білдіреді. Кодтауда 1.1.2.1 "1" – сынып, "1.2." – бөлім және бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
29. Пәннің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әр бөлім, өз кезегінде, одан әрі бөлімдерге бөлінеді. Бөлімдерде білім немесе ұғымдар, білік немесе дағдылар бойынша күтілетін нәтижелер түрінде ұсынылатын оқыту мақсаттары көрсетілген. Әрбір кіші бөлімнің ішінде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың еңбегін бағалауға, оларды оқытудың келесі кезеңі туралы хабардар етуге мүмкіндік беретін оқу мақсаттары дәйекті түрде айқындалған.
30. Оқыту мақсаттары жүйесі бойынша күтілетін нәтижелер:
1-кесте
Бөлім: сөйлеу тілін дамыту (айтылым және тыңдалым) | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1.1 Ауызша-дактильді сөйлеу тілін түсіну |
1.1.1.1 әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (ы, і, б, з, д*, ж*, г* ғ*, ч*, ц*, щ*, ь, ъ, й, я*(йа), Ұ*(йо), ю*(йу), е*(йэ); |
1.2. Сөйлеудің негізгі формаларын практикалық меңгеру |
1.1.2.1 мұғалімнің немесе жолдастың өтініші бойынша сөздері бар тақтайшалар мен карточкаларды таңдау; |
1.3. Грамматикалық нормаларды сақтау |
1.1.3.1 жауап беру және сұрақтар қою: кім? не? мен не істедім? не істеді? не істейді? олар не істеп жатыр? біз не істейміз? қайсысы? кім? не? не? қайда? (не туралы? не?) қайда? (не үшін? не?) қайдан? (неден?) қашан? қалай?; |
1.4. Тыңдалған мәтінді есту және естіп-көру арқылы мазмұнын түсіну |
1.1.4.1 өткен тақырыптар бойынша есту және естіп-көру арқылы тапсырмаларын орындау, тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну; |
1.5. Қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану | 1.1.5.1 мимиканы, ым-ишарат қимылдарын, дауысты, көз қимылын, интонацияны қолдану. |
Бөлім: оқылым және сөйлеу тілін дамыту | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
2.1. Оқу түрлерін қолдану және сөздер мен сөйлемдерді аналитикалық оқу |
1.2.1.1 буындардың, сөздердің, сөз тіркестерінің, сөйлемдердің сызбаларын оқу; |
2.2. Мәтінді талдау |
1.2.2.1 оқылған мәтінге/бөлікке қажетті суреттерді таңдау және салыстыру (өз бетінше/ мұғалімнің көмегімен); |
Бөлім: жазылым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
3.1. Графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау |
1.3.1.1 әріптердің элементтерін каллиграфиялық нормаларға сәйкес жазу (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); |
3.2. Үлгі бойынша жазу |
1.3.2.1 кіші әріптермен өз атын, тегін, таныс сөздер мен сөз тіркестерін жазу; |
3.3. Өздігінен жазу |
1.3.3.1 кітаптан қысқа мәтіндерді көшіру; |
31. Осы оқу бағдарламасы "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес бастауыш білім беру деңгейіндегі (қазақ тілінде оқытатын) 1-сыныпты есту қабілеті бұзылған оқушыларға арналған.
32. Бөлімді және тақырыптарды зерттеуге сағаттарды бөлу мұғалімнің қалауы бойынша беріледі.
Параграф 3. Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныбы үшін "Әліппе, Ана тілі (дактильді сөйлеу тілі, ауызша сөйлеу тілі, жазу, оқу)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту қазақ тілінде)
Кезеңдер | Сөйлеу тілін дамыту (айтылым мен тыңдалым) | Оқылым және сөйлеу тіл дамыту | Жазылым |
1-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
1.1.1.1 әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (ы, і, б, з, д*, ж*, г* ғ*, ч*, ц*, щ*, ь, ъ, й, я*(йа), Ұ*(йо), ю*(йу), е*(йэ); |
1.2.1.1 буындардың, сөздердің, сөз тіркестерінің, сөйлемдердің сызбаларын оқу; |
1.3.1.1* әріптердің элементтерін каллиграфиялық нормаларға сәйкес жазу (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); |
2-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.2* дактилеманы, кеспе әріптерді пайдаланып сөздерді ауызша-дактиль түрінде айту; |
1.2.1.2 мұғалімнің қойған екпін белгілерін немесе тыныс белгілерін сақтай отырып, кідірістерді оқу кезінде сақтау (еліктеу арқылы); |
1.3.1.2 бас және кіші әріптерді жазу; |
3-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.5 сөздің мағынасын түсіне отырып, ауызша/ ауызша-дактилдік, жазбаша нысандағы сөздерді мақсаты бойынша қолдану; |
1.2.1.2 мұғалімнің қойған екпін белгілерін немесе тыныс белгілерін сақтай отырып, кідірістерді оқу кезінде сақтау (еліктеу арқылы); |
1.3.2.1* кіші әріптермен өз атын, тегін, таныс сөздер мен сөз тіркестерін жазу; |
4-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.7* суреттер, тақтайшалар және бақылаулар (өз бетінше / мұғалімнің көмегімен) арқылы ауызша/ ауызша-дактильді түрде қарапайым мәлімдемелер тұжырымдау; |
1.2.1.2 мұғалімнің қойған екпін белгілерін немесе тыныс белгілерін сақтай отырып, кідірістерді оқу кезінде сақтау (еліктеу арқылы); |
1.3.2.2* тақырыпқа байланысты сөздерді, суреттерді қолдана отырып үлгі бойынша қарапайым сөйлемдер жазу; |
Ескерту:
1) бір тоқсан ішіндегі оқу мақсаттары тіл дағдыларының кез келген түрлерімен байланысады;
2) "*" белгісімен белгіленген оқу мақсаттарын ішінара іске асыру ұсынылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 220-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныбы үшін "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 220-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – есту қабілеті бұзылған білім алушылардың жеке сөйлеу және танымдық қабілеттерін ескере отырып, дактилдеу, сөйлеу, тыңдау және жазу дағдыларын меңгеру процесінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) сөйлеу буындары туралы түсінік қалыптастыру (дыбыс, буын әрпі, сөз, сөйлем);
2) буындар бойынша сөздерді оқу дағдыларын қалыптастыру, оқығанын түсіне отырып, тұтас сөздерді оқу;
3) алфавиттің баспа және жазбаша әріптерін ажырата білуге, жазуға үйрету;
4) графомоторлық жазу дағдыларын қалыптастыру;
5) кітап оқуға деген қызығушылықты тәрбиелеу;
6) ақпаратты салыстыру, жалпылау білігін дамыту;
7) айналадағыларға достық қарым-қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
8) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және сөйлеуді үйрену арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
9) қоршаған ортаны игеру арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Бағдарламаның түзете-дамыта оқыту міндеттері:
1) естімейтін оқушыларда сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін қалыптастыру;
2) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді дұрыс дактильдеуді үйрету;
3) қалдық естуін пайдалана және дамыта отырып, оқу, жазу, сөйлеу қабілеттерін қалыптастыру;
4) сөздік қорын байыту және белсендіру;
5) қалдық естуді (таныс дыбыстарды ажырату, олардың санын анықтау) және айтылуын (дыбыстарды дұрыс айту, дыбыстарды қою мен автоматтандырудың бастапқы кезеңінде дыбыстарды ауыстыруды дұрыс жүргізу мақсатты түрде дамыту;
6) ауызша сөйлеуді дамыту (диалогтік және бастапқы монологтық), қарым-қатынас дағдыларын, ауызша қарым-қатынас қажеттілігін дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Естімейтін білім алушылар сөйлеудің терең дамымауында, ауызша-логикалық ойлаудың қалыптаспауында, мнестикалық функциялардың төмендеуінде және танымдық белсенділікте көрінетін есту қабілетінің ауыр бұзылуына байланысты танымдық белсенділіктің бұзылуымен сипатталады. Естімейтін оқушының дамуы оның ауызша сөйлеуді меңгеруіне негізделген. Тілді ауызша, жазбаша, дактильді түрде игеру көрнекі-бейнелі ойлауды ауызша-логикалық ойлауға айналдыруға көмектеседі, мектеп білімін неғұрлым жетілдірілген негізде алуға мүмкіндік береді. Жалпы білім беру білімін қарым-қатынас құралы ретінде ауызша сөйлеуді меңгерумен бірлікте игере отырып, ауызша-логикалық ойлау дамиды, білім алушылардың танымдық мүмкіндіктері кеңейеді.
6. Оқыту үрдісінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар іске асырылады:
1) онтогенетикалық қағида мұғалімді тіл дамуының дұрыс болжамына бағыттайды, сөйлеуді дамыту үрдісін терең зерттеуді, қол жеткізілген деңгейді бағалауды анықтауды және оны нормамен байланыстыруды білдіреді;
2) іс-әрекет қағидасы ойын, танымдық және заттық-практикалық қызметті ұйымдастыру арқылы нақты қызметте жаңа білімдердің практикалық пысықталуын ұйымдастыруға негізделген;
3) коммуникациялық жүйенің құрылымдық-семантикалық қағидасы сөйлеу құралдарын таңдауды, оларды естімейтін білім алушылардың сөйлеуіне енгізу кезектілігін, оқытудың әрбір кезеңінде тілді оқыту жолдарын ұштастыруды айқындайды;
4) жүйелілік қағидасы күрделі функционалды жүйе ретінде психикалық даму идеясына, тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттерге сүйенеді;
5) дамыта оқыту қағидасы баланың жақын даму аймағында оқу міндеттерін қоюды көздейді;
6) оқу материалын ұсынудың жүйелілігі мен шоғырлану қағидасы оның құрамдас бөліктері арасында логикалық байланыс орнатылған кезде оқу тапсырмаларын, жаттығуларды таңдауды көздейді, игерілген білім мен дағдылар жаңа дағдылардың құрамдас бөлігі болып табылады;
7) оқытудың әлеуметтік бейімдеу бағыты қағидасы әлеуметтік өмірге қатысу үшін қажетті мінез-құлық нормалары мен коммуникативтік дағдыларды игеру жөніндегі арнайы жұмысты көздейді;
8) арнайы педагогикалық басшылық қағидасы өз қызметін өз бетінше ұйымдастырудың қиындықтарымен, кезең-кезеңімен ұйымдастыру мен нұсқау беру қажеттілігімен, педагогтің тұрақты жолдамалық көмегімен негізделеді.
7. Сауаттылықты оқытудың негізі қарапайым оқудан күрделі оқу материалына дейінгі оқытудың жалпы дидактикалық талабы, сондай-ақ естімейтін оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің ерекшеліктерін ескеру жатыр:
1) дактильді сөйлеу тілі естімейтін оқушылардың сауатын ашудың негізі болып табылады, дактильді сөйлеу тілін сауатты меңгеру сөзді талдау мен синтездеуді дамытуға, ауызша сөйлеуді, оқу мен жазуды қалыптастыруға, моториканы дамытуға ықпал етеді;
2) әріптік бейнелерді қабылдау барысында оқушылар алдымен әріптерді оқуды үйренеді, ал әріптерді жазуды үйрену кейінірек басталады;
3) естімейтін білім алушыларды оқыту кезінде концентрлік оқыту әдісі қолданылады;
4) оқу іс-әрекетін ұйымдастыруда есту қабілеті зақымдалған балаларға арналған арнайы әдістемелерді қолдану.
8. Оқытудың арнайы әдістері мен құралдары:
1) оқытудың барлық кезеңінде стационарлық дыбыс күшейткіш жабдықтарды, жеке есту аппараттарын, сурдопедагогикалық арнайы жаттықтырғыш құралдарды қолдану;
2) дактильді және ым-ишарат сөйлеу тілін көмекші құрал ретінде пайдалану;
3) сөздерді еріннен оқуға дағдыландыру;
4) сабақ және сабақтан тыс уақыттарда сурдоаударымды пайдалану.
9. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнін оқыту үрдісінде төмендегідей пәндермен пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады: "Математика" "Заттық-тәжірибелік оқыту", "Қоршаған ортамен танысу", "Көркем еңбек", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту", "Түзету ырғағы".
3-тарау. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру Параграф 1. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінің мазмұны
10. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 8 сағат, оқу жылында 256 сағат.
Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасының бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
11. Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу бірліктері:
1) әріптердің дактилемалары;
2) орыс тіліндегі дыбыстар мен әріптер жүйесі;
3) тіл бірліктері: дыбыс-әріп, буын, сөз, сөйлем, мәтін;
4) орыс тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
5) қарапайым орфографиялық және пунктуациялық нормалар.
12. Бағдарламаның негізгі мазмұны. Оқыту үрдісі үш кезеңнен тұрады: пропедевтикалық кезең, әліппе кезеңі, әліппеден кейінгі кезең. 0-сыныпта пропедевтикалық кезең, оған 72 сағат және әліппе кезеңіне 184 сағат беріледі.
13. 0-сыныптағы әліппелік кезеңде әліпбидің барлық дыбыстары мен әріптері реттілікпен оқытылады:
1) I концентрлі дыбыстар: п, а, м, в, о, т, у, л, с, и, н, к, э, ш, ф, х, р;
2) ІІ концентр дыбыстары: ы*, б, з;
3) ІІІ концентр дыбыстары: й, я*(йа), Ұ*(йо), ю*(йу), е*(йэ), д*, ж*, г* ч*, ц*, щ*, ь, ъ;
* - ауыстырумен айтылатын дыбыстың белгіленуі.
14. Пропедевтикалық кезеңнің міндеттері
1) білім алушыларды алғашқы оқыту (жалпы және сөйлеу тілінің даму деңгейін анықтау);
2) оқу әрекетіне деген қызығушылығын қалыптастыру;
3) қалдық есту қабілетін есту, естіп-көру арқылы дамыту;
4) сөйлеу туралы алғашқы идеяларды қалыптастыру (дыбыс, әріп-дактилема, буын, сөз, сөйлем);
5) дактилдеу кезінде кинестетикалық байланыстарды дамыту;
6) орыс әліпбиінің әріптерімен таныстыру, дыбыстардың артикуляциясын үйрену.
7) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, жазуға дайындау;
8) ойлау, есте сақтау, қиял, қабылдау, зейінді дамыту.
15. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) сөйлеу әрекетінің дағдыларын қалыптастыру;
2) қалдық есту қабілетін есту, естіп-көру арқылы дамыту, ауызша-дактильді берілген сөздерді қабылдауды дамыту;
3) екпінді дауысты дыбыстар ұғымымен танысу;
4) сөздердің дыбыстық талдауын жүргізу, екпінді буынды ажырату (еліктеу бойынша);
5) әліппе әріптерінің қызметін, бас және кіші әріптердің, баспа және жазбаша әріптердің, каллиграфиялық жазудың айырмашылықтарын игеру
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды меңгеру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) тұтас сөздермен оқуға ауыса отырып, дұрыс, тегіс, біріктірілген силлабикалық оқу дағдыларын қалыптастыру
8) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
9) білім алушылардың сөздік қорын байыту.
16. Бағдарлама мазмұны үш бөлімді қамтиды:
1) "Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру)";
2) "Ауызекі сөйлеу тілі мен оқылым (ауызекі сөйлеу тілімен оқылым дағдыларын қалыптастыру)";
3) "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
17. "Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тілдің негізгі бірліктерін түсіну;
2) ауызша-дактильді сөйлеу тілін түсіну;
3) сөйлеудің негізгі формаларын іс жүзінде меңгеру;
4) қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану.
18. "Оқылым және ауызша сөйлеу тілі (ауызша сөйлеуді дамыту және оқу дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылуы;
2) сөздерді дыбыстық талдау;
3) сөздердің мағынасын түсіну, сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау.
19. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жазу жұмысына дайындық;
2) графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша жазу;
4) өздігінен жазу.
20. Білім берудің негізгі мазмұны.
21. Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру)" пропедевтикалық кезең:
1) әріптерді дактилемамен сәйкестендіру;
2) мұғалімнің сөзін ауызша-дактильді, естіп-көру және есту арқылы қабылдауға дағдыландыру (меңгерген тілдік материалды);
3) мұғалімнің және сыныптастарының дактиль арқылы айтылған сөздерін оқып, ауызша-дактильді түрде қойылған сұрақтарға жауап беру;
4) оқытылған материалда, суреттер, табличкалар, бақылаулар бойынша педагогтің көмегімен ауызша-дактильді түрде қарапайым сөздерді құру.
22. Дактильдеу, айтылым және тыңдалым (дактильдеу, ауызша сөйлеу және тыңдалым дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) сөздің мағынасын түсіну, дактильді және ауызша сөйлеу тілін қолдану, жазбаша тілді мақсатына қарай қолдану, сөздік қорын байыту;
2) дактилеманы, кеспе әріптерді пайдаланып сөздерді ауызша-дактиль түрінде айту, баспа және жазба әріптермен жазу;
3) меңгерген оқу материалдары негізінде мұғалімнің көмегімен ауызша-дактильді формада сөз тіркестері мен сөйлемдерді құрастыру;
4) мұғалімнің (сыныптастарының, тәрбиешінің) тапсырмасы бойынша қажетті сөздік кестешелерді, сөздер жазылған карточкаларды таңдау, суреттермен сәйкестендіру;
5) қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану (мимиканы, ым-ишарат қимылдарын, дауысты, көз қимылын, интонацияны қолдану);
6) ауызша-дактильді сөйлеу дағдыларын қалыптастыра отырып, лексикалық тақырыптар бойынша коммуникативті мақсаттарға сай (топтағы қарым-қатынас, диалогты сақтау, сахналау, рөлдік ойындар) сөздік қорын байыту.
Ескерту: дактильдеу материалының көлемі: 5-7 сөз, айтылым: 3-5 сөз, тыңдалым: 1-3 сөз.
23. Оқылым және ауызша сөйлеу тілі (ауызша сөйлеу тілін дамыту оқылым дағдыларын қалыптастыру) пропедевтикалық кезең:
1) сөйлеу тілінің минималды бірлігін түсіну: дыбыс, әріп;
2) сөздің дыбыстық құрамының бірлігін және оның лексикалық мағынасын түсіну;
3) буын минималды айтылу бірлігі ретінде, екпінді буынның анықтамасы, сөздерді буындарға бөлу.
24. Оқылым және ауызша сөйлеу тілі (ауызша сөйлеу тілін дамыту оқылым дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) әріптердің белгілі бір тізбегі ретінде орыс әліпбиімен танысу;
2) сөйлеу, тыныс алу, артикуляциялық гимнастика, фонетикалық ырғақта дыбыстарды қою, автоматтандыру және саралау үшін арнайы әдістер мен құралдарды қолдану арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
3) еліктеу бойынша сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (мұғалімнің сөйлеуі ырғақ, екпінді, қарқынды, үзілістерді сақтауға арналған үлгі);
4) тұтас сөздерді, сөз тіркестерін, 2-6 сөзден тұратын сөйлемдерді оқуға және қысқа мәтіндерді дұрыс оқуға ауыса отырып, әртүрлі құрылымдағы сөздерді бірқалыпты, біріккен буынды оқуға үйрету;
5) сөздің дыбыстық формасын оның әріптік жазбасы бойынша айту (оқу) және керісінше (жазу).
6) заттарды салыстыру (мұғалімнің көмегімен);
7) сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, мұғалімнің көмегімен берілген сөздерден сөйлемдер құрастыру.
Ескерту: оқу материалының көлемі: әріптік кезеңнің басында 3-5 сөз, соңында 6-10 сөз.
25. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру) пропедевтикалық кезең:
1) жазу жұмысына дайындық (денені дұрыс ұстау, дұрыс отыру, дәптерді дұрыс қою, қарындашты/қаламды дұрыс ұстау);
2) дәптер бетінің кеңістігінде бағдарлау дағдысын қалыптастыру (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар);
3) үлгі бойынша сурет салу, штрихтау, бастыру, ою-өрнектерді, суреттерді салу;
4) әріптердің қарапайым элементтерінің хаты.
26. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып, бас және кіші әріптер мен олардың қосылыстарын, буындарын, сөздерін, сөйлемдерін жазу;
2) әріптердің графикалық бейнесін талдау (кіші және үлкен);
3) ауызша-дактильді, естіп-көру арқылы диктанттар (дактиль әліпбиін қолданбай сөйлеу материалын ернінен оқу);
4) қолжазба және баспа мәтіндерінен сөйлемдерді көшіру;
5) сөздердің жазылуы: сөздер-заттардың, қоршаған әлем құбылыстарының атаулары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, заттардың әрекеттерін білдіретін сөздер;
6) сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, мұғалімнің көмегімен берілген сөздерден сөйлемдер құрастыру.
Ескерту: І-жартыжылдықтағы жазбаша жұмыс көлемі: графикалық диктант – 1-3 белгі, дактильді-әріптік диктант – 3-5 әріп, буын диктанты – 3-6 буын, сөздік диктант – 2-5 сөз, ауызша-дактильді диктант – 3-8 сөз. ІІ-жартыжылдықтағы жазбаша жұмыс көлемі: графикалық диктант – 3-6 белгілер, дактильді-әріптік диктант – 5-10 әріп, буынды диктант – 6-8 буын, сөздік диктант – 5-7 сөз, ауызша-дактильді диктант – 8-12 сөз.
Параграф 2. Оқыту мақсатарының жүйесі
27. Бағдарламадағы оқу мақсаттары кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандарды – бөлім мен бөлімшені, төртінші саны - оқу мақсатын нөмірлеуді білдіреді. Кодтауда 0.1.2.1 "0" – сынып, "1.2." – бөлім және бөлімше, "1" – оқу мақсатының реттік нөмірі
28 . Оқыту мақсаттары жүйесі бойынша күтілетін нәтижелер:
1-кесте
Бөлім: дактильдеу, айтылым мен тыңдалым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1.1. Тілдің негізгі бірліктерін түсіну |
0.1.1.1 әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (п, а, м, в, о,т, у, л, д, с, и, й, н, я, к); |
1.2. Ауызша-дактильді сөйлеу тілін түсіну | 0.1.2.1 қолдан және еріннен оқылған сөздер мен сөз тіркестерін жинақтау, сондай-ақ есту-көру арқылы қабылдау. |
1.3. Сөйлеудің негізгі формаларын практикалық меңгеру |
0.1.3.1 мұғалімнің көмегімен және / өз бетінше тақырыптың материалында суреттер, тақтайшалар, бақылаулар бойынша дактиль әліпбидің көмегімен сөздер мен сөз тіркестерін құрастыру; |
1.4. Вербальды емес қарым-қатынас құралдарын қолдану | 0.1.4.1 ойын әрекеті, сахналау кезінде сөйлеу тілінде вербалды емес қарым-қатынас құралдарын (мимика, ым-ишара, қозғалыстар) қолдану. |
Бөлім: оқылым және ауызша сөйлеу тілі | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
2.1. Сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылуы |
0.2.1.1 тақырыптарға сәйкес сөздерді ажырату және атау: мектеп/сынып, оқу құралдары, жыл мезгілдері, жемістер-көкөністер, жануарлар, ойыншықтар; |
2.2. Сөздерді дыбыстық талдау |
0.2.2.1 сөздердегі жеке дыбыстарды, екпінді буындарды бөлу (еліктеу арқылы); |
2.3. Сөздердің мағынасын түсіну, сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау |
0.2.3.1 таныс сөздердің мағынасын түсіну, мақсаты бойынша сөздерді дактильді және ауызша түрде қолдану (мұғалімнің көмегімен); |
Бөлім: жазылым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
3.1. Жазуды меңгеруге дайындық |
0.3.1.1 партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
3.2. Каллиграфиялық және графикалық нормаларды сақтау |
0.3.2.1 түзу және дөңгелектелген сызықтардан тұратын жиектерді қағазға торға салу; |
3.3. Үлгі бойынша жазу |
0.3.3.1 таныс әріптерді, сөздерді үлгі бойынша/өз бетінше жазу; |
3.4. Өздігінен жазу |
0.3.4.1 өз аты-жөнін, таныс сөздер мен сөз тіркестерін баспа әріптермен жазу; |
29. Бағдарлама естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінің типтік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылуда.
30. Бөлімді және тақырыптарды зерттеуге сағаттарды бөлу мұғалімнің қалауы бойынша беріледі.
Параграф 3. Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныбы үшін "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту қазақ тілінде)
Кезеңдер | Дактильдеу, айтылым мен тыңдалым | Оқылым және ауызша сөйлеу тілі | Жазылым |
1-тоқсан | |||
Пропедевтикалық кезең |
0.1.1.1* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (п, а, м, в, о,т, у, л, д, с, и, й, н, я, к); |
0.2.1.1* тақырыптарға сәйкес сөздерді ажырату және атау: мектеп/сынып, оқу құралдары, жыл мезгілдері, жемістер-көкөністер, жануарлар, ойыншықтар; |
0.3.1.1* партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
2-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.2* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (б, э, ы, ш, е, ч ,Ұ ); |
0.2.1.2* дактильді және кеспе әріптерден буындарды, сөздерді, сөйлемдерді оқу және құрастыру (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше); |
0.3.1.1* партада дұрыс отыру, жазу кезінде қарындаш/қалам ұстау; |
3-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.3* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (ь,ъ, з, ж, р, г, ф, ю,ц, щ, х); |
0.2.1.1* тақырыптарға сәйкес сөздерді ажырату және атау: мектеп/сынып, оқу құралдары, жыл мезгілдері, жемістер-көкөністер, жануарлар, ойыншықтар; |
0.3.3.1* таныс әріптерді, сөздерді үлгі бойынша/өз бетінше жазу; |
4-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
0.1.1.4* әріптерді көрсету, дактильдеу, дыбыстарды айту (дыбысталуы жақын дыбыстармен ауыстырусыз) (б, з); |
0.2.1.2* дактильді және кеспе әріптерден буындарды, сөздерді, сөйлемдерді оқу және құрастыру (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше); |
0.3.3.3* баспа (бас) және кіші әріптер, буындар, сөздер, сөйлемдер жазу; |
Ескерту:
1) бір тоқсан ішіндегі оқу мақсаттары тіл дағдыларының кез келген түрлерімен байланысады;
2) "*" белгісімен белгіленген оқу мақсаттарын ішінара іске асыру ұсынылады.
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныбы үшін "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 220-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – естімейтін білім алушылардың қалдық естуін қолдану арқылы қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыра отырып, ауызекі сөйлеуді, оқу мен жазуды оқыту және дамыту үрдісінде оқушылардың сөйлеу мен танымдық қабілеттерін ескеріп функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыруға жағдай жасау.
3. Бағдарламаның оқыту міндеттері:
1) естімейтін білім алушыларда сөйлеу әрекетінің түрлерін қалыптастыру;
2) сөйлеу әрекетінің тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым түрлерін дамыту;
3) сөйлеу тілінің бірліктері (буын, сөз, сөйлем) туралы түсініктерін қалыптастыру;
4) қалдық есту қабілетін мақсатты түрде дамыту (дыбысты дұрыс айта білу, дыбыс шығару мен автоматтандырудың бастапқы кезеңінде дыбыстарды ұқсас дыбыстарға дұрыс алмастыра білу, таныс дыбыстарды бөліп көрсету, олардың саны мен сапасын анықтау);
5) сөздерді буынға бөліп оқу, тұтастай оқу, мәтінді түсініп оқу, мәнерлеп оқу, орфоэпиялық ережелерді қолдана білу дағдыларын дамыту;
6) каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып, сөздерді көркем, сауатты, қатесіз жазуға үйрету;
7) сөздік қорын байыту және белсендіру;
8) кітап оқуға қызығушылығын арттыру;
9)ақпаратты салыстыру, жалпылау қабілетін дамыту;
10) айналадағыларға достық қарым-қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мен қарым-қатынас жасау мәдениетін дамыту;
11) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және сөйлеуді үйрену арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
12) қоршаған ортаны тану арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Бағдарламаның түзете-дамыта оқыту міндеттері:
1) сөйлеу дағдыларын қалыптастыра отырып, байланыстыра сөйлеуді дамыту;
2) баланың сөздік қорын анықтау, байыту және белсендіру;
3) жалпылай сөйлеу тілін қалыптастыру;
4) ауызша сөйлеу тілінің мәнерлілігі мен түсініктілігін дамыту;
5) коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру.
2-тарау. Оқу үрдісін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Оқу процесінде жалпы және арнайы педагогикалық тәсілдер жүзеге асырылады:
1) онтогенетикалық тәсіл (мұғалімге сөйлеу тілінің зақымдалу себебін анықтап, сөйлеуді дамыту үрдісін терең зерттеуді, қол жеткізілген деңгейді бағалауды және оны нормамен байланыстыруды бағыттайды);
2) әрекеттік тәсіл (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінінің күнделікті тұрмыста, ойын барысында қолдануды үйренеді);
3) құрылымдық-семантикалық тәсіл қарым-қатынаста сөйлеу құралдарын таңда, оларды естімейтін білім алушылардың ауызша сөйлеу тіліне оқытудың әрбір кезеңіне реттілігімен енгізу;
4) жүйелілік тәсіл (тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттері бар күрделі функционалды жүйе ретінде психикалық даму идеясына негізделген);
5) дамыта оқыту тәсілі (дамудың жақын арадағы аймағы – білім алушының тапсырманы өз бетінше орындауын көздейді);
6) бірізділік тәсілі (оқыту барысында алынған білім мен дағдылар жаңа дағдылардың ажырамас бөлігі болып табылады, жаңа оқу міндеттерін, жаттығуларды таңдауды болжайды);
7) әлеуметтік бейімделу және бағдарлау тәсілі (әлеуметтік өмірге бейімделуге қажетті мінез-құлық нормалары мен қарым-қатынас дағдыларын дамытуға арналған арнайы жұмысты қамтиды);
8) арнайы педагогикалық басшылық тәсілі (өз қызметін дербес ұйымдастырудың қиындықтарымен, қадамдық ұйымдастыру және нұсқау беру қажеттілігімен, педагогтің тұрақты бағыттаушы көмегімен негізделген).
6. Сауат ашу пәнінің негізі қарапайымнан күрделіге қарай оқытудың жалпы дидактикалық талабына негізделеді, сонымен қатар, естімейтін білім алушылардың оқу-танымдық үрдістерінің ерекшеліктерін ескере отырып:
1) білім алушылардың танымдық белсенділігінің бұзылуы, есту қабілетінің күрт бұзылуына байланысты болып, олар сөйлеудің терең дамымауымен, сөздік-логикалық ойлаудың қалыптаспауымен, мнестикалық функциялардың төмендеуімен, танымдық белсенділіктің төмендеуімен көрінеді;
2) сөйлеу әрекетінің айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыру үрдісі арқылы естімейтін білім алушылардың сауаттылығының негізін қалап, білім алуға ынталы жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау;
3) естімейтін білім алушыларды оқыту кезінде концентрлік оқыту әдісі қолданылады.0 - сыныпта меңгерген негізгі дыбыстарды: а, о, у, и, э және дауыссыз дыбыстарды: п, т, к, ф, с, ш, х, в, м, н, л, р, II концентр дыбыстарын б, з анық, дұрыс айтуға дағдыландыру.1-сыныпта II концентр дыбыстарынан п, ф, г, д, с, ч, у, с және б дыбыстарын игереді. Негізгі дыбыстар қатарына кірмейтін дыбыстарды (І концентр дыбыстарын) ұқсас дыбыстармен ауыстыруға рұқсат етіледі;
4) оқушыларды оқу мен жазуға және сөйлеуге үйрету үрдісі қойылған немесе автоматтандырылған дыбыстар бойынша жүзеге асырылады;
5) оқушылардың сөздерді қабылдауы ауызша-дактилдік, ауызша, жазбаша түрінде есту және естіп-көру арқылы жүзеге асырылады;
6) тыңдалым-естімейтін білім алушылардың қалдық есту қабілетін дамыту, меңгерген сөздік материалын есту және естіп-көру арқылы қабылдауға дағдыландыру;
7. Арнайы оқыту үрдісі оқушылардың оқудағы және дамуындағы ерекшеліктер мен қиындықтарды жеңуге мүмкіндік береді. Компенсация тәсілі екі бағытта жүреді:
1) оқытуда алмастыру үрдісі жүзеге асады, көріп қабылдау арқылы ауызша сөйлеу тілі қалыптасады;
2) қалдықестуді дамыту және сөйлеуді дамыту бойынша жүйелі жұмыс нәтижесінде есту қабілетінің бұзылуының кері әсері төмендейді.
8. Арнайы білім берудің әдіс-тәсілдері:
1) оқытудың барлық кезеңінде стационарлық дыбыс күшейткіш жабдықтарды, жеке есту аппараттарын, сурдопедагогикалық арнайы жаттықтырғыш құралдарды қолдану;
2) дактильді және ым-ишарат сөйлеу тілін көмекші құрал ретінде пайдалану;
3) сөздерді еріннен оқуға дағдыландыру;
4) сабақ және сабақтан тыс уақыттарда сурдоаударымды пайдалану.
9. "Әліппе, сауат ашу" пәнін оқыту үрдісінде төмендегідей пәндермен пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады: "Математика" "Заттық-тәжірибелік оқыту", "Қоршаған ортамен танысу", "Көркем еңбек", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту", "Түзету ырғағы".
3-тарау. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру Параграф 1. "Букварь, Обучение грамоте (дактильная речь, устная речь, письмо, чтение)" пәнінің мазмұны
10. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 8 сағат, оқу жылында 264 - сағат.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
11. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) орыс тіліндегі дыбыстар мен әріптер жүйесі;
2) тілдік бірліктер: дыбыс-әріп, буын, сөз, сөйлем, мәтін;
3) орыс тілінің кейбір грамматикалық түсініктері;
4) қарапайым орфографиялық және пунктуациялық нормалар;
5) балаларға арналған көркем шығармалар.
12. Бағдарламаның негізгі мазмұны: оқыту процессі екі кезеңді қамтиды: әліппе кезеңі және әліппеден кейінгі кезең.Әліппе кезеңі: бірінші тоқсанды қамтиды - 72 сағат, 0 - сыныпта өтілген оқу материалдары қайталаланды, ал 2-тоқсаннан бастап әліппеден кейінгі кезең жүреді, ол 192 сағатты қамтиды.
13. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) орыс әліпбиінің әріптерін айту және ажырату, II концентр дыбыстарын: р, ж, г, д, ц, ч, щ, ы и ъ қоюды және автоматтандыруды жалғастыру;
2) тілдік бірліктер (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін) және орфография, пунктуация туралы қарапайым түсініктерді меңгеру;
3) оқулықтағы мәтіндерді буындап оқудан бастап, тұтас, тегіс, үздіксіз оқуға көшу дағдыларын қалыптастыру;
4) ауызша және жазбаша сөйлеу тілін қалыптастыру;
5) оқушылардың сөздік қорын байыту.
14. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқу әрекетіне деген қызығушылығын қалыптастыру;
2) ауызша сөйлеу дағдысын қалыптастыру;
3) қалдық есту қабілетін есту, естіп-көру арқылы қабылдауын, ауызша-дактилді берілген сөздерді қабылдауды дамыту;
4) екпінді дауысты дыбыстар туралы ұғымды қалыптастыру;
5) бас әріп пен кіші әріптерді, баспа және жазба әріптерді ажырату, олардың арасындағы айырмашылықты меңгеру;
6) тілдік бірліктер (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін) және дыбыстық талдау мен синтез туралы қарапайым түсініктерді меңгеру;
7) каллиграфия нормаларын сақтап сауатты, қатесіз жазу дағдыларын қалыптастыру;
8) сөздерді анық, дұрыс, буындап оқуын дағдыландыру арқылы оқулықтағы мәтінді тұтас, бірқалыпты оқуға көшу;
9) орфографиялық және орфоэпиялық оқуды меңгеру;
10) оқушылардың сөздік қорын байыту және белсендіру.
15. Бағдарлама мазмұны үш бөлімді қамтиды:
1) "Тіл дамыту (айтылым және тыңдалым)" бөлімі;
2) "Оқылым және тіл дамыту" бөлімі;
3) "Жазылым" бөлімі.
16. "Тіл дамыту (айтылым және тыңдалым)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ауызша-дактилді сөйлеу тілін түсіну;
2) сөйлеудің негізгі дағдыларын іс жүзінде меңгеру;
3) грамматикалық нормаларды сақтау;
4) қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану.
17. "Оқылым және тіл дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану және сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылымы;
2) мәтінмен жұмыс және сөйлеу дағдыларын қалыптастыру.
18. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) графикалық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
2) үлгі бойынша жазу;
3) өздігінен жазу.
19. Білім берудің негізгі мазмұны.
20. "Тіл дамыту (айтылым және тыңдалым)" бөлімі әліппе кезеңі:
1) сөздің мағынасын түсіну, дактильді және ауызша сөйлеу тілін қолдану, жазбаша тілді мақсатына қарай қолдану, сөздік қорын байыту;
2) дактилеманы, кеспе әріптерді пайдаланып сөздерді ауызша-дактиль түрінде айту, содан кейін оларды баспа және жазба әріптермен жазу;
3) меңгерген оқу материалдары негізінде мұғалімнің көмегімен ауызша-дактильді формада сөз тіркестері мен сөйлемдерді құрастыру;
4) ауызша-дактильді сөйлеу дағдыларын қалыптастыра отырып, лексикалық тақырыптар бойынша коммуникативті мақсаттарға сай (топтағы қарым-қатынас, диалогты сақтау, сахналау, рөлдік ойындар) сөздік қорын байыту.
21. "Тіл дамыту (айтылым және тыңдалым)" бөлімі әліппеден кейінгі кезең:
1) мұғалім мен басқа білім алушылардың сөзін естіп, естіп-көру арқылы қабылдау және ажырату, естігенінің мәнісін түсінуі;
2) мұғалімнің (тәрбиешінің, достарының) нұсқауларын ауызша/ ауызша-дактильді немесе жазбаша түрде түсіну және орындау, есеп беру;
3) суреттерге, кестешелерге және бақылау арқылы ауызша/ауызша-дактилді түрде қарапайым мәлімдемелерді тұжырымдау (өздігінен/ мұғалімнің көмегімен);
4) мұғалімнің немесе сыныптасының өтініші бойынша сөздік кестешелерді таңдау;
5) заттарды көрсету және атау, заттардың іс-әрекетін сипаттау қабілеттерін қалыптастыру;
6) мұғалімге, жолдасына сәлемдесу, қоштасу, өтініш жасау, алғыс айту;
7) мұғалімнің (тәрбиешінің, жолдасының) сұрағына жауап беру (өздігінен/ мұғалімнің көмегімен);
8) тақырып бойынша сұрақтарды құрастыру (өздігінен/ мұғалімнің көмегімен);
9) сызбаларды қолдана отырып, сөздерді модельдеу;
10) оқылған тақырып негізінде сөз тіркестері мен сөйлемдерді ауызша/ ауызша-дактиль түрінде құрастыру, оларды берілген сөздердің көмегімен, суреттерді, кестешелерді қолдана отырып оқу және жазу (өздігінен/ мұғалімнің көмегімен);
11) суреттің мазмұнын қарапайым сөйлем түрінде ауызша айту, көрсетілген іс-әрекетті сипаттау (мұғалімнің көмегімен/ өздігінен);
12) суреттегі берілген іс-әрекетті түсіндіру немесе кезекпен қойылған сұрақтарды қолдана отырып затты сипаттау (жыл соңында);
13) сюжеттік суреттер немесе суреттер топтамасы бойынша шағын әңгіме құрастыру;
14) қарапайым диалог жүргізу дағдыларын қолдану (қарапайым сөйлеу құрылымдарынан тұратын сұрақ-жауап түрінде);
15) сұрақтарға жауап беру және сұрақ қою: кім? не? не істедің? не істейсің? не істеді? олар не істеді? не істейміз? қандай? қай? кімге? неге? немен? кіммен? қалай? қайда? (немен? неден?) қайда? (не үшін? кім үшін?) қайдан? (неден?) қашан? қалай?;
16) зат есім, сын есім, сан есім, етістіктің бастапқы түрлерін білу және табу;
17) жекеше және көпше түрдегі зат есімдерді білу және қолдану;
18) зат есімдерді ажырата білу;
19) мимиканы, ым-ишарат қимылдарын, дауысты, көз қимылын, интонацияны қолдану.
Ескерту: тыңдалым және айтылым материалының көлемі 10-15 сөз.
22. "Оқылым және тіл дамыту" әліппе кезеңі:
1) дыбыстарды қоюда, автоматтандыруда және дифференциациялауда арнайы фонетикалық, дыбыстық жаттығуларды жасау, арнайы зондтарды қолдану арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
2) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (мұғалімнің сөзі -үлгі) - (ырғақ, екпін, интонация);
3) сөздерді, сөз тіркестерін, 2-6 сөзден тұратын сөйлемдерді тұтас оқуға дағдыландыру арқылы қысқа мәтіндерді тұтас оқуға үйрету;
4) сурет және берілген сөздер бойынша мұғалімнің көмегімен сөйлем құрастыру;
5) сөздегі дыбыстардың айтылуын дұрыс сақтап оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру.
23. "Оқылым және тіл дамыту" әліппеден кейінгі кезең:
1) сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылымын қалыптастыру, мұғалімнің қойған екпін белгілерін немесе тыныс белгілерін сақтай отырып, кідірістерді оқу кезінде сақтау (еліктеу арқылы);
2) орфоэпия нормаларын сақтай отырып сөздерді және сөйлемдерді (6-8 буыннан тұратын), шағын мәтіндерді (40-80 сөз құрайтын) тұтастай оқу;
3) мәтінді талдау дағдысын қалыптастыру: мәтін жанрын ажырату (әңгіме, ертегі, өлең), мәтін мазмұнына және мәтіннің бөлімдеріне сәйкес суреттерді таңдау/сәйкетендіру, оқылған мәтінде кім туралы және не туралы айтылғанын анықтау, мәтін мазмұнына сәйкес иллюстрацияларды ретімен таңдау, (өздігінен / мұғалімнің көмегімен);
4) хормен оқуды қалыптастыру;
5) мәтінмен жұмыс істеу барысында сөйлеу дағдыларын қалыптастыру: оқылған мәтіннің мазмұны бойынша мұғалімнің сұрақтарына жауап беру, кейіпкерлер мен заттарды атай білу, оқылған мәтіннің мазмұнын суреттер мен сұрақтар арқылы бекіту (мұғалімнің көмегімен), суреттерді, аппликацияларды, макеттерді, қолтаңбалы иллюстрацияларды, сызбаларды пайдалана отырып мәтіннен түсініксіз сөздерін табу және олардың мағынасын түсіну (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше);
6) өлеңдерді интонациялық үзілістерді сақтай отырып үздіксіз оқу, жаттау(6-8 сөйлемненаспайтын) дағдыларын қалыптастыру;
7) өз ойын жазбаша жеткізе білу дағдысын қалыптастыру: мәтіннен сөздерді, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді және шағын мәтіндерді көшіріп жазу, сөйлемдердің соңына тыныс белгілерін (нүкте, сұраулы, леп белгісі, үтір) қойып жазу;
8) оқу мен жазуда өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру, мұғалімнің оқу мен жазу үлгілерімен салыстыру.
Ескерту: оқу материалының көлемі: бір тыныста 6-8 сөз оқу, 40-80 сөзден тұратын қысқа мәтіндерді оқу.
24. "Жазылым" әліппе кезеңі:
1) жазу кезінде денсаулықты сақтау бойынша ұсыныстарды сақтау: дұрыс отыру, жарықтандыру, дәптердің орналасуы және жазу кезінде қарындаш / қалам ұстау мүмкіндігі, көзге арналған жаттығулар;
2) каллиграфиялық нормаларды сақтап жазу: әріптерді талапқа сай көркем жазу; әріптерді бір-бірімен дұрыс байланыстырып, үздіксіз әрі үзбей (ырғақты) жазу;
3) ауызша-дактильді, естіп-көру және еріннен оқу арқылы диктант жазу (еріннен оқу арқылы);
4) жазба мен баспа әріптермен жазылған мәтінінен сөйлемдерді арнайы ережелер бойынша көшіріп жазу;
5) заттардың, қоршаған дүние құбылыстарының атауларын, заттардың белгілерін білдіретін сөздерді, заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді жазу;
6) сурет және берілген сөздер бойынша мұғалімнің көмегімен сөйлем құрастыру.
25. "Жазылым" әліппеден кейінгі кезең:
1) сөздерді оқу және жазу, ауызша-дактильді формадағы және естіп-көру арқылы қабылданған сөздерді, қысқаша мәтіндерді оқу және жазу, ауызша және жазбаша түрде берілген сұрақтарға жауап беру, өтініш, алғыс айту;
2) ереже бойынша жазбаша және баспа әріптермен берілген мәтіндерді көшіріп жазу дағдыларын автоматтандыру;
3) грамматикалық ережелерді сақтай отырып жазу дағдыларын қалыптастыру: сөздерді буынға бөлу, сөздерді буынға қарай тасымалдау (үлгі бойынша, мұғалімнің көмегімен/өз бетінше), сөзге әріптік талдау (сөздегі жеке әріптерді ерекшелеу, астын сызу) , грамматикалық құрылымдары бойынша жай сөйлем құрастыру, сөйлемнің басында жалқы есімдердің бас әріптерін жазу, сөйлем соңына тыныс белгілерін сөйлемнің интонациясына қарай қою (үлгі бойынша, мұғалімнің көмегімен/өз бетінше);
4) өздігінен жазу дағдыларын қалыптастыру: қысқа мәтіндерді көшіру, берілген тақырып бойынша жай сөйлемдер құрастыру және жазу (мұғалімнің көмегімен анықтамалық сөздерді пайдалану), сөздердің, сөйлемдердің жазылуын тексеру және қателерді түзету (мұғалімнің көмегімен / өздігінен);
5) көрнекі диктанттарды қолдана отырып, есте сақтау қабілеттері мен орфографиялық сауаттылығын дамыту: буындық, сөздік (ауызша-дактилдік, естіп-көру арқылы қабылдау).
Ескерту: бірінші жартыжылдықтағы жазбаша жұмыс көлемі: дактильді диктант - 5-6 сөз, ауызша-дактильді диктант - 6-8 сөз, сөздік диктант - 5-6 сөз; екінші жартыжылдықтағы жазбаша жұмыс көлемі: ауызша-дактильді диктант - 8-12 сөз, сөздік диктант -10 сөзге дейін.
Параграф 2. Оқыту мақсатарының жүйесі
26. Бағдарламада оқу мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны оқу мақсатының ретін көрсетеді. 1.1.2.1 кодында: "1" – сынып, "1" – бөлім, "2" - бөлімше, "1" – оқу мақсатының реті.
27. Оқу мақсаттары күтілетін нәтиже түрінде айқындалған:
1-кесте
Бөлім (тілдік ұғымдар) – тіл дамыту, айтылым және тыңдалым | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1.1. Ауызша-дактильді сөйлеу тілін түсіну |
1.1.1.1 әріптерді атау, дактильдеу, көрсету, дыбыстарды дұрыс айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (р, ж, г, д, ц, ч, щ, ы и ъ;); |
1.2. Сөйлеу тілінің негізгі дағдыларын іс жүзінде меңгеру |
1.1.2.1 меңгерген оқу материалдары негізінде мұғалімнің көмегімен ауызша-дактильді формада сөз тіркестері мен сөйлемдерді құрастыру; |
1.3. Грамматикалық нормалардың сақталуы |
1.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және сұрақ қою: кім? не? не істедің? не істейсің? не істеді? олар не істеді? не істейміз? қандай? қай? кімге? неге? немен? кіммен? қалай? қайда? (немен? неден?) қайда? (не үшін? кім үшін?) қайдан? (неден?) қашан? қалай?; |
1.4. Қарым-қатынастың вербальды емес түрін қолдану. | 1.1.4.1 мимиканы, ым-ишарат қимылдарын, дауысты, көз қимылын, интонацияны қолдану; |
Бөлім (тілдік ұғымдар) – оқылым және тіл дамыту | |
Бөлімше (негізгі дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
2.1. Сөздер мен сөйлемдердің аналитикалық оқылымы |
1.2.1.1 дактильмен, баспа және жазба әріптермен берілген таныс сөздер мен сөз тіркестерін оқу; |
2.2. Мәтінмен жұмыс, сөйлеу дағдыларын дамыту |
1.2.2.1 сөздердегі екпінді буындарды табу (еліктеу арқылы); |
Бөлім: жазылым | |
Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
3.1. Каллиграфиялық, графикалық нормаларды сақтау |
1.3.1.1 әріптердің элементтерін каллиграфиялық нормаларға сәйкес жазу (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); |
3.2. Үлгі бойынша жазу |
1.3.2.1 қарапайым әріптерді жазба әріптермен жазу (п, т, н, и, ш, л, м, а, о, е, с); |
3.3. Өздігінен жазу |
1.3.3.1 сұраққа жазбаша жауап беру және сұрақ қоя білу (мұғалімнің көмегімен); |
28. Бұл оқу бағдарламасы естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 1 сыныбына арналған "Букварь, обучение грамоте" пәнінің типтік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылуда.
29. Мұғалім сағат санын үш кезең бойынша сыныптағы білім алушылардың оқу мақсаттарын меңгеруіне, әр кезеңнің міндеттерін жүзеге асыруына орай еркін жоспарлай алады.
Параграф 3. Бастауыш білім беру деңгейінің 1 - сыныбына арналған "Букварь, обучение грамоте" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту орыс тілінде)
Кезеңдер | Тіл дамыту (айтылым мен тыңдалым) | Оқылым және тіл дамыту | Жазылым |
1-тоқсан | |||
Әліппе кезеңі |
1.1.1.1* әріптерді атау, дактильдеу, көрсету, дыбыстарды дұрыс айту (басқа дыбысқа ауыстырумен) (р, ж, г, д, ц, ч, щ, ы, и, ъ;) |
1.2.1.1* дактильмен, баспа және жазба әріптермен берілген таныс сөздер мен сөз тіркестерін оқу |
1.3.1.1* жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфиялық талаптарға сай жазу |
2-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.5* мұғалімнің, жолдасының немесе оқылған тақырыптағы тілдік материалды ауызша-дактильді/ ауызша түрде қабыдау, ажырату |
1.2.1.4* буындардың, сөздердің, сөз тіркестерінің, сөйлемдердің сызбаларын оқу |
1.3.2.2* сызықтан төмен және жоғары шығатын элементтері бар әріптер жазу; |
3-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.5* мұғалімнің, жолдасының немесе оқылған тақырыптағы тілдік материалды ауызша-дактильді/ ауызша түрде қабыдау, ажырату |
1.2.1.4* буындардың, сөздердің, сөз тіркестерінің, сөйлемдердің сызбаларын оқу |
1.3.1.2* бас әріптер мен кіші әріптерді байланыстырып, үздіксіз әрі үзбей (ырғақты) сөздер, сөйлемдер жазу |
4-тоқсан | |||
Әліппеден кейінгі кезең |
1.1.1.7* мұғалімнің (тәрбиешінің, достарының) нұсқауларын ауызша/ ауызша-дактильді немесе жазбаша түрде түсіну және орындау, есеп беру |
1.2.1.6* оқудың түрлерін (буындап оқу, тұтас оқу, түсініп оқу, теріп оқу, рөлге бөліп оқу, хормен оқу) қолдану (өздігінен/ мұғалім көмегімен) |
1.3.1.2* бас әріптер мен кіші әріптерді байланыстырып, үздіксіз әрі үзбей (ырғақты) сөздер, сөйлемдер жазу |
Ескерту:
1) бір тоқсан ішіндегі оқу мақсаттары тіл дағдыларының кез келген түрлерімен байланысады;
2) "*" белгісімен белгіленген оқу мақсаттарын ішінара жүзеге асыру ұсынылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 221-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 221-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өз бетімен білім алу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
13. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдай алу, алған білімін өмірде қолдану (өмірге бейімдей алу) сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
14. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық тұрғыда қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, қарым-қатынасқа бейімділігі, өзіне-өзі сенімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
15. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын кез келген оқу процесінде, өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізу жолында қажырлылықты дамытуға бағытталған және өмір бойы білім алуға ынталандырады.
16. Кең ауқымдағы дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты жеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
17. "Қазақ тілі" пәніне арналған бағдарлама естімейтін білім алушыларға білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық процестерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.
18. Бастауыш сынып естімейтін білім алушыларына қазақ тілін мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту, білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қалыптастыру, олардың тұрмыста, қоғамдық орында, мәдени орталарда тілдік шектеуді сезінбей, өзін еркін ұстауына мүмкіндік туғызу негізгі ұстаным болып табылады.
19. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты – естімейтін білім алушыларға негізгі деңгей бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту; сөйлесім әрекетінің түрлеріне сай білім алушыны тілдік білім негізінде түсінікті сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету.
20. "Қазақ тілі" пәні бағдарламасы естімейтін білім алушының тіл сауаттылығы мен сөз байлығын дамытуды, әлеуметтік ортада еркін қарым-қатынасқа түсуін жетілдіруді және дүниетанымдық дағдыларын кеңейтуді көздейді. Бағдарламаның білім мазмұны қазақ тілі арқылы білім алушыларға қазақ халқының материалдық және рухани құндылықтарын, қазақ халқының салт-дәстүрін құрметтеуді, қазақша сөйлеу әдебі мен әдетін дағдыландыруды және қазақ әдебиеті үлгілерін терең меңгертуді мақсат етеді және алған білімдерін өмірде қолдана білуге үйретеді.
21. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың міндеттері:
1) естімейтін білім алушыларға сөйлесім әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
2) естімейтін білім алушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
3) естімейтін білім алушыларға қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;
4) естімейтін білім алушыларға қазақ тілінің құрылымы мен құрамын дұрыс түсіндіріп, оны білу мен білік дағдыларын меңгерту;
5) ойын жағдаяттарында қазақ тілін қолдану арқылы білім алушыларды жаңа әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру;
6) келесі сыныптардағы грамматика мен дұрыс жазуды жүйелі түрде үйретуге дайындау;
7) білім алушыны сөйлесімдік қарым-қатынастың жаңа тәсілдеріне (қазақ тіліндегі), қазақ халқының мәдениетіне, ұлттық-мәдени сөйлесім ерекшелігіне баулу;
8) қазақша сөздік қорын үздіксіз дамыту әдістерін меңгерту;
9) қазақша сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
10) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру;
11) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
12) қазақ тілінде меңгерген білім, білік дағдыларына сүйене отырып, өзгелермен еркін қарым-қатынасқа түсуге үйрету;
13) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту.
22. "Қазақ тілі" пәнін оқу арқылы білім алушылар сөздік қоры мен тілдік сауаттылығын дамытып, қазақ халқы мен мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін қалыптастырады, қызығушылығын арттырады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
23. Арнайы "білім алып үйрену" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол және зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлға қалыптастыру көзделеді.
24. Естімейтін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыру үшін мұғалімдер түрлі технологиялар мен тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсіл (білім алушылар "не білемін, нені білгім келеді, нені білдім" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсіл (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) уәждеу, қызықтыра оқыту (білім алушының оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін "оқыту үшін бағалау" арқылы қолдау жасау);
5) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
6) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау).
25. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқару, эксперименттік, сын тұрғысынан ойлау, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
26. Басты назар білімге емес, сол білімді қолдану біліктілігіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен жетістіктер критерийлерін алдын ала белгілеу. Естімейтін білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – білім алушылардың өз ойын, сезімін қазақша білдіруге, танып-білген нәрселерін қазақша санасына түюге, пікір алысуға, оқыған, көрген не білген нәрселері туралы достарымен, үлкендермен өз ойымен бөлісуге, армандары мен мақсаттары туралы ойын еркін жеткізіп айта білуге, репродуктивтік, продуктивтік, проблемалық, шығармашылық жаттығуларды орындата отырып үйрету.
27. "Қазақ тілі" пәнінде тыңдалым және айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) қазақ тілінің төл дыбыстарын дұрыс айту үшін артикуляциялық жаттығулар жасау;
2) сөздің лексикалық мағынасын түсіну;
3) тыңдау-көру оқу материалдарын тыңдап, көріп түсіну;
4) сөздік қорды толықтыру;
5) тыңдау-көру материалдарының мазмұнын айту;
6) мәтіннің кейбір оқиғаларын қимылмен, ым-ишарамен көрсету;
7) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
8) тыңдалған мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну;
9) мәтіннің жанрларын анықтау;
10) өздеріне таныс және қызықты тақырыптар бойынша әңгімелесу;
11) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу;
12) жұпта ым-ишара, қимыл-әрекетті пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу" және "Бағытталған жазу");
13) берілген тақырып (сол сабақта оқылған әңгіме, ертегі немесе мысал) бойынша диалог (қуыршақтардың көмегімен) құрастыру;
14) сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш жасау, таныс және таныс емес адамдармен, жақындары және достарымен, құрдастары және ересектермен, жасы кішілермен қарым-қатынас жасауға байланысты шағын рөлдік ойындар;
15) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау, сахналау.
28. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқылатын "Қазақ тілі" пәнінде оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) графикалық сызба арқылы "оқу";
2) мәтіннен қажетті сөйлемді немесе сөзді тауып оқу;
3) сұрақтар қоя білу және жауап беру;
4) "көзбен оқы" ойыны арқылы оқу;
5) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
6) сөздік жұмысы (сөздің мағынасын түсіну);
7) мәнерлеп оқу;
8) рөлге бөліп оқу;
9) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау.
29. "Қазақ тілі" пәнінде жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) ақпаратты сурет және белгілер/пиктограммалар арқылы беру;
2) каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) сөздердің дұрыс жазылуын (орфографиялық нормаларды) меңгертуге арналған тапсырмалар орындау;
4) мәтіннен сөздерді, сөйлемдерді, қысқа үзінділерді көшіріп жаздыру;
5) мәтіндегі жазылуы қиын сөздерден сөздік құрастыру;
6) сөзден сөйлемдер, сөйлемдерден мәтін құрастырып жазу;
7) шағын хат жазу;
8) есте сақтау арқылы жазу;
9) байқағаны, ұнататын істері, ойындары туралы тірек суреттермен сөйлемдер, шағын мәтін құрастырып жазу;
10) сурет бойынша жазу;
11) өзі құрастырған мәтінін мұғалімнің көмегімен тексеру.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
30. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
31. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
32. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
33. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
34. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
35. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 6 сағат, оқу жылында – 204 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
36. Қазақ тілі пәнін оқыту процесі тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым әрекеттері арқылы ұйымдастырылады. Оқу процесінде жүйелі жүргізілетін сөздік жұмысы, әңгіме оқу, мәтінмен жұмыс жасау, өлеңдер жаттау, жағдаяттық тапсырмалар орындау, постерлермен жұмыс істеу, сахналық қойылым дайындау белсенді әдістерді қолдану барысында білім алушылардың сөздік қоры жетілдіріледі.
37. Бастауыш сыныптардағы қазақ тілі пәнін оқытуда білім алушылардың жас ерекшеліктері мен қоршаған ортаны қабылдауға қатысты психологиялық жай-күйі ескеріледі. Сабақ барысында әр түрлі (жеке, жұптық, топтық) жұмыс түрлерін ұйымдастыру үшін оқу кабинеттеріндегі жиһаздар, стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат, жеке дыбыс күшейткіш аппарат, интерактивті тақта, проектор, экран, шағын маркерлік тақта, білім алушылардың жұмыстарын сақтауға және демонстрациялауға арналған шкафтар қарастырылады.
38. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны:
1) бөлімшелерде оқу мақсаттары белгіленген, олар білім немесе түсінік, дағды немесе білік бойынша күтілетін нәтижелер түрінде берілген. Әрбір бөлімшенің ішінде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың еңбегін бағалауға, оқытудың келесі кезеңі туралы ақпараттандыруға мүмкіндік беретін оқу мақсаттары бірізділікпен орналастырылған:
1-кесте
2-4 сыныптар | ||
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | ||
2 | Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | ||
2.6 Оқыған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | ||
3 | Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | ||
4 | Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
5 | Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | ||
39. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 2.2.1.1 кодында "2" - сынып; "2.1" - дағдылар; "1" - оқыту мақсатының реттік нөмері.
40. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқыту мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
41. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Тыңдалым":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | 3.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және қарапайым сөйлемдерді түсініп қайталау | 4.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | 4.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздер және сөз тіркестерінен құралған шағын мәтіндердегі сөйлемдердің мазмұнын түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегімен иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | 4.1.3.1 тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну |
2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну |
3.1.4.1 тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау |
4.1.4.1 тыңдаған материал бойынша себеп-салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау |
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 қимыл-қозғалыс, сұрақ қою, қысқа жауап арқылы тыңдаған/көрген мәтінді түсінгенін білдіру | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | 4.1.5.1 материалдардағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлері туралы сұрақтар қою және оларды сипаттау |
2) "Айтылым":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Сөздік қорды толықтыру | 2.2.1.1 сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану |
3.2.1.1 сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.1 сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру |
3.2.2.1 сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | 4.2.2.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту |
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану |
2.2.3.1 өз бетімен |
3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну |
4.2.3.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру |
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 2.2.4.1 шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды мазмұндау | 3.2.4.1 оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы мұғалімнің көмегімен құрастырылған оқиғаларды баяндау | 4.2.4.1 өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру |
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 2.2.5.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) (8-10 сөйлемді) айту | 3.2.5.1 таныс сөйлемдерді қолданып, сюжетті суреттеу | 4.2.5.1 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді айту |
2. Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 2.2.6.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | 3.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қарапайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | 4.2.6.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) айту |
3) "Оқылым":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.3.1.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөз, сөз тіркестерін тұтас оқу | 3.3.1.1 таныс, таныс емес мәтінді мәнерлеп оқу | 4.3.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, мәтінді немесе оның бөлімдерін мәнерлеп оқу (шолып танысу, рөлге бөліп оқу) |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.3.2.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөздердің мағынасын түсіну | 3.3.2.1 таныс, таныс емес сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | 4.3.2.1 таныс, таныс емес сөздер мен сөз тіркестерінен құрастырылған шағын мәтіннің түйінді тұсын түсіну |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 2.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, жаңылтпаш, санамақ) ажырату | 3.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | 4.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, әңгімелеу/сипаттау мәтінін анықтау |
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтін немесе сурет бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | 3.3.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | 4.3.4.1 мәтіннің мазмұны мен кейіпкерлерінің іс-әрекеті туралы нақты сұрақтар (қандай? қай? қашан? қайда?) құрастыру және оған жауап беру |
4) "Жазылым":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.4.1.1 суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | 3.4.1.1 заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | 4.4.1.1 тақырыпқа сәйкес сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу |
2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз, сөз тіркестерін жазу | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша қысқа жазбалар жазу |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | 4.4.3.1 өз бетінше жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | |
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді сәйкес бір-бірімен дұрыс байланыстырып, анық, айқын жазу |
3.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу |
4.4.4.1 кең жолды дәптерге бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу, каллиграфиялық дағдыларын дамыту |
5) "Тілдік нормаларды қолдану":
6-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
Бөлімшелер | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.5.1.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | 3.5.1.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтініне байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | 4.5.1.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру; |
2.5.1.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі+ етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр. | 3.5.1.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру. Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды. | 4.5.1.2 заттың қатыстылығына байланысты ("зат есім + зат есім") сөйлем құрастыру | |
2.5.1.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі + етістіктің осы шағы: балалар жазып отыр) |
3.5.1.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; | 4.5.1.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім): сөйлем құрастыру. Бір бума қағаз. Екі жәшік алма | |
2.5.1.4 Сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру іс - әрекеттің ауысуы (етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | 3.5.1.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | 4.5.1.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім"): Ағаш қасық | |
2.5.1.5 іс -әрекеттің белгісі: (етістіктің осы шағы +зат есім + үстінде, жанында, астында): Үстелдің үстінде жатыр сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру | 3.5.1.5 "сын есім + зат есім, жекеше және көпше түрде" заттың түрін, көлемін, дәмін көрсететін (қызыл алма) сөйлем құрастыру | 4.5.1.5 кеңістік қатынасқа байланысты ("зат есім + алдында, жанында, алдына + етістік") сөйлем құрастыру. Мектеп алдына келді | |
2.5.1.6 (зат есім + етістік) өтпелі іс- әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | 3.5.1.6 "зат есім + етістік" кеңістік арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру: Үстелден алдым | 4.5.1.6 кеңістік қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + етістік"): Мектептен жүгіріп шықты | |
2.5.1.7 (зат есім +етістік) іс-әрекетін адамға қаратып айту: Айдосқа кітап сатып әперді | 3.5.1.7 "сын есім + зат есім", "Зат есім + сын есім + зат есім" тиістілігіне қарай сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қалың кітап | 4.5.1.7 уақыттық қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("үстеу + етістік"): Түске дейін келді | |
3.5.1.8 "Зат есім + етістік сабақты етістік" өтпелі кезеңді белгілейтін: сөйлем құрастыру Атам киініп жатыр. Атам киінді; |
4.5.1.8 заттың арнайылануына байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + зат есім"): Білім алушының сөмкесі. Апаның орамалы | ||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.5.2.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | 3.5.2.1 мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.5.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту |
2.5.2.2 мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | 3.5.2.2 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.5.2.2 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г дыбыстары кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | |
2.5.2.3 мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
2.5.2.4 сөз соңында қойылатын нүкте, сұрақ, леп белгілерімен таныстыру | |||
42. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | ||||
1 Өзім туралы | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
Айтылым | 2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 2.2.5.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) (8-10 сөйлемді) айту | ||
2.6 Оқылған/ тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 2.2.6.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.3.1.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөз, сөз тіркестерін тұтас оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.3.2.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтін немесе сурет бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу |
2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді сәйкес бір-бірімен дұрыс байланыстырып, анық, айқын жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.5.1.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | ||
2.5.1.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі+ етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр | ||||
2.5.1.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі + етістіктің осы шағы: балалар жазып отыр) | ||||
2.5.1.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру іс - әрекеттің ауысуы (етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфография-лық нормаларды сақтау |
2.5.2.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
2-тоқсан | ||||
3 Менің мектебім | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
4 Менің туған өлкем | 1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.2 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) қабылдап (7-9 сөйлемді) түсіну | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 қимыл-қозғалыс, сұрақ қою, қысқа жауап арқылы тыңдаған/көрген мәтінді түсінгенін білдіру | |||
Айтылым | 2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану |
2.2.3.1 өз бетімен | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 2.2.5.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) (8-10 сөйлемді) айту | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 2.2.6.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
Оқылым | 3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.3.2.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 2.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, жаңылтпаш, санамақ) ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтін немесе сурет бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.4.1.1 суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.4.2.2 жеке сөздерді есту арқылы буынға бөліп жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.5.1.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | ||
2.5.1.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру іс - әрекеттің ауысуы (етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.5.2.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
2.5.2.2 мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||||
2.5.2.3 мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | ||||
2.5.2.4 сөз соңында қойылатын нүкте, сұрақ, леп белгілерімен таныстыру | ||||
3-тоқсан | ||||
Дені саудың – жаны сау! | 1. Тыңдалым | 1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 қимыл-қозғалыс, сұрақ қою, қысқа жауап арқылы тыңдаған/көрген мәтінді түсінгенін білдіру | |||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 2.2.1.1 сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 2.2.3.2 сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру | |||
2.4 Оқыған/ тыңдаған материалды мазмұндау | 2.2.4.1 шағын мәтінді/қарапайым оқиғаларды мазмұндау | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 2.2.5.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) (8-10 сөйлемді) айту | |||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.3.1.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөз, сөз тіркестерін тұтас оқу | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 2.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, жаңылтпаш, санамақ) ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтін немесе сурет бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.4.1.1 суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді сәйкес бір-бірімен дұрыс байланыстырып, анық, айқын жазу | |||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
2.5.1.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі+ етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр | ||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.5.2.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
2.5.2.2 мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||||
2.5.2.3 мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | ||||
4-тоқсан | ||||
7. Қоршаған орта | 1. Тыңдалым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 қимыл-қозғалыс, сұрақ қою, қысқа жауап арқылы тыңдаған/көрген мәтінді түсінгенін білдіру | |||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 2.2.1.1 сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
2.2 Есту және естіп-көру арқылы берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 2.2.4.1 шағын мәтінді/қарапайым оқиғаларды мазмұндау | |||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.3.1.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөз, сөз тіркестерін тұтас оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.3.2.1 мәтіндегі таныс, таныс емес сөздердің мағынасын түсіну | |||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.4.1.1 суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/ оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/тыңдау-көру материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | |||
5.Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау (термин сөздерді қолданбау) | 2.5.1.6 (зат есім + етістік) өтпелі іс- әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | ||
2.5.1.7 (зат есім +етістік) іс-әрекетін адамға қаратып айту: Айдосқа кітап сатып әперді | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.5.2.5 мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/жіктік/септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | |||
2.5.2.6 сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||||
2) 3-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | ||||
1.Тірі табиғат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және қарапайым сөйлемдерді түсініп қайталау | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.2 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау (8-10 сөйлемді қабылдап, түсіну | |||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
3.2.1.2 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | ||||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 таныс сөйлемдерді қолданып, сюжетті суреттеу | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 3.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қарапайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | |||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 таныс, таныс емес мәтінді мәнерлеп оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 таныс, таныс емес сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | |||
Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз, сөз тіркестерін жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау |
3.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтініне байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | ||
3.5.1.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру. Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды. | ||||
3.5.1.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
2-тоқсан | ||||
3. Уақыт | Тыңдалым | 1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегімен иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | |||
3.1.4.2 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау (8-10 сөйлемді қабылдап, түсіну | ||||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | |||
Айтылым | 2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу |
3.2.2.1 сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.2 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 таныс сөйлемдерді қолданып, сюжетті суреттеу | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 3.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қарапайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | |||
Оқылым | 3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 таныс, таныс емес сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.2 сөздерді, сөйлемдерді есту арқылы жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
3.5.1.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | ||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
3.5.2.2 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||||
3-тоқсан | ||||
5. Өнер | 1. Тыңдалым | 1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегімен иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | |||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
3.2.1.2 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | ||||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||
3.2.2.2 суреттер сериясы бойынша сипаттап, айту | ||||
3.2.2.3 берілген сурет бойынша әңгіме құрастыру | ||||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы мұғалімнің көмегімен құрастырылған оқиғаларды баяндау | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 таныс сөйлемдерді қолданып, сюжетті суреттеу | |||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 таныс, таныс емес мәтінді мәнерлеп оқу | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | |||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | ||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз, сөз тіркестерін жазу | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу | |||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
3.5.1.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | ||
3.5.1.8 "Зат есім + етістік сабақты етістік" өтпелі кезеңді белгілейтін: сөйлем құрастыру Атам киініп жатыр. Атам киінді | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.2 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4-тоқсан | ||||
7. Су – тіршілік көзі | 1. Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және қарапайым сөйлемдерді түсініп қайталау | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |||
2.Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
3.2.1.2 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | ||||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану |
3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы мұғалімнің көмегімен құрастырылған оқиғаларды баяндау | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 таныс сөйлемдерді қолданып, сюжетті суреттеу | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 3.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қарапайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | |||
3 Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 таныс, таныс емес мәтінді мәнерлеп оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 таныс, таныс емес сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | |||
4. Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз, сөз тіркестерін жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу | |||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтініне байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | ||
3.5.1.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру. Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды. | ||||
3.5.1.7 "сын есім + зат есім", "Зат есім + сын есім + зат есім" тиістілігіне қарай сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қалың кітап | ||||
3) 4-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
1. Менің Отанам - Қазақстан | 1. Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | ||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздер және сөз тіркестерінен құралған шағын мәтіндердегі сөйлемдердің мазмұнын түсіну | ||||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді айту | ||||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 4.2.6.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) айту | ||||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, мәтінді немесе оның бөлімдерін мәнерлеп оқу (шолып танысу, рөлге бөліп оқу) | |||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 таныс, таныс емес сөздер мен сөз тіркестерінен құрастырылған шағын мәтіннің түйінді тұсын түсіну | ||||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 мәтіннің мазмұны мен кейіпкерлерінің іс-әрекеті туралы нақты сұрақтар (қандай? қай? қашан? қайда?) құрастыру және оған жауап беру | ||||
4. Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша қысқа жазбалар жазу | |||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 өз бетінше жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 кең жолды дәптерге бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу, каллиграфиялық дағдыларын дамыту | ||||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру | |||
4.5.1.2 заттың қатыстылығына байланысты ("зат есім + зат есім") сөйлем құрастыру | |||||
4.5.1.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім): сөйлем құрастыру. Бір бума қағаз. Екі жәшік алма | |||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||||
2-тоқсан | |||||
3. Мәдени мұра | 1. Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | ||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздер және сөз тіркестерінен құралған шағын мәтіндердегі сөйлемдердің мазмұнын түсіну | ||||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | ||||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 тыңдаған материал бойынша себеп-салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау | ||||
4.1.4.2 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | |||||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 материалдардағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлері туралы сұрақтар қою және оларды сипаттау | ||||
2. Айтылым | 2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | |||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді қабылдау | ||||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді айту | ||||
2.6 Оқыған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 4.2.6.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) айту | ||||
3. Оқылым | 3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 таныс, таныс емес сөздер мен сөз тіркестерінен құрастырылған шағын мәтіннің түйінді тұсын түсіну | |||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, әңгімелеу/сипаттау мәтінін анықтау | ||||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 мәтіннің мазмұны мен кейіпкерлерінің іс-әрекеті туралы нақты сұрақтар (қандай? қай? қашан? қайда?) құрастыру және оған жауап беру | ||||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 тақырыпқа сәйкес сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 өз бетінше жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||||
4.4 Каллиграфия-лық нормаларды сақтау | 4.4.4.2 кішігірім мәтінді есту арқылы жазу | ||||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||||
4.5.2.2 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г дыбыстары кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | |||||
3-тоқсан | |||||
5. Табиғи құбылыстар | 1. Тыңдалым | 1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздер және сөз тіркестерінен құралған шағын мәтіндердегі сөйлемдердің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 тыңдаған материал бойынша себеп-салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау | ||||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 материалдардағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлері туралы сұрақтар қою және оларды сипаттау | ||||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану |
4.2.3.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру | ||||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді айту | ||||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, мәтінді немесе оның бөлімдерін мәнерлеп оқу (шолып танысу, рөлге бөліп оқу) | |||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, әңгімелеу/сипаттау мәтінін анықтау | ||||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 мәтіннің мазмұны мен кейіпкерлерінің іс-әрекеті туралы нақты сұрақтар (қандай? қай? қашан? қайда?) құрастыру және оған жауап беру | ||||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 тақырыпқа сәйкес сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша қысқа жазбалар жазу | ||||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау |
4.4.4.1 кең жолды дәптерге бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу, каллиграфиялық дағдыларын дамыту | ||||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім"): Ағаш қасық | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау |
4.5.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||||
4-тоқсан | |||||
7. Ғарышқа саяхат | 1. Тыңдалым | 1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздер және сөз тіркестерінен құралған шағын мәтіндердегі сөйлемдердің мазмұнын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | ||||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 тыңдаған материал бойынша себеп-салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау | ||||
4.1.4.2 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | |||||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 материалдардағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлері туралы сұрақтар қою және оларды сипаттау | ||||
2. Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру | ||||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||||
3. Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, мәтінді немесе оның бөлімдерін мәнерлеп оқу (шолып танысу, рөлге бөліп оқу) | |||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 таныс, таныс емес сөздер мен сөз тіркестерінен құрастырылған шағын мәтіннің түйінді тұсын түсіну | ||||
4. Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 тақырыпқа сәйкес сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша қысқа жазбалар жазу | ||||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 кең жолды дәптерге бас әріптер мен кіші әріптердің биіктігін, енін, көлбеулігін және олардың байланысын сақтап жазу, каллиграфиялық дағдыларын дамыту | ||||
5. Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.6 кеңістік қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + етістік"): Мектептен жүгіріп шықты | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||||
4.5.2.2 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г дыбыстары кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | |||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 222-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 222-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения учащимися знаний и умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной, исследовательской деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях. Использование диалоговых и рефлексивных технологий сочетается с организацией проектной и исследовательской деятельности обучающихся. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной проектной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
9. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета.
12. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, а также навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра:
1) функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, проведение исследовательских работ, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
13. Современные инновации в экономике, изменения на рынке труда обуславливают необходимость владения такими навыками, которые в совокупности позволяют обучающимся анализировать и оценивать ситуацию, идеи и информацию для решения задач, творчески использовать имеющиеся знания и опыт для синтеза новой идеи и информации. Актуальными становятся такие личностные качества как инициативность, любознательность, готовность к изменениям, коммуникабельность.
14. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
15. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Русский язык"
16. Предмет "Русский язык" относится к числу важнейших учебных предметов, составляющих основу общего образования.
17. Программа по предмету "Русский язык" является подготовительным этапом дальнейшего языкового и литературного образования, а также представляет собой основу для всего последующего обучения.
18. Предмет "Русский язык" направлен на осознание обучающихся того, что:
1) язык является основным средством человеческого общения, язык и речь в жизни людей играют особую роль;
2) правильная устная и письменная речь является показателем индивидуальной культуры человека;
3) овладение языком поможет им адаптироваться в быстро меняющемся мире, успешно регулируя ситуативно-речевое поведение как в учебной деятельности, так и в реальных жизненных ситуациях; обучающийся использует различные источники информации и современные информационные технологии для выражения и обоснования собственного мнения;
4) важность предмета "Русский язык" определяется необходимостью создания условий для развития у обучающихся четырех видов речевой деятельности (слушания, говорения, чтения и письма). При изучении предмета работа над развитием навыков чтения и письма проводится в интеграции.
19. Цель учебной программы по предмету "Русский язык" – формирование словесной речи как средство общения, освоение языка, который становится для неслышащегося обучающегося средством общения, обучения, познания, мышления. Создание условий для формирования функционально грамотной личности в процессе освоения навыков слушания, говорения, чтения и письма во взаимосвязи с формированием элементарных грамматических представлений.
20. Для достижения поставленной цели на уроках русского языка необходимо решать следующие задачи:
1) научить слушать, говорить, читать и писать;
2) формирование речевой активности неслышащего обучающегося, воспитания речевого поведения;
3) овладение фонетикой, лексикой, грамматикой, орфографией языка в условиях пользования речи как средством общения;
4) формирование желания и умения вступать в контакт с окружающимися, воспринимать информацию и реагировать на нее;
5) обучать речевой деятельности разных видов: говорение (разговорной и монологической речи), письму, чтению, слушанию (в доступных пределах);
6) формирование у обучающихся потребности в речи, обеспечение мотивированности самого высказывания в каждом конкретном случаи, обучения планирования высказывания, отбору средств и способов его осуществления;
7) обучать языку в условиях интенсивной работы по развитию слухового восприятия при использовании звукоусиливающей аппаратуры разных типов;
8) формировать доброжелательное отношение к окружающим, развивать культуру речи и культуру общения;
9) развивать творческие способности через формирование познавательного интереса и стремления совершенствовать свою речь;
10) развивать интерес и любовь к родному языку через освоение окружающего мира;
11) развивать коммуникативные умения и навыки: умение слушать и слышать собеседника.
21. Изучение предмета "Русский язык" способствует:
1) формированию речи как средства общения;
2) овладению базовыми фонетическими знаниями и умениями;
3) овладению умением работать в паре, в группе, выполнять различные роли (лидера, исполнителя);
4) освоению первоначальных знаний о лексике, грамматике, орфографии и пунктуации русского языка;
5) развитию нравственных чувств, уважения к культуре народов многонационального Казахстана и других стран.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
22. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научаться учиться" и стать самостоятельными, мотивированными, заинтересованными, уверенными, ответственными и интеллектуально развитыми личностями.
23. Ожидается, что учителя будут воспитывать и развивать эти качества у обучающихся, используя:
1) деятельностный подход в обучении и преподавании (на основе учебной деятельности обучающиеся приходят к пониманию необходимости новых знаний);
2) исследовательский подход (что я знаю, что я хочу узнать, чему я научился);
3) развивающее обучение (учащийся овладевает способами действий, учится конструировать свою учебную деятельность и управлять ею с помощью учителя);
4) взаимо-, самообучение, взаимо-, самооценивание обучающихся;
5) организацию индивидуально-дифференцированного обучения (согласно потребностям обучающегося через формирующую оценку), парной, групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.
24. Рекомендуемые стратегии, технологии и методы обучения предмету "Русский язык":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, критическая, коммуникативная, контекстная;
2) технологии: работа в малых группах (команде), кейс-стади (анализ конкретных ситуаций), ролевые и деловые игры, модульное обучение;
3) методы: проблемное обучение, индивидуальное обучение, междисциплинарное обучение, обучение на основе опыта, проектный метод.
25. Необходимо обратить внимание на постановку четких целей обучения и критериев успеха для измерения успешности и определения последующих шагов в обучении.
26. Развитие коммуникативных навыков обучающихся. Одной из целей учебной программы является социализация личности: воспитание граждан, способных эффективно взаимодействовать в различных сообществах. Для реализации этой цели необходимо развивать коммуникативные навыки через развитие видов речевой деятельности, создавать такую среду, в которой поощряется и ценится коммуникация в различных формах, где учащийся уверенно выражает свое мнение.
27. Примеры заданий по слушанию и говорению:
1) артикуляционные разминки;
2) звуковой анализ слов;
3) восприятие звучащей речи с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, выделение из речевого потока языковых единиц (предложение, слово, слог, звук);
4) закреплять усваиваемые учащимися навыки устной речи;
5) контролировать реализацию их произносительных возможностей;
6) исправлять допускаемые ошибки.
28. Примеры заданий по русскому языку:
1) списывание слов, предложений, текстов;
2) восстановление деформированного предложения, текста;
3) составление текста по опорным словам;
4) письмо по памяти;
5) запись нескольких предложений к серии картинок (подписывание картинок) как пересказ прочитанной истории;
6) корректирование собственных текстов с помощью учителя.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
29. Оценивание результатов изучения предмета "Русский язык" осуществляется с применением критериального оценивания.
30. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
31. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
32. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между обучающимося и учителем, и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
33. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставления обратной связи обучающимися, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"
34. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) в 2 классе – 6 часов в неделю, 204 часа в учебном году;
2) в 3 классе - 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
3) в 4 классе - 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.
35. Для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры и активные методы) предусматривается легко передвигаемая мебель, а также столы обучающихся оснащаются современной стационарной звукоусиливающей аппаратурой коллективного пользования, индивидуальными микрофонами и усилителями. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, обучающих стендов и стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
36. Содержание учебного предмета:
1) предмет предназначен для первоначального обучения чтению, письму и формированию навыков слушания, говорения на основе лексических тем, однако возможности формирования общения только на основе устной речи резко ограничены из-за трудности овладения ею. В связи с этим исходной формой речи принята дактильно-жестовая речь, как наиболее отвечающая задаче начального этапа обучения. В помощь восприятия устной речи используется звукоусиливающая аппаратура индивидуального и коллективного пользования;
2) содержание предмета "Русский язык" направлено на формирование развития разговорной и связной (устной и письменной) речи, работе над словарным составом и грамматическим строем языка, а также формирование произношения.
37. На уроке русского языка учитель работает над разговорной речью, над структурой предложения и словарным составом, слухо-зрительном восприятием речи и произношением:
1) развитие интереса к учебной деятельности;
2) развитие фонематического слуха;
3) формирование первоначальных понятий о звуке, слоге, ударении, слове, предложении, речи;
4) формирование представления о том, что начало предложения пишется с большой буквы, в конце предложения ставится точка, вопросительный, восклицательный знаки;
5) формирование представлений об ударных/безударных гласных звуках, звонких/глухих, мягких/твердых согласных звуках;
6) формирование умения производить звуковой анализ слов с использованием схем-моделей, делить слова на слоги, находить в слове ударный слог;
7) развитие мелкой моторики рук;
8) развитие мышления, памяти, воображения, восприятия, внимания.
38. Слушание (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования) и говорение (развитие речи, письмо):
1) формирование умений слушать речь учителя и обучающихся, видеозаписи, понимать смысл услышанного (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования), правильно и точно отвечать на вопросы. Развитие навыков общения в соответствии с коммуникативными целями (общение в группе, ролевые игры), расширение словарного запаса на основе лексических тем;
2) развитие артикуляционного аппарата через разучивание стихотворений, пословиц, поговорок, загадок;
3) формирование умений строить высказывания в монологической и диалогической формах на заданные и интересующие обучающихся темы. Беседы по картинкам, по наблюдениям, беседы об увиденном, о пережитом и прочитанном. Передача отношения к поступкам и переживаниям других людей, способы передачи собственных эмоциональных состояний;
4) использование невербальных средств общения (интонация, мимика, жесты, позы);
5) составление сказок с опорой на серию сюжетных картинок и без опоры. Составление рассказов по сюжетной картинке и по серии сюжетных картинок. Понимание содержания прослушанного (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования) текста. Пересказ прочитанного текста с опорой на карту текста и без опоры на нее;
6) слово. Значение и смысл слова. Понимание значения и смысла слова, употребление слова по назначению. Расширение словарного запаса. Произнесение слов согласно орфоэпическим нормам, правильная постановка ударения в словах;
7) составление предложений. Составление коротких текстов.
39. Письмо (Формирование навыков письма):
1) подготовка к письму (правильная посадка, освещение, положение тетради и умение держать карандаш/ручку при письме). Формирование умения ориентироваться на пространстве (рабочая строка, межстрочное пространство, верхняя и нижняя линии рабочей строки, вертикальные наклонные линии) листа в тетради. Моделирование звукового состава слова с помощью схем. Моделирование предложения;
2) графическое начертание букв от графически простых к более сложным, письмо под диктовку слов, написание которых не расходится с произношением;
3) списывание предложений, текста с рукописного и печатного текста;
4) письмо предложений с учетом правил пунктуации: точка, восклицательный, вопросительный знаки в конце предложения. Раздельное написание слов в предложении. Заглавная буква в начале предложения;
5) разграничение понятий: "предмет" и "слово" как название предмета. Слова-названия предметов, явлений окружающего мира; слова, обозначающие признаки предметов; слова, обозначающие действия предметов в момент говорения, до момента говорения, после говорения. Слова, обозначающие один предмет, много предметов; слова, которые соотносятся со словами "он", "она", "оно", "они".
40. Учитывая, что двигательный навык письма формируется у обучающихся достаточно долго, учителю необходимо обеспечить частую тренировку обучающихся в письме, которая по мере овладения техникой начертания букв преимущественно осуществляется на осмысленном речевом материале (слова, фразы, тексты). Для повышения тренировки обучающихся в письме целесообразно использовать письменную речь на уроках предметно-практического обучения, развития речи, чтения. Эти упражнения необходимы не только для овладением письмом, но и для использования письменной речи в общении.
41. Виды и навыки речевой деятельности:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | ||
1.4 Понимание визуального материала | ||
2 | Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | ||
3 | Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | ||
4 | Языковые нормы | 4.1 Соблюдение грамматических норм |
4.2 Соблюдение орфографических норм |
42. В учебной программе цели обучения обозначены четырьмя кодовыми знаками. В кодовых знаках первая цифра указывает на класс, вторая и третья цифры - на раздел и подраздел, четвертая - указывает порядковый номер целей обучения. Например, в кодовом знаке 2.2.1.1 - "2" - класс; "2.1"- подраздел; "1" - порядковый номер цели обучения.
43. Весь прослушанный речевой материал предполагает использование в процессе слушания применение звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования.
44. Цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам речевой деятельности.
45. Система целей обучения:
1) "Слушание":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Использование приемов слушания | 2.1.1.1 внимательно слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, понимать речь и правильно реагировать на нее (использование мимики и жестов, выполнение действий) | 3.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы | 4.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 понимать значение знакомых слов, имеющих отношение к повседневной жизни | 3.1.2.1 понимать лексическое значение слов в простых фразах | 4.1.2.1 понимать лексическое значение слов в предложении и в тексте |
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя | 3.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению | 4.1.3.1 отвечать на простые вопросы по содержанию прослушанного и подбирать иллюстрации по развитию сюжета, заполнять таблицу |
1.4 Понимание визуального материала | 2.1.4.1 демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия | 3.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале | 4.1.4.1 понимать и описывать события, героев в визуальном материале |
2) "Говорение (развитие речи)":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | 3.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий | 4.2.1.1 использовать в речи тематическую лексику в различных контекстах |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке | 3.2.2.1 создавать высказывание на основе сюжетных картинок | 4.2.2.1 создавать высказывание на основе темы, предложенной учителем |
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм | 2.2.3.1 понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы | 3.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы | 4.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; дополнять высказывания собеседника |
2.4 Пересказ прочитанного материала | 2.2.4.1 пересказывать короткие тексты | 3.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий | 4.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя план/свои заметки |
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 2.2.5.1 описывать увиденный сюжет своими словами | 3.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов | 4.2.5.1 описывать сюжет из видео материалов и сопоставлять с жизненной ситуацией |
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…") | 3.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…") | 4.2.6.1 высказывать оценочные суждения о прослушанном/прочитанном материале ("я предполагаю…", "мне кажется…") |
3) "Письмо":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 2.3.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя) | 3.3.1.1 писать тексты (например, письма, отчеты), создавать презентацию, представляя собственную точку зрения; используя соответствующий стиль и лексику; схему, графики, таблицы, фотографии (с помощью учителя) | 4.3.1.1 писать тексты (например, статью, новости) создавать буклет, презентацию, используя аргументы, чтобы убедить других (с помощью учителя) |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 2.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя) | 3.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно) | 4.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) |
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя) | 3.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с помощью учителя) | 4.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений |
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.4.1 писать прописные (заглавные) и строчные буквы и их соединения; писать разборчиво, в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями | 3.3.4.1 писать в тетради в узкую линейку: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | 4.3.4.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений |
4) "Языковые нормы":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
4.1 Соблюдение грамматических норм | 2.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что? | 3.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя | 4.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам |
2.4.1.2 распространять предложение с помощью вопросов | 3.4.1.2 распространять предложения в соответствии с задачей высказывания | 4.4.1.2 распространять предложения нужными по смыслу второстепенными членами для более точного выражения смыслового содержания | |
4.4.1.3 использовать в речи местоимения: личные, вопросительные, притяжательные, указательные, определительные | |||
4.4.1.4 понимать значения предложно-падежных конструкций: в, на – место действия; в, на – направление движения; из, с – исходный пункт движения; о – предмет речи, мысли; в – время; с – совместность; у – лицо, обладающее чем-либо | |||
2.4.1.5 использовать слова, обозначающие действия предметов | 3.4.1.5 использовать глаголы в нужном времени (настоящем, будущем, прошедшем) с помощью учителя | 4.4.1.5 использовать глаголы, обозначающие различные виды движения; употреблять глаголы несовершенного вида: название действия; повторяемость действия процесс | |
2.4.1.6 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе | 3.4.1.6 использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде | 4.4.1.6 использовать слова, обозначающие количество предметов, лиц; − порядок предметов, лиц по счҰту; падежные формы числительных один, одна, одно | |
2.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя | 3.4.1.7 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу | 4.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов. подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу по заданной теме | |
4.2 Соблюдение орфографических норм | 2.4.2.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами | 4.4.2.1 писать воспринятые со слуха слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием | |
3.4.2.2 правильно писать сочетания жи, ши; ча, ща; чу, щу | 4.4.2.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | ||
2.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных с помощью учителя | 3.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных | ||
3.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя | 4.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами | ||
46. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы (Навыки) | Цели обучения |
1 четверть | |||
1. Все обо мне | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 2.1.1.1 внимательно слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, понимать речь и правильно реагировать на нее (использование мимики и жестов, выполнение действий) |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 понимать значение знакомых слов, имеющих отношение к повседневной жизни | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя | ||
1.4 Понимание визуального материала | 2.1.4.1 демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 2.2.3.1 понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 2.2.4.1 пересказывать короткие тексты | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 описывать увиденный сюжет своими словами | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 2.3.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 2.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.4.1 писать прописные (заглавные) и строчные буквы и их соединения; писать разборчиво, в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями | ||
Языковые нормы | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 2.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что? | |
2.4.1.2 распространять предложение с помощью вопросов | |||
2.4.1.5 использовать слова, обозначающие действия предметов | |||
2.4.1.6 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе | |||
2.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 2.4.2.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами | ||
2.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных с помощью учителя | |||
2 четверть | |||
3. Моя школа | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 2.1.1.1 внимательно слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, понимать речь и правильно реагировать на нее (использование мимики и жестов, выполнение действий) |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 понимать значение знакомых слов, имеющих отношение к повседневной жизни | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдения речевых норм (диалог) | 2.2.3.1 понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 2.2.4.1 пересказывать короткие тексты | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 2.2.5.1 описывать увиденный сюжет своими словами | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 2.3.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя) | |
3.2 Изложения содержания прочитанного материала | 2.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя) | ||
3.3. Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.4.1 писать прописные (заглавные) и строчные буквы и их соединения; писать разборчиво, в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 2.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что? | |
2.4.1.2 распространять предложение с помощью вопросов | |||
2.4.1.5 использовать слова, обозначающие действия предметов | |||
2.4.1.6 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе | |||
2.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 2.4.2.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами | ||
2.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных с помощью учителя | |||
3 четверть | |||
5. В здоровом теле – здоровый дух! | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 2.1.1.1 внимательно слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, понимать речь и правильно реагировать на нее (использование мимики и жестов, выполнение действий) |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 понимать значение знакомых слов, имеющих отношение к повседневной жизни | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя | ||
1.4 Понимание визуального материала | 2.1.4.1 демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 2.2.3.1 понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 2.2.4.1 пересказывать короткие тексты | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 2.2.5.1 описывать увиденный сюжет своими словами | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 2.3.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прослушанного материала | 2.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.4.1 писать прописные (заглавные) и строчные буквы и их соединения; писать разборчиво, в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 2.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что? | |
2.4.1.2 распространять предложение с помощью вопросов | |||
2.4.1.5 использовать слова, обозначающие действия предметов | |||
2.4.1.6 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе | |||
2.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 2.4.2.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами | ||
2.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных с помощью учителя | |||
4 четверть | |||
7. Окружающая среда | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 2.1.1.1 внимательно слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования, понимать речь и правильно реагировать на нее (использование мимики и жестов, выполнение действий) |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 понимать значение знакомых слов, имеющих отношение к повседневной жизни | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя | ||
1.4 Понимание визуального материала | 2.1.4.1 демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 2.2.3.1 понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 2.2.4.1 пересказывать короткие тексты | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 2.2.5.1 описывать увиденный сюжет своими словами | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 2.3.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 2.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.4.1 писать прописные (заглавные) и строчные буквы и их соединения; писать разборчиво, в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 2.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что? | |
2.4.1.2 распространять предложение с помощью вопросов | |||
2.4.1.5 использовать слова, обозначающие действия предметов | |||
2.4.1.6 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе | |||
2.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 2.4.2.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами | ||
2.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных с помощью учителя | |||
2) 3 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы (Навыки) | Цели обучения |
1 четверть | |||
1. Живая природа | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 3.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 3.1.2.1 понимать лексическое значение слов в простых фразах | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению | ||
1.4 Понимание визуального материала | 3.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 3.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 создавать высказывание на основе сюжетных картинок | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм | 3.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 3.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 3.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 3.3.1.1 писать тесты (например письма, отчеты), создавать презентацию, представляя собственную точку зрения; используя соответствующий стиль и лексику; схему, графики, таблицы, фотографии (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 3.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 3.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с помощью учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 3.3.4.1 писать в тетради в узкую линейку: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Языковые нормы | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 3.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя | |
3.4.1.2 распространять предложения в соответствии с задачей высказывания | |||
3.4.1.5 использовать глаголы в нужном времени (настоящем, будущем, прошедшем) с помощью учителя | |||
3.4.1.6 использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде | |||
3.4.1.7 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 3.4.2.2 правильно писать сочетания жи, ши; ча, ща; чу, щу | ||
3.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных | |||
3.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя | |||
2 четверть | |||
3. Время | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 3.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 3.1.2.1 понимать лексическое значение слов в простых фразах | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению | ||
1.4 Понимание визуального материала | 3.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 3.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 создавать высказывание на основе сюжетных картинок | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм | 3.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 3.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 3.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 3.3.1.1 писать тесты (например письма, отчеты), создавать презентацию, представляя собственную точку зрения; используя соответствующий стиль и лексику; схему, графики, таблицы, фотографии (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 3.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 3.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с помощью учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 3.3.4.1 писать в тетради в узкую линейку: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 3.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя | |
3.4.1.2 распространять предложения в соответствии с задачей высказывания | |||
3.4.1.5 использовать глаголы в нужном времени (настоящем, будущем, прошедшем) с помощью учителя | |||
3.4.1.6 использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде | |||
3.4.1.7 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 3.4.2.2 правильно писать сочетания жи, ши; ча, ща; чу, щу | ||
3.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных | |||
3.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя | |||
3 четверть | |||
5. Искусство | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 3.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 3.1.2.1 понимать лексическое значение слов в простых фразах | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению | ||
1.4 Понимание визуального материала | 3.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 3.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 создавать высказывание на основе сюжетных картинок | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 3.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 3.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 3.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 3.3.1.1 писать тесты (например письма, отчеты), создавать презентацию, представляя собственную точку зрения; используя соответствующий стиль и лексику; схему, графики, таблицы, фотографии (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 3.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 3.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с помощью учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 3.3.4.1 писать в тетради в узкую линейку: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 3.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя | |
3.4.1.2 распространять предложения в соответствии с задачей высказывания | |||
3.4.1.5 использовать глаголы в нужном времени (настоящем, будущем, прошедшем) с помощью учителя | |||
3.4.1.6 использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде | |||
3.4.1.7 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 3.4.2.2 правильно писать сочетания жи, ши; ча, ща; чу, щу | ||
3.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилий, кличек животных | |||
3.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя | |||
4 четверть | |||
7. Вода – источник жизни | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 3.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 3.1.2.1 понимать лексическое значение слов в простых фразах | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению | ||
1.4 Понимание визуального материала | 3.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 3.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 создавать высказывание на основе сюжетных картинок | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 3.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 3.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 3.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 3.3.1.1 писать тесты (например письма, отчеты), создавать презентацию, представляя собственную точку зрения; используя соответствующий стиль и лексику; схему, графики, таблицы, фотографии (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 3.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 3.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с помощью учителя) | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 3.3.4.1 писать в тетради в узкую линейку: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 3.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя | |
3.4.1.2 распространять предложения в соответствии с задачей высказывания | |||
3.4.1.5 использовать глаголы в нужном времени (настоящем, будущем, прошедшем) с помощью учителя | |||
3.4.1.6 использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде | |||
3.4.1.7 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 3.4.2.2 правильно писать сочетания жи, ши; ча, ща; чу, щу | ||
3.4.2.3 писать заглавную букву в написании имен, фамилии, кличек животных | |||
3.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя | |||
3) 4 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы (навыки) | Цели обучения |
1 четверть | |||
1 Моя Родина – Казахстан | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 4.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 4.1.2.1 понимать лексическое значение слов в предложении и в тексте | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 отвечать на простые вопросы по содержанию прослушанного и подбирать иллюстрации по развитию сюжета, заполнять таблицу | ||
1.4 Понимание визуального материала | 4.1.4.1 понимать и описывать события, героев в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 использовать в речи тематическую лексику в различных контекстах | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 создавать высказывание на основе темы, предложенной учителем | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; дополнять высказывания собеседника | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 4.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя план/свои заметки | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 4.2.5.1 описывать сюжет из видео материалов и сопоставлять с жизненной ситуацией | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 высказывать оценочные суждения о прослушанном/прочитанном материале ("я предполагаю…", "мне кажется…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 4.3.1.1 писать тексты (например, статью, новости) создавать буклет, презентацию, используя аргументы, чтобы убедить других (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 4.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 4.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 4.3.4.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Языковые нормы | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 4.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам | |
4.4.1.2 распространять предложения нужными по смыслу второстепенными членами для более точного выражения смыслового содержания | |||
4.4.1.3 использовать в речи местоимения: личные, вопросительные, притяжательные, указательные, определительные | |||
4.4.1.4 понимать значения предложно-падежных конструкций: в, на – место действия; в, на – направление движения; из, с – исходный пункт движения; о – предмет речи, мысли; в – время; с – совместность; у – лицо, обладающее чем-либо | |||
4.4.1.5 использовать глаголы, обозначающие различные виды движения; употреблять глаголы несовершенного вида: название действия; повторяемость действия. процесс | |||
4.4.1.6 использовать слова, обозначающие количество предметов, лиц; − порядок предметов, лиц по счҰту; падежные формы числительных один, одна, одно | |||
4.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов. подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу по заданной теме | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 4.4.2.1 писать воспринятые на слух слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием | ||
4.4.2.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | |||
4.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами | |||
2 четверть | |||
3 Культурное наследие | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 4.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 4.1.2.1 понимать лексическое значение слов в предложении и в тексте | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 отвечать на простые вопросы по содержанию прослушанного и подбирать иллюстрации по развитию сюжета, заполнять таблицу | ||
1.4 Понимание визуального материала | 4.1.4.1 понимать и описывать события, героев в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 использовать в речи тематическую лексику в различных контекстах | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 создавать высказывание на основе темы, предложенной учителем | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; дополнять высказывания собеседника | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 4.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя план/свои заметки | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 4.2.5.1 описывать сюжет из видео материалов и сопоставлять с жизненной ситуацией | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 высказывать оценочные суждения о прослушанном/прочитанном материале ("я предполагаю…", "мне кажется…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 4.3.1.1 писать тексты (например, статью, новости) создавать буклет, презентацию, используя аргументы, чтобы убедить других (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 4.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 4.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 4.3.4.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 4.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам | |
4.4.1.2 распространять предложения нужными по смыслу второстепенными членами для более точного выражения смыслового содержания | |||
4.4.1.3 использовать в речи местоимения: личные, вопросительные, притяжательные, указательные, определительные | |||
4.4.1.4 понимать значения предложно-падежных конструкций: в, на – место действия; в, на – направление движения; из, с – исходный пункт движения; о – предмет речи, мысли; в – время; с – совместность; у – лицо, обладающее чем-либо | |||
4.4.1.5 использовать глаголы, обозначающие различные виды движения; употреблять глаголы несовершенного вида: название действия; повторяемость действия процесс | |||
4.4.1.6 использовать слова, обозначающие количество предметов, лиц; − порядок предметов, лиц по счҰту; падежные формы числительных один, одна, одно | |||
4.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов. подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу по заданной теме | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 4.4.2.1 писать воспринятые со слуха слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием | ||
4.4.2.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | |||
4.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами | |||
3 четверть | |||
5. Природные явления | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 4.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 4.1.2.1 понимать лексическое значение слов в предложении и в тексте | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 отвечать на простые вопросы по содержанию прослушанного и подбирать иллюстрации по развитию сюжета, заполнять таблицу | ||
1.4 Понимание визуального материала | 4.1.4.1 понимать и описывать события, героев в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 использовать в речи тематическую лексику в различных контекстах | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 создавать высказывание на основе темы, предложенной учителем | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; дополнять высказывания собеседника | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 4.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя план/свои заметки | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 4.2.5.1 описывать сюжет из видео материалов и сопоставлять с жизненной ситуацией | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 высказывать оценочные суждения о прослушанном/прочитанном материале ("я предполагаю…", "мне кажется…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 4.3.1.1 писать тексты (например, статью, новости) создавать буклет, презентацию, используя аргументы, чтобы убедить других (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 4.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 4.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 4.3.4.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Употребление языковых норм | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 4.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам | |
4.4.1.2 распространять предложения нужными по смыслу второстепенными членами для более точного выражения смыслового содержания | |||
4.4.1.3 использовать в речи местоимения: личные, вопросительные, притяжательные, указательные, определительные | |||
4.4.1.4 понимать значения предложно-падежных конструкций: в, на – место действия; в, на – направление движения; из, с – исходный пункт движения; о – предмет речи, мысли; в – время; с – совместность; у – лицо, обладающее чем-либо | |||
4.4.1.5 использовать глаголы, обозначающие различные виды движения; употреблять глаголы несовершенного вида: название действия; повторяемость действия процесс | |||
4.4.1.6 использовать слова, обозначающие количество предметов, лиц; − порядок предметов, лиц по счҰту; падежные формы числительных один, одна, одно | |||
4.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов. подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу по заданной теме | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 4.4.2.1 писать воспринятые со слуха слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием | ||
4.4.2.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | |||
4.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами | |||
4 четверть | |||
7. Путешествие в космос | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания | 4.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 4.1.2.1 понимать лексическое значение слов в предложении и в тексте | ||
1.3 Понимание прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 отвечать на простые вопросы по содержанию прослушанного и подбирать иллюстрации по развитию сюжета, заполнять таблицу | ||
1.4 Понимание визуального материала | 4.1.4.1 понимать и описывать события, героев в визуальном материале | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 использовать в речи тематическую лексику в различных контекстах | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 создавать высказывание на основе темы, предложенной учителем | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; дополнять высказывания собеседника | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | 4.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя план/свои заметки | ||
2.5 Составление предложения на основе визуального материала | 4.2.5.1 описывать сюжет из видео материалов и сопоставлять с жизненной ситуацией | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 высказывать оценочные суждения о прослушанном/прочитанном материале ("я предполагаю…", "мне кажется…") | ||
Письмо | 3.1 Написание текстов с использованием различных форм представлений | 4.3.1.1 писать тексты (например, статью, новости) создавать буклет, презентацию, используя аргументы, чтобы убедить других (с помощью учителя) | |
3.2 Изложение содержания прочитанного материала | 4.3.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) | ||
3.3 Соблюдение пунктуационных норм | 4.3.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм | 4.3.4.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных, строчных букв и их соединений | ||
Языковые нормы | 4.1 Соблюдение грамматических норм | 4.4.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам | |
4.4.1.2 распространять предложения нужными по смыслу второстепенными членами для более точного выражения смыслового содержания | |||
4.4.1.3 использовать в речи местоимения: личные, вопросительные, притяжательные, указательные, определительные | |||
4.4.1.4 понимать значения предложно-падежных конструкций: в, на – место действия; в, на – направление движения; из, с – исходный пункт движения; о – предмет речи, мысли; в – время; с – совместность; у – лицо, обладающее чем-либо | |||
4.4.1.5 использовать глаголы, обозначающие различные виды движения; употреблять глаголы несовершенного вида: название действия; повторяемость действия процесс | |||
4.4.1.6 использовать слова, обозначающие количество предметов, лиц; − порядок предметов, лиц по счҰту; падежные формы числительных один, одна, одно | |||
4.4.1.7 использовать слова, обозначающие признаки предметов. подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу по заданной теме | |||
4.2 Соблюдение орфографических норм | 4.4.2.1 писать воспринятые со слуха слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием | ||
4.4.2.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | |||
4.4.2.4 писать раздельно предлоги со словами | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 119-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 119-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау қажет.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде оқу пәннің қосатын үлесін айқындайды.
11. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтары мен белгілі бір пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерінің өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу және оқытудың біртұтастығы қағидасын іске асыруды қамтамасыз етеді.
12. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Құрылған оқыту мақсаттарының жүйесі келесі кең ауқымды дағдыларды дамытудың негізі болып табылады:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
14. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез-келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
15. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Орыс тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. "Орыс тілі" пәні жалпы білімнің негізін құрайтын маңызды оқу пәндерінің қатарына жатады.
17. "Орыс тілі" пәнінің бағдарламасы бұдан әрі тілдік және әдебиеттік білімнің дайындық кезеңі болып табылады. Сондай-ақ одан кейінгі барлық оқытудың негізін қалайды.
18. "Орыс тілі" пәні білім алушылардың саналы түрде:
1) тіл адамдар арасында сөйлесудің негізгі құралы болып табылатынын, тіл мен сөйлесу адам өмірінде ерекше рөл ойнайтынын;
2) дұрыс ауызша және жазбаша сөйлеу тілі адамның жеке мәдениетінің көрсеткіші болып табылатынын;
3) тілді меңгеру оқу әрекетінде, сонымен қатар шынайы өмір жағдайларында тілдік-жағдаяттық мінез-құлықты нәтижелі бақылай отырып құбылмалы өмірде бейімделуге көмектесетінін; білім алушы өз пікірін білдіру және дәлелдеу үшін ақпараттың әр түрлі дереккөздерін және заманауи ақпараттық технологияларды қолданатынын;
4) "Орыс тілі" пәнінің маңызы білім алушыларда төрт тілдік әрекет түрлерін (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) дамытуға арналған жағдайларды жасау қажеттілігімен анықталады. Пәнді оқыту барысында оқу мен жазу дағдыларын дамыту жұмысы үйлесімділікте жүргізілетінін түсінуге бағытталады.
19. "Орыс тілі" пәнінен оқу бағдарламасының мақсаты – естімейтін білім алушы үшін қарым-қатынас, оқу, тану, ойлау құралы болатын сөйлеу тілін қарым-қатынас, тілді меңгеру құралы ретінде қалыптастыру. Тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын қарапайым сауаттылық түсініктерін қалыптастырумен өзара байланыста меңгеру процесінде функционалды сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдайлар жасау.
20. қойылған мақсатқа жету үшін орыс тілі сабағында келесі міндеттер шешіледі:
1) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазуға үйрету;
2) естімейтін білім алушының тілдік белсенділігін қалыптастыру, сөйлеу тілдік тәртібін тәрбиелеу;
3) тілді сөйлесу құралы ретінде қолдану жағдайында оның фонетикасын, лексикасын, грамматикасын, орфографиясын меңгеру;
4) айналадағылармен қарым-қатынасқа түсуге, ақпаратты қабылдауға және оған жауап беруге ұмтылысы мен білігін қалыптастыру;
5) әр түрлі тілдік әрекет түрлеріне оқыту: айтылым (ауызекі және монологтік сөйлеу), жазылым, оқылым, тыңдалым (қолжетімді деңгейде);
6) білім алушыларда сөйлеуге қажеттілікті қалыптастыру, әрбір белгілі жағдайда пікірін айтуға ынталандыру, айтатын ойды жоспарлауға, оны іске асырудың құралдары мен әдістерін таңдауға үйрету;
7) әр түрлі дыбыс күшейткіш аппаратураны қолдану кезінде естіп қабылдауды дамыту бойынша қарқынды жұмыс жағдайында тілге үйрету;
8) айналадағыларға мейірімді қарым-қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениеті мен сөйлесу мәдениетін дамыту;
10) қоршаған ортаны игеру арқылы ана тіліне қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту;
11) қарым-қатынастық білік пен дағдыларды дамыту: әңгімелесушіні есту және тыңдау білігі.
21. "Орыс тілі" пәнін оқыту:
1) сөйлеу тілін қарым-қатынас құралы ретінде қалыптастыруға;
2) базалық фонетикалық білім мен білікті меңгеру;
3) жұпта, топта жұмыс істеу білігін меңгеру, әр түрлі рөлдерді орындау (лидер, орындаушы);
4) орыс тілінің лексикасы, грамматикасы, орфографиясы және пунктуациясы туралы бастапқы білімді меңгеру;
5) адамгершілік сезімін, көпұлтты Қазақстанның және басқа мемлекеттер халықтарының мәдениетін құрметтеу.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
22. Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары (мектептер, гимназия, лицейлер) "білім алып үйрену" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол және зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлға қалыптастыру көзделеді.
23. Оқушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыру үшін мұғалімдер түрлі технологиялар мен тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) оқу мен оқытудағы әрекеттік тәсіл (оқушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
2) зерттеушілік тәсіл ("не білемін, нені білгім келеді, нені білдім");
3) дамыта оқыту (оқушылар өзінің оқу іс-әрекетін жоспарлауға және мұғалім арқылы басқару жолдарын үйренеді);
4) білім алушыларды өзара, өзін өзі оқыту, өзара, өзін өзі бағалау;
5) жеке-саралай оқытуды (оқушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау), білім алушылардың жұптық, топтық әрекетін және сынып жұмысын ұйымдастыру.
24. "Орыс тілі" пәнін оқытуда ұсынылатын стратегиялар, технологиялар және әдістері:
1) стратегиялар: өзін өзі басқару, тәжірибелік, сын тұрғысынан ойлау, коммуникативті, контекстік;
2) технологиялар: шағын топтарда (команда) жұмыс, кейс-стади (нақты жағдайларды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту;
3) әдістер: проблемалық оқыту, жеке оқыту, пәнаралық оқыту, тәжірибе негізінде оқыту, жобалау әдісі.
25. Білім алушылардың оқытудағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен жетістіктер критерийлерін алдын ала белгілеуге назар аударған жөн.
26. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – тұлғаны әлеуметтендіру, яғни әртүрлі қауымдастықтарда тиімді өзара әрекеттесуге қабілетті азаматтарды тәрбиелеу. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін тілдік әрекет түрлерін дамыту арқылы коммуникативті дағдыларды дамыту, оқушы өз пікірін сенімді түрде білдіретін, әр түрлі коммуникация мадақталып бағаланатын орта жасау қажет.
27. Тыңдалым мен айтылым бойынша тапсырмалар үлгілері:
1) артикуляциялық жаттығу;
2) сөздің дыбыстық талдауы;
3) жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы дыбысталған сөйлеу тілін қабылдау, сөйлеу тілінің ағымынан тілдік бірліктерді (сөйлем, сөз, буын, дыбыс) бөлу;
4) оқушылар меңгерген ауызша тілдің дағдыларын бекіту;
5) олардың дыбыс айту мүмкіндіктерін жүзеге асыруын бақылау;
6) жіберген қателерін түзету.
28. Орыс тілі пәнінен тапсырмалардың үлгілері:
1) сөздер, сөйлемдер, мәтіндерді көшіріп жазу;
2) өзгертілген сөйлем, мәтінді түзету;
3) тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру;
4) есте сақтап жазу;
5) оқылған оқиғаны мазмұндау ретінде суреттер сериясына (суреттерді жазу) бірнеше сөйлемдер жазу;
6) мұғалім көмегімен өзінің мәтіндерін түзету.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
29. "Орыс тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
30. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
31. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
32. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
33. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Орыс тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
34. "Орыс тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағат;
2) 4 сынып- аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағат.
35. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін сынып кабинеттері санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларға сәйкес жабдықталады.
36. Сыныпта түрлі формадағы (жеке, жұптық, топтық) жұмыстар (ойын және басқа да белсенді әдістер) ұйымдастыру үшін жеңіл және жылжымалы жиһазд қарастырылады, сондай-ақ, білім алушылардың үстелдері ұжымдық қолдануға арналған заманауи стационарлық дыбыскүшейткіш аппаратурамен, жеке микрофондармен және нығайытқыштармен жабдықталады. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың көрме жұмыстарына арналған стенділерге және көрнекі құралдарға арнайы орындар ескеріледі.
37. Оқу пәнінің мазмұны:
1) оқу пәні лексикалық тақырыптардың негізінде тыңдалым, айтылым дағдыларын қалыптастыруға және бастапқы оқу мен жазуды оқытуға арналған. Алайда, тек ауызша сөйлеу тілінің негізінде сөлесудің қалыптасу мүмкіндігі оны меңгеру қиындығына байланысты аса шектелген. Осыған байланысты сөйлеу тілінің бастапқы тілі бастауыш оқыту кезеңінің міндеттеріне сәйкес келетін дактильді ым-ишарат тілі болып танылды;
2) "Орыс тілі" пәнінің мазмұны ауызекі және байланыстырып (ауызша мен жазбаша) сөйлеу тілінің дамуын, тілдің сөздік құрамы және грамматикалық құрылымымен жұмысты, сондай-ақ дыбыс айтуды қалыптастыруға бағытталады;
3) орыс тілі пәнінің сабағында мұғалім ауызекі сөйлеу тілімен, сөйлемнің құрылымы және сөздік құраммен, тілді естіп-көріп қабылдаумен, дыбыс айтумен жұмыс істейді:
оқу әрекетіне қызығушылықты дамыту;
фонематикалық естуді дамыту;
дыбыс, буын, екпін, сөз, сөйлем, сөйлеу тілі туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру;
сөйлем бас әріппен жазылатыны, сөйлем соңында нүте, сұраулы, леп белгілері қойылатыны туралы түсінікті қалыптастыру;
екпінді/екпінсіз дауысты дыбыстар, ұяң/қатаң, жұмсақ/қатты дауыссыз дыбыстар туралы түсініктерді қалыптастыру;
сызба-үлгіні қолдану арқылы сөздің дыбыстық талдауын жасау, сөздерді буынға бөлу, сөзде екпінді буынды табу білігін қалыптастыру;
қолдың ұсақ моторикасын дамыту;
ойлау, есте сақтау, қиял, қабылдау, зейінді дамыту.
38. Тыңдалым (жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы) және айтылым (сөйлеу тілін дамыту, жазу):
1) мұғалім және білім алушылардың, бейнежазбалардың сөйлеу тілін тыңдай білуді, естігеннің мағынасын түсінуді (жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы), сұрақтарға дұрыс және нақты жауап беруді қалыптастыру. Коммуникативті мақсаттарға сәйкес сөйлесу дағдыларын дамыту (топта сөйлесу, рөлдік ойындар), лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорды байыту;
2) өлең, мақал-мәтел, жаңылтпаш, жұмбақтарды жаттау арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
3) білім алушыларды қызықтыратын және тапсырылған тақырыптар бойынша монологтік және диалогтік түрде пікірін айта алуды қалыптастыру. Суреттер, бақылағаны бойынша әңгімелесу, көргені, басынан өткені және оқығаны туралы әңгімелеу. Басқа адамдардың іс-әрекеті мен сезімдеріне қарым-қатынасты білдіру, өзінің эмоционалдық жағдайын білдіру тәсілдері;
4) сөйлеудің вербалды емес (интонация, мимика, ым-ишара, күй-қалып) құралдарын қолдану;
5) сюжетті суреттер топтасын тірек етіп және тірексіз ертегі құрастыру. Сюжетті сурет және сюжетті суреттер топтамасы бойынша әңгіме құрастыру. Тыңдалған (жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы) мәтіннің мазмұнын түсіну. Мәтін картасына сүйеніп және оған сүйенбей оқылған мәтінді мазмұндау;
6) сөз. Сөздің мағынасы мен мәні. Сөздің мәні мен мағынасын түсіну, сөзді мағынасы бойынша пайдалану. Сөздік қорды кеңейту. Сөздерді орфоэпиялық номаларға сәйкес айту, сөздегі екпінді дұрыс қою. слово;
7) сөйлемдерді құрау. Қысқа мәтіндерді құрастыру.
39. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру):
1) жазуға дайындық (дұрыс отыру, жарықтың дұрыс түсуі, дәптерді дұрыс қою және жазу кезінде қарындаш/қаламды ұстай алу). Дәптер бетінде (жазу жолы, жоларалық кеңістік, жазу жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, көлденең қиғаш сызықтар) бағдарлай алу білігін қалыптастыру Сызбаның көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу. Сөйлемді модельдеу;
2) әріптерді графикалық қарапайымнан күрделіге қарай графикалық салу, айтылуы жазылуы бірдей сөздерді диктант арқылы жазу;
3) сөйлемдерді, мәтінді жазбашадан және баспа түрінен көшіру;
4) сөйлемдерді пунктуация ережелеріне сәйкес жазу: сөйлем соңындағы нүкте, леп белгі, сұраулы белгі. Сөйлемде сөздерді бөлек жазу. Сөлемді бас әріптен бастап жазу;
5) түсініктерді ажырату: "зат" және заттың атауы ретіндегі "сөз". Заттың, қоршаған ортадағы құбылыстың атау-сөздері; заттардың сипатын білдіретін сөздер, сөйлеу кезіндегі, сөйлегенге дейінгі, сөйлегеннен кейінгі іс-әрекетті білдіретін сөздер. Бір затты, көп затты білдіретін сөздер, "ол", "олар" сөзімен сәйкес келетін сөздер.
40. Білім алушыларда жазудың қимыл-қозғалыстық дағдылары ұзақ қалыптасатынын есепке ала отырып, мұғалімге білім алушылардың жазуын жиі жаттықтыру қажет. Бұл негізінен әріптерді салу техникасын меңгерген сайын саналы тілдік материалда (сөздер, сөз тіркестері, мәтіндер) жүзеге асырылады. Білім алушылардың жазуын жаттықтыруды арттыру үшін заттық-практикалық оқыту, тіл дамыту, оқу сабақтарында жазбаша тілді қолданған жөн. Бұл жаттығулар тек жазуды меңгеру үшін ғана емес, қарым-қатынаста жазбаша тілді қолдану үшін де қамтылады.
41. Сөйлеу әрекетінің түрлері мен дағдылары:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | ||
2 |
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | ||
3 | Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
4 | Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау |
42. Оқу бғдарламасында оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып; "2.1" - дағдылар; "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
43. Барлық тыңдалған тілдік материал тыңдалым процесінде жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасын пайдалануды қарастырады.
44. Бір тоқсанға арналған оқу мақсаттары әр түрлі сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша құралады.
45. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Тыңдалым":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
3 сынып | 4 сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы мұқият тыңдау, сөйлегенді түсіну және оған дұрыс жауап беру (мимика мен ым-ишаратты қолдану, әрекеттерді орындау) | 4.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы тыңдау және ауызша сөйлеу тілін түсіну, қарапайым сөз тіркестерін қайталай отырып, визуалды материал |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым сөз тіркестеріндегі сөздердің лексикалық мәнін түсіну |
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және оқыған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау |
1.4 Визуалды материалды түсіну | 3.1.4.1 пікір айту, сұрақтар немесе әрекеттер арқылы көргенді түсінгенін білдіру | 4.1.4.1 визуалды материалдағы оқиғаны түсіну және сипаттау |
2) "Айтылым (тіл дамыту)":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқу мақсаттары | |
3 сынып | 4 сынып | |
2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 танысу үшін, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.1 берілген ақпарат бойынша сұраулы сөйлемдер құру, әрекеттер бойынша пікір білдіру үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | 4.2.2.1 сюжетті суреттер бойынша ойын айту |
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 әңгімелесушіні түсіну, тілдік нормаларды сақтай отырып тыңдағанға қатынасын білдіру және әңгімелесушіге жауап беру | 4.2.3.1 белгілі бір тақырыптағы тілдік жағдаятқа қатысу, әңгімелесуші не туралы айтып жатқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау |
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқа мәтіндерді мазмұндау | 4.2.4.1 оқиғалардың бірізділігін сақтай отырып, таныс сөздерді қолданып хикая/әңгіменің мазмұнын айту |
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 3.2.5.1 көрген сюжетті өз сөзімен сипаттау | 4.2.5.1 бейне материалдың сөздерін қолдана отырып сюжетті сипаттау |
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("мен келісемін/ келіспеймін …", "маған ұнады/ұнамады…") | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/ оқиға туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("менің ойымша…", "мен…деп санаймын") |
3) "Жазылым":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқу мақсаттары | |
3 сынып | 4 сынып | |
3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 3.3.1.1 сөздер мен суреттерді қолданып шағын мәтіндер жазу (мұғалімнің көмегімен постер жасау) | 4.3.1.1 мәтіндер жазу (мысалы, хаттар, есептер), өз көзқарасын білдіретін, сәйкес стиль мен лексиканы, сызба, графиктер, кестелер, фотосуреттерді қолданып презентацияны әзірлеу (мұғалімнің көмегімен); |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 кілт сөздердің көмегімен бейнеақпараттың, мәтіннің мазмұнын жеткізу, мәтіннің негізгі бөліктері бойынша жазбалар жасау (мұғалім көмегімен) | 4.3.2.1 бейнеақпараттың, мәтіннің немесе оның негізгі бөліктерінің мазмұнын жеткізу (мұғалім көмегімен және өздігінен) |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 жай сөйлемдердің соңында тыныс белгілерді қолдану (мұғалімнің қолдауымен) | 4.3.3.1 жай сөйлемнің соңына тыныс белгілерді қою (мұғалім көмегімен) |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді және оларды қосып жазу; санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес, анық жазу | 4.3.4.1 жіңішке жол дәптеріне жазу: бас және кіші әріптердің биіктігін, ара қашықтығы мен көлденең жазылуын және оларды қосып жазуды сақтау |
4) "Тілдік нормалар":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқу мақсаттары | |
3 сынып | 4 сынып | |
4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде заттарды білдіретін сөздерді, "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату және қолдану | 4.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде затты білдіретін сөздер/сипат-сөздер/іс-әрекет-сөздерді ажырату, қолдану және оларды мұғалімнің көмегімен саны бойынша өзгерту |
3.4.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемді толықтыру | 4.4.1.2 ой-пікірдің мақсатына сәйкес сөйлемді толықтыру | |
3.4.1.3 заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді қолдану | 4.4.1.3 мұғалім көмегімен етістіктерді қажетті шақта (осы, келер, өткен шақ) қолдану | |
3.4.1.4 затты білдіретін сөздерді іс –әрекетті білдіретін сөздермен саны бойынша байланыстыру | 4.4.1.4 өткен шақтың жекеше түріндегі етістіктіктерді керекті текте (род) қолдану | |
3.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді қолдану; мұғалім көмегімен түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | 4.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді ажырату; түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 дыбыс пен әріптің айырмашылығын түсіне отырып, сөздерді дұрыс жазу | 4.4.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу әріптерінің тіркесін дұрыс жазу |
3.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын жазғанда мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазу | 4.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын бас әріппен жазу | |
4.4.2.3 мұғалім көмегімен көмекші сөздерді сөздерден бөлек жазу | ||
46. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 3-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы мұқият тыңдау, сөйлегенді түсіну және оған дұрыс жауап беру (мимика мен ым-ишаратты қолдану, әрекеттерді орындау) |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 3.1.4.1 пікір айту, сұрақтар немесе әрекеттер арқылы көргенді түсінгенін білдіру | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 танысу үшін, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 әңгімелесушіні түсіну, тілдік нормаларды сақтай отырып тыңдағанға қатынасын білдіру және әңгімелесушіге жауап беру | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқа мәтіндерді мазмұндау | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 3.2.5.1 көрген сюжетті өз сөзімен сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("мен келісемі/ келіспеймін …", "маған ұнады/ұнамады…") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 3.3.1.1 сөздер мен суреттерді қолданып шағын мәтіндер жазу (мұғалімнің көмегімен постер жасау) | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 кілт сөздердің көмегімен бейнеақпараттың, мәтіннің мазмұнын жеткізу, мәтіннің негізгі бөліктері бойынша жазбалар жасау (мұғалім көмегімен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 жай сөйлемдердің соңында тыныс белгілерді қолдану (мұғалімнің қолдауымен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді және оларды қосып жазу; санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес, анық жазу | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде заттарды білдіретін сөздерді, "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату және қолдану | |
3.4.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемді толықтыру | |||
3.4.1.3 заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді қолдану | |||
3.4.1.4 затты білдіретін сөздерді іс –әрекетті білдіретін сөздермен саны бойынша байланыстыру | |||
3.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді қолдану; мұғалім көмегімен түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 дыбыс пен әріптің айырмашылығын түсіне отырып, сөздерді дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын жазғанда мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазу | |||
2-тоқсан | |||
3. Уақыт | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы мұқият тыңдау, сөйлегенді түсіну және оған дұрыс жауап беру (мимика мен ым-ишаратты қолдану, әрекеттерді орындау) |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 танысу үшін, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 әңгімелесушіні түсіну, тілдік нормаларды сақтай отырып тыңдағанға қатынасын білдіру және әңгімелесушіге жауап беру | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқа мәтіндерді мазмұндау | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 3.2.5.1 көрген сюжетті өз сөзімен сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("мен келісемін/ келіспеймін …", "маған ұнады/ұнамады…") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 3.3.1.1 сөздер мен суреттерді қолданып шағын мәтіндер жазу (мұғалімнің көмегімен постер жасау) | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 кілт сөздердің көмегімен бейнеақпараттың, мәтіннің мазмұнын жеткізу, мәтіннің негізгі бөліктері бойынша жазбалар жасау (мұғалім көмегімен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 жай сөйлемдердің соңында тыныс белгілерді қолдану (мұғалімнің қолдауымен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді және оларды қосып жазу; санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес, анық жазу | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде заттарды білдіретін сөздерді, "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату және қолдану | |
3.4.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемді толықтыру | |||
3.4.1.3 заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді қолдану | |||
3.4.1.4 затты білдіретін сөздерді іс –әрекетті білдіретін сөздермен саны бойынша байланыстыру | |||
3.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді қолдану; мұғалім көмегімен түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 дыбыс пен әріптің айырмашылығын түсіне отырып, сөздерді дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын жазғанда мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазу | |||
3-тоқсан | |||
5. Өнер | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы мұқият тыңдау, сөйлегенді түсіну және оған дұрыс жауап беру (мимика мен ым-ишаратты қолдану, әрекеттерді орындау) |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 3.1.4.1 пікір айту, сұрақтар немесе әрекеттер арқылы көргенді түсінгенін білдіру | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 танысу үшін, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 әңгімелесушіні түсіну, тілдік нормаларды сақтай отырып тыңдағанға қатынасын білдіру және әңгімелесушіге жауап беру | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқа мәтіндерді мазмұндау | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 3.2.5.1 көрген сюжетті өз сөзімен сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("мен келісемі/ келіспеймін …", "маған ұнады/ұнамады…") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 3.3.1.1 сөздер мен суреттерді қолданып шағын мәтіндер жазу (мұғалімнің көмегімен постер жасау) | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 кілт сөздердің көмегімен бейнеақпараттың, мәтіннің мазмұнын жеткізу, мәтіннің негізгі бөліктері бойынша жазбалар жасау (мұғалім көмегімен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 жай сөйлемдердің соңында тыныс белгілерді қолдану (мұғалімнің қолдауымен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді және оларды қосып жазу; санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес, анық жазу | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде заттарды білдіретін сөздерді, "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату және қолдану | |
3.4.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемді толықтыру | |||
3.4.1.3 заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді қолдану | |||
3.4.1.4 затты білдіретін сөздерді іс –әрекетті білдіретін сөздермен саны бойынша байланыстыру | |||
3.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді қолдану; мұғалім көмегімен түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 дыбыс пен әріптің айырмашылығын түсіне отырып, сөздерді дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын жазғанда мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазу | |||
4-тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы мұқият тыңдау, сөйлегенді түсіну және оған дұрыс жауап беру (мимика мен ым-ишаратты қолдану, әрекеттерді орындау) |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 3.1.4.1 пікір айту, сұрақтар немесе әрекеттер арқылы көргенді түсінгенін білдіру | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 танысу үшін, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 әңгімелесушіні түсіну, тілдік нормаларды сақтай отырып тыңдағанға қатынасын білдіру және әңгімелесушіге жауап беру | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқа мәтіндерді мазмұндау | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 3.2.5.1 көрген сюжетті өз сөзімен сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("мен келісемі/ келіспеймін …", "маған ұнады/ұнамады…") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 3.3.1.1 сөздер мен суреттерді қолданып шағын мәтіндер жазу (мұғалімнің көмегімен постер жасау) | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 кілт сөздердің көмегімен бейнеақпараттың, мәтіннің мазмұнын жеткізу, мәтіннің негізгі бөліктері бойынша жазбалар жасау (мұғалім көмегімен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 жай сөйлемдердің соңында тыныс белгілерді қолдану (мұғалімнің қолдауымен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 бас әріптер мен кіші әріптерді және оларды қосып жазу; санитариялық-гигиеналық талаптарға сәйкес, анық жазу | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде заттарды білдіретін сөздерді, "кім?" немесе "не?" сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату және қолдану | |
3.4.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемді толықтыру | |||
3.4.1.3 заттардың іс-әрекетін білдіретін сөздерді қолдану | |||
3.4.1.4 затты білдіретін сөздерді іс –әрекетті білдіретін сөздермен саны бойынша байланыстыру | |||
3.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді қолдану; мұғалім көмегімен түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 дыбыс пен әріптің айырмашылығын түсіне отырып, сөздерді дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын жазғанда мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазу | |||
2) 4-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан! | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы тыңдау және ауызша сөйлеу тілін түсіну, қарапайым сөз тіркестерін қайталай отырып, визуалды материал |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым сөз тіркестеріндегі сөздердің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және оқыған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 4.1.4.1 визуалды материалдағы оқиғаны түсіну және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 берілген ақпарат бойынша сұраулы сөйлемдер құру, әрекеттер бойынша пікір білдіру үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 4.2.2.1 сюжетті суреттер бойынша ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 белгілі бір тақырыптағы тілдік жағдаятқа қатысу, әңгімелесуші не туралы айтып жатқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 оқиғалардың бірізділігін сақтай отырып, таныс сөздерді қолданып хикая/әңгіменің мазмұнын айту | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 4.2.5.1 бейне материалдың сөздерін қолдана отырып сюжетті сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/ оқиға туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("менің ойымша…", "мен…деп санаймын") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 4.3.1.1 мәтіндер жазу (мысалы, хаттар, есептер), өз көзқарасын білдіретін, сәйкес стиль мен лексиканы, сызба, графиктер, кестелер, фотосуреттерді қолданып презентацияны әзірлеу (мұғалімнің көмегімен); | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 бейнеақпараттың, мәтіннің немесе оның негізгі бөліктерінің мазмұнын жеткізу (мұғалім көмегімен және өздігінен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 жай сөйлемнің соңына тыныс белгілерді қою (мұғалім көмегімен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 жіңішке жол дәптеріне жазу: бас және кіші әріптердің биіктігін, ара қашықтығы мен көлденең жазылуын және оларды қосып жазуды сақтау | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде затты білдіретін сөздер/сипат-сөздер/іс-әрекет-сөздерді ажырату, қолдану және оларды мұғалімнің көмегімен саны бойынша өзгерту | |
4.4.1.2 ой-пікірдің мақсатына сәйкес сөйлемді толықтыру | |||
4.4.1.3 мұғалім көмегімен етістіктерді қажетті шақта (осы, келер, өткен шақ) қолдану | |||
4.4.1.4 өткен шақтың жекеше түріндегі етістіктіктерді керекті текте (род) қолдану | |||
4.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді ажырату; түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу әріптерінің тіркесін дұрыс жазу | ||
4.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын бас әріппен жазу | |||
4.4.2.3 мұғалім көмегімен көмекші сөздерді сөздерден бөлек жазу | |||
2 тоқсан | |||
3.Мәдени мұра | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы тыңдау және ауызша сөйлеу тілін түсіну, қарапайым сөз тіркестерін қайталай отырып, визуалды материал |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым сөз тіркестеріндегі сөздердің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және оқыған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 4.1.4.1 визуалды материалдағы оқиғаны түсіну және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 берілген ақпарат бойынша сұраулы сөйлемдер құру, әрекеттер бойынша пікір білдіру үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 4.2.2.1 сюжетті суреттер бойынша ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 белгілі бір тақырыптағы тілдік жағдаятқа қатысу, әңгімелесуші не туралы айтып жатқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 оқиғалардың бірізділігін сақтай отырып, таныс сөздерді қолданып хикая/әңгіменің мазмұнын айту | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 4.2.5.1 бейне материалдың сөздерін қолдана отырып сюжетті сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/ оқиға туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("менің ойымша…", "мен…деп санаймын") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 4.3.1.1 мәтіндер жазу (мысалы, хаттар, есептер), өз көзқарасын білдіретін, сәйкес стиль мен лексиканы, сызба, графиктер, кестелер, фотосуреттерді қолданып презентацияны әзірлеу (мұғалімнің көмегімен); | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 бейнеақпараттың, мәтіннің немесе оның негізгі бөліктерінің мазмұнын жеткізу (мұғалім көмегімен және өздігінен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 жай сөйлемнің соңына тыныс белгілерді қою (мұғалім көмегімен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 жіңішке жол дәптеріне жазу: бас және кіші әріптердің биіктігін, ара қашықтығы мен көлденең жазылуын және оларды қосып жазуды сақтау | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде затты білдіретін сөздер/сипат-сөздер/іс-әрекет-сөздерді ажырату, қолдану және оларды мұғалімнің көмегімен саны бойынша өзгерту | |
4.4.1.2 ой-пікірдің мақсатына сәйкес сөйлемді толықтыру | |||
4.4.1.3 мұғалім көмегімен етістіктерді қажетті шақта (осы, келер, өткен шақ) қолдану | |||
4.4.1.4 өткен шақтың жекеше түріндегі етістіктіктерді керекті текте (род) қолдану | |||
4.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді ажырату; түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу әріптерінің тіркесін дұрыс жазу | ||
4.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын бас әріппен жазу | |||
4.4.2.3 мұғалім көмегімен көмекші сөздерді сөздерден бөлек жазу | |||
3-тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы тыңдау және ауызша сөйлеу тілін түсіну, қарапайым сөз тіркестерін қайталай отырып, визуалды материал |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым сөз тіркестеріндегі сөздердің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және оқыған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 4.1.4.1 визуалды материалдағы оқиғаны түсіну және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 берілген ақпарат бойынша сұраулы сөйлемдер құру, әрекеттер бойынша пікір білдіру үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 4.2.2.1 сюжетті суреттер бойынша ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 белгілі бір тақырыптағы тілдік жағдаятқа қатысу, әңгімелесуші не туралы айтып жатқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 оқиғалардың бірізділігін сақтай отырып, таныс сөздерді қолданып хикая/әңгіменің мазмұнын айту | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 4.2.5.1 бейне материалдың сөздерін қолдана отырып сюжетті сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/ оқиға туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("менің ойымша…", "мен…деп санаймын") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 4.3.1.1 мәтіндер жазу (мысалы, хаттар, есептер), өз көзқарасын білдіретін, сәйкес стиль мен лексиканы, сызба, графиктер, кестелер, фотосуреттерді қолданып презентацияны әзірлеу (мұғалімнің көмегімен); | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 бейнеақпараттың, мәтіннің немесе оның негізгі бөліктерінің мазмұнын жеткізу (мұғалім көмегімен және өздігінен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 жай сөйлемнің соңына тыныс белгілерді қою (мұғалім көмегімен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 жіңішке жол дәптеріне жазу: бас және кіші әріптердің биіктігін, ара қашықтығы мен көлденең жазылуын және оларды қосып жазуды сақтау | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде затты білдіретін сөздер/сипат-сөздер/іс-әрекет-сөздерді ажырату, қолдану және оларды мұғалімнің көмегімен саны бойынша өзгерту | |
4.4.1.2 ой-пікірдің мақсатына сәйкес сөйлемді толықтыру | |||
4.4.1.3 мұғалім көмегімен етістіктерді қажетті шақта (осы, келер, өткен шақ) қолдану | |||
4.4.1.4 өткен шақтың жекеше түріндегі етістіктіктерді керекті текте (род) қолдану | |||
4.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді ажырату; түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу әріптерінің тіркесін дұрыс жазу | ||
4.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын бас әріппен жазу | |||
4.4.2.3 мұғалім көмегімен көмекші сөздерді сөздерден бөлек жазу | |||
4-тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы тыңдау және ауызша сөйлеу тілін түсіну, қарапайым сөз тіркестерін қайталай отырып, визуалды материал |
1.2 Сөздер мен сөз тіркестерінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым сөз тіркестеріндегі сөздердің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Жеке немесе ұжымдық қолданылатын дыбыс күшейткіш аппаратурасы арқылы естіген, оқылған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және оқыған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Визуалды материалды түсіну | 4.1.4.1 визуалды материалдағы оқиғаны түсіну және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 берілген ақпарат бойынша сұраулы сөйлемдер құру, әрекеттер бойынша пікір білдіру үшін сөйлеуінде сөздер, сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпта пікірін құрастыру | 4.2.2.1 сюжетті суреттер бойынша ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 белгілі бір тақырыптағы тілдік жағдаятқа қатысу, әңгімелесуші не туралы айтып жатқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | ||
2.4 Оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 оқиғалардың бірізділігін сақтай отырып, таныс сөздерді қолданып хикая/әңгіменің мазмұнын айту | ||
2.5 Визуалды материал негізінде сөйлемдер құрау | 4.2.5.1 бейне материалдың сөздерін қолдана отырып сюжетті сипаттау | ||
2.6 Оқыған материал туралы сыни пайымдауды айту | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/ оқиға туралы қарапайым бағалау пікірін білдіру ("менің ойымша…", "мен…деп санаймын") | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі түсінік формаларын қолдана отырып мәтіндерді жазу | 4.3.1.1 мәтіндер жазу (мысалы, хаттар, есептер), өз көзқарасын білдіретін, сәйкес стиль мен лексиканы, сызба, графиктер, кестелер, фотосуреттерді қолданып презентацияны әзірлеу (мұғалімнің көмегімен); | |
3.2 Оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 бейнеақпараттың, мәтіннің немесе оның негізгі бөліктерінің мазмұнын жеткізу (мұғалім көмегімен және өздігінен) | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 жай сөйлемнің соңына тыныс белгілерді қою (мұғалім көмегімен) | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 жіңішке жол дәптеріне жазу: бас және кіші әріптердің биіктігін, ара қашықтығы мен көлденең жазылуын және оларды қосып жазуды сақтау | ||
Тілдік нормалар | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 ауызша және жазбаша тілінде затты білдіретін сөздер/сипат-сөздер/іс-әрекет-сөздерді ажырату, қолдану және оларды мұғалімнің көмегімен саны бойынша өзгерту | |
4.4.1.2 ой-пікірдің мақсатына сәйкес сөйлемді толықтыру | |||
4.4.1.3 мұғалім көмегімен етістіктерді қажетті шақта (осы, келер, өткен шақ) қолдану | |||
4.4.1.4 өткен шақтың жекеше түріндегі етістіктіктерді керекті текте (род) қолдану | |||
4.4.1.5 заттардың сипатын білдіретін сөздерді ажырату; түсі, пішіні, көлемі, материалы бойынша заттарға сәйкес сипаттарды таңдау | |||
4.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу әріптерінің тіркесін дұрыс жазу | ||
4.4.2.2 адам атын, тегін, жануардың лақап атын бас әріппен жазу | |||
4.4.2.3 мұғалім көмегімен көмекші сөздерді сөздерден бөлек жазу | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 224-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 224-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігінін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, коммуникативтік, тұлғаға бағдарлық тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады.
8. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін ның шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Әр пәннің оқу бағдарламаларында үш тілде білім беруді жүзеге асыру қарастырылған, онда үш тілді меңгертіп қана қоймай, сол сияқты білім алушылардың сыныптан тыс жұмыстары да үш тілде (қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде) ұйымдастырылады. Көп тілді оқу ортасын құрудағы әр пән қосқан үлесі үш тілде білім беру саясатын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде оқу пәннің қосатын үлесін айқындайды.
13. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгінәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
14. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
15. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
16. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез-келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
17. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болу.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
18. "Қазақ тілі" пәні "Тіл және әдебиет" білім саласына кіріктірілген пән болып табылады. Қазақ тілі оқу пәні ретінде ана тілімен қатар, нашар естититін білім алушылардың ойлауын дамытып, тұлға ретінде қалыптасуына әсер етеді.
19. Қазақ тіліне оқытудың мақсаты: қазақ тілін қарым қатынас құралы ретінде қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру және дамыту, қазақ тілін практикалық бағытта меңгеру, қарым-қатынас, эстетикалық және адамгершілік мәдениетіне қазақ тілін оқыту арқылы тәрбиелеу.
20. "Қазақ тілі" пәнінің білімдік, тәрбиелік мақсаттары келесі пәндермен тығыз байланыста іске асырылады:
1) "Дыбыс айтуды қалыптастыру және естіп қабылдауын дамыту" пәнімен: қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтқызы, айтылуы ұқсас дыбыстарды буында, сөздерде, сөз тіркестерінде ажыратуға үйретеді;
2) "Музыка" пәнімен: қазақ тілінде берілген әндерді тыңдау, оны өздері айтып үйрену арқылы білім алушылар адамның көңіл күйін, сезімін түсінеді, эстетикалық талғамы дамиды;
3) "Бейнелеу өнері" пәнімен: қазақ тілінде берілген суреттер арқылы білім алушылар өнердің адам табиғатымен, өмірімен үндестігін түсінеді, әдемілікті, сұлулықты көріп сезінеді, иллюстрацияларды ауызша/жазбаша суреттеу арқылы ойлау-қабылдау қабілеті мен тілдерін дамытады;
4) "Еңбекке баулу" пәнімен: қазақ тілінде берілген тәрбиелік мәтіндердің мазмұны арқылы білім алушылар оқудың, білім алудың, тіл үйренудің маңызын игереді, еңбектің адам өміріндегі орнын түсінеді;
5) "Математика" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер негізінде білім алушылар сандар мен фигуралардың атауын қазақ тілінде үйрену барысында математикадан алған білімдерін еске түсіреді, толықтырады, логикалық ойлау қабілеттерін дамытады;
6) "Дүниетану" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер арқылы білім алушылар өз айналасын таза ұстауға, қоршаған ортаны қорғауға, табиғатты аялауға үйренеді;
7) естімейтін білім алушыларды тілге оқыту барысында сөйлеу іс әрекетінің бірнеше түрін қалыптастыру: сөйлеу, оқу, жазу, дактильдеу, есту-көру арқылы қабылдау, көру арқылы қабылдау, есту арқылы қабылдау.
21. Естімейтін білім алушыларды тілге оқытудың негізгі талаптары:
1) тілге қарым қатынас құралы ретінде үйрету, диалогта қолдану;
2) нашар еститін білім алушылардың сөйлеуге деген қажеттілігін дамыту;
3) сөйлеу ортасын ұйымдастыру;
4) тәжірибелік іс әрекетке сүйеніп тілдік қабілеттерін дамыту;
5) сөздік материиалды қосарланып айту, жеке айту және өз бетімен айту арқылы ендіру.
22. Естімейтін білім алушыларға "Қазақ тілі" пәніне арналған бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық процестерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.
23. Естімейтін бастауыш сынып білім алушыларына қазақ тілін мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту, білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қалыптастыру, олардың тұрмыста, қоғамдық орында, мәдени орталарда тілдік шектеуді сезінбей, өзін еркін ұстауына мүмкіндік туғызу негізгі ұстаным болып табылады.
24. "Қазақ тілі" пәні бағдарламасы естімейтін білім алушыларды білім алушының тіл сауаттылығы мен сөз байлығын дамытуды, әлеуметтік ортада еркін қарым-қатынасқа түсуін жетілдіруді және дүниетанымдық дағдыларын кеңейтуді көздейді. Бағдарламаның білім мазмұны қазақ тілі арқылы білім алушыларға қазақ халқының материалдық және рухани құндылықтарын, қазақ халқының салт-дәстүрін құрметтеуді, қазақша сөйлеу әдебі мен әдетін дағдыландыруды және қазақ әдебиеті үлгілерін терең меңгертуді мақсат етеді және алған білімдерін өмірде қолдана білуге үйретеді.
25. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың міндеттері:
1) білім алушыларға сөйлеу іс әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
2) білім алушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
3) қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;
4) қазақ тілінде оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
5) білім алушыны сөйлесу қарым-қатынастың жаңа тәсілдеріне (қазақ тіліндегі), қазақ халқының мәдениетіне, ұлттық-мәдени ерекшелігіне баулу;
6) білім алушылардың оқу білігін, шынайы өмірлік жағдаяттарда алған тілдік білімдерін шығармашылықпен пайдалануға дайын болу білігін қалыптастыру;
7) білім алушыларды қазақ тілінің дыбыстарымен таныстыру және оларды ажырата білуге үйрету;
8) білім алушылардың қазақ тіліне қызығушылығын дамыту, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу;
9) шығармашылықпен жұмыс істеуге, сын тұрғысынан ойлауға дағдыландыру;
10) қазақша сөздік қорын үздіксіз дамыту әдістерін меңгерту;
11) қазақша сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
12) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру;
13) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
14) қазақ тілінде меңгерген білім, білік дағдыларына сүйене отырып, өзгелермен еркін қарым-қатынасқа түсуге үйрету;
15) қазақ тілінің саяси-әлеуметтік әлеуетін ұғындыру;
16) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту.
26. "Қазақ тілі" пәнін оқу арқылы білім алушылар сөздік қоры мен тілдік сауаттылығын дамытып, қазақ халқы мен мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін қалыптастырады, қызығушылығын арттырады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
27. Арнайы білім беру ұйымдары "білім алып үйрену" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол және зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлға қалыптастыру көзделеді.
28. Білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыру үшін мұғалімдер түрлі технологиялар мен тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсіл (білім алушылар "не білемін, нені білгім келеді, нені білдім" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсіл (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) уәждеу, қызықтыра оқыту (білім алушының оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін "оқыту үшін бағалау" арқылы қолдау жасау);
5) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
6) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау).
29. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқару, эксперименттік, сын тұрғысынан ойлау, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
30. Басты назар білімге емес, сол білімді қолдану біліктілігіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен жетістіктер критерийлерін алдын ала белгілеу.
31. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқитын білім алушылардың өз ойын, сезімін қазақша білдіруге, танып-білген нәрселерін қазақша санасына түюге, пікір алысуға, оқыған, көрген не білген нәрселері туралы достарымен, үлкендермен өз ойымен бөлісуге, армандары мен мақсаттары туралы ойын еркін жеткізіп айта білуге, репродуктивтік, продуктивтік, проблемалық, шығармашылық жаттығуларды орындата отырып үйрету.
32. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқылатын "Қазақ тілі" пәнінде тыңдалым және айтылым дағдыларын есту арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) қазақ тілінің төл дыбыстарын дұрыс айту үшін артикуляциялық жаттығулар жасау;
2) сөздің лексикалық мағынасын түсіну;
3) оқу материалдарын тыңдап, түсіну;
4) сөздік қорды толықтыру;
5) тыңдап, материалдардың мазмұнын айту;
6) мәтіннің кейбір оқиғаларын қимылмен, ым-ишарамен көрсету;
7) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
8) тыңдалған мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну;
9) мәтіннің жанрларын анықтау;
10) өздеріне таныс және қызықты тақырыптар бойынша әңгімелесу;
11) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу;
12) жұпта ым-ишара, қимыл-әрекетті пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу" және "Бағытталған жазу");
13) берілген тақырып (сол сабақта оқылған әңгіме, ертегі немесе мысал) бойынша диалог (қуыршақтардың көмегімен) құрастыру;
14) сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш жасау, таныс және таныс емес адамдармен, жақындары және достарымен, құрдастары және ересектермен,жасы кішілермен қарым-қатынас жасауға байланысты шағын рөлдік ойындар;
15) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау, сахналау.
33. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқылатын "Қазақ тілі" пәнінде оқылым дағдысын есту, арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) графикалық сызба арқылы "оқу";
2) мәтіннен қажетті сөйлемді немесе сөзді тауып оқу;
3) сұрақтар қоя білу және жауап беру;
4) "көзбен оқы" ойыны арқылы оқу;
5) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
6) сөздік жұмысы (сөздің мағынасын түсіну);
7) мәнерлеп оқу;
8) рөлге бөліп оқу;
9) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау.
34. "Қазақ тілі" пәнінде жазылым дағдысын есту, көру арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) ақпаратты сурет және белгілер/пиктограммалар арқылы беру;
2) каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) сөздердің дұрыс жазылуын (орфографиялық нормаларды) меңгертуге арналған тапсырмалар орындау;
4) мәтіннен сөздерді, сөйлемдерді, қысқа үзінділерді көшіріп жаздыру;
5) мәтіндегі жазылуы қиын сөздерден сөздік құрастыру;
6) сөзден сөйлемдер, сөйлемдерден мәтін құрастырып жазу;
7) шағын хат жазу;
8) есте сақтау арқылы жазу;
9) байқағаны, ұнататын істері, ойындары туралы тірек суреттермен сөйлемдер, шағын мәтін құрастырып жазу;
10) сурет бойынша жазу;
11) өзі құрастырған мәтінін мұғалімнің көмегімен тексеру.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
35. Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
36. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
37. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
38. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
39. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
40. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
2) 4-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат.
41. Қазақ тілі пәнін оқыту процесі тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым әрекеттері арқылы ұйымдастырылады. Оқу процесінде жүйелі жүргізілетін сөздік жұмысы, әңгіме оқу, мәтінмен жұмыс жасау, өлеңдер жаттау, жағдаяттық тапсырмалар орындау, постерлермен жұмыс істеу, сахналық қойылым дайындау белсенді әдістерді қолдану барысында білім алушылардың сөздік қоры жетілдіріледі. Бастауыш сыныптардағы қазақ тілі пәнін оқытуда білім алушылардың жас ерекшеліктері мен қоршаған ортаны қабылдауға қатысты психологиялық жай-күйі ескеріледі.
42. Сабақ барысында әр түрлі (жеке, жұптық, топтық) жұмыс түрлерін ұйымдастыру үшін, стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат, жеке дыбыс күшейткіш аппарат, интерактивті тақта/ проектор, экран, шағын маркерлік тақта, және білім алушылардың жұмыстарын сақтауға және демонстрациялауға арналған шкафтар, оқу кабинеттеріндегі жиһаздар орнын ауыстыруға қолайлы әрі жеңіл болуы. Сондай-ақ, кітап сөрелері, стендтер және білім алушы жұмыстарының көрмесіне арналған орын болу.
43. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны:
1) бөлімшелерде оқыту мақсаттары белгіленген, олар білім немесе түсінік, дағды немесе білік бойынша күтілетін нәтижелер түрінде берілген. Әрбір бөлімшенің ішінде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың еңбегін бағалауға, оқытудың келесі кезеңі туралы ақпараттандыруға мүмкіндік беретін оқыту мақсаттары бірізділікпен орналастырылған:
1-кесте
3-4 сыныптар | ||
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | ||
2 | Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | ||
2.6 Оқыған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | ||
3 | Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | ||
4 | Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
5 | Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | ||
44. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып; "2.1" - дағдылар; "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
45. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқу мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
46. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Тыңдалым":
2-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 естіп, естіп -көру арқылы қысқа, нақты,қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну | 4.1.1.1 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
3.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну | 4.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |
3.1.1.3 естіп,естіп -көру арқылы өзіне таныс қарапайым сөйлемдерді түсіну | 4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылыкүнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | 4.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну |
3.1.2.2 естіп, естіп -көру арқылыдене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | ||
3.1.2.3 естіп, естіп -көру арқылытақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау | 4.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша суреттерді орналастыру |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну |
3.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну |
4.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және оқиғалардың ретін анықтау |
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | 4.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы материалдағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау |
2) "Айтылым":
3-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 естіп, естіп-көру арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.1 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану |
3.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы сурет бойынша 5-6 сөйлеммен өз ойын білдіру | 4.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту |
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, жауап беру | 4.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсініп қарым – қатынасқа түсу |
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды сұ рақтар арқылы мазмұндау | 4.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, мұғалімнің көмегімен әңгімелерді өз сөзімен айтып беру |
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | 4.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу |
3) "Оқылым":
4-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | 4.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | 4.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылытаныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | 4.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату |
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе суреттер бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | 4.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру |
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | 4.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылымұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу |
4) "Жазылым":
5-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | 4.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | 4.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылымұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | 4.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану |
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді дұрыс ажыратып жазу | 4.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылы қазақ тілінің спецификалық әріптерді бір-бірімен дұрыс ажыратып жазу |
5) "Тілдік нормаларды қолдану":
6-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | 4.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану |
3.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | 4.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |
3.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | 4.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |
3.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | 4.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |
3.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | 4.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |
3.5.1.6 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін(хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | 4.5.1.6 естіп, естіп -көру арқылы айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | 4.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу |
3.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |
3.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату |
4.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |
47. Ұзақ мерізімді жоспар:
1) 3-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 есту арқылы қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылыкүнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.1.2.3 естіп, естіп -көру арқылытақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | |||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.2 естіп, естіп -көру арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 естіп, естіп-көру арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы сурет бойынша 5-6 сөйлеммен өз ойын білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 3.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, жауап беру | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе суреттер бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді дұрыс ажыратып жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | |
3.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | ||
2-тоқсан | |||
3. Уақыт | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
3.1.1.1 естіп, естіп -көру арқылы қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылыкүнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.1.2.2 естіп, естіп -көру арқылыдене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | |||
3.1.2.3 естіп, естіп -көру арқылытақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | |||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 естіп, естіп-көру арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы сурет бойынша 5-6 сөйлеммен өз ойын білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, жауап беру | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе суреттер бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқығанматериалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылымұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді дұрыс ажыратып жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | |
3.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | |||
3.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
3.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | |||
3.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | ||
3.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
3-тоқсан | |||
5. Өнер | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну |
3.1.1.3 естіп, естіп -көру арқылы өзіне таныс қарапайым сөйлемдерді түсіну | |||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылыкүнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.1.2.2 естіп, естіп -көру арқылыдене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы сурет бойынша 5-6 сөйлеммен өз ойын білдіру | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, жауап беру | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды сұ рақтар арқылы мазмұндау | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе суреттер бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | ||
Тілдік нормалар-ды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | |
3.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | |||
3.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
3.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | |||
3.5.1.6 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін(хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | ||
3.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4-тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
3.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылыкүнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.2 естіп, естіп -көру арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 естіп, естіп-көру арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | |
3.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды сұ рақтар арқылы мазмұндау | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | |
4.2 Тыңдаған/ оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | |
3.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | |||
3.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
3.5.1.6 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін(хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | ||
3.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
2) 4-сынып:
8- кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Менің Отаным - Қазақстан | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.2 естіп, естіп -көру арқылы тақырыпқа байланысты мәтіннің сөздерін түсіну | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 4.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсініп қарым – қатынасқа түсу | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылытаныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |||
4.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | ||
2-тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша суреттерді орналастыру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.2 естіп, естіп -көру арқылы тақырыпқа байланысты мәтіннің сөздерін түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы материалдағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу | ||
3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | ||
Оқылым | |||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 естіп, естіп -көру арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылықазақ тілінің спецификалық әріптерді бір-бірімен дұрыс ажыратып жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
4.5.1.6 естіп, естіп -көру арқылы айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.3 естіп, естіп -көру арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
3-тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 естіп, естіп -көру арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
4.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |||
4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және оқиғалардың ретін анықтау | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 естіп, естіп -көру арқылы материалдағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 естіп, естіп -көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсініп қарым – қатынасқа түсу | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, мұғалімнің көмегімен әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 4.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылымұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 естіп, естіп -көру арқылықазақ тілінің спецификалық әріптерді бір-бірімен дұрыс ажыратып жазу | ||
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||
4.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
4.5.1.5 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4-тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 естіп, естіп -көру арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша суреттерді орналастыру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 естіп, естіп -көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және оқиғалардың ретін анықтау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 естіп,естіп -көру арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
4.2.1.2 естіп,естіп -көру арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 естіп, естіп -көру арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, мұғалімнің көмегімен әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 естіп, естіп -көру арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 естіп, естіп -көру арқылытаныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 4.3.5.1 естіп, естіп -көру арқылымұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 естіп, естіп -көру арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.2 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |
4.5.1.3 естіп, естіп -көру арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
4.5.1.4 естіп, естіп -көру арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 естіп, естіп -көру арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.2 естіп, естіп -көру арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 225-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 225-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы естімейтін білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін естімейтін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде естімейтін білім алушының өз бетімен білім алу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде естімейтін білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары естімейтін білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
13. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдай алу, алған білімін өмірде қолдану (өмірге бейімдей алу) сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар естімейтін білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
14. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер естімейтін білім алушылардың күрделі міндеттерін шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық тұрғыда қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, қарым-қатынасқа бейімділігі, өзіне-өзі сенімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
15. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және естімейтін білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын кез келген оқу процесінде, өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізу жолында қажырлылықты дамытуға бағытталған және өмір бойы білім алуға ынталандырады.
16. Кең ауқымдағы дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқтыжеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар естімейтін білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары.
2-тарау. "Оқу" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
17. "Оқу" пәні – естімейтін білім алушыларының ауызша және жазбаша тілін, сөздік қорын дамытуды, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйретуді, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды көздейді.
18. "Оқу" пәнін оқыту мақсаты – естімейтін білім алушыларды оқуға және тіл арқылы қарым-қатынас жасау қызметінің түрлерін (тыңдау, оқу, сөйлеу) меңгеруге үйрету, есту және ойлау қабілеттерін дамытытып, өз ойын еркін жеткізе алуға тәрбиелеу.
19. Оқу" пәнін оқыту міндеттері:
1) естімейтін білім алушылардың ұғымына сай мәтіндерді дұрыс, жылдам түсініп мәнерлеп оқу мағынасын түсініп, айтып беруге үйрету;
2) ауызекі сөйлеуге машықтандыру, өз ойын жүйелі түрде дұрыс жеткізе білуге үйрету;
3) диалогтік және монологтік сөйлеу (ауызекі) дағдыларын, сөйлеу мәдениетін, өз сөзінің дұрыс айтылуын өзі бақылау машығын дамыту;
4) білім алушылардың сауатты, көркем жазу дағдыларын жетілдіру;
5) айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;
6) басқа адамдармен қарым-қатынасқа еркін түсуге және өз ойын толық
жеткізуге үйрету;
7) тілдің қоғамдық мәнін түсінуге, тіл нормаларын сақтап, қолдана білуге үйрету;
8) тіл сауаттылығы мен сөз байлығын жетілдіру;
9) мәтіннің мазмұнын түсініп, өз бетімен айта алуға дағдыландыру;
10) дыбыстарды дұрыс айтып, оқу жылдамдығын жетілдіру;
11) түсінікті, шапшаң, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыруға;
12) мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін қалыптастырып, пәнге қызығушылығын арттыру.
20. "Оқу" пәнінің бағдарламасы естімейтін білім алушының, әлеуметтік ортада бейімделуін, ауызша сөйлеу тілі арқылы еркін қарым-қатынасқа түсуін жетілдіруді, өмірлік көзқарастарын кеңейтуді көздейді.
21. Бағдарламаның білім мазмұны есту кемістігі бар білім алушылардың қазақ халқымыздың рухани құндылықтары мен салт-дәстүрін құрметтеуге, алған білімдерін өмірде дұрыс қолдануға, қазақ тілінде сауатты түрде ойын жеткізуге, ұлттық патриоттық сана-сезімін қалыптастыруға бағытталған.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
22. Қазақстан Республикасының арнайы білім беру ұйымдары "білім алу жолдарын білетін", ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол, зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қағиданы ұстанады.
23. Естімейтін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолдана алады. Атап айтқанда, олар:
1) оқытудың коммуникативтік (қатысымдық) тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) зерттеушілік тәсілдеме (білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді?, нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
3) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
4) дамыта оқыту технологиясы (білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
5) саралап оқыту технологиясы (білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту).
24. "Оқу" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) мұғалім мен естімейтін білім алушының "субъект-субъект" дидактикалық қатынаста білім іздеу процесіне бірдей енуі;
2) оқу проблемаларын шешу барысында мұғалім мен естімейтін білім алушының ынтымақтасқан шығармашылық ізденіс әдістерін қолдану; оқу проблемаларын шешудің әдіс-тәсілдерін білім алушыларға дамыта оқыту ұстанымына сай жолмен құру және көрсету;
3) естімейтін білім алушының жеке пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен қалыптасқан түсініктерін әрі қарай дамыту;
4) ойын әдісі;
5) "оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау" арқылы қолдау жасау;
6) сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту;
7) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;
8) тәжірибелік, шығармашылық оқу әрекеттеріне (түрлі шығармашылық жұмыстар жасау) ынталандыру;
9) естімейтін білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
10) естімейтін білім алушыларды зерттеушілік әрекетке және зерттеушілікке негізделген белсенді оқуға ынталандыру;
11) естімейтін білім алушыларға алдын ала берілетін түрлі стильдегі жазба мәтіндердің үлгісін қолдану (мұғалім алдын ала модельдер мен үлгілер береді);
12) естімейтін білім алушылардың оқу әрекетін жеке, жұптық, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
13) оқыту барысында "не білемін?, не білгім келеді?, нені үйрендім?" түріндегі кері байланысты жүзеге асыру.
25. Басты назар білім мен сол білімді қолдану процесіне аударылады. Естімейтін білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен табыс критерийлері алдын ала белгіленеді.
26. "Оқу" пәнін оқытуда келесі ұстанымдар басшылыққа алынады:
1) естімейтін білім алушыны қатесі үшін жазалап оқыту емес, қателерін түзету үшін оқыту;
2) өз ойларын еркін айтуға, өздігінен шешім қабылдауға мүмкіндік беру.
27. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану құзыреттілігі естімейтін білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынасында технологияларды орынды және шығармашылықпен қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ны қолдану дағдылары арқылы қалыптасады.
28. Ақпаратты табу, құру және онымен жұмыс істеу, мәліметтермен, ой түйіндерімен алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең мүмкіндіктерін пайдалану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру арқылы білім алушылар АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған оқу бағдарламаларын меңгеру процесінде дамытады.
29. Бұл "Оқу" пәнінің оқу бағдарламасында төмендегідей көрініс табады:
1) оқытудың сапасын арттыру үшін сабақта жаңашыл әдістер мен ақпараттық технологияларды пайдалану;
2) интернет ресурстарымен жұмыс жасайды (мысалы, веб-сайттағы ақпаратты оқу, керекті материалды іріктеу, жеке құжат немесе файл ретінде көшіру және сақтау);
3) ақпаратты өңдеп, электронды түрде жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықтарды (принтер, сканер, сандық фотоаппарат) пайдалану;
4) электронды оқулықтарды пайдалану;
5) тақырыпқа байланысты медиақұралдарды қолдану.
30. "Оқу" пәнінен тыңдалым мен айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдауға, мазмұнын түсінуге әр түрлі жанрдағы мәтіндерді ұсыну;
2) мұғалімнің көмегімен мәтінді қайталап тыңдау, негізгі ойды анықтау;
3) тыңдалған мәтін бойынша сұрақтар қою;
4) мәтін бойынша жоспар құру;
5) тыңдалған мәтіннің белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру;
6) мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұны бойынша қарама-қарсы пікір айту, дәлелдеу;
7) ұсынылған тақырып бойынша сұхбат алу немесе сұхбат беру және нәтижесі бойынша ауызша есеп беру;
8) жоспарланған тақырыптар бойынша пікірталас ұйымдастыру;
9) жұпта ым-ишараны пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу", "Бірлесіп оқу" және "Бағытталған жазу", "Бірлесіп жазу");
10) берілген тақырып бойынша диалог құрастыру.
31. "Оқу" пәнінен оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
2) мұғалімнің көмегімен интернет ресурстарымен жұмыс (тақырып мазмұны бойынша презентациялар, жобалар дайындау);
3) әдебиетпен жұмыс (сұхбатқа сұрақтар мен жауаптар дайындау);
4) мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойы мен бөлімдерін анықтай отырып оқу;
5) ақпаратты табу үшін оқу, қызығып оқу және өз көзқарасын айту үшін оқу;
6) кітапқа ауызша және жазбаша шолу жасау.
32. "Оқу" пәнінен жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) мұғалімнің көмегімен тыңдалған және оқылған мәтіннің қысқаша мазмұнын, фильм мен кітаптан алған әсерлерін жазу;
2) таныс ертегі, әңгіме, өлеңдердің қысқаша мазмұнын жазу;
3) әдеби шығармадан алынған көркем, бейнелі сөздерді жазу;
4) әдеби шығармадағы жаңа сөздерден сөздік құрастыру;
5) берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу;
6) белгілі оқиғаны өз ойынша өзгертіп аяқтау;
7) әдеби шығарма мәтініндегі оқиғаны өз көзқарасымен өзгертіп аяқтау;
8) ақпаратты суреттер мен сызбалар, белгілер, пиктограммалар арқылы беру;
9) сұрақтар дайындау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
33. "Оқу" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
34. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
35. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
36. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
37. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогін оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Оқу" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
38. "Оқу" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
39. Бастауыш білім беру деңгейінде оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін бастауыш сынып кабинеті санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларға сәйкес жабдықталады.
40. Оқыту кабинетінің құрал-жабдықтары:
1) стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат;
2) жеке дыбыс күшейткіш аппарат.
41. Сыныпта түрлі формадағы (жеке, жұптық, топтық) жұмыстар (ойын, белсенді әдістер) ұйымдастыруға мүмкіндік беретіндей жеңіл және жылжымалы жиһаздар қарастырылады. Соған қоса, кітап сөрелеріне, білім алушылардың көрме жұмыстарына арналған стенділерге және көрнекі құралдарға арнайы орындар ескеріледі.
42. Көркем шығарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
1) ауыз әдебиеті үлгілері;
2) жазба балалар әдебиеті үлгілері.
43. Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
1) балаларға арналған тақпақ, санамақ, мадақтау, мазақтау, өтірік өлеңдер, төрт-түлік жырлары: төрт түлік туралы өлеңдер, мал, жан-жануарлар айтысы, Наурыз жыры;
2) ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер;
3) аңыз-әңгімелер: Тазша бала, Алдар көсе, Қожанасыр, Асан қайғы, Қорқыт туралы;
4) мақал-мәтелдер (әртүрлі тақырыптағы);
5) жұмбақ-жаңылтпаштар (әртүрлі тақырыптағы).
44. Жазба балалар әдебиеті үлгілерінен:
1) қазақ ақын-жазушылары: Ы.Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Жамбыл Жабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, С.Сейфуллин, Б.Майлин, М.Әуезов, С.Бегалин, Б.Соқпақбаев, Ш.Смаханұлы, Қ.Мырза Әли, М.Әлімбай, Ө.Тұрманжанов, Ж.Смақов, Қ.Баянбай, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Ә.Табылдиев, А.Асылбеков, Ө.Қанахин, Т.Молдағалиев, Е.Өтетілеуов, Б.Кірісбаев, Е.Елубай, С.Қалиев, С.Сейітов, Б.Ысқақов, Д.Жұмагелдинова, М.Айымбетов, М.Абылқасымова өлең-жырлары, ертегі-мысалдары, әңгімелері.
45. Ғылыми-танымдық шығармалар:
1) мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).
46. Әлем халықтары балалар әдебиетінің көрнекті өкілдерінің үлгілі шығармалары: әңгіме, мысал, ертегілері.
47. Пән бойынша білімді меңгеру оқу бөлімдерінде тілдік дағдыларды қалыптастыру бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері ары қарай жинақталған білім мен түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерге бөлінген. Оқытудың мақсаттары әр бөлімше ішіндегі сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
48. Оқу процесі барысында есту аппаратын тағу арқылы білім алушыларда мұғалімнің айтқан сөздерін естіп-көру арқылы қабылдауға мүмкіндік туады. Естімейтін білім алушылар қатысымдық тілді меңгеруде дактильді және ауызша сөйлеу тіліне ортақ сөздік материалдарды пайдаланады.
49. Естімейтін білім алушыларға арналған мектепте ауызша сөйлеуге оқытуда ұстанатын бағыттардың бірі – білім алушыларда сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру:
1) барлық сөздік материалдарды мұғаліммен бірге дактильдеумен қоса ауызша айту. Бұл білім алушылардың сөйлеу аппараттарын іске қосуға, оны белсендіруге септігін тигізеді. Сонымен қатар, мағынасы жақын сөздерді игеруге мүмкіндік береді;
2) ауызша сөйлеуге оқытудың негізгі жолы - ауызша сөйлеудің жүйелі түрде оқытылуы. Бірақ, бұл бағытта да сөйлеу тілін қалыптастыру, қарым-қатынасқа түсуде ең басты құрал болып қалады. Бұл тілдік материалдарды дұрыс таңдауға (басымдылық сөздерге беріледі), сонымен қатар, сөйлеу дағдыларын жетілдіруге (жұмыс сараланған тілдік материалдармен жүргізіледі: қарым-қатынаста қолданылатын сөздер мен фразалар) қатысты.
50. Бағдарламада пәннен меңгерілетін сөздік, тілдік қор көлемі, мазмұны көрсетілген. Оқыту барысында естімейтін білім алушылардың физиологиялық, психологиялық ерекшеліктері, жас ерекшелігі мен ұғымына сай, тіл материалдары топтастырылып, бөлшектенін оқытылады. Оқу материалдары білім алушының есту арқылы қабылдау қабілеттерін ескеріп берілуі қадағаланады.
51. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқу мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
52. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары қолдануға, мониторинг жасауға тиімді болу үшін төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны:
1-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | |||
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | |||
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | |||
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | |||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | |||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | |||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену | |||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | |||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | |||
1.11 Монологтік тілді дамыту | |||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | |||
2 | Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | |
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | |||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | |||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | |||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | |||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | |||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | |||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | |||
3 | Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | |
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | |||
53. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 естіп-көру арқылы сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | 3.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және қарапайым сөйлем-дерді түсініп қайталау | 4.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | 3.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегі-мен иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | 4.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру |
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен тақырыбы және бірінші азат жол бойынша оқиғаның жалғасын болжау | 3.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне сүйеніп сюжеттің дамуын болжау , өз болжамының себебін түсіндіру | 4.1.3.1 естіп-көру арқылымұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі арқылы сюжеттің дамуын болжау және болжамын негіздеу |
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 2.1.4.1 әңгіме үзінділеріне салынған иллюстрациялық суреттерді тауып айту | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әңгімедегі басты кейіпкерлерді бөліп, мазмұнын ашатын басты ойды бөліп айту | 4.1.4.1 мәтін бөлімдерінің арасындағы мағыналы байланысты анықтап, айту |
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 2.1.5.1 мұғалімнің көмегімен құрылған жоспар бойынша әңгіме мазмұнын айтуға жаттығу | 3.1.5.1 мұғалімнің көмегімен жоспар бойынша мәтін мазмұнын әңгімелеу | 4.1.5.1 оқылған мәтінге жоспар құрып, мазмұнын айтып беру |
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 2.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп, қабылдау (8-10) сөйлемді қабылдау) | 3.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп қабылдау 8-12 сөйлемді естіп қабылдау |
4.1.6.1 мағынасы таныс және таныс емес тілдік материалдарды (сөздерді, сөйлемдерді) естіп-көріп қабылдау (10-15 сөйлем) |
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | 3.1.7.1 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | 4.1.7.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту |
2.1.7.2 сюжетті суреттер бойынша бірнеше сөйлем құрап, өз ойын айту | 3.1.7.2 мәтінді өз бетінше іштен оқып, саналы түрде өз ойын жеткізу | 4.1.7.2 берілген тақырып бойынша әңгіме құрастырып,өз ойын жеткізу | |
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену | 2.1.8.1 берілген шаблондар бойынша тілек білдіру (3-4 сөйлем): Рұқсат болса, ... алуға болады ма |
3.1.8.1 6-7 сөйлем құрастырып, айту. |
4.1.8.1 өз бетімен |
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.9.1 мұғалімнің көмегімен естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | 3.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | 4.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материал бойынша себеп салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау мұғалім ұсынған тақырып негізінд өз ойын айту |
3.1.9.2 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||
4.1.9.2 сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | 2.1.10.1 өзі жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру(... ... мен дұрыс түсінбедім, қайта айтыңызшы) |
3.1.10.1 бірлесіп жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру | 4.1.10.1 мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына жасалынған іс-әрекеті бойынша ойын жеткізу(... ... дұрыс болмады! |
1.11 Монологтік тілді дамыту | 2.1.11.1 затты суреттеу (сипаттау). | 3.1.11.1 салыстырмалы түрде затты сипаттау (2 заттың ортағын айту, айырмашылығын сипаттау) | 4.1.11.1 берілген суреттерге қарап, ауызша сипаттап, айту |
2.1.11.2 заттың негізгісипаттарын айта білу | 3.1.11.2 табиғатты суреттеу (сипаттау) | 4.1.11.2 суреттер сериясы бойынша сипаттау | |
2.1.11.3 берілген сұрақтар бойынша естіп-көру арқылы затты сипаттау | 3.1.11.3 берілген жоспар бойынша табиғатты сипаттау | 4.1.11.3 бір сурет бойынша әңгіме құрастыру. (10-12 сөйлем құрастыру) | |
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 2.1.12.1 жоспар бойынша бір сурет немесе бірнеше суреттер бойынша әңгімелеу | 3.1.12.1 мүғалімнің көмегімен бір немесе бірнеше суреттерді суреттеп, өзі құрған жоспар бойынша мазмұндама жазу | 4.1.12.1 ауызша және жазбаша оқыған тақырыпка сай мазмұндама жазу |
2.1.12.2 жоспар бойынша сұрақтарға дұрыс жауап беру | 3.1.12.2 жоспарды пайдаланып, жасалынған жұмыс туралы әңгімелеу; | 4.1.12.2 мұғалім берген жоспар немесе білім алушылар құрастырған жоспар бойынша әңгіме жоспарын құрып, мазмұндама жазу (толық немесе шағын жоспар бойынша) | |
2.1.12.3 ата-анасына, туыстарына хат жазу. | 3.1.12.3 қабырға газетіне әңгіме жазу | 4.1.12.3 толық немесе шағын жоспар бойынша әңгіме жазу | |
2) оқылым:
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 2.2.1.1 түсініп, дауыстап, сөзді тұтастай оқу | 3.2.1.1 сөздерді тұтас, қалыпты дауыспен түсініп оқу | 4.2.1.1 дұрыс, түсініп, көз жүгіртіп оқу кезінде екпінді және үзілісті ескеріп отыру. Іштей, үнсіз мәтін мазмұнын түсініп оқу |
2.2.1.2 мәнерлеп оқу негіздерін (кідірісті, логикалық екпінді, жылдамдықты) сақтап оқу | 3.2.1.2 мәтінді өз бетінше іштен оқып, саналы түрде меңгеру | 4.2.1.2 әдеби шығармаларды,ережелерді сақтап,дұрыс, жылдам,саналы түрде мәнерлеп оқу | |
2.2.1.3 бұрын оқылмаған мәтін ішінен бір минутта 25-30 сөз оқу | 3.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 40-45 сөз оқу | 4.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 50-65 сөз оқу | |
2.2.1.4 таныс мәтінді (дауыс шығармай) іштен оқу | 3.2.1.4 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайын-дауымен дұрыс сақтап оқу | 4.2.1.4 мәтінді оқығанда мағынасына маңызды көңіл бөліп түсініп оқу | |
2.2.1.5 сөйлемдер мен азат жол арасында кідіріс /пауза/ жасап оқу | 3.2.1.5 мәтіннің мазмұнына сай, оқу интонациясын, логикалық екпінді, жылдамдығын/темпін/, дұрыс сақтап оқу | 4.2.1.5 оқыған мәтіннің мағынасын түсіну | |
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын анықтау | 3.2.2.1 мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | 4.2.2.1 негізгі ойды тұжырымдау және оны мәтін атауы ретінде қою |
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | 2.2.3.1 білім алушының өзіне қатысты сұрақтар қою, жауап беру (болған оқиға бойынша, сабақтағы іс-әрекеттер бойынша |
3.2.3.1 танымдылық сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою. | 4.2.3.1 бірлесіп жасаған іс-әрекет бойынша сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою |
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 2.2.4.1 түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және Тілдік нормаларды қолдану | 3.2.4.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | 4.2.4.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру |
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.2.5.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіс-пеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | 3.2.5.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қара-пайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | 4.2.5.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын айту (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) |
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | 2.2.6.1 бір-біріне сұрақ қою арқылы жасаған істерін баяндау |
3.2.6.1 қызықты оқиғаларды (үзіліс кезінде, сабаққа дейін, сабақтан соң) жолдасына, мұғалімге айтып хабарлау | 4.2.6.1 серуенге барғандағы сурет-терді, естеліктерді пайдаланып, ауызша түрде әңгімелеу |
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 2.2.7.1 мұғалімнің сұрағы бойынша, оқыған мәтіннің мазмұнын толығымен айтып беру | 3.2.7.1 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | 4.2.7.1 шығарма мен үзіндіде не туралы айтылатынын айқындау |
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 2.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген сұрақтарға жауап беріп орындай білу | 3.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген тапсырмаларды түсініп орындай білу | 4.2.8.1 сөздердің сөйлем ішіндегі мәнін (тура және ауыспалы мағыналарын) өздігінен ажырата білу |
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым сұрақтарын қою | 3.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | 4.2.9.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою |
3) жазылым:
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу мәтіндерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, салыстыра сипаттау мәтінін түрлі көмекші сөздер арқылы құрастырып жазу | 4.3.1.1 берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу |
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 2.3.2.1 суреттер бойынша (8-10 сөйлем) әңгіме құрастыру, әңгіменің такырыбын (мұғалімнің көмегімен) орындап, жазу | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен өз өмірі, көргені, қызықты оқиғалар туралы жазу | 4.3.2.1 өз бетімен көрген қызықты оқиғалар туралы жазу |
54. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1- тоқсан | ||||
1. Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 естіп-көру арқылы сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбілім алушыр таңдау | |||
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен тақырыбы және бірінші азат жол бойынша оқиғаның жалғасын болжау | |||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 2.2.1.1 түсініп, дауыстап, сөзді тұтастай оқу | ||
2.2.1.2 мәнерлеп оқу негіздерін (кідірісті, логикалық екпінді, жылдамдықты) сақтап оқу. | ||||
2.2.1.3 бұрын оқылмаған мәтін ішінен бір минутта 25-30 сөз оқу | ||||
2.2.1.4 таныс мәтінді (дауыс шығармай) іштен оқу | ||||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын анықтау | |||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым сұрақтарын қою | |||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 2.1.12.1 жоспар бойынша бір сурет немесе бірнеше суреттер бойынша әңгімелеу | |||
Жазылым | 3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 2.3.2.1 суреттер бойынша (8-10 сөйлем) әңгіме құрастыру, әңгіменің такырыбын (мұғалімнің көмегімен) орындап, жазу | ||
2-тоқсан | ||||
3. Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 естіп-көру арқылы сөзді зейін қойып тыңдау, түсіну және оған сәйкес дұрыс әрекет ету (қимыл, ым-ишараны қолдану, іс-әрекет жасау) | |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбілім алушыр таңдау | |||
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен тақырыбы және бірінші азат жол бойынша оқиғаның жалғасын болжау | |||
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 2.1.4.1 әңгіме үзінділеріне салынған иллюстрациялық суреттерді тауып айту | |||
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 2.1.5.1 мұғалімнің көмегімен құрылған жоспар бойынша әңгіме мазмұнын айтуға жаттығу | |||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 2.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп, қабылдау (8-10) сөйлемді қабылдау) | |||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену | 2.1.8.1 берілген шаблондар бойынша тілек білдіру (3-4 сөйлем): Рұқсат болса, ... алуға болады ма | |||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.9.1 мұғалімнің көмегімен естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 2.1.12.2 жоспар бойынша сұрақтарға дұрыс жауап беру | |||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 2.2.1.1 түсініп, дауыстап, сөзді тұтастай оқу | ||
2.2.1.2 мәнерлеп оқу негіздерін (кідірісті, логикалық екпінді, жылдамдықты) сақтап оқу. | ||||
2.2.1.3 бұрын оқылмаған мәтін ішінен бір минутта 25-30 сөз оқу | ||||
2.2.1.4 таныс мәтінді (дауыс шығармай) іштен оқу | ||||
2.2.1.5 сөйлемдер мен азат жол арасында кідіріс /пауза/ жасап оқу | ||||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын анықтау | |||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | 2.2.3.1 білім алушының өзіне қатысты сұрақтар қою, жауап беру (болған оқиға бойынша, сабақтағы іс-әрекеттер бойынша | |||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым сұрақтарын қою | |||
Жазылым | 3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 2.3.2.1 суреттер бойынша (8-10 сөйлем) әңгіме құрастыру, әңгіменің такырыбын (мұғалімнің көмегімен) орындап, жазу | ||
3-тоқсан | ||||
5. Дені саудың – жаны сау! | Тыңдалым және айтылым | 1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 2.1.4.1 әңгіме үзінділеріне салынған иллюстрациялық суреттерді тауып айту | |
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 2.1.5.1 мұғалімнің көмегімен құрылған жоспар бойынша әңгіме мазмұнын айтуға жаттығу | |||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 2.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп, қабылдау (8-10) сөйлемді қабылдау) | |||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сурет бойынша 2-3 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
2.1.7.2 сюжетті суреттер бойынша бірнеше сөйлем құрап ,өз ойын айту | ||||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену | 2.1.8.1 берілген шаблондар бойынша тілек білдіру (3-4 сөйлем): Рұқсат болса, ... алуға болады ма | |||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.9.1 мұғалімнің көмегімен естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | 2.1.10.1 өзі жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру(... ... мен дұрыс түсінбедім, қайта айтыңызшы) | |||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 2.1.11.1 затты суреттеу (сипаттау). | |||
2.1.11.2 заттың негізгісипаттарын айта білу. | ||||
2.1.11.3 берілген сұрақтар бойынша естіп-көру арқылы затты сипаттау | ||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 2.1.12.1 жоспар бойынша бір сурет немесе бірнеше суреттер бойынша әңгімелеу | |||
2.1.12.2 жоспар бойынша сұрақтарға дұрыс жауап беру | ||||
2.1.12.3 ата-анасына, туыстарына хат жазу. | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 2.2.1.2 мәнерлеп оқу негіздерін (кідірісті, логикалық екпінді, жылдамдықты) сақтап оқу. | ||
2.2.1.5 сөйлемдер мен азат жол арасында кідіріс /пауза/ жасап оқу | ||||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | 2.2.3.1 білім алушының өзіне қатысты сұрақтар қою, жауап беру (болған оқиға бойынша, сабақтағы іс-әрекеттер бойынша | |||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 2.2.4.1 түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және Тілдік нормаларды қолдану | |||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.2.5.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіс-пеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | 2.2.6.1 бір-біріне сұрақ қою арқылы жасаған істерін баяндау | |||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 2.2.7.1 мұғалімнің сұрағы бойынша, оқыған мәтіннің мазмұнын толығымен айтып беру | |||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 2.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген сұрақтарға жауап беріп орындай білу | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу мәтіндерін құрастырып жазу | ||
4-тоқсан | ||||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.2 сюжетті суреттер бойынша бірнеше сөйлем құрап ,өз ойын айту | |
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | 2.1.10.1 өзі жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру(... ... мен дұрыс түсінбедім, қайта айтыңызшы) | |||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 2.1.11.1 затты суреттеу (сипаттау). | |||
2.1.11.2 заттың негізгісипаттарын айта білу. | ||||
2.1.11.3 берілген сұрақтар бойынша естіп-көру арқылы затты сипаттау | ||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 2.1.12.1 жоспар бойынша бір сурет немесе бірнеше суреттер бойынша әңгімелеу | |||
2.1.12.2 жоспар бойынша сұрақтарға дұрыс жауап беру | ||||
Оқылым | 2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 2.2.4.1 түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және Тілдік нормаларды қолдану | ||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.2.5.1 тыңдаған/оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіс-пеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | 2.2.6.1 бір-біріне сұрақ қою арқылы жасаған істерін баяндау | |||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 2.2.7.1 мұғалімнің сұрағы бойынша, оқыған мәтіннің мазмұнын толығымен айтып беру | |||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 2.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген сұрақтарға жауап беріп орындай білу | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу мәтіндерін құрастырып жазу | ||
2) 3-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және қарапайым сөйлем-дерді түсініп қайталау | ||
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегі-мен иллюстрация/суреттер/сызбілім алушыр таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 3.2.1.1 сөздерді тұтас, қалыпты дауыспен түсініп оқу | |||
3.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 40-45 сөз оқу | |||||
3.2.1.4 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайын-дауымен дұрыс сақтап оқу | |||||
3.2.1.5 мәтіннің мазмұнына сай, оқу интонациясын, логикалық екпінді, жылдамдығын/темпін/, дұрыс сақтап оқу | |||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, салыстыра сипаттау мәтінін түрлі көмекші сөздер арқылы құрастырып жазу | |||
2-тоқсан | |||||
3. Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және қарапайым сөйлем-дерді түсініп қайталау | ||
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтінге мұғалімнің көмегі-мен иллюстрация/суреттер/сызбілім алушыр таңдау және қарапайым сұрақтарға жауап беру | ||||
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 3.1.5.1 мұғалімнің көмегімен жоспар бойынша мәтін мазмұнын әңгімелеу | ||||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 3.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп қабылдау 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 3.2.1.1 сөздерді тұтас, қалыпты дауыспен түсініп оқу | |||
3.2.1.2 мәтінді өз бетінше іштен оқып, саналы түрде меңгеру | |||||
3.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 40-45 сөз оқу | |||||
3.2.1.4 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайын-дауымен дұрыс сақтап оқу | |||||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.2.1 мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | ||||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу |
3.2.3.1 танымдылық сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою. | ||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, салыстыра сипаттау мәтінін түрлі көмекші сөздер арқылы құрастырып жазу | |||
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен өз өмірі, көргені, қызықты оқиғалар туралы жазу | ||||
3-тоқсан | |||||
5. Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне сүйеніп сюжеттің дамуын болжау , өз болжамының себебін түсіндіру | ||
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әңгімедегі басты кейіпкерлерді бөліп, мазмұнын ашатын басты ойды бөліп айту | ||||
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 3.1.5.1 мұғалімнің көмегімен жоспар бойынша мәтін мазмұнын әңгімелеу | ||||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 3.1.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп-көріп қабылдау 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.1.7.1 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | ||||
3.1.7.2 мәтінді өз бетінше іштен оқып, саналы түрде өз ойын жеткізу | |||||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену |
3.1.8.1 6-7 сөйлем құрастырып, айту. | ||||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | ||||
3.1.9.2 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру |
3.1.10.1 бірлесіп жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру | ||||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 3.1.11.1 салыстырмалы түрде затты сипаттау (2 заттың ортағын айту, айырмашылығын сипаттау) | ||||
3.1.11.2 табиғатты суреттеу (сипаттау) | |||||
3.1.11.3 берілген жоспар бойынша табиғатты сипаттау | |||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 3.1.12.1 мүғалімнің көмегімен бір немесе бірнеше суреттерді суреттеп, өзі құрған жоспар бойынша мазмұндама жазу | ||||
3.1.12.2 жоспарды пайдаланып, жасалынған жұмыс туралы әңгімелеу; | |||||
3.1.12.3 қабырға газетіне әңгіме жазу. | |||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 3.2.1.5 мәтіннің мазмұнына сай, оқу интонациясын, логикалық екпінді, жылдамдығын/темпін/, дұрыс сақтап оқу | |||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.2.1 мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | ||||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу |
3.2.3.1 танымдылық сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою. | ||||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 3.2.4.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | ||||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 3.2.5.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қара-пайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | ||||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) |
3.2.6.1 қызықты оқиғаларды (үзіліс кезінде, сабаққа дейін, сабақтан соң) жолдасына, мұғалімге айтып хабарлау | ||||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 3.2.7.1 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | ||||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 3.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген тапсырмаларды түсініп орындай білу | ||||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||||
3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, салыстыра сипаттау мәтінін түрлі көмекші сөздер арқылы құрастырып жазу | ||||
4-тоқсан | |||||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне сүйеніп сюжеттің дамуын болжау , өз болжамының себебін түсіндіру | ||
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен әңгімедегі басты кейіпкерлерді бөліп, мазмұнын ашатын басты ойды бөліп айту | ||||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.1.7.1 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | ||||
3.1.7.2 мәтінді өз бетінше іштен оқып, саналы түрде өз ойын жеткізу | |||||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену |
3.1.8.1 6-7 сөйлем құрастырып, айту. | ||||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | ||||
3.1.9.2 мұғалімнің көмегімен сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру |
3.1.10.1 бірлесіп жасаған іс-әрекеті бойынша сөйлемдер құрастыру | ||||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 3.1.11.1 салыстырмалы түрде затты сипаттау (2 заттың ортағын айту, айырмашылығын сипаттау) | ||||
3.1.11.2 табиғатты суреттеу (сипаттау) | |||||
3.1.11.3 берілген жоспар бойынша табиғатты сипаттау | |||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 3.1.12.1 мүғалімнің көмегімен бір немесе бірнеше суреттерді суреттеп, өзі құрған жоспар бойынша мазмұндама жазу | ||||
3.1.12.2 жоспарды пайдаланып, жасалынған жұмыс туралы әңгімелеу | |||||
3.1.12.3 қабырға газетіне әңгіме жазу. | |||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 3.2.1.5 мәтіннің мазмұнына сай, оқу интонациясын, логикалық екпінді, жылдамдығын/темпін/, дұрыс сақтап оқу | |||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 3.2.4.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | ||||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 3.2.5.1 салыстыру негізінде ақпарат, кейіпкер, оқиға туралы қара-пайым ой-пікірін (мен ... ойлаймын, мен ... санаймын) айту | ||||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) |
3.2.6.1 қызықты оқиғаларды (үзіліс кезінде, сабаққа дейін, сабақтан соң) жолдасына, мұғалімге айтып хабарлау | ||||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 3.2.7.1 әңгімедегі іс-әрекеттің реттілігін анықтап, айту | ||||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 3.2.8.1 оқылған шығармаға сәйкес берілген тапсырмаларды түсініп орындай білу | ||||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.9.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, салыстыра сипаттау мәтінін түрлі көмекші сөздер арқылы құрастырып жазу | |||
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен өз өмірі, көргені, қызықты оқиғалар туралы жазу | ||||
3) 4-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1- тоқсан | ||||
1. Менің Отаным - Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | |||
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 естіп-көру арқылымұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі арқылы сюжеттің дамуын болжау және болжамын негіздеу | |||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 4.2.1.1 дұрыс, түсініп, көз жүгіртіп оқу кезінде екпінді және үзілісті ескеріп отыру. Іштей, үнсіз мәтін мазмұнын түсініп оқу | ||
4.2.1.4 мәтінді оқығанда мағынасына маңызды көңіл бөліп түсініп оқу | ||||
4.2.1.5 оқыған мәтіннің мағынасын түсіну | ||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу | ||
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 4.3.2.1 өз бетімен көрген қызықты оқиғалар туралы жазу | |||
2-тоқсан | ||||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 ауызша тіл және естіп-көру арқылы материалдарды тыңдау және түсіну, жеке сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |
1.2 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.2.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | |||
1.3 Берілген материалдардың мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 естіп-көру арқылымұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі арқылы сюжеттің дамуын болжау және болжамын негіздеу | |||
1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 4.1.4.1 мәтін бөлімдерінің арасындағы мағыналы байланысты анықтап, айту | |||
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстару | 4.1.5.1 оқылған мәтінге жоспар құрып, мазмұнын айтып беру | |||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | |||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру |
4.2.1.1 дұрыс, түсініп, көз жүгіртіп оқу кезінде екпінді және үзілісті ескеріп отыру. Іштей, үнсіз мәтін мазмұнын түсініп оқу 4.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 50-65 сөз оқу | ||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.2.1 негізгі ойды тұжырымдау және оны мәтін атауы ретінде қою | |||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | 4.2.3.1 бірлесіп жасаған іс-әрекет бойынша сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою | |||
Жазылым | 3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 4.3.2.1 өз бетімен көрген қызықты оқиғалар туралы жазу. | ||
3-тоқсан | ||||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.4 Айтып сөйлеу дағдысын (тілін) қалыптастыру | 4.1.4.1 мәтін бөлімдерінің арасындағы мағыналы байланысты анықтап, айту | |
1.5 Мәтінмен жұмыс және тіл ұстарту | 4.1.5.1 оқылған мәтінге жоспар құрып, мазмұнын айтып беру | |||
1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 4.1.6.1 мағынасы таныс және таныс емес тілдік материалдарды (сөздерді, сөйлемдерді) естіп-көріп қабылдау (10-15 сөйлем) | |||
4.1.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп-көріп қабылдау | ||||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.1 мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | |||
4.1.7.2 берілген тақырып бойынша әңгіме құрастырып,өз ойын жеткізу | ||||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену |
4.1.8.1 өз бетімен | |||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материал бойынша себеп салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау мұғалім ұсынған тақырып негізінд өз ойын айту | |||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | 4.1.10.1 мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына жасалынған іс-әрекеті бойынша ойын жеткізу(... ... дұрыс болмады! | |||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 4.1.11.1 берілген суреттерге қарап, ауызша сипаттап, айту | |||
4.1.11.2 суреттер сериясы бойынша сипаттау | ||||
4.1.11.3 бір сурет бойынша әңгіме құрастыру. (10-12 сөйлем құрастыру) | ||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 4.1.12.1 ауызша және жазбаша оқыған тақырыпка сай мазмұндама жазу | |||
4.1.12.2 мұғалім берген жоспар немесе білім алушылар құрастырған жоспар бойынша әңгіме жоспарын құрып, мазмұндама жазу (толық немесе шағын жоспар бойынша) | ||||
4.1.12.3 толық немесе шағын жоспар бойынша әңгіме жазу. | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 4.2.1.2 әдеби шығармаларды,ережелерді сақтап,дұрыс, жылдам,саналы түрде мәнерлеп оқу | ||
4.2.1.3 беймәлім мәтінді бір минутта 50-65 сөз оқу | ||||
4.2.1.5 оқыған мәтіннің мағынасын түсіну | ||||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.2.1 негізгі ойды тұжырымдау және оны мәтін атауы ретінде қою | |||
2.3 Сұрақ қоя білу, сұрақтарға жауап бере алу | 4.2.3.1 бірлесіп жасаған іс-әрекет бойынша сұрақтарға жауап беру, сұрақтар қою | |||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 4.2.4.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру | |||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 4.2.5.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын айту (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) | |||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | 4.2.6.1 серуенге барғандағы сурет-терді, естеліктерді пайдаланып, ауызша түрде әңгімелеу | |||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 4.2.7.1 шығарма мен үзіндіде не туралы айтылатынын айқындау | |||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 4.2.8.1 сөздердің сөйлем ішіндегі мәнін (тура және ауыспалы мағыналарын) өздігінен ажырата білу | |||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.9.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу | ||
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 4.3.2.1 өз бетімен көрген қызықты оқиғалар туралы жазу | |||
4-тоқсан | ||||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.6 Берілген мәтінмен жұмыс жүргізу | 4.1.6.1 мағынасы таныс және таныс емес тілдік материалдарды (сөздерді, сөйлемдерді) естіп-көріп қабылдау (10-15 сөйлем) | |
4.1.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп-көріп қабылдау | ||||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.2 берілген тақырып бойынша әңгіме құрастырып,өз ойын жеткізу | |||
1.8 Тілек білдіру, өз тілегін айту, іздену | 4.1.8.1 өз бетімен 7-8 сөйлем құрастырып, жолдастарына, мұғалімге өз тілегін білдіру | |||
1.9 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.9.1 естіп-көру арқылы тыңдаған материал бойынша себеп салдарының байланысын (негізгі ой, кейіпкерлер, оқиға) анықтау мұғалім ұсынған тақырып негізінд өз ойын айту | |||
4.1.9.2 сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | ||||
1.10 Мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына (басқа адамға) өз ниетін білдіру | 4.1.10.1 мұғалімге, тәрбиешіге және жолдасына жасалынған іс-әрекеті бойынша ойын жеткізу(... ... дұрыс болмады! | |||
1.11 Монологтік тілді дамыту | 4.1.11.1 берілген суреттерге қарап, ауызша сипаттап, айту | |||
4.1.11.2 суреттер сериясы бойынша сипаттау | ||||
4.1.11.3 бір сурет бойынша әңгіме құрастыру. (10-12 сөйлем құрастыру) | ||||
1.12 Жоспар бойынша жұмыс | 4.1.12.1 ауызша және жазбаша оқыған тақырыпка сай мазмұндама жазу | |||
4.1.12.2 мұғалім берген жоспар немесе білім алушылар құрастырған жоспар бойынша әңгіме жоспарын құрып, мазмұндама жазу (толық немесе шағын жоспар бойынша) | ||||
4.1.12.3 толық немесе шағын жоспар бойынша әңгіме жазу. | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу дағдысын қалыптастыру | 4.2.1.5 оқыған мәтіннің мағынасын түсіну | ||
2.2 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.2.1 негізгі ойды тұжырымдау және оны мәтін атауы ретінде қою | |||
2.4 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) | 4.2.4.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру | |||
2.5 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 4.2.5.1 тыңдаған/ оқыған материал бойынша өз көзқарасын айту (маған ... сияқты, маған ... тәрізді) | |||
2.6 Әңгімелесу (сұхбаттасу) | 4.2.6.1 серуенге барғандағы сурет-терді, естеліктерді пайдаланып, ауызша түрде әңгімелеу | |||
2.7 Мәтінмен жұмыс істеу машықтары | 4.2.7.1 шығарма мен үзіндіде не туралы айтылатынын айқындау | |||
2.8 Оқу арқылы сөйлеу тілін қалыптастыру | 4.2.8.1 сөздердің сөйлем ішіндегі мәнін (тура және ауыспалы мағыналарын) өздігінен ажырата білу | |||
2.9 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.9.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу | ||
3.2 Сөйлем құрастырып, жазу | 4.3.2.1 өз бетімен көрген қызықты оқиғалар туралы жазу. | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 226-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 226-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения учащимися знаний и умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной, исследовательской деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях. Использование диалоговых и рефлексивных технологий сочетается с организацией проектной и исследовательской деятельности обучающихся. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной проектной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, будет организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
9. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета.
12. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, а также навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра:
1) функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, проведение исследовательских работ, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
13. Современные инновации в экономике, изменения на рынке труда обуславливают необходимость владения такими навыками, которые в совокупности позволяют обучающимся анализировать и оценивать ситуацию, идеи и информацию для решения задач, творчески использовать имеющиеся знания и опыт для синтеза новой идеи и информации. Актуальными становятся такие личностные качества как инициативность, любознательность, готовность к изменениям, коммуникабельность.
14. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
15. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Чтение"
16. Предмет "Чтение" относится к числу важнейших учебных предметов, составляющих основу общего образования.
17. Программа по предмету "Чтение" является составной частью программы по предмету "Русский язык и литература" и подготовительным этапом дальнейшего языкового и литературного образования, а также представляет собой основу для всего последующего обучения.
18. Предмет "Чтение" направлен на осознание учащимися того, что:
1) язык является основным средством человеческого общения, язык и речь в жизни людей играют особую роль;
2) правильная устная и письменная речь является показателем индивидуальной культуры человека;
3) овладение языком поможет им адаптироваться в быстро меняющемся мире, успешно регулируя ситуативно-речевое поведение как в учебной деятельности, так и в реальных жизненных ситуациях; обучающийся использует различные источники информации и современные информационные технологии для выражения и обоснования собственного мнения;
4) важность предмета "Чтение" определяется необходимостью создания условий для развития у обучающихся четырех видов речевой деятельности (слушания, говорения, чтения и письма). При изучении предмета работа над развитием навыков чтения и письма проводится в интеграции.
19. Цель учебной программы по предмету "Чтение" – формирование словесной речи как средство общения, освоение языка, который становится для неслышащего обучающегося средством общения, обучения, познания, мышления. Создание условий для формирования функционально грамотной личности в процессе освоения навыков слушания, говорения, чтения и письма во взаимосвязи с формированием элементарных грамматических представлений.
20. Для достижения поставленной цели на уроках чтения необходимо решать следующие задачи:
1) научить слушать, говорить, читать и писать;
2) формирование речевой активности неслышащего обучающегося, воспитания речевого поведения;
3) овладение фонетикой, лексикой, грамматикой, орфографией языка в условиях пользования речи как средством общения;
4) формирование желания и умения вступать в контакт с окружающимися, воспринимать информацию и реагировать на нее;
5) обучать речевой деятельности разных видов: говорение (разговорной и монологической речи), письму, чтению, слушанию (в доступных пределах);
6) формирование у обучающихся потребности в речи, обеспечение мотивированности самого высказывания в каждом конкретном случае, обучение планированию высказывания, отбору средств и способов его осуществления;
7) обучать чтению в условиях интенсивной работы по развитию слухового восприятия при использовании звукоусиливающей аппаратуры разных типов;
8) формировать доброжелательное отношение к окружающим, развивать культуру речи и культуру общения;
9) развивать творческие способности через формирование познавательного интереса и стремления совершенствовать свою речь;
10) развивать интерес и любовь к родному языку через освоение окружающего мира;
11) развивать коммуникативные умения и навыки: умение слушать и слышать собеседника.
21. Изучение предмета "Чтение" способствует:
1) формированию речи как средства общения;
2) овладению базовыми фонетическими знаниями и умениями;
3) овладению умением работать в паре, в группе, выполнять различные роли (лидера, исполнителя);
4) развитию нравственных качеств, уважения к культуре народов многонационального Казахстана и других стран.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
22. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научаться учиться" и стать самостоятельными, мотивированными, заинтересованными, уверенными, ответственными и интеллектуально развитыми личностями.
23. Ожидается, что учителя будут воспитывать и развивать эти качества у обучающихся, используя:
1) деятельностный подход в обучении и преподавании (на основе учебной деятельности обучающиеся приходят к пониманию необходимости новых знаний);
2) исследовательский подход (что я знаю, что я хочу узнать, чему я научился);
3) развивающее обучение (учащийся овладевает способами действий, учится конструировать свою учебную деятельность и управлять ею с помощью учителя);
4) взаимо-, самообучение, взаимо-, самооценивание обучающихся;
5) организацию индивидуально-дифференцированного обучения (согласно потребностям обучающегося через формирующую оценку), парной, групповой деятельности обучающихся и работы всего класса.
24. Рекомендуемые стратегии, технологии и методы обучения предмету "Чтение":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, критическая, коммуникативная, контекстная;
2) технологии: работа в малых группах (команде), кейс-стади (анализ конкретных ситуаций), ролевые и деловые игры, модульное обучение;
3) методы: проблемное обучение, индивидуальное обучение, междисциплинарное обучение, обучение на основе опыта, проектный метод.
25. Необходимо обратить внимание на постановку четких целей обучения и критериев успеха для измерения успешности и определения последующих шагов в обучении.
26. Развитие коммуникативных навыков обучающихся. Одной из целей учебной программы является социализация личности: воспитание граждан, способных эффективно взаимодействовать в различных сообществах. Для реализации этой цели необходимо развивать коммуникативные навыки через развитие видов речевой деятельности, создавать такую среду, в которой поощряется и ценится коммуникация в различных формах, где учащийся уверенно выражает свое мнение.
27. Примеры заданий по слушанию (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования) и говорению:
1) артикуляционные разминки;
2) звуковой анализ слов;
3) восприятие звучащей речи (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования), выделение из речевого потока языковых единиц (предложение, слово, слог, звук);
4) закреплять усваиваемые учащимися навыки устной речи;
5) контролировать реализацию их произносительных возможностей;
6) исправлять допускаемые ошибки.
28. Примеры заданий по развитию навыка чтения:
1) осмысленное, правильное, плавное чтение вслух и про себя;
2) хором и индивидуально;
3) сопряженно с учителем;
4) беглое, чтение знакомого по содержанию текста;
5) чтение заученных стихов и отрывков наизусть (с реализацией индивидуальных произносительных возможностей).
29. Примеры заданий по чтению:
1) отбирать к прочитанному тексту нужные картинки из предложенных учителем;
2) делить текст на части;
3) определять содержание текста с помощью вопросов;
4) составлять с помощью учителя план рассказа;
5) оценивать поступки действующих лиц;
6) понимать значения новых слов исходя из контекста;
7) читать по ролям;
8) делить текст на законченные смысловые части и составлять план прочитанного;
9) пересказывать прочитанный рассказ;
10) находить в тексте образные выражения, используемые для характеристики событий, природы, людей, и употреблять их в своей речи;
11) списывание слов, предложений, текстов;
12) восстановление деформированного предложения, текста;
13) составление текста по опорным словам;
14) запись нескольких предложений к серии картинок (подписывание картинок) как пересказ прочитанной истории;
15) корректирование собственных текстов с помощью учителя.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
30. Оценивание результатов изучения предмета "Чтение" осуществляется с применением критериального оценивания.
31. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
32. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
33. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между обучающимся и учителем, и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
34. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставления обратной связи обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Чтение"
35. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Чтение" составляет:
1) в 2 классе - 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
2) в 3 классе - 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
3) в 4 классе - 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.
36. Для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры и активные методы) предусматривается легко передвигаемая мебель. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, обучающих стендов и стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
37. Содержание учебного предмета:
1) предмет предназначен для первоначального обучения чтению, и формированию навыков слушания (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования), говорения на основе лексических тем, однако возможности формирования общения только на основе устной речи резко ограничены из-за трудности овладения ею. В связи с этим исходной формой речи принята дактильно-жестовая речь, как наиболее отвечающая задаче начального этапа обучения. В помощь восприятия устной речи используется звукоусиливающая аппаратура индивидуального и коллективного пользования;
2) содержание предмета "Чтение" направлено на формирование развития разговорной и связной (устной и письменной) речи в его коммуникативной функции (функции общения), работе над словарным составом и грамматическим строем языка, а также формированием произношения;
3) на уроке чтения учитель работает над разговорной речью, слухо-зрительным восприятием речи и произношением для:
развития интереса к чтению;
развития фонематического слуха;
формирования диалогической и монологической речи;
развития мышления, памяти, воображения, восприятия, внимания.
38. Слушание (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования) и говорение:
1) формирование умений слушать речь учителя и обучающихся, видеозаписи, понимать смысл услышанного, правильно и точно отвечать на вопросы. Развитие навыков общения в соответствии с коммуникативными целями (общение в группе, ролевые игры), расширение словарного запаса на основе лексических тем;
2) развитие артикуляционного аппарата через разучивание стихотворений, пословиц, поговорок, загадок;
3) формирование умений строить высказывания в монологической и диалогической формах на заданные и интересующие обучающихся темы. Беседы по картинкам, по наблюдениям, беседы об увиденном, о пережитом и прочитанном. Передача отношения к поступкам и переживаниям других людей, способы передачи собственных эмоциональных состояний;
4) использование невербальных средств общения (интонация, мимика, жесты, позы);
5) составление сказок с опорой на серию сюжетных картинок и без опоры. Составление рассказов по сюжетной картинке и по серии сюжетных картинок. Понимание содержания прослушанного текста. Пересказ прочитанного текста с опорой на карту текста и без опоры на нее;
6) слово. Значение и смысл слова. Понимание значения и смысла слова, употребление слова по назначению. Расширение словарного запаса. Произнесение слов согласно орфоэпическим нормам, правильная постановка ударения в словах.
39. Виды и навыки речевой деятельности:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы (навыки) |
1 | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | ||
2 |
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | ||
3 | Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
3.2 Понимание содержания текста | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов |
40. Система целей обучения:
1) "Слушание":
таблица 2
Подразделы (навыки) | Цели обучения* | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования |
2.1.1.1 узнавать незнакомые по звучанию слова и сочетания, знакомые по звучанию | 3.1.1.1 различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами | 4.1.1.1 воспринимать, различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
2.1.2.1 определять с помощью учителя тему текста и основную мысль |
3.1.2.1 определять тему текста, находить с помощью учителя часть или предложение, в котором заключена основная мысль текста |
4.1.2.1 на основе анализа текста определять тему и основную мысль |
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание) и структурные компоненты текста по их особенностям | 3.1.3.1определять с помощью учителя тип (описание, повествование) и структурные компоненты текста по их особенностям | 4.1.3.1 определять тип (описание, повествование, рассуждение) и структурные компоненты текстов по их особенностям |
2.1 Пополнение словарного запаса |
2.2.1.1 понимать значение нового слова по знакомой его части и общему смыслу текста |
3.2.1.1 употреблять в речи сравнительные обороты | 4.2.1.1 пополнять словарный запас новыми словами и выражениями взятыми из прочитанных произведений |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 подробно пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/иллюстрации | 3.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, сохраняя последовательность событий | 4.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) |
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
2.2.3.1 понимать и выполнять поручения, данные учителем или товарищем в устной и письменной форме |
3.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении с окружающими | 4.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении со взрослыми и товарищами (выражать просьбу, желание, побуждение, участвовать в диалоге, расспрашивать об интересующем), употребляя типы фраз, указанные программе |
2.4 Пересказ прочитанного материала |
2.2.4.1 подробный пересказ прочитанного с четко выраженным сюжетом и понимание рассказанным товарищем, уточнение содержания рассказанного |
3.2.4.1 подробно и кратко пересказывать с помощью учителя по плану, составленного коллективно или данному учителем, с использованием иллюстраций устного рисования |
4.2.4.1 подробно излагать прочитанное (устно и письменно) с использованием плана |
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 составлять предложения, опираясь на данные учителем картинки или рисунки | 3.2.5.1 отбирать из картинок, предложенных учителем к прочитанным предложениям, те, в которых отражено основное содержание предложения (с помощью учителя) | 4.2.5.1 подбор иллюстраций к данным предложениям |
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 оценивать поступки действующих лиц рассказа с помощью вопросов учителя | 3.2.6.1 объяснять поступки героев, находить с помощью учителя слова и выражения, характеризующие действующих лиц и обстоятельства, в которых происходит действие | 4.2.6.1 обсуждение поступков действующих лиц, название черт характера |
3.1 Использование видов чтения |
2.3.1.1 осмысленно, правильно, плавно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) |
3.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) |
4.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух |
3.2 Понимание содержания текста | 2.3.2.1 определять содержание текста с помощью вопроса: "о чем говорится в рассказе?" | 3.3.2.1 с помощью вопросов, обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе, уточнять содержание прочитанного, разбираться в причинно-следственных связях | 4.3.2.1 понимать смысловое содержание при объединении самостоятельно прочитанных частей произведения и рассказанных учителем связующих звеньев (при знакомстве с большими произведениями) |
3.3 Определение жанров и типов текста | 2.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | 3.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | 4.3.3.1 определять жанр: рассказ, басня, стихотворение, сказка |
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 2.3.4.1 отвечать кратко или полно (устно или письменно) на вопросы учителя и товарищей по прочитанному тексту | 3.3.4.1 с помощью вопросов обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе | 4.3.4.1 отвечать на вопросы обобщающегося характера |
41. Объемные цели обучения используются на уроке частично.
42. Работа над навыком "3.2" "Понимание содержания текста" зависит от уровня подготовленности класса, индивидуальных возможностей каждого обучающегося.
43. Цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам речевой деятельности.
44. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 3
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
четверть | |||
1. Все обо мне | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.1.1 узнавать незнакомые по звучанию слова и сочетания, знакомые по звучанию |
2.1.1.2 узнавать незнакомые по звучанию слова в сочетании со знакомыми по звучанию словами | |||
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 определять с помощью учителя тему текста и основную мысль | ||
2.1.2.2 определение основной мысли прочитанного и отражение ее в названии частей и всего текста | |||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 понимать значение нового слова по знакомой его части и общему смыслу текста | |
2.2.1.2 находить наиболее точные слова для выражения своей мысли, заменять слова сходные по смыслу или противоположному по значению (с помощью учителя) | |||
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 подробно пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/иллюстрации | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
2.2.3.1 понимать и выполнять поручения, данные учителем или товарищем в устной и письменной форме | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
2.2.4.1 подробный пересказ прочитанного с четко выраженным сюжетом и понимание рассказанным товарищем, уточнение содержания рассказанного | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 составлять предложения, опираясь на данные учителем картинки или рисунки | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 оценивать поступки действующих лиц рассказа с помощью вопросов учителя | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
2.3.1.1 осмысленно, правильно, плавно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2. Понимание содержания текста | 2.3.2.1 определять содержание текста с помощью вопроса: "о чем говорится в рассказе?" | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 2.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 2.3.4.1 отвечать кратко или полно (устно или письменно) на вопросы учителя и товарищей по прочитанному тексту | ||
2 четверть | |||
3. Моя школа | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования |
2.1.1.1 узнавать незнакомые по звучанию слова и сочетания, знакомые по звучанию |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 определять с помощью учителя тему текста и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 понимать значение нового слова по знакомой его части и общему смыслу текста | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 подробно пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/иллюстрации | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
2.2.3.1 понимать и выполнять поручения, данные учителем или товарищем в устной и письменной форме | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
2.2.4.1 подробный пересказ прочитанного с четко выраженным сюжетом и понимание рассказанным товарищем, уточнение содержания рассказанного | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 составлять предложения, опираясь на данные учителем картинки или рисунки | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 оценивать поступки действующих лиц рассказа с помощью вопросов учителя | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
2.3.1.1 осмысленно, правильно, плавно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 2.3.2.1 определять содержание текста с помощью вопроса: "о чем говорится в рассказе?" | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 2.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 2.3.4.1 отвечать кратко или полно (устно или письменно) на вопросы учителя и товарищей по прочитанному тексту | ||
3 четверть | |||
5. В здоровом теле – здоровый дух! | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.1.1 узнавать незнакомые по звучанию слова и сочетания, знакомые по звучанию |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
2.1.2.1 определять с помощью учителя тему текста и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 2.2.1.1 понимать значение нового слова по знакомой его части и общему смыслу текста | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 подробно пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/иллюстрации | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
2.2.3.1 понимать и выполнять поручения, данные учителем или товарищем в устной и письменной форме | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
2.2.4.1 подробный пересказ прочитанного с четко выраженным сюжетом и понимание рассказанным товарищем, уточнение содержания рассказанного | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 составлять предложения, опираясь на данные учителем картинки или рисунки | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 оценивать поступки действующих лиц рассказа с помощью вопросов учителя | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
2.3.1.1 осмысленно, правильно, плавно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2. Понимание содержания текста | 2.3.2.1 определять содержание текста с помощью вопроса: "о чем говорится в рассказе?" | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 2.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 2.3.4.1 отвечать кратко или полно (устно или письменно) на вопросы учителя и товарищей по прочитанному тексту | ||
4 четверть | |||
7. Окружающая среда | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.1.1 узнавать незнакомые по звучанию слова и сочетания, знакомые по звучанию |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний | 2.1.2.1 определять с помощью учителя тему текста и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 2.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса |
2.2.1.1 понимать значение нового слова по знакомой его части и общему смыслу текста | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 2.2.2.1 подробно пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/иллюстрации | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
2.2.3.1 понимать и выполнять поручения, данные учителем или товарищем в устной и письменной форме | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
2.2.4.1 подробный пересказ прочитанного с четко выраженным сюжетом и понимание рассказанным товарищем, уточнение содержания рассказанного | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 2.2.5.1 составлять предложения, опираясь на данные учителем картинки или рисунки | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 2.2.6.1 оценивать поступки действующих лиц рассказа с помощью вопросов учителя | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
2.3.1.1 осмысленно, правильно, плавно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 2.3.2.1 определять содержание текста с помощью вопроса: "о чем говорится в рассказе?" | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 2.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 2.3.4.1 отвечать кратко или полно (устно или письменно) на вопросы учителя и товарищей по прочитанному тексту | ||
2) 3 класс:
таблица 4
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
1. Живая природа | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.1.1 различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
3.1.2.1 определять тему текста, находить с помощью учителя часть или предложение, в котором заключена основная мысль текста | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание, повествование) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса |
3.2.1.1 употреблять в речи сравнительные обороты | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, сохраняя последовательность событий | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
3.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении с окружающими | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
3.2.4.1 подробно и кратко пересказывать с помощью учителя по плану, составленного коллективно или данному учителем, с использованием иллюстраций устного рисования | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 3.2.5.1 отбирать из картинок, предложенных учителем к прочитанным предложениям, те, в которых отражено основное содержание предложения (с помощью учителя) | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 объяснять поступки героев, находить с помощью учителя слова и выражения, характеризующие действующих лиц и обстоятельства, в которых происходит действие | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
3.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 3.3.2.1 с помощью вопросов, обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе, уточнять содержание прочитанного, разбираться в причинно-следственных связях | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 3.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 3.3.4.1 с помощью вопросов обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе | ||
2 четверть | |||
3. Время | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.1.1 различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
3.1.2.1 определять тему текста, находить с помощью учителя часть или предложение, в котором заключена основная мысль текста | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание, повествование) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса |
3.2.1.1 употреблять в речи сравнительные обороты | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, сохраняя последовательность событий | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
3.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении с окружающими | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
3.2.4.1 подробно и кратко пересказывать с помощью учителя по плану, составленного коллективно или данному учителем, с использованием иллюстраций устного рисования | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 3.2.5.1 отбирать из картинок, предложенных учителем к прочитанным предложениям, те, в которых отражено основное содержание предложения (с помощью учителя) | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 объяснять поступки героев, находить с помощью учителя слова и выражения, характеризующие действующих лиц и обстоятельства, в которых происходит действие | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
3.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 3.3.2.1 с помощью вопросов, обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе, уточнять содержание прочитанного, разбираться в причинно-следственных связях | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 3.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 3.3.4.1 с помощью вопросов обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе | ||
3 четверть | |||
5. Искусство | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.1.1 различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
3.1.2.1 определять тему текста, находить с помощью учителя часть или предложение, в котором заключена основная мысль текста | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание, повествование) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса |
3.2.1.1 употреблять в речи сравнительные обороты | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, сохраняя последовательность событий | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
3.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении с окружающими | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
3.2.4.1 подробно и кратко пересказывать с помощью учителя по плану, составленного коллективно или данному учителем, с использованием иллюстраций устного рисования | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 3.2.5.1 отбирать из картинок, предложенных учителем к прочитанным предложениям, те, в которых отражено основное содержание предложения (с помощью учителя) | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 объяснять поступки героев, находить с помощью учителя слова и выражения, характеризующие действующих лиц и обстоятельства, в которых происходит действие | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
3.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 3.3.2.1 с помощью вопросов, обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе, уточнять содержание прочитанного, разбираться в причинно-следственных связях | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 3.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 3.3.4.1 с помощью вопросов обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе | ||
4 четверть | |||
7. Вода – источник жизни | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.1.1 различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
3.1.2.1 определять тему текста, находить с помощью учителя часть или предложение, в котором заключена основная мысль текста | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 3.1.3.1 определять с помощью учителя тип (описание, повествование) и структурные компоненты текста по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса |
3.2.1.1 употреблять в речи сравнительные обороты | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 3.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, сохраняя последовательность событий | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) |
3.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении с окружающими | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
3.2.4.1 подробно и кратко пересказывать с помощью учителя по плану, составленного коллективно или данному учителем, с использованием иллюстраций устного рисования | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 3.2.5.1 отбирать из картинок, предложенных учителем к прочитанным предложениям, те, в которых отражено основное содержание предложения (с помощью учителя) | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 3.2.6.1 объяснять поступки героев, находить с помощью учителя слова и выражения, характеризующие действующих лиц и обстоятельства, в которых происходит действие | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
3.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух целыми словами (чтение трудных слов по слогам) | |
3.2 Понимание содержания текста | 3.3.2.1 с помощью вопросов, обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе, уточнять содержание прочитанного, разбираться в причинно-следственных связях | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 3.3.3.1 определять жанр: рассказ, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 3.3.4.1 с помощью вопросов обращҰнных к учителю или обучающимся, выяснять непонятное в рассказе | ||
3) 4 класс:
таблица 5
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
1.Моя Родина – Казахстан | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.1.1 воспринимать, различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
4.1.2.1 на основе анализа текста определять тему и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 определять тип (описание, повествование, рассуждение) и структурные компоненты текстов по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 пополнять словарный запас новыми словами и выражениями взятыми из прочитанных произведений | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении со взрослыми и товарищами (выражать просьбу, желание, побуждение, участвовать в диалоге, расспрашивать об интересующем), употребляя типы фраз, указанные программе | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
4.2.4.1 подробно излагать прочитанное (устно и письменно) с использованием плана | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 4.2.5.1 подбор иллюстраций к данным предложениям | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 обсуждение поступков действующих лиц, название черт характера | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
4.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух | |
3.2 Понимание содержания текста | 4.3.2.1 понимать смысловое содержание при объединении самостоятельно прочитанных частей произведения и рассказанных учителем связующих звеньев (при знакомстве с большими произведениями) | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 4.3.3.1 определять жанр: рассказ, басня, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 4.3.4.1 отвечать на вопросы обобщающегося характера | ||
2 четверть | |||
3. Культурное наследие | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.1.1 воспринимать, различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
4.1.2.1 на основе анализа текста определять тему и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 определять тип (описание, повествование, рассуждение) и структурные компоненты текстов по их особенностям | ||
Говорение (развитие речи) | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 пополнять словарный запас новыми словами и выражениями взятыми из прочитанных произведений | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении со взрослыми и товарищами (выражать просьбу, желание, побуждение, участвовать в диалоге, расспрашивать об интересующем), употребляя типы фраз, указанные программе | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
4.2.4.1 подробно излагать прочитанное (устно и письменно) с использованием плана | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 4.2.5.1 подбор иллюстраций к данным предложениям | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 обсуждение поступков действующих лиц, название черт характера | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
4.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух | |
3.2 Понимание содержания текста | 4.3.2.1 понимать смысловое содержание при объединении самостоятельно прочитанных частей произведения и рассказанных учителем связующих звеньев (при знакомстве с большими произведениями) | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 4.3.3.1 определять жанр: рассказ, басня, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 4.3.4.1 отвечать на вопросы обобщающегося характера | ||
3 четверть | |||
5. Природные явления | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.1.1 воспринимать, различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
4.1.2.1 на основе анализа текста определять тему и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 определять тип (описание, повествование, рассуждение) и структурные компоненты текстов по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 пополнять словарный запас новыми словами и выражениями взятыми из прочитанных произведений | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении со взрослыми и товарищами (выражать просьбу, желание, побуждение, участвовать в диалоге, расспрашивать об интересующем), употребляя типы фраз, указанные программе | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
4.2.4.1 подробно излагать прочитанное (устно и письменно) с использованием плана | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 4.2.5.1 подбор иллюстраций к данным предложениям | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 обсуждение поступков действующих лиц, название черт характера | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
4.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух | |
3.2 Понимание содержания текста | 4.3.2.1 понимать смысловое содержание при объединении самостоятельно прочитанных частей произведения и рассказанных учителем связующих звеньев (при знакомстве с большими произведениями) | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 4.3.3.1 определять жанр: рассказ, басня, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 4.3.4.1 отвечать на вопросы обобщающегося характера | ||
4 четверть | |||
7. Путешествие в космос. | Слушание | 1.1 Использование приемов слушания с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.1.1 воспринимать, различать и опознавать на слух речевой материал, связанный с изучаемыми темами |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
4.1.2.1 на основе анализа текста определять тему и основную мысль | ||
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования | 4.1.3.1 определять тип (описание, повествование, рассуждение) и структурные компоненты текстов по их особенностям | ||
Говорение | 2.1 Пополнение словарного запаса | 4.2.1.1 пополнять словарный запас новыми словами и выражениями взятыми из прочитанных произведений | |
2.2 Построение высказывания на заданную тему | 4.2.2.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) | ||
2.3 Участие в различных ситуациях общения и соблюдение речевых норм (диалог) | 4.2.3.1 пользоваться разговорной речью в общении со взрослыми и товарищами (выражать просьбу, желание, побуждение, участвовать в диалоге, расспрашивать об интересующем), употребляя типы фраз, указанные программе | ||
2.4 Пересказ прочитанного материала |
4.2.4.1 подробно излагать прочитанное (устно и письменно) с использованием плана | ||
2.5 Составление предложений на основе визуального материала | 4.2.5.1 подбор иллюстраций к данным предложениям | ||
2.6 Высказывание оценочного суждения о прочитанном материале | 4.2.6.1 обсуждение поступков действующих лиц, название черт характера | ||
Чтение | 3.1 Использование видов чтения |
4.3.1.1 осмыслено, правильно читать вслух | |
3.2 Понимание содержания текста | 4.3.2.1 понимать смысловое содержание при объединении самостоятельно прочитанных частей произведения и рассказанных учителем связующих звеньев (при знакомстве с большими произведениями) | ||
3.3 Определение жанров и типов текста | 4.3.3.1 определять жанр: рассказ, басня, стихотворение, сказка | ||
3.4 Формулирование вопросов и ответов | 4.3.4.1 отвечать на вопросы обобщающегося характера | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 227-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 227-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес олардың білім, білік, дағдыларының көлемін және әр оқу пәнінің мазмұнын анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. "Математика" пәнінің оқу бағдарламасы оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын жасаудың негізгі бағдарлары болып табылады.
4. Естімейтін білім алушылардың жүйеленген математика курсын саналы түрде меңгеруі үшін математика бойынша бастапқы курсты меңгерту орнықты тірек болады, сондай-ақ олардың ауызша-логикалық ойлауын дамытуға және ондағы кемшіліктерді түзетуге көмектеседі.
5. Бағдарлама естімейтін білім алушылардың дамуындағы жалпы заңдылықтарды және айрықша ерекшеліктерді, математиканы үйрену кезінде туындайтын әдеттегі қиындықтарды және олардың алдын алатын сурдопедагогикалық жолдарды есепке ала отырып құрылған.
6. Курстың негізін 1-ден 10 000-ға және нөлге дейінгі натурал сандар, бүтін оң сандармен орындалатын төрт арифметикалық амалдар және олардың маңызды қасиеттері туралы түсініктер құрайды, сондай-ақ ауызша және жазбаша есептеу тәсілдерін саналы әрі орнықты меңгертуге негізделген.
7. Курс бағдарламасы арифметикалық, алгебралық және геометриялық материалдардан тұрады, білім алушылар меңгеретін математикалық терминдер мен үлгілік фразалар көлемін қамтиды.
8. Білім берудің классикалық негіздері ретінде құндылыққа бағдарланған, әрекеттік, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер оқу үдерісінің нәтижелерін және білім беру мақсаттарының басымдылық жүйесін нығайту үшін қолданылды әрі оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс берді.
9. Оқу бағдарламасында оқу мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелер тұжырымдалған, бұл оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негіз бола алады. Оқу бағдарламаларының мазмұндық жағы білім алушыны өзін-өзі оқытушы субъект және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеудегі нақты оқу пәнінің үлесін айқындайды.
10. Оқу бағдарламасы тек пәндік білім мен білікті ғана емес, кең ауқымды басқа да дағдыларды қалыптастыруға бағытталған: ойлау әрекетінің маңызды бөлшегі ретінде білім алушылардың сөйлеу мәдениетін, білімді функционалды және шығармашылық тұрғыдан қолдануын, сыни ойлау элементтерін, зерттеу жұмыстарын жүргізуін, ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалануын, қарым-қатынастың түрлі тәсілдерін қолдануын, топта және жеке жұмыс жасауын, мәселені шешу және шешім қабылдауын дамыту. Кең ауқымды дағдылар білім алушының жалпы дамуындағы жетістігінің кепілі болып табылады.
11. Оқу бағдарламасының мазмұны практикалық, түзету, әлеуметтік-бейімдеуші бағдарды қамтиды.
2-тарау. "Математика" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
12. Математиканы оқыту жалпы білім берудің бастауыш деңгейінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Математиканы бастауыш деңгейде оқыту ақыл-ойды қалыптастырудың негізін қалайды.
13. Математика курсын оқи отырып, бастауыш сынып білім алушылары талдау жасауды, синтездеуді, жіктеуді, салыстыруды, себеп-салдарлық байланыстарды және заңдылықтарды орнатуды үйренеді, қоршаған ортадағы түрлі заттар мен құбылыстарды сипаттау үшін математикалық тілдің негізін меңгереді, білім мен әрекет тәсілдерін игереді.
14. Математиканың бастауыш курсында білім мен әрекет тәсілдері тек математика мен басқа да мектеп пәндерін алдағы уақытта жақсы меңгеру үшін ғана емес, ересек өмірдегі көптеген практикалық міндеттердің шешімін табу үшін де игеріледі.
15. Пәнді оқытудың негізгі мақсаты – естімейтін білім алушылардың ауызша-логикалық ойлауын дамыту және математика пәнін жүйелі оқыту барысындағы бұзылыстарды түзету.
16. Курс мазмұны мен оқыту әдістемесі төмендегідей міндеттерді шешуге бағдарланған:
1) натурал сан туралы түсінікті қалыптастыру;
2) 10 000-ға дейінгі бүтін оң сандармен ауызша және жазбаша есеп шығару дағдысын қалыптастыру;
3) параметрлерге математикалық талдау жасау үшін маңыздыларын бөле отырып, ақиқатты талдау дағдысын қалыптастыру;
4) математикалық деректерге талдау жасау, салыстыру, қорыту дағдысын дамыту;
5) бастапқы геометриялық фигуралармен және олардың қасиеттерімен таныстыру (геометриялық түсініктерінің кең көлемі және кеңістіктік ойлауын дамыту негізінде);
6) білім алушылардың ойлау әрекетінің маңызды бөлшегі және тұлғалық дамуының құралы ретінде сөйлеу мәдениетін дамыту;
7) білім алушылардың даму деңгейіне және жас ерекшеліктеріне байланысты қызығушылықтарына сәйкес практикалық (күнделікті) мәселелерді шешу үшін алған математикалық білімдерін пайдалана білулерін қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
17. Естімейтін білім алушыларға оқу материалын қабылдатудың негізгі тәсілі – есту-көру. Оқу материалын баяндауда қиындық туған жағдайларда саусақпен және ыммен сөйлеу көмекші құрал ретінде қолданылады.
18. Естімейтін білім алушыларға арналған мектептердегі оқу процесін ұйымдастыру түзетуге бағытталған. Математика сабағында айтылған сөзді қабылдауға (есту-көру негізінде немесе естуге) және білім алушылардың өз сөздерін жеткізуге (айтуын бақылау және сөйлеу кезіндегі лексикалық-грамматикалық қателерді жөндеу) қойылатын талаптар ауызша сөйлеуін, байланыстырып сөйлеуін және есту арқылы қабылдауын дамыту бойынша жұмыстарды жалғастыру мақсатында жүзеге асырылады.
19. Пәнді оқыту кезінде білім алушылардың барынша жалпы дамуына бағытталған жұмыстар, олардың танымдық әрекетіндегі, атап айтқанда зейін, жады, ойлау сияқты психикалық процестердегі және оқытудың түрлі сатысында әрбір білім алушының жеке мүмкіндіктерін ескере отырып, тұлғалық қасиеттеріндегі кемшіліктерді түзету жұмыстары, сондай-ақ ауызша-логикалық ойлауын дамыту және пәнді жүйелі оқыту барысындағы бұзылыстарды түзету жұмыстары жүзеге асырылады.
20. Мұғалімдер оқытудың төмендегідей түрлі тәсілдерін пайдалана отырып, аталған қасиеттерді дамытады:
1) жеке және саралау тәсілін пайдалану;
2) білім алушыларды олардың жетістіктерін бағалау арқылы қолдау;
3) белсенді оқуға ынталандыру.
21. Математиканы оқыту стратегиясының үлгілері:
1) білім алушылардың шығармашылық, жобалау және ойын әрекеттерін ұйымдастыру;
2) білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту, атап айтқанда: диалогтарға қатысу, алгоритмдер, нұсқаулар құрастыру, математикалық тапсырмаларды орындаудың тәсілдерін сипаттау және түсіндіру;
3) мұқият таңдап алынған тапсырмалар мен іс-әрекет түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
4) білім алушылардың өзіндік әрекетін ұйымдастыру: жеке және топтық жұмыс;
5) математиканың практикада қолданылуын пайдалана отырып, білім алушылардың әрекетін ұйымдастыру.
22. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту:
1) білім беру бағдарламасының мақсаттарының бірі – тұлғаны әлеуметтендіру, яғни түрлі аудиториямен оңтайлы қарым-қатынасқа түсе алатын азаматтарды тәрбиелеу. Бұл мақсатқа жету үшін ынталандырушы және қолдаушы қарым-қатынас ортасын құра отырып, коммуникация дағдыларын дамыту;
2) оқыту процесінде білім алушылардың математикалық тілді қарым-қатынастың ауызша және жазбаша түрлерінде сауатты пайдалану дағдыларын дамыту;
3) математиканы оқыту процесінде тыңдау және айту дағдыларын дамытуға мүмкіндік беретін жұмыс түрлерінің үлгілері;
4) математиканы оқыту процесінде оқу дағдысын дамытуға мүмкіндік беретін жұмыс түрлері;
5) мәтіндегі түйін сөздерді тіркеу;
6) ғылыми мәтіндермен жұмыс істеу және семантикалық құрамын табу;
7) математиканы оқыту процесінде жазу дағдысын дамытуға мүмкіндік беретін жұмыс түрлері;
8) есепті шығаруға арналған алгоритмдер, нұсқаулар құрастыру;
9) математикалық есепті орындаудың тәсілін сипаттау және түсіндіру.
23. Оқытудың ұстанымдары өзара тығыз байланысты және оқытудың мақсатына жетуді қамтамасыз ететін бірыңғай жүйені құрайды. Олар әдістеменің базалық категорияларының қатарына кіреді және оқу процесінде жүзеге асыру олардың тиімділігін қамтамасыз етеді:
1) ауызекі тілді меңгертумен бірге ғылым негіздерін меңгерту ұстанымы мына жайтпен сабақтасып жатыр, яғни естімейтін білім алушының тұлғасын дамыту барысында олардың белгіленген білім көлемін игеруі тілдік даму деңгейімен, ауызша ресімделген ақпаратты қабылдау мүмкіндігімен, оларды сәйкес пайдалануымен анықталады, бұл өз кезегінде ауызша-логикалық (ұғымдық) ойлауының қалыптасу деңгейіне байланысты болады;
2) ауызша сөйлеудің айтылымдық жағын дамыта отырып, есту арқылы қабылдауын дамытуды қарқындату ұстанымының мәні мынада, яғни естімейтін білім алушылардың сұхбаттасушының оған қаратып айтқан сөзін барынша еркін түсіну қабілетін дамыту және айналасындағылар үшін анық, түсінікті сөйлеуі;
3) сөйлеу арқылы қарым-қатынасқа түсуін белсендіру ұстанымы естімейтін білім алушылармен бірлескен қызметті ұйымдастыруда психологиялық-педагогикалық тәсілдерді жүзеге асырудың қажеттілігімен түсіндіріледі және қарым-қатынас кезінде ауызша сөйлеу негізінде қажеттілік тудыратын жағдайларды модельдеуді ұсынады. Бұл ұстанымды жүзеге асыру білім алушылардың белсенді әрекетін – өзіндік коммуникативтік ниетін ауызша формада жеткізуін талап етеді;
4) пропедевтика және шоғырландыру ұстанымы оқыту процесін мақсатты түрде ұйымдастырудың мүмкіндігін, өзгерісті және түзету жұмыстарындағы кемшілік тұстарын уақытылы анықтауды, естімейтін білім алушылардың оқу-танымдық әрекетіндегі кемшіліктердің алдын алуға арналған қосымша құралдарды іздеуді қамтамасыз етеді;
5) беріктік ұстанымның мәні – білімді меңгеру және оларды сақтау білім алушылардың логикалық ойлауын және ауызша-логикалық жадын дамытумен байланысты екендігінде. Бұл ұстанымды жүзеге асыру саналы түрде есте сақтауды, ұзақ сақтауды және осының негізінде игерілген білімді одан әрі байыту мақсатында жылдам пайдалануды бағамдайды;
6) естімейтін білім алушыларды оқытудың түзету-дамыту жүйесіндегі саналылық және белсенділік ұстанымы білім алушылардың оқу процесін ұғынуы, олардың білімді саналы түрде меңгеруі ретінде түсіндіріледі. Бұл ұстанымның жүзеге асырылуы білім алушылардың оқуға саналы және белсенді қатынасына, өтілетін материалды түсінуіне және оны ауызша сөйлеу арқылы жеткізе алуына, білімді практикада саналы түрде қолдануына бағытталады;
7) оқытудың көрнекілік және ауызша құралдар ұстанымы жаңа ұғымдарды, қорытындыларды, оқу-тәрбие процесіндегі тәртіптерді қалыптастырудың негізі ретінде сезімдік бейнелерді жинақтау, жүйелеу және қорыту мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталады;
8) әрекеттік тәсіл ұстанымы естімейтін білім алушыларды оқытудың заманауи жүйесінің негізгі бағытын көрсетеді, мұнда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастыру процесі ретінде және естімейтін білім алушылардың тұлғасын қалыптастырудың түзету-дамыту бағытын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады;
9) коммуникативтік ұстаным бойынша алдыңғы қатарға тілдің коммуникативтік қызметі шығарылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
24. "Математика" пәнін оқытудың нәтижелерін бағалау критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
25. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара байланысына негізделген. Критериалды бағалаудың нәтижелері білім беру үдерісін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру үшін пайдаланылады.
26. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалауды қамтиды.
27. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіле отырып, білім алушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
28. Жиынтық бағалау белгілі бір оқыту кезеңінде оқу ақпаратының блогын аяқтаған кезде жүргізіледі, білім алушылардың кері байланыс жасауы үшін және пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін пайдаланылады.
5-тарау. "Математика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
29. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
30. Оқу бағдарламасының мазмұны: пәннің мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер бөлімшелерге бөлінген, бөлімшелер күтілетін нәтижелер түрінде сынып бойынша оқытудың мақсаттарын қамтиды. Әрбір бөлімшенің ішіндегі дәйекті түрде ұйымдастырылған оқытудың мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістігін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың мынадай кезеңдері туралы ақпараттандыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Санға дейінгі түсініктер | 1.1 Сандық түсінік |
1.2 Уақыт түсінігі | ||
1.3 Кеңістік түсінігі | ||
2 | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны |
2.2 Сандармен орындалатын амалдар | ||
2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері | ||
3 | Алгебра элементтері | 3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
3.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | ||
4 | Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
4.2 Геометриялық фигураларды салу және бейнелеу | ||
4.3 Нүктелердің координаталары және қозғалыс бағыты | ||
5 | Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
5.2 Математикалық тіл |
31. Оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану және мониторинг жүргізу үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімшені білдірсе, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
32. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Санға дейінгі түсініктер"
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
0-сынып | |
1.1 Сандық түсінік |
0.1.1.1 мөлшер түсінігін айырып тану: біреу – көп; |
1.2 Уақыт түсінігі |
0.1.2.1 уақытқа байланысты түсініктерді ажырату: кеше, бүгін, ертең; |
1.3 Кеңістік түсінігі |
0.1.3.1 бағытты көрсету: сол жақта, оң жақта, алдында, артында; |
2) "Сандар және шамалар":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Натурал сандар және 0 саны |
0.2.1.1 10-ға дейінгі натурал сандардың пайда болуын түсіну |
1.2.1.1 натурал сандардың және 0 санының пайда болуын түсіну |
2.2.1.1 1-ден 100-ге дейінгі сандардың аталуын білу, цифрмен және сөзбен көрсете білу, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу |
3.2.1.1 1000-ға дейінгі сандардың атлуын мен белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу |
4.2.1.1 көп таңбалы сандардың пайда болуын түсіну; 10 000-ға дейінгі натурал сандар қатарындағы әр санның орнын анықтау |
2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
0.2.2.1 есептеу тәсілдерін білу: бір-бірден қосып есептеу, бір-бірден азайтып есептеу; |
1.2.2.1 қосу және азайту амалдарының өзара кері амалдар екенін түсіну, осы амалдардың нәтижелері, компоненттері арасындағы байланысты анықтау |
2.2.2.1 ондықтар арқылы өтпей 100-ге дейін ауызша қосу және азайту |
3.2.2.1 1000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
4.2.2.1 |
2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
1.2.3.1 ұзындық өлшемін айыра білу - сантиметр , оны сызғыштың бойымен көрсете алу, өлшем жасау |
2.2.3.1 ұзындық өлшемін айырып тану – миллиметр, сантиметр, дециметр, метр; оны сызғыштың бойымен көрсете алу, метрге олардың ара қатынасын белгілеу |
3.2.3.1 ұзындық бірліктерін: мм, см, дм, м; км пайдаланып шамаларды өлшеу |
4.2.3.1 ұзындық: мм, см, дм, м; км / масса: кг, г, ц, т шамаларының мәндерін салыстыру, олармен амалдар орындау | |
3) "Алгебра элементтері":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
1.3.1.1 сандық теңдікті, теңсіздікті айырып тану; жазу, оқу, құрастыру |
2.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді, теңдік пен теңсіздіктерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану |
3.3.1.1 бір әріпті / екі әріпті әріпті өрнектерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану |
4.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді түрлендіру |
3.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
1.3.2.1 теңдеуді шешу: қосу және азайту кезінде белгісіз компоненттерді табу |
2.3.2.1 теңдеуді шешу: қосу мен азайту кезінде белгісіз компоненттерді табу
2.3.2.5 үлгілік сөздікті білу және қолдану: теңдеуде не белгісіз? Белгісіз көбейткішті (белгісіз бөлгішті, бөлінгішті) қалай табады? |
3.3.2.1 қарапайым теңсіздіктердің бірнеше шешімдерін табу |
4.3.2.1 қос теңсіздіктің бірнеше шешімін табу; |
4) "Геометрия элементтері":
5 – кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
0.4.1.1 үлгісі бойынша шаршыны, тік төртбұрышты, дөңгелекті тану; |
1.4.1.1 геометриялық фигураларды тану және атау: дөңгелек, сопақ, тік төртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді |
2.4.1.1 көпбұрыштарды жіктеу |
3.4.1.1 тік және тік емес бұрыштарды атау және айырып тану |
4.4.1.1 тіктөртбұрыштың, шаршының, үшбұрыштың маңызды белгілерін анықтау |
4.2 Геометриялық фигураларды салу және бейнелеу |
0.4.2.1 жазықтықта қарапайым жазық фигуралар: дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрышты үлгі бойынша салу (шаблон бойынша айналдыра сызу) |
1.4.2.1 сызғыштың шкаласын бағдарға алу. Шкаланың басын білу, сызғыш шкаласындағы цифрлардың мәнін түсіну |
2.4.2.1 кесінділерді өлшеу және сызу |
3.4.2.1 тікбұрыш сызу; |
4.4.2.1 нүктелі қағазға симметриялы және симметриялы емес жазық фигуралар сызу |
4.3. Нүктелердің координаталары және қозғалыс бағыттары |
4.4.3.1 қозғалыстың басы мен бағытын пайдалана отырып объектілердің қозғалу схемасын жасау, тиісті есептеулерді орындау | ||||
5) "Математикалық модельдеу":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
0.5.1.1 екі қосылғыштың қосындысын табуға есептер шығару; |
1.5.1.1 екі қосылғыштың қосындысын табуға арналған есептерді шешу; |
2.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген 1, 2 амалды, есептерді қысқаша жазба, схема түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен); 2.5.1.2 бірнеше бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға арналған есептерді шешу; |
3.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген 1 амалды, 2, 3 амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен); |
4.5.1.1 1,2,3 амалды, есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен); |
5.2 Математикалық тіл |
0.5.2.1 "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану; |
1.5.2.1 саннан цифрды айырып тану
1.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану 1.5.2.4 өрнектерді оқу және жазу кезінде қосу мен азайту амалдары компоненттері атауларын пайдалану 1.5.2.5 үлгілік сөздік: цифр, сан, белгісіз сан, көршілес сандар, бірінші қосылғыш, екінші қосылғыш, қосынды, азайғыш, азайтқыш, айырмасын білу және қолдану. |
2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделдерін құрастыру, разрядтар кестесін пайдалану |
3.5.2.1 үш таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және кластар кестесін пайдалану |
4.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және кластар кестесін пайдалану |
33. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
"Өзім туралы" | Санға дейінгі түсініктер | 1.1 Сандық түсінік | 0.1.1.1 мөлшер түсінігін айырып тану: біреу – көп; |
0.1.1.2 заттарды олардың мөлшерімен сәйкестендіру: біреу – көп | |||
0.1.1.3 мөлшері бойынша салыстыру кезінде заттардың екі тобын қос-қостан сәйкестендіру тәсілін пайдалану (мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша, өз бетінше) | |||
0.1.1.4 заттарды мөлшері бойынша салыстыру кезінде олардың екі тобын қос-қоствн сәйкестендіру тәсілін пайдалану (мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, мұғалімнің ауызша нұсқаулығы бойынша, өз бетінше) | |||
0.1.1.5 үлгілік сөздікті білу және қолдану: мұнда аз – мұнда көп | |||
Сандар мен шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.2.1.1 5-ке дейінгі натурал сандардың жасалуын түсіну; | |
0.2.1.2 сан мен мөлшерді сәйкестендіру, цифрларды жаза білу | |||
0.2.1.3 натурал сандар қатарындағы сандардың ретін, натурал сандар қатарындағы әр санның орынын білу | |||
0.2.1.4 кез-келген саннан бастап сандардың тура ретімен де, кері ретте де санау | |||
0.2.1.5 сандарды салыстыру | |||
0.2.1.6 көптеген заттардан берілген мөлшерде санап алу | |||
0.2.1.7 сандардың құрамын білу | |||
0.2.1.8 санау ретін білу | |||
0.2.1.9 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сандардың аталуы, реттік санаудың аталуы | |||
2.2 Сандармен орындалатын амалдар | 0.2.2.1 Есептеу тәсілдерін білу: бір-бірден қосу, бір-бірден азйту | ||
0.2.2.2 мысалдарды оқу және жаза білу | |||
0.2.2.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, тең; мысалды есепте, Мысал жаз | |||
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 0.4.1.1 шаршы, тіктөртбұрыш, дөңгелекті үлгі бойынша тану | |
4.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу | 0.4.2.1 жазықтықта қарапайым жазық фигуралар: дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрышты үлгі бойынша салу (шаблондарды айналдыра сызу) | ||
0.4.2.2 геометриялық фигуралар арасындағы негізгі қатынасты анықтау (үлкен - кіші) | |||
0.4.2.3 геометриялық фигуралардың моделдерінен үлгі бойынша, еліктеу бойынша қарапайым апликациялар, ою-өрнектер құрастыру | |||
0.4.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сурет салыңдар. Шаблонды айналдыра сызыңдар | |||
Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 саннан цифрды айырып тану | |
0.5.2.2 "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану | |||
0.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
0.5.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, болады, тең, дұрыс, дұрыс емес, үлкен, кіші | |||
2 тоқсан | |||
"Менің отбасым және достарым" | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.2.1.1 санның құрамын білу |
0.2.1.2 реттік санай білу | |||
0.2.1.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: санның аталуын, санау ретінің аталуын | |||
2.2 Сандармен орындалатын амалдар | 0.2.2.1 есептеу амалдарын білу: бір-бірден қосу, бір-бірден азайту | ||
0.2.2.2 мысалдарды оқу және жазу | |||
0.2.2.3 санды бөліп-бөліп қосу | |||
0.2.2.4 саннан бөліп-бөліп азайту | |||
0.2.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, тең; мысалды есепте. Мысал жаз | |||
Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану | |
0.5.2.2 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
0.5.2.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, болады, тең, дұрыс, дұрыс емес, үлкен, кіші | |||
"Бізді қоршаған әлем" | Санға дейінгі түсініктер | 1.1 Сандық түсінік | 0.1.1.1 саны бойынша салыстыру кезінде заттардың екі тобын қос-қостан сәйкестендіру тәсілін пайдалану (мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша, өз бетінше) |
0.1.1.2 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: мұнда аз – мұнда көп | |||
0.1.1.3 заттарды саны бойынша салыстыру кезінде олардың екі тобын қос-қостан сәйкестендіру тәсілін пайдалану (мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша, өз бетінше) | |||
0.1.1.4 саны бойынша заттардың екі тобын теңестіру кезінде, жетпейтін затты қосу және артық затты алып тастау тәсілін пайдалану | |||
0.1.1.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: бірдей – бірдей емес | |||
0.1.1.6 жазық заттарды саны бойынша салыстыру кезінде сәйкестендіру тәсілін пайдалану (мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша, өз бетінше) | |||
0.1.1.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сонша | |||
Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.2.1.1 натурал сандар мен 0 санының пайда болуын түсіну | |
0.2.1.2 сандды, мөлшерді салыстыру, цифрларды жаза білу | |||
0.2.1.3 натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу, натурал сандар қатарындағы әр санның орнын білу | |||
0.2.1.4 кез-келген саннан бастап сандар тізбегін тура санау ретімен де және кері ретімен де санай білу | |||
0.2.1.5 сандарды салыстыру | |||
0.2.1.6 көп заттардан берілген мөлшердегі заттарды санап алу | |||
0.2.1.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сандардың аталуы, санаудың ретінің аталуы | |||
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 0.4.1.1 үлгілері бойынша шаршыны, тіктөртбұрышты, дөңгелекті тану | |
0.4.1.2 кеңістіктік фигураларды айырып тану: куб, шар | |||
0.4.1.3 дөңгелек пен шарды, шаршы мен кубты айырып тану | |||
0.4.1.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: шаршы, куб, дөңгелек, шар, тіктөртбұрыш | |||
3 тоқсан | |||
"Саяхат" | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.2.1.1 10-ның көлемі10-ға дейінгі ндегі натурал сандардың пайда болуын түсіну |
0.2.1.2 санның құрамын білу | |||
0.2.1.3 санау ретін білу | |||
0.2.1.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сандардың аталуы, санау ретінің атаулуы | |||
Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1. "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану | |
0.5.2.2 ">", "<" таңбаларын пайдалану | |||
0.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
0.5.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, болады, тең, дұрыс, дұрыс емес, үлкен, кіші | |||
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар | 0.2.2.1 бір-бірден қосу, бір-бірден азайту есептеу тәсілін білу | |
0.2.2.2 мысалдарды оқу және жазу | |||
0.2.2.3 сандарды бөліп-бөліп қосу | |||
0.2.2.4 1,2,3,4,5, 6,7, 8, 9, 10 сандарын қосу | |||
0.2.2.5 сандарды бөліп-бөліп азайту | |||
0.2.2.6 1,2,3,4,5, 6,7, 8, 9, 10 сандарын азайту | |||
0.2.2.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, алу, тең. Мысалды есепте. Мысал жаз | |||
Санға дейінгі түсініктер | 1.2 Уақыт түсінігі | 0.1.2.1 уақытқа байланысты түсініктерді ажырату: кеше, бүгін, ертең; | |
0.1.2.2 үлгілік сөздіктерді пайдалану: кеше, бүгін, ертең; | |||
Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1. "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану | |
0.5.2.2. ">", "<" таңбаларын пайдалану | |||
0.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
0.5.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, болады, тең, дұрыс, дұрыс емес, үлкен, кіші | |||
5.1. Есептер және математикалық модель | 0.5.1.1 екі қосылғыштың қосындысын табуға есептер шығару | ||
0.5.1.2 қалдықты табуға есептер шығару | |||
0.5.1.3 есептің мазмұнын драмалауға қатысу | |||
0.5.1.4 шашыраңқы мәтіннен есептің шартын құру (мұғалімнің көмегімен) | |||
0.5.1.5 мысал түрінде есептің шешуін жазу | |||
0.5.1.6 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: ... саны нені көрсетіп тұр? Қандай сұрақ? Қандай шешім? Шешімін жазыңыз | |||
4 тоқсан | |||
"Тағам және сусын" | Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 "+", "-", "=" таңбаларын пайдалану |
0.5.2.2 ">", "<" таңбаларын пайдалану | |||
0.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
0.5.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту, болады, тең, дұрыс, дұрыс емес, үлкен, кіші | |||
Санға дейінгі түсініктер | 1.3 Кеңістік түсінігі | 0.1.3.1 бағытты көрсету: сол жақта, оң жақта, алдында, артында; | |
0.1.3.2 сол жақта, оң жақта, алдыда, артта орналасқан заттарды атау; | |||
0.1.3.3 үлгілік сөздікті білу және қолдану: сол жақта, оң жақта, алдында, артында | |||
Геометрия элементтері | 4.1 геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 0.4.1.1 үлгі бойынша шаршыны, тіктөртбұрышты, дөңгелекті тану | |
0.4.1.2 кеңістіктік фигураларды айырып тану: куб, шар | |||
0.4.1.3 дөңгелек пен шарды, шаршы мен кубты айырып тану | |||
0.4.1.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: шаршы, куб, дөңгелек, шар, тіктөртбұрыш | |||
4.2 геометриялық фигураларды бейнелеу және салу | 0.4.2.1 қарапайым жазық фигураларды: дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрышты үлгі бойынша жазықтықта бейнелеу (шаблондарды айналдырып сызу) | ||
0.4.2.2 геометриялық фигуралардың арасындағы негізгі қатынастарды анықтау (үлкен-кіші) | |||
0.4.2.3 геометриялық фигуралардың модельдерінен еліктеу бойынша, үлгі бойынша қарапайым аппликациялар, ою-өрнектер құрастыру | |||
0.4.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сурет салыңдар. Шаблонды айналдыра сызыңдар | |||
2) 1-сынып:
8 – кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
"Өзім туралы" | Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны | 1.2.1.1 натурал сандардың және нөл санының пайда болуын түсіну |
1.2.1.2 Бірінші ондықтағы сандардың қатарындағы сандардың құрамын біліу | |||
2.2. Сандармен орындалатын амалдар | 1.2.2.1 қосу және азайту амалдарының өзара кері амалдар екенін түсіну, осы амалдардың нәтижелері, компоненттері арасындағы байланысты анықтау | ||
1.2.2.2 қосудың ауыстырымдылық қасиетін қолдану | |||
1.2.2.3 0-дің және 1-дің қасиетін білу және пайдалану | |||
1.2.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту; Қанша болады? Қанша шығады? ... деп санау ыңғайлы | |||
Математикалық модельдеу | 5.2. Математикалық тіл | 1.5.2.1 саннан цифрды айырып тану; | |
1.5.2.2 "+", "-", "=", "
| |||
1.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану | |||
1.5.2.4 өрнекті оқу және жазу кезінде қосу және азайту амалдарының компоненттерінің аталуын пайдалану | |||
1.5.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: цифр, сан, белгісіз сан, көршілес сандар, бірінші қосылғыш, екінші қосылғыш, қосынды, азайғыш, азайтқыш, айырма | |||
Геометрия элементтері | 4.1. Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.4.1.1 геометриялық фигураларды тану және атау: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |
1.4.1.2 жазықтықтағы фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) кеңістіктегі фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида) айырып тану және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |||
1.4.1.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |||
4.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу | 1.4.2.1 сызғыштың шкаласын бағдарға алу. Шкаланың басын білу, сызғыштың шкаласындағы цифрлардың мәнін түсіну | ||
1.4.2.2 сызғыштың көмегімен кесіндінің ұзындығын анықтау | |||
1.4.2.3 берілген ұзындықтағы кесіндіні сызғыштың көмегімен сызуды орындау, өлшем қорытындысын жазу | |||
Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.1. екі қосылғыштың қосындысын табуға арналған есептерді шешу | |
1.5.1.2. қалдықты табуға арналған есептерді шешу | |||
1.5.1.3 белгісіз қосылғышты табуға арналған есептерді шешу; | |||
1.5.1.4 мұғалімнің тапсырмасын орындау жолымен есепті құру | |||
1.5.1.5 амалдарды таңдауды негіздеу және қосу мен азайтуға арналған есептерді шешу тәсілдерін түсіндіру | |||
1.5.1.6 мұғалімнің бағыттау сұрақтары бойынша есепті талдау | |||
1.5.1.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: есепте, … екені белгілі. Есепте, … қанша екені белгісіз. | |||
2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері | 1.2.3.1 ұзындық өлшемін айыра білу - сантиметр , оны сызғыштың бойымен көрсете алу, өлшем жасау | ||
1.2.3.2 уақыт өлшемдерін айырып тани білу: тәуліктің бөліктерін, күн, апта, ай; | |||
2 - тоқсан | |||
"Менің отбасым және достарым", | Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. | 1.2.1.1 натурал санның және нөл санының пайда болуын түсіну |
1.2.1.2 11-ден 20-ға дейінгі сандардың оқу, жазу және салыстыру | |||
1.2.1.3 20-ға дейін тура және кері тәртіпте санау | |||
1.2.1.4 20-ға дейінгі сандардың разрядтық құрамын анықтау, разрядтық қосылғыштардың қосындысына жіктеу | |||
2.2. Сандармен орындалатын амалдар | 1.2.2.1 қосу және азайту амалдарының өзара кері амалдар екенін түсіну, осы амалдардың нәтижелері, компоненттері арасындағы байланысты анықтау | ||
1.2.2.2 қосудың ауыстырымдылық қасиетін қолдану | |||
1.2.2.3 0-дің және 1-дің қасиетін білу және пайдалану | |||
1.2.2.4 ондық арқылы өтпей бір таңбалы сандарды қосу және азайту кестесін білу | |||
1.2.2.5 ондық арқылы өтіп бір таңбалы сандарды қосу және азайтуды орындау | |||
1.2.2.6 үлгілік сөздікті білу және падалану: қосу, азайту. Қанша болады? Қанша шығады? ... деп санау ыңғайлы | |||
1.2.2.7 қосу, азайту кезінде сандардың аталуын білу | |||
Математикалық модельдеу | 5.1 есептер және математикалық модель | 1.5.1.1 екі қосылғыштың қосындысын табуға есептер шығару | |
1.5.1.2 қалдықты табуға есесптер шығару | |||
1.5.1.3 белгісіз қосылғышты табуға есептер шығару | |||
1.5.1.4 мұғалімнің тапсырмаларын орындау жолымен есепті құрастыру | |||
1.5.1.5 амалдарды таңдауды негіздеу және қосу мен азайтуға арналған есептерді шығару тәсілдерін түсіндіру | |||
1.5.1.6 мұғалімнің бағыттау сұрақтары бойынша есепті талдау | |||
1.5.1.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: есепте, ... не белгілі. Есепте, ... қанша екені белгісіз. | |||
Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. | 1.2.1.1 11-ден 20-ға дейінгі сандарды жазу, оқу, салыстыру | |
1.2.1.2 20-ға дейінгі сандардың разрядтық құрамын анықтау, разрядты қосылғыштардың қосындысына жіктеу; | |||
1.2.1.3 20 ға дейін тура және кері тәртіпте санау; | |||
1.2.1.4 санаудың ірілендірілген бірлігін қалыптастыру – ондықтар, 100-ге дейін ондықтармен санау, жазу, салыстыру | |||
1.2.1.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сандардың аталуы, ондықтар, бірлік | |||
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.4.1.1 геометриялық фигураларды тану және атау: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |
1.4.1.2 жазықтықтағы фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) кеңістіктегі фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида) айырып тану және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |||
1.4.1.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |||
4.2. Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу | 1.4.2.1 сызғыштың шкаласын бағдарға алу. Шкаланың басын білу, сызғыштың шкаласындағы цифрлардың мәнін түсіну | ||
1.4.2.2 сызғыштың көмегімен кесіндінің ұзындығын анықтау | |||
1.4.2.3 сызғыштың көмегімен берілген төбелері бойынша үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш салу | |||
1.4.2.4 сызғыштың көмегімен берілген ұзындықтағы кесіндіні сызуды орындау, өлшеу қорытындысын жазу | |||
1.4.2.5 жазық фигуралардың модельдері мен олардың бөлшектерінен композициялар құрастыру | |||
1.4.2.6 геометриялық фигуралар арасындағы негізгі қатынастарды анықтау (үлкен-кіші, биік-аласа, кең-тар, жуан-жіңішке) | |||
1.4.2.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: ұзындығы ... кесінді сыз. Кесіндіні өлше. Үлкен-кіші, жоғары-төмен, енді енсіз, жуан- жіңішке | |||
Сандар және шамалар | 2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері | 1.2.3.1 ұзындық өлшемін айырып тану - сантиметр , оны сызғыштың бойымен көрсете алу, өлшем жасау | |
1.2.3.2 ұзындық өлшемін айырып тану - сантиметр , дициметр, оны сызғыштың бойымен көрсете алу, олардың арақатынасын белгілеу | |||
1.2.3.3 олардың арақатынасы негізінде ұзындық бірліктерін түрлендіру (см, дм) | |||
1.2.3.4 берілген мөлшерде сандармен амалдар орындау | |||
1.2.3.5 уақыттың өлшем бірліктерін айырып тану: тәулік бөліктері, күн, апта, ай | |||
1.2.3.6 1 теңгелік, 2 теңгелік, 5 теңгелік, 10 теңгелік, 20 теңгелік монеталармен түрлі амалдар орындау | |||
1.2.3.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: өлшем бірліктері, тәуліктің уақыты, апта күндері, айлардың атаулары | |||
3-тоқсан | |||
"Саяхат" | Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. | 1.2.1.1 натурал санның және нөл санының пайда болуын түсіну |
1.2.1.2 бірінші ондықтың сандар құрамын білу | |||
1.2.1.3 11-ден 20-ға дейінгі сандарды оқу, жазу, салыстыру | |||
1.2.1.4 20-ға дейін тура және кері тәртіпте санау; | |||
1.2.1.5 20-ға дейінгі сандардың разрядтық құрамын анықтау, разрядтық қосылғыштардың қосындысына жіктеу | |||
1.2.1.6 санаудың ірілендірілген бірлігін қалыптастыру – ондықтар, 100-ге дейін ондықтармен санау, жазу, салыстыру | |||
1.2.1.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: сандардың аталуы, ондық, бірлік | |||
Математикалық модельдеу | 5.2. Математикалық тіл | 1.5.2.1 саннан цифрды айыра тану; | |
1.5.2.2 "+", "-", "=", "
| |||
1.5.2.3 сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану; | |||
1.5.2.4 өрнекті оқу және жазу кезінде қосу және азайту амалдарының компоненттерін атауларын пайдалану | |||
1.5.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: цифр, сан, белгісіз сан, көршілес сандар, бірінші қосылғыш, екінші қосылғыш, қосынды, азайғыш, азайтқыш, айырма | |||
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар | 1.2.2.1 қосу және азайту амалдарының өзара кері амалдар екенін түсіну, осы амалдардың нәтижелері, компоненттері арасындағы байланысты анықтау | |
1.2.2.2 қосудың ауыстырымдылық қасиетін қолдану | |||
1.2.2.3 0 және 1 сандарының қасиетін білу және қолдану | |||
1.2.2.4 ондық арқылы өтпей бір таңбалы сандарды қосу және азайту кестесін білу | |||
1.2.2.5 ондық арқылы өтіп бір таңбалы сандарды қосу және азайтуды орындау | |||
1.2.2.6 100-ге дейінгі сандарды ондық арқылы өтпей қосу және алуды ауызша орындау | |||
1.2.2.7 қосу кезінде, азайту кезінде сандардың аталуын білу | |||
1.2.2.8 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, азайту; Қанша болады? Қанша шығады? … осылай санау ыңғайлы | |||
2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері | 1.2.3.1 ұзындық өлшемін айырып тан - сантиметр , оны сызғыштың бойымен көрсете алу, өлшем жасау | ||
1.2.3.2 ұзындық өлшемін айырып тану - сантиметр , дициметр, оны сызғыштың бойымен көрсете алу, олардың арақатынасын белгілеу | |||
1.2.3.3 олардың арақатынасы негізінде ұзындық бірліктерін түрлендіру (см, дм) | |||
1.2.3.4 берілген мөлшерде сандармен амалдар орындау | |||
1.2.3.5 уақыттың өлшем бірліктерін айырып тану: тәулік бөліктері, күн, апта, ай | |||
1.2.3.6 1 теңгелік, 2 теңгелік, 5 теңгелік, 10 теңгелік, 20 теңгелік монеталармен түрлі амалдар орындау | |||
1.2.3.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: өлшем бірліктері, тәуліктің уақыты, апта күндері, айлардың атаулары | |||
Алгебра элементтері | 3.1. Сандық және әріпті өрнектер | 1.3.1.1. сандық теңдікті, теңсіздікті айырып тану; жазу, оқу, құрастыру; | |
1.3.1.2 әріпті өрнектің мәнін әріптің берілген мәні арқылы бір амалмен табу; | |||
3.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | 1.3.2.1 теңдеуді шешу: қосу және азайту кезінде белгісіз компоненттерді табу | ||
1.3.2.2 қосу мен азайтудың байланысы негізінде және іріктеу тәсілімен теңдеуді шешу | |||
1.3.2.3 теңдікті, теңсіздікті, теңдеуді тану; дұрыс және дұрыс емес теңдікті айырып тану | |||
1.3.2.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану:теңдеу, дұрыс, дұрыс емес; Теңдеуді шешіңдер. Теңдеуде не белгісіз? | |||
Математикалық модельдеу | 5.2. Математикалық тіл | 1.5.2.1 саннан цифрды айырып тану; | |
1.5.2.2. "+", "-", "=", "
| |||
1.5.2.3. сандарды қосуды және азайтуды, салыстыруды (артық / кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды және сандардың реттілігін бейнелеу үшін сандық сәулені пайдалану; | |||
1.5.2.4 өрнекті оқу және жазу кезінде қосу және азайту амалдарының компоненттерінің аталуын пайдалану | |||
1.5.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: цифр, сан, белгісіз сан, көршілес сандар, бірінші қосылғыш, екінші қосылғыш, қосынды, азайғыш, азайтқыш, айырма | |||
5.1. Есептер және математикалық модель | 1.5.1.1 қосу мен азайтуға арналған қарапайым есептердің шешуін сандық өрнек түрде модельдеу | ||
1.5.1.2 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: есепте, ... екені белгілі. Есепте, ... қанша екені белгісіз | |||
1.5.1.3. үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қаншаға артық (жоғары, ұзын, енді, ересектеу, қымбат, жуан) қаншаға кем (аласа, қысқа, енсіз, жас, арзан, жіңішке) | |||
4-тоқсан | |||
"Тағам және сусын" |
Сандар мен шамалар | 2.2. Сандармен орындалатын амалдар | 1.2.2.1 қосу және азайту амалдарының өзара кері амалдар екенін түсіну, осы амалдардың нәтижелері, компоненттері арасындағы байланысты анықтау |
1.2.2.2 қосудың ауыстырымдылық қасиетін қолдану | |||
1.2.2.3 0 және 1 сандарының қасиетін білу және қолдану | |||
1.2.2.4 ондық арқылы өтпей бір таңбалы сандарды қосу және азайту кестесін білу | |||
1.2.2.5 ондық арқылы өтіп бір таңбалы сандарды қосу және азайтуды орындау | |||
1.2.2.6 100-ге дейінгі сандарды ондық арқылы өтпей қосу және алуды ауызша орындау | |||
1.2.2.7 қосу кезінде, азайту кезінде сандардың аталуын білу | |||
1.2.2.8 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: қосу, алу, қосу, азайту; Қанша болады? Қанша шығады? … осылай есептеу ыңғайлы | |||
2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері | 1.2.3.1 1 теңгелік, 2 теңгелік, 5 теңгелік, 10 теңгелік, 20 теңгелік монеталармен түрлі амалдар орындау | ||
5.1. Есептер және математикалық модель | 1.5.1.1 екі қосылғыштың қосындысын табуға есептер шығару | ||
1.5.1.2 қалдықты табуға есесптер шығару | |||
1.5.1.3 белгісіз қосылғышты табуға есептер шығару | |||
1.5.1.4 мұғалімнің тапсырмаларын орындау жолымен есепті құрастыру | |||
1.5.1.5 санды бірнеше бірлікке арттыруға, кемітуге арналған есептерді шешу | |||
1.5.1.6 қосу және азайтуға арналған қарапайым есептердің шешуін сандық өрнек түрінде модельдеу | |||
Геометрия элементтері | 4.1. Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.4.1.1 геометриялық фигураларды атау және тану: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |
1.4.1.2 жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) / кеңістіктік фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида) айырып тану және олардың қоршаған әлемдегі заттармен арақатынасын белгілеу; | |||
1.4.1.3 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: дөңгелек, сопақ, тіктөртбұрыш, шаршы, үшбұрыш, кесінді | |||
4.2. Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу | 1.4.2.1 сызғыштың шкаласын бағдарға алу. Шкаланың басын білу, сызғыштың шкаласындағы цифрлардың мәнін түсіну | ||
1.4.2.2 сызғыштың көмегімен кесіндінің ұзындығын анықтау | |||
1.4.2.3 сызғыштың көмегімен берілген төбелері бойынша үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш салу | |||
1.4.2.4 сызғыштың көмегімен берілген ұзындықта кесінді сызуды орындау, өлшемнің қорытындысын жазу | |||
1.4.2.5 жазық фигуралардың модельдерінен және олардың бөлшектерінен композиция құрастыру | |||
1.4.2.6 геометриялық фигуралар арасындағы негізгі қатынасты анықтау (үлкен – кіші, биік – аласа, енді – енсіз, жуан – жіңішке) | |||
1.4.2.7 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: .... ұзындықта кесінді сыз. Кесіндіні өлше. Үлкен – кіші, жоғары – төмен, енді – енсіз, жуан – жіңішке | |||
3) 2-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
"Өзім туралы" | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны. | 2.2.1.1 100-ге дейінгі сандардың аталуын, цифрмен және сөзбен белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу |
2.2.1.2 екі таңбалы сандарды салыстыру | |||
2.2.1.3 екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын анықтау; разрядты қосылғыштардың қосындысына жіктеу | |||
2.2.1.4 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: 100-ге дейінгі сандардың аталуы, ондық, бірлік, жүздік | |||
Математикалық моделдеу | 5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін жасау, разрядтар кестесін пайдалану ; | |
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар | 2.2.2.1 ондықтар арқылы өтпей 100-ге дейін ауызша қосу және азайту | |
2.2.2.2 100-ге дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша (бағанамен) тәсілдерін білу | |||
2.2.2.3 ондықтар арқылы өтіп бір таңбалы сандарды қосудың кестесін білу және қолдану | |||
Алгебра элементтері | 3.1. Сандық және әріпті өрнектер | 2.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді, теңдік пен теңсіздіктерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану | |
2.3.1.2 әріпті өрнектің мәнін әріптің берілген мәні бойынша екі амалмен табу | |||
Математикалық моделдеу | 5.1. Есептер және математикалық модель | 2.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі амалды есептерді қысқаша жазба, схема түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
2.5.1.2 бірнеше бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға арналған есептерді шешу | |||
2.5.1.9 суреттер бойынша, схемалар бойынша, тапсырмаларды орндау бойынша есептер құрастыру | |||
2.5.1.10 есептерді шығару кезінде шамалар арасындағы байланысты пайдалану: "баға", "мөлшері", "құы", ұзындығы, ені | |||
Сандар және шамалар | 2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
2.2.3.1 ұзындық өлшемін айыра білу – миллиметр, сантиметр, дециметр, метр; оны сызғыштың бойымен көрсете алу, метрге олардың ара қатынасын белгілеу | |
2-тоқсан | |||
"Менің мектебім" | Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. |
2.2.1.1 100-ге дейінгі сандардың аталуын, цифрмен және сөзбен белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу |
2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
2.2.2.1 ондықтар арқылы өтпей 100-ге дейін ауызша қосу және азайту | ||
Математикалық моделдеу | 5.1. Есептер және математикалық модель |
2.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі амалды есептерді қысқаша жазба, схема түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
5.2 Математикалық тіл |
2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар кестесін пайдалану | ||
Сандар және шамалар | 2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
2.2.3.1 ұзындық өлшемін айыра білу – миллиметр, сантиметр, дециметр, метр; оны сызғыштың бойымен көрсете алу, метрге олардың ара қатынасын белгілеу | |
3-тоқсан | |||
"Дені саудың – жаны сау!", | Геометрия элементтері | 4.1. Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
2.4.1.1 көпбұрыштарды жіктеу; |
4.2.Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
2.4.2.1 кесінділерді өлшеу және сызу | ||
Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. |
2.2.1.1 100-ге дейінгі сандардың аталуын, цифрмен және сөзбен белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу | |
2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
2.2.2.1 ондықтар арқылы өтпей 100-ге дейін ауызша қосу және азайту | ||
2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
2.2.3.1 ұзындық өлшемін айыра білу – миллиметр, сантиметр, дециметр, метр; оны сызғыштың бойымен көрсете алу, метрге олардың ара қатынасын белгілеу | ||
Математикалық моделдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
2.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі амалды есептерді қысқаша жазба, схема түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
Алгебра элементтері | 3.1. Сандық және әріпті өрнектер |
2.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді, теңдік пен теңсіздіктерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану | |
3.2. Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
2.3.2.1 теңдеуді шешу: қосу мен азайту кезінде белгісіз компоненттерді табу
2.3.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: Теңдеуде не белгісіз? Белгісіз көбейткішті (белгісіз бөлгіш, бөлінгішті) қалай табуға болады? | ||
5.1. Есептер және математикалық модель |
2.5.1.8 арифметикалық төрт амалға шарттарының барлық типтері тура тұжырымдалған есептерді шешу | ||
5.2. Математикалық тіл |
2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар кестесін пайдалану | ||
4-тоқсан | |||
"Қоршаған орта" |
Сандар және шамалар | 2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
2.2.2.1 ондықтар арқылы өтпей 100-ге дейін ауызша қосу және азайту |
3.1. Сандық және әріпті өрнектер |
2.3.1.1 сандық және әріптік өрнектерді, теңдік пен теңсіздіктерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану | ||
3.2. Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
2.3.2.1 теңдеуді шешу: қосу мен азайту кезінде белгісіз компоненттерді табу
2.3.2.5 үлгілік сөздікті білу және пайдалану: теңдеуде не белгісіз? Белгісіз көбейткішті (белгісіз бөлгіш, бөлінгішті) қалай табуға болады? | ||
Математикалық моделдеу | 5.1. Есептер және математикалық модель |
2.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі амалды есептерді қысқаша жазба, схема түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
Геометрия элементтері | 4.1. Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
2.4.1.1 көпбұрыштарды жіктеу | |
4.2. Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
2.4.2.1 кесінділерді өлшеу және сызу | ||
4) 3-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
"Тірі табиғат" | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны. | 3.2.1.1 100-ге дейінгі сандардың белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу 3.1.1.2 екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын анықтау; разрядты қосылғыштардың қосындысына жіктеу |
Математикалық моделдеу | 5.2 Математикалық тіл |
2.5.2.1 үш таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | |
2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.1 1000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу | ||
3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
3.3.1.1. бір әріпті/екі әріпті әріпті өрнектерді құрастыру, оқу және айырып тану | ||
3.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
3.3.2.1 қарапайым теңсіздіктердің бірнеше шешімдерін табу; | ||
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.3 көбейту кестесін және тиісті жағдайда бөлуді білу | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.2 суреттер бойынша, схемалар бойынша, тапсырмаларды орындау бойынша есептер құрастыру | ||
5.2 Математикалық тіл |
3.5.2.1 үш таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | ||
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.3 көбейту кестесін және тиісті жағдайда бөлуді білу | |
Алгебра элементтері | 3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
3.3.1.1 бір әріпті/екі әріпті әріпті өрнектерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану | |
Математикалық моделдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.2 суреттер бойынша, схемалар бойынша, тапсырмаларды орндау бойынша есептер құрастыру | |
2-тоқсан | |||
"Уақыт" | Сандер және шамалар | 2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.1 1000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
Математикалық моделдеу | 5.1. Есептер және математикалық модель |
3.5.1.2 суреттер бойынша, схемалар бойынша, тапсырмаларды орындау бойынша есептер құрастыру | |
Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны | 3.2.1.1 100-ге дейінгі сандарды аталуын белгіленуін, натурал сандар қатарындағы сандардың ретін білу 3.2.1.2 екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын анықтау; разрядты қосылғыштардың қосындысына жіктеу | |
Геометрия элементтері | 4.1. Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
3.4.1.1 тік және тік емес бұрыштарды атау және айырып тану | |
4.2. Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
3.4.2.1. тікбұрыш сызу | ||
2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
3.2.3.1 ұзындық бірліктерін: мм, см, дм, м; км пайдаланып шамаларды өлшеу | ||
5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | ||
5.2 Математикалық тіл |
3.5.2.1 үш таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | ||
Сандар және шамалар | 2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.6 кестеден тыс жағдайларда көбейту және бөлуді орындау | |
3-тоқсан | |||
"Өнер" | Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. |
3.2.1.3 1000-ға дейінгі сандардың пайда болуын түсіну |
2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.1 1000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу | ||
Алгебра элементтері | 3.2 Теңдік және теңсіздік |
3.3.2.1 қарапайым теңсіздіктердің бірнеше шешімдерін табу; | |
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
3.4.1.1 тік және тік емес бұрыштарды атау және айырып тану | |
4.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
3.4.2.1 тікбұрыш сызу | ||
Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.13 екі/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға мана түрлі жағдайда: 23*2; 123*2; 46:2, 246:2 көбейту және бөлу алгоритмін қолдану | |
4-тоқсан | |||
"Су – тіршілік көзі" | Сандар және шамалар | 2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
3.2.2.1 1000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
Сандар және шамалар | 2.1. Натурал сандар және 0 саны. |
3.2.1.3 1000-ға дейінгі сандардың пайда болуын түсіну | |
Алгебра элементтері | 3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
3.3.1.1 бір әріпті /екі әріпті әріпті өрнектерді құрастыру, оқу, жазу және айырып тану | |
Сандар және шамалар | 2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
3.2.3.1 ұзындық бірліктерін: мм, см, дм, м; км пайдаланып шамаларды өлшеу | |
5.2. Математикалық тіл |
3.5.2.1 үш таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | ||
5.1. Есептер және математикалық модель |
3.5.1.1 100-ге дейінгі сандық деректермен берілген бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | ||
Сандар және шамалар | 2.3. Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
3.2.3.4 олардың арақатынасы негізінде ұзындық: мм, см, дм, м, / масса: г, кг, уақыт: мин, сағ, жыл бірліктерін түрлендіру | |
5) 4-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
"Менің Отаным – Қазақстан" | Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны. |
4.2.1.1 көп таңбалы сандардың пайда болуын түсіну; 10 000-ға дейінгі сандардың натурал сандар қатарындары орнын анықтау |
2.2. Сандармен орындалатын амалдар |
4.2.2.1 10 000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу | ||
2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
4.2.3.1 ұзындық: мм, см, дм, м; км / масса: кг, г, ц, т шамаларының мәндерін салыстыру, олармен амалдар орындау | ||
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
4.4.1.1 тіктөртбұрыштың, шаршының, үшбұрыштың маңызды белгілерін анықтау | |
Математикалық моделдеу | 5.2 Математикалық тіл |
4.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1 бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | ||
| |||
"Мәдени мұра" | Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
4.2.2.1 10 000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
Сандар және шамалар | 2.1 Натурал сандар және 0 саны. |
4.2.1.1 көп таңбалы сандардың пайда болуын түсіну; 10 000-ға дейінгі сандардың натурал сандар қатарындары орнын анықтау | |
Геометрия элементтері | 4.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
4.4.2.1 нүктелі қағазға симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды сызу | |
Математикалық моделдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1 бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
5.2 Математикалық тіл |
4.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | ||
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1 бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | ||
3-тоқсан | |||
"Табиғи құбылыстар" | Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
4.2.2.1 10 000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
Геометрия элементтері | 4.2 Геометриялық фигураларды бейнелеу және салу |
4.4.2.1 нүктелі қағазға симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды сызу | |
Алгебра элементтері | 3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
4.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді түрлендіру | |
3.2 Теңдік және теңсіздік |
4.3.2.1 қос теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу; | ||
Математикалық моделдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1 бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | |
2.3 Шамалар және олардың өлшем бірліктері |
4.2.3.1 ұзындық: мм, см, дм, м; км / масса: кг, г, ц, т шамаларының мәндерін салыстыру, олармен амалдар орындау | ||
4.3 Нүктелердің координаттары және қозғалыс бағыты |
4.4.3.1 қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, объектілердің қозғалысы схемасын жасау, тиісті есептерді орындау | ||
5.2 Математикалық тіл |
4.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | ||
4-тоқсан | |||
"Ғарышқа саяхат" | Алгебра элементтері | 3.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
4.3.2.1 қос теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу; |
3.1 Сандық және әріпті өрнектер |
4.3.1.1 сандық және әріпті өрнектерді түрлендіру | ||
"Болашаққа саяхат" | Сандар және шамалар | 2.2 Сандармен орындалатын амалдар |
4.2.2.1 10 000-ға дейінгі сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдерін білу |
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1 бір амалды, екі, үш амалды есептерді қысқаша жазба, схема, кесте түрінде модельдеу (мұғалімнің көмегімен) | ||
Геометрия элементтері | 4.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
4.4.1.1 тіктөртбұрыштың, шаршының, үшбұрыштың елеулі белгілерін анықтау | |
4.3 Нүктелердің координаттары және қозғалыс бағыты |
4.4.3.1 қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, объектілердің қозғалыс схемасын жасау, тиісті есептерді орындау | ||
Математикалық моделдеу | 5.2 Математикалық тіл |
4.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделдерін құру, разрядтар және класстар кестесін пайдалану | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 228-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Дүниетану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 228-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Естімейтін мектеп білім алушысының алдағы оқу жылдарында адам, табиғат, қоғам туралы терең білімді меңгеруін қамтамасыз ететіндіктен, "Дүниетану" жаратылыстану, биология, география және тарих пәндеріне қатысты насихат ретінде қарастырылады.
3. "Дүниетану" пәні есту қабілеті бұзылған білім алушылардың өзін, қоршаған ортадағы өзінің орнын, басқа адамдарға өзінің қатынасын (субъективтік құзыреттілік) ұғынуына мүмкіндік береді. Ұлттық сана-сезімін, патриоттық сезімін оятады. Танымдық сөйлеу әрекетінің дамуында белгілі бір өзгешелігі бар естімейтін мектеп білім алушысының ұлттық дәстүрлер туралы түсінігін байытады. Оны оқытудың негізгі пәні бастауыш білім беру деңгейіндегі білім алушыларды қоршаған әлемді тануға үйрету процесі, оларды оқыту барысында тәрбиелеу және дамыту болып табылады.
4. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағдарлайды.
5. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
6. Білім берудің классикалық негізі ретінде құндылыққа бағдарланған, әрекеттік, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер оқытудың мақсаттар жүйесіне тән және білім беру процесі нәтижелерінің артықшылықтарын нығайту үшін пайдаланып, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тауып отыр.
7. Пәннің оқу бағдарламасы аумақтық сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау әрекетін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді. Осы пәнді оқытудың мақсатына қол жеткізуде жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жобалау әрекеті ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен серіктестікте ұйымдастырылады.
8. Оқу бағдарламасында оқытудың мақсаттар жүйесі түрінде күтілетін нәтижелер тұжырымдалған, бұл оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негіз бола алады.
9. Пән бойынша білім беру процесінің мазмұны оқытудың мақсатына бағындырылған және білім алушыларда алынған білімді, білікті және дағдыны кез келген оқу және өмірлік жағдаяттарда шығармашылықпен пайдалануға дайындығын қалыптастыруға, жетістікке жетуде жігерлілігін дамытуға бағдарланған, өмір бойы білім алуға уәждейді.
10. Тұлғалық сапаларды дамыту білім алушыларды "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет көрсету", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты базалық білім құндылықтарына дағдыландырудың негізі болып табылады. Аталған құндылықтар білім алушының мінез-құлқы мен күнделікті әрекетін уәждемелеуші тұрақты тұлғалық бағдар ретінде танылады.
2-тарау. "Дүниетану" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
11. Оқу пәнін оқытудың мақсаты: білім алушыларда қоршаған әлем туралы, атап айтқанда адамның табиғи және әлеуметтік ортасы туралы білім жүйесін, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар тұрғысынан табиғат пен адамның өзара байланысы туралы түсінігін қалыптастыру.
12. Оқу пәнінің міндеттері:
1) қоғамның, табиғи құбылыстардың және нысандардың өзара байланысы және өзара тәуелділігі туралы білім алушылардың түсінігін қалыптастыру;
2) білім алушыларда табиғи, әлеуметтік және технологиялық ортада мінез-құлық нормалары мен қауіпсіздік ережелерін қалыптастыру;
3) білім алушыларда табиғи және әлеуметтік болмыстың бақылау, тәжірибе, сұрақ қою сияқты танымдық дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыз ету;
4) білім алушылардың танымдық әрекетін дамытуды қамтамасыз ету;
5) білім алушыларды қазіргі қазақстандық қоғамға тән ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесіне дағдыландыру;
6) пәнді оқыту арқылы білім алушыларда қоршаған ортаға, қоғамның табиғи және мәдени құндылықтарына оң қарым-қатынасын қалыптастыру;
7) құндылықтар жүйесі, әлеуметтік тұрғыдан қолайлы мінез-құлық нормалары мен әлеуметтік ортадағы қауіпсіз мінез-құлық нормалары туралы, экологиялық мәдениет туралы алғашқы түсінік беру:
туған өлкеге деген сүйіспеншілігін арттыру;
табиғатты қорғаудың мәні туралы түсінік беру;
сол жергілікті (аймақтағы, республикадағы) табиғатты қорғау бойынша іс-шаралармен таныстыру;
гигиеналық білімін бекіту, жеке және қоғамдық гигиенаға, денсаулықты сақтауға дағдыландыру;
күнделікті өмірде, зертханалық жұмыстарды орындау кезінде және табиғатта серуендеу кезінде қауіпсіз мінез-құлықты сақтауға дағдыландыру;
8) бастауыш білім беру деңгейінің білім алушыларын жаратылыстану және қоғамдық пәндердің шеңберінде қоршаған орта саласы бойынша алдағы білім деңгейлеріне дайындау және олардың қоршаған ортаны өзбетінше тануға деген ұмтылысын қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
13. "Дүниетану" пәнін оқытудағы қойылатын талап естімейтін білім алушылардың түзету-дамыту жүйесінің негізгі ұстанымдарын жүзеге асыру және сөйлеу әрекетінің әр алуан түрлерін қолдану болып табылады, атап айтқанда, көру-есту және есту арқылы қабылдау, ұжымдық және жеке пайдалануға арналған дыбыс күшейткіш аппарат арқылы ауызша, жазбаша, ауызша-саусақпен сөйлеу.
14. Ғылым негіздерін тілді меңгерту арқылы игерту ұстанымы бойынша естімейтін білім алушылардың тұлғалық дамуы барысы, бекітілген білім көлемін игеруі тілдік даму деңгейімен, ауызша ресімделген ақпаратты қабылдау мүмкіндігімен, оны сәйкес пайдалануымен анықталады және, өз кезегінде ауызша-логикалық (ұғымдық) ойлауының қалыптасу деңгейіне байланысты болады:
1) пропедевтика және шоғырландыру ұстанымы оқыту процесін мақсатты түрде ұйымдастырудың мүмкіндігін, өзгерісті және түзету жұмыстарындағы кемшіл тұстарды уақытылы анықтауды, естімейтін білім алушылардың оқу-танымдық әрекетіндегі кемшіліктердің алдын алуға арналған қосымша құралдарды іздеуді қамтамасыз етеді;
2) беріктік ұстанымының мәні – білімді меңгеру және оларды сақтау білім алушылардың логикалық ойлауын және ауызша-логикалық жадын дамытумен байланысты екендігінде. Бұл ұстанымды жүзеге асыру саналы түрде есте сақтауды, ұзақ сақтауды және осының негізінде игерілген білімді одан әрі байыту мақсатында жылдам пайдалануды бағамдайды;
3) естімейтін білім алушыларды оқытудың түзету-дамыту жүйесіндегі саналылық және белсенділік ұстанымы білім алушылардың оқу процесін ұғынуы, олардың білімді саналы түрде меңгеруі ретінде түсіндіріледі. Бұл ұстанымның жүзеге асырылуы білім алушылардың оқуға саналы және белсенді қатынасына, өтілетін материалды түсінуіне және оны ауызша сөйлеу арқылы жеткізе алуына, білімді практикада саналы түрде қолдануына бағытталады;
4) оқытудың көрнекілік және ауызша құралдар ұстанымы жаңа ұғымдарды, қорытындыларды, оқу-тәрбие процесіндегі тәртіптерді қалыптастырудың негізі ретінде сезімдік бейнелерді жинақтау, жүйелеу және қорыту мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталады. Көрнекілік нақты құбылыстардың әртүрлілігін, қоршаған әлемдегі заттарды тануды жеңілдетеді, сөз бен бейне арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, бақылағыштықты дамыту үшін, қабылдау мен ойлауды түзету және дамыту үшін жағдай жасайды;
5) әрекеттік тәсіл ұстанымы нашар еститін білім алушыларды оқытудың қазіргі жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді, онда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастырудың үдерісі және нашар еститін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзету-дамыту бағыттылығын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады. Бұл ұстанымның маңызды шарты қызығушылыққа негізделген әрекетке оң қатынас жасау болып табылады. Ол әрекетке оң қатынас болған жағдайда туындайды және әрекетті орындаумен байланысты оң эмоцияны жасау арқылы қолжеткізіледі.
15. Оқу бағдарламасының мазмұны практикалық, түзету, әлеуметтік бейімделу бағытына ие.
16. Оқу бағдарламасының түзетушілік бағытының мәні мынада, яғни басқа пәндер сияқты "Дүниетану" сабақтарында қаратыла айтылған сөзді қабылдауға (есту-көру негізінде) және білім алушылардың өз сөздерін жеткізуге (айтуын бақылау және сөйлеу кезіндегі лексикалық-грамматикалық қателерді жөндеу) қойылатын талаптар дұрыс жүзеге асырылуы, яғни ауызша сөйлеуін, байланыстырып сөйлеуін және есту арқылы қабылдауын дамыту бойынша жұмыстар жалғастырылады. Пәнді оқыту кезінде білім алушылардың зейін, жады, ойлау сияқты психикалық үдерістерін түзету жүзеге асырылады. Сабақтарда дұрыс саналы түрде оқу дағдысы жетілдіріледі, білім алушылардың оқыған материалды ұғынуындағы дербестігі артады; мәтінмен жұмыс істеу білігін меңгерту бойынша жұмыстар жалғастырылады. Оқу материалын түсіндіру кезінде қиындықтар туындаған кезде саусақ арқылы және ыммен сөйлеу көмекші құрал ретінде қолданылады.
17. "Дүниетану" пәнін оқыту кезінде төмендегі пәндермен пәнаралық байланыс жүзеге асырылады:
1) "Орыс тілі": сөздік қорын толықтыру, жіктеу, салыстыру;
2) "Оқу": табиғат, оның байлығы туралы әңгімелер оқу, табиғат туралы мақал-мәтелдер, өлеңдер жаттау;
3) "Математика": практикалық жұмыс уақытында өлшеу аспаптарын пайдалану, масштаб туралы түсінігін кеңейту;
4) "Бейнелеу өнері": табиғат, табиғи құбылыстар және жыл мезгілдері туралы суретшілердің туындыларын пайдалану;
6) "Еңбекке баулу": гербарий, табиғи материалдардан бұйымдар дайындау;
7) "Дене шынықтыру": салауатты өмір салты туралы; күн тәртібі; жаман әдеттер, адам ағзасын шынықтыру туралы білімін байыту.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
18. "Дүниетану" пәнінің оқыту нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
19. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
20. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
21. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
22. Жиынтық бағалау оқытудың белгілі мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық баға қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Дүниетану" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
23. "Дүниетану" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;
2) 4-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.
24. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пәннің мазмұны оқытудың тараулары бойынша ұйымдастырылған. Тараулар тараушаларға бөлінген, тараушалар күтілетін нәтижелер түрінде сынып бойынша оқытудың мақсаттарын қамтиды: дағды немесе білік, білім немесе түсінік. Әрбір тараушаның ішіндегі дәйекті түрде ұйымдастырылған оқытудың мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістігін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың мынадай кезеңдері туралы ақпараттандыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Мен және қоғам | 1.1 Мен және менің отбасым |
1.2 Мектеп және мектеп қауымдастығы | ||
1.3 Менің кішкентай Отаным | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | ||
1.6 Мерекелер | ||
2 | Менің елімнің табиғаты | 2.1 Төңіректі бағдарлау |
2.2 Ауа райы және климат | ||
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | ||
2.4 Туризм | ||
3 | Тарих толқынында | 3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер |
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | ||
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
25. Оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану және мониторинг жүргізу үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – тараушаны білдірсе, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы: "1" - сынып, "2.1." - бөлімше, "4" - оқу мақсатының нөмірі.
26. Оқыту мақсаттарының мазмұны пәндік сипаттағы білім мен білікті ғана емес, оларды шынайы практикада қолданып, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) пайдалануды, пәнаралық байланыстарды жүзеге асыруды, сөйлеу әрекетінің және коммуникативтік дағдылардың түрлерін дамытуды қамтиды:
1) "Мен және қоғам":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Менің отбасым |
3.1.1.1 отбасы құрамын білу, отбасы мүшелерінің әлеуметтік мәртебесін, олардың аты-жөндерін, кәсіптерін, немен айналысатындықтарын, қызығушылықтарын атау |
4.1.1.1 отбасы мүшелерінің функционалды рөліне талдау жасау |
1.2 Мектеп және мектеп қауымдастығы |
3.1.2.1 мектептегі мінез-құлық ережесін білу және сақтау сыныпта өзін-өзі басқару |
4.1.2.1 сыныптағы өзін-өзі басқару мүшелерінің функционалдық рөлін білу және сипаттау |
1.3 Менің кішкентай Отаным |
3.1.3.1 жергілікті туған қаладағы, ауылдағы басты көшелердің, мәдени орталықтардың атауын, ескерткіш орындарын білу |
4.1.3.1 туған қаласындағы негізгі көрікті жерлерді білу |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін білу және сақтау, өз денсаулығын қорғаудың қарапайым тәсілдерін білу |
4.1.4.1 адам денсаулығының қоршаған ортаның жағдайына тәуелділігі туралы сипаттама жасау |
1.5 Құқықтар мен міндеттер |
3.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу |
4.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу |
1.6 Мерекелер |
3.1.6.1 отбасылық мереклер туралы айтып беру |
4.1.6.1 Қазақстандағы басты мерекелердің күнін білу және атау |
2) "Менің елімнің табиғаты":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
3-сынып | 4-сынып | ||
2.1 Төңіректі бағдарлау |
3.2.1.1 жердің үстінгі бетіндегі негізгі пішіндер туралы түсінігінің болуы |
4.2.1.1 "Көкжиек", "Көкжиек сызығы" ұғымдарының мағынасын түсіндіру | |
2.2 Климат және ауа райы |
3.2.2.1 өзінің жергілікті жеріндегі жыл мезгілдеріне тән белгілерді сипаттау |
4.2.2.1 өзінің жергілікті жеріндегі ауа райына және климаттық жағдайға сипатта беру | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың әсері |
3.2.3.1 жыл мезгілеріне тән маңызды белгілерге сипаттама беру |
4.2.3.1 өзінің жергілікті жеріндегі тірі табиғатқа тән маусымдық өзгерістер туралы айтып беру және оған өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістердің әсерін түсіну | |
2.4 Туризм |
3.2.4.1 серуендеу барысында түрлі жыл мезгілерінде өсімдіктер мен жануарлар өміріндегі өзгерістерді бақылау |
4.2.4.1 табиғи ортада орын алуы мүмкін қауіпті жағдайларды білу және алдын алу | |
3) "Тарих толқынында":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 ұлттық мерекелерді атап өтудің сақталған дәстүрлерін білу |
4.3.1.1 қаладағы мұаражайлар мен мәдени ескерткіштерді білу және атау |
3.2. Исторические корни Казахстана | 3.3.2.1 өзінің қандай да бір ұлтқа тиесілігін білу |
4.3.2.1 өз елінің ұлттық құрамын білу |
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар |
3.3.3.1 халықтық мерекелердің күнтізбесін құрастыру | 4.3.3.1 "оңтүсітік астананы" және "солтүстік астананы" білу және атау |
3.4 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
3.3.4.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттің нышандарын білу және атау |
4.3.4.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік нышандарының сипаттамасын және кейбір элементтердің мағынасын білу |
27. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 3-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Тірі табиғат | 2.2. Климат және ауа райы | 3.2.2.2 бүгінгі күннің ауа райын сипаттау |
3.2.2.3 ауа райын бақылау және күнтізбе жүргізу | ||
2.3. Табиғат жағдайлары және олардың әсері | 3.2.3.2 маусымдық алмасулармен байланысты тірі және өлі табиғатта орын алатын өзгерістерді сипаттау | |
3.2.3.3 әр жыл мезгілінде өсімдіктерде орын алатын өзгерістерді бақылау және сипаттау, өсімдіктердің өмір сүруі және дамуы үшін қажетті қарапайым шарттарды сипаттап беру | ||
3.2.3.4 түрлі жыл мезгілерінде жануарларда болатын өзгерістерді бақылау және сипаттау, жануарлардың өмір сүруі және дамуы үшін қажетті қарапайым шарттарды сипаттап беру | ||
3.2.3.5 түрлі жыл мезгілдеріндегі адамдардың негізгі еңбек түрлерін атау; күші жетерлік еңбекке қатысу | ||
3.2.3.7 маусым бойынша жер қыртысының жағдайына қарапайым сипаттама беру | ||
3.2.3.9 "Бақылау күнделігі" тапсырмасы бойынша табиғатта бақылау жүргізу және оларды тіркеу | ||
2.2 Климат және ауа райы | 3.2.2.2 бүгінгі ауа райын сипаттау | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 3.2.3.1 жыл мезгілеріне тән маңызды белгілерге сипаттама беру | |
3.2.3.8 табиғи нысандарды қорғау кезінде қоғамдық пайдалы еңбекке қатысу (мектеп айналасындағы аумақ, жақын саябақтар және т.б.) | ||
3.2.3.7 маусым бойынша жер қыртысының жағдайына қарапайым сипаттама беру | ||
3.2.3.6 табиғаттағы мінез-құлық ережелерін білу және сақтау | ||
1.4. Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін білу және сақтау, өз денсаулығын қорғаудың қарапайым тәсілдерін білу | |
3.1.4.3 көшедегі және жолдағы қауіпсіз мінез-құлық ережелерін біл және сақтау | ||
3.1.4.4 күн тәртібін құру және сақтау | ||
3.1.4.6 дұрыс сымбатын сақтау | ||
2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 1.1 Менің отбасым |
3.1.1.1 отбасы құрамын білу, отбасы мүшелерінің әлеуметтік мәртебесін, олардың аты-жөндерін, кәсіптерін, немен айналысатындықтарын, қызығушылықтарын атау |
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
3.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттің нышандарын білу және атау | |
1.2 Мектеп және мектеп қауымдастығы | 3.1.2.1 мектептегі мінез-құлық ережесін білу және сақтау сыныпта өзін-өзі басқару | |
3.1.2.2 мектептегі күн тәртібін, сабақ кестесін білу және сақтау | ||
3.1.2.3 мектеп ғимаратын сипаттау (қабаттардың саны, кабинеттердің, ұйықтайтын бөлмелердің бары және олардың тағайындалуы) | ||
3.1.2.5 жақсы оқуға, көбірек білуге тырысу | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 3.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу | |
3.1.5.2 мектеп білім алушысының құқықтарын пайдалану және міндеттерін орындау | ||
2-тоқсан | ||
3. Уақыт | 1.1 Менің отбасым |
3.1.1.4 отбасылық мерекелер туралы білу және айту; |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.2 үйдегі қауіпсіз мінез-құлық ережелерін білу және сақтау | |
1.6 Мерекелер |
3.1.6.1 отбасылық мереклер туралы айтып беру | |
2.2 Климат және ауа райы | 3.2.2.1 өзінің жергілікті жеріндегі жыл мезгілдеріне тән белгілерді сипаттау | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 ұлттық мерекелерді атап өтудің сақталған дәстүрлерін білу | |
4 Сәулет | 2.3. Табиғат жағдайлары және олардың әсері | 3.2.3.2 маусымдық алмасулармен байланысты тірі және өлі табиғатта орын алатын өзгерістерді сипаттау |
3.2.3.4 түрлі жыл мезгілерінде жануарларда болатын өзгерістерді бақылау және сипаттау, жануарлардың өмір сүруі және дамуы үшін қажетті қарапайым шарттарды сипаттап беру | ||
1.3 Менің кішкентай Отаным |
3.1.3.1 жергілікті туған қаладағы, ауылдағы басты көшелердің, мәдени орталықтардың атауын, ескерткіш орындарын білу | |
3.1.3.2 қала мен ауылдың байланысын білу, мысал келтіру | ||
2.4 Туризм | 3.2.4.1 серуендеу барысында түрлі жыл мезгілерінде өсімдіктер мен жануарлар өміріндегі өзгерістерді бақылау | |
3.2.4.3 табиғатқа қамқорлық таныту | ||
2.1 Төңіректі бағдарлау | 3.2.1.4 нысанның басқа нысандарға қатысты орналасуын анықтау | |
3.2.1.5 қарапайым шартты белгілерді пайдалана отырып, жергілікті жоспарды құру және оқи білу | ||
3.2.1.6 жергілікті жоспар бойынша бағдарлау, кейбір нысандарды табу | ||
3.2.1.7 үйден мектепке дейінгі қауіпсіз жолдың жоспар-сызбасын құру | ||
3-тоқсан | ||
5. Өнер | 1.1 Менің отбасым | 3.1.1.3 үйде ата-анаға көмек көрсетудің түрлері туралы айту |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
3.1.4.7 қыс мезгілінде өз денсаулығын сақтау және нығайту туралы түсінігінің болуы. Суық тию ауруларының алдын алу | |
1.5 Құқықтар мен міндеттер |
3.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу | |
2.3. Табиғат жағдайлары және олардың әсері | 3.2.3.2 маусымдық алмасулармен байланысты тірі және өлі табиғатта орын алатын өзгерістерді сипаттау | |
3.2.3.8 табиғи нысандарды қорғау кезінде қоғамдық пайдалы еңбекке қатысу (мектеп айналасындағы аумақ, жақын саябақтар) | ||
3.2.3.6 табиғаттағы мінез-құлық ережелерін білу және сақтау | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
3.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттің нышандарын білу және атау | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 ұлттық мерекелерді атап өтудің сақталған дәстүрлерін білу | |
1.3 Менің кішкентай Отаным |
3.1.3.1 жергілікті туған қаладағы, ауылдағы басты көшелердің, мәдени орталықтардың атауын, ескерткіш орындарын білу | |
6. Атақты тұлғалар | 3.2 Қазақстанның таризи тамырлары | 3.3.2.1 өзінің қандай да бір ұлтқа тиесілігін білу; |
4-тоқсан | ||
7. Су – тіршілік көзі | 2.2 Климат және ауа райы |
3.2.2.1 өзінің жергілікті жеріндегі жыл мезгілдеріне тән белгілерді сипаттау |
2.1 Төңіректі бағдарлау |
3.2.1.1 жердің үстінгі бетіндегі негізгі пішіндер туралы түсінігінің болуы | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні |
3.2.3.3 әр жыл мезгілінде өсімдіктерде орын алатын өзгерістерді бақылау және сипаттау, өсімдіктердің өмір сүруі және дамуы үшін қажетті қарапайым шарттарды сипаттап беру | |
2.4 Туризм |
3.2.4.1 серуендеу барысында түрлі жыл мезгілерінде өсімдіктер мен жануарлар өміріндегі өзгерістерді бақылау | |
2.2 Климат және ауа райы | 3.2.2.3 ауа райын бақылау және күнтізбе жүргізу | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың әсері | 3.2.3.2 маусымдық алмасулармен байланысты тірі және өлі табиғатта орын алатын өзгерістерді сипаттау | |
3.2.3.5 түрлі жыл мезгілдеріндегі адамдардың негізгі еңбек түрлерін атау; күші жетерлік еңбекке қатысу | ||
3.2.3.6 табиғаттағы мінез-құлық ережелерін білу және сақтау | ||
3.2.3.8 табиғи нысандарды қорғау кезінде қоғамдық пайдалы еңбекке қатысу (мектеп айналасындағы аумақ, жақын саябақтар) | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін білу және сақтау, өз денсаулығын қорғаудың қарапайым тәсілдерін білу | |
1.5 Құқықтар мен міндеттер |
3.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу | |
8. Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 1.2 Мектеп және мектеп қауымдастығы |
3.1.2.1 мектептегі мінез-құлық ережесін білу және сақтау сыныпта өзін-өзі басқару |
1.6 Мерекелер |
3.1.6.1 отбасылық мереклер туралы айтып беру | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 ұлттық мерекелерді атап өтудің сақталған дәстүрлерін білу | |
1.1 Менің отбасым |
3.1.1.2 отбасындағы еңбек пен демалысты ажырату және отбасындағы еңбек пен демалыс туралы айтып беру | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
3.1.4.3 көшедегі және жолдағы қауіпсіз мінез-құлық ережелерін біл және сақтау | |
2) 4-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Менің Отаным – Қазақстан | 1.3 Менің кішкентай Отаным | 4.1.3.1 туған қаласындағы негізгі көрікті жерлерді білу |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні |
4.2.3.1 өзінің жергілікті жеріндегі тірі табиғатқа тән маусымдық өзгерістер туралы айтып беру және оған өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістердің әсерін түсіну | |
2.1 Төңіректі бағдарлау |
4.2.1.1 "Көкжиек", "Көкжиек сызығы" ұғымдарының мағынасын түсіндіру | |
2. Адами құндылықтар | 1.1 Менің отбасым | 4.1.1.1 отбасы мүшелерінің функционалды рөліне талдау жасау |
4.1.1.2 өзінің шежіресін құрастыру (атасына және әжесіне дейін) | ||
4.1.1.3 өз отбасындағы дәстүрлер мен салттар туралы білу және айту | ||
1.5. Құқықтар мен міндеттер | 4.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу | |
4.1.5.2 мектеп білім алушысының құқықтарын пайдалану және міндеттерін орындау | ||
2-тоқсан | ||
3. Мәдени мұра | 3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 4.3.1.1 қаладағы мұаражайлар мен мәдени ескерткіштерді білу және атау |
4.3.1.2 мәдени ескерткіштерге қамқорлық танытудың мәнін түсіну | ||
1.6 Мерекелер | 4.1.6.1 Қазақстандағы басты мерекелердің күнін білу және атау | |
4.1.6.3 Қазақстандағы басты мерекелерді атап өтудің дәстүрлерін білу | ||
4. Мамандықтар әлемі | 1.1 Менің отбасым |
4.1.1.1 отбасы мүшелерінің функционалды рөліне талдау жасау |
1.6 Мерекелер | 4.1.6.2 бірнеше кәсіби мерекелерді білу | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні |
4.2.3.1 өзінің жергілікті жеріндегі тірі табиғатқа тән маусымдық өзгерістер туралы айтып беру және оған өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістердің әсерін түсіну | |
1.3 Менің кішкентай Отаным | 4.1.3.2 өз туған жерінің қала, ел үшін практикалық құндылығын білу: кәсіпорындардың барлығы, сол кәсіпорындардың негізгі өнімі | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
профилактикалық жұмыстар жүргізу | |
3-тоқсан | ||
5. Табиғи құбылыстар | 2.2 Климат және ауа райы |
4.2.2.1 адам денсаулығына ауа райы жағдайының тигізетін әсерін білу |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні |
4.2.3.1 өзінің жергілікті жеріндегі тірі табиғатқа тән маусымдық өзгерістер туралы айтып беру және оған өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістердің әсерін түсіну | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
4.1.4.1 адам денсаулығының қоршаған ортаның жағдайына тәуелділігі туралы сипаттама жасау | |
2.1 Төңіректі бағдарлау |
4.2.1.6 жоспарды, масштабты және шартты белгілердің тағайындалуын білу | |
2.4 Туризм |
4.2.4.1 табиғи ортада орын алуы мүмкін қауіпті жағдайларды білу және алдын алу | |
3.4 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
3.3.4.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттің нышандарын білу және атау | |
6. Қоршаған ортаны қорғау | 2.2 Климат және ауа райы |
4.2.2.1 адам денсаулығына ауа райы жағдайының тигізетін әсерін білу |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні |
4.2.3.1 өзінің жергілікті жеріндегі тірі табиғатқа тән маусымдық өзгерістер туралы айтып беру және оған өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістердің әсерін түсіну | |
4-тоқсан | ||
7. Ғарышқа саяхат | 1.6 Мерекелер |
4.1.6.1 Қазақстандағы басты мерекелердің күнін білу және атау |
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | 4.3.3.1 "оңтүсітік астананы" және "солтүстік астананы" білу және атау | |
3.4 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
4.3.4.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік нышандарының сипаттамасын және кейбір элементтердің мағынасын білу | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1.4.4 спорттың түрлерін білу, жақсы көретін спорт түрлерін анықтау | |
4.1.4.5 дене жаттығуларымен айналысудың және ойынның мәнін ұғыну | ||
4.1.4.6 жарақат алу қаупі туындайтын жағдаяттарды білу және алдын алу | ||
4.1.4.7 қарапайым жарақат жағдайларында алғашқы көмек көрсету тәсілдерін білу | ||
8.Болашаққа саяхат | 1.3 Менің кішкентай Отаным |
4.1.3.1 туған қаласындағы негізгі көрікті жерлерді білу |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер |
4.3.1.1 қаладағы мұаражайлар мен мәдени ескерткіштерді білу және атау | |
2.4 Туризм |
4.2.4.1 табиғи ортада орын алуы мүмкін қауіпті жағдайларды білу және алдын алу | |
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | 4.3.3.1 "оңтүсітік астананы" және "солтүстік астананы" білу және атау | |
2.1 Төңіректі бағдарлау |
4.2.1.1 "Көкжиек", "Көкжиек сызығы" ұғымдарының мағынасын түсіндіру | |
1.5 Құқықтар мен міндеттер |
4.1.5.1 мектеп білім алушысының құқығы мен міндеттерін білу | |
1.6 Мерекелер |
4.1.6.1 Қазақстандағы басты мерекелердің күнін білу және атау | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 229-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 229-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Заттық-тәжірибелік оқыту – бұл естімейтін білім алушылар мектептеріне арналған арнайы оқыту пәні, жетілдіруді, тәрбиелеуді, оқыту мен коррекциялық функцияларды орындайды. Заттық-тәжірибелік оқыту сабағы дайындық және 1-4 сыныптарды жүргізіледі.
3. Заттық-тәжірибелік оқыту естімейтін білім алушылардың дамуына (жалпы және сөйлеу) мақсатты бағытталуды көздейді, білім алушылардың психофизикалық дамуына ықпал ететін жетіспеушілікті, білім алушыларға оқу материалдарын табысты меңгерудің негізін құрайды.
4. Заттық-тәжірибелік оқыту бойынша оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын, естімейтін білім алушылардың дамуы мен есту қызметін барынша пайдалану базасында есту-сөйлеуді ортаны дамытуды құруға ықпал ететін оқу-нормативтік құжат болып табылады.
5. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
6. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
7. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
8. Қазіргі кезеңде білім алушының өз бетімен білімге ие болу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді.
9. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
10. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
11. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді.
12. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
13. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсілдер әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
14. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
15. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
16. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
17. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және аталған пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
18. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
19. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, білуге құмарлық, өзгерістерге дайын болу, байланысқа бейімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
20. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
21. Жеке қасиеттердің кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
22. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнінің маңыздылығы:
1) заттық-тәжірибелік оқыту (бұдан әрі - ЗТО) - естімейтін білім алушылар мектебінің тәрбиелік, білімділік және коррекциялық функцияларын орындайтын, шынайы болмысты эстетикалық қабылдауды және еңбекқорлыққа тәрбиелеуді, адамның қоршаған әлеммен өзара байланысы жайлы білімді қалыптастырудың бірден-бір құралы және арнайы маңызды пәні болып табылады.
23. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәні білім алушылардың заттық-тәжірибелік іс-әрекеті үрдісінде сөйлеу тілін дамыту мен қалыптастыруға, сонымен қатар шығармашылық-технологиялық білімін, шығармашылық іс-әрекеттік елестету мен бақылау қабілетін, кеңістіктік және көру елесі қабілетін қамтамасыз ететін, әртүрлі шығармашылық әрекет барысында, көркем-технологиялық білімдерді, қабілеттер және дағдыларды қалыптастыруға бағытталған. Түрлі материалдармен жұмыс істеу естімейтін білім алушылардың технологиялық ойлауын, көркем-эстетикалық талғамын, шығармашылық, есте сақтау қабілеттерін, кеңістіктік қиялын, фантазиясы мен қол моторикасын дамытуға, көзбен нақты мөлшерлеу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді.
24. "Заттық-тәжірибелік оқыту" оқу бағдарламасының мақсаты-естімейтін білім алушылардың сөйлеу қабілетін қарым-қатынас принципін іске асыру арқылы олардың ауызша, жазбаша және монологтік тілін дамыту. Сонымен қатар, жеке тұлғаның қалыптасуы және өз ойын білдіруінің негізі ретінде, рухани-адамгершілік мәдениетін дамыту, шығармашылық, кеңістіктік - образдық ойлауын, көркем-технологиялық білімнің негізін қалыптастыру.
25. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнінің міндеттері:
1) естімейтін білім алушылардың өмірлік түсініктерін қалыптастыру;
2) заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы естімейтін білім алушылардың дактильді, ауызша, жазбаша, сөйлеу монологтік тілін қалыптастыру;
3) әртүрлі кіріктіру іс-әрекеттері арқылы, пәндік білімдерді, дығдыларды және қабілеттерді дамыту;
4) естімейтін білім алушылардың сөйлеу белсенділігін дамытатын әдіс-тәсілдерді қолданып, ұжымдық, топтық және жеке жұмыстардың түрлерін сабақта кеңінен пайдалану;
5) ұлттық және әлемдік материалдық мәдениет пен өнер шығармаларымен таныстыру арқылы құндылық бағыттарын қалыптастыру;
6) білім алушылардың визуалды және эстетикалық қабылдауын, сыни ойлауын дамытуға, терминдер мен түсініктерді меңгеріп өнердің түрлері мен жанрлары туралы білімді қолдану;
7) бақылау, жүргізу және көрсетілім жасау арқылы зерттеу дағдыларын дамыту;
8) әртүрлі материалдар мен құралдарды қолдану арқылы шығармашылықпен жұмыс жасау дағдыларын меңгеру;
9) өзін-өзі бағалауды жоғарлату және жағымды көзқарасты қалыптастыру;
10) коммуникацияның бір тілі ретінде ұлттықжәне әлемдік мәдениетмұраларының мағынасын, сонымен қатар, көркем еңбектің рөлін түсіну;
11) өз жұмысын жасау үшін, әртүрлі ақпарат түрлерін (іздеу, жинау, сұрыптау) бағдарлау қабілетін дамытуға ықпал жасайтын,әртүрлі танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық және адамгершілік сипаттағы міндеттерді өздігінен шешу тәжірибелерін қалыптастыру;
12) ұжымдық, топтық және жеке жұмыстарды орындау процесінде қолдың моторикасын, сенсорикалық, қиялдауы мен шығармашылығын, елестетуін және қабылдауын дамыту.
26. Оқыту процесінде білім алушылар:
1) ұлттық және әлемдік мәдениет шығармаларын,олар арқылы берілген идеялар мен құндылықтарды зерделейді және талдайды;
2) шығармашылық жұмысты жасау үшін материалдар мен құралдарды өз бетімен және сенімді қолданады, материал қасиеті мен жұмыс нәтижесінің ерекшелігі арасындағы байланысты түсіндіреді;
3) ауызша сөйлеу тілін қолдану арқылы өз идеясын түсіндіреді және тұжырымдайды, сонымен қатар, бұйымды жақсарту үшін конструктивті шешім қабылдауды ұсынады;
4) жазық және көлемді шығармашылық жұмыстарды жасау үшін, әртүрлі іс-әрекет түрлерінен жинақтаған білімі мен дағдысын қолданады;
5) әртүрлі ресурстарды пайдаланып, оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны (бұдан әрі – АКТ) қолдана отырып, танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық және адамгершілік сипаттағы міндеттерге байланысты шешімдерді өздігінен қабылдау;
6) қажетті құралдар және материалдарды айқындап және тауып, өзінің әрекетін ұйымдастырады;
7) өзінің және өзгелердің жұмыс нәтижелерін салыстырады және бағалайды;
8) әртүрлі материалдар мен құралдарды қолданудағы техникалық қауіпсіздік ережесін сақтаудың маңыздылығын түсінеді және сезінеді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
27. Білім беру ұйымдары білім алушылардың қалай "білім алуды үйрену" керектігін білетін, дербес, ынталы, қызығушылығы жоғары, сенімді, жауапты, зерделі, дамыған шығармашыл тұлға болу қағидасын ұстанады.
28. Құндылыққа бағдарланған тәсіл:
1) оқу іс-әрекетін жоспарлау мен ұйымдастыру, оның нәтижелерін алу мен пайдалану белгілі бір құндылықтар тұрғысынан іске асырылады;
2) құндылыққа бағдарлану - бұл белгілі құндылықтарды өзінің белсенділігіне алатын) сондай-ақ, өзінің жеке әлеуметтік мағыналы құндылығы ретінде сезіну және қабылдау қабілеті.Құндылықтың мағынасы белгілі қошаған ортада нәтижелі қызмет атқару үшін норманы қалыптастыру ортасында дағдысы, өмір салты және мінез-құлықтың қалпы айқындалады;
3) орта білім берудегі құндылықтардың идеялық негізі – "Мәңгілік ел" ұлттық идея құндылықтары болып табылады. Орта білім беру құндылықтары: қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік, құрметтеу, ынтымақтастық, еңбек және шығармашылық, ашықтық, өмір бойы білім алу болып айқындалған.
29. Іс-әрекеттік тәсіл:
1) білім алушылар білімді дайын күйінде емес, белсенді танымдық әрекеттің процесінде өздері меңгеру арқылыалады. Бұл оның ізденуін, интерпретациялауын, сараптауын, әртүрлі ақпарат көздерін жинақтауын және бағалауын, графикалық деректер, оқыту ресурстарын жобалайды;
2) ұлттық дәстүрлерді, туған өлкеніңтарихы мен табиғаты, қоршаған әлемнің түсінігін, білім алушылардың заманауи материалдарын, техникаларын және технологиялары негізіндегі әртүрлі көркемдік түсініктерін шығармашылық жұмыстардың өзара әрекетінде білім берудің кіріктіру тәсілін қамтамасыз етеді. Нәтижесінде, білім алушылар өзінің оқу іс-ірекетінің мазмұны мен пішінін, оның нормалық жүйесін түсінеді, қабылдайды және сезінеді, жетілдіруіне белсене қатынасып, оның нәтижелі білімді, икемділігі мен дағдысының кеңінен қалыптасуына ықпал етеді.
30. Тұлғаға бағдарланған тәсіл:
1) тұлғаға-бағдарланған тәсілдің мақсаты- оқу процесінің дараландырлуы, үйлесімді қалыптасқан және жан-жақты дамыған білім алушының тұлғасы болып табылады.Оқу процесінде, жекелеген ерекшелігінің даму әлеуеті мүмкіндігінде оның шығармашылық қабілеті ашылады.
31. Деңгейлеп оқыту тәсілі:
1) білім алушылардың ерекшеліктерінің негізінде оқу топтарына әртүрлі мүмкіндіктер туғызатын мамандандырылған оқу процесі болып табылады. Деңгейлеп оқыту тәсілі арнайы дайындалған құралдардың көмегімен және деңгейлеп оқыту белсенділігінің әртүрлі топтағы білім алушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыру әдісі кіреді;
2) деңгейлеп оқыту жұмысын ұйымдастырудың шарты күрделілік жағынан, танымдық қызығушылығы жағынан, оқытушының тарапынан көмек көрсету жағынан айырмашылығы бар деңгейлік тапсырмаларды қолдану болып табылады.
32. Білім алудағы коммуникативті тәсіл- екі немесе одан да көп адамдардың арасындағы сөйлесім әрекетінде, қабілеті және дағдысы процесіндегі ақпаратты хабарлау және білімдерімен алмасуы. Басқа қатысушылармен сұхбаттасу қарым-қатынасы процесінде тіл арқылы ойларымен және идеяларымен алмасу жолында сұхбаттасуды жүргізу қабілеті болып есептеледі. Білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау және өз бетімен жұмыс істеу мақсатында оқу барысында алдын ала таңдалып алынған байланыс құралдарын пайдалану. Жеке және топтық жұмыс барысындағы оқу процесінде коммуникативтік тәсілге қатысты сұхбаттасу дағдысын қалыптастыратын, өзінің және өзгелердің шығармашылық жұмыстарына сараптау және бағалау жұмыстарын жүргізетін тапсырмалар енгізіледі.
33. Көркемдік-технологиялық тәсіл:
1) білім алушылардың, білім алушылар тобының оқу-танымдық іс-әрекеті құралдармен материалдардың қасиеттері, композициялық заңдылықтары, түстану негіздері, құрастыру және модельдеу, көркем еңбек нысандарын дайындаудың технологиялық реттілігі туралы білімдерін шығармашылық өнімге айналдыру үшін бастапқы материалдарды қайта өңдеп қолдануға бағытталған;
2) үйлесімді әдістермен және кезеңдік әрекеттерде, нақты тәсілдермен безендіріліп айқындалған шешімдері және нәтижелері жалпы мақсатпен сипатталады.
34. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
1) АКТ-ны қолдану құзыреттілігі білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынаста технологияларды сенімді және шығармашыл түрде қолдана білуін қамтамасыз етеді;
2) білім алушылар ақпаратты табу, құру және онымен жұмыс істеу, мәліметтерімен, ой түйіндерімен бөлісе және алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең ауқымын пайдалану, өз жұмысын жүзеге асыру арқылы білім беру бағдарламаларының барлық пәндері бойынша өздерінің АКТ-ны қолдану дағдыларын дамытады;
3) "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәні бойынша оқу бағдарламасында:
көркем жұмыстарын жасауда компьтерлік-сандық технологияларды қолдану;
интернеттен және дерекқордан ақпараттар іздеу (сандық және интернеттен алынған дәйектерді маңызына қарай табу, таңдау, өңдеу);
белгілі мақсаттар және нақты аудитория үшін түрлі дереккөздерінен алынған материалдар кіретін слайд презентацияларын жасау дағдыларын дамыту;
басқа білім алушылармен шығармашылық жұмыс жасау үшін ақпарат алмасу, хабарлама жіберу, ынтымақтастық құру;
белсенді оқытуға техникалық қолдау жасау үшін интерактивті тақтаны пайдалану.
35. Берілген тәсілдерді жүзеге асыру:
1) олардың әрі қарай дамуы мақсаты үшін әр білім алушының ойын құрметтеу және осыған дейінгі алған білімі мен түсінігінің маңыздылығын мойындау;
2) мұқият таңдалған тапсырмалар мен іс-әрекет түрлерінің көмегімен білім алушылардың уәждік және дамыта оқытылуы;
3) білім алушыларға түсінікті мысалдардың негізінде стратегиялық мәселелердің шешімдерін моделдеу;
4) білім алушылардың жеке, топтық және ұжымдық іс-әрекеттерін ұйымдастыру;
5) "оқыту үшін бағалау" арқылы білім алушылардың білім алуына қолдау көрсету;
6) шығармашылық орта құру мақсатында әртүрлі тәсілдермен оқытуды дифференциациялау;
7) пәнаралық байланыстарды дамыту және қолдау;
8) білім алушылардың зерттеушілік әрекеттеріне негізделген белсенді білім алуын мадақтау;
9) шығармашылық іс-әрекеті процесіне белсенді қатысу: оқу іс-әрекеті процесіндегі шығармашылық жұмыстарын бағалау және талдау, құру, бақылау зерттеу, жүргізу;
10) білім алушылардың бойындағы сын тұрғысынан ойлау, өзін-өзі бағалау және бір-бірін бағалау қабілетін дамыту;
11) білім алушылардың шығармашылық әрекеттерін одан әрі ынталандыру үшін идеялары мен жұмыстарына презентация жасау (ұсыну) арқылы іске асырылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
37. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
38. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
39. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
40. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
42. Әртүрлі жұмыстарды орындау барысында еңбек гигиенасы ережелері мен қауіпсіздік техникасы сақталады.
43. Әр сыныпқа берілген материал шамамен алынған. Бағдарлама мазмұнын сабақта қолданған кезде, әр білім алушының жеке және ерекше оқу мүмкіндіктері ескеріледі. Мұғалім әр білім алушының ерекшеліктерін, мүмкіндіктерін ескере отырып, бағдарламаның материалын күрделендіріп, немесе керісінше, жеңілдетіп алып, оқыту мерзімін, сыныптан сыныпқа ауыстыруына болады.
44. Оқу пәнінің мазмұны:
1) бұл пән оқытылуы нәтижелі болу үшін сабақ кестесіне екі сағат қатарынан (жұпталған түрде) қойылады;
2) естімейтін білім алушылардың тілдік сөздігі арнайы естімейтін білім алушылар мектебінің оқу пәндерінде қалыптастырылған сөздіктен алнады. Бірінші күннен бастап, заттық-тәжірибелік оқыту сабағында пәнаралық байланыс принципі кеңінен қолданылады. Сөздер белсенді түрде білім алушылардың сөздігіне сабақта, сабақтан тыс уақытта енгізіле бастайды. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту сабағында есту арқылы дағдыландырылған сөздік білім алушыларға естіп-көру және есту арқылы толық оқыту кезеңінде қабылдауға ұсынылады;
3) заттық-тәжірибелік оқыту сабағында басқа пәндерде де стационарлы дыбыскүшейткіш аппараты кеңінен қолданылады:
1-бөлім "Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту" сөйлеу дағдыларын қалыптастырып, дамытуға, сөздікті кеңейтуге, сөздік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айтуға, өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, сөйлеу қарым-қатынасын дамыту (жағдайға байланысты, жағдайдан тыс кезінде қарым-қатынасты) дамытуға бағытталған;
2-бөлім "Шығармашылық идеяларын дамыту" - қазақ халқының, басқа халықтардың дәстүрі мен мәдениетін меңгеріп, қоршаған ортада әртүрлі материалдарға зерттеу жасау процесінде, зерттеу дағдыларын және шығармашылық елестету қабілеттерін дамытуға бағытталған;
3-бөлім "Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау" - әртүрлі жұмыс техникаларын меңгеріп және өзінің іс-әрекетін жоспарлап, әртүрлі материалдармен жүргізіп, қоршаған ортаның бейнелеу дағдыларының тәжірибелерін дамытуға бағытталған;
4-бөлім "Презентация, талдау және бағалау" - комуникативтік және сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған, соның аясында өзінің және басқалардың жұмысын бағалайды, презентациялайды және түсіндіреді.
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлеу құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, сөйлеу қарым-қатынасын дамыту (жағдайға байланысты, жағдайдан тыс уақытта) | ||
2 | Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтырут |
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | ||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | ||
2.4 Жоспарлау | ||
3 | Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу |
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | ||
3.3 Дайындау технологиялары | ||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | ||
4 | Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация |
4.2 Жұмыс жасаудың анализі | ||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау |
45. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 1.2.1.1: "1" сынып, "2" бөлім, "1" бөлімше, "1" оқу мақсатының реттік саны.
46. Барлық оқу мақсаттары нақты контекске қатысты байланбай, әртүрлі тақырып аясында іске асырылады.
47. Оқу мақсаттарының жүйесі:
1) оқыту мақсатының мазмұны пәннің мінездемелік білімін білуі және білімі ғана емес, сонымен қатар,оны нақты тәжірибеде қолдану, АКТ-ны пайдалану, пәнаралық және сабақаралық байланысты іске асырады, коммуникативті дағдыларды және сөйлеу белсенділіктерінің түрлерін дамытуды қарастырады;
2) "Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту":
2-кесте
Бөлімшелер | 0 сынып | 1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып |
1.1 |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
3) "Шығармашылық идеяларын дамыту":
3-кесте
Бөлімшелер | 0 сынып | 1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып |
2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 |
4.2.3.1 |
2.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін ақпаратты жинақтау | 3.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден ақпаратты жинақтау | 4.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден жинақталған ақпаратты іріктей алу (компьютерлік ақпаратты қосқанда) | |||
2.4 Жоспарлау |
1.2.4.1 |
2.2.4.1 |
3.2.4.1 |
4.2.4.1 |
4) "Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау"
4-кесте
Бөлімшелер | 0 сынып | 1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып |
3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы |
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
4.3.2.2 | |||||
3.3 Дайындау технологиялары |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
0.3.3.2 |
1.3.3.2 |
2.3.3.2 |
3.3.3.2 |
4.3.3.2 | |
1.3.3.3 |
2.3.3.3 |
3.3.3.3 |
4.3.3.3 | ||
1.3.3.4 |
2.3.3.4 |
3.3.3.4 |
4.3.3.4 | ||
4.3.3.5 | |||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау |
0.3.4.1 |
1.3.4.1 |
2.3.4.1 |
3.3.4.1 |
4.3.4.1 |
5) "Презентация, талдау және бағалау"
5-кесте
Бөлімшелер | 0 сынып | 1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып |
4.1 Презентация |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 |
4.2 Жұмыс жасаудың анализі |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 | |
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау |
0.4.3.1 |
1.4.3.1 |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
48. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) дайындық сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
Өзім туралы | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 0.2.1.1 қоршаған орта туралы түсінік беру, таныс бейнелер мен пішіндерді білу (түс, фактура, пішін) | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 0.2.3.1 қарапайым түрде өз сезімін, эмоциясын білдіре алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 0.3.1.1 шығармашылдықты танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның кейбір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 0.3.2.1 қарапайым техникалық әдістерін пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.1 шаблон, трафареттерді бастырып, қию, сурет салу, жапсыру, пішінін келтіріп, илеу, материал мен компоненттерді қарапайым тәсілдермен жинау | ||||
2-тоқсан | |||||
Менің отбасым және достарым | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 0.2.2.1 ұлттық мәдениетінің элементтерімен танысу | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 0.2.3.1 қарапайым түрде өз сезімін, эмоциясын білдіре алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 0.3.1.1 шығармашылдықты танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның кейбір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 0.3.2.1 қарапайым техникалық әдістерін пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдарды) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
Бізді қоршаған әлем | 4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 0.4.1.1 өз жұмысын қарапайым тәсілмен. жай сөз тіркесте-рін ("Бұл менің суретім")пайдаланып, таныстыру | ||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 0.4.3.1 ауызша-дактильді түрде жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
3-тоқсан | |||||
Саяхат | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 0.2.3.1 қарапайым түрде өз сезімін, эмоциясын білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 0.3.2.1 қарапайым техникалық әдістерін пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.2. белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдарды) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 0.2.3.1 қарапайым түрде өз сезімін, эмоциясын білдіре алу | |||
3 Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдарды) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | |||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 0.4.1.1 өз жұмысын қарапайым тәсілмен. жай сөз тіркестерін ("Бұл менің суретім") пайдаланып, таныстыру | |||
4-тоқсан | |||||
Тағам және сусын | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 0.2.3.1 қарапайым түрде өз сезімін, эмоциясын білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 0.3.1.1 шығармашылдықты танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның кейбір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдарды) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 0.4.3.1 ауызша-дактильді түрде жасалған жұмысқа есеп беру | |||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 0.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, мұғалімнің берген тапсырмаларын ауызша-дактиль түрде және жазбаша түрде орындау | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлеу құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 0.1.2.1 жасаған жұмысқа есеп беру. Жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарды сұрай алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 0.2.2.1 ұлттық мәдениетінің элементтерімен танысу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 0.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдарды) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | |||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация,талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 0.4.1.1 өз жұмысын қарапайым тәсілмен жай сөз тіркестерін ("Бұл менің суретім") пайдаланып, таныстыру | |||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 0.4.3.1 ауызша-дактильді түрде жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
2) 1-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
Өзім туралы | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде)сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 1.2.1.1 қоршаған ортаның кейбір ерекшеліктерін, таныс бейнелер мен пішіндерді білу (түс, фактура, пішін) | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 1.2.3.1 ең қарапайым түрде өз сезімін білдіру: "әдемі", "әдемі емес", "ұнайды", "ұнамайды" | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 1.3.2.1 қарапайым әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | |||
3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 1.3.1.1 қарапайым әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 1.4.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
Менің мектебім | Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 1.2.1.1 қоршаған ортаның кейбір ерекшеліктерін, таныс бейнелер мен пішіндерді білу (түс, фактура, пішін) | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 1.3.1.1 қарапайым әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 1.3.2.1 қарапайым әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.1 трафареттерді бастырып, белгілеу, қию. пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін қарапайым тәсілдермен жинап, қосу | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 1.4.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 1.4.3.1 ауызша және жазбаша ұсыныстар бойынша жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
2-тоқсан | |||||
Менің отбасым және достарым | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 1.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларымен танысу | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 1.2.3.1 ең қарапайым түрде өз сезімін білдіру: "әдемі", "әдемі емес", "ұнайды", "ұнамайды" | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 1.3.1.1 қарапайым әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 1.3.2.1 қарапайым әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.4 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | ||||
Бізді қоршаған әлем | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 1.2.1.1 қоршаған ортаның кейбір ерекшеліктерін, таныс бейнелер мен пішіндерді білу (түс, фактура, пішін) | ||||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 1.3.1.1 қарапайым әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 1.3.2.1 қарапайым әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.1 трафареттерді бастырып, белгілеу, қию. пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін қарапайым тәсілдермен жинап, қосу | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 1.4.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 1.4.3.1 ауызша және жазбаша ұсыныстар бойынша жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
3-тоқсан | |||||
Саяхат | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш. тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 1.2.3.1 ең қарапайым түрде өз сезімін білдіру: "әдемі", "әдемі емес", "ұнайды", "ұнамайды" | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 1.3.2.1 қарапайым әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдар, мозаика) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 1.4.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 1.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларымен танысу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.1 трафареттерді бастырып, белгілеу, қию. пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін қарапайым тәсілдермен жинап, қосу | |||
1.3.3.4 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | |||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1. Презентация | 1.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйым) қарапайым тәсілмен таныстыру | |||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 1.4.3.1 ауызша және жазбаша ұсыныстар бойынша жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
4-тоқсан | |||||
Тағам және сусын | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 1.2.3.1 ең қарапайым түрде өз сезімін білдіру: "әдемі", "әдемі емес", "ұнайды", "ұнамайды" | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 1.3.1.1 қарапайым әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.1 трафареттерді бастырып, белгілеу, қию. пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін қарапайым тәсілдермен жинап, қосу | ||||
1.3.3.3 қарапайым тәсілдерді қолданып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 1.4.3.1 ауызша және жазбаша ұсыныстар бойынша жасалған жұмысқа есеп беру | |||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 1.1.1.1 мұғалімнің берген нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау. Мұғалімнің көмегімен ауызша және жазбаша түрде сұраныс жасай алу | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасын дамыту) | 1.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдерді құрастыру, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 1.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларымен танысу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 1.3.3.2 белгілі бір материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдар, мозаика) пайдаланып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | |||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 1.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйым) қарапайым тәсілмен таныстыру | |||
4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 1.4.2.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | ||||
4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 1.4.3.1 ауызша және жазбаша ұсыныстар бойынша жасалған жұмысқа есеп беру | ||||
3) 2-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
Өзім туралы | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 2.2.1.1 мұғалімнің көмегімен, үлгі бойынша қоршаған ортаның кейбір құбылыстары мен ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | ||||
2.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін ақпаратты жинақтау | |||||
2.4 Жоспарлау | 2.2.4.1 өз сөздік қорын қолданып, ұсынылған жоспар бойынша жұмыс істей алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | |||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 2.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шығармашылық жұмысты талдау | |||
Менің отбасым және достарым | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 2.2.1.1 мұғалімнің көмегімен, үлгі бойынша қоршаған ортаның кейбір құбылыстары мен ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер қолданып, ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттау | ||||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 2.3.2.1 әртүрлі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | |||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 2.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тақырып пен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
2-тоқсан | |||||
Менің мектебім | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2.Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін ақпаратты жинақтау | |||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | |||
2.3.3.3 қарапайым тәсілдерді қолданып, шығармашылық жұмыстың сырт бейнесін әсемдеп, аяқтау | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 2.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шығармашылық жұмысты талдау | |||
Менің туған өлкем | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтырут | 2.2.1.1 мұғалімнің көмегімен, үлгі бойынша қоршаған ортаның кейбір құбылыстары мен ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | ||||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 2.3.2.1 әртүрлі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 2.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) таныстырып, істелген жұмысына есеп пен баға беру ("Жұмыс әдемі шықты!") | |||
3-тоқсан | |||||
Дені саудың – жаны сау | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 2.2.1.1 мұғалімнің көмегімен, үлгі бойынша қоршаған ортаның кейбір құбылыстары мен ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер қолданып, ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттау | ||||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.2 белгілі бір тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдар, мозаика) қолданып, көлемді және көлемді емес қарапайым пішіндерді жасау | |||
2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 2.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) таныстырып, істелген жұмысына есеп пен баға беру("Жұмыс әдемі шықты!") | |||
4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тақырып пен жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | ||||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
2.1.2.1 өтініш. тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 2.2.2.1 мұғалімнің көмегімен жай сөйлемдер қолданып, ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау |
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 2.3.2.1 әртүрлі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперимент-тік) жұмыстарды өткізе алу | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | ||||
2.3.3.4 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | |||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 2.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) таныстырып, істелген жұмысына есеп пен баға беру("Жұмыс әдемі шықты!") | |||
4-тоқсан | |||||
Қоршаған орта | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 2.2.1.1 мұғалімнің көмегімен, үлгі бойынша қоршаған ортаның кейбір құбылыстары мен ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | ||||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 2.3.1.1 әр түрлі әдістерді пайдаланып, шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның белгілі бір визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 2.3.2.1 әртүрлі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.3 қарапайым тәсілдерді қолданып, шығармашылық жұмыстың сырт бейнесін әсемдеп, аяқтау | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 2.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 2.4.3.1 мұғалімнің көмегімен шығармашылық жұмысты талдау | |||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 2.1.1.1 толықтырылған сөздікті ауызша сөйлеу тілінде қолдану. Ауызша және жазбаша түрде сұраныс құрастырып, жасаған жұмысқа есеп беру, әрі қарай сөздікті толықтыру | |||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
2.1.2.1 өтініш, тілек білдіре алу, жұмысқа қажетті заттар мен құрал-жабдықтарға сұраныс жаза алу. Тізбелі жоспар қолданып, жазбаша және ауызша түрде есеп бере алу, жай диалогтарға қатысу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту |
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2.3.1 нақты материалдар мен түрлі-түсті гаммаларды таңдауда, өз сеземдерін білдіруде шығармашылық деңгейді таныту | |||
2.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін ақпаратты жинақтау | |||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 2.3.2.1 әртүрлі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 2.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, қосу | ||||
2.3.3.2 белгілі бір тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, түрлі-түсті қағазды, табиғи материалдар, мозаика) | |||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 2.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) таныстырып, істелген жұмысына есеп пен баға беру ("Жұмыс әдемі шықты!") | |||
4) 3-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
Тірі табиғат | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 3.1.2.1 өтініш, тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 3.2.1.1 берілген тілдік үлгілерге сүйеніп, қоршаған ортаның ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 3.2.2.1 мұғалімнің көмегімен, үлгілерді қолданып, ұлттық және әлем мәдениет туындыларының ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.1 шығармашылық көрініс пен идеяларды дамыту. Жұмысқа байланыстысты өз таңдауы бойынша ой-пікірін айта білу | ||||
2.4 Жоспарлау | 3.2.4.1 мұғалімнің көмегімен, білім алушылар алған білімі мен дағдыларын пайдаланып,өз жұмысын жоспарлай алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау |
3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 3.3.1.1 шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның әр түрлі визуалды элементтерін қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | ||||
3.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, қағаз, картон) қолданып, көлемді пішіндерді жасау | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен ұжыммен жасалған шығармашылық жұмысты жақсартатын идеяларды ұсыну және түсіндіру | |||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 1.Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 3.1.2.1 өтініш, тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 3.2.1.1 берілген тілдік үлгілерге сүйеніп, қоршаған ортаның ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 3.2.2.1 мұғалімнің көмегімен, үлгілерді қолданып, ұлттық және әлем мәдениет туындыларының ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден ақпаратты жинақтау | ||||
2.4 Жоспарлау | 3.2.4.1 мұғалімнің көмегімен, білім алушылар алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, өз жұмысын жоспарлай алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 3.3.2.1 күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | |||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 2.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен негізгі тәсілдердің бейнелі мәнерлігін анықтап, жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | |||
2-тоқсан | |||||
Уақыт | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 3.1.2.1 өтініш. тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден ақпаратты жинақтау | |||
2.4 Жоспарлау | 3.2.4.1 мұғалімнің көмегімен, білім алушылар алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, өз жұмысын жоспарлай алу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | |||
3.3.3.3 бейнелеу мәнерлігі бар тәсілдерді қолданып,шығармашылық жұмысты аяқтау | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен ұжыммен жасалған шығармашылық жұмысты жақсартатын идеяларды ұсыну және түсіндіру | |||
Сәулет | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 3.1.2.1 өтініш, тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 3.2.1.1 берілген тілдік үлгілерге сүйеніп, қоршаған ортаның ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 3.2.2.1 мұғалімнің көмегімен, үлгілерді қолданып, ұлттық және әлем мәдениет туындыларының ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.1 шығармашылық көрініс пен идеяларды дамыту. Жұмысқа байланыстысты өз таңдауы бойынша ой-пікірін айта білу | ||||
2.4 Жоспарлау | 3.2.4.1 мұғалімнің көмегімен, білім алушылар алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, өз жұмысын жоспарлай алу. | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 3.3.2.1 күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | ||||
3.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, қағаз, картон) қолданып, көлемді пішіндерді жасау | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау |
4.1 Презентация | 3.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Жұмыстың жасалу үрдісі мен тізбелі жоспарын айтып, түсіндіру | |||
3-тоқсан | |||||
Өнер | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
3.1.2.1 өтініш, тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 3.2.1.1 берілген тілдік үлгілерге сүйеніп, қоршаған ортаның ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттау | |||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 3.2.2.1 мұғалімнің көмегімен, үлгілерді қолданып, ұлттық және әлем мәдениет туындыларының ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.4 Жоспарлау | 3.2.4.1 мұғалімнің көмегімен, білім алушылар алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, өз жұмысын жоспарлай алу. | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | |||
3.3.3.3 бейнелеу мәнерлігі бар тәсілдерді қолданып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||||
4. Презентация, талдау және бағалау |
4.1 Презентация | 3.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Жұмыстың жасалу үрдісі мен тізбелі жоспарын айтып, түсіндіру. | |||
4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен негізгі тәсілдердің бейнелі мәнерлігін анықтап, жұмысты жасауда пайдалынған материалдар туралы айту | ||||
4-тоқсан | |||||
Су – тіршілік көзі | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту |
3.1.2.1 өтініш. тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру |
3.2.1.1 берілген тілдік үлгілерге сүйеніп, қоршаған ортаның ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.1 шығармашылық көрініс пен идеяларды дамыту. Жұмысқа байланыстысты өз таңдауы бойынша ой-пікірін айта білу | ||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 3.3.1.1 шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның әр түрлі визуалды элементтерін қолдану | |||
3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 3.3.2.1 күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 3.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 3.4.3.1 мұғалімнің көмегімен ұжыммен жасалған шығармашылық жұмысты жақсартатын идеяларды ұсыну және түсіндіру | |||
Демалу мәдениеті. Мерекелер | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 3.1.1.1 сөздік қорын толықтыру, жасалған жұмысқа ауызша және жазбаша түрде толық есеп беру. Мұғалімнің және сыныптастарының берген тапсырмалары мен нұсқаларын ауызша және жазбаша түрде орындау | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 3.1.2.1 өтініш, тілек білдіру, ұжымдық, жұптық, топтық диалогтарға қатысу. Толық сөйлемдерді қолданып, есеп бере алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | ||||
2.Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 3.2.2.1 мұғалімнің көмегімен, үлгілерді қолданып, ұлттық және әлем мәдениет туындыларының ерекшеліктерін анықтау | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 3.2.3.1 шығармашылық көрініс пен идеяларды дамыту. Жұмысқа байланыстысты өз таңдауы бойынша ой-пікірін айта білу | ||||
3.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден ақпаратты жинақтау | |||||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 3.3.2.1 күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 3.3.3.1 өлшеп, белгілеп қию, пішінін келтіріп, үлгіге ұқсас етіп, материал мен компоненттерін әр түрлі тәсілдермен жинап, біріктіріп қосу | ||||
3.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, қағаз, картон) қолданып,көлемді пішіндерді жасау | |||||
4 Презентация, талдау және бағалау |
4.1 Презентация | 3.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Жұмыстың жасалу үрдісі мен тізбелі жоспарын айтып, түсіндіру | |||
5) 4-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | ||||
Менің Отаным - Қазақстан | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптасты-рып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш, тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 4.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қоршаған ортаның күрделі бейнелері мен пішіндерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсініп, сипаттау (түс, фактура, пішін) | ||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | |||
4.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден жинақталған ақпаратты іріктей алу (компьютерлік ақпаратты қосқанда) | ||||
2.4 Жоспарлау | 4.2.4.1 сабақта алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, жұмысты жоспар бойынша орындай алу, | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.1 ыңғайлы әдіспен өлшеп, белгілеп қию. Пішінін келтіріп, белгілі бір тізбелікті материал мен компоненттерін нақты етіп жинап, біріктіріп қосу | ||
4.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, түрлі-түсті қағаз, картон) араластыра қолданып, көлемді пішіндерді жасау | ||||
4.3.3.5 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 4.4.3.1 шығармашылық жұмысты бағалап, оны жақсарту үшін ұсыныстар енгізе алу | ||
Адами құндылықтар | 1.Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 4.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қоршаған ортаның күрделі бейнелері мен пішіндерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсініп, сипаттау (түс, фактура, пішін) | ||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 4.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын, қолөнерін, дизайнді меңгеру барысында ерекшеліктерін анықтау және сөздік үлгілерді қолданып, түсіндіру | |||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 4.3.2.1 өте күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, өз бетімен таңдап алынған табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | ||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 4.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | |||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен жұмысты жасауда қолданылған тәсілдердің бейнелі мәнерлігін салыстырып, жасалу техникасы туралы айту | ||
2-тоқсан | ||||
Мәдени мұра | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | ||
4.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден жинақталған ақпаратты іріктей алу (АКТ-ны қосқанда) | ||||
2.4 Жоспарлау | 4.2.4.1 сабақта алған білімі мен дағдыларын пайдаланып, жұмысты жоспар бойынша орындай алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.3 бейнелеу мәнерлігі бар тәсілдерді (оның ішінде АКТ-ны қолдана отырып) қолданып, шығармашылық жұмысты аяқтау | ||
4.3.3.5 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 4.4.3.1 шығармашылық жұмысты бағалап, оны жақсарту үшін ұсыныстар енгізе алу | ||
Мамандықтар әлемі | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 4.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қоршаған ортаның күрделі бейнелері мен пішіндерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсініп, сипаттау (түс, фактура, пішін) | ||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 4.3.2.1 өте күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, өз бетімен таңдап алынған табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | ||
4.3.2.2 жұмыс істеу үшін ұқсас (альтернативті) материалдар мен өзгеше әдістерді ұсыну | ||||
3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.1 ыңғайлы әдіспен өлшеп, белгілеп қию. Пішінін келтіріп, белгілі бір тізбелікті материал мен компоненттерін нақты етіп жинап, біріктіріп қосу | |||
4.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, түрлі-түсті қағаз, картон) араластыра қолданып, көлемді пішіндерді жасау | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 4.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Мұғалімнің көмегімен жұмыстың негізгі ойы мен жасалу үрдісін айтып, түсіндіру | ||
3-тоқсан | ||||
Табиғи құбылыстар | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 4.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қоршаған ортаның күрделі бейнелері мен пішіндерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсініп, сипаттау (түс, фактура, пішін) | ||
2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 4.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын, қолөнерін, дизайнді меңгеру барысында ерекшеліктерін анықтау және сөздік үлгілерді қолданып, түсіндіру | |||
3.Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 4.3.1.1 шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның әр түрлі визуалды элементтері мен комбинацияларын қолдану | ||
3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.1 ыңғайлы әдіспен өлшеп, белгілеп қию. Пішінін келтіріп, белгілі бір тізбелікті материал мен компоненттерін нақты етіп жинап, біріктіріп қосу | |||
4.3.3.3 бейнелеу мәнерлігі бар тәсілдерді (оның ішінде АКТ-ны қолдана отырып) қолданып, шығармашылық жұмысты аяқтау | ||||
4. Презентация, талдау және бағалау |
4.1 Презентация | 4.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Мұғалімнің көмегімен жұмыстың негізгі ойы мен жасалу үрдісін айтып, түсіндіру | ||
4.2 Жұмыс жасаудың анализі | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен жұмысты жасауда қолданылған тәсілдердің бейнелі мәнерлігін салыстырып, жасалу техникасы туралы айту | |||
Қоршаған ортаны қорғау | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.2 Тарих, мәдениет және дәстүрлерді білу және түсіну | 4.2.2.1 ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын, қолөнерін, дизайнді меңгеру барысында ерекшеліктерін анықтау және сөздік үлгілерді қолданып, түсіндіру | ||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 4.3.2.1 өте күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып өз бетімен таңдап алынған табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | ||
4.3.2.2 жұмыс істеу үшін ұқсас (альтернативті) материалдар мен өзгеше әдістерді ұсыну | ||||
3.1 Қоршаған ортаны бейнелеу | 4.3.1.1 шығармашылық идеяларды танытып, көрсету үшін, қоршаған ортаның әр түрлі визуалды элементтері мен комбинацияларын қолдану | |||
3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.5 шығармашылық жұмысты жасауда қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін қолдану | |||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.1 Презентация | 4.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Мұғалімнің көмегімен жұмыстың негізгі ойы мен жасалу үрдісін айтып, түсіндіру | ||
4-тоқсан | ||||
Ғарышқа саяхат | 1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | |
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту |
2.1 Қоршаған ортаны танып, түсіну, өмірлік түсініктерді толықтыру | 4.2.1.1 мұғалімнің көмегімен қоршаған ортаның күрделі бейнелері мен пішіндерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсініп, сипаттау (түс, фактура, пішін) | ||
2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 4.3.2.1 өте күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, өз бетімен таңдап алынған табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар мен материалдарды қолданып, бақылау (эксперименттік) жұмыстарды өткізе алу | ||
3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.1 ыңғайлы әдіспен өлшеп, белгілеп қию. Пішінін келтіріп, белгілі бір тізбелікті материал мен компоненттерін нақты етіп жинап, біріктіріп қосу | |||
4.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, түрлі-түсті қағаз, картон) араластыра қолданып, көлемді пішіндерді жасау | ||||
4.3.3.4 шығармашылық жұмысты жасауда өз бетімен әдіс-тәсілдерді таңдап алу | ||||
3.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 4.3.4.1 техника қауіпсіздігін сақтап, материал мен құрал-жабдықтарды пайдалану | |||
4 Презентация, талдау және бағалау | 4.3 Шығармашылық жұмысты талдау | 4.4.3.1 шығармашылық жұмысты бағалап, оны жақсарту үшін ұсыныстар енгізе алу | ||
1. Заттық-тәжірибелік іс-әрекет арқылы сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту | 1.1 Сөйлеу тілін қалыптастырып, дамыту. Тілдік үлгілерді қабылдап, түсініп, қайталап айту | 4.1.1.1 мұғалімнің және сыныптастарының ауызша және жазбаша түрде берген жай және күрделі нұсқаларын түсініп, орындау. Орындаған жұмысты кезеңмен сипаттап, ұжымға тілек білдіріп немесе тапсырма бере алу | ||
1.2 Мұғалімнің көмегімен үлгі бойынша ұқсас сөйлем құрастыру. Өз бетімен сөйлеу тілін дамыту, (жағдайға байланысты немесе жағдайдан тыс кезде) сөйлеу қарым-қатынасын дамыту | 4.1.2.1 ұжыммен бірлесп жасаған жұмыс бойынша айта алу, өзінің жеке жұмысы бойынша айьа алу. Ұжымның жасаған жұмысын бағалай алу. Өтініш. тілектерін білдіре алу, жағдайдан тыс кезде сөйлеу қарым-қатынасында бар сөздігін қолдана алу | |||
2. Шығармашылық идеяларын дамыту | 2.3 Шығармашылық идеяларын дамыту | 4.2.3.1 өз идеяларын шығармашылықпен ұсынуға көмек көрсету, өз ой-сезімін әр түрлі әдіспен білдіре алу | ||
4.2.3.2 шығармашылық идеяны дамыту үшін әр түрлі мәліметтерден жинақталған ақпаратты іріктей алу (АКТ-ны қосқанда) | ||||
2.4 Жоспарлау |
4.2.4.1 | |||
3. Шығармашылық жұмысты жасау және дайындау | 3.2 Шығармашылық жұмыстың материалы мен жасау техникасы | 4.3.2.1 өте күрделі әдістер мен техниканы пайдаланып, өз бетімен таңдап алынған табиғи, бейнелеу және жасанды құрал-жабдықтар | ||
3.3 Дайындау технологиялары | 4.3.3.1 ыңғайлы әдіспен өлшеп, белгілеп қию. Пішінін келтіріп, белгілі бір тізбелікті материал мен компоненттерін нақты етіп жинап, біріктіріп қосу | |||
4.3.3.2 әр түрлі тәсілдер мен материалдарды (ермексаз, табиғи материалдар, конструктор, түрлі-түсті қағаз, картон) араластыра қолданып, көлемді пішіндерді жасау | ||||
4.3.3.4 шығармашылық жұмысты жасауда өз бетімен әдіс-тәсілдерді таңдап алу | ||||
4 Презентация, талдау және бағалау |
4.1 Презентация | 4.4.1.1 өз жұмысын (эскиз, бұйымды) арнайы терминологияны пайдаланып, таныстыру. Мұғалімнің көмегімен жұмыстың негізгі ойы мен жасалу үрдісін айтып, түсіндіру | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 230-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - 4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 230-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруға негізгі бағдарлар болып табылады.
3. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
4. Қазіргі кезеңде естімейтін білім алушының өз бетімен білімге ие болу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
5. Тұлғаға-бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
6. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
7. Әр пәннің оқу бағдарламаларында үш тілде білім беруді іске асыру қарастырылған, онда үш тілді меңгертіп қана қоймай, сол сияқты білім алушылардың сыныптан тыс жұмыстарын да үш (қазақ, орыс және ағылшын) тілде ұйымдастыру ұсынылған. Көптілді оқу ортасын құруда әр пәннің қосқан үлесі үш тілде білім беру саясатын іске асыруды қамтамасыз етеді. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
8. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
9. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелер қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
10. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
11. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, білім құмарлылық өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
12. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқыту мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
13. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патроиотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарының негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқы тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын берік тұрақты тұлғалық бағдары.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
14. "Түзету ырғағы" сабағын жүргізу – музыка тыңдау, ән айту, музыкалық қимыл жасау, би билеу, музыка аспаптарында ойнау түрлерінен құралады. Ән айту барысында білім алушылардың дауыс ерекшеліктері ескеріледі. Сондықтан хормен орындауға үйретудің алғашқы кезеңінде білім алушылардың ән айту тәртібінің сақталуы жіті қадағаланып, ән айту барысында тынысты үнемді пайдалану тәсілі мен есту қабілетін дамытатын вокалдық тапсырмалар беріледі.
15. "Түзету ырғағы" пәнінің негізгі міндеттері:
1) пән арқылы естімейтін білім алушылардың қоғамдық мәдениетін дамыту;
2) музыкалық білімдеріне сүйене отырып, естімейтін білім алушылардың Отанға деген сүйіспеншілігін, эстетикалық көзқарасын тәрбиелеу;
3) естімейтін білім алушылардың шығармашылық білімі, ақыл-ойы мен дене дамуына ықпал жасау;
4) есту қабілетін дамыта отырып, өз бетінше сөйлеуін қалыптастыру;
5) бағдарлама бірнеше бөлімдерді қамтыған:
музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету;
музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету;
өлеңді, әнді мәнерлеп айту;
6) фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
16. Құндылыққа бағытталған тәсіл:
1) оқытудағы құндылыққа бағытталған тәсіл – ол оқу әрекетін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан ұйымдастыру және жүзеге асыру, нәтижелерге қол жеткізу және пайдаланудың әдісі. Құндылыққа бағытталған оқу процесі білім алушы тұлғасының бойында мақсатты түрде құндылықтар жүйесін қалыптастырады. Құндылықтарға бағытталу – ол тұлғаның өз әрекетінде жетекшілікке жекелеген құндылықтарды таңдап алу (құндылықтарға бағдарлану қабілеттілігі) қабілеттілігі (қасиеті), және оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіну және қабылдау қабілеттілігі. Құндылықтарды жүзеге асыру дегеніміз құндылықтардан шығатын талаптарға сай болу және күнделікті өмірді сол талаптарға бағындыру. Құндылықтардың мәні қоғамда сәтті әрекет ету үшін қажетті ережелерді, дағдыларды, өмір салтын, жүріс-тұрысты қалыптастыруда көрініс табады;
2) құндылықтар – қоғам қолдайтын және адамдардың көпшілігі мойындайтын белгілі нысандардың және құбылыстардың, адамдық қасиеттер мен өзін-өзі ұстау ережелерінің тұлғалық және әлеуметтік-мәдени маңыздылығы. Құндылықтар тұлғаны ынталандырудың өте маңызды факторы ретінде жүріс-тұрыс пен іс-әрекеттерді бағдарлайды. "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының құндылықтары орта білім беру құндылықтарының негізі болып табылады. Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық және өмір бойғы білім - орта білім берудің құндылықтары ретінде белгіленді.
17. Тұлғаға бағытталған тәсіл:
1) тұлғаға бағытталған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, оқу процесінде тұлғаны, оның жеке психикалық және физиологиялық ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен жүріс-тұрыс уәждерін, әлеуетті қабілеттіліктерін ескере отырып үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның шығармашылық қабілеттерін толық ашу.
18. Іс-әрекеттік тәсіл:
1) іс-әрекеттік тәсілдің негізгі мазмұны – білім алушы білімді дайын күйінде алмай, оны өзі табады, өзінің оқу әрекетінің мазмұны мен түрлерін ұғынады, оның ережелер жүйесін түсінеді және қабылдайды, жетілдіруге белсенді қатысады. Ол өз кезегінде білім, оқу біліктері мен дағдыларының және кең ауқымды дағдылардың белсенді әрі сәтті қалыптасуын қамтамасыз етеді. Білім алушылардың оқу әрекеттері келесі басты санаттар бойынша топтастырылған: "біледі", "түсінеді", "талдайды", "жинақтайды", "бағалайды".
19. Сараланған тәсіл:
1) білім алушылардың ерекшеліктерінің негізінде оқу топтарына әр түрлі мүмкіндіктер туғызатын дербес оқу процесі болып табылады. Сараланған тәсілге әр түрлі топтағы білім алушылардың оқу іс-әрекетін арнайы дайындалған құралдар мен қызметті саралау әдістерінің көмегімен ұйымдастыру кіреді. Саралап оқыту жұмысын ұйымдастырудың шарты күрделілігі, танымдық қызығушылығы, мұғалім тарапынан көмек көрсету сипаты жағынан айырмашылығы бар сараланған тапсырмаларды қолдану болып табылады.
20. Коммуникативтік тәсіл:
1) білім берудегі коммуникативтік тәсіл дегеніміз ақпаратты тарату мен жариялауда, білім, білік және дағдылармен алмасуда екіден асатын адамдардың сөйлеу арқылы атқарылатын әрекеттесу процесі. Коммуникативтік тәсіл нәтижесі болып тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі, яғни тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдалана және қатынас жағдайына сай тиімді қатынас жүріс-тұрысын таңдай отырып, түрлі жағдайларда қатынас әрекетінің басқа қатысушыларымен ой бөлісу және алмасу қабілеттілігі болып табылады. Коммуникативтік тәсілге сәйкес ұйымдастырылған оқу процесі қарым-қатынас икемділігін қалыптастыратын тапсырмаларды және шынайы қатынас жағдайларына сай жұмыс режимдерін (жұптық және топтық жұмыстарды) енгізу.
21. Ортақ тақырыптар негізінде оқыту:
1) "Түзету ырғағы" оқу пәнінің "ортақ тақырыптарының" мазмұны білім алушының жақын аймағынан, яғни оның өз іс-әрекетімен тікелей байланысты тақырыптарды оқудан басталады.
22. Ойын іс-әрекеттері арқылы оқыту:
1) оқыту әдісі ретінде ойын түрін қолдану білім алушылардың танымдық қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді. Музыкалық іс-әрекеттер процесінде ойынды қолдану білім алушылардың музыкалық есте сақтау, ассоциативтік-бейнелік және шығармашылық ойлау, есту, ырғақтық, орындаушылық дағдыларын және музыкалық білімдерін дамытуға мүмкіндік береді;
2) оқытудың ойын технологияларының басты элементтері – ойын алдында білім алушыларға нақты оқу мақсаты қойылады; ойын арқылы белгілі педагогикалық нәтижеге қол жеткізу жоспарланады, оқу әрекеті ойын ережелеріне бағынады, оқу материалы ойынның құралы болып табылады. Білім алушылардың сабақтағы ұжымдық іс-әрекетін ұйымдастыруға бағытталған ойын әдісі арқылы, олардың шағын топтың өзге мүшелерінің пікірін сыйлауына, әртүрлі өнімді іс-әрекет негізінде соңғы нәтижені алдын-ала көре білуіне, өзіндік іс-әрекетін жоспарлауына, мақсатқа жету амалдарын таңдауына мүмкіндік беріледі.
23. Көркемдік-музыкалық тәсіл:
1) бастауыш мектеп білім алушыларының жас ерекшеліктеріне сәйкес түрлі музыкалық іс-әрекет (орындаушылық, музыкалық-шығармашылық, коммуникативтік және сөйлеу іс-әрекеті) барысында музыкалық сауат негіздерін қолдану нәтижелеріне қол жеткізуге бағытталған білім алушылардың және білім алушы топтарының оқу-танымдық іс-әрекеттері. Білім алушылардың музыкалық іс-әрекеттері тек сабақтармен ғана шектелмейді, сонымен бірге сабақтан тыс іс-әрекеттермен кіріктірілуі, оның ішінде білім алушылардың түрлі шығармашылық-музыкалық, драмалық үйірмелерге қатысуымен қарастырылады.
24. Берілген тәсілдер:
1) әрбір білім алушының музыкалық білімін одан әрі дамыту мақсатында әрбірінің жеке пікірін құрметтеу және қолданыстағы білімдер мен дағдыларды қолдану маңыздылығын түсіну;
2) арнайы тапсырмалар мен педагогикалық қызмет түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
3) білім алушыларға өмірден алынған мысалдар арқылы мәселелерді шешудің стратегияларын модельдеу;
4) білім алушылардың зерттеу әрекеттері мен белсенді оқуын ынталандыру;
5) білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау және шығармашылық дағдыларын түрлі музыкалық іс-әрекеттерге қатысу арқылы дамыту;
6) білім алушылардың жеке, топтық және ұжымдық жұмыс түрлерін ұйымдастыру;
7) әртүрлі музыкалық іс-әрекет түрлеріне білім алушылардың белсенді қатысуы;
8) білімді өз бетімен іздену уәжін қалыптастыру;
9) "оқыту үшін бағалау" арқылы білім алушылардың білім алуын қолдау;
10) бағалаудың әртүрлі тәсілдерін одан әрі дамыту үшін қолдану;
11) әрбір білім алушының шығармашылық дағдыларын ашу үшін қолайлы орта құру;
12) білім алушыларды белсендіру және ынталандыру мақсатында оқытудың дифференциациясы;
13) пәнаралық кіріктірілуі арқылы жүзеге асырылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
25. "Түзету ырғағы" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалау жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады.
26. Критериалды бағалау – білім алушылардың оқу-танымдық қабілеттерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін, бастауыш білім берудің мақсаты мен мазмұнына сәйкес бағалау өлшемшарттарымен оқу процесінің барлық қатысушылары (білім алушылар, мектеп әкімшілігі, педагогикалық ұжым, ата-аналар мен басқа да заңды тұлғаларға) алдын-ала таныстырылған нақты анықталған білім алушылардың білім жетістігін салыстыруға негізделген бағалау процесі.
27. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген.
28. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
29. Бастауыш мектепте критериалды бағалау жүйесі қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
30. Қалыптастырушы бағалау - білім алушылардың күнделікті өмірде сабақта және/немесе үйде меңгерілген білім деңгейі мен дағдыларының қалыптасқандығын анықтайтын бағалау және оқытуда білім алушы мен мұғалімнің өзара қарым-қатынасын белсенді жүзеге асырады, білім алушыларға жаңа материалды оқу барысында олардың тапсырманы қаншалықты дұрыс орындағанын және оқытудың мақсаттары мен күтілетін нәтижеге жетуін түсінуге мүмкіндік береді.
31. Жиынтық бағалау - білім деңгейі және тоқсан соңындағы оқу бағдарламасы бөлімдерін аяқтауы бойынша білім алушылардың білімді меңгеруі мен дағдыларының қалыптасу деңгейін анықтайтын бағалау.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
33. "Түзету ырғағы" кабинеті сабақтарды өткізуге ыңғайлы және білім алушылардың кіші және үлкен топтарда еркін жұмысын қамтамасыз ету үшін жылжымалы үстелдер мен орындықтары бар үлкен бөлме болады. Кабинеттегі жиһаздың орналасуы білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай болады. Кабинетте музыкалық жабдықтарды, аудио-, бейнетехникаларды қосуға ыңғайлы болу үшін электр розеткаларды кабинеттің бірнеше жерлеріне орналастырған жөн.
34. "Түзету ырғағы" пәні келесі оқу пәндерімен байланысты:
1) "Қазақ тілі", "Орыс тілі": қазақ және орыс тілдерінде әндерді үйрену арқылы сөздік қорлары толығады; қазақ әндерін орындау арқылы қазақ тіліне тән дыбыстармен жұмыс жасалады;
2) "Бейнелеу өнері": ән айту мен билеу кезінде бейнелік туындыларды қолданады;
3) "Дүние тану": өмірлік тәжірибені қолдану, музыкалық туындылармен жұмыс барысында экскурсия материалдары; музыкада кездесетін қоршаған әлемдегі жануарлар мен тұрғылықты жерлерді аталуы, табиғат үлгілерінің қатынасы;
4) "Математика": қарапайым математикалық түсініктер, қозғалыстарды талдаудағы білімдер мен ұғымдар (жоғары-төмен секіру, кең және тар адымдау...), музыкалық туындылардағы ырғақтық суреттерді құрастыру (метр, ырғақ, әдеп, буындар саны, шумақтар саны);
5) "Дене шынықтыру": негізгі қозғалыстың (иілу, бүгілу, тербелу....) дене шынықтыру бағдарламасына сәйкес музыкамен өткізілуі.
35. "Түзету ырғағы" бағдарламасы 5 бөлімнен тұрады:
1) музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету;
2) музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету;
3) қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету;
4) дыбыстардың айтылуын дағдыландыру;
5) өлең, әнді мәнерлеп айту.
36. "Түзету ырғағы" сабағында қажетті құралдармен, музыкалық аспаптармен, магнитофон, кассета, дискілермен (күйтабақтармен) жабдықтап, жаттығу барысында қолданылатын гимнастикалық құралдар (шеңберлер, шарлар, жалаушалар, доптар, жіптер, гимнастикалық таяқшалармен) және шулы ойыншықтармен қамтамасыз етіледі. "Түзету ырғағы" сабағын арнайы қосымша музыкалық білімі бар сурдопедагог жүргізеді. Сабаққа білім алушылар спорт киімдерін киіп қатысады.
37. "Түзету ырғағы" бағдарламасы әр түрлі коррекциялық жұмыс түрлерін қамтиды: музыканы тыңдап-ажыратып айту, музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрену, өлеңді, әнді мәнерлеп айтуды үйрену, фонетикалық ырғақ жаттығуларын пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру, сөздік материалдарды қабылдау, сөйлеу тіліне қойылатын талаптарды орындау.
38. Кабинетте интерактивтік, маркерлік және көрсетілім тақталары болады.
39. Пәнді тиімді оқыту үшін қажетті құрал-жабдықтар:
1) жабдықталған компьютер (монитор, дыбыс ұлғайтқыштар (колонкалар), микрофон);
2) домбыра, фортепиано, синтезатор, баян, аккордеон;
3) фонотека (CD-музыкалық жазбалар қоры);
4) музыкалық орталық;
5) бейнекамера;
6) фотоаппарат;
7) қазақ халқының ұлттық музыкалық аспаптары: домбыра, қоңырау, сылдырмақ;
8) білім алушыларға арналған музыкалық аспаптар жиынтығы: ксилофон, металлофон, бубен, маракастар, білім алушылар барабандары.
40. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұны:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау |
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | ||
1.3 Музыка ырғағына сай ойындарды ойнау | ||
2 | Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу |
2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | ||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | ||
3 | Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау |
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | ||
4 | Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу |
4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | ||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | ||
5 | Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну |
5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру |
41. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 1.2.1.1: "1" - сынып, "2" - бөлім, "1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
42. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету":
2-кесте
Бөлімшелер | Дайындық сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1.1 Жай сапқа тұруды орындау |
0.1.1.1 жай сапқа тұру (қатар-қатар, дөңгелене) |
1.1.1.1 жай сапқа тұру (1-2-3 сызыққа тұру, қатарға, бағанамен тұру) | 2.1.1.1 топтың сапқа басқаша тізілуі (жиналып шеңберге тұру, шеңбердің кеңейіп, жиналуын жасай білу) | 3.1.1.1 сапқа тұрып, орнын ауыстыру, жүрудің әр түрін орындау (ирелеңдеп, бірінің артынан бірі жүру) |
4.1.1.1 әшекейлі (бейнелі) сап түзеу, топтағы сап тұру орннын ауыстыру |
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 0.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес жай гинастикалық қимылдарды (еңкею, басты, денені бұру, қолды әр түрлі жағдайда созу, бүгу) | 1.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес аяқ, қол, дене иықтарымен әр түрлі қимылдар жасау: қолды жоғары төмен сермеу; аяқтың ұшына көтеріліп, созылу |
2.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды иыққа қойып, алға- артқа айналдыру, қолды екі жаққа созып, кеудемен оң-солға иілу |
3.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды екі жаққа көтеріп, алға, артқа бірдей айналдыру; басты оңға, солға жай айналдырып бұру | 4.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу; оңға-солға аунау |
0.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | 1.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) |
2.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | 3.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | 4.1.2.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | |
0.1.2.3 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау, бір-бірден немесе жұппен айналу | 1.1.2.3 халық билерінде кездесетін қимылдарды орындау аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | 2.1.2.3 би қимылдарын музыка ырғағымен эмоциялық көңіл-күймен дұрыс орындау; қазақ, орыс билерінде кездесетін қимылдарды орындау |
3.1.2.3 қарапайым би қимылдарын орындау: вальс жүрісі, бүйірлік жүріс | 4.1.2.3 би композицияларындағы негізгі би элементтерін ырғақпен, көңіл-күймен, бидің суретін сақтай отырып, орындау | |
1.3 Музыка ырғағына сай ойындарды ойнау | 0.1.3.1 "Сақина тастау", "Ақ қаздар" "Кім артық?" | 1.1.3.1 "Ақ серек-Көк серек" (қазақ халық әні), "Поезд" (Қазақстан халық әндері) | 2.1.3.1 "Мысық пен тышқандар", "Орамал тастау" (Құрманғазы күйі "Балбырауын") | 3.1.3.1 "Ақ сандық, көк сандық" (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) |
4.1.3.1 "Аңшылар мен қояндар" ("Ақсақ құлан" күйі) |
2) "Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету":
3-кесте
Бөлімшелер | Дайындық сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу |
0.2.1.1 тыңдаған әннің басын, аяғын, ажырату |
1.2.1.1 әнді жеке дауыста, хормен айтылуын тыңдап, ажырату | 2.2.1.1 әннің графикалық жазуына сүйене отырып, ән фрагменттерін (қайырмасын, шумағын) ажырату | 3.2.1.1 музыкалық шығармаларды тақырыптар бойынша тыңдау: "қазақ халық күйлері", "халық әндері" | 4.2.1.1 музыкалық шығармаларды тақырыптары бойынша тыңдау: классикалық шығарма, эстрадалық шығарма |
2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату |
0.2.2.1 берілген музыканы тыңдап, көңілді, қайғылы сипатын ажырату | 1.2.2.1 берілген музыкалық шығармаларды тыңдап, бір жанрдағы 2-3 шығарманың ішінен ажырату (марш, би, ән) | 2.2.2.1 есту арқылы 2/4, 3/4 өлшемінде берілген шығармаларды тыңдап, ажырату (бірқалыпты пьеса, үздік-создық пьеса) |
3.2.2.1 тыңдаған музыкалық шығармаларды жанрына қарай ажырату (салтанатты марш, әдемі вальс) | 4.2.2.1 әр түрлі жанрлармен берілген шығармадағы ерлер мен әйел дауысын есту арқылы тыңдап, ажырату (опералық айту) |
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 0.2.3.1 есту арқылы қатты дауыспен берілген музыканы тез, жай, баяу темпін қабылдап, ажырату | 1.2.3.1 есту арқылы домбыра, даңғара, фортепиано, бубеннің, музыкалық аспаптарының дыбыстарын қабылдап, ажырату |
2.2.3.1 есту арқылы музыкалық шығармаларды және жай, тез музыканы қабылдау (полька, марш, вальс) | 3.2.3.1 есту арқылы домбыра, фортепиано скрипка, симфониялық, халық аспаптар оркестірін және ерлер мен әйел дауысын ажырату | 4.2.3.1 есту арқылы қысқа музыкалық ертегілердің мазмұнынын түсініп, қабылдау. Тыңдаған музыканы темпіне биіктігіне - тембіріне байланысты ажырату |
3) "Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету":
4-кесте
Бөлімшелер | Дайындық сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 0.3.1.1 қарапайым аспаптарда қалыпты темпте ойнауды үйрету (сылдырмақ, румба, маракас) (екілік ұзақтылықтағы әуен) | 1.3.1.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу |
2.3.1.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба,сылдырмақта орындау (полька, вальс) | 3.3.1.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен (фортепиан, аккордеон) шағын қарапайым шығармаларды орындау | 4.3.1.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, берілген халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) |
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
0.3.2.1 есту арқылы домбыра, қобыз, шаңқобыз аспаптардың дыбыс бояуын қабылдап, ажырату |
1.3.2.1 есту арқылы балалайка, гармоника аспаптарының дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | 2.3.2.1 есту арқылы халық оркестрдегі аспаптарды тыңдап, ажырату |
3.3.2.1 есту арқылы қазақ халқының музыкалық аспаптары мен классикалық аспаптардың дыбыс бояуын ажырату | 4.3.2.1 есту арқылы хор түрлерін (білім алушылар, әйел, ер, аралас) анықтап, тану, аспаптардың құрамына қарай халық (қазақ, орыс) және симфониялық оркестрлерді ажырату |
4) "Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру":
5-кесте
Бөлімшелер | Дайындықсынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу |
0.4.1.1 бір тыныста дауыстыларды (а, о, у, ы, э, и) есту арқылы қабылдап, айту | 1.4.1.1 бір тыныста дауысты дыбыстар (а, о, у, ы, э, и) мен дифтонгтарды (а, о, у, ы, э, и) ұзақ, қысқа айту |
2.4.1.1 бір тыныста дауыстыларды (8-10 сек) созып, ызың дауыссыздарды дұрыс айту | 3.4.1.1 бір тыныста берілген барлық дауыстыларды ажыратып, айта білу | 4.4.1.1 қалыпты дауыспен дауысты дыбыстарды саралап жіктеп айту |
0.4.1.2 бауыссыз дыбыстарды (п, т, к, ф, м, б) дұрыс айту | 1.4.1.2 дауыссыздарды мұрын жолды, ауыз қуысты дыбыстарды саралап жіктеп, дұрыс айту |
2.4.1.2 дауыссыздарды ысқырық, ызың етіп саралап жіктеп, дұрыс айту | 3.4.1.2 сөз бен сөз тіркестерде мұрын жолды, ауыз қуысты дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп, айту | 4.4.1.2 сөз бен сөз тіркестерде барлық дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп айту | |
4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту |
0.4.2.1 дауысты өзгертіп, көңіл-күйін білдіріп айта алу (қалыпты, жай, сыбырлап) | 1.4.2.1 дауыс биіктігін, күшін және тембрін сақтай отырып, берілген сөз тіркестерін айту | 2.4.2.1 дауыс биіктігін өз бетімен өзгерте білу (қысқа сөйлемдер мен сөз тіркестерде) | 3.4.2.1 дауыс биіктігін, тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп сөйлемдердіайта алу | 4.4.2.1 қысқа өлеңдерді эмоционалды көңіл-күйін білдіріп, ырғақты-интонациялық суретін сақтай отырып, айта алу |
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.4.3.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | 1.4.3.1 үлгі бойынша немесе еліктеу бойынша дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (4-6 күрделі сөздерде) | 2.4.3.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | 3.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әртүрлі сөйлемдерде сақтай білу | 4.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерін ажыратып, айта білу |
5) "Өлең, әнді мәнерлеп айту":
6-кесте
Бөлімшелер | Дайындық сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.5.1.1 мұғалімнің көмегімен ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу |
1.5.1.1 әртүрлі ырғақтық суреттемелерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп сақтай білу | 2.5.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | 3.5.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | 4.5.1.1 есту арқылы музыкалық шығарманың үзіндісін қабылдап, қол қимылымен дұрыс көрсете алу |
5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру |
0.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) қалыпты темпте орындай алу | 1.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) тез темпте орындай алу | 2.5.2.1 қалыпты темпте әндерді жеке (өлеңдерді) орындай алу | 3.5.2.1 әннің әр шумағын белгілі бір эмоционалды көңіл-күймен ажыратып, жеке орындау (жай, тез, қалыпты) | 4.5.2.1 жылдам темпте орындалатын әндерді (өлеңдерді) жеке орындай алу |
2.5.2.2 мұғалімнің көмегімен әндерді топтастырып, сипаттама беру | 3.5.2.2 берілген әндерді топтастырып, сипаттама бере алу | 4.5.2.2 өз бетімен айтылған әнге сипаттама бере алу | |||
2.5.2.3 өзіне ұнаған әндерді айта алу, бағалау | 3.5.2.3 жолдастарының айтылған әнін бағалай білу | 4.5.2.3 өз бетімен айтылған әндерді бағалай алу |
43. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) дайындық сынып:
7-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
Өзім туралы |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 0.1.1.1 жай сапқа тұру (қатар-қатар, дөңгелене) | ||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 0.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес жай гинастикалық қимылдарды (еңкею, басты, денені бұру, қолды әр түрлі жағдайда созу, бүгу) | ||||
0.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | |||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу | 0.2.1.1 тыңдаған әннің басын, аяғын, ажырату | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 0.3.1.1 қарапайым аспаптарда қалыпты темпте ойнауды үйрету (сылдырмақ, румба, маракас) (екілік ұзақтылықтағы әуен) | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу |
0.4.1.1 бір тыныста дауыстыларды (а, о, у, ы, э, и) есту арқылы қабылдап, айту | |||
0.4.1.2 бауыссыз дыбыстарды (п, т, к, ф, м, б) дұрыс айту | |||||
2-тоқсан | |||||
Менің мектебім |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 0.1.1.1 жай сапқа тұру (қатар-қатар, дөңгелене) | ||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 0.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес жай гинастикалық қимылдарды (еңкею, басты, денені бұру, қолды әр түрлі жағдайда созу, бүгу) | ||||
0.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | |||||
0.1.2.3 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау, бір-бірден немесе жұппен айналу | |||||
1.3 Музыка ырғағына сай ойындарды ойнау | 0.1.3.1 "Сақина тастау", "Ақ қаздар" "Кім артық?" | ||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 0.2.2.1 берілген музыканы тыңдап, көңілді, қайғылы сипатын ажырату | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 0.3.1.1 қарапайым аспаптарда қалыпты темпте ойнауды үйрету (сылдырмақ, румба, маракас) (екілік ұзақтылықтағы әуен) | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту |
0.4.2.1 дауысты өзгертіп, көңіл-күйін білдіріп айта алу (қалыпты, жай, сыбырлап) | |||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.5.1.1 мұғалімнің көмегімен ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | |||
3-тоқсан | |||||
Менің отбасым және достарым | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 0.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | ||
0.1.2.3 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау, бір-бірден немесе жұппен айналу | |||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату |
0.2.2.1 берілген музыканы тыңдап, көңілді, қайғылы сипатын ажырату | |||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 0.2.3.1 есту арқылы қатты дауыспен берілген музыканы тез, жай, баяу темпін қабылдап, ажырату | ||||
Бізді қоршаған әлем | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 0.3.1.1 қарапайым аспаптарда қалыпты темпте ойнауды үйрету (сылдырмақ, румба, маракас) (екілік ұзақтылықтағы әуен) | ||
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 0.3.2.1 есту арқылы домбыра, қобыз, шаңқобыз аспаптардың дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.4.3.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | |||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру |
0.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) қалыпты темпте орындай алу | |||
4-тоқсан | |||||
Тағам және сусын |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау |
0.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | ||
0.1.2.3 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау, бір-бірден немесе жұппен айналу | |||||
Дені саудың – жаны сау | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 0.2.3.1 есту арқылы қатты дауыспен берілген музыканы тез, жай, баяу темпін қабылдап, ажырату | ||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 0.3.1.1 қарапайым аспаптарда қалыпты темпте ойнауды үйрету (сылдырмақ, румба, маракас) (екілік ұзақтылықтағы әуен) | |||
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
0.3.2.1 есту арқылы домбыра, қобыз, шаңқобыз аспаптардың дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 0.4.2.1 дауысты өзгертіп, көңіл-күйін білдіріп айта алу (қалыпты, жай, сыбырлап) | |||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.4.3.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру |
0.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) қалыпты темпте орындай алу | |||
2) 1-сынып:
8 – кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
1-тоқсан | ||||||
Өзім туралы |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау |
1.1.1.1 жай сапқа тұру (1-2-3 сызыққа тұру, қатарға, бағанамен тұру) | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 1.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес аяқ, қол, дене иықтарымен әр түрлі қимылдар жасау: қолды жоғары төмен сермеу; аяқтың ұшына көтеріліп, созылу | |||||
1.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | ||||||
Менің мектебім | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу |
1.2.1.1 әнді жеке дауыста, хормен айтылуын тыңдап, ажырату | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 1.3.1.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | ||||
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
1.3.2.1 есту арқылы балалайка, гармоника аспаптарының дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | |||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу | 1.4.1.1 бір тыныста дауысты дыбыстар (а, о, у, ы, э, и) мен дифтонгтарды (а, о, у, ы, э, и) ұзақ, қысқа айту | ||||
1.4.1.2 дауыссыздарды мұрын жолды, ауыз қуысты дыбыстарды саралап жіктеп, дұрыс айту | ||||||
2-тоқсан | ||||||
Менің отбасым және достарым |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 1.1.1.1 жай сапқа тұру (1-2-3 сызыққа тұру, қатарға, бағанамен тұру) | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 1.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | |||||
1.1.2.3 халық билерінде кездесетін қимылдарды орындау аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | ||||||
1.3 Музыка ырғағына сай ойындарды ойнау | 1.1.3.1 "Ақ серек-Көк серек" (қазақ халық әні), "Поезд" (Қазақстан халық әндері) | |||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 1.2.2.1 берілген музыкалық шығармаларды тыңдап, бір жанрдағы 2-3 шығарманың ішінен ажырату (марш, би, ән) | ||||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 1.3.1.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | ||||
Бізді қоршаған әлем | 4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 1.4.2.1 дауыс биіктігін, күшін және тембрін сақтай отырып, берілген сөз тіркестерін айту | |||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 1.5.1.1 әртүрлі ырғақтық суреттемелерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп сақтай білу | ||||
5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 1.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) тез темпте орындай алу | |||||
3-тоқсан | ||||||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 1.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | |||
1.1.2.3 халық билерінде кездесетін қимылдарды орындау аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 1.2.2.1 берілген музыкалық шығармаларды тыңдап, бір жанрдағы 2-3 шығарманың ішінен ажырату (марш, би, ән) | ||||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 1.2.3.1 есту арқылы домбыра, даңғара, фортепиано, бубеннің, музыкалық аспаптарының дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||||
Саяхат | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
1.3.2.1 есту арқылы балалайка, гармоника аспаптарының дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 1.4.3.1 үлгі бойынша немесе еліктеу бойынша дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (4-6 күрделі сөздерде) | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 1.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) тез темпте орындай алу | ||||
4-тоқсан | ||||||
Тағам және сусын |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 1.1.2.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | |||
1.1.2.3 халық билерінде кездесетін қимылдарды орындау аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | ||||||
Дені саудың-жаны сау | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 1.2.3.1 есту арқылы домбыра, даңғара, фортепиано, бубеннің, музыкалық аспаптарының дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 1.3.1.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | ||||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
1.3.2.1 есту арқылы балалайка, гармоника аспаптарының дыбыс бояуын қабылдап, ажырату | |||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыр | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 1.4.2.1 дауыс биіктігін, күшін және тембрін сақтай отырып, берілген сөз тіркестерін айту | ||||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 1.4.3.1 үлгі бойынша немесе еліктеу бойынша дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (4-6 күрделі сөздерде) | |||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 1.5.2.1 ұжыммен бірлесіп ән (өлеңдерді) тез темпте орындай алу | ||||
3) 2-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
1-тоқсан | ||||||
Өзім туралы |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету |
1.1 Жай сапқа тұруды орындау |
2.1.1.1 топтың сапқа басқаша тізілуі | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 2.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды иыққа қойып, алға- артқа айналдыру, қолды екі жаққа созып, кеудемен оң-солға иілу | |||||
2.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | ||||||
Менің отбасым және достарым | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу | 2.2.1.1 әннің графикалық жазуына сүйене отырып, ән фрагменттерін (қайырмасын, шумағын) ажырату | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау |
2.3.1.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба,сылдырмақта орындау (полька, вальс) | ||||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 2.3.2.1 есту арқылы халық оркестрдегі аспаптарды тыңдап, ажырату | |||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келті-ріп, дұрыс тыныстап айта білу |
2.4.1.1 бір тыныста дауыстыларды (8-10 сек) созып, ызың дауыссыздарды дұрыс айту | ||||
2.4.1.2 дауыссыздарды ысқырық, ызың етіп саралап жіктеп, дұрыс айту | ||||||
2-тоқсан | ||||||
Менің мектебім |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау |
2.1.1.1 топтың сапқа басқаша тізілуі | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 2.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | |||||
2.1.2.3 би қимылдарын музыка ырғағымен эмоциялық көңіл-күймен дұрыс орындау; қазақ, орыс билерінде кездесетін қимылдарды орындау | ||||||
1.3 Музыка ырғағына сәйкес ойындарды ойнау | 2.1.3.1 "Мысық пен тышқандар", "Орамал тастау" (Құрманғазы күйі "Балбырауын") | |||||
Менің туған өлкем | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 2.2.2.1 есту арқылы 2/4, 3/4 өлшемінде берілген шығармаларды тыңдап, ажырату (бірқалыпты пьеса, үздік-создық пьеса) | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау |
2.3.1.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба,сылдырмақта орындау (полька, вальс) | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 2.4.2.1 дауыс биіктігін өз бетімен өзгерте білу (қысқа сөйлемдер мен сөз тіркестерде) | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 2.5.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | ||||
5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 2.5.2.1 қалыпты темпте әндерді жеке (өлеңдерді) орындай алу | |||||
3-тоқсан | ||||||
Дені саудың – жаны сау |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 2.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | |||
2.1.2.3 би қимылдарын музыка ырғағымен эмоциялық көңіл-күймен дұрыс орындау; қазақ, орыс билерінде кездесетін қимылдарды орындау | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 2.2.2.1 есту арқылы 2/4, 3/4 өлшемінде берілген шығармаларды тыңдап, ажырату (бірқалыпты пьеса, үздік-создық пьеса) | ||||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) |
2.2.3.1 есту арқылы музыкалық шығармаларды және жай, тез музыканы қабылдау (полька, марш, вальс) | |||||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 2.3.2.1 есту арқылы халық оркестрдегі аспаптарды тыңдап, ажырату | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 2.4.3.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 2.5.2.1 қалыпты темпте әндерді жеке (өлеңдерді) орындай алу | ||||
4-тоқсан | ||||||
Қоршаған орта | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 2.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | |||
2.1.2.3 би қимылдарын музыка ырғағымен эмоциялық көңіл-күймен дұрыс орындау; қазақ, орыс билерінде кездесетін қимылдарды орындау | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) |
2.2.3.1 есту арқылы музыкалық шығармаларды және жай, тез музыканы қабылдау (полька, марш, вальс) | ||||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау |
2.3.1.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба,сылдырмақта орындау (полька, вальс) | ||||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 2.3.2.1 есту арқылы халық оркестрдегі аспаптарды тыңдап, ажырату | |||||
Саяхат |
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 2.4.2.1 дауыс биіктігін өз бетімен өзгерте білу (қысқа сөйлемдер мен сөз тіркестерде) | |||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 2.4.3.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | |||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 2.5.2.2 мұғалімнің көмегімен әндерді топтастырып, сипаттама беру | ||||
2.5.2.3 өзіне ұнаған әндерді айта алу, бағалау | ||||||
4) 3-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
1-тоқсан | ||||||
Тірі табиғат | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 3.1.1.1 сапқа тұрып, орнын ауыстыру, жүрудің әр түрін орындау (ирелеңдеп, бірінің артынан бірі жүру) | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 3.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды екі жаққа көтеріп, алға, артқа бірдей айналдыру; басты оңға, солға жай айналдырып бұру | |||||
3.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | ||||||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу | 3.2.1.1 музыкалық шығармаларды тақырыптар бойынша тыңдау: "қазақ халық күйлері", "халық әндері" | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 3.3.1.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен (фортепиан, аккордеон) шағын қарапайым шығармаларды орындау | ||||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
3.3.2.1 есту арқылы қазақ халқының музыкалық аспаптары мен классикалық аспаптардың дыбыс бояуын ажырату | |||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу | 3.4.1.1 бір тыныста берілген барлық дауыстыларды ажыратып, айта білу | ||||
3.4.1.2 сөз бен сөз тіркестерде мұрын жолды, ауыз қуысты дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп, айту | ||||||
2-тоқсан | ||||||
Уақыт | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 3.1.1.1 сапқа тұрып, орнын ауыстыру, жүрудің әр түрін орындау (ирелеңдеп, бірінің артынан бірі жүру) | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 3.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды екі жаққа көтеріп, алға, артқа бірдей айналдыру; басты оңға, солға жай айналдырып бұру | |||||
3.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | ||||||
1.3 Музыка ырғағына сай ойындарды ойнау | 3.1.3.1 "Ақ сандық, көк сандық" (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) | |||||
Сәулет | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату |
3.2.2.1 тыңдаған музыкалық шығармаларды жанрына қарай ажырату (салтанатты марш, әдемі вальс) | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 3.3.1.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен (фортепиан, аккордеон) шағын қарапайым шығармаларды орындау | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 3.4.2.1 дауыс биіктігін, тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп сөйлемдердіайта алу | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 3.5.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | ||||
5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 3.5.2.1 әннің әр шумағын белгілі бір эмоционалды көңіл-күймен ажыратып, жеке орындау (жай, тез, қалыпты) | |||||
3-тоқсан | ||||||
Өнер | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 3.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | |||
3.1.2.3 қарапайым би қимылдарын орындау: вальс жүрісі, бүйірлік жүріс | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату |
3.2.2.1 тыңдаған музыкалық шығармаларды жанрына қарай ажырату (салтанатты марш, әдемі вальс) | ||||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 3.2.3.1 есту арқылы домбыра, фортепиано скрипка, симфониялық, халық аспаптар оркестірін және ерлер мен әйел дауысын ажырату | |||||
Атақты тұлғалар | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
3.3.2.1 есту арқылы қазақ халқының музыкалық аспаптары мен классикалық аспаптардың дыбыс бояуын ажырату | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 3.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әртүрлі сөйлемдерде сақтай білу | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 3.5.2.2 берілген әндерді топтастырып, сипаттама бере алу | ||||
3.5.2.3 жолдастарының айтылған әнін бағалай білу | ||||||
4-тоқсан | ||||||
Су – тіршілік көзі | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 3.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды екі жаққа көтеріп, алға, артқа бірдей айналдыру; басты оңға, солға жай айналдырып бұру | |||
3.1.2.2 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 3.2.3.1 есту арқылы домбыра, фортепиано скрипка, симфониялық, халық аспаптар оркестірін және ерлер мен әйел дауысын ажырату | ||||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 3.3.1.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен (фортепиан, аккордеон) шағын қарапайым шығармаларды орындау | ||||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату |
3.3.2.1 есту арқылы қазақ халқының музыкалық аспаптары мен классикалық аспаптардың дыбыс бояуын ажырату | |||||
Демалыс мәдениеті.Мерекелер | 4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 3.4.2.1 дауыс биіктігін, тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп сөйлемдердіайта алу | |||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 3.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әртүрлі сөйлемдерде сақтай білу | |||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 3.5.2.2 берілген әндерді топтастырып, сипаттама бере алу | ||||
3.5.2.3 жолдастарының айтылған әнін бағалай білу | ||||||
5) 4-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
1-тоқсан | ||||||
Менің Отаным – Қазақстан |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 4.1.1.1 әшекейлі (бейнелі) сап түзеу, топтағы сап тұру орннын ауыстыру | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 4.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу; оңға-солға аунау | |||||
4.1.2.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.1 Есту арқылы музыканың басталуын және аяқталуын ажырата білу | 4.2.1.1 музыкалық шығармаларды тақырыптары бойынша тыңдау: классикалық шығарма, эстрадалық шығарма | ||||
Адами құндылықтар | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 4.3.1.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, берілген халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) | |||
3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 4.3.2.1 есту арқылы хор түрлерін (білім алушылар, әйел, ер, аралас) анықтап, тану, аспаптардың құрамына қарай халық (қазақ, орыс) және симфониялық оркестрлерді ажырату | |||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.1 Буын, сөз, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дауыс ырғағына, екпініне келтіріп, дұрыс тыныстап айта білу | 4.4.1.1 қалыпты дауыспен дауысты дыбыстарды саралап жіктеп айту | ||||
4.4.1.2 сөз бен сөз тіркестерде барлық дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп айту | ||||||
2-тоқсан | ||||||
Мәдени мұра |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.1 Жай сапқа тұруды орындау | 4.1.1.1 әшекейлі (бейнелі) сап түзеу, топтағы сап тұру орннын ауыстыру | |||
1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 4.1.2.1 музыка ырғағына сәйкес қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу; оңға-солға аунау | |||||
4.1.2.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | ||||||
1.3 Музыка ырғағына сәйкес ойындарды ойнау |
4.1.3.1 "Аңшылар мен қояндар" ("Ақсақ құлан" күйі) | |||||
Мамандықтар әлемі | 2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 4.2.2.1 әр түрлі жанрлармен берілген шығармадағы ерлер мен әйел дауысын есту арқылы тыңдап, ажырату (опералық айту) | |||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 4.3.1.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, берілген халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 4.4.2.1 қысқа өлеңдерді эмоционалды көңіл-күйін білдіріп, ырғақты-интонациялық суретін сақтай отырып, айта алу | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.1 Дирижерлік қимылдарды түсіну | 4.5.1.1 есту арқылы музыкалық шығарманың үзіндісін қабылдап, қол қимылымен дұрыс көрсете алу | ||||
5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 4.5.2.1 жылдам темпте орындалатын әндерді (өлеңдерді) жеке орындай алу | |||||
3-тоқсан | ||||||
Табиғи құбылыстар |
1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 4.1.2.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | |||
4.1.2.3 би композицияларындағы негізгі би элементтерін ырғақпен, көңіл-күймен, бидің суретін сақтай отырып, орындау | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.2 Есту арқылы музыканың ырғағын, сипаттамасын ажырату | 4.2.2.1 әр түрлі жанрлармен берілген шығармадағы ерлер мен әйел дауысын есту арқылы тыңдап, ажырату (опералық айту) | ||||
2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 4.2.3.1 есту арқылы қысқа музыкалық ертегілердің мазмұнынын түсініп, қабылдау. Тыңдаған музыканы темпіне биіктігіне - тембіріне байланысты ажырату | |||||
Қоршаған ортаны қорғау | 3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.2 Қазақ халқының, басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 4.3.2.1 есту арқылы хор түрлерін (білім алушылар, әйел, ер, аралас) анықтап, тану, аспаптардың құрамына қарай халық (қазақ, орыс) және симфониялық оркестрлерді ажырату | |||
4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 4.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерін ажыратып, айта білу | ||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка сүйемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 4.5.2.2 өз бетімен айтылған әнге сипаттама бере алу | ||||
4.5.2.3 өз бетімен айтылған әндерді бағалай алу | ||||||
4-тоқсан | ||||||
Ғарышқа саяхат | 1. Музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрету | 1.2 Гимнастикалық және би қимылдарын (элементтерін) орындау | 4.1.2.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | |||
4.1.2.3 би композицияларындағы негізгі би элементтерін ырғақпен, көңіл-күймен, бидің суретін сақтай отырып, орындау | ||||||
2. Музыканы тыңдап, қабылдауға үйрету | 2.3 Музыканың негізгі мәнерлігін анықтау (темпі, дыбысталу динамикасы, метроритмі, тембрі) | 4.2.3.1 есту арқылы қысқа музыкалық ертегілердің мазмұнынын түсініп, қабылдау. Тыңдаған музыканы темпіне биіктігіне - тембіріне байланысты ажырату | ||||
3. Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнауды үйрету | 3.1 Музыкалық шығармаларды интонацияны сақтай отырып, қарапайым музыкалық аспаптарда орындау | 4.3.1.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, берілген халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) | ||||
3.2 Қазақ халқының басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | 4.3.2.1 есту арқылы хор түрлерін (білім алушылар, әйел, ер, аралас) анықтап, тану, аспаптардың құрамына қарай халық (қазақ, орыс) және симфониялық оркестрлерді ажырату | |||||
Болашаққа саяхат | 4. Дыбыстардың айтылуын дағдыландыру | 4.2 Дауыс биіктігін, күшін және тембрін дұрыс сақтап, эмоционалды көңіл-күйін білдіріп айту | 4.4.2.1 қысқа өлеңдерді эмоционалды көңіл-күйін білдіріп, ырғақты-интонациялық суретін сақтай отырып, айта алу | |||
4.3 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 4.4.3.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерін ажыратып, айта білу | |||||
5. Өлең, әнді мәнерлеп айту | 5.2 Музыка суемелдеуімен дыбыстарды мәнерлеп айтуды қалыптастыру | 4.5.2.2 өз бетімен айтылған әнге сипаттама бере алу | ||||
4.5.2.3 өз бетімен айтылған әндерді бағалай алу | ||||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 231-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - 4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 231-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения учащимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, будет организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
13. Предмет "Коррекционная ритмика" направлен на осуществление коррекции психического и физического развития неслышащих обучающихся. Также направлены на эстетическое воспитание их движений, развитие слухового восприятия и произносительной стороны речи. Формирование коррекционной ритмики у неслышащих обучающихся осуществляется на основе сохранных анализаторов и развивающегося слухового восприятия (т.е. на полисенсорной основе) с обязательным введением упражнений, проводимых только на слух.
14. Цель изучения предмета – обучение восприятию коррекционной ритмики как самостоятельному виду деятельности включает формирование сенсорной основы восприятия (обучение различению, узнаванию и распознаванию на слух основных свойств музыкальных звуков – высоты, силы, длительности, тембра, в различных их сочетаний).
15. Задачи изучения предмета:
1) научить неслышащих обучающихся воспринимать музыку, понимать ее характер и основные средства музыкальной выразительности; темп, окраску звучания, динамику, ритмические особенности;
2) научить выполнять различные общеразвивающие и танцевальные движения под музыку, упражнения с предметами, выполнять команды. Смена движения происходит со сменой музыки и соответствовать музыкальному образу;
3) научить исполнять различные по характеру и содержанию песни, изменяя силу и высоту голоса, владеть навыками певческого дыхания, протяжностью звука, инсценировать песни, эмоциональное коллективное дикломация под музыку, реализуя сформированные произносительные умения;
4) воспроизведение ритмического рисунка мелодии, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном темпе. Различать на слух музыкальные инструменты;
5) формировать внятную выразительную речь и ее интонационную структуру, речевое дыхание;
6) мобилизовать подражательные способности обучающихся и максимально использовать с помощью звукоусиливающей аппаратуры возможности остаточного слуха для коррекции речи;
7) развивать слуховое восприятие обучающихся с нарушенным слухом;
8) работать над развитием механизмов координации и равновесия, развивать и корректировать весь двигательный аппарат неслышащего обучающегося.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
16. Ценностно-ориентированный подход:
1) ценностно-ориентированный подход в обучении - это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиций определенных ценностей. Ценностно-ориентированный учебный процесс целенаправленно формирует систему ценностей личности обучающегося. Ценностные ориентации – это способность (качество) личности выбирать в качестве ориентира в своей деятельности определенные ценности (способность ориентироваться в ценностях), а также способность осознавать и воспринимать их как собственные социально значимые ценности. Реализация ценностей состоит в следовании требованиям, исходящем от ценностей и подчинять этим требованиям повседневную жизнь. Значение ценностей проявляется в сфере формирования норм, привычек, образа жизни, стиля поведения, необходимых для успешного функционирования определенного общества;
2) ценности – социально одобряемая и разделяемая большинством людей личностная, социально-культурную значимость определҰнных объектов и явлений, качеств и способов поведения личности. Ценности среднего образования основаны на национальной идее "Мәңгілік ел". Ценностями среднего образования определены: казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
17. Личностно-ориентированный подход:
1) целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития обучающегося, потребностей и мотивов поведения с учетом потенциальных возможностей.
18. Деятельностный подход:
1) деятельностный подход заключается в том, что учащийся получает знания не в готовом виде, а добывает их сам (с помощью учителя), осознает содержание и формы своей учебной деятельности, понимает и принимает систему ее норм, активно участвует в их совершенствовании, что способствует активному успешному формированию его знаний, учебных умений и навыков и навыков широкого спектра. Деятельность обучающихся сгруппирована по таким категориям, как "знать", "понимать", "применять", "анализировать", "синтезировать", "оценивать".
19. Дифференцированный подход:
1) дифференцированный подход подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых, создание разнообразных условий обучения групп с учетом особенностей обучающихся. Дифференцированный подход включает организацию учебной деятельности различных групп обучающихся с помощью специально разработанных средств и приемов дифференциации деятельности. Условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, по познавательным интересам, по характеру помощи со стороны учителя.
20. Коммуникативный подход:
1) коммуникативный подход к обучению - это передача и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка, то есть передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе взаимодействия с другими участниками общения, правильно используя систему языковых и речевых норм и выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения. В соответствии с коммуникативным подходом процесс обучения включает задания, способствующие формированию умений общения, и режимов работы, адекватных условиям реальной коммуникации (парная и групповая работа).
21. Игровое обучение:
1) использование игровых форм, в качестве метода обучения способствует активизации познавательных интересов обучающихся. Использование игры в процессе музыкальной деятельности способствует развитию у обучающихся музыкальной памяти, ассоциативно-образного и творческого мышления, слуховых, ритмических, исполнительских навыков и музыкальных знаний;
2) главные элементы игровой технологии обучения – перед началом игры ставится конкретная цель обучения; через игровую деятельность достигается конкретный педагогический результат; обучающая деятельность подчиняется правилам игры; учебные материалы являются средствами игры. Игровые приемы, направленные на организацию коллективных форм деятельности способствует тому, что обучающиеся учатся уважать мнение других членов малой группы, прогнозировать конечные результаты, самостоятельно планировать деятельность, определять методы достижения целей.
22. Художественно-музыкальный подход:
1) учебно-познавательная деятельность обучающегося или группы обучающихся, направленная на достижение результатов по применению знаний основ музыкальной грамоты в процессе различных видов музыкальной деятельности (исполнительская, музыкально-творческая, коммуникативная и речевая деятельность) в соответствии с возрастными особенностями обучающихся начальной школы. Музыкальная деятельность обучающихся не ограничивается лишь урочными часами, поэтому предусматривается и интеграция с внеурочной деятельностью, а именно, участие обучающихся в различных художественно-музыкальных, драматических и других кружках.
23. Реализация данных подходов осуществляется через:
1) уважение мнения каждого обучающегося и понимание важности использования уже имеющихся знаний и навыков для дальнейшего развития;
2) мотивирующее и развивающее обучение обучающихся с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности;
3) моделирование стратегий решения проблем на жизненных примерах обучающихся;
4) поощрение исследовательской деятельности обучающихся и активного обучения;
5) развитие у обучающихся навыков критического и творческого мышления через участие обучающихся в различных видах музыкальной деятельности;
6) организация индивидуальной, групповой и коллективной деятельности обучающихся;
7) активную вовлеченность обучающихся в различные виды музыкальной деятельности;
8) формирование мотивации к самостоятельному поиску знаний;
9) поддержку обучения обучающихся посредством "оценивания для обучения";
10) использование различных способов оценивания для дальнейшего развития;
11) создание благоприятной атмосферы для раскрытия творческих способностей каждого обучающегося;
12) дифференциацию обучения в целях стимулирования и мотивации обучающихся;
13) межпредметную интеграцию.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
24. Оценивание результатов изучения предмета "Коррекционная ритмика" осуществляется с применением системы критериального оценивания.
25. Критериальное оценивание – процесс оценивания, основанный на сравнении учебных достижений обучающихся с четко определенными заранее известными всем участникам учебного процесса (обучающимся, администрации школы, педагогическому коллективу, родителям и иным законным представителям) критериями оценивания, соответствующими целям и содержанию начального образования, способствующими формированию учебно-познавательных способностей обучающихся.
26. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания.
27. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
28. Система критериального оценивания в начальной школе включает формативное оценивание и суммативное оценивание.
29. Формативное оценивание – оценивание, которое определяет уровень освоения знаний и сформированности навыков обучающихся в повседневной работе на уроке и/или дома и осуществляет оперативную взаимосвязь между обучающимся и учителем в ходе обучения, позволяет обучающимся понимать, насколько правильно они выполняют задания в период изучения нового материала и достигают целей и ожидаемых результатов обучения.
30. Суммативное оценивание – оценивание, которое определяет уровень освоения знаний и сформированности навыков обучающихся по завершении изучения разделов учебной программы за четверть, по завершении уровня образования.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
31. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) в 2 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
32. Содержание учебного предмета:
1) для определения содержания данного предмета выстроена система целей обучения, которая состоит из четырех разделов:
раздел 1 "Развитие движений" состоит из четырех подразделов: "Овладение построениями", "Усвоение элементов ритмической гимнастики", "Разучивание несложных танцевальных движений", "Подвижные игры с музыкальным заданием". Цели обучения включают: освоение различных видов ходьбы, бега, прыжков, основные позиции рук и ног, некоторые виды построений, а также обучающимися будут разучиваться элементы народных, классических, современных и характерных танцев;
раздел 2 "Слушание музыки" включает следующие подразделы: "Распознавание музыки на слух", "Различение музыки на слух", "Определение музыкальных пьес по характеру", "Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов". При обучении обучающихся восприятию необходимо использовать следующие методические приемы: моделирование элементов музыки движениями, соотнесения звука с каким-либо персонажем, моделирование элементов музыки условными знаками, воспроизведение ритма услышанной мелодии с помощью детских шумовых инструментов;
раздел 3 "Фонетическая и речевая ритмика" направлен на развитие слухового восприятия обучающихся, а также произносительной стороны речи и определяет следующие направления в работе: "Правильное пользование речевым дыханием", "Понимание и воспроизведение речевого материала", "Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи", "Синтагматическое членение фразы". Работа в рамках этого раздела направлена на то, чтобы сделать речь ребенка эмоциональной и выразительной;
раздел 4 "Восприятие и исполнение попевок и песен" состоит из следующих подразделов: "Понимание основных дирижерских жестов", "Эмоциональная коллективная декламация под музыку".
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Развитие движений | 1.1 Овладение построениями |
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | ||
2 | Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начало, окончания) |
2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | ||
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | ||
3 | Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационой структуры речи | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | ||
4 |
Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | ||
4.3 Пение | ||
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя |
33. В программе для удобства использования целей обучения и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию цели обучения. Например, в кодировке 1.2.1.1: "1" - класс, "2" - раздел, "1" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
34. Система целей обучения:
1) "Развитие движений":
таблица 2
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
1.1 Овладение построениями |
0.1.1.1 выполнять под музыку простые виды ходьбы | 1.1.1.1 выполнять под музыку различные виды ходьбы (змейкой, на носках, на пятках с соблюдением дистанции, ходьба широким шагом) | 2.1.1.1 выполнять под музыку разные виды ходьбы (большим и мелким, скользящим и пружинистым шагом с подчеркнутым размахом рук, с высоким подниманием колен | 3.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку | 4.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку |
0.1.1.2 выполнять легкий ритмичный бег в коллоне на пальцах и полупальцах | 1.1.1.2 выполнять ритмичный бег в коллоне на носках, уметь изменять заданные движения, ориентируясь на начало и конец музыки |
2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы |
3.1.1.2 синхронно выполнять змейку, сведения и разведения | 4.1.1.2 выполнять различные положения в группах: сужение и расширение круга | |
0.1.1.3 выполнять построение в колонку, в шеренгу, в круг |
1.1.1.3 выполнять построения: в одну, две, три линии, в шеренгу, в круг | 2.1.1.3 выполнять бег основных движений, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | 3.1.1.3 выполнять основные движения ходьбы, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | 4.1.1.3 выполнять построения цепочками скрестным шагом, шагом с пятки на носок под музыкальное сопровождение | |
0.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в паре | 1.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в парах, уметь правильно использоватьпространство зала | 2.1.1.4 выполнять построения по инструкции: построения и перестроения | 3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну |
4.1.1.4 выполнять построения по инструкции:в колонну, шеренгу и круг | |
0.1.1.5 уметь изменять движение под ритм. Останавливаться под инструкцию учителя |
1.1.1.5 изменять темп движения или останавливаться по инструкции учителя | 2.1.1.5 маршировка с флажками, с цветами, ходьба за ведущими парами с разнообразным положением рук |
3.1.1.5 реагировать движением на акцент в музыке | 4.1.1.5 выполнять построения двух концентрических кругов, сужение и расширение круга | |
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики |
0.1.2.1 выполнять под музыку наклоны вперед, в стороны; повороты головы, туловища |
1.1.2.1 выполнять гимнастические движения: повороты головы, полуприседания, вставание на полупальцы |
2.1.2.1 выполнять программныегимнастические и танцевальныедвижения |
3.1.2.1 выполнять круговые вращения головой, вращение плечевого пояса | 4.1.2.1 выполнять под музыку упражненияна развитие гибкости, эластичности и подвижности суставов, шеи, плечевого пояса, позвоночника |
0.1.2.2 выполнять различные положения рук: вперед, |
1.1.2.2 выполнять различные положения рук, круговые движения плечами попеременно и вместе сжимание пальцев в кулак, разжимание пальцев | 2.1.2.2 выполнять упражнения для мышц шеи, головы, плечевого пояса, повороты, плавные кружения головой, наклоны вперед, вправо, влево, наклоны в положении сидя |
3.1.2.2 выполнять наклоны вперед с положением "руки в стороны", ритмичное выбрасывание рук, сжатых в кулаки | 4.1.2.2 выполнять упражнения на коррекцию осанки и выработку равновесия: "Кошечка", "Березка" "Качалка" с включениемэлементов: мост, ласточка, полушпагат | |
0.1.2.3 выполнять упражнения с выставлением ног вперед, в стороны, поднимание на носки | 1.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: приседания вставание на полупальцы, выставлением ноги на пятку и носок | 2.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: вытягивание носка вперед и в сторону, полуприседания на носки | 3.1.2.3 выполнять упражнения на выработку осанки: из положения стоя на коленях сесть на пол сбоку от голени, вернуться в исходное положение |
4.1.2.3 выполнять комплексы ритмико-гимнастических упражнений под современную музыку | |
0.1.2.4 выполнять приседания и наклоны туловища | 1.1.2.4 выполнять приседания держась одной рукой за опору, махи ногами, полуприседания | 2.1.2.4 выполнять упражнения для рук и кистей рук: раскачивания, скрещивания, вращение, встряхивание кистей, сжимание и расжимание пальцев |
3.1.2.4 выполнять наклоны туловища вперед вниз из положения сидя с вытянутыми ногами | 4.1.2.4 выполнять расслабляющие упражнения: раскачиваться стоя в кругу, взявшись за руки | |
3.1.2.5 ходить, бегать, двигаться свободно и непринужденно с разными групповыми перестройками | 4.1.2.5 выполнять упражнения на выработку осанки: в положении сидя подтягивание коленей к груди, переходя в положение лежа; сидя на пятках выпрямлять и сгибать спину | ||||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
0.1.3.1 выполнять притопы, кружения по одному и в парах |
1.1.3.1 выполнять движения, принятые в казахском и русском танце | 2.1.3.1 выполнять шаг с притопом, поворотные три притопа, выставление ноги на пятку с подпрыгиванием | 3.1.3.1 выполнять несложные танцевальные движения: вальсовая дорожка, припляс, скользящий ход на полупальцах, боковой ход с припаданием, "веревочка", "присядка" |
4.1.3.1 исполнять танцевальные движения в композициях ритмично, эмоционально, сохраняя рисунок и линию танца |
0.1.3.2 выполнять ходьбу в хороводе |
1.1.3.2 выполнять хороводный шаг |
2.1.3.2 выполнять кружение полосками | 3.1.3.2 выполнять танцевальныедвижения: паде-баск, плие, балансе, большой и малый батманковырялочка с притопом, шаг вальса |
4.1.3.2 знать и уметь исполнять основные элементы казахского национального танца (не менее пяти) | |
0.1.3.3 выполнять боковой галоп | 1.1.3.3 выполнять шаг галопа, переменный шаг |
2.1.3.3 выполнять шаг польки | 3.1.3.3 исполнять пляски "Казахский танец" (музыка Ш.Калдаякова) "Матросский танец" (народная мелодия "Яблочко") |
4.1.3.3 знать и уметь исполнять основные элементы русского танца (не менее пяти) | |
0.1.3.4 исполнять несложные народные танцы: "Қаражорға" русская плясовая и полька | 1.1.3.4 выполнять притопы, кружение через правое плечо, плавные движения рук исполнять пляски по показу "Полька", "Медвежата", "Покружись-поклонись" | 2.1.3.4 выполнять движения казахского танца "Қамажай": переменный шаг, толкын, кесе "Айголек", русского танца "Хоровод с платочками", полька "Мишка с куклой" | 3.1.3.4 разучивание несложных танцевальных композиций движения русской пляки "Дробушечка", "Ковырялочка" | 4.1.3.4 знать и уметь исполнять основные элементы танцы народов мира (не менее пяти) | |
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Гуси лебеди", "Кошки-мышки", "Замри", "Один лишний" | 1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (каз нар муз), "Стукалка" (укр. нар муз) "Поезд" (мелодии народов Казахстана) "Рыбаки и рыбки" (рус. нар муз) | 2.1.4.1 "Передай мяч" (музыка М.Глинки), "Кот и мыши" (музыка Т.Ломовой) |
3.1.4.1 "Зайцы и охотники" (музыка Н.Раухвергера) | 4.1.4.1 "Чей кружок?" (музыка каз. народн. кюй "Ақсақ құлан") |
2) "Слушание музыки":
таблица 3
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) | 0.2.1.1 реагировать на начало и конец звучания музыки |
1.2.1.1 воспринимать на слух и воспризводить простой маршевый ритм песни |
2.2.1.1 различать на слух музыкальные фрагменты при выборе из 2-4 | 3.2.1.1 исполнять руками (хлопками) ритмический рисунок мелодии (одновременно с аккомпонементом) |
4.2.1.1 различать на слух симфоническую музыку от народной |
2.2.1.2 различать на слух: двудольный,трехдольныйчетырех-дольный метр в музыке | 3.2.1.2 различать на слух: различные музыкальные формы | 4.2.1.2 различатьна слух звучания народных инструментов | |||
2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | 0.2.2.1 различать на слух громкую-тихую, быструю-медленную музыку |
1.2.2.1 различать на слух музыку (громкую, тихую, негромкую) |
2.2.2.1 различать изменения движений в связи со сменой частей |
3.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр |
4.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр |
2.2.2.2 различать на слух мелодий песен с опорой на их графическую запись (при выборе из 1-2) | 3.2.2.2 воспринимать и отгадывать звучания на слух различные инструменты: фортепиано, баян, дудочка, челесты, маракасы, румба | 4.2.2.2 различать на слух вокальные, инструментальные и вокально-инструментальные исполнения на материале казахских и русских народных песен | |||
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 0.2.3.1 воспринимать музыкальные фрагменты и определять характер музыки (веселая-грустная мелодия) |
1.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая-грустная пьеса) |
2.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая, грустная, спокойная) |
3.2.3.1 воспринимать и определять фрагменты из одной мелодии (запев, припев) | 4.2.3.1 различать на слух и слухо-зрительно разные части музыкальных пьес и песен (запева, припева, проигрыша, чередования сольного и коллективного) |
1.2.3.2 воспринимать и воспроизводить жанры пьес по ритму: марш, песня, танец | 2.2.3.2 воспринимать и определять по ритму музыкальных пьес: марш, песня, колыбельная | 3.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения (с помощью учителя) |
4.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения (с помощью учителя) | ||
2.2.3.3 воспринимать и различать сольное и хоровое исполнение | 3.2.3.3 воспринимать и различать солирующий голос и хоровое звучание при прослушивании вокально-инструментальной музыки (с помощью учителя) |
4.2.3.3 воспринимать на слух и слухо-зрительно и различать звучания инструментов симфонического оркестра (с помощью учителя) | |||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 0.2.4.1 воспринимать на слух музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | 1.2.4.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить простой маршевый ритм движениями, с помощью игры на шумовых инструментах | 2.2.4.1 исполнять с помощью учителя на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Курочка и цыплята" (музыка Е.Тиличеевой) "Полька" (музыка М.Глинки) "Марш" (музыка Е.Брусилоского) | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы "Балдырған әні" (Н.Жанаев, Б.Дәлденбаев) "Как под горкой" (муз. и сл. народные) |
4.2.4.1 уметь выбирать инструмент с мотивировкой |
3) "Фонетическая и речевая ритмика":
таблица 4
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 0.3.1.1 воспроизводить гласные (а, о, у, ы, э, и) на одном выдохе с движениями | 1.3.1.1 произносить кратко и долго гласные звуки (а, о, у, ы, э, и) и дифтонги (я, е, Ұ, ю) | 2.3.1.1 уметь пропевать гласные, протяжно правильно произносить щелевые согласные на 4-5 счетов | 3.3.1.1 дифференцировать и произносить смычные и щелевые согласные с рациональной голосоподачей | 4.3.1.1 уметь произносить речевой материал голосом нормальной высоты, силы |
0.3.1.2 воспроизводить согласные (п, т, к, ф, м, б) | 1.3.1.2 правильно произносить согласные (п, т, с, к, ш, в, ф, б, г, д, з, ж, ц, ч, л, м, н, р, х, щ) дифференцируя в произношении носовые и ротовые звуки, свистящие и шипящие, звонкие и глухие |
2.3.1.2 дифференцированно произносить в словах и фразах согласные звуки: носовые и ротовые (б-м, д-н, п-м, т-н) |
3.3.1.2 слитно отчетливо произносить речевой материал с рациональнойтемпо и голосоподачей | 4.3.1.2 произносить фразы слитно, распределяядыхательные паузы при произнесении длинных фраз (до 5-6 слогов) | |
0.3.1.3 выполнять упражнения на дыхание с отхлопыванием ритма словосочетаний (слитное воспроиз-ведение 2-3 слогов с постоянной или меняющейся гласной (папопу, папопупе) |
1.3.1.3 рационально использовать речевой выдох при произнесении сочетаний взрывного и гласного звуков (3-4 слогов) |
2.3.1.3 слитно воспроизводить слова и короткие фразы из 4-5 слогов | 3.3.1.3 слитно воспроизводить слогосочетания с постепенным их наращиванием до 5-6 слогов | 4.3.1.3 слитно воспроизводить слогосоче-тания с постепенным их наращаванием до 6-7 | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра |
1.3.2.1 понимать и употреблять речевой материал по образцу | 2.3.2.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и понимать речевой материал, связанный с организацией учебной деятельности обучающихся на уроке |
3.3.2.1 внятно, слитно произносить формулы самоорганизации на урок |
4.3.2.1 понимать воспринимаемый и воспроизводимый речевой материал с помощью учителя |
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 0.3.3.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспризводить слитно и раздельно словосочетания, слова |
1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра |
2.3.3.1 уметь постепенно усиливать голос: тихо-громко-громче |
3.3.3.1 уметь постепенно повышать и понижать тон от высокого до среднего уровня и наоборот |
4.3.3.1 уметь соблюдать мелодическую структуры фразы с помощью учителя |
1.3.3.2 уметь изменять голос по силе: нормальный, громкий, тихий по подражанию |
2.3.3.2 уметь изменять голос с движениями и без движений | 3.3.3.2 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспроизводить элементы ритмико-интонационной структуры речи: изменение темпа речи, замедление, убыстрение |
4.3.3.2 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспроизводить фразы, соблюдая мелодическую структуру фразы | ||
2.3.3.3 уметь воспринимать на слух и слухо-зрительно, воспроизводить интонации на различном речевом материале |
3.3.3.3 соблюдать ударение в двух-трех-сложных структурах | 4.3.3.3 уметь передавать в речи все виды интонации (мелодические структуры фраз) (с помощью учителя) | |||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | 1.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов – по подражанию и образцу (ударение в 3-4 сложных словах) | 2.3.4.1 уметь делить длинные фразы паузами на синтагмы; (с помощью учителя) | 3.3.4.1 соблюдать логическое и синтагматическое ударение во фразах различных типов и видов (с помощью учителя) |
4.3.4.1 выделять логическое и синтагматическое ударение во фразе (с помощью учителя) |
0.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе (по подражанию или по образцу) | 1.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе с расстановкой логического и синтагматического ударения во фразе (по подражанию или по образцу) |
2.3.4.2 выделять логическое ударение по возможности соблюдая мелодический контур (по подражанию или по образцу) |
3.3.4.2 выделять логическое и синтагматическое ударение по возможности соблюдая мелодический контур (по подражанию или по образцу) |
4.3.4.2 уметь выделять переходной акцент во фразе, синтагме (по подражанию или по образцу) | |
4) "Восприятие и исполнение попевок и песен":
таблица 5
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 0.4.1.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном темпе | 1.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | 2.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы |
3.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы |
4.4.1.1 воспроизводить движением руки воспринятый на слух ритмический рисунок музыкального отрывка (с помощью учителя) |
1.4.1.2 определять движением руки высотного положения двух и более звуков внутри первой октавы (по подражанию или по образцу) | 2.4.1.2 определять движением руки высотного положения двух и более звуков внутри первой –второй октав(по подражанию или по образцу) |
3.4.1.2 отмечать движением руки сильную долю такта (по подражанию или по образцу) |
4.4.1.2 приблеженноинтонировать мелодии песен, дирижировать хором (по подражанию или по образцу) | ||
4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 0.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) | 1.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) | 2.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под музыку (спокойно, бодро, грустно) |
3.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управление учителя | 4.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управление учителя |
3.4.2.2 исполнять каждый куплет песни с соответствующими эмоциональными оттенками (по подражанию или по образцу) | 4.4.2.2 воспроизводить ритмический рисунок мелодий песен в умеренном и умеренно-быстром темпе (по подражанию или по образцу) | ||||
4.3 Пение | 0.4.3.1 исполнять казахские и русские народные попевки, песни (жестами) | 1.4.3.1 исполнять протяжно на одном выдохе не менее 6 звуков определенного музыкального тона, различных музыкальных тонов, казахских и русских попевок по образцу | 2.4.3.1 исполнять песни в диапозоне "ДО первой октавы ЛЯ первой октавы" естественным протяжным голосом нормальной громкости по образцу |
3.4.3.1 исполнять фрагменты песен, попевок в контрастной динамике (громко-тихо) по образцу | 4.4.3.1 уметь исполнять песни в сопровождении шумовых и музыкальных инструментов под дирижирование учителя |
1.4.3.2 уметь петь звукоряд "Лесенка" - вверх и вниз по образцу | 2.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой октавы различным голосом (нормальный, тихий, шепотный) по образцу и подражанию | 3.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой-второй октавы по трезвучию не менее 6-8 слогов на один выдох определять характер песни |
4.4.3.2 уметь анализировать звуковысотную и ритмическую структуру мелодии, динамических оттенков | ||
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя | 1.4.4.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном и медленном темпе | 2.4.4.1 знать краткое содержание музыкальной сказки "Колобок", определять образы, характеры их движений | 3.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Теремок" | 4.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Кошкин дом" | |
35. Долгосрочный план:
1) подготовительный класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 0.1.1.1 выполнять под музыку простые виды ходьбы |
0.1.1.2 выполнять легкий ритмичный бег в коллоне на пальцах и полупальцах | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 0.1.2.1 выполнять под музыку наклоны вперед, в стороны; повороты головы, туловища | ||
0.1.2.2 выполнять различные положения рук: вперед, в стороны, вверх с предметами и без предметов, разгибания рук, круговые вращения рук с флажками | |||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 0.1.3.1 выполнять притопы, кружения по одному и в парах | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Гуси лебеди" | ||
Моя школа | 2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) | 0.2.1.1 реагировать на начало и конец звучания музыки |
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 0.3.1.1 воспроизводить гласные (а, о, у, ы, э, и) на одном выдохе с движениями | |
0.3.1.2 воспроизводить согласные (п, т, к, ф, м, б) | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
0.3.3.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспризводить слитно и раздельно словосочетания, слова | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен |
4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
0.4.1.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном темпе | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 0.1.1.2 выполнять легкий ритмичный бег в коллоне на пальцах и полупальцах |
0.1.1.3 выполнять построение в колонку, в шеренгу, в круг | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 0.1.2.2 выполнять различные положения рук: вперед, в стороны, вверх с предметами и без предметов, разгибания рук, круговые вращения рук с флажками | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
0.1.3.2 выполнять ходьбу в хороводе | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Гуси лебеди", "Кошки-мышки", | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | 0.2.2.1 различать на слух громкую-тихую, быструю-медленную музыку | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 1.2.4.1 воспринимать на слух музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 0.3.1.3 выполнять упражнения на дыхание с отхлопыванием ритма словосочетаний (слитное воспроиз-ведение 2-4 слогов с постоянной или меняющейся гласной (папопу, папопупе) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 0.3.3.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспризводить слитно и раздельно словосочетания, слова | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 0.4.1.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном темпе | |
3 четверть | |||
Путешествия | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 0.1.1.3 выполнять построение в колонку, в шеренгу, в круг |
0.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в паре | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 0.1.2.3 выполнять упражнения с выставлением ног вперед, в стороны, поднимание на носки | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
0.1.3.2 выполнять ходьбу в хороводе | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием |
0.1.4.1 "Кошки-мышки","Замри", "Один лишний" | ||
2. Слушание музыки | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 0.2.3.1 воспринимать музыкальные фрагменты и определять характер музыки (веселая-грустная мелодия) | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 0.2.4.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра по образцу | |
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 0.3.4.1 выделять ударный гласный по образцу в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) по образцу | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 0.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) по образцу | |
4 четверть | |||
Еда и напитки | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 0.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в паре |
0.1.1.5 уметь изменять движение под ритм. Останавливаться под инструк-цию учителя | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 0.1.2.3 выполнять упражнения с выставлением ног вперед, в стороны, поднимание на носки | ||
0.1.2.4 выполнять приседания и наклоны туловища | |||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 0.1.3.3 выполнять боковой галоп | ||
0.1.3.4 исполнять несложные народные танцы: "Қаражорға" | |||
2. Слушание музыки | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 0.2.3.1 воспринимать музыкальные фрагменты и определять характер музыки (веселая-грустная мелодия) | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 0.2.4.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | |
0.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе (по подражанию или по образцу) | |||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.3 Пение | 0.4.3.1 исполнять казахские и русские народные попевки, песни (жестами) | |
2) 1 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 1.1.1.1 выполнять под музыку различные виды ходьбы (змейкой, на носках, на пятках с соблюдением дистанции, ходьба широким шагом) |
1.1.1.2 выполнять ритмичный бег в коллоне на носках, уметь изменять заданные движения, ориентируясь на начало и конец музыки | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 1.1.2.1 выполнять гимнастические движения: повороты головы, полуприседания, вставание на полупальцы | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
1.1.3.1 выполнять движения, принятые | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием |
1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (каз. нар. муз.), "Стукалка" (укр. нар. муз.) | ||
Моя школа | 2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) |
1.2.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспризводить простой маршевый ритм песни |
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 1.3.1.1 произносить кратко и долго гласные звуки (а, о, у, ы, э, и) и дифтонги (я, е, Ұ, ю) | |
1.3.1.2 правильно произносить согласные (п, т, с, к, ш, в, ф, б, г, д, з, ж, ц, ч, л, м, н, р, х, щ) дифференцируя в произношении носовые и ротовые звуки, свистящие и шипящие, звонкие и глухие | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 1.3.2.1 понимать и употреблять речевой материал по образцу | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно, воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 1.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов – по подражанию и образцу (ударение в 2-4 сложных словах) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 1.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 1.1.1.2 выполнять ритмичный бег в коллоне на носках, уметь изменять заданные движения, ориентируясь на начало и конец музыки |
1.1.1.3 выполнять построения: в одну, две, три линии, в шеренгу, в круг | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 1.1.2.2 выполнять различные положения рук, круговые движения плечами попеременно и вместе, сжимание пальцев в кулак, разжимание пальцев | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
1.1.3.2 выполнять хороводный шаг | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (каз. нар. муз.), "Стукалка" (укр. нар. муз.) "Поезд" (мелодии народов Казахстана) "Рыбаки и рыбки" (рус. нар. муз.) | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) |
1.2.2.1 различать на слух и слухо-зрительно музыку (громкую, тихую, негромкую) | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 1.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая-грустная пьеса) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 1.3.1.1 произносить кратко и долго гласные звуки (а, о, у, ы, э, и) и дифтонги (я, е, Ұ, ю) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 1.3.2.1 понимать и употреблять речевой материал по образцу | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 1.4.1.2 определять движением руки высотного положения двух и более звуков внутри первой октавы (по подражанию или по образцу) | |
3 четверть | |||
Путешествия | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 1.1.1.3 выполнять построения: в одну, две, три линии, в шеренгу, в круг |
1.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в парах, уметь правильно использовать пространство зала | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 1.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: приседания вставание на полупальцы, выставлением ноги на пятку и носок | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 1.1.3.3 выполнять шаг галопа, переменный шаг | ||
2. Слушание музыки | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя |
1.2.3.2 воспринимать и воспроизводить жанры пьес по ритму: марш, песня, танец | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов |
1.2.4.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить простой маршевый ритм движениями, с помощью игры на шумовых инструментах | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 1.3.1.3 рационально использовать речевой выдох при произнесении сочетаний взрывного и гласного звуков (3-4 слогов) | |
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 1.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе с расстановкой логического и синтагматического ударения во фразе (по подражанию или по образцу) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 1.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) | |
4.3 Пение | 1.4.3.1 исполнять протяжно на одном выдохе не менее 6 звуков определен-ного музыкального тона, различных музыкальных тонов, казахских и русских попевок по образцу | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки |
1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 1.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в парах, уметь правильно использовать пространство зала |
1.1.1.5 изменять темп движения или останавливаться по инструкции учителя | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 1.1.2.4 выполнять приседания держась одной рукой за опору, махи ногами, полуприседания | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 1.1.3.4 выполнять притопы, кружение через правое плечо, плавные движения рук, исполнять пляски по показу "Полька", "Медвежата", "Покружись-поклонись" | ||
2. Слушание музыки | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 1.2.3.2 воспринимать и воспроизводить жанры пьес по ритму: марш, песня, танец | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов |
1.2.4.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить простой маршевый ритм движениями, с помощью игры на шумовых инструментах | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 1.3.4.2 выделять по образцу логическое ударение во фразе с расстановкой логического и синтагматического ударения во фразе (по подражанию или по образцу) | |
4. Восприятие и исполнение попевок и песен |
4.3 Пение | 1.4.3.2 уметь петь звукоряд "Лесенка" - вверх и вниз с показом по образцу | |
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя | 1.4.4.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном и медленном темпе | ||
3) 2 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 2.1.1.1 выполнять под музыку разные виды ходьбы (большим и мелким, скользящим и пружинистым шагом с подчеркнутым размахом рук, с высоким подниманием колен |
2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики |
2.1.2.1 выполнять программныегимнастические и танцевальныедвижения | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 2.1.3.1 выполнять шаг с притопом, поворотные три притопа, выставление ноги на пяткус подпрыгиванием | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 2.1.4.1 "Передай мяч" (музыка М.Глинки), "Кот и мыши" (музыка Т.Ломовой) | ||
Моя семья и мои друзья | 2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) |
2.2.1.1 различать на слух музыкальные фрагменты при выборе из 2-4 |
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 2.3.1.1 уметь пропевать гласные, протяжно правильно произносить щелевые согласные на 4-5 счетов | |
2.3.1.2 дифференцированно произносить в словах и фразах согласные звуки: носовые и ротовые (б-м, д-н, п-м, т-н) | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 2.3.2.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и понимать речевой материал, связанный с организацией учебной деятельности обучающихся на уроке | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
2.3.3.1 уметь постепенно усиливать голос: тихо-громко-громче | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 2.3.4.1 уметь делить длинные фразы паузами на синтагмы; (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
2.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Моя школа | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы |
2.1.1.3 выполнять бег основных движений, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 2.1.2.2 выполнять упражнения для мышц шеи, головы, плечевого пояса, повороты, плавные кружения головой, наклоны вперед, вправо, влево, наклоны в положении сидя | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 2.1.3.1 выполнять шаг с притопом, поворотные три притопа, выставление ноги на пяткус подпрыгиванием | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 2.1.4.1 "Передай мяч" (музыка М.Глинки), "Кот и мыши" (музыка Т.Ломовой) | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) |
2.2.2.1 различать изменения движений в связи со сменой частей | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя |
2.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая, грустная, спокойная) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 2.2.4.1 исполнять с помощью учителя на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Курочка и цыплята" (музыка Е.Тиличеевой) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 2.3.1.2 дифференцированно произносить в словах и фразах согласные звуки: носовые и ротовые (б-м, д-н, п-м, т-н) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 2.3.2.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и понимать речевой материал, связанный с организацией учебной деятельности обучающихся на уроке | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 2.3.3.1 уметь постепенно усиливать голос: тихо-громко-громче | ||
2.3.3.2 уметь изменять голос с движениями и без движений | |||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 2.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 2.1.1.4 выполнять построения по инструкции: построения и перестроения |
2.1.1.5 маршировка с флажками, с цветами, ходьба за ведущими парами с разнообразным положением рук | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики |
2.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: вытягивание носка вперед и в сторону, полуприседания на носки | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 2.1.3.2 выполнять кружение полосками | ||
2.1.3.3 выполнять шаг польки | |||
2.1.3.4 выполнять движения казахского танца "Қамажай": переменный шаг, толкын, кесе | |||
2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух (начала, окончания) | 2.2.1.2 различать на слух: двудольный,трехдольныйчетырех-дольный метр в музыке | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 2.2.3.2 воспринимать и определять по ритму музыкальных пьес: марш, песня, колыбельная | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов |
2.2.4.1 исполнять с помощью учителя на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Полька" (музыка М.Глинки) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием |
2.3.1.3 слитно воспроизводить слова и короткие фразы из 4-5 слогов | |
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно, и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 2.3.3.3 уметь воспринимать на слух и слухо-зрительно, воспроизводить интонации на различном речевом материале | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 2.3.4.1 уметь делить длинные фразы паузами на синтагмы (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 2.4.1.2 определять движением руки высотного положения двух и более звуков внутри первой –второй октав(по подражанию или по образцу) | |
4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 2.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под музыку (спокойно, бодро, грустно) | ||
4.3 Пение | 2.4.3.1 исполнять песни в диапозоне "ДО первой октавы ЛЯ первой октавы" естественным протяжным голосом нормальной громкости по образцу | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы |
2.1.1.3 выполнять бег основных движений, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 2.1.2.4 выполнять упражнения для рук и кистей рук: раскачивания, скрещивания, вращение, встряхивание кистей, сжимание и расжимание пальцев | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 2.1.3.4 выполнять движения казахского танца "Айголек", русского танца "Хоровод с платочками" и польки "Мишка с куклой" | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух (темпа музыки, регистра) |
2.2.2.2 различать на слух мелодий песен с опорой на их графическую запись (при выборе из 1-2) | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 2.2.3.3 воспринимать и различать сольное и хоровое исполнение | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 2.2.4.1 исполнять с помощью учителя на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Курочка и цыплята" (музыка Е.Тиличеевой), "Марш" (музыка Е.Брусиловского) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 2.3.4.2 выделять логическое ударение по возможности соблюдая мелодический контур (по подражанию или по образцу) | |
4. Восприятие и исполнение попевок и песен |
4.3 Пение | 2.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой октавы различным голосом (нормальный, тихий, шепотный) по образцу и подражанию | |
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя | 2.4.4.1 знать краткое содержание музыкальной сказки "Колобок", определять образы, характеры их движений | ||
4) 3 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 3.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку |
3.1.1.2 синхронно выполнять змейку, сведения и разведения | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики |
3.1.2.1 выполнять круговые вращения головой, вращение плечевого пояса | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 3.1.3.1 выполнять несложные танцевальные движения: вальсовая дорожка, припляс, скользящий ход на полупальцах, боковой ход с припаданием, "веревочка", "присядка" | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием |
3.1.4.1 "Зайцы и охотники" (музыка Н.Раухвергера) | ||
Что такое хорошо, что такое плохо? | 2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) | 3.2.1.1 исполнять руками (хлопками) ритмический рисунок мелодии (одновременно с аккомпонементом) |
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 3.3.1.1 дифференцировать и произносить смычные и щелевые согласные с рациональной голосоподачей | |
3.3.1.2 слитно отчетливо произносить речевой материал с рациональнойтемпо и голосоподачей | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала |
3.3.2.1 внятно, слитно произносить формулы самоорганизации на урок | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
3.3.3.1 уметь постепенно повышать и понижать тон от высокого до среднего уровня и наоборот | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 3.3.4.1 соблюдать логическое и синтагматическое ударение во фразах различных типов и видов (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 3.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Время | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 3.1.1.3 выполнять основные движения ходьбы, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением |
3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 3.1.2.2 выполнять наклоны вперед с положением "руки в стороны", ритмичное выбрасывание рук, сжатых в кулаки | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 3.1.3.2 выполнять танцевальныедвижения: паде-баск, плие, балансе, большой и малый батманковырялочка с притопом, шаг вальса | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) |
3.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя |
3.2.3.1 воспринимать и определять фрагменты из одной мелодии (запев, припев) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различные ритмы, несложные пьесы "Как под горкой" (муз. и сл. народные) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 3.3.1.2 слитно отчетливо произносить речевой материал с рациональнойтемпо и голосоподачей | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала |
3.3.2.1 внятно, слитно произносить формулы самоорганизации на урок | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 3.3.3.1 уметь постепенно повышать и понижать тон от высокого до среднего уровня и наоборот | ||
3.3.3.2 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспроизводить элементы ритмико-интонационной структуры речи: изменение темпа речи, замедление, убыстрение | |||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 3.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
3.4.1.2 отмечать движением руки сильную долю такта (по подражанию или по образцу) | |||
3 четверть | |||
Искусство | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 3.1.1.3 выполнять основные движения ходьбы, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением |
3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 3.1.2.3 выполнять упражнения на выработку осанки: из положения стоя на коленях сесть на пол сбоку от голени, вернуться в исходное положение | ||
3.1.2.4 выполнять наклоны туловища вперед вниз из положения сидя с вытянутыми ногами | |||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 3.1.3.3 исполнять пляски "Казахский танец" (музыка Ш.Калдаякова) "Матросский танец" (народная мелодия "Яблочко") | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух (темпа музыки, регистра) | 3.2.2.2 воспринимать и отгадывать звучания на слух различные инструменты: фортепиано, баян, дудочка, челесты, маракасы, румба | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 3.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения (с помощью учителя) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы "Как под горкой" (муз. и сл. народные) | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 3.3.1.3 слитно воспроизводить слогосочетания с постепенным их наращиванием до 5-6 слогов | |
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
3.3.3.3 соблюдать ударение в двух-трех-сложных структурах | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 3.3.4.1 соблюдать логическое и синтагматическое ударение во фразах различных типов и видов (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 3.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управление учителя | |
4.3 Пение | 3.4.3.1 исполнять фрагменты песен, попевок в контрастной динамике (громко-тихо) по образцу | ||
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя | 3.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Теремок" | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну |
3.1.1.5 реагировать движением на акцент в музыке | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 3.1.2.5 ходить, бегать, двигаться свободно и непринужденно с разными групповыми перестройками | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 3.1.3.4 разучивание несложных танцевальных композиций движения русской пляки "Дробушечка", "Ковырялочка" | ||
2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух (начала, окончания) | 3.2.1.2 различать на слух: различные музыкальные формы | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 3.2.3.3 воспринимать и различать солирующий голос и хоровое звучание при прослушивании вокально-инструментальной музыки (с помощью учителя) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов |
3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы "Балдырған әні" (Н.Жанаев, | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика |
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя | 3.3.4.2 выделять логическое и синтагматическое ударение по возможности соблюдая мелодический контур (по подражанию или по образцу) | |
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 3.4.2.2 исполнять каждый куплет песни с соответствующими эмоциональными оттенками (по подражанию или по образцу) | |
4.3 Пение | 3.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой-второй октавы по трезвучию не менее 6-8 слогов на один выдох определять характер песни | ||
5) 4-класс:
таблица 10
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 4.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку |
4.1.1.2 выполнять различные положения в группах: сужение и расширение круга | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 4.1.2.1 выполнять под музыку упражненияна развитие гибкости, эластичности и подвижности суставов, шеи, плечевого пояса, позвоночника | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 4.1.3.1 исполнять танцевальные движения в композициях ритмично, эмоционально, сохраняя рисунок и линию танца | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 4.1.4.1 "Чей кружок?" (музыка каз. народн. кюй "Ақсақ құлан") | ||
Человеческие ценности | 2. Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) |
4.2.1.1 различать на слух симфоническую музыку от народной |
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 4.3.1.1 уметь произносить речевой материал голосом нормальной высоты, силы | |
4.3.1.2 произносить фразы слитно, распределяядыхательные паузы при произнесении длинных фраз (до 5-6 слогов) | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала |
4.3.2.1 понимать воспринимаемый и воспроизводимый речевой материал с помощью учителя | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
4.3.3.1 уметь соблюдать мелодическую структуры фразы с помощью учителя | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя |
4.3.4.1 выделять логическое и синтагматическое ударение во фразе (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 4.4.1.1 воспроизводить движением руки воспринятый на слух ритмический рисунок музыкального отрывка (с помощью учителя) | |
2 четверть | |||
Культурное наследие | 1. Развитие движений | 1.1 Овладение построениями | 4.1.1.2 выполнять различные положения в группах: сужение и расширение круга |
4.1.1.3 выполнять построения цепочками скрестным шагом, шагом с пятки на носок под музыкальное сопровождение | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 4.1.2.1 выполнять под музыку упражненияна развитие гибкости, эластичности и подвижности суставов, шеи, плечевого пояса, позвоночника | ||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
4.1.3.2 знать и уметь исполнять основные элементы казахского национального танца (не менее пяти) | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | 4.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 4.2.3.1 различать на слух и слухо-зрительно разные части музыкальных пьес и песен (запева, припева, проигрыша, чередования сольного и коллективного) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов |
4.2.4.1 уметь выбирать инструмент с мотивировкой | ||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 4.3.1.2 произносить фразы слитно, распределяядыхательные паузы при произнесении длинных фраз (до 5-6 слогов) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала |
4.3.2.1 понимать воспринимаемый и воспроизводимый речевой материал с помощью учителя | ||
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
4.3.3.1 уметь соблюдать мелодическую структуры фразы с помощью учителя | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
4.4.1.2 приблеженноинтонировать мелодии песен, дирижировать хором (по подражанию или по образцу) | |
3-четверть | |||
Природные явления | 1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 4.1.1.3 выполнять построения цепочками скрестным шагом, шагом с пятки на носок под музыкальное сопровождение |
4.1.1.4 выполнять построения по инструкции:в колонну, шеренгу и круг | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 4.1.2.2 выполнять упражнения на коррекцию осанки и выработку равновесия: "Кошечка", "Березка", "Качалка" с включениемэлементов: мост, ласточка, полушпагат | ||
4.1.2.4 выполнять расслабляющие упражнения: раскачиваться стоя в кругу, взявшись за руки | |||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений |
4.1.3.3 знать и уметь исполнять основные элементы русского танца (не менее пяти) | ||
2. Слушание музыки | 2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | 4.2.2.2 различать на слух вокальные, инструментальные и вокально-инструментальные исполнения на материале казахских и русских народных песен | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 4.2.3.1 различать на слух и слухо-зрительно разные части музыкальных пьес и песен (запева, припева, проигрыша, чередования сольного и коллективного) | ||
4.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения (с помощью учителя) | |||
3. Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 4.3.1.3 слитно воспроизводить слогосоче-тания с постепенным их наращаванием до 6-7 | |
3.3 Восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
4.3.3.2 воспринимать на слух и слухо-зрительно, и воспроизводить фразы, соблюдая мелодическую структуру фразы | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя |
4.3.4.1 выделять логическое и синтагматическое ударение во фразе (с помощью учителя) | ||
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу | 4.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управле-ние учителя | |
4.3 Пение | 4.4.3.1 уметь исполнять песни в сопровождении шумовых и музыкальных инструментов под дирижирование учителя | ||
4.4 Музыкальная творческая деятельность с помощью учителя | 4.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Кошкин дом" | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос |
1. Развитие движений |
1.1 Овладение построениями | 4.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну, шеренгу и круг |
4.1.1.5 выполнять построения двух концентрических кругов, сужение и расширение круга | |||
1.2 Усвоение элементов ритмической гимнастики | 4.1.2.3 выполнять комплексы ритмико-гимнастических упражнений под современную музыку | ||
4.1.2.5 выполнять упражнения на выработку осанки: в положении сидя подтягивание коленей к груди, переходя в положение лежа; сидя на пятках выпрямлять и сгибать спину | |||
1.3 Разучивание несложных танцевальных движений | 4.1.3.4 знать и уметь исполнять основные элементы танцы народов мира (не менее пяти) | ||
2.Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух и слухо-зрительно (начала, окончания) |
4.2.1.2 различать на слух звучания народных инструментов | |
2.2 Различение музыки на слух и слухо-зрительно (темпа музыки, регистра) | 4.2.2.2 различать на слух вокальные, инструментальные и вокально-инструментальные исполнения на материале казахских и русских народных песен | ||
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру с помощью учителя | 4.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения (с помощью учителя) | ||
4.2.3.3 воспринимать на слух и слухо-зрительно и различать звучания инструментов симфонического оркестра (с помощью учителя) | |||
3.Фонетическая и речевая ритмика | 3.4 Синтагматическое членение фразы с помощью учителя |
4.3.4.2 уметь выделять переходной акцент во фразе, синтагме (по подражанию или по образцу) | |
4. Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку по образцу |
4.4.2.2 воспроизводить ритмический рисунок мелодий песен в умеренном и умеренно-быстром темпе (по подражанию или по образцу) | |
4.3 Пение | 4.4.3.1 уметь исполнять песни в сопровождении шумовых и музыкальных инструментов под дирижирование учителя | ||
4.4.3.2 уметь анализировать звуковысотную и ритмическую структуру мелодии, динамических оттенков | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 232-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-2 сыныптары үшін "Айналамен таныстыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 232-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. "Айналамен таныстыру" пәні үлгілік оқу жоспарының түзету компоненті болып табылады. Оқу бағдарламасы – білім алушылардың жасына сай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес келетін білімнің, біліктің, дағдының мазмұны мен көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат.
3. Оқу бағдарламасы естімейтін білім алушының жалпы дамуымен өзара байланысты, ол коммуникативтік дағдылардың дамуына ғана емес, тұлғалық, әлеуметтік, психологиялық және когнитивтік салалардың қалыптасуына, жағымды мотивацияның пайда болып, тілдік қатынас, шығармашылық тұрғыдан өзін көрсету тәжірибесінің жиналуына жағдай жасайды.
4. Оқу бағдарламасы білім беру құндылықтарының аталмыш пәнді оқыту мақсаттарының жүйесімен өзара байланысы мен шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың бірлігі ұстанымын жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.
5. Білім берудің классикалық негіздері ретінде құндылыққа бағытталған, әрекеттік, тұлғаға бағытталған, коммуникативтік ыңғайлар оқу процесінің нәтижелерін және білім беру мақсаттарының басымдылық жүйесін нығайту үшін қолданылды әрі оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс берді.
6. Қазіргі таңда оқыту процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі білім алушының білімді өзбетінше "игеру" бойынша белсенді әрекетін ұйымдастыру болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді игеруге, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға ғана емес, білім алушыға өзіндік қызығушылықтарын, артықшылықтарын ұғынуына және сындарлы шешім қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына жағдай жасайды. Білім алушының белсенді әрекеті бірлескен шығармашылық жағдайында және серіктес әрі кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы болғанда тұрақты сипат алады.
7. Оқу бағдарламасында нақты оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелер берілген.
8. Пән бойынша білім беру процесінің мазмұны оқыту мақсаттарына бағынады және білім алушылардың алған білімдерін, біліктерін және дағдыларын кез-келген оқу және өмірлік жағдайда пайдалануға дайындығын қалыптастыруға, табысқа жету жолында табандылық көрсету дағдысын дамытуға негізделген, өмір бойы білім алуға уәждеме береді.
9. Білім беру процесінде мұғалім ақпаратты алу, сақтау және өңдеу процестерін жетілдіру, когнитивтік саланы дамыту, білім алушының білімі мен білігін өзектілендіріп, толықтыру, барлық психикалық функцияны (зейін, есте сақтау, ойлау, қиялдау) дамыту, адекватты эмоционалды жауап беру дағдыларын дамыту бойынша жұмыс жүргізеді.
10. Оқыту мақсаттарының құрылымды жүйесі әртүрлі шоғырдағы келесі дағдылардың дамуының негізі болып табылады: білімді функционалды және шығармашылық тұрғыдан пайдалану, коммуникацияның әртүрлі тәсілдерін пайдалану, топта және жеке жұмыс жасау білігі, қиындықты жойып, шешім қабылдау. Әртүрлі спектрдегі дағдылар білім алушының мектептегі білім беру практикасында, сондай-ақ мектепті тәмамдағаннан кейінгі өмірінде сәтті тұлғаға айналуының кепілі болады.
11. Оқу бағдарламасының басты ерекшелігі – пәндік білімді, білікті қалыптастыруға бағыттылығы ғана емес, білім алушылардың эмоционалды, коммуникативтік, танымдық кедергілерден өтулеріне жағдай жасау.
2-тарау. "Айналамен таныстыру" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
12. "Айналамен таныстыру" оқу пәнінің мақсаты – білім алушылардың қоршаған орта туралы білімін, әлеуметтік тәжірибесін, "адам – табиғат – қоғам" жүйесіндегі қарапайым әрекеттестікті сезінуін қалыптастыру, табиғатқа қатысты мұқият және қамқор қатынасты тәрбиелеу.
13. Айналамен таныстыру сабақтарының мақсатына жету үшін келесі міндеттер орындалады:
1) қоршаған өмірдің, табиғаттың заттары мен құбылыстары туралы білім алушыларда түсінік қалыптастыру және оны жүйелеу;
2) жанды және жансыз табиғатты жүйелі бақылау арқылы білім алушылардың жеке тәжірибелерін толықтыру;
3) қоршаған ортаға қатысты құндылық қатынасын, адамгершілік және эстетикалық сезімдерді дамыту;
4) отбасында, мектепте, көшеде, қоғамдық орындарда, табиғатта өзін дұрыс ұстау дағдыларын қалыптастыру;
5) отбасы мүшелеріне қатысты махаббат пен қамқорлық сезімдерін тәрбиелеу, қоршаған адамдарға (құрдастарына, педагогтерге) мұқият қатынас қалыптастыру;
6) білім алушылардың бойынан адам қолымен жасалған заттарға ұқыпты қатынасты, адамдардың еңбектеріне сыйластықты тәрбиелеу;
7) табиғатқа ұқыпты, қамқор қатынас дағдыларын, туған өлкеге, Отанға махаббат сезімдерін қалыптастыру;
8) практикалық қызмет барысында (сабақта, дидактикалық және шығармашылық ойындарда, өз-өзіне қызмет көрсету бойынша еңбекте, қоғамдық-пайдалы еңбекте) алынған білімді бекіту.
14. "Айналамен таныстыру" бағдарламасы үш бағыттағы жұмысты қамтиды:
1) бірінші бағыт білім алушыны жақын айналасымен, адамдардың өмірімен және еңбегімен практикалық таныстыруды, адамгершілік, эстетикалық және коммуникативтік мәдениет қалыптастыруды қарастырады;
2) екінші бағыттың міндеттері – табиғатқа ұқыпты, қамқор қатынас дағдыларын, туған өлкеге, Отанға сүйіспеншілік сезімдерін қалыптастыру;
3) үшінші бағыт – білім алушыларға қоршаған ортада өзін ұстаудың қауіпсіздік ережелері және салауатты өмір салтын ұстану үшін қажетті жағдай туралы білім беру.
15. Аталмыш тақырыптарды тізбектеп емес, бір тақырыпқа жыл бойында бірнеше рет оралу арқылы оқыту. Жұмысты осылайша ұйымдастыру маңыздылыққа ие, өйткені ұғымдармен, оларды білдіретін сөздермен алғаш танысу барысында білім алушылардан толық және жан-жақты ойлану, есте сақтау талап етілмейді. Алғашында сөз шектелген, бір мағынада беріледі. Кейінгі жұмыс барысында оның мағынасы кеңейіп, жаңа мазмұнға ие болады.
16. Есту қабілеті нашар білім алушылардың қоршаған әлем, өз ортасы туралы шектеулі, кейде қате түсінігі білім алушыларға білімнің сөйлеудің және сөз арқылы ойлаудың бір уақытта қалыптасуы кезінде берілетіндігін анықтайды, курс осы бағытта құрылады. Білім алушының пәндік қызметі бай болса, қоршаған ортаны бақылай отырып, көп нәрсені көрсе, педагог оның назарын әртүрлі нысандар мен құбылыстарға жиі аударып отырса, білім алушы әлемді белсенді танып, әлеуметтік бейімделудің құрамдас бөлігі болып табылатын оның тұлғасының коммуникативтік қабілеттері тиімді тәрбиеленеді.
17. Сабақ естімейтін білім алушылардың күнделікті ғана емес, байланысқан сөйлеу дағдысын дамытады. Экскурсия, ойындар кезінде мұғалім білім алушылардың көрген дүниелері бойынша қатынас орнатуын талап етеді. Барлық сөйлеу материалын білім алушылар көру-есту арқылы қабылдайды. Бұл кезде білім алушылар мен мұғалім оқытудың осы сатысына тән сөйлеу формаларын пайдаланады. Дайындық сыныбында мұғалім білім алушылармен қатынас орнату барысында сөйлеудің ауызша-дактильді формасын, сөздер мен сөз тіркестері бейнеленген тақталарды пайдаланады. Осы кезеңде білім алушылар көбіне дактильді сөйлеуді пайдаланып, ауызша сөйлеудің үлесін ақырындап көбейтеді.
18. Байланысқан сөйлеу бойынша жұмыс білім алушыларды бақылау нәтижелерін мазмұндауға, көрген заттарды сипаттауға, экскурсиялар туралы әңгімелеуге оқытады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
19. Пәнді оқытудың міндетті талабы – естімейтін білім алушыларды түзете-дамыту жүйесінің негізгі ұстанымдарын жүзеге асыру және сөйлеу әрекетінің түрлерін: сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдауды, ұжымдық және жеке қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппаратурамен бірге сөйлеуді ауызша, жазбаша, ауызша-дактильді жаңғыртуды қолдану.
20. Ғылым негіздерін ана тілін меңгерумен бірлікте үйрету ұстанымы естімейтін білім алушының тұлғалық даму барысы, білім берудің бекітілген көлемін білім алушының меңгеруі тілдік даму деңгейімен, ақпаратты сөйлеу арқылы қабылдау, сөйлеу-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейімен байланысты оны дұрыс қолдану мүмкіндігімен анықталатындығымен шарттасады.
21. Есту арқылы қабылдауды сөйлеу тілінің дыбыстық жағымен бірлікте дамыту қарқынын күшейту ұстанымы естімейтін білім алушының өзге тұлғаның өзіне қаратыла айтылған сөзін еркін түсініп, өзгелерге түсінікті, анық сөйлеу қабілетін дамытуға бағытталған.
22. Сөйлеу қатынасын дамыту ұстанымы естімейтін білім алушылардың бірлескен қызметін ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық тәсілдерін жүзеге асыру қажеттілігімен шарттасады және сөйлеу арқылы қатынас жасау қажеттілігін туындататын жағдайларды модельдеуді болжайды. Ұстанымды жүзеге асыру білім алушылардың белсенді әрекетін – өздерінің коммуникативтік ниеттерін сөз формасында жеткізуін талап етеді. Бұл, негізінен, сұрақтарға жауап беріп, сұрақ қоя білу, өз ниеті, жағдайы, қызметі туралы хабарлау, тапсырманың орындалғандығы туралы баяндау, өтінішпен немесе тапсырмамен мұғалімге жүгіну қабілеттерін қамтиды.
23. Сөйлеу қатынасын дамыту ұстанымы лексиканы, грамматикалық модельдердің түрлерін, диалогтік бірліктің құрылымдарын, ұйымдасқан сөйлеу практикасы кезінде байланысқан сөйленістерді меңгертуді мақсат тұтады.
24. Пропедевтика және шоғырландыру ұстанымы оқыту процесін мақсатты түрде ұйымдастырудың мүмкіндігін, өзгерісті және түзету жұмыстарындағы кемшіл тұстарды уақытылы анықтауды, естімейтін білім алушылардың оқу-танымдық әрекетіндегі кемшіліктердің алдын алуға арналған қосымша құралдарды іздеуді қамтамасыз етеді.
25. Беріктік ұстанымының мәні – білімді меңгеру және оларды сақтау білім алушылардың логикалық ойлауын және ауызша-логикалық жадын дамытумен байланысты екендігінде. Бұл ұстанымды жүзеге асыру саналы түрде есте сақтауды, ұзақ сақтауды және осының негізінде игерілген білімді одан әрі байыту мақсатында жылдам пайдалануды бағамдайды.
26. Беріктік ұстанымы естімейтін білім алушының оқытудың түрлі сатысында оқу материалын меңгеруінің ерекшеліктері туралы мұғалімнен белгілі білімді талап етеді. Сондықтан сабақта сөздік-логикалық есте сақтаудың нысаны болып табылатын маңызды, негізгі материалды таңдауға ерекше назар аударылады. Осы факторларды ескеру білім алушылардан сөйлеу үлгілерін бірнеше рет, уақытқа негізделген және әртүрлі жағдайлармен шарттасқан қайталау арқылы әдейі және автоматты түрде есте сақтауды талап етеді. Жанама есте сақтау (тірек суреттерді пайдалану, материалды топтау) тәсілдерін, ойлау қызметінің тәсілдерін (салыстыру, жинастыру, нақтылау, назар аудару) қалыптастыру маңыздылыққа ие.
27. Естімейтін білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту жүйесіндегі саналылық және белсенділік ұстанымы білім алушылардың оқу процесін сезінуі, білімді саналы түрде меңгеруі ретінде ұғынылады. Ұстанымды жүзеге асыру оқуға қатысты саналы және белсенді қатынас орнатуға, материалды түсінуге және оны сөз арқылы жеткізуге, білімді практикада саналы түрде қолдануға бағытталады.
28. Оқытудың көрнекілік және ауызша құралдар ұстанымы жаңа ұғымдарды, қорытындыларды, оқу-тәрбие процесіндегі тәртіптерді қалыптастырудың негізі ретінде сезімдік бейнелерді жинақтау, жүйелеу және қорыту мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталады. Көрнекілік қоршаған ортаның нақты құбылыстарының, заттарының жан-жақтылығын тануды жеңілдетеді, сөз бен бейне арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, байқампаздықты дамытуға, қабылдау мен ойлауды түзетуге және дамытуға жағдай жасайды.
29. Әрекеттік тәсіл ұстанымы мүлдем естимейтін білім алушыларды оқытудың қазіргі жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді, онда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастырудың процесс және мүлдем естімейтін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзете-дамыту бағыттылығын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады. Ұстанымның маңызды шарты – қызығушылыққа негізделген қызметке қатысты жағымды қатынас орнату. Ол қызметке жағымды қатынас қалыптасқан кезде пайда болады және орындалатын қызметпен байланысты жағымды эмоция туындату кезінде қол жеткізіледі.
30. Коммуникативтік технология алынған білімді қызмет кезінде жүзеге асыруды, жағдайды пайдалануды және модельдеуді, сезімдердің барлық реңктерін көрсету шарттарының табиғилығын қамтамасыз етеді. Сабақ барысында білім алушыларға белсенді сөйлеу практикасының мүмкіндіктері ұсынылады: әртүрлі әңгімелесушілермен жағдай туралы айтылады, сөйлеу міндеттерін шешу арқылы қиын жағдайлар талқыланады. Өз тәжірибесін белсенділендіруге маңызды рөл беріледі.
31. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) дамытушы және түзетуші міндеттерді шешу үшін қажетті, бірақ дәстүрлі түрде қолданылатын құралдардың көмегімен құрылмайтын оқыту жағдайларын "жасауға" көмектесе отырып, құралдар арсеналын кеңейтеді.
32. АКТ-ны пайдалану оқыту процесін жекешелендіруге, сабақтағы жұмыс мазмұнына қызығушылықты арттыруға, білім алушылардың танымдық қызметінің белсенділігін арттыруға, шығармашылық әлеуетті дамытуға мүмкіндік береді.
33. Оқу процесінде АКТ білім алушылардың жұмыс қабілеттерін ескере отырып қолданылады.
34. Сабақтардың тиімділігі мұғалім қолданатын формалар мен әдістердің алуандығына көп байланысты. Олар: әлеуметтік және тұлғалық маңызды тақырыптарға әңгімелесу (білім алушылар білмейтін кей жесттер нақтыланады), ойындар, қиын жағдайлар, практикалық тапсырмалар. Әңгімелесушілерді араластыра отырып әртүрлі жағдаяттар (коммуникативтік, сөйлеу) құруға мүмкіндік беретін модельдеуге ерекше назар аударылады.
35. Естімейтін білім алушыларға арналған "Айналамен таныстыру" пәнін оқыту барысында ұсынылатын стратегиялар, технологиялар және әдістер:
1) стратегиялар: өзін басқару, эксперименттік, коммуникативтік;
2) технологиялардың келесі топтарын бөліп көрсетеді:
түсіндіру-көрсету мақсатындағы;
тұлғаға бағытталған (әр деңгейдегі оқыту, ұжымдық өзара оқыту, модульдік оқыту);
дамытушы;
түзетуші;
ойын әдістерін пайдалану технологиясы;
жобалар әдісі;
ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.
36. Әдістер:
1) ауызша әдістер:
әңгіме, түсініктеме, сұхбат (естімейтін білім алушыларды оқыту олардың сөздік ақпаратты қабылдау мүмкіндіктері мен сөйлеу дамуының ерекшеліктерін назарда ұстайды);
2) көрнекілік әдістері:
қоршаған әлем сабақтарындағы көрнекілік әдістері: кестелерді көрсету және олармен жұмыс жасау; картиналарды жаңғырту арқылы көрсету;
қоршаған әлем сабақтарындағы көрсету әдістері: табиғи нысандарды көрсету, тәжірибелерді көрсету, жабдықтарды көрсету, бейнефильмдерді көрсету.
37. Оқытудың нақты мақсаттарын құруға және табыстылықты өлшеу мен оқытудың кейінгі қадамдарын анықтау үшін табыс критерийлеріне назар аударылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
38. "Айналамен таныстыру" пәнін оқытудың нәтижелерін бағалау критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
39. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара байланысына негізделген. Критериалды бағалаудың нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру үшін пайдаланылады.
40. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалауды қамтиды.
41. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіле отырып, білім алушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
42. Жиынтық бағалау белгілі бір оқыту кезеңінде оқу ақпаратының блогын аяқтаған кезде жүргізіледі, білім алушылардың кері байланыс жасауы үшін және пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін пайдаланылады.
5-тарау. "Айналамен таныстыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
43. "Айналамен таныстыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
44. "Айналамен таныстыру" пәнінің сағат саны тақырыптар бойынша шамамен бөлінді, мұғалім сыныптың ерекшелігін, білім алушылардың дайындық деңгейлерін, жергілікті жағдайды ескере отырып, білім алушылардың оқу материалын сапалы меңгерулері үшін бағдарламалық уақытты өзгеше бөле алады.
45. "Айналамен таныстыру" пәні бастауыш мектептің орыс тілі, әдебиет, заттық-тәжірибелік оқыту сияқты өзге пәндерімен тығыз байланысты. Білім алушыға өзге пәндерде берілетін қоршаған әлем туралы түсініктер осы пән аясында кеңейіп, молайып, үлкен практикалық бағыттылыққа ие болады.
46. Бағдарлама аймақтық компонентті қамтиды, оның мазмұнын мұғалім толтырады.
47. Өзге де пәндер секілді қоршаған әлеммен танысу сабақтарында айтылған сөзді қабылдауға (есту-көру, есту негізінде) және білім алушының сөйлеуіне (дыбыстауды бақылау және білім алушы жіберетін қателерді жөндеу) қойылатын талаптар дұрыс қолданылып және жүзеге асырылады.
48. Оқу процесінде берілген білімді бекіту және оны кейін молайтып, дамыту мақсатында жыл бойында бір тақырыпқа бірнеше рет оралған жөн. Білім алушыларға белгілі мәселелерге жүйелі түрде оралып, тәжірибелері туралы айтып отыру арқылы әртүрлі жағдайда меңгерген жаңа білімді жинақтап, жүйелеу. Білім алушылардың жанды және жансыз табиғат туралы түсініктері үзік-үзік кездейсоқ болмауы. Қоршаған шындықтың барлық фактісін әртүрлі байланыстар және қатынастар арқылы (уақыттық, кеңістіктік, себеп-салдарлық) көрсету.
49. Қоршаған ортамен таныстыру сабақтары сынып бөлмесінде ғана емес, мектептің жанындағы аймақта, саябақта, көшеде, кітапханада, көрмеде, сондай-ақ кәсіпорындардың ғимараттарында, бейнефильм көрсету бөлмесінде, мейрамға дайындық кезінде өткізіледі.
50. Курстың түзету бағыттылығы мынаны көрсетеді:
1) табиғаттанымдық білімнің, біліктің қалыптасуымен байланысты сөйлеу дағдысымен жұмыс;
2) білімді меңгеру сапасын арттырудың, білім алушыларды ақыл-ой тұрғысынан дамытудың құралы ретінде жинақтау жұмыстарын көбейту;
3) жұмыстың ұжымдық және ойын формаларын кең пайдалана отырып, білім алушыларға жеке ыңғай ұстану;
4) оқу процесін қызметтің белсенді формаларымен толықтыру.
51. Барлық оқу процесс пән бойынша оқу жабдықтарының тізімінде көрсетілген қажетті оқытудың көрнекілік және техникалық құралдарымен қамтамасыз етіледі.
52. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пән мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер бөлімшелерден тұрады, онда әр сынып бойынша күтілетін нәтижелер (дағдылар немесе біліктер, білім немесе түсінік) түріндегі оқыту мақсаттары көрсетілген. Әр бөлімшенің ішінде тізбекті түрде ұйымдастырылған оқыту мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, нашар еститін білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оларға оқытудың келесі сатылары туралы ақпарат ұсынуға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Мен және қоғам | 1.1. Мен және менің отбасым |
1.2. Мектеп және мектеп қоғамдастығы | ||
1.3. Менің шағын Отаным | ||
1.4. Денсаулық және қауіпсіздік | ||
1.5. Құқықтар және міндеттер | ||
2 | Менің елімнің табиғаты | 2.1. Ауа райы және климат |
2.2. Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | ||
2.3. Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | ||
3 | Тарих толқынында | 3.1. Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық |
3.2. Атаулы күндер мен мерекелер | ||
3.3. Ұлттық халықтық ойындар |
53. Оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану және мониторинг жүргізу үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлімшені білдірсе, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқу мақсатының нөмірі.
54. Оқыту мақсаттарының жүйесі. Оқыту мақсаттарының мазмұны пәндік сипаттағы білім мен білікті ғана емес, оларды шынайы практикада қолдануды, АКТ-ны пайдалануды, пәнаралық байланыстарды жүзеге асыруды, сөйлеу қызметінің және коммуникативтік дағдылардың түрлерін дамытуды қарастырады:
1) "Мен және қоғам":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
|
0.1.1.1 негізгі ұғымдарды (есімін, тегін) түсіну |
1.1.1.1 негізгі ұғымдарды (жас, туған күні, отбасы мүшелерінің есімдері) түсіну |
2.1.1.1 өз жасын, туған күнін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.1 мектеп (сынып, жатын бөлмесі, асхана, дәретхана) туралы түсінікке ие болу |
1.1.2.1 мектеп ғимаратын (қабаттар санын, мектеп мекен-жайын) суреттеу |
2.1.2.1 мектеп ғимаратын (қабаттар санын, мектеп мекен-жайын, бөлмелердің атаулары мен қолданылу мақсаттарын) сипаттау |
1.3 Менің шағын Отаным |
0.1.3.1 қала (мектеп, көше, алаңқай) туралы түсінікке ие болу |
1.1.3.1 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін, ескерткіштерін білу |
2.1.3.1 қаланың басты көшесі мен алаңын, басты кәсіпорындарын, мәдени-ағарту мекемелерін және олардың қызметкерлерін білу |
1.4. Денсаулық және қауіпсіздік |
0.1.4.1 жеке гигиенаны сақтаудың маңыздылығын түсіну |
1.1.4.1 киімді мерзімдер бойынша (қолданылу мақсаты және жыл мезгіліне сәйкестілігі бойынша) бөлу |
2.1.4.1 жеке гигиена ережелерін (дене, шаш, киім, аяқ киім күтімі) орындау |
1.5 Құқықтар және міндеттер |
0.1.5.1 сыныпта қауіпсіздік ережелерін сақтау |
1.1.5.1 мектептің функционалды аймақтарының (кітапхана, спортзал, акт залы, дәрігер кабинеті) қолданылу мақсаттарын және орналасқан жерлерін білу |
2.1.5.1 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау, мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру |
2) "Менің елімнің табиғаты":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
2.1 Ауа райы және климат |
0.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын мерзімдер кезінде бақылау |
1.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын әртүрлі жыл мезгілінде бақылау |
2.2.1.1 жыл мезгілдерінің типтік құбылыстарын, табиғаттағы өзгерістерді бақылау |
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі |
0.2.2.1 тұрғылықты жерінің жануарларын ажырату |
1.2.2.1 жануарлардың сыртқы түрін, өмір сүру салтын, кей қылықтарын сипаттау |
2.2.2.1 үй жанында құстарды бақылау |
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі |
1.2.3.1 бақтағы және бақшадағы күзгі және көктемгі жұмыстар туралы түсінікке ие болу |
2.2.3.1 бөлме өсімдіктеріне күтім жасау (суару, су бүрку, топырақ қопсыту) | |
3) "Тарих толқынында":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық |
0.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: президент, астана, елтаңба, ту, әнұран, дүкен, дәріхана, кинотеатр, театр, мұражай |
1.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: елтаңба, ту, әнұран, Тәуелсіздік монументі, Бәйтерек |
2.3.1.1 Қазақстан Республикасы солтүстік және оңтүстік астанасын ажырату |
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер |
0.3.2.1 негізгі мерекелік күндерді білу |
1.3.2.1 негізгі мерекелік күндерді, ұлттық тағамдарды білу |
2.3.2.1 барлық мерекелік күндерді білу |
3.3 Ұлттық халықтық ойындар |
0.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу |
1.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу |
2.3.3.1 ұлттық ойындардың пайда болу тарихын білу |
55. Бір тоқсанда екі рет өтілетін тақырып есебін ұстана отырып, өтілетін тақырыптар бойынша оқыту мақсаттарын бір тоқсанға шоғырландыруға (мүмкіндік бойынша) кеңес беріледі.
56. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) дайындық сыныбы:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | |||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.1 негізгі ұғымдарды (есімін, тегін) түсіну | |
0.1.1.2 "Отбасы" ұғымының маңызын түсіну және түсіндіру | |||
0.1.1.3 көрнекіліктер бойынша отбасы мүшелерін анықтау | |||
0.1.1.4 отбасында берілген тапсырмаларды орындау; | |||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.2 адамдар өміріндегі мектептің маңыздылығын түсіну | ||
0.1.2.5 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
0.1.2.9 партада түзу отыру | |||
1.5 Құқықтар және міндеттер | 0.1.5.1 сыныпта қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
0.1.5.2 мектеп ғимаратының ішін білу | |||
0.1.5.3 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
0.1.5.4 кезекшінің міндеттерін орындау, сыныпта тәртіп сақтау | |||
2. Менің мектебім |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.1 мектеп (сынып, жатын бөлмесі, асхана, дәретхана) туралы түсінікке ие болу | |
0.1.2.2 адамдар өміріндегі мектептің маңыздылығын түсіну | |||
0.1.2.3 мектептің жекелеген функционалды аймақтарының қолданылу мақсаттары мен орналасқан жерлерін білу | |||
0.1.2.4 мектеп ғимаратының ішін білу | |||
0.1.2.5 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
0.1.2.6 "сынып" ұғымын түсіну | |||
0.1.2.7 сынып жабдықтарын (жиһаз, оқу құралдары) санамалау | |||
0.1.2.8 мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру | |||
0.1.2.9 партада түзу отыру | |||
1.5 Құқықтар және міндеттер | 0.1.5.1 сыныпта қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
0.1.5.2 мектеп ғимаратының ішін білу | |||
0.1.5.3 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
0.1.5.4 кезекшінің міндеттерін орындау, сыныпта тәртіп сақтау | |||
2-тоқсан | |||
3. Менің отбасым және достарым | 1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.1 негізгі ұғымдарды (есімін, тегін) түсіну | |
0.1.1.2 "Отбасы" ұғымының маңызын түсіну және түсіндіру | |||
0.1.1.3 көрнекіліктер бойынша отбасы мүшелерін анықтау | |||
0.1.1.4 отбасында берілген тапсырмаларды орындау | |||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.2 адамдар өміріндегі мектептің маңыздылығын түсіну | ||
1.3 Менің шағын Отаным | 0.1.3.1 қала (мектеп, көше, алаңқай) туралы түсінікке ие болу | ||
0.1.3.2 қала көліктерінің түрлерімен таныстыру | |||
2.1 Ауа райы және климат | 0.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын мерзімдер кезінде бақылау | ||
0.2.1.4 жыл мезгілдерінде табиғатта болатын өзгерістерді бақылау | |||
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 0.3.2.2 туған күннің, жаңа жылдың, 8-наурыздың, Наурыздың, Жеңіс күнінің не екендігін түсіну | ||
0.3.2.3 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау (қысқа сипаттама) | |||
4. Бізді қоршаған әлем | 1.3 Менің шағын Отаным | 0.1.3.1 қала (мектеп, көше, алаңқай) туралы түсінікке ие болу | |
0.1.3.2 қала көліктерінің түрлерімен таныстыру | |||
0.1.3.3 қала көліктерінің түрлерін (автобус, машина) атау | |||
0.1.3.4 жолда жүру, көшеде өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
2.1 Ауа райы және климат | 0.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын мерзімдер кезінде бақылау | ||
0.2.1.2 айларды атау | |||
0.2.1.3 өлі табиғат нысандарын бақылау | |||
0.2.1.4 жыл мезгілдерінде табиғатта болатын өзгерістерді бақылау | |||
0.2.1.5 ауа райы жағдайын анықтау | |||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 0.2.2.1 тұрғылықты жерінің жануарларын ажырату | ||
0.2.2.2 жануарларды топтарға жіктеу: үй жануарлары және жабайы жануарлар | |||
0.2.2.3 көкөністер мен жемістерді атау | |||
0.2.2.4 көкөністер мен жемістерді олардың өсу орындары бойынша топтау | |||
3-тоқсан | |||
5. Саяхат | 1.3 Менің шағын Отаным | 0.1.3.1 қала (мектеп, көше, алаңқай) туралы түсінікке ие болу | |
0.1.3.2 қала көліктерінің түрлерімен таныстыру | |||
0.1.3.3 қала көліктерінің түрлерін (автобус, машина) атау | |||
0.1.3.4 жолда жүру, көшеде өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
2.1 Ауа райы және климат | 0.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын мерзімдер кезінде бақылау | ||
0.2.1.2 айларды атау | |||
0.2.1.3 өлі табиғат нысандарын бақылау | |||
0.2.1.4 жыл мезгілдерінде табиғатта болатын өзгерістерді бақылау | |||
0.2.1.5 ауа райы жағдайын анықтау | |||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 0.2.2.1 тұрғылықты жерінің жануарларын ажырату | ||
0.2.2.2 жануарларды топтарға жіктеу: үй жануарлары және жабайы жануарлар | |||
0.2.2.3 көкөністер мен жемістерді атау | |||
0.2.2.4 көкөністер мен жемістерді олардың өсу орындары бойынша топтау | |||
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 0.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: президент, астана, елтаңба, ту, әнұран, дүкен, дәріхана, кинотеатр, театр, мұражай | ||
0.3.1.2 Отанның, астананың не екендігін түсіну | |||
0.3.1.3 берілген нысандардың (дәріхана, театр, мұражай) қолданылу мақсаттарын түсіну | |||
0.3.1.4. қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 0.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: президент, астана, елтаңба, ту, әнұран, дүкен, дәріхана, кинотеатр, театр, мұражай | |
0.3.1.2 Отанның, астананың не екендігін түсіну | |||
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 0.3.2.1 негізгі мерекелік күндерді білу | ||
0.3.2.2 туған күннің, жаңа жылдың, 8-наурыздың, Наурыздың, Жеңіс күнінің не екендігін түсіну | |||
0.3.2.3 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау (қысқа сипаттама) | |||
0.3.2.4 мерекелерге дайындық барысына қатысу | |||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар | 0.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу | ||
4-тоқсан | |||
7. Тағам және сусын | 1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 0.1.4.1 жеке гигиенаны сақтаудың маңыздылығын түсіну | |
0.1.4.2 күн тәртібі, тәулік бөліктері және күннің әртүрлі бөлігіндегі білім алушылардың әрекеттері туралы түсінікке ие болу | |||
0.1.4.3 тәулік бөліктерін (таңертең, күндіз, кеш, түн) білу | |||
0.1.4.4 жеке гигиенаның қарапайым ережелерін орындау | |||
0.1.4.5 асханада өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
8. Дені саудың - жаны сау | 1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 0.1.4.1 жеке гигиенаны сақтаудың маңыздылығын түсіну | |
0.1.4.2 күн тәртібі, тәулік бөліктері және күннің әртүрлі бөлігіндегі білім алушылардың әрекеттері туралы түсінікке ие болу | |||
0.1.4.3 тәулік бөліктерін (таңертең, күндіз, кеш, түн) білу | |||
0.1.4.4 жеке гигиенаның қарапайым ережелерін орындау | |||
0.1.4.5 асханада өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар |
0.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу | ||
2) 1-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | |||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым | 1.1.1.1 негізгі ұғымдарды (жас, туған күні, отбасы мүшелерінің есімдері) түсіну | |
1.1.1.2 өз жасын, туған күнін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау | |||
1.1.1.3 үй мекен-жайын (қала, ауыл, көше атауын, үйдің, пәтердің нөмірін) атау | |||
1.1.1.4 туысқандық байланыстар жүйесінде отбасының өзге мүшелеріне қатысты өз орнын анықтау | |||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 1.1.2.3 мектептің функционалды аймақтарының (кітапхана, спортзал, акт залы, дәрігер кабинеті) қолданылу мақсаттарын және орналасқан жерлерін білу | ||
1.1.2.5 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
1.1.2.6 өзін мектеп білім алушысы және сынып ұжымының мүшесі ретінде сипаттау | |||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 1.1.4.2 адамның сырт келбетін сипаттау (бойын, шашының түсін және ұзындығын) | ||
1.5 Құқықтар және міндеттер | 1.1.5.1 мектептің функционалды аймақтарының (кітапхана, спортзал, акт залы, дәрігер кабинеті) қолданылу мақсаттарын және орналасқан жерлерін білу | ||
1.1.5.2 мектеп ғимаратын білу және бөлмелердің деректерін атау | |||
1.1.5.3 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
1.1.5.4 кезекшінің міндеттерін орындау, сыныпта тәртіп сақтау | |||
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | 1.2.3.1 бақтағы және бақшадағы күзгі және көктемгі жұмыстар туралы түсінікке ие болу | ||
1.2.3.2 мерзімдік жұмыс түрлерін анықтау | |||
1.2.3.3 жыл мезгіліне байланысты табиғатта айналысуға болатын жұмыс түрлерін анықтау | |||
2. Менің мектебім | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 1.1.2.1 мектеп ғимаратын (қабаттар санын, мектеп мекен-жайын) суреттеу | |
1.1.2.2 мектеп қызметкерлерінің мамандықтарын білу | |||
1.1.2.3 мектептің функционалды аймақтарының (кітапхана, спортзал, акт залы, дәрігер кабинеті) қолданылу мақсаттарын және орналасқан жерлерін білу | |||
1.1.2.4 мектеп ғимаратын білу және бөлмелердің деректерін атау | |||
1.1.2.5 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
1.1.2.6 өзін мектеп білім алушысы және сынып ұжымының мүшесі ретінде сипаттау | |||
1.1.2.7 жүгінудің негізгі формаларын (амандасу, өтініш, алғыс, кешірім сұрау) білу | |||
1.1.2.8 мұғалім мен тәрбиешінің тапсырмаларын түсіну және орындау | |||
1.1.2.9 сынып бөлмесінің бөліктерін (қабырғалар, төбе, еден) атау | |||
1.1.2.10 партада түзу отыру | |||
1.5 Құқықтар және міндеттер | 1.1.5.1 мектептің функционалды аймақтарының (кітапхана, спортзал, акт залы, дәрігер кабинеті) қолданылу мақсаттарын және орналасқан жерлерін білу | ||
1.1.5.2 мектеп ғимаратын білу және бөлмелердің деректерін атау | |||
1.1.5.3 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау | |||
1.1.5.4 кезекшінің міндеттерін орындау, сыныпта тәртіп сақтау | |||
2-тоқсан | |||
3. Менің отбасым және достарым | 1.1 Мен және менің отбасым | 1.1.1.1 негізгі ұғымдарды (жас, туған күні, отбасы мүшелерінің есімдері) түсіну | |
1.1.1.2 өз жасын, туған күнін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау | |||
1.1.1.3 үй мекен-жайын (қала, ауыл, көше атауын, үйдің, пәтердің нөмірін) атау | |||
1.1.1.4 туысқандық байланыстар жүйесінде отбасының өзге мүшелеріне қатысты өз орнын анықтау | |||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 1.1.2.5 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау; | ||
1.1.2.7 жүгінудің негізгі формаларын (амандасу, өтініш, алғыс, кешірім сұрау) білу | |||
1.1.2.8 мұғалім мен тәрбиешінің тапсырмаларын түсіну және орындау | |||
1.3 Менің шағын Отаным | 1.1.3.1 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін, ескерткіштерін білу | ||
1.1.3.3 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін атау | |||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
1.1.4.2 адамның сырт келбетін (бойын, шашының түсін және ұзындығын) сипаттау | ||
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 1.3.2.1 негізгі мерекелік күндерді, ұлттық тағамдарды білу | ||
1.3.2.2 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау | |||
4. Бізді қоршаған әлем | 1.3 Менің шағын Отаным | 1.1.3.1 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін, ескерткіштерін білу | |
1.1.3.2 бағдаршамның белгілерін анықтау | |||
1.1.3.3 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін атау | |||
1.1.3.4 жолда жүру ережелерін сақтау | |||
1.1.3.5 көшеде, жеделсатыда бейтаныс адамдармен кездескен кезде өзін ұстау ережелерін білу | |||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 1.1.4.6 көлік түрлерін білу | ||
1.1.4.7 көлік түрлерін ажырату және олардың қызметін білу | |||
2.1 Ауа райы және климат | 1.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын әртүрлі жыл мезгілінде бақылау | ||
1.2.1.2 экскурсия кезінде өлі табиғат нысандарын бақылау | |||
1.2.1.3 жыл мезгілдерінде табиғатта болатын өзгерістерді бақылау | |||
1.2.1.4 ауа-райы жағдайын анықтау | |||
1.2.1.5 жағымсыз ауа-райы климаттық жағдай кезінде өзін ұстау ережелерін құрастыру | |||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 1.2.2.1 жануарлардың сыртқы түрін, өмір сүру салтын, кей қылықтарын сипаттау | ||
1.2.2.2 жануарлардың адамға келтірер пайдасы туралы әңгімелеу | |||
1.2.2.3 сыртқы түрі, қылықтары бойынша жануарларды ажырату | |||
1.2.2.4 құстарды топтар бойынша (үй құстары және жабайы құстар, қыстайтын және жылы жаққа қоныс аударатын құстар) жіктеу | |||
1.2.2.5 табиғаттағы құстардың сыртқы түрлерін және өмір сүру салттарын сипаттау, адам үшін пайдасын білу | |||
1.2.2.6 зерттелетін көкөністер мен жемістерді формасы, боямасы, көлемі бойынша ажырату | |||
1.2.2.7 көкөністер мен жемістерді ұқсас белгілері бойынша топтау | |||
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | 1.2.3.1 бақтағы және бақшадағы күзгі және көктемгі жұмыстар туралы түсінікке ие болу | ||
1.2.3.2 мерзімдік жұмыс түрлерін анықтау | |||
1.2.3.3 жыл мезгіліне байланысты табиғатта айналысуға болатын жұмыс түрлерін анықтау | |||
5. Саяхат | 1.3 Менің шағын Отаным | 1.1.3.1 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін, ескерткіштерін білу | |
1.1.3.2 бағдаршамның белгілерін анықтау | |||
1.1.3.3 қаланың негізгі мекемелерін, көрікті жерлерін атау | |||
1.1.3.4 жолда жүру ережелерін сақтау | |||
1.1.3.5 көшеде, жеделсатыда бейтаныс адамдармен кездескен кезде өзін ұстау ережелерін білу | |||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 1.1.4.6 көлік түрлерін білу | ||
1.1.4.7 көлік түрлерін ажырату және олардың қызметін білу | |||
1.1.4.8 жолда жүру ережелерін, жаяу қозғалысты реттейтін жол белгілерінің мағыналарын білу | |||
2.1 Ауа райы және климат | 1.2.1.1 табиғаттың құбылыстарын әртүрлі жыл мезгілінде бақылау | ||
1.2.1.2 экскурсия кезінде өлі табиғат нысандарын бақылау | |||
1.2.1.4 ауа-райы жағдайын анықтау | |||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 1.2.2.1 жануарлардың сыртқы түрін, өмір сүру салтын, кей қылықтарын сипаттау | ||
1.2.2.2 жануарлардың адамға келтірер пайдасы туралы әңгімелеу | |||
1.2.2.3 сыртқы түрі, қылықтары бойынша жануарларды ажырату | |||
1.2.2.4 құстарды топтар бойынша (үй құстары және жабайы құстар, қыстайтын және жылы жаққа қоныс аударатын құстар) жіктеу | |||
1.2.2.5 табиғаттағы құстардың сыртқы түрлерін және өмір сүру салттарын сипаттау, адам үшін пайдасын білу | |||
1.2.2.6 зерттелетін көкөністер мен жемістерді формасы, боямасы, көлемі бойынша ажырату | |||
1.2.2.7 көкөністер мен жемістерді ұқсас белгілері бойынша топтау | |||
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 1.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: елтаңба, ту, әнұран, Тәуелсіздік монументі, Бәйтерек | ||
1.3.1.2 Қазақстан Республикасы символдарын атау | |||
1.3.1.3 иллюстрациялар бойынша астананың көрікті жерлерін анықтау | |||
1.3.1.4 Қазақстан халықтары достығының маңызын түсіндіру | |||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 1.3.2.1 негізгі мерекелік күндерді, ұлттық тағамдарды білу | |
1.3.2.2 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау | |||
1.3.2.3 ұлттық тағамдарды атау | |||
1.3.2.4 мерекелерге дайындық барысына қатысу | |||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар | 1.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу | ||
1.3.3.2 ойын ережелерін сақтау | |||
3.1. Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 1.3.1.1 өз елі туралы түсінікке ие болу: елтаңба, ту, әнұран, Тәуелсіздік монументі, Бәйтерек | ||
1.3.1.2 Қазақстан Республикасы символдарын атау | |||
1.3.1.3 иллюстрациялар бойынша астананың көрікті жерлерін анықтау | |||
1.3.1.4 Қазақстан халықтары достығының маңызын түсіндіру | |||
4-тоқсан | |||
7. Тағам және сусын | 1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 1.1.4.4 жеке гигиена ережелерін (дене, шаш, киім, аяқ киім күтімі) сақтау | |
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 1.3.2.3 ұлттық тағамдарды атау | ||
8. Дені саудың - жаны сау | 1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
1.1.4.1 киімді мерзімдер бойынша (қолданылу мақсаты және жыл мезгіліне сәйкестілігі бойынша) бөлу | |
1.1.4.4 жеке гигиена ережелерін (дене, шаш, киім, аяқ киім күтімі) сақтау | |||
1.1.4.9 жолда жүру, көліктегі қауіпсіздік ережелерін сақтау | |||
1.1.4.10 табиғатта өзін ұстау ережелерін сақтаудың қажеттілігін түсіндіру | |||
2.1 Ауа райы және климат | 1.2.1.4 ауа-райы жағдайын анықтау | ||
1.2.1.5 жағымсыз ауа райы климаттық жағдай кезінде өзін ұстау ережелерін құрастыру | |||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар | 1.3.3.1 ұлттық ойындарға қатысу | ||
1.3.3.2 ойын ережелерін сақтау | |||
3) 2-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым | 2.1.1.1 өз жасын, туған күнін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау |
2.1.1.2 үй мекен-жайын (қала, ауыл, көше атауын, үйдің, пәтердің нөмірін) атау | ||
2.1.1.3 отбасы мүшелері арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын түсіну және мысал келтіру | ||
2.1.1.4 адамның сыртқы түрін (бойын, шашының түсін және ұзындығын) сипаттау | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 2.1.2.4 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау, мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру | |
2.1.2.6 мұғалім мен тәрбиешінің тапсырмаларын түсіну және орындау | ||
2.1.2.8 партада түзу отыру | ||
1.3 Менің шағын Отаным | 2.1.3.3 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін сақтау | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 2.1.4.1 жеке гигиена ережелерін (дене, шаш, киім, аяқ киім күтімі) орындау | |
2.1.4.2 денсаулықты нығайту (шынығу және дене шынықтыру) | ||
2.1.4.10 үйдегі қауіпсіздік ережелерін түсіндіру | ||
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | 2.2.3.1 бөлме өсімдіктеріне күтім жасау (суару, су бүрку, топырақ қопсыту) | |
2.2.3.2 үй жануарларына күтім жасау | ||
2.2.3.3 құстарға көмек көрсету (тамақтандыру, жем салатын орын дайындау, үй құстарына күтім жасау) | ||
2. Менің отбасым және достарым |
1.1 Мен және менің отбасым | 2.1.1.1 өз жасын, туған күнін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау |
2.1.1.2 үй мекен-жайын (қала, ауыл, көше атауын, үйдің, пәтердің нөмірін) атау | ||
2.1.1.3 отбасы мүшелері арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын түсіну және мысал келтіру | ||
2.1.1.4 адамның сыртқы түрін (бойын, шашының түсін және ұзындығын) сипаттау | ||
2.1.1.5 отбасылық мұрағат материалдары негізінде отбасы мүшелерінің бейнелерін сөз арқылы жеткізу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 2.1.2.5 жүгінудің негізгі формаларын (амандасу, өтініш, алғыс, кешірім сұрау) білу | |
1.5 Құқықтар және міндеттер | 2.1.5.1 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау, мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру | |
2.1.5.3 сынып ұжымы мүшелерінің функционалды міндеттерін (сынып белсенділерінің міндеттерін) білу | ||
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 2.3.1.5 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін сақтау | |
2.3.1.6 тұлғаның, отбасының, қоғамның және мемлекеттің дамуындағы еңбектің рөлін түсіндіру | ||
2.3.1.7 Қазақстан халықтары достығының маңызын түсіндіру | ||
2-тоқсан | ||
3. Менің мектебім | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 2.1.2.1 мектеп ғимаратын (қабаттар санын, мектеп мекен-жайын, бөлмелердің атаулары мен қолданылу мақсаттарын) сипаттау |
2.1.2.2 мектеп қызметкерлерінің мамандықтары туралы түсінікке ие болу | ||
2.1.2.3 мектептің функционалды аймақтарының қолданылу мақсаттары мен орналасқан жерлерін білу | ||
2.1.2.4 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау, мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру | ||
1.5 Құқықтар және міндеттер | 2.1.5.1 мектепте өзін ұстау ережелерін сақтау, мектеп мүлкіне ұқыпты қатынас білдіру | |
2.1.5.2 сыныпта қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
2.1.5.3 сынып ұжымы мүшелерінің функционалды міндеттерін (сынып белсенділерінің міндеттерін) білу | ||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар | 2.3.3.1 ұлттық ойындардың пайда болу тарихын білу | |
2.3.3.2 ойын ережелерін сақтай отырып, ұлттық ойындарға қатысу | ||
4. Менің туған өлкем | 1.3 Менің шағын Отаным | 2.1.3.1 қаланың басты көшесі мен алаңын, басты кәсіпорындарын, мәдени-ағарту мекемелерін және олардың қызметкерлерін білу |
2.1.3.2 мәдени-ағарту мекемелерін, қала кәсіпорындарын: кітапханаларды, кинотеатрларды, мұражайларды, театрларды, зауыттарды, фабрикаларды атау | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 2.1.4.6. табиғатта өзін ұстау ережелерін сақтаудың қажеттілігін түсіндіру | |
2.1.4.7 көлік түрлерін ажырату және олардың қолданылу мақсаттарын білу | ||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 2.2.2.1 үй жанында құстарды бақылау | |
2.2.2.2 құс әрекеттерін сипаттау | ||
2.2.2.3 жануарлардың тұратын жерлерін (сиыр қора, шошқа қора, ат қора, ін, құмырсқа илеуі, омарта) атау | ||
2.2.2.4 жануарларды және олардың қимылдарын (үру, пысқырыну, мияулау) атау | ||
2.2.2.5 көктемде мектеп аумағындағы өсімдіктерді (бүршік жару, өсу, гүлдеу) бақылау | ||
2.2.2.6 дәмі, түсі және формасы бойынша көкөністер мен жемістерді ажырату | ||
2.2.2.7 көкөністер мен жемістердің белгілерін, оларға қатысты әрекеттерді (қайда өседі, кім жейді) атау | ||
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 2.3.1.2 Қазақстан картасынан өз облысын, ірі өзендерді, қалаларды көрсету | |
2.3.1.4 қаланың мәдени-ағарту мекемелерін, кәсіпорындарын атау: кітапханалар, кинотеатрлар, мұражайлар, театрлар; зауыттар, фабрикалар | ||
2.3.1.5 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін сақтау | ||
3-тоқсан | ||
5. Дені саудың - жаны сау | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 2.1.2.3 мектептің функционалды аймақтарының қолданылу мақсаттары мен орналасқан жерлерін білу |
2.1.2.7 сынып бөлмесінің негізгі бөліктерін (қабырғалар, төбе, еден) атау | ||
1.4. Денсаулық және қауіпсіздік | 2.1.4.1 жеке гигиена ережелерін (дене, шаш, киім, аяқ киім күтімі) орындау | |
2.1.4.2 денсаулықты нығайту (шынығу және дене шынықтыру) | ||
2.1.4.3 оқу және жазу кезінде түзу отыру | ||
2.1.4.4 әртүрлі дереккөздер негізінде пайдалы және пайдалы емес тағам арасындағы айырмашылықты анықтау | ||
2.1.4.5 жедел жәрдем қызметін атау және оған жүгіну жағдаяттарын анықтау | ||
2.1.4.8 жолдың құрамдас бөліктерін (жүру жолы, жаяужол, жол жиегі, көше қиылысы) және негізгі жол белгілерін білу, анықтау | ||
2.1.4.9 жолда жүру, көліктегі қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
2.1.4.10 үйдегі қауіпсіздік ережелерін түсіндіру | ||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті |
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 2.3.1.1 Қазақстан Республикасы солтүстік және оңтүстік астанасын ажырату |
2.3.1.3 көрнекіліктер бойынша астананың бас көшесін және алаңын, басты кәсіпорындарын, мәдени-ағарту мекемелерін анықтау | ||
2.3.1.6 тұлғаның, отбасының, қоғамның және мемлекеттің дамуындағы еңбектің рөлін түсіндіру | ||
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 2.3.2.1 барлық мерекелік күндерді білу | |
2.3.2.2 таңдау бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мерекелерінің маңызын білу | ||
2.3.2.3 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау | ||
2.3.2.4 мерекелерге дайындық барысына қатысу | ||
3.3 Ұлттық халықтық ойындар | 2.3.3.1 ұлттық ойындардың пайда болу тарихын білу | |
2.3.3.2 ойын ережелерін сақтай отырып, ұлттық ойындарға қатысу | ||
4-тоқсан | ||
7. Қоршаған орта | 1.3 Менің шағын Отаным | 2.1.3.1 қаланың басты көшесі мен алаңын, басты кәсіпорындарын, мәдени-ағарту мекемелерін және олардың қызметкерлерін білу |
2.1.3.2 мәдени-ағарту мекемелерін, қала кәсіпорындарын: кітапханаларды, кинотеатрларды, мұражайларды, театрларды, зауыттарды, фабрикаларды атау | ||
2.1 Ауа райы және климат | 2.2.1.1 жыл мезгілдерінің типтік құбылыстарын, табиғаттағы өзгерістерді бақылау | |
2.2.1.2 әртүрлі жыл мезгіліндегі ауа-райын сипаттау | ||
2.2.1.3 өлі табиғат нысандарының қасиеттерін білу | ||
2.2.1.4 бақтағы, ормандағы, бақшадағы өсімдіктерді бақылау | ||
2.2.1.5 табиғаттағы өзгерістерді (аспан жағдайы, ауа температурасы, жауын түрлері, алғашқы суық, жылыну) бақылау | ||
2.2.1.6 өлі табиғат нысандарының қасиеттерін (қар мен мұз ериді, су қатады, тас қатты, құм сусымалы) анықтау | ||
2.2.1.7 өсімдіктерді (жапырақ бояуларын, өсімін, гүлдеуін, жапырақ жауынын) сипаттау | ||
2.2 Өз жерінің жануарлар және өсімдіктер әлемі | 2.2.2.1 үй жанында құстарды бақылау | |
2.2.2.2 құс әрекеттерін сипаттау | ||
2.2.2.3 жануарлардың тұратын жерлерін (сиыр қора, шошқа қора, ат қора, ін, құмырсқа илеуі, омарта) атау | ||
2.2.2.4 жануарларды және олардың қимылдарын (үру, пысқырыну, мияулау) атау | ||
2.2.2.5 көктемде мектеп аумағындағы өсімдіктерді (бүршік жару, өсу, гүлдеу) бақылау | ||
2.2.2.6 дәмі, түсі және формасы бойынша көкөністер мен жемістерді ажырату | ||
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | 2.2.3.1 бөлме өсімдіктеріне күтім жасау (суару, су бүрку, топырақ қопсыту) | |
2.2.3.2 үй жануарларына күтім жасау | ||
2.2.3.3 құстарға көмек көрсету (тамақтандыру, жем салатын орын дайындау, үй құстарына күтім жасау) | ||
8. Саяхат | 1.3 Менің шағын Отаным | 2.1.3.2 мәдени-ағарту мекемелерін, қала кәсіпорындарын: кітапханаларды, кинотеатрларды, мұражайларды, театрларды, зауыттарды, фабрикаларды атау |
2.1.3.3 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін сақтау | ||
2.1 Ауа-райы және климат | 2.2.1.1 жыл мезгілдерінің типтік құбылыстарын, табиғаттағы өзгерістерді бақылау | |
2.2.1.2 әртүрлі жыл мезгіліндегі ауа-райын сипаттау | ||
2.2.1.4 бақтағы, ормандағы, бақшадағы өсімдіктерді бақылау | ||
2.2.1.5 табиғаттағы өзгерістерді (аспан жағдайы, ауа температурасы, жауын түрлері, алғашқы суық, жылыну) бақылау | ||
2.3 Адамдардың әртүрлі жыл мезгіліндегі еңбегі | 2.2.3.3 құстарға көмек көрсету (тамақтандыру, жем салатын орын дайындау, үй құстарына күтім жасау) | |
3.1 Қазақстанның тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттылық | 2.3.1.1 Қазақстан Республикасының солтүстік және оңтүстік астанасын ажырату | |
2.3.1.2 Қазақстан картасынан өз облысын, ірі өзендерді, қалаларды көрсету | ||
2.3.1.3 көрнекіліктер бойынша астананың бас көшесін және алаңын, басты кәсіпорындарын, мәдени-ағарту мекемелерін анықтау | ||
3.2 Атаулы күндер мен мерекелер | 2.3.2.2 таңдау бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мерекелерінің маңызын білу | |
2.3.2.3 отбасылық мерекелердің бірін сипаттау | ||
2.3.2.4 мерекелерге дайындық барысына қатысу | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 233-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 233-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім және білікті саналы түрде меңгеруіне арналған әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдану, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттерінің тәсілін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлану біліктерін меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері қазіргі мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқыту тәсілі пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Оқытудың қазіргі кезеңінде білім алушы өздігімен білімге ие болу барысында оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру болып табылады. Бұл тәсіл пәндік білім, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуіне, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірге шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесінде өктемшілікке жол бермей, қатысушылардың барлығының ынтымақтастығы үшін өзара қарым-қатынасында алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану.
8. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін шынайы шығармашылық процестегі білім алушылардың қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағдарланған оқу жобалау қызметін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттарына қол жеткізу аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Пәннің мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттармен және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіруден тұратын білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
11. Оқу бағдарламасында қалыптастырылған күтілетін нәтижелер оқу пәнінің мазмұнын анықтау негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған.
12. Оқу бағдарламалары мазмұны жағынан білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде осы оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
13. Оқу бағдарламалары нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына және мектепті бітіргендегі нәтижелерге негізделген тәрбие мен оқытудың біртұтастық қағидатын іске асыруға мүмкіндік береді.
14. Оқу бағдарламалары пәндік білім және білікті ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру бағыттылығымен ерекшеленеді. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі төмендегі кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру негізі болып табылады:
1) білімді функционалды және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке жұмыс істей білу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдылар дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектеп бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
15. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарды талдау және бағалау, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылықпен қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
16. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылық дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
17. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға базалық білімді меңгертуге негіз болады:
1) "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландыру негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқын және күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдарлар.
2-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалытастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
18. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні естімейтін білім алушыларға арналған арнайы пән болып табылады. Естімейтін білім алушылардың есту қабілетін дамытумен ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру бір-бірімен өте тығыз байланыста жүргізіледі. Ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру есту, естіп-көру арқылы жүзеге асырылады. Сөйлеу тілін есту,естіп-көру арқылы қабылдау ауызша сөйлеу тілін жетілдірумен тікелей байланысты.
19. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің міндеттері:
1) дыбысталуы таныс сөздерді, сөз тіркестерін білім алушыға таныс мәтіндерді қабылдауға үйрету;
2) күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді ажырату;
3) диалог жүргізуге үйрету;
4) сөйлемдерді ажырату, кескін сөздерді пайдалана отырып, сөз тіркестерді құрастыру;
5) мәтіндерді естіп-көру және есту арқылы қабылдауға, мағынасын түсінуге үйрету;
6) білім алушыларды нақты, анық және мәнерлеп сөйлеуге үйрету;
7) сөйлеу кезінде логикалық екпінді сақтап сөйлеуге үйрету;
8) орфоэпиялық ережелерді сақтай отырып, сөйлеуге үйрету.
20. Пәнді оқыту процесінде пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады:
1) "Тіл дамыту" пәнімен: "адам-табиғат-қоғам" туралы білімдерін толықтыру, табиғат құбылыстарымен адам, өсімдік, жан-жануарлар арасындағы байланыс пен тәуелділікті таныстыра отырып, білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыру, топсеруен кезінде, табиғатты бақылау барысында алған білімдерін, бақылағандарын білім алушылардың сөздік қорын байыту, ауызша жазбаша тілін дамыту мақсатында пайдалану;
2) "Түзету ырғағы" пәнімен: түзету ырғағы кезінде ритмикалық қозғалыстар жасау, музыканы қабылдау естімейтін білім алушылардың естіп қабылдауын дамытуға, ауызша сөйлеу тілін қалыптастыруға ықпал етеді;
3) "Заттық-тәжірибелік оқыту" пәнімен: еңбек тақырыбына байланысты шығармалар оқу барысында білім алушыларды еңбексүйгіштікке баулу, адамдардың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу, ермексазбен, табиғи материалдармен жұмыс жасау, қағаздарды қию, өрнектер салу, безендіру арқылы қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту;
4) қоршаған ортамен таныстыру пәнімен: "адам-табиғат-қоғам" туралы білімдерін толықтыру, табиғат құбылыстарымен адам, өсімдік, жан-жануарлар арасындағы байланыс пен тәуелділікті таныстыра отырып, білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыру, топсеруен кезінде, табиғатты бақылау барысында алған білімдерін, бақылағандарын білім алушылардың сөздік қорын байыту, ауызша жазбаша тілін дамыту мақсатында пайдалану.
21. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқыту кезінде қарапайымнан күрделіге көшу қағидасына сүйенеді. Дайындық сыныбында оқитын білім алушылармен естіп, көріп-естіп қабылдауын дамыту жұмысы дыбысқа шартты қозғалыс реакциясын қалыптастырудан басталады. Берілетін сөздік материалдың көлемі жыл сайын ұлғайып отырады.
22. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні топтық және жеке сабақта ұйымдастырылады:
1) топтық сабақтарда әртүрлі дыбыстарды қабылдауға үйретеді, қоршаған ортаның түрлі дыбыстарымен, сөйлеу тілінің қалыптасуы үшін қажетті болып табылатын дыбысталулардың сипаттамасын (дыбысталудың ұзақтығын қаттылығын, биіктігін ажырату, дыбысталудың бағытын анықтау) ажыратуға үйретеді. Топтық сабақтарда дыбыстарды қою және кемістіктерін түзету жұмысы жүргізілмейді. Топтық сабақтың негізгі міндеті: дыбыстарды дұрыс айту дағдыларын бекітіп,есту қабілетін дамыту;
2) жеке сабақтарда дыбыстарды қою, естіп және естіп-көріп арқылы сөздерді, сөз тіркестерін, мәтіндерді ажыратуға, тануға және дұрыс сөйлеуге үйретеді.
23. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің кезеңдерінің бірі сөздік материалдарды естіп,естіп-көру арқылы (есту аппаратымен және есту аппаратынсыз) қабылдау болып табылады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
24. Арнайы білім беру мекемелері (естімейтін білім алушыларға арналған мектептері) "білім алушыларды әлеуметтік оңалту" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол тұлға қалыптастыру болып табылады.
25. Естімейтін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі технологиялар мен әдіс-тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсілдер (білім алушылар "не білемін? нені білгім келеді? нені білдім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсілдер (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау);
5) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді).
26. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқарушылық, эксперименттік, сыни, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульді оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
27. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің оқу бағдарламасының мақсаты сөйлеу тілін естіп, естіп-көру арқылы қабылдау және ауызша сөйлеу дағдыларын дамыту. Осы мақсатқа жету үшін ынталандырушы және белсенді тілдік орта құрып, қажетті коммуникативтік дағдыларды дамыту. Мұндай орта естімейтін білім алушылардың сыныптастарымен, мұғалімдерімен және көпшілікпен қарым-қатынасында естіп, естіп-көру арқылы қабылдап сауатты айтып пайдалануына, ауызекі сөйлеу тілін және жазбаша формаларын қолдана отырып, өз пікірін еркін білдіруіне мүмкіндік туғызады.
28. Бағдарлама екі бөлімнен тұрады:
1) есту қабілетін дамыту;
2) дыбыстану.
29. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде есту қабілетін дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз есту, естіп-көру арқылы қабылдау;
2) дыбысқа шартты қозғалыс реакциясын қалыптастыру;
3) қоршаған орта дыбыстары (қаладағы көлік дыбыстары, табиғат дыбыстары: жаңбыр, жел, боран) және тұрмыстық дыбыстарымен (есік қоңырауы, шаңсорғыш, телефон шырылы) таныстыру және есту арқылы ажырату, танып білу);
4) есту арқылы жануарлар мен құстардың дауыстарын, дыбыстық еліктеулерді (мяу, аф-аф, муу, пи-пи) ажырату және танып білу (дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз);
5) есту арқылы былдыр сөздер мен толық сөздерді қабылдау және ажырату (дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз) сөздік материалдар үлгісі: алма, доп, аю, банан, ат, мысық;
6) дыбысталатын ойыншықтар және саз аспаптарын есту арқылы ажырату (дауылпаз, ысқырық, пианино, сылдырмақ);
7) дыбысталу санын анықтау (біреу-көп);
8) дыбысталудың ұзақтығын (ұзақ-қысқа), қаттылығын (қатты-ақырын), биіктігін (төмен-жоғары) ажырату;
9) дыбысталудың бағытын анықтау (оң жақта, сол жақта, жоғарыдан, төменнен);
10) жануарлар мен құстардың дауыстарын тыңдап ажырату.
30. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде дыбыстардың айтылуын қалыптастыруға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз естіп,естіп-көру арқылы қабылдап айту;
2) дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, мәтіндерді естіп,естіп-көру арқылы қабылдап қайталап айтып беру;
3) күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді дыбыстарды қадағалап дұрыс айту;
4) естіп,естіп-көру арқылы диалог жүргізу;
5) білім алушы арасындағы сұрақ жауап алмасу арқылы сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру;
6) 2-3 сөзден тұратын сөздерді пайдалана отырып, сөзтіркестерін құрастырып айту;
7) 5-6 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндердің мазмұнын айту.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
31. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
32. Критериалды бағалау дыбыстарды қою, дыбыстарды сөзде, сөйлемде дағдыландыру, саралап жіктеу бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
33. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
34. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
35. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
36. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат.
37. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқыту кабинетінің құрал-жабдықтары:
1) стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат;
2) жеке дыбыс күшейткіш аппарат;
3) айна;
4) шкаф;
5) зонд, шпатель;
6) дидактикалық және үлестірмелі материалдар;
7) лого-сурдопедагогиқалық тренажер.
38. "Дыбыстану" бөлімінің мазмұны:
1) тыныспен жұмыс;
2) дауыспен жұмыс;
3) дыбыс және дыбыс тіркестерімен жұмыс;
4) сөзбен жұмыс;
5) сөз тіркестерімен жұмыс.
39. "Есту қабілетін дамыту" бөлімінің мазмұны:
1) буынмен жұмыс;
2) сөзбен жұмыс;
3) сөз тіркестерімен жұмыс;
4) сөйлеммен жұмыс;
5) мәтінмен жұмыс.
40. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұны арқылы коммуникативтік және сөйлеу тілі дағдыларын дамытуға бағытталған дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілеті жұмысын көрсету кезеңдері қамтылады.
41. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 1.2.1.1: "1" - сынып, "2" - бөлім, "1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
42. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұны:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 1.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату |
2 | Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату |
3 |
Дыбыс нормаларын сақтау | 3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айту |
4 | Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыру |
43. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
2-кесте
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1.1 Сөздік материалдарды естіп, көру арқылы қабылдап, ажырату | 0.1.1.1 математикалық сөздік материалды қабылдап, ажырату | 1.1.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, ажырату | 2.1.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалдарын қабылдап, ажырату | 3.1.1.1 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалды қабылдап, ажырату | 4.1.1.1 сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып, мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, ажырату |
0.1.1.2 күнделікті пайдала-натын сөйлеу тіліндегі, сөздерді қабылдап, ажырату |
1.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтінішті қабылдап, ажырату | 2.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, сөздерді қабылдап, ажырату | 3.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | 4.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | |
0.1.1.3 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді кабылдап, танып, сөз тіркестерін қабылдап, ажырату | 1.1.1.3 3-4 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату |
2.1.1.3 4-5 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | 3.1.1.3 5-6 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | 4.1.1.3 6-7 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | |
0.1.1.4 қарапайым сөздерді, сөз тіркестерін қабылдап, ажырату | 1.1.1.4 қарапайым сөздерді, сөз тіркестерін, білім алушыларға таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | 2.1.1.4 таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату, мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.4 сюжетті суреттер бойынша сұрақтарды қабылдап, ажырату | 4.1.1.4 берілген суреттер бойынша сұрақтарды қабылдап, ажырату | |
0.1.1.5 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | 1.1.1.5 оқу іс-әрекетінің ұйымдастырылуына байланысты сөздік материалды қабылдап, ажырату | 2.1.1.5 білім алушылардың бір - біріне қойған сұрақтарын, өтініштерін, тапсырмаларын орындау барысында таныс емес сөздерді қабылдап ажырату | 3.1.1.5 сабақты ұйымдастыру кезеңінде пайдаланатын сөздік материалдарды, қабылдап ажырату | 4.1.1.5 оқу іс-әрекетінің ұйымдастырылуына байланысты сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | |
0.1.1.6 буындық құрамы әртүрлі сөздерді қабылдап, ажырату | 1.1.1.6 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа сөз тіркестерін, таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | 2.1.1.6 берілген тақрыптарға сәйкес сөйлеу тілі материалдарымен кабылдап, танып, ажырату | 3.1.1.6 берілген тақырыптар бойынша таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | 4.1.1.6 таныс сөздерді, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдердің, мағынасын түсініп, қабылдап, ажырату | |
0.1.1.7 сабаққа дайындық, кезеңінде пайдаланатын сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді кабылдап, ажырату | 1.1.1.7 сабақты ұйымдастыру кезеңінде экран арқылы мұғалім берген таныс сөздерді, сөз тіркестерін, мәтіндерді қабылдап, ажырату | 2.1.1.7 сабақты ұйымдастыру кезеңінде мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, ажырату | 3.1.1.7 мұғаліммен диалогқа түсіп сөздік материалдарды кабылдап, ажырату | 4.1.1.7 жалпы білім беретін пәндерде оқылытын тақырыптар бойынша қолданатын сөздік материалдарды кабылдап ажырату | |
0.1.1.8 берілген 1-2-3 буынды сөздерді қабылдап ажырату | 1.1.1.8 диалогқа түсіп сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | 2.1.1.8 деформацияланған мәтіндерді қабылдап, ажырату | 3.1.1.8 таныс деформацияланған мәтіндерді қабылдап, жинақтап, ажырату | 4.1.1.8 жүргізілген экскурсия, демалыс күндері түралы диалог құрастырып, қабылдап, ажырату | |
0.1.1.9 сабақты ұйымдастыруға байланысты сөздерді, сөз тіркестерін, қабылдап, ажырату | 1.1.1.9 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып, естіп қабылдап, ажырату | 2.1.1.9 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып, қайталап айтып, қабылдап, ажырату | 3.1.1.9 ұқсас бірнеше сөйлемдерді қабылдап, керектісін таңдап, ажырату | 4.1.1.9 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемдерді қабылдап, ажырату | |
0.1.1.10 жануарлар мен құстардың дыбыстарын қабылдап, ажырату | 1.1.1.10 табиғат құбылыстарының дыбыстарын қабылдап, ажырату |
2.1.1.10 көшенің дыбыстарын қабылдап, ажырату | 3.1.1.10 таныс деформацияланған мәтіндерді кабылдап, жинақтап анықтап, тани білу табиғатта кездесетін дыбыстарды қабылдап, ажырату | 4.1.1.10 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді қабылдап, ажырату | |
0.1.1.11 музыканың темпін қабылдап, ажырату | 1.1.1.11 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды қабылдап, ажырату | 2.1.1.11 дыбысталуытаныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | 3.1.1.11 таныс емес сөйлемдерді сурет-тердің көмегімен қабылдап, ажырату | 4.1.1.11 таныс емес мәтінді қабылдап, ажырату | |
0.1.1.12 табиғат дыбыстарын қабылдап, ажырату (құстардың сайрауы, бұлақ, судың дыбысы) |
1.1.1.12 табиғат құбылыстарының дыбыстарын қабылдап, ажырату (боран, жел, жаңбыр) | 2.1.1.12 берілген тақырыптар бойынша сөздік материалдарды қабылдап, ажырта алу | 3.1.1.12 екі-үш ұлттың әндерін, қабылдап, ажырата алу | 4.1.1.12 симфониялық әндерді қабылдап, ажырата алу | |
0.1.1.13 әртүрлі жиіліктегі дыбыстарды қабылдап, ажырату (жоғары-төмен, жоғары-орташа-төмен) | 1.1.1.13 тұрмыстық дыбыстар дыбыстарын қабылдап, ажырату |
2.1.1.13 көлік шуылын қабылдап, ажырата алу | 3.1.1.13 фортепиано және баян аспаптарымен орындалған әндерді қабылдап, ажырата алу | 4.1.1.13 көңілді көңілсіз өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |
0.1.1.14 4-5 сөзден тұратын сөйлем-дерді қабылдап, ажырату |
1.1.1.14 7-8 сөзден тұратын сөйлемдерді қабылдап, ажырату |
2.1.1.14 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | 3.1.1.14 әр түрлі ұлттық би ырғақтарынқабылдап ажырата алу |
4.1.1.14 заманауи би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | |
2.1.1.15 әр түрлі білім алушыларға арналған әуендерін қабылдап, ажырата алу | 3.1.1.15 әр түрлі ұлттық әндерді ажырата алу | 4.1.1.15 заманауи әндерді қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (мылтық атысы, пулемет) | 3.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (тоңазытқыш, шаң-сорғыш) | 4.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (трактор, комбайн, ауыр машина, жеңіл машина) | |||
2.1 Сөздік материалдарды естіп, көру арқылы қабылдап, танып, ажырату | 0.2.1.1 математикалық сөздік материалды қабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, танып, ажырату | 2.2.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалдарын кабылдап, танып ажырату | 3.2.1.1 оқу іс-әрекетіне байланысты сөздік материалдар қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.1 өткен тақырыптар бойынша сөздікті пайдалана отырып, күрделі сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату |
0.2.1.2 күнделікті пайдаланатын қарапайым сөздерді қабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.2 сөйлемдерді суреттердің көмегімен және көмегінсіз кабылдап, танып ажырату | 2.2.1.2 диалогқа кіріп, қойылған сұрақты, тапсырманы қабылдап танып ажырату | 3.2.1.2 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауап алмасу, диалог барысында демонстрациялауды қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.2 сөйлемдерде бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.3 3-4 сөзден тұратын сөздерді сөз тіркестерін қабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.3 есепті құрастырып, шешу, жеңіл мәселе есептерді орындау барысында кездесетін сөздерді кабылдап, танып, ажырату |
2.2.1.3 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату |
3.2.1.3 суреттерді пайдалана отырып, сөздік материалдарды қабылдап танып, ажырату | 4.2.1.3 диалогтың сөздік материалдарды қабылдап танып, ажырату, диалог құруды жалғастыру | |
0.2.1.4 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.4 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразалардықабылдап, танып, ажырату | 2.2.1.4 дыбысталуы таныс мәтіндерді қабылдап, анықтап тани білу | 3.2.1.4 ұқсас бірнеше сөйлемдер арасынан таныс емес сөзді қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.4 деформацияланған сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.5 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы хабарлы сұраулы сөйлемдерді кабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.5 суреттердің көмегімен сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату |
2.2.1.5 суреттердің көмегінсіз сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.5 таныс термин сөздерді қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.5 таныс емес деформацияланған сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.6 дыбысталудың бағытын, музыка темпін қабылдап, танып, ажырату | 1.1.1.6 әр түрлі ойыншықтар мен аспаптарды қабылдап, танып, ажырату |
2.2.1.6 3-4 сөйлемге дейінгі таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.6 5-6 сөйлемге дейінгі таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.6 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді (7-8 сөйлем) қабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.7 тақырыптар бойынша 5-6 сөйлемнен тұратын мәтіндерді естіп қабылдап, танып, ажырату |
1.2.1.7 би ырғағын (тез, баяу) ритмін қабылдап, танып, ажырату | 2.2.1.7 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.7 әр түрлі мәнерде оқылған өлең жолдарын қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.7 суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату | |
1.2.1.8 ер адам мен әйел адамның дауысын қабылдап, танып ажырату | 2.2.1.8 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.8 музыкалық ертегілерді қабылдап, танып ажырату | 4.2.1.8 көбейту кестесі (2-5 көлемінде), "есе артық", "есе кем" термин-дерін қабылдап, танып, ажырату | ||
1.2.1.9 қыз білім алушы мен ұл білім алушының дауысын қабылдап, танып ажырату | 2.2.1.9 таныс емес сөздер, сөз тіркестерін қабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.9 қысқа мәтіндерді қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.9 ортақ тақырыптары бойынша пайдаланылатын сөйлеу тілі материалын, сұрақтарды, тапсырмаларды қабылдап, танып, ажырату | ||
1.2.1.10 таныс, таныс емес математикалық термин сөздерді кабылдап, танып, ажырату | 2.2.1.10 әр түрлі білім алушыларға арналған әндерді қабылдап, танып, ажырату | 3.2.1.10 кинотеатрда көрген фильмдер бойынша сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | 4.2.1.10 театр, мұражайда өткен экскурсия бойынша сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | ||
3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айту | 0.3.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы өз дауысының күшін өзерте білу (қатты, ақырын) | 1.3.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды бірге айта білу | 2.3.1.1 сөйлесіп отырған адаммен ара қашықтыққа байланысты дауыстың күшін өзгерте алуды білу (қатты айту, ақырын айту, сыбырлап айту) | 3.3.1.1 мұғалімге еліктеу арқылы және өз бетімен сұрақ қойған кезде дауысты қаттырақ шығарып логикалық екпін түсіріп айта білу. | 4.3.1.1 мұғаліммен бірге еліктеп, бір тыныста бірнеше буындарды, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту |
0.3.1.2 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындар-ды айта білу (папа-папапа-папапапа-папапапа | 1.3.1.2 4-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестерін бір тыныста айта білу | 2.3.1.2 5-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестері бір тыныста айта білу. | 3.3.1.2 сөйлемдерді хабарлы, лепті, сұраулы екпінмен айта білу |
4.3.1.2 керекті синтагімдерді қолданып тыныс паузалармен оқу | |
0.3.1.3 дауыс күшін, сөздің дауыс екпініне қарай өзгерте айта білу | 1.3.1.3 мұғалімге еліктеу арқылы және өзбетімен өз дауысының күшін өзерте ала білу | 2.3.1.3 өз бетімен өз дауысының күшін өзерте алуды білу | 4.3.1.3 жаттап алған өлеңді қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айту | ||
0.3.1.4 өз дауысын дауыстап қатты айтылуын және биіктігін өзгерте алу | 1.3.1.4 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | 2.3.1.4 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы сөйлемдерді хабарлы және сұраулы екпінмен айтуға үйрету | 4.3.1.4 сөздің өзгеруіне байланысты логикалық екпінді сақтап айту | ||
0.3.1.5 бір қалыпты дауыс биіктігімен, дауыс тембірін сақтаумен (дәл және жуықтау) айта алу | 2.3.1.5 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | ||||
0.3.1.6 сөз екпінімен (бірге тыңдап өз бетімен ) айта алу | 2.3.1.6 дауыс биіктігін және дауыс күшін сөздің ой екпініне байланысты мұғаліммен бірге және жеке қайталап айтып өзгерте білу | ||||
0.3.1.7 сөзді бір тыныста бөлмей тұтас айту | |||||
0.3.1.8 4-5 буынды қысқа сөйлемді темппен табиғи нақты етіп айту (бірге, тыңдап өз бетімен) | |||||
0.3.1.9 хабарлы және сұраулы интонациямен мұғаліммен бірге тыңдап өз бетімен айту | |||||
4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың айтылуын қалыптастыра алу | 0.4.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | 1.4.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] және қосымша берілген [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | 2.4.1.1 дұрыс айта алмайтын дыбыстарды өз бетімен қадағалай ала білу |
3.4.1.1 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу: |
4.4.1.1 сөзде және қысқа сөйлемде дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту: |
0.4.1.2 қосымша [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | 1.4.1.2 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | 2.4.1.2 алмастырып айтатын дыбыстардың орнына керек дыбыстарды айта білу |
3.4.1.2 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу: | 4.4.1.2 сөйлеу тілінде орфоэпиялық ережені сақтап айту (мұғаліммен бірге және тыңдап өз бетінше), сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту | |
0.4.1.3 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | 1.4.1.3 қазақ тіліндегі [і, ұ, д, й, г, ғ, ж, з, ң, в, р, х, ф, щ, ц, һ, ч] дыбыстарды ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу |
2.4.1.3 сөздердегі дыбыстарды ажырата білу: |
3.4.1.3 мәтіндерді, тақпақтарды орфоэпиялық ережесін сақтай отырып айта білу: | 4.4.1.3 қысқа сөйлемдерде сөздік тілдің бір қалыптылығын сақтап айту | |
0.4.1.4 алғашқы концентрге кірмеген дыбыстарды айтылуын жақын дыбыстармен алмастырып айта білу | 1.4.1.4 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я, [йу]-ю, [йо]-Ұ ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | 2.4.1.4 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып,таныс 4-5 күрделі сөздердің дыбыстық құрылымын сақтап,сол сөздерді айта білу | 3.4.1.4 мәтінді оқу кезінде хабарлы және сұраулы екпіндерді қолдана білу | 4.4.1.4 диалогтарда барлық интонация түрлерін сақтап сөйлеу | |
0.4.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу: а-о, а-ә, а-э, ә-э, о-у, о-ө, у-ү, э-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, т-л | 1.4.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу: а-о, а-ә, а-э, о-у, о-ө, у-ү, ұ-у, ұ-ү, ө-ү, ы-і, і-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, р-л, т-л, п-б, п-ф, с-з, ш-ж, д-т, ч-ш, ш-щ, к-қ, г-ғ, қ-х, қ-һ, х-һ | 2.4.1.5 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып (бірге, өзбетінше, белгі бойынша) таныс емес 4-5 күрделі сөздердің дыбыстық құрылымын сақтап, сол сөздерді айта білу | 3.4.1.5 мұғаліммен қосарланып және өз бетімен қалыпты сөйлеу тіліне тән темппен айта білу | ||
1.4.1.6 артикуляциясы жақын дыбыстарды ажырата білу | 2.4.1.6 қатар келген дауыссыз дыбыстарды сөзде бөлмей бірге айту | ||||
2.4.1.7 екі, үш, төрт, бес күрделі сөздердің буын санын анықтай білу | |||||
2.4.1.8 сөздік тілдегі дыбыстардың дауысты және дауыссыз екенін ажырата білу | |||||
2.4.1.9 сөздік тілдегі дыбыстардың ұяң және қатаң екенін ажырата білу | |||||
2.4.1.10 сөйлеу тілінде орфоэпия ережелерін біліп, өзбетінше қолдана білу | |||||
2.4.1.11 орфоэпия заңдылығы бойынша, қатаң дауыссыз дыбыс ұяң болып естіледі: тәж-тәш, көз-көс, сөз-сөз | |||||
2.4.1.12 қысқа сөйлемдерді оқығанда, хабарлы және сұраулы сөйлемдерге сай интонацияны қолданып оқи білу | |||||
2.4.1.13 мұғаліммен бірге және өз бетінше сөйлегенде дұрыс дауыс темпін сақтап сөйлей білу | |||||
2.4.1.14 қысқа сөйлемдерді бір тыныста бөлмей, бірге тұтас айта білу |
44. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" бағдарламасы тоқсанға бөлінбейді, себебі әр білім алушының жеке ерекшелігі, сонымен қатар есту қабілеті мен дыбыстарды айту мүмкіндіктері ескеріліп, қамтылады. Әр білім алушыға жеке дыбыстар қойылып, барлық позицияларда дағдыландыру жұмыстары жүргізілетіндіктен дыбыстардың айтылуын қалыптастыру бойынша ортақ тақырыптар берілмеген.
45. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) дайындық сынып:
3-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
Есту қабілетін дамыту мен дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | ||||
1. Өзім туралы | 1. Есту, естіп-қабылдап, ажырату |
1.1 Сөздік материал-дарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 0.1.1.1 математикалық сөздік материалды кабылдап, ажырату | |
0.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сөздерді қабылдап, ажырату | ||||
0.1.1.3 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді кабылдап, танып, сөз тіркестерін қабылдап, ажырату | ||||
0.1.1.4 қарапайым сөздерді, сөз тіркестерін қабылдап, ажырату | ||||
3. Менің отбасым және достарым | 0.1.1.5 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.6 буындық құрамы әртүрлі сөздерді қабылдап, ажырату | ||||
0.1.1.7 сабаққа дайындық, кезеңінде пайдаланатын сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді кабылдап, ажырату | ||||
4. Бізді қоршаған әлем | 0.1.1.8 берілген 1-2-3 буынды сөздерді қабылдап ажырату | |||
0.1.1.9 сабақты ұйымдастыруға байланысты сөздерді, сөз тіркестерін, қабылдап, ажырату | ||||
0.1.1.10 жануарлар мен құстардың дыбыстарын қабылдап, ажырату | ||||
0.1.1.11 музыканың темпін қабылдап, ажырату | ||||
5. Саяхат | 0.1.1.12 табиғат дыбыстарын қабылдап, ажырату (құстардың сайрауы, бұлақ, судың дыбысы) | |||
0.1.1.13 әртүрлі жиіліктегі дыбыстарды қабылдап, ажырату (жоғары-төмен, жоғары-орташа-төмен) | ||||
0.1.1.14 4-5 сөзден тұратын сөйлемдерді қабылдап, ажырату | ||||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 2. Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп, көру арқылы қабылдап, танып, ажырату | 0.2.1.1 математикалық сөздік материалды қабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.2 күнделікті пайдала-натын қарапайым сөздерді | ||||
0.2.1.3 3-4 сөзден тұратын сөздерді сөз тіркестерін кабылдап, танып, ажырату | ||||
0.2.1.4 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | ||||
7. Тағам және сусын | 0.2.1.5 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы хабарлы сұраулы сөйлемдерді кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.6 дыбысталудың бағытын, музыка темпін қабылдап, танып, ажырату | ||||
0.2.1.7 тақырыптар бойынша 5-6 сөйлемнен тұратын мәтіндерді естіп қабылдап, танып, ажырату | ||||
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
3. Дыбыс нормаларын сақтау | 3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 0.3.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы өз дауысының күшін өзерте білу (қатты, ақырын) | ||
0.3.1.2 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды айта білу (папа-папапа-папапапа-папапапапа) | ||||
0.3.1.3 дауыс күшін, сөздің дауыс екпініне қарай өзгерте айта білу | ||||
0.3.1.4 өз дауысынның дауыстап қатты айтылуын және биіктігін өзгерте алу | ||||
0.3.1.5 бір қалыпты дауыс биіктігімен, дауыс тембірін сақтау-мен (дәл және жуықтау) айта алу | ||||
0.3.1.6 сөз екпінімен (бірге тыңдап өз бетімен) айта алу | ||||
0.3.1.7 сөзді бір тыныста бөлмей тұтас айту | ||||
0.3.1.8 4-5 буынды қысқа сөйлемді темппен табиғи нақты етіп айту (бірге, тыңдап өз бетімен) | ||||
0.3.1.9 хабарлы және сұраулы интонациямен мұғаліммен бірге тыңдап өз бетімен айту | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру |
4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың айтылуын қалыптастыра алу | 0.4.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||
0.4.1.2 қосымша [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||||
0.4.1.3 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||||
0.4.1.4 алғашқы концентрге кірмеген дыбыстарды айтылуын жақын дыбыстармен алмастырып айта білу | ||||
0.4.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу. а-о, а-ә, а-э, ә-э, о-у, о-ө, у-ү, э-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, т-л | ||||
2) 1 – сынып:
4-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | 1. Есту, стіп-көру арқылы қабылдап, ажырату |
1.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 1.1.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, ажырату |
1.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтінішті қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.3 3-4 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.4 қарапайым сөздерді, сөз тіркестерін, білім алушыларға таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
2. Менің мектебім | 1.1.1.5 оқу іс-әрекетінің ұйым-дастырылуына байланысты сөздік материалды қабылдап, ажырату | ||
1.1.1.6 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа сөз тіркестерін, таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.7 сабақты ұйымдастыру кезеңінде экран арқылы мұғалім берген таныс сөздерді, сөз тіркестерін, мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.8 диалогқа түсіп сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | |||
3. Менің отбасым және достарым | 1.1.1.9 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып, естіп қабылдап, ажырату | ||
1.1.1.10 табиғат құбылыста-рының дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.11 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, қабылдап, ажырату | |||
4. Бізді қоршаған әлем | 1.1.1.12 табиғат құбылыстарының дыбыстарын қабылдап, ажырату (боран, жел, жаңбыр) | ||
1.1.1.13 тұрмыстық дыбыстар дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.14 7-8 сөзден тұратын сөйлемдерді қабылдап, ажырату | |||
5. Саяхат | 2. Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату |
2.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы кабылдап танып, ажырату | 1.2.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, танып, ажырату |
1.2.1.2 сөйлемдерді суреттердің көмегімен және көмегінсіз кабылдап, танып ажырату | |||
1.2.1.3 есепті құрастырып, шешу, жеңіл мәселе есептерді орындау барысында кездесетін сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.4 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, қабылдап, танып, ажырату | |||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.2.1.5 суреттердің көмегімен сөйлемдерді кабылдап, танып, ажырату | ||
1.2.1.6 әр түрлі ойыншықтар мен аспаптарды қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.7 би ырғағын (тез, баяу) ритмін қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.8 ер адам мен әйел адамның дауысын қабылдап, танып ажырату | |||
8. Дені саудың – жаны сау! | 1.2.1.9 қыз білім алушы мен ұл білім алушының дауысын қабылдап, танып ажырату | ||
1.2.1.10 таныс, таныс емес математикалық термин сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
3. Дыбыс нормаларын сақтау |
3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 1.3.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды бірге айта білу | |
1.3.1.2 4-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестерін бір тыныста айта білу | |||
1.3.1.3 мұғалімге еліктеу арқылы және өзбетімен өз дауысының күшін өзерте ала білу | |||
1.3.1.4 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | |||
4. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыру | 1.4.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] және қосымша берілген [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | |
1.4.1.2 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | |||
1.4.1.3 қазақ тіліндегі [і, ұ, д, й, г, ғ, ж, з, ң, в, р, х, ф, щ, ц, һ, ч] дыбыстарды ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | |||
1.4.1.4 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я, [йу]-ю, [йо]-Ұ ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | |||
1.4.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу: а-о, а-ә, а-э, о-у, о-ө, у-ү, ұ-у, ұ-ү, ө-ү, ы-і, і-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, р-л, т-л, п-б, п-ф, с-з, ш-ж, д-т, ч-ш, ш-щ, к-қ, г-ғ, қ-х, қ-һ, х-һ | |||
1.4.1.6 артикуляциясы жақын дыбыстарды ажырата білу | |||
3) 2 – сынып:
5-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | 1. Есту, стіп-көру арқылы қабылдап, ажырату |
1.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 2.1.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалдарын қабылдап, ажырату |
2.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, сөздерді қабылдап, ажырату | |||
2.1.1.3 4-5 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
2. Менің отбасым және достарым | 2.1.1.5 білім алушылардың бір біріне қойған сұрақтарын, өтініштерін, тапсырмаларын орындау барысында таныс емес сөздерді қабылдап ажырату | ||
2.1.1.6 берілген тақырыптарға сәйкес сөйлеу тілі материалдарымен кабылдап, танып, ажырату | |||
2.1.1.7 сабақты ұйымдастыру кезеңінде мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, ажырату | |||
3. Менің мектебім | 2.1.1.8 деформацияланған мәтіндерді қабылдап, ажырату | ||
2.1.1.9 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып, қайталап айтып, қабылдап, ажырату | |||
2.1.1.10 көшенің дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
2.1.1.11 дыбысталуы таныс мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
2.1.1.12 берілген тақырыптар бойынша сөздік материалдарды қабылдап, ажырата алу | |||
4. Менің туған өлкем | 2.1.1.13 көлік шуылын қабылдап, ажырата алу | ||
2.1.1.14 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | |||
2.1.1.15 әр түрлі білім алушыларға арналған әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (мылтық атысы, пулемет) | |||
2. Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату |
2.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы кабылдап танып, ажырату | 2.2.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалдарын кабылдап, танып ажырату | |
2.2.1.2 диалогқа кіріп, қойылған сұрақты, тапсырманы қабылдап танып ажырату | |||
2.2.1.3 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату | |||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 2.2.1.4 дыбысталуы таныс мәтіндерді, қабылдап, анықтап тани білу | ||
2.2.1.5 суреттердің көмегінсіз сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.6 3-4 сөйлемге дейінгі таныс емес мәтіндерді қабылдап, танып, ажырату | |||
7. Қоршаған орта | 2.2.1.7 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап, танып, ажырату | ||
2.2.1.8 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.9 таныс емес сөздер, сөз тіркестерін қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.10 әр түрлі білім алушыларға арналған әндерді қабылдап, танып, ажырату | |||
Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқу мақсаттары | |
3. Дыбыс нормаларын сақтау |
3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 2.3.1.1 сөйлесіп отырған адаммен ара қашықтыққа байланысты дауыстың күшін өзгерте алуды білу (қатты айту, ақырын айту, сыбырлап айту) | |
2.3.1.2 5-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестері бір тыныста айта білу | |||
2.3.1.3 өзбетімен өз дауысының күшін өзерте алуды білу | |||
2.3.1.4 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы сөйлемдерді хабарлы және сұраулы екпінмен айтуға үйрету | |||
2.3.1.5 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | |||
2.3.1.6 дауыс биіктігін және дауыс күшін сөздің ой екпініне байланысты мұғаліммен бірге және жеке қайталап айтып өзгерте білу | |||
4. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыру | 2.4.1.1 дұрыс айта алмайтын дыбыс-тарды өз бетімен қадағалай ала білу | |
2.4.1.2 алмастырып айтатын дыбыстардың орнына керек дыбыстарды айта білу | |||
2.4.1.3 сөздердегі дыбыстарды ажырата білу: | |||
2.4.1.4 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып, таныс 4-5 күрделі сөздердің дыбыстық құрылымын сақтап, сол сөздерді айта білу | |||
2.4.1.5 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып (бірге, өзбетінше, белгі бойынша) таныс емес 4-5 күрделі сөздердің дыбыстық құрылымын сақтап, сол сөздерді айта білу | |||
2.4.1.6 қатар келген дауыссыз дыбыстарды сөзде бөлмей бірге айту | |||
2.4.1.7 екі, үш, төрт, бес күрделі сөздердің буын санын анықтай білу | |||
2.4.1.8 сөздік тілдегі дыбыстардың дауысты және дауыссыз екенін ажырата білу | |||
2.4.1.9 сөздік тілдегі дыбыстардың ұяң және қатаң екенін ажырата білу | |||
2.4.1.10 сөйлеу тілінде орфоэпия ережелерін біліп, өзбетінше қолдана білу | |||
2.4.1.11 орфоэпия заңдылығы бойынша, қатаң дауыссыз дыбыс ұяң болып естіледі: тәж-тәш, көз-көс, сөз-сөз | |||
2.4.1.12 қысқа сөйлемдерді оқығанда, хабарлы және сұраулы сөйлемдерге сай интонацияны колданып оқи білу | |||
2.4.1.13 мұғаліммен бірге және өз бетінше сөйлегенде дұрыс дауыс темпін сақтап сөйлей білу | |||
2.4.1.14 қысқа сөйлемдерді бір ты-ныста бөлмей, бірге тұтас айта білу | |||
4) 3 – сынып:
6-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1. Тірі табиғат | 1. Есту, стіп-көру арқылы қабылдап, ажырату |
1.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 3.1.1.1 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материал-ды қабылдап, ажырату | |
3.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | ||||
2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 3.1.1.3 5-6 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
3.1.1.4 сюжетті суреттер бойынша сұрақтарды қабылдап, ажырату | ||||
3.1.1.5 сабақтың ұйымдастыру кезеңінде пайдаланатын сөздік материалдарды, қабылдап, ажырату | ||||
3. Уақыт | 3.1.1.6 берілген тақырыптар бойынша таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | |||
3.1.1.7 мұғаліммен диалогқа түсіп сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | ||||
3.1.1.8 таныс деформацияланған мәтіндерді қабылдап, жинақтап, ажырату | ||||
4. Сәулет | 3.1.1.9 ұқсас бірнеше сөйлем-дерді қабылдап, керектісін таңдап, ажырату | |||
3.1.1.10 таныс деформацияланған мәтіндерді қабылдап, жинақтап анықтап, тани білу табиғатта кездесетін дыбыстарды қабылдап, ажырату | ||||
5. Өнер | 3.1.1.11 таныс емес сөйлемдерді суреттердің көмегімен қабылдап, ажырату | |||
3.1.1.12 екі-үш ұлттың әндерін, қабылдап, ажырата алу | ||||
3.1.1.13 фортепиано және баян аспаптарымен орындалған әндерді қабылдап, ажырата алу | ||||
6. Атақты тұлғалар | 3.1.1.14 әр түрлі ұлттық би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | |||
3.1.1.15 әр түрлі ұлттық әндерді ажырата алу | ||||
3.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (тоңазытқыш, шаңсорғыш) | ||||
7. Су – тіршілік көзі | 2. Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату |
2.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы кабылдап танып, ажырату | 3.2.1.1 оқу іс-әрекетіне байланысты сөздік материалдар қабылдап, танып, ажырату | |
3.2.1.2 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауап алмасу, диалог барысында демонстрациялауды қабылдап, танып, ажырату | ||||
3.2.1.3 суреттерді пайдалана отырып, сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | ||||
3.2.1.4 ұқсас бірнеше сөйлемдер арасынан таныс емес сөзді қабылдап, танып, ажырату | ||||
8. Демалыс мәдениеті. | 3.2.1.5 таныс термин сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.6 5-6 сөйлемге дейінгі таныс емес мәтіндерді қабылдап, танып, ажырату | ||||
3.2.1.7 әр түрлі мәнерде оқылған өлең жолдарын қабылдап, танып, ажырату | ||||
3.2.1.8 музыкалық ертегілерді қабылдап, танып ажырату | ||||
3.2.1.9 қысқа мәтіндерді қабылдап, танып, ажырату | ||||
3.2.1.10 кинотеатрда көрген фильмдер бойынша сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | ||||
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
3. Дыбыс нормаларын сақтау |
3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 3.3.1.1 мұғалімге еліктеу арқылы және өз бетімен сұрақ қойған кезде дауысты қаттырақ шығарып логикалық екпін түсіріп айта білу | ||
3.3.1.2 сөйлемдерді хабарлы, лепті, сұраулы екпінмен айта білу | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыру |
3.4.1.1 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу: | ||
3.4.1.2 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу: | ||||
3.4.1.3 мәтіндерді, тақпақтарды орфоэпиялық ережесін сақтай отырып айта білу: | ||||
3.4.1.4 мәтінді оқу кезінде хабарлы және сұраулы екпіндерді қолдана білу | ||||
3.4.1.5 мұғаліммен қосарланып және өз бетімен қалыпты сөйлеу тіліне тән темппен айта білу | ||||
5) 4-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1. Менің Отаным –Қазақстан | 1. Есту, стіп-көру арқылы қабылдап, ажырату |
1.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы қабылдап, ажырату | 4.1.1.1 сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып, мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, ажырату | |
4.1.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | ||||
4.1.1.3 6-7 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, ажырату | ||||
2. Адами құндылықтар | 4.1.1.4 берілген суреттер бойынша сұрақтарды қабылдап, ажырату | |||
4.1.1.5 оқу іс-әрекетінің ұйым-дастырылуына байланысты сөздік материалдарды қабылдап, ажырату | ||||
4.1.1.6 таныс сөздерді, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдердің, мағынасын түсініп, қабылдап, ажырату | ||||
4.1.1.7 жалпы білім беретін пәндерде оқылытын тақырыптар бойынша қолданатын сөздік материалдарды қабылдап ажырату | ||||
4.1.1.8 жүргізілген экскурсия, демалыс күндері туралы диалог құрастырып, қабылдап, ажырату | ||||
4.1.1.9 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемдерді қабылдап, ажырату | ||||
4.1.1.10 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді қабылдап, ажырату | ||||
4. Мамандықтар әлемі | 4.1.1.11 таныс емес мәтінді қабылдап, ажырату | |||
4.1.1.12 симфониялық әндерді қабылдап, ажырата алу | ||||
4.1.1.13 көңілді көңілсіз өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | ||||
4.1.1.14 заманауи би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | ||||
5. Табиғи құбылыстар | 4.1.1.15 заманауи әндерді қабыл-дап, ажырата алу | |||
4.1.1.16 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (трактор, комбайн, ауыр машина, жеңіл машина) | ||||
6. Қоршаған ортаны қорғау | 2. Есту, естіп-көру арқылы қабылдап, танып, ажырату |
2.1 Сөздік материалдарды естіп-көру арқылы кабылдап танып, ажырату | 4.2.1.1 өткен тақырыптар бойынша сөздікті пайдалана отырып, күрделі сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | |
4.2.1.2 сөйлемдерде бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш сөздерді қабылдап, танып, ажырату | ||||
4.2.1.3 диалогтың сөздік мате-риалдарды қабылдап танып, ажы-рату диалог құруды жалғастыру | ||||
4.2.1.4 деформацияланған сөйлем-дерді қабылдап, танып, ажырату | ||||
4.2.1.5 таныс емес деформация-ланған сөйлемдерді кабылдап, танып, ажырату | ||||
7. Ғарышқа саяхат | 4.2.1.6 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді (7-8 сөйлем) қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.7 суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату | ||||
4.2.1.8 көбейту кестесі (2-5 көлемінде), "есе артық", "есе кем" терминдерін қабылдап, танып, ажырату | ||||
8. Болашаққа саяхат | 4.2.1.9 ортақ тақырыптары бойынша пайдаланылатын сөйлеу тілі материалын, сұрақтарды, тапсырмаларды қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.10 театр, мұражайда өткен экскурсия бойынша сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | ||||
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
3. Дыбыс нормаларын сақтау | 3.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 4.3.1.1 мұғаліммен бірге еліктеп, бір тыныста бірнеше буындарды, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту | ||
4.3.1.2 керекті синтагімдерді қолданып, тыныс паузалармен оқу | ||||
4.3.1.3 жаттап алған өлеңді қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айту | ||||
4.3.1.4 сөздің өзгеруіне байланысты логикалық екпінді сақтап айту | ||||
4. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 4.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыру |
4.4.1.1 сөзде және қысқа сөйлемде дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту: | ||
4.4.1.2 сөйлеу тілінде орфоэпиялық ережені сақтап айту (мұғаліммен бірге және тыңдап өз бетінше), сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту | ||||
4.4.1.3 қысқа сөйлемдерде сөздік тілдің бір қалыптылығын сақтап айту | ||||
4.4.1.4 диалогтарда барлық интонация түрлерін сақтап сөйлеу | ||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 234-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 234-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения учащимися знаний и умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной, исследовательской деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях. Использование диалоговых и рефлексивных технологий сочетается с организацией проектной и исследовательской деятельности обучающихся. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной проектной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, будет организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
9. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
11. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
12. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, а также навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, проведение исследовательских работ, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
13. Современные инновации в экономике, изменения на рынке труда обуславливают необходимость владения такими навыками, которые в совокупности позволяют обучающимся анализировать и оценивать ситуацию, идеи и информацию для решения задач, творчески использовать имеющиеся знания и опыт для синтеза новой идеи и информации. Актуальными становятся такие личностные качества как инициативность, любознательность, готовность к изменениям, коммуникабельность.
14. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
15. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия"
16. Предмет "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" - важнейший компонент школьной программы, поскольку является не только объектом изучения, отдельным учебным предметом, но и средством обучения другим школьным предметам, так как язык – ключ к познанию, образованности, развитию интеллекта.
17. Основная цель предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" – развитие у неслышащих словесной речи в устной форме (лексика, фонетика, грамматика, орфоэпия) предполагает формирование навыков ее восприятия и воспроизведения. Эти два процесса взаимосвязаны, их формирование осуществляется в условиях широкого использования развивающегося остаточного слуха глухих обучающихся в ходе всего учебно-воспитательного процесса.
18. Для достижения поставленных целей изучения предмета в начальной школе необходимо решение следующих практических задач:
1) работа по развитию слухового восприятия неслышащих обучающихся составляет развитие их остаточного слуха, создание на базе развивающегося слуха слухо-зрительной основы для восприятия ими устной речи в ее коммуникативной функции, формирование произносительных навыков глухих осуществляется в условиях широкого применения звукоусиливающей аппаратуры, обеспечивающей использование остаточного слуха глухих обучающихся на всех уроках;
2) приобретение и систематизация знаний о языке как основы речевой деятельности;
3) развитие всех видов речевой деятельности во взаимосвязи, навыков выбора средств языка в соответствии с целями, задачами и условиями общения;
4) обеспечение осознанного усвоения способов применения теоретических сведений и орфографических правил в речевой деятельности;
5) овладение орфографией и пунктуацией;
6) овладение умениями и навыками вступать в общение и вести его грамотно, в соответствии с языковыми нормами;
7) развитие читательской самостоятельности и познавательной активности при выборе книг;
8) овладение первоначальными навыками работы с учебными, научно-познавательными текстами и использование словарей разных типов;
9) обогащение словарного запаса;
10) приобщение к культурному наследию народов Республики Казахстан;
11) воспитание у обучающихся уважения и внимания к мыслям и чувствам своих одноклассников;
12) становление гуманистического мировоззрения, формирование интеллекта и духовного мира обучающихся, приобщение их к национальным и общечеловеческим ценностям, основанным на национальной идее "Мәңгілік ел".
19. Изучение предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" содействует становлению духовно богатой личности, которая умеет учиться и ориентироваться в информационном потоке.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
20. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научатся учиться" и стать самостоятельными, мотивированными, заинтересованными, уверенными, ответственными и интеллектуально развитыми личностями.
21. Интегрированный предмет "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" будет эффективным, если:
1) осуществляется тематическая связь между литературой и русским языком;
2) учитываются психолого-педагогические особенности младших обучающихся (уровень развития интеллекта, речи, памяти, эмоциональной сферы);
3) моделируются ситуации, способствующие развитию речи и творческих способностей обучающихся;
4) обеспечивается интенсивная интеллектуальная и эмоциональная работа обучающихся.
22. Подходы к обучению формирования произношения и развития слухового восприятия:
1) коммуникативно-деятельностный подход (определяет такую организацию и направленность уроков по формированию произношения и развитию слухового восприятия, при которой цель обучения связана с обеспечением максимального приближения учебного процесса к реальному процессу общения. На основе учебной деятельности обучающиеся приходят к пониманию необходимости новых знаний);
2) исследовательский подход (что я знаю, что я хочу узнать, чему я научился);
3) развивающее обучение (учащийся овладевает способами действий, учится конструировать свою учебную деятельность и управлять ею);
4) дифференцированное обучение (постановка задач согласно потребностям обучающихся).
23. Рекомендуемые стратегии, методы и технологии обучения предмету "Формирование произношения и развитие слухового восприятия":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, критическая, коммуникативная, контекстная;
2) технологии: индивидуальная работа, работа в малых группах (команде), кейс-стади (анализ конкретных ситуаций), ролевые и деловые игры, модульное обучение;
3) методы: проблемное обучение, индивидуальное обучение, опережающая самостоятельная работа, междисциплинарное обучение, обучение на основе опыта, проектный метод.
24. Коммуникативная, речевая направленность будет планироваться на каждом уроке: доказать, аргументировать свое суждение, объяснить, прокомментировать, обобщить сказанное, вступать в диалог.
25. Степень интегративного взаимодействия русского языка и литературы, и формирования произношения и развитие слухового восприятия будет постоянно расширяться: от наблюдения за языковыми средствами, изучения их стилистической роли в образцовых текстах, обучающиеся будут переходить к созданию собственных текстов, к использованию полученных знаний в самостоятельной текстовой деятельности.
26. Изучение орфографии и пунктуации совмещается с развитием навыков чтения и осуществляется на основе текстов различного типа. Одновременная работа с текстом и изучение правописания будет способствовать развитию речевых навыков, умению понимать и создавать тексты. Создание и интерпретация текстов производятся с помощью учителя.
27. В процессе развития навыков работы с текстами разных стилей (соответствующих возрасту) и понимания особенностей языка у обучающегося формируются навыки речевого общения, выражения своих чувств и мыслей, анализа услышанного и прочитанного, обобщения собранной информации.
28. Примеры заданий по слушанию и говорению в предмете "Формирование произношения и развитие слухового восприятия":
1) выявление из прослушанного и прочитанного текста информации в соответствии с поставленной целью;
2) постановка вопросов на основе прослушанного и прочитанного текста;
3) говорить на знакомые темы и темы, которые интересуют обучающихся;
4) интервьюировать кого-нибудь по заранее составленным вопросам (например, брать интервью у учителя об одном дне) и давать устный отчет по ответам;
5) дискутировать/аргументировать о запланированных темах (например, необходимо ли нам, обучающимся, носить школьную форму) для того, чтобы изложить свои обоснованные идеи в письменной форме;
6) понимать устные выступления и уметь отвечать на вопросы;
7) составление диалога на заданную тему;
8) пересказ знакомых историй, сказок; чтение стихотворений наизусть.
29. Примеры заданий по чтению в предмете "Формирование произношения и развитие слухового восприятия":
1) обзор текста (письменный, устный);
2) прогнозирование развития событий по началу текста или по заголовку;
3) работа с интернет - ресурсами;
4) работа с литературой (для подготовки вопросов и ответов);
5) использование различных видов чтения: ознакомительное чтение, поисковое чтение, чтение для нахождения информации, ролевое чтение, чтение для удовольствия и чтение для высказывания точки зрения.
30. Примеры заданий по письму в предмете "Формирование произношения и развитие слухового восприятия":
1) краткое пересказ содержания прочитанного текста, описание своих личных впечатлений о фильме и книге;
2) написание небольшого сообщения;
3) написание альтернативного окончания к известной истории;
4) предоставление информации в форме рисунков и диаграмм;
5) подготовка вопросов;
6) составление текста по опорным словам, плану;
7) письмо по памяти;
8) корректирование собственных текстов, с помощью учителя.
31. Компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) включает в себя умелое и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации. Оно строится на базовых навыках использования ИКТ;
2) обучающиеся развивают навыки использования ИКТ в процессе обучения по всем предметам типового учебного плана с помощью поиска, создания и обработки информации, сотрудничества и обмена информацией и идеями, оценивания и совершенствования своей работы, используя широкий спектр оборудования и приложений.
32. В учебной программе "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" компетентность в использовании ИКТ включает:
1) использование потенциала существующих и новых технологий на уроках для повышения уровня образования;
2) работу с интернет-ресурсами (например, чтение информации на веб сайте, отбор соответствующего материала, копирование и сохранение его как отдельного документа или файла);
3) использование простых программ с переходом к более сложным (как Word), чтобы работать с текстом и слайдами;
4) использование оборудования (принтер, сканер, цифровой фотоаппарат) для обработки информации, сохранения еҰ как отдельного документа в электронном виде (например, для презентации использовать фото друзей и поместить их в слайдах);
5) обучение с помощью электронных учебников.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
33. Оценивание результатов изучения предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" осуществляется с применением критериального оценивания.
34. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
35. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между обучающимся и учителем, и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
36. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставлении обратной связи обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия"
37. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" составляет:
1) в 0 классе – 18 часов в неделю, 594 часа в учебном году;
2) в 1 классе – 18 часов в неделю, 594 часа в учебном году;
3) в 2 классе – 18 часов в неделю, 612 часов в учебном году;
4) в 3 классе – 18 часов в неделю, 612 часов в учебном году;
5) в 4 классе – 18 часов в неделю, 612 часов в учебном году.
38. Необходимо, чтобы мебель в классе легко передвигалась для проведения различных форм работ (индивидуальная, парная, групповая) и видов работ (игры, активные методы и подходы). Также необходимо место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
39. Содержание учебного предмета. Для определения содержания данного предмета выстроена система целей обучения, которая состоит из двух разделов:
1) раздел 1 "Формирование произношения";
2) раздел 2 "Развитие слухового восприятия".
40. Формирование произносительных навыков неслышащих осуществляется в условиях широкого применения звукоусиливающей аппаратуры, обеспечивающей использование остаточного слуха неслышащих обучающихся на всех уроках. В программе определено содержание специальной работы по обучению произношения, осуществляемому на индивидуальных занятиях. Формирование произносительных навыков информальным путем осуществляется в ходе всех занятий с применением звукоусиливающей аппаратуры: неслышащие обучающиеся имеют возможность на основе слухового и слухо-зрительного восприятия речи учителя, воспитателя получить информацию о таких сторонах звучащей речи, как слитность, темп, словесное ударение, и даже о некоторых фонемах. Подражая образцу – правильной речи учителя, они усваивают некоторые произносительные навыки. Кроме того, на основе слухового и слухо-зрительного восприятия осуществляется коррекция произносительных ошибок обучающихся в процессе всех занятий с использованием звукоусиливающей аппаратуры. Содержание работы по формированию произношения информальным путем на всех этапах обучения составляет подражание речи учителя на основе слухового и слухо-зрительного его восприятия.
41. "Формирование произношения" состоит из пяти подразделов: "Речевое дыхание", "Голос", "Звуки и их сочетание", "Работа над словом", "Работа над фразой".
42. Содержание программы и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Формирование произношения" разработана на основе концентрического метода с применением сокращенной системы фонем. Сущность его заключается в том, что первоначальное обучение произношения неслышащих обучающихся состоит из двух концентров, первый из которых совпадает с подготовительным классом, а второй охватывает 1 и 2 классы. В подготовительном классе от обучающихся требуется точное воспроизведение в словах 17 основных звуков, которые составляют сокращенную систему фонем: "а, о, у, э, и" и согласные: "п, т, к, ф, с, ш, х, в, м, н, л, р". В 1 и 2 классах ведется систематическая работа по уточнению произношения слов содержание этой работы включена отработка артикуляции звонких согласных, аффрикат, мягких согласных, гласного "ы". Учитывая большое разнообразие построения работы по устной речи в подготовительном классе, тесное переплетение таких разделов, как развитие устной речи, обучение произношению и обучение грамоте, программа по формированию произносительных навыков включена в общий раздел работы по языку в подготовительном классе.
43. Задачу работы по развитию слухового восприятия неслышащих обучающихся составляет развитие их остаточного слуха, создание на базе развивающегося слуха, слухо-зрительной основы для восприятия ими устной речи в ее коммуникативной функции. "Развитие слухового восприятия" состоит из одного подраздела: "Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух", предусматривает обучение обучающихся различать, опознавать и воспринимать только на слух, исключая зрение, речевой материал. Это обучение осуществляется в условиях слухо-речевой среды, которая предусматривает широкое использование звукоусиливающей аппаратуры (стационарного типа и индивидуальных слуховых аппаратов) в ходе всего учебно-воспитательного процесса, включающего уроки, индивидуальные и воспитательные занятия, свободную деятельность обучающихся. Неслышащие обучающиеся учатся вслушиваться в речевой образец (речь учителя, воспитателя, обучающегося), узнавать на слух знакомые по звучания слова и фразы, в словах, впервые предлагаемых на слух, узнавать отдельные элементы, по которым их воспроизводить приближенно или точно.
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание |
1.2 Голос | ||
1.3 Звуки и их сочетание | ||
1.4 Работа над словом | ||
1.5 Работа над фразой | ||
2 | Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух |
44. В программе для удобства использования целей обучения и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию цели обучения. Например, в кодировке 1.2.1.1: "1" - класс, "2" - раздел, "1" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
45. Цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам речевой деятельности.
46. Система целей обучения:
1) "Формирование произношения":
таблица 2
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
1.1 Речевое дыхание | 0.1.1.1 произносить слитно, на одном выдохе 2-3 слога составляющих отдельное слово | 1.1.1.1 закреплять произносительные навыки усвоенные в подготовительном классе | 2.1.1.1 закреплять произносительные навыки усвоенные в 1 классе | 3.1.1.1 произносить на одном выдохе фразы в 10 – 12 слогов, например: Я прочитал интересную книгу | 4.1.1.1 закреплять умения распределять дыхвтельные паузы при произнесении длинных фраз (руководствуясь указанием учителя) |
0.1.1.2 произносить слитно, на одном выдохе 3-4 слога составляющих отдельное слово | 1.1.1.2 слитно на одном выдохе произносить словосочетания и фразы в 6-7 слогов | 2.1.1.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | 3.1.1.2 распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз, руководствуясь указаниям учителя) | 4.1.1.2. закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |
0.1.1.3 произносить слитно, на одном выдохе 4-5 слога составляющих отдельное слово или фразу | 1.1.1.3 правильно воспроизводить слова: слитно, соблюдением словесного ударения (по подражанию учителя, по надсточному знаку, самостоятельно) в двух-трехсложных словах | 2.1.1.3 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 8 – 10 слогов | 3.1.1.3 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | ||
0.1.1.4 умение слитно воспроизводить словосочетание (с постепенным их нарищиванием до 5-6 слогов), слова и короткие фразы | 1.1.1.4 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 7 – 8 слогов | ||||
1.2 Голос | 0.1.2.1 выработать голос нормальной высоты и силы | 1.1.2.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра | 2.1.2.1 воспроизводить речевой материал голосом нормальной высоты, силы и тембра (под контролем учителя и самостоятельно) | 3.1.2.1 произносносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра, говорить громко, тихо, шепотом | 4.1.2.1 закреплять нормальное достаточно естественное звучание голоса, развивать умение воспроизводить усвоенные ранее модуляции голоса по силе и высоте |
0.1.2.2 произносить слова голосом нормального тембра | 1.1.2.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра с соблюдением словесного ударения двух- и трехсложных словах (по подражанию учителю) и звукового состава слов (точное или приблеженное произнесение с использованием допустимых звуковых замен) | 2.1.2.2 изменять силу голоса взависимости от расстояния до собеседника, размера помещения, необходимости соблюдать тишину (1 – 2 четверти) | 3.1.2.2 закреплять умение изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | 4.1.2.2 осуществлять коррекцию отклонений от нормального голоса (по усмотрению учителя) | |
0.1.2.3 произносить слова голосом нормальной силы и высоты | |||||
1.3 Звуки и их сочетание | 0.1.3.1 постановка звуков первого концентра: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р | 1.1.3.1 правильно воспроизводить в словах звуки: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р, б, з – и сочетания: йа (я), йо (е), йэ (е), йу (ю) | 2.1.3.1 воспроизводить в словах и фразах звуки: ы, щ; | 3.1.3.1 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции гласных: а-э, и-э, а-о, о-у, и-ы |
4.1.3.1 закреплять правильное произношение звуков в словах и фразах: |
0.1.3.2 произносить точно слова, состоящих из основных звуков типа: платок, стакан | 1.1.3.2 правильно произносить в словах звуки: д, ж, г и дифференцировать в словах парные звонкие и глухие согласные: б-п, д-т, г-к | 2.1.3.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | 3.1.3.2 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: носовых и ротовых (м-б, м-п, н-д, н-т) |
4.1.3.2 закреплять дефференцированное произношение звуков, родственных по артикуляции: | |
0.1.3.3 слова, включающие заменяемые звуки (типа: дай, спасибо, четыре), будут временно произноситься обучающимися приблеженно (соотвественно: тай, спасипо, шетыре) | 1.1.3.3 воспроизводить звук: з, сочетание йа (я), йо (Ұ), йэ (е), йу (ю), звуки: д, ж, г; дефференцировать б-п, д-т, г-к | 2.1.3.3 произносить окончание – тся и ться как ца; -ого, -его как ово, ево |
3.1.3.3 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: свистящих и шипящих (с-ш, з-ж, с-щ, ц-ч); | 4.1.3.3 закреплять дефференцированное произношение звуков, родственных по артикуляции: твердых и мягких (ф -ф', в-в', п - п'). | |
0.1.3.4 обучающиеся знакомятся со звонкими согласными "б-з"; | 1.1.3.4 произносить в словах безударное "о" как "а", например: голова, окно (по подражанию учителю и по надстрочному знаку) | 2.1.3.4 мягкие согласные в закрытых слогах (например: встань, девять) | 3.1.3.4 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: звонких и глухих: (б-п, д-т, г-к, в-ф, з-с, ж-ш); аффрикат и щелевых (ц-с, ч-ш); | 4.1.3.4 закрепить умение слитно произносить сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |
2.1.3.5 дефференцировать в словах звуки "и, ы"; | 3.1.3.5 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: твердых и мягких (ф - ф'в - в', п -п'). | ||||
2.1.3.6 твердые и мягкие согласные, дефференцировать в словах звуки: "с-з, а-и" | 3.1.3.6 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: звонких и глухих: (б-п, д-т, г-к, в-ф, з-с, ж-с); аффрикат и щелевых (ц-с, ч-ш, с-щ) | ||||
2.1.3.7 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) (здра(в)ствуйте, скрипнула – вдруг скрипнула) | 3.1.3.7 закреплять умение слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | ||||
1.4 Работа над словом | 0.1.4.1 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова слитно | 1.1.4.1 опускать непроизносимые согласные в словах, например: одинна(д)цать, здра(в)ствуйте | 2.1.4.1 правильно, безпризвуков, произносить в словах сочетание согласных | 3.1.4.1 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных | 4.1.4.1 понятие слог, ударение |
0.1.4.2 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –без призвуков, сохраняя звуковой состав, соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | 1.1.4.2 правильно воспризводить слова: слитно, соблюдение словесного ударения (по подражанию учителя, по надстрочному знаку, самостоятельно) двух- и трехсложных словах, правильного звукового состава слов и практически усваиваемых орфоэпических правил (безударное о, оглушение громких согласных в конце слов и перед глухими, опускание непроизносимых согласных). | 2.1.4.2 правильно произносить слова, пользуясь надстрочными знаками | 3.1.4.2 правильно произносить новые слова, руководствуясь надсточными знаками, знакомые слова – самостоятельно | 4.1.4.2 определять количество слогов в слове и на какой по счету слог в знакомом слове падает ударение | |
0.1.4.3 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | 1.1.4.3 слитно произносить слова со истечением согласных | 4.1.4.3 знать правило об оглушении согласных | |||
1.1.4.4 определять количество слогов в слове | 4.1.4.4 знать правило: безударый "о" произносится в словах как "а" | ||||
1.5 Работа над фразой | 0.1.5.1 произносить фразы, связаные с организацией занятий: Как ты слышишь? Сними наушники | 1.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 7-8 слогов | 2.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 8-10 слогов | 3.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 10-12 слогов | 4.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 12-14 слогов |
0.1.5.2 произносить фразы, связанные с выполнением поручений типа: Дай (-те) мяч (собаку, бумагу, ручку). Убери тетрадь (авто). Возьми бумагу (мяч) | 1.1.5.2 отраженно за учителем повторять весь речевой материал на занятиях по развитию слухового восприятия пользуясь доступным на данном этапе или приблеженным произношением слов | 2.1.5.2 изменять тепм произношения (говорить быстро, медленно) | 3.1.5.2 знакомство с логическим ударением; выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах. | 4.1.5.2 соблюдать логичекое ударение в текстах, заучиваемых наизусть, а также в вопросах и ответах. | |
0.1.5.3 произносить предложения типа: Вова упал, девочка пишет, мальчик рисует | 3.1.5.3 изменять темп произношения (говорить быстро, умеренно, медленно) | 4.1.5.3 закреплять умение изменять темп речи, сохраняя звуковой состав и ритмический контур слова | |||
2) "Развитие слухового восприятия":
таблица 3
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 0.2.1.1 различать на слух слова: дом сабака, авто, мама, папа, мяч, лопата, ручка, тетрадь, бумага | 1.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой матиериал связанный: с организацией учебной деятельности | 2.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Все обо мне" | 3.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Живая природа" | 4.2.1.1 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Моя родина - Казахстан" |
0.2.1.2 различать на слух слова при выборе из двух типа: дом-собака | 1.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой матиериал связанный: со счетом и решением задач | 2.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя семья и друзья" | 3.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Что такое хорошо и что такое плохо?" | 4.2.1.2 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Человеческие ценности" | |
0.2.1.3 различать на слух слова при выборе из трех типа: дом-собака-тетрадь | 1.2.1.3 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Все обо мне" | 2.2.1.3 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя школа" | 3.2.1.3 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Время" | 4.2.1.3 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Культурное наследие" | |
0.2.1.4 различать на слух слова при выборе из четырех типа: дом-собка-тетрадь-мяч | 1.2.1.4 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя семья и друзья" | 2.2.1.4 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Мой родной край" | 3.2.1.4 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Архитектура" | 4.2.1.4 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Мир профессий" | |
0.2.1.5 различать на слух слова при выборе из пяти: дом-собака-тетрадь-мяч-авто | 1.2.1.5 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя школа" | 2.2.1.5 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Здоровом теле – здоровый дух!" | 3.2.1.5 опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Искусство" | 4.2.1.5 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Природные явления" | |
0.2.1.6 различать и опозновать на слух фразы и слова, связанные с организацией занятий | 1.2.1.6 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Мой родной край" | 2.2.1.6 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Традиции и фольклор" | 3.2.1.6 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Выдающиеся личности" | 4.2.1.6 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Охрана окружающей среды" | |
0.2.1.7 различать на слух предложения | 1.2.1.7 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "В здоровом теле – здоровый дух!" | 2.2.1.7 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Окружающая среда" | 3.2.1.7 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Вода – источник жизни" | 4.2.1.7 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Путешествие в космос" | |
1.2.1.8 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Традиции и фольклор" | 2.2.1.8 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Путешествия" | 3.2.1.8 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Культура отдыха. Праздники" | 4.2.1.8 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Путешествие в будущее" | ||
1.2.1.9 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Окружающая среда" | |||||
1.2.1.10 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Путешествия" | |||||
47. Долгосрочный план:
1) 0 - класс:
таблица 4
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1-четверть | |||
Все обо мне | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 0.1.1.1 произносить слитно, на одном выдохе 2-3 слога составляющих отдельное слово |
1.2 Голос | 0.1.2.1 выработать голос нормальной высоты и силы | ||
0.1.2.2 произносить слова голосом нормального тембра | |||
0.1.2.3 произносить слова голосом нормальной силы и высоты | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 0.1.3.1 постановка звуков первого концентра: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р | ||
0.1.3.2 произносить точно слова, состоящих из основных звуков типа: платок, стакан | |||
1.4 Работа над словом | 0.1.4.1 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова слитно | ||
0.1.4.2 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –без призвуков, сохраняя звуковой состав, соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | |||
1.5 Работа над фразой | 0.1.5.1 произносить фразы, связаные с организацией занятий: Как ты слышишь? Сними наушники | ||
Моя школа | 2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 0.2.1.1 различать на слух слова: дом сабака, авто, мама, папа, мяч, лопата, ручка, тетрадь, бумага |
2-четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 0.1.1.2 произносить слитно, на одном выдохе 3-4 слога составляющих отдельное слово |
1.2 Голос | 0.1.2.1 выработать голос нормальной высоты и силы | ||
0.1.2.2 произносить слова голосом нормального тембра | |||
0.1.2.3 произносить слова голосом нормальной силы и высоты | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 0.1.3.1 постановка звуков первого концентра: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р | ||
0.1.3.2 произносить точно слова, состоящих из основных звуков типа: платок, стакан | |||
0.1.3.3 слова, включающие заменяемые звуки (типа: дай, спасибо, четыре), будут временно произноситься обучающимися приблеженно (соотвественно: тай, спасипо, шетыре) | |||
1.4 Работа над словом | 0.1.4.1 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова слитно | ||
0.1.4.2 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –без призвуков, сохраняя звуковой состав, соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | |||
0.1.4.3 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | |||
1.5 Работа над фразой | 0.1.5.2 произносить фразы, связанные с выполнением поручений типа: Дай (-те) мяч (собаку, бумагу, ручку). Убери тетрадь (авто). Возьми бумагу (мяч) | ||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 0.2.1.1 различать на слух слова: дом сабака, авто, мама, папа, мяч, лопата, ручка, тетрадь, бумага | |
0.2.1.2 различать на слух слова при выборе из двух типа: дом-собака | |||
0.2.1.7 различать на слух предложения | |||
3-четверть | |||
Путешествие | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 0.1.1.3 произносить слитно, на одном выдохе 4-5 слога составляющих отдельное слово или фразу |
1.2 Голос | 0.1.2.1 выработать голос нормальной высоты и силы | ||
0.1.2.2 произносить слова голосом нормального тембра | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 0.1.3.3 слова, включающие заменяемые звуки (типа: дай, спасибо, четыре), будут временно произноситься обучающимися приблеженно (соотвественно: тай, спасипо, шетыре) | ||
0.1.3.4 обучающиеся знакомятся со звонкими согласными "б-з"; (допускается индивидуализация в ходе обучения для обучающихся с трудом овладевающих произносительными навыками, до конца года замененять в речи звонкие согласные "б-з" глухими согласными "п-с") например: спасибо – спасипо, зайка – сайка) | |||
1.4 Работа над словом | 0.1.4.2 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова – без призвуков, сохраняя звуковой состав, соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | ||
0.1.4.3 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | |||
1.5 Работа над фразой | 0.1.5.3 произносить предложения типа: Вова упал, девочка пишет, мальчик рисует | ||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 0.2.1.3 различать на слух слова при выборе из трех типа: дом-собака-тетрадь | |
0.2.1.4 различать на слух слова при выборе из четырех типа: дом-собка-тетрадь-мяч | |||
0.2.1.7 различать на слух предложения | |||
4-четверть | |||
Еда и напитки | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 0.1.1.4 умение слитно воспроизводить словосочетание (с постепенным их нарищиванием до 5-6 слогов), слова и короткие фразы |
1.2 Голос | 0.1.2.3 произносить слова голосом нормальной силы и высоты | ||
1.3 Звуки и их сочетание | 0.1.3.3 слова, включающие заменяемые звуки (типа: дай, спасибо, четыре), будут временно произноситься обучающимися приблеженно (соотвественно: тай, спасипо, шетыре) | ||
0.1.3.4 обучающиеся знакомятся со звонкими согласными "б-з"; (допускается индивидуализация в ходе обучения для обучающихся с трудом овладевающих произносительными навыками, до конца года замененять в речи звонкие согласные "б-з" глухими согласными "п-с") например: спасибо – спасипо, зайка – сайка) | |||
1.4 Работа над словом | 0.1.4.2 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –без призвуков, сохраняя звуковой состав, соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | ||
0.1.4.3 формировать у обучающихся умения правильно воспризводить слова –соблюдая ударение и орфоэпические правила, характерные для русского произношения | |||
1.5 Работа над фразой | 0.1.5.1 произносить фразы, связаные с организацией занятий: Как ты слышишь? Сними наушники | ||
0.1.5.2 произносить фразы, связанные с выполнением поручений типа: Дай (-те) мяч (собаку, бумагу, ручку.). Убери тетрадь (авто). Возьми бумагу (мяч) | |||
0.1.5.3 произносить предложения типа: Вова упал, девочка пишет, мальчик рисует | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 0.2.1.5 различать на слух слова при выборе из пяти: дом-собака-тетрадь-мяч-авто | |
0.2.1.6 различать и опозновать на слух фразы и слова, связанные с организацией занятий | |||
0.2.1.7 различать на слух предложения | |||
2) 1 - класс:
таблица 5
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1-четверть | |||
Все обо мне | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 1.1.1.1 закреплять произносительные навыки усвоенные в подготовительном классе |
1.1.1.2 слитно на одном выдохе произносить словосочетания и фразы в 6-7 слогов | |||
1.2 Голос | 1.1.2.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
1.1.2.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра с соблюдением словесного ударения двух- и трехсложных словах (по подражанию учителю) и звукового состава слов (точное или приблеженное произнесение с использованием допустимых звуковых замен) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 1.1.3.1 правильно воспроизводить в словах звуки: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р, б, з – и сочетания: йа (я), йо (е), йэ (е), йу (ю) | ||
1.1.3.4 произносить в словах безударное "о" как "а", например: голова, окно (по подражанию учителю и по надстрочному знаку) | |||
1.4 Работа над словом | 1.1.4.1 опускать непроизносимые согласные в словах, например: одинна(д)цать, здра(в)ствуйте | ||
1.1.4.2 правильно воспризводить слова: слитно, соблюдение словесного ударения (по подражанию учителя, по надстрочному знаку, самостоятельно) двух- и трехсложных словах, правильного звукового состава слов и практически усваиваемых орфоэпических правил (безударное о, оглушение громких согласных в конце слов и перед глухими, опускание непроизносимых согласных) | |||
1.5 Работа над фразой | 1.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 7-8 слогов | ||
1.1.5.2 отраженно за учителем повторять весь речевой материал на занятиях по развитию слухового восприятия пользуясь доступным на данном этапе или приблеженным произношением слов | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 1.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой матиериал связанный: с организацией учебной деятельности | |
1.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой матиериал связанный: со счетом и решением задач | |||
1.2.1.3 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Все обо мне" | |||
1.2.1.4 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя семья и друзья" | |||
2-четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 1.1.1.3 правильно воспроизводить слова: слитно, соблюдением словесного ударения (по подражанию учителя, по надсточному знаку, самостоятельно) в двух-трехсложных словах |
1.2 Голос | 1.1.2.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
1.1.2.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра с соблюдением словесного ударения двух- и трехсложных словах (по подражанию учителю) и звукового состава слов (точное или приблеженное произнесение с использованием допустимых звуковых замен) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 1.1.3.1 правильно воспроизводить в словах звуки: а, о, у, э, и, п, т, к, ф, с, ш, х, в, л, м, н, р, б, з – и сочетания: йа (я), йо (е), йэ (е), йу (ю) | ||
1.4 Работа над словом | 1.1.4.1 правильно воспризводить слова: слитно, соблюдение словесного ударения (по подражанию учителя, по надстрочному знаку, самостоятельно) двух- и трехсложных словах, правильного звукового состава слов и практически усваиваемых орфоэпических правил (безударное о, оглушение громких согласных в конце слов и перед глухими, опускание непроизносимых согласных) | ||
1.5 Работа над фразой | 1.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 7-8 слогов | ||
1.1.5.2 отраженно за учителем повторять весь речевой материал на занятиях по развитию слухового восприятия пользуясь доступным на данном этапе или приблеженным произношением слов | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 1.2.1.5 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя школа" | |
1.2.1.6 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Мой родной край" | |||
3-четверть | |||
Путешествие | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 1.1.1.3 правильно воспроизводить слова: слитно, соблюдением словесного ударения (по подражанию учителя, по надсточному знаку, самостоятельно) в двух-трехсложных словах |
1.1.1.4 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 7 – 8 слогов | |||
1.2 Голос | 1.1.2.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
1.1.2.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра с соблюдением словесного ударения двух- и трехсложных словах (по подражанию учителю) и звукового состава слов (точное или приблеженное произнесение с использованием допустимых звуковых замен) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 1.1.3.3 воспроизводить звук: з, сочетание йа (я), йо (Ұ), йэ (е), йу (ю), звуки: д, ж, г; дефференцировать б-п, д-т, г-к | ||
1.4 Работа над словом | 1.1.4.3 слитно произносить слова со истечением согласных | ||
1.1.4.2 определять количество слогов в слове | |||
1.5 Работа над фразой | 1.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 7-8 слогов | ||
1.1.5.2 отраженно за учителем повторять весь речевой материал на занятиях по развитию слухового восприятия пользуясь доступным на данном этапе или приблеженным произношением слов | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 1.2.1.7 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "В здоровом теле – здоровый дух!" | |
1.2.1.8 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Традиции и фольклор" | |||
4-четверть | |||
Еда и напитки | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 1.1.1.3 правильно воспроизводить слова: слитно, соблюдением словесного ударения (по подражанию учителя, по надсточному знаку, самостоятельно) в двух-трехсложных словах |
1.1.1.4 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 7 – 8 слогов | |||
1.2 Голос | 1.1.2.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
1.1.2.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра с соблюдением словесного ударения двух- и трехсложных словах (по подражанию учителю) и звукового состава слов (точное или приблеженное произнесение с использованием допустимых звуковых замен) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 1.1.3.2 правильно произносить в словах звуки: д, ж, г и дифференцировать в словах парные звонкие и глухие согласные: б-п, д-т, г-к | ||
1.1.3.4 произносить в словах безударное "о" как "а", например: голова, окно (по подражанию учителю и по надстрочному знаку) | |||
1.4 Работа над словом | 1.1.4.2 правильно воспризводить слова: слитно, соблюдение словесного ударения (по подражанию учителя, по надстрочному знаку, самостоятельно) двух- и трехсложных словах, правильного звукового состава слов и практически усваиваемых орфоэпических правил (безударное о, оглушение громких согласных в конце слов и перед глухими, опускание непроизносимых согласных). | ||
1.1.4.4 определять количество слогов в слове | |||
1.5 Работа над фразой | 1.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 7-8 слогов | ||
1.1.5.2 отраженно за учителем повторять весь речевой материал на занятиях по развитию слухового восприятия пользуясь доступным на данном этапе или приблеженным произношением слов | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 1.2.1.9 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Окружающая среда" | |
1.2.1.10 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Путешествия" | |||
3) 2 - класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1-четверть | |||
Все обо мне | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 2.1.1.1 закреплять произносительные навыки усвоенные в 1 классе |
2.1.1.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 2.1.2.1 воспроизводить речевой материал голосом нормальной высоты, силы и тембра (под контролем учителя и самостоятельно) | ||
2.1.2.2 изменять силу голоса взависимости от расстояния до собеседника, размера помещения, необходимости соблюдать тишину (1 -2 четверти) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 2.1.3.1 воспроизводить в словах и фразах звуки: ы, щ | ||
2.1.3.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
2.1.3.7 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) (здра(в)ствуйте, скрипнула – вдруг скрипнула) | |||
1.4 Работа над словом | 2.1.4.1 правильно, безпризвуков, произносить в словах сочетание согласных | ||
2.1.4.2 правильно произносить слова, пользуясь надстрочными знаками | |||
1.5 Работа над фразой | 2.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 8-10 слогов | ||
2.1.5.2 изменять тепм произношения (говорить быстро, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 2.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Все обо мне" | |
2.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя семья и друзья" | |||
2-четверть | |||
Моя школа | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 2.1.1.1 закреплять произносительные навыки усвоенные в 1 классе |
2.1.1.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 2.1.2.1 воспроизводить речевой материал голосом нормальной высоты, силы и тембра (под контролем учителя и самостоятельно) | ||
2.1.2.2 изменять силу голоса взависимости от расстояния до собеседника, размера помещения, необходимости соблюдать тишину (1 – 2 четверти) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 2.1.3.3 произносить окончание – тся и ться как ца; -ого, -его как ово, ево | ||
2.1.3.4 мягкие согласные в закрытых слогах (например: встань, девять) | |||
1.4 Работа над словом | 2.1.4.1 правильно, безпризвуков, произносить в словах сочетание согласных | ||
2.1.4.2 правильно произносить слова, пользуясь надстрочными знаками. | |||
1.5 Работа над фразой | 2.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 8-10 слогов | ||
2.1.5.2 изменять тепм произношения (говорить быстро, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 2.2.1.3 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Моя школа" | |
2.2.1.4 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Мой родной край" | |||
3-четверть | |||
В здоровом теле -здоровый дух! | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 2.1.1.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) |
2.1.1.3 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 8 – 10 слогов | |||
1.2 Голос | 2.1.2.1 воспроизводить речевой материал голосом нормальной высоты, силы и тембра (под контролем учителя и самостоятельно) | ||
2.1.2.2 изменять силу голоса взависимости от расстояния до собеседника, размера помещения, необходимости соблюдать тишину (1 – 2 четверти) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 2.1.3.5 дефференцировать в словах звуки и, ы | ||
2.1.3.6 твердые и мягкие согласные, дефференцировать в словах звуки: с-з, а-и | |||
1.4 Работа над словом | 2.1.4.1 правильно, безпризвуков, произносить в словах сочетание согласных | ||
2.1.4.2 правильно произносить слова, пользуясь надстрочными знаками | |||
1.5 Работа над фразой | 2.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 8-10 слогов | ||
2.1.5.2 изменять тепм произношения (говорить быстро, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 2.2.1.5 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "В здоровом теле – здоровый дух!" | |
2.2.1.6 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Традиции и фольклор" | |||
4-четверть | |||
Окружающая среда | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 2.1.1.2 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) |
2.1.1.3 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы 8 – 10 слогов | |||
1.2 Голос | 2.1.2.1 воспроизводить речевой материал голосом нормальной высоты, силы и тембра (под контролем учителя и самостоятельно) | ||
2.1.2.2 изменять силу голоса взависимости от расстояния до собеседника, размера помещения, необходимости соблюдать тишину (1 – 2 четверти) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 2.1.3.6 твердые и мягкие согласные, дефференцировать в словах звуки: "с-з, а-и" | ||
2.1.3.7 слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) (здра(в)ствуйте, скрипнула – вдруг скрипнула) | |||
1.4 Работа над словом | 2.1.4.1 правильно, безпризвуков, произносить в словах сочетание согласных | ||
2.1.4.2 правильно произносить слова, пользуясь надстрочными знаками | |||
1.5 Работа над фразой | 2.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 8-10 слогов | ||
2.1.5.2 изменять тепм произношения (говорить быстро, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 2.2.1.7 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Окружающая среда" | |
2.2.1.8 различать и опозновать на слух речевой материал связанный с темой: "Путешествия" | |||
4) 3-класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1-четверть | |||
Живая природа | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 3.1.1.1 произносить на одном выдохе фразы в 10 – 12 слогов, например: Я прочитал интересную книгу |
3.1.1.2 распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз, руководствуясь указаниям учителя) | |||
3.1.1.3 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 3.1.2.1 произносносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра, говорить громко, тихо, шепотом | ||
3.1.2.2 закреплять умение изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 3.1.3.1 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции гласных: а-э, и-э, а-о, о-у, и-ы | ||
3.1.3.7 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 3.1.4.1 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных | ||
3.1.4.2 правильно произносить новые слова, руководствуясь надсточными знаками, знакомые слова – самостоятельно | |||
1.5 Работа над фразой | 3.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 10-12 слогов | ||
3.1.5.2 знакомство с логическим ударением; выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах | |||
3.1.5.3 изменять темп произношения (говорить быстро, умеренно, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 3.2.1.1 различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Живая природа" | |
3.2.1.2 различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Что такое хорошо и что такое плохо?" | |||
2-четверть | |||
Время | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 3.1.1.1 произносить на одном выдохе фразы в 10 – 12 слогов, например: Я прочитал интересную книгу |
3.1.1.2 распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз, руководствуясь указаниям учителя | |||
3.1.1.3 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 3.1.2.1 произносносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра, говорить громко, тихо, шепотом | ||
3.1.2.2 закреплять умение изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 3.1.3.2 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: носовых и ротовых (м-б, м-п, н-д, н-т) | ||
3.1.3.4 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: звонких и глухих: (б-п, д-т, г-к, в-ф, з-с, ж-ш); аффрикат и щелевых (ц-с, ч-ш) | |||
3.1.3.7 закреплять умение слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 3.1.4.1 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных | ||
3.1.4.2 правильно произносить новые слова, руководствуясь надсточными знаками, знакомые слова – самостоятельно | |||
1.5 Работа над фразой | 3.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 10-12 слогов | ||
3.1.5.2 знакомство с логическим ударением; выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах | |||
3.1.5.3 изменять темп произношения (говорить быстро, умеренно, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 3.2.1.3 различать, опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Время" | |
3.2.1.4 различать, опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Архитиктура" | |||
3-четверть | |||
Искусство | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 3.1.1.1 произносить на одном выдохе фразы в 10 – 12 слогов, например: Я прочитал интересную книгу |
3.1.1.2 распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз, руководствуясь указаниям учителя | |||
3.1.1.3 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 3.1.2.1 произносносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра, говорить громко, тихо, шепотом | ||
3.1.2.2 закреплять умение изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 3.1.3.3 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: свистящих и шипящих (с-ш, з-ж, с-щ, ц-ч); звонких и глухих: (б-п, д-т, г-к, в-ф, з-с, ж-с); аффрикат и щелевых (ц-с, ч-ш, с-щ) | ||
3.1.3.7 закреплять умение слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 3.1.4.1 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных | ||
3.1.4.2 правильно произносить новые слова, руководствуясь надсточными знаками, знакомые слова – самостоятельно. | |||
1.5 Работа над фразой | 3.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 10-12 слогов | ||
3.1.5.2 знакомство с логическим ударением; выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах | |||
3.1.5.3 изменять темп произношения (говорить быстро, умеренно, медленно). | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 3.2.1.5 опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Искусство" | |
3.2.1.6 различать, опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Выдающиеся личности" | |||
4-четверть | |||
Вода - источник жизни | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 3.1.1.1 произносить на одном выдохе фразы в 10 – 12 слогов, например: Я прочитал интересную книгу |
3.1.1.2 распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз, руководствуясь указаниям учителя | |||
3.1.1.3 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 3.1.2.1 произносносить слова слитно, голосом нормальной высоты, силы и тембра, говорить громко, тихо, шепотом | ||
3.1.2.2 закреплять умение изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 3.1.3.5 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: твердых и мягких (ф - ф'в - в', п -п') | ||
3.1.3.6 закреплять дефференцированое произношение звуков, родственных по артикуляции согласных: звонких и глухих: (б-п, д-т, г-к, в-ф, з-с, ж-с); аффрикат и щелевых (ц-с, ч-ш, с-щ) | |||
3.1.3.7 закреплять умение слитно произносить различного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 3.1.4.1 закреплять умение слитно произносить разного типа сочетания согласных | ||
3.1.4.2 правильно произносить новые слова, руководствуясь надсточными знаками, знакомые слова – самостоятельно | |||
1.5 Работа над фразой | 3.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 10-12 слогов | ||
3.1.5.2 знакомство с логическим ударением; выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах | |||
3.1.5.3 изменять темп произношения (говорить быстро, умеренно, медленно) | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 3.2.1.7 различать, опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Вода – источник жизни" | |
3.2.1.8 различать, опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Культура отдыха. Праздники | |||
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1-четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 4.1.1.1 закреплять умения распределять дыхвтельные паузы при произнесении длинных фраз (руководствуясь указанием учителя) |
4.1.1.2. закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 4.1.2.1 закреплять нормальное достаточно естественное звучание голоса, развивать умение воспроизводить усвоенные ранее модуляции голоса по силе и высоте | ||
4.1.2.2 осуществлять коррекцию отклонений от нормального голоса (по усмотрению учителя) | |||
1.3 Звуки и их сочетание |
4.1.3.1 закреплять правильное произношение звуков в словах и фразах: | ||
4.1.3.4 закреплять умение слитно произносить сочетания согласных (а одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 4.1.4.1 понятие слог, ударение | ||
4.1.4.2 определять количество слогов в слове и на какой по счету слог в знакомом слове падает ударение | |||
1.5 Работа над фразой | 4.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 12-14 слогов | ||
4.1.5.2 соблюдать логичекое ударение в текстах, заучиваемых наизусть, а также в вопросах и ответах | |||
4.1.5.3 закреплять умение изменять темп речи, сохраняя звуковой состав и ритмический контур слова | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 4.2.1.1 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Моя родина - Казахстан" | |
4.2.1.2 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Человеческие ценности" | |||
2-четверть | |||
Культурное наследие | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 4.1.1.1 закреплять умения распределять дыхательные паузы при произнесении длинных фраз (руководствуясь указанием учителя) |
4.1.1.2 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 4.1.2.1 закреплять нормальное достаточно естественное звучание голоса, развивать умение воспроизводить усвоенные ранее модуляции голоса по силе и высоте | ||
4.1.2.2 осуществлять коррекцию отклонений от нормального голоса (по усмотрению учителя) | |||
1.3 Звуки и их сочетание |
4.1.3.1 закреплять дефференцированное произношение звуков, родственных по артикуляции: | ||
4.1.3.2 закреплять умение слитно произносить сочетания согласных (а одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 4.1.4.1 понятие слог, ударение | ||
4.1.4.2 определять количество слогов в слове и на какой по счету слог в знакомом слове падает ударение | |||
1.5 Работа над фразой | 4.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 12-14 слогов | ||
4.1.5.2 соблюдать логичекое ударение в текстах, заучиваемых наизусть, а также в вопросах и ответах | |||
4.1.5.3 закреплять умение изменять темп речи, сохраняя звуковой состав и ритмический контур слова | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 4.2.1.3 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Культурное наследие" | |
4.2.1.4 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Мир профессий" | |||
3-четверть | |||
Природные явления | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 4.1.1.1 закреплять умения распределять дыхвтельные паузы при произнесении длинных фраз (руководствуясь указанием учителя) |
4.1.1.2 закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 4.1.2.1 закреплять нормальное достаточно естественное звучание голоса, развивать умение воспроизводить усвоенные ранее модуляции голоса по силе и высоте | ||
4.1.2.2 осуществлять коррекцию отклонений от нормального голоса (по усмотрению учителя) | |||
1.3 Звуки и их сочетание |
4.1.3.2 закреплять дефференцированное произношение звуков, родственных по артикуляции: | ||
4.1.3.4 закрепить умение слитно произносить сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 4.1.4.1 знать правило об оглушении согласных | ||
4.1.4.4 знать правило: безударый "о" произносится в словах как "а" | |||
1.5 Работа над фразой | 4.1.5.1 слитно, на одном выдохе, произносить словосочетания и фразы в 12-14 слогов | ||
4.1.5.2 соблюдать логичекое ударение в текстах, заучиваемых наизусть, а также в вопросах и ответах | |||
4.1.5.3 закреплять умение изменять темп речи, сохраняя звуковой состав и ритмический контур слова | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие усной речи слухо-зрительно и на слух | 4.2.1.5 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Природные явления" | |
4.2.1.6 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Охрана окружающей среды" | |||
4-четверть | |||
Путешествия в космос | 1. Формирование произношения | 1.1 Речевое дыхание | 4.1.1.1 закреплять умения распределять дыхвтельные паузы при произнесении длинных фраз (руководствуясь указанием учителя) |
4.1.1.2. закреплять умения слитно произносить разного типа сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.2 Голос | 4.1.2.1 закреплять нормальное достаточно естественное звучание голоса, развивать умение воспроизводить усвоенные ранее модуляции голоса по силе и высоте | ||
4.1.2.2 осуществлять коррекцию отклонений от нормального голоса (по усмотрению учителя) | |||
1.3 Звуки и их сочетание | 4.1.3.3 закреплять дефференцированное произношение звуков, родственных по артикуляции: твердых и мягких (ф -ф', в-в', п - п') | ||
4.1.3.4 закрепить умение слитно произносить сочетания согласных (в одном слове и на стыке слов) | |||
1.4 Работа над словом | 4.1.4.3 знать правило об оглушении согласных | ||
4.1.4.4 знать правило: безударый "о" произносится в словах как "а" | |||
1.5 Работа над фразой | 4.1.5.1 слитно, на одном выдохе,произносить словосочетания и фразы в 12-14 слогов | ||
4.1.5.2 соблюдать логичекое ударение в текстах, заучиваемых наизусть, а также в вопросах и ответах | |||
4.1.5.3 закреплять умение изменять темп речи, сохраняя звуковой состав и ритмический контур слова | |||
2. Развитие слухового восприятия | 2.1 Восприятие устной речи слухо-зрительно и на слух | 4.2.1.7 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Путешествие в космос" | |
4.2.1.8 воспринимать, различать и опозновать на слух речевой материал, связанный с темой: "Путешествие в будущее" | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 235-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 4 - сыныбы үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 235-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы естімейтін білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін естімейтін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде естімейтін білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
11. Оқу бағдарлама білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгінәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
12. Оқу бағдарламаның тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер естімейтін білім алушылардың күрделі міндеттерін шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, білім құмарлылық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
14. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез-келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
15. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына естімейтін білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар естімейтін білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдар.
2-тарау. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. Ұлттық білім беру жүйесін дамытудың басым бағыты адамның ішкі әлеуетін барынша ашуға бағдарланған адамгершілік-рухани білім беру болып табылады.
17. Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі оқу пәні ретінде сөйлеу тілін қалыптастыруға арналған сөздік материалдарды ары қарай дамытып, қалыптастырып, бекітуге жүзеге асыруына жағдай жасауда түйінді рөл атқарады.
18. Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі оқу пәні ретінде тұлғаның адамгершілік негізін құруға, оның рухани өзін-өзі кемелденуі мен өзін-өзі жүзеге асыруына жағдай жасауда түйінді рөл атқарады.
19. Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі пәндік саласы әрбір естімейтін білім алушының өз рухани-адамгершілік табиғаты мен шығармашылық әлеуетін ашу процесін ұйымдастыруды көздейді.
20. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәні бойынша оқу процесінің басты міндеті:
1) сөйлеу тілі қарым-қатынас дағдыларын өзі жайлы, достары, мектебі жайлы хат жазу, сюжетті суреттер бойынша шығарма жазуды дамыту;
2) әңгімені бастап, жалғастыру, әңгімені аяқтау, қорытындылау, диалогты түрде әңгімелесу, ауызша және жазбаша тілде күрделі сөйлемдерді қолдануды үйрету;
3) айтылғанды анықтап немесе қосымша сұрақ қою арқылы тақырыптарды ары қарай мәтіннің негізгі ой-түйінін таба білу, мәтін құрылымын, басын, негізгі бөлімін, соңын, оқыған мәтін бойынша жоспар құрып, 30-40 сөзден тұратын мазмұндама жазуды дамыту;
4) көріп-есту арқылы берілген мәтінді қабылдап мазмұнын айтып, беруді үйрету;
5) байланыстырып сөйлеу тілін қалыптастыру үшін 55-60 сөзден тұратын мәтінді байланыстырып құра білуге үйрету.
21. Пәнді оқыту мақсаты – естімейтін білім алушыларда сөйлеу тілінің ауызша формасын қарым-қатынасқа түсудің құралы ретінде қалыптастыру және естіп қабылдауының деңгейіне сай, сөйлесім әрекетінің түрлеріне сәйкес, түсінікті сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету. Сонымен білім алушының сөздік қорын толықтырып, дамытып, анықтап қана қоймай, олар өздерінің сөйлеу тілдерінде сол сөздерді еркін пайдалана алатындай болуларын мұғалім әрдайым бақылап, көмектесіп және нақты түзетулер жасап отыру.
22. Пәннің негізгі базалық мазмұны бастауыш мектеп білім алушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып төмендегі тарауларды қамтиды:
1) ауызекі сөйлеу тілін дамыту;
2) монологтік сөйлеу тілін дамыту;
3) диалогтік сөйлеу тілін дамыту;
4) қарым-қатынас мәдениеті.
23. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" сабақтары отбасында және мектеп ұжымында жақсы ахуалды ұйымдастырудың жағымды аспектілерін ашуға, айналасындағыларды және бірін-бірі сыйлауға, эмоциялық жылылық пен өзара түсіністікке және ауызекі әңгімелеу, сұраққа жауап беру, сұрақ қою дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
24. Білім алушының оқу процесінде адамдар арасындағы қарым-қатынастың этикалық нормаларын меңгеруі маңызды. Ол үшін естімейтін білім алушының қарым-қатынас дағдыларын, ынтымақтастық пен ұжымшылдық рухын дамыту, басқалардың сезімін түсіне білуге, топта қарым-қатынас жасауға және өзара әрекеттесуге, басқа білім алушылармен достасуға, олармен жетістіктері мен сәтсіздіктерін бөлісуге, өз мінез-құлқын бақылауға, оны саналы басқаруға, әр түрлі өмірлік жағдаяттарда батыл және өзіне сенімді болуға үйрету.
25. Бағдарлама мазмұнында естімейтін білім алушының ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі арқылы білім алушы өз әрекеттерін салыстыра алу, талдай білу, олардың этикалық мазмұнын көре білу және бағалай алу біліктерін дамыту қарастырылған.
26. Оқытудың мазмұны мен әдістері естімейтін білім алушының эмоционалдық ықыластылығын дамытуға, өзін-өзі құрметтеуге тәрбиелеу үшін жағдай жасауға, бағытталған.
27. Бағдарлама мазмұнында естімейтін білім алушының ауызекі және тұрмыстық сөйлеутілі арқылы білім алушы өз әрекеттерін салыстыра алу, талдай білу, олардың этикалық мазмұнын көре білу және бағалай алу біліктерін дамыту қарастырылған.
28. Оқытудың мазмұны мен әдістері естімейтін білім алушының эмоционалдық ықыластылығын дамытуға, өзін-өзі құрметтеуге тәрбиелеу үшін жағдай жасауға, бағытталған.
29. Сөйлеу процесіндегі ерекшеліктер, естімейтін білім алушының ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілін меңгерудегі қабілетін ескере отырып, оқу материалдарын құрудың сабақтастығын сақтауға ықпал етеді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
30. Естімейтін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі технологиялар мен әдіс-тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсілдер (білім алушылар "не білемін? нені білгім келеді? нені білдім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсілдер (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) уәждеу, қызықтыра оқыту (білім алушының оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін "оқыту үшін бағалау" арқылы қолдау жасау);
5) естімейтін білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
6) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау).
31. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқарушылық, эксперименттік, сыни, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульді оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
32. Басты назар білімді қолдану біліктілігіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен жетістіктер критерийлерін алдын-ала белгілейді.
33. Естімейтін білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті жеке тұлғаны тәрбиелеу.
34. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінде тыңдалым және айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) қарым-қатынасты жүзеге асыратын тілдік тұлғаларды тыңдау, қабылдау және ұғыну;
2) сөздердің жеңіл-қиындығын анықтау;
3) білім алушының психофизиологиялық ерекшелігіне сөздің сәйкестігі;
4) сөйлемнің фонетикалық нормасының сақталуы;
5) сөзбен дауыстың ырғағы, екпіні дұрыс болуы;
6) мәтінді мұқият тыңдап, мазмұнын түсіну, сұрақтар қою және сұрақтарға жауап беру;
7) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
8) тыңдалған мәтіннің белгілі бір үзіндісін айтып беру;
9) мәтіннің мазмұнына қарама-қарсы пікір айту;
10) сөздеріне таныс және қызықты тақырыптар бойынша әңгімелесу;
11) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу;
12) мәтіннің кейбір оқиғаларын ым-ишарамен көрсету;
13) жұпта ым-ишара, қимыл-әрекетті пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (таныс ертегі, әңгімені мазмұндау, өлеңдерді жатқа айту);
14) сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш жасау, таныс және таныс емес адамдармен, жақындары және достарымен, құрдастары және ересектермен, жасы кішілермен қарым-қатынас жасауға байланысты рөлдік ойындар;
15) нені сұрауға және нені сұрауға болмайтыны туралы пікір таластыру;
16) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау;
17) сахналау;
18) берілген тақырып (сол сабақта өтілген әңгіме, ертегі немесе мысал) бойынша диалог (қуыршақтардың көмегімен) құрастыру.
35. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінде оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) сөзді, сөз тіркестерін ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілінде дұрыс қолдана білу;
2) мәтіннен қажетті сөйлемді немесе сөзді тауып оқу;
3) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
4) сөздік жұмысы (сөздің мағынасын түсіну);
5) мәнерлеп оқу;
6) рөлге бөліп оқу;
7) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
37. Критериалды бағалай оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген.
38. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
39. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
40. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, естімейтін білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жалында – 34 сағат.
42. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнін оқыту үшін кабинеттегі құрал-жабдықтар:
1) стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат;
2) жеке дыбыс күшейткіш аппарат;
3) шағын маркерлік тақта;
4) білім алушылардың жұмыстарын сақтауға және демонстрациялауға арналған шкафтар;
5) бормен жазуға арналған тақта;
6) дидактикалық және үлестірмелі материалдар;
7) көрнекі құралдар (пән бойынша кестелер);
8) рөлдік ойындарға арналған қуыршақтар, саусақ қуыршақтары.
43. Пәнді оқыту мақсаты – естімейтін білім алушыларда сөйлеу тілінің ауызша формасын қарым-қатынасқа түсудің құралы ретінде қалыптастыру және естіп қабылдауының деңгейіне сай, сөйлесім әрекетінің түрлеріне сәйкес, түсінікті сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету. Сонымен білім алушының сөздік қорын толықтырып, дамытып, анықтап қана қоймай, олар өздерінің сөйлеу тілдерінде сол сөздерді еркін пайдалана алатындай болуларын мұғалім әрдайым бақылап, көмектесіп және нақтылы түзетулер жасап отыру.
44. Бағдарлама мынандай жұмыс түрлерін қамтиды:
1) берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау;
2) тілегін айтып, өтінішін білдіре айту;
3) жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру;
4) үлгі нұсқаларды құрастыра алу;
5) өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу;
6) көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу;
7) сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу;
8) әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу);
9) әңгімені бастап, жалғастыра (әңгімені аяқтау, қорытындылау, диалогты түрде әңгімелесу, ауызша және жазбаша тілде күрделі сөйлемдерді қолдану арқылы) білу;
10) диалогтық және монологтық сөйлеу тілін дамыту бір уақытта және бір-бірімен байланыста жүргізіледі. Оқу материалдарын қабылдау – білім алушының естіп-көру қабілетіне беріледі;
11) ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі жұмыстары – оқулықтағы тілдік материалдар негізінде білім алушылардың психологиялық ерекшеліктеріне қарай, педагогикалық қағидаға тығыз байланысты жүргізілетін іс-тәжірибелік жұмыстар болып табылады. Білім алушының ой-өрісін кеңейту, дүниетанымын, көзқарасын қалыптастыру, сөздің мағынасын дұрыс түсініп, орынды қолдана білуге, сөйлеу, айту, жазу дағдыларын жетілдіру жұмыстарының бәрі де тіл дамыту мәселесіне байланысты;
12) ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі сабағында сөздік тілмен қатар байланыстырып сөйлеу және жазуды дамыту, сөйлеуге үйрету (сұраққа жауап беру, өз өтінішін білдіру, оқыған мәтін бойынша тапсырыс орындау) мен есту қабілетін дамыту кіреді;
13) ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі сабағында мұғалім сөздік тілмен жұмыс жүргізеді: сөздің айтылуын, мағынасын меңгертіп, оны көріп-есту, есту арқылы қабылдауға жаттықтырады, сөзді дұрыс, бір тыныста, бөлмей, бірқалыпты дауыс ырғағымен айтуға үйретеді;
14) ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі сабағында мұғалім сөздік тілмен жұмыс жүргізеді: сөздің айтылуын, мағынасын меңгертіп, оны көріп-есту, есту арқылы қабылдауға жаттықтырады, сөзді дұрыс, бір тыныста, бөлмей, бірқалыпты дауыс ырғағымен айтуға үйретеді.
45. Сөйлеу әрекеттерінің дағдылары:
1-кесте
4-сынып | |||
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер | |
| Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | 1.1 Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | |
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | |||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | |||
1.4 Үлгі нұсқаларды құрастыра алу | |||
2 | Монологтік сөйлеу тілін дамыту | 2.1 Монолог (әңгімелеу) | |
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | |||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | |||
3 | Диалогтік сөйлеу тілін дамыту | 3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | |
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | |||
3.3 Әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу) | |||
4 | Қарым-қатынас мәдениеті | 4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | |
4.2 Тәртіп мәдениеті | |||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | |||
46. Бағдарламада "Оқу мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 4.1.2.1 кодында "4" - сыныбы, "1" - "Тыңдалым және айтылым" бөлімі, "2" - бөлімшеcі, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
47. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
2-кесте
4 – сынып | ||
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | 1.1 Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | 4.1.1.1 мұғалімнің, жолдастарының, сыныптастарының айтқан ұсыныс, тапсырмаларын түсініп, орындау |
4.1.1.2 сыныптастарына ұсыныс, тапсырма үлгілерін құрастырып, айту | ||
4.1.1.3 таныс сөздерді өз сөйлеу тілінде дұрыс қолдана алу | ||
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | 4.1.2.1 ұсыныс пен өтініштерді дұрыс айтып, ойын жеткізе алу | |
4.1.2.2 өз тілегін айта алу | ||
4.1.2.3сыныптастарына, жолдастарына мұғалімнің сұрауы бойынша немесе өз тілегі бойынша ұсыныс айтып, қарым-қатынасқа түсе білу | ||
4.1.2.4 кез келген зат немесе іс-әрекет бойынша өз ойын білдіре алу | ||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.1 жасалған жұмыс бойынша есеп беру | |
4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалды дұрыс қолдана алу | ||
4.1.3.3 серуен, қол өнер бойынша қолданылатын қарапайым сөйлеу мәлімдемелерді құрастыра алу | ||
4.1.4.1 кезекшілік бойынша нүсқау құрастыру | ||
4.1.4.2 экскурсия, серуен бойынша сөздік нұсқау құрастыру | ||
2. Монологтік сөйлеу тілін дамыту | 2.1 Монолог (әңгімелеу) | 4.2.1.1 берілген лексикалық тақырыпқа монолог құрастыра алу |
4.2.1.2 жоспарға сүйеніп, қарапайым қысқа әңгімелерді құрастыру | ||
4.2.1.3 өзі туралы, өз отбасы мен мектебі туралы айта алу | ||
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | 4.2.2.1 мұғалімнің көмегімен қысқа әңгімелерді құрастыру | |
4.2.2.2 өткен мерекелер туралы айту | ||
4.2.2.3 өткізген демалыстары туралы айта алу | ||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | 4.2.3.1 көрсетілген іс-әрекет бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | |
4.2.3.2 суретте көрсетілген іс-әрекет бойынша бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | ||
4.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе жоспарға сүйеніп, сұхбаттың, мәлімдеменің мәтінін құрастыру | ||
4.2.3.4 бар сөздік қорды пайдаланып, өз бетімен жасаған мәлімдемесінде, құрастырған әңгімесінде сұраққа жауап беріп, оқыған әңгімелердегі кейіпкерлерге баға бере алу | ||
4.2.3.5 еліміздің әйгілі адамдары мен салт-дәстүрі туралы білімдерін қолдана отырып, өз ой-пікірілерін әңгімелеуде қолдану | ||
4.2.3.6 салауатты өмір салты, тірі және өлі табиғат бойынша білімін қолдана отырып, өзінің пікірін мәлімдеме жасау арқылы жеткізу | ||
4.2.3.7 сөзбен сипатталып айтылған жағдайды жалғастырып, аяқтай алу | ||
4.2.3.8 мұғалімнің көмегімен оқиға желісін сақтай отырып, оқыған материалды әңгімелеу | ||
3. Диалогтік сөйлеу тілін дамыту | 3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | 4.3.1.1 сұрақ сөздерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беру |
4.3.1.2 2-3 сөйлеммен сұрақтарға жауап беру | ||
4.3.1.3 сұрақ қоя білу | ||
4.3.1.4 байланысты ауызекі сөйлеу тілінде 2-3 сұрақты құрастырып, жауап бере алу | ||
4.3.1.5 екі адамның бір-бірімен әңгімелесу тәртібін біліп, дұрыс қолдану | ||
4.3.1.6 берілген тақырып бойынша әңгімелесуді ұйымдастыру | ||
4.3.1.7 сөйлеу тілінде әңгімелесудің барлық түрлерін қолдану: ақпаратты жинақтау, пікір-алмасу; | ||
4.3.1.8 жұппен жұмыс істей алу: белгілі бір тақырыпқа хабарлама беру | ||
4.3.1.9 әңгіме-сұхбатты жүргізе алу (білім алушы-мұғалім-білім алушы) | ||
4.3.1.10 "кішкентай мұғалімнің" ролін орындай алу | ||
4.3.1.11 интервью-сұхбат әңгімелеуді құрастыра алу | ||
4.3.1.12 мұғалімнің көмегімен берілген мәтінге (суреттерге, бейнероликтерге) сұрақтар құрастыра алу | ||
4.3.1.13 көрген фильмдердің мазмұны бойынша әңгімелесіп, сұхбаттасу | ||
4.3.1.14 оқыған мәтіннің мазмұны бойынша әңгіме құрастыру | ||
4.3.1.15 ертегінің сюжетін сахналап, сюжетті-рольдік ойындарға қатысу | ||
4.3.1.16 дүкенші, шаштараз, дәрігермен сұхбаттасып, әңгімелесу | ||
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | 4.3.2.1 әңгімелесудің тәртәбін біліп, қолдана алу | |
4.3.2.2 этикалық тәртіп нормаларын біліп, әңгімелескенде қолдана алу | ||
4.3.2.3 мұғаліммен әңгімелескенде, сұрақтарға жауап бере алу | ||
4.3.2.4 сөйлеу қарым-қатынасында жетекші рольді дұрыс қолдана білу (мимика, ым-ишара, қарым-қатынас үлгілерін пайдалана алу) | ||
4.3.2.5 сұхбаттасып, әңгімелесу барысында ым-ишара мен интонациялық білімдерді қолдана алу | ||
3.3 Әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу) | 4.3.3.1 әңгімені бастап кете алу | |
4.3.3.2 белгілі бір тақырып бойынша қосымша сұрақтар беру арқылы әңгімені жалғастыра алу | ||
4.3.3.3 бастаған әңгімені аяқтап, қорытындылай алу | ||
4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | 4.4.1.1 әр түрлі қарым-қатынастық жағдайда тілдік этикетті қолдана алу | |
4.4.1.2 қоштасу мен амандасуда қолданылатын сөйлемдер мен фразалар түрлерін дұрыс, орынды пайдалана алу | ||
4.4.1.3 үлкендерге, құрбыларға сұрақ қойып, өтініш, тілек білдіре алу | ||
4.4.1.4 берілген тақырыпқа мектеп директоры мен сынып жетекшісі, мұғалім мен медбике арасындағы сұхбат-әңгімені құрастыра алу | ||
4.4.1.5 этикалық тәртіп нормаларын біліп, сұхбатқа қатысу | ||
4.2 Тәртіп мәдениеті | 4.4.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айта алу | |
4.4.2.2 қоғамдық жерлер мен қонақта қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айту | ||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | 4.4.3.1 үлкендер мен жолдастарының арасында сақталатын адамгершілік нормаларды біліп, айта алу | |
4.4.3.2 ұжымдық қатынас бойынша ұғымдарды біліп, айта алу | ||
4.4.3.3 тақырып бойынша адам арасында болатын (жиі кездесетін) іс-әрекетке қатысып, талдай алу | ||
4.4.3.4 жолдастарының жасаған қылық-әрекетіне баға беріп, өз пікірін айту | ||
4.4.3.5 оқыған әдеби шығармаларындағы кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалап. айту | ||
48. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 4-сынып:
3-кесте
Ортақ тақырып | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан | 1. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | 4.1.1.1 мұғалімнің, жолдастарының, сыныптастарының айтқан ұсыныс, тапсырмаларын түсініп, орындау |
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | 4.1.2.1 ұсыныс пен өтініштерді дұрыс айтып, ойын жеткізе алу | ||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.1 жасалған жұмыс бойынша есеп беру | ||
4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалды дұрыс қолдана алу | |||
1.4 Үлгі нұсқаларды құрастыра алу | 4.1.4.1 кезекшілік бойынша нүсқау құрастыру | ||
4.1.4.2 экскурсия, серуен бойынша сөздік нұсқау құрастыру | |||
2. Адами құндылықтар | 2. Монологтік сөйлеу тілін дамыту | 2.1Монолог (әңгімелеу) | 4.2.1.1 берілген лексикалық тақырыпқа монолог құрастыра алу |
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | 4.2.2.1 мұғалімнің көмегімен қысқа әңгімелерді құрастыру | ||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | 4.2.3.1 көрсетілген іс-әрекет бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | ||
4.2.3.2 суретте көрсетілген іс-әрекет бойынша бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | |||
4.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе жоспраға сұйеніп, сұхбаттың, мәлімдеменің мәтінін құрастыру | |||
4.2.3.4 бар сөздік қорды пайдаланып, өз бетімен жасаған мәлімдемесінде, құрастырған әңгімесінде сұраққа жауап беріп, оқыған әңгімелердегі кейіпкерлерге баға бере алу | |||
3. Диалогтік сөйлеу тілін дамыту | 3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | 4.3.1.1 сұрақ сөздерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беру | |
4.3.1.2 2-3 сөйлеммен сұрақтарға жауап беру | |||
4.3.1.3 сұрақ қоя білу | |||
4.3.1.4 байланысты ауызекі сөйлеу тілінде 2-3 сұрақты құрастырып, жауап бере алу | |||
4.3.1.5 екі адамның бір-бірімен әңгімелесу тәртібін біліп, дұрыс қолдану | |||
4.3.1.6 берілген тақырып бойынша әңгімелесуді ұйымдастыру | |||
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | 4.3.2.1 әңгімелесудің тәртібін біліп, қолдана алу | ||
4.3.2.2 этикалық тәртіп нормаларын біліп, әңгімелескенде қолдана алу | |||
4.3.2.3 мұғаліммен әңгімелескенде, сұрақтарға жауап бере алу | |||
3.3 Әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу) | 4.3.3.1 әңгімені бастап кете алу | ||
4. Қарым-қатынас мәдениеті | 4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | 4.4.1.1 әр түрлі қарым-қатынастық жағдайда тілдік этикетті қолдана алу | |
4.4.1.2 қоштасу мен амандасуда қолданылатын сөйлемдер мен фразалар түрлерін дұрыс, орынды пайдалана алу | |||
4.2 Тәртіп мәдениеті | 4.4.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айта алу | ||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | 4.4.3.1 үлкендер мен жолдастарының арасында сақталатын адамгершілік нормаларды біліп, айта алу | ||
4.4.3.2 ұжымдық қатынас бойынша ұғымдарды біліп, айта алу | |||
2-тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | 1. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | 1.1 Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | 4.1.1.1 мұғалімнің, жолдастарының, сыныптастарының айтқан ұсыныс, тапсырмаларын түсініп, орындау |
4.1.1.2 сыныптастарына ұсыныс, тапсырма үлгілерін құрастырып, айту | |||
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | 4.1.2.1 ұсыныс пен өтініштерді дұрыс айтып, ойын жеткізе алу | ||
4.1.2.2 өз тілегін айта алу | |||
4.1.2.3 сыныптастарына, жолдастарына мұғалімнің сұрауы бойынша немесе өз тілегі бойынша ұсыныс айтып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.1 жасалған жұмыс бойынша есеп беру | ||
4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалдыдұрыс қолдана алу | |||
1.4 Үлгі нұсқаларды құрастыра алу | 4.1.4.1 кезекшілік бойынша нүсқауқұрастыру | ||
4.1.4.2 экскурсия, серуен бойынша сөздік нұсқау құрастыру | |||
2. Монологтік сөйлеу тілін дамыту | 2.1 Монолог (әңгімелеу) | 4.2.1.1 берілген лексикалық тақырыпқа монолог құрастыра алу | |
4.2.1.2 жоспарға сүйеніп, қарапайым қысқа әңгімелерді құрастыру | |||
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | 4.2.2.1 мұғалімнің көмегімен қысқа әңгімелерді құрастыру | ||
4.2.2.2 өткен мерекелер туралы айту | |||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | 4.2.3.1 көрсетілген іс-әрекет бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | ||
4.2.3.2 суретте көрсетілген іс-әрекет бойынша бойынша жай сөйлемдерді құрастыру | |||
4.2.3.3 мұғалімнің көмегімен немесе жоспарға сүйеніп, сұхбаттың, мәлімдеменің мәтінін құрастыру | |||
4.2.3.4 бар сөздік қорды пайдаланып, өз бетімен жасаған мәлімдемесінде, құрастырған әңгімесінде сұраққа жауап беріп, оқыған әңгімелердегі кейіпкерлерге баға бере алу | |||
4.2.3.5 еліміздің әйгілі адамдары мен салт-дәстүрі туралы білімдерін қолдана отырып, өз ой-пікірілерін әңгімелеуде қолдану | |||
3. Диалогтік сөйлеу тілін дамыту | 3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | 4.3.1.1 сұрақ сөздерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беру | |
4.3.1.2 2-3 сөйлеммен сұрақтарға жауап беру | |||
4.3.1.3 сұрақ қоя білу | |||
4.3.1.4 байланысты ауызекі сөйлеу тілінде 2-3 сұрақты құрастырып, жауап бере алу | |||
4.3.1.5 екі адамның бір-бірімен әңгімелесу тәртібін біліп, дұрыс қолдану | |||
4.3.1.6 берілген тақырып бойынша әңгімелесуді ұйымдастыру | |||
4.3.1.7 сөйлеу тілінде әңгімелесудің барлық түрлерін қолдану: ақпаратты жинақтау, пікір-алмасу | |||
4.3.1.8 жұппен жұмыс істей алу: белгілі бір тақырыпқа хабарлама жасай алу | |||
4.3.1.9 әңгіме-сұхбатты жүргізе алу (білім алушы-мұғалім-білім алушы) | |||
4.3.1.10 "кішкентай мұғалімнің" рөлін орындай алу | |||
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | 4.3.2.1 әңгімелесудің тәртібін біліп, қолдана алу | ||
4.3.2.2 этикалық тәртіп нормаларын біліп, әңгімелескенде қолдана алу | |||
4.3.2.3 мұғаліммен әңгімелескенде, сұрақтарға жауап бере алу | |||
4.3.2.4 сөйлеу қарым-қатынасында жетекші рольді дұрыс қолдана білу (мимика, ым-ишара, қарым-қатынас үлгілерін пайдалана алу) | |||
4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | 4.4.1.1 әр түрлі қарым-қатынастық жағдайда тілдік этикетті қолдана алу | ||
4.4.1.2 қоштасу мен амандасуда қолданылатын сөйлемдер мен фразалар түрлерін дұрыс, орынды пайдалана алу | |||
4.4.1.3 үлкендерге, құрбыларға сұрақ қойып, өтініш, тілек білдіре алу | |||
4.2 Тәртіп мәдениеті | 4.4.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айта алу | ||
4.4.2.2 қоғамдық жерлер мен қонақта қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айту | |||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | 4.4.3.1 үлкендер мен жолдастарының арасында сақталатын адамгершілік нормаларды біліп, айта алу | ||
4.4.3.2 ұжымдық қатынас бойынша ұғымдарды біліп, айта алу | |||
4.4.3.3 тақырып бойынша адам арасында болатын (жиі кездесетін) іс-әрекетке қатысып, талдай алу | |||
3-тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | 1. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | 1.1 Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | 4.1.1.2 сыныптастарына ұсыныс, тапсырма үлгілерін құрастырып, айту |
4.1.1.3 таныс сөздерді өз сөйлеу тілінде дұрыс қолдана алу | |||
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | 4.1.2.2 өз тілегін айта алу | ||
4.1.2.3 сыныптастарына, жолдастарына мұғалімнің сұрауы бойынша немесе өз тілегі бойынша ұсыныс айтып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||
4.1.2.4 кез келген зат немесе іс-әрекет бойынша өз ойын білдіре алу | |||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.1 жасалған жұмыс бойынша есеп беру | ||
4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалды дұрыс қолдана алу | |||
4.1.3.3 серуен, қол өнер бойынша қолданылатын қарапайым сөйлеу мәлімдемелерді құрастыра алу | |||
1.4 Үлгі нұсқаларды құрастыра алу | 4.1.4.1 кезекшілік бойынша нүсқау құрастыру | ||
4.1.4.2 экскурсия, серуен бойынша сөздік нұсқау құрастыру | |||
Монологтік сөйлеу тілін дамыту | 2.1 Монолог (әңгімелеу) | 4.2.1.2 жоспарға сүйеніп, қарапайым қысқа әңгімелерді құрастыру | |
4.2.1.3 өзі туралы, өз отбасы мен мектебі туралы айта алу | |||
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | 4.2.2.2 өткен мерекелер туралы айту | ||
4.2.2.3 өткізген демалыс-тары туралы айта алу | |||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | 4.2.3.4 бар сөздік қорды пайдаланып, өз бетімен жасаған мәлімдемесінде, құрастырған әңгімесінде сұраққа жауап беріп, оқыған әңгімелердегі кейіпкерлерге баға бере алу | ||
4.2.3.5 еліміздің әйгілі адамдары мен салт-дәстүрі туралы білімдерін қолдана отырып, өз ой-пікірілерін әңгімелеуде қолдану | |||
4.2.3.6 салауатты өмір салты, тірі және өлі табиғат бойынша білімін қолдана отырып, өзінің пікірін мәлімдеме жасау арқылы жеткізу | |||
4.2.3.7 сөзбен сипатталып айтылған жағдайды жалғастырып, аяқтай алу | |||
4.2.3.8 мұғалімнің көмегімен оқиға желісін сақтай отырып, оқыған материалды әңгімелеу | |||
Диалогтік сөйлеу тілін дамыту | 3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | 4.3.1.7 сөйлеу тілінде әңгімелесудің барлық түрлерін қолдану: ақпаратты жинақтау, пікір-алмасу | |
4.3.1.8 жұппен жұмыс істей алу: белгілі бір тақырыпқа хабарлама беру | |||
4.3.1.9 әңгіме-сұхбатты жүргізе алу (білім алушы-мұғалім-білім алушы) | |||
4.3.1.10 "кішкентай мұғалімнің" ролін орындай алу | |||
4.3.1.11 интервью-сұхбат әңгімелеуді құрастыра алу | |||
4.3.1.12 мұғалімнің көмегімен берілген мәтінге (суреттерге, бейнеро-ликтерге) сұрақтар құрастыра алу | |||
4.3.1.13 көрген фильмдердің мазмұны бойынша әңгімелесіп, сұхбаттасу | |||
4.3.1.14 оқыған мәтіннің мазмұны бойынша әңгіме құрастыру | |||
4.3.1.15 ертегінің сюжетін сахналап, сюжетті-рольдік ойындарға қатысу | |||
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | 4.3.2.3 мұғаліммен әңгімелескенде, сұрақтарға жауап бере алу | ||
4.3.2.4 сөйлеу қарым-қатынасында жетекші рольді дұрыс қолдана білу (мимика, ым-ишара, қарым-қатынас үлгілерін пайдалана алу) | |||
4.3.2.5 сұхбаттасып, әңгімелесі барысында ым-ишара мен интонациялық білімдерді қолдана алу | |||
3.3 Әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу) | 4.3.3.2 белгілі бір тақырып бойынша қосымша сұрақтар беру арқылы әңгімені жалғастыра алу | ||
4.3.3.3 бастаған әңгімені аяқтап,қорытындылай алу | |||
4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | 4.4.1.3 үлкендерге, құрбыларға сұрақ қойып, өтініш, тілек білдіре алу | ||
4.4.1.4 берілген тақырыпқа мектеп директоры мен сынып жетекшісі, мұғалім мен медбике арасындағы сұхбат-әңгімені құрастыра алу | |||
4.4.1.5 этикалық тәртіп нормаларын біліп, сұхбатқа қатысу | |||
4.2 Тәртіп мәдениеті | 4.4.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айта алу | ||
4.4.2.2 қоғамдық жерлер мен қонақта қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айту | |||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | 4.4.3.3 тақырып бойынша адам арасында болатын (жиі кездесетін) іс-әрекетке қатысып, талдай алу | ||
4.4.3.4 жолдастарының жасаған қылық-әрекетіне баға беріп, өз пікірін айту | |||
4.4.3.5 оқыған әдеби шығармаларындағы кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалап айту | |||
4-тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат |
1. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту | 1.1 Берілген сөздік нұсқа-тапсырмаларды түсініп, орындау | 4.1.1.2 сыныптастарына ұсыныс, тапсырма үлгілерін құрастырып, айту |
4.1.1.3 таныс сөздерді өз сөйлеу тілінде дұрыс қолдана алу | |||
1.2 Тілегін айтып, өтінішін білдіре айту | 4.1.2.2 өз тілегін айта алу | ||
4.1.2.3 сыныптастарына, жолдастарына мұғалімнің сұрауы бойынша немесе өз тілегі бойынша ұсыныс айтып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||
4.1.2.4 кез келген зат немесе іс-әрекет бойынша өз ойын білдіре алу | |||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалды дұрыс қолдана алу | ||
4.1.3.3 серуен, қол өнер бойынша қолданылатын қарапайым сөйлеу мәлімдемелерді құрастыра алу | |||
1.3 Жасаған іс-әрекет бойынша есеп беру | 4.1.3.2 заттық-тәжірибелік іс-әрекет бойынша бар сөздік материалды дұрыс қолдана алу | ||
4.1.3.3 серуен, қол өнер бойынша қолданылатын қарапайым сөйлеу мәлімдемелерді құрастыра алу | |||
1.4 Үлгі нұсқаларды құрастыра алу | 4.1.4.1 кезекшілік бойынша нүсқау құрастыру | ||
4.1.4.2 экскурсия, серуен бойынша сөздік нұсқау құрастыру | |||
2.1 Монолог (әңгімелеу) | 4.2.1.2 жоспарға сүйеніп, қарапайым қысқа әңгімелерді құрастыру | ||
4.2.1.3 өзі туралы, өз отбасы мен мектебі туралы айта алу | |||
2.2 Өз өмірінен әңгіме құрастырып, ой пікірін жеткізе алу | 4.2.2.2 өткен мерекелер туралы айту | ||
4.2.2.3 өткен демалыстар туралы айту | |||
2.3 Көрген фильмдер мен оқыған әңгімелер, көркем шығармалар (суреттер) бойынша өз пікірін, ойын айтып, сөйлеу тілмен жеткізе алу | 4.2.3.5 еліміздің әйгілі адамдары мен салт-дәстүрі туралы білімдерін қолдана отырып, өз ой-пікірілерін әңгімелеуде қолдану | ||
4.2.3.6 салауатты өмір салты, тірі және өлі табиғат бойынша білімін қолдана отырып, өзінің пікірін мәлімдеме жасау арқылы жеткізу | |||
4.2.3.7 сөзбен сипатталып айтылған жағдайды жалғастырып, аяқтай алу | |||
4.2.3.8 мұғалімнің көмегімен оқиға желісін сақтай отырып, оқыған материалды әңгімелеу | |||
3.1 Сұрақ-жауап түрінде әңгімеге қатысу | 4.3.1.7 сөйлеу тілінде әңгімелесудің барлық түрлерін қолдану: ақпаратты жинақтау, пікір-алмасу | ||
4.3.1.8 жұппен жұмыс істей алу: белгілі бір тақырыпқа хабарлама беру | |||
4.3.1.9 әңгіме-сұхбатты жүргізе алу (білім алушы-мұғалім-білім алушы) | |||
4.3.1.10 "кішкентай мұғалімнің" ролін орындай алу | |||
4.3.1.11 интервью-сұхбат әңгімелеуді құрастыра алу | |||
4.3.1.12 мұғалімнің көмегімен берілген мәтінге (суреттерге, бейнероликтерге) сұрақтар құрастыра алу | |||
4.3.1.13 көрген фильмдердің мазмұны бойынша әңгімелесіп, сұхбаттасу | |||
4.3.1.14 оқыған мәтіннің мазмұны бойынша әңгіме құрастыру | |||
4.3.1.15 ертегінің сюжетін сахналап, сюжетті-рольдік ойындарға қатысу | |||
4.3.1.16 дүкенші, шаштараз, дәрігермен сұхбаттасып, әңгімелесу | |||
3.2 Ортақ тақырып бойынша ұйымдастырылған сұхбатқа қатысу | 4.3.2.2 этикалық тәртіп нормаларын біліп, әңгімелескенде қолдана алу | ||
4.3.2.3 мұғаліммен әңгімелескенде, сұрақтарға жауап бере алу | |||
4.3.2.4 сөйлеу қарым-қатынасында жетекші рольді дұрыс қолдана білу (мимика, ым-ишара, қарым-қатынас үлгілерін пайдалана алу) | |||
4.3.2.5 сұхбаттасып, әңгімелесу барысында ым-ишара мен интонациялық білімдерді қолдана алу | |||
3.3 Әңгіме-сұхбатқа қатысу (түсу) | 4.3.3.2 белгілі бір тақырып бойынша қосымша сұрақтар беру арқылы әңгімені жалғастыра алу | ||
4.3.3.3 бастаған әңгімені аяқтап, қорытындылай алу | |||
4.1 Сөйлеу қарым-қатынасының мәдениеті | 4.4.1.3 үлкендерге, құрбыларға сұрақ қойп, өтініш, тілек білдіре алу | ||
4.4.1.4 берілген тақырыпқа мектеп директоры мен сынып жетекшісі, мұғалім мен медбике арасындағы сұхбат-әңгімені құрастыра алу | |||
4.4.1.5 этикалық тәртіп нормаларын біліп, сұхбатқа қатысу | |||
4.2 Тәртіп мәдениеті | 4.4.2.1 күнделікті өмірде қолданылатын мідениет тәртібін біліп, айта алу | ||
4.4.2.2 қоғамдық жерлер мен қонақта қолданылатын мәдениет тәртібін біліп, айту | |||
4.3 Бір-бірімен қатынасқа түсу мәдениеті | 4.4.3.2 ұжымдық қатынас бойынша ұғымдарды біліп, айта алу | ||
4.4.3.3 тақырып бойынша адам арасында болатын (жиі кездесетін) іс-әрекетке қатысып, талдай алу | |||
4.4.3.4 жолдастарының жасаған қылық-әрекетіне баға беріп, өз пікірін айту | |||
4.4.3.5 оқыған әдеби шығармаларындағы кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалап, айту | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 236-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 4 - сыныбы үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 236-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начальное, основное среднее, общее среднее образование), утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа направлена на формирование личности обучающегося, развитие его индивидуальных способностей, положительной мотивации и умений в учебной деятельности: опыта языкового общения, творческой самореализации, культуры поведения для последующего освоения образовательных программ основной школы.
3. Начальное образование обеспечивает формирование нравственных качеств личности обучающегося, его эмоционально-ценностного отношения к окружающему миру, положительной мотивации к учебному процессу, развитие его индивидуальных способностей и умений в познавательной деятельности.
4. Программа ориентирует на развитие связной разговорной речи как специфической речевой деятельности. В основу обучения положен принцип коммуникативности, то есть вся речевая деятельность обучающихся направляется на удовлетворение их потребностей в общении.
5. Своеобразие первичного нарушения (отсутствие или значительное снижение слуха) и его последствия (отсутствие словесной речи, особенности познавательной и мыслительной деятельности) сопутствующие особенности психофизического развития у неслышащих обучающихся определяют специфические подходы к их обучению, влияют на образовательные потребности обучающихся в содержании обиходно-разговорной речи.
6. К изучаемым в программе темам следует возвращаться несколько раз в течение года. Такая организация работы важна с тем, что при знакомстве с понятиями, также как и словами, их выражающими, от обучающихся требуется полное и разностороннее осмысление и запоминание. Сначала слово выступает в ограниченном, однозначном значении. Постепенно в процессе дальнейшей работы оно наполняется новым содержанием, значение его расширяется. С расширением и уточнением круга представлений о предметах и явлениях окружающей действительности обогащается словарный запас обучающихся: вводятся соответствующие термины, наглядно дифференцируется значение слов, обучающиеся упражняются в адекватном и более точном сочетании слов, обозначающих предметы, их признаки и действия. При целенаправленной организации речевой практики в урочное и внеурочное время словарь обучающихся активизируется и включается в постоянное общение.
7. В 4 классе работа над развитием разговорной речи усложняется: это не только ответы на вопросы и диалог, но и описание предметов и явлений, собственных действий и впечатлений; учитель способствует развитию аналитико – синтетической деятельности через наблюдение, сравнение, обобщение, установление причинно – следственной связи и закономерностей.
8. Весь речевой материал обучающиеся воспринимают слухо-зрительно. Дактильная речь используется как вспомогательное средство при сообщении нового слова, трудного для восприятия в устной форме. Речевой материал, усвоенный в устной форме и активно употребляемый в процессе общения, не дактилируется.
9. Работа по развитию разговорной речи имеет своҰ логическое продолжение во внеклассное время, в процессе практической работы: на экскурсиях, во время досуга, режимных моментов, где воспитатель создаҰт условия для речевой практики, в ходе которой происходит не только многократное повторение материала, но и постепенное его употребление в живом общении.
10. Усвоению учебного материала способствует соблюдение единых требований речевого режима со стороны педагогического коллектива, а также интегрированные мероприятия (театрализованные, спортивные) со слышащими сверстниками. В результате, у неслышащих обучающихся возникает потребность вступать в речевые контакты и вырабатываются умения: вступать и вести диалог, планировать предстоящее высказывание по теме разговора, умение анализировать и подбирать нужное слово, строить предложения.
11. Распределение количества часов, выделенных на курс предмета "Обиходно-разговорная речь" по темам является примерным, учитывая особенности класса, уровень подготовки обучающихся, местные условия, учитель по-иному распределяет программное время для обеспечения качественного усвоения учебного материала.
12. Предмет "Обиходно-разговорная речь" взаимосвязан с учебными предметами: "Русский язык" (использование знаний обучающихся, приобретенные на уроках русского языка, опора на изучение грамматических форм, обучение связной речи диалогической и монологической, работа над произношением и развитием слухового восприятия); "Предметно-практическое обучение" (использование диалогической речи, умение обратиться с просьбой, с предложением, выразить желание, рассказать о выполненной работе, выразить мнение о том или ином предмете, действии); "Чтение" (использование знаний обучающихся, приобретенные на уроках чтения, умение отвечать на вопросы, выражать свое отношение к герою или поступку, использовать словарный запас); "Естествознание" (использование знаний о живой и неживой природе, значение здорового образа жизни).
13. На уроках обиходно-разговорной речи, как и на всех других, учитель правильно использует и соблюдает требования, предъявляемые к восприятию обращенной речи (слухо-зрительное восприятие или на слух) и к оформлению обучающимся высказывания (контроль за произношением и коррекция допускаемых обучающимся ошибок).
14. Учитель систематически обращаетсяся к изученному, напоминает обучающимся о том, что уже было в их опыте, добавляя новые понятия и представления, обобщает и систематизирует усвоенное в разных условиях.
15. Занятия по развитию обиходно-разговорной речи будут проводиться не только в классном помещении, но и на пришкольном участке, в парке, на улице, в библиотеке, на выставке, а также предполагают посещение предприятий, просмотр видеофильмов, подготовку к школьным мероприятиям.
16. Программа "Обиходно-разговорная речь" включает следующие основные направления работы:
1) развитие языковой способности: сенсорной основы восприятия словесной речи (зрительного, слухо-зрительного); умения применять в общении любые усвоенные речевые действия и средства;
2) формирование разных видов речевой деятельности (говорения, слухо-зрительного восприятия, дактилирования, слушания) в соответствии с задачами речевой коммуникации;
3) отработка содержания ключевых тем и речевого материала, сгруппированного по темам и предъявленного в различных условиях практической деятельности и ситуациях общения;
4) специальные языковые наблюдения в целях овладения значениями усвоенных слов, отработки грамматической формы слов в структуре целых предложении (четыре типа логической фразы: вопрос, побуждение, сообщение, отрицание).
17. В учебном предмете "Обиходно-разговорная речь" отражается:
1) обучение практическому усвоению неслышащим обучающимся словесной речи в процессе непосредственного общения и в связи с практической деятельностью;
2) работа по использованию и развитию остаточного слуха неслышащих;
3) работа над обобщениями, как средством повышения качества усвоения знаний, умственного развития обучающихся.
18. Весь учебный процесс обеспечивается необходимыми наглядными и техническими средствами обучения: изобразительная наглядность (работа с мелом и доской, репродукции картин, фоторепродукции, рисунки, видеофрагменты, видеофильмы (в том числе видеосюжеты); условно-графическая наглядность (таблицы, схемы); предметная наглядность (макеты, модели).
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Обиходно-разговорная речь"
19. Современный этап развития общества выдвигает особые требования к содержанию школьного образования. Учебно-воспитательный процесс современной школы призван решать проблему воспитания социально-активной творческой личности. Целью школьного образования становится умение учиться, добывать знания в условиях делового общения на основе совместной деятельности.
20. Обучение языку неслышащих обучающихся в начальных классах начинается именно с развития разговорной речи – как наиболее им доступной и естественной для организации непосредственного общения учителя с классом и обучающихся между собой.
21. Цель учебного предмета "Обиходно-разговорная речь" – формирование устной речи неслышащих обучающихся, как основного средства коммуникации для полноценного развития, понимания и общения с окружающими.
22. Для достижения цели на уроках обиходно-разговорной речи решаются следующие задачи:
1) развитие и усовершенствование навыков диалогической и монологической речи;
2) закрепление и уточнение различных типов предложений, обогащение их разговорно – обиходной лексикой;
3) овладение навыками ведения живого диалога или беседы на различные темы;
4) формирование коммуникативной культуры неслышащих обучающихся;
5) развитие представлений об окружающем мире и обществе, накопление и анализ опыта социального поведения и регуляция собственного поведения.
23. В процессе обучения обиходно-разговорной речи у обучающихся формируются следующие умения и навыки:
1) использование различных слов для приветствия педагогов, старших и младших товарищей;
2) обращение с просьбой или вопросом на заданную тему;
3) умение рассказать о себе, о своем друге (подруге) (имя, сколько лет, где живет, как учится, чем увлекается, положительные и отрицательные черты характера), о своей семье, о традициях семьи, о взаимоотношениях в семье;
4) умение объяснить значение слов: друг, дружба, взаимовыручка, помощь, настоящий друг, трусость, поступок, уважение, симпатия;
5) умение вступить в диалог;
6) знание и применение навыков культурного поведения;
7) составление инструкций;
8) умение рассказать о дежурстве в столовой, классе, спальне;
9) умение рассказать о некоторых профессиях.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
24. Обязательным требованием к урокам обиходно-разговорной речи является реализация основных принципов коррекционно-развивающей системы неслышащих обучающихся и применение разных видов речевой деятельности: слухо-зрительного и слухового восприятия речи, устного, устно-дактильного воспроизведения речи в сочетании со звукоусиливающей аппаратурой коллективного и индивидуального пользования.
25. Принципы обучения между собой тесно связаны и образуют единую систему, призванную обеспечить достижение поставленных целей обучения. Они относятся к числу базисных категорий методики, реализация которых в учебном процессе обеспечивает его эффективность:
1) принцип усвоения основ наук в единстве с усвоением разговорного языка обусловлен тем, что ход личностного развития неслышащего обучающегося, усвоение им установленного объема образования определяется уровнем языкового развития, возможностью воспринимать информацию в словесном оформлении, адекватно пользоваться ей, что, в свою очередь, зависит от уровня сформированности словесно-логического (понятийного) мышления;
2) принцип интенсификации развития слухового восприятия в единстве с развитием произносительной стороной устной речи состоит в том, чтобы развивать у неслышащего обучающегося способность достаточно свободно понимать обращенную к нему речь собеседника и говорить разборчиво, понятно для окружающих;
3) принцип активизации речевого общения обусловливается необходимостью реализации психолого-педагогических подходов к организации совместной деятельности неслышащих обучающихся и предполагает моделирование ситуаций, вызывающих потребность в общении на основе словесной речи. Реализация принципа требует активной деятельности обучающихся – выражения ими в словесной форме своих коммуникативных намерений. Это прежде всего умение отвечать на вопросы, формулировать вопрос, сообщать о своих желаниях, состоянии, деятельности, докладывать о выполнении поручения, способность обратиться с просьбой или поручение к учителю, товарищу и другим Принцип активизации речевого общения предполагает овладение лексикой, различными видами грамматических моделей, структурами диалогических единств и связных высказываний в условиях организационной речевой практики;
4) принцип пропедевтики и концентричности обеспечивает возможность целенаправленной организации процесса обучения, своевременного выявления динамики и недочетов в коррекционной работе, поиска дополнительных средств преодоления недостатков в учебно-познавательной деятельности неслышащих;
5) принцип прочности обосновывается тем, что усвоение знаний и сохранение их связано с развитием логического мышления и словесно-логической памяти обучающихся. Реализация этого принципа предполагает осмысленное запоминание, длительное сохранение и на основе этого оперативное использование усвоенных знаний в целях их дальнейшего обогащения;
6) принцип прочности требует от учителя знаний об особенностях усвоения неслышащими обучающимися учебного материала на различных этапах обучения. В связи с этим особое внимание должно быть уделено отбору материала, подлежащего усвоению на уроке, выделению в нем главного, существенного, что должно стать достоянием словесно-логической памяти. Учет этих факторов требует стимулирования произвольного и непроизвольного запоминания обучающимися образцов речевых высказываний при многократных, лучше всего рассредоточенных во времени и обусловленных различными ситуациями повторениях. Важно формировать приемы опосредованного запоминания (использования картинок-опор, классификация, группировка материала), а также приемы мыслительной деятельности (сравнение, обобщение, конкретизация, отвлечение);
7) принцип сознательности и активности в коррекционно-развивающей системе обучения неслышащих понимается как осознание обучающимися процесса учения, сознательное усвоение ими знаний. Реализация принципа будет направлена на сознательное и активное отношение обучающихся к учению, на понимание изучаемого материала и умение выразить его в словесной речи, на сознательное применение знаний на практике;
8) принцип наглядности и словесных средств обучения направлен на организацию наблюдений в целях накопления, систематизации и обобщения чувственных образов как основы формирования новых понятий, выводов, правил в учебно-воспитательном процессе. Наглядность облегчает познание многообразия конкретных явлений, предметов окружающего мира, обеспечивает связь между словом и образом, создает условия для развития наблюдательности, коррекции и развития восприятия и мышления;
9) принцип деятельностного подхода отражает основную направленность современной системы обучения неслышащих обучающихся, в которой деятельность рассматривается как процесс формирования знаний, умений и навыков и как условие, обеспечивающее коррекционно-развивающую направленность формирования личности неслышащего. Важным условием принципа является создание положительного отношения к деятельности, базирующего на интересе. Оно возникает при условии положительного отношения к деятельности и достигается благодаря созданию положительных эмоций, связанных с выполняемой деятельностью;
10) коммуникативный принцип, в соответствии с которым на передний план выходит коммуникативная функция языка. При реализации данного принципа в обучении неслышащих разговорному языку предполагается целенаправленное создание в рамках педагогического процесса условий, при которых неслышащий обучающийся вынужден реализовывать словесным путем свою рефлекторную потребность в общении.
26. Для реализации познавательной и творческой активности обучающегося в учебном процессе используются современные образовательные технологии, дающие возможность повышать качество образования, более эффективно использовать учебное время:
1) коммуникативная технология рекомендуется в качестве ведущей как наиболее соответствующая целям и принципам обучения языку, удовлетворяющая требованиям социальной адаптации, обеспечения эмоциональной сопричастности к учебному процессу, рефлексии собственной деятельности, оценки достижений и недостатков. Коммуникативная технология обеспечивает деятельностную реализацию приобретаемых знаний, использование и моделирование ситуаций, естественность условий для проявления всех оттенков переживаемых чувств. В процессе занятий обучающимся предоставляется возможность активной речевой практики: обыгрывание ситуаций с разными собеседниками, обсуждение проблемных ситуаций с решением речевых задач. Важная роль отводится актуализации собственного опыта;
2) информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач, но не будут созданы при помощи традиционно применяемых средств. Использование ИКТ на уроках рекомендуется с целью:
моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания в любых необходимых знаковых формах, свободно переходя от одного и того же предметного содержания в наглядной форме и с помощью речи, переходить от одного способа к другому;
создания дополнительных визуальных динамических опор для анализа обучающимися собственной деятельности в режиме реального и отсроченного времени; обеспечения возможности для продуктивной индивидуальной деятельности в условиях группового обучения; расширения возможности качественной индивидуализации обучения;
использование ИКТ позволяет индивидуализировать процесс обучения; повысить интерес к содержанию работы на уроке; активизировать познавательную деятельность обучающихся; развивать творческий потенциал;
ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом работоспособности обучающихся;
3) игровые технологии обладают потенциалом преодоления односторонности интеллектуального развития, использования современной школой только вербальных средств коммуникации, рациональных методов обучения;
4) обучение в сотрудничестве (командная, групповая работа) создаҰт благоприятные условия для включения всех обучающихся в активную работу на уроке. При организации работы в группах каждый обучающися мыслит, выражает своҰ мнение. В группах рождаются споры, обсуждаются разные варианты решения, идҰт взаимообучение обучающихся в процессе учебной дискуссии, учебного диалога;
5) здоровье сберегающие технологии позволяют равномерно во время урока распределять различные виды заданий, чередовать мыслительную деятельность с физминутками, определять время подачи сложного учебного материала, нормативно применять технические средства обучения, что дает положительные результаты в обучении.
27. Эффективность уроков в значительной мере зависит от разнообразия используемых учителем форм и методов. Это беседа на социальные и личностно значимые темы, упражнения, игры, проблемные ситуации, практические задания. Особая роль отводится моделированию, позволяющему воссоздавать самые разнообразные (в том числе коммуникативные, речевые) ситуации с включением собеседников.
28. Для обучения обучающихся формулировать свои мысли более четко и выразительно, понимать высказывания в полном соответствии с замыслом собеседника необходимо использовать такие методы и приемы, как ведение диалога, монологические выступления, разыгрывание сценок, беседы, просмотр видеофрагментов.
29. Рекомендуемые стратегии и методы обучения предмету "Обиходно-разговорная речь":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, коммуникативная; критическая, контекстная;
2) методы:
практический (упражнения, элементарный опыт);
наглядный (наблюдение, рассматривание, демонстрация учебных кинофильмов, телепередач, интернет-роликов);
словесный (объяснение, чтение, рассказ, обсуждение, беседа);
игровой (дидактическая игра, сюжетно-ролевая игра).
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
30. Оценивание, проводимое учителем, является безотметочным. Оно направлено на устное оценочное суждение и текущее оценивание в рамках урока.
31. Оценка учебных успехов обучающихся носит описательный характер.
32. В конце каждой четверти 1 урок отводится на тематический контроль.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Обиходно-разговорная речь"
33 Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Обиходно-разговорная речь" составляет:
1) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
34. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет будет укомплектован соответствующим оборудованием и методическим обеспечением с учетом санитарно-гигиенических норм.
35. Содержание учебного предмета:
1) направлено на формирование коммуникативно-речевых навыков:
развитие навыков общения в соответствии с коммуникативными целями (общение в группе, участие в диалоге, инсценирование, ролевые игры), использование слов речевого этикета, расширение словарного запаса на основе лексических тем;
формирование умений строить высказывания в монологической и диалогической формах на заданные и интересующие обучающихся темы. Беседы по картинкам, по наблюдениям, беседы об увиденном, о пережитом и услышанном. Передача отношения к поступкам и переживаниям других людей, способы передачи собственных эмоциональных состояний;
использование невербальных средств общения (интонация, мимика, жесты, позы);
рассказывание с опорой на серию сюжетных картинок и без опоры. Составление рассказов по сюжетной картинке и по серии сюжетных картинок. Понимание содержания прослушанного текста. Пересказ прослушанного текста с опорой на карту текста и без опоры на нее;
понимание значения и смысла слова, употребление слова по назначению; расширение словарного запаса; произнесение слов согласно орфоэпическим нормам, правильная постановка ударения в словах;
составление предложений. Составление коротких текстов;
2) организовано по разделам обучения: "Развитие разговорной речи", "Развитие монологической речи", "Развитие диалогической речи", "Коммуникативная культура". Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
Разделы | Подразделы |
1. Развитие разговорной речи | 1.1 Понимание и выполнение поручений |
1.2 Умение выразить просьбу, побуждение | |
1.3 Сообщение о деятельности | |
1.4 Составление инструкций | |
2. Развитие монологической речи | 2.1 Монолог (рассказ) |
2.2 Высказывания и рассказы из личного опыта | |
2.3 Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям | |
3. Развитие диалогической речи | 3.1 Участие в диалоге в вопросно-ответной форме |
3.2 Организованное участие в общей беседе | |
3.3 Участие в разговоре | |
4. Коммуникативная культура | 4.1 Культура речевого общения |
4.2 Культура поведения | |
4.3 Культура межличностных отношений |
3) в программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число – показывает нумерацию цели обучения. Например, кодировке 4.1.2.1: "4" - класс, "1" - раздел, "2" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
36. Операциональное целеполагание позволит учителю управлять процессом познания обучающихся, осуществлять пошаговый контроль за усвоением материала, индивидуализировать процесс обучения.
37. Рекомендуется в одной четверти интегрировать (по возможности) цели обучения со сквозными темами, исходя из расчета – 2 сквозные темы на четверть.
38. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания и последовательности изучения учебного материала каждого раздела, а также являются критериями оценивания достижений обучающихся.
39. Система целей обучения:
1) "Развитие разговорной речи":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будут | |
1.1 Понимание и выполнение поручений | 4.1.1.1 понимать и выполнять поручения учителя, старших и сверстников |
4.1.1.2 составлять поручения для сверстников | |
4.1.1.3 правильно употреблять формы знакомых слов в разговорной речи | |
1.2 Умение выразить просьбу, побуждение | 4.1.2.1 уметь обращаться с просьбой, с предложением |
4.1.2.2 уметь выражать желание | |
4.1.2.3 уметь обращаться к товарищу или другому лицу по заданию педагога и по собственному побуждению | |
4.1.2.4 выражать мнение о том или ином предмете, действии | |
1.3 Сообщение о деятельности | 4.1.3.1 рассказывать о выполненной работе |
4.1.3.2 пользоваться имеющимся запасом речевого материала в процессе предметно-практической деятельности | |
4.1.3.3 строить простые самостоятельные высказывания в связи с ручным трудом, наблюдениями и экскурсиями | |
1.4 Составление инструкций | 4.1.4.1 составлять инструкцию по дежурству |
4.1.4.2 составлять инструкцию по прогулке, экскурсии |
2) "Развитие монологической речи":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будут | |
2.1 Монолог (рассказ) | 4.2.1.1 уметь вести монолог на заданную тему с использованием имеющегося лексического материала |
4.2.1.2 строить простые предложения и короткие рассказы с опорой на символический план | |
4.2.1.3 уметь рассказать о себе, о своей семье, о своей школе | |
2.2 Высказывания и рассказы из личного опыта | 4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя |
4.2.2.2 рассказывать о прошедшем празднике | |
4.2.2.3 рассказывать о прошедших каникулах | |
2.3 Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям | 4.2.3.1 составлять простые нераспространенные предложения на основе демонстрируемого действия |
4.2.3.2 составлять простые нераспространенные предложения на основе действия, изображенного на картинке | |
4.2.3.3 составлять текст беседы или выступления на заданную тему с учителем или по плану | |
4.2.3.4 использовать в своих высказываниях и рассказах знания, приобретенные на уроках чтения: умение отвечать на вопросы, выражать свое отношение к герою или поступку, использовать имеющийся словарный запас | |
4.2.3.5 использовать в своих высказываниях и рассказах знания о выдающихся людях нашей страны, о традициях и обычаях народа, основном Законе нашей страны | |
4.2.3.6 использовать в своих высказываниях и рассказах знания о живой и неживой природе, строении человека, значении здорового образа жизни | |
4.2.3.7 завершать высказывания по частично описанной ситуации | |
4.2.3.8 пересказывать прочитанный материал, сохраняя последовательность событий (с помощью учителя) |
3) "Развитие диалогической речи":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будут | |
3.1 Участие в диалоге в вопросно-ответной форме | 4.3.1.1 отвечать на вопрос, используя слова вопроса |
4.3.1.2 отвечать на вопрос двумя – тремя предложениями | |
4.3.1.3 уметь задавать вопрос | |
4.3.1.4 уметь строить связное высказывание в виде ответов на 2 – 3 вопроса | |
4.3.1.5 знать правила ведения диалога | |
4.3.1.6 уметь вести диалог на заданную тему | |
4.3.1.7 осуществлять диалоги разного типа: диалог-запрос информации, ответ-реакция, диалог-расспрос, диалог-обмен мнениями, диалог-побуждение к действию в рамках пройденных тем | |
4.3.1.8 работать в парах для взаимных сообщений по теме | |
4.3.1.9 вести диалог в треугольнике: учитель – обучающийся – обучающийся | |
4.3.1.10 выполнять роль "маленького учителя" | |
4.3.1.11 конструировать диалог в форме интервью | |
4.3.1.12 формулировать вопросы к иллюстрациям/тексту/ видеороликам с помощью учителя | |
4.3.1.13 вести диалог по содержанию просмотренных видеофильмов | |
4.3.1.14 вести диалог по содержанию прочитанного текста | |
4.3.1.15 участвовать в сюжетно-ролевых играх, инсценировании сказок | |
4.3.1.16 вести диалог с продавцом, парикмахером, врачом | |
3.2 Организованное участие в общей беседе | 4.3.2.1 знать правила ведения беседы |
4.3.2.2 участвовать в беседе, применяя этические нормы поведения | |
4.3.2.3 уметь отвечать на вопросы учителя в процессе беседы | |
4.3.2.4 уметь принимать ведущую роль в общении, не ущемляя прав собеседника (тон общения, дистанция между партнҰрами, особенности мимики и жестикуляции) | |
4.3.2.5 использовать интонационные и жестово-мимические умения в процессе беседы | |
3.3 Участие в разговоре | 4.3.3.1 уметь начать разговор |
4.3.3.2 уметь продолжить разговор, уточняя сказанное или задавая дополнительные вопросы для развития темы | |
4.3.3.3 уметь закончить разговор или подвести итоги беседы |
4) "Коммуникативная культура":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будут | |
4.1 Культура речевого общения | 4.4.1.1 использовать речевой этикет в разных ситуациях общения |
4.4.1.2 знать и применять формы обращения к старшим и сверстникам при встрече и расставании; использование различных слов приветствий и прощания | |
4.4.1.3 знать и применять формы обращения с просьбой, вопросом к старшим и сверстникам | |
4.4.1.4 вести диалоги с учителем, классным руководителем, медсестрой, с директором, завучем на заданную учителем тему | |
4.4.1.5 участвовать в беседе с соблюдением этических норм поведения | |
4.2 Культура поведения | 4.4.2.1 знать и рассказывать о правилах культурного поведения в повседневной жизни |
4.4.2.2 знать и рассказывать о правилах культуры поведения в гостях и общественных местах | |
4.3 Культура межличностных отношений | 4.4.3.1 знать и рассказывать о нравственных нормах отношений с товарищами и взрослыми; моделирование ситуаций |
4.4.3.2 иметь представление, каким должно быть отношение одноклассников друг к другу и объяснять понятия "коллектив" и "школьные товарищи" | |
4.4.3.3 участвовать в смоделированной ситуации по теме межличностных отношений с их последующим анализом | |
4.4.3.4 уметь высказывать отношение к поступкам товарищей, давать оценку своим поступкам | |
4.4.3.5 читать литературные произведения с последующей оценкой поступков героев |
40. Долгосрочный план:
таблица 6
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
1. Моя Родина – Казахстан | 1. Развитие разговорной речи | 1.1. Понимание и выполнение поручений |
4.1.1.1 понимать и выполнять поручения учителя, старших и сверстников |
2. Развитие монологической речи | 2.1. Монолог (рассказ) |
4.2.1.1 уметь вести монолог на заданную тему с использованием имеющегося лексического материала | |
2.2. Высказывания и рассказы из личного опыта |
4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя | ||
3. Развитие диалогической речи | 3.1. Участие в диалоге в вопросно-ответной форме |
4.3.1.5 знать правила ведения диалога | |
2.Человеческие ценности | 2. Развитие монологической речи | 2.1. Монолог (рассказ) | 4.2.1.3 уметь рассказать о себе, о своей семье, о своей школе |
4. Коммуникативная культура | 4.3. Культура межличностных отношений |
4.4.3.1 знать и рассказывать о нравственных нормах отношений с товарищами и взрослыми; | |
4.1. Культура речевого общения |
4.4.1.1 использовать речевой этикет в разных ситуациях общения | ||
2. Развитие монологической речи | 2.2. Высказывания и рассказы из личного опыта | 4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя | |
2 четверть | |||
3. Культурное наследие | 2. Развитие монологической речи | 2.3. Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям |
4.2.3.2 составлять простые нераспространенные предложения на основе действия, изображенного на картинке |
4. Коммуникативная культура | 4.2. Культура поведения |
4.4.2.1 знать и рассказывать о правилах культурного поведения в повседневной жизни | |
4. Мир профессий | 2. Развитие монологической речи | 2.3. Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям | 4.2.3.1 составлять простые нераспространенные предложения на основе демонстрируемого действия |
3. Развитие диалогической речи | 3.1. Участие в диалоге в вопросно-ответной форме |
4.3.1.1 отвечать на вопрос, используя слова вопроса | |
1. Развитие разговорной речи | 1.3. Сообщение о деятельности |
4.1.3.1 рассказывать о выполненной работе | |
2. Развитие монологической речи | 2.2. Высказывания и рассказы из личного опыта | 4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя | |
3. Развитие диалогической речи | 3.3. Участие в разговоре |
4.3.3.1 уметь начать разговор | |
3 четверть | |||
5. Природные явления | 1. Развитие разговорной речи | 1.1 Понимание и выполнение поручений |
4.1.1.1 понимать и выполнять поручения учителя, старших и сверстников |
1.3 Сообщение о деятельности | 4.1.3.3 строить простые самостоятельные высказывания в связи с ручным трудом, наблюдениями и экскурсиями | ||
2. Развитие монологической речи | 2.1 Монолог (рассказ) |
4.2.1.1 уметь вести монолог на заданную тему с использованием имеющегося лексического материала | |
3. Развитие диалогической речи | 3.1 Участие в диалоге в вопросно-ответной форме |
4.3.1.7 осуществлять диалоги разного типа: диалог-запрос информации, ответ-реакция, диалог-расспрос, диалог-обмен мнениями, диалог-побуждение к действию в рамках пройденных тем | |
3.2 Организованное участие в общей беседе |
4.3.2.1 знать правила ведения беседы | ||
6. Охрана окружающей среды | 2. Развитие монологической речи | 2.3 Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям |
4.2.3.6 использовать в своих высказываниях и рассказах знания о живой и неживой природе, строении человека, значении здорового образа жизни |
2.2 Высказывания и рассказы из личного опыта | 4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя | ||
1. Развитие разговорной речи | 1.4 Составление инструкций |
4.1.4.1 составлять инструкцию по дежурству | |
4 четверть | |||
7. Путешествие в космос | 1. Развитие разговорной речи | 1.2 Умение выразить просьбу, побуждение |
4.1.2.1 уметь обращаться с просьбой, с предложением |
2. Развитие монологической речи | 2.3 Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям |
4.2.3.2 составлять простые нераспространенные предложения на основе действия, изображенного на картинке | |
8.Путешествие в будущее | 3. Развитие диалогической речи | 3.1. Участие в диалоге в вопросно-ответной форме |
4.3.1.1 уметь отвечать на вопрос, используя слова вопроса |
2. Развитие монологической речи | 2.2. Высказывания и рассказы из личного опыта | 4.2.2.1 составлять рассказы из личного опыта с помощью учителя | |
2.3. Высказывания и рассказы по прочитанным произведениям, по просмотренным фильмам, по картинам, по демонстрируемым действиям |
4.2.3.5 использовать в своих высказываниях и рассказах знания о выдающихся людях нашей страны, о традициях и обычаях народа, основном Законе нашей страны | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 237-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 4-сыныбы үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 237-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім және білікті саналы түрде меңгеруіне арналған әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдану, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттерінің тәсілін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлану біліктерін меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері қазіргі мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқыту тәсілі пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Оқытудың қазіргі кезеңінде білім алушы өздігімен білімге ие болу барысында оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру болып табылады. Бұл тәсіл пәндік білім, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуіне, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірге шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесінде өктемшілікке жол бермей, қатысушылардың барлығының ынтымақтастығы үшін өзара қарым-қатынасында алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану.
8. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін шынайы шығармашылық процестегі білім алушылардың қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағдарланған оқу жобалау қызметін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттарына қол жеткізу аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдер арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
11. Пәннің мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттармен және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіруден тұратын білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасау.
12. Оқу бағдарламасында қалыптастырылған күтілетін нәтижелер оқу пәнінің мазмұнын анықтау негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған.
13. Оқу бағдарламалары мазмұны жағынан білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
14. Оқу бағдарлама пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына және мектепті бітіргендегі нәтижелерге негізделген тәрбие мен оқытудың біртұтастық қағидатын іске асыруға мүмкіндік береді.
15. Оқу бағдарлама пәндік білім және білікті ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру бағыттылығымен ерекшеленеді. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі төмендегі кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру негізі болып табылады:
1) білімді функционалды және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке жұмыс істей білу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдылар дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектеп бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
16. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарды талдау және бағалау, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылықпен қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
17. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылық дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
18. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға базалық білімді меңгертуге негіз болады:
1) "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландыру негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқын және күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдарлар.
2-тарау. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің мақсаты:
1) ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар тұрғысынан білім алушылардың бойында адам, табиғат және қоғамның өзара байланысуы және өзара келісілуі туралы білім жүйесін қалыптастыру.
20. Пәннің міндеттері:
1) білім алушылардың білік, дағды, білім алу сапасын жоғарылату;
2) ым-ишарат тілін бекіте отырып, сөздік материалды қабылдауды жақсарту;
3) ауызша сөйлеу тілін меңгеруі мен еріннен оқуын жеңілдету;
4) ақпаратты қабылдау мен өңдеу үрдісінде білім алушының тұлғасын қалыптастыруға көмектесу;
5) өз ойын сөзбен жеткізуге үйрету, білім алушылардың өздеріне таныс өмірлік ақпараттары жайлы дүниетанымын кеңейту;
6) билингвальды сананы қалыптастыру (екі тілдік әлем жайлы түсінікті және сөздік және ым-ишара тілін қалыптастыру);
7) дактильдеу техникасын меңгерту;
8) ым-ишара құрылымын қалыптастыру;
9) ым-ишараның грамматикалық элементін меңгерту;
10) ым-ишараттық сөйлеу тілінде өтілген тақырыптарға сай заттардың атауларын айтқыза білу;
11) ым-ишараттық тілінде іс әрекеттердің мағынасын түсініп, айта білу;
12) білім алушылардың сөйлеу тілін дамыту және жетілдіру, ым-ишараттық тіл құралын пайдалана отырып, олардың коммуникативті қызметінің тиімділігін арттыру;
13) естімейтін адамдардың негізгі субмәдениеті ретінде ым-ишараттық сөйлеу тілімен, оның тарихымен танысу;
14) екі тілдің естімейтін адамдардың өмірінде рөлі мен орнын, сөздік-ымдық екі тілдің ерекшелігін түсінуге тәрбиелеу, калькаланған ым-ишарат сөйлеу тіліне деген қызығушылықты тәрбиелеу;
15) сөйлеу тілдік қатынастың мәдениетін жетілдіру;
16) болған жағдайды ым-ишара тілінде белгілеу;
17) қайталанып көрсетілетін дактилеманы, ым-ишара тіліне аудару;
18) диалогқа қатысу (сұрақ қою, сұхбат құрушы адамды қолдау);
19) өткен материалдар бойынша екі жақты ым-ишара сөзбен және сөз-ым-ишара тілмен байланысқа түсу;
20) берілген мәтіндерді оқып, ым-ишараттық сөйлеу тілінде орындай алу;
21) берілген сұрақтарға ым-ишаратпен жауап беруді орындай алу;
22) ым-ишараттық сөйлеу тілінде белгілі бір мәтін бойынша сөйлем құрастырып, орындай алу.
21. Білім алушылардың ым-ишараттық әдеби сөйлеу тілге оқытудың тиімділігіне, олардың ымдық сөздік қорының кеңеюіне олардың мектепті бұрын бітірген естімейтін адамдармен немесе естімейтін білім алушылардың ата-анасымен кездесулері, қазақ естімейтіндер қоғамының жергілікті бөлімшесіне баруы жағымды әсер етеді.
22. Ым-ишараттық сөйлеу тілінің диалогтық және монологтық түрін дамытуды жалғастыра отырып, білім алушыларға ұсынылатындар: мұғалімнің және білім алушының айтып берген әр түрлі мәтіндермен жұмыс калькаланған ым-ишарат сөйлеу көмегі арқылы мәтіндерді талдау және талқылау, ымдық сөйлеу тілінің тарихы туралы хабарламаны дайындау, дәрісханада сөз сөйлеу (сурдоаудармалы өлең, мектептік шараларда хабарлама). Мәтіндерді оқыған кезде ым-ишараттық тілдің мәдениетін және сезімді дамыту үшін, мұғалім білім алушылардың сөйлеу ишараттарын табиғи түрде орындауларын және мимикаларының әдемі болуларын қадағалайды. Диалогтарды қойылымда, рөлдік және сөздік ойындарда жетілдіруге болады.
23. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәні төмендегі кезеңдерге бөлінеді:
1) 1 кезең – пәннің бастапқы негіздері оқытылады (4 сыныптар). Бұл кезеңде ым-ишараттық сөйлеу тілінің дамытуға күнделікті сөйлеу аясында негізгі тақырыптар бағдарламада белгіленген. Әр тақырыпқа шамамен сөздік материал алынған. Бұл кезеңде ым-ишараттық сөйлеу тілін дамыту: әр түрлі тақырыпқа диалогтар ұйымдастыру, мәтінмен жұмыс жүргізу, ым-ишараттық аударма дағдыларын үйрету арқылы іске асырылады;
2) 2 кезең – байланыстырып сөйлеу тілін және калькаланған ым-ишарат тілін дамытылады (5-7 сыныптар). Белгіленген тақырыптар бойынша қарым-қатынас дағдыларын дамытатын шығармашылық ойындарды, тапсырмаларды ұсынуға болады. Оқу материалына өлеңдер, мәтіндер, сөздік ойындар таңдалады. Сонымен қатар ым-ишараттық сөйлеу тілінің лингвистикалық негіздері үйретіледі: білім алушылар тіл дегеніміз не және оның адам өміріндегі негізгі қызметтері туралы жалпы мәліметтерді алады, ым-ишараттың құрылысы және оның қалай дамитыны туралы біледі;
3) 3 кезең – қарым-қатынас дағдылары дамытылады (8-10 сыныптар). Естімейтін білім алушылардың сөздік қорын кеңейту мақсатында жинақталған жалпы тақырыптық материалдар ұсынылған. Осы кезеңде ым-ишараттық тілдің тарихы және мәдениетімен танысады және олардың мәселелерін де талқылайды. Осыған орай, ым-ишараттық сөйлеу тілін дамытудың алдына қойған мақсаттары белгіленеді: білім алушылардың сөйлеу тілін дамыту және жетілдіру, ым-ишараттық тіл құралын пайдалана отырып, олардың коммуникативті қызметінің тиімділігін арттыру, сөйлеу тілдік қатынастың мәдениетін жетілдіру.
24. Ым-ишараттық сөйлеу тілі сабағында калькаланған ым-ишарат сөйлеу тілін пайдалана отырып, мәтімен жүргізілетін жұмыс түрлері мынандай:
1) оқу, оқудан кейін – оқығанын айтып беру;
2) оқу және сұрақтарға ым-ишаратпен жауап беру;
3) мәтін бойынша таңдап оқи отырып, әңгімелесу;
4) оқу және шығарманың несімен ұнағаны, ненің есте қалғаны туралы ым-ишаратпен айтып беру;
5) диалогты рөлдерге бөліп оқу;
6) калькаланған ым-ишарат сөйлеу тілін пайдалана отырып, конкурстық өлең оқу;
7) білім алушыларда қоғам және табиғат құбылыстары мен нысандарының өзара байланысы мен өзара тәуелділігі туралы түсініктер қалыптастыру;
8) білім алушыларда табиғи, әлеуметтік және технологиялық ортадағы мінез-құлық нормаларын және қауіпсіздік ережелерін қалыптастыру;
9) білім алушыларда табиғи және әлеуметтік шынайылықты тану әдістерін: бақылау, эксперимент, сауалнама тәжірибелерінің қалыптасуын қамтамасыз ету;
10) білім алушылардың танымдық әрекетін дамытуды қамтамасыз ету;
11) білім алушыларды қазіргі қазақстандық қоғамға тән ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесіне дағдыландыру;
12) пәнді оқыту арқылы білім алушыларда өзін қоршаған ортаға, қоғамның табиғи және мәдени құндылықтарына дұрыс қатынастар қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
25. Оқытудағы құндылықтық-бағдарлық тәсіл – оқу әрекетін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан ұйымдастыру және жүзеге асыру, нәтижелерге қол жеткізу және пайдалану тәсілі. Құндылықтық-бағдарлық оқу процесі білім алушы тұлғасының құндылықтар жүйесін қалыптастырады. Құндылықты бағдарлану – тұлғаның өз әрекетінде бағдар ретінде жекелеген құндылықтарды таңдап алу (құндылықтарда бағдарлану қабілеттілігі) қабілеттілігі (қасиеті), сондай-ақ, оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіну және қабылдау қабілеттілігі. Құндылықтарды жүзеге асыру дегеніміз құндылықтардан шығатын талаптарға сай болу және күнделікті өмірді сол талаптарға бағындыру. Құндылықтардың мәні қоғамда сәтті әрекет ету үшін нормаларды, дағдыларды, өмір салтын, мінез-құлық стилін қалыптастыруда көрініс табады.
26. Құндылықтар – әлеуметтік қолдауға ие және адамдардың көпшілігі мойындайтын белгілі нысандардың және құбылыстардың, адамдық қасиеттер мен мінез-құлық ережелерінің тұлғалық және әлеуметтік-мәдени маңыздылығы. Құндылықтар тұлғаны уәждеудің маңызды факторы ретінде мінез-құлық пен іс-әрекеттерді ынталандарады.
27. "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының құндылықтары орта білім беру құндылықтарының идеялық негізі болып табылады. Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық және өмір бойы оқып-үйрену – орта білім беру құндылықтары ретінде белгіленді.
28. Тұлғалық-бағдарлық тәсіл. Тұлғалық-бағдарлық тәсілдің мақсаты білім алушының психикалық және физиологиялық дамуының жеке ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен жүріс-тұрыс уәждерін, әлеуетті қабілеттіліктерін ескере отырып оқу процесін дараландыру, оқу процесінде тұлғаны үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның шығармашылық қабілеттерін толық ашу.
29. Іс-әрекеттік тәсіл. Іс-әрекеттік тәсілдің негізгі мазмұны – білім алушы білімді дайын күйінде алмай, оны өзі өндіруден, өз оқу әрекетінің мазмұны мен түрлерін ұғынудан, оның ережелер жүйесін түсіну мен қабылдаудан, жетілдіруге белсенді қатысудан тұрады, ол өз кезегінде білім, оқу біліктері мен дағдыларын және кең ауқымды дағдылардың белсенді әрі сәтті қалыптасуын қамтамасыз етеді. Білім алушылардың оқу әрекеттері "білу", "түсіну", "талдау", "бағалау", "жинақтау" санаттары бойынша топтастырылған.
30. Саралап оқыту тәсілі. Саралап оқыту тәсілі оқу процесінің білім алушылардың әртүрлі топтары үшін мамандандырылуын, білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру мақсатында түрлі топтарда оқыту үшін түрлі жағдайлар жасауды көздейді. Саралап оқыту тәсілі білім алушылардың түрлі топтарының оқу әрекетін ұйымдастыру үшін арнайы оқыту әдістерін және іс-әрекеттерді саралау тәсілдерін кіріктіреді. Сараланған оқу қызметін ұйымдастыру шарты – күрделілігімен, оқу-танымдық қызығушылықтарымен, мұғалім тарапынан көмек сипатымен ерекшеленетін сараланған тапсырмаларды қолдану болып табылады.
31. Коммуникативтік тәсіл. Оқытудағы коммуникативтік тәсіл екі немесе одан артық адамдардың сөйлесу әрекеті процесінде ақпаратты тарату мен жариялау, білім, білік және дағдылармен алмасуды білдіреді. Тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі коммуникативтік тәсілдің нәтижесі болып табылады, яғни қарым-қатынастың басқа қатысушыларымен өзара әрекеттесу процесінде тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдалана білу және қатынас жағдайына сай тиімді коммуникативті мінез-құлықтың, қатынастың ұқсас жағдайын таңдай отырып, ой бөлісу және алмасу. Коммуникативтік тәсілге сәйкес ұйымдастырылған оқу процесі қатынас икемділігін қалыптастыратын тапсырмаларды және шынайы қатынас жағдайларына сай жұмыс режимдерін (жұптық және топтық жұмыстарды) кіріктіру.
32. Ортақ тақырыптар арқылы оқыту. "Ым-ишараттық" оқу пәнінің "ортақ тақырыптарының" мазмұны білім алушының "жақын аймағынан", яғни оның өз іс-әрекетімен тікелей байланысты тақырыптарды оқудан басталады. Алты-жеті жастағы білім алушылар өз ойын білдіруге, оқу мазмұны бойынша сұрақ қоюға, сұрақтарға жауап іздеуге үйрену.
33. Ойын арқылы оқыту. Оқу процесінде білімді меңгертуде оқу әдісі ретінде ойынды қолдану білім алушылардың танымдық белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Педагогикалық ойын технологияларының басты элементтері – ойын алдында білім алушыларға нақты оқу мақсаты қойылады; ойын арқылы белгілі педагогикалық нәтижеге қол жеткізу жоспарланады, оқу әрекеті ойын ережелеріне бағынады, оқу материалы ойын құралы болып табылады. Білім алушылардың сабақтағы ұжымдық іс-әрекетті ұйымдастыруға бағытталған ойын әдісі арқылы олардың шағын топтың өзге мүшелерінің пікірін сыйлау, әртүрлі нәтижелі іс-әрекет негізінде соңғы нәтижені алдын-ала көре білу, өздігімен іс-әрекетті жоспарлау, мақсатқа жету амалдарын таңдау мүмкіндігі беріледі.
34. Жобалау тәсілі. Оқу жобасы – білім алушының немесе білім алушылар тобының ғылыми-зерттеу, шығармашылық немесе практикалық сипаттағы проблемаларды шешу жөніндегі нәтижелерге қол жеткізуіне бағытталған оқу-танымдық әрекеті. Ортақ мақсатымен, келісілген әдістер және іс-әрекеттердің реттілігімен, кеңейтілген шешімдер мен белгілі тәсіл бойынша рәсімделген нәтижелермен сипатталады. Бұл әдіс білім алушының өз алдына жеке проблема қойып, оны шешудің өзіндік жолдарын табуымен сипатталады. Бастауыш мектепте жобалау әдісі білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес жүзеге асырылады. Бірақ, жобалау іс-әрекетінің алгоритмі (жоба – мұғалімнің көмегімен білім алушының маңызды проблеманы шешудегі өзіндік іс-әрекеті) толығымен сақталады. Бөлім мазмұнымен танысу аясында білім алушылардың ұжымдық/топтық жобалар бойынша жұмыстарын ұйымдастыру ұсынылады. Жобалық жұмыстар сабаққа бөлінген сағаттармен ғана шектелмейді, сондықтан сабақтан тыс интеграция да қарастырылады.
35. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі негізгі АКТ-дағдыларда құрылады және технологияларды жұмыс, бос уақыт және коммуникация үшін дұрыс және шығармашылықпен пайдалана білуден тұрады;
2) білім алушылар барлық пәндер бойынша оқу процесінде құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең ауқымын пайдалана отыра, ақпаратты табу, жасау және онымен жұмыс жасай отыра, ынтымақтастықта, мәліметтермен және идеялармен алмаса отыра, өз жұмысын бағалай және жетілдіре отыра АКТ-ны пайдалану дағдыларын дамытады.
36. "Ым-ишараттық" пәні бағдарламасында ол төмендегі жұмыс түрлері арқылы жүзеге асырылады:
1) бұқаралық ақпарат құралдары және мультимедиялық ресурстарды пайдалану;
2) ақпаратты дерекқордан және интернеттен іздеу;
3) сандық және Интернет-дереккөздер арқылы алынған ақпараттарды таңдау, өңдеу және оның нақтылығын, сенімділігін, құндылығын бағалай білу;
4) есептік, мәтіндік және көретін ақпаратты және дерекқормен, оның ішінде гиперсілтемелерді, электрондық кестелерді, графикалық қосымшаларды пайдаланып жұмыс істеу арқылы мәліметтерді қабылдау, іріктеу және жүйелей білу;
5) ақпаратты құрастыруда және өңдеуде АКТ пайдалану;
6) заңдылықтар мен үрдістерді зерттеу; модельдер мен модельдеуді пайдалану, сонымен қатар, жылжымайтын және қозғалыстағы бейнелерді, дыбыстарды және мәтіндерді мультимедиялық таныстырылымдар құру үшін біріктіру мүмкіндіктерін зерделеу.
37. Сандық ақпараттың икемділігін басқа нұсқаларды зерделеуде, нақтылауда және нәтижелерді жақсартуда толығымен пайдалану:
1) электрондық байланысқа, он-лайн форумдарға, виртуалдық оқыту орталарына қатысу арқылы басқа білім алушылармен және мұғалімдермен түрлі байланыс арналары бойынша ынтымақтастық қарым-қатынас жасау және ақпарат алмасу;
2) оқытудың белсенді түрлеріне техникалық қолдау көрсету мақсатында интерактивті тақтаны қолдану;
3) аяқталған жұмысты мектеп шеңберінде және өзге орталарда мультимедиялық таныстыру.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
38. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің оқыту нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
39. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
40. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
41. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
42. Жиынтық бағалау оқытудың белгілі мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық баға қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
43. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
44. Ым-ишараттық сөйлеу тілі сабағында калькаланған ым-ишарат сөйлеу тілін пайдалана отырып, мәтінмен жүргізілетін жұмыс түрлері:
1) барлық мәтінді оқу (мұғалімнің тапсырмасы бойынша);
2) оқу, оқудан кейін – оқығанын айтып беру;
3) білім алушының үйде алдын ала дайындалған жаңа мәтінді оқуы;
4) сөйлемдерді сөйлеу ым-ишаратымен тізбектеп оқу;
5) азат жол бойынша тізбектеп оқу;
6) оқу және суретке сәйкес үзіндіні табу;
7) оқу және сұрақтарға ым-ишаратпен жауап беру;
8) мәтіннен сұраққа жауап беруге көмектесетін үзіндіні табу;
9) білім алушы әңгімеден немесе өлеңнің қалаған жерін оқуы;
10) әңгіменің басты ойын білдіретін сөйлемді немесе үзіндіні табу;
11) оқу және ненің шынайы, ал ненің ойдан шығарылғанын табу (ертегі);
12) мәтін бойынша таңдап оқи отырып, әңгімелесу;
13) мұғаліммен немесе білім алушымен оқығаны туралы өз пікірін білдіру;
14) оқу және шығарманың несімен ұнағаны, ненің есте қалғаны туралы ым-ишаратпен айтып беру;
15) рөлдерге бөліп оқу;
16) диалогты рөлдерге бөліп оқу;
17) қажетті жерде кідіріс жасап, өлең оқу;
18) "Шынайы көрініс" бір білім алушы оқиды, ал басқа білім алушы оқығанға сәйкес бетінің мимикасын білдіреді;
19) ерекше сезіммен оқылатын үзіндіні табады (қатал, қуанышты, көңілді, мұңды);
20) калькаланған ым-ишарат сөйлеу тілін пайдалана отырып, конкурстық өлең оқу (өзінің қалауы бойынша);
21) мәтіннен бейнелеу мен сипаттама сөздерін табу және оқу;
22) оқу, мәтіндегі түсініксіз сөздерді белгілеу;
23) мәтіннен берілген сөздерге мағынасы бойынша жақын сөздердерді табу және оқу (берілген сөздер тақтаға жазылған);
24) ым-ишараттық сөйлеу үшін сөздерді тере отырып, оқу. Мысалы, "жыл мезгілдері" тақырыбына;
25) оқу мен аударуды біріктіру (мұғалім – білім алушылар хормен).
45. Ым-ишара тілінің құрылымы:
1) дактильдеу техникасы. Ым-ишараны жасау мен дактилема үшін қол саусақтарының қалпы (алақан, саусақ қалпы). Әріптер мен дактилема. Дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау. Мысалы: Мен - "м", кім? - "к", қызық - "қ", шын – "ш", "Тауып көр" ойыны;
2) ым-ишара тілінің бірлігі - ым-ишара;
3) ым-ишара тілі: саусақтардың, қол буынының бағыты. Әрбір ым-ишара элементінің рөлі. Бір қолдық, екі қолдық ым-ишара;
4) ым-ишараның баламасы – танысу мағынасы, мектеп кеңістігіндегі заттарды атау;
5) "Не?" мағынасындағы атауларды жеткізу тәсілі: мектеп (сынып, кітапхана, мектеп мекен-жайы, жатын бөлме корпусы. Мектепте неше корпус бар? Сіздің жатын бөлмеңіз нешінші қабатта? Сіздің сыныбыңыз нешінші қабатта?). "Біздің мектеп" ойыны;
6) сандық қатынас мағынасындағы атауларды жеткізу тәсілі. Сан белгісі. Көлем және уақыт түсініктерін айту тәсілдері "қанша", "сонша" (қанша, санаңыз, өлшеңіз) арифметикалық әрекеттердің мағынасы. Сенің жасың нешеде? Сен қай жылы туылдың? Сағат қанша? Сатып алу кезіндегі болған оқиға жайлы диалог;
7) ым-ишараның баламасы – отбасы мағынасы;
8) ым-ишара – әр түрлі жастағы адамдардың атауы, жасы, жынысы, отбасылық жағдайы, туыстық қарым-қатынасы. Отбасы, отбасы мүшелері. "Қонақтар" ойыны;
9) ым-ишараның баламасы – тұрмыстық заттардың атауы. Үй. Тұрмыстық заттар (үй, бөлме, ас үй бөлмесі, қонақ үй бөлмесі, балалар бөлмесі, газ);
10) бөлмедегі тәртіп үлгісі (үйдегі);
11) ым-ишараның баламасы – ауа - райы түсінігі. Жыл мезгілдері. Уақыт. Табиғи құбылыстар (бір сәт, мезгіл, маусым, кезең);
12) сұраңыз және айтыңыз: Қандай айлар? Жылдың қай мезгілі жылы болады? Қай жерде жыл бойы қар болмайды? Сізге қандай жыл мезгілі ұнайды?
13) ым-ишараның баламасы – мамандықтар туралы түсінік;
14) ым-ишараның баламасы – кім? (мұғалім, архитертор, дәрігер, шахтер, сатушы, құрылысшы). Мамандықтар атауда ым-ишара баламасын қолдану тәсілі (аспазшы - ым-ишара: тамақ әзірлеу + адам, сатушы – ым-ишара: сату - адам). Дәрігер бөлмесіндегі тәртіп үлгісі;
15) ым-ишараның баламасы – ас үйдегі ыдыстар туралы түсінік. Ас үйі. Ыдыстар. Қазіргі уақыттағы іс-әрекеттің мағынасын жеткізу тәсілі (таңғы ас, кешкі ас, түскі ас, кеспе, ыдыс-аяқ, шұңғыл тәрелке. Сен не істеп жатырсың?). "Дастарханда" рөлдік ойыны;
16) ым-ишараның баламасы – жануарлар туралы түсінік; ым-ишара арқылы жануарлардың мағынасы (жануарлар (үй, жабайы), жәндіктер, жыртқыштар). Тірі жандардың әр түрлі қозғалысының мағынасын жеткізу тәсілі;
17) ым-ишараның баламасы – өсімдіктер атауы. Өсімдіктер әлемі, ым-ишара, өсімдіктердің мағынасы (өсімдіктер, ағаштар, жидектер, түбір, гүлдер). Ым-ишара арқылы әңгіме құрастыру;
18) ым-ишараның баламасы – "Мерекелер" (мереке, Тәуелсіздік күні; Туған күн; Алтын күз; Жаңа жыл; 8-наурыз; Наурыз, тойлату). Әңгіме "Отбасылық мерекелерді қалай атап өтесіздер?" Қазақстан Республикасының Әнұранын ым-ишара тілі арқылы айту.
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Дактилология - саусақ әліпбиі |
1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру |
2 | Ым-ишарат тілінің бірлігі - ым-ишара |
2.1 Ым-ишарат тілімен айту |
3 | Ым-ишараның баламасы-танысу мағынасы |
3.1 Дактиль тілін пайдалану |
4 | Әрбір ым-ишара элементінің рөлі | 4.1 Ым-ишарат сөйлеу тілінің тақырыптар баламасы бойынша сөйлесе білу |
46. Бағдарламада "Оқу мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі сыныбын, екінші және үшінші белгілер – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші – оқу мақсатының ретін көрсетеді. Мысалы, 4.1.2.1 кодында "4" - сыныбы, "1" - бөлімі, "2" - бөлімшесі, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
47. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру | 4.1.1.1 Дактилема үшін қол саусақтарының қалпын (алақан, саусақ қалпын) сақтай білу |
4.1.1.2 Әрбір ым-ишара элементінің рөлін білу, тақырыбы бойынша диалогқа кіре білу | |
1.2 Дактильдеу ережелерін қолдану | 4.1.2.1 Оң қолмен дактильдей білу |
4.1.2.2 Иықты көтеріңкі тік жағдайда ұстау | |
4.1.2.3 Қол басымен бетті жаппау | |
4.1.2.4 Алақан жағын өзіне қарай бұру | |
4.1.2.5 Сөйлесіп тұрған адамға тура қарау | |
4.1.2.6 Дактильдеу белгілерін дәл орындау | |
4.1.2.7 Тақырып бойынша әңгімелесу | |
2.1 Ым-ишарат тілімен айту | 4.2.1.1 Дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау |
4.2.1.2 Тақырып бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарамен көрсетіп орындау | |
2.2 Әрбір ым-ишара элементін қолдану | 4.2.2.1 Әрбір ым-ишара элементінің рөлін біліп, тақырып бойынша диалогқа кіре білу |
3.1 Дактиль тілін пайдалану | 4.3.1.1 Дактильді түрде өз ойын жеткізіп, сөздерді, сөйлемдерді, әңгімені айта білу |
3.2 Ым-ишарат сөйлеу тілінің балама мағынасын түсіну | 4.3.2.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп, сұрай білу |
4.3.2.2 диалогты ым-ишаратпен аударып, қарым-қатынасқа түсе білу | |
4.1 Ым-ишарат сөйлеу тілінің тақырыптар баламасы бойынша сөйлесе білу | 4.4.1.1 Ым-ишаратпен айтатын ойын жеткізе білу |
4.4.1.2 Ым-ишаратпен тақырып бойынша әңгімелеп беру | |
4.4.1.3 Тақырып бойынша ым-ишаратпен көрсетіп, әңгімелеп беру, тақырыбы бойынша сұрақтарға жауап беру | |
4.4.1.4 Диалогты ым-ишаратпен аударып, қарым-қатынасқа түсе білу | |
4.4.1.5 Сөйлемдерді (сөз, мәтін) аудара білу, ым-ишараттың құрылымын білу. Саусақтардың, қол буынының бағытын білу. Әрбір ым-ишарат элементінің рөлін түсіну. Бір қолдық, екі қолдық ым-ишаратты көрсете білу | |
4.4.1.6 "Танысу" тақырыбы бойынша диалогқа ым-ишарат сөйлеу тілімен қарым-қатынасқа түсе білу | |
4.4.1.7 "Мектеп" тақырыбы бойынша ым-ишарат сөйлеу тілімен қарым-қатынасқа түсіп әңгімелесу | |
4.4.1.8 "Сынып" тақырыбы бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарат арқылы көрсетіп орындау | |
4.4.1.9 "Интернатта" тақырыбы бойынша ым-ишарат сөйлеу тілімен сұрақтарға жауап беру. |
48. Ұзақ мерзімді жоспар:
3-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1-тоқсан | |||||
1. Менің Отаным – Қазақ-стан | 1. Дактилология – саусақ әліпбиі | 1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру | 4.1.1.1 дактилема үшін қол саусақтарының қалпын (алақан, саусақ қалпы) сақтай білу | ||
1.2 Дактильдеу ережелерін қолдану |
4.1.2.1 оң қолмен дактильдей білу | ||||
2. Ым-ишарат тілінің бірлігі - ым-ишара | 2.1 Ым-ишарат тілімен айту | 4.2.1.1 Дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау | |||
2.2 Әрбір ым-ишара элементін қолдану | 4.2.2.1 Әрбір ым-ишара элементінің қолданылатын рөлін біліп, тақырып бойынша диалогқа кіре білу | ||||
3. Ым-ишараның баламасы-танысу мағынасы | 3.1 Дактиль тілін пайдалану | 4.3.1.1 дактильді түрде өз ойын жеткізіп, сөздерді, сөйлемдерді айта білу | |||
3.2 Ым-ишарат сөйлеу тілінің балама мағынасын түсіну | 4.3.2.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп, сұрай білу | ||||
4.3.2.2 диалогты ым-ишаратпен аударып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||||
2-тоқсан | |||||
3. Мәдени мұра | 1. Дактилология – саусақ әліпбиі | 1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру | 4.1.1.1 дактилема үшін қол саусақтарының қалпын (алақан, саусақ қалпы)сақтай білу. | ||
4.1.1.2 әрбір ым-ишара элементінің рөлін біліп, тақырып бойынша диалогқа кіре білу | |||||
1.2 Дактильдеу ережелерін қолдану | 4.1.2.1 оң қолмен дактильдей білу | ||||
4.1.2.2 иықты көтеріңкі тік жағдайда ұстау | |||||
4.1.2.3 қол басымен бетті жаппау | |||||
4.1.2.4 алақан жағын өзіне қарай бұру | |||||
4.1.2.5 сөйлесіп тұрған адамға тура қарау | |||||
4.1.2.6 дактильдеу белгілерін дәл орындау | |||||
2. Ым-ишарат тілінің бірлігі – ым-ишара | 2.1 Ым-ишарат тілімен айту | 4.2.1.1 дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау | |||
2.2 Әрбір ым-ишара элементін қолдану | 4.2.2.1 тақырып бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарамен көрсетіп орындау | ||||
4.2.2.2 әрбір ым-ишара элементінің рөлін біліп, тақырып бойынша диалогқа кіре білу | |||||
3. Ым-ишараның баламасы-танысу мағынасы | 3.1 Дактиль тілін пайдалану | 4.3.1.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп сұрай білу | |||
4.3.1.2 сөйлемдерді (сөз, мәтін) аудара білу, ым-ишараттың құрылымын білу | |||||
3.2 Ым-ишарат сөйлеу тілінің балама мағынасын түсіну | 4.3.2.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп сұрай білу | ||||
4.1 Ым-ишарат сөйлеу тілінің тақырыптар баламасы бойынша сөйлесе білу | 4.4.1.1 ым-ишаратпен айтатын ойын жеткізе білу | ||||
4.4.1.2 ым-ишаратпен тақырып бойынша әңгімелеп беру | |||||
4.4.1.3 тақырып бойынша ым-ишаратпен көрсетіп, әңгімелеп беру, тақырыбы бойынша сұрақтарға жауап беру, тақырыбы бойынша сұрақтарға жауап беру | |||||
4.4.1.4 диалогты ым-ишаратпен аударып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||||
4.4.1.5 сөйлемдерді (сөз, мәтін) аудара білу) ым-ишараның құрылымын білу. Саусақтардың, қол буынының бағытын білу. Әрбір ым-ишара элементінің рөлін түсіну. Бір қолдық, екі қолдық ым-ишаратты көрсете білу | |||||
3-тоқсан | |||||
5. Табиғи құбылыстар | 1. Дактилология – саусақ әліпбиі | 1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру | 4.1.1.1 дактилема үшін қол саусақтарының қалпын (алақан, саусақ қалпы) сақтай білу. | ||
4.1.1.2 әрбір ым-ишара элементінің рөлін білу тақырыбы бойынша диалогқа кіре білу | |||||
1.2 Дактильдеу ережелерін қолдану | 4.1.2.1 оң қолмен дактильдей білу | ||||
4.1.2.2 иықты көтеріңкі тік жағдайда ұстау | |||||
4.1.2.3 қол басымен бетті жаппау | |||||
4.1.2.4 алақан жағын өзіне қарай бұру | |||||
4.1.2.5 сөйлесіп тұрған адамға тура қарау | |||||
4.1.2.6 дактильдеу белгілерін дәл орындау | |||||
4.1.2.7 тақырып бойынша әңгімелесу | |||||
2. Ым-ишарат тілінің бірлігі – ым-ишара | 2.1 Ым-ишарат тілімен айту | 4.2.1.1 дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау | |||
4.2.1.2 тақырып бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарамен көрсетіп орындау | |||||
2.2 Әрбір ым-ишара элементін қолдану | 4.2.2.1 әрбір ым-ишара элементінің рөлін білу тақырыбы бойынша диалогқа кіре білу | ||||
3. Ым-ишараның баламасы – танысу мағынасы | 3.1 Дактиль тілін пайдалану | 4.3.1.1 дактильді түрде өз ойын жеткізіп, сөздерді, сөйлемдерді, әңгімені айта білу | |||
3.2 Ым-ишарат сөйлеу тілінің балама мағынасын түсіну | 4.3.2.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп сұрай білу | ||||
4.1 Ым-ишарат сөйлеу тілінің тақырыптар баламасы бойынша сөйлесе білу | 4.4.1.1 ым-ишаратпен айтатын ойын жеткізе білу | ||||
4.4.1.2 ым-ишаратпен тақырып бойынша әңгімелеп беру | |||||
4.4.1.4 диалогты ым-ишаратпен аударып, қарым-қатынасқа түсе білу | |||||
4.4.1.5 сөйлемдерді (сөз, мәтін) аудара білу) ым-ишараның құрылымын білу. Саусақтардың, қол буынының бағытын білу. Әрбір ым-ишара элементінің рөлін түсіну. Бір қолдық, екі қолдық ым-ишаратты көрсете білу | |||||
4-тоқсан | |||||
7. Ғарышқа саяхат | 1. Дактилология - саусақ әліпбиі | 1.1 Дактильдеу техникасын меңгеру | 4.1.1.1 дактилема үшін қол саусақтарының қалпын (алақан, саусақ қалпы) сақтай білу | ||
4.1.1.2 әрбір ым-ишара элементінің рөлін білу, тақырыбы бойынша диалогқа кіре білу | |||||
1.2 Дактильдеу ережелерін қолдану | 4.1.2.1 оң қолмен дактильдей білу | ||||
4.1.2.2 иықты көтеріңкі тік жағдайда ұстау | |||||
4.1.2.3 қол басымен бетті жаппау | |||||
4.1.2.4 алақан жағын өзіне қарай бұру | |||||
4.1.2.5 сөйлесіп тұрған адамға тура қарау | |||||
4.1.2.6 дактильдеу белгілерін дәл орындау | |||||
4.1.2.7 берілген тақырып бойынша әңгімелесу | |||||
2. Ым-ишарат тілінің бірлігі – ым-ишара | 2.1 Ым-ишарат тілімен айту | 4.2.1.1 дактилемамен ұқсас, қайталанатын ым-ишараны орындау | |||
4.2.1.2 тақырып бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарамен көрсетіп орындау | |||||
2.2 Әрбір ым-ишара элементін қолдану | 4.2.2.1 әрбір ым-ишара элементінің рөлін біліп, берілген тақырып бойынша диалогқа кіре білу | ||||
3. Ым-ишараның баламасы – танысу мағынасы | 3.1 Дактиль тілін пайдалану | 4.3.1.1 дактильді түрде өз ойын жеткізіп, сөздерді, сөйлемдерді, әңгімені айта білу | |||
3.2 Ым-ишарат сөйлеу тілінің балама мағынасын түсіну | 4.3.2.1 дактильдеп бір-бірімен қарым-қатынасқа түсіп, сұрай білу | ||||
4.1 Ым-ишарат сөйлеу тілінің тақырыптар баламасы бойынша сөйлесе білу | 4.4.1.6 "Танысу" тақырыбы бойынша диалогқа ым-ишарат сөйлеу тілімен қарым-қатынасқа түсе білу | ||||
4.4.1.7 "Мектеп" тақырыбы бойынша ым-ишарат сөйлеу тілімен қарым-қатынасқа түсіп әңгімелесу | |||||
4.4.1.8 "Сынып" тақырыбы бойынша тапсырмаларды орындауды ым-ишарат арқылы көрсетіп орындау | |||||
4.4.1.9 "Интернатта" тақырыбы бойынша ым-ишарат сөйлеу тілімен сұрақтарға жауап беру. | |||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 238-қосымша |
Естімейтін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 4-сыныбы үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 238-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа взаимосвязана с общим развитием неслышащего обучающегося, способствует не только развитию коммуникативных навыков, но и формированию личностной, социальной, психологической и когнитивной сфер, положительной мотивации, опыта языкового общения, творческой самореализации.
4. Учебная программа обеспечивает реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования с системой целей обучения данного предмета.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания конкретного учебного предмета.
8. Содержание образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
9. В ходе образовательного процесса учителем проводиться работа по совершенствованию процессов получения, хранения, и переработки информации, развитию когнитивной сферы; актуализации и обогащению накопленного обучающимися багажа знаний и умений; развитию всех психических функций (внимания, памяти, мышления, воображения); развитию навыков адекватного эмоционального реагирования.
10. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: функциональное и творческое применение знаний, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
11. Отличительной особенностью учебной программы является еҰ направленность на формирование не только предметных знаний и умений, но и преодоление эмоционального, коммуникативного, познавательного барьера у обучающихся.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности мотивируют поведение и повседневную деятельность обучающегося и призваны стать устойчивыми личностными ориентирами.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Жестовая речь"
13. Предмет "Жестовая речь" в школе для неслышащих является предметом коррекционного компонента учебного плана, который решает образовательные задачи и обеспечивает социальную адаптацию неслышащих обучающихся.
14. Жестовый язык имеет функцию межличностной коммуникации лиц с нарушением слуха. Он является языком их микросоциумов, имеющих свои традиции и культуру, на нем осуществляют свою деятельность ассоциации неслышащих во всем мире. Как основное средство межличностного общения лиц с нарушением слуха, жестовый язык отличается самобытной лексикой и сложной грамматической структурой.
15. К окончанию начальной школы неслышащие обучающиеся овладевают основными лексическими и грамматическими нормами жестового языка, и в то же время усваивают определенный объем теоретических и практических знаний по словесному языку. К 4 классу у обучающихся накапливается багаж языковой информации для проведения сравнительного словесно-жестового анализа.
16. Предмет "Жестовая речь" направлен на осознание обучающимися того, что:
1) жестовый язык выполняет функцию межличностной коммуникации лиц с недостатками слуха;
2) правильное дактилирование и жестовая речь являются показателем индивидуальной культуры неслышащего человека;
3) овладение жестовым языком наравне со словесным обеспечит подготовку к жизни в двух социумах: мире слышащих со словесным языком и микросоциуме неслышащих с жестовым языком;
4) важность предмета "Жестовая речь" определяется необходимостью создания условий для развития калькирующей жестовой речи (далее-КЖР) как формы жестовой трансляции информации в официальной обстановке, для формирования умений в области прямого и обратного перевода.
17. Цель учебного предмета "Жестовая речь" - формирование полилингвального сознания неслышащих обучающихся и изучение основных закономерностей жестового языка на основе использования сравнительного подхода к формированию лингвистической компетенции в области жестового и словесного языка.
18. На уроках жестовой речи в 4 классе учителем решаются образовательные, воспитательные и коррекционно-развивающие задачи.
19. В образовательные задачи входит:
1) формировать знания о структуре жеста, его конситуативности, синкретичности, об основных особенностях морфологии и синтаксиса жестового языка;
2) обогащать лексический запас тематическими понятиями;
3) учить правильным жестовым обозначениям и переводу;
4) учить осмысливать слово в контексте;
5) обучать калькирующей жестовой речи и соотносить жест с артикуляцией;
6) учить вести диалог с применением жестов.
20. Воспитательные задачи рассматриваются в контексте жизненной компетентности обучающихся:
1) знакомить с жестовым языком как основой субкультуры неслышащих для понимания роли и места жестового языка;
2) формировать ценностные ориентации, систему норм и правил поведения в обществе;
3) формировать положительные личностные качества, самостоятельность, активность, готовность к сотрудничеству с окружающими.
21. В числе коррекционно-развивающих задач:
1) развивать самосознание обучающихся, стремление к самоидентификации (в мире слышащих и в мире неслышащих) и самореализации;
2) формировать адекватную самооценку и уровень притязаний;
3) совершенствовать способы получения, хранения и использования накопленной информации;
4) развивать внимание, память, логическое мышление, обогащать спектр переживаемых эмоций;
5) развивать навык зрительного восприятия речи (чтение с губ);
6) совершенствовать коммуникативные умения и культуру речевого общения.
22. Особое внимание уделяется формированию билингвального сознания (формированию двух языковых картин мира: словесной и жестовой).
23. Обучение жестовой речи содержит требования к уровню овладения жестовой речью. К концу учебного года обучающиеся:
1) знают структуру жеста и элементы грамматики жестового языка;
2) знают правильные жестовые обозначения предметов, действий и других обозначений в словаре по теме;
3) владеют дактилированием с сопровождением артикуляции в соответствии с правилами дактилирования;
4) умеют перечислить жесты, воспроизводящие указанную дактилему;
5) осуществляют двусторонние связи жест-слово, слово-жест на пройденном материале;
6) умеют эмоционально передать содержание сообщения, собственные впечатления;
7) описывают предметы, человека;
8) участвуют в диалоге с применением калькирующей жестовой речи;
9) умеют прочитать текст из 5-8 предложений, понять его содержание и перевести жестами;
10) умеют культурно излагать и "слушать", самостоятельно приобретают нужный речевой материал.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
24. Обязательным требованием к обучению жестовой речи является реализация основных принципов коррекционно-развивающей системы неслышащих обучающихся и применение разных видов речевой деятельности: слухо-зрительного и слухового восприятия речи, устного, письменного, устно-дактильного воспроизведения речи в сочетании со звукоусиливающей аппаратурой коллективного и индивидуального пользования.
25. Принцип усвоения основ наук в единстве с усвоением языка обусловлен тем, что ход личностного развития неслышащего обучающегося, усвоение им установленного объема образования определяется уровнем языкового развития, возможностью воспринимать информацию в словесном оформлении, адекватно пользоваться ей, что, в свою очередь, зависит от уровня сформированности словесно-логического (понятийного) мышления.
26. Принцип интенсификации развития слухового восприятия в единстве с развитием произносительной стороной устной речи состоит в том, чтобы развивать у неслышащего обучающегося способность достаточно свободно понимать обращенную к нему речь собеседника и говорить разборчиво, понятно для окружающих.
27. Принцип активизации речевого общения обусловливается необходимостью реализации психолого-педагогических подходов к организации совместной деятельности неслышащих обучающихся и предполагает моделирование ситуаций, вызывающих потребность в общении на основе словесной речи. Реализация принципа требует активной деятельности обучающихся - выражения ими в словесной форме своих коммуникативных намерений. Это прежде всего умение отвечать на вопросы, формулировать вопрос, сообщать о своих желаниях, состоянии, деятельности, докладывать о выполнении поручения, способность обратиться с просьбой или поручение к учителю, товарищу. Принцип активизации речевого общения предполагает овладение лексикой, различными видами грамматических моделей, структурами диалогических единств и связных высказываний в условиях организационной речевой практики.
28. Принцип пропедевтики и концентричности обеспечивает возможность целенаправленной организации процесса обучения, своевременного выявления динамики и недочетов в коррекционной работе, поиска дополнительных средств преодоления недостатков в учебно-познавательной деятельности неслышащих.
29. Принцип прочности обосновывается тем, что усвоение знаний и сохранение их связано с развитием логического мышления и словесно-логической памяти обучающихся. Реализация этого принципа предполагает осмысленное запоминание, длительное сохранение и на основе этого оперативное использование усвоенных знаний в целях их дальнейшего обогащения.
30. Принцип прочности требует от учителя знаний об особенностях усвоения неслышащими учащимися учебного материала на различных этапах обучения. В связи с этим особое внимание уделяется отбору материала, подлежащего усвоению на уроке, выделению в нем главного, существенного. Учет этих факторов требует стимулирования произвольного и непроизвольного запоминания обучающимися образцов речевых высказываний при многократных, рассредоточенных во времени и обусловленных различными ситуациями повторениях. Важно формировать приемы опосредованного запоминания (использования картинок-опор, классификация, группировка материала), а также приемы мыслительной деятельности (сравнение, обобщение, конкретизация, отвлечение).
31. Принцип сознательности и активности в коррекционно-развивающей системе обучения неслышащих понимается как осознание обучающимися процесса учения, сознательное усвоение ими знаний. Реализация принципа будет направлена на сознательное и активное отношение к учению, на понимание изучаемого материала и умение выразить его в словесной речи, на сознательное применение знаний на практике.
32. Принцип наглядности и словесных средств обучения направлен на организацию наблюдений в целях накопления, систематизации и обобщения чувственных образов как основы формирования новых понятий, выводов, правил в учебно-воспитательном процессе. Наглядность облегчает познание многообразия конкретных явлений, предметов окружающего мира, обеспечивает связь между словом и образом, создает условия для развития наблюдательности, коррекции и развития восприятия и мышления.
33. Принцип деятельностного подхода отражает основную направленность современной системы обучения неслышащих обучающихся, в которой деятельность рассматривается как процесс формирования знаний, умений и навыков и как условие, обеспечивающее коррекционно-развивающую направленность формирования личности неслышащего. Важным условием принципа является создание положительного отношения к деятельности, базирующего на интересе. Оно возникает при условии положительного отношения к деятельности и достигается благодаря созданию положительных эмоций, связанных с выполняемой деятельностью.
34. Коммуникативная технология наиболее соответствует цели и принципам обучения жестовому языку. Рекомендуемая в качестве ведущей, коммуникативная технология удовлетворяет требованиям социальной адаптации.
35. Коммуникативная технология обеспечивает деятельностную реализацию приобретаемых знаний, использование и моделирование ситуаций, естественность условий для проявления всех оттенков переживаемых чувств. В процессе занятий обучающимся предоставляется возможность активной речевой практики: обыгрывание ситуаций с разными собеседниками, обсуждение проблемных ситуаций с решением речевых задач. Важная роль отводится актуализации собственного опыта.
36. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач, но не будут созданы при помощи традиционно применяемых средств.
37. Использование ИКТ позволяет индивидуализировать процесс обучения; повысить интерес к содержанию работы на уроке; активизировать познавательную деятельность обучающихся; развивать творческий потенциал.
38. ИКТ в учебном процессе используются дозировано с учетом работоспособности обучающихся.
39. Эффективность уроков в значительной мере зависит от разнообразия используемых учителем форм и методов. Это беседа (с уточнением определенных жестов, которые обучающиеся не знают) на социальные и личностно значимые темы, упражнения, игры, проблемные ситуации, практические задания. Особая роль отводится моделированию, позволяющему воссоздавать самые разнообразные (в том числе коммуникативные, речевые) ситуации с включением собеседников.
40. Для обучения обучающихся формулировать свои мысли более четко и выразительно, понимать высказывания на разговорном жестовом языке в полном соответствии с замыслом собеседника необходимо использовать такие методы и приемы, как ведение диалога, монологические выступления, разыгрывание сценок, беседы, просмотр видеофрагментов.
41. В учебный материал подбираются рифмованные тексты, стихи, чистоговорки, речевые игры.
42. На занятиях по жестовой речи организуется работа с книгой, газетой, журналом. Следует предлагать обучающимся такие тексты, которые доступны по содержанию. Обсуждение прочитанного строится таким образом, чтобы происходило развитие всех видов жестовой коммуникации: умение эмоционально рассказать (передать) содержание сообщения, собственных впечатлений; умение описать предметы, явления, человека; умение участвовать в диалоге (задавать вопросы, поддерживать собеседника, расспросить, убедить).
43. В процессе обучения жестовой речи осуществляется взаимосвязь с другими учебными предметами, особенно с предметами гуманитарного и языкового цикла.
44. Для развития диалогической и монологической речи с применением жестов на уроках учителем применяются следующие виды работ:
1) работа по картине (рассказать жестами, что изображено);
2) составление рассказов по заданию учителя с переводом на жесты;
3) устное описание и пересказ событий из жизни обучающихся;
4) описание предметов;
5) составление поздравлений, писем, записок и их жестовый перевод;
6) запись под диктовку несложных текстов (чтение с губ) с последующим переводом калькирующей жестовой речью;
7) подготовка выступлений перед ученической аудиторией;
8) инсценирование, ролевые, речевые игры.
45. Предлагая обучающимся упражнения, рассчитанные на обобщение знаний по грамматике и лексике, учитель решает одновременно задачи по уточнению и расширению словарного запаса, а также воспитанию у неслышащих обучающихся постоянного внимания к слову и предложению, что способствует развитию их речи.
46. В целях реализации коррекционно-развивающих задач, обучающимся будут предлагаться игры на развитие навыков общения, творческого воображения ("Придумай свой жест на слово…", "Изобрази предмет").
47. Дополнительному положительному эффекту в пополнении жестового словаря обучающихся способствует применение жестовой речи в различных формах внеурочной деятельности.
48. Перевод словесной речи на язык жестов является сложным процессом, так как многозначность и обобщенность слова с одной стороны и конкретность жеста с другой осложняют перевод. Чтобы обеспечить правильный и выразительный перевод учителю необходимо руководствоваться определенными правилами и пользоваться рядом приемов:
1) показ речевого жеста был правильным и четким;
2) жест был выразительным, подчинен смысловым паузам, смысловому ударению и логике речи, нельзя забывать о мимике лица, как средстве выразительности, которое в языке жестов является интонацией;
3) жестовый перевод сопровождаеться правильной артикуляцией;
4) необходимо включать в перевод дактилологию;
5) перевод был осознанным, а не механическим, максимально точным;
6) при переводе сохраняеться порядок слов в предложении;
7) необходимо знать мимический параллелизм, что делает жестовую речь образной;
8) встречаясь с пословицами, фразеологическими оборотами необходимо сначала дать дактильный перевод.
49. В систему отработки и закрепления изучаемых жестов учитель включает пять этапов:
1) первый этап – показ жеста, пояснение его особенности. Воспроизведение жеста учащимися, повторение, закрепление;
2) второй этап – нахождение сходства и различий в жестах. Это приучает быть внимательным к жесту, к точности его показа;
3) третий этап – выполнение упражнений, требующих подобрать жесты-антонимы. Например: утро – вечер; светлый – темный. Далее жесты включаются в короткие, на 2 – 3 слова, словосочетания: около дома, вдоль дороги;
4) четвертый этап – работа над фразой, сначала простой, потом более сложной. Здесь очень важным является перевод фраз, где одно и то же слово использовано в разных контекстах и требуется подобрать жесты, соответствующие смыслу данной конкретной фразы (многозначность жеста);
5) пятый этап – работа с текстами. В систему работы с текстами включены: составление рассказа на заданную тему, пересказ художественного текста, описание картины, иллюстрации, случая из жизни – в жестовой форме. В работу над текстами следует включать перевод стихотворений, так как это вырабатывает ритм, пластичность, эстетичность, эмоциональность жестовой речи.
50. Для развития культуры жестового языка и эмоций при чтении текстов учитель дает установку употреблять жесты естественно, выразительно.
51. Метод обучения жестовой речи будет определен аналитико-синтетическим, полисенсорным, концентрическим.
52. Рекомендуемые стратегии, технологии и методы обучения предмету "Жестовая речь":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, коммуникативная; критическая, контекстная;
2) технологии:
технология коммуникативного обучения;
технология личностно – ориентированного образования;
технология использования игровых методов;
технология обучения в сотрудничестве (командная, групповая работа);
технология разноуровневого обучения (дифференцированный подход);
информационно – коммуникационные технологии;
3) методы:
практический (упражнения, элементарный опыт);
наглядный (наблюдение, рассматривание, демонстрация учебных кинофильмов, телепередач, интернет-роликов);
словесный (объяснение, чтение, рассказ, обсуждение, беседа);
игровой (дидактическая игра, ролевая игра).
53. Реализация учебной программы по предмету "Жестовая речь" возможна в условиях владения учителем жестовым языком.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
54. Оценивание, проводимое учителем, является безотметочным. Оно направлено на устное оценочное суждение и текущее оценивание в рамках урока.
55. Оценка учебных успехов обучающихся носит описательный характер.
56. В конце каждой четверти 1 урок отводится на тематический контроль.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Жестовая речь"
57. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Жестовая речь" составляет:
1) в 4-классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
58. Начальный курс содержит основные сведения о жестовой речи, правила дактилирования и зрительного восприятия, речевые жесты в рамках обиходно-разговорной речи, объединенные по темам "Приветствие. Знакомство", "Человек. Родство. Семья", "Дом. Квартира", "Домашние вещи", "Посуда. Продукты", "Одежда. Обувь. Цвета", "Растения", "Время. Календарь", "Природа. Времена года", "Школа", "В мире животных", "Спорт и отдых", "Город", "Государство. Страна. Путешествие", "Профессия", "Эмоция. Чувство. Состояние", "Интеллектуальная деятельность", "Общение".
59. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет будет укомплектован соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
60. Содержание учебного предмета "Жестовая речь" включает два раздела: лингвистический и коммуникативный.
61. Лингвистический раздел определяет задачи и содержание формирования лингвистических знаний о жестовом языке как о знаковой системе, осознания лингвистических закономерностей жестового и словесного языков (в сравнительном аспекте).
62. Коммуникативный раздел позволяет в полной мере реализовать личностное ориентированное обучение с опорой на деятельностный подход. Концентрический принцип в использовании языкового материала позволяет амплифицировать содержание коммуникаций в связи с обсуждаемой тематикой. Материал данного раздела позволяет осмысливать и учитывать в речевой практике особенности грамматики и лексики жестового языка, представленные в лингвистическом разделе.
63. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты будут укомплектованы соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
64. Операциональное целеполагание позволит учителю управлять процессом познания обучающихся, осуществлять пошаговый контроль за усвоением материала, индивидуализировать процесс обучения.
65. Содержание учебного предмета:
1) содержание по предмету организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
Разделы | Подразделы |
1. Лингвистический | 1.1 Изучение структуры жестов |
1.2 Техника показа и перевода жестов | |
1.3 Жесты одноручные и двуручные | |
1.4 Жесты, обозначающие числа | |
1.5 Передача значений вопросов | |
1.6 Передача значений предлогов (предлоги места, направления, времени) | |
2. Коммуникативный | 2.1 Приветствие. Знакомство |
2.2 Школа | |
2.3. Учебные принадлежности. Школьная форма | |
2.4 Моя семья. Родственники | |
2.5 Общение | |
2.6 Гостеприимство | |
2.7 Эмоции и чувства | |
2.8 Национальные игры | |
2.9 Город. Транспорт | |
2.10 Дом. Квартира. Адрес | |
2.11 Время. Календарь | |
2.12 Природа. Времена года | |
2.13 Растения | |
2.14 В мире животных | |
2.15 Государство. Страна | |
2.16 Город. Село | |
2.17 Посуда | |
2.18 Блюда. Напитки | |
2.19 Продукты питания | |
2.20 Одежда, обувь, головные уборы | |
2.21 Работа, профессии | |
2.22 Спорт и отдых | |
2.23 Человек и здоровье |
2) в программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое показывает нумерацию учебной цели. Например, в долгосрочном плане, в кодировке 4.1.2.1: "4" - класс, "1" - раздел, "2" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
66. Программный материал расположен в такой последовательности, которая дает возможность обучающимся при изучении отдельных тем программы полнее усваивать основной жестовый словарь и приобретать навыки правильного дактильно–жестового перевода.
67. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания и последовательности изучения учебного материала каждого раздела, а также являются критериями оценивания достижений обучающихся:
1) лингвистический:
таблица 2
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будут: | |
1.1 Изучение структуры жестов | 4.1.1.1 знать структуру жеста и применять новые жесты |
1.2 Техника показа и перевода жестов | 4.1.2.1 владеть техникой показа и перевода жестов |
1.3 Жесты одноручные и двуручные | 4.1.3.1 дифференцировать жесты одноручные и двуручные |
1.4 Жесты, обозначающие числа | 4.1.4.1 знать и передавать жесты, обозначающие числа |
1.5 Передача значений вопросов | 4.1.5.1 передавать значения вопросов |
1.6 Передача значений предлогов (предлоги места, направления, времени) | 4.1.6.1 передавать значения предлогов (предлоги места, направления, времени) |
2) коммуникативный:
таблица 3
Подразделы | Цели обучения |
Обучающиеся будет: | |
2.1 Приветствие. Знакомство | 4.2.1.1 использовать речевой этикет в разных ситуациях общения |
2.2 Школа | 4.2.2.1 общаться жестами в рамках темы |
2.3 Учебные принадлежности. Школьная форма | 4.2.3.1 высказываться калькирующей жестовой речью на заданную тему |
2.4 Моя семья. Родственники |
4.2.4.1 кратко высказываться на жестовом языке о себе, своей семье, родственниках |
2.5 Общение | 4.2.5.1 осуществлять диалоги разного типа на жестовом языке: диалог-запрос информации, ответ-реакция, диалог-расспрос, диалог-обмен мнениями, диалог-побуждение к действию в рамках пройденных тем |
2.6 Гостеприимство |
4.2.6.1 участвовать в смоделированной ситуации по теме |
2.7 Эмоции и чувства |
4.2.7.1 понимать и воспроизводить эмоциональные проявления (страх, гнев, радость, обида, любовь, сомнение, удивление, интерес) |
2.8 Национальные игры |
4.2.8.1 знать жестовый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение |
2.9 Город. Транспорт |
4.2.9.1 участвовать в смоделированной ситуации |
2.10 Дом. Квартира. Адрес | 4.2.10.1 уметь рассказать о своҰм доме, своей квартире, называть свой адрес, применяя жестовый словарь по теме |
2.11 Время. Календарь | 4.2.11.1 знать и применять жесты, передающие временное значение (есть, было, будет, завтра, в прошлом году) |
2.12 Природа. Времена года | 4.2.12.1 устанавливать причинно-следственные связи в природе с применением в своей речи нового жестового словаря |
2.13 Растения | 4.2.13.1 вести диалог по содержанию просмотренного видеофильма |
2.14 В мире животных | 4.2.14.1 вести диалог по содержанию переведенного текста |
2.15 Государство. Страна |
4.2.15.1 выполнять тренировочные упражнения с помощью методических пособий |
2.16 Город. Село | 4.2.16.1 завершать высказывания по частично описанной жестами ситуации |
2.17 Посуда | 4.2.17.1 работать в парах по составлению текстов и их переводу |
2.18 Блюда. Напитки | 4.2.18.1 знать жестовый словарь через показ учителя и воспроизведение |
2.19 Продукты питания |
4.2.19.1 прямой и обратный перевод готовых и самостоятельно составленных текстов |
2.20 Одежда, обувь, головные уборы |
4.2.20.1 вести спонтанное жестовое общение в рамках темы |
2.21 Работа, профессии |
4.2.21.1 знать жестовый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение |
2.22 Спорт и отдых |
4.2.22.1 знать жестовый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение |
2.23 Человек и здоровье |
4.2.23.1 задавать вопросы по содержанию просмотренного видеосюжета |
68. Долгосрочный план:
1) 4 класс:
таблица 4
Сквозная тема | Подразделы |
Цели обучения |
1 четверть | ||
1. Моя Родина - Казахстан | 1.1 Изучение структуры жестов | 4.1.1.1 знать структуру жеста и применять новые жесты |
1.2 Техника показа и перевода жестов | 4.1.2.1 владеть техникой показа и перевода жестов | |
1.3 Жесты одноручные и двуручные | 4.1.3.1 дифференцировать жесты одноручные и двуручные | |
1.4 Жесты, обозначающие числа | 4.1.4.1 знать и передавать жесты, обозначающие числа | |
1.5 Передача значений вопросов | 4.1.5.1 передавать значения вопросов | |
1.6 Передача значений предлогов (предлоги места, направления, времени) | 4.1.6.1 передавать значения предлогов (предлоги места, направления, времени) | |
2.1 Приветствие. Знакомство | 4.2.1.1 использовать речевой этикет в разных ситуациях общения | |
2.3 Учебные принадлежности. Школьная форма | 4.2.3.1 высказываться калькирующей жестовой речью на заданную тему | |
2 четверть | ||
2. Человеческие ценности | 2.2 Школа | 4.2.2.1 общаться жестами в рамках темы |
2.3 Учебные принадлежности. Школьная форма | 4.2.3.1 высказываться калькирующей жестовой речью на заданную тему | |
2.5 Общение | 4.2.5.1 осуществлять диалоги разного типа на жестовом языке: диалог-запрос информации, ответ-реакция, диалог-расспрос, диалог-обмен мнениями, диалог-побуждение к действию в рамках пройденных тем | |
2.7 Эмоции и чувства |
4.2.7.1 понимать и воспроизводить эмоциональные проявления (страх, гнев, радость, обида, любовь, сомнение, удивление, интерес) | |
3. Культурное наследие | 2.4 Моя семья. Родственники |
4.2.4.1 кратко высказываться на жестовом языке о себе, своей семье, родственниках |
2.6 Гостеприимство |
4.2.6.1 участвовать в смоделированной ситуации по теме | |
2.10 Дом. Квартира. Адрес | 4.2.10.1 уметь рассказать о своҰм доме, своей квартире, называть свой адрес, применяя жестовый словарь по теме | |
3 четверть | ||
4. Мир профессий | 2.9 Город. Транспорт |
4.2.9.1 участвовать в моделированной ситуации |
2.11 Время. Календарь | 4.2.11.1 знать и применять жесты, передающие временное значение (есть, было, будет, завтра, в прошлом году) | |
2.12 Природа. Времена года | 4.2.12.1 устанавливать причинно-следственные связи в природе с применением в своей речи нового жестового словаря | |
2.13 Растения | 4.2.13.1 вести диалог по содержанию просмотренного видеофильма | |
2.14 В мире животных | 4.2.14.1 вести диалог по содержанию переведенного текста | |
2.20 Одежда, обувь, головные уборы |
4.2.20.1 вести спонтанное жестовое общение в рамках темы | |
2.21 Работа, профессии |
4.2.21.1 знать новый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение | |
5. Природные явления | 2.15 Государство. Страна |
4.2.15.1 выполнять тренировочные упражнения с помощью методических пособий |
2.16 Город. Село | 4.2.16.1 завершать высказывания по частично описанной жестами ситуации | |
6. Охрана окружающей среды | 2.8 Национальные игры |
4.2.8.1 знать жестовый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение |
4 четверть | ||
7. Путешествие в космос | 2.17 Посуда | 4.2.17.1 работать в парах по составлению текстов и их переводу |
2.18 Блюда. Напитки | 4.2.18.1 знать жестовый словарь через показ учителя и воспроизведение | |
2.19 Продукты питания |
4.2.19.1 прямой и обратный перевод готовых и самостоятельно составленных текстов | |
8. Путешествие в будущее | 2.22 Спорт и отдых |
4.2.22.1 знать жестовый словарь по теме через показ учителя и воспроизведение |
2.23 Человек и здоровье |
4.2.23.1 задавать вопросы по содержанию просмотренного видеосюжета | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 239-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 239-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – нашар еститін (кейіннен естімей қалған) білім алушылардың жас ерекшелік және типологиялық даму ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастыруымен байланыста тыңдалым мен айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын игеру процесінде функциональдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Бағдарламаның оқыту міндеттері:
1) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру;
2) оқушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын дамыту және сөздік қорын жандандыру;
3) сөйлеудің құрылымдық компоненттері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
4) жаһандық оқу дағдыларын дамыту, буындарды оқыту, сөздерді буындар бойынша оқу;
5) әріптік баспа және жазбаша әріптерін ажырата және каллиграфиялық жазуды үйрету, жазу дағдыларын қалыптастыру;
6) білім алушыларда дұрыс оқу қызметін қалыптастыру;
7) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
8) айналадағыларға тілектестік қарым-қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениетін және қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
9) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және өз сөзін жетілдіруге ұмтылу арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
10) қоршаған ортаны игеру арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушылардың білім берудің базалық құндылықтарын бойына сіңіру үшін негіз болып табылады: "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу".
5. Бағдарламаның түзету-дамыту міндеттері:
1) сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
2) ауызекі сөйлеуді және дұрыс айтылымды дамыту;
3) оқушылардың сөйлеу уәждемесін арттыру;
4) көрнекі-бейнелі және ауызша-логикалық ойлауды қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педогогикалық тәсілдер
6. Есту қабілетінің бұзылуы оқушылардың сөйлеу тіліне, барлық танымдық іс-әрекетінің даму барысына әсер етеді. Нашар еститін балаларда көбінесе сөйлеудің келесі бұзылыстары анықталады: айтылу кемшіліктері, шектеулі сөз қоры, сөздерді дұрыс түсінбеу және пайдаланбау, сөйлеудің грамматикалық құрылымының кемшіліктері (сөйлемнің дұрыс құрылмауы, сөйлемдегі сөздердің дұрыс сәйкес келмеуі), ауызша сөйлеуді шектеулі түсіну, оқылатын мәтінді шектеулі түсіну, ауызша сөйлеудің қиындықтары.
7. Мектепте оқытудың басында есту қабілеті нашар оқушылардың сөйлеу деңгейінің айырмашылығы айтарлықтай үлкен: сөйлеу примордиясының болуынан бастап жеке лексикалық-грамматикалық, фонетикалық және грамматикалық кемшіліктері бар салыстырмалы түрде қалыптасқан сөйлеуге дейін.
8. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері даму ерекшеліктерін ескеретін және білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген.
9. Жүйелілік қағидасы күрделі функционалды жүйе, ол тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттер ретінде психикалық даму идеясына негізделген.
10. Дамытушылық оқыту қағидасы баланың проксималды даму аймағында оқу міндеттерін қоюды қамтиды. Қағиданы жүзеге асыру мұғалімнің мүмкіндіктерін, ерекшеліктерін және оқушылардың оқу материалын игерудегі жетістіктерін үнемі зерделуіне негізделген.
11. Жүйелі-әрекеттік тәсіл білім алушының білімді дайын күйінде емес, мұғалім практикалық тұрғыда, кезең-кезеңімен ұйымдастырған, сөйлеу, жалпы оқу және пәндік-терминологиялық лексиканы түсіндірумен, пысықтаумен және нақтылаумен қол жетімді қызмет (бақылау, эксперимент, жаттығулар) арқылы алады.
12. Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл білім алушылардың жеке ерекшеліктерін (жас, физиологиялық, психологиялық, зияткерлік және білім беру қажеттіліктерін) ескере отырып, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруды білдіреді.
13. Сараланған тәсіл гетерогенді контингент жағдайында білім алушыларды сәтті оқыту үшін қолданылады, ол есту қабілетінің бұзылу дәрежесін, танымдық, сөйлеу дамуының ерекшеліктерін ескере отырып топтарға бөлуге және оқытуда әр түрлі көлемдегі, күрделіліктегі тапсырмаларды қолдануды, белсенділік қарқыны мен мұғалімнің көмегін өзгертуді қамтиді.
14. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл нашар еститін білім алушылардың сөйлеу әрекетін дамытудың жетекші қағидасы ретінде әрбір оқу пәнінің құралдарымен – әртүрлі оқу жағдайларында білім мен дағдылармен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс пайдалану ретінде қарастырылады.
15. Кешенді тәсіл әртүрлі саладағы мамандардың: невропатолог, сурдолог, психолог, отоларингологқа қажетті көмегі мен қолдауын қамтиды.
16. Арнайы педогогикалық процесте оқытудың полисенсорлық негізі қамтамасыз етіледі. Оқу процесіне: еріннен оқу дағдыларын дамыту бойынша жұмыс, оптикалық-акустикалық сөйлеу көріністерін дамытумен бірлікте сөйлеудің қозғалыс, кинестетикалық базасын қалыптастыратын сөйлеу техникасы бойынша арнайы жаттығулар, қалдық есту қабілетін дамыту және пайдалану бойынша жұмыс кіреді.
17. Нашар еститін білім алушыны оқыту үшін жазылым және оқылым – бұл тілді меңгерудің ең толық құралы, сонымен қатар танымдық белсенділікті дамыту құралы.
18. Әліппені оқыту дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер негізінде жүзеге асырылады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу дәйектілігі дыбыстардың айтылуын ассимиляциялау арқылы (тиісті дактильдік белгілер) және оларды есту арқылы ажырату мүмкіндігімен анықталады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу айтылымды қалыптастыру бағдарламасында көрсетілген ретпен жүзеге асырылады : п, а, м, т, о, с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, в, ф, з, ә, д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ, ғ, й, ы, ұ, э, х, ч, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ.
19. Келесідей дыбыстарды ауыстыруды пайдалана отырып, шамамен айтуға жол беріледі: ы, к, х, з, л, ж, г, қ, ғ, ң.
20. Оқу дағдыларын кезең-кезеңмен қалыптастыру міндеттерін біртіндеп күрделендіре отырып,сауаттылықты оқытудың әріптік кезеңінің төрт кезеңі бөлінеді. Бірінші кезеңде дыбыстар мен әріптер зертеледі: п, а, м, т, о. Екінші кезеңде - дыбыстар мен әріптер: с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә.Үшінші кезеңде – дыбыстар мен әріптер: д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ. Төртінші кезеңде -дыбыстар мен әріптер: ғ, й, ы, ұ, э, х, ч, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ.
21.Тыңдау және сөйлеу тапсырмаларының мысалдары:
1) дауысты және дауыссыз дыбыстардың сенсорлық белгілерін таңдау;
2) сөздерден жеке дыбыстарды таңдау;
3) есту-көру және сөйлеуді есту арқылы қабылдау (дыбыс, буын, сөз, сөйлем);
4) берілген дыбыс пен берілген буын саны бар сөздерді атау.
22. Оқу дағдыларын дамыту бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) сөздің лексикалық мағынасы бойынша жұмыс;
2) сөздермен ойындар;
3) тіректерді (таяқтарды, геометриялық пішіндерді, шапалақтарды, қадамдарды) пайдалана отырып, 2-3 күрделі сөздерді буындарға бөлу;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстарды тиісті түспен шартты белгілеу.
23. Жазу тапсырмаларының мысалдары:
1) Қол және саусақ қимылдарын үйлестіруді дамыту: саусақтарды жұдырыққа қысу және саусақтарды ашу, шарлармен ойындар, ілгектер, шертулер, сақиналар, саусақтарды бір-бірімен қарсы алу, моншақтарды байлау, байлау, өру, мозаикалық ойындар;
2) құраушы элементтерді анықтау мақсатында әріпті талдау;
3) сөздерді дыбыспен әріптік талдау және кейіннен жаза отырып, сөйлемдерді талдау;
4) дауысты дыбыстарды білдіретін фишкаларды әріптермен ауыстыру;
5) баспа үлгісінен сөздерді, сөйлемдерді көшіріп жазу;
6) тақтайшалардан тірек сөздер арқылы сөйлем құрастыру;
7) баспа әріптері бойынша жазу.
24. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар:
1) базалық АКТ дағдыларына сүйене отырып, АКТ мультимедиялық ресурстарын, интерактивті тақталарды және компьютерлерді пайдалану оқу процесін жаңғыртуға және жандандыруға, сондай-ақ білім алушылар мен педагог арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа ықпал етеді.
25. Білім алушылардың бұзылған функцияларын түзету мақсатында жеке есту аппараттары мен кохлеарлық импланттар қолданылады.
26. Бағдарламаның дидактикалық қамтамасыз етілуі:
1) жеке бөлінген Әліппе, макеттер, пәндік және сюжеттік суреттер, сурет салуға арналған керек-жарақтар, магниттік тақталар, кестелер, тапсырмалары бар карточкалар, дидактикалық ойындар, терілетін кенеп;
2) стендтерде немесе электрондық тасығыштарда, оқу режиміндегі қауіптер мен өзгерістер туралы ескертетін және аспаптардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын белгілейтін, баспа кестелері түрінде ұсынылған мәтіндік ақпараттың болуы.
27. Демонстрациялық және көрнекі құралдарға қойылатын талаптар:
1) заттар визуалды және тактильді тексеруге ыңғайлы, ашық түсті, дәстүрлі, оңай танылатын пішінде болуы керек және негізгі бөлшектер анық және түспен ерекшеленуі керек;
2) бейнеленетін заттарға тән белгілер дәл берілуі тиіс және модельде немесе макетте зат бөліктерінің дұрыс пропорциялары мен арақатынасын сақтау маңызды; адамды немесе жануарды бейнелейтін ойыншықтар дененің барлық бөліктерін және олардың дұрыс пропорционалдық арақатынасын беруі тиіс;
3) бастауыш сыныптарға арналған оқу кестелері монографиялық, эстетикалық, оқылатын және табиғи заттарды алмастырмауы керек, бірақ оларға қосымша ретінде қолданылады;
4) оқытудың дыбыс-бейне жазу құралдары білім алушылардың есту қабілетінің жоғалу дәрежесін, жас ерекшеліктерін ескереді және ақпаратты көру талдағышы арқылы беретін экрандық, экрандық-дыбыстық, бір мезгілде көру және есту талдағышына әсер ететін және есту органы арқылы ақпарат беретін дыбыстық құралдарды қамтиды.
28. Пәнаралық байланыс "Математика", "Түзету ырғағы", "Қоршаған әлеммен танысу", "Музыка", "Көркем еңбек", "Айтылымды қалыптастыру және естіп қабылдауды дамыту" пәндерімен орнатылады.
3-тарау. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің мазмұны
29. 0-сыныптағы пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 7 сағатты, барлығы 224 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
30. Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу бірліктері:
1) қазақ тілінің дыбыстары мен әріптерінің жүйесі;
2) тіл бірліктері: дыбыс, буын, сөз,сөйлем, мәтін,;
3) қазақ тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) орфографиялық және пунктуациялық нормалардың минимумы;
5) балалар көркем әдебиетінің шығармалары.
31. Бағдарламаның мазмұны. Оқу процесі кезеңдерге бөлінеді: әліппеге дейінгі, әліппелік, әліппеден кейінгі. Мектепке дейінгі сыныпта оқытудың әліппеге дейінгі кезеңі 91 сағат және оқытудың әліппелік кезеңі 133 сағат.
32. Әліппелік кезеңде 0-сыныпта келесі дыбыстар мен әріптер ретімен оқытылады:
1 кезең: п, а, м, т, о.
2 кезең: с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә.
3 кезең: д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ.
33. Әліппеге дейінгі кезеңі бірінші тоқсанда басталып,екінші тоқсанның қараша айымен аяқталады.Мұғалім сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып,тақырыппен танысуға арналған сағат санын дербес реттейді.
Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) 0-сыныпқа түскен білім алушыларды бастапқы зерделеу (жалпы және сөйлеу тілінің даму деңгейін анықтау);
2) оқуға деген қызығушылықты дамыту, мектептегі мінез-құлық ережелерін меңгеру;
3) есту қабілетін, ономатопея қабілетін дамыту;
4) тілдік қарым-қатынас дағдыларын үйрету;
5) сөйлеу туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру (сөз, сөйлем, буын, дыбыс);
6) фонематикалық қабылдауды, анализ, синтезді дамыту;
7) дыбысты дұрыс айтуды қалыптастыру;
8) ауызша сөйлеуді дамыту;
9) көру және кеңістіктік қабылдау түсініктерін қалыптастыру;
10) қол моторикасын дамыту, жазуды үйретуге дайындық;
11) оқу қызметінің дағдыларын қалыптастыру (оқу мақсатын қабылдау, іс-қимыл жоспарын ұстану, үлгіге бағдарлау, өзін-өзі бақылауды, өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру).
34. Әліппені оқытудың әріптік кезеңі екінші тоқсанда басталып,төртінші тоқсанда аяқталады. Мұғалім сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, дыбыспен және әріппен танысуға арналған сағат санын дербес реттейді.
35. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) Зерттелетін дыбыстардың дұрыс артикуляциясын игеру;
2) сөздік қорын кеңейту;
3) фонемалық процестердің дамуы (сөйлеу дыбыстарын қабылдау, берілген дыбыстың сөздегі орнын анықтау: бірінші,соңғы);
4) дауысты, дауыссыз дыбыстар, екпін ұғымдарынмен танысу;
5) зерттелген дыбыстарды әріптермен салыстыру;
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем ,мәтін);
7) дыбыстарды буындарға біріктіру, кері, тікелей ашық буындарды, меңгерілген буын құрылымдарынан сөздерді, қысқа сөйлемдерді жатқа оқу дағдыларын қалыптастыру;
8) қол жетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологтық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
9) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
10) ауыз әдебиеті мен көркем шығармалар туындылары арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу.
36. Бағдарлама мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым/есту-визуалды қабылдау және сөйлеу";
2) "Оқылым";
3) "Жазылым";
37. "Тыңдалым мен айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиді:
1) сараланған есту-көру және есту арқылы қабылдау;
2) тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну;
3) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру;
4) сөйлеудің әртүрлі бөліктерін, сөз тіркестерін қолдану;
5) тілдің негізгі грамматикалық заңдылықтарын практикалық меңгеру;
38. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиді:
1) сөздер мен сөйлемдерді оқу;
2) дыбыстар мен әріптерді білу;
3) сөзді дыбыстық- әріптік талдау;
4) сөздер мен сөйлемдерді аналитикалық оқу;
5) мәтінді талдау.
39. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиді:
1) жазуды меңгеруге дайындық;
2) графикалық, орфографикалық және каллиграфикалық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша жазу;
4) диктант жазу;
5) өздігінен жазу (таныс сөздер) ;
6) дұрыс жазу ережелерімен танысу және оларды қолдану.
40. Білім берудің базалық мазмұны.
41. "Тыңдалым мен айтылым" дыбысқа дейінгі кезең:
1) қоршаған ортаның дыбыстарын тыңдау және ажырату, тыңдау, сөйлеу дыбыстарын анық айту;
2) мұғалім мен оқушылардың сөзін тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну және дыбыс күшейткіш аппаратының көмегімен және онсыз, есту-көру немесе есту арқылы дыбысталатын сөзді бара бар қабылдау біліктерін қалыптастыру;
3) ұсынылған мәтіндегі ақпаратты түсіну, мәтіннің негізгі ойын анықтау, оның мазмұнын сұрақтар бойынша беру. Еріннен оқу. Ауызша-дактильді сөйлеуді түсіну;
4) фонетикалық ырғақ жүргізу арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
5) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру. Ауызша емес қарым-қатынас құралдарын (интонация, мимика, ым-ишара, позалар) қолдана отырып, сөйлесуді бастау, қолдау, аяқтау, назар аудару дағдыларын игеру;
6) екпінді, орфоэпиялық нормаларды және дұрыс интонацияны сақтай отырып, мәнерлеп және анық айту дағдыларын қалыптастыру;
7) оқу және тұрмыстық қарым-қатынас жағдайларында сөйлеу этикетінің нормаларын меңгеру (сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, Алғыс айту, өтініш білдіру);
8) сөздің мағынасы мен мәнін түсіне отырып, сөздік қорын кеңейту және сөзді мақсаты бойынша қолдану. Дактильді сөйлеуді сөздердің дыбыстық құрамын нақтылау үшін көмекші құрал ретінде пайдалану;
9) оқу міндетіне сәйкес ауызша монологиялық мәлімдемелерді практикалық меңгеру (сипаттау, баяндау, пайымдау);
10) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс).
Ескерту: мұғалім тыңдау көлемін өзі реттейді.
42. Тыңдалым мен айтылым, әліпбилі к кезең:
1) заттарды жіктеу және жалпылама сөздерді таңдау, сұрақтарға толық жауап бере білуді қалыптастыру;
2) сөйлеу этикеті сөздерін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту;
3) сөздің мағынасы мен мағынасын түсіну, сөзді мақсаты бойынша қолдану;
4) орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздердің айтылуы, сөздердегі екпіннің дұрыс қойылуы;
5) оқушыларды қызықтыратын және берілген тақырыптарға монологиялық және диалогтық формада сөйлем құрау білігін қалыптастыру;
6) тыңдалған/оқылған мәтінді қайта айту (иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары бойынша);
7) сюжеттік сурет бойынша, суреттер сериясы бойынша, берілген тақырыпқа сөйлемдер құрау;
8) мұғалімнің дауысынан қысқа өлеңдерді үйрену.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі: 30 сек. - 1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 10 сөзден 0,5 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса).
43. Оқылым, әліппеге дейінгі кезең:
1) жаһандық оқу дағдыларын дамыту (белгілерді ажырату және таңдау);
2) заттың сурет және сөзбен арақатынасы, "сөз" ұғымы;
3) орындалған әрекет бойынша сурет бойынша сөйлемдер құрау;
4) сөйлеудің интонациялық ұйымдастырылуын бақылау (сөйлемнің соңындағы интонация, хабарлама, сұрақ, леп), үзілістерді сақтау;
5) сөздің буындық құрылымының графикалық сызбасын құру, екпінді анықтау;
6) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
7) кейбір дауысты және дауыссыз дыбыстарды (а, у, м) сөздерден терминологияны пайдаланбай ажырату; осы дыбыстардан басталатын сөздерді тану және атау;
8) мұғалімнің оқыған мазмұны бойынша сұрақтарға иллюстрацияға сүйене отырып жауаптар;
9) "сөйлем" ұғымы, сөйлемнің шартты-графикалық схемасы; сөйлемді сөзге бөлу.
44. Оқылым, әліппе кезеңі (1, 2 және 3 кезеңдер):
1) зерттелетін дыбыстарды дұрыс және анық айту (1-кезең: п, а, м, т, о., 2- кезең: с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә, 3-кезең: д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ.);
2) осы дыбыстың сөзде болуын анықтау, оның сөздегі орнын анықтау: басында, соңында;
3) көрнекілікке сүйене отырып, берілген дыбысқа сөздерді іріктеу;
4) дыбыс пен әріптерді арақатынасы;
5) дыбыс пен әріптерді ажырату;
6) бірқатар дыбыстардан/әріптерден ұсынылған дыбысты/әріптерді таңдау;
7) әріптердің (бас, баспа) бейнелерін еске түсіру;
8) "буын" ұғымы; сөздерді буындарға бөлу және сөздерді буындарға бөліп айту;
9) дауысты және дауыссыз дыбыстардың шартты белгіленуі;
10) буынның (сөздің) графикалық дыбыстық моделінен үлгі-схемадағы дыбыстарды әріптермен белгілеуге көшу; буынның (сөздің) дыбыс әріптік моделін дауысты әріпке бағдарлай отырып "оқу" ;
11) меңгерілген дыбыстардан және әріптерден кері буындар құрастыру, бұл буындарды дауысты дыбыстардың ұзақ және қысқа айтылуымен оқи білу;
12) меңгерілген дыбыстардан және әріптерден тікелей ашық буындар құрастыру, оларды ұзақ және қысқа оқи білу, кері және тікелей ашық буындарды салыстыру, осы буындардан сөздерді оқу;
13) тікелей жабық буындарды құрастыру және оқу;
14) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерді интонациялау: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтірмен үзілістерді сақтау; бір сөйлемді екіншісінен бөлетін үзілістерді сақтау;
15) баланың жеке қарқынына сәйкес жылдамдықпен буынды оқу және толық сөздерді оқу;
16) иллюстрацияға сүйене отырып, оқылғанның мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар.
Ескерту: оқу материалының көлемі 2-3 сөзден және қысқа мәтіндерден (2-4 сөйлем) 2-3 сөйлемнен тұрады.
45. Жазу, әліппеге дейінгі кезең:
1) негізгі түстермен танысу, оларды ажырату;
2) заттардың көрсетілген тәртіппен орналасуы;
3) әріптердің графикалық бейнесіне ұқсайтын түрлі түсті жолақтардан сәйкестіктер орнату (н, ш, т);
4) жазу гигиенасы ережелерімен танысу; жазу кезінде дұрыс отырғызу, дәптердің орналасуы, қарындашты, қаламды дұрыс ұстау;
5) дәптер бетінің кеңістігінде (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар), оқулық бетінің кеңістігінде (беттің жоғарғы, төменгі жағында) бағдарлай білуді қалыптастыру;
6) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасының жаттығуларын, оның ішінде заттармен орындау; бояу, сурет салу, мозаикадан өрнек жасау, шаблон, трафарет бойынша соғу, контур бойынша сызу, нүктелер бойынша қосу, А4 форматындағы қағаздың сызылмаған парақтарындағы шектерді сақтай отырып, түрлі бағыттарда бояу және штрихтау, тақтада бормен жазу);
7) дәптерде ою-өрнекті сурет салу (түзу және кесінді сызықтардан тұратын жиектерді салу, қисық сызықтарды сызу, әріп пішініне ұқсас заттарды салу, таныс заттарды салу, түзу, қисық және кесінді сызықтардан жиектерді салу, геометриялық фигуралардан өрнектер салу, толқынды сызықтардан жиектерді салу);
8) әріптер элементтерінің жазулуы (тік таяқша, төменгі жағы дөңгелектелген тік таяқша, жоғарғы жағы дөңгелектелген тік таяқша, ілмек, жартылай сопақ, сопақ,бас әріптер элементтері);
9) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу.
46. Жазылым, әліппе кезеңі:
1) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: қолжазба әріптерінің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру;
2) кіші және үлкен әріптер мен олардың қосындыларының кері және түзу буындардағы, сөздердегі, сөйлемдердегі каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып жазу (жоғарғы, орта, төменгі үзбелі және үзбелі);
3) дыбыстық-әріптік талдаудан кейін жазылуы айтылымға сәйкес келмейтін әріптерді, буындарды, сөздерді қолжазба қарпінен өз бетінше көшіріп жазу;
4) 2-3 сөзден тұратын буындарды, сөздерді, сөйлемдерді бөлінген әліппенің әріптерінен құрастырғаннан кейін баспа қарпінен көшіріп жазу;
5) адамдардың есімдерінде бас әріпті жазу;
6) алдын ала дыбыс әріптік талдаудан кейін әріптерді, буындарды және жекелеген сөздерді диктант арқылы жазу;буын бойынша жазудың іс-әрекеттерін пысықтау;
7) сөйлемдерді ережелерді ескере отырып жазу: сөйлемнің басындағы бас әріп, сөйлемнің соңындағы нүкте, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
8) сөз бен сөйлем туралы бастапқы түсінік, "пән" және "сөз" ұғымдарының аражігін ажырату пән атауы ретінде;
9) сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, берілген сөздерден сөйлемдер құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің графикалық модельдерін құрастыру.
Ескерту. 1. І-жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: графикалық диктант – 1-3 таңба, әріптік диктант – 2-3 әріп, буындық диктант-3-4 буын. II-жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: графикалық диктант - 4-5 таңба, әріптік диктант – 4-7 әріп, буындық диктант – 5-6 буын.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
47. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімшені,төртінші сан –оқыту мақсатының нөмірленуін білдіреді. 0.1.2.1 кодында "0" - сынып, "1.2" - бөлім және бөлімше "1" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.
48. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
49. Осы оқу бағдарламасы қосымшаға сәйкес бастауыш білім беру деңгейінің "0" сыныбына арналған "Әліппе, Ана тілі" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
50. Бөлім мен тақырыптарды зерттеуге сағаттарды бөлу мұғалімнің қалауына қалдырылады.
Параграф 3. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту қазақ тілінде)
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 239-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
1. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1- сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі -Бағдарлама) "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына, "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты - нашар еститін (кейіннен естімей қалған) білім алушылардың даму ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастырумен өзара байланыста тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын меңгеру процесінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдайлар жасау.
3. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу, қарапайым нұсқауларды орындау қабілеттерін қалыптастыру;
2) білім алушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын дамыту және сөздік қорын жандандыру;
3) дактилологияны алфавиттік әріптерді көрсетумен қатар, сөйлеуді қабылдауды, сөздердің дыбыстық құрамын, сөйлеу дағдыларын қалыптастыру мен нақтылауды жеңілдету үшін қолдану;
4) сөйлеудің құрылымдық компоненттері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
5) жаһандық оқу,сөздерді буындар мен тұтас сөздер бойынша оқу дағдыларын дамыту;
6) алфавиттің баспа және жазбаша әріптерін ажырату және каллиграфиялық жазуды үйрету, жазу дағдыларын қалыптастыру;
7) білім алушыларда дұрыс оқу қызметті қалыптастыру;
8) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
9) басқалар мейірімді қарым-қатынас қалыптастыру,сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
10) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және өз сөзін жетілдіруге ұмтылу арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
11) қоршаған әлемді игеру арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Кең ауқымды дағдылармен органикалық бірлікте тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға:"қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім беру"білім берудің базалық құндылықтарын сіңіру үшін негіз болып болып табылады .
5. Бағдарламаның түзету-дамыту міндеттері:
1) сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
2) сөйлеу тілін және дұрыс айтылуын қалыптастыру;
3) білім алушылардың сөйлеу уәждемесін арттыру;
4) көрнекі-бейнелі және ауызша-логикалық ойлауды қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Есту қабілетінің бұзылуы оқушылардың барлық танымдық іс-әрекетінің даму барысына әсер етеді, сөйлеудің дамымауына әкеледі. Нашар еститін балалар көбінесе келесі сөйлеу бұзылыстарын анықтайды: айтылымдағы кемшіліктер,сөздердің шектеулі қоры,сөздерді дұрыс түсінбеу және сөздерді дұрыс қолданбау, сөйлеудің грамматикалық құрылымдағы кемшіліктері (сөйлемді дұрыс емес құру, сөйлемдегі сөздерді дұрыс үйлестірмеу), ауызша сөйлеуді шектеулі түсіну, оқылатын мәтінді шектеулі түсіну, ауызша қарым-қатынас қиындықтары.
7. Мектепте оқудың басында есту қабілеті нашар оқушының сөйлеу деңгейіндегі айырмашылықтар айтарлықтай өте үлкен:сөйлеу бүршіктерінің болуынан бастап жеке лексикалық-грамматикалық, фонетикалық және грамматикалық кемшіліктері бар салыстырмалы түрде қалыптасқан сөйлеуге дейін.
8. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері даму ерекшеліктерін ескеретін және білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін арнайы педагогика қағидаттарына негізделген.
9. Жүйелілік принципі күрделі функционалды жүйе ретінде, психикалық даму идеясына, тығыз өзара әрекеттесетін құрылымдық компоненттерге сүйенеді.
10. Дамытушылық оқыту принципі баланың жақын даму аймағында оқу міндеттерін қоюды қамтиды. Принципті іске асыру мұғалімнің оқушылардың оқу материалын игерудегі мүмкіндіктерін, ерекшеліктері мен жетістіктерін үнемі зерделеуіне негізделген .
11. Жүйелі-іс-әрекеттік тәсіл білім алушының білімді дайын күйінде емес, оны мұғалім кезең-кезеңімен ұйымдастырған практикалық, қол жетімді іс-әрекет (байқау,эксперимент, жаттығулар) түсініктеме беру, сөйлесу, жалпы білім беру және пәндік-терминологиялық лексиканы пысықтау және нақтылау арқылы өзі өндіретіндігінде.
12. Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл білім алушылардың жеке ерекшеліктерін (жас, физиологиялық, психологиялық, зияткерлік және білім беру қажеттіліктерін) ескере отырып, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруды білдіреді.
13. Дифференциалды тәcіл оқушыларды гетерогенді контингент жағдайында сәтті оқыту үшін қолданылады, бұл оқушыларды есту қабілетінің бұзылу дәрежесін,танымдық,сөйлеу дамуының ерекшеліктерін ескере отырып топтарға бөлуге және оқытуда әр түрлі көлемдегі, күрделіліктегі тапсырмаларды қолдануға,белсенділік қарқыны мен мұғалімнің көмек шарасын өзгертуге мүмкіндік береді.
14. Тілді оқытудың негізі бола отырып, коммуникативті тәсіл әр оқу пәні арқылы нашар еститін білім алушылардың сөйлеу әрекетін дамытудың жетекші қағидасы ретінде әрбір оқу пәнінің құралдарымен – әртүрлі оқу жағдайларында білім мен дағдылармен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс пайдалану ретінде қарастырылады.
15. Кешенді тәсіл әртүрлі саладағы мамандардың: невропатолог, сурдолог, психолог, отоларингологқа қажетті көмегі мен қолдауын қамтиды.
16. Арнайы педагогикалық процесте оқытудың полисенсорлық негізі қамтамасыз етіледі. Оқу процесіне: еріннен оқу дағдыларын дамыту бойынша жұмыс, оптикалық-акустикалық сөйлеу көріністерін дамытумен бірлікте сөйлеудің қозғалыс, кинестетикалық базасын қалыптастыратын сөйлеу техникасы бойынша арнайы жаттығулар, қалдық есту қабілетін дамыту және пайдалану бойынша жұмыс .
17. Нашар еститін білім алушылар үшін жазу және оқу – бұл тілді игерудің ең толық құралы, сонымен қатар танымдық белсенділікті дамыту құралы болып табылады.
18. Сауаттылықты оқыту дұрыс айтылатын дыбыстар мен сөздердің материалында жүзеге асырылады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу кезектілігі дыбыстардың айтылуын (тиісті дактильдік белгілер)ассимиляциялау және оларды есту арқылы ажырату мүмкіндігімен анықталады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу айтылымды қалыптастыру бағдарламасында көрсетілген ретпен жүзеге асырылады: п, а, м, т, о, с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, в, ф, з, ә, д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ, ғ, й, ы, ұ, э, х, ч, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ.
19. Келесі дыбыстарды алмастыра отырып, шамамен айтуға рұқсат етіледі:ы,с,а,ғ,щ,д,г,ж,р,ц.
20. Оқу дағдыларын кезең-кезеңмен қалыптастыру міндеттерін біртіндеп күрделендіре отырып, оқытудың әріптік кезеңін төрт кезеңге бөледі. Бірінші кезеңде дыбыстар мен әріптер зерттеледі: п, а, м, т, о. Екінші кезеңде - дыбыстар мен әріптер: с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә. Үшінші кезеңде – дыбыстар мен әріптер: д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ. Төртінші кезеңде-дыбыстар мен әріптер: ғ, й, ы, ұ, э, х, ч, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ .
21. Тыңдау және сөйлеу тапсырмаларының мысалдары:
1) дауысты және дауыссыз дыбыстардың сенсорлық белгілерін оқшаулау;
2) сөздерден жеке дыбыстарды оқшаулау;
3) сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдау (дыбыс, буын, сөз, сөйлем);
4) берілген буындар саны бар,берілген дыбысы бар сөздерді атау.
22. Оқу дағдыларын дамыту бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) сөздің лексикалық мағынасы бойынша жұмыс;
2) сөздермен ойындар;
3) тіректерді (таяқтарды, геометриялық пішіндерді, шапалақтарды, қадамдарды) пайдалана отырып, 2-3 күрделі сөздерді буындарға бөлу;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстарды тиісті түспен шартты белгілеу.
23. Жазу тапсырмаларының мысалдары:
1) қол және саусақтардың қимылын үйлестіруді дамыту: саусақтарды жұдырыққа қысу және саусақтарды ашу, доп ойындары, ілгектер, шертулер, сақиналар, саусақтарды бір-бірімен қарсы алу, моншақтарды байлау, байлау, өру, мозаикалық ойындар;
2) құраушы элементтерді анықтау мақсатында әріпті талдау;
3) сөздерді дыбыстық әріппен талдау және кейіннен жаза отырып, сөйлемдерді талдау;
4) дауысты дыбыстарды білдіретін фишкаларды әріптермен ауыстыру;
5) баспа үлгісінен сөздерді, сөйлемдерді көшіріп жазу;
6) тақтайшалардан тірек сөздер бойынша сөйлемдер құрау;
7) жадқа баспа әріптерімен жазу.
24. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар:
1) базалық АКТ дағдыларына сүйене отырып, мультимедиялық ресурстарды, интерактивті тақталарды және компьютерлерді пайдалану оқу процесін жаңғыртуға және жандандыруға, сондай-ақ білім алушылар мен педагог арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа ықпал етеді.
25. Білім алушылардың бұзылған функцияларын түзету және орнын толтыру мақсатында жеке есту аппараттары мен кохлеарлық импланттар қолданылады.
26. Бағдарламаны дидактикалық қамтамасыз ету:
1) жеке бөлінген әліпби, макеттер, тақырыптық және сюжеттік суреттер, сурет салуға арналған керек-жарақтар, магниттік тақталар, кестелер, тапсырмалары бар карточкалар, дидактикалық ойындар, теру кенептері;
2) стендтерде немесе электрондық тасығыштарда оқу режиміндегі қауіптер, өзгерістер туралы ескертетін және аспаптардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын белгілейтін баспа кестелері түрінде ұсынылған мәтіндік ақпараттың болуы.
27. Демонстрациялық және көрнекі құралдарға қойылатын талаптар:
1) заттар визуалды және сенсорлық тексеруге ыңғайлы, ашық түсті, дәстүрлі, оңай танылатын пішінді және негізгі бөлшектер анық және түспен ерекшеленуі керек;
2) бейнеленетін заттардың белгілері дәл берілуге тиіс және модельде немесе макетте заттың бөліктерінің дұрыс пропорциялары мен арақатынасын сақтау маңызды; адамды немесе жануарды бейнелейтін ойыншықтар дененің барлық бөліктерін және олардың дұрыс пропорционалдық арақатынасын беруі тиіс;
3) бастауыш сыныптарға арналған оқу кестелері монографиялық, эстетикалық, оқылатын және табиғи заттарды алмастырмауы керек, бірақ оларға қосымша ретінде қолданылады;
4) оқытудың дыбыс-бейне жазу құралдары білім алушылардың есту қабілетінің жоғалу дәрежесін, жас ерекшеліктерін ескереді және ақпаратты көру талдағышы арқылы беретін экрандық, ақпаратты көру және есту талдағышына бір мезгілде әсер ететін экрандық-дыбыстық, есту органы арқылы ақпарат беретін дыбыстық құралдарды қамтиды.
28. Пәнаралық байланыс "Математика", "Түзету ырғағы", "Қоршаған әлеммен танысу", "Музыка", "Көркем еңбек", "айтылымды қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәндерімен орнатылады.
3-тарау. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің мазмұны
29. 1-сыныптағы пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 7 сағатты, барлығы 231 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
30. Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу бірліктері:
1) орыс тілінің дыбыстары мен әріптерінің жүйесі;
2) тіл бірліктері: дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем, мәтін;
3) орыс тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) орфографиялық және пунктуациялық нормалардың минимумы;
5) аналитикалық оқуды үйрету;
6) балалар көркем әдебиетінің шығармалары.
31. Бағдарламаның мазмұны. Оқу процесі кезеңдерге бөлінеді: әліппеге дейінгі, әліппелік, әліппеден кейінгі .Бірінші сыныпта нөлдік сыныпта оқыған оқу материалын қайталау (Әліппеге дейінгі және әліппелік кезең 1 – ден 3-ке дейінгі кезеңдер) бірінші тоқсанда, екінші тоқсанда бөлінетін оқытудың әліппелік кезеңі және екінші жартыжылдық көлемінде әліппеден кейінгі кезең ұйымдастырылады.
32. Бірінші сыныптағы әліппелік кезеңде 4 кезеңнің дыбыстары мен әріптері оқытылады (п, а, м, т, о, с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә, д, ж, г , б, қ, ң, щ, ғ, й, ы, ұ, э, х, ч, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ).
33. Әліппелік кезеңі екінші тоқсанда оқытылады. Дыбыспен және әріппен танысуға арналған сағат санын мұғалім оқу материалын меңгеру деңгейіне, оқу мақсаттарына жеткізуге байланысты реттейді.
34. Әліппеге дейінгі кезең бірінші тоқсанда оқытылады. Мұғалім дыбыспен және әріппен танысу сағаттарының санын оқу материалын меңгеру деңгейіне,оқу мақсаттарына қол жеткізуге байланысты реттейді.
Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) білім алушылардың мүмкіндіктерін зерделеу (жалпы және сөйлеу тілінің даму деңгейін, 0-сыныпта қалыптасқан білім мен дағдылардың жай-күйін анықтау);
2) оқу қызметінің дағдыларын қалыптастыру;
3) сөйлеу қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру;
4) оқуға деген қызығушылықты дамыту және коммуникативтік дағдыларды үйрету;
5) сөйлеу туралы түсініктерді қалыптастыруды жалғастыру (дыбыс,буын, сөз,сөйлем );
6) есту зейінін дамыту және дыбысты дұрыс айтуды қалыптастыру;
7) фонематикалық қабылдауды, талдауды, жинақтауды дамыту;
8) жазу дағдыларын дамыту;
9) ауызша және жазбаша сөйлеуді дамыту.
35. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясын игеру;
2) сөздік қорын кеңейту;
3) фонематикалық процестерді дамыту (сөйлеу дыбыстарын қабылдау, берілген дыбыстың сөздегі орнын анықтау: бірінші, соңғы);
4) "дауысты", "дауыссыз дыбыстар", "екпін" ұғымдарымен танысу;
5) 0-сыныпта оқыған дыбыстар мен әріптерді қайталау;
6) зерттелген дыбыстарды әріптермен салыстыру, бас және кіші, баспа және жазба әріптерді ажырату;
7) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем, мәтін);
8) дыбыстарды буындарға біріктіру, кері, тікелей ашық буындарды, тікелей жабық буындарды, меңгерілген буын құрылымдарынан сөздерді, қысқа сөйлемдерді біркелкі оқу дағдыларын қалыптастыру;
9) қолжетімді сөйлеу деңгейінде біртұтас монологиялық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
10) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
11) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
12) әріптер,буындар,сөздер, сөйлемдер жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру.
Ескертпе: жазбаша жұмыстардың санын білім алушылардың меңгеру деңгейі мен қажеттіліктеріне байланысты мұғаліммен белгіленеді. Жазбаша жұмыстарды жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
36. Әліппеден кейінгі кезең бірінші сыныптың екінші жартыжылдығында жүзеге асырылады.
37. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) сөздердің мағынасын түсінуді тексере отырып, сөздерді және олардың буындарын дауыстап оқуды үйрету;
2) оқулық мәтіндерінің материалында тұтас сөздермен оқуға ауыса отырып,анық буын оқу дағдысын дұрыс қалыптастыру;
3) сөздердегі дыбыстардың дұрыс үйлесімімен, дыбыстарды бұрмаламай және жіберіп алмай,оқуды түсінумен шағын мәтіндерді оқуға үйрету;
4) таныс сөздердегі екпінді сақтау, нүктелердегі үзілістерді сақтау білігін қалыптастыру;
5) практикалық сөйлеу дағдыларын дамыту және ауызша жалпылауды қалыптастыру;
6) қолжетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологтық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
7) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
8) оқу және қарым-қатынас жағдайларын жасау негізінде сөйлеу этикетімен танысу;
9) ауыз әдебиеті мен көркем шығармалар туындылары арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу.
38. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым /есту-визуалды қабылдау және сөйлеу";
2) "Оқылым";
3) "Жазылым".
39. "Тыңдалым / есту-визуалды қабылдау және сөйлеу" бөлімі келесі бөлімдерді қамтиды:
1) сараланған есту-көру және есту арқылы қабылдау;
2) тыңдалған мәтіннің есту және есту-көру мазмұнын түсіну;
3) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық меңгеру;
4) сөйлеуде сөйлеудің әртүрлі бөліктерін, ауызша жалпылауды қолдану;
5) тілдің негізгі грамматикалық заңдылықтарын практикалық меңгеру.
40. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздер мен сөйлемдерді оқу;
2) дыбыстар мен әріптерді білу;
3) сөзді дыбыстық-әріптік талдау;
4) сөздер мен сөйлемдерді аналитикалық оқу;
5) мәтінді талдау.
41. "Жазылым" бөлімі келесідей кіші бөлімдерді қамтиды:
1) жазуды меңгеруге дайындық;
2) графикалық, орфографиялық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша хат;
4) диктант жазу;
5) дербес жазу (таныс сөздер);
6) емле ережелерімен танысу және оларды қолдану.
42. Білім берудің негізгі мазмұны.
43. "Тыңдалым/есту-визуалды қабылдау және сөйлеу" әліпеге дейінгі кезең:
1) қоршаған ортаның дыбыстарын тыңдау және ажырату, тыңдай білу, сөйлеу дыбыстарын анық айту;
2) мұғалім мен білім алушылардың сөздерін, аудио/бейнежазбаны тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру дағдыларын қалыптастыру;
3) ауызша емес қарым-қатынас құралдарын қолдану (интонация, мимика, ым-ишара, дене тұрысы);
4) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс)
5) артикуляциялық аппаратты фонетикалық ырғақ арқылы дамыту;
6) коммуникативтік мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын дамыту;
7) мұғалімнің ауызша тапсырмасы бойынша қарапайым тапсырмаларды орындау; өз өтініштері мен тілектерін білдіру;
8) әртүрлі заттарды атау және олардың негізгі қасиеттері бойынша сипаттамасы;
9) суреттер бойынша тақтайшаға сүйеніп әңгімелесу (мұғалімнің ұйымдастырушы көмегімен);
10) тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, тыңдалған/оқылған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру.
44. "Тыңдалым/есту-визуалды қабылдау және сөйлеу" әліппелік кезең:
1) мұғалім мен оқушылардың сөзін тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну және дыбыс күшейткіш аппаратураның көмегімен және оның көмегінсіз, есту-көру немесе есту арқылы дыбысталатын сөзді барабар қабылдау біліктерін қалыптастыру;
2) ұсынылған мәтіндегі ақпаратты түсіну, мәтіннің негізгі ойын анықтау, оның мазмұнын мәселелер бойынша беру. Еріннен оқу. Ауызша-дактильді сөйлеуді түсіну;
3) фонетикалық ырғақ жүргізу арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
4) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру. Ауызша емес қарым-қатынас құралдарын (интонация, мимика, ым-ишара, позалар) қолдана отырып, сөйлесуді бастау, қолдау, аяқтау, назар аудару дағдыларын игеру;
5) екпінді, орфоэпиялық нормаларды және дұрыс интонацияны сақтай отырып, мәнерлеп және анық айту дағдыларын қалыптастыру;
6) оқу және тұрмыстық қарым-қатынас жағдайларында сөйлеу этикетінің нормаларын меңгеру (сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш білдіру);
7) сөздің мағынасы мен мәнін түсіне отырып, сөздік қорын кеңейту және сөзді мақсаты бойынша қолдану. Дактильді сөзді сөздердің дыбыстық құрамын нақтылау үшін көмекші құрал ретінде пайдалану;
8) оқу міндетіне сәйкес ауызша монологиялық мәлімдемелерді практикалық меңгеру (сипаттау, баяндау, пайымдау);
9) әртүрлі заттарды атау және олардың негізгі қасиеттері бойынша сипаттамасы;
10) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, кідіріс).
Ескерту: мұғалім тыңдау көлемін дербес реттейді.
45. "Тыңдалым/есту-визуалды қабылдау және сөйлеу" әліппеден кейінгі кезең:
1) заттарды жіктеу және жалпылама сөздерді таңдау, сұрақтарға толық жауап бере білуді қалыптастыру;
2) сөйлеу этикеті сөздерін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту;
3) сөздің мағынасы мен мәнін түсіну, сөзді мақсаты бойынша қолдану;
4) орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздердің айтылуы, сөздердегі екпіннің дұрыс қойылуы;
5) оқушыларды қызықтыратын және берілген тақырыптарға монологиялық және диалогтық формада сөйлем құрау білігін қалыптастыру;
6) тыңдалған/оқылған мәтінді қайта айту (иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары бойынша);
7) сюжеттік сурет бойынша, суреттер сериясы бойынша, берілген тақырыпқа сөйлемдер құрау;
8) мұғалімнің дауысынан қысқа өлеңдерді үйрену.
Ескертпе: тыңдау материалының көлемі: 30 сек.-1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 10 сөзден 0,5 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса).
46. "Оқылым" әліппеге дейінгі кезең:
1) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
2) заттың суретпен және сөзбен арақатынасы, "сөз" ұғымы;
3) "буын" ұғымы; сөздерді буындарға бөлу және сөздерді буындар бойыншы тегіс айту;
4) тікелей жабық буындарды құрастыру және оқу;
5) терминологияны пайдаланбай дауысты және дауыссыз дыбыстардың шартты белгіленуі және ерекшеленуі;
6) сөздің дыбыстық формасын оның әріптік жазбасы бойынша айту (оқу) және керісінше (жазу);
7) "сөйлем" ұғымы, сөйлемнің шартты-графикалық сызбасы; сөйлемді сөзге бөлу;
8) орындалған іс-қимыл бойынша сурет бойынша сөйлемдер құрау.
47. "Оқылым" әліппе кезеңі:
1) 0-сыныпта оқыған дыбыстардың анық айтылуын бекіту (1-кезең - п, а, м, т, о. 2-кезең - с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә. 3-кезең - д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ);
2) үйретілетін дыбыстарды дұрыс және анық айту (4-кезеңде – ғ, й, ы, ұ, э, х, һ, я, ю, Ұ, ь, ъ.)
3) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
4) берілген дыбыстың сөзде болуын анықтау, оның сөздегі орнын анықтау: басында, соңында;
5) көрнекілікке сүйене отырып, берілген дыбысқа сөздерді іріктеу;
6) дыбыстың әріппен арақатынасы;
7) дыбыс пен әріптің айырмашылығы (дыбыстарды естиміз және айтамыз, әріптерді көреміз, жазамыз, оқимыз);
8) дыбыстар/әріптер қатарынан ұсынылған дыбысты/әріпті таңдау;
9) әріптердің (баспа ,жазба, бас) бейнелерін еске түсіру;
10) буынның (сөздің) графикалық дыбыстық моделінен үлгі-схемадағы дыбыстарды әріптермен белгілеуге көшу; буынның (сөздің) дыбыс әріптік моделін дауысты әріпке бағдарлай отырып "оқу" ;
11) меңгерілген дыбыстардан мен әріптерден кері буындар құрастыру, бұл буындарды дауысты дыбыстардың ұзақ және қысқа айтылуымен оқи білу;
12) меңгерілген дыбыстардан мен әріптерден ашық буындар құрастыру, оларды ұзақ және қысқа оқи білу, кері және тікелей ашық буындарды салыстыру, осы буындардан сөздерді оқу;
13) сөйлеуді интонациялық ұйымдастыруды сақтау (сөйлемнің соңындағы интонация, хабарлама, сұрақ, леп), үзілістерді және екпінді сақтау;
14) ъ,ь әріптерімен сөздер мен буындарды оқу;
15) оқудың негізгі түрлерін үйрету (бір қалыпты, бір буынды оқу, бір сөзбен оқу, саналы оқу);
16) иллюстрацияға сүйене отырып, мұғалімнің оқыған мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар.
Ескерту: оқу материалының көлемі 2-3 сөзден және қысқа мәтіндерден (5-6 сөйлем) 5-6 сөйлемді құрайды.
48. "Оқылым" әліппеден кейінгі кезең:
1) сөз бен сөйлемді ажырату;
2) қолжазба әріпінен сөздер мен қысқа сөйлемдерді оқуды үйрету;
3) тегіс буынды оқу және баланың жеке қарқынына сәйкес жылдамдықпен толық сөздерді оқу;
4) дыбыстарды бұрмаламай және жібермей, сөздердегі дыбыстардың дұрыс үйлесімімен оқу;
5) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерді интонациялау: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтірмен үзілістерді сақтау; бір сөйлемді екіншісінен бөлетін үзілістерді сақтау;
6) мазмұны жағынан қолжетімді, көлемі жағынан шағын мәтіндер мен өлеңдерді сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді саналы түрде оқу;
7) иллюстрацияға сүйене отырып, оқығанның мазмұны бойынша мұғалімнің сұрақтарына жауап беру;
8) тақтайшаға сүйеніп, әрекет етуші тұлғаларды және заттарды атай білу;
9) орфоэпиялық оқумен танысу (тұтас сөздермен оқуға көшу кезінде) - айтылымды оқыту бағдарламасында көрсетілген орфоэпия қағидаларын сақтау;
10) орфографиялық оқу (айту) диктантпен жазғанда және жазғанда өзін-өзі бақылау құралы ретінде;
11) хормен оқу дағдыларын қалыптастыру (дауыс күшін реттеу біліктерін пысықтау үшін);
12) шығарманың атауын анықтай білу, мәтінмен көрсетілген бетті таба білу;
13) оқылған мәтінге қажетті суреттерді, иллюстрацияларды іріктеу, таңдау және орналастыру;
14) оқылған бөліктердің мазмұнын үлгі бойынша/өз бетінше бейнелеу;
15) өлең мәтіндерімен таныстыру және оларды жатқа айту дағдыларын қалыптастыру, мағыналық үзілістерді сақтай отырып, бірге оқу (еліктеу бойынша).
Ескерту:
1. Сюжеттік суретті қоса алғанда, көркем шығарманың көлемі 0,3 – 0,5 бет (50-70 сөз);
2. Оқытылған қысқа өлеңдердің санын мұғалім өздігінен реттейді.
49. Жазылым, әліппеге дейінгі кезең:
1) жазу гигиенасы ережелерін сақтау; жазу кезінде дұрыс отырғызу, дәптердің орналасуы, қарындашты, қаламды дұрыс ұстау;
2) дәптер бетінің кеңістігінде (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); оқулық бетінің кеңістігінде (беттің жоғарғы, төменгі жағында) бағдарлай білуді қалыптастыру;
3) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасының жаттығуларын орындау);
4) әріптер элементтерін жазуды дамыту (түзу таяқша, төменгі жағында дөңгелектелген түзу таяқша, Ілмек, жартылай сопақ, сопақша,бас әріп элементтері);
5) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу;
6) 0-сыныпта оқыған әріптердің нақты емлесін бекіту (1-кезең: п, а, м, т, о. 2-кезең: с, у, н, е, л, ө, и, к, ү, ш, р, і, б, ф, з, ә. 3-кезең: д, ж, г, б, қ, ц, ң, щ).
50. "Жазылым" әліппе кезеңі:
1) дәптер бетінің кеңістігінде (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); оқулық бетінің кеңістігінде (беттің жоғарғы, төменгі жағында) бағдарлай білуді қалыптастыру;
2) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасы жаттығуларын орындау;
3) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу;
4) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: қолжазба әріптерінің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру;
5) каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып, кіші және бас әріптер мен олардың қосылыстарының (жоғарғы,орта, төмеңгі үзбелі және үзбей) кері және тікелей буындарда, сөздерде, сөйлемдерде жазылуы;
6) 2-3 сөзден тұратын буындарды, сөздерді, сөйлемдерді бөлінген әліппенің әріптерінен құрастырғаннан кейін баспа шрифтінен көшіріп жазу;
7) адамдардың есімдерінде бас әріпті жазу;
8) алдын ала дыбыс әріптік талдаудан кейін әріптерді, буындарды және жекелеген сөздерді диктант бойынша жазу; буындық жазудың іс-әрекеттерін пысықтау.
51. Жазылым, әліппеден кейінгі кезең:
1) түсінікті, ұқыпты жазуды меңгеру;
2) ережелерді ескере отырып, сөйлемдерді жазу: сөйлемнің басындағы бас әріп, сөйлемнің соңындағы нүкте, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
3) дыбыстық-әріптік талдаудан кейін жазылуы айтылуымен сәйкес келмейтін әріптерді, буындарды, сөздерді қолжазба шрифтінен өз бетінше көшіріп жазу;
4) таныс сөздердің қолжазба әріптерімен өз бетінше жазу;
5) берілген сөздерден сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдерді графикалық модельдеу;
6) емле ережелерімен танысу және оларды қолдану: сөздердің бөлек жазылуы; ысқырық дыбыстардан кейін дауысты дыбысты белгілеу (ча—ща, чу—щу, жи—ши);
7) сөздерді буындар бойынша дауыссыз дыбыстарсыз тасымалдау;
8) өз бетінше жазу дағдысын қалыптастыру: қысқа мәтіндерді көшіру, берілген тақырыпқа қарапайым сөйлемдерді құрастыру және жазу (мұғалімнің көмегімен анықтама үшін сөздерді пайдалану), сөздердің, сөйлемдердің жазылуын тексеру және қателерді түзету (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше);
9) сөздерді ажырату-заттардың, қоршаған әлем құбылыстарының атаулары; заттардың белгілерін білдіретін сөздер; сөйлеу кезіндегі, сөйлеу сәтіне дейінгі, сөйлегеннен кейінгі заттардың әрекеттерін білдіретін сөздер; бір затты, көптеген заттарды білдіретін сөздер; "ол" және "олар" сөздерімен байланысты сөздер.
Ескерту. 1. Мұғалім жазбаша жұмыс көлемін өзі реттейді.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі.
52. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны – негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны – оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 1.1.2.1 кодында: "1" - сынып, "2.1"- негізгі дағдылар, "1" – оқыту мақсатының реті.
53. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
54. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбына арналған "Әліппе, Ана тілі" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
55. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (қазақ тілінде оқыту)
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 240-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 240-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – нашар еститін (кейіннен естімей қалған) білім алушылардың даму ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастыруымен өзара байланыста тыңдалым мен айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын игеру процесінде функциональдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру;
2) оқушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын дамыту және сөздік қорын белсендіру;
3) сөйлеудің құрылымдық компоненттері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
4) жаһандық оқу дағдыларын, буындарды, сөздерді буындарға бөліп оқу;
5) алфавиттің баспа және жазбаша әріптерін ажыратуға және каллиграфиялық жазуға үйрету, жазу дағдыларын қалыптастыру;
6) білім алушыларда дұрыс оқырмандық қызметін қалыптастыру;
7) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
8) айналадағыларға мейірімді қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениеті және қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
9) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және өз сөзін жетілдіруге ұмтылу арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
10) қоршаған әлемді игеру арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Кең ауқымды органикалық дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға білім берудің базалық құндылықтарын: "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" бойына сіңіру үшін негіз болып табылады.
5. Бағдарламаның түзету-дамыту міндеттері:
1) сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
2) ауызекі сөйлеуді және дұрыс айтылымды қалыптастыру;
3) оқушылардың сөйлеу уәждемесін арттыру;
4) көрнекі-бейнелі және сөздік-логикалық ойлауды дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Есту қабілетінің бұзылуы оқушылардың барлық танымдық іс-әрекетінің даму барысына әсер етеді, сөйлеудің дамымауына әкеледі. Нашар еститін балаларда көбінесе сөйлеудің келесі бұзылыстарын анықтайды: айтылу кемшіліктері, шектеулі сөз қоры, сөздерді дұрыс түсінбеу және дұрыс пайдаланбау, сөйлеудің граммматикалық құрылымындағы кемшіліктері (сөйлемнің дұрыс құрылмауы, сөйлемдегі сөздердің дұрыс сәйкес келмеуі), ауызша сөйлеуді шектеулі түсіну, оқылатын мәтінді шектеулі түсіну, ауызша қарым-қатынастағы қиындықтар.
7. Мектепте оқытудың басында есту қабілеті нашар оқушылардың сөйлеу деңгейіндегі айырмашылықтар айтарлықтай үлкен: сөйлеу примордиясының болуынан бастап жеке лексикалық-грамматикалық, фонетикалық және грамматикалық кемшіліктері бар салыстырмалы түрде қалыптасқан сөйлеуге дейін.
8. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері даму ерекшеліктерін ескеретін және білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін арнайы педагогика қағидаларына негізделген.
9. Жүйелілік принципі құрылымдық компоненттері өзара тығыз әрекеттесетін күрделі функционалды жүйе ретіндегі психикалық даму идеясына сүйенеді.
10. Дамытушылық оқыту қағидасы баланың жақын арадағы даму аймағында оқу міндеттерін қоюды қамтиды. Принципті іске асыру мұғалімнің мектеп оқушыларының оқу материалын игерудегі мүмкіндіктерін, ерекшеліктері мен жетістіктерін тұрақты зерделеуіне негізделген.
11. Жүйелі-іс-әрекеттік тәсіл білім алушының білімді дайын күйінде емес, кезең-кезеңімен мұғалім ұйымдастырған практикалық, қол жетімді іс-әрекет (байқау, эксперимент, жаттығулар), түсініктеме беру, сөйлесу, жалпы білім беру және пәндік-терминологиялық лексиканы пысықтау және нақтылау арқылы өзі алуынан тұрады.
12. Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл білім алушылардың жеке ерекшеліктерін (жас, физиологиялық, психологиялық, зияткерлік және білім беру қажеттіліктерін) ескере отырып, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруды білдіреді.
13. Сараланған тәсіл гетерогенді контингент жағдайында білім алушыларды сәтті оқыту үшін қолданылады, ол есту қабілетінің бұзылу дәрежесін, танымдық, сөйлеу дамуының ерекшеліктерін ескере отырып білім алушыларды топтарға бөлуді және оқытуда әр түрлі көлемдегі, күрделіліктегі тапсырмаларды қолдануды, іс-әрекет қарқыны мен педагогтің көмек көрсету өлшемін өзгертуді қамтиды.
14. Коммуникативтік тәсіл тілге үйретудің оқытудың негізі бола отырып, нашар еститін білім алушылардың сөйлеу әрекетін дамытудың жетекші қағидасы ретінде әрбір оқу пәнінің құралдарымен – әртүрлі оқу жағдайларында білім мен дағдылармен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс пайдалану ретінде қарастырылады.
15. Кешенді тәсіл әртүрлі саладағы мамандардың: невропатолог, сурдолог, психолог, дәрігер-отоларингологтың қажетті көмегі пен қолдауын қамтиды.
16. Арнайы педогогикалық процесте оқытудың полисенсорлық негізі қамтамасыз етіледі. Оқу процесіне: еріннен оқу дағдыларын дамыту бойынша жұмыс, оптикалық-акустикалық сөйлеу көріністерін дамытумен бірлікте сөйлеудің қозғалыс, кинестетикалық базасын қалыптастыратын сөйлеу техникасы бойынша арнайы жаттығулар, қалдық есту қабілетін дамыту және пайдалану бойынша жұмыс кіреді.
17. Жазу және оқу нашар еститін білім алушыны оқыту үшін - тілді меңгерудің ең толық құралы, сонымен қатар танымдық әрекетті дамыту құралы болып табылады.
18. Әліппені оқыту дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер негізінде жүзеге асырылады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу дәйектілігі дыбыстардың айтылуын ассимиляциялау арқылы (тиісті саусақ таңбалары) және оларды есту арқылы ажырату мүмкіндігімен анықталады. Дыбыстар мен әріптерді оқыту айтылымды қалыптастыру бағдарламасында көрсетілген ретпен жүзеге асырылады: п, а, м, в, о, т, у, л, д, с, и, й, н, я, к, б, э, ы, ш, е, ч, Ұ, ь, з, ж, р, г, ф, ъ, ю, ц, щ, х.
19. Келесідей дыбыстарды ауыстыруды пайдалана отырып, шамамен айтуға жол беріледі: ы, ч, щ, д, г, ж, р, ц.
20. Оқу дағдыларын кезең-кезеңмен қалыптастыру міндеттерін біртіндеп күрделендіре отырып, сауаттылықты оқытудың әріптік кезеңінің төрт кезеңі бөлінеді. Бірінші кезеңде: п, а, м, в дыбыстары мен әріптері оқытылады. Екінші кезеңде - о, т, у, л, д, с, и, й, н дыбыстары мен әріптері. Үшінші кезеңде – я, к, б, э, ы дыбыстары мен әріптері. Төртінші кезеңде - ш, е, ч, Ұ, ь, з, ж, р, г, ф, ъ, ю, ц, щ, х дыбыстары мен әріптері.
21. Тыңдалым және айтылым тапсырмаларының мысалдары:
1) дауысты және дауыссыз дыбыстардың сенсорлық белгілерін бөлу;
2) сөздерден жеке дыбыстарды бөлу;
3) сөйлеуді (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) есту-көру және есту арқылы қабылдау;
4) берілген буындар саны бар, берілген дыбысы бар сөздерді атау.
22. Оқу дағдыларын дамыту бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) сөздің лексикалық мағынасы бойынша жұмыс;
2) сөздермен ойындар;
3) тіректерді (таяқтарды, геометриялық пішіндерді, шапалақтарды, қадамдарды) пайдалана отырып, 2-3 күрделі сөздерді буындарға бөлу;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстарды тиісті түспен шартты белгілеу.
23. Жазбаша тапсырмалардың мысалдары:
1) Қол және саусақ қозғалыстарын үйлестіруді дамыту: саусақтарды жұдырыққа қысу және саусақтарды ашу, доптармен ойындар, ілгектер, шертулер, сақиналар, саусақтарды бір-бірімен қарсы алу, моншақтарды байлау, байлау, өру, мозаикалық ойындар;
2) құраушы элементтерді анықтау мақсатында әріпті талдау;
3) сөздерді дыбыспен әріптік талдау және кейіннен жаза отырып, сөйлемдерді талдау;
4) дауысты дыбыстарды білдіретін фишкаларды әріптермен ауыстыру;
5) баспа үлгісінен сөздерді, сөйлемдерді көшіріп жазу;
6) тақтайшалардағы тірек сөздер бойынша сөйлем;
7) есте сақтау бойынша баспа әріптермен жазу.
24. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар:
1) базалық АКТ дағдыларына сүйене отырып, мультимедиялық ресурстарды, интерактивті тақталарды және компьютерлерді пайдалану оқу процесін жаңғыртуға және жандандыруға, сондай-ақ білім алушылар мен педагог арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа ықпал етеді.
25. Бұзылған функцияны түзету және өтеу мақсатында білім алушылар жеке есту аппараттары мен кохлеарлық импланттарды қолданылады.
26. Бағдарламаны дидактикалық қамтамасыз ету:
1) жеке бөлінген әліпби, макеттер, пәндік және сюжеттік суреттер, сурет салуға арналған керек-жарақтар, магниттік тақталар, кестелер, тапсырмалары бар карточкалар, дидактикалық ойындар, жиынтық суреттер;
2) стендтерде немесе электрондық тасығыштарда оқу режиміндегі қауіптер, өзгерістер туралы ескертетін және аспаптардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын белгілейтін баспа кестелері түрінде ұсынылған мәтіндік ақпараттың болуы.
27. Демонстрациялық және көрнекі құралдарға қойылатын талаптар:
1) заттар визуалды және сенсорлық тексеруге ыңғайлы, ашық түсті, дәстүрлі, оңай танылатын пішінді, ал негізгі бөлшектер айқын, нақты және ерекше түсті болуы керек;
2) бейнеленетін заттарға тән белгілер дәл берілуі тиіс және модельде немесе макетте зат бөліктерінің дұрыс пропорциялары мен арақатынасын сақтау маңызды; адамды немесе жануарды бейнелейтін ойыншықтар дененің барлық бөліктерін және олардың дұрыс пропорционалдық арақатынасын беруі тиіс;
3) бастауыш сыныптарға арналған оқу кестелері монографиялық, эстетикалық, оқылатын және табиғи заттарды алмастырмауы керек, бірақ оларға қосымша ретінде қолданылады;
4) оқытудың дыбыс-бейне жазу құралдары білім алушылардың есту қабілетінің жоғалу дәрежесін, жас ерекшеліктерін ескереді және ақпаратты көру талдағышы арқылы беретін экрандық, ақпаратты көру және есту талдағышына бір мезгілде әсер ететін экрандық-дыбыстық, есту органы арқылы ақпарат беретін дыбыстық құралдарды қамтиды.
28. Пәнаралық байланыс "Математика", "Түзету ырғағы", "Айналамен таныстыру", "Музыка", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәндерімен орнатылады.
3-тарау. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұны
29. 0-сыныптағы пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 7 сағатты құрайды,барлығы 224 сағат.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
30. Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу бірліктері:
1) орыс тілінің дыбыстары мен әріптерінің жүйесі;
2) тіл бірліктері: дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін;
3) орыс тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) орфографиялық және пунктуациялық нормалардың минимумы;
5) балалар көркем әдебиетінің шығармалары.
31. Бағдарламаның мазмұны. Оқу процесі: әліппеге дейінгі, әліппелік, әліппеден кейінгі кезеңдерге бөлінеді. 0-сыныпта оқытудың әліппеге дейінгі кезеңі ұйымдастырылады, оған 91 сағат және оқытудың әліппелік кезеңіне 133 сағат беріледі.
32. Әліппелік кезеңде 0-сыныпта келесі дыбыстар мен әріптер ретімен оқытылады:
1 кезең: п, а, м, в.
2 кезең: о, т, у, л, д, с, и, й, н.
3 кезең: я, к, б, э, ы.
33. Сауаттылықты оқытудың әліппеге дейінгі кезеңі бірінші тоқсанда басталып екінші тоқсанның қараша айында аяқталады. Мұғалім сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, тақырыппен танысуға арналған сағат санын дербес реттейді.
Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) 0-сыныпқа түскен білім алушыларды бастапқы зерделеу (жалпы және сөйлеу тілінің даму деңгейін анықтау);
2) оқуға деген қызығушылықты дамыту, мектептегі мінез-құлық ережелерін меңгеру;
3) есту қабілетін, дыбысқа еліктеу қабілетін дамыту;
4) тілдік қарым-қатынас дағдыларын үйрету;
5) сөйлеу туралы бастапқы түсініктерді (сөз, сөйлем, буын, дыбыс) қалыптастыру;
6) фонематикалық қабылдауды, талдауды, синтезді дамыту;
7) дыбысты дұрыс айтуды қалыптастыру;
8) ауызша сөйлеуді дамыту;
9) көріп қабылдау және кеңістікті қабылдау мен түсініктерді қалыптастыру;
10) қол моторикасын дамыту, жазуды үйретуге дайындық;
11) оқу қызметінің дағдыларын қалыптастыру (оқу мақсатын қабылдау, іс-қимыл жоспарын ұстану, үлгіге бағдарлау, өзін-өзі бақылауды, өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру).
34. Әліппе кезеңі екінші тоқсанда басталып, төртінші тоқсанда аяқталады. Мұғалім сынып оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, дыбыспен және әріппен танысуға арналған сағат санын дербес реттейді.
35. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясын игеру;
2) сөздік қорын кеңейту;
3) фонематикалық процестердің дамуы (сөйлеу дыбыстарын қабылдау, берілген дыбыстың сөздегі орнын анықтау: бірінші,соңғы);
4) "дауысты", "дауыссыз дыбыстар", "екпін" ұғымдарынмен танысу;
5) оқыған дыбыстарды әріптермен салыстыру;
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем, мәтін);
7) дыбыстарды буындарға біріктіру, кері, тікелей ашық буындарды, меңгерілген буын құрылымдарынан сөздерді, қысқа сөйлемдерді жатқа оқу дағдыларын қалыптастыру;
8) қол жетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологиялық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
9) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
10) ауыз әдебиеті мен көркем шығарма туындылары арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу.
36. Бағдарлама мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым/ естіп-көріп қабылдау және айтылым";
2) "Оқылым";
3) "Жазылым".
37. "Тыңдалым/ естіп-көріп қабылдау және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сараланған естіп-көру және есту арқылы қабылдау;
2) тыңдалған мәтіннің мазмұның түсіну;
3) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру;
4) сөйлеуде сөйлеудің әртүрлі бөліктерін, сөздік жалпылауды қолдану;
5) тілдің негізгі грамматикалық заңдылықтарын практикалық меңгеру.
38. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиді:
1) сөздер мен сөйлемдерді жаһандық оқу;
2) дыбыстар мен әріптерді білу;
3) сөзді дыбыстық-әріптік талдау;
4) сөздер мен сөйлемдерді аналитикалық оқу;
5) мәтінді талдау.
39. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жазуды меңгеруге дайындық;
2) графикалық, орфографикалық және каллиграфикалық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша жазу;
4) диктант жазу;
5) өзіндік жазу (таныс сөздер) ;
6) емле ережелерімен танысу және оларды қолдану.
40. Білім берудің базалық мазмұны.
41. "Тыңдалым/ естіп-көріп қабылдау және айтылым", әліппеге дейінгі кезең:
1) қоршаған шындықтың дыбыстарын тыңдау және ажырату, тыңдау, сөйлеу дыбыстарын анық айту; қоршаған шындықтың дыбыстарын тыңдау және ажырату, тыңдай білу, сөйлеу дыбыстарын анық айту
2) мұғалім мен білім алушылардың сөзін тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну және дыбыс күшейткіш аппаратураның көмегімен және онсыз, есту-көру немесе есту арқылы дыбысталатын сөзді барабар қабылдау біліктерін қалыптастыру;
3) ұсынылған мәтіндегі ақпаратты түсіну, мәтіннің негізгі ойын анықтау, оның мазмұнын сұрақтар бойынша жеткізу. Еріннен оқу. Ауызша-дактильді сөйлеуді түсіну;
4) фонетикалық ырғақ жүргізу арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
5) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру. Бейвербальді қарым-қатынас құралдарын (интонация, мимика, ым-ишара, қалып) қолдана отырып, сөйлесуді бастау, қолдау, аяқтау, назар аудару дағдыларын игеру;
6) екпінді, орфоэпиялық нормаларды және дұрыс интонацияны сақтай отырып, мәнерлеп және анық айту дағдыларын қалыптастыру;
7) оқу және тұрмыстық қарым-қатынас жағдайларында сөз әдебінің нормаларын (сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш білдіру) меңгеру;
8) сөздің мағынасы мен мәнін түсіне отырып, сөздік қорын кеңейту және сөзді мақсаты бойынша қолдану. Дактильді сөзді сөздердің дыбыстық құрамын нақтылау үшін көмекші құрал ретінде пайдалану;
9) оқу міндетіне сәйкес ауызша монологиялық мәлімдемелерді практикалық меңгеру (сипаттау, баяндау, пайымдау);
10) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, кідіріс).
Ескерту: мұғалім тыңдау көлемін өзі реттейді.
42. "Тыңдалым/ естіп-көріп қабылдау және айтылым", әліппе кезеңі:
1) заттарды жіктеу және жалпылама сөздерді таңдау, сұрақтарға толық жауап бере білуді қалыптастыру;
2) сөйлеу этикеті сөздерін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту;
3) сөздің мәні мен мағынасын түсіну, сөзді мақсаты бойынша қолдану;
4) орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздердің айтылуы, сөздердегі екпіннің дұрыс қойылуы;
5) оқушыларды қызықтыратын және берілген тақырыптарға монологтық және диалогтық формада сөйлем құрау білігін қалыптастыру;
6) тыңдалған/оқылған мәтінді (иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары бойынша) қайта айту;
7) сюжеттік сурет, берілген тақырыпқа сай суреттер сериясы бойынша сөйлемдер құрау;
8) мұғалімнің дауысынан қысқа өлеңдерді жаттау.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі: 30 сек. - 1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 10 сөзден 0,5 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса).
43. Оқылым, әліппеге дейінгі кезең:
1) жаһандық оқу дағдыларын дамыту (белгілерді ажырату және таңдау);
2) суреттегі затты сөзбен сәйкестендіру, "сөз" ұғымы;
3) сурет бойынша, орындалған әрекет бойынша сөйлемдер құрау;
4) сөйлеудің интонациялық ұйымдастырылуын бақылау (сөйлемнің соңындағы интонация, хабарлама, сұрақ, леп), кідірістерді сақтау;
5) сөздің буындық құрылымының графикалық сызбасын құру, екпінді анықтау;
6) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
7) кейбір дауысты және дауыссыз дыбыстарды (а, у, м) сөздерден терминологияны пайдаланбай ажырату; осы дыбыстардан басталатын сөздерді тану және атау;
8) мұғалімнің оқыған мазмұны бойынша сұрақтарға иллюстрацияға сүйене отырып жауап беру;
9) "сөйлем" ұғымы, сөйлемнің шартты-графикалық кестесі; сөйлемді сөзге бөлу.
44. Оқылым, әліппе кезеңі (1, 2 және 3 кезеңдер):
1) Зерттелетін дыбыстарды дұрыс және анық айту (1 кезең: п, а, м, в, 2 кезең: о, т, у, л, д, с, и, й, н, 3 кезең: я, к, б, э, ы.);
2) Осы дыбыстың сөзде болуын анықтау, оның сөздегі орнын (басында, соңында) анықтау:
3) көрнекілікке сүйене отырып, берілген дыбысқа сөздерді іріктеу;
4) дыбысты әріппен сәйкестендіру;
5) дыбыс пен әріптерді ажырату;
6) дыбыстар/әріптер қатарынан ұсынылған дыбысты/әріптерді таңдау;
7) әріптердің (баспа, үлкен, бас әріптер) бейнелерін еске түсіру;
8) "буын" ұғымы; сөздерді буындарға бөлу және сөздерді буындар бойынша созып айту;
9) дауысты және дауыссыз дыбыстардың шартты белгіленуі;
10) буынның (сөздің) графикалық дыбыстық моделінен үлгі-схемадағы дыбыстарды әріптермен белгілеуге көшу; буынның (сөздің) дыбыс әріптік моделін дауысты әріпке бағдарлай отырып "оқу";
11) меңгерілген дыбыстар мен әріптерден кері буын құрастыру, бұл буындарды дауысты дыбыстарды созып және қысқа айтумен оқи білу;
12) меңгерілген дыбыстар мен әріптерден тікелей ашық буындар құрастыру, оларды созып және қысқа оқи білу, кері және тікелей ашық буындарды салыстыру, осы буындардан сөздерді оқу;
13) тікелей жабық буындарды құрастыру және оқу;
14) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерді интонациялау: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтірмен кідірістерді сақтау; бір сөйлемді екіншісінен бөлетін кідірістерді сақтау;
15) баланың жеке қарқынына сәйкес жылдамдықпен баяу буындап оқу және толық сөздерді оқу;
16) иллюстрацияға сүйене отырып, оқылғанның мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар.
Ескерту: оқу материалының көлемін 2-3 сөзден тұратын 2-3 сөйлем және буындарған бөлінген қысқа мәтіндерден (2-4 сөйлем) құрайды.
45. Жазылым, әліппеге дейінгі кезең:
1) негізгі түстермен танысу, оларды ажырату;
2) заттардың көрсетілген тәртіппен орналасуы;
3) әріптердің графикалық бейнесіне (н, ш, т) ұқсайтын түрлі түсті жолақтарды жасау;
4) жазу гигиенасы ережелерімен танысу; жазу кезінде дұрыс отырғызу, дәптердің орналасуы, қарындашты, қаламды дұрыс ұстау;
5) дәптер бетінің кеңістігін (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); оқулық бетінің кеңістігін (беттің жоғарғы, төменгі жағы) бағдарлай білуді қалыптастыру;
6) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасының, оның ішінде заттармен жаттығуларды орындау; бояу, сурет салу, мозаикадан өрнек жасау, шаблон, трафарет бойынша айналдырып сызу, контур бойынша айналдырып сызу, нүктелерді қосу, А4 форматындағы қағаздың сызылмаған парақтарындағы шектерді сақтай отырып, түрлі бағыттарда бояу және штрихтау, тақтада бормен жазу);
7) дәптерде ою-өрнекті сурет салу (түзу және кесінді сызықтардан тұратын жиектерді салу, қисық сызықтарды сызу, әріп пішініне ұқсас заттарды салу, таныс заттарды салу, түзу, қисық және кесінді сызықтардан жиектерді салу, геометриялық фигуралардан өрнектер салу, толқынды сызықтардан жиектерді салу);
8) әріптер элементтерінің жазылуы (тік таяқша,төменгі жағы дөңгелектелген және жоғарғы жағы дөңгелектелген тік таяқша, ілмек, жартылай сопақша, сопақша, бас әріптер элементтері);
9) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу.
46. Жазылым, әліппе кезеңі:
1) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: қолжазба әріптерінің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру;
2) кіші және үлкен әріптер мен олардың қосындыларының (жоғарғы, орта, төменгі үзбелі және үзбелі) кері және түзу буындардағы, сөздердегі, сөйлемдердегі каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып жазылған жазылымы;
3) дыбыстық-әріптік талдаудан кейін жазылуы айтылымға сәйкес келмейтін әріптерді, буындарды, сөздерді қолжазба қәрпінен өз бетінше көшіріп жазу;
4) 2-3 сөзден тұратын буындарды, сөздерді, сөйлемдерді бөлінген әліпби әріптерінен құрастырғаннан кейін баспа қәрпінен көшіріп жазу;
5) адамдар есімдерін бас әріппен жазу;
6) алдын ала дыбыс әріптік талдаудан кейін әріптерді, буындарды және жекелеген сөздерді айтуға арналған жазылым; алдын ала дыбыстық әріптік талдаудан кейін әріптерді, буындарды және жекелеген сөздерді диктанттауға арналған жазылым; буыннан кейінгі жазылым іс-әрекеттерін пысықтау;
7) сөйлемдерді ережелерге сәйкес жазу: сөйлемнің басындағы бас әріп, сөйлемнің соңындағы нүкте, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
8) сөз бен сөйлем туралы бастапқы түсінік, "зат" және "сөз" ұғымдарын заттың атауы ретінде ажырату;
9) сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, берілген сөздерден сөйлемдер құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің графикалық модельдерін құрастыру.
Ескерту. 1. І-жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: графикалық диктант – 1-3 таңба, әріптік диктант – 2-3 әріп, буындық диктант-3-4 буын. II-жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: графикалық диктант - 4-5 таңба, әріптік диктант – 4-7 әріп, буындық диктант – 5-6 буын.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
47. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан – оқыту мақсатының нөмірленуін білдіреді. 0.1.2.1 кодында "0" - сынып, "1.2" - бөлім және бөлімше "1" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.
48. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
49. Осы оқу бағдарламасы қосымшаға сәйкес бастауыш білім беру деңгейінің 0-сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
50. Бөлім мен тақырыптарды оқытуға сағаттарды бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту орыс тілінде)
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 240-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты - нашар еститін (кейіннен естімей қалған) білім алушылардың даму ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастырумен өзара байланыста тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын игеру процесінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру, қарапайым нұсқауларды орындау;
2) оқушылардың ауызекі сөйлеу дағдыларын дамыту және сөздік қорын белсендіру;
3) сөйлеуді қабылдауды, сөздердің дыбыстық құрамын жеңілдету, айтылым дағдыларын қалыптастыру және нақтылау үшін әліпбилік әріптерді көрсетумен бір мезгілде дактилологияны пайдалануға жол берілмейді;
4) сөйлеудің құрылымдық компоненттері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) жайлы қарапайым түсінігін қалыптастыру;
5) жаһандық оқу дағдыларын, сөздерді буындап оқу және тұтас сөздерді оқу дағдыларын дамыту;
6) алфавиттің баспа және жазбаша әріптерін ажырату және каллиграфиялық жазуды үйрету, жазу дағдыларын қалыптастыру;
7) білім алушыларда дұрыс оқырмандық іс-әрекетті қалыптастыру;
8) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
9) айналадағыларға мейірімді қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениетін және қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
10) танымдық қызығушылықты қалыптастыру және өз сөзін жетілдіруге ұмтылу арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту;
11) қоршаған әлемді игеру арқылы оқытылатын тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту.
4. Кең ауқымды органикалық дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға білім берудің базалық құндылықтарын: "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" бойына сіңіру үшін негіз болып табылады.
5. Бағдарламаның түзету-дамыту міндеттері:
1) сөйлеуді есту-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
2) ауызекі сөйлеуді және дұрыс айтылымды қалыптастыру;
3) оқушылардың сөйлеу уәждемесін арттыру;
4) көрнекі-бейнелі және сөздік-логикалық ойлауды дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Есту қабілетінің бұзылуы оқушылардың барлық танымдық іс-әрекетінің даму барысына әсер етеді, сөйлеудің дамымауына әкеледі. Нашар еститін балаларда көбінесе сөйлеудің келесі бұзылыстарын анықтайды: айтылу кемшіліктері, шектеулі сөз қоры, сөздерді дұрыс түсінбеу және дұрыс пайдаланбау, сөйлеудің грамматикалық құрылымындағы кемшіліктер (сөйлемнің дұрыс құрылмауы, сөйлемдегі сөздердің дұрыс сәйкес келмеуі), ауызша сөйлеуді шектеулі түсіну, оқылатын мәтінді шектеулі түсіну, ауызша қарым-қатынастағы қиындықтар.
7. Мектепте оқытудың басында есту қабілеті нашар оқытушының сөйлеу деңгейіндегі айырмашылықтар айтарлықтай үлкен: сөйлеу примордиясының болуынан бастап жеке лексикалық-грамматикалық, фонетикалық және грамматикалық кемшіліктері бар салыстырмалы түрде қалыптасқан сөйлеуге дейін.
8. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері даму ерекшеліктерін ескеретін және білім алушылардың ерекше білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін арнайы педагогика қағидаларына негізделген.
9. Жүйелілік принципі құрылымдық компоненттері өзара тығыз әрекеттесетін күрделі функционалды жүйе ретіндегі психикалық даму идеясына сүйенеді.
10. Дамытушылық оқыту қағидасы баланың жақын арадағы даму аймағында оқу міндеттерін қоюды қамтиды. Принципті іске асыру мектеп оқушыларының оқу материалын игерудегі мүмкіндіктерін, ерекшеліктері мен жетістіктерін мұғалімнің тұрақты зерделеуіне негізделген.
11. Жүйелі-іс-әрекеттік тәсіл білім алушының білімді дайын күйінде емес, кезең-кезеңімен мұғалім ұйымдастырған практикалық, қол жетімді іс-әрекет (байқау, эксперимент, жаттығулар), түсініктеме беру, сөйлесу, жалпы білім беру және пәндік-терминологиялық лексиканы пысықтау және нақтылау арқылы өзі алуынан тұрады.
12. Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл білім алушылардың жеке ерекшеліктерін (жас, физиологиялық, психологиялық, зияткерлік және білім беру қажеттіліктерін) ескере отырып, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруды білдіреді.
13. Сараланған тәсіл гетерогенді контингент жағдайында білім алушыларды сәтті оқыту үшін есту қабілетінің бұзылу дәрежесін, танымдық, сөйлеу дамуының ерекшеліктерін ескере отырып, топтарға бөлуді және оларды оқытуда әр түрлі көлемдегі, күрделіліктегі тапсырмаларды қолдануды, іс-әрекет қарқыны мен педагогтің көмек көрсету өлшемін өзгертуді қамтиды.
14. Коммуникативтік тәсіл тілге үйретудің оқытудың негізі бола отырып, нашар еститін білім алушылардың сөйлеу әрекетін дамытудың жетекші қағидасы ретінде әрбір оқу пәнінің құралдарымен – әртүрлі оқу жағдайларында білім мен дағдылармен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс пайдалану ретінде қарастырылады.
15. Кешенді тәсіл әртүрлі саладағы мамандардың: невропатолог, сурдолог, психолог, дәрігер-отоларингологтың қажетті көмегі пен қолдауын қамтиды.
16. Арнайы педагогикалық процесте оқытудың полисенсорлық негізі қамтамасыз етіледі. Оқу процесіне: еріннен оқу дағдыларын дамыту бойынша жұмыс, оптикалық-акустикалық сөйлеу көріністерін дамытумен бірлікте сөйлеудің қозғалыс, кинестетикалық базасын қалыптастыратын сөйлеу техникасы бойынша арнайы жаттығулар, қалдық есту қабілетін дамыту және пайдалану бойынша жұмыс кіреді.
17. Жазу және оқу нашар еститін білім алушыны оқыту үшін - тілді меңгерудің ең толық құралы, сонымен қатар танымдық әрекетті дамыту құралы болып табылады.
18. Әліппені оқыту дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер негізінде жүзеге асырылады. Дыбыстар мен әріптерді зерттеу дәйектілігі дыбыстардың айтылуын ассимиляциялау арқылы (тиісті саусақ таңбалары) және оларды есту арқылы ажырату мүмкіндігімен анықталады. Дыбыстар мен әріптерді оқыту айтылымды қалыптастыру бағдарламасында көрсетілген ретпен жүзеге асырылады.
19. Келесідей дыбыстарды ауыстыруды пайдалана отырып, шамамен айтуға жол беріледі: ы, ч, щ, д, г, ж, р, ц.
20. Оқу дағдыларын кезең-кезеңмен қалыптастыру міндеттерін біртіндеп күрделендіре отырып, сауаттылықты оқытудың әріптік кезеңінің төрт кезеңі бөлінеді. Бірінші кезеңде: п, а, м, в дыбыстары мен әріптері оқытылады. Екінші кезеңде - о, т, у, л, д, с, и, й, н дыбыстары мен әріптері. Үшінші кезеңде – я, к, б, э, ы дыбыстары мен әріптері. Төртінші кезеңде - ш, е, ч, Ұ, ь, з, ж, р, г, ф, ъ, ю, ц, щ, х дыбыстары мен әріптері.
21. Тыңдалым және айтылым тапсырмаларының мысалдары:
1) дауысты және дауыссыз дыбыстардың сенсорлық белгілерін бөлу;
2) сөздерден жеке дыбыстарды бөлу;;
3) сөйлеуді (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) есту-көру және есту арқылы қабылдау;
4) берілген буындар саны, берілген дыбысы бар сөздерді атау.
22. Оқу дағдыларын дамыту бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) сөздің лексикалық мағынасы бойынша жұмыс;
2) сөздермен ойындар;
3) тіректерді (таяқтарды, геометриялық пішіндерді, шапалақтарды, қадамдарды) пайдалана отырып, 2-3 күрделі сөздерді буындарға бөлу;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстарды тиісті түспен шартты белгілеу.
23. Жазу тапсырмаларының мысалдары:
1) Қол және саусақ қозғалыстарын үйлестіруді дамыту: саусақтарды жұдырыққа қысу және саусақтарды ашу, шарлармен ойындар, ілгектер, шертулер, сақиналар, саусақтарды бір-бірімен қарсы алу, моншақтарды байлау, байлау, өру, мозаикалық ойындар;
2) құраушы элементтерді анықтау мақсатында әріпті талдау;
3) сөздерді дыбыспен әріптік талдау және кейіннен жаза отырып, сөйлемдерді талдау;
4) дауысты дыбыстарды білдіретін фишкаларды әріптермен ауыстыру;
5) баспа үлгісінен сөздерді, сөйлемдерді көшіріп жазу;
6 кестеден тірек сөздер бойынша ұсыныс жасау;
7) есте сақтау бойынша баспа әріптермен жазу.
24. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар:
1) базалық АКТ дағдыларына сүйене отырып, мультимедиялық ресурстарды, интерактивті тақталарды және компьютерлерді пайдалану оқу процесін жаңғыртуға және жандандыруға, сондай-ақ білім алушылар мен педагог арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа ықпал етеді.
25. Бұзылған функцияны түзету және өтеу мақсатында білім алушылар жеке есту аппараттары мен кохлеарлық импланттарды қолданады.
26. Бағдарламаны дидактикалық қамтамасыз ету:
1) жеке бөлінген әліпби, макеттер, пәндік және сюжеттік суреттер, сурет салуға арналған керек-жарақтар, магниттік тақталар, кестелер, тапсырмалары бар карточкалар, дидактикалық ойындар, терілетін кенеп;
2) стендтерде немесе электрондық тасығыштарда оқу режиміндегі қауіптер, өзгерістер туралы ескертетін және аспаптардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын белгілейтін баспа кестелері түрінде ұсынылған мәтіндік ақпараттың болуы.
27. Демонстрациялық және көрнекі құралдарға қойылатын талаптар:
1) заттар визуалды және сенсорлық тексеруге ыңғайлы, ашық түсті, дәстүрлі, оңай танылатын пішінді, ал негізгі бөлшектер айқын, нақты және ерекше түсті болуы керек;
2) бейнеленетін заттарға тән белгілер дәл берілуі тиіс және модельде немесе макетте зат бөліктерінің дұрыс пропорциялары мен арақатынасын сақтау маңызды; адамды немесе жануарды бейнелейтін ойыншықтар дененің барлық бөліктерін және олардың дұрыс пропорционалдық арақатынасын беруі тиіс;
3) бастауыш сыныптарға арналған оқу кестелері монографиялық, эстетикалық, оқылатын және табиғи заттарды алмастырмауы керек, бірақ оларға қосымша ретінде қолданылады;
4) оқытудың дыбыс-бейне жазу құралдары білім алушылардың есту қабілетінің жоғалу дәрежесін, жас ерекшеліктерін ескереді және ақпаратты көру талдағышы арқылы беретін экрандық, ақпаратты көру және есту талдағышына бір мезгілде әсер ететін экрандық-дыбыстық, есту органы арқылы ақпарат беретін дыбыстық құралдарды қамтиды.
28. Пәнаралық байланыс "Математика", "Түзету ырғағы", "Қоршаған әлеммен танысу", "Музыка", "Айтылымды қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәндерімен орнатылады.
3-тарау. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұны
29. 1-сыныптағы пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі аптасына 7 сағатты құрайды, барлығы 231 сағат.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
30. Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу бірліктері:
1) қазақ тілінің дыбыстары мен әріптерінің жүйесі;
2) тіл бірліктері: дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем, мәтін;
3) қазақ тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) орфографиялық және пунктуациялық нормалардың минимумы;
5) аналитикалық оқуға үйрету;
6) балалар көркем әдебиетінің шығармалары.
31. Бағдарламаның мазмұны. Оқу процесі: әліппеге дейінгі, әліппелік, әліппеден кейінгі кезеңдерге бөлінеді. 1-сыныпта 0-сыныпта оқыған оқу материалын қайталау ұйымдастырылады (әліппеге дейінгі және әліппелік кезең 1–ден 3-ке дейінгі кезеңде) - бірінші тоқсанда, екінші тоқсанда әліппелік кезең және екінші жартыжылдық әліппеден кейінгі кезеңге беріледі.
32. 1-сыныптағы әріптік кезеңде 4 кезеңнің дыбыстары мен әріптері оқытылады (ш, е, ч, Ұ, ь, з, ж, р, г, ф, ъ, ю, ц, щ, х).
33. Сауаттылықты оқытудың әріптік кезеңі екінші тоқсанда оқытылады. Дыбыспен және әріппен танысуға арналған сағат санын мұғалім оқу материалын игеру деңгейіне, оқу мақсаттарына жетуіне байланысты реттейді.
34. Әліппеге дейінгі кезеңі бірінші тоқсанда оқытылады. Дыбыспен және әріппен танысуға арналған сағат санын мұғалім оқу материалын игеру деңгейіне, оқу мақсаттарына жетуіне байланысты реттейді.
Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) білім алушылардың мүмкіндіктерін зерделеу (жалпы және сөйлеу тілінің даму деңгейін, 0-сыныпта қалыптасқан білім мен дағдылардың жай-күйін анықтау);
2) оқу қызметінің дағдыларын қалыптастыру;
3) тілдік қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру;
4) оқуға деген қызығушылықты дамыту және коммуникативтік дағдыларды үйрету;
5) сөйлеу туралы түсініктерді қалыптастыруды жалғастыру (сөз, сөйлем, буын, дыбыс);
6) есту зейінін дамыту және дыбысты дұрыс айтуды қалыптастыру;
7) фонемалық қабылдауды, талдауды, синтезді дамыту;
8) жазу дағдыларын дамыту;
9) ауызша және жазбаша сөйлеуді дамыту.
35. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясын игеру;
2) сөздік қорын кеңейту;
3) фонемалық процестердің дамуы (сөйлеу дыбыстарын қабылдау, берілген дыбыстың сөздегі орнын анықтау: бірінші, соңғы);
4) "дауысты", "дауыссыз дыбыстар", "екпін" ұғымдарымен танысу;
5) 0-сыныпта оқыған дыбыстар мен әріптерді қайталау;
6) оқытылатын дыбыстарды әріптермен салыстыру, бас және кіші, баспа және бас әріптерді ажырату;
7) тілдік бірліктер туралы қарапайым ұғымдарды бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөз тіркесі, сөйлем, мәтін);
8) дыбыстарды буындарға біріктіру, кері, тікелей ашық буындарды, тікелей жабық буындарды, меңгерілген буын құрылымдарынан сөздерді, қысқа сөйлемдерді жатқа оқу дағдыларын қалыптастыру;
9) қол жетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологиялық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
10) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
11) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
12) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру.
Ескертпе: жазбаша жұмыстардың санын білім алушылардың дағдылары мен қажеттіліктерін меңгеру деңгейіне байланысты мұғалім белгілейді. Жазбаша жұмыстарды жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
36. Тоқсаннан кейінгі кезең бірінші сыныптың екінші жартыжылдығында жүзеге асырылады.
37. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) сөздердің мағынасын түсінуді тексере отырып, сөздерді және олардың буындарын дауыстап оқуды үйрету;
2) мәтіндерді дұрыс, ырғақты оқуға дағдыландыру, іштей оқу, түсініп, мәнерлеп, шапшаң оқу дағдыларын қалыптастыру;
3) дыбыстарды бұрмаламай және жіберіп алмай, оқығанын түсініп, дыбыстарды дұрыс үйлестіре отырып, шағын мәтіндерді оқуды үйрету;
4) таныс сөздердегі екпінді сақтау, нүктелердегі үзілістерді сақтау білігін қалыптастыру;
5) практикалық сөйлеу дағдыларын дамыту және ауызша жалпылауды қалыптастыру;
6) қолжетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологтық және диалогтік сөйлеуді дамыту;
7) каллиграфия және графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
8) қарым-қатынас жағдайларын оқу және ойнау негізінде сөз әдебімен танысу;
9) ауыз әдебиеті мен көркем шығармалар туындылары арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу болып табылады.
38. Бағдарлама мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым/ естіп-көріп қабылдау және айтылым";
2) "Оқылым";
3) "Жазылым".
39. "Тыңдалым мен айтылым" (есту қабілеті мен дыбыстардың айтылуын дамыту) бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сараланған есту-көру және есту арқылы қабылдау;
2) тыңдалған мәтіннің есту және есту-көру мазмұнын түсіну;
3) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру;
4) сөйлеуде сөйлеудің әртүрлі бөліктерін, сөз тіркестерін қолдану;
5) тілдің негізгі грамматикалық заңдылықтарын практикалық меңгеру.
40. "Оқылым" (оқу дағдыларын дамыту мен әліпбидің әріптерімен таныстыру) бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздер мен сөйлемдерді оқу;
2) дыбыстар мен әріптерді білу;
3) сөзді дыбыстық-әріптік талдау;
4) қазақ тіліндегі дыбыстарды, оның ішінде айтылуы ұқсас л-р, н-ң, с-з, с-ш, ж-ш, п-б, к-қ дыбыстарын дұрыс айтуға дағдыландыру білім алушылардың сөздік қорын байыту және белсендіру;
5) мәтінді талдау.
41. "Жазылым" (жазу дағдыларын қалыптастыру) бөлімі мынадай бөлімшелерді қамтиды:
1) жазуды меңгеруге дайындық;
2) графикалық, орфографиялық және каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) үлгі бойынша хат;
4) диктант жазу;
5) дербес жазу (таныс сөздер);
6) емле ережелерімен танысу және оларды қолдану.
42. Білім берудің базалық мазмұны.
43. Тыңдалым мен айтылым, дыбысқа дейінгі кезең:
1) қоршаған шындықтың дыбыстарын тыңдау және ажырату, тыңдау, сөйлеу дыбыстарын анық айту;
2) мұғалім мен білім алушылардың сөзін, аудио/бейнежазбаны тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру білігін қалыптастыру;
3) ауызша емес қарым-қатынас құралдарын қолдану (интонация, мимика, ым-ишара, қалып);
4) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс)
5) артикуляциялық аппаратты фонетикалық ырғақ арқылы дамыту;
6) коммуникативтік мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын дамыту;
7) мұғалімнің ауызша тапсырмасы бойынша қарапайым тапсырмаларды орындау; өз өтініштері мен тілектерін білдіру;
8) әртүрлі заттарды атау және олардың негізгі қасиеттері бойынша сипаттау;
9) суреттер бойынша кестеге сүйеніп әңгімелесу (мұғалімнің ұйымдастырушылық көмегімен);
10) тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, тыңдалған/оқылған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру.
44. Тыңдалым мен айтылым, әліпбилік кезең:
1) мұғалім мен білім алушылардың сөзін тыңдау, естігеннің мағынасын түсіну және дыбыс күшейткіш аппаратураның көмегімен және онсыз, есту-көру немесе есту арқылы дыбысталатын сөзді барабар қабылдау біліктерін қалыптастыру;
2) ұсынылған мәтіндегі ақпаратты түсіну, мәтіннің негізгі ойын анықтау, оның мазмұнын мәселелер бойынша беру. Еріннен оқу. Ауызша-дактильді сөйлеуді түсіну;
3) фонетикалық ырғақ жүргізу арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
4) сөйлеудің диалогтық формасын практикалық игеру. Ауызша емес қарым-қатынас құралдарын (интонация, мимика, ым-ишара, позалар) қолдана отырып, сөйлесуді бастау, қолдау, аяқтау, назар аудару дағдыларын игеру;
5) екпінді, орфоэпиялық нормаларды және дұрыс интонацияны сақтай отырып, мәнерлеп және анық айту дағдыларын қалыптастыру;
6) оқу және тұрмыстық қарым-қатынас жағдайларында сөз әдебінің нормаларын меңгеру (сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс білдіру, өтініш айту);
7) сөздің мәні мен мағынасын түсіне отырып, сөздік қорын кеңейту және сөздік мақсаты бойынша қолдану. Дактильді сөзді сөздердің дыбыстық құрамын нақтылау үшін көмекші құрал ретінде пайдалану;
8) мұғалім тыңдау көлемін дербес реттейді;
9) оқу міндетіне сәйкес ауызша монологтық мәлімдемелерді практикалық меңгеру (сипаттау, баяндау, пайымдау);
10) әртүрлі заттарды атау және олардың негізгі қасиеттері бойынша сипаттамасы;
11) сөйлеудің негізгі ережелерін сақтау (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс).
45. Тыңдалым мен айтылым, әліппеден кейінгі кезең:
1) заттарды жіктеу және жалпылама сөздерді таңдау, сұрақтарға толық жауап бере білуді қалыптастыру;
2) сөйлеу этикеті сөздерін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын кеңейту;
3) сөздің мағынасы мен мағынасын түсіну, сөзді мақсаты бойынша қолдану;
4) орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздердің айтылуы, сөздердегі екпіннің дұрыс қойылуы;
5) оқушыларды қызықтыратын және берілген тақырыптарға монологтық және диалогтық формада сөйлем құрау білігін қалыптастыру;
6) тыңдалған/оқылған мәтінді қайта айту (иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары бойынша);
7) сюжеттік сурет бойынша, суреттер сериясы бойынша, берілген тақырыпқа сөйлемдер құрастыру;
8) мұғалімнің дауысынан қысқа өлеңдерді үйрену.
Ескертпе: тыңдау материалының көлемі: 30 сек.-1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 10 сөзден 0,5 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса).
46. Оқылым, әліппеден кейінгі кезең:
1) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
2) заттың суретпен және сөзбен арақатынасы, "сөз" ұғымы;
3) "буын" ұғымы; сөздерді буындарға бөлу және сөздерді буындар бөліп баяу айту;
4) тікелей жабық буындарды құрастыру және оқу;
5) терминологияны пайдаланбай дауысты және дауыссыз дыбыстардың шартты белгіленуі және ерекшеленуі;
6) сөздің дыбыстық формасын оның әріптік жазбасы бойынша жаңғырту (оқу) және керісінше (жазу);
7) "сөйлем" ұғымы, сөйлемнің шартты-графикалық сызбасы; сөйлемді сөзге бөлу;
8) орындалған іс-қимыл және сурет бойынша сөйлемдер құрастыру.
47. Оқылым, әліпби кезеңі:
1) 0-сыныпта оқыған дыбыстардың анық айтылуын бекіту (1-кезең - п, а, м, в. 2-кезең - о, т, у, л, д, с, и, й, н. 3-кезең - я, к, б, э, ы);
2) оқытылатын дыбыстарды дұрыс және анық айту (4 кезеңде ш, е, ч, Ұ, ь, з, ж, р, г, ф, ъ, ю, ц, щ, х);
3) сөйлеу дыбыстарын тыңдау және анық айту, артикуляциялық жаттығуларды орындау;
4) осы дыбыстың сөзде болуын анықтау, оның сөздегі орнын анықтау: басында, соңында;
5) көрнекілікке сүйене отырып, берілген дыбысқа сөздерді іріктеу;
6) дыбыстың әріппен арақатынасы;
7) дыбыс пен әріптің айырмашылығы (дыбысты естиміз және айтамыз, әріптерді көреміз, жазамыз, оқимыз);
8) ұсынылған дыбыстар/әріптерді дыбыс/әріптер қатарынан таңдау;
9) әріптердің (баспа, бас, бас) бейнелерін еске түсіру;
10) буынның (сөздің) графикалық дыбыстық моделінен үлгі-сызбадағы дыбыстарды әріптермен белгілеуге көшу; буынның (сөздің) дыбыс әріптік моделін дауысты әріпке бағдарлай отырып "оқу" ;
11) меңгерілген дыбыстар мен әріптерден кері буын жасау, бұл буындарды дауысты дыбыстардың ұзақ және қысқа айтылуымен оқи білу;
12) меңгерілген дыбыстар мен әріптерден тікелей ашық буындар жасау, оларды ұзақ және қысқа оқи білу, кері және тікелей ашық буындарды салыстыру, осы буындардан сөздерді оқу;
13) сөйлеуді интонациялық ұйымдастыруды сақтау (сөйлемнің соңындағы интонация, хабарлама, сұрақ, леп), үзілістерді және екпінді сақтау;
14) сөздер мен буындарды әріптермен оқу;
15) оқудың негізгі түрлерін оқыту (бір қалыпты, бір буынды оқу, бір сөзбен оқу, саналы оқу);
16) иллюстрацияға сүйене отырып, мұғалімнің оқыған мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар.
Ескерту: оқу материалының көлемін 2-3 сөзден тұратын 5-6 сөйлем және буындарға бөлінген қысқа мәтіндерден (5-6 сөйлем) құрайды.
48. Оқылым, әліппеден кейінгі кезең:
1) сөз бен сөйлемді ажырату;
2) қолжазба әріпінен сөздер мен қысқа сөйлемдерді оқуды үйрету;
3) тегіс буынды оқу және баланың жеке қарқынына сәйкес жылдамдықпен толық сөздерді оқу;
4) дыбыстарды бұрмаламай және жібермей, сөздердегі дыбыстардың дұрыс үйлесімімен оқу;
5) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерді интонациялау: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтірмен кідірістерді сақтау; бір сөйлемді екіншісінен бөлетін кідірістерді сақтау;
6) мазмұны жағынан қолжетімді, көлемі жағынан шағын мәтіндер мен өлеңдерді сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді саналы түрде оқу;
7) иллюстрацияға сүйене отырып, оқығанның мазмұны бойынша мұғалімнің сұрақтарына жауаптар;
8) кестеге сүйеніп, әрекет етуші тұлғалар мен заттарды жіктей білу;
9) орфоэпиялық оқумен танысу ( тұтас сөздермен оқуға көшу кезінде) - айтылымды оқыту бағдарламасында көрсетілген орфоэпия қағидаларын сақтау;
10) орфографиялық оқу (айтылым) диктантпен жазу және көшіру барысында өзін-өзі бақылау құралы ретінде;
11) хормен оқу дағдыларын қалыптастыру (дауыс күшін реттеу біліктерін пысықтау үшін);
12) шығарманың атауын анықтай білу, мәтінмен көрсетілген бетті таба білу;
13) оқылған мәтінге қажетті суреттерді, иллюстрацияларды іріктеу, таңдау және орналастыру;
14) оқылған бөліктердің мазмұнын үлгі бойынша/өз бетінше бейнелеу;
15) өлең мәтіндерімен таныстыру және оларды жатқа айту дағдыларын қалыптастыру, мағыналық кідірістерді сақтай отырып, бірге оқу (еліктеу бойынша).
Ескерту: 1. Сюжеттік суретті қоса алғанда, көркем шығарманың көлемі 0,3 – 0,5 бет (50-70 сөз);
2. Оқытылған қысқа өлеңдердің санын мұғалім өздігінен реттейді.
49. Жазылым, әліппеге дейінгі кезең:
1) жазу гигиенасы ережелерін сақтау; жазу кезінде дұрыс отырғызу, дәптердің орналасуы, қарындашты, қаламды дұрыс ұстау;
2) дәптер бетінің кеңістігінде (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар); оқулық бетінің кеңістігінде (беттің жоғарғы, төменгі жағында) бағдарлай білуді қалыптастыру;
3) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасының жаттығуларын орындау);
4) әріптер элементтерін жазуды дамыту (тік таяқша, төменгі жағында дөңгелектелген тік таяқша, жоғарғы жағында дөңгелектелген, ілмек, жартылай сопақ, аналық без, бас әріптер элементтері);
5) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу;
6) 0-сыныпта оқыған әріптердің нақты емлесін бекіту (1-кезең: п, а, м, в., 2-кезең: о, т, у, л, д, с, и, й, н. 3-кезең: я, к, б, э, ы)
50. Жазылым, әліппе кезеңі:
1) дәптер бетінің кеңістігінде (жұмыс жолы, жоларалық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік көлбеу сызықтар) ; оқулық бетінің кеңістігінде (беттің жоғарғы, төменгі жағында) бағдарлай білуді қалыптастыру;
2) ұсақ моториканы дамыту (саусақ гимнастикасы жаттығуларын орындау;
3) сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу; сөйлемді модельдеу;
4) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: қолжазба әріптерінің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру;
5) кіші және үлкен әріптердің және олардың қосылыстарының кері және түзу буындардағы, сөздердегі, сөйлемдердегі каллиграфиялық нормаларды сақтай отырып жазылуы (жоғарғы, орта, төменгі үзбелі және үзбелі);
6) 2-3 сөзден тұратын буындарды, сөздерді, сөйлемдерді бөлінген әліппенің әріптерінен құрастырғаннан кейін баспа қаріптерінен көшіріп жазу;
7) адамдардың есімдерін бас әріппен жазу;
8) алдын- ала дыбыс әріптік талдаудан кейін әріптерді, буындарды және жекелеген сөздерді айтуға арналған жазу; буыннан кейінгі іс-әрекеттерін пысықтау.
51. Жазылым, әліппеден кейінгі кезең:
1) анық, ұқыпты жазуды меңгеру;
2) сөйлемнің басындағы бас әріп, сөйлемнің соңындағы нүкте, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы -ережелерін ескере отырып сөйлемдерді жазу;
3) дыбыстық-әріптік талдаудан кейін жазылуы айтылымға сәйкес келмейтін әріптерді, буындарды, сөздерді қолжазба қарпінен өз бетінше көшіріп жазу;
4) таныс сөздердің қолжазба әріптерімен дербес жазу;
5) берілген сөздерден сурет бойынша сөйлемдер құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдерді графикалық модельдеу;
6) дұрыс жазу ережелерімен танысу және оларды қолдану: сөздерді бөлек жазу; дауысты дыбыстарды қатаң дыбыстардан кейін белгілеу (ча—ща, чу—щу, жи—ши);
7) сөздерді дауыссыз дыбыстарсыз буынға ауыстыру;
8) өз бетінше жазу дағдысын қалыптастыру: қысқа мәтіндерді көшіру, берілген тақырыпқа қарапайым сөйлемдерді құрастыру және жазу (мұғалімнің көмегімен анықтама үшін сөздерді пайдалану), сөздердің, сөйлемдердің жазылуын тексеру және қателерді түзету (мұғалімнің көмегімен/өз бетінше);
9) сөздерді ажырату-заттардың, қоршаған әлем құбылыстарының атаулары; заттардың белгілерін білдіретін сөздер; сөйлеу кезіндегі, сөйлеу сәтіне дейінгі, сөйлегеннен кейінгі заттардың әрекеттерін білдіретін сөздер; бір затты, көптеген заттарды білдіретін сөздер; "ол" және "олар" сөздерімен байланысты сөздер.
Ескерту. 1. Жазбаша жұмыс көлемін мұғалім өзі реттейді.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі.
52. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны – негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны – оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 1.1.2.1 кодында: "1" - сынып, "1.2"- негізгі дағдылар, "1" –оқыту мақсатының реті.
53. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
54. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
55. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту орыс тілінде)
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 241-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 241-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өз бетімен білім алу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдай алу, алған білімін өмірде қолдану (өмірге бейімдей алу) сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық тұрғыда қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, қарым-қатынасқа бейімділігі, өзіне-өзі сенімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
14. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын кез келген оқу процесінде, өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізу жолында қажырлылықты дамытуға бағытталған және өмір бойы білім алуға ынталандырады.
15. Кең ауқымдағы дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты жеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. "Қазақ тілі" пәні есту қабілеті бұзылған (нашар еститін) білім алушыларға бағдарламасындағы білім беру жалпы білімнің негізін құрайтын аса маңызды пәндердің бірі болып табылады. Нашар еститін білім алушының сөйлесім әрекетінің барлық түрлерін жетік меңгеруі және кез келген басқа пәнді игеруі, негізінен, тілді меңгеру деңгейіне байланысты. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінде әдеби туындылар мен жеке-жеке бөліктер арқылы түсіндірілетін тіл теориясы интегративті ұштастырыла беріледі.
17. Бастауыш мектепте "Қазақ тілі" пәнін оқыту мақсаты – нашар еститін білім алушының түсініп, мәнерлеп оқуға, жазбаша сауаттылығы және ауызша сөйлеу дағдыларын сабақтастыра қалыптастыру және сөйлеу әрекетінің түрлерін (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) меңгертуге үйрету және рухани дүниесін кеңейту, ақыл-ойы мен ұлттық сана-сезімін дамытуға ықпал ету.
18. "Қазақ тілі" пәнін оқыту міндеттері:
1) білім алушыларға сөйлесім әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
2) білім алушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
3) сөздік қорын байыту;
4) сөйлеу мәдениетін қалыптастыру;
5) білім алушыларға қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;
6) сөздің құрылымы мен грамматикалық ұғымдарды білу мен білік дағдыларын меңгерту, қалыптастыру;
7) бірлескен әрекет барысында сөйлеу тілін есту арқылы қабылдауын дамыту;
8) келесі сыныптардағы грамматика мен дұрыс жазуды жүйелі түрде үйретуге дайындау;
9) қазақ тілінің құрылымы мен құрамын дұрыс түсіндіріп, оны білу мен білік дағдыларын меңгерту;
10) ойын жағдаяттарында қазақ тілін қолдану арқылы білім алушыларды жаңа әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру;
11) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру;
12) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
13) айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;
14) басқалармен қарым-қатынасқа еркін түсуге және өз ойын толық жеткізуге үйрету;
15) тілдің қоғамдық мәнін түсінуге, тіл нормаларын сақтап, қолдана білуге үйрету;
16) тіл сауаттылығы мен сөз байлығын жетілдіру;
17) білім алушылардың көркем және сауатты жазу дағдыларын жетілдіру.
19. Қазақ тілін оқыту процесінде пәнаралық байланыс жүзеге асырылады:
1) әдебиеттік оқу пәнімен: қазақ тілі сабақтарында мақал-мәтел, жұмбақтарды пайдалану, ақын-жазушылардың суреттерін көрсету, олар туралы мәлімет беру, мәтінді мәнерлеп оқу мен өлең жаттау;
2) көркем еңбек пәнімен: еңбек тақырыбына байланысты білім алушыларды еңбексүйгіштікке баулу, адамдардың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу, ермексазбен, табиғи материалдармен жұмыс жасау, қағаздарды қию, өрнектер салу барысында сөйлеу тілін дамыту;
3) дүниетану пәнімен: "адам–табиғат–қоғам" туралы білімдерін толықтыруда, топсеруен кезінде, табиғатты бақылау барысында білім алушылардың сөздік қорын байыту; танымдық қызығушылығын, интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
4) түзету ырғағы пәнімен: оқу барысында мазмұнына сәйкес музыкалық шығармалар тыңдау, білім алушылардың тілін жаттықтыру, дыбыстарды дұрыс айтуға үйрету мақсатында білім алушылар әндерін тыңдату;
5) өзін-өзі тану пәнімен: өзін-өзі танудың пәндік саласы есту қабілеті зақымдалған білім алушының өзіндік қайталанбас жеке даралығын пайымдауы арқылы табиғи қабілеттіліктері мен жасампаздық әлеуетін ашу. Нашар еститін білім алушының өзіндік бейімділіктерін, темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;
6) бейнелеу пәнімен: суретшілердің шығармалары арқылы білім алушылардың сөз байлығын арттыру, тілін дамыту; сурет бойынша өз сезімдерін, ой-пікірлерін білдіруге үйрету, сурет салғызу, бояту жұмыстары арқылы қаламды, қарындашты дұрыс ұстауға үйрету, қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту, эстетикалық тәрбие беру;
7) бейімделген дене шынықтыру пәнімен: партада дұрыс отыру; дене бітімінің дұрыс дамуы үшін жаттығулар жасау; сабақта сергіту сәтін өткізу.
20. Бағдарлама қазақ тілінде білім алатын нашар еститін бастауыш сынып білім алушысын қазақ тілін сөйлеу іс әрекеті арқылы мәдениетаралық қатысым құралы ретінде меңгертуді көздейді. Сөйлеу білігін меңгерумен бірге білім алушылар грамматиканың қарапайым курсын, тәжірибесін, орфографиялық білім мен білікті, каллиграфиялық білікті меңгереді.
21. Нашар еститін білім алушыларды сөйлеу тіліне оқыту ең қарапайым сөйлеу тілінің формаларынан басталады. Сөзді қабылдау мен есте сақтауды жеңілдету үшін білім алушылар материалды меңгергенше табличкалар беріледі.
22. Оқу процесі барысында есту аппаратын тағу арқылы білім алушыларда мұғалімнің айтқан сөздерін есту, естіп-көру арқылы қабылдауға мүмкіндік туады.
23. Нашар еститін білім алушыларға арналған мектепте ауызша сөйлеуге оқытуда ұстанатын бағыттардың бірі- білім алушыларда сөйлеу дағдыларын қалыптастыру:
1) барлық сөздік материалдарды мұғаліммен бірге дактильдеумен қоса ауызша айту. Бұл білім алушылардың сөйлеу аппараттарын іске қосуға, оны белсендіруге септігін тигізеді. Сонымен қатар, мағынасы жақын сөздерді игеруге мүмкіндік береді;
2) ауызша сөйлеуге оқытудың негізгі жолы - ауызша сөйлеудің жүйелі түрде оқытылуы. Бірақ, бұл бағытта да сөйлеу тілін қалыптастыру, қарым-қатынасқа түсуде ең басты құрал болады. Бұл тілдік материалдарды дұрыс таңдауға (басымдылық сөздерге беріледі), сонымен қатар, сөйлеу дағдыларын жетілдіруге (жұмыс сараланған тілдік материалдармен жүргізіледі: қарым-қатынаста қолданылатын сөздер мен фразалар) қатысты;
3) нашар еститін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің "Қазақ тілі" білім саласы бойынша бағдарлама жалпы педагогикалық талаптарға сай жазылып, білім берудің жекелік мазмұны қосылған. Білім берудің жекелік мазмұны болжанған білім өнімдері: сабақтағы шығармашылық элементтер, жоспарланған білім нәтижелері.
24. Бағдарламада пәннен меңгерілетін сөздік, тілдік қор көлемі, мазмұны көрсетілген. Оқыту барысында естімейтін білім алушылардың физиологиялық, психологиялық ерекшеліктері, жас ерекшелігі мен ұғымына сай, тіл материалдары топтастырылып, бөлшектеніп оқытылады. Оқу материалдары білім алушының есту арқылы қабылдау қабілеттерін ескеріп берілуі қадағаланады. Оқу бағдарламасының мазмұны көркем шығармалар арқылы нашар еститін білім алушылардың сөздік қорын жаңа сөздермен байытуды, көркем туындылардағы айтылған ойларға пікірін білдіруді және оны дәлелдеуді, белгілі бір тақырыпқа байланысты өз ойын толық, жүйелі, түсінікті етіп ауызша және жазбаша жеткізе білуге дағдыландыруды, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беруді, мәтін бойынша өздігінен сұрақтар құрастырып, мүмкін болатын жауаптарды болжап, өзін-өзі бағалауды, шығармадағы негізгі ойды өз бетінше тұжырымдауды, мәтін бөлімдері арасында мағыналық байланыс орнатуды, жоспар құруды, көркем шығармаларды басқа өнер түрлерімен салыстыруды, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды қамтиды.
25. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру:
1) тілдің ерекшеліктері, оның элементтері мен тілдік қызметі жөнінде жалпы мағлұматты қалыптастыруға, тілдік категориялардың көпжақты екенін түсінуге;
2) сөздік қор мен грамматиканы пайдалану құзыреттілігін қалыптастыруға;
3) ауызша және жазбаша тіл ережелеріне сай тілдік құралдарды саналы түрде дұрыс таңдауға;
4) алған білімі мен дағдыларын жеке қарым-қатынас тәжірибесінде қолдануға;
5) өмірде қажетті тілдік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.
26. "Қазақ тілі" пәнін оқу барысында нашар еститін білім алушылар әлем туралы, жалпы адамзат туралы білім алады, қоршаған ортаны тану, әртүрлі мәселелерге деген көзқарасын дәлелдеу құралы ретінде тілдің және әдеби мұраның құндылығын ұғынады. Ана тілінің байлығы мен әдебиеті арқылы білім алушының рухани деңгейі артады.
27. "Қазақ тілі" пәні:
1) ауызша және жазбаша сөйлеу түрлерін меңгертуге;
2) түсінікті, шапшаң, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыруға;
3) сауатты және көркем жазу дағдыларын жетілдіруге;
4) сөздік қорын молайтуға;
5) айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыруға;
6) диалогтік және монологтік сөйлеу дағдыларын, сөйлеу мәдениетін дамытуға ықпал етеді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
28. Қазақстан Республикасының жалпы білім беру ұйымдары (мектеп, гимназия, лицей) "білім алу жолдарын білетін", ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол, зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қағиданы ұстанады.
29. Нашар еститін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолдана алады. Атап айтқанда, олар:
1) оқытудың коммуникативтік (қатысымдық) тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) зерттеушілік тәсілдеме (білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді? нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
3) жүйелік-әрекеттік тәсілдеме;
4) дамыта оқыту технологиясы (білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
5) саралап оқыту технологиясы (білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту).
30. "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) мұғалім мен білім алушының "субъект-субъект" дидактикалық қатынаста білім іздеу процесіне бірдей енуі;
2) оқу проблемаларын шешу барысында мұғалім мен білім алушының ынтымақтасқан шығармашылық ізденіс әдістерін қолдану; оқу проблемаларын шешудің әдіс-тәсілдерін білім алушыларға дамыта оқыту ұстанымына сай жолмен құру және көрсету;
3) білім алушының жеке пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен қалыптасқан түсініктерін әрі қарай дамыту;
4) ойын әдісі;
5) "оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау" арқылы қолдау жасау;
6) сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту;
7) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;
8) тәжірибелік, шығармашылық оқу әрекеттеріне (түрлі шығармашылық жұмыстар жасау) ынталандыру;
9) білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
10) білім алушыларды зерттеушілік әрекетке және зерттеушілікке негізделген белсенді оқуға ынталандыру;
11) білім алушыларға алдын ала берілетін түрлі стильдегі жазба мәтіндердің үлгісін қолдану (мұғалім алдын ала модельдер мен үлгілер береді);
12) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, жұптық, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
13) оқыту барысында "не білемін?, не білгім келеді?, нені үйрендім?" түріндегі кері байланысты жүзеге асыру.
31. Басты назар білім мен сол білімді қолдану процесіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен табыс критерийлері алдын ала белгіленеді.
32. "Қазақ тілі" пәнін оқытуда келесі ұстанымдар басшылыққа алынады:
1) білім алушыны қатесі үшін жазалап оқыту емес, қателерін түзету үшін оқыту;
2) өз ойларын еркін айтуға, өздігінен шешім қабылдауға мүмкіндік беру.
33. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану құзыреттілігі білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынасында технологияларды орынды және шығармашылықпен қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ны қолдану дағдылары арқылы қалыптасады.
34. Ақпаратты табу, құру және онымен жұмыс істеу, мәліметтермен, ой түйіндерімен алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең мүмкіндіктерін пайдалану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру арқылы білім алушылар АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған оқу бағдарламаларын меңгеру процесінде дамытады.
35. Бұл "Қазақ тілі" пәнінің оқу бағдарламасында төмендегідей көрініс табады:
1) оқытудың сапасын арттыру үшін сабақта жаңашыл әдістер мен ақпараттық технологияларды пайдалану;
2) интернет ресурстарымен жұмыс жасайды (мысалы, веб-сайттағы ақпаратты оқу, керекті материалды іріктеу, жеке құжат немесе файл ретінде көшіру және сақтау);
3) мәтін және слайдтармен жұмыс істеу үшін қарапайым бағдарламадан күрделірек бағдарламаға көшу (Word, Power Point);
4) ақпаратты өңдеп, электронды түрде жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықтарды (принтер, сканер, сандық фотоаппарат) пайдалану;
5) электронды оқулықтарды пайдалану;
6) тақырыпқа байланысты медиақұралдарды қолдану;
7) ақпаратты саралап, зерттей алу.
36. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – жеке тұлғаны әлеуметтендіру, яғни түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті азаматтарды тәрбиелеу. Осы мақсатқа жету үшін ынталандырушы және қолдаушы ортаны құра отырып, қажетті тілдік дағдыларды дамытады. Мұндай ортада білім алушылар тілдесімнің түрлі формаларын қолдана отырып, өз пікірін еркін білдіре алады. Оқыту процесінде білім алушылардың сыныптастарымен, мұғалімдермен және көпшілікпен ауызша және жазбаша қарым-қатынасында тілді сауатты пайдалану ынталандырылады.
37. "Қазақ тілі" пәнінен тыңдалым мен айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдауға, мазмұнын түсінуге әр түрлі жанрдағы мәтіндерді ұсыну;
2) мәтінді қайталап тыңдау, негізгі ойды анықтау;
3) тыңдалған мәтін бойынша сұрақтар қою;
4) мәтін бойынша жоспар құру;
5) берілген тақырып бойынша диалог құрастыру.
38. "Қазақ тілі" пәнінен жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдалған және оқылған мәтіннің қысқаша мазмұнын, фильм мен кітаптан алған әсерлерін жазу;
2) газет-журналдарға шағын хабарлама/мақала жазу;
3) белгілі оқиғаны өз ойынша өзгертіп аяқтау;
4) ақпаратты суреттер мен сызбалар, белгілер, пиктограммалар арқылы беру;
5) сұрақтар дайындау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
39. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
40. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
41. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
42. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
43. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу бөлімін оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
44. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
45. "Қазақ тілі" бойынша қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Жазылым | |
Сөздік диктант | Мазмұндама мәтін көлемі | |
2 | 5-7 сөз | |
3 | 9-12 сөз | 30-40 сөз |
4 | 12-15 сөз | 50-60 сөз |
46. Оқу материалдарының сыныптар бойынша топталуы:
2-кесте
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1. Өзім туралы | 1. Тірі табиғат | 1. Менің Отаным – Қазақстан |
2. Менің отбасым және достарым | 2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2. Адами құндылықтар |
3. Менің мектебім | 3. Уақыт | 3. Мәдени мұра |
4. Менің туған өлкем | 4. Сәулет | 4. Мамандықтар әлемі |
5. Дені саудың – жаны сау | 5. Өнер | 5. Табиғи құбылыстар |
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 6. Атақты тұлғалар | 6. Қоршаған ортаны қорғау |
7. Қоршаған орта | 7. Су – тіршілік көзі | 7. Ғарышқа саяхат |
8. Саяхат | 8. Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 8. Болашаққа саяхат |
47. Бағдарламаны білудің негізгі ұстанымдары "Біз осы пән бойынша не білеміз және білімді қалай меңгереміз?" деген мәселелерді қарастырады. Пән бойынша білімді меңгеру оқу бөлімдерінде тілдік дағдыларды қалыптастыру бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері ары қарай жинақталған білім мен түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерге бөлінген. Оқыту мақсаттары әр бөлімше ішіндегі сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
48. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттарын қолдануға, мониторинг жасауға тиімді болу үшін төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны:
3-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімше (дағды) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | |||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | |||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | |||
2 | Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | |||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | |||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | |||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | |||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | |||
3 | Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | |||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | |||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | |||
4 | Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | |
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | |||
49. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
4-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | ||
Білім алушылар: | ||||
1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материалдың мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтар құрастыру, қойылған сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.1 тыңдаған материалдың ретімен мұғалімнің көмегімен сурет бойынша мазмұндау | 4.1.1.1 тыңдаған таныс мәтінді мұғалім ұсынған үлгі бойынша баяндау | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 сөздер мен сөз тіркестерін түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларға сәйкес қолдану | 3.1.2.1 өз сөзін қарым-қатынас мақсатына, жағдайына, уақытына байланысты жоспарлау, сөйлеу мәдениетін сақтап тілдік нормаларды қолдану |
4.1.2.1 тақырыпты талқылауда тілдік нормаларды сақтап өз ойын жүйелі жеткізу | |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | 3.1.3.1 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | 4.1.3.1 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып пен тірек сөздер арқылы әңгіме құрастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып бойынша тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, әңгіме құрастыру | 4.1.4.1 көрнекіліктер қолданып өз жоспары бойынша әңгіме құрастыру | |
2) оқылым:
5-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | |||
2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау | 3.2.1.1 мұғалімнің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау |
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну |
2.2.2.1 сөздің көп мағыналылығының қарапайым түрлерін ажырата білуді қалыптастыру | 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу барысында контексте дұрыс қолдану | 4.2.2.1 контексте тұрақты сөз тіркестері мен көп мағыналы сөздерді ажырата білу, мағынасын түсіну, сөйлеу барысында қолдану |
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | 3.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | 4.2.3.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою |
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 2.2.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | 4.2.4.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен өтілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | 3.2.5.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу, жүйелеу, мағлұматтардың маңызды тұстарын анықтау |
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау |
2.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді естіп, қабылдау | 3.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, және айтылуы қиын сөздерді естіп, қабылдау | 4.2.6.2 мәтіндегі таныс, таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп қабылдау | |
2.2.6.3 мәтінді қалыпты сөйлеу тілімен ара қашықтық арқылы естіп, қабылдау | 3.2.6.3 мәтінді ара қашықтықта сыбырлап айту арқылы естіп қабылдау. | 4.2.6.3 мәтінді ара қашықтықта қалыпты сөйлеу тілімен және сыбырлап айту арқылы естіп қабылдау | |
3) жазылым:
6-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | |||
3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу жазу | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін жазу | 4.3.1.1 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, жазу |
3.2 Қатені табу және түзету | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | 4.3.2.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді |
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | 3.3.3.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | 4.3.3.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын жетілдіру және таза жазу |
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | 3.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | 4.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) |
4.3.4.2 диалогтің тыныс белгілерін қолдану | |||
4) тілдік нормалардың қолданысы:
7-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | |||
4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | 3.4.1.1 жазу мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.4.1.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту |
2.4.1.2 я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу | 3.4.1.2 э, ф, в, ц әріптері бар сөздерді сауатты жазу | 4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | |
2.4.1.3 "у", "и, й" әріптерінің емлесін сақтап жазу | 3.4.1.3 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | 4.4.1.3 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | |
2.4.1.4 дауыссыз п-б, қ-ғ, к-г дыбыстарының емлесін қолдану | 3.4.1.4 ч, щ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | 4.4.1.4 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді анықтап жазу | |
2.4.1.5 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | 3.4.1.5 х, һ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | 4.4.1.5 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г ,н-ң дыбыстары саралап жіктеп, кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | |
2.4.1.6 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | 3.4.1.6 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.4.1.6 дауысты а-ә, о-ө, у-ү, ұ-ү дыбыстарын саралап жіктеп кездесетін сөздерде емлесін сақтап жазу | |
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | 3.4.2.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | 4.4.2.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру |
2.4.2.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі+ етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр | 3.4.2.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін. сөйлем құрастыру: Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды | 4.4.2.2 заттың қатыстылығына байланысты ("зат есім + зат есім") сөйлем құрастыру | |
2.4.2.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы: Білім алушылар жазып отыр |
3.4.2.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін сөйлем құрастыру: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; | 4.4.2.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім) сөйлем құрастыру: Бір бума қағаз. Екі жәшік алма | |
2.4.2.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру, іс - әрекеттің ауысуы етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | 3.4.2.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | 4.4.2.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім"): Ағаш қасық | |
2.4.2.5 іс -әрекеттің белгісі: (етістіктің осы шағы +зат есім + үстінде, жанында, астында) жатыр сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру | 3.4.2.5 "сын есім + зат есім, жекеше және көпше түрде" заттың түрін, көлемін, дәмін көрсететін (қызыл алма) сөйлем құрастыру | 4.4.2.5 кеңістік қатынасқа байланысты ("зат есім + алдында, жанында, алдына + етістік") сөйлем құрастыру. Мектеп алдына келді | |
2.4.2.6 "зат есім + етістік" өтпелі іс-әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | 3.4.2.6 "зат есім + етістік" кеңістік арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру: Үстелден алдым | 4.4.2.6 кеңістік қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + етістік"): Мектептен жүгіріп шықты | |
2.4.2.7 "зат есім +етістік" іс-әрекетін адамға қаратып айту, Айдосқа кітап сатып әперді | 3.4.2.7 "сын есім + зат есім", "зат есім + сын есім + зат есім" тиістілігіне қарай қажет сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қалың кітап | 4.4.2.7 уақыттық қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("үстеу + етістік"): Түске дейін келді | |
2.4.2.8 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы) | |||
50. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2 - сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | 1-тоқсан | |
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
1. Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материалдың мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтар құрастыру, қойылған сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 сөздер мен сөз тіркестерін түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларға сәйкес қолдану | ||
Оқылым | 2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | |
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 2.2.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді естіп, қабылдау | |||
2.2.6.3 мәтінді қалыпты сөйлеу тілімен ара қашықтық арқылы естіп, қабылдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/сюжетті сурет негізінде әңгімелеу жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |
2.4.1.2 я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.5 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді. | ||
2.4.2.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру, іс - әрекеттің ауысуы етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | |||
2.4.2.6 (зат есім + етістік) өтпелі іс-әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | |||
2.4.2.7 "зат есім +етістік" іс-әрекетін адамға қаратып айту Айдосқа кітап сатып әперді | |||
2.4.2.8 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістік) | |||
2-тоқсан | |||
3. Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материалдың мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтар құрастыру, қойылған сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 сөздер мен сөз тіркестерін түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларға сәйкес қолдану | ||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | ||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып пен тірек сөздер арқылы әңгіме құрастыру | ||
2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау) | ||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 2.2.2.1 сөздің көп мағыналылығының қарапайым түрлерін ажырата білуді қалыптастыру (жұлдыз – аспандағы жұлдыз, жұлдыз – эстрада жұлдызы) | ||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 2.2.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді естіп, қабылдау. | |||
2.2.6.3 мәтінді қалыпты сөйлеу тілімен ара қашықтық арқылы естіп, қабылдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |
2.4.1.2 я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.3 "у", "и, й" әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.4 дауыссыз п-б, қ-ғ, к-г дыбыстарының емлесін қолдану | |||
2.4.1.5 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.6 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | ||
2.4.2.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі + етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр | |||
2.4.2.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы: Білім алушылар жазып отыр | |||
2.4.2.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру, іс - әрекеттің ауысуы етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | |||
2.4.2.5 іс -әрекеттің белгісі: (етістіктің осы шағы +зат есім + үстінде, жанында, астында) жатыр сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру | |||
2.4.2.6 "зат есім + етістік" өтпелі іс-әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | |||
3-тоқсан | |||
5. Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материалдың мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтар құрастыру, қойылған сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 сөздер мен сөз тіркестерін түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларға сәйкес қолдану | ||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | ||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып пен тірек сөздер арқылы әңгіме құрастыру | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау | |
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну |
2.2.2.1 сөздің көп мағыналылығының қарапайым түрлерін ажырата білуді қалыптастыру | ||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 2.2.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен өтілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді естіп, қабылдау. | |||
2.2.6.3 мәтінді қалыпты сөйлеу тілімен ара қашықтық арқылы естіп, қабылдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде әңгімелеу жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |
2.4.1.2 я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.3 "у", "и, й" әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.4 дауыссыз п-б, қ-ғ, к-г дыбыстарының емлесін қолдану | |||
2.4.1.5 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.6 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерден сөйлем құрастыру (зат есім (жекеше түрі) + етістік осы шағы): білім алушы оқып отыр. Ұшақ ұшып келеді | ||
2.4.2.2 зат және заттың жағдайы: (зат есім жеке түрі+ етістік осы шақ) сөйлем құрастыру: Қыз отыр, кітап жатыр | |||
2.4.2.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы: Білім алушылар жазып отыр. | |||
2.4.2.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру, іс - әрекеттің ауысуы етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | |||
2.4.2.5 іс -әрекеттің белгісі: (етістіктің осы шағы +зат есім + үстінде, жанында, астында) жатыр сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру | |||
2.4.2.6 "зат есім + етістік" өтпелі іс-әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | |||
2.4.2.7 "зат есім +етістік" іс-әрекетін адамға қаратып айту, Айдосқа кітап сатып әперді | |||
2.4.2.8 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы) | |||
4-тоқсан | |||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 сөздер мен сөз тіркестерін түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларға сәйкес қолдану |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | ||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 2.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып пен тірек сөздер арқылы әңгіме құрастыру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 2.2.2.1 сөздің көп мағыналылығының қарапайым түрлерін ажырата білуді қалыптастыру (жұлдыз – аспандағы жұлдыз, жұлдыз – эстрада жұлдызы) | |
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 2.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 2.2.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен өтілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, аз кездесетін сөздерді естіп, қабылдау | |||
2.2.6.3 мәтінді қалыпты сөйлеу тілімен ара қашықтық арқылы естіп, қабылдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен заттық/сюжетті сурет негізінде әңгімелеу жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау |
2.4.2.3 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+ етістіктің осы шағы: | |
2.4.2.4 сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру, іс - әрекеттің ауысуы етістіктің осы шағы + зат есім) кітап оқып отыр | |||
2.4.2.5 іс –әрекеттің белгісі: (етістіктің осы шағы +зат есім + үстінде, жанында, астында) жатыр сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру) | |||
2.4.2.6 (зат есім + етістік) өтпелі іс-әрекетке байланысты сөйлем құрастыру: тауыққа жем шашты; сиырға шөп салды; Қанатқа нан берді | |||
2.4.2.7 "зат есім +етістік" іс-әрекетін адамға қаратып айту, Айдосқа кітап сатып әперді) | |||
2.4.2.8 затты және заттың іс-әрекетін, жағдайын білдіретін сөйлемдер құрастыру (зат есім көпше түрі+етістіктің осы шағы) | |||
2) 3 - сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | 1-тоқсан | |
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материалдың ретімен мұғалімнің көмегімен сурет бойынша мазмұндау |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 өз сөзін қарым-қатынас мақсатына, жағдайына, уақытына байланысты жоспарлау, сөйлеу мәдениетін сақтап тілдік нормаларды қолдану | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 3.2.1.1 мұғалімнің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу барысында контексте дұрыс қолдану | ||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 жазу мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | |
3.4.1.2 э, ф, в, ц әріптері бар сөздерді сауатты | |||
3.4.1.3 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | ||
3.4.2.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін. сөйлем құрастыру: Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды | |||
3.4.2.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін сөйлем құрастыру: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; сөйлем құрастыру | |||
3.4.2.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | |||
3.4.2.5 "сын есім + зат есім, жекеше және көпше түрде" заттың түрін, көлемін, дәмін көрсететін (қызыл алма) сөйлем құрастыру | |||
2 тоқсан | |||
3. Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материалдың ретімен мұғалімнің көмегімен сурет бойынша мазмұндау |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 өз сөзін қарым-қатынас мақсатына, жағдайына, уақытына байланысты жоспарлау, сөйлеу мәдениетін сақтап тілдік нормаларды қолдану | ||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.3.1 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | ||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып бойынша тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, әңгіме құрастыру | ||
2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 3.2.1.1 мұғалімнің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | ||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу барысында контексте дұрыс қолдану | ||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||
3.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, және айтылуы қиын сөздерді естіп, қабылдау. | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | ||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 жазу мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | |
3.4.1.2 э, ф, в, ц әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.3 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | |||
3.4.1.4 ч, щ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.5 х, һ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | ||
3.4.2.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру: Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды | |||
3.4.2.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасын белгілейтін: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; сөйлем құрастыру | |||
3.4.2.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | |||
3.4.2.6 "зат есім + етістік" кеңістік арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру: Үсделден алдым | |||
3-тоқсан | |||
5. Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материалдың ретімен мұғалімнің көмегімен сурет бойынша мазмұндау |
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып бойынша тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, әңгіме құрастыру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу барысында контексте дұрыс қолдану | |
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||
3.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, және айтылуы қиын сөздерді естіп, қабылдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін жазу | |
3.2 Қатені табу және түзету | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | ||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 жазу мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | |
3.4.1.2 э, ф, в, ц әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.3 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | |||
3.4.1.4 ч, щ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.5 х, һ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.6 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 "зат есім + етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін байланысты сөз тіркестерімен сөйлем құрау: Ол жазып отыр | ||
3.4.2.2 "үстеу+етістіктің осы шағы; өткен шағы" уақыт арақатынасын белгілейтін. сөйлем құрастыру: Қазір сурет салып отыр. Кеше жазу жазды | |||
3.4.2.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін сөйлем құрастыру: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; сөйлем құрастыру | |||
3.4.2.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | |||
3.4.2.5 "сын есім + зат есім, жекеше және көпше түрде" заттың түрін, көлемін, дәмін көрсететін (қызыл алма) сөйлем құрастыру | |||
3.4.2.7 "сын есім + зат есім", "Зат есім + сын есім + зат есім" тиістілігіне қарай қажет сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қалың кітап | |||
4-тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 өз сөзін қарым-қатынас мақсатына, жағдайына, уақытына байланысты жоспарлау, сөйлеу мәдениетін сақтап тілдік нормаларды қолдану |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.3.1 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | ||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 3.1.4.1 мұғалімнің көмегімен берілген тақырып бойынша тірек сөздер мен жоспарды пайдалана отырып, әңгіме құрастыру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу барысында контексте дұрыс қолдану | |
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 3.2.3.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою | ||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу | ||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 3.2.6.2 мәтіндегі таныс емес, және айтылуы қиын сөздерді естіп, қабылдау | ||
3.2.6.3 мәтінді ара қашықтықта сыбырлап айту арқылы естіп қабылдау | |||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.2 э, ф, в,ц әріптері бар сөздерді сауатты жазу | ||
3.4.1.3 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | |||
3.4.1.4 ч, щ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.5 х, һ әріптері бар сөздерді сауатты жазу | |||
3.4.1.6 ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.3 "есімдіктің 1-ші, 2-ші жағы көпше және жекеше түрі + етістіктің осы шағы, өткен шағы", уақыт арақатынасынын белгілейтін сөйлем құрастыру: Мен жазып отырмын. Сіз оқыдыңыз; сөйлем құрастыру | ||
3.4.2.4 "зат есім + етістік" қатынас құралы және іс-әрекет тәсілдерін пайдаланып, сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қарындашпен салды | |||
3.4.2.5 "сын есім + зат есім, жекеше және көпше түрде" заттың түрін, көлемін, дәмін көрсететін (қызыл алма) сөйлем құрастыру | |||
3.4.2.6 "зат есім + етістік" кеңістік арақатынасын белгілейтін сөйлем құрастыру:Үстелден алдым | |||
3.4.2.7 "сын есім + зат есім", "Зат есім + сын есім + зат есім" тиістілігіне қарай қажет сөз тіркестерімен сөйлем құрастыру: Қалың кітап | |||
3) 4 - сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | 1-тоқсан | ||
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 тыңдаған таныс мәтінді мұғалім ұсынған үлгі бойынша баяндау | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 тақырыпты талқылауда тілдік нормаларды сақтап өз ойын жүйелі жеткізу | |||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | ||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 4.2.2.1 контексте тұрақты сөз тіркестері мен көп мағыналы сөздерді ажырата білу, мағынасын түсіну, сөйлеу барысында қолдану | |||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.3.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.4.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | |||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін жазу | ||
3.2 Қатені табу және түзету | 4.3.2.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді. | |||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын жетілдіру және таза жазу | |||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||
4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | ||||
4.4.1.3 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | ||||
4.4.1.4 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді анықтап жазу | ||||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру | |||
4.4.2.2 заттың қатыстылығына байланысты ("зат есім + зат есім") сөйлем құрастыру | ||||
4.4.2.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім) сөйлем құрастыру: Бір бума қағаз. Екі жәшік алма | ||||
4.4.2.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім"): Ағаш қасық) | ||||
2-тоқсан | ||||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 тыңдаған таныс мәтінді мұғалім ұсынған үлгі бойынша баяндау | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 тақырыпты талқылауда тілдік нормаларды сақтап өз ойын жүйелі жеткізу | |||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.3.1 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 4.1.4.1 көрнекіліктер қолданып өз жоспары бойынша әңгіме құрастыру | |||
2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 4.2.2.1 контексте тұрақты сөз тіркестері мен көп мағыналы сөздерді ажырата білу, мағынасын түсіну, сөйлеу барысында қолдану | |||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.3.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 4.2.4.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | |||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу, жүйелеу, мағлұматтардың маңызды тұстарын анықтау | |||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | |||
4.2.6.2 мәтіндегі таныс, таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп қабылдау | ||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, жазу | ||
3.2 Қатені табу және түзету | 4.3.2.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді. | |||
3.3 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын жетілдіру және таза жазу | |||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||
4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | ||||
4.4.1.3 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | ||||
4.4.1.4 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді анықтап жазу | ||||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 зат есімдердің негізгі септік жалғауларының мәнін іс-жүзінде меңгеру | |||
4.4.2.2 заттың қатыстылығына байланысты ("зат есім + зат есім") сөйлем құрастыру | ||||
4.4.2.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім) сөйлемқұрастыру: Бір бума қағаз. | ||||
4.4.2.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім | ||||
3-тоқсан | ||||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 тыңдаған таныс мәтінді мұғалім ұсынған үлгі бойынша баяндау | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 тақырыпты талқылауда тілдік нормаларды сақтап өз ойын жүйелі жеткізу | |||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.3.1 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 4.1.4.1 көрнекіліктер қолданып өз жоспары бойынша әңгіме құрастыру | |||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | ||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 4.2.2.1 контексте тұрақты сөз тіркестері мен көп мағыналы сөздерді ажырата білу, мағынасын түсіну, сөйлеу барысында қолдану | |||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.3.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 4.2.4.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | |||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу, жүйелеу, мағлұматтардың маңызды тұстарын анықтау | |||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | |||
4.2.6.2 мәтіндегі таныс, таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп қабылдау. | ||||
4.2.6.3 мәтінді ара қашықтықта қалыпты сөйлеу тілімен және сыбырлап айту арқылы естіп қабылдау | ||||
Жазылым | 3.1 Мәтін түрлерін құрастырып жазу | 4.3.1.1 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтінін, жазу | ||
3.2 Қатені табу және түзету | 4.3.2.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді | |||
3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | |||
4.3.4.2 диалогтің тыныс белгілерін қолдану | ||||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | ||
4.4.1.3 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | ||||
4.4.1.4 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді анықтап жазу | ||||
4.4.1.5 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г ,н-ң дыбыстары саралап жіктеп ,кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | ||||
4.4.1.6 дауысты а-ә, о-ө, у-ү, ұ-ү дыбыстарын саралап жіктеп кездесетін сөздерде емлесін сақтап жазу | ||||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.3 заттың санына не мөлшеріне байланысты ("сан есім + зат есім" +зат есім) сөйлем құрастыру: Бір бума қағаз. Екі жәшік алма. | |||
4.4.2.4 заттың сынына байланысты сөйлем құрастыру ("сын есім + зат есім"): Ағаш қасық | ||||
4.4.2.5 кеңістік қатынасқа байланысты ("зат есім + алдында, жанында, алдына + етістік") сөйлем құрастыру. Мектеп алдына келді | ||||
4.4.2.6 кеңістік қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + етістік"): Мектептен жүгіріп шықты | ||||
4.4.2.7 уақыттық қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("үстеу + етістік"): Түске дейін келді. | ||||
4-тоқсан | ||||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 тақырыпты талқылауда тілдік нормаларды сақтап өз ойын жүйелі жеткізу | |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.3.1 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |||
1.4 Берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру | 4.1.4.1 көрнекіліктер қолданып өз жоспары бойынша әңгіме құрастыру | |||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | ||
2.2 Мәтіндегі лексикалық бірліктердің қолданылуын түсіну | 4.2.2.1 контексте тұрақты сөз тіркестері мен көп мағыналы сөздерді ажырата білу, мағынасын түсіну, сөйлеу барысында қолдану | |||
2.3 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою | 4.2.3.1 мәтіндегі оқиғаны/кейіпкерлер іс әрекетін бағалауға негізделген сұрақтар қою | |||
2.4 Мәтіннің тақырыбын және негізгі ойды анықтау | 4.2.4.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | |||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу, жүйелеу, мағлұматтардың маңызды тұстарын анықтау | |||
2.6 Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | |||
4.2.6.2 мәтіндегі таныс, таныс емес, аз кездесетіін сөздерді және айтылуы күрделі сөздерді естіп қабылдау. | ||||
4.2.6.3 мәтінді ара қашықтықта қалыпты сөйлеу тілімен және сыбырлап айту арқылы естіп қабылдау | ||||
Жазылым | 3.4 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) | ||
4.3.4.2 диалогтің тыныс белгілерін қолдану | ||||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.4 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді анықтап жазу | ||
4.4.1.5 дауыссыз б-п, қ-ғ, к-г, н-ң дыбыстары саралап жіктеп ,кездесетін сөздерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | ||||
4.4.1.6 дауысты а-ә, о-ө, у-ү, ұ-ү дыбыстарын саралап жіктеп кездесетін сөздерде емлесін сақтап жазу | ||||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.5 кеңістік қатынасқа байланысты ("зат есім + алдында, жанында, алдына + етістік") сөйлем құрастыру. Мектеп алдына келді | |||
4.4.2.6 кеңістік қатынасқа байланысты сөйлем құрастыру ("зат есім + етістік"): Мектептен жүгіріп шықты | ||||
4.4.2.7 уақыттық қатынасқабайланысты сөйлем құрастыру ("үстеу + етістік"): Түске дейін келді | ||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 242-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 242-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебный предмет "Русский язык" является составной частью образовательной области "Язык и литература" и начальным этапом системного языкового и литературного образования, а также представляет собой средство обучения другим школьным предметам, так как язык – ключ к познанию, образованности, развитию интеллекта у слабослышащих обучающихся.
3. Учебная программа по предмету "Русский язык" для 2-4 классов определяет содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным и типологическим особенностям развития слабослышащих обучающихся.
4. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование дидактического потенциала данного предмета для овладения слабослышащими обучающимися коммуникативными навыками и вербальными средствами познания мира в различных предметных областях; приобретения умений ориентироваться в социокультурном пространстве, преодолевая барьеры, связанные со слуховой недостаточностью.
5. В учебной программе по предмету "Русский язык" сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
6. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
7. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося с нарушением слуха по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, создающих в различных сочетаниях предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности слабослышащих обучающихся средствами каждого учебного предмета – обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
9. В учебной программе по "Русскому языку" сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание слабослышащего обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
10. Учебная программа по "Русскому языку" направлена на формирование предметных знаний, умений и навыков широкого спектра, которые являются залогом успешности слабослышащих обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы, когда им нужно будет войти в социум в качестве полноценных, самостоятельных и активных его субъектов.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Русский язык"
11. Предмет "Русский язык" - важнейший компонент школьной программы, поскольку является не только объектом изучения, отдельным учебным предметом, но и средством обучения другим школьным предметам, так как язык – ключ к познанию, образованности, развитию интеллекта.
12. Цели, задачи и содержание предмета "Русский язык" в начальной школе определяются образовательной областью "Язык и литература" Государственного общеобязательного стандарта образования.
13. Основная цель предмета "Русский язык" – практическое овладение речевыми навыками (понимание значений слов и их употребление, обогащение словарного запаса, практическое овладение грамматическими закономерностями русского языка, развитие навыков связной речи); преодоление речевого недоразвития; подготовка к изучению систематического курса грамматики.
14. Для достижения поставленных целей изучения предмета в начальной школе необходимо решение следующих практических задач:
1) развитие устной и письменной коммуникации, способности к осмысленному чтению и письму;
2) развитие практических речевых навыков построения и грамматического оформления речевых единиц;
3) осознанное построение речевого высказывания в соответствии с задачами коммуникации;
4) развитие способности пользоваться письменной и устной речью для решения задач, связанных с реализацией социально-бытовых, общих и особых образовательных потребностей;
5) формирование умений понимать содержание художественного произведения, работать с текстом;
6) развитие способности к словесному самовыражению на уровне, соответствующем возрасту и развитию ребенка;
7) развитие слухозрительного и слухового восприятия устной речи, ее произносительной стороны, использование сформированных умений в процессе устной коммуникации;
8) формирование у обучающихся житейских понятий, развитие их мышления, развитие устной и письменной речи в условиях предметно-практической деятельности, формирование умения работать в коллективе;
9) создание основы для развития речевой деятельности обучающихся, для дальнейшего освоения системы основополагающих элементов научного знания и деятельности по получению, преобразованию и применению новых знаний;
10) приобщение к культурному наследию народов Республики Казахстан;
11) становление гуманистического мировоззрения, формирование интеллекта и духовного мира слабослышащих обучающихся, приобщение их к национальным и общечеловеческим ценностям, основанным на национальной идее "Мәңгілік ел".
15. Изучение учебного предмета "Русский язык" в 2-4 классах школы слабослышащих способствует:
1) пониманию обучающимися того, что язык представляет собой явление национальной культуры и основное средство человеческого общения;
2) знанию основных речевых форм и правил их применения;
3) умению решать актуальные житейские задачи и общаться с помощью словесной речи в устной и письменной формах; использовать устно-дактильную форму речи как вспомогательную в речевом общении;
4) умению выбрать адекватные средства вербальной и невербальной коммуникации в зависимости от собеседника (слышащий, слабослышащий, неслышащий);
5) овладению основными закономерностями языка, словообразовательными моделями;
6) формированию навыков построения предложений с одновременным уточнением значений входящих в них словоформ;
7) овладению структурой простого предложения и наиболее употребительными типами сложных предложений, выражающих определительные, пространственные, причинные, целевые, временные и объектные смысловые отношения;
8) овладению орфографическими знаниями и умениями, каллиграфическими навыками;
9) овладению способностью пользоваться устной и письменной речью для решения соответствующих возрасту житейских задач, включая коммуникацию в сети Интернет;
10) формированию умения начать и поддержать разговор, задать вопрос, выразить свои намерения, просьбу, пожелание, опасения, завершить разговор;
11) формированию умения уточнять непонятое в ходе коммуникации со взрослыми и сверстниками; понимание высказывания, выраженного не только знакомыми, но и незнакомыми речевыми средствами, иной структурой фразы, в новых условиях общения;
12) овладению умением использовать дактилологию как вспомогательное средство для овладения чтением и освоения звукобуквенного состава слов;
13) овладению умением получать и уточнять информацию от собеседника в ходе коммуникации на основе словесной речи на знакомые ребенку темы, извлекать значимую информацию из общения, соотносить его цель и результат.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
16. Предмет "Русский язык" будет эффективным, если:
1) учитываются психофизические особенности слабослышащих обучающихся младшего школьного возраста (уровень развития слухового восприятия и речи, памяти, эмоциональной сферы);
2) моделируются ситуации, способствующие развитию речи и творческих способностей слабослышащих обучающихся;
3) обеспечивается интенсивная интеллектуальная и эмоциональная работа слабослышащих обучающихся.
17. Обучение слабослышащих обучающихся русскому языку основывается на следующих дидактических принципах:
1) принцип гуманизации образования, который означает переход к личностно ориентированной концепции образования;
2) принцип адаптивности образования к уровню и особенностям развития слабослышащего обучающегося, в соответствии с которым школа ориентируется на удовлетворение различных образовательных потребностей; применяет разнообразные средства и методы для различных категорий детей с нарушениями слуха, в том числе с задержкой психического развития, нарушениями зрения;
3) принцип дифференциации и индивидуализации обучения позволяет слабослышащему ученику вместе с родителями выбрать тот путь обучения, который для него более приемлем;
4) принцип наглядности и словесных средств обучения направлен на организацию наблюдений в целях накопления, систематизации и обобщения чувственных образов как основы формирования новых понятий, выводов, правил в учебно-воспитательном процессе, что правомерно для первоначального этапа обучения слабослышащих;
5) принцип усвоения основ наук в единстве с усвоением родного языка обусловлен тем, что ход личностного развития слабослышащего ребенка, усвоение им установленного объема образования определяется уровнем языкового развития, возможностью воспринимать информацию в словесном оформлении, адекватно пользоваться ей, что, в свою очередь, зависит от уровня сформированности словесно-логического мышления;
6) принцип интенсификации развития слухового восприятия в единстве с развитием произносительной стороны устной речи состоит в том, чтобы развить у слабослышащего обучающегося способность достаточно свободно понимать обращенную к нему речь собеседника и говорить разборчиво, понятно для окружающих;
7) принцип активизации речевого общения обусловлен необходимостью реализации психолого-педагогических подходов к организации совместной деятельности слабослышащих обучающихся и предполагает моделирование ситуаций, вызывающих потребность в общении на основе словесной речи. Специальное обучение обучающихся формированию различных способов общения осуществляется с учетом форм социального поведения во всей учебно-воспитательной работе;
8) принцип деятельностного подхода отражает основную направленность современной системы обучения слабослышащих обучающихся, в которой деятельность рассматривается как процесс формирования знаний, умений и навыков и как условие, обеспечивающее коррекционно-развивающую направленность формирования личности слабослышащего обучающегося.
18. Технологии: работа в малых группах (команде), кейс-стади (анализ конкретных ситуаций), ролевые и деловые игры, модульное обучение.
19. Методы: проблемное обучение, индивидуальное обучение, опережающая самостоятельная работа, междисциплинарное обучение, обучение на основе опыта, проектный метод.
20. На уроках по "Русскому языку" в первую очередь решается специфическая задача – практическое овладение речью, а не изучение языка, что объясняется своеобразием условий овладения языком слабослышащими обучающимися. Это обусловливает особое содержание всей работы по речевому развитию слабослышащих (специальный отбор фонетического, лексического и грамматического материала, его группировка, расположение, взаимосвязь отдельных частей).
21. Слабослышащие обучающиеся овладевают языком, его системой в процессе использования языкового материала в речи, в разных видах общения (разговорно-обиходная и описательно-повествовательная речь, чтение, самостоятельное письмо на уроках, общение во внеклассное время, использование речи в связи с усвоением наук, в трудовой деятельности, играх).
22. Особое место в овладении языком слабослышащими детьми занимает речевая практика как средство, позволяющего усваивать сведения, понятия об окружающем мире, приобретать социальный опыт, готовиться к вхождению в социум.
23. Решение задач речевого развития слабослышащих пронизывает всю учебную и внеклассную работу. Только при таком условии оказывается возможным практическое осуществление цели обучения языку как средству общения и орудия мышления.
24. Овладение русским языком в 2-4 классах основывается на следующих направлениях работы, которые осуществляются в рамках образовательной программы на других уроках и занятиях ("Литературное чтение", "Художественный труд", "Музыка", "Адаптивная физкультура", "Ознакомление с окружающим", "Коррекционная ритмика", "Формирование произношения и развитие слухового восприятия"):
1) развитие различных видов восприятия, внимания, памяти, мышления;
2) развитие общей, ручной, артикуляционной моторики;
3) расширение объҰма активного и пассивного словаря;
4) развитие восприятия, дифференциации и навыков употребления слабослышащими обучающимися грамматических форм слова и словообразовательных моделей, различных типов синтаксических конструкций;
5) совершенствование навыков диалогической и связной речи слабослышащих обучающихся;
6) коррекция нарушений фонетической стороны речи, развитие фонематических процессов;
7) развитие слухо-зрительного и слухового восприятия неречевых и речевых звучаний;
8) формирование коммуникативной мотивации слабослышащих обучающихся.
25. Ведение всех видов занятий подразумевает соответствующие формы их организации: инструктирование, помощь, контроль, подведение итогов, оценку, использование речи в коммуникативных целях (поручения, вопросы/ответы, отчеты, выражение своего отношения).
26. Коммуникативная, речевая направленность планируется на каждом уроке: доказывать, аргументировать свое суждение, объяснять, комментировать, обобщать сказанное, вступать в диалог.
27. Степень освоения русского языка необходимо постоянно расширять и углублять: от наблюдения за языковыми средствами, изучения их роли в образцовых текстах слабослышащие обучающиеся переходят к созданию собственных текстов, к использованию полученных знаний в самостоятельной речевой деятельности.
28. Изучение грамматики, орфографии и пунктуации совмещается с развитием полноценных навыков слушания и говорения, чтения, письма и осуществляется на основе работы с текстами различных типов и стилей. Такой подход будет способствовать развитию речевых навыков, умению осознанно применять приобретенные языковые и речевые навыки в процессе создания собственных высказываний / текстов в устной и письменной форме. Создание и интерпретация текстов производятся с помощью учителя.
29. В процессе развития навыков работы с текстами разных стилей (соответствующих возрасту) и жанров и понимания особенностей языка у слабослышащего обучающегося формируются навыки речевого общения, выражения своих чувств и мыслей, анализа услышанного и прочитанного, обобщения собранной информации.
30. Примеры заданий по слушанию и говорению в содержании предмета "Русский язык":
1) различение предложений из текста, отработанного на уроке;
2) различение вопросительных, восклицательных, повествовательных предложений;
3) различение в предложении слов с перемещающимся логическим ударением, воспроизведение их;
4) прослушивание и осмысление содержания текста или отрывка из него;
5) восприятие на слух и выполнение словарно-стилистических заданий;
6) восприятие на слух выразительного чтения педагога и определение своего отношения к прочитанному;
7) выделить отдельные выразительные детали в картине, описанной в произведении;
8) воспроизведение слов, фраз, отдельных предложений из текстов, предлагаемых учителем за экраном;
9) составление диалога по ходу сюжетно-ролевой игры;
10) составление диалога по заданному образцу и описанию ситуации;
11) определение участников диалога;
12) продолжение диалога;
13) придумывание начала к диалогу.
31. Примеры заданий по чтению в содержании предмета "Русский язык":
1) чтение труднопроизносимых слов текста;
2) чтение слов, фраз, отрывков текста с соблюдением правил орфоэпии, словесного и логического ударения;
3) чтение текста по предложениям, частям, целиком;
4) выяснение значения слова;
5) выборочное чтение по заданной теме;
6) составление картинного, словесного плана прочитанного;
7) сопоставление текста с иллюстрацией, художественной картиной;
8) проведение словарно-стилистических упражнений.
32. Примеры заданий по письму в содержании предмета "Русский язык":
1) краткое изложение содержания прослушанного или прочитанного текста, описание своих личных впечатлений о фильме и книге;
2) написание небольшого сообщения;
3) написание альтернативного окончания к известной истории;
4) предоставление информации в форме рисунков и диаграмм;
5) подготовка вопросов для интервью;
6) составление текста по опорным словам, плану;
7) письмо по памяти;
8) корректирование текстов.
33. Компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) включает в себя умелое и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации. Оно строится на базовых навыках использования ИКТ;
2) обучающиеся развивают навыки использования ИКТ в процессе обучения по всем предметам типового учебного плана с помощью поиска, создания и обработки информации, сотрудничества и обмена информацией и идеями, оценивания и совершенствования своей работы, используя широкий спектр оборудования и приложений.
34. В учебной программе "Русский язык" компетентность в использовании ИКТ включает:
1) использование потенциала существующих и новых технологий на уроках для повышения уровня образования;
2) работу с интернет-ресурсами (например, чтение информации на веб- сайте, отбор соответствующего материала, копирование и сохранение его как отдельного документа или файла);
3) использование простых программ с переходом к более сложным (таким, как Word, PowerPoint), чтобы работать с текстом и слайдами;
4) использование оборудования (принтер, сканер, цифровой фотоаппарат) для обработки информации, сохранения еҰ как отдельного документа в электронном виде (например, использование для презентации фото друзей и помещение их в слайдах);
5) обучение с помощью электронных учебников.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
35. Оценивание результатов изучения предмета "Русский язык" осуществляется с применением критериального оценивания.
36. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
37. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
38. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между слабослышащим обучающимся и учителем и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
39. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставления обратной связи слабослышащих обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
5. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"
40. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) во 2 классе – 4 часа в неделю, 136 часа в учебном году;
2) в 3 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;
3) в 4 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году.
41. Необходимо, чтобы мебель в классе легко передвигалась для проведения различных форм работ (индивидуальная, парная, групповая) и видов работ (игры, активные методы и подходы). Также необходимо место для книжных полок, стендов для выставки работ слабослышащих обучающихся и наглядных пособий.
42. Требования к организации образовательного пространства в школе для слабослышащих детей:
1) наличие текстовой информации, представленной в виде печатных таблиц на стендах или электронных носителях, предупреждающей об опасностях, изменениях в режиме обучения и обозначающей названия приборов, кабинетов и учебных классов;
2) дублирование звуковой справочной информации о расписании учебных занятий визуальной (установка мониторов с возможностью трансляции субтитров (мониторы, их размеры и количество необходимо определять с учетом размеров помещения);
3) обеспечение надлежащими звуковыми средствами воспроизведения информации.
43. Учебные кабинеты оборудуются звукоусиливающей аппаратурой, отвечающей современным аудиологическим и сурдопедагогическим требованиям, способствующей развитию слухового восприятия: звукоусиливающей аппаратурой коллективного пользования с дополнительной комплектацией вибротактильными устройствами или беспроводной аппаратурой.
44. В течение всего учебного дня и во внеурочное время слабослышащий обучающийся пользуется слуховыми аппаратами или кохлеарными имплантами с учетом медицинских рекомендаций. В классных помещениях необходимо предусмотреть специальные места для хранения FM-систем, зарядных устройств, батареек.
45. Класс оборудуется рабочими местами с компьютерами для обучающихся. Каждый учитель имеет возможность проводить уроки в соответствии с современными требованиями информатизации образовательной организации, используя видео- и аудио технику.
46. Класс оборудуется партами, регулируемыми в соответствии с ростом слабослышащих обучающихся. Номер парты подбирается тщательно, в соответствии с ростом ученика, что обеспечивает возможность поддерживать правильную позу.
47. Парта ученика с нарушением слуха занимает в классе такое положение, чтобы сидящий за ней слабослышащий обучающийся мог видеть лицо учителя и лица большинства сверстников.
48. Специальным условием является также продуманность освещенности лица говорящего и фона за ним, а также аппаратуры, позволяющей лучше видеть происходящее на расстоянии (проецирование на большой экран). С парты открывается прямой доступ к информации, расположенной на доске, информационных стендах.
49. На парте ребенка предусматривается размещение специальной конструкции, планшетной доски, используемой в ситуациях предъявления незнакомых слов, терминов, необходимости дополнительной индивидуальной помощи со стороны учителя класса.
50. При организации учебного места учитываются особенности психофизического развития обучающегося, состояние моторики, зрения, наличие других дополнительных нарушений.
51. Определение рабочего места в классе слабослышащего обучающегося с нарушениями зрения осуществляется в соответствии с рекомендациями офтальмолога. Для слабослышащего обучающегося с нарушениями опорно-двигательного аппарата оборудуется специальное место.
52. Содержание программы и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Русский язык" расписаны по сквозным темам и разделам обучения.
53. Разделы обучения разбиты на подразделы, которые содержат в себе структурные компоненты видов речевой деятельности.
54. Каждый подраздел содержит планируемые результаты по теме. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения слабослышащих обучающихся согласно разработанным критериям.
55. Обучение русскому языку предполагает:
1) приобретение и систематизация знаний о языке;
2) освоение первоначальных знаний о лексике, фонетике, грамматике русского языка;
3) овладение орфографией и пунктуацией;
4) развитие диалогической и монологической устной и письменной речи, речевое творчество;
5) формирование навыков по поиску информации в текстах различного типа, использование их для решения учебных задач;
6) определять его тему, основную мысль и лексические средства, в текстах разных типов, жанров и стилей;
7) овладение функциональной грамотностью (извлечение, преобразование и использование текстовой информации);
8) овладение техникой чтения, приҰмами понимания и анализа текстов;
9) овладение умениями, навыками различных видов устной и письменной речи.
56. Программа по русскому языку предусматривает формирование у младших обучающихся знаний о речи, особенностях построения высказываний разных типов, обусловленных коммуникативными задачами. Основное внимание уделяется формированию навыков функциональной грамотности, обусловленных четырьмя видами речевой деятельности: слушание, говорение, чтение и письмо.
57. Весь процесс обучения русскому языку подчинен формированию навыков речевой деятельности слабослышащих обучающихся, развитию умений содержательно, четко и ясно выражать мысли и чувство в устной и письменной форме. Фонетические, лексические, грамматические и орфографические явления и факты языка изучаются во взаимосвязи и ориентированы на применение их слабослышащими обучающимся в речевой практике.
58. Главное внимание уделяется практическим аспектам: работе над значением слова, обогащению и активизации словаря обучающихся, обогащению из речи различными грамматическими формами, умений пользоваться средствами языка в соответствии с литературными нормами (орфоэпическими, лексическими, грамматическими, орфографическими).
59. Основная задача обучения детей правописанию является формирование орфографической и пунктуационной зоркости.
60. В основе орфографической зоркости лежит умение соотносить звуковой и графический образы слова, обозначать звуки буквами на письме согласно правилам графики и орфографии и самостоятельно применять их на практике письменной речи.
61. Содержание программы:
таблица 1
2 класс | |
1 четверть | |
Все обо мне |
Повторение изученного материала в 1 классе. |
Моя семья и друзья |
Фонетика. |
2 четверть | |
Моя школа |
Состав слова. Словообразование. |
Мой родной край |
Правописание. |
3 четверть | |
В здоровом теле – здоровый дух! |
Лексическое значение слова. |
Традиции и фольклор |
Правописание имен существительных женского рода с шипящим на конце. |
4 четверть | |
Окружающая среда |
Предложение. |
Путешествия |
Текст |
3 класс | |
1 четверть | |
Живая природа |
Повторение и закрепление знаний и умений, приобретҰнных во 2 классе. |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Правописание |
2 четверть | |
Время |
Слово. Значение слова. |
Архитектура |
Состав слова. Словообразование. |
3 четверть | |
Искусство |
Части речи. |
Выдающиеся личности |
Глагол. |
4 четверть | |
Вода – источник жизни |
Наречие. |
Культура отдыха. Праздники |
Текст |
4 класс | |
1 четверть | |
Моя Родина - Казахстан |
Повторение в начале учебного года. |
Ценности |
Типы и стили текстов. |
2 четверть | |
Культурное наследие |
Части речи. Имя существительное. |
Мир профессий |
Изменение имҰн прилагательных по падежам в единственном и множественном числе; по родам — в единственном числе. Родовые и падежные окончания имҰн прилагательных. |
3 четверть | |
Природные явления |
Глагол. |
Охрана окружающей среды |
Наречие. |
4 четверть | |
Путешествие в космос |
Предложение. |
Путешествие в будущее |
Текст. |
62. Содержание навыков речевой деятельности:
таблица 2
2-4 классы | |||
№ | Виды речевой деятельности | Навыки | |
| Слушание и говорение | 1.1 Понимание содержания информации/сообщения | |
1.2 Определение темы и основной мысли информации/сообщения | |||
1.3 Прогнозирование содержание информации | |||
1.4 Участие в диалоге, соблюдая речевые нормы в зависимости от ситуации общения | |||
1.5 Составление монологического высказывания на заданную тему | |||
1.6 Соблюдение орфоэпических норм | |||
1.7 Декламация | |||
2 | Чтение | 2.1 Выявление структурных частей текста | |
2.2 Понимание роли лексических и синтаксических единиц в тексте | |||
2.3 Формулирование вопросов и ответов | |||
2.4 Определение типов и стилей текстов | |||
2.5 Извлечение необходимой информации из различных источников | |||
2.6 Сравнительный анализ текстов | |||
3 | Письмо | 3.1 Создание текстов разных типов и стилей | |
3.2 Создание текста по плану и опорным словам | |||
3.3 Изложение содержания прослушанного/прочитанного | |||
3.4 Написание текстов разных типов и стилей с использованием различных форм представления | |||
3.5 Нахождение и исправление ошибок в работе | |||
3.6 Соблюдение каллиграфических норм | |||
3.7 Соблюдение орфографических норм | |||
3.8 Соблюдение грамматических норм | |||
3.9 Соблюдение пунктуационных норм | |||
63. В разделе программы "Система целей" для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1"– класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
64. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 3
Навыки | Цели обучения | ||
Обучающиеся будут: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Понимание содержания информации/ сообщения | 2.1.1.1 определять с помощью учителя опорные слова, фиксировать их; отвечать на закрытые вопросы | 3.1.1.1 определять основные моменты, фиксировать их; отвечать на открытые и закрытые вопросы | 4.1.1.1 строить высказывания по прослушанной информации на основе своих заметок, передавая ее смысл |
1.2 Определение темы и основной мысли информации/сообщения | 2.1.2.1 определять в прослушанном тексте, что хотел сказать автор /в чем он хотел нас убедить (используя опорные слова) | 3.1.2.1 определять тему, основную мысль высказывания, опираясь на ключевые моменты | 4.1.2.1 определять тему и основную мысль высказывания, доказывая ее фактами |
1.3 Прогнозирование содержание информации | 2.1.3.1 прогнозировать содержание информации на основе заголовка и опорных слов | 3.1.3.1 прогнозировать содержание информации на основе заголовка и рисунков/фото/диаграмм | 4.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку и диаграмме/ схеме /таблице, обосновывая причину своего варианта |
1.4 Участие в диалоге, соблюдая речевые нормы в зависимости от ситуации общения | 2.1.4.1 участвовать в диалоге, высказывая свое мнение и выслушивая мнения других | 3.1.4.1 участвовать в диалоге, планируя свою речь в соответствии с целями, условиями, временем, ситуацией, соблюдая речевые нормы | 4.1.4.1 понимать различные способы ведения диалога, участвовать в дискуссии по обсуждаемой теме, соблюдая речевые нормы |
1.5 Составление монологического высказывания на заданную тему | 2.1.5.1 строить монологическое высказывание на заданную и интересующую обучающихся тему, объясняя тему и идею на основе ключевых слов | 3.1.5.1 строить монологическое высказывание на основе опорного плана и ключевых моментов | 4.1.5.1 строить монологическое высказывание, используя самостоятельно разработанный план и наглядные материалы |
1.6 Соблюдение орфоэпических норм |
2.1.6.1 произносить правильно слова: |
3.1.6.1 соблюдать правила произношения слов: |
4.1.6.1 употреблять правила постановки ударения в: |
1.7 Декламация |
2.1.7.1 заучивать стихотворения и отрывки из прозаических произведений |
3.1.7.1 заучивать стихотворения и отрывки из прозаических произведений |
4.1.7.1 заучивание стихотворений и отрывков произведений (12-16 в год). |
2) чтение:
таблица 4
Навыки | Цели обучения | ||
Обучающиеся будут: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Выявление структурных частей текста | 2.2.1.1 определять с помощью учителя структурные компоненты текста, разделяя его на части | 3.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста, учитывая основные моменты | 4.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста и обосновывать их |
2.2 Понимание роли лексических и синтаксических единиц в тексте | 2.2.2.1 различать синонимы, антонимы, омонимы и понимать их роль в тексте | 3.2.2.1 понимать прямое и переносное значение слов и использовать их в речи | 4.2.2.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи |
2.3 Формулирование вопросов и ответов | 2.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые слова, 2.2.3.2 отвечать на вопросы по содержанию прочитанного | 3.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые моменты, отвечать на вопросы по содержанию прочитанного | 4.2.3.1 формулировать вопросы, отражающие свое отношение к тексту, чтобы углубить понимание и уточнить ответ |
2.4 Определение типов и стилей текстов | 2.2.4.1 определять типы текстов – описание, повествование – по их особенностям с помощью учителя | 3.2.4.1 определять типы текстов – описание, повествование – по их особенностям | 4.2.4.1 определять типы текстов – описание, повествование, рассуждение – по их особенностям |
2.2.4.2 определять художественные и нехудожественные тексты (стихотворение, рассказ, статья) | 3.2.4.2 определять публицистический и деловой стиль по их особенностям (статья, объявление, реклама, биография) | 4.2.4.2 различать публицистический, научный и деловой стиль по их особенностям (статья, интервью, объявление, реклама, репортаж, заметка) | |
2.5 Извлечение необходимой информации из различных источников | 3.2.5.1 находить информацию по двум источникам (словари, справочники, детские энциклопедии, детские познавательные журналы) на определенную тему | 4.2.5.1 находить информацию по двум источникам (словари, справочники, детские энциклопедии, детские познавательные журналы) на определенную тему, выделять главную и второстепенную информацию | |
2.6. Сравнительный анализ текстов | 2.2.6.1 сравнивать тексты описательного и повествовательного характера по следующим параметрам: тема, основная мысль, тип текста, ключевые слова (с помощью учителя) | 3.2.6.1 сравнивать тексты описательного и повествовательного характера по следующим параметрам: тема, основная мысль, тип и стиль текста, ключевые слова, структурные элементы текста | 4.2.6.1 сравнивать тексты описательного и повествовательного характера по следующим параметрам: тема, основная мысль, тип и стиль текста, ключевые слова, структурные элементы текста, указывать языковые средства и определять их роль в раскрытии идеи |
3) письмо:
таблица 5
Навыки | Цели обучения | ||
Обучающиеся будут: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Создание текстов разных типов и стилей | 2.3.1.1 писать короткий текст-описание игрушки, животного, объектов природы (по выбору), текст-повествование на заданную тему | 3.3.1.1 писать текст-описание репродукций с картин, текст-повествование на заданную тему по наблюдениям | 4.3.1.1 писать текст-описание портрета, текст-повествование на заданную тему из личного опыта, текст-рассуждение на заданную тему |
2.3.1.2 создавать небольшие тексты (рассказ) на основе особенностей художественного стиля | 3.3.1.2 создавать тексты публицистического и делового стиля на основе их особенностей (заметка, справка, объявление) | 4.3.1.2 создавать тексты научного, публицистического и делового стилей на основе их особенностей (инструкция, интервью, реклама, заявление, объяснительная) | |
3.2 Создание текста по плану и опорным словам | 2.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану (с помощью учителя) | 3.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану | 4.3.2.1 составлять текст по определенной структуре, состоящей из нескольких абзацев, показывая разницу между информацией, событиями или процессами |
3.3 Изложение содержания прослушанного/ прочитанного | 2.3.3.1 передавать содержание с помощью ключевых слов, делать заметки по основным частям текста (с помощью учителя) | 3.3.3.1 передавать содержание текста или его частей самостоятельно | 4.3.3.1 передавать содержание текста, представляя доказательства, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) |
3.4 Написание текстов разных типов и стилей с использованием различных форм представления | 2.3.4.1 создавать небольшие тексты с использованием слов и/или изображений для определенных целей и для убеждения других, писать каллиграфическим почерком слова и предложения | 3.3.4.1 создавать тексты (например, письма, отчеты или презентации), представляя собственную точку зрения и используя соответствующий стиль и лексику, писать каллиграфическим почерком или печатать тексты, используя схемы, графики, таблицы, фотографии | 4.3.4.1 создавать тексты (например, статью, новости или проспект), используя аргументы, чтобы убедить других, при этом разборчиво писать и печатать тексты, используя некоторые компьютерные программы для представления текстов |
3.5 Нахождение и исправление ошибок в работе | 2.3.5.1 исправлять лексические, орфографические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | 3.3.5.1 исправлять лексические, стилистические, орфографические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | 4.3.5.1 исправлять лексические, стилистические, орфографические и пунктуационные ошибки |
3.6 Соблюдение каллиграфических норм | 2.3.6.1 писать в тетради в узкую линейку с соблюдением высоты, ширины и наклона прописных и строчных букв и их соединений | 3.3.6.1 писать в тетради в широкую линейку, отрабатывать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных и строчных букв и их соединений | 4.3.6.1 совершенствовать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных и строчных букв и их соединений |
3.7 Соблюдение орфографических норм | 2.3.7.1 писать правильно в словах сочетания жи-ши, ча-ща, чу-щу, чк, чн, нщ, рщ, шн | 3.3.7.1 писать и переносить слова с разделительным твҰрдым и мягким знаками | |
2.3.7.2 определять значимые части слова; находить и проверять безударные гласные в корне, изменяя форму слова | 3.3.7.2 различать значимые части слова; находить и проверять безударные гласные в корне слова, изменяя форму слова и подбирая однокоренные слова | 4.3.7.2 писать слова, произношение и написание которых расходится | |
2.3.7.3 обозначать на письме непроверяемые безударные гласные | 3.3.7.3 обозначать на письме непроверяемые безударные гласные (проверяемые) в корне слова | 4.3.7.3 писать слова с удвоенными согласными на стыке приставки и корня, непроизносимыми согласными (непроверяемые) в корне слова | |
3.3.7.4 обозначать парные глухие/звонкие согласные на конце и середине слова, применяя способы их проверки | 4.3.7.4 обозначать парные глухие/звонкие согласные твердые/мягкие, непроизносимые удвоенные согласные в корне слова, применяя способы их проверки | ||
3.3.7.5 определять значимые части слова; писать слова с суффиксами -оньк-, -еньк- и употреблять их в речи |
4.3.7.5 писать слова с помощью суффиксов -оньк-, -еньк-, -ушк-, | ||
3.3.7.6 определять значимые части слова; писать слова с приставками: с-, по-, об-, за-, во-, пере- | 4.3.7.6 писать неизменяемые приставки: об-, от-, до-, под-, над -, от-, о-, про-, под-, над-, за-, на-, роз- (раз-), рос- (рас-), пре-, при- (практически) | ||
3.3.7.7 писать неизменяемые на письме приставки со словами слитно, предлоги - раздельно | 4.3.7.7 писать слова с разделительным ъ (после приставок, оканчивающихся на согласную, перед буквами е, Ұ, ю, я) | ||
3.3.7.8 переносить слова по слогам; переносить слова с буквами й, ь, с двойными согласными | 4.3.7.8 переносить слова с приставками | ||
3.3.7.9 писать имена собственные с большой буквы | 4.3.7.9 писать большую букву в собственных именах существительных | ||
3.3.7.10 писать ь после шипящих на конце имен существительных женского рода | 4.3.7.10 писать падежные окончания имен существительных 1, 2, 3 склонения | ||
3.3.7.11 писать глаголы неопределенной формы, изменяя их по временам, по числам (настоящее время), по родам (прошедшее время), употреблять с частицей не | 4.3.7.11 писать имена существительные мужского и женского рода с шипящим на конце | ||
4.3.7.12 писать суффиксы и приставки, падежные окончания имен прилагательных (практически) | |||
4.3.7.13 писать количественные числительные от пяти до тридцати, сто, тысяча; порядковых числительных от первый до двадцатый, тридцатый, сотый. | |||
4.3.7.14 писать глаголы на –тся, -ться, безударные личные окончания глаголов в настоящем и будущем времени, определяя тип спряжения, писать ь после шипящих в глаголах 2 лица ед.ч. | |||
3.8 Соблюдение грамматических норм | 2.3.8.1 различать имена существительные, прилагательные, глаголы, предлоги, союзы; определять их роль в предложении | 3.3.8.1 различать имена существительные, прилагательные, глаголы, наречия, предлоги и союзы; определять их роль в предложении | 4.3.8.1 различать на основе существенных признаков существительные, прилагательные, глаголы, местоимения, числительные, наречия, предлоги и союзы и определять их роль в предложении |
2.3.8.2 определять значимые части слова, выделять корень в слове и подбирать однокоренные слова | 3.3.8.2 определять род, число, падеж и склонение имен существительных и правильно употреблять их в речи | 4.3.8.2 определять род, число, падеж и склонение имен существительных, изменять их по падежам | |
3.3.8.3 определять основу и окончание слова; определять части основы: корень, суффикс, приставка | 4.3.8.3 изменять имена прилагательные по родам в единственном числе, по по падежам – в единственном и множественном числе | ||
3.3.8.4 изменять имена прилагательные по родам и числам, склонять вместе с именем существительным | 4.3.8.4 изменять местоимения по падежам и числам, в единственном числе – по родам; составлять словосочетания и предложения, употребляя в них местоимения с предлогами и без | ||
3.3.8.5 определять время глагола и изменять их по родам в прошедшем времени | 4.3.8.5 изменять глаголы по лицам, числам и временам, определять спряжение по неопределенной форме | ||
3.3.8.6 различать и употреблять в речи предложения по цели высказывания; определять главные и второстепенные члены предложения | 4.3.8.6 правильно употреблять в письменной речи имена числительные от пяти до тридцати | ||
3.3.8.7 различать главные (подлежащее и сказуемое) и второстепенные (без деления на виды) члены предложения, задавать к ним вопросы | 4.3.8.7 построение предложений по образцу, распространение предложений; предложения с однородными членами и обращением | ||
3.9 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.9.1 ставить знаки препинания на конце повествовательных, вопросительных и восклицательных предложений | 3.3.9.1 использовать знаки препинания в конце предложений в зависимости от цели высказывания и интонации | 4.3.9.1 ставить знаки препинания при однородных членах предложения, связанных интонацией обращения |
3.3.9.2 использовать кавычки при написании имен собственных, обозначающих названия газет, журналов, книг, фильмов | 4.3.9.2 использовать правила оформления диалога на письме | ||
65. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
Обучающиеся будут: | |||
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне |
2.1.1.1 определять с помощью учителя опорные слова, фиксировать их; отвечать на закрытые вопросы |
2.2.1.1 определять с помощью учителя структурные компоненты текста, разделяя его на части |
2.3.1.1 писать короткий текст-описание игрушки, животного, объектов природы (по выбору), текст-повествование на заданную тему |
Моя семья и друзья |
2.1.2.1 определять в прослушанном тексте, что хотел сказать автор/в чем он хотел нас убедить (используя опорные слова) |
2.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые слова, 2.2.3.2 отвечать на вопросы по содержанию прочитанного |
2.3.1.2 создавать небольшие тексты (рассказ) на основе особенностей художественного стиля |
2 четверть | |||
Моя школа |
2.1.1.1 определять с помощью учителя опорные слова, фиксировать их; отвечать на закрытые вопросы |
2.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану (с помощью учителя и самостоятельно) | |
Мой родной край |
2.1.2.1 определять в прослушанном тексте, что хотел сказать автор/в чем он хотел нас убедить (используя опорные слова) | 2.2.4.2 определять художественные и нехудожественные тексты (стихотворение, рассказ, статья) |
2.3.7.1 писать правильно в словах сочетания жи-ши, ча-ща, чу-щу, чк, чн, нщ, рщ, шн |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! |
2.1.3.1 прогнозировать содержание информации на основе заголовка и опорных слов |
2.2.1.1 определять с помощью учителя структурные компоненты текста, разделяя его на части |
2.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану (с помощью учителя) |
Традиции и фольклор |
2.1.2.1 определять в прослушанном тексте, что хотел сказать автор/в чем он хотел нас убедить (используя опорные слова) |
2.2.2.1 различать синонимы, антонимы, омонимы и понимать их роль в тексте |
2.3.1.2 создавать небольшие тексты (рассказ) на основе особенностей художественного стиля |
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.1.3.1 прогнозировать содержание информации на основе заголовка и опорных слов | 2.2.4.1 определять типы текстов – описание, повествование – по их особенностям с помощью учителя |
2.3.3.1 передавать содержание с помощью ключевых слов, делать заметки по основным частям текста (с помощью учителя) |
Путешествие |
2.1.5.1 строить монологическое высказывание на заданную и интересующую обучающихся тему, объясняя тему и идею на основе ключевых слов |
2.2.2.1 различать синонимы, антонимы, омонимы и понимать их роль в тексте |
2.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану (с помощью учителя) |
2) 3 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
Обучающиеся будут: | |||
1четверть | |||
Живая природа |
3.1.1.1 определять основные моменты, фиксировать их; отвечать на открытые и закрытые вопросы |
3.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста, учитывая основные моменты |
3.3.1.1 писать текст-описание репродукций с картин, текст-повествование на заданную тему по наблюдениям |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
3.1.4.1 участвовать в диалоге, планируя свою речь в соответствии с целями, условиями, временем, ситуацией, соблюдая речевые нормы |
3.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые моменты, отвечать на вопросы по содержанию прочитанного |
3.3.1.2 создавать тексты публицистического и делового стиля на основе их особенностей (заметка, справка, объявление) |
2 четверть | |||
Время |
3.1.2.1 определять тему, основную мысль высказывания, опираясь на ключевые моменты |
3.2.2.1 понимать прямое и переносное значение слов и использовать их в речи |
3.3.2.1 составлять и писать короткие тексты на заданную тему по опорным словам и по плану |
Архитектура |
3.1.5.1 строить монологическое высказывание на основе опорного плана и ключевых моментов | 3.2.5.1 находить информацию по двум источникам (словари, справочники, детские энциклопедии, детские познавательные журналы) на определенную тему |
3.3.7.3 обозначать на письме непроверяемые безударные гласные (проверяемые) в корне слова |
3 четверть | |||
Искусство |
3.1.2.1 определять тему, основную мысль высказывания, опираясь на ключевые моменты |
3.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста, учитывая основные моменты |
3.3.7.9 писать имена собственные с большой буквы |
Выдающиеся личности |
3.1.1.1 определять основные моменты, фиксировать их; отвечать на открытые и закрытые вопросы |
3.2.4.1 определять типы текстов – описание, повествование – по их особенностям |
3.3.4.1 создавать тексты (например, письма, отчеты или презентации), представляя собственную точку зрения и используя соответствующий стиль и лексику, писать каллиграфическим почерком или печатать тексты, используя схемы, графики, таблицы, фотографии |
4 четверть | |||
Вода – источник жизни |
3.1.2.1 определять тему, основную мысль высказывания, опираясь на ключевые моменты |
3.2.4.2 определять публицистический и деловой стиль по их особенностям (статья, объявление, реклама, биография) |
3.3.8.1 различать имена существительные, прилагательные, глаголы, наречия, предлоги и союзы определять их роль в предложении |
Культура отдыха. Праздники |
3.1.4.1 участвовать в диалоге, планируя свою речь в соответствии с целями, условиями, временем, ситуацией, соблюдая речевые нормы |
3.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста, учитывая основные моменты |
3.3.1.2 создавать тексты публицистического и делового стиля на основе их особенностей (заметка, справка, объявление) |
3) 4 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
Обучающиеся будут: | |||
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан |
4.1.1.1 строить высказывания по прослушанной информации на основе своих заметок, передавая ее смысл |
4.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста и обосновывать их |
4.3.1.1 писать текст-описание портрета, текст-повествование на заданную тему из личного опыта текст-рассуждение на заданную тему |
Ценности |
4.1.2.1 определять тему и основную мысль высказывания, доказывая ее фактами |
4.2.2.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи |
4.3.4.1 создавать тексты (например, статью, новости или проспект), используя аргументы, чтобы убедить других, при этом разборчиво писать и печатать тексты, используя некоторые компьютерные программы для представления текстов |
2 четверть | |||
Культурное наследие |
4.1.5.1 строить монологическое высказывание, используя самостоятельно разработанный план и наглядные материалы |
4.2.2.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи |
4.3.7.3 писать падежные окончания имен существительных 1, 2, 3 склонения |
Мир профессий |
4.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку и диаграмме/схеме/таблице, обосновывая причину своего варианта |
4.2.3.1 формулировать вопросы, отражающие свое отношение к тексту, чтобы углубить понимание и уточнить ответ |
4.3.7.6 писать неизменяемые приставки: об-, от-, до-, под-, над -, от-, о-, про-, под-, над-, за-, на-, роз- (раз-), рос- (рас-), пре-, при- (практически) |
3 четверть | |||
Природные явления |
4.1.2.1 определять тему и основную мысль высказывания, доказывая ее фактами |
4.2.2.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи |
4.3.2.1 составлять текст по определенной структуре, состоящей из нескольких абзацев, показывая разницу между информацией, событиями или процессами |
Охрана окружающей среды |
4.1.1.1 строить высказывания по прослушанной информации на основе своих заметок, передавая ее смысл |
4.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста и обосновывать их |
4.3.1.2 создавать тексты научного, публицистического и делового стилей на основе их особенностей (инструкция, интервью, реклама, заявление, объяснительная) |
4 четверть | |||
Путешествие в космос |
4.1.1.1 строить высказывания по прослушанной информации на основе своих заметок, передавая ее смысл |
4.2.3.1 формулировать вопросы, отражающие свое отношение к тексту, чтобы углубить понимание и уточнить ответ |
4.3.7.4 обозначать парные глухие/звонкие согласные твердые/мягкие, непроизносимые удвоенные согласные в корне слова, применяя способы их проверки |
Путешествие в будущее |
4.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку и диаграмме/ схеме /таблице, обосновывая причину своего варианта |
4.2.1.1 определять структурные компоненты художественного /нехудожественного текста и обосновывать их |
4.3.1.1 писать текст-описание портрета, текст-повествование на заданную тему из личного опыта, текст-рассуждение на заданную тему |
66. Цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам речевой деятельности.
67. Цели обучения в разделе расположены в порядке нумерации.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 243-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 243-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өз бетімен білім алу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгінәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдай алу, алған білімін өмірде қолдану (өмірге бейімдей алу) сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық тұрғыда қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, қарым-қатынасқа бейімділігі, өзіне-өзі сенімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
14. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын кез келген оқу процесінде, өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізу жолында қажырлылықты дамытуға бағытталған және өмір бойы білім алуға ынталандырады.
15. Кең ауқымдағы дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқтыжеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. "Әдебиеттік оқу" пәні есту қабілеті бұзылған (нашар еститін) білім алушылар үшін жалпы білімнің негізін құрайтын аса маңызды пәндердің бірі болып табылады. Нашар еститін білім алушының сөйлесім әрекетінің барлық түрлерін жетік меңгеруі және кез келген басқа пәнді игеруі, негізінен, тілді меңгеру деңгейіне байланысты. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінде әдеби туындылар мен жеке-жеке бөліктер арқылы түсіндірілетін тіл теориясы интегративті ұштастырыла беріледі.
17. Бастауыш мектепте "Әдебиеттік оқу" пәнін оқыту мақсаты – нашар еститін білім алушының түсініп, мәнерлеп оқуға, жазбаша сауаттылығы және ауызша сөйлеу дағдыларын сабақтастыра қалыптастыру және сөйлеу әрекетінің түрлерін (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) меңгертуге үйрету және әдеби мұраларға деген талғамын тәрбиелеу, рухани дүниесін кеңейту, ақыл-ойы мен ұлттық сана-сезімін дамытуға ықпал ету.
18. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқыту міндеттері:
1) білім алушыларға сөйлесім әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
2) білім алушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
3) сөздік қорын байыту;
4) сөйлеу мәдениетін қалыптастыру;
5) білім алушыларға қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;
6) сөздің құрылымы мен грамматикалық ұғымдарды білу мен білікдағдыларын меңгерту, қалыптастыру;
7) бірлескен әрекет барысында сөйлеу тілін есту арқылы қабылдауын дамыту;
8) келесі сыныптардағы грамматика мен дұрыс жазуды жүйелі түрде үйретуге дайындау;
9) білім алушыларға қазақ тілінің құрылымы мен құрамын дұрыс түсіндіріп, оны білу мен білік дағдыларын меңгерту;
10) ойын жағдаяттарында қазақ тілін қолдану арқылы білім алушыларды жаңа әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру;
11) келесі сыныптардағы грамматика мен дұрыс жазуды жүйелі түрде үйретуге дайындау;
12) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру;
13) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тіліндеқарым-қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
14) айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;
15) басқалармен қарым-қатынасқа еркін түсуге және өз ойын толық
жеткізуге үйрету;
16) тілдің қоғамдық мәнін түсінуге, тіл нормаларын сақтап, қолдана білуге үйрету;
17) тіл сауаттылығы мен сөз байлығын жетілдіру;
18) білім алушылардың көркем және сауатты жазу дағдыларын жетілдіру.
19. "Әдебиеттік оқу" пәні:
1) көркем шығармалар арқылы білім алушының бойында ұлттық тәрбие мен адамгершілік қасиеттерінің үйлесімді дамуына;
2) халық ауыз әдебиеті үлгілері мен көркем әдеби шығармаларды оқып-талдау арқылы қазақ тілінің бай эстетикалық мұрасымен танысуына;
3) әдеби шығармалар арқылы қазақ ұлтының мәдениетін, тарихын меңгеруіне;
4) сөз өнеріне деген қызығушылығы мен эстетикалық талғамының қалыптасуына;
5) әдеби мәтіндердің жанрын, стилін, құрылымын, тақырыбын, тілдік және баяндау ерекшеліктерін ажырата білуіне;
6) отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен танысуына;
7) әдеби-теориялық білім негіздерінен бастапқы түсініктерді меңгеруіне;
8) әдеби туындыларды өз бетімен оқу арқылы тұрақты оқырмандық қызығушылығының қалыптасуына;
9) сын тұрғысынан ойлау дағдысының дамуына;
10) оқу сауаттылығы мен шығармашылық жазу тілінің қалыптасуына;
11) анықтамалықтармен, сөздіктермен, библиографиялық әдебиеттермен, басқа да ақпарат көздерімен жұмыс істей білуге дағдылануына ықпал етеді.
20. "Әдебиеттік оқу" пәнінің бағдарламасы нашар еститін білім алушыларды қазақ және әлем балалар әдебиетінің түрлі жанрдағы көркем шығармаларымен таныстыруға, олардың оқу дағдылары мен оқырмандық біліктілігін қалыптастыруға, әдеби-эстетикалық талғамын жетілдіре отырып, ізгілікті-елжанды жеке тұлға ретінде тәрбиелеуге бағытталады.
21. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мақсаты – бастауыш сынып білім алушыларының көркем шығарманы сезіммен қабылдауы, түсінуі, санасында қайта жаңғырта алуы және шығармадан қабылдағанын өзінің шығармашылық әрекетінде жүзеге асыруға ұмтылуы арқылы функционалдық сауаттылығын қалыптастыру.
22. Оқу процесі барысында есту аппаратын тағу арқылы білім алушыларда мұғалімнің айтқан сөздерін есту, естіп-көру арқылы қабылдауға мүмкіндік туады.
23. Нашар еститін білім алушыларға арналған мектепте ауызша сөйлеуге оқытуда ұстанатын бағыттардың бірі- білім алушыларда сөйлеу дағдыларын қалыптастыру:
1) барлық сөздік материалдарды мұғаліммен бірге дактильдеумен қоса ауызша айту. Бұл білім алушылардың сөйлеу аппараттарын іске қосуға, оны белсендіруге септігін тигізеді. Сонымен қатар, мағынасы жақын сөздерді игеруге мүмкіндік береді;
2) ауызша сөйлеуге оқытудың негізгі жолы - ауызша сөйлеудің жүйелі түрде оқытылуы. Бірақ, бұл бағытта да сөйлеу тілін қалыптастыру, қарым-қатынасқа түсуде ең басты құрал болады. Бұл тілдік материалдарды дұрыс таңдауға (басымдылық сөздерге беріледі), сонымен қатар, сөйлеу дағдыларын жетілдіруге (жұмыс сараланған тілдік материалдармен жүргізіледі: қарым-қатынаста қолданылатын сөздер мен фразалар) қатысты;
3) нашар еститін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің бағдарламасы жалпы педагогикалық талаптарға сай жазылып, білім берудің жекелік мазмұны қосылған. Білім берудің жекелік мазмұны болжанған білім өнімдері: сабақтағы шығармашылық элементтер, жоспарланған білім нәтижелері.
24. Бағдарламада пәннен меңгерілетін сөздік, тілдік қор көлемі, мазмұны көрсетілген. Оқыту барысында естімейтін білім алушылардың физиологиялық, психологиялық ерекшеліктері, жас ерекшелігі мен ұғымына сай, тіл материалдары топтастырылып, бөлшектенін оқытылады. Оқу материалдары білім алушының есту арқылы қабылдау қабілеттерін ескеріп берілуі қадағаланады. Оқу бағдарламасының мазмұны көркем шығармалар арқылы нашар еститін білім алушылардың сөздік қорын жаңа сөздермен байытуды, көркем туындылардағы айтылған ойларға пікірін білдіруді және оны дәлелдеуді, белгілі бір тақырыпқа байланысты өз ойын толық, жүйелі, түсінікті етіп ауызша және жазбаша жеткізе білуге дағдыландыруды, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беруді, мәтін бойынша өздігінен сұрақтар құрастырып, мүмкін болатын жауаптарды болжап, өзін-өзі бағалауды, шығармадағы негізгі ойды өз бетінше тұжырымдауды, мәтін бөлімдері арасында мағыналық байланыс орнатуды, жоспар құруды, көркем шығармаларды басқа өнер түрлерімен салыстыруды, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды қамтиды.
25. "Әдебиеттік оқу" пәнінен тыңдалым мен айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдауға, мазмұнын түсінуге әр түрлі жанрдағы мәтіндерді ұсыну;
2) мұғалімнің көмегімен мәтінді қайталап тыңдау, негізгі ойды анықтау;
3) тыңдалған мәтін бойынша сұрақтар қою;
4) мәтін бойынша жоспар құру;
5) тыңдалған мәтіннің белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру;
6) мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұны бойынша қарама-қарсы пікір айту, дәлелдеу;
7) ұсынылған тақырып бойынша сұхбат алу немесе сұхбат беру және нәтижесі бойынша ауызша есеп беру;
8) жоспарланған тақырыптар бойынша пікірталас ұйымдастыру;
9) берілген тақырып бойынша диалог құрастыру.
26. "Әдебиеттік оқу" пәнінен оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
2) мұғалімнің көмегімен интернет ресурстарымен жұмыс (тақырып мазмұны бойынша презентациялар, жобалар дайындау);
3) әдебиетпен жұмыс (сұхбатқа сұрақтар мен жауаптар дайындау);
4) көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
5) мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі ойы мен бөлімдерін анықтай отырып оқу;
6) ақпаратты табу үшін оқу, қызығып оқу және өз көзқарасын айту үшін оқу;
7) кітапқа ауызша және жазбаша шолу жасау.
27. "Әдебиеттік оқу" пәнінен жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) мұғалімнің көмегіментыңдалған және оқылған мәтіннің қысқаша мазмұнын, фильм мен кітаптан алған әсерлерін жазу;
2) таныс ертегі, әңгіме, өлеңдердің қысқаша мазмұнын жазу;
3) әдеби шығармадан алынған көркем, бейнелі сөздерді жазу;
4) әдеби шығармадағы жаңа сөздерден сөздік құрастыру;
5) берілген тақырыпта әңгімелеу, сипаттау және пайымдау мәтінін құрастырып жазу;
6) белгілі оқиғаны өз ойынша өзгертіп аяқтау;
7) әдеби шығарма мәтініндегі оқиғаны өз көзқарасымен өзгертіп аяқтау;
8) ақпаратты суреттер мен сызбалар, белгілер, пиктограммалар арқылы беру;
9) сұрақтар дайындау.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
28. Қазақстан Республикасының жалпы білім беру ұйымдары (мектеп, гимназия, лицей) "білім алу жолдарын білетін", ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол, зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қағиданы ұстанады.
29. Нашар еститін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолдана алады. Атап айтқанда, олар:
1) оқытудың коммуникативтік (қатысымдық) тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) зерттеушілік тәсілдеме (білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді? нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
3) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
4) дамыта оқыту технологиясы (білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
5) саралап оқыту технологиясы (білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту).
30. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) мұғалім мен білім алушының "субъект-субъект" дидактикалық қатынаста білім іздеу процесіне бірдей енуі;
2) оқу проблемаларын шешу барысында мұғалім мен білім алушының ынтымақтасқан шығармашылық ізденіс әдістерін қолдану; оқу проблемаларын шешудің әдіс-тәсілдерін білім алушыларға дамыта оқыту ұстанымына сай жолмен құру және көрсету;
3) білім алушының жеке пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен қалыптасқан түсініктерін әрі қарай дамыту;
4) ойын әдісі;
5) "оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау" арқылы қолдау жасау;
6) сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту;
7) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;
8) тәжірибелік, шығармашылық оқу әрекеттеріне (түрлі шығармашылық жұмыстар жасау) ынталандыру;
9) білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
10) білім алушыларды зерттеушілік әрекетке және зерттеушілікке негізделген белсенді оқуға ынталандыру;
11) білім алушыларға алдын ала берілетін түрлі стильдегі жазба мәтіндердің үлгісін қолдану (мұғалім алдын ала модельдер мен үлгілер береді);
12) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, жұптық, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
13) оқыту барысында "не білемін?, не білгім келеді?, нені үйрендім?" түріндегі кері байланысты жүзеге асыру.
31. Басты назар білім мен сол білімді қолдану процесіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен табыс критерийлері алдын ала белгіленеді.
32. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда келесі ұстанымдар басшылыққа алынады:
1) білім алушыны қатесі үшін жазалап оқыту емес, қателерін түзету үшін оқыту;
2) өз ойларын еркін айтуға, өздігінен шешім қабылдауға мүмкіндік беру.
33. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану құзыреттілігі білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынасында технологияларды орынды және шығармашылықпен қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ны қолдану дағдылары арқылы қалыптасады.
34. Ақпаратты табу, құру және онымен жұмыс істеу, мәліметтермен, ой түйіндерімен алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең мүмкіндіктерін пайдалану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру арқылы білім алушылар АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған оқу бағдарламаларын меңгеру процесінде дамытады.
35. Бұл "Әдебиеттік оқу" пәнінің оқу бағдарламасында төмендегідей көрініс табады:
1) оқытудың сапасын арттыру үшін сабақта жаңашыл әдістер мен ақпараттық технологияларды пайдалану;
2) интернет ресурстарымен жұмыс жасайды (мысалы, веб-сайттағы ақпаратты оқу, керекті материалды іріктеу, жеке құжат немесе файл ретінде көшіру және сақтау);
3) мәтін және слайдтармен жұмыс істеу үшін қарапайым бағдарламадан күрделірек бағдарламаға көшу (Word, Power Point);
4) ақпаратты өңдеп, электронды түрде жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықтарды (принтер, сканер, сандық фотоаппарат) пайдалану;
5) электронды оқулықтарды пайдалану;
6) тақырыпқа байланысты медиақұралдарды қолдану;
7) ақпаратты саралап, зерттей алу.
36. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – жеке тұлғаны әлеуметтендіру, яғни түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті азаматтарды тәрбиелеу. Осы мақсатқа жету үшін ынталандырушы және қолдаушы ортаны құра отырып, қажетті тілдік дағдыларды дамытады. Мұндай ортада білім алушылар тілдесімнің түрлі формаларын қолдана отырып, өз пікірін еркін білдіре алады. Оқыту процесінде білім алушылардың сыныптастарымен, мұғалімдермен және көпшілікпен ауызша және жазбаша қарым-қатынасында тілді сауатты пайдалану ынталандырылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
37. "Әдебиеттік оқу" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
38. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығызбайланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
39. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудантұрады.
40. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
41. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу бөлімін оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
42. "Әдебиеттік оқу" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
43. "Әдебиеттік оқу" бойынша қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Оқу шапшаңдығының міндетті деңгейі | |
І жартыжылдық соңы | ІІ жартыжылдық соңы | |
2 | 30-40 сөз | 40-45 сөз |
3 | 45-50 сөз | 50-55 сөз |
4 | 55-60 сөз | 65-75 сөз |
44. Оқу материалдарының сыныптар бойынша топталуы
2-кесте
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1. Өзім туралы | 1. Тірі табиғат | 1. Менің Отаным – Қазақстан |
2. Менің отбасым және достарым | 2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2. Адами құндылықтар |
3. Менің мектебім | 3. Уақыт | 3. Мәдени мұра |
4. Менің туған өлкем | 4. Сәулет | 4. Мамандықтар әлемі |
5. Дені саудың – жаны сау | 5. Өнер | 5. Табиғи құбылыстар |
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 6. Атақты тұлғалар | 6. Қоршаған ортаны қорғау |
7. Қоршаған орта | 7. Су – тіршілік көзі | 7. Ғарышқа саяхат |
8. Саяхат | 8. Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 8. Болашаққа саяхат |
45. Көркем шығарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
1) ауыз әдебиеті үлгілері;
2) жазба балалар әдебиеті үлгілері.
46. Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
1) балаларға арналған тақпақ, санамақ, мадақтау, мазақтау, өтірік өлеңдер, төрт-түлік жырлары: төрт түлік туралы өлеңдер, мал, жан-жануарлар айтысы, Наурыз жыры;
2) ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер;
3) аңыз-әңгімелер: Тазша бала, Алдар көсе, Қожанасыр, Асан қайғы, Қорқыт туралы;
4) мақал-мәтелдер (әртүрлі тақырыптағы);
5) жұмбақ-жаңылтпаштар (әртүрлі тақырыптағы);
6) шешендік сөздер: әйгілі шешендер мен билер сөздері;
7) жырлар: батырлар жырларынан үзінділер.
47. Жазба балалар әдебиеті үлгілерінен:
1) қазақ ақын-жазушылары: Ы.Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Жамбыл Жабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, С.Сейфуллин, Б.Майлин, М.Әуезов, С.Бегалин, Б.Соқпақбаев, Ш.Смаханұлы, Қ.Мырза Әли, М.Әлімбай, Ө.Тұрманжанов, Ж.Смақов, Қ.Баянбай, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Ә.Табылдиев, А.Асылбеков, Ө.Қанахин, Т.Молдағалиев, Е.Өтетілеуов, Б.Кірісбаев, Е.Елубай, С.Қалиев, С.Сейітов, Б.Ысқақов, Д.Жұмагелдинова, М.Айымбетов, М.Абылқасымова өлең-жырлары, ертегі-мысалдары, әңгімелері.
48. Ғылыми-танымдық шығармалар:
1) мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).
49. Әлем халықтары балалар әдебиетінің көрнекті өкілдерінің үлгілі шығармалары: әңгіме, мысал, ертегілері.
50. Бағдарламаны білудің негізгі ұстанымдары "Біз осы пән бойынша не білеміз және білімді қалай меңгереміз?" деген мәселелерді қарастырады. Пән бойынша білімді меңгеру оқу бөлімдерінде тілдік дағдыларды қалыптастыру бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері ары қарай жинақталған білім мен түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерге бөлінген. Оқытудың мақсаттары әр бөлімше ішіндегі сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
51. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары қолдануға, мониторинг жасауға тиімді болу үшін төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны:
3-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімше (дағды) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | |||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | |||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | |||
2 | Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | |||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | |||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | |||
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | |||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | |||
3 | Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | |||
3.3 Қатені табу және түзету | |||
52. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
4-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | |||
Білім алушылар: | ||||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | ||
1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін мұғалім ұсынған үлгі бойынша сұрақтар қою және жауап беру | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын өз сөзімен түрлі баяндау тәсілдерін (1 немесе 3 жаққа өзгертіп.) қолданып, шығарманы қысқаша/ толық/ ішінара мазмұндау | |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 мұғалімнің көмегімен берілген тірек сөздер арқылы шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | 3.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | |
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 сөйлеу барысында тірек сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | |
2.1.4.2 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | 3.1.4.2 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | 4.1.4.2 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | 3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | 4.1.5.1 өз ойы мен сезімін, көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | |
2) оқылым:
5-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс, әрі түсініп оқу | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | 4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/рөлге бөліп/ мәнерлеп/теріп/ шапшаң оқу |
3.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | 4.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | ||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және үлгі бойынша жауап беру |
3.2.2.1 қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және | 4.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбын анықтау | 3.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу |
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | 3.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | 4.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау |
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын баяндау | 3.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіру | 4.2.5.1 кейіпкердің/ кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын өзбетінше бағалау |
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау |
4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды |
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 3.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | 4.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/музыка (күй)/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | |
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.8.1 мұғалімнің берген тапсырмасы бойынша қосымша кітаптардан ақпаратты табу | 3.2.8.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу | 4.2.8.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар, мультфильм нақты ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру |
3) жазылым:
6-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | 4.3.1.1 оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде сөйлемдер жазу | 3.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу | 4.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі қысқа әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу |
2.3.2.2 сурет бойынша кейіпкерлерді атап, жазу | 3.3.2.2 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | 4.3.2.2 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | |
3.3.2.3 мұғалім көмегімен мәтіннен табиғатты, кейіпкерлерді, оқиғаларды сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді тауып жазу | 4.3.2.3 мұғалім көмегімен кейіпкерді суреттейтін анық, дәл әсерлі үзінділерді, сөздерді, сөз тіркестерін мәтін ішінен тауып жазу | ||
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | 4.3.3.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді |
53. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2 - сынып
7 – кесте
1-тоқсан | |||
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша мазмұндау | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс, әрі түсініп оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және үлгі бойынша жауап беру | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | ||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын баяндау | ||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде сөйлемдер жазу | ||
2-тоқсан | |||
3. Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша мазмұндау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 мұғалімнің көмегімен берілген тірек сөздер арқылы шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 сөйлеу барысында тірек сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
2.1.4.2 интонация элементтерін, қимыл мен ымишараны қолдану | |||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс, әрі түсініп оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және үлгі бойынша жауап беру | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | ||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын баяндау | ||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде сөйлемдер жазу | ||
2.3.2.2 сурет бойынша кейіпкерлерді атап, жазу | |||
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
3-тоқсан | |||
5. Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша мазмұндау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 мұғалімнің көмегімен берілген тірек сөздер арқылы шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 сөйлеу барысында тірек сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
2.1.4.2 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | |||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және үлгі бойынша жауап беру | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбын анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | ||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын баяндау | ||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.8.1 мұғалімнің берген тапсырмасы бойынша қосымша кітаптардан ақпаратты табу | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде сөйлемдер жазу | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
4-тоқсан | |||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша мазмұндау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 мұғалімнің көмегімен берілген тірек сөздер арқылы шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 сөйлеу барысында тірек сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
2.1.4.2 интонация элементтерін, қимыл мен ым-ишараны қолдану | |||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
8. Саяхат | Оқылым | 2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және үлгі бойынша жауап беру |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбын анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | ||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын баяндау | ||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 2.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды (сөзді, қысқа сөйлемді) естіп, қабылдау | ||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.8.1 мұғалімнің берген тапсырмасы бойынша қосымша кітаптардан ақпаратты табу | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен заттық/ сюжетті сурет негізінде сөйлемдер жазу | |
2.3.2.2 сурет бойынша кейіпкерлерді атап, жазу | |||
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс құрылмаған сөйлемнің қателерін табу, қайта түзетіп жазу | ||
2) 3-сынып:
8-кесте
1-тоқсан | ||||
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары | |
1.Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | |||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | ||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | |||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | ||
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу | |||
2-тоқсан | ||||
3.Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | |||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | |||
3.1.4.2 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | ||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін ажыратып, анықтау | |||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | ||
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу | |||
3.3.2.2 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | ||||
3-тоқсан | ||||
5.Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | |||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | |||
3.1.4.2 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | ||||
3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | ||
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | |||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіру | |||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | |||
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 3.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | |||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.8.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу | |||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | ||
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу | |||
3.3.2.2 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | ||||
3.3.2.3 мұғалім көмегімен мәтіннен табиғатты, кейіпкерлерді, оқиғаларды сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді тауып жазу | ||||
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | |||
4-тоқсан | ||||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | |||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | |||
3.1.4.2 емле белгілеріне байланысты интонацияны сақтап оқу | ||||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | |||
8.Демалыс мәдениеті. | Оқылым | 2.2.1.1 Шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | |
3.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | ||||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | |||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.5.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіру | |||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 3.2.6.1 мағынасы таныс тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | |||
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 3.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | |||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.8.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу | |||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу | ||
3.3.2.2 мұғалім көмегімен көмекші сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | ||||
3.3.2.3 мұғалім көмегімен мәтіннен табиғатты, кейіпкерлерді, оқиғаларды сипаттайтын сөздер мен сөйлемдерді тауып жазу | ||||
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен, шағын мәтінде жіберілген қателерді табу және түзету | |||
3) 4-сынып:
9 – кесте
1-тоқсан | |||||
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||
1. Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін мұғалім ұсынған үлгі бойынша сұрақтар қою және жауап беру | ||
1.2 Шығарманы мазмұндау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын өз сөзімен түрлі баяндау тәсілдерін (1 немесе 3 жаққа өзгертіп.) қолданып, шығарманы қысқаша/ толық/ ішінара мазмұндау | ||||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/рөлге бөліп/ мәнерлеп/теріп/ шапшаң оқу | |||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | ||||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 4.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.5.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын өзбетінше бағалау | ||||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |||
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі қысқа әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу | ||||
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді | ||||
2-тоқсан | |||||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін мұғалім ұсынған үлгі бойынша сұрақтар қою және жауап беру | ||
1.2 Шығарманы мазмұндау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын өз сөзімен түрлі баяндау тәсілдерін (1 немесе 3 жаққа өзгертіп.) қолданып, шығарманы қысқаша/ толық/ ішінара мазмұндау | ||||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойы мен сезімін, көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |||
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі қысқа әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу | ||||
4.3.2.2 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | |||||
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді | ||||
3-тоқсан | |||||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін мұғалім ұсынған үлгі бойынша сұрақтар қою және жауап беру | ||
1.2 Шығарманы мазмұндау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын өз сөзімен түрлі баяндау тәсілдерін (1 немесе 3 жаққа өзгертіп.) қолданып, шығарманы қысқаша/ толық/ ішінара мазмұндау | ||||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||||
4.1.4.2 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |||||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойы мен сезімін, көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/рөлге бөліп/ мәнерлеп/теріп/ шапшаң оқу | |||
4.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | |||||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен ондағы негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | ||||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 4.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.5.1 кейіпкердің/ кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын өзбетінше бағалау | ||||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||||
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/музыка (күй)/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | ||||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.8.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар, мультфильм нақты ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру | ||||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі қысқа әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу | |||
4.3.2.2 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | |||||
4.3.2.3 мұғалім көмегімен кейіпкерді суреттейтін анық, дәл әсерлі үзінділерді, сөздерді, сөз тіркестерін мәтін ішінен тауып жазу | |||||
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді | ||||
4-тоқсан | |||||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін мұғалім ұсынған үлгі бойынша сұрақтар қою және жауап беру | ||
1.2 Шығарманы мазмұндау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын өз сөзімен түрлі баяндау тәсілдерін (1 немесе 3 жаққа өзгертіп.) қолданып, шығарманы қысқаша/ толық/ ішінара мазмұндау | ||||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||||
4.1.4.2 дұрыс интонацияны мұғалімнің дайындауымен дұрыс сақтап оқу | |||||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойы мен сезімін, көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||||
8. Болашаққа саяхат | Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | ||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | ||||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 4.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||||
2.5 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.5.1 кейіпкердің/ кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын өзбетінше бағалау | ||||
2.6 Шығармамен жұмыс жүргізу барысында есту қабілетін дамыту | 4.2.6.1 мағынасы таныс, таныс емес тілдік материалды 8-12 сөйлемді естіп қабылдау | ||||
2.7 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.7.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/музыка (күй)/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру | ||||
2.8 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.8.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар, мультфильм нақты ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру | ||||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі қысқа әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу | |||
4.3.2.2 өз бетінше таныс сөздер арқылы жоспар/сызба бойынша әңгімелеу мәтін жазу | |||||
4.3.2.3 мұғалім көмегімен кейіпкерді суреттейтін анық, дәл әсерлі үзінділерді, сөздерді, сөз тіркестерін мәтін ішінен тауып жазу | |||||
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 мұғалімінің көмегімен грамматикалық, стилдік қателерді анықтайды және түзетеді | ||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 244-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 244-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебный предмет "Литературное чтение" является составной частью образовательной области "Язык и литература" и начальным этапом системного языкового и литературного образования, а также представляет собой средство обучения другим учебным предметам, так как язык – ключ к познанию, образованности, развитию интеллекта у слабослышащих обучающихся.
3. Учебная программа по "Литературному чтению" для 2-4 классов определяет содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным и типологическим особенностям развития слабослышащих обучающихся.
4. Учебная программа по "Литературному чтению" ориентирует процесс обучения на использование дидактического потенциала данного предмета для овладения слабослышащими обучающимися коммуникативными навыками и вербальными средствами познания мира в различных предметных областях; приобретения умений ориентироваться в социокультурном пространстве, преодолевая барьеры, связанные со слуховой недостаточностью.
5. В учебной программе по "Литературному чтению" сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
6. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
7. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося с нарушением слуха по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, создающих в различных сочетаниях предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности слабослышащих обучающихся средствами каждого учебного предмета – обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
9. В учебной программе по "Литературному чтению" сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание слабослышащего обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
10. Учебная программа по "Литературному чтению" направлена на формирование предметных знаний, умений и навыков широкого спектра, которые являются залогом успешности слабослышащих обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы, когда им нужно будет войти в социум в качестве полноценных, самостоятельных и активных его субъектов.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Литературное чтение"
11. Предмет "Литературное чтение" относится к числу важнейших учебных предметов, составляющих вместе с другими учебными дисциплинами основу общего образования, и направлен на:
1) овладение слабослышащими обучающимися полноценным навыком чтения;
2) осознание того, что слово является изобразительно-выразительным средством языка для создания художественных образов;
3) формирование читательской деятельности;
4) формирование эмоционально-оценочной деятельности;
5) формирование у слабослышащих обучающихся таких видов речевой деятельности как слушание, говорение, чтение и письмо, соотносящихся с навыками функциональной грамотности.
12. Цель программы по литературному чтению – способствовать развитию личности ребенка с нарушением слуха средствами искусства слова, воспитывать потребность в общении с икусством, ввести обучающегося в мир художественной литературы, приобщая его к духовному опыту человечества; формировать в процессе читательской деятельности навыки функциональной грамотности обучающихся начальных классов.
13. Для достижения поставленной цели изучения предмета в начальной школе необходимо решение следующих практических задач:
1) создание благоприятных условий для формирования читательских интересов, эстетического чувства и художественного вкуса обучающихся, их потребности в читательской деятельности;
2) формирование системы читательских и речевых умений;
3) развитие способности к словесному самовыражению на уровне, соответствующем возрасту и развитию ученика;
4) развитие слухозрительного и слухового восприятия устной речи, ее произносительной стороны, использование сформированных умений в процессе устной коммуникации;
5) формирование у обучающихся житейских понятий, развитие их мышления, развитие устной и письменной речи в условиях предметно-практической деятельности, формирование умения работать в коллективе;
6) создание основы для развития речевой деятельности обучающихся, для дальнейшего освоения системы основополагающих элементов научного знания и деятельности по получению, преобразованию и применению новых знаний;
7) формирование первоначальных литературоведческих и речеведческих знаний;
8) обучение приемам анализа художественных произведениий разных жанров, и приемами работы с произведениями разных стилей;
9) развитие творческих способностей;
10) расширение читательского кругозора, знакомство с лучшими произведениями классической и современной художественной и научно-познавательной литературы, адресованной обучающимся начальных классов;
11) совершенствование полноценного навыка чтения (правильности, беглости, осознанности и выразительности);
12) формирование библиографических умений;
13) становление гуманистического мировоззрения, формирование интеллекта и духовного мира обучающихся, приобщение их к национальным и общечеловеческим ценностям, основанным на национальной идее "Мәңгілік ел".
14. Формирование читателя – слабослышащего обучающегося, способного к творческой деятельности, требует выделения в качестве ведущего элемента содержания литературного образования на этапе обучения в начальной школе системы читательских и речевых умений, призванной обеспечить полноценное общение с текстом, продуктивную речевую деятельность, создать возможность для общения, обучения, дать ребенку опыт творчества.
15. Через литературное чтение слабослышащие обучающиеся получают знания о мире и человечестве в целом, осознают ценность языка и литературного наследия Казахстана и других народов мира, что способствует социализации личности.
16. Овладение литературным наследием поможет обучающимся адаптироваться в быстро меняющемся мире, успешно регулируя ситуативно-речевое поведение как в учебной, так и в будущей профессиональной деятельности; использовать различные источники информации и современные информационные технологии для выражения и обоснования собственного мнения.
17. Программа по предмету "Литературное чтение" открывает перед слабослышащими обучающимися новые возможности самовыражения, помогает выявить специфику литературы в сопоставлении с другими видами искусства: живописью, театром, кино, музыкой.
18. Программа поддерживает обучающихся в их творческом самовыражении для уверенного и эффективного общения с другими. Изучение предмета "Литературное чтение" позволит обучающимся использовать виды речевой деятельности в реальной жизни для получения, отбора, обработки и передачи необходимой информации с коммуникативными задачами.
19. Изучение учебного предмета "Литературное чтение" в 2-4 классах школы слабослышащих способствует:
1) пониманию обучающимися того, что язык представляет собой явление национальной культуры и основное средство человеческого общения;
2) овладению способностью пользоваться устной и письменной речью для решения соответствующих возрасту житейских задач, включая коммуникацию в сети Интернет;
3) осознанному, правильному, плавному чтению вслух целыми словами с использованием средств устной выразительности речи;
4) пониманию роли чтения, использование разных видов чтения (ознакомительное, изучающее, выборочное, поисковое);
5) формированию умения осознанно воспринимать и оценивать содержание и специфику различных текстов, участвовать в их обсуждении, давать и обосновывать нравственную оценку поступков героев;
6) овладению техникой чтения вслух и про себя, элементарными приемами интерпретации, анализа и преобразования художественных, научно-популярных и учебных текстов с использованием элементарных литературоведческих понятий.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
20. Обучение слабослышащих обучающихся основывается на следующих дидактических принципах:
1) принцип гуманизации образования, который означает переход к личностно ориентированной концепции образования;
2) принцип адаптивности образования к уровню и особенностям развития слабослышащего ребенка, в соответствии с которым школа ориентируется на удовлетворение различных образовательных потребностей; применяет разнообразные средства и методы для различных категорий детей с нарушениями слуха, в том числе с задержкой психического развития, нарушениями зрения;
3) принцип дифференциации и индивидуализации обучения позволяет слабослышащему обучающемуся вместе с родителями выбрать тот путь обучения, который для него более приемлем;
4) принцип наглядности и словесных средств обучения направлен на организацию наблюдений в целях накопления, систематизации и обобщения чувственных образов как основы формирования новых понятий, выводов, правил в учебно-воспитательном процессе, что правомерно для первоначального этапа обучения слабослышащих;
5) принцип усвоения основ наук в единстве с усвоением родного языка обусловлен тем, что ход личностного развития слабослышащего ребенка, усвоение им установленного объема образования определяется уровнем языкового развития, возможностью воспринимать информацию в словесном оформлении, адекватно пользоваться ей, что, в свою очередь, зависит от уровня сформированности словесно-логического мышления;
6) принцип интенсификации развития слухового восприятия в единстве с развитием произносительной стороны устной речи состоит в том, чтобы развить у слабослышащего обучающегося способность достаточно свободно понимать обращенную к нему речь собеседника и говорить разборчиво, понятно для окружающих;
7) принцип активизации речевого общения обусловлен необходимостью реализации психолого-педагогических подходов к организации совместной деятельности слабослышащих обучающихся и предполагает моделирование ситуаций, вызывающих потребность в общении на основе словесной речи. Специальное обучение обучающихся формированию различных способов общения осуществляется с учетом форм социального поведения во всей учебно-воспитательной работе;
8) принцип деятельностного подхода отражает основную направленность современной системы обучения слабослышащих обучающихся, в которой деятельность рассматривается как процесс формирования знаний, умений и навыков и как условие, обеспечивающее коррекционно-развивающую направленность формирования личности слабослышащего обучающегося.
21. Примеры заданий по слушанию и говорению в предмете "Литературное чтение":
1) различение предложений из текста, отработанного на уроке;
2) различение вопросительных, восклицательных, повествовательных предложений;
3) различение в предложении слов с перемещающимся логическим ударением, воспроизведение их;
4) прослушивание и осмысление содержания текста или отрывка из него;
5) восприятие на слух выразительного чтения педагога и определение своего отношения к прочитанному;
6) выделение отдельных выразительных деталей в картине, описанной в произведении;
7) выделение отдельных слов, фраз, передающих настроение автора;
8) выразительное чтение произведения (индивидуальное, хоровое чтение);
9) эмоционально выражение состояния персонажа, оценка ситуации, поступков людей;
10) воспроизведение слов, фраз, отдельных предложений из текстов, предлагаемых учителем за экраном;
11) чтение труднопроизносимых слов текста;
12) чтение слов, фраз, отрывков текста с соблюдением правил орфоэпии, словесного и логического ударения;
13) чтение текста по предложениям, частям, целиком;
14) специальная обработка текста до его чтения;
15) беседа по содержанию прочитанного;
16) иллюстрирование текста или отдельных отрывков;
17) показ действий персонажа по аппликации, макету;
18) выборочное чтение по заданной теме;
19) составление картинного, словесного плана прочитанного;
20) сопоставление текста с иллюстрацией, художественной картиной;
21) проведение словарно-стилистических упражнений;
22) прослушивание образцов выразительного чтения;
23) упражнения в тренировке техники чтения: чтение предложений с выделением пауз, словесного и логического ударения;
24) ответы на вопросы, поставленные к отдельным словам предложения;
25) чтение по ролям;
26) заучивание наизусть;
27) коллективная декламация.
22. Компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) включает в себя умелое и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации. Оно строится на базовых навыках использования ИКТ;
2) обучающиеся развивают навыки использования ИКТ в процессе обучения по всем предметам типового учебного плана с помощью поиска, создания и обработки информации, сотрудничества и обмена информацией и идеями, оценивания и совершенствования своей работы, используя широкий спектр оборудования и приложений.
23. В учебной программе "Литературное чтение" компетентность в использовании ИКТ включает:
1) использование потенциала существующих и новых технологий на уроках для повышения уровня образования;
2) работу с интернет-ресурсами (например, чтение информации на веб сайте, отбор соответствующего материала, копирование и сохранение его как отдельного документа или файла);
3) использование простых программ с переходом к более сложным (как Word, PowerPoint), чтобы работать с текстом и слайдами;
4) использование оборудования (принтер, сканер, цифровой фотоаппарат) для обработки информации, сохранения еҰ как отдельного документа в электронном виде;
5) обучение с помощью электронных учебников.
24. Рекомендуемые технологии обучения, методы и формы работы: проблемное обучение, индивидуальное обучение, междисциплинарное обучение, модульное обучение, обучение на основе опыта, проектный метод, развивающее обучение, дифференцированное обучение; работа в малых группах (команде), кейс-стади (анализ конкретных ситуаций), ролевые и деловые игры.
25. Коммуникативная, речевая направленность планируется на каждом уроке: доказывать, аргументировать свое суждение, объяснять, комментировать, обобщать сказанное, вступать в диалог.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
26. Оценивание результатов изучения предмета "Литературное чтение" осуществляется с применением критериального оценивания.
27. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
28. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
29. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между слабослышащими обучающимся и учителем и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
30. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставления обратной связи слабослышащим обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Литературное чтение"
31. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Литературное чтение" составляет:
1) во 2 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
2) в 3 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
3) в 4 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.
32. Необходимо, чтобы мебель в классе легко передвигалась для проведения различных форм работ (индивидуальная, парная, групповая) и видов работ (игры и другие активные методы и подходы). Также необходимо место для книжных полок, стендов для выставки работ слабослышащих обучающихся и наглядных пособий.
33. Требования к организации образовательного пространства в школе для слабослышащих:
1) наличие текстовой информации, представленной в виде печатных таблиц на стендах или электронных носителях, предупреждающей об опасностях, изменениях в режиме обучения и обозначающей названия приборов, кабинетов и учебных классов;
2) дублирование звуковой справочной информации о расписании учебных занятий визуальной (установка мониторов с возможностью трансляции субтитров (мониторы, их размеры и количество необходимо определять с учетом размеров помещения);
3) обеспечение надлежащими звуковыми средствами воспроизведения информации.
34. Учебные кабинеты оборудуются звукоусиливающей аппаратурой, отвечающей современным аудиологическим и сурдопедагогическим требованиям, способствующей развитию слухового восприятия обучающихся: звукоусиливающей аппаратурой коллективного пользования с дополнительной комплектацией вибротактильными устройствами или беспроводной аппаратурой.
35. В течение всего учебного дня и во внеурочное время слабослышащий обучающийся пользуется слуховыми аппаратами или кохлеарными имплантами с учетом медицинских рекомендаций. В классных помещениях необходимо предусмотреть специальные места для хранения FM-систем, зарядных устройств, батареек.
36. Класс оборудуется рабочими местами с компьютерами для обучающихся. Каждый учитель имеет возможность проводить уроки в соответствии с современными требованиями информатизации образовательной организации, используя видео- и аудио технику.
37. Класс оборудуется партами, регулируемыми в соответствии с ростом обучающихся, что обеспечивает возможность поддерживать правильную позу.
38. Парта занимает в классе такое положение, чтобы сидящий за ней слабослышащий обучающийся мог видеть лицо учителя и лица большинства сверстников.
39. Специальным условием является также продуманность освещенности лица говорящего и фона за ним, а также аппаратуры, позволяющей лучше видеть происходящее на расстоянии (проецирование на большой экран). С парты открывается прямой доступ к информации, расположенной на доске, информационных стендах.
40. На парте ребенка предусматривается размещение специальной конструкции, планшетной доски, используемой в ситуациях предъявления незнакомых слов, терминов, необходимости дополнительной индивидуальной помощи со стороны учителя класса.
41. При организации учебного места учитываются особенности психофизического развития обучающегося, состояние моторики, зрения, наличие других дополнительных нарушений.
42. Определение рабочего места в классе слабослышащего обучающегося с нарушениями зрения осуществляется в соответствии с рекомендациями офтальмолога.
43. Для слабослышащего обучающегося с нарушениями опорно-двигательного аппарата оборудуется специальное место.
44. Содержание предмета и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Литературное чтение" переданы через систему целей обучения и реализуются через сквозные темы. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся согласно разработанным критериям.
45. Обучение литературному чтению предполагает:
1) дальнейшее совершенствование первоначального навыка чтения, его правильности, беглости, сознательности и выразительности;
2) формирование полноценного восприятия детьми художественного произведения;
3) развитие нравственно-этических чувств и вкуса;
4) развитие умения работать с текстом; развитие умений анализировать текст, определять его тему, главную мысль и выразительные средства, используемые автором;
5) активное приобщение обучающихся к чтению книг и обогащение на этой основе знаниями и представлениями об окружающем мире;
6) определение и объяснение своего эмоционально-оценочного отношения к прочитанному;
7) формирование навыков по поиску информации в текстах различного типа, использование их для решения учебных задач;
8) приобщение к литературе как искусству слова;
9) приобретение и первичная систематизация знаний о литературе, книгах и писателях;
10) формирование потребности самостоятельного чтения.
46. В программу включены произведения разных жанров казахской, русской и мировой литературы, объединенные сквозными темами и скрепленные нравственно-эстетическими проблемами.
47. В программе предусмотрено развитие литературно-творческих способностей. Количество уроков, необходимых для изучения конкретных произведений и выполнение творческих заданий, определяет учитель, в зависимости от задач и уровня подготовленности обучающихся.
48. Темп (скорость) чтения находится в прямой зависимости от состояния слухового восприятия и устной речи, способа чтения, понимания и выразительности.
49. Во 2 классе у обучающихся к концу года соблюдается темп чтения 50-60 слов в минуту. В 3 классе обучающиеся к концу года соблюдают темп чтения незнакомого текста – 65-75 слов в минуту. Темп чтения незнакомого текста в 4 классе составляет 70-80 слов в минуту.
50. К концу 4 класса обучающиеся читают отечественную и зарубежную литературу (адаптированные и оригинальные тексты) объемом до 150 страниц.
51. Содержание программы:
таблица 1
2 класс | |
1 четверть | |
Все обо мне | Правильное, выразительное, сознательное, плавное чтение целыми словами без искажений и пропусков. Слоговое чтение сложных, трудных для произнесения слов. Соблюдение правил орфоэпии, указанных в программе по обучению произношению; правильных ударений в знакомых словах, чтение незнакомых слов с проставленным ударением. Пересказ содержания прочитанного (по вопросам). Ответы на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения. |
Моя семья и друзья |
Знание названия произведения, фамилии автора. |
2 четверть | |
Моя школа | Правильное, выразительное, сознательное, плавное чтение целыми словами без искажений и пропусков. Слоговое чтение сложных, трудных для произнесения слов. Соблюдение правил орфоэпии, указанных в программе по обучению произношению; правильных ударений в знакомых словах, чтение незнакомых слов с проставленным ударением. Пересказ содержания прочитанного (по вопросам). Ответы на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения, последовательность действий. |
Мой родной край | Деление текста на части по вопросам. Заучивание стихотворений и отрывков из прозаических произведений. Знание названия произведения, фамилии автора. Выделение из текста незнакомых слов и различение значения слов в контексте. Сообщение о своих наблюдениях, случаях из жизни (по аналогии с прочитанным). Ориентировка в оглавлении и страницах книги. Соблюдение правил гигиены чтения и правил обращения с книгой. |
3 четверть | |
В здоровом теле – здоровый дух! | Правильное, выразительное, сознательное, плавное чтение целыми словами без искажений и пропусков. Слоговое чтение сложных, трудных для произнесения слов. Пересказ содержания прочитанного. Описание содержания иллюстраций к тексту с использованием слов и выражений текста. Ответы на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения, последовательность действий, оценку поступков и пр. Деление текста на части по вопросам. Определение основной мысли прочитанного по отдельным вопросам. Выделение действующих лиц. Выбор из текста слов и предложений, характеризующих события, действующих лиц, картины природы. Чтение текста по ролям (с драматизацией и без). |
Традиции и фольклор | Знание названия произведения, фамилии автора. Выделение из текста незнакомых слов и различение значения слов в контексте. Сообщение о своих наблюдениях, случаях из жизни (по аналогии с прочитанным). Обсуждение прочитанного (формирование умения пересказать прочитанное и понять рассказанное). Ориентировка в оглавлении и страницах книги. Знание основных элементов книги: переплет (обложка), корешок, страницы, заглавие, оглавление (содержание). Соблюдение правил гигиены чтения и правил обращения с книгой. Заучивание стихотворений и отрывков из прозаических произведений. |
4 четверть | |
Окружающая среда | Правильное, выразительное, сознательное, плавное чтение целыми словами без искажений и пропусков. Слоговое чтение сложных, трудных для произнесения слов. Выразительное чтение с соблюдением пауз между предложениями и частями текста (с помощью учителя, самостоятельно). Пересказ содержания прочитанного (по вопросам, с опорой на схемы, самостоятельно). Описание содержания иллюстраций к тексту с использованием слов и выражений текста. Ответы на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения, последовательность действий, оценку поступков. Деление текста на части по вопросам. Определение основной мысли прочитанного по отдельным вопросам. Выделение действующих лиц. |
Путешествия | Выбор из текста слов и предложений, характеризующих события, действующих лиц, картины природы. Чтение текста по ролям (с драматизацией и без). Знание названия произведения, фамилии автора. Выделение из текста незнакомых слов и различение значения слов в контексте. Сообщение о своих наблюдениях, случаях из жизни (по аналогии с прочитанным). Обсуждение прочитанного (формирование умения пересказать прочитанное и понять рассказанное). Ориентировка в оглавлении и страницах книги. Знание основных элементов книги: переплет (обложка), корешок, страницы, заглавие, оглавление (содержание). Соблюдение правил гигиены чтения и правил обращения с книгой. |
3 класс | |
1 четверть | |
Живая природа | Правильное, сознательное, достаточно беглое чтение целыми словами. Ответы на вопросы по содержанию текста, нахождение в нем предложений, подтверждающих устное высказывание; оценка прочитанного. Воспроизведение содержания текста по вопросам или картинному плану, данному в учебнике. Устное рисование картинок к тексту. Пересказ небольших текстов. Работа с иллюстрациями к произведению. Чтение детских художественных и научно-популярных книг (до 30 страниц). Определение содержания по названию (автор, заглавие) и иллюстрациям. |
2 четверть | |
Время |
Нахождение интонации (темпа, логических ударений, пауз, тона), соответствующей содержанию текста. Деление текста на части, озаглавливание их, выделение основной мысли прочитанного. Наблюдения за художественными особенностями текста, его изобразительно-выразительными средствами (эпитеты, сравнения, метафоры). Заучивание стихотворений и отрывков из прозаических произведений. Воспроизведение прочитанного по вопросам. |
3 четверть | |
Искусство | Сопоставление слов, близких по значению. Понимание значений слов и выражений в тексте. Понимание многозначности слов. Определение в тексте основных событий, действующих лиц. Заучивание стихотворений и отрывков из прозаических произведений. Узнавать знакомые книги, авторов. Положительное отношение к чтению, бережное отношение к книгам. Инсценировки прочитанных произведений. |
4 четверть | |
Вода – источник жизни | Осознанное чтение текста про себя. Практическое различение сказки, рассказа, стихотворения, загадки. Заучивание стихотворений и отрывков из прозаических произведений (до 12 в год). Ведение записей о прочитанных произведениях, картотеки. Высказывание отношения к прочитанным произведениям. |
4 класс | |
1 четверть | |
Моя Родина - Казахстан | Сознательное, правильное, выразительное чтение целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения). Определение сюжета произведения; ответы на вопросы выборочным чтением. Выделение главного, определение основного смысла произведения. Определение в тексте основной мысли, не сформулированной прямо (подтекст). Чтение отечественной и зарубежной литературы (адаптированные и оригинальные тексты) объемом до 150 страниц. |
2 четверть | |
Культурное наследие. | Сознательное, правильное, выразительное чтение целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения). Составление плана прочитанного. Воспроизведение прочитанного в соответствии с планом. Подробный или выборочный пересказ прочитанного. Нахождение в тексте слов и выражений, изображающих действующих лиц, природы и описания события. Чтение периодических изданий. Знание элементов книги: титульный лист, оглавление, предисловие, послесловие. |
3 четверть | |
Природные явления | Сознательное, правильное, выразительное чтение целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения). Оценка поступков главных действующих лиц, мотивов поведения, определение собственного и авторского отношения к ним. Сравнения, эпитеты, метафоры, фразеологические обороты. Пользование справочниками, энциклопедиями, каталогами. Пользование картотекой и списком литературы. Выбор книги по теме урока, по собственными предпочтениям, по заданию учителя и просьбе одноклассников. |
4 четверть | |
Путешествие в космос | Сознательное, правильное, выразительное чтение целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения). Составление рассказов по наблюдениям; сказок и историй. Знакомство с различными жанрами (сказка, басня, стихотворение, загадка). Заучивание стихотворений и отрывков произведений (12-16 в год). Самостоятельное пользование методическим и ориентировочно-справочным аппаратом учебника (вопросы и задания, сноски, содержание). Изучение биографий писателей и поэтов. |
52. В разделе программы "Система целей" для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
53. Содержание навыков речевой деятельности:
таблица 2
2-4 классы | |||
№ | Разделы (виды речевой деятельности) | Подразделы (навыки) | |
| Слушание и говорение | 1.1 Понимание содержания аудио/видео информации | |
1.2 Пересказывание произведения | |||
1.3 Прогнозирование событий в произведении | |||
1.4 Привлечение внимания слушателя | |||
1.5 Высказывание мнения по аудио/видео информации | |||
2 | Чтение | 2.1 Овладение техникой чтения | |
2.2 Анализ текста | |||
2.3 Определение композиции текстов | |||
2.4 Характеристика и оценка образа-персонажа | |||
2.5 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | |||
2.6 Распознавание изобразительно-выразительных средств и понимание их роли в тексте | |||
2.7 Описания, изложение и сочинение текстов | |||
2.8 Определение стилей и жанров текстов | |||
2.9 Извлечение необходимой информации из различных источников | |||
2.10 Овладение техникой чтения | |||
3 | Письмо | 3.1 Создание текстов разных типов | |
3.2 Создание текстов разных стилей | |||
3.3 Составление плана текста | |||
3.4 Изложение содержания аудио/ видеоинформации, прочитанного материала | |||
3.5 Написание текстов с использованием различных форм представления | |||
3.6 Исправление ошибок в работе и редактирование текста | |||
54. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 3
Подразделы (навыки) | Цели обучения | ||
Обучающийся будет: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Понимание содержания аудио/видео информации | 2.1.1.1 отвечать на простые вопросы по содержанию | 3.1.1.1 отвечать на открытые вопросы по содержанию для определения ключевых моментов | 4.1.1.1 формулировать вопросы для установления причинно-следственных связей, явлений, поступков и отвечать на открытые вопросы |
1.2 Пересказывание произведения | 2.1.2.1 пересказывать подробно содержание произведения/эпизод свободно или по готовому плану/инсценирование | 3.1.2.1 пересказывать подробно/выборочно содержание произведения свободно или по совместно составленному плану/драматизация | 4.1.2.1 пересказывать произведение свободно или в заданной учителем форме (кратко, подробно, выборочно); творческий пересказ (изменить лицо, добавить ситуацию, придумать разворачивание событий) |
1.3 Прогнозирование событий в произведении | 2.1.3.1 прогнозировать конец произведения по заголовку и началу | 3.1.3.1 прогнозировать развитие сюжета произведения по поступкам, характеристике героев и событиям | 4.1.3.1 прогнозировать развитие сюжета по заголовку и заключительной части произведения, объяснять причину своего выбора |
1.4 Привлечение внимания слушателей | 2.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки, невербальные средства речи | 3.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки/ выражения из сказок, невербальные средства речи | 4.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки/ отрывки из стихотворений/ басен, невербальные средства речи |
3.1.4.2 сопровождать речь иллюстрациями/наглядностью/демонстрацией фотографий/картин/ приборов | 4.1.4.2 сопровождать речь иллюстрациями/наглядностью/демонстрацией фотографий/картин/ приборов/презентацией/видеороликом | ||
1.5 Высказывание мнения по аудио/видео информации | 2.1.5.1 строить высказывание, используя опорные слова для объяснения своих идей, чувств, мыслей, полученных при восприятии информации | 3.1.5.1 строить высказывание для объяснения своих идей, чувств, мыслей, используя художественно-выразительные средства | 4.1.5.1 строить высказывание для объяснения своих идей, чувств, взглядов, сравнивая с похожими событиями, которые были в жизни/по материалам прочитанного |
2) чтение:
таблица 4
Подразделы (навыки) | Цели обучения | ||
Обучающийся будет: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Овладение техникой чтения |
2.2.1.1 выразительно, сознательно, плавно читать целыми словами без искажений и пропусков |
3.2.1.1 правильное, сознательное, достаточно беглое чтение целыми словами. |
4.2.1.1 читать осознанно, правильно, выразительно целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения) |
2.2 Анализ текста |
2.2.2.1 отвечать на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения |
3.2.2.1 отвечать на вопросы по содержанию текста, нахождение в нем предложений, подтверждающих устное высказывание; оценка прочитанного |
4.2.2.1 определять тему и основную мысль |
2.3 Определение композиции текстов |
2.2.3.1 делить текст на части по вопросам |
3.2.3.1 определять с помощью учителя структурные компоненты текста по их особенностям | 4.2.3.1 определять структурные компоненты текстов по их особенностям |
2.4 Характеристика и оценка образа-персонажа | 2.2.4.1 давать характеристику образу-персонажу |
3.2.4.1 давать характеристику образу-персонажу, образу-переживанию, оценивать его поступки | 4.2.4.1 давать характеристику образу-персонажу, образу-переживанию, определять отношение автора к герою, соотносить свою и авторскую оценку/сопоставлять поступки героев, доказывая свое мнение словами и выражениями из текста |
2.5 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | 2.2.5.1 различать синонимы, антонимы, использовать их в речи | 3.2.5.1 понимать прямое и переносное значение слов и использовать их в речи | 4.2.5.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи |
2.6 Распознавание изобразительно-выразительных средств и понимание их роли в тексте | 2.2.6.1 находить в тексте сравнения, эпитеты |
3.2.6.1 распознавать в тексте сравнение, метафору и определять ее роль в тексте с помощью учителя |
4.2.6.1 наблюдать за художественными особенностями текста, его изобразительно-выразительными средствами (эпитеты, сравнения, метафоры) |
2.7 Описания, изложение и сочинение текстов |
2.2.7.1 пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/ иллюстрации |
3.2.7.1 воспроизводить содержание текста по вопросам или картинному плану, данному в учебнике |
4.2.7.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) |
2.8 Определение стилей и жанров текстов | 2.2.8.1 различать жанры (сказка, рассказ) | 3.2.8.1 различать жанры (рассказ, стихотворение, сказка, загадка, народное творчество, пословицы и поговорки) | 4.2.8.1 различать жанры устного народного творчества, сказка народная, сказка, басни, легенды, былины, эпос, миф, рассказ, стихотворение, реклама, объявление |
2.9 Извлечение необходимой информации из различных источников |
2.2.9.1 знать названия произведения, фамилии автора |
3.2.9.1 определять содержание по названию (автор, заглавие) и иллюстрациям |
4.2.9.1 извлекать информацию на заданную тему из справочной литературы/словарей/энциклопедий |
2.10 Овладение техникой чтения |
2.2.10.1 выразительно, сознательно, плавно читать целыми словами без искажений и пропусков |
3.2.10.1 правильное, сознательное, достаточно беглое чтение целыми словами |
4.2.10.1 читать осознанно, правильно, выразительно целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения) |
3) письмо:
таблица 5
Подразделы (навыки) | Цели обучения | ||
Обучающийся будет: | |||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Создание текстов разных типов | 2.3.1.1 писать короткий текст-описание игрушки/животного/ объектов природы (по выбору) | 3.3.1.1 писать текст-описание репродукций с картин; текст-повествование на заданную тему, по наблюдениям | 4.3.1.1 писать текст-описание портрета; текст-повествование на заданную тему из личного опыта; текст-рассуждение на заданную тему |
3.2 Создание текстов разных стилей | 2.3.2.1 создавать небольшие тексты (рассказ-описание) | 3.3.2.1 создавать тексты художественного (рассказ-описание, рассказ-повествование) | 4.3.2.1 создавать тексты художественного (рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение) |
3.3 Составление плана текста | 2.3.3.1 составлять план текста, озаглавливая каждую часть с опорой на ключевые слова (с помощью учителя) | 3.3.3.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть, с опорой на ключевые моменты | 4.3.3.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть |
3.4 Изложение содержания аудио/ видеоинформации, прочитанного материала | 2.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки по основным частям текста (с помощью учителя) | 3.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста или его частей самостоятельно | 4.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста, представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) |
3.5 Написание текстов с использованием различных форм представления | 2.3.5.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений | 3.3.5.1 писать тексты, представляя собственную точку зрения | 4.3.5.1 писать тексты, используя аргументы, чтобы убедить других |
3.6 Исправление ошибок в работе и редактирование текста | 2.3.6.1 исправлять лексические, орфографические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | 3.3.6.1 исправлять лексические, орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | 4.3.6.1 исправлять лексические, стилистические (с помощью учителя), орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки |
55. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
Обучающийся будет: | |||
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 2.1.1.1 отвечать на простые вопросы по содержанию |
2.2.1.1 выразительно, сознательно, плавно читать целыми словами без искажений и пропусков | 2.3.1.1 писать короткий текст-описание игрушки/животного/ объектов природы (по выбору) |
Моя семья и друзья | 2.1.2.1 пересказывать подробно содержание произведения/эпизод свободно или по готовому плану/инсценирование |
2.2.2.1 отвечать на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения | 2.3.2.1 создавать небольшие тексты (рассказ-описание) |
2 четверть | |||
Моя школа | 2.1.3.1 прогнозировать конец произведения по заголовку и началу |
2.2.2.7 отвечать на вопросы, устанавливающие причинно-следственные отношения, последовательность действий, оценку поступков | 2.3.3.1 составлять план текста, озаглавливая каждую часть с опорой на ключевые слова (с помощью учителя) |
Мой родной край | 2.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки, невербальные средства речи |
2.2.3.3 выражать связь между частями текста и предложениями с помощью слов вдруг, потом, однажды, вокруг, неожиданно | |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 2.1.5.1 строить высказывание, используя опорные слова для объяснения своих идей, чувств, мыслей, полученных при восприятии информации |
2.2.7.1 пересказывать текст, опираясь на вопросы/ опорные слова/ план/ иллюстрации | 2.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки по основным частям текста (с помощью учителя) |
Традиции и фольклор |
2.2.7.4 описать содержание иллюстраций к тексту с использованием слов и выражений текста | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.2.9.1 знать названия произведения, фамилии автора | 2.3.5.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений | |
Путешествие |
2.2.10.1 выразительно, сознательно, плавно читать целыми словами без искажений и пропусков | 2.3.6.1 исправлять лексические, орфографические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | |
2) 3 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
Обучающийся будет: | |||
1 четверть | |||
Живая природа | 3.1.1.1 отвечать на открытые вопросы по содержанию для определения ключевых моментов |
3.2.1.1 правильное, сознательное, достаточно беглое чтение целыми словами | 3.3.1.1 писать текст-описание репродукций с картин; текст-повествование на заданную тему, по наблюдениям |
Что такое хорошо, что такое плохо? | 3.1.2.1 пересказывать подробно/выборочно содержание произведения свободно или по совместно составленному плану/драматизация |
3.2.2.1 отвечать на вопросы по содержанию текста, нахождение в нем предложений, подтверждающих устное высказывание; оценка прочитанного | |
2 четверть | |||
Время | 3.1.3.1 прогнозировать развитие сюжета произведения по поступкам, характеристике героев и событиям |
3.2.3.1 определять с помощью учителя структурные компоненты текста по их особенностям | 3.3.2.1 создавать тексты художественного (рассказ-описание, рассказ-повествование) |
Архитектура | 3.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки/ выражения из сказок, невербальные средства речи |
3.2.5.1 понимать прямое и переносное значение слов и использовать их в речи | |
3 четверть | |||
Искусство | 3.1.4.2 сопровождать речь иллюстрациями/наглядностью/демонстрацией фотографий/картин/ приборов |
3.2.7.1 воспроизводить содержание текста по вопросам или картинному плану, данному в учебнике. | 3.3.3.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть, с опорой на ключевые моменты |
Выдающиеся личности | 3.1.5.1 строить высказывание для объяснения своих идей, чувств, мыслей, используя художественно-выразительные средства |
3.2.2.6 самостоятельно составлять план изложения; излагать содержание текста по плану | 3.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста или его частей самостоятельно |
4 четверть | |||
Вода – источник жизни |
3.2.9.3 знать о каталогах библиотеки | 3.3.5.1 писать тексты, представляя собственную точку зрения | |
Культура отдыха. Праздники |
3.2.10.2 читать вслух, используя изучающее чтение; читать про себя, используя ознакомительное чтение | 3.3.6.1 исправлять лексические, орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | |
3) 4 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | |
Обучающийся будет: | ||||
1 четверть | ||||
Моя Родина – Казахстан | 4.1.1.1 формулировать вопросы для установления причинно-следственных связей, явлений, поступков и отвечать на открытые вопросы |
4.2.1.1 читать осознанно, правильно, выразительно целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения) | 4.3.1.1 писать текст-описание портрета; текст-повествование на заданную тему из личного опыта; текст-рассуждение на заданную тему | |
Ценности | 4.1.2.1 пересказывать произведение свободно или в заданной учителем форме (кратко, подробно, выборочно); творческий пересказ (изменить лицо, добавить ситуацию, придумать разворачивание событий) |
4.2.2.1 определять тему и основную мысль |
4.3.2.1 создавать тексты художественного (рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение) | |
2 четверть | ||||
Культурное наследие | 4.1.3.1 прогнозировать развитие сюжета по заголовку и заключительной части произведения, объяснять причину своего выбора |
4.2.3.1 определять структурные компоненты текстов по их особенностям | 4.3.4.1 передавать содержание аудио/ видеоинформации, текста, представляя доказательства из текста, чтобы объяснить события или идеи (с помощью учителя) | |
Мир профессий | 4.1.4.1 использовать в речи пословицы и поговорки/ отрывки из стихотворений/ басен, невербальные средства речи |
4.2.5.1 различать многозначные слова, фразеологизмы, понимать их роль в контексте и использовать их в речи | ||
3 четверть | ||||
Природные явления | 4.1.4.2 сопровождать речь иллюстрациями /наглядностью/демонстрацией фотографий/ картин/ приборов/ презентацией/видеороликом |
4.2.7.1 пересказывать текст подробно, кратко, выборочно, выражая свое отношение (чувства, эмоции, настроение) | 4.3.5.1 писать тексты, используя аргументы, чтобы убедить других | |
Охрана окружающей среды | 4.1.5.1 строить высказывание для объяснения своих идей, чувств, взглядов, сравнивая с похожими событиями, которые были в жизни/по материалам прочитанного |
4.2.7.4 сочинять рассказы, сказки и истории на произвольную тему. | ||
4 четверть | ||||
Путешествие в космос |
4.2.9.1 извлекать информацию на заданную тему из справочной литературы/словарей/энциклопедий | 4.3.6.1 исправлять лексические, стилистические (с помощью учителя), орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки | ||
Путешествие в будущее |
4.2.10.1 читать осознанно, правильно, выразительно целыми словами (паузы, логические ударения, тон, темп чтения) | |||
56. Рекомендуется в одной четверти интегрировать (по возможности) цели обучения со сквозными темами, исходя из расчета – 2 сквозные темы на четверть.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 245-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 245-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту орыс тілінде емес мектептердегі нашар еститін 3-4 сыныптарға арналған "Орыс тілі" пәні "Тіл және әдебиет" білім саласының құрамдас бөлігі және тілдік және әдебиеттік жүйелі білім берудің бастапқы кезеңі, сондай-ақ тіл – нашар еститін білім алушылар танымын, білімділігін, зияткерлігін дамытудың көзі ретінде мектептік басқа да пәндерді оқыту құралы болып табылады.
3. Оқыту орыс тілінде емес мектептердегі нашар еститін 3-4 - сыныптарға арналған "Орыс тілі" пәні бойынша оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайды.
4. "Орыс тілі" пәні бойынша оқу бағдарламасы нашар еститін білім алушылардың коммуникативті дағдылар және түрлі пән саласындағы дүниетанымды вербалды құралдармен меңгеруі үшін оқу процесін осы пәннің дидактикалық әлеуетін қолдануға бағыттайды; есту қабілетінің жеткіліксіздігіне байланысты кедергілерді жеңіп, әлеуметтік мәдени кеңістікке бейімделу білігін қолданады.
5. "Орыс тілі" пәні бойынша оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
6. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
7. Қазіргі кезеңде естуінде бұзылыстары бар білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді.
8. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы нашар еститін білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
9. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары нашар еститін білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
2-тарау. "Орыс тілі" пәнін оқытуың мақсаты мен міндеттері
10. "Орыс тілі" пәнінің оқу бағдарламасындағы маңыздылығы Қазақстан Республикасындағы ұлтаралық қарым-қатынас құралы ретінде орыс тілінің мәртебесімен, оның көптілді кеңістік құрудағы маңызымен анықталған.
11. Бағдарлама мазмұны білім алушылардың халықтық салт-дәстүрлерді зерделеуіне көмектеседі, басқа халықтарға толерантты қарым-қатынасқа тәрбиелейді, жалпыадамзаттық құндылықтар туралы түсінігін қалыптастырады.
12. Оқу пәнінің мақсаты - сөйлеу дағдыларын тәжірибелік бағытта меңгеру (сөздің мәнін түсіну және оны қолдану, сөздік қорын байыту, орыс тілінің грамматикалық заңдылықтарын тәжірибелік бағытта меңгеру, жүйелі сөйлеу дағдаларын дамыту; тілдік жетілмеуді еңсеру; грамматиканың жүйелі курсын зерделеуге дайындық).
13. Нашар еститін білім алушылар бастауыш мектепті бітіргенде "Тілді меңгерудің жалпыеуропалық шеңбері" (CEFR) деңгейі жүйесіне сәйкес тілдің қарапайым А1 деңгейін (бастапқы деңгейі) меңгереді.
14. Оқу пәнінің міндеттері:
1) ауызша және жазбаша қарым-қатынасты, әр түрлі тілде байыпты оқу және жазу қабілеттерін дамыту және жетілдіру;
2) тәжірибелік тілдік дағдыларды және орыс тілінің грамматикалық бірліктерін рәсімдеуді дамыту;
3) көптілді кеңістік жағдайында сөз сөйлеуді қарым-қатынас міндеттеріне сәйкес саналы құру;
4) әлеуметтік-тұрмыстық, жалпы және ерекше білім беру қажеттіліктерін іске асырумен байланысты міндеттерді шешуде жазбаша және ауызша сөзді қолдану қабілетін дамыту;
5) көркем шығарма мазмұнын түсіну, мәтінмен жұмыс істеу біліктерін қалыптастыру;
6) білім алушылардың жасына және дамуына сәйкес деңгейде өз ойын ауызша білдіру қабілетін дамыту;
7) ауызша сөзді есту-көру және есту арқылы қабылдауды, оның дұрыс айтылуын білуді дамыту, ауызша қарым-қатынас процесінде қалыптасқан біліктерді қолдану;
8) білім алушыларда күнделікті қолданатын ұғымдарды қалыптастыру, олардың ойлауын дамыту, пәндік-тәжірибелік қызмет жағдайындағы ауызша және жазбаша сөзін дамыту, ұжымда жұмыс істей білу білігін қалыптастыру;
9) білім алушылардың тілдік қызметін дамытудың негіздерін құру әрі қалай ғылыми білім негізін құрайтын элементтер жүйесін және жаңа білімді алу, түрлендіру және қолдану бойынша қызметті меңгеру;
10) қазақ, орыс және басқа да халықтардың құндылықтарын түсіне білуін қалыптастыру.
15. Оқу пәнін зерделеу:
1) білім алушылардың тілді ұлттық мәдени құбылыс және адами қарым-қатынастың негізгі құралы ретінде түсінуіне;
2) негізгі сөйлеу формаларын және оларды орыс тілінде қолдану ережелерін білуге;
3) өзекті тұрмыстық міндеттерді шеше білуіне және орыс тілінің көмегімен ауызша және жазбаша қарым-қатынас жасауға;
4) сұхбаттасына (еститін, нашареститін, естімейтін) байланысты сөзбен және сөзсіз барабар қарым-қатынас құралын таңдай білуге;
5) орыс тілінің негізгі заңнамаларын, сөзжасам үлгілерін меңгеруге;
6) құрамындағы сөз түрінің маңызын бірмезгілде анықтай отырып, сөйлем құрау дағдысын қалыптастыруға;
7) жай сөйлем құрылымын және анықтауыштық, кеңістіктік, себеп-салдарлық, мақсаттық, уақытша және объективті мағыналық қарым-қатынасын білдіретін күрделі сөйлемнің біршама жиі қолданатын түрлерін меңгеруге;
8) орфографиялық білім мен білікті, көркем жазу дағдысын меңгеруге;
9) Интернет желісіндегі қарым-қатынасты қоса, жасына сәйкес тұрмыстық міндеттерді шешу үшін ауызша және жазбаша сөзді қолдану қабілетін меңгеруге;
10) орыс тілінде әңгімені бастау және қолдау, сұрақ қою, өзінің пікірін, өтінішін, тілегін, қорқынышын білдіру, әңгімені аяқтау білігін қалыптастыруға;
11) үлкендермен және құрдастарымен қарым-қатынас барысында түсініксіз жайттарды анықтай білу білігін қалыптастыру; орыс тілінде жаңа жағдайдағы тілдесуде фразалардың басқа құрылымын таныс қана емес таныс емес сөздік құралдармен де айтылған пікірлерді де түсінуге;
12) дактилологияны көмекші құрал ретінде қолдана білу білігін меңгеруге;
13) таныс тақырыптар бойынша ауызша сөз негізінде сұхбаттасымен қарым-қатынас барысында ақпаратты алу және анықтай білу білігін меңгеруге, қарым-қатынастан маңызды ақпаратты алу, оны мақсаты мен нәтижесіне сәйкестендіре білуге;
14) ауызша мәнерлеп сөйлеу құралдарын пайдалана отырып, сөзді толығымен дауыстап саналы, дұрыс жатық оқуға;
15) оқудың әр түрлі түрлерін (таныстырылымдық, зерделеулік, іріктелген, зерттеулік) қолдана отырып, оқудың рөлін түсінуге;
16) түрлі мәтіндердің мазмұны мен ерекшелігін саналы қабылдау және бағалай білу білігін қалыптастыруға, оны талдауға, кейіпкерлер әрекетін адамгершілік тұрғысынан негіздеп, бағалауға қатысуға;
17) ауызша және іштен оқу техникасын, түсіндірудің қарапайым тәсілдерін меңгеру және көркем, ғылыми-көпшілік және оқу мәтіндерін қарапайым әдебиеттік түсініктерді қолдана отырып талдау және түрлендіруге;
18) ауызша және жазбаша сөзді меңгеруде көмекші ретінде сөздің ауызша дактильді түрін қолдануға мүмкіндік береді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
16. Орта білім беру құндылықтары "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясына: қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік; құрмет; серіктестік; еңбек және шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім беруге негізделген.
17. Нашар еститін білім алушыларды оқыту келесі дидактикалық принциптерге негізделген:
1) білім берудің тұлғаға бағытталған тұжырымдамасына көшуді қамтамасыз ететін білім берудің ізгілендіру принципі;
2) білім берудің нашар еститін білім алушылардың деңгейіне және даму ерекшеліктеріне бейімделушілік принципі, оған сәйкес мектептер түрлі білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады.; естуінде бұзылысы бар, оның ішінде психикалық дамуында бөгелісі бар, көруінде бұзылысы бар әр түрлі санаттағы балаларға арналған түрлі құралдар мен әдістерді қолданады;
3) оқытудың саралау және дараландыру принципі нашар еститін білім алушыларға ата-аналарымен бірге өздеріне біршама тиімді жолды таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құрал принципі нашар еститіндерді оқытудың алғашқы кезеңі үшін заңды болып табылатын сезімдік бейнелерді жаңа түсініктерді, қорытындыларды, оқу-тәрбие процесіндегі ережелерді қалыптастырудың негізі ретінде жинақтау, жүйелеу және жалпылау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған;
5) ана тілін меңгерумен бірге ғылым негіздерін меңгеру принципі нашар еститін білім алушылардың тұлғалық даму барысы оларға белгіленген білім беру көлемін меңгеруі тілдік даму деңгейімен анықталады, ақпаратты сөздік рәсімде қабылдау мүмкіндігі, оны сәйкесінше пайдалану өз кезегінде сөздік-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейіне байланысты шартталған;
6) есту қабілетін дамытуды қарқындату принципі ауызша сөздің айтылуын дамытумен бірге нашар еститін білім алушылардың сұхбаттасының өзіне айтылған сөзін жеткілікті деңгейде еркін түсіну қабілеті мен айналасындағыларға түсінікті, анық айтуынан тұрады;
7) тілдік қарым-қатынасты белсендендіру принципі білім алушылардың ортақ қызметтерін ұйымдастыруда психолого-педагогикалық тәсілдерді іске асыру қажеттілігімен шартталған және ауызша сөз негізінде қарым-қатынас қажеттілігін қажет ететін жағдайларды үлгілеуді талап етеді. Нашар еститін білім алушыларда қарым-қатынастың түрлі тәсілдерін қалыптастыру үшін арнайы оқыту барлық оқу-тәрбиелік жұмыста әлеуметтік жағдай түрлері ескеріле отырып іске асады;
8) әрекеттік тәсіл принципі нашар еститін білім алушылардағы әрекет білім, білік, дағды қалыптастыратын процес ретінде және нашар еститін білім алушылар тұлғасын қалыптастыруда түзетушілік-дамытушылықты қамтамасыз етуге бағыттылық ретінде қарастырылатын заманауи оқыту жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді.
18. Оқыту орыс тілінде емес сыныптарда "Орыс тілі" пәні бойынша сабақтағы арнайы міндет – тілді зерделеу емес, ең алдымен сөзді тәжірибеде меңгерумен шешіледі, ол нашар еститін білім алушылардың тілді меңгерудегі өзіндік жағдайымен түсіндіріледі.
Бұл нашар еститіндерді тілдік дамыту (фонетикалық, лексикалық және грамматикалық материалдарды арнайы саралау, оны топтастыру, орналастыру, жеке бөліктермен байланысы) бойынша барлық жұмыстың ерекше мазмұнымен шартталған.
19. Нашар еститін білім алушылар екінші тіл орыс тілін зерделей отырып, есту қызметі бұзылысы кезінде ана тілді мақсатты меңгеру тәжірибесін меңгереді. Осы дағдылар жаңа орыс тілін зерделеуге ауысады.
20. Нашар еститін білім алушылар орыс тілін, оның жүйесін сөйлеуде тілдік материалды қолдану процесінде, әр түрлі қарым-қатынаста (күнделікті сөйлесуде және сипаттап айтатын сөзде, оқуда, сабақта өз бетімен хат жазу, сыныптан тыс уақыттағы қарым-қатынас, ғылымды меңгеруге байланысты сөздерді қолдану, еңбек іс-әрекетінде, ойында) меңгереді.
21. Нашар еститін білім алушыларды екінші тілге оқыту есту бұзылысы кезінде ана тілді оқыту және естуі сақталған кезде орыс тілін оқыту үшін қолданылатын тәсілдер мен әдістерді жинақтау негізінде құрылады.
22. Оқыту орыс тілді емес мектептерде нашар еститін білім алушылардың орыс тілін меңгеру процесін құруға қойылатын талаптар:
1) естуінде бұзылысы болған жағдайда көру арқылы қабылдаудың ерекше рөлін ескере отырып, көрнекілікті кеңінен қолдану;
2) тілді меңгерудің маңызды құралы ретінде орыс сөздерінің жазбаша түрін пайдалану;
3) лексико-грамматикалық жұмыстағы бастысы сөздің лексикалық және грамматикалық маңызын бір мезгілде меңгеруде орыстілдік сөздік үлгіге сүйену;
4) лексико-грамматикалық жұмыстарды жүргізу ауызша орыс тілді сөздердің айтылуы және қабылдауы бойынша жұмыс жасаумен өзара байланысты;
5) орыстілді сөздерді айту және көру-есту арқылы қабылдау түрінде репродуктивті және рецептивті меңгеруді қамтамасыз ететін айтылуға ерекше көңіл бөлінеді.
23. Екінші орыс тілін оқыту мазмұнын анықтайтын негізгі жағдайлар: оқу уақытының шынайы көлемі, тілді зерделеу қарқыны, нашар еститін білім алушыларға қолжетімділігі, сонымен қатар, алынған тілдік білімді болашақта оларға қолайлы салаларда қолдануын анықтайтын мәліметтер болып табылады.
24. Келесі факторларды: ана тілді меңгеру деңгейі, есту бұзылысы деңгейі, айту дағдылары, тілдік тәжірибесі мен тілдік ортасын ескере отырып, нашар еститін білім алушыларды оқытудың сараланған және жеке тәсілдерімен қамтамасыз етіледі.
25. Оқыту – түзету процесінде түрлі санаттағы нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, ауызша, жазбаша, ауызша дактилді және ыммен сөйлесудің арақатынасы қатаң сақталады.
26. Оқыту орыс тілді емес мектептерде орыс тілін оқыту оқытуда сөздің айтылуын орыс тілінде жақсы есте сақтауға көмектесетін ана тілдің дактилді сөзі тиімді қолданылады.
27. Нашар еститін білім алушылардың орыс тілін меңгеруде қоршаған орта туралы түсінік, мәліметтерді меңгеруге, әлеуметтік тәжірибе алуға, әлеуметке енуге дайындалуға мүмкіндік беретін құралы ретінде тілдік тәжірибе ерекше орын алады.
28. Нашар еститін білім алушылардың тілдік даму міндеттерін шешу барлық оқу және сыныптан тыс жұмыс барысында өтеді. Тек осындай жағдайда ғана тілді қарым-қатынас және ойлау құралы ретінде оқыту мақсаты тәжірибеде іске асуы мүмкін болады.
29. Орыс тілін меңгеру басқа сабақтардағы ("Әдебиеттік оқу", "Көркем еңбек", "Музыка", "Бейімделген дене шынықтыру", "Айналамен таныстыру", "Түзету ырғағы", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту") білім беру бағдарламасы аясында іске асатын келесі жұмыс бағыттарына негізделеді:
1) қабылдаудың, зейіннің, есте сақтаудың, ойлаудың әр түрлі түрлерін дамыту;
2) жалпы, қолдық, артикуляциялық моторикасын дамыту;
3) актив және пассив сөздіктер көлемін кеңейту;
4) қабылдауды, саралауды және сөздіңграмматикалық түрін қолдану дағдысын және сөзқұраушы үлгілерді, синтаксистік құрылымның түрлі типтерін дамыту;
5) диалогтік және байланыстырушылық сөз дағдыларын жетілдіру;
6) сөздің фонетикалық жағының бұзылысын түзету, коррекция нарушений фонетической стороны речи, фонематикалық процестерді дамыту;
7) есту-көру және сөздік және сөздік емес дыбыстауды есту арқылы қабылдауды дамыту;
8) көптілді ортада қарым-қатынас үшін коммуникативтік уәждеме қалыптастыру.
30. Барлық сабақ түрлерін жүргізу оларды ұйымдастырудың сәйкес түрлерімен : нұсқаулық беру, көмек, бақылау, нәтижесін шығару, бағалау, сөзді қарым-қатынас мақсатында қолдану (тапсырма, сұрақтар, жауаптар, есептер, өз көзқарасын білдіру) түсіндіріледі
31. "Орыс тілі және әдебиеті" пәнінде тыңдалым мен айтылым бойынша тапсырмалар үлгісі:
1) есту-көру ажырату және сабақта пайдаланылған мәтіннен сөйлемдерді тыңдауы;
2) сұраулы, лепті, хабарлы сөйлемдерді ажырату;
3) жылжымалы логикалық екпінмен сөйлемдегі сөзді ажырату , оларды айту;
4) мәтін мазмұнын немесе мәтіннен үзіндіні есту-көру және есту арқылы қабылдау, мәнін түсіну;
5) есту-көру және есту арқылы қабылдау және сөздік-стилистикалық тапсырмаларды орындау;
6) педагогтің мәнерлеп оқығанын есту-көру және есту арқылы қабылдау және оқылғанға өз қарым-қатынасын;
7) шығармада суреттелген сурет бойынша жекелеген суреттеу құралдарын бөліп көрсету;
8) автордың көңіл-күйін білдіретін жекелеген сөздерді, фразаларды көрсету;
9) шығарманы мәнерлеп оқу (жеке, хормен оқу);
10) кейіпкердің жағдайын әсерлі көрсету, адам әрекетін бағалау;
11) экран сыртындағы мұғалім ұсынған сөз, фраза, мәтіннен жекелеген сөйлемдерді еске түсіру;
12) сюжеттік-ролдік ойындар барысы бойынша диалог құру;
13) берілген үлгі бойынша диалог құру және жағдайды сипаттау.
32. Пәндегі оқу бойынша тапсырма үлгілері:
1) мәтіннен қиынайтылатын сөздерді оқу;
2) орфоэпия, сөздік және логикалық екпін бойынша ережелерді сақтай отырып, сөз, фразалар және мәтіннен үзінді оқу;
3) мәтінді сөйлем, бөлікке бөліп, толығымен оқу;
4) сөздің мәнін түсіну;
5)мәтінді оқығанға дейінгі арнайы өңдеу;
6) оқылған мәтін мазмұны бойынша әңгіме;
7) мәтінді немесе жекелеген үзінділерді суреттеу;
8) аппликация, макет бойынша кейіпкердің әрекетін көрсету;
9) берілген тақырып бойынша таңдамалы оқу;
10) оқылғаннан суреттік, сөздік жоспар құру;
11) мәтінді иллюстрациямен, көркем суретпен салыстыру;
12) сөздік-стилистикалық жаттығулар өткізу;
13) мәнерлеп оқу үлгілерін тыңдау;
14) оқу техникасы жаттығулары: сөһйлемді кідіріспен, сөздік және логикалық екпінмен оқу;
15) сөйлемнің жекелеген сөздеріне қойылған сұрақтарға жауап беру;
16) рөл бойынша оқу;
17) жаттауға жаттығу;
18) ұжымдық мәнерлеп оқу.
33. Пәннің жазу бойынша тапсырмаларының үлгілері:
1) естіген немесе оқыған мәтіннің қысқаша мазмұнын айту, фильм және кітап туралы өзінің жеке пікірін суреттеу;
2) кішігірім хабарлама жазу;
3) белгілі оқиғаның балама аяқталуын жазу;
4) ақпаратты сурет және диаграмма түрінде ұсыну ;
5) сұхбаттасу үшін сұрақтар әзірлеу;
6) тірек сөздер, жоспар бойынша мәтін құру;
7) хат жазу;
8) мәтіндерді түзету.
34. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілік (бұдан әрі- АКТ) қызмет және қарым-қатнас жұмыстары үшін технологияны шебер және шығармашылықпен қолдануды білдіреді. Ол АКТ қолданудың базалық дағдыларында құрылады;
2) білім алушылар АКТ қолдану дағдыларын типтік оқу жоспарындағы барлық пәндер бойынша құрылғы мен қосымшалардың кең спектрін қолданып ақпаратты іздеу, құру және өңдеу, серіктестік және ақпарат және идея алмасу, өз жұмысын бағалау және жетілдірудң дамытады.
35. В учебной программе "Орыс тілі" оқу бағдарламасында АКТ қолданудағы құзыреттілік келесілерді құрайды:
1) түрлі құралдарды қолданып білім беру деңгейін арттыру үшін сабақта қолданыстағы және жаңа технологияларды қолдану;
2) орыс тілінде интернет-ресурстармен жұмыс істеу (мысалы, веб сайтағы ақпаратты оқу, сәйкес материалды іріктеу, оны жеке құжат ретінде көшіру және сақтау);
3) мәтінмен және слайдпен жұмыс істеу үшін қарапайым бағдарламаларды біршеме күрделісіне өту үшін пайдалану (Word, PowerPoint сынды);
4) ақпаратты өңдеу, оны электронды түрде жеке құжат ретінде сақтауда құралдарды пайдалану (принтер, сканер, цифрлы фотоаппарат);
5) электронды оқулықтар көмегімен оқыту.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Орыс тілі" пәнін зерделеу нәтижелерін бағалау критериалды бағадауды қолданумен іске асады.
37. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау мен ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
38. Критериалды бағалау жүйесі қалыптастырушы бағалау мен жиынтық бағалауды қамтиды.
39. Қалыптастырушы бағалау – үздіксіз жүргізіледі оқу барысында мұғалім мен білім алушы арасындағы кері байланысты жүзеге асырады, оқу процесін өз уақытында түзетуге мүмкіндік береді.
40. Жиынтық бағалау – оқытудың белгілі бір кезеңіндегі оқу ақпараттар бөлігін оқып бітіргенде жүргізіледі, білім алушылармен кері байланыс орнату,пән бойынша тоқсандық, жылдық баға қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Орыс тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Орыс тілі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;
2) 4-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат.
42. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастру үшін кабинеттер сәйкес мектептік құрал-жабдықтармен жарақтандырылған.
43. Әр түрлі формадағы (жеке, жұппен, топпен) және түрдегі (ойындар және басқа де белсенді әдістер) жұмыстарды өткізу үшін жеңіл қозғалмалы жиһаз қарастырылады. Білім алушылар жұмысының көрмесі және көрнекі құралдарға арналған кітап сөрелері, стенділер үшін орын қарастырылады.
44. Нашар еститіндер үшін мектепте білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) стендтегі немесе электронды тасымалдағыштардағы, баспалық кесте түрінде ұсынылған мәтіндер қауіп қатер туралы ескертуі, оқыту тәртібіндегі өзгерістер және құрылғы, сынып және оқу сыныптарын білдіруі;
2) визуалды оқу сабақтарының кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттарды қосарлау (субтитрді тарату мүмкіндігімен мониторларды орнату (мониторлар, олардың өлшемі және санын ғимараттың өлшемін ескере отырып анықталады);
3) ақпаратты жаңғыртуды тиісті дыбыстық құралдармен қамтамасыз ету.
45. Оқу кабинеттері естіп қабылдауға мүмкіндік беретін: ұжымдық қолдануға қосымша вибротактильді құрылғылармен немесе сымсыз аппаратуралармен құрамдалған дыбыс күшейткіш құрылғылармен заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сәйкес келетін дыбыс күшейткіш құрылғылармен жабдықталады.
46. Барлық оқу уақытында және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушылар медициналық ұсыныстар ескере отырып,есту аппараттарын немесе кохлеарлы имплантаттарды пайдаланады. Сынып ішінде FM-жүйесін сақтауға арналған арнайы орын, қуаттандыру құрылғылыры, батарейкалар қарастырылады.
47. Сабақ жүргізуге арналған кабинеттер айтылумен,естіп қабылдаумен, айнамен жұмысқа арналған визуалды құрылғылармен және арнайы компьютерлік бағдарламалармен жарақтандырылады.
48. Арнайы жағдайлар: сөйлеуші тұлғаны және оның артындағы фонды жарықтандыруды ойластыру, заманауи электроакустикалық, оның ішінде дыбыс күшейткіш аппаратураларды, сонымен қатар алыстағы жақсы көруге мүмкіндік беретін аппаратураларды қолдану (үлкен экранда көрсету) болып табылады.
49. Оқу пәнінің мазмұны:
1) оқыту орыс тілді емес сыныптардағы "Орыс тілі" пәнінің мазмұнын анықтау бес бөлімнен және жиырма екі бөлімшеден тұратын орыс тілін оқытудың мақсаттар жүйесінде құралған:
"Тыңдалым" бөлім" мұғалімнің және білім алушының сөзін, аудио/видеожазбаны тыңдау, тыңдағанның мәнін түсіну білігін қалыптастыруға бағытталған;
"Айтылым" бөлімі ойын жеткізу, ауызша түрде ақпаратты жүйелі түрде беру білігін дамытуға бағытталған;
"Оқылым" бөлімі оқылған мәтіннен сұралған ақпаратты түсінуге, келіп түскен ақпаратты баяндау білігін дамытуға бағытталған. Оқылымда мазмұнды жоспар (мәтін не туралы) және процессуалды жоспарға (мәтінді қалай оқу және дыбыстау) бөлінеді. Оқи білу – бұл ең алдымен, , оқу техникасын меңгеру, яғни тілдік бірлік көру үлгілерін бірден тану және іштен және сырттан дауыстап оқу;
"Жазылым" бөлімі ақпаратты жазбаша түрде беруге бағытталған;
"Тілдік нормалар" бөлімі өзіндік жұмыс бағыты ретінде бөлінбеген грамматиканы зерделеуге бағытталған. Ол оқу процесін жағдаяттық-тақырыптық ұйымдастрыу арқылы, яғни тілдегі тәжірибе арқылы жүргізіледі. Білім алушыларға сабақта белгілі бір ойды немесе идеяны білдіру міндеті қойылады, ал грамматика оны іске асыру құралы болады. Осы тәсіл негізінде тіл туралы үш біртұтас мән:тіл-сөз- қарым-қатынас ретінде түсіну жатыр.
50. Тілдік әрекет түрлері мен дағдылары:
1-кесте
№ |
Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Басты және екінші кезектегі ақпаратты анықтау | ||
1.5 аудиовизуалды материалды түсіну | ||
2 | Айтылым | 2.1 Сөздік қорын молайту |
2.2 Берілген тақырыпқа пікірін білдіруді құру | ||
2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау | ||
2.4 Тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | ||
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құру | ||
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру | ||
3 | Оқылым | 3.1 Оқылым түрлерін қолдану |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | ||
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | ||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | ||
4 | Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | ||
4.3 Пунктуациялық норманы сақтау | ||
4.4 Каллиграфиялық норманысақтау | ||
5 | Тілдік нормалар | 5.1 Грамматикалық норманы сақтау |
5.2 Орфографиялық норманы сақтау |
51. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары төрт кодтық белгімен белгіленген. Код бойынша бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан- оқыту мақсатының реттік санын білдіреді. Мысалы, 3.2.1.1 кодтық белгісінде: "3" - сынып; "2.1" - бөлімше; "1" - оқыту мақсатының реттік саны.
52. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Тыңдалым":
2-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып |
4-сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау), сөзді түсіну және оны дұрыс қабылдау (ишара мен ымды қолдану, іс-әрекетті орындау) | 4.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау) және қарапаым фразаларды қайталай отырып ауызша сөзді, аудиовизуалды материалды түсіну |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым фразадағы сөздің лексикалық мәнін түсіну |
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны / суретті/ сызбаны таңдау |
1.4 Басты және екінші кезектегі ақпаратты анықтау | 3.1.4.1 тыңдалған мәтінде кім туралы/ не туралы айтылғанын түсіну | 4.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұнын түсіну, кейіпкерлерді, оқиғаның бірізділігін анықтау |
1.5 аудиовизуалды материалды түсіну | 3.1.5.1 шолу, сұрақтар немесе іс-әрекет арқылы көрген/тыңдалғандарды түсінгенін көрсету | 4.1.5.1 Аудиовизуалды материалда болған оқиғаны түсіну, сипаттау |
2) "Айтылым":
3-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып |
4-сынып | |
2.1 Сөздік қорын молайту | 3.2.1.1 танысу, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін тілдегі сөздерді қолдану | 4.2.1.1 бар ақпараттар, бойынша сұраулы сөйлем құрау үшін тілдегі сөз және сөз тіркестерін қолдану, іс әрекетке шолу жасау |
2.2 Берілген тақырыпқа пікірін білдіруді құру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | 4.2.2.1 сюжеттік сурет негізінде пікірін білдіру |
2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау |
3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, сұхбаттасын түсіну, тыңдалғанға назар аудару және сұхбаттасына жауап беру |
4.2.3.1 белгілі тақырыптардағы тілдік жағжаяттарға қатысу, сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау |
2.4 Тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқаша мәтінді мазмұндау | 4.2.4.1 таныс сөздерді қолданып, оқиғаның бірізділігін сақтай отырып оқиғаны/әңгімені мазмұндау |
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құру | 3.2.5.1 көрген/естіген сюжетті өз сөзімен суреттеу | 4.2.5.1 видео және аудиоматериалдан алынған фразаларды пайдаланып оқиға желісін суреттеу |
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру |
3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру |
4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/оқиғалар туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру |
3) "Оқылым":
4-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып |
4-сынып | |
3.1 Оқылым түрлерін қолдану | 3.3.1.1 таныс сөздерді толық сөзбен оқу | 4.3.1.1 мәтінді мәнерлеп оқу (дауыстап және іштен) |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 мәтіндегі таныс сөздердің мәнін түсіну | 4.3.2.1 таныс сөздері бар мәтіндегі қарапайым фразалардың мәнін түсіну |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді айырып тану (өлең, ертегі, жұмбақ) | 4.3.3.1 түрлі мәтін жанрын анықтау (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) |
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтінге немесе суретке қарапайым сұрақтар қою | 4.3.4.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оларға жауап беру |
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | 3.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен суретті мәтіннен ақпаратты табу | 4.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен сөздіктен және анықтамадан ақпаратты табу |
4) "Жазылым":
5-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып |
4 -сынып | |
4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 3.4.1.1 суретте бейнеленген заттарғаға сөздер-белгілерін жазу | 4.4.1.1 сипаттау сөзін пайдаланып иллюстрация бойынша байланыстырып сөйлем жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде таныс зат атауларын жазу | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде сөз тіркесін жазу |
4.3 Пунктуациялық норманы сақтау |
4.4.3.1 жай сөйлем соңында тыныс белгілерді қолдану | |
4.4 Каллиграфиялық норманы сақтау | 3.4.4.1 Бас және кіші әріптерді және олардың қосылыстарын жазу; санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес анық жазу | 4.4.4.1 жіңіщке жол дәптерге жазу: бас, кіші әріптердің және олардың қосылыстарының биіктігін, енін және көлбеулігін сақтау |
5) "Тілдік нормалар":
6-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
3-сынып |
4 -сынып | ||
5.1 Грамматикалық норманы сақтау | 3.5.1.1 заттың атын білдіретін сөзді қолдану; кім? немесе не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату | 4.5.1.1 ауызша және жазбаша сөйлемде зат- сөз / белгілер- сөз-/іс әрекет- сөзді ажырату және қолдану және мұғалімнің көмегімен оларды түр бойынша өзгерту | |
3.5.1.2 бір немесе бірнеше затты білдіретін сөзді қолдану | 4.5.1.2 мұғалімнің көмегімен сын есімді зат есіммен жақ, жекеше, көпше түрінде бай үйлестіру | ||
3.5.1.3 іс әрекетті білдіретін сөзді қолдану | 4.5.1.3 мұғалімнің көмегімен етістікті қажетті шақта қолдану (осы, келер, өткен) | ||
3.5.1.4 заттық шақ бойынша әрекетін білдіретін сөзді заттың атын білдіретін сөзбен үйлестіру | 4.5.1.4 қажетті жақ түрінде өткен шақтың жекеше түріндегі етістікті қолдану | ||
3.5.1.5 мұғалімнің көмегімен заттың белгісін білдіретін сөзді қолдану; заттың түсіне, түріне, көлеміне, материалына қарай белгілерін таңдау сөзді дұрыс жазу | 4.5.1.5 заттың белгісін білдіретін сөзді ажырату; заттың түсіне, түріне, көлеміне, материалына қарай белгілерін таңдау | ||
5.2 Орфографиялық норманы сақтау | 3.5.2.1 сөзді дұрыс жазу | 4.5.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу тіркесін дұрыс жазу | |
3.5.2.2 мұғалімнің көмегімен адам атын, тегін, жануарлардың лакап атын бас әріппен жазу | 4.5.2.2 адам атын, тегін, жануарлардың лакап атын бас әріппен жазу | ||
4.5.2.3 мұғалімнің көмегімен көмекші сөзді сөзден бөлек жазуды үйлестіру | |||
53. Ұзақмерзімді жоспар:
1) 3 -сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар |
Бөлімдер | Бөлімшелер (Дағды) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау), сөзді түсіну және оны дұрыс қабылдау (ишара мен ымды қолдану, іс-әрекетті орындау) |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорын молайту | 3.2.1.1 танысу, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін тілдегі сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпқа пікірін білдіруді құру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау |
3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, сұхбаттасын түсіну, тыңдалғанға назар аудару және сұхбаттасына жауап беру | ||
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру |
3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру | ||
Оқылым | 3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 понимать значение знакомых слов в тексте | |
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 3.4.1.1 писать слова-признаки к предмету, изображенному на картинке | |
Тілдік нормалар | 5.1 Грамматикалық норманы сақтау | 3.5.1.2 бір немесе бірнеше заттарды білдіретін сөзді қолдану | |
2-тоқсан | |||
Уақыт | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолану | 3.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау), сөзді түсіну және оны дұрыс қабылдау (ишара мен ымды) |
1.4 Басты және екінші ақпаратты түсіну | 3.1.4.1 тыңдалған мәтінде кім туралы/ не туралы айтылғанын түсіну | ||
1.5 Аудиовизуалды материалды түсіну | 3.1.5.1 шолу, сұрақтар немесе іс-әрекет арқылы көрген/тыңдалғандарды түсінгенін көрсету | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды молайту | 3.2.1.1 танысу, өзі туралы айту және заттарды сипаттау үшін тілдегі сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырыпқа өз пікірін білдіру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құрау | 3.2.5.1 көрген/естіген сюжетті өз сөзімен суреттеу | ||
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру |
3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру | ||
Оқылым | 3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді айырып тану (өлең, ертегі, жұмбақ) | |
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтінге немесе суретке қарапайым сұрақтар қою | ||
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 3.4.1.1 суретте бейнеленген заттарғаға сөздер-белгілерін жазу | |
4.4 Каллиграфиялық норманы сақтау | 3.4.4.1 Бас және кіші әріптерді және олардың қосылыстарын жазу; санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес анық жазу | ||
Тілдік норманы қолдану | 5.1 Грамматикалық норманы сақтау | 3.5.1.1 заттың атын білдіретін сөзді қолдану; кім? немесе не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату | |
3.5.1.2 бір немесе бірнеше затты білдіретін сөзді қолдану | |||
5.2 орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.2 мұғалімнің көмегімен адам атын, тегін, жануарлардың лакап атын бас әріппен жазу | ||
3-тоқсан | |||
Өнер | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау), сөзді түсіну және оны дұрыс қабылдау (ишара мен ымды қолдану, іс-әрекетті орындау) |
1.5 Аудиовизуалды материалды түсіну | 3.1.5.1 шолу, сұрақтар немесе іс-әрекет арқылы көрген/тыңдалғандарды түсінгенін көрсету | ||
2.2 Берілген тақырыпқа пікірін білдіруді құру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | ||
2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау |
3.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып, сұхбаттасын түсіну, тыңдалғанға назар аудару және сұхбаттасына жауап беру | ||
2.4 тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқаша мәтінді мазмұндау | ||
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құру | 3.2.5.1 көрген/естіген сюжетті өз сөзімен суреттеу | ||
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру |
3.2.6.1 тыңдалған/оқылған материал туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру | ||
Оқылым | 3.1 Оқылым түрлерін қолдану | 3.3.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді айырып тану (өлең, ертегі, жұмбақ) | |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді айырып тану (өлең, ертегі, жұмбақ) | ||
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен мәтінге немесе суретке қарапайым сұрақтар қою | ||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | 3.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен суретті мәтіннен ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 3.4.1.1 суретте бейнеленген заттарғаға сөздер-белгілерін жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде таныс зат атауларын жазу | ||
4.4 Каллиграфиялық норманы сақтау | 3.4.4.1 Бас және кіші әріптерді және олардың қосылыстарын жазу; санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес анық жазу | ||
Тілдік норманы қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
3.5.1.1 заттың атын білдіретін сөзді қолдану; кім? немесе не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді ажырату | |
3.5.1.4 заттық шақ бойынша әрекетін білдіретін сөзді заттың атын білдіретін сөзбен үйлестіру | |||
3.5.1.5 мұғалімнің көмегімен заттың белгісін білдіретін сөзді қолдану; заттың түсіне, түріне, көлеміне, материалына қарай белгілерін таңдау сөзді дұрыс жазу | |||
5.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 сөзді дұрыс жазу | ||
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау), сөзді түсіну және оны дұрыс қабылдау (ишара мен ымды қолдану, іс-әрекетті орындау) |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | 3.1.2.1 күнделікті өмірге қатысты таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және мұғалімнің көмегімен тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны/суретті/сызбаны таңдау | ||
1.4 Басты және екінші ақпаратты түсіну | 3.1.4.1 тыңдалған мәтінде кім туралы/ не туралы айтылғанын түсіну | ||
Айтылым | 2.2 Берілген тақырыпқа пікірін білдіруді құру | 3.2.2.1 сурет бойынша 2-3 сөйлемнен тұратын пікірін білдіру | |
2.4 тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 қысқаша мәтінді мазмұндау | ||
Оқылым | 3.1 Оқылым түрлерін қолдану | 3.3.1.1 таныс сөздерді толық сөзбен оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 мәтіндегі таныс сөздердің мәнін түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 түрлі жанрдағы мәтіндерді айырып тану (өлең, ертегі, жұмбақ) | ||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу |
3.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен суретті мәтіннен ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 3.4.1.1 суретте бейнеленген заттарғаға сөздер-белгілерін жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 3.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде таныс зат атауларын жазу | ||
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.3 іс әрекетті білдіретін сөзді қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 3.5.1.4 заттық шақ бойынша әрекетін білдіретін сөзді заттың атын білдіретін сөзбен үйлестіру | ||
3.5.1.5 мұғалімнің көмегімен заттың белгісін білдіретін сөзді қолдану; заттың түсіне, түріне, көлеміне, материалына қарай белгілерін таңдау сөзді дұрыс жазу | |||
5.2 Офографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 сөзді дұрыс жазу | ||
3.5.2.2 мұғалімнің көмегімен адам атын, тегін, жануарлардың лакап атын бас әріппен жазу | |||
2) 4 -сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар |
Бөлімдер | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау) және қарапаым фразаларды қайталай отырып ауызша сөзді, аудиовизуалды материалды түсіну |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым фразадағы сөздің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны / суретті/ сызбаны таңдау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды молайту | 4.2.1.1 бар ақпараттар, бойынша сұраулы сөйлем құрау үшін тілдегі сөз және сөз тіркестерін қолдану, іс әрекетке шолу жасау | |
2.2 Берілген тақырыпқа өз пікірін білдіру | 4.2.2.1 сюжеттік сурет негізінде пікірін білдіру | ||
2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау | 4.2.3.1 белгілі тақырыптардағы тілдік жағжаяттарға қатысу, сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | ||
4.2.3.2 тілдегі төл сөзді сөйлемдерді түсіну және қолдану | |||
Оқылым | 3.1 Оқылым түрлерін қолдану | 4.3.1.1 мәтінді мәнерлеп оқу (дауыстап және іштен) | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 таныс сөздері бар мәтіндегі қарапайым фразалардың мәнін түсіну | ||
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.3.4.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оларға жауап беру | ||
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 4.4.1.1 сипаттау сөзін пайдаланып иллюстрация бойынша байланыстырып сөйлем жазу | |
4.3 Пунктуациялық норманы сақтау |
4.4.3.1 жай сөйлем соңында тыныс белгілерді қолдану | ||
4.4 каллиграфиялық норманы сақтау | 4.4.4.1 жіңіщке жол дәптерге жазу: бас, кіші әріптердің және олардың қосылыстарының биіктігін, енін және көлбеулігін сақтау | ||
Тілдік норманы қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 ауызша және жазбаша сөйлемде зат- сөз / белгілер- сөз-/іс әрекет- сөзді ажырату және қолдану және мұғалімнің көмегімен оларды түр бойынша өзгерту | |
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | Айтылым | 1.5 Аудиовизуалды материалды түсіну | 4.1.5.1 Аудиовизуалды материалда болған оқиғаны түсіну, сипаттау |
2.1 Сөздік қорын толықтыру | 4.2.1.1 бар ақпараттар, бойынша сұраулы сөйлем құрау үшін тілдегі сөз және сөз тіркестерін қолдану, іс әрекетке шолу жасау | ||
2.2 Берілген тақырып бойынша пікірін білдіру | 4.2.2.1 сюжеттік сурет негізінде пікірін білдіру | ||
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құру | 4.2.5.1 видео және аудиоматериалдан алынған фразаларды пайдаланып оқиға желісін суреттеу | ||
2.6 тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру |
4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/оқиғалар туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру | ||
Оқылым | 3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 түрлі мәтін жанрын анықтау (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) | |
4.2.3.2 тілдегі төл сөзді сөйлемдерді түсіну және қолдану | |||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | 4.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен сөздіктен және анықтамадан ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде сөз тіркесін жазу | |
4.3 Пунктуациялық норманы сақтау |
4.4.3.1 жай сөйлем соңында тыныс белгілерді қолдану | ||
Тілдік нормалар | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.1 ауызша және жазбаша сөйлемде зат- сөз / белгілер- сөз-/іс әрекет- сөзді ажырату және қолдану және мұғалімнің көмегімен оларды түр бойынша өзгерту | |
5.2 Орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.2 адам атын, тегін, жануарлардың лакап атын бас әріппен жазу | ||
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау) және қарапаым фразаларды қайталай отырып ауызша сөзді, аудиовизуалды материалды түсіну |
1.4 Басты және екінші ақпаратты түсіну | 4.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұнын түсіну, кейіпкерлерді, оқиғаның бірізділігін анықтау | ||
1.5 Аудиовизуалды материалды түсіну | 4.1.5.1 Аудиовизуалды материалда болған оқиғаны түсіну, сипаттау | ||
Айтылым | 2.3 Қарым-қатынастың түрлі жағдайларына қатысу және тілдік норманы (диалог) сақтау | 4.2.3.1 белгілі тақырыптардағы тілдік жағжаяттарға қатысу, сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну; тілдік нормаларды сақтау | |
2.4 тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 таныс сөздерді қолданып, оқиғаның бірізділігін сақтай отырып оқиғаны/әңгімені мазмұндау | ||
2.5 Аудиовизуалды материал негізінде сөйлем құру | 4.2.5.1 видео және аудиоматериалдан алынған фразаларды пайдаланып оқиға желісін суреттеу | ||
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/оқиғалар туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру ("мен ойлаймын…", "мен есептеймін…") | ||
Оқылым | 3.1 Оқылым түрлерін қолдану | 4.3.1.1 мәтінді мәнерлеп оқу (дауыстап және іштен) | |
3.3 мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 түрлі мәтін жанрын анықтау (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) | ||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | 4.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен сөздіктен және анықтамадан ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде сөз тіркесін жазу | |
4.4 каллиграфиялық норманы сақтау | 4.4.4.1 жіңіщке жол дәптерге жазу: бас, кіші әріптердің және олардың қосылыстарының биіктігін, енін және көлбеулігін сақтау | ||
Тілдік нормалар | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.2 мұғалімнің көмегімен сын есімді зат есіммен жақ, жекеше, көпше түрінде бай үйлестіру; 4.5.1.3 мұғалімнің көмегімен етістікті қажетті шақта (осы, келер, өткен) қолдану; | |
5.2 Орфографиялық нормаларды сақтау |
4.5.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу тіркесін дұрыс жазу. | ||
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 зер салып тыңдау (көру-есту және есту арқылы қабылдау) және қарапаым фразаларды қайталай отырып ауызша сөзді, аудиовизуалды материалды түсіну |
1.2 Сөз және сөз тіркесінің лексикалық мәнін түсіну | 4.1.2.1 қарапайым фразадағы сөздің лексикалық мәнін түсіну | ||
1.3 Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 сұрақтарға жауап беру және тыңдалған хабарламаға сәйкес иллюстрацияны / суретті/ сызбаны таңдау | ||
1.4 Басты және екінші кезектегі ақпаратты анықтау | 4.1.4.1 тыңдалған мәтін мазмұнын түсіну, кейіпкерлерді, оқиғаның бірізділігін анықтау | ||
Айтылым | 2.4 тыңдаған/оқыған материалды мазмұндау | 4.2.4.1 таныс сөздерді қолданып, оқиғаның бірізділігін сақтай отырып оқиғаны/әңгімені мазмұндау | |
2.6 Тыңдаған/оқыған материал туралы бағалаулық пікірін білдіру | 4.2.6.1 салыстыру негізінде ақпарат/кейіпкер/оқиғалар туралы қарапайым пайымды пікірін білдіру ("мен ойлаймын…", "мен есептеймін…") | ||
Оқылым | 3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 таныс сөздері бар мәтіндегі қарапайым фразалардың мәнін түсіну | |
3.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.3.4.1 мәтін мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оларға жауап беру | ||
3.5 Әр түрлі дереккөзден қажетті ақпаратты табу | 4.3.5.1 мұғалімнің қолдауымен сөздіктен және анықтамадан ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Әр түрлі ұғым түрлерін қолданып мәтін жазу | 4.4.1.1 сипаттау сөзін пайдаланып иллюстрация бойынша байланыстырып сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материал мазмұнын мазмұндау | 4.4.2.1 мұғалімнің көмегімен тыңдалған/оқылған/көргендер негізінде сөз тіркесін жазу | ||
Тілдік нормалар | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.5.1.2 мұғалімнің көмегімен сын есімді зат есіммен жақ, жекеше, көпше түрінде бай үйлестіру; 4.5.1.3 мұғалімнің көмегімен етістікті қажетті шақта (осы, келер, өткен) қолдану; | |
5.2 Орфографиялық нормаларды сақтау |
4.5.2.1 жи, ши; ча, ща; чу, щу тіркесін дұрыс жазу; | ||
54. Ескерту:
1) оқыту мақсаттары бір тоқсан ішінде сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша біріктірілген.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 246-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 246-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігінін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістері қолданылады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады.
8. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
11. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
12. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
13. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
14. Оқу бағдарламасы білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгінәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
15. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
16. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
17. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
18. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. "Қазақ тілі" пәні "Тіл және әдебиет" білім саласына кіріктірілген пән болып табылады. Қазақ тілі оқу пәні ретінде ана тілімен қатар, нашар естититін білім алушылардың ойлауын дамытып, тұлға ретінде қалыптасуына әсер етеді.
20. Қазақ тіліне оқытудың мақсаты: қазақ тілін қарым қатынас құралы ретінде қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру және дамыту, қазақ тілін практикалық бағытта меңгеру, қарым-қатынас, эстетикалық және адамгершілік мәдениетіне қазақ тілін оқыту арқылы тәрбиелеу.
21. "Қазақ тілі" пәнінің білімдік, тәрбиелік мақсаттары келесі пәндермен тығыз байланыста іске асырылады:
1) "Дыбысдардың айтылуын қалыптастыру және естіп қабылдауын дамыту" пәнімен: қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтқызы, айтылуы ұқсас дыбыстарды буында, сөздерде, сөз тіркестерінде ажыратуға үйретеді;
2) "Музыка" пәнімен: қазақ тілінде берілген әндерді тыңдау, оны өздері айтып үйрену арқылы білім алушылар адамның көңіл күйін, сезімін түсінеді, эстетикалық талғамы дамиды;
3) "Бейнелеу өнері" пәнімен: қазақ тілінде берілген суреттер арқылы білім алушылар өнердің адам табиғатымен, өмірімен үндестігін түсінеді, әдемілікті, сұлулықты көріп сезінеді, иллюстрацияларды ауызша/жазбаша суреттеу арқылы ойлау-қабылдау қабілеті мен тілдерін дамытады;
4) "Еңбекке баулу" пәнімен: қазақ тілінде берілген тәрбиелік мәтіндердің мазмұны арқылы білім алушылар оқудың, білім алудың, тіл үйренудің маңызын игереді, еңбектің адам өміріндегі орнын түсінеді;
5) "Математика" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер негізінде білім алушылар сандар мен фигуралардың атауын қазақ тілінде үйрену барысында математикадан алған білімдерін еске түсіреді, толықтырады, логикалық ойлау қабілеттерін дамытады;
6) "Дүниетану" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер арқылы білім алушылар өз айналасын таза ұстауға, қоршаған ортаны қорғауға, табиғатты аялауға үйренеді;
7) нашар еститін білім алушыларды тілге оқыту барысында сөйлеу іс әрекетінің бірнеше түрін қалыптастыру: сөйлеу, оқу, жазу, дактильдеу, есту-көру арқылы қабылдау, көру арқылы қабылдау, есту арқылы қабылдау.
22. Нашар еститін білім алушыларды тілге оқытудың негізгі талаптары орындалады:
1) тілге қарым қатынас құралы ретінде үйрету, диалогта қолдану;
2) нашар еститін білім алушылардың сөйлеуге деген қажеттілігін дамыту;
3) сөйлеу ортасын ұйымдастыру;
4) тәжірибелік іс әрекетке сүйеніп тілдік қабілеттерін дамыту;
5) сөздік материалды қосарланып айту, жеке айту және өз бетімен айту арқылы ендіру.
23. Нашар еститін білім алушыларға "Қазақ тілі" пәніне арналған бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық процестерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді, әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.
24. Нашар еститін бастауыш сынып білім алушыларына қазақ тілін мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту, білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қалыптастыру, олардың тұрмыста, қоғамдық орында, мәдени орталарда тілдік шектеуді сезінбей, өзін еркін ұстауына мүмкіндік туғызу негізгі ұстаным болып табылады.
25. "Қазақ тілі" пәні бағдарламасы нашар еститін білім алушының тіл сауаттылығы мен сөз байлығын дамытуды, әлеуметтік ортада еркін қарым-қатынасқа түсуін жетілдіруді және дүниетанымдық дағдыларын кеңейтуді көздейді. Бағдарламаның білім мазмұны қазақ тілі арқылы білім алушыларға қазақ халқының материалдық және рухани құндылықтарын, қазақ халқының салт-дәстүрін құрметтеуді, қазақша сөйлеу әдебі мен әдетін дағдыландыруды және қазақ әдебиеті үлгілерін терең меңгертуді мақсат етеді және алған білімдерін өмірде қолдана білуге үйретеді.
26. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың міндеттері:
1) білім алушыларға сөйлеу іс әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
2) білім алушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
3) қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;
4) қазақ тілінде оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
5) білім алушыны сөйлесу қарым-қатынастың жаңа тәсілдеріне (қазақ тіліндегі), қазақ халқының мәдениетіне, ұлттық-мәдени ерекшелігіне баулу;
6) білім алушылардың оқу білігін, шынайы өмірлік жағдаяттарда алған тілдік білімдерін шығармашылықпен пайдалануға дайын болу білігін қалыптастыру;
7) білім алушыларды қазақ тілінің дыбыстарымен таныстыру және оларды ажырата білуге үйрету;
8) білім алушылардың қазақ тіліне қызығушылығын дамыту, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу;
9) шығармашылықпен жұмыс істеуге, сын тұрғысынан ойлауға дағдыландыру;
10) қазақша сөздік қорын үздіксіз дамыту әдістерін меңгерту;
11) қазақша сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
12) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру;
13) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
14) қазақ тілінде меңгерген білім, білік дағдыларына сүйене отырып, өзгелермен еркін қарым-қатынасқа түсуге үйрету;
15) қазақ тілінің саяси-әлеуметтік әлеуетін ұғындыру;
16) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту.
27. "Қазақ тілі" пәнін оқу арқылы білім алушылар сөздік қоры мен тілдік сауаттылығын дамытып, қазақ халқы мен мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін қалыптастырады, қызығушылығын арттырады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
28. Арнайы білім беру ұйымдары "білім алып үйрену" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол және зияткерлік тұрғыдан дамыған тұлға қалыптастыру көзделеді.
29. Білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыру үшін мұғалімдер түрлі технологиялар мен тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсіл (білім алушылар "не білемін, нені білгім келеді, нені білдім" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсіл (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) уәждеу, қызықтыра оқыту (білім алушының оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін "оқыту үшін бағалау" арқылы қолдау жасау);
5) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
6) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау).
30. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқару, эксперименттік, сын тұрғысынан ойлау, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
31. Басты назар білімге емес, сол білімді қолдану біліктілігіне аударылады. Білім алушылардың білім алу барысындағы табыстылығы мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары мен жетістіктер критерийлері алдын ала белгіленеді.
32. Білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту. Оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқитын білім алушылардың өз ойын, сезімін қазақша білдіруге, танып-білген нәрселерін қазақша санасына түюге, пікір алысуға, оқыған, көрген не білген нәрселері туралы достарымен, үлкендермен өз ойымен бөлісуге, армандары мен мақсаттары туралы ойын еркін жеткізіп айта білуге, репродуктивтік, продуктивтік, проблемалық, шығармашылық жаттығуларды орындата отырып үйрету.
33. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқылатын "Қазақ тілі" пәнінде тыңдалым және айтылым дағдыларын есту арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) қазақ тілінің төл дыбыстарын дұрыс айту үшін артикуляциялық жаттығулар жасау;
2) сөздің лексикалық мағынасын түсіну;
3) оқу материалдарын тыңдап, түсіну;
4) сөздік қорды толықтыру;
5) тыңдап, материалдардың мазмұнын айту;
6) мәтіннің кейбір оқиғаларын қимылмен, ым-ишарамен көрсету;
7) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
8) тыңдалған мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну;
9) мәтіннің жанрларын анықтау;
10) өздеріне таныс және қызықты тақырыптар бойынша әңгімелесу;
11) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу;
12) жұпта ым-ишара, қимыл-әрекетті пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу" және "Бағытталған жазу");
13) берілген тақырып (сол сабақта оқылған әңгіме, ертегі немесе мысал) бойынша диалог (қуыршақтардың көмегімен) құрастыру;
14) сәлемдесу, қоштасу, кешірім сұрау, алғыс айту, өтініш жасау, таныс және таныс емес адамдармен, жақындары және достарымен, құрдастары және ересектермен, кіші білім алушылармен қарым-қатынас жасауға байланысты шағын рөлдік ойындар;
15) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау, сахналау.
34. Оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда оқылатын "Қазақ тілі" пәнінде оқылым дағдысын есту, арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) графикалық сызба арқылы "оқу";
2) мәтіннен қажетті сөйлемді немесе сөзді тауып оқу;
3) сұрақтар қоя білу және жауап беру;
4) "көзбен оқы" ойыны арқылы оқу;
5) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
6) сөздік жұмысы (сөздің мағынасын түсіну);
7) мәнерлеп оқу;
8) рөлге бөліп оқу;
9) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау.
35. "Қазақ тілі" пәнінде жазылым дағдысын есту, көру арқылы дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) ақпаратты сурет және белгілер/пиктограммалар арқылы беру;
2) каллиграфиялық нормаларды сақтау;
3) сөздердің дұрыс жазылуын (орфографиялық нормаларды) меңгертуге арналған тапсырмалар орындау;
4) мәтіннен сөздерді, сөйлемдерді, қысқа үзінділерді көшіріп жаздыру;
5) мәтіндегі жазылуы қиын сөздерден сөздік құрастыру;
6) сөзден сөйлемдер, сөйлемдерден мәтін құрастырып жазу;
7) шағын хат жазу;
8) есте сақтау арқылы жазу;
9) байқағаны, ұнататын істері, ойындары туралы тірек суреттермен сөйлемдер, шағын мәтін құрастырып жазу;
10) сурет бойынша жазу;
11) өзі құрастырған мәтінін мұғалімнің көмегімен тексеру.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
37. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
38. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
39. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
40. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушышыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
2) 4-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат.
42. Қазақ тілі пәнін оқыту үрдісі тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым әрекеттері арқылы ұйымдастырылады. Оқу процесінде жүйелі жүргізілетін сөздік жұмысы, әңгіме оқу, мәтінмен жұмыс жасау, өлеңдер жаттау, жағдаяттық тапсырмалар орындау, постерлермен жұмыс істеу, сахналық қойылым дайындау белсенді әдістерді қолдану барысында білім алушылардың сөздік қоры жетілдіріледі. Бастауыш сыныптардағы қазақ тілі пәнін оқытуда білім алушылардың жас ерекшеліктері мен қоршаған ортаны қабылдауға қатысты психологиялық жай-күйі ескеріледі.
43. Сабақ барысында әр түрлі (жеке, жұптық, топтық) жұмыс түрлерін ұйымдастыру үшін ,стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат, жеке дыбыс күшейткіш аппарат, интерактивті тақта/ проектор, экран, шағын маркерлік тақта, және білім алушылардың жұмыстарын сақтауға және демонстрациялауға арналған шкафтар ,оқу кабинеттеріндегі жиһаздар орнын ауыстыруға қолайлы әрі жеңіл болады. Сондай-ақ, кітап сөрелері, стендтер және білім алушы жұмыстарының көрмесіне арналған орын болуы міндетті.
44. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны:
1) бөлімшелерде оқу мақсаттары белгіленген, олар білім немесе түсінік, дағды немесе білік бойынша күтілетін нәтижелер түрінде берілген. Әрбір бөлімшенің ішінде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың еңбегін бағалауға, оқытудың келесі кезеңі туралы ақпараттандыруға мүмкіндік беретін оқыту мақсаттары бірізділікпен орналастырылған:
1-кесте
№ | Бөлім (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | ||
2 | Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | ||
2.6 Оқыған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | ||
3 | Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | ||
4 | Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
5 | Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау |
45. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында: "3" - сынып; "2.1" - бөлімшелер; "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
46. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Тыңдалым":
2-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 есту арқылы қысқа, нақты,қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну | 4.1.1.1 есту арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
3.1.1.2 есту арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну | 4.1.1.2 есту арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |
3.1.1.3 есту арқылы, өзіне таныс қарапайым сөйлемдерді түсіну | 4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | 4.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну |
3.1.2.2 есту арқылы дене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | ||
3.1.2.3 есту арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | 4.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну |
3.1.4.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну |
4.1.4.1 есту арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау |
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 есту арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | 4.1.5.1 есту арқылы материалдағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау |
2) "Айтылым":
3-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||
2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану |
3.2.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | 4.2.1.2 есту арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 есту арқылы сурет бойынша 5-8 сөйлеммен өз ойын білдіру | 4.2.2.1 есту арқылы мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту |
3.2.2.2 есту көру арқылы сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | 4.2.2.2 есту арқылы басталған мәтінді өз ойынша аяқтау | |
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 есту арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру | 4.2.3.1 есту көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру |
3.2.3.2 есту арқылы тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | 4.2.3.2 есту көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасын түсіну және оның сөзін нақтылау, анықтау, өз сөзімен айтып беру | |
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 есту арқылы шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды мазмұндау | 4.2.4.1 есту арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру |
3.2.4.2 есту арқылы оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы шынайы және ойдан құрастырылған оқиғаларды баяндау | 4.2.4.2 есту арқылы тыңдаушыны еліктіру мақсатында оқиғалар/әңгімелерді дәлме-дәл айтып беру | |
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 3.2.5.1 есту арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | 4.2.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу |
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 3.2.6.1 есту арқылы оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту |
4.2.6.1 есту арқылы оқыған материал бойынша мұғалімнің көмегімен өз көзқарасын айту |
3) "Оқылым":
4-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||
3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 есту арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | 4.3.1.1 есту арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 есту арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | 4.3.2.1 есту арқылы таныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | 4.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату |
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1есту арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе иллюстрация бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | 4.3.4.1 есту арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру |
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен иллюстрациялы шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | 4.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу |
4) "Жазылым":
5-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||
4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 есту арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | 4.4.1.1 есту арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | 4.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | 4.4.3.1 есту арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану |
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 есту, арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді дұрыс ажыратып жазу | 4.4.4.1 есту, арқылы қазақ тілінің спецификалық әріптерді бір-бірімен дұрыс ажыратып жазу |
5) 5-бөлім "Тілдік нормаларды қолдану":
6-кесте
Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | 4.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану |
3.5.1.2 есту арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | 4.5.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |
3.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | 4.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |
3.5.1.4 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | 4.5.1.4 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |
3.5.1.5 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | 4.5.1.5 есту арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |
3.5.1.6 есту арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | 4.5.1.6 есту арқылы айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 есту арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | 4.5.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу |
3.5.2.2 есту арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | 4.5.2.2 есту арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |
3.5.2.3 есту арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | 4.5.2.3 есту арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |
47. Ұзақ мерізімді жоспар:
1) 3-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер (сөйлеу әрекеттерінің түрлері) | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | ||||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 есту арқылы қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.1.2.3 есту арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.2 есту, арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | |||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 есту арқылы сурет бойынша 5-8 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 3.2.3.1 есту, арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 3.2.6.1 есту арқылы оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 есту арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 есту арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 есту, арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе иллюстрация бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 есту арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 есту, арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді дұрыс ажыратып жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | ||
3.5.1.5 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.3 есту арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
2-тоқсан | ||||
3. Уақыт | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
3.1.1.1 есту арқылы қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп, түсіну | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 есту, арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.1.2.2 есту арқылы дене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | ||||
3.1.2.3 есту арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | ||||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 есту, арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 есту арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | |||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 есту арқылы, сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 есту арқылы сурет бойынша 5-8 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 есту, арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру | |||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 есту арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | |||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 3.2.6.1 есту, арқылы оқыған материал туралы өзінің қарапайым пікірін (келісемін/келіспеймін, ұнайды/ұнамайды) айту | |||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 есту, арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 есту арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе иллюстрация бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 есту арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | |||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.4.3.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | |||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.4.4.1 есту, арқылы қазақ тілінің спецификалық бас әріптер мен кіші әріптерді | |||
Тілдік нормалар-ды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | ||
3.5.1.2 есту арқылы мұғалімнің көмегімен көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын ауызша тілде қолдану | ||||
3.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||||
3.5.1.4 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | ||||
3.5.1.5 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 есту арқылы, әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
3.5.2.3 есту арқылы мұғалімнің көмегімен бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | ||||
3-тоқсан | ||||
5. Өнер | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.2 есту арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну | |
3.1.1.3 есту арқылы, өзіне таныс қарапайым сөйлемдерді түсіну | ||||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.1.2.2 есту арқылы дене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну | ||||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен тыңдаған материалдың кім/не туралы екенін түсіну | |||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 есту арқылы сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мәтінді түсінгенін білдіру | |||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.1 есту арқылы сурет бойынша 5-8 сөйлеммен өз ойын білдіру | |||
3.2.2.2 естіп - көру арқылы сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | ||||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.1 есту арқылы сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру | |||
3.2.3.2 есту арқылы тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | ||||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 есту, арқылы шағын мәтінді/қарапайым оқиғаларды мазмұндау | |||
3.2.4.2 есту арқылы оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы шынайы және ойдан құрастырылған оқиғаларды баяндау | ||||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 есту арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, санамақ) ажырату | |||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 3.3.4.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен мәтін немесе иллюстрация бойынша қарапайым сұрақтар (кім? не? қандай? қанша?) қою | |||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен иллюстрациялы шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 есту арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | |||
Тілдік нормалар-ды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша тілде қолдану | ||
3.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||||
3.5.1.4 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | ||||
3.5.1.5 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | ||||
3.5.1.6 есту арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 есту арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
3.5.2.2 есту арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||||
4-тоқсан | ||||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
3.1.1.2 есту арқылы қарапайым жеке сөз, сөйлемдердің мағынасын түсіну | |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес иллюстрация/суреттер/сызбалар таңдау | |||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.2 есту, естіп көру арқылы тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну | |||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 3.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында танысу, өзі туралы айту және затты сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||
3.2.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында алған ақпарат бойынша сұраулы сөйлем құрастыру үшін сөздер мен сөз тіркестерін қолдану | ||||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.2.2.2 есту көру арқылы сюжетті сурет негізінде өз ойын айту | |||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 3.2.3.2 есту арқылы тілдік нормаларды сақтай отырып, белгілі бір тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну | |||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.2.4.1 есту арқылы шағын мәтінді/ қарапайым оқиғаларды мазмұндау | |||
3.2.4.2 есту арқылы оқиға желісін сақтай отырып, таныс сөздерді қолдану арқылы шынайы және ойдан құрастырылған оқиғаларды баяндау | ||||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 3.2.5.1 есту арқылы қысқа мәтінді өз сөзімен мұғалімнің көмегімен суреттеу | |||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.3.1.1 есту арқылы таныс сөздерді тұтас оқу | ||
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.3.2.1 есту арқылы мәтіндегі таныс сөздердің мағынасын түсіну | |||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 3.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен иллюстрациялы шағын мәтіннен қажетті ақпаратты табу | |||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.4.1.1 есту арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу | ||
4.2 Тыңдаған/ оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша заттардың таныс атауларын жазу | |||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында мұғалім көмегімен етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||
3.5.1.4 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөйлеу барысында сілтеу есімдіктерін дұрыс қолдану | ||||
3.5.1.5 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап құрастыру | ||||
3.5.1.6 есту арқылы мұғалім көмегімен айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | ||||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.5.2.1 есту арқылы әріп пен дыбысты ажырата білу, төл дыбыстарды дұрыс айту | |||
3.5.2.2 есту арқылы мұғалімнің көмегімен ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||||
2) 4-сынып:
8- кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер (сөйлеу әрекеттерінің түрлері) | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Менің Отаным - Қазақстан | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 есту көру арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.2 есту арқылы тақырыпқа байланысты мәтіннің сөздерін түсіну | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 есту арқылы мұғалім ұсынған тақырып негізіндн өз ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.1 есту арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 есту арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 есту арқылы таныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 есту арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 есту арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 есту арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.5.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |||
4.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
4.5.2.3 есту арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
2-тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.2 есту арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.2 есту арқылы тақырыпқа байланысты мәтіннің сөздерін түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 есту арқылы материалындағы оқиғаларды түсіну, сұрақтар қою және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.1 есту арқылы мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу | ||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 4.2.6.1 есту арқылы оқыған материал бойынша мұғалімнің көмегімен көз көзқарасын айту | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 есту арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 есту арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойыншасөз тіркестерін жазу | ||
4.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.4.3.1 есту арқылы жай сөйлемнің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 есту арқылы қазақ тілінің спецификалық әріптерін бір-бірімен дұрыс ажыратып жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.5.1.5 есту арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
4.5.1.6 есту арқылы айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.2 есту арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.3 есту арқылы бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі есімдері, жер-су атаулары, үй жануарларына берілген ат) ажырату | |||
3-тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 есту арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп қайталау |
4.1.1.2 есту арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою | |||
4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 есту арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 есту арқылы материалдағы оқиғаларды түсіну және сипаттау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.2 есту арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу |
4.2.2.1 есту арқылы мұғалім ұсынған тақырып негізінде өз ойын айту | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану |
4.2.3.1 есту көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасы түсіну және олардың ойын толықтыру | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау |
4.2.4.1 есту арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 есту арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.3.3.1 есту арқылы мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
3.4 Сұрақтар қоя білу және жауап беру | 4.3.4.1 есту арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 4.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 есту арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу | ||
4.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.4.4.1 есту арқылы қазақ тілінің спецификалық әріптерін бір-бірімен дұрыс байланыстырып, ажыратып жазу | ||
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | ||
4.5.1.4 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
4.5.1.5 есту арқылы сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.2 есту арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
4-тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым | 1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.2 есту арқылы сөйлемдердің мағынасын нақтылау үшін сұрақтар қою |
4.1.1.3 өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну | |||
1.2 Сөздің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 есту арқылы күнделікті өмірде қолданылатын таныс сөздерден құралған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 есту арқылы тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру, кесте толтыру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 есту арқылы тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну және кейіпкерлер мен оқиғалардың ретін анықтау | ||
Айтылым | 2.1 Сөздік қорды толықтыру | 4.2.1.1 есту арқылы сөйлеу барысында мәтін тақырыбына сәйкес сөздерді қолдану | |
4.2.1.2 есту арқылы әңгімені өрбіту үшін қажетті сөздерді қолдану | |||
2.2 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.2.2.2 есту арқылы басталған мәтінді өз ойынша аяқтау | ||
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.2.3.2 есту көру арқылы белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасын түсіну және оның сөзін нақтылау, анықтау, өз сөзімен айтып беру | ||
2.4 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау |
4.2.4.1 есту арқылы өзінің жоспар/жазбаларын қолдана отырып, оқиғалар/әңгімелерді өз сөзімен айтып беру | ||
2.5 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 4.2.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен өмірдегі оқиғаларды суреттеу | ||
2.6 Оқылған/тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіру | 4.2.6.1 есту арқылы оқыған материал бойынша мұғалімнің көмегімен өз көзқарасын айту | ||
Оқылым | 3.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.3.1.1 есту арқылы мәтінді мәнерлеп және қатесіз дауыстап оқу | |
3.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.3.2.1 есту арқылы таныс сөздерден құрастырылған қарапайым сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
3.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | 4.3.5.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен сөздік, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 4.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.4.1.1 есту арқылы заттың сынын білдіретін сөздерді қолдана отырып, берілген сурет бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
4.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.4.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен оқыған материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.5.1.2 есту арқылы сөйлеу барысында көптік/тәуелдік/ жіктік /септік жалғауларын қолдану | |
4.5.1.3 есту арқылы сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
4.5.1.4 есту арқылы мұғалім көмегімен сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
5.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.5.2.1 есту арқылы мұғалімнің көмегімен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы жоқ сөздерді дұрыс айту және жазу | ||
4.5.2.2 есту арқылы ә, ө, ү, ұ, і, ң, қ, ғ, һ әріптері кездесетін сөздерді дұрыс айту және жазу | |||
48. Ескерту:
1) сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқу мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 247-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 247-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы нашар еститін білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайды.
3. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
4. "Математика" пәні нашар еститін білім алушылардың әмбебап танымдық, ең алдымен логикалық және алгоритмикалық әрекеттерін дамытудың негізі болып табылады. Математикалық қатынас пен тәуелділікті өту кезінде оларда есепті шығарудағы қадамдар реттілігін жоспарлау; әрекет тәсілі мен нәтижесін ажырату; мақсатқа жету тәсілін таңдау; математикалық жағдаяттарды моделдеу, ақпаратты жеткізу, салыстыру және топтастыру үшін белгі-символдық құралдарды қолдану сияқты оқу әрекеті қалыптасады. Есептерді шығарудың әр-түрлі оқу-іс әрекеті ретінде жалпы тәсілін қалыптастыру үшін математиканың ерекше мәні бар.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде өздігінен білімді игеруі үшін нашар еститін білім алушының белсенді іс-әрекетін білімді "табамын" бойынша ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістері қолданылады.
7. Пән бойынша оқу бағдарламада күтілетін нәтижелер оқу мақсаттарының жүйесі түрінде берілген, бұл оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негіз болады.
8. Оқу бағдарламасының мазмұндық аспектісінде осы оқу пәнінің тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде нашар еститін білім алушыларды тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесі айқындалады.
9. Оқу бағдарламасы кең ауқымды дағдылардың қалыптастыруға бағыттылған. Бұл нашар еститін білім алушылардың мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады. Сонымен бірге әлеуметтік ортаға толыққанды, дербес және белсенді субьектісі ретінде кіругіге мүмкіндік береді.
10. "Математика" пәнін меңгеру барысында нашар еститін білім алушыларда әр-түрлі оқу әрекеттері қалыптасады:
1) оқу жағдаятын математикалық сипаттағы көзқарас арқылы талдау қабілеті, қоршаған әлем объектілерін сандық және кеңістік қатынастарда орнату;
2) қажетті ақпаратты іздеу алгоритімін құра білуі, практикалық және оқу міндеттерін шешу логикасын анықтау;
3) моделдеу біліктілігі – белгі (символ) көмегімен оқу міндеттерін шешу, оқу міндетерінің шешу барысын жоспарлау, бақылау, түзету.
2-тарау. "Математика" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
11. Бастауыш сыныптағы математика оқу курсының негізгі мақсаты - нашар еститін білім алушыларға қоршаған ортадағы математикалық ара-қатынасты танып білу мен сипаттау құралы ретінде математикалық білімді меңгеру, математика саласындағы білім беру қажеттіліктерін жүзеге асыру, логикалық құрылымдардың дамуына және күнделікті өмірде білімнің практикада жұзеге асуына жағдай жасау.
12. Бастауыш білім беру деңгейінде білім берудің негізгі мақсатына сәйкес 0-4 сыныптағы "Математика" пәні келесідегідей міндеттерді айқындайды:
1) математикалық сөйлеу тілін, логикалық және алгоритмикалық ойлауын, қиялын дамыту;
2) бастапқы матматикалық білімді қалыптастыру (сан, есептеу түсінігі, қарапайым арифметикалық есептреді шешу); математикалық қабілетті дамыту;
3) ауызша және жазбаша санмен және сандық өрнекпен математикалық амалдар орындау, исследование, геометриялық фигураларды зерттеу, бейнелеу және танып білу;
4) сөйлеу тілінде абстракты, дерексіз, жалпылау түсініктерін қалыптастыру;
5) символизация процесін, логико-грамматикалық құрылымдарды түсінуін және қолдануын дамыту;
6) жасына сәйкес тұрмыстық мәселелерді шешу кезінде математикалық білімді пайдалану қабілетін дамыту (кеңістік, уақыт, температура, өлшемдерін қолдану, бағдарлай білу);
7) есті-көру арқылы қабылдауын, осы пәнді оқу кезінде тематикалық және терминологиялық лексиканы анық жаңғыртуын дамыту;
8) компьютерлік сауаттылық туралы бастапқы түсініктрерін қамтамасыз ету.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
13. Нашар еститін білім алушыларды оқыту келесі дидактикалық қағидаларға негізделеді:
1) білім беруді гуманизациялау қағидасы, бұл жеке тұлғаға бағытталған білім беру концепциясына ауысуды білдіреді;
2) білім берудің нашар еститін білім алушының даму деңгейі мен ерекшелігіне бейімделу қағидасы. Бұған сәйкес мектеп білім берудің түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады; есту қабілеті бұзылған білім алушылардың түрлі категориялары үшін, сонымен бірге психикалық дамуы тежелген, көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін әртүрлі құралдар мен әдістерді қолданады;
3) оқытудың дифференциалдығы мен жеке даралығы қағидасы нашар еститін білім алушы мен ата-анасына оқытудың қолайлы жолын таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құрал қағидасы сезімдік бейнелерін жинақтау, жүйелеу және қорытындылау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған. Бұл жаңа түсініктердің, түйіндердің, оқу-тәрбие үдерісінің ережелерін қалыптастыру негізі ретінде нашар еститіндерді оқытудың бастапқы кезеңінде дұрыс болады;
5) ғылым негіздері мен ана тілін меңгерудің бірлігі қағидасы нашар еститін білім алушының тұлғалық даму барысымен түсіндіріледі. Оның белгіленген білім көлемін меңгеруі тілдік даму деңгейімен, сөздік түрдегі ақпаратты қабылдау мүмкіндігімен, сөйлеу тілін адекватты қолдана білуімен анықталады. Бұл өз кезегінде сөздік-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейіне тәуелді болады;
6) есту арқылы қабылдауды дамыту мен сөйлеу тілінің айтылу жағын дамытудың бірлігін интенсификациялау қағидасы. Бұл қағида нашар еститін білім алушының қаратып айтылған сөйлеу тілін еркін түсіну мен айналасындағылар үшін түсінікті, айқын сөйлеу қабілетін дамытуды міндеттейді;
7) сөйлеу қарым-қатынасын белсендірту қағидасы нашар еститін білім алушылардың бірлескен іс-әрекетін ұйымдастырудағы психологиялық және педагогикалық тәсілдемені жүзеге асыру қажеттілігінен туындады. Бұл қағидаға сәйкес ауызша сөйлеу негізінде қарым-қатынас қажеттілігін туындататын жағдаяттарды моделдеу қарастырылған. Білім алушыларды қатынастың түрлі тәсілдерін қалыптастыруға арнайы оқыту бүкіл оқу-тәрбие жұмысындағы әлеуметтік қылық формаларын ескере отырып, жүзеге асады;
8) іс-әрекеттік тәсілдеме қағидасы нашар еститін білім алушыларды оқытудың заманауи жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді. Бұл жерде іс-әрекет білім, біліктілік және дағдыны қалыптастыру процесі ретінде, сонымен бірге нашар еститін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзету-дамытушылық бағытын қамтамасыз ететін жағдай ретінде қарастырылады.
14. Бастауыш сыныптағы "Математика" пәні бойынша оқу бағдарламасы нашар еститін білім алушыларға келесілерді үйретуге бағытталған:
1) даму деңгейі мен сол жастағы қызығушылығына сәйкес практикалық есептерді шешу үшін бастапқы математикалық білімді қолдану;
2) сөздік-логикалық негіздерін, математикалық сөйлеу тілін (нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың сөйлеу тілінің даму деңгейін ескре отырып) меңгеру;
3) курс мазмұнын меңгеруге қажетті қарапайым логикалық операцияларды, кеңістік түсініктерін, қажетті есептеу дағдыларын, білім алушыларды өз жұмысын талдауға және түзетуге ынталандыру, математикалық терминологияны (түсіну, есту-көру арқылы қабылдау, айту мүмкіндіктеріне қарай жаңғырту, өздігінен қолдану) білу;
4) санмен және сандық өрнекпен арифметикалық амалдарды ауызша, жазбаша орындау, мәселе есептерді шығару, алгоритмге сәйкес әрекет ете білу және қарапайым алгоритмді құра білу, геометриялық фигураларды зерттеу, тану, бейнелеу, кестелермен, сызбалармен және диаграммалармен, тізбектермен, жиынтықтармен жұмыс істеу, түсініктің болуы, талдау;
5) компьютер сауатылық негіздерін білу.
15. Математиканы оқыту процесінде келесі стратегиялар қолданылады:
1) білім алушылардың шығармашылық, ойын және жобалық іс-әрекетін ұйымдастыру;
2) түсіндіру, идеяларды таныстыру, диалогтарға қатысу, мәтінмен жұмыс, алгоритмдер, нұсқаулықтар құру, математикалық тапсырмаларды орындау әдістерін сипаттау және түсіндіру барысында білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту;
3) мұқият таңдап алынған тапсырмалар мен іс-әрекет түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
4) білім алушылардың өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыру: жеке және топтық жұмыс;
5) бірін-бірі оқыту;
6) түрлі дерек көздерінен ақпарат іздеуді талап ететін есептерді шығаруға көмектесу, ақпараттық коммуникациялық технологиялардың (бұдан әрі – АКТ) мүмкіндіктерін пайдалану;
7) математиканың практикада қолданылуын пайдалана отырып білім алушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру;
8) білім алушыларды өз жұмысын талдауға және түзетуге ынталандыру (рефлексия).
16. Математикада сандық технологияларды қолдану құзыреттілігі бастапқы АКТ-дағдыларына негізделеді және технологияларды жұмыс, демалыс, коммуникация үшін дұрыс әрі шығармашылықпен пайдалануды да қамтиды:
1) білім алушыларды негізгі ақпарат технологияларын қолдануға үйрету;
2) ақпаратты іздеу және іріктеу мақсатымен өзіндік жұмыс істеу дағдыларын дамыту;
3) түрлі бөлімдерді өту барысында презентацияны жасау үшін сәйкес бағдарламалық қамтамасыздандыруларды пайдалану, математикалық тапсырмаларды орындау үдерісі туралы фото/видео жасау (создание геометриялық фигураларды құрастыру);
4) жоспар мен графиктерді өздігінен құру.
17. "Математика" сабағында сөйлеу тілін практикалық тұрғыда меңгеру – арнайы міндеті нашар еститін білім алушылардың тілді менгерудің ерекше жағдайымен түсіндіріледі, бұл бағдарлама пәннің мазмұндық ерекшелігін анықтайды.
18. Ол үшін математикаға оқыту кезінде білім алушыларда тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын дамытатуға үлес қосатын қарым-қатынас пен жұмыс түрлерінің ынталандыру және қолдау ортасы құрылады:
1) түсіндіру;
2) идеялар мен жобаларды презентациялау;
3) талқылау;
4) сұрақтарды құрастыру және оған жауап іздеу;
5) диалогқа қатысу;
6) мәтіндегі негізгі сөзді айқындау;
7) ғылыми мәтінмен жұмыс істеу және семантикалық құрылымдаушысын табу;
8) тапсырмаларды орындау үшін алгоритм мен нұсқаулықтарды құрастыру;
9) математикалық тапсырмаларды орындау тәсілін ауызша және жазбаша сипаттау және түсіндіру;
10) тапсырманы орындау процесін талдау (ауызша және жазбаша).
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
19. "Математика" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
20. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
21. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
22. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
23. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Математика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағат;
1) 1-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 165 сағат;
1) 2-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
1) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
1) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.25. Сынып кабинетіндегі жиһаздардың орналасуы үлгілеу және практикалық жұмыстарды жүргізу бөліктерін, білім алушылардың жұмыстарын таныстыра алатын орынды, бумаларды, кітап сөрелерін орналастыратын орындар қарастырылады. Сыныптағы жиһаз жеке, жұп немесе топ ішіндегі жұмыстарды, семинарларды ұйымдастыруға мүмкіндік беру үшін қозғалмалы болғаны дұрыс.
26. 4-сыныпта күрделі есептеу операцияларын орындау үшін қажетті жағдайда калькуляторлар беріледі.
27. Нашар еститіндердің мектебінде білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) қабырғадағы баспа кесте немесе электронды тасымалдау түріндегі мәтінді ақпараттың болуы. Бұнда қауіпты жағдай туралы, күн тәртібіндегі өзгерістер туралы ескерту және құралдардың, кабинеттердің, оқу сыныптарының атауы жазылады;
2) оқу сабақтарының кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттың визуалді түрде қайталануы (субтитрдің көрсетуімен мониторларды орналастыру (мониторлар, олардың мөлшері мен саны мектептің ішін ескере отырып таңдалады);
3) ақпаратты қайта жаңғыртудың дыбыстық құралдарымен қамтамасыз ету.
28. Оқу аудиториялары білім алушылардың есту қабілетін дамытатын заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сәйкес дыбыс күшейткіш аппаратурасымен жабдықталады: ұжымдық қолдануға арналған қосымша вибротактилді құрылғысы бар дыбыскүшейткіш аппараты.
29. Сабақ барысында және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушы медициналық ұсыныстарды ескере отырып, есту аппаратын немесе кохлеарлы имплантты қолданады. Оқу сыныбында FM-жүйесін, зарядтау құралдарын, батарейлерді сақтау үшін арнайы орын қарастырылады.
30. "Математика" оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдерінен тұрады. Бұл бөлімдер сыныптарға арналған оқу мақсаттары бойынша білім, білік және дағдыларды қалыптастыруға арналған бөлімшелерден тұрады.
31. Бөлімшелердің ішіндегі оқыту мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар білім алушыларды келесі оқыту мақсаттарымен таныстыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлім | Бөлімше |
1 | Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны. |
1.2 Сандармен амалдар орындау | ||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | ||
2 | Алгебра элементтері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер |
2.2 Теңдік және теңсіздік. | ||
3 | Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | ||
4 | Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар |
4.2 Пікірлер | ||
4.3 Тізбектер | ||
4.4 Нысандардың комбинациялары | ||
5 | Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
5.2 Математикалық тіл |
32. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін, төрт саннан тұратын кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыт мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік саны.
33. "Математика" пәнінің оқу бағдарламасында күтілетін нәтижелер оқу пәнінің мазмұнын анықтауға негіз болатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде берілген. Оқу бағдарламасының мазмұндық аспектісінде нашар еститін білім алушыларды оқытудың субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынастың субьектісі ретінде тәрбиелеуге қосатын үлесі көрсетілген.
34. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Сандар және өлшемдер":
2-кесте
Бөлімше | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | |||||
1.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.1.1.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну | 1.1.1.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну | 2.1.1.1 100-ге дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну | 3.1.1.1 1000-ға дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну | 4.1.1.1 көп таңбалы сандардың құрылу жолын түсіну |
0.1.1.2 10 көлемінде тура және кері санау | 1.1.1.2 10/11-20 көлемінде тура және кері санау | 2.1.1.2 100 көлемінде тура және кері санау | 3.1.1.2 1000 көлемінде тура және кері санау | 4.1.1.2 натурал сандар қатарындағы 10000 көлеміндегі санның орнын анықтау | |
0.1.1.3 5-ке дейінгі сандарды натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 1.1.1.3 10/11-20 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 2.1.1.3 100 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 3.1.1.3 1000 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 4.1.1.3 көп таңбалы сандардың разрядтық және кластық құрамын анықтау | |
0.1.1.4 10 көлеміндегі бір таңбалы сандарды және 10 сандарды оқу, жазу және салыстыру | 1.1.1.4 10/11-20 ға дейінгі сандарды оқу, жазу және салыстыру | 2.1.1. 4 100-ге дейінгі екі таңбалы сандарды оқу, жазу және салыстыру | 3.1.1.4 1000 көлеміндегі үш таңбалы сандарды оқу, жазу және салыстыру | 4.1.1.4 10000 көлеміндегі көп таңбалы сандарды оқу, жазу және салыстыру | |
0.1.1.5 10-ға дейінгі сандардың құрамын анықтау | 1.1.1.5 бір таңбалы сандардың құрамын анықтау / 20-ға дейінгі сандардың құрамын анықтау, разрядтық қосылғыштарға жіктеу | 2.1.1.5 екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын анықтау, 100 көлемінде разрядтық қосылғыштарға жіктеу | 3.1.1.5 1000 көлемінде үш таңбалы сандардың разрядтық және кластық құрамын және разрядтық бірліктердің жалпы санын анықтау, разрядтық қосылғыштар қосындысына жіктеу | 4.1.1.5 1000 көлемінде 3 көп таңбалы сандардың разрядтық және кластық құрамын және разрядтық бірліктердің жалпы санын анықтау, разрядтық қосылғыштар қосындысына жіктеу | |
0.1.1.6 10-ға дейінгі сандарды 2-ден топтап тура және кері санау | 1.1.1.6 20-ға дейінгі сандарды 2-ден топтап тура және кері санау; | 2.1.1.6 50-ге дейін 3, 4, 5-тен топтап тура және кері санау; | 3.1.1.6 жұп/тақ сандарды ажырату; заттар тобын 6, 7, 8, 9-дан тең бөліктерге бөлуді көрсету | 4.1.1.6 үлесті құру жолын көрсетіп беру, оларды оқу, жазу және салыстыру | |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | 2.1.2.1 көбейтуді бірдей қосылғыштардың қосындысын табу, бөлуді - нысандардың мазмұнына қарай және тең бөліктерге бөлу ретінде түсіну | |||
1.1.2.2 қосу және азайту - өзара кері амалдар екенін түсіну, қосу және азайту амалдары компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты анықтау | 2.1.2.2 көбейту және бөлу - өзара кері амалдар екенін түсіну, көбейту және бөлу амалдарының компоненттері арасындағы байланысты анықтау | 3.1.2.2 көбейту және бөлуді орындауда 0 мен1 сандарының қасиеттерін қолдану; санды 0 санына бөлуге болмайтынын білу | 4.1.2.2 көп таңбалы сандармен арифметикалық амалдарды орындауда 0 мен 1 сандарының қасиеттерін қолдану | ||
1.1.2.3 қосудың ауыстырымдылық қасиетін; 0 мен 1 сандарының қасиетін қолдану | 2.1.2.3 қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін/көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | 3.1.2.3 көбейтудің ауыстырымдылық, үлестірімділік, терімділік қасиеттерін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | 4.1.2.3 көп таңбалы сандармен есептеулер жүргізгенде қосу және көбейтудің қасиеттерін қолдану | ||
1.1.2.4 бір таңбалы сандарды ондықтан аттамай қосу кестесін құру, білу және қолдану | 2.1.2.4 бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу кестесін құру, білу және қолдану/ 2; 3; 4; 5 сандарына көбейту кестесін құру, білу және қолдану | 3.1.2.4 6; 7; 8; 9 сандарына көбейту мен бөлу кестесін құру, білу және қолдану | 4.1.2.4 2-ге, 5-ке, 10-ға бөлінгіштік белгілерге сүйеніп, натурал сандарды топтастыру | ||
1.1.2.5 ондықтан аттамай бір таңбалы сандарды/ 20 көлеміндегі сандарды/ ондықтарды ауызша қосу және азайтуды орындау | 2.1.2.5 100 көлемінде бір таңбалы сандарды ондықтан аттап/жүздіктерді ауызша қосу және азайтуды орындау | 3.1.2.5 үш таңбалы сандарды/мыңдықтарды санның ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау | 4.1.2.5 көп таңбалы сандарды ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау; микрокалькулятордың көмегімен есептеулер жүргізу | ||
2.1.2.6 екі таңбалы сандарды: 40+17, 57-40; 35±12 түріндегі өрнектерді ондықтан аттамау жағдайында ауызша қосу және азайтуды орындау | 3.1.2.6 бір таңбалы санға қалдықпен бөлуді орындау | 4.1.2.6 10, 100, 1000 сандарына қалдықсыз және қалдықпен бөлу | |||
2.1.2.7 мынадай жағдайларда: 45±9,45±19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау | 3.1.2.7 кестеден тыс мынадай жағдайларда: 17∙5 96:6 75:15 84:4 ауызша көбейту мен бөлуді орындау | 4.1.2.7 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға ауызша көбейту мен бөлуді орындау | |||
2.1.2.8 мынадай жағдайларда: 34+ 23, 57-23; 27+34, 61-27, 47+33; 80-47 екі таңбалы сандарды қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | 3.1.2.8 8 үш таңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | 4.1.2.8 көп таңбалы сандарды қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | |||
3.1.2.9 100 көлеміндегі сандарды ауызша көбейту мен бөлуді орындауда қосындыны және көбейтіндіні бір таңбалы санға бөлу, қосындыны санға көбейту ережесін қолдану | 4.1.2.9 санды қосындыға көбейту, санды көбейтіндіге көбейту және бөлу ережелерін қолдану | ||||
3.1.2.10 мынадай жағдайларда: 23*2; 123*2; 46:2, 246:2 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | 4.1.2.10 көп таңбалы сандарды бір таңбалы/екі таңбалы /үш таңбалы сандарға қалдықпен бөлуді орындау | ||||
3.1.2.11 мынадай жағдайларда: 28*3; 269*2; 84:3, 538:2 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | 4.1.2.11 екі таңбалы/үш таңбалы санға көбейту және бөлу алгоритмдерін қолдану | ||||
3.1.2.12 мынадай жағдайларда: 28*3; 269*2; 84:3, 538:2 екі/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | 4.1.2.12 нөлмен аяқталатын көп таңбалы сандарды бір таңбалы/екі таңбалы/үш таңбалы санға көбейту және бөлу алгоритмін қолдану | ||||
3.1.2.13 бөліндінің бір разрядында нөл болатын кезде үш таңбалы санды бір таңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | 4.1.2.13 бөліндінің жазылуында нөл болатын кезде көп таңбалы санды бір/екі/үш таңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | ||||
4.1.2.14 санның/шаманың бөлігін табу және бөлігі бойынша санды/шаманы табу: 100 көлеміндегі сандар мен жүздіктердің жартысын, үштен бір, төрттен бір, оннан бір бөлігін табу | |||||
1.3 Шамалар және өлшем бірліктер | 0.1.3.1 заттарды мөлшері бойынша салыстыру: ұзындық/ масса/ көлем (сыйымдылық) /уақыт | 1.1.3.1 ұзындық/ масса/ көлем (сыйымдылық) /уақыт шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін өлшемдер мен құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | 2.1.3.1 әртүрлі өлшеу аспаптары шкалаларын (шәкілдерін) бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау | 3.1.3.1 ауданы болатын нысандарды атау және ауданды өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдап алу, палеткамен өлшеу | 4.1.3.1 көлемі болатын нысандар мен кеңістіктік геометриялық фигураларды атау, көлемді өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдау, кубиктермен (1 см3) өлшеу |
0.1.3.2 өлшем бірліктерді қолданып өлшеу | 1.1.3.2 өлшем бірліктерді (см, дм/ кг/л/сағ) қолданып өлшеу | 2.1.3.2 ұзындық (м)/ масса (ц)/ уақыт (мин) өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | 3.1.3.2 мм, км/ г, т/см2, дм2, м2 /сек өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | 4.1.3.2 см3, дм3, м3, га, ар, мг өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | |
1.1.3.3 шамалар мәндерін (см, дм/ кг/ л/ сағ) салыстыру және амалдар орындау | 2.1.3.3 шамалар мәндерін (см, дм, м/ кг, ц / л/ сағ, мин,ай, жыл) салыстыру және амалдар орындау | 3.1.3.3 шамалар мәндерін (мм,см, дм, м/ г, кг, ц, т / л/ см2, дм2, м2, га/ сек, мин, сағ, тәул, жыл, ғасыр) салыстыру және амалдар орындау | 4.1.3.3 шамалар мәндерін мм,см,дм,м,км/мг,кг,ц,т/мл,л,см3,дм3,м3/см2,дм2, м2, ар, га/с,мин, сағ, тәул, жыл ғасыр өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау | ||
1.1.3.4 ұзындық өлшем бірліктерін (см, дм) олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 2.1.3.4 ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 3.1.3.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (г, кг, ц, т)/ аудан (см2, дм2, м2/ уақыт (сек,мин, сағ, тәул. ғасыр) бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 4.1.3.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (мг, г, кг, ц, т)/ аудан (мм2, см2, дм2, м2, г, а)/ көлем (мм3 , см3, дм3, м3 )/ уақыт (с, мин, сағ, тәул.) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | ||
0.1.3.5 уақытты анықтау өлшемдері туралы | 1.1.3.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат /уақыттың өлщем бірліктерін ажырату: минут, сағат, күн, апта, ай | 2.1.3.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат және минут | 3.1.3.5 әртүрлі сағат бойынша уақытты анықтау: сағат, минут, секундты |
4.1.3.5 уақыт өлшем бірлігінің үлесін табу (мысалы, 1/60 сағ = 1 мин; ½ сағ = 30 мин; | |
0.1.3.6 1, 2, 5, 10 теңгелік монеталармен түрліше төлем жасау | 1.1.3.6 1, 2, 5, 10, 20 теңгелік монеталармен түрліше төлем жасау | 2.1.3.6 50 теңгелік, 100 теңгелік монеталарды, 200 теңгелік, 500 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше төлем жасау | 3.1.3.6 1000 теңгелік, 2000 теңгелік, 5000 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше опрация жасау | 4.1.3.6 10 000 теңгелік купюраны және түрлі мемлекеттің валюталарды (рубль, евро, доллар) ажырату және түрліше төлем жасау | |
2) 2-бөлім "Алгебра элементтері":
3-кесте
Бөлімше | 4 сынып |
Білім алушылар: | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді құрастыру, жазу, оқу және тану (қосынды, айырма)/ теңдік және теңсіздік |
4.2.1.2 әріптің берілген мәніндегі бір амалды әріпті өрнектің мәнін табу | |
4.2.1.3 қосу мен азайту амалдары арасындағы қатынасты әріпті өрнектер түрінде: а +b = c, c -a= b, c -b =a көрсету және қолдану | |
4.2.1.4 қосу және азайту жағдайында 0 -дің қасиетін әріпті өрнек түрінде: a+0=a; a-0=a көрсету | |
4.2.1.5 жақшасыз әріпті, санды өрнектерді салыстыру | |
4.2.1.6 екі амалды жақшалы және жақшасыз өрнектердің мәнін табу | |
2.2 Теңдік және теңсіздік | 4.2.2.1 теңдік және теңсіздікті, теңдеуді тану; тура және тура емес теңдікті айыра білу |
4.2.2.2 "таңдап алу" әдісімен және қосу мен азайту амалдарының байланысы негізінде теңдеулерді шешу |
3) 3-бөлім "Геометрия элементтері":
4-кесте
Бөлімше | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | |||||
3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 0.3.1.1 жазық фигураларды ажырату (үшбұрыш, шеңбер, шаршы, төртбұрыш)/ кеңістік фигуралары (куб, шар) оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 1.3.1.1 геометриялық фигураларды: нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар, кесінді, сәуле, бұрышты ажырату және атау | 2.3.1.1 бұрыш түрлерін (тік, сүйір, доғал) бір бірінен ажырату және атау/тік төртбұрыш, шаршы, тік бұрышты үшбұрыштың мәнді белгілерін анықтау | 3.3.1.1 шеңбер мен дөңгелекті, олардың элементтерін (центр, радиус, диаметр) бір бірінен ажырату және атау/симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды айыра білу және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 4.3.1.1 тік бұрышты үшбұрышты, оның элементтерін (катет, гипотенуза), текше, тік бұрышты параллелепипед және олардың элементтерін (төбесі, қабырғалары, қырлары) бір бірінен ажырату және атау |
1.3.1.2 жазық фигураларды (ромб, трапеция, доғал) және кеңістік фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида,) тану және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 2.3.1.2 көпбұрыштарды жіктеу | 3.3.1.2 геометриялық фигураларды жіктеу | 4.3.1.2 үшбұрыштарды жіктеу | ||
1.3.1.3 геометриялық фигуралардың (үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш) қабырғаларын өлшеу және салыстыру | 2.3.1.3 көпбұрыштардың, қоршаған ортадағы заттар қабырғаларының ұзындығын өлшеу, периметрді табуға арналған формулаларды: Р=2(а+b), Р= 4а, Р = a+b+c қорытындылау, құру және қолдану | 3.3.1.3 тік бұрышты үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш және қоршаған орта нысаналарыныңауданы формуласын: S= (a*b):2, S=a2, S=a*b шығарып алу және қолдану | 4.3.1.3 тік бұрышты параллепипед көлемінің формуласын (V=a∙b∙c) шығарып алу және қолдану | ||
2.3.1.4 фигураның белгісіз қабырғасын оның периметрі мен белгілі қабырғалары арқылы табу | 3.3.1.4 суретте кескінделген құрастырылған фигуралардың, қоршаған ортадағы жазық фигуралардың периметрін анықтау | 4.3.1.4 суретте бейнеленген құрастырылған фигуралардың, қоршаған ортадағы жазық фигуралардың ауданын анықтау | |||
3.3.1.5 берілген ауданы бойынша тор көзді қағазға жазық фигуралар салу, олардың пішіндері өзгеруіне қарай ауданының қалай өзгеретінін түсіндіру | 4.3.1.5 берілген ауданы бойынша тор көзді қағазға жазық фигуралар салу, олардың пішіндері өзгеруіне қарай ауданының қалай өзгеретінін түсіндіру | ||||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 0.3.2.1 жазықтықта / қарапайым жазық геометриялық фигураларды (шеңбер, үшбұрыш, төртбұрыш) нүктелі қағазда кескіндеу | 1.3.2.1 нүктелі қағазда параллеь және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық (ромб, трапеция) фигураларды сызу | 2.3.2.1 нүктелі қағазда кесінділер, түзулер мен геометриялық фигураларды орны, қозғалыс және бағыты бойынша нұсқаулыққа сәйкес сызу | 3.3.2.1 нүктелі қағазда параллеь және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық фигураларды сызу, олардың қиылысу және бірігу аумағын табу | 4.3.2.1 нүктелі қағазда перпендикуляр түзулер, симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды сызу |
0.3.2.2 кесінділерді бастыру және сызу | 1.3.2.2 берілген ұзындығы бойынша кесінді сызу | 2.3.2.2 тік бұрышты сызу | 3.3.2.2 берілген қабырғалары бойынша тіктөртбұрыш пен шаршы, циркульдің көмегімен шеңбер салу | 4.3.2.2 градустық өлшемі бойынша бұрыш; екі катеті бойынша тік бұрышты үшбұрыш; радиусы бойынша шеңбер және дөңгелекті; тік бұрышты сызғыштың көмегімен түзуге перпендикуляр түзу салу | |
0.3.2.3 заттардың ішінен қарапайым жазық фигураларды тану | 1.3.2.3 жазық фигуралардың модельдерінен және бөліктерінен композиция құрастыру | 2.3.2.3 жазық фигуралардың модельдерін бөлу және олардан композиция құрастыру | 3.3.2.3 кеңістіктік геометриялық фигуралардың (тікбұрышты параллепипед, куб) жазбасын дайындау және олардың моделін құрастыру | 4.3.2.3 кеңістіктік геометрия лық фигуралар дың (пирамида, цилиндр, конус) жазбасын дайындау және олардың моделін құрастыру | |
0.3.2.4 геометриялық фигураларды салыстыру; | 1.3.2.4 геометриялық фигуралар арасындағы негізгі қатынастарды анықтау (үлкен-кіші, жоғары-төмен, кең-тар, жуан-жіңішке, қалың-жұқа) | 2.3.2.4 бастапқы орнын, бағытын, қозғалысын (оңға, солға, тура, толық бұрылу, сағат тілімен және сағат тіліне кері жартыға, төрттен бірге бұрылу), анықтау айқындайтын нұсқаулыққа сәйкес әрекет жасау | 3.3.2.4 солға және оңға бұрғанда, үстінен және жанынан қарағанда кеңістіктік фигуралардың қалпындағы өзгерістерді түсіндіру | 4.3.2.4 симметрия лы және симметрия лы емес жазық фигураларды бір бірінен ажырату және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестен діру | |
3.3 Нүкте лер корди наттары және қозға лыс бағыты | 1.3.3.1 сан сәулесінде белгіленген нүктелердің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | 2.3.3.1 сызықта белгіленген нүктелерді бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | 3.3.3.1 жазық фигурада белгіленген нүктелердің орнын бір-біріне қатысты анықтау | 4.3.3.1 қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, нысандар қозғалысы сызбасын құру, сәйкес есептеулер жүргізу | |
4.3.3.2 нысандардың бастапқы орны мен қозғалыс бағытын анықтау | |||||
4) 4-бөлім "Жиын", "Логика элементтері":
5-кесте
Бөлімше | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
Білім алушылар: | ||||||
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.1 құрамы бойынша топ заттарды салысты ру (көп, аз, бірдей) | 1.4.1.1 екі жиынның бірігуін және жиыннан оның бөлігін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | 2.4.1.1 тең жиындардың бірігуін және жиыннан оның тең бөліктерін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | 3.4.1.1 екі жиынның бірігуі мен қиылысуын Эйлер-Венн диаграммасының көмегімен көрнекі түрде кескіндеу | 4.4.1.1 жиындар арасындағы қатынастың (тең, қиылыса тын, қиылыспай тын жиындар, ішкі жиын) сипатын анықтай білу | |
4.2 Пікірлер | 1.4.2.1 бірдей цифрлар мен фигуралардан тұратын бас қатырғыштар, ребустар шешу, сәйкестік пен ақиқаттықты анықтауға берілген қарапайым логикалық есептерді шығару | 2.4.2.1 сандық есептерді, әртүрлі сандардан тұратын бас қатырғыштарды, ауыстырып құюға және өлшеуге берілген логикалық есептерді зерттеу және шығару | 3.4.2.1 кестелер және графтар құру әдісімен логикалық пайымдауға берілген есептерді шығару | 4.4.2.1 кеңістіктік ойлау қабілетін дамытуға арналған логикалық есептерді шығару | ||
4.3 Тізбектер | 0.4.3.1 суреттер, пішін, символдарды реттілік заңдылығын анықтау | 1.4.3.1 10-ға дейін/20-ға дейін/ондықпен 20-ға дейін сандардың реттілігін құру | 2.4.3.1 100-ге дейін, ондықпен 100-ге дейін сандардың реттілік заңдылығын анықтау | 3.4.3.1 1000-ға дейін, жүздікпен 1000-ға дейін сандардың реттілік заңдылығын анықтау | 4.4.3.1 10000-ға дейін, мыңдықпен 10000-ға дейін сандардың реттілік заңдылығын анықтау | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 0.4.4.1 осынша, көп, аз жұптау жолымен топ заттарды салыстыру | 1.4.3.1 қоршаған ортадағы заттардан "екі - екіден" комбинациялар жиынын құрастыру | 2.4.3.1 қоршаған ортадағы заттардан "үш-үштен" комбинациялар жиынын құрастыру | 3.4.3.1 "мүмкіндіктер тармағы" туралы түсінігі болу, күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдаяттар мен есеп шығаруда қолдану | 4.4.3.1 "таңдап алу" әдісімен комбинаторлық есептерді шығару | |
5) 5-бөлім "Математикалық модельдеу":
6-кесте
Бөлімше | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | |||||
5.1 Есептер және математикалық модель | 0.5.1.1 5-ке дейінгі сандармен қосу және азайтуға көрнекі есептер құру | 1.5.1.1 есепті сызба, сурет, қысқаша жазба түрінде модельдеу; есепті шешу үшін тірек сызбасын таңдау | 2.5.1.1 1-2 амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | 3.5.1.1 2-3 амалмен орындалатын есепті кесте, сызықтық/бағандық диаграмма, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | 4.5.1.1 есепті сызба, алгоритм, дөңгелек диаграмма, график түрінде модельдеу |
1.5.1.2 2 артық, кем, тең, сонша, бірнеше бірлікке артық/кем, ұзын, қысқа, ауыр, жеңіл, қымбат, арзан, баға ұғымдарын/ заттардың орналасуын, арақашықты ғын, бағытын анықтайтын терминдерді қолдану | 2.5.1.2 есептерді шығару барысында "баға", "мөлшер" (сан), "құн"; ұзындығы, ені, периметр шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | 3.5.1.2 есептерді шығаруда "бір заттың массасы", "саны", "жалпы масса"/ "бір затқа жіберілген шығын", "заттардың саны", "жалпы шығын"/ ұзындығы, ені, ауданы ұғымдары ның өзара тәуелділігін пайдалану | 4.5.1.2 есептерді шығаруда жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс; өнімділік/ егіннің түсімділігі; ауданы мен массасы/ жылдамдық, арақашық тық, уақыт/ биіктік, ені, ұзындық, көлемі шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | ||
0.5.1.3 5-ке дейінгі сандармен қосу және азайтуға көрнекі есептерді шешу | 1.5.1.3 қосынды және қалдықты табуға берілген есептерді талдау және шығару, кері есеп құрастыру және шығару | 2.5.1.3 бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға; мазмұнына қарай және бірдей бөліктерге бөлуге берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру және шығару | 3.5.1.3 санның және шаманың үлесін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру және шығару | 4.5.1.3 бүтіннің бөлігін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру, шығару | |
3.5.1.4 санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру | 4.5.1.4 санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру | ||||
3.5.1.5 қосу мен азайтудың белгісіз компоненттерін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептер құрастыру және шығару | 4.5.1.5 көбейту мен бөлудің белгісіз компоненттерін табуға; төртбұрыштың, шаршының периметрді табуға берілген есептерді құрастыру жән шығару | ||||
4.5.1.6 кері есептерді құрастыру және шығару, тура және жанама сұрақтары бар есептерді шығару ("артық/кем", "есе артық/кем" қатынастарымен байланысты) | |||||
1.5.1.7 санды бірнеше бірлікке арттыру/кемі туге; айырмалық салыстыруға берілген қарапайым есептерді модельдеу және шығару | 2.5.1.7 екі амалмен орындалатын есептерді (санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген жай есептердің түрлі комбинациялары) модельдеу және шығару | 3.5.1.7 үш амалмен шығарыла тын есептерді (шамалар арасындағы тәуелділкке құрылған жай есептердің түрлі комбинация лары) модельдеу және шығару | 4.5.1.7 үш-төрт амалмен шығарыла тын есептерді модельдеу және түрлі әдіспен шығару, ең тиімді әдісті анықтау | ||
1.5.1.8 санды өрнектер түрінде қосу мен азайтуға берілген қарапайым есептерді шығаруды моделдеу | 2.5.1.8 санды өрнектер түрінде барлық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді санды өрнектер түрінде шығарудың моделін құрастыру | 3.5.1.8 айнымалысы бар өрнектер мен теңдеу түрінде барлық арифметика лық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді санды өрнектер түрінде моделдеу | 4.5.1.8 теңдеу мен санды өрнек арқылы құрама есепті шығарудың моделін құрастыру | ||
5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 санды цифрдан ажырату | 1.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығы мен, таяқшалармен) көрсету және сан сәулесінде көрсету | 2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені қолдану | 3.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, кластар мен разрядтар кестесін қолдану | |
0.5.2.2 "+", "-", "=", "
| 1.5.2.2 "+", "-", "=", "
| 2.5.2.2 жиынды белгілеу үшін латын алфавитінің бас әріптерін, жиын элементтерін белгілеу үшін латын алфавитінің кіші әріптерін; жиынға тиістілігін/тиісті еместігін белгілеу үшін
| 3.5.2.2 екі жиынның қиылысуы
| ||
1.5.2.3 сандардың қосындысы мен айырмасын, сандарды салыстыру (артық/кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды, сандар қатарын көрсету үшін сан сәулесін қолдану | 2.5.2.3 нүктелерді, кесінділерді, сәулелерді, түзулерді латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | 3.5.2.3 бұрыштарды, көпбұрыштарды латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | 4.5.2.3 кубты, тік бұрышты параллелепипедті латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | ||
1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | 2.5.2.4 көбейту және бөлу амалдарының компонент тері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | 3.5.2.4 қосу мен азайту, көбейту және бөлу амалдары компоненттерінің атауларын жақшалы өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | 4.5.2.4 бұрыштың градустық өлшемін 0 символымен, мысалы, 450 белгілеуді қолдану | ||
1.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу және толықтыру/ қолда бар материалдарды пайдаланып, кестелер, пиктограмма мен диаграммалар құрастыру | 2.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу, кестелер және диаграммалар құрастыру | 3.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу және толықтыру/ қолда бар материалдарды пайдаланып, кестелер, пиктограмма мен диаграммалар құрастыру | 4.5.2.5 ақпаратты түсіндіру, салыстыру және мәліметтерді жиынтықтау, қозғалыс графиктерін құру, қозғалысқа арналған есептерге сызба құрастыру | ||
35. Ұзақ мерзімді жоспарлар:
1) 0-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
"Өзім туралы" | 1 бөлім – "Сан мен өлшемдер" | 1.1 Натурал сандар және 0 саны. | 0.1.1.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.1 ортақ элементтерінсіз азайту ретінде көптеген бөлігін алып тастау, қосу амалын көпке қосылу сияқты түсіну | ||
1.3 Өлшемдер мен оларды өлшеу бірліктері | 0.1.3.1 заттарды өлшемдері бойынша салыстыру: ұзындық/масса/көлем (сыйымдық) /уақыт | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 0.3.1.1 жазық фигураларды ажырату (үшбұрыш, шеңбер, шаршы, төртбұрыш)/ кеңістік фигуралары (куб, шар) оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 0.3.2.1 жазықтықта / қарапайым жазық геометриялық фигураларды (шеңбер, үшбұрыш, төртбұрыш) нүктелі қағазда кескіндеу | ||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.1 құрамы бойынша заттарды топпен салыстыру (көп, аз, бірдей) | |
2-тоқсан | |||
"Менің отбасым және достарым" | 1 бөлім -Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.1.1.2 10 көлемінде тура және кері санау; |
1.3 Шамалар және өлшем бірліктер | 0.1.3.2 өлшем бірліктерді қолданып өлшеу | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 0.3.2.2 кесінділерді бастыру және сызу | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 0.5.1.1 5-ке дейінгі сандарды қосу және азайтуға көрнекі есептер құру | |
0.5.1.3 5-ке дейінгі сандарды қосу және азайтуға көрнекі есептерді шығару | |||
5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 сандарды цифрлардан ажырату | ||
3-тоқсан | |||
"Саяхат" ортақ" | 1 бөлім - Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.1.1.3 5-ке дейінгі сандардың натурал қатарындағы санның орнын анықтау |
0.1.1.4 10 көлеміндегі бір таңбалы сандарды және 10 сандарды оқу, жазу және салыстыру | |||
1.3 Өлшемдер мен оларды өлшеу бірліктері | 0.1.3.5 уақытты анықтау өлшемдері туралы | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 0.3.2.3 заттардың ішінен қарапайым жазық фигураларды тану | |
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.3 Тізбектер | 0.4.3.1 суреттер, пішін, символдардың реттілік заңдылығын анықтау | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 0.4.4.1 жұптау жолымен заттар тобын салыстыру: осынша, көп, аз | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 сандарды цифрдан ажырату | |
0.5.2.2 "+", "-", "=", "≠", ">", "<" таңбаларын қолдану | |||
4-тоқсан | |||
"Тағам және сусын" | 1 бөлім "Сандар және өлшемдер" | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 0.1.1.5 10-ға дейінгі сандардың құрамын анықтау |
0.1.1.6 10-ға дейінгі сандарды 2-ден топтап тура және кері санау | |||
1.3 Шамалар және өлшем бірліктер | 0.1.3.6 1, 2, 5, 10 теңгелік монеталармен түрліше төлем жасау | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 0.3.2.2 кесінді сызу және үстін басу | |
0.3.2.4 геометриялық фигураларды салыстыру | |||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.1 құрамы бойынша заттар тобын салыстыру (көп, аз, бірдей) | |
4.3 Тізбектер | 0.4.3.1 суреттер, пішін, символдар реттілік заңдылығын анықтау | ||
4.4 Нысандардың комбинациялары | 0.4.4.1 жұптау жолымен заттар тобын салыстыру: осынша, көп, аз | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 0.5.1.1 5-ке дейінгі сандарды қосу және азайтуға көрнекі есептер құру | |
0.5.1.3 5-ке дейінгі сандарды қосу және азайтуға көрнекі есептерді шығару | |||
2) 1 сынып:
8 – кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1 тоқсан | |||||
"Өзім туралы" | 1 бөлім -Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 1.1.1.1 натуралды сандардың және нөл санының құрылуын түсіну | ||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | ||||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 1.1.3.1 ұзындық/ масса/ көлем (сыйымдылық) /уақыт шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін өлшемдер мен құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | ||||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.3.1.1 геометриялық фигураларды: нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар, кесінді, сәуле, бұрышты ажырату және атау | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 1.3.2.1 нүктелі қағазда параллеь және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық (ромб, трапеция) фигураларды сызу | ||||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.2 Пікірлер | 1.4.2.1 бірдей цифрлар мен фигуралардан тұратын бар басқатырғыштар, ребустар шешу, сәйкестік пен ақиқаттықты анықтауға берілген қарапайым логикалық есептерді шығару | |||
5 бөлім - Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.1 есепті сызба, сурет, қысқаша жазба түрінде модельдеу; есепті шешу үшін тірек сызбасын таңдау | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен) көрсету және сан сәулесінде көрсету | ||||
2 тоқсан | |||||
"Менің отбасым және достарым" | 1 бөлім -Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны |
1.1.1.2 | ||
1.1.1.3 10/11-20 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | |||||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.2 қосу және азайту - өзара кері амалдар екенін түсіну, қосу және азайту амалдары компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты анықтау | ||||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 1.1.3.2 өлшем бірліктерді (см, дм/ кг/л/сағ) қолданып өлшеу | ||||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.3.1.2 2 жазық фигураларды (ромб, трапеция, доғал) және кеңістік фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида,) тану және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 1.3.2.2 берілген ұзындығы бойынша кесінді сызу | ||||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.4 Нысандардың комбинациялары | 1.4.3.1 қоршаған ортадағы заттардан "екі - екіден" комбинациялар жиынын құрастыру | |||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.2 артық, кем, тең, сонша, бірнеше бірлікке артық/кем, ұзын, қысқа, ауыр, жеңіл, қымбат, арзан, баға ұғымдарын/ заттардың орналасуын, арақашықтығын, бағытын анықтайтын терминдерді қолдану | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.2 "+", "-", "=", "
| ||||
3 тоқсан | |||||
"Саяхат" | 1 бөлім -Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны |
1.1.1.4 | ||
1.1.1.5 бір таңбалы сандардың құрамын анықтау / 20-ға дейінгі сандардың құрамын анықтау, разрядтық қосылғыштарға жіктеу | |||||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.3 қосудың ауыстырымдылық қасиетін; 0 мен 1 сандарының қасиетін қолдану | ||||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 1.1.3.3 шамалар мәндерін (см, дм/ кг/ л/ сағ) салыстыру және амалдар орындау | ||||
1.1.3.4 ұзындық өлшем бірліктерін (см, дм) олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | |||||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.1.1.3 10/11-20 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 1.1.2.3 қосудың ауыстырымдылық қасиетін; 0 мен 1 сандарының қасиетін қолдану | ||||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 1.3.3.1 сан сәулесінде белгіленген нүктелердің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | ||||
5 бөлім - Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.3 қосынды және қалдықты табуға берілген есептерді талдау және шығару, кері есеп құрастыру және шығару | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.3 сандардың қосындысы мен айырмасын, сандарды салыстыру (артық/кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды, сандар қатарын көрсету үшін сан сәулесін қолдану | ||||
4 тоқсан | |||||
"Тағам және сусын" | 1 бөлім- Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 1.1.1.6 20-ға дейінгі сандарды 2-ден топтап тура және кері санау | ||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 1.1.2.4 бір таңбалы сандарды ондықтан аттамай қосу кестесін құру, білу және қолдану | ||||
1.1.2.5 ондықтан аттамай бір таңбалы сандарды/ 20 көлеміндегі сандарды/ ондықтарды ауызша қосу және азайтуды орындау | |||||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 1.1.3.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат /уақыттың өлщем бірліктерін ажырату: минут, сағат, күн, апта, ай | ||||
1.1.3.6 1, 2, 5, 10, 20 теңгелік монеталармен түрліше төлем жасау | |||||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 1.3.1.3 геометриялық фигуралардың (үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш) қабырғаларын өлшеу және салыстыру | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 1.3.2.4 геометриялық фигуралар арасындағы негізгі қатынастарды анықтау (үлкен-кіші, жоғары-төмен, кең-тар, жуан-жіңішке, қалың-жұқа) | ||||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 1.3.3.1 сан сәулесінде белгіленген нүктелердің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | ||||
4 бөлім-Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 1.4.1.1 екі жиынның бірігуін және жиыннан оның бөлігін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | |||
5 бөлім- Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.7 санды бірнеше бірлікке арттыру/кемітуге; айырмалық салыстыруға берілген қарапайым есептерді модельдеу және шығару | |||
1.5.1.8 санды өрнектер түрінде қосу мен азайтуға берілген қарапайым есептерді шығаруды моделдеу | |||||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | ||||
1.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу және толықтыру/ қолда бар материалдарды пайдаланып, кестелер, пиктограмма мен диаграммалар құрастыру | |||||
3) 2 -сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
"Өзім туралы" | 1 бөлім -Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 2.1.1.1 100-ге дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 2.1.2.1 көбейтуді бірдей қосылғыштардың қосындысын табу, бөлуді - нысандардың мазмұнына қарай және тең бөліктерге бөлу ретінде түсіну | ||
2.1.2.2 көбейту және бөлу - өзара кері амалдар екенін түсіну, көбейту және бөлу амалдарының компоненттері арасындағы байланысты анықтау | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 2.1.3.1 әртүрлі өлшеу аспаптары шкалаларын (шәкілдерін) бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау | ||
3 бөлім Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 2.3.1.1 бұрыш түрлерін (тік, сүйір, доғал) бір бірінен ажырату және атау/тік төртбұрыш, шаршы, тік бұрышты үшбұрыштың мәнді белгілерін анықтау | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 2.3.2.1 нүктелі қағазда кесінділер, түзулер мен геометриялық фигураларды орны, қозғалыс және бағыты бойынша нұсқаулыққа сәйкес сызу | ||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 2.4.1.1 тең жиындардың бірігуін және жиыннан оның тең бөліктерін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.1 1-2 амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені қолдану | ||
2 тоқсан | |||
"Менің мектебім" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 2.1.1.2 100 көлемінде тура және кері санау; |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 2.1.2.3 қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін/көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | ||
2.1.2.4 бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу кестесін құру, білу және қолдану/ | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 2.1.3.2 ұзындық (м)/ масса (ц)/ уақыт (мин) өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | ||
2.1.3.3 шамалар мәндерін (см, дм, м/ кг, ц / л/ сағ, мин,ай, жыл) салыстыру және амалдар орындау | |||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 2.3.1.2 көпбұрыштарды жіктеу | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 2.3.2.2 тік бұрышты сызу | ||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.2 Пікірлер | 2.4.2.1 сандық есептерді, әртүрлі сандардан тұратын басқатырғыштарды, ауыстырып құюға және өлшеуге берілген логикалық есептерді зерттеу және шығару | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.2 есептерді шығару барысында "баға", "мөлшер" (сан), "құн"; ұзындығы, ені, периметр шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.2 жиынды белгілеу үшін латын алфавитінің бас әріптерін, жиын элементтерін белгілеу үшін латын алфавитінің кіші әріптерін; жиынға тиістілігін/тиісті еместігін белгілеу үшін
| ||
3 тоқсан | |||
"Дені саудың – жаны сау" | 1 бөлім Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 2.1.1.3 100 көлемінде натурал сандар қатарындағы орнын анықтау |
2.1.1.4 100-ге дейінгі екі таңбалы сандарды оқу, жазу және салыстыру | |||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 2.1.2.5 100 көлемінде бір таңбалы сандарды ондықтан аттап/жүздіктерді ауызша қосу және азайтуды орындау | ||
2.1.2.6 екі таңбалы сандарды: 40+17, 57-40; 35+12 түріндегі өрнектерді ондықтан аттамау жағдайында ауызша қосу және азайтуды орындау | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 2.1.3.4 ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 2.3.1.3 көпбұрыштардың, қоршаған ортадағы заттар қабырғаларының ұзындығын өлшеу, периметрді табуға арналған формулаларды: Р=2(а+b), Р= 4а, Р = a+b+c қорытындылау, құру және қолдану | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 2.3.2.3 жазық фигуралардың модельдерін бөлу және олардан композиция құрастыру | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.3 бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға; мазмұнына қарай және бірдей бөліктерге бөлуге берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру және шығару | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.3 нүктелерді, кесінділерді, сәулелерді, түзулерді латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы | ||
4 тоқсан | |||
"Қоршаған орта" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 2.1.1.5 екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын анықтау, 100 көлемінде разрядтық қосылғыштарға жіктеу; |
2.1.1.6 50-ге дейін 3, 4, 5-тен топтап тура және кері санау | |||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 2.1.2.7 мынадай жағдайларда: 45+9,45+19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау | ||
2.1.2.8 мынадай жағдайларда: 34+ 23, 57-23; 27+34, 61-27, 47+33; 80-47 екі таңбалы сандарды қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 2.1.3.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат және минут | ||
2.1.3.6 50 теңгелік, 100 теңгелік монеталарды, 200 теңгелік, 500 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше төлем жасау | |||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 2.3.1.4 фигураның белгісіз қабырғасын оның периметрі мен белгілі қабырғалары арқылы табу | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 2.3.2.4 бастапқы орнын, бағытын, қозғалысын (оңға, солға, тура, толық бұрылу, сағат тілімен және сағат тіліне кері жартыға, төрттен бірге бұрылу), анықтау айқындайтын нұсқаулыққа сәйкес әрекет жасау | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 2.3.3.1 сызықта белгіленген нүктелерді бір-біріне қатысты орналасуын анықтау . | ||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.4 Нысандардың комбинациялары | 2.4.3.1 қоршаған ортадағы заттардан "үш-үштен" комбинациялар жиынын құрастыру | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.7 2 амалмен орындалатын есептерді (санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген жай есептердің түрлі комбинациялары) модельдеу және шығару | |
2.5.1.8 санды өрнектер түрінде барлық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді санды өрнектер түрінде шығарудың моделін құрастыру | |||
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.4 көбейту және бөлу амалдарының компоненттері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | ||
2.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу, кестелер және диаграммалар құрастыру | |||
4) 3 -сынып:
10 – кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
"Тірі табиғат" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 3.1.1.1 1000-ға дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 3.1.2.2 көбейту және бөлуді орындауда 0 мен1 сандарының қасиеттерін қолдану; санды 0 санына бөлуге болмайтынын білу | ||
3.1.2.3 көбейтудің ауыстырымдылық, үлестірімділік, терімділік қасиеттерін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | |||
3.1.2.4 | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 3.1.3.1 ауданы болатын нысандарды атау және ауданды өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдап алу, палеткамен өлшеу | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 3.3.1.2 геометриялық фигураларды жіктеу | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 3.3.2.1 нүктелі қағазда параллеь және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық фигураларды сызу, олардың қиылысу және бірігу аумағын табу | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 3.3.3.1 жазық фигурада белгіленген нүктелердің орнын бір-біріне қатысты анықтау | ||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 3.4.1.1 екі жиынның бірігуі мен қиылысуын Эйлер-Венн диаграммасының көмегімен көрнекі түрде кескіндеу | |
4.2 Пікірлер | 3.4.2.1 кестелер және графтар құру әдісімен логикалық пайымдауға берілген есептерді шығару | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 3.5.1.1 2-3 амалмен орындалатын есепті кесте, сызықтық/бағандық диаграмма, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, кластар мен разрядтар кестесін қолдану | ||
2 тоқсан | |||
"Уақыт" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 3.1.1.2 1000 көлемінде тура және кері санау |
3.1.1.4 1000 көлеміндегі үш таңбалы сандарды оқу, жазу және салыстыру | |||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 3.1.2.5 үш таңбалы сандарды/мыңдықтарды санның ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау | ||
3.1.2.6 бір таңбалы санға қалдықпен бөлуді орындау | |||
3.1.2.7 кестеден тыс мынадай жағдайларда: 17*5; 96:6; 75:15; 84:4 ауызша көбейту мен бөлуді орындау | |||
3.1.2.8 8 үш таңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 3.1.3.2 мм, км/ г, т/см2, дм2, м2 /сек өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | ||
3.1.3.3 шамалар мәндерін (мм,см, дм, м/ г, кг, ц, т / л/ см2, дм2, м2, га/ сек, мин, сағ, тәул, жыл, ғасыр) салыстыру және амалдар орындау | |||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 3.3.1.2 геометриялық фигураларды жіктеу | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 3.3.2.2 берілген қабырғалары бойынша тіктөртбұрыш пен шаршы, циркульдің көмегімен шеңбер салу | ||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.4 Нысандардың комбинациялары | 3.4.3.1 "мүмкіндіктер тармағы" туралы түсінігі болу, күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдаяттар мен есеп шығаруда қолдану | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 3.5.1.2 есептерді шығаруда "бір заттың массасы", "саны", "жалпы масса"/ "бір затқа жіберілген шығын", "заттардың саны", "жалпы шығын"/ ұзындығы, ені, ауданы ұғымдарының өзара тәуелділігін пайдалану | |
3.5.1.3 санның және шаманың үлесін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру және шығару | |||
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.2 екі жиынның қиылысуы
| ||
3 тоқсан | |||
"Өнер" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 3.1.1.5 1000 көлемінде үш таңбалы сандардың разрядтық және кластық құрамын және разрядтық бірліктердің жалпы санын анықтау, разрядтық қосылғыштар қосындысына жіктеу |
"Атақты тұлғалар" | 1.2 Сандармен амалдар орындау | 3.1.2.9 100 көлеміндегі сандарды ауызша көбейту мен бөлуді орындауда қосындыны және көбейтіндіні бір таңбалы санға бөлу, қосындыны санға көбейту ережесін қолдану | |
3.1.2.10 мынадай жағдайларда: 23*2; 123*2; 46:2, 246:2 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 3.1.3.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (г, кг, ц, т)/ аудан (см2, дм2, м2/ уақыт (сек,мин, сағ, тәул. ғасыр) бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | ||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 3.3.1.3 тік бұрышты үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш және қоршаған орта нысаналарыныңауданы формуласын: S= (a*b):2, S=a2, S=a*b шығарып алу және қолдану | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 3.3.2.3 кеңістіктік геометриялық фигуралардың (тікбұрышты параллепипед, куб) жазбасын дайындау және олардың моделін құрастыру | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 3.5.1.4 санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру | |
3.5.1.5 қосу мен азайтудың белгісіз компоненттерін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептер құрастыру және шығару | |||
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.3 бұрыштарды, көпбұрыштарды латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | ||
3.5.2.4 қосу мен азайту, көбейту және бөлу амалдары компоненттерінің атауларын жақшалы өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | |||
4 тоқсан | |||
"Су – тіршілік көзі" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 3.1.1.6 жұп/тақ сандарды ажырату; заттар тобын 6, 7, 8, 9-дан тең бөліктерге бөлуді көрсету |
1.2 Сандармен амалдар орындау | 3.1.2.11 мынадай жағдайларда: 28*3; 269*2; 84:3; 538:2 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | ||
3.1.2.12 мынадай жағдайларда: 28*3; 269*2; 84:3; 538:2 екі/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | |||
3.1.2.13 бөліндінің бір разрядында нөл болатын кезде үш таңбалы санды бір таңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 3.1.3.5 әртүрлі сағат бойынша уақытты анықтау: сағат, минут, секундты | ||
3.1.3.6 1000 теңгелік, 2000 теңгелік, 5000 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше опрация жасау | |||
3 бөлім -Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 3.3.1.4 4 суретте кескінделген құрастырылған фигуралардың, қоршаған ортадағы жазық фигуралардың периметрін анықтау | |
3.3.1.5 берілген ауданы бойынша тор көзді қағазға жазық фигуралар салу, олардың пішіндері өзгеруіне қарай ауданының қалай өзгеретінін түсіндіру | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 3.3.2.4 солға және оңға бұрғанда, үстінен және жанынан қарағанда кеңістіктік фигуралардың қалпындағы өзгерістерді түсіндіру | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 3.5.1.7 үш амалмен шығарылатын есептерді (шамалар арасындағы тәуелділкке құрылған жай есептердің түрлі комбинациялары) модельдеу және шығару | |
3.5.1.8 айнымалысы бар өрнектер мен теңдеу түрінде барлық арифметикалық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді санды өрнектер түрінде моделдеу действий. | |||
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу және толықтыру/ қолда бар материалдарды пайдаланып, кестелер, пиктограмма мен диаграммалар құрастыру | ||
5) 4 -сынып:
11- кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
"Менің Отаным-Қазақстан" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны | 4.1.1.1 көптаңбалы сандардың құрылуын түсіну |
4.1.1.2 натурал сандар қатарындағы 10000 көлеміндегі санның орнын анықтау | |||
4.1.1.3 көп таңбалы сандардың разрядтық және кластық құрамын анықтау | |||
1.2 Сандармен амалдар орындау | 4.1.2.2 көп таңбалы сандармен арифметикалық амалдарды орындауда 0 мен 1 сандарының қасиеттерін қолдану | ||
4.1.2.3 көп таңбалы сандармен есептеулер жүргізгенде қосу және көбейтудің қасиеттерін қолдану | |||
4.1.2.4 | |||
4.1.2.5 көп таңбалы сандарды ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау; микрокалькулятордың көмегімен есептеулер жүргізу | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 4.1.3.1 көлемі болатын нысандар мен кеңістіктік геометриялық фигураларды атау, көлемді өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдау, кубиктермен (1 см3) өлшеу | ||
2 бөлім -Алгебра элемент тері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді құрастыру, жазу, оқу және тану (қосынды, айырма)/ теңдік және теңсіздік | |
3 бөлім –Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 4.3.1.1 тік бұрышты үшбұрышты, оның элементтерін (катет, гипотенуза), текше, тік бұрышты параллелепипед және олардың элементтерін (төбесі, қабырғалары, қырлары) бір бірінен ажырату және атау | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 4.3.2.1 нүктелі қағазда перпендикуляр түзулер, симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды сызу | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 4.3.3.1 қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, нысандар қозғалысы сызбасын құру, сәйкес есептеулер жүргізу | ||
4 бөлім -Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 4.4.1.1 жиындар арасындағы қатынастың (тең, қиылысатын, қиылыспайтын жиындар, ішкі жиын) сипатын анықтай білу | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 4.5.1.1 есепті сызба, алгоритм, дөңгелек диаграмма, график түрінде модельдеу | |
4.5.1.2 есептерді шығаруда жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс; өнімділік/ егіннің түсімділігі; ауданы мен массасы/ жылдамдық, арақашықтық, уақыт/ биіктік, ені, ұзындық, көлемі шамаларырының өзара тәуелділігін пайдалану | |||
| |||
"Мәдени мұра" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.1 Натурал сандар және 0 саны |
4.1.1.4 |
4.1.1.5 | |||
4.1.1.6 үлесті құру жолын көрсетіп беру, оларды оқу, жазу және салыстыру | |||
1.2 Сандармен амалдар орындау |
4.1.2.6 | ||
4.1.2.7 екі таңбалы/үш таңбалы сандарды бір таңбалы санға ауызша көбейту мен бөлуді орындау | |||
4.1.2.8 көп таңбалы сандарды қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 4.1.3.2 см3, дм3, м3, га, ар, мг өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | ||
4.1.3.3 шамалар мәндерін мм, см, дм, м, км/мг, кг, ц, т/мл, л, см3, дм3, м3/см2, дм2, м2, ар, га/с, мин, сағ, тәул, жыл ғасыр өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау | |||
2 бөлім -Алгебра элементтері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.2 әріптің берілген мәніндегі бір амалды әріпті өрнектің мәнін табу | |
3 бөлім –Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 4.3.1.2 үшбұрыштарды жіктеу | |
4.3.1.3 тік бұрышты параллепипед көлемінің формуласын (V=a∙b∙c) шығарып алу және қолдану | |||
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 4.3.2.2 градустық өлшемі бойынша бұрыш; екі катеті бойынша тік бұрышты үшбұрыш; радиусы бойынша шеңбер және дөңгелекті; тік бұрышты сызғыштың көмегімен түзуге перпендикуляр түзу салу | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 4.3.3.2 нысандардың бастапқы орны мен қозғалыс бағытын анықтау | ||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.2 Пікірлер | 4.4.2.1 кеңістіктік ойлау қабілетін дамытуға арналған логикалық есептерді шығару | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 4.5.1.3 бүтіннің бөлігін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру, шығару | |
4.5.1.4 санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру | |||
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.3 кубты, тік бұрышты параллелепипедті латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | ||
3 тоқсан | |||
"Табиғи құбылыстар" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.2 Сандармен амалдар орындау | 4.1.2.9 санды қосындыға көбейту, санды көбейтіндіге көбейту және бөлу ережелерін қолдану |
4.1.2.10 көп таңбалы сандарды бір таңбалы/екі таңбалы /үш таңбалы сандарға қалдықпен бөлуді орындау | |||
4.1.2.11 екі таңбалы/үш таңбалы санға жазбаша көбейту және бөлу алгоритмдерін қолдану | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 4.1.3.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (мг, г, кг, ц, т)/ аудан (мм2, см2, дм2, м2, г, а)/ көлем (мм3 , см3, дм3, м3 )/ уақыт (с, мин, сағ, тәул.) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | ||
2 бөлім -Алгебра элементтері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.3 қосу мен азайту амалдары арасындағы қатынасты әріпті өрнектер түрінде: а +b = c, c -a= b, c -b =a көрсету және қолдану | |
4.2.1.4 қосу және азайту жағдайында 0 -дің қасиетін әріпті өрнек түрінде: a+0=a; a-0=a көрсету | |||
2.2 Теңдік және теңсіздік. | 4.2.2.1 қос теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу | ||
3 бөлім –Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 4.3.1.4 суретте бейнеленген құрастырылған фигуралардың, қоршаған ортадағы жазық фигуралардың ауданын анықтау | |
4.3.2.3 кеңістіктік геометриялық фигуралардың (пирамида, цилиндр, конус) жазбасын дайындау және олардың моделін құрастыру | |||
4 бөлім - Жиын. Логика элементтері | 4.4 Нысандардың комбинациялары | 4.4.3.1 "таңдап алу" әдісімен комбинаторлық есептерді шығару | |
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 4.5.1.5 көбейту мен бөлудің белгісіз компоненттерін табуға; төртбұрыштың, шаршының периметрді табуға берілген есептерді құрастыру жән шығару | |
4.5.1.6 кері есептерді құрастыру және шығару, тура және жанама сұрақтары бар есептерді шығару (связанные с отношениями "артық/кем", "есе артық/кем") | |||
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.4 бұрыштың градустық өлшемін 0 символымен, мысалы, 450 белгілеуді қолдану | ||
4 тоқсан | |||
"Ғарышқа саяхат" | 1 бөлім-Сандар және өлшемдер | 1.2 Сандармен амалдар орындау | 4.1.2.12 нөлмен аяқталатын көп таңбалы сандарды бір таңбалы/екі таңбалы/үш таңбалы санға көбейту және бөлу алгоритмін қолдану |
4.1.2.13 бөліндінің жазылуында нөл болатын кезде көп таңбалы санды бір/екі/үш таңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | |||
4.1.2.14 санның/шаманың бөлігін табу және бөлігі бойынша санды/шаманы табу: 100 көлеміндегі сандар мен жүздіктердің жартысын, үштен бір, төрттен бір, оннан бір бөлігін табу | |||
1.3 Шамалар және оларды өлшеу бірліктер | 4.1.3.5 уақыт өлшем бірлігінің үлесін табу (мысалы, 1/60 сағ ═ 1 мин; ½ сағ ═ 30 мин; 1/7 апта= 1 күн) | ||
4.1.3.6 10 000 теңгелік купюраны және түрлі мемлекеттің валюталарды (рубль, евро, доллар) ажырату және түрліше төлем жасау | |||
2 бөлім -Алгебра элементтері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.5 жақшасыз әріпті, санды өрнектерді салыстыру | |
4.2.1.6 екі амалды жақшалы және жақшасыз өрнектердің мәнін табу | |||
2.2 Теңдік және теңсіздік | 4.2.2.2 "таңдап алу" әдісімен және қосу мен азайту амалдарының байланысы негізінде теңдеулерді шешу | ||
3 бөлім –Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық фигуралар және олардың жіктелуі | 4.3.1.5 берілген ауданы бойынша тор көзді қағазға жазық фигуралар салу, олардың пішіндері өзгеруіне қарай ауданының қалай өзгеретінін түсіндіру | |
3.2 Геометриялық фигураларды кескіндеу және салу | 4.3.2.4 симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды бір бірінен ажырату және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | ||
5 бөлім-Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель | 4.5.1.7 үш-төрт амалмен шығарылатын есептерді модельдеу және түрлі әдіспен шығару, ең тиімді әдісті анықтау | |
4.5.1.8 теңдеу мен санды өрнек арқылы құрама есепті шығарудың моделін құрастыру | |||
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.5 ақпаратты түсіндіру, салыстыру және мәліметтерді жиынтықтау, қозғалыс графиктерін құру, қозғалысқа арналған есептерге сызба құрастыру | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 248-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 3-4 сыныптары үшін "Дүниетану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 248-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы "Дүниетану" пәні бойынша білімнің, біліктің, дағдының көлемін нашар еститін білім алушылардың жас ерекшелігіне сай танымдық мүмкіндіктері аясында анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. "Дүниетану" пәні "Адам және қоғам" білім беру саласының құрамдас бөлігі болып табылады.
4. "Дүниетану" оқу бағдарламасы оқыту процесін пәндік сала бойынша білім мен білікті нашар еститін білім алушылардың саналы меңгеруі, оқу, жобалық, зерттеу қызметінің тәсілдерін меңгеру арқылы өз бетімен еңбектенуді дамытуы, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдар ұстай білу білігіне ие болуы үшін пәннің әдістемелік әлеуетін пайдалануға тырысады.
5. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі функциялары мен қазіргі мектептегі білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық педагогикалық тәсілдерінің сипаттамалары үйлесім тапты. Көрсетілген пән бойынша оқу бағдарламасының жаңа құрылымын дайындауда оқытудың тәсілдері басшылыққа алынады.
6. Білім берудің классикалық негіздері ретінде құндылыққа, әрекеттік тұлғаға бағытталған, коммуникативтік тәсілдер оқу процесінің нәтижелерін және білім беру мақсаттарының басымдылық жүйесін нығайту үшін қолданылады әрі оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс береді.
7. "Дүниетану" оқу бағдарламасы аймақтық сипаттағы материалдарды (нысандарды, кәсіпорындарды, ақпарат көздерін) пайдалануға бағытталған оқу жобалау қызметін ұйымдастыру арқылы білім алушының танымдық және әлеуметтік белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді. Аталмыш пәнді оқыту мақсаттарына қол жеткізу аясында жүзеге асатын тәрбиелік сипаттағы жобалық қызмет ата-анамен, жергілікті қоғамдастық мүшелерімен серіктестікте ұйымдастырылады.
8. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелер берілген.
9. "Дүниетану" оқу бағдарламасы білім берудің өзара байланыстылық және өзара сабақтастық құндылықтарына негізделген тәрбие мен оқыту бірлестігі принципін және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесімен мектептен "шығу" нәтижелерін іске асыруды қамтамасыз етеді.
10. Оқу бағдарламасының ерекшелігі – оның пәндік білім мен білікті ғана емес, әртүрлі біліктерді қалыптастыруға бағыттылығы. Оқыту мақсаттарының құрылған жүйесі төмендегі әртүрлі біліктерді дамытудың негізі болып табылады:
1) білімді функционалды және шығармашылық тұрғыдан қолдана білу;
2) сыни ойлау;
3) зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;
4) коммуникацияның әртүрлі тәсілдерін пайдалану;
5) топта және жеке жұмыс жасай білу;
6) қиындықты жойып, шешім қабылдау.
11. "Дүниетану" оқу бағдарламасы әртүрлі саладағы дағдыларды, біліктерді, пәндік білімді қалыптастыруға бағытталған, өйткені олар нашар еститін 3-4 сынып білім алушылардың білім беру практикасындағы, сондай-ақ қоғамға толыққанды, еркін және белсенді субъект ретінде енуді қажет ететін мектеп бітіргеннен кейінгі өмірдегі сәтті тұлғаға айналуының кепілі болады.
12. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушыларға жағдайды, міндеттерге қол жеткізу жолында идеялар мен ақпаратты талдауға және бағалауға, жаңа идея мен ақпарат синтезі үшін бар білімді және тәжірибені шығармашылық тұрғыда пайдалануға мүмкіндік беретін дағдылар меңгеріледі. Бастамашылдық, танымдылық, өзгерістерге дайындық, қарым-қатынастық секілді тұлғалық қасиеттер өзектілікке ие.
13. "Дүниетану" пәні бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқыту мақсаттарына бағынады және нашар еститін білім алушылардың алынған білімді, білікті және дағдыны кез келген оқу және өмірлік жағдайда шығармашылық тұрғыда пайдалана алу, табысқа қол жеткізу жолында тұрақтылықты дамыту дағдыларын қалыптастыруға бағытталған, өмір бойы оқуға жетелейді.
14. Тұлғалық қасиеттерді әртүрлі саладағы дағдылармен үйлесімді бірлікте дамыту білім берудің базалық құндылықтарын білім алушыларға дарытудың негізі болып табылады. Аталмыш құндылықтар нашар еститін білім алушылардың әрекетіне және күнделікті қызметіне мотивация болатын тұрақты тұлғалық бағдарларына айналады:
1) "қазақстандық патриоттылық және азаматтық жауапкершілік";
2) "сыйластық", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық";
3) "ашықтық";
4) "өмір бойы оқу".
2-тарау. "Дүниетану" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
15. "Дүниетану" – адам, табиғат және қоғамның әрекеттестігі мен өзара шарттылығы туралы білім жүйесін қалыптастыратын шоғырландырылған пән. Пәннің оқыту нысандары – адам, табиғат, қоғам, соның ішінде отбасы, мәдениет, денсаулық, қарым-қатынас, ұлт, қоғамдастық, мемлекет, қоршаған табиғи орта.
16. "Дүниетану" пәні:
1) нашар еститін білім алушылардың тұлғалық, қоғамдық және ұлттық санасын, патриоттылықты және гуманизмді қалыптастырады;
2) қоғамдық ортаны танудың ғылыми негіздерін қалайды және географиялық және тариғи ойлау жүйесінің дамуына мүмкіндік жасайды;
3) Қазақстанның тарихи және қазіргі оқиғалары, олардың себептері, даму қарқындары, ұрпаққа жалғастығы, ұқсастықтары мен айырмашылықтары туралы білім қалыптастырады;
4) өткен оқиғалардың қазіргі кезеңге және болашаққа әсерін терең түсіндіреді;
5) өзінің және өзге халықтардың мәдениеті мен дәстүріне, ұлттық және жалпы адами құндылықтарға қатысты сыйластық сезімін туындатады;
6) нашар еститін білім алушылардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін түсінулеріне жағдай жасайды;
7) әлеуметтік ортадағы жалпы қабылданған әрекет нормалары мен қауіпсіздік ережелерін сақтаудың маңыздылығын түсінуге жағдай жасайды.
17. Пәннің мақсаты – нашар еститін білім алушыларда адам, қоғам мен табиғаттың өзара байланыстары мен шарттылығы туралы ұлттық және жалпы адами құндылықтар тұрғысындағы білімді қалыптастырады.
18. Пәннің міндеттері:
1) нашар еститін білім алушыларда қоғамның, табиғи құбылстардың және нысандардың өзара байланысы мен бір-біріне тәуелділігі туралы түсінік қалыптастыру;
2) нашар еститін білім алушыларда табиғи және әлеуметтік ортадағы әрекет нормалары мен қауіпсіздік ережелерін қалыптастыру;
3) нашар еститін білім алушыларда табиғи және әлеуметтік шындықты танудың дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыз ету;
4) нашар еститін білім алушылардың танымдық қызметін дамыту;
5) білім алушыларға қазіргі қазақстандық қоғамға тән ұлттық және жалпы адами құндылықтар жүйесін сіңіру;
6) пәнді оқыту арқылы нашар еститін білім алушыларда қоршаған ортаға, қоғамның табиғи және мәдени құндылықтарына қатысты жағымды қатынас қалыптастыру;
7) білім алушылардың тұрмыстық түсініктерін қалыптастыру, олардың ойлау жүйелерін, пәндік-практикалық қызмет аясында ауызша және жазбаша сөйлеу дағдысын дамыту, ұжымда жұмыс жасау білігін қалыптастыру;
8) ғылыми білімнің негізгі элементтерін және жаңа білімді алу, қайта құру әрі қолдану бойынша қызметті меңгеру үшін білім алушылардың сөйлеу қызметін дамытудың негізін құру.
19. 3-4-сыныптарда "Дүниетану" оқу пәнін оқыту:
1) қоршаған орта туралы түсінікке ие болуға;
2) уақыттық және кеңістіктік қатынасты білдіретін, нысандар мен табиғат құбылыстарын атайтын табиғатты тану терминдерін, сөздері мен сөз тіркестерін меңгеруге және оларды сөйлеу барысында қолдануға (нашар еститін білім алушылардың сөйлеу дағдысының даму ерекшеліктерін ескере отырып);
3) туған елі, мемлекеттік және халықтық мерекелері туралы білімді көбейтуге, туған өлкенің тарихымен, Қазақстан халқының мәдениетімен және тұрмысымен танысуға;
4) халықтық дәстүрлер мен салтқа қатысты сыйластық қатынасын; туған қаланың (ауылдың) мәдениетімен және тарихи жерлерімен таныстыру арқылы "шағын отанына" қызығушылық, өз елі үшін мақтаныш сезімін қалыптастыруға;
5) қоршаған ортаның тұтастығын сезінуге, экологиялық сауаттылық негіздерін, табиғат пен адам әлемінде адамгершік әрекеттерінің қарапайым ережелерін, табиғи және әлеуметтік ортадағы денсаулық сақтау әрекеттерінің нормаларын меңгеруге;
6) қоршаған ортадағы себептік-салдарлық байланыстарды қалыптастыру және анықтау дағдыларын дамытуға жағдай жасайды.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
20. Оқытудың құндылыққа бағдарлау тәсілі – оқу қызметін ұйымдастыру мен орындаудың, оның нәтижелеріне қол жеткізудің әрі оны белгілі құндылықтар тұрғысынан пайдаланудың тәсілі. Құндылыққа бағдарланған оқу процесі білім алушы тұлғасының құндылықтар жүйесін мақсатқа сай қалыптастырады. Құндылық бағдарлары – тұлғаның өз қызметінде бағдар ретінде белгілі құндылықтарды (құндылықтар арасында бағдар ұстау қабілеті) таңдай білу, сондай-ақ оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіне және қабылдай алу қабілеті (сипаты). Құндылықтарды жүзеге асыру құндылықтардан шығатын талаптарға бой ұсынуды және осы талаптарға күнделікті өмірді бағындыра білуді қамтиды. Құндылықтар мағынасы белгілі қоғамның сәтті өмір сүруі үшін қажетті нормаларды, әдеттерді, өмір салтын, әрекет стилін қалыптастыру барысында көрінеді.
21. Құндылықтар – әлеуметтік қолдауға ие және адамдардың көпшілігі мойындайтын белгілі нысандардың және құбылыстардың, адамдық қасиеттер мен мінез-құлық ережелерінің тұлғалық және әлеуметтік-мәдени маңыздылығы. Құндылықтар тұлғаны уәждеудің маңызды факторы ретінде мінез-құлық пен іс-әрекеттерді ынталандарады.
22. "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының құндылықтары орта білім беру құндылықтарының идеялық негізі болып табылады. Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық және өмір бойы оқып-үйрену – орта білім беру құндылықтары ретінде белгіленді.
23. Нашар еститін мектеп білім алушыларын оқыту келесі дидактикалық ұстанымдарға негізделеді:
1) білім берудің тұлғаға бағытталған тұжырымдамасына ауысуды меңзейтін білім беруді гуманизациялау ұстанымы;
2) нашар еститін білім алушының ерекшеліктері мен деңгейіне білім берудің бейімділік ұстанымы, оған сай мектеп әртүрлі білім беру қажеттіліктерін өтеуге тырысады; есту қабілеті бұзылған білім алушылардың әртүрлі категориялары, сонымен қатар психикалық дамуы тежелген
(бұдан әрі - ПДТ), көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін әрқилы құралдар мен әдістер қолданады;
3) оқытудың саралау және жеке ұстанымы нашар еститін білім алушыға өзі үшін тиімді оқу жолын ата-анасымен бірлесіп таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құралдар ұстанымы оқу-тәрбие үдерісіндегі жаңа ұғымдарды, тұжырымдарды, ережелерді қалыптастырудың негізі ретіндегі сезімдік бейнелерді жинастыру, жүйелеу және жинақтау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған, бұл нашар еститін білім алушыларды оқытудың алғашқы сатысындағы заңдылық;
5) ғылым негіздерін ана тілін меңгерумен бірлікте үйрету ұстанымы нашар еститін білім алушының тұлғалық даму барысы, білім берудің бекітілген көлемін білім алушының меңгеруі тілдік даму деңгейімен, ақпаратты сөйлеу арқылы қабылдау, сөйлеу-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейімен байланысты оны дұрыс қолдану мүмкіндігімен анықталатындығымен шарттасады;
6) есту арқылы қабылдауды сөйлеу тілінің дыбыстық жағымен бірлікте дамыту қарқынын күшейту ұстанымы нашар еститін білім алушының өзге тұлғаның өзіне қаратыла айтылған сөзін еркін түсініп, өзгелерге түсінікті, анық сөйлеу қабілетін дамытуға бағытталған;
7) сөйлеу қатынасын дамыту ұстанымы нашар еститін білім алушылардың бірлескен қызметін ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық тәсілдерін жүзеге асыру қажеттілігімен шарттасады және сөйлеу арқылы қатынас жасау қажеттілігін туындататын жағдайларды модельдеуді болжайды. Білім алушыларды қатынастың әртүрлі тәсілдерін қалыптастыруға арнайы оқыту оқу-тәрбие жұмысындағы әлеуметтік әрекеттің формаларын ескере отырып жүзеге асырылады;
8) әрекеттік тәсіл ұстанымы нашар еститін білім алушыларды оқытудың қазіргі жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді, онда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастырудың үдерісі және нашар еститін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзету-дамыту бағыттылығын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады.
24. "Дүниетану" сабақтарының ерекше міндеті – практика жүзінде сөйлеуді меңгерту. Бұл оқу пәнінін ерекше мазмұнын (фонетикалық, лексикалық және грамматикалық материалдарды іріктеу, оны топтастыру, орналастыру, жекелеген бөліктердің өзара байланысын анықтау) негіздейді.
25. "Дүниетану" пәнін меңгеру өзге де сабақтардың ("Қазақ тілі мен әдебиеті", "Көркем еңбек", "Музыка", "Бейімделген дене шынықтыру", "Айналамен таныстыру", "Түзету ырғағы", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту") білім беру бағдарламалары аясында жүзеге асырылатын жұмыстың келесі бағыттарына негізделеді:
1) қабылдау, назар аудару, есте сақтау, ойлау түрлерін дамыту;
2) жалпы, қол, артикуляциялық моториканы дамыту;
3) белсенді және пассив сөздіктің көлемін кеңейту;
4) нашар еститін білім алушылардың сөздер мен сөз тудырушы модельдердің грамматикалық формаларын, синтаксистік құрылымдардың әртүрлі типтерін қабылдау, жіктеу және пайдалану дағдыларын дамыту;
5) нашар еститін білім алушылардың диалогтік және байланысты сөйлеу дағдыларын жетілдіру;
6) сөйлеудің фонетикалық жағынан кемістігін түзету, фонематикалық процестерді дамыту;
7) көру және есту арқылы сөйлеу және сөзсіз дыбысталуды қабылдауын дамыту;
8) нашар еститін білім алушылардың коммуникативтік мотивациясын қалыптастыру.
26. Сабақтың барлық түрін жүргізу үшін тиісті формалар ұйымдастырылады: нұсқаулық беру, көмек, бақылау, қорытынды шығару, бағалау, коммуникативтік мақсаттарда сөйлеуді пайдалану (тапсырмалар, сұрақтар/жауаптар, есептер, өз қатынасын білдіру).
27. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі - АКТ) пайдалану құзіреттілігі базалық АКТ-дағдыларға негізделеді, жұмыс жасау, бос уақыт және коммуникация үшін технологияларды дұрыс әрі шығармашылық тұрғыдан қолдануды қамтиды;
2) білім алушы ақпаратты таба, құра және онымен жұмыс жасай отырып, ақпарат және идея алмасып, өз жұмысын бағалайды және жетілдіреді, жабдықтар мен қосымшалардың кең шоғырын пайдалана отырып, барлық оқу пәндері бойынша білім алу үдерісінде АКТ бойынша дағдыларды дамытады.
28. "Дүниетану" пәні бойынша оқу бағдарламасы төмендегілерді қамтиды:
1) мультимедиялық ресурстерді және бұхаралық ақпарат құралдарын пайдалану;
2) ғаламторда және деректер базасында ақпаратты іздеу;
3) сандық және ғаламтор көздерінен деректерді табу, таңдау және өңдеу, олардың нақтылығы, сенімділігі және маңызы туралы пікір айту;
4) сандық, мәтіндік, визуалдық ақпаратты және деректер базаларын, соның ішінде гиперсілтемелерді, электронды кестелерді, графикалық және өзге де қосымшаларды пайдалана отырып, деректерді алу, саралау және жүйелеу білігі;
5) ақпаратты алу және өңдеу үшін АКТ пайдалану;
6) заңдылықтар мен үрдістерді зерттеу; модельдер мен модельдеуді пайдалану мүмкіндіктерін саралау; сондай-ақ мультимедиялық презентациялар жасау үшін мәтін мен дыбысты, қозғалыссыз және қозғалмалы бейнелерді біріктіру;
7) өзге нұсқаларды зерттеу, нәтижелерді нақтылау және жақсарту үшін сандық ақпараттың икемділігін толық пайдалану;
8) өзге де нашар еститін білім алушылармен және оқытушылармен электронды байланыс арқылы жұмыс жасау үшін байланыс арналары бойынша ақпарат алмасу, ынтымақтастықта болу және қатынас орнату, онлайн форумдарға, оқытудың виртуалды ортасына қатысу;
9) оқытудың белсенді түрлерін техникалық қолдау үшін интербелсенді тақталарды пайдалану;
10) мектеп аясында немесе мектептен тыс жерде аяқталған жұмыстың мультимедиялық таныстырылымын жасау.
29. "Дүниетану" оқу пәні нашар еститін білім алушыда тұлғалық қабылдауды, табиғат әлемі мен мәдениетке эмоционалды жағымды қатынасты қалыптастыруға көмектеседі, өз елінің жанашыры ретінде болашақ ұрпақтың руханилығын, белсенділігін, құзіреттілігін тәрбиелейді.
30. Жаратылыстану және әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың бастауларын бірлікте және өзара байланыста таныстыру білім алушыға өз тәжірибесін ой елегінен өткізіп, қоршаған ортасынан өз орнын табуға, өзінің жеке қызығушылықтарының бағытын болжауға мүмкіндік береді. Оны оқу барысында білім алушылар экологиялық және мәдени сауаттылықты, олардың құзіттерін дамыту үшін практикалық-бағытталған білімге ие болады.
31. "Дүниетану" пәнін оқыту барысында келесі әмбебап оқу әрекеттері дамиды:
1) қоршаған орта мен адамның ішкі әлемін тануға бағытталған өз қызметін реттеу қабілеті;
2) оқу міндеттерін орындау үшін ақпаратты іздеуді жүзеге асыру қабілеті;
3) әртүрлі қауымдастықтарда (сынып, мектеп, отбасы, мәдениет мекемесі) құрдастарымен және ересектермен әрекеттесудің ережелері мен нормаларын түсіну;
4) зерттелетін нысандар мен қоршаған орта құбылыстарының модельдерімен жұмыс жасай білу қабілеті;
5) қоршаған ортаның құбылыстарын бақылап, зерттеу, табиғи нысандардың сипаттық ерекшеліктерін бөліп көрсету, мәдениеттің, қоғам тарихының фактілері мен оқиғаларын сипаттау және бейнелеу біліктілігі.
32. "Дүниетану" оқу пәнін оқыту білім беру процесін тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін белгілі материалдық базаны қажет етеді, өйткені сабақта сөз болатын көптеген нысандар білім алушыларға шынайы өмірде қабылдау үшін қолжетімді болмайды; нысандарды тікелей қабылдау барысында ғана түсініктер мен ғылыми ұғымдарды қалыптастыру нәтижелі болады.
33. "Дүниетану" оқу пәнінің материалдық жабдықталуы:
1) оқу жабдығы;
2) тірі табиғат бұрышы;
3) мектеп жанындағы аймақ және географиялық алаң.
34. Оқу жабдығы –макеттер, глобус, географиялық карталар, модельдер, суреттер, сурет салу құралдары, гербарий құралдары, аудио және бейне жазбалар, микроскоп, лупа, магниттік тақталар, өсімдіктер, қабыршақтар, фотосуреттер және альбомдар коллекциялары.
35. Тірі табиғат бұрышы –жануарлар мен өсімдіктерді орналастыруға арналған арнайы жабдықталған бөлме немесе оның бөлігі. Білім алушылардың тірі табиғат бұрышында жұмыс жасауы олардың білімін молайтып, кейінгі өмір тәжірибесінде пайдаланатын өсімдіктер мен жануарларға күтім жасау үшін қажетті практикалық біліктер мен дағдылар қалыптастырады. Тірі табиғат бұрышы санитарлық-гигиеналық талаптарға сай келетін арнайы орында немесе ерекше бөлмеде жабдықталады.
36. Тірі табиғат бұрышында мыналар орналасады:
1) өсімдіктер, бұл тірі табиғат бұрышы үшін арнайы ғимарат болмаған кезде тиімді. Өсімдіктердің қажетті минимумын сыныптағы арнайы бағанаға орналастыруға болады. Тірі табиғат бұрышы өсімдіктерімен жұмыс жасау келесі білім беру міндеттеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді: осы нысандарда өсімдіктердің негізгі бөліктерін, көбею тәсілдерін, қоршаған ортаға бейімділігін көрсетуге, әр өсімдіктің жарыққа, жылуға және ылғалға қатынасын зерттеуге, өсімдіктерге күтім жасаудың қажетті практикалық дағдыларын қалыптастыруға, мұғалімнің басшылығымен оңай тәжірибелер жүргізу арқылы зерттеу білігін қалыптастыруға болады. Өсімдіктер бұрышының мазмұны мен бұрышты рәсімдеуге қойылатын талаптар: бұрышта қауіпті және улы өсімдіктер болмайды; өсімдіктерде оның атауы, шығу тегі, егілген уақыты көрсетілетін этикеткалар болады; даму күнтізбесін де жүргізуге болады;
2) жануарлар. Тірі табиғат бұрышының тұрғындары белгілі талаптарға сай келеді: ерекше күтім қажет етілмейді, вольерде өмір сүруге қабілетті болады, қауіпті жануарлар ұстауға болмайды. Жануарларды ұстау келесі міндеттерді орындауға мүмкіндік береді: жануарлар туралы білімді және оларды күту бойынша практикалық білікті қалыптастыру; бақылау, тіркеу, көргенді түсіндіру секілді зерттеу біліктерін қалыптастыру, жауапкершілік сезімі тәрбиеленеді;
3) мектеп жанындағы аймақ және географиялық алаң – өсімдік егуге арналған мектеп аумағындағы аймақ. Мектеп жанындағы аймақта жүргізілетін жұмыс тәрбиелік және білім беру маңызына ие. Мектеп жанындағы аймақта жұмыс жасау барысында келесі міндеттер орындалады: өсімдік дамуын бақылау білігін; өсімдіктерді күту және топырақты өңдеу дағдыларын қалыптастыру. Мектеп жанындағы аймақ мезгілдік экскурсиялар өткізу үшін де пайдаланылады. Географиялық алаң – жергілікті жерге бағдар беру, көкжиек тараптарын анықтау, күн және өзге қол жетімді белгілер бойынша бағдарлау бойынша сабақтарды ұйымдастыруға арналған аймақ. Ауа температурасын, қардың қалыңдығын өлшеуге мүмкіндік береді.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
37. "Дүниетану" пәнін оқытудың нәтижелерін бағалау критериалдық бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
38. Критериалдық бағалау сабақ жүргізудің, оқытудың және бағалаудың өзара байланысына негізделген. Критерийлік бағалаудың нәтижелері білім беру үдерісін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру үшін қолданылады.
39. Критериалдық бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалауды қамтиды.
40. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіле отырып, білім алушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу үдерісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
41. Жиынтық бағалау белгілі бір оқыту кезеңінде оқу ақпаратының блогын аяқтаған кезде жүргізіледі, білім алушылардың кері байланыс жасауы үшін және пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін пайдаланылады.
5-тарау. "Дүниетану" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
42. "Дүниетану" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 3-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;
2) 4-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.
43. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып, қажетті мектеп жабдығымен толықтырылады.
44. Жұмысты әртүрлі формада (жеке, жұптық, топтық) және түрде (ойындар және өзге де белсенді әдістер) жүргізу үшін сыныптағы жиһаз қозғалмалы болады. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерге орын бөлінеді.
45. Есту қабілеті нашар білім алушыларға арналған мектепте білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) оқу процесіндегі өзгерістер, қауіптер туралы ақпарат беретін, жабдықтардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын білдіретін ақпараттың стенділерде баспа кестелері түрінде немесе электронды тасымалдаушыларда берілуі;
2) сабақ кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттың визуалды ақпаратпен (субтитрлар көрсету мүмкіндігі бар мониторлар орнату, монитор көлемі және саны кабинеттің көлемін ескере отырып анықталады) қайталануы;
3) ақпаратты жаңғыртуды тиісті дыбыстық құралдармен қамтамасыз ету.
46. Оқу кабинеттері білім алушылардың есту арқылы қабылдау дағдысын дамытуға мүмкіндік беретін заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сай келетін дыбыс күшейткіш аппаратурамен жабдықталады: вибротактильді құрылғыларының қосымша жиынтығы және сымсыз аппаратурасы бар ұжымдық қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппарат.
47. Сабақ барысында және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушы медициналық ұсыныстарды ескере отырып, дыбыстық аппаратты немесе кохлеарлы имплантты пайдаланады. Оқу бөлмелерінде FM-жүйелер, қуат көздері, батареяларды сақтауға арналған арнайы орындар дайындалады. Әр оқу сыныбы білім алушыларға арналған компьютерлер тұратын жұмыс орындарымен жабдықталады.
48. Сабақ жүргізуге арналған кабинеттер дыбыстау және есту қабілетін дамыту бойынша жұмыстар жүргізуге арналған арнайы компьютерлік бағдарламалармен, визуалды жабдықтармен, дыбыс күшейткіш аппаратурамен жабдықталған.
49. Заманауи электр акустикалық, соның ішінде, дыбыс күшейткіш, алыстан жақсы көруге мүмкіндік беретін (үлкен экранға тасымалдау) аппаратураларды пайдалану туралы сөйлеуші тұлғаның хабардар болуы да арнайы талап болып табылады.
50. Оқу пәнінің мазмұны оқыту тараулары бойынша ұйымдастырылған. Тараулар тараушалардан тұрады, онда әр сынып бойынша күтілетін нәтижелер (дағдылар немесе біліктер, білім немесе түсінік) түріндегі оқыту мақсаттары көрсетілген. Әр тараушаның ішінде тізбекті түрде ұйымдастырылған оқыту мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, нашар еститін білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оларға оқытудың келесі сатылары туралы ақпарат ұсынуға мүмкіндік береді:
51. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пән мазмұны бөлімдер бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер бөлімшелерден тұрады, онда әр сынып бойынша күтілетін нәтижелер: дағдылар немесе біліктер, білім немесе түсінік түріндегі оқу мақсаттары көрсетілген. Әр бөлімшенің ішінде тізбекті түрде ұйымдастырылған оқу мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, нашар еститін білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оларға оқытудың келесі сатылары туралы ақпарат ұсынуға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлім | Бөлімше |
1 | Мен және қоғам | 1.1 Мен және менің отбасым |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | ||
1.3 Менің шағын Отаным | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | ||
1.6 Мейрамдар | ||
2 | Менің елімнің табиғаты | 2.1 Төңіректі бағдарлау |
2.2 Ауа райы және климат | ||
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | ||
2.4 Туризм | ||
3 | Тарих толқынында | 3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер |
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | ||
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | ||
3.4 Ұлы тарихи тұлғалар мен мәдениет қайраткерлері | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
2) оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлім мен бөлімшені білдірсе, төртінші сан оқыту мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.4 кодындағы: "3" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
52. Оқыту мақсаттарының жүйесі тек пәндік сипаттағы білімдер мен біліктерді ғана емес, және оларды шынайы практикада қолдануды, АКТ-ды қолдануды, пәнаралық байланыстарды жүзеге асыруды, сөйлеу әрекетінің түрлерін дамыту мен коммуникативтік дағдыларды қарастырады:
1) "Мен және қоғам":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Мен және менің отбасым | 3.1.1.1 әртүрлі дереккөздерді зерттеу арқылы және өз тәжірибесі негізінде "отбасы" ұғымының мағынасын түсіну | 4.1.1.1 отбасылық мұрағат материалдары негізінде отбасы мүшелерінің сөздік портретін салу; |
3.1.1.2 отбасының өзге мүшелеріне қатысты туыстық байланыстар жүйесіндегі өз орнын анықтау | 4.1.1.2 мысалдар негізінде өз отбасының этикалық нормаларын сақтау | |
3.1.1.3 өз отбасының тарихын; туыстарының жетістіктерін білу | 4.1.1.3 өз отбасының шежіресін жасау | |
3.1.1.4 отбасы мүшелері арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын сезініп, туыстары мен жақындарына көмек көрсету | ||
4.1.1.4 өзгенің өмір сүру салтына, пікіріне, әрекетіне, құндылықтарына төзімділік таныту, өз көзқарасынан ерекшеленетін тұлғаның ойын қабылдай алу қабілетіне ие болу | ||
3.1.1.5 Қазақстан халқы мәдениетіндегі еңбектің және еңбекқорлықтың маңызын түсінеді; ересектердің әртүрлі мамандықтарына қызығушылық таныту | ||
4.1.1.5 өз еңбегі мен кәсіби шеберлігі үшін жауапкершіліктің әр адамға жүктелетіндігін түсіну | ||
4.1.1.6 қала (ауыл) инфрақұрылымындағы әрекет ережелері туралы түсінікке ие болу | ||
3.1.1.6 тауарларды, қызметтерді таңдайды, кассада және автоматта есептесу | ||
3.1.1.7 қандай да бір жағдайдағы реттеуші әрекеттер, нормалар туралы түсінікке ие болу | ||
4.1.1.7 әртүрлі әлеуметтік рөлдерді орындауға белсенді кірісу | ||
3.1.1.8 достықтың қадірін біледі; достық қарым-қатынас туралы түсінікке ие болу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 3.1.2.1 күн тәртібін сақтаудың және бір күннің тәртібін жасаудың маңыздылығын түсіну | 4.1.2.1 мектептегі оқу және оқудан тыс қызметтің түрлері мен функцияларын біледі әрі түсіну |
3.1.2.2 мектептегі өзін ұстау ережелерін сақтау | 4.1.2.2 мектептегі ұжымдық, топтық және тұлғааралық қатынас нормаларын сақтау | |
3.1.2.3 өзін білім алушы және сынып ұжымының мүшесі ретінде сипаттай алу | ||
4.1.2.3 өз сыныбына сипаттама беру | ||
3.1.2.4 сыпайылық дағдыларын (амандасу, қоштасу, кешірім сұрау, өз көмегін ұсыну) білу | 4.1.2.4 әртүрлі әлеуметтік жағдайларда дұрыс шешімдер қабылдау | |
3.1.2.5 қатынастың түрлері мен тәсілдерін білу: ересек тұлғаны атымен және әкесінің атымен атайды; өз қатарласын атымен немесе орындайтын рөлімен ("жүргізуші", "дәрігер") атайды) | 4.1.2.5 білім алушылар топтағы өз құрдастары, олардың қарым-қатынастары туралы білу: кім кіммен көп сөйлеседі, ойнайды, сурет салады және неліктен дос болып жүр | |
3.1.2.6 өзге тұлғаның назарын өзіне, өз әрекеттеріне аударудың әүртүрлі тәсілдерін пайдалану | 4.1.2.6 өзінің және достарының әрекеттері туралы өз пікірін білдіруге болатындығын және пікір айтудың қажеттілігін түсіну | |
4.1.2.7 құрдастарымен, ересектермен, кішкентай білім алушылармен қатынас құрудың ережелерін біледі және оларды сақтау | ||
1.3 Менің шағын Отаным | 3.1.3.1 өз мекен-жайын айтады және тұрғылықты жерінің географиялық жағдайын сипаттау | 4.1.3.1 өз зерттеулері негізінде тұрғылықты жерінің көрікті жерлерін сипаттау және бейнелеу |
3.1.3.2 өзінің тұрғылықты жерінің басты көшесін, ғимараттарын және көрікті жерлерін білу | 4.1.3.2 өз тұрғылықты жерінің ұлы тұлғаларын білу | |
4.1.3.3 Қазақстан картасынан ірі өзендер мен көлдерді, қалаларды, жолдарды, өз облысын көрсету | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін сақтау | 4.1.4.1 әртүрлі дереккөздер негізінде пайдалы және пайдасы жоқ тағамдар арасындағы айырмашылықты анықтай алу |
3.1.4.2 тамақтану тәртіптемесін сақтау; | ||
3.1.4.3 үйдегі қауіпсіздік ережелерін сақтау | 4.1.4.2 қоғамдық орындардағы күнделікті жағдайларда қауіпсіздік ережелерін сақтау | |
3.1.4.4 жаяу жүруді реттейтін жол белгілерінің мағынасын, жолда жүру ережелерін сақтау | ||
4.1.4.3 көлік түрлерін ажырата алады және олардың бағыттары туралы білу | ||
3.1.4.5 үйден мектепке дейінгі қауіпсіз маршруттың жоспарын білу | ||
4.1.4.4 қоғамдық көлікпен жүру ережесін сақтау | ||
3.1.4.6 жедел көмек қызметін біледі және оларға жүгіну жағдайларын анықтай алу | ||
4.1.4.5 жеке және ұжымдық қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппаратураны (есту аппараттары, кохлеарлы импланттар); аудиовизуалды техниканы пайдалана алу | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 3.1.5.1 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін, сөйлеу этикетін білу | 4.1.5.1 өз өміріндегі мысалдар негізінде құқықтарды, міндеттерді және жауапкершілікті ажырата алу |
4.1.5.2 қоғамға қызмет ету маңызын түсіндіре алу | ||
1.6 Мейрамдар | 3.1.6.1 отбасылық мерекелердің бірін сипаттай алу | 4.1.6.1 Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының бірінің маңызын түсіндіре алу |
2) "Менің елімнің табиғаты":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Төңіректі бағдарлау |
3.2.1.1 жергілікті белгілер бойынша көкжиек тараптарын анықтау | 4.2.1.1 көкжиек тараптарын тұсбағдар бойынша анықтау |
2.2 Ауа райы және климат | 3.2.2.1 ауа райының адамдардың өмірі мен қызметіне әсерін анықтау | 4.2.2.1 адамдардың өмірі мен шаруашылық қызметі үшін ауа райының жағымды және жағымсыз сипаттарын талдау |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 3.2.3.1 жыл мезгіліне байланысты бос уақыттарда табиғатта әртүрлі әрекетпен айналысудың мүмкіндіктерін анықтау |
4.2.3.1 ірі табиғи нысандардың (таулар, жазықтар, көлдер мен өзендер) шаруашылық маңызын анықтау |
2.4 Туризм |
3.2.4.1 туризмнің маңызын түсіну |
4.2.4.1 мақсаттары бойынша туризмнің негізгі түрлерін ажырату |
3) "Тарих толқынында":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар: | ||
3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 көрнекілік құралдарын зерттеу негізінде ежелгі адамдардың өмірлері туралы айта алу | 4.3.1.1 көрнекілік материалы негізінде телінетін және өндіретін шаруашылық арасындағы айырмашылықты анықтау |
3.3.1.2 танымал тарихи ескерткіштер / ежелгі кезеңнің экспонаттары туралы әңгімелеу | 4.3.1.2 әртүрлі дереккөздерін зерттеу негізінде ежелгі қалалар мен ескерткіштерді сипаттау | |
3.2. Қазақстанның тарихи тамырлары | 3.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде сақтардың өмір сүру салтын сипаттау | 4.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде ғұндардың өмір сүру салтын сипаттау |
3.3. Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар |
3.3.3.1 Қазақстан аумағындағы көне жазу туралы әңгімелеу | 4.3.3.1 Ботай мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау |
3.4. Ұлы тарихи тұлғалар мен мәдениет қайраткерлері | 3.3.4.1 дереккөздерді зерттеу негізінде Томирис туралы әңгімелейді |
4.3.4.1 әл-Фарабидің ғылымға қосқан үлесі туралы әңгімелеу; |
3.5. Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 3.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарын өзге елдердің символдарынан ажырата білу | 4.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарының маңызын түсіндіру |
3.3.5.2 тәуелсіз мемлекеттің негізгі белгілері туралы әңгімелеу | 4.3.5.2 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарының қолданылу саласын бақылау негізінде анықтау | |
3.3.5.3 Қазақстанның астанасы туралы шығармашылық жұмыстарын ұсыну | ||
3.3.5.4 қазіргі тәуелсіз Қазақстан туралы түсінікке ие болу | 4.3.5.3 Қазақстан халқы достығының маңызын түсіндіру | |
3.3.5.5 Қазақстанның ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының маңызын түсіну | 4.3.5.4 Қазақстанның мемлекеттік символдарының маңызын түсіну | |
54. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 3-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бағдарлама бөлімшелері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Тірі табиғат | 1.1 Мен және менің отбасым | 3.1.1.1 әртүрлі дереккөздерді зерттеу арқылы және өз тәжірибесі негізінде "отбасы" ұғымының мағынасын түсіну |
3.1.1.2 отбасының өзге мүшелеріне қатысты туыстық байланыстар жүйесіндегі өз орнын анықтау | ||
3.1.1.3 өз отбасының тарихын; туыстарының жетістіктерін білу | ||
3.1.1.4 отбасы мүшелері арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын сезініп, туыстары мен жақындарына көмек көрсету | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 3.1.2.1 күн тәртібін сақтаудың және бір күннің тәртібін жасаудың маңыздылығын түсіну | |
3.1.2.2 мектептегі өзін ұстау ережелерін сақтау | ||
3.1.2.3 өзін білім алушы және сынып ұжымының мүшесі ретінде сипаттай алу | ||
1.3 Менің шағын Отаным | 3.1.3.2 өзінің тұрғылықты жерінің басты көшесін, ғимараттарын және көрікті жерлерін білу | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін сақтау | |
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 3.1.5.1 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін, сөйлеу этикетін білу | |
1.6 Мейрамдар | 3.1.6.1 отбасылық мерекелердің бірін сипаттай алу | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.2 танымал тарихи ескерткіштер / ежелгі кезеңнің экспонаттары туралы әңгімелеу | |
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | 3.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде сақтардың өмір сүру салтын сипаттау | |
2-тоқсан | ||
Уақыт | 1.1 Мен және менің отбасым | 3.1.1.5 Қазақстан халқы мәдениетіндегі еңбектің және еңбекқорлықтың маңызын түсіну; ересектердің әртүрлі мамандықтарына қызығушылық таныту |
3.1.1.6 тауарларды, қызметтерді таңдайды, кассада және автоматта есептесу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 3.1.2.4 сыпайылық дағдыларын (амандасу, қоштасу, кешірім сұрау, өз көмегін ұсыну) білу | |
1.3 Менің шағын Отаным | 3.1.3.1 өз мекенжайын айтады және тұрғылықты жерінің географиялық жағдайын сипаттау | |
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік |
3.1.4.2 тамақтану тәртіптемесін сақтау | |
2.1 Төңіректі бағдарлау | 3.2.1.1 жергілікті белгілер бойынша көкжиек тараптарын анықтау | |
2.2 Ауа райы және климат | 3.2.2.1 ауа райының адамдардың өмірі мен қызметіне әсерін анықтау | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 3.2.3.1 жыл мезгіліне байланысты бос уақыттарда табиғатта әртүрлі әрекетпен айналысудың мүмкіндіктерін анықтау | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 көрнекілік құралдарын зерттеу негізінде ежелгі адамдардың өмірлері туралы айта алу | |
3.3.1.2 танымал тарихи ескерткіштер / ежелгі кезеңнің экспонаттары туралы әңгімелеу | ||
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | 3.3.3.1 Қазақстан аумағындағы ежелгі жазу туралы әңгімелеу | |
3.3.3.2 әртүрлі материалдарды, тәсілдер мен құралдарды пайдалана отырып, ежелгі жазуды бейнелеу | ||
3.4 Ұлы тарихи тұлғалар мен мәдениет қайраткерлері | 3.3.4.1 дереккөздерді зерттеу негізінде Томирис туралы әңгімелеу | |
3-тоқсан | ||
Өнер | 1.1 Мен және менің отбасым | 3.1.1.5 Қазақстан халқы мәдениетіндегі еңбектің және еңбекқорлықтың маңызын түсінеді; ересектердің әртүрлі мамандықтарына қызығушылық таныту |
3.1.1.7 қандай да бір жағдайдағы реттеуші әрекеттер, нормалар туралы түсінікке ие болу | ||
3.1.1.8 достықтың қадірін біледі; достық қарым-қатынас туралы түсінікке ие болу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 3.1.2.4 сыпайылық дағдыларын (амандасу, қоштасу, кешірім сұрау, өз көмегін ұсыну) білу | |
3.1.2.5 қатынастың түрлері мен тәсілдерін біледі: ересек тұлғаны атымен және әкесінің атымен атайды; өз қатарласын атымен немесе орындайтын рөлімен ("жүргізуші", "дәрігер") атау | ||
3.1.2.6 өзге тұлғаның назарын өзіне, өз әрекеттеріне аударудың әүртүрлі тәсілдерін пайдалану | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.1 жеке гигиена ережелерін сақтау; | |
3.1.4.4 жаяу жүруді реттейтін жол белгілерінің мағынасын, жолда жүру ережелерін сақтау | ||
3.1.4.5 үйден мектепке дейінгі қауіпсіз маршруттың жоспарын білу | ||
3.1.4.6 жедел көмек қызметін біледі және оларға жүгіну жағдайларын анықтай алу | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 3.1.5.1 қоғамдық орындарда өзін ұстау ережелерін, сөйлеу этикетін білу | |
2.1 Төңіректі бағдарлау | 3.2.1.1 жергілікті белгілер бойынша көкжиек тараптарын анықтау | |
3.2.1.2 табиғатта өзін ұстау ережелерін сақтаудың қажеттілігін түсіндіре алу | ||
2.2 Ауа райы және климат | 3.2.2.1 ауа райының адамдардың өмірі мен қызметіне әсерін анықтау | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 3.2.3.1 жыл мезгіліне байланысты бос уақыттарда табиғатта әртүрлі әрекетпен айналысудың мүмкіндіктерін анықтау | |
2.4 Туризм | 3.2.4.1 туризмнің маңызын түсіну | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 3.3.1.1 көрнекілік құралдарын зерттеу негізінде ежелгі адамдардың өмірлері туралы айта алу | |
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 3.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарын өзге елдердің символдарынан ажырата білу | |
3.3.5.2 тәуелсіз мемлекеттің негізгі белгілері туралы әңгімелеу | ||
3.3.5.3 Қазақстанның астанасы туралы шығармашылық жұмыстарын ұсыну | ||
3.3.5.4 қазіргі тәуелсіз Қазақстан туралы түсінікке ие болу | ||
3.3.5.5 Қазақстанның ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының маңызын түсіну | ||
4-тоқсан | ||
Су – тіршілік көзі | 1.1 Мен және менің отбасым | 3.1.1.1 әртүрлі дереккөздерді зерттеу арқылы және өз тәжірибесі негізінде "отбасы" ұғымының мағынасын түсіну |
3.1.1.2 отбасының өзге мүшелеріне қатысты туыстық байланыстар жүйесіндегі өз орнын анықтау | ||
3.1.1.3 өз отбасының тарихын; туыстарының жетістіктерін білу | ||
3.1.1.4 отбасы мүшелері арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын сезініп, туыстары мен жақындарына көмек көрсету | ||
3.1.1.6 тауарларды, қызметтерді таңдайды, кассада және автоматта есептесу | ||
3.1.1.8 достықтың қадірін біледі; достық қарым-қатынас туралы түсінікке ие болу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 3.1.2.1 күн тәртібін сақтаудың және бір күннің тәртібін жасаудың маңыздылығын түсіну | |
3.1.2.2 мектептегі өзін ұстау ережелерін сақтау | ||
3.1.2.3 өзін білім алушы және сынып ұжымының мүшесі ретінде сипаттай алу | ||
3.1.2.5 қатынастың түрлері мен тәсілдерін біледі: ересек тұлғаны атымен және әкесінің атымен атайды; өз қатарласын атымен немесе орындайтын рөлімен ("жүргізуші", "дәрігер") атау) | ||
3.1.2.6 өзге тұлғаның назарын өзіне, өз әрекеттеріне аударудың әүртүрлі тәсілдерін пайдалану | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 3.1.4.2 тамақтану режимін сақтау | |
3.1.4.3 үйде қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
3.1.4.4 жаяу жүруді реттейтін жол белгілерінің мағынасын, жолда жүру ережелерін сақтау | ||
3.1.4.5 үйден мектепке дейінгі қауіпсіз маршруттың жоспарын білу | ||
3.1.4.6 жедел көмек қызметін біледі және оларға жүгіну жағдайларын анықтай алады | ||
1.6 Мейрамдар | 3.1.6.1 отбасылық мерекелердің бірін сипаттай алу | |
1.3 Менің шағын Отаным | 3.1.3.1 өз мекен-жайын айтады және тұрғылықты жерінің географиялық жағдайын сипаттау | |
3.1.3.2 өзінің тұрғылықты жерінің басты көшесін, ғимараттарын және көрікті жерлерін білу | ||
2.4 Туризм | 3.2.4.1 туризмнің маңызын түсіну | |
3.2.4.2 туристің негізгі мақсаттарын анықтау | ||
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | 3.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде сақтардың өмір сүру салтын сипаттау | |
3.5. Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 3.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарын өзге елдердің символдарынан ажырата білу | |
3.3.5.2 тәуелсіз мемлекеттің негізгі белгілері туралы әңгімелеу | ||
3.3.5.3 Қазақстанның астанасы туралы шығармашылық жұмыстарын ұсыну | ||
3.3.5.4 қазіргі тәуелсіз Қазақстан туралы түсінікке ие болу | ||
3.3.5.5 Қазақстанның ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының маңызын түсіну | ||
2) 4-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бағдарлама бөлімшелері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Менің Отаным – Қазақстан | 1.1 Мен және менің отбасым | 4.1.1.1 отбасылық мұрағат материалдары негізінде отбасы мүшелерінің сөздік портретін салу |
4.1.1.2 мысалдар негізінде өз отбасының этикалық нормаларын сақтау | ||
4.1.1.3 өз отбасының шежіресін жасау | ||
4.1.1.4 өзгенің өмір сүру салтына, пікіріне, әрекетіне, құндылықтарына төзімділік танытады, өз көзқарасынан ерекшеленетін тұлғаның ойын қабылдай алу қабілетіне ие болу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 4.1.2.1 мектептегі оқу және оқудан тыс қызметтің түрлері мен функцияларын біледі әрі түсіну | |
4.1.2.2 мектептегі ұжымдық, топтық және тұлғааралық қатынас нормаларын сақтау | ||
4.1.2.3 өз сыныбына сипаттама беру | ||
4.1.2.4 әртүрлі әлеуметтік жағдайларда дұрыс шешімдер қабылдау | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1.4.1 әртүрлі дереккөздер негізінде пайдалы және пайдасы жоқ тағамдар арасындағы айырмашылықты анықтай алу | |
4.1.4.3 көлік түрлерін ажырата алады және олардың бағыттары туралы білу | ||
4.1.4.4 қоғамдық көлікпен жүру ережесін сақтау | ||
4.1.4.5 жеке және ұжымдық қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппаратураны (есту аппараттары, кохлеарлы импланттар); аудиовизуалды техниканы пайдалана алу | ||
1.6 Мейрамдар | 4.1.6.1 Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының бірінің маңызын түсіндіре алу | |
2.1 Төңіректі бағдарлау | 4.2.1.1 көкжиек тараптарын тұсбағдар бойынша анықтау | |
2.2 Ауа райы және климат | 4.2.2.1 адамдардың өмірі мен шаруашылық қызметі үшін ауа райының жағымды және жағымсыз сипаттарын талдау | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 4.3.1.1 көрнекілік материалы негізінде телінетін және өндіретін шаруашылық арасындағы айырмашылықты анықтау | |
4.3.1.2 әртүрлі дереккөздерін зерттеу негізінде ежелгі қалалар мен ескерткіштерді сипаттау | ||
3.5. Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 4.3.5.4 Қазақстанның мемлекеттік символдарының маңызын түсіну | |
2-тоқсан | ||
Мәдени мұра | 1.1. Мен және менің отбасым | 4.1.1.1 отбасылық мұрағат материалдары негізінде отбасы мүшелерінің сөздік портретін салу |
4.1.1.2 мысалдар негізінде өз отбасының этикалық нормаларын сақтау | ||
4.1.1.4 өзгенің өмір сүру салтына, пікіріне, әрекетіне, құндылықтарына төзімділік танытады, өз көзқарасынан ерекшеленетін тұлғаның ойын қабылдай алу қабілетіне ие болу | ||
4.1.1.5 өз еңбегі мен кәсіби шеберлігі үшін жауапкершіліктің әр адамға жүктелетіндігін түсіну | ||
4.1.1.6 қала (ауыл) инфрақұрылымындағы әрекет ережелері туралы түсінікке ие болу | ||
4.1.1.7 әртүрлі әлеуметтік рөлдерді орындауға белсенді кірісу | ||
1.2. Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 4.1.2.1 мектептегі оқу және оқудан тыс қызметтің түрлері мен функцияларын білу әрі түсіну | |
4.1.2.2 мектептегі ұжымдық, топтық және тұлғааралық қатынас нормаларын сақтау | ||
4.1.2.5 білім алушылар топтағы өз құрдастары, олардың қарым-қатынастары туралы білу: кім кіммен көп сөйлеседі, ойнайды, сурет салады және неліктен дос болып жүр | ||
4.1.2.6 өзінің және достарының әрекеттері туралы өз пікірін білдіруге болатындығын және пікір айтудың қажеттілігін түсіну | ||
4.1.2.7 құрдастарымен, ересектермен, кішкентай білім алушылармен қатынас құрудың ережелерін білу және оларды сақтау | ||
1.3. Менің шағын Отаным | 4.1.3.1 өз зерттеулері негізінде тұрғылықты жерінің көрікті жерлерін сипаттау және бейнелеу | |
4.1.3.2 өз тұрғылықты жерінің ұлы тұлғаларын білу | ||
4.1.3.3 Қазақстан картасынан ірі өзендер мен көлдерді, қалаларды, жолдарды, өз облысын көрсету | ||
1.4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1.4.1 әртүрлі дереккөздер негізінде пайдалы және пайдасы жоқ тағамдар арасындағы айырмашылықты анықтай алу | |
4.1.4.2 қоғамдық орындардағы күнделікті жағдайларда қауіпсіздік ережелерін сақтау | ||
1.5. Құқықтар мен міндеттер | 4.1.5.1 өз өміріндегі мысалдар негізінде құқықтарды, міндеттерді және жауапкершілікті ажырата алу | |
4.1.5.2 қоғамға қызмет ету маңызын түсіндіре алу | ||
2.2. Климат және ауа райы | 4.2.2.1 адамдардың өмірі мен шаруашылық қызметі үшін ауа райының жағымды және жағымсыз сипаттарын талдау | |
2.4 Туризм | 4.2.4.1 мақсаттары бойынша туризмнің негізгі түрлерін ажырату | |
4.2.4.2 туристік серуенді жоспарлау үшін нысандарды анықтау | ||
4.2.4.3 туристік нысандардың ерекшеліктерін сипаттау | ||
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | 2.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде ғұндардың өмір сүру салтын сипаттау | |
3.3 Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | 2.3.3.1 Ботай мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау | |
3-тоқсан | ||
Табиғи құбылыстар | 1.1 Мен және менің отбасым | 4.1.1.3 өз отбасының шежіресін жасау |
4.1.1.5 өз еңбегі мен кәсіби шеберлігі үшін жауапкершіліктің әр адамға жүктелетіндігін түсіну | ||
4.1.1.6 қала (ауыл) инфрақұрылымындағы әрекет ережелері туралы түсінікке ие болу | ||
4.1.1.7 әртүрлі әлеуметтік рөлдерді орындауға белсенді кірісу | ||
1.4 Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1.4.2 қоғамдық орындардағы күнделікті жағдайларда қауіпсіздік ережелерін сақтау | |
4.1.4.3 көлік түрлерін ажырата алады және олардың бағыттары туралы білу | ||
4.1.4.4 қоғамдық көлікпен жүру ережесін сақтау | ||
4.1.4.5 жеке және ұжымдық қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппаратураны (есту аппараттары, кохлеарлы импланттар); аудиовизуалды техниканы пайдалана алу | ||
2.3. Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 4.2.3.1. ірі табиғи нысандардың (таулар, жазықтар, көлдер мен өзендер) шаруашылық маңызын анықтау | |
4.2.3.2. өз жерінің табиғатының жағымды және жағымсыз тұстарын (рельеф, климат, өсімдік және жануарлар әлемі, су нысандары) зерттеу негізінде талдау | ||
4.2.3.3 табиғаттың жағымсыз және қауіпті құбылыстарын жіктеу | ||
2.4 Туризм | 4.2.4.1 мақсаттары бойынша туризмнің негізгі түрлерін ажырату | |
4.2.4.2 туристік серуенді жоспарлау үшін нысандарды анықтау | ||
4.2.4.3 туристік нысандардың ерекшеліктерін сипаттау | ||
3.2 Қазақстанның тарихи тамырлары | 4.3.2.1 көрнекілік материалдарын зерттеу негізінде ғұндардың өмір сүру салтын сипаттау | |
3.3. Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар | 4.3.3.1 Ботай мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау | |
3.4 Ұлы тарихи тұлғалар мен мәдениет қайраткерлері | 4.3.4.1 Әл-Фарабидің ғылымға қосқан үлесі туралы әңгімелеу | |
4.3.4.2 Қазақстанның ұлы тарихи тұлғаларын және мәдениет қайраткерлерін білу | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық |
4.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарының маңызын түсіндіру | |
4-тоқсан | ||
Ғарышқа саяхат | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 4.1.2.3 өз сыныбына сипаттама береді; |
4.1.2.4 әртүрлі әлеуметтік жағдайларда дұрыс шешімдер қабылдау | ||
4.1.2.5 білім алушылар топтағы өз құрдастары, олардың қарым-қатынастары туралы білу: кім кіммен көп сөйлеседі, ойнайды, сурет салады және неліктен дос болып жүр | ||
4.1.2.6 өзінің және достарының әрекеттері туралы өз пікірін білдіруге болатындығын және пікір айтудың қажеттілігін түсіну | ||
4.1.2.7 құрдастарымен, ересектермен, кішкентай білім алушылармен қатынас құрудың ережелерін біледі және оларды сақтау | ||
1.3 Менің шағын Отаным | 4.1.3.1 өз зерттеулері негізінде тұрғылықты жерінің көрікті жерлерін сипаттау және бейнелеу | |
4.1.3.2 өз тұрғылықты жерінің ұлы тұлғаларын білу | ||
4.1.3.3 Қазақстан картасынан ірі өзендер мен көлдерді, қалаларды, жолдарды, өз облысын көрсету | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 4.1.5.1 өз өміріндегі мысалдар негізінде құқықтарды, міндеттерді және жауапкершілікті ажырата алу | |
4.1.5.2 қоғамға қызмет ету маңызын түсіндіре алу | ||
1.6 Мейрамдар | 4.1.6.1 Қазақстанның ұлттық және мемлекеттік мейрамдарының бірінің маңызын түсіндіру | |
2.3 Табиғат жағдайлары және олардың мәні | 4.2.3.1 ірі табиғи нысандардың (таулар, жазықтар, көлдер мен өзендер) шаруашылық маңызын анықтау | |
4.2.3.2 өз жерінің табиғатының жағымды және жағымсыз тұстарын (рельеф, климат, өсімдік және жануарлар әлемі, су нысандары) зерттеу негізінде талдау | ||
4.2.3.3 табиғаттың жағымсыз және қауіпті құбылыстарын жіктеу | ||
2.4. Туризм | 4.2.4.3 туристік нысандардың ерекшеліктерін сипаттау | |
3.1 Ежелгі мәдениеттер және өркениеттер | 4.3.1.1 көрнекілік материалы негізінде телінетін және өндіретін шаруашылық арасындағы айырмашылықты анықтау | |
4.3.1.2 әртүрлі дереккөздерін зерттеу негізінде ежелгі қалалар мен ескерткіштерді сипаттау | ||
3.4 Ұлы тарихи тұлғалар мен мәдениет қайраткерлері | 4.3.4.1 Әл-Фарабидің ғылымға қосқан үлесі туралы әңгімелеу | |
4.3.4.2 Қазақстанның ұлы тарихи тұлғаларын және мәдениет қайраткерлерін білу | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриоттық | 4.3.5.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарының маңызын түсіндіру | |
4.3.5.2 Қазақстан Республикасының мемлекеттік символдарының қолданылу саласын бақылау негізінде анықтау | ||
4.3.5.3 Қазақстан халқы достығының маңызын түсіндіру | ||
4.3.5.4 Қазақстанның мемлекеттік символдарының маңызын түсіну | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 249-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Көркем еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 249-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Түсіндірме жазба
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. "Көркем еңбек" пәні бойынша оқу бағдарламасы есту қабілеті бұзылған 0-4 сынып білім алушыларының жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы заманауи мектептегі білім беру үдерісін ұйымдастырудың инновациялық педагогикалық тәсілдемелері сипатталған оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі қызметтерін қамтиды. Оқытуға бағытталған тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
4. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
5. Бағдарлама қазіргі кезеңде оқу үдерісіне қойылатын негізгі талаптардың бірі өздігінен білімді игеруі үшін білім алушының белсенді іс-әрекетін ұйымдастыруға бағытталған. Мұндай тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын ұғынуға, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді қалыптастыруға ықпал етеді.
6. Білім беру үдерісіне қатысушыларының өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығына ықпал ететін оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану тұлғалық-бағдарлық білім беруді нығайтады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады.
7. "Көркем еңбек" пәнінің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді.
8. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
9. Оқу бағдарламасы білім беру құндылықтары және нақты пәннің оқыту мақсаттары жүйесімен мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерінің өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидасын жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.
10. "Көркем еңбек" пәнінің оқу бағдарламасының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқу мақсаттарының құрылған жүйесі келесі ауқымды дағдыларды дамытудың негізі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
11. Заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық түрде қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады.
12. Оқу бағдарламасы бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және нашар еститін білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
2-тарау. "Көркем еңбек" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. "Көркем еңбек" пәнінің оқу бағдарламасы адамның қоршаған әлеммен өзара байланысы туралы білімді қалыптастырудың, шынайлықты эстетикалық тұрғыдан қабылдаудың және еңбексүйгіштікке тәрбиелеудің бірден бір құралы болып табылады.
14. "Көркем еңбек" пәні түрлі шығармашылық іс-әрекетіндегі көркем-технологиялық білім, біліктілік, дағды қалыптастыруға бағытталған. Бұл кеңістік және көру түсініктерін, қиялын және байқағыштығын қамтамасыз етеді. Түрлі материалдармен жұмыс істеу нашар еститін білім алушылардың технологиялық ойлауын қалыптастыруға, көркем-эстетикалық талғамын, шығармашылық қабілетін, жадыны, кеңістіктік қиялын, фантазиясын, қол моторикасын дамытуға, көзмөлшерін жетілдіруге септігін тигізеді.
15. Пән бойынша оқу бағдарламаның мақсаты – нашар еститін білім алушылардың көркем-технологиялық білім негіздерін қалыптастыру, тұлғаның қалыптасуы мен өз даралығын білдірудің негізі ретінде кеңістік-бейнелік, шығармашылық ойлау, рухани-адамгершілік мәдениетін дамыту.
16. "Көркем еңбек" пәнінің міндеттері:
1) шығармашылық жұмысты орындау үшін түрлі материалдарды, құралдарды өздігінен әрі сенімді түрде қолдану, материалдардың қасиеті мен жұмыс нәтижесінің арасындағы байланысты түсіну;
2) өзінің идеяларын түсіндіру және негіздеу, сонымен бірге бұйымды жақсарту үшін конструктивті шешім ұсыну;
3) алған білімдері мен дағдыларын жалпақ және көлемді шығармашылық жұмысты жасаудағы түрлі іс-әрекетте қолдану;
4) танымдық, коммуникативті, ұйымдастыру сипатындағы, соның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) міндеттерінің шешімін өздігінен қабылдау;
5) өзінің іс-әрекетін ұйымдастыру, қажетті құралдар мен матриалдарды анықтау және табу;
6) өзінің және басқалардың жұмыс нәтижелерін салыстыру, бағалау;
7) түрлі материалдар мен құралдарды қолдану кезінде қауіпсіздік техника ережелерін сақтаудың маңыздылығын ұғынуы және түсінуі;
8) өнер туындыларымен танысу, көркем мәдениет негіздерін меңгеру, әлемге эстетикалық қатынасын, сұлулықты түсіну, көркем шығармашылық қажеттілігін үйрену;
9) өнердің адам өміріндегі рөлі туралы бастапқы түсінік алуы;
10) өнер туындыларын қабылдау, талдау және бағалау тәжірибесін игеру, өнер туындыларынан рахаттану, өзінің сезімі мен ойын білдіру, алған әсерлерімен бөлісу қабілетіне ие болу. Тақырыптық және терминологиялық лексиканы жеткілікті түрде анық жаңғыртып, есту-көру арқылы қабылдай отырып қалыптасқан коммуникативті біліктілігін жүзге асыру;
11) қолжетімді көркем шығармашылық тәжірибе жинақтау, көркем іс-әрекетінде өз ерекшелігін білдіруге, өнермен байланысты өзіндігінен іс-әрекет етуге талпыну;
12) мәдени ортаға бейімдеу, мұражайға, театрға бару ынтасы мен әдетін қалыптастыру.
17. Оқу бағдарламысын жүзеге асырудағы күтілетін нәтижелер:
1) адам өміріндегі бейнелеу өнерінің рөлі туралы бастапқы түсініктерінің қалыптасуы;
2) эстетикалық сеземдердің, сұлулықты көре білу және түсіне білу, әдемілікті "әдемі еместен" ажырата білудің қалыптасуы;
3) өнер туындыларын қабылдау, талдау және бағалау тәжірибесін игеру, өнер туындыларынан рахаттану, өзінің сезімі мен ойын білдіру, алған әсерлерімен бөлісу қабілетінің қалыптасуы. Тақырыптық және терминологиялық лексиканы жеткілікті түрде анық жаңғыртып, есту-көру арқылы қабылдай отырып қалыптасқан коммуникативті біліктілігін жүзеге асыру;
4) түрлі көркем іс-әрекетінің (сурет салу, бейнелеу, мүсіндеу, көркем құрастыру), сонымен бірге АКТ-ға негізделген көркем іс-әрекетінің өзіндік формаларының (сандық фотосурет, видеожазу, мультипликация элементтері) қарапайым біліктілігі мен дағдыларын меңгеруі.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
18. "Көркем еңбек" пәнінің мәні нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының қабілеті мен шығармашылық әлеуетін дамытуға, ассоциативті-бейнелік, кеңістік ойлау мен интуицияны қалыптастыруға бағытталуымен анықталады.
19. Білім алушыда күрделі нысаналар мен құбылыстарды қабылдау, оларды эмоционалді бағалау қабілеті дамиды. Ойлаудың рационалды логикалық типін дамытатын басқа оқу пәндерімен салыстырғанда, бейнелеу өнері негізінен ойлаудың эмоционалді бейнелік, көркем типін қалыптастыруға бағытталған. Бұл өсіп келе жатқан тұлғаның зияткерлік іс-әрекетінің қалыптасу шарты болып табылады.
20. "Көркем еңбек" пәнін меңгерудегі оқу әрекеті:
1) қоршаған ортадағы көркем мәдениетінің көріністерін көре білуі және қабылдай білуі (техника, мұражай, сәулет, дизайн, мүсіндеу);
2) өнермен айналысуды қалауы, өнер туындыларының мазмұны мен жеткізу құралдарын талқылауға қатысуы;
3) бейнелеу өнерінің тілін және әртүрлі оқу пәндерінің мазмұнын меңгеру үшін түрлі көркем материалдарын қолдану (әдебиет, айналамен танысу, ана тілі);
4) өзіндік көркем шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыра білуі, көркем ойды жүзге асырудың құралдарын таңдай білуі;
5) өзінің және сыныптастарының көркем шығармашылық іс-әрекетінің нәтижелерін бағалай білу қабілеті.
21. Нашар еститін білім алушыларды оқыту келесі дидактикалық қағидаларға негізделеді:
1) білім беруді гуманизациялау қағидасы, бұл жеке тұлғаға бағытталған білім беру концепциясына ауысуды білдіреді;
2) мектеп білім берудің түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған білім берудің нашар еститін білім алушының даму деңгейі мен ерекшелігіне бейімделу қағидасы; есту қабілеті бұзылған білім алушылардың түрлі категориялары үшін, сонымен бірге психикалық дамуы тежелген, көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін әртүрлі құралдар мен әдістерді қолданады;
3) оқытудың дифференциалдығы мен жеке даралығы қағидасы нашар еститін білім алушы мен ата-анасына оқытудың қолайлы жолын таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құрал қағидасы сезімдік бейнелерін жинақтау, жүйелеу және қорытындылау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған, бұл жаңа түсініктердің, түйіндердің, оқу-тәрбие процесінің ережелерін қалыптастыру негізі нашар еститіндерді оқытудың бастапқы кезеңінде дұрыс болады;
5) ғылым негіздері мен ана тілін меңгерудің бірлігі қағидасы нашар еститін білім алушының тұлғалық даму барысымен түсіндіріледі, оның белгіленген білім көлемін меңгеруі тілдік даму деңгейімен, сөздік түрдегі ақпаратты қабылдау мүмкіндігімен, сөйлеу тілін адекватты қолдана білуімен анықталады. Бұл өз кезегінде сөздік-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейіне тәуелді болады
6) есту арқылы қабылдауды дамыту мен сөйлеу тілінің айтылу жағын дамытудың бірлігін интенсификациялау қағидасы. Бұл қағида нашар еститін білім алушының қаратып айтылған сөйлеу тілін еркін түсіну мен айналасындағылар үшін түсінікті, айқын сөйлеу қабілетін дамытуды міндеттейді
7) сөйлеу қарым-қатынасын белсендіру қағидасы нашар еститін білім алушылардың бірлескен іс-әрекетін ұйымдастырудағы психологиялық және педагогикалық тәсілдемені жүзеге асыру қажеттілігінен туындады. Бұл қағидаға сәйкес ауызша сөйлеу негізінде қарым-қатынас қажеттілігін туындататын жағдаяттарды моделдеу қарастырылған;
8) әрекеттік тәсілдеме қағидасы әрекет білім, икемділік және дағдыларды қалыптастыратын үдеріс және нашар еститін білім алушыны тұлғалық қалыптастырудың түзете дамыту бағдарын қамтамасыз етітін талап ретінде қарастырылатын нашар еститін білім алушыларды оқытудың заманауи жүйесінің негізгі бағытын бейнелейді.
22. Көркем еңбек сабақтарында нашар еститін білім алушыларды оқыту және тәрбиелеудің спецификалық міндеті де шешіледі: сөйлеуді практикалық меңгеру. Бұл қоршаған ортамен таныстыру бойынша жұмыстардың ерекше мазмұнын негіздейді (лексикалық материалды арнайы іріктеу, оны топтастыру, орналастыру, жекелеген бөліктерінің өзара байланысы).
23. "Көркем еңбек" пәні бастауыш мектептегі басқа пәндерімен тығыз байланысты: "Музыка", "Айналамен таныстыру", "Дүниетану", "Бейімделген дене шынықтыру", "Қазақ тілі мен әдебиет", "Түзету ырғағы", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту".
24. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі бастапқы АКТ-дағдыларына негізделеді және технологияларды жұмыс, демалыс, коммуникация үшін дұрыс әрі шығармашылықпен пайдалануды да қамтиды;
2) нашар еститін білім алушылар АКТ-ны қолдану бойынша дағдыларды білім берудің барлық пәндерін оқу процесінде дамытады. Ол үшін құрылғы мен қосымшаның кең спектрін қолдана отырып, ақпаратты іздейді, іріктейді және өңдейді, ақпаратпен, идеямен ынтымақтаса және алмаса отырып, өз жұмысын бағалайды және жетілдіреді;
3) пән бойынша оқу бағдарлама төмендегілерді: көркем шығармаларды жасау кезінде санды компьютерлық технологияларды қолдану; интернет пен мәліметтер базасында ақпараттарды іздеу (табу, таңдау және санды, интернет көзіндегі мәліметтерді өңдеу); слайд түрінде презентация жасау дағдыларын дамыту, бұл белгілі мақсатпен және аудитория үшін түрлі материалдарды жинақтауды қамтиды.
25. Осы тәсілдемелерді жүзеге асыру:
1) әр білім алушының пікірін сыйлау және меңгерілген білімді, түсініктерді дамыту мақсатында оны қолданудың маңыздылығын мойындау;
2) арнайы іріктелген тапсырмалар мен іс-әрекет түрлері арқылы нашар еститін білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
3) білім алушыларға түсінікті мысалдар негізінде мәселені шешу стратегиясын моделдеу;
4) нашар еститін білім алушылардың жеке, топтық, ұжымдық іс-әрекетін ұйымдастыру;
5) нашар еститін білім алушылардың оқуын "оқу үшін бағалау" арқылы қолдау;
6) шығармашылық орта құру мақсатында түрлі тәсілдермен оқытуды диффренциациалау;
7) пәнаралық байланысты қолдау және дамыту;
8) нашар еститін білім алушылардың зерттеушілік іс-әрекетіне негізделген белсенді оқуды марапаттау;
9) шығармашылық іс-әрекет процесіне белсенді қатысу: танып білу, тәжірибе жүргізу, бақылау, құру, оқу үдерісі кезінде шығармашылық жұмысты бағалау және талдау;
10) нашар еститін білім алушыларда сыни ойлауды, өзін бағалау және бір-бірін бағалау дағдыларын дамыту;
11) ілгері шығармашылық іс-әрекетіне ынталандыру үшін ашар еститін білім алушылардың идеялары мен жұмыстарын презентациялау (демонстрациялау).
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
26. "Көркем еңбек" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
27. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
28. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
29. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
30. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Көркем еңбек" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
31. "Көркем еңбек" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
32. Түрлі жұмыстарды орындау барысында еңбек гигиенасы мен техника қауіпсіздігі сақталады.
33. Нашар еститіндерге арналған мектепте дайындық сыныбы (0-сынып) сөйлеу тілінің терең дамымауы бар және мектепке дейінгі дайындықтан өтпеген 6-7 жасар білім алушылар үшін ұйымдастырылады.
34. 0-1 сынып білім алушылары үшін үшінші тоқсанда қосымша каникул қарастырылған. Оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру үшін бастауыш сынып кабинеті санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларға сәйкес тифлотехникалық құралдармен жабдықталады.
35. Түрлі формадағы (жеке, жұп немесе топтық) және әртүрлі жұмыстарды (ойын және белсенді оқыту әдістерін қолдануды) ұйымдастыру үшін қозғалмалы жиһаз қарастырылады. Білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стендтер, кітап сөрелерін орналастыратын орындарды қарастырылады.
36. Нашар еститіндердің мектебінде білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) қабырғадағы баспа кесте немесе электронды тасымалдау түріндегі мәтінді ақпараттың болуы. Бұнда қауіпты жағдай туралы, күн тәртібіндегі өзгерістер туралы ескерту және құралдардың, кабинеттердің, оқу сыныптарының атауы жазылады;
2) оқу сабақтарының кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттың визуалді түрде қайталануы (субтитрдің көрсетуімен мониторларды орналастыру (мониторлар, олардың мөлшері мен саны мектептің ішін ескере отырып таңдалады);
3) ақпаратты қайта жаңғыртудың дыбыстық құралдарымен қамтамасыз ету.
37. Оқу аудиториялары білім алушылардың есту қабілетін дамытатын заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сәйкес дыбыс күшейткіш аппаратурасымен жабдықталады.
38. Күні бойы және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушы медициналық ұсыныстарды ескере отырып, есту аппаратын немесе кохлеарлы имплантты қолданады. Оқу ғимаратында FM-жүйесін, зарядтау құралдарын, батарейлерді сақтау үшін арнайы орын қарастырылады. Әр оқу сыныбы білім алушылар үшін компьютерлер қарастырылған жұмыс орындарымен жабдықталады.
39. Сөйлеушінің бетіне жарықтың түсуін және оның артындағы фонды ойластыру, электроакустикалық аппаратура мен дыбыс күшейткіш аппаратураны, сонымен бірге алыста болып жатқанды жақсы көруге мүмкіндік беретін аппаратураны (үлкен экранға проекциялау) қолдану арнайы жағдай болып табылады.
40. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пәнді тиімді оқыту үшін кестеге қос сабақтар жоспарланады, мұғалім мен білім алушы алға қойған мақсаттарын толық көлемде жүзеге асыруға мүмкіндік алады;
2) "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту" бөлімі зерттеушілік дағды мен шығармашылық қиялды дамытуға бағытталған. Осы процесс барысында білім алушылар қоршаған әлемді, түрлі материалдарды зерттейді, қазақ халқы мен басқа халықтардың мәдениеті мен дәстүрін танып біледі, өзіндік шығармашылық идеяларын құрады;
3) "Шығармашылық жұмысты құру және дайындау" бөлімі айналадағы шынайлықты бейнелеудің практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған. Осы процесс кезінде нашар еститін білім алушылар түрлі материалдармен тәжірибе жүргізеді, жұмыстың түрлі техникасын меңгереді және өзінің іс-әрекетін жоспарлайды;
4) "Презентация, талдау және бағалау" бөлімі нашар еститін білім алушылардың коммуникативті және сөйлеу тілі дағдыларын дамытуға бағытталған. Осы әрекет аясында олар өзінің және басқалардың жұмысын бағалайды, презентациялайды, түсіндіреді.
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | ||
1.4 Жоспарлау | ||
2 | Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | ||
2.3 Дайындау технологиясы | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | ||
3 | Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау |
41. Оқыту мақсаттарын ыңғайлы қолдану үшін және мониторинг жүргізу үшін бағдарламаға код енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
42. Барлық оқыту мақсаттары белгілі контекстке байланыстырылмаған және түрлі тақырыптарды оқыту аумағында жүзеге асырылады. Оқыту мақсаттарының мазмұны тек пәндік сипаттағы білім мен біліктілікті беріп қоймай, оларды шынайы практикада қолдануын, АКТ-ны пайдалануды, пәнаралық байланысты жүзеге асыруды, сөйлеу тілінің және коммуникативті дағдыларды дамытуды да қарастырады.
43. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | |||||
Бөлімшелер | 0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып |
1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері); | 1.1.1.1 қоршаған әлемнің кейбір рекшеліктерін білу, таныс бейнелерді, (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) | 3.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашы лығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | 1.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармала рына жауап қайтару | 2.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармала рын сипаттау және оларды өзінің идеясын дамыту үшін қолдану | 3.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетінің өнер шығармаларының ерекшелікте рін анықтау | 4.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларын, қолөнерін, дизайнын меңгеру кезінде ерекшелікте рін анықтап түсіндіру |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру |
1.1.3.1 |
2.1.3.1 |
3.1.3.1 |
4.1.3.1 |
2.1.3.2 |
3.1.3.2 |
4.1.3.2 | |||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашы лық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдар ды білу | 1.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау жоспарын құру |
2.1.4.1 |
3.1.4.1 | 4.1.4.1 алынған білім мен дағдыны қолдана отырып, өзінің жұмыс нәтижелерін жоспарлау және болжау |
2) "Шығармашылық жұмысты құру және дайындау":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | |||||
Бөлімшелер | 0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып |
2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашы лық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
2.3 Дайындау технологиясы |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 |
4.2.3.1 |
0.2.3.2 |
1.2.3.2 |
2.2.3.2 |
3.2.3.2 |
4.2.3.2 | |
0.2.3.3 |
1.2.3.3 |
2.2.3.3 |
3.2.3.3 |
4.2.3.3 | |
0.2.3.4 |
1.2.3.4 |
2.2.3.4 |
3.2.3.4 |
4.2.3.4 | |
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау |
0.2.4.1 |
1.2.4.1 |
2.2.4.1 |
3.2.4.1 |
4.2.4.1 |
3) "Презентация, талдау және бағалау":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
3.1 Презентация |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау |
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
44. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0- сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1- тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.1 өлшеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен қосу, біріктіру | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 0.3.1.1қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
Менің мектебім | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.2.белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 0.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.3 қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашы лық жұмысты аяқтау | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 0.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері); | |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 0.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
3 тоқсан | |||
Саяхат | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері); |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.1 өлшеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен қосу, біріктіру | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 0.3.1.1қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
4 тоқсан | |||
Тағам және сусын | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау; | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.1 өлшеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен қосу, біріктіру | ||
0.2.3.2 белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
0.2.3.3 завершать творческую работу используя простые приемы | |||
0.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 0.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 0.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 0.1.1.1 қоршаған әлемдегі нысаналардың қасиеттерін білу (түсі, пішіні, мөлшері, ерекшеліктері) | |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 0.1.2.1 сурет пен мүсінді мұқият қарау; | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 0.1.3.1 өз әсерлерін айту, досының пікірін тыңдау; өнер шығармаларының, пішіндердің, түстердің кейбіреулерін ұнату; бағалау қатынасын білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 0.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау үшін қажетті матриалдарды білу | ||
2.Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 0.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 0.2.3.1 өлшеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен қосу, біріктіру | ||
0.2.3.2 белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
0.2.3.3 қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
0.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 0.2.4.1 материалдарды, құралдарды пайдалану, шығармашылық жұмысты орындау ережелерін білу | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 0.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Анализ подходов в искусстве | 0.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | ||
3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 0.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | ||
2) 1- сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1- тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 1.1.1.1 қоршаған әлемнің кейбір рекшеліктерін білу, таныс бейнелерді, (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 1.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және белгілі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 1.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау жоспарын құру | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 1.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 1.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 1.3.2.1 шығарма тақырыбы мен жұмысты орындау материалын талқылау | |
Менің мектебім | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 1.1.1.1 қоршаған әлемнің кейбір рекшеліктерін білу, таныс бейнелерді, (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 1.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 1.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 1.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 1.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларына жауап қайтару |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 1.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және белгілі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 1.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 1.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | ||
Бізді қоршаған әлем | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 1.1.1.1 қоршаған әлемнің кейбір рекшеліктерін білу, таныс бейнелерді, (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 1.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 1.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 1.2.3.2 белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 1.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | |
3-тоқсан | |||
Саяхат | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 1.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және белгілі тәсілмен сезімдерін білдіру |
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмыстың материалдары мен орындау техникалары | 1.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 1.2.3.2 белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | ||
1.2.3.3 қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 1.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларына жауап қайтару |
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 1.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | |
1.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация |
1.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым); | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 1.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және белгілі тәсілмен сезімдерін білдіру |
1.4 Жоспарлау | 1.1.4.1 шығармашылық жұмысты орындау жоспарын құру | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 1.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің кейбір визуалді элементтерін қолдану | |
2.3 Дайындау технологиясы | 1.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді қарапайым тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | ||
1.2.3.3 қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 1.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіріп беру | |
Дені саудың - жаны сау | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 1.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларына жауап қайтару |
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы |
1.2.3.2 белгілі материалдардан қарапайым көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 1.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3.Презентация, талдау және бағалау | 3.1.Презентация | 1.3.1.1 қарапайым тәсілмен өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3) 2 - сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпарат жинау | ||
1.4 Жоспарлау | 2.1.4.1 алынған білім негізінде жұмыс үдерісін жоспарлау | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | |
3. Презента ция, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіру және оны жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Менің отбасым және достарым | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 2.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларын сипаттау және оларды өзінің идеясын дамыту үшін қолдану | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 2.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 2.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презента ция, талдау және бағалау | 3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 2.3.2.1 көркем мәнерлеудің негізгі құралдары мен жұмысты орындау материалын айқындау | |
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпарат жинау |
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | |
2.2.3.3 сыртқы көрісін жақсарту үшін қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіру және оны жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Менің туған өлкем | 1. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 2.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3. Презента ция, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 2.3.1.1 негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3 тоқсан | |||
Дені саудың - жаны сау | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 2.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларын сипаттау және оларды өзінің идеясын дамыту үшін қолдану | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.2 белгілі тәсілдермен және материалдардан көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |
2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 2.3.1.1 негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 2.3.2.1 көркем мәнерлеудің негізгі құралдары мен жұмысты орындау материалын айқындау | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 2.1.2.1 ұлттық және әлмдік мәдениетініңөнер шығармаларын сипаттау және оларды өзінің идеясын дамыту үшін қолдану |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 2.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | ||
2.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 2.3.1.1 негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
4 тоқсан | |||
Қоршаған орта | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 2.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің кейбір ерекшеліктерін сипаттай білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру | ||
1.4 Жоспарлау | 2.1.4.1 алынған білім негізінде жұмыс үдерісін жоспарлау | ||
2. Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 2.2.1.1 шығармашылық идеяны қарапайым тәсілмен жеткізу үшін қоршаған әлемнің белгілі визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 2.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы |
2.2.3.3 сыртқы көрісін жақсарту үшін қарапайым тәсілдерді қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау; | ||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 2.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презента ция, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысты түсіндіру және оны жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Саяхат | 1.Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 2.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және түрлі тәсілмен сезімдерін білдіру |
2.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпарат жинау | |||
2.Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 2.2.2.1 қарапайым тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 2.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді түрлі тәсілдермен жинақтау, қосу, біріктіру | ||
2.2.3.2 белгілі тәсілдермен және материалдардан көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 2.3.1.1 негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым) | |
4) 3-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 3.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау | ||
3.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден жинау | |||
1.4 Жоспарлау | 3.1.4.1 алынған білім мен дағдыны қолдана отырып, әрекетін жоспарлау және анықтау | ||
2.Шығарма шылық жұмысты құру және дайындау | 2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 3.2.1.1 шығармашылық идеяны жеткізу үшін қоршаған әлемнің түрлі визуалді элементтерін қолдану | |
2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3.2.2.2 жұмысты орындаудың альтернативті материалдары мен тәсілдерін ұсыну | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 3.3.3.1 шығармашылық жұмысты жақсарту үшін идеяларды ұсыну және түсіндіру | |
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 1. Шығарма шылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 3.1.1.1таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 3.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларының ерекшеліктерін анықтау | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау | ||
2. Шығармашы лық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 3.2.2.1 күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 3.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 3.3.2.1 қолданылатын көркем мәнерлеудің құралдарын және жұмысты орындау техникасын анықтау және салыстыру | |
2 тоқсан | |||
Уақыт | 1. Шығармашы лық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден жинау |
2. Шығармашы лық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | |
3.2.3.3 көркем мәнерлеудің тәсілдері мен құралдарын қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 3.3.3.1 шығармашылық жұмысты жақсарту үшін идеяларды ұсыну және түсіндіру | |
Сәулет | 1. Шығармашы лық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 3.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 3.2.2.1 күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3.2.3.2 түрлі тәсілдермен және материалдардан көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 3.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым | |
3-тоқсан | |||
Өнер | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 3.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 3.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларының ерекшеліктерін анықтау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | |
3.2.3.3 көркем мәнерлеудің тәсілдері мен құралдарын қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
3.Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 3.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 3.3.2.1 қолданылатын көркем мәнерлеудің құралдарын және жұмысты орындау техникасын анықтау және салыстыру | ||
Атақты тұлғалар | 1.Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 3.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларының ерекшеліктерін анықтау |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы |
3.2.2.1 күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 3.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым | |
4 тоқсан | |||
Су-тіршілік көзі | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 3.1.1.1 таныс бейнелер мен пішіндерді оқу кезінде қоршаған әлемнің ерекшеліктерін түсіндіре білу, олардың ұқсастығы мен айырмашылығын ұғына отырып (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау | ||
1.4 Жоспарлау |
3.1.4.1 | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 3.2.1.1 шығармашылық идеяны жеткізу үшін қоршаған әлемнің түрлі визуалді элементтерін қолдану | |
2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 3.2.2.1 күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3.2.3.3 көркем мәнерлеудің тәсілдері мен құралдарын қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 3.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 3.3.3.1 шығармашылық жұмысты жақсарту үшін идеяларды ұсыну және түсіндіру | |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 3.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін негіздей отырып таңдау |
3.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден жинау | |||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 3.2.2.1 күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 3.2.3.1 өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
3.2.3.2 түрлі тәсілдермен және материалдардан көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
3.2.3.4 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 3.3.1.1арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын презентациялау (нобайы, бұйым | |
5) 4-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Қазақстан – менің Отаным | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау | ||
4.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден іріктеу (АКТ қоса) | |||
1.4 Жоспарлау | 4.1.4.1 алынған білім мен дағдыны қолдана отырып, өзінің жұмыс нәтижелерін жоспарлау және болжау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | |
4.2.2.2 жұмысты орындауда және материалдарды қолдануда оңтайлы шешімдерді ұсыну | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысты критерияларға сәйкес бағалау, шығармашылық жұмысты жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Адами құндылықтар | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 4.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларын, қолөнерін, дизайнын меңгеру кезінде ерекшеліктерін анықтап түсіндіру | ||
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 4.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 4.3.2.1 қолданылатын көркем мәнерлеудің құралдарын және жұмысты орындау техникасын салыстыру және түсіндіру | |
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден іріктеу (АКТ қоса) |
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | |
4.2.3.3 көркем мәнерлеудің тәсілдері мен құралдарын қолдана отырып, шығармашылық жұмысты аяқтау (соның ішінде АКТ-ны қолдану) | |||
4.2.3.5 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысты критерияларға сәйкес бағалау, шығармашылық жұмысты жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Мамандықтар әлемі | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
4.2.2.2 жұмысты орындауда және материалдарды қолдануда оңтайлы шешімдерді ұсыну | |||
2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
4.2.3.2 түрлі тәсілдермен және түрлі материалдарды араластыра отырып, көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 4.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын шығармашылық тәсілмен презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 4.1.2.1 ұлттық және әлемдік мәдениетініңөнер шығармаларын, қолөнерін, дизайнын меңгеру кезінде ерекшеліктерін анықтап түсіндіру | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.1 Қоршаған әлемді бейнелеу | 4.2.1.1 шығармашылық идеяны жеткізу үшін қоршаған әлемнің белгілі визуалді композицияларының элементтерін қолдану | |
2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
4.2.3.3 көркем мәнерлеудің тәсілдері мен құралдарын қолдана отырып, шығармашы лық жұмысты аяқтау (соның ішінде АКТ-ны қолдану) | |||
3.Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 4.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын шығармашылық тәсілмен презентациялау (нобайы, бұйым) | |
3.2 Өнердегі тәсілдемені талдау | 4.3.2.1 қолданылатын көркем мәнерлеудің құралдарын және жұмысты орындау техникасын салыстыру және түсіндіру | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.2 Тарихты, мәдениетті және дәстүрді білу және түсіну | 4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау | ||
1.4 Жоспарлау | 4.1.4.1 алынған білім мен дағдыны қолдана отырып, өзінің жұмыс нәтижелерін жоспарлау және болжау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы |
4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.1. Қоршаған әлемді бейнелеу | 4.2.1.1 шығармашылық идеяны жеткізу үшін қоршаған әлемнің белгілі визуалді композицияларының элементтерін қолдану | ||
2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
4.2.3.5 шығармашылық жұмысты жасау кезінде қазақ ұлттық мәдениетінің элементтерін пайдалану | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1. Презентация | 4.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын шығармашылық тәсілмен презентациялау (нобайы, бұйым) | |
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.1 Қоршаған әлемді білу және түсіну | 4.1.1.1 қоршаған әлемнің күрделі бейнелері мен пішіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын, өзара байланысын ұғынуы мен түсіндіре білуі (сызық, түсі, пішіні, фактурасы) |
1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау | ||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
4.2.3.2 түрлі тәсілдермен және түрлі материалдарды араластыра отырып, көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
2.4 Қауіпсіздік техникасын сақтау | 4.2.4.1 қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, материалдарды, құралдарды пайдалану | ||
3.Презентация, талдау және бағалау | 3.3 Жұмысты талқылау және қорғау | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысты критерияларға сәйкес бағалау, шығармашылық жұмысты жақсарту бойынша ұсыныс жасау | |
Болашаққа саяхат | 1. Шығармашылық идеяларды зерттеу және дамыту | 1.3 Сезімдерді жеткізу және шығармашылық идеяларды дамыту | 4.1.3.1 идеяларды шығармашылықпен ұсыну және сезімдерін білдіру, жұмыс тәсілдерін араластыра отырып таңдау |
4.1.3.2 шығармашылық идеяларды дамыту үшін ақпаратты түрлі дереккөзден іріктеу (АКТ қоса) | |||
2. Шығармашылық жұмысты құру және дайындау | 2.2 Шығармашылық жұмысты орындау мен техникасы | 4.2.2.1 едәуір күрделі тәсілдер мен техниканы қолдана отырып, өзі таңдаған құралдар мен материалдарды пайдалану және тәжірибе жүргізу (көркем, табиғи және жасанды) | |
2.3 Дайындау технологиясы | 4.2.3.1 ұтымды тәсілмен өлшеу, белгілеу, қию, пішінін келтіру, белгілі қатардағы матриалдарды және компоненттерді дәлдігін келтіріп жинақтау, қосу, біріктіру | ||
4.2.3.2 түрлі тәсілдермен және түрлі материалдарды араластыра отырып, көлемді пішіндерді жасау (ермексаз, тастама, қағаз материалдары) | |||
3. Презентация, талдау және бағалау | 3.1 Презентация | 4.3.1.1 арнайы терминологияны қолданып негізгі идея мен үдерісті түсіндіре отырып, өз жұмысын шығармашылық тәсілмен презентациялау (нобайы, бұйым) | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 250-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 250-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасында 0-4 сыныптарда "Музыка" пәнін оқыту барысында нашар еститін білім алушылар қол жеткізетін білім, білік, дағды көлемі мен мазмұны анықталды.
3. "Музыка" пәнінің оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру үдерісін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын жасаудың негізгі бағдарлары болып табылады.
4. "Музыка" пәні нашар еститін білім алушыларда адам өмірінің бір бөлігі ретіндегі музыкаға қатысты құндылық қарым-қатынасын қалыптастыруға, базалық музыкалық білім беруге, музыкалық қызметтің біліктері мен түрлерін меңгертуге, музыкалық қызмет барысында өзін шығармашылық тұрғыдан көрсете білу және коммуникация құра алу қабілеттерін қалыптастыруға, ұлттық және жалпы адамзат мәдениетінің құндылықтарына қатысты адамгершілік-эстетикалық қарым-қатынасты тәрбиелеуге бағытталған.
5. Музыка бойынша оқу бағдарламасын әзірлеу барысында білім берудің классикалық негіздері ретінде құндылыққа бағытталған, әрекеттік, тұлғаға бағытталған, коммуникативтік тәсілдер нашар еститін білім алушыларға арналған мектептегі оқу үдерісінің нәтижелерін және білім беру мақсаттарының басымдылық жүйесін нығайту үшін қолданылды әрі оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс берді.
6. "Музыка" пәні бойынша оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын, оқу мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелер көрсетілген. Мазмұндық тұрғыдан алғанда оқу бағдарламалары оқудың және тұлғааралық қатынастың субъектісі ретіндегі нашар еститін білім алушыны тәрбиелеудегі нақты оқу пәнінің үлесін анықтайды.
2-тарау. "Музыка" пәнін оқытудың мақсаттары мен міндеттері
7. Пәнді оқытудың мақсаты – нашар еститін білім алушыларға музыка қызметінің негізгі біліктері мен білімін, өзін шығармашылық тұрғыдан көрсете білу дағдысын және коммуникация тәсілдерін меңгерту, ұлттық және жалпы адамзат мәдениетінің адамгершілік-эстетикалық құндылықтары туралы түсінік қалыптастыру, музыкалық және шығармашылық қабілеттерін дамыту.
8. Пәнді оқытудың міндеттері:
1) шығармашылық қабілеттерін дамыту, білім көкжиегін кеңейту;
2) мұғалімнің орындауындағы және аудио жазбадағы музыканы дыбыс күшейткіштің көмегімен және оның көмегіне жүгінбей қабылдай алу дағдысын дамыту;
3) музыкалық сауаттылық негіздері туралы білім қалыптастыру;
4) музыканың стильдері, жанрлары және көріктеуіш құралдары туралы түсінік қалыптастыру;
5) қазақ дәстүрлі музыкасының және фольклорының, әлем халықтарының музыкалық шығармашылығыныңүздік үлгілерімен, композитор-класиктердің және қазіргі композиторлардың шығармаларыментаныстыру;
6) музыкаға сай дұрыс, үйлесім тапқан, көркем және ритмге сәйкес келетін қимыл, сымбатты мүсін, музыкаға сай қарапайым би композицияларын орындау білігін қалыптастыру;
7) музыка ойнап тұрған кезде әндерді тақпақтау дағдыларын қалыптастыру;
8) фонетикалық ритмиканы және музыканы кең қолдана отырып, дыбыстау білігін бекіту;
9) музыкалық қызмет барысында көркем қабылдауды қалыптастыру;
10) музыкалық қызмет арқылы қоршаған ортаға өз қатынасын көрсете алу қажеттілігін қалыптастыру.
9. 0-4 сыныптардағы "Музыка" оқу пәнін меңгертудің нәтижелері:
1) классикалық, халықтық және қазіргі музыканың тыңдалған шығармаларындағы музыкалық көріктіліктің қол жетімді құралдарын, сипатын, жанрын сөздік формада анықтай алу қабілеті қалыптасты;
2) музыканың көркем және бейнелік функциясы түсіндірілді;
3) шығармалардың атаулары, композиторлардың фамилиялары, музыкалық аспаптардың атаулары туралы білім қалыптасты;
4) халықтық, заманауи және бал билерінің қарапайым композицияларын музыкаға сай эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмге сай орындау, музыкалық-пластикалық импровизацияның элементтерін меңгеру дағдылары қалыптасты;
5) ансамбльдің музыкалық сүйемелдеуімен әндерді эмоционалды, көркем тақпақтау және мелодияның қарқындық-ритмикалық құрылымын, дыбысталу сипатын, динамикалық реңктерді түсінікті тілмен жеткізу кезінде мұғалімнің басшылығы;
6) мұғалім орындаған музыкалық пьесаны немесе әнді ансамбльдік сүйемелдеу кезінде музыканы аспаптарда және ойыншықтарда эмоционалды, көркем және ритмикалық орындау;
7) музыкалық-ритмикалық қызметпен байланысты терминологиялық және тақырыптық лексиканы меңгеру.
10. Бастауыш сыныптардағы "Музыка" пәнінің мазмұны:
1) қазақтың музыка фольклорының, дәстүрлі, классикалық және қазіргі музыканың үздік үлгілерін;
2) музыкалық сауаттылықтың негіздерін;
3) орындауға және практикалық қолдануға арналған музыкалық материалды (композиторлар, халықтық және классикалық музыкалық аспаптар, музыкалық жанрлар мен стильдер туралы мәліметтерді);
4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану арқылы және өзге де музыкалық-шығармашылық тапсырмаларды;
5) өнердің өзге түрлерімен, пәндік салалармен музыканың пәнаралық тоғысуын қамтиды.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
11. Нашар еститін білім алушыларды оқыту келесі дидактикалық ұстанымдарға негізделеді:
1) білім берудің тұлғаға бағытталған тұжырымдамасына ауысуды меңзейтін білім беруді гуманизациялау ұстанымы;
2) нашар еститін білім алушылардың даму деңгейлеріне және ерекшеліктеріне білім берудің бейімділік ұстанымы, мектеп оған сай әртүрлі білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағдар ұстайды; нашар еститін білім алушылардың әртүрлі категорияларына, соның ішінде психикалық дамуы тежелген (бұдан әрі - ПДТ), көру қабілеті нашар білім алушыларға арналған әртүрлі құралдар мен әдістерді қолданады;
3) оқытудың саралау және жеке ұстанымы нашар еститін білім алушыға өзі үшін тиімді оқыту жолын ата-анасымен бірлесіп таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құралдар ұстанымы оқу-тәрбие үдерісіндегі жаңа ұғымдарды, тұжырымдарды, ережелерді қалыптастырудың негізі ретіндегі сезімдік бейнелерді жинастыру, жүйелеу және жинақтау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған, бұл нашар еститін білім алушыларды оқытудың алғашқы сатысындағы заңдылық;
5) ғылым негіздерін ана тілін меңгерумен бірлікте үйрету ұстанымы нашар еститін білім алушының тұлғалық даму барысы, білім берудің бекітілген көлемін білім алушының меңгеруі тілдік даму деңгейімен, ақпаратты сөйлеу арқылы қабылдау, сөйлеу-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейімен байланысты оны дұрыс қолдану мүмкіндігімен анықталатындығымен шарттасады;
6) есту арқылы қабылдауды сөйлеу тілінің дыбыстық жағымен бірлікте дамыту қарқынын күшейту ұстанымы нашар еститін білім алушының өзге тұлғаның өзіне қаратыла айтылған сөзін еркін түсініп, өзгелерге түсінікті, анық сөйлеу қабілетін дамытуға бағытталған;
7) сөйлеу қатынасын дамыту ұстанымы нашар еститін білім алушылардың бірлескен қызметін ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық тәсілдерін жүзеге асыру қажеттілігімен шарттасады және сөйлеу арқылы қатынас жасау қажеттілігін туындататын жағдайларды модельдеуді болжайды. Білім алушыларды қарым-қатынастың әртүрлі тәсілдерін қалыптастыруға арнайы оқу-тәрбие жұмысындағы әлеуметтік әрекеттің формаларын ескере отырып жүзеге асырылады;
8) әрекеттік тәсіл ұстанымы нашар еститін білім алушыларды оқытудың қазіргі жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді, онда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастырудың үдерісі және нашар еститін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзету-дамыту бағыттылығын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады.
12. "Музыка" сабақтарында нашар еститін білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы міндеті – сөйлеуді практикалық меңгерту жүзеге асырылады. Бұл қоршаған ортамен таныстыру бойынша барлық жұмыстың ерекше мазмұнын (лексикалық материалды арнайы таңдау, оны топтастыру, жеке бөліктердің өзара орналасуы мен байланысы) талап етеді.
13. "Музыка" оқу пәнін оқыту бастауыш мектептің оқу бағдарламасындағы "Көркем еңбек", "Айналамен таныстыру", "Дүниетану", "Бейімделген дене шынықтыру", "Қазақ тілі мен әдебиеті", "Түзету ырғағы", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" сияқты өзге пәндермен тығыз байланысты.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
14. "Музыка" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалау жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады.
15. Критериалды бағалау – білім алушылардың оқу-танымдық қабілеттерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін, бастауыш білім берудің мақсаты мен мазмұнына сәйкес бағалау өлшемшарттарымен оқу процесінің барлық қатысушылары (білім алушылар, мектеп әкімшілігі, педагогикалық ұжым, ата-аналар мен басқа да заңды тұлғаларға) алдын-ала таныстырылған нақты анықталған білім алушылардың білім жетістігін салыстыруға негізделген бағалау процесі.
16. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген.
17. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
18. Бастауыш мектепте критериалды бағалау жүйесі қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
19. Қалыптастырушы бағалау- білім алушылардың күнделікті өмірде сабақта және/немесе үйде меңгерілген білім деңгейі мен дағдыларының қалыптасқандығын анықтайтын бағалау және оқытуда білім алушы мен мұғалімнің өзара қарым-қатынасын белсенді жүзеге асырады, білім алушыларға жаңа материалды оқу барысында олардың тапсырманы қаншалықты дұрыс орындағанын және оқытудың мақсаттары мен күтілетін нәтижеге жетуін түсінуге мүмкіндік береді.
20. Жиынтық бағалау - білім деңгейі және тоқсан соңындағы оқу бағдарламасы бөлімдерін аяқтауы бойынша білім алушылардың білімді меңгеруі мен дағдыларының қалыптасу деңгейін анықтайтын бағалау.
5-тарау. "Музыка" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
21. "Музыка" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
22. Есту қабілеті нашар білім алушыларға арналған мектептің дайындық сыныбы (0-сынып) сөйлеу қабілеті дамымай қалған, мектепке дейінгі дайындықтан өтпеген 6-7 жастағы нашар еститін білім алушыларға арналып ұйымдастырылады.
23. 0-1 сыныптарда үшінші тоқсанда қосымша демалыс беріледі. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып, қажетті мектеп жабдықтарымен толықтырылады.
24. Жұмысты әртүрлі формада (жеке, жұптық, топтық) және түрде (ойындар және өзге де белсенді әдістер) жүргізу үшін сыныптағы жиһаз қозғалмалы болады. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерге орын бөлінеді.
25. Есту қабілеті нашар білім алушыларға арналған мектепте білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) оқу процесіндегі өзгерістер, қауіптер туралы ақпарат беретін, жабдықтардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын білдіретін ақпараттың стенділерде баспа кестелері түрінде немесе электронды тасымалдаушыларда берілуі;
2) сабақ кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттың визуалды ақпаратпен (субтитрлар көрсету мүмкіндігі бар мониторлар орнату, монитор көлемі және саны кабинеттің көлемін ескере отырып анықталады) қайталануы;
3) ақпаратты жаңғыртуды тиісті дыбыстық құралдармен қамтамасыз ету.
26. Музыка залы заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сай келетін, білім алушылардың дыбыстық қабылдау қабілетін дамытуға мүмкіндік беретін дыбыс күшейткіш аппаратурамен жабдықталады.
27. Оқу күні бойында және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушы медициналық ұсыныстарды ескере отырып, дыбыстық аппаратты немесе кохлеарлы имплантты пайдаланады. Оқу бөлмелерінде FM-жүйелерді, қуат көздерін, батареяларды сақтауға арналған арнайы орындар дайындалады. Әр оқу сыныбы білім алушыларға арналған компьютерлер тұратын жұмыс орындарымен жабдықталады.
28. Заманауи электр акустикалық, соның ішінде, дыбыс күшейткіш, алыстан жақсы көруге мүмкіндік беретін (үлкен экранға тасымалдау)аппаратураларды пайдалану туралы сөйлеуші тұлғаның хабардар болуы да арнайы талап болып табылады.
29. Оқу пәнінің мазмұны: аталмыш пәннің мазмұнын анықтау үшін музыканы оқыту мақсатының үш бөлімнен және алты бөлімшеден тұратын жүйесі құрылды. 0-4-сыныптардағы музыкалық білімнің мазмұндық желісі білім алушының музыкалық сауаттылық, музыкалық-орындаушылық және шығармашылық қызмет негізін қалыптастыруға бағытталған оқыту мақсатының үш тарауына тәуелді. Оқу бағдарламасының бөлімдерін және бөлімшелерін құру логикасы ақпаратты музыкалық шығарманың табиғатын ұғыну мен түсінудің (музыканы тыңдау және қабылдау, тыңдалған музыканы талдау және жауап беру) негізі ретінде қабылдауға құрылған:
1) "Музыканы тыңдау, талдау және орындау" бөлімі үш бөлімшеден тұрады: "Музыканы тыңдау және талдау", "Музыкалық-орындаушылық қызмет", "Музыкаға негізделген қимыл", "Музыкалық сауаттылық". Оқу мақсаттары: музыкалық сауаттылық негіздері, музыканы тыңдау және талдау дағдылары, алғашқы вокалдық-хор, ритмикалық дағдылар, білім алушыларға арналған музыкалық құралдарда ойнау дағдылары; музыкалық құралдарды пайдалана отырып, қимылды дамыту;
2) "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату" бөлімі сыни ойлауды қалыптастыруға және шығармашылық қабілеттерді дамытуға бағытталған шығармалар үшін материалдарды жинауға және идеяларды талқылауға, дамытуға арналған бөлімшені қамтиды. Аталмыш бөлімшеде музыкадағы АКТ-дың алғашқы дағдыларын қалыптастырумен байланысты оқу мақсаттары қарастырылады;
3) "Тұсаукесер және бағалау" бөлімі білім алушылардың коммуникативтік және сөйлеу дағдыларын музыка мазмұны арқылы қалыптастыруға бағытталған музыкалық-шығармашылық жұмысты көрсетуді және бағалауды болжайды.
30. "Музыка" пәнінің мазмұны:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | ||
2 | Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау |
3 | Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау |
31. Оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану және мониторинг жүргізу үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлімшені білдірсе, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының нөмірі.
32. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Музыканы тыңдау, талдау және орындау":
2-кесте
Бөлімшелер | Білім алушылар: | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 Музыкалық орындаушылық қызмет |
0.1.2.1 әндерді музыканың сүйемелдеуімен тақпақтау (хормен және соло) |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | 3. 1.3.1 би элементтерін, қарапайым композициялық халықтық, бал және заманауи билерді орындау | 4. 1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту |
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 жоғарғы, орта, төменгі регистрлерді, динамиканы, қысқа және ұзын дыбыстарды, қарқынды есту арқылы анықтау |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру |
3.1.4.1 дыбыстың жоғарылығын есту арқылы анықтау және бірінші октава аясындағы ноталарды жазу |
4.1.4.1 қарапайым музыкалық формаларды (шумақ, қайырма), стильдер мен жанрларды анықтау | |
2) "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату":
3-кесте
Бөлімшелер | Білім алушылар: | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар мен жаттығулар | 1.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: әндерді сахналау, ойындар-драмалар, музыкалық ертегілердің үзінділерін сахналау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару |
3) "Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау":
4-кесте
Бөлімшелер | Білім алушылар: | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | 3.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну, өзінің және өзгенің жұмысын бағалау | 4.3.1.1 критерийлерге сәйкес келетін шығармашылық жұмыс ұсыну, бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жасау | |
33. Ұзақ мерзімді жоспар: музыканы оқыту мақсатының аталмыш жүйесі әр сыныптағы музыкалық білім берудің мазмұнының құрамы мен құрылымын, яғни тақырыптық тарауларды және тақырыптарды анықтауға мүмкіндік береді. Әр тоқсанда екі жалғамалы тақырып оқытылады: І тоқсанда 1-2-жалғамалы тақырып, ІІ тоқсанда 3-4-жалғамалы тақырып, ІІІ тоқсанда 5-6-жалғамалы тақырып, ІV тоқсанда 7-8-жалғамалы тақырып. Музыканы оқыту мақсатының жүйесі тақырыптық тараулар мен тақырыптардың мазмұндық аясын анықтайды:
1) 0-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбыстау күшін, қарқынын, регистрлерін, санын, дыбыс көзінің аймағын ажырату |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.1 әндерді музыкалық сүйемелдеумен тақпақтау (хормен және соло) | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту (қайталау), сымбатты мүсін қалыптастыру | ||
Менің мектебім | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбысталу күшін (қатты – төмен) ажырату |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.1 әндерді музыканың сүйемелдеуімен тақпақтау (хормен және соло) | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбыстау күшін, қарқынын, регистрлерін, санын, дыбыс көзінің аймағын ажырату |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.2 дыбысқа еліктеу жаттығулары арқылы өз дауысының биіктігін (регистрін) өзгерту | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар | |
Бізді қоршаған әлем | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбыстау күшін, қарқынын, регистрлерін, санын, дыбыс көзінің аймағын ажырату |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.2 дыбысқа еліктеу жаттығулары арқылы өз дауысының биіктігін (регистрін) өзгерту | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар мен жаттығулар | |
3-тоқсан | |||
Саяхат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбыстау күшін, қарқынын, регистрлерін, санын, дыбыс көзінің аймағын ажырату |
0.1.1.2 ритмдерді ажырата отырып, дыбыстай алу және музыкалық ойыншықтар мен аспаптарда ойнай алу | |||
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.3 дыбысқа еліктеу жаттығулары арқылы өз дауысының күшін өзгерту | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру; | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 0.1.1.1 ритмдерді ажырату және дауысымен, музыкалық ойыншықтар мен құралдар арқылы жаңғырту |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.3 дыбысқа еліктеу жаттығулары арқылы өз дауысының күшін өзгерту | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты келбет қалыптастыру; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар мен жаттығулар | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
0.1.1.1 музыканы мұқият тыңдау, дыбыстау күшін, қарқынын, регистрлерін, санын, дыбыс көзінің аймағын ажырату |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.4 металлофонда, дабылда, барабанда дыбыстаудың ритмін, ұзақтығын, санын жаңғырту | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар мен жаттығулар | |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 0.1.2.4 металлофонда, дабылда, барабанда дыбыстаудың қаттылығын, санын жаңғырту | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл |
0.1.3.1 қимыл дағдыларын дамыту, сымбатты мүсін қалыптастыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 0.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ойындар мен жаттығулар | |
2) 1-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 1.1.1.1 музыкалық шығарманың қарқынын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.2 шулы ұрмалы аспаптарда қарапайым ритмикалық суретті ойнау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) музыкаға сай эмоционалды, көркем орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 жоғарғы, орта және төменгі регистрлерді есту арқылы анықтау; | ||
Менің мектебім | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1. Музыканы тыңдау және талдау | 1.1.1.1 музыкалық шығарманың ритмін анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.3 музыкалық пьесаға немесе әнге ритмикалық аккомпанентті музыкалық ойыншықтарда / аспаптарда ойнау | ||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру ) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 1.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
1.1.1.1 музыкалық шығарманың регистрін анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.1 музыканың сүйемелдеуімен және мұғалімнің басшылығымен әндерді ансамбльде және соло эмоционалды, көркем және анық тақпақтау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 дыбысталу динамикасын есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 1.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: әндерді сахналау | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
Бізді қоршаған әлем | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 1.1.1.1 музыкалық шығарманың динамикасын анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет |
1.1.2.1 музыканың сүйемелдеуімен және мұғалімнің басшылығымен әндерді ансамбльде және соло эмоционалды, көркем және анық тақпақтау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 қысқа және ұзақ дыбыстарды есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 1.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: ойын-драманы сахналау | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
3-тоқсан | |||
Саяхат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
1.1.1.1 музыкалық шығарманың қарқынын, ритмін, регистрін, динамикасын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.1 музыканың сүйемелдеуімен және мұғалімнің басшылығымен әндерді ансамбльде және соло эмоционалды, көркем және анық тақпақтау | ||
1.1.2.2 шулы музыкалық және қазақтың халықтық ұрмалыаспаптарында қарапайым ритмикалық суретті ойнау | |||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 жоғарғы, орта, төменгі регистрлерді, динамиканы, қысқа және ұзақ дыбыстарды, қарқынды есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
1.1.1.1 музыкалық шығарманың қарқынын, ритмін, регистрін, динамикасын анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет |
1.1.2.1 музыканың сүйемелдеуімен және мұғалімнің басшылығымен әндерді ансамбльде және соло эмоционалды, көркем және анық тақпақтау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 жоғарғы, орта, төменгі регистрлерді, динамиканы, қысқа және ұзақ дыбыстарды, қарқынды есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1. Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 1.2.1.1 музыкалық-шығармашылық қызметтің театрландырылған формаларына қатысу: музыкалық ертегілердің үзінділерін сахналау | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.1 музыканың сүйемелдеуімен және мұғалімнің басшылығымен әндерді ансамбльде және соло эмоционалды, көркем және анық тақпақтау |
1.4 Музыкалық сауаттылық |
1.1.4.1 жоғарғы, орта, төменгі регистрлерді, динамиканы, қысқа және ұзын дыбыстарды, қарқынды есту арқылы анықтау | ||
Дені саудың - жаны сау | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
1.1.1.1 музыкалық шығарманың қарқынын, ритмін, регистрін, динамикасын анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет | 1.1.2.2 шулы музыкалық және қазақтың халықтық ұрмалыаспаптарында қарапайым ритмикалық суретті ойнау | ||
1.1.2.3 музыкалық пьесаға немесе әнге ритмикалық аккомпанентті музыкалық ойыншықтарда / құралдарда ойнау | |||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 1.1.3.1 музыканың сүйемелдеуімен негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, шапалақтау, секіру) эмоционалды, көркем, дұрыс және ритмға сай орындау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1. Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 1.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсына білу | |
3) 2-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
2.1.1.1 музыкалық шығармалардың көңіл-күйін анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет | 2.1.2.2 қарқынды сақтай отырып, шулы музыкалық ұрмалы аспаптарда ойнау | ||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
1.4Музыкалық сауаттылық |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығарманың бейнелік мазмұнын жеткізу | |
Менің отбасым және достарым | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
2.1.1.1 музыкалық шығармалардың көріктеуіш құралдарын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
2.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
2.1.1.1 музыкалық терминдерді пайдалана отырып, музыкалық шығармалардың көңіл-күйін және көріктеуіш құралдарын анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет | 2.1.2.2 қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, шулы музыкалық және қазақтың халықтық ұрмалы аспаптарында ойнау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
Менің туған өлкем | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1. Музыканы тыңдау және талдау | 2.1.1.2 визуалды элементтердің және музыкалық ритмикалық қимылдардың көмегімен музыка туралы өз ойлары мен сезімдерін жеткізу |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет | 2.1.2.2 қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, шулы музыкалық және қазақтың халықтық ұрмалы аспаптарында ойнау | ||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
3-тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
2.1.1.1 музыкалық терминдерді пайдалана отырып, музыкалық шығармалардың көңіл-күйін және көріктеуіш құралдарын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
2.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді соло және хормен орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
2.1.4.1 қазақтың халықтық және классикалық музыкалық тембрлерді салыстыру | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
2.1.1.1 музыкалық терминдерді пайдалана отырып, музыкалық шығармалардың көңіл-күйін және көріктеуіш құралдарын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
2.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді соло және хормен орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
Саяхат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 2.1.1.1 музыкалық терминдерді пайдалана отырып, музыкалық шығармалардың көңіл-күйін және көріктеуіш құралдарын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
2.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді соло және хормен орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 2.1.3.1 би және гимнастика жаттығуларын орындау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 2.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының көмегімен жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 2.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну және бағалау | |
4) 3-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 3.1.1.1 музыкалық шығарманың көңіл-күйін анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерд орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1 би элементтерін орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
3.1.4.1 дыбыс жоғарылығын есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығарманың бейнелік мазмұнын жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 3.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну, өзінің және өзгенің жұмысын бағалау | |
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 3.1.1.1 музыкалық шығарманың мазмұнын анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 қарқынды сақтай отырып, музыкалық аспаптардың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1 қарапайым композициялық халық билерін орындау; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
3.1.4.1 дыбыс жоғарылығын есту арқылы анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 3.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну, өзінің және өзгенің жұмысын бағалау | |
2-тоқсан | |||
Уақыт | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығарманың көркем бейнелерін анықтау |
1.2. Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптардың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1 қарапайым композициялық бал билерін орындау | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
3.1.4.1 дыбыстың жоғарылығын есту арқылы анықтау және бірінші октава аясындағы ноталарды жазу | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық қызметтің көмегімен жеткізу | |
Сәулет | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығарманың көркем бейнелерін анықтау |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 3.1.2.2 ансамбль құрамында шулы музыкалық және қазақтың халықтық ұрмалы аспаптарында әртүрлі ритмикалық суреттерді ойнау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 3.3.1.1 өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну, өзінің және өзгенің жұмысын бағалау | |
3-тоқсан | |||
Өнер | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығармалардың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем бейнелерін анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1ициялық заманауи билерді орындау; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
3.1.4.1 дыбыстың жоғарылығын есту арқылы анықтау және бірінші октава аясындағы ноталарды жазу; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1. музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу; | |
Атақты тұлғалар | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығармалардың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем бейнелерін анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1. қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1 би элементтерін, қарапайым композициялық халықтық, бал және заманауи билерді орындау; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу | |
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығармалардың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем бейнелерін анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу | |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
3.1.1.1 музыкалық шығармалардың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем бейнелерін анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
3.1.2.1 қарқын мен ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3. Музыкаға негізделген қимыл | 3.1.3.1 би элементтерін, қарапайым композициялық халықтық, бал және заманауи билерді орындау; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық |
3.1.4.1 дыбыстың жоғарылығын есту арқылы анықтау және бірінші октава аясындағы ноталарды жазу; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 3.2.1.1 музыкалық шығармалардың бейнелік мазмұнын әртүрлі өнердің көріктеуіш құралдарының, музыкалық-пластикалық және сөйлеу қызметінің көмегімен жеткізу; | |
5) 4-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным– Қазақстан | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 4.1.1.1 шығарма стилін (халықтық, классикалық) анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
4.1.2.1 музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді орындау (хормен); | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4.1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | 4.1.4.1 қарапайым музыкалық формаларды (шумақ, қайырма) анықтау; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1. Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 шығармашылық жұмысты ұсына білу | |
Адами құндылықтар | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 4.1.1.2 эпос, жыр, аңыз ұғымдарын ажырату; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
4.1.2.1 қарқынды сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4.1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | 4.1.4.1 қарапайым музыкалық стильдерді анықтау; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 шығармашылық жұмысты критерийлерге сәйкес ұсыну; | |
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 4.1.1.3 шығармадағы көркем бейнені сипаттау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
4.1.2.1 ритмикалық суретті сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4. 1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | 4.1.4.1 музыкалық жанрларды анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 шығармашылық жұмысты ұсыну жәнебағалау; | |
Мамандықтар әлемі | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
4.1.2.1 динамиканы сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашы лық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 шығармашылық жұмысты критерийлерге сәйкес ұсыну, бағалау; | |
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
4.1.1.1 музыкалық шығарманың жанрын ажыратып, стилін (халықтық, классикалық) анықтау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет |
4.1.2.1 қарқын мен ритмикалық суретті, динамиканы сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4.1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | 4.1.4.2 хор түрлерін (білім алушылар, әйелдер, еркектер, аралас) ажырату; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 критерийлерге сәйкес келетін шығармашылық жұмыс ұсыну, бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жасау; | |
Қоршаған ортаны қорғау | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4.1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; |
1.4 Музыкалық сауаттылық |
4.1.4.1 қарапайым музыкалық формаларды (шумақ, қайырма), стильдер мен жанрларды анықтау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1. әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 критерийлерге сәйкес келетін шығармашылық жұмыс ұсыну, бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жасау | |
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 4.1.1.3 шығармадағы көркем бейнені сипаттау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 4.1.2.2 ансамбльдегі партияларды сақтай отырып қазақтың халықтық ұрмалы құралдарында немесе виртуалды музыкалық құралдарда (онлайн синтезаторда) ойнау | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 критерийлерге сәйкес келетін шығармашылық жұмыс ұсыну, бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жасау | |
Болашаққа саяхат | Музыканы тыңдау, талдау және орындау | 1.1 Музыканы тыңдау және талдау | 4.1.1.3 шығармадағы көркем бейнені сипаттау; |
1.2 Музыкалық-орындаушылық қызмет | 4.1.2.1 қарқынды, ритмикалық суретті, динамиканы сақтай отырып, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен әртүрлі сипаттағы әндерді орындау; | ||
1.3 Музыкаға негізделген қимыл | 4.1.3.1 музыкалық-пластикалық импровизацияны дамыту; | ||
1.4 Музыкалық сауаттылық | 4.1.4.2 аспаптар құрамы бойынша халықтық (қазақ, орыс) және симфониялық оркестрлерді ажырату; | ||
Музыкалық-шығармашылық жұмыстарды туындату | 2.1 Шығармашылық идеяларды дамыту және материалдарды жинау | 4.2.1.1 әндер мен әуендер шығару; | |
Музыкалық-шығармашылық жұмыстың тұсаукесері және оны бағалау | 3.1 Музыканың тұсаукесері және оны бағалау | 4.3.1.1 критерийлерге сәйкес келетін шығармашылық жұмыс ұсыну, бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жасау; | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 251-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 251-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруға негізгі бағдарлар болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде естімейтін білім алушының өз бетімен білімге ие болу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға-бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістері қолданылады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу үрдісін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Нақты пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
12. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, білім құмарлылық өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
14. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқыту мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
15. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патроиотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарының негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқы тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын берік тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты: нашар еститін білім алушылардың жеке тұлғасын үйлесімді дамытуға, эстетикалық, адамгершілік тәрбиелеуге, естіп қабылдауын және ауызша сөйлеу тілін дамытуға бағытталған.
17. Пәнді оқытудың міндеттері:
1) музыкалық-ритмикалық қозғалыстарға, биге үйрету;
2) өлеңдерді қабылдауға және айтуға үйрету;
3) муызканы тыңдау дағдыларын дамыту;
4) ауызша сөйлеу тілін естіп қабылдауын дамыту;
5) музыканы қабылдаудың сенсорлы негіздерін қалыптастыру;
6) музыкалық дыбыстардың сипаттамаларын: күші, биіктігі, ұзақтығы және тембрін есту арқылы қабылдау, ажырату, тану және танып білу.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
18. Құндылыққа бағытталған тәсіл:
1) оқытудағы құндылыққа бағытталған тәсіл – ол оқу әрекетін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан ұйымдастыру және жүзеге асыру, нәтижелерге қол жеткізу және пайдаланудың әдісі. Құндылыққа бағытталған оқу процесі білім алушы тұлғасының бойында мақсатты түрде құндылықтар жүйесін қалыптастырады. Құндылықтарға бағытталу – ол тұлғаның өз әрекетінде жетекшілікке жекелеген құндылықтарды таңдап алу (құндылықтарға бағдарлану қабілеттілігі) қабілеттілігі (қасиеті), және оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіну және қабылдау қабілеттілігі. Құндылықтарды жүзеге асыру дегеніміз құндылықтардан шығатын талаптарға сай болу және күнделікті өмірді сол талаптарға бағындыру. Құндылықтардың мәні қоғамда сәтті әрекет ету үшін қажетті ережелерді, дағдыларды, өмір салтын, жүріс-тұрысты қалыптастыруда көрініс табады;
2) құндылықтар – қоғам қолдайтын және адамдардың көпшілігі мойындайтын белгілі нысандардың және құбылыстардың, адамдық қасиеттер мен өзін өзі ұстау ережелерінің тұлғалық және әлеуметтік-мәдени маңыздылығы. Құндылықтар тұлғаны ынталандырудың өте маңызды факторы ретінде жүріс-тұрыс пен іс-әрекеттерді бағдарлайды. "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының құндылықтары орта білім беру құндылықтарының негізі болып табылады. Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық және өмір бойғы білім - орта білім берудің құндылықтары ретінде белгіленеді.
19. Тұлғаға бағытталған тәсіл:
1) тұлғаға бағытталған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, оқу процесінде тұлғаны, оның жеке психикалық және физиологиялық ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен жүріс-тұрыс уәждерін, әлеуетті қабілеттіліктерін ескере отырып үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның шығармашылық қабілеттерін толық ашу.
20. Іс-әрекеттік тәсіл:
1) іс-әрекеттік тәсілдің негізгі мазмұны – білім алушы білімді дайын күйінде алмай, оны өзі табады, өзінің оқу әрекетінің мазмұны мен түрлерін ұғынады, оның ережелер жүйесін түсінеді және қабылдайды, жетілдіруге белсенді қатысады. Ол өз кезегінде білім, оқу біліктері мен дағдыларының және кең ауқымды дағдылардың белсенді әрі сәтті қалыптасуын қамтамасыз етеді. Білім алушылардың оқу әрекеттері келесі басты санаттар бойынша топтастырылған: "біледі", "түсінеді", "талдайды", "жинақтайды", "бағалайды".
21. Сараланған тәсіл:
1) сараланған тәсіл білім алушылардың ерекшеліктерінің негізінде оқу топтарына әр түрлі мүмкіндіктер туғызатын дербес оқу процесі болып табылады. Сараланған тәсілге әр түрлі топтағы білім алушылардың оқу іс-әрекетін арнайы дайындалған құралдар мен қызметті саралау әдістерінің көмегімен ұйымдастыру кіреді. Саралап оқыту жұмысын ұйымдастырудың шарты күрделілігі, танымдық қызығушылығы, мұғалім тарапынан көмек көрсету сипаты жағынан айырмашылығы бар сараланған тапсырмаларды қолдану болып табылады.
22. Коммуникативтік тәсіл:
1) білім берудегі коммуникативтік тәсіл дегеніміз ақпаратты тарату мен жариялауда, білім, білік және дағдылармен алмасуда екіден асатын адамдардың сөйлеу арқылы атқарылатын әрекеттесу процесі. Коммуникативтік тәсіл нәтижесі болып тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі, яғни тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдалана және қатынас жағдайына сай тиімді қатынас жүріс-тұрысын таңдай отырып, түрлі жағдайларда қатынас әрекетінің басқа қатысушыларымен ой бөлісу және алмасу қабілеттілігі болып табылады. Коммуникативтік тәсілге сәйкес ұйымдастырылған оқу процесі қарым-қатынас икемділігін қалыптастыратын тапсырмаларды және шынайы қатынас жағдайларына сай жұмыс режимдері (жұптық және топтық жұмыстарды) енгізіледі.
23. Ортақ тақырыптар негізінде оқыту:
1) "Түзету ырғағы" оқу пәнінің "ортақ тақырыптарының" мазмұны білім алушының жақын аймағынан, яғни оның өз іс-әрекетімен тікелей байланысты тақырыптарды оқудан басталады.
24. Ойын іс-әрекеттері арқылы оқыту:
1) оқыту әдісі ретінде ойын түрін қолдану білім алушылардың танымдық қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді. Музыкалық іс-әрекеттер үрдісінде ойынды қолдану білім алушылардың музыкалық есте сақтау, ассоциативтік-бейнелік және шығармашылық ойлау, есту, ырғақтық, орындаушылық дағдыларын және музыкалық білімдерін дамытуға мүмкіндік береді;
2) оқытудың ойын технологияларының басты элементтері – ойын алдында білім алушыларға нақты оқу мақсаты қойылады; ойын арқылы белгілі педагогикалық нәтижеге қол жеткізу жоспарланады, оқу әрекеті ойын ережелеріне бағынады, оқу материалы ойынның құралы болып табылады. Білім алушылардың сабақтағы ұжымдық іс-әрекетін ұйымдастыруға бағытталған ойын әдісі арқылы, олардың шағын топтың өзге мүшелерінің пікірін сыйлауына, әртүрлі өнімді іс-әрекет негізінде соңғы нәтижені алдын-ала көре білуіне, өзіндік іс-әрекетін жоспарлауына, мақсатқа жету амалдарын таңдауына мүмкіндік беріледі.
25. Көркемдік-музыкалық тәсіл:
1) бастауыш мектеп білім алушыларының жас ерекшеліктеріне сәйкес түрлі музыкалық іс-әрекет (орындаушылық, музыкалық-шығармашылық, коммуникативтік және сөйлеу іс-әрекеті) барысында музыкалық сауат негіздерін қолдану нәтижелеріне қол жеткізуге бағытталған білім алушылардың және білім алушы топтарының оқу-танымдық іс-әрекеттері. Білім алушылардың музыкалық іс-әрекеттері тек сабақтармен ғана шектелмейді, сонымен бірге сабақтан тыс іс-әрекеттермен кіріктірілуі, оның ішінде білім алушылардың түрлі шығармашылық-музыкалық, драмалық үйірмелерге қатысуымен қарастырылады.
26. Берілген тәсілдер:
1) әрбір білім алушының музыкалық білімін одан әрі дамыту мақсатында әрбірінің жеке пікірін құрметтеу және қолданыстағы білімдер мен дағдыларды қолдану маңыздылығын түсіну;
2) арнайы тапсырмалар мен педагогикалық қызмет түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
3) білім алушыларға өмірден алынған мысалдар арқылы мәселелерді шешудің стратегияларын моделдеу;
4) білім алушылардың зерттеу әрекеттері мен белсенді оқуын ынталандыру;
5) білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау және шығармашылық дағдыларын түрлі музыкалық іс-әрекеттерге қатысу арқылы дамыту;
6) білім алушылардың жеке, топтық және ұжымдық жұмыс түрлерін ұйымдастыру;
7) әртүрлі музыкалық іс-әрекет түрлеріне білім алушылардың белсенді қатысуы;
8) білімді өз бетімен іздену уәжін қалыптастыру;
9) "оқыту үшін бағалау" арқылы білім алушылардың білім алуын қолдау;
10) бағалаудың әртүрлі тәсілдерін одан әрі дамыту үшін қолдану;
11) әрбір білім алушының шығармашылық дағдыларын ашу үшін қолайлы орта құру;
12) білім алушыларды белсендіру және ынталандыру мақсатында оқытудың дифференциациясы;
13) пәнаралық кіріктірілуі арқылы жүзеге асырылады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
27. "Түзету ырғағы" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
28. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
29. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
30. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
31. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Түзету ырғағы" бағдарламасы төрт бөлімнен тұрады:
1) музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту;
2) музыканы анықтап, қабылдату;
3) фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру;
4) өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату.
33. Бөлімдер бойынша әр түрлі жаттығулар көлемі белгіленіп, бір жүйеге келтірілген және белгілі бір тақырыпта меңгеретін білім көлемі мен икемділігі, құзыреттілігі көрсетілген. Әр сабақта бағдарламада берілген бөлімдер бойынша ретімен жұмыс түрлері жүргізіліп отырады. Сабақ барысында қазақ сазгерлерінің музыкалық шығармалары орындалып, пайдаланылады. Ескерте кететін жағдай: нашар еститін білім алушыларға барлық жиіліктегі орындалатын шығармаларды қабылдай алады (125Гц-8000 Гц). Сонымен қатар, бағдарламада берілген материалдарды есту кемістіктігі дәрежесіне сәйкес арақашықтықта кабылданады:
1) I- дәрежелі нашар еститін 6 -
2) II дәрежелі нашар еститін 5-
3) III дәрежелі нашар еститін
34. "Түзету ырғағы" сабағында қажетті құралдармен, музыкалық аспаптармен, магнитофон, кассета, дискілермен (күйтабақтармен) жабдықтап, жаттығу барысында қолданылатын гимнастикалық құралдар (шеңберлер, шарлар, жалаушалар, доптар, жіптер, гимнастикалық таяқшалармен) және шулы ойыншықтармен қамтамасыз етіледі. "Түзету ырғағы" сабағын арнайы қосымша музыкалық білімі бар сурдопедагог жүргізеді. Сабаққа білім алушылар спорт киімдерін киіп қатысады.
35. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
36. "Түзету ырғағы" бағдарламасы әр түрлі коррекциялық жұмыс түрлерін қамтиды: музыканы тыңдап-ажыратып айту, музыка арқылы негізгі қимылдарды үйрену, өлеңді, әнді мәнерлеп айтуды үйрену, фонетикалық ырғақ жаттығуларын пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру, сөздік материалдарды қабылдау, сөйлеу тіліне қойылатын талаптарды орындау.
37. "Түзету ырғағы" кабинеті сабақтарды өткізуге ыңғайлы және білім алушылардың кіші және үлкен топтарда еркін жұмысын қамтамасыз ету үшін жылжымалы үстелдер мен орындықтары бар үлкен бөлме қарастырылады. Кабинеттегі жиһаздың орналасуы білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай болады.
1-кесте
№ | Оқу мақсаттары жүйесінің бөлімдері | Оқу мақсаттары жүйесінің бөлімшелері |
1 | Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту | 1.1 сапқа тұруды меңгеру |
1.2 музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | ||
1.3 қарапайым би қимылдарын үйрену | ||
1.4 музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | ||
2 | Музыканы анықтап, қабылдату | 2.1 есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып тану (басы, аяғы және тағы сол сияқты) |
2.2 есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | ||
2.3 музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | ||
2.4 қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | ||
3 | Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру | 3.1 сөздік тынысты дұрыс қолдану |
3.2 сөздік материалды түсініп, қабылдау | ||
3.3 ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | ||
3.4 сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | ||
4 | Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату | 4.1 негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну |
4.2 музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | ||
4.3 ән айту | ||
4.4 өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау |
38. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 1.2.1.1 "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
39. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту":
2-кесте
Білім алушылар: | |||||
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1.1 Сапқа тұруды меңгеру |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
0.1.1.2 |
1.1.1.2 |
2.1.1.2 |
3.1.1.2 |
4.1.1.2 | |
0.1.1.3 |
1.1.1.3 |
2.1.1.3 |
3.1.1.3 |
4.1.1.3 | |
0.1.1.4 |
1.1.1.4 |
2.1.1.4 |
3.1.1.4 |
4.1.1.4 | |
0.1.1.5 |
1.1.1.5 |
2.1.1.5 |
3.1.1.5 |
4.1.1.5 | |
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
0.1.2.2 |
1.1.2.2 |
2.1.2.2 |
3.1.2.2 |
4.1.2.2 | |
0.1.2.3 аяқты тік ұстап, жанға, артқа көтеру, аяқтың ұшына көтерілу | 1.1.2.3 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | 2.1.2.3 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | 3.1.2.3 келбетті түзеуге арналған жаттығуларды орындау: тізеге отыруды еденге бүйірінен отыру қалпына ауыстыру Қайта бастапқы қалпына (позицияға) келу | 4.1.2.3 заманауи музыканы тыңдап, ырғақты-гимнастикалық жаттығулар жиынтығын орындау | |
0.1.2.4 жүрелеп отыруды орындау, денені алға-артқа қозғау | 1.1.2.4 бір қолмен ұсталып, аяқты көтеру, жартылай отыруды орындау | 2.1.2.4 қолдың білектеріне арналған жаттығулар: білектерді сілкілеу, айналдыру, айқастыру саусақтарды қосып-ажырату | 3.1.2.4 дұрыс келбетті қалып-тастыруға арналған жаттығуларды орындау: аяқты алға созып, денені алға-артқа қозғау. Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жату | 4.1.2.4 босаңсу жаттығуларын орындау: бір-бірінің қолдарынан ұстап, шеңбер құрып, тербетіліп тұру | |
3.1.2.5 жұп, топ болып әсем жүру, жүгіру, бір-бірімен ауысу әдістерін орындау | 4.1.2.5 дұрыс келбетті қалыптастыруға арналған жаттығуларды орындау: отырып, аяқты кезек сермеп, тізені кезекпен бүгіп, жату қалпына ауысу. Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу | ||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену |
0.1.3.1 |
1.1.3.1 |
2.1.3.1 |
3.1.3.1 |
4.1.3.1 |
0.1.3.2 |
1.1.3.2 |
2.1.3.2 |
3.1.3.2 |
4.1.3.2 | |
0.1.3.3 "бүйірлік галоп" қимылдарын орындау | 1.1.3.3 "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | 2.1.3.3 "полька биінің" жүрісін орындау | 3.1.3.3 билерді орындау "Казақ биі" (Ш. Калдаяқов) "Матрос биі" ("Яблочко") | 4.1.3.3 орыс биінің негізгі элементтерін өз бетімен орындау (5 элемент) | |
0.1.3.4 музыка ырғағымен қазақ, орыс, басқа ұлт халық билерін орындау ("Қара жорға", орыс биі, полька) | 1.1.3.4 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау; оң иықтан айналу арқылы қолмен байсалды қимылдарды орындау. Үлгі бойынша билеу: "Шөжелерім", "Қонжық биі", "полька" | 2.1.3.4 "Қамажай" қазақ биінің қимылдарын орындау (толқын, кесе) | 3.1.3.4 "Дробушечка", "Ковы-рялочка" орыс биінің қимылдарын орындау. Қарапайым би композицияларын орындау: "Хоровод с платочками" |
4.1.3.4 дүниежүзі халықтарының билерінің негізгі элементтерін өз бетімен орындау | |
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 0.1.4.1 "Сақина тастау", "Ақ қаздар", "Кім артық?" |
1.1.4.1 |
2.1.4.1 | 3.1.4.1 "Орамал тастау", (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) | 4.1.4.1 "Ақ сандық, көк сандық" (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) |
2) "Музыканы анықтап, қабылдату":
3-кесте
Білім алушылар: | |||||
Бөлімшелер | 0- сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып тану (басы, аяғы және тағы сол сияқты) | 0.2.1.1 музыканың басын, аяғын қабылдап, ажырату | 1.2.1.1 марш ырғағын есту арқылы қабылдап, жаттығуларды орындай алу | 2.2.1.1 берілген 4-6 музыка шығармаларының үзінділерін есту арқылы ажырату | 3.2.1.1 әуеннің ырғақты суретін қабылдап, қол шапалақтау арқылы орындау (сүйемелдеумен) | 4.2.1.1 симфониялық оркестр мен халық аспаптардың дыбыстарын (әуендерін) есту арқылы қабылдап, ажырату |
2.2.1.2 нота ұзақтықта-рын және паузаларды (екілік, төрттік,) естіп, анықтау | 3.2.1.2 әр түрлі музыкалық формаларды естіп, ажырату | 4.2.1.2 қазақ халқының және басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | |||
2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 0.2.2.1 тыңдалған музыкалық шығарманың ырғақ, екпін динамика-сын анықтау | 1.2.2.1 тыңдалған музыкалық шығарманың ырғақ, екпін динамикасын анықтау | 2.2.2.1 есту арқылы қабылдап, әр бөлімнің ауысуын қимыл-әрекетімен көрсетіп, ажырату | 3.2.2.1 есту арқылы музыканың темпін, регистрін ажырату | 4.2.2.1 жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, қысқа, ұзақ дыбыстар, биіктігін естіп анықтау |
2.2.2.2 есту арқылы графикалық сызба негізінде өлең әуендерін қабылдап, ажырату | 3.2.2.2 музыкалық аспаптарды: фортепиано, баян, маракасы, румба дыбыстарын ажыратып, қабылдау | 4.2.2.2 қазақ, орыс халық әндері негізінде вокалды-инструменталды орындауды есту арқылы ажырату | |||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 0.2.3.1 музыкалық шығар-малардан үзінділерді қабылдау | 1.2.3.1 берілген пьесаларды тыңдап, музыкалық сипатын ажыратып, табу (көңілді пьеса, мұңлы пьеса) | 2.2.3.1 берілген пьесаларды тыңдап, музыкалық сипатын ажыратып, табу (көңілді, мұңлы, байсалды пьеса) | 3.2.3.1 бір әуеннің үзінділерін тыңдап, қарапайым музыкалық формаларды (шумақ, қайырма қабылдап, анықтау | 4.2.3.1 есту арқылы музыкалық пьеса мен әндердің бөлімдерін қабылдау (шумақ, қайырма, әуеннің басы) |
1.2.3.2 музыкалық терминдерді қолдана отырып, тыңдалған музыкалық шығарманың жанрын, ырғағын ажырату (марш, өлең, би) | 2.2.3.2 музыкалық терминдерді қолдана отырып, тыңдалған музыкалық шығарманың жанрын, ырғағын ажырату | 3.2.3.2 музыкалық шығарманы тыңдап, сипатын анықтап, ажырату | 4.2.3.2 музыкалық шығар-маларды тыңдап, сипатын ажырату | ||
2.2.3.3 жеке дауыспен орындау мен хордың орындауын ажырату | 3.2.3.3 вокалды-инструменталды музыканы тыңдап, жеке дауыс пен аспаптардың дыбысталуын ажырату | 4.2.3.3 симфониялық оркестрдегі аспаптардың дауысын тыңдап, ажырату | |||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 0.2.4.1 қарапайым ырғақты тыңдап, қабылдау. Қабылда-ған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнау | 1.2.4.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | 2.2.4.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба, сылдырмақта орындау: "Полька" (муз. М. Глинка) "Марш" (муз. Е. Брусилов-ский) | 3.2.4.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен шағын қарапайым шығармаларды орындау "Балдырған әні" (Н. Жанаев, Б. Дәлден-баев) | 4.2.4.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, әуенді халық әндерін орындау (ксилофон флейта, металлофон, гармоника) орындау |
3) "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру":
4-кесте
Білім алушылар: | |||||
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 0.3.1.1 бір тыныста дауыстыларды (а, о, у, ы, э, и) есту арқылы қабылдап, айту | 1.3.1.1 дауысты дыбыстар (а, о, у, ы, э, и) мен дифтонгтарды (ю, я, е) ұзақ, қысқа айту | 2.3.1.1 дауыстыларды (8-10 сек) созып, ызың дауыссыздарды дұрыс айту | 3.3.1.1 жабысыңқы дауссыздар мен ызың дауыссыздарды саралап жіктеп айту | 4.3.1.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен айту |
0.3.1.2 Дауыссыз дыбыстарды(п, т, к, ф, м, б) дұрыс айту | 1.3.1.2 дауысты дыбыстармендауыссыздарды мұрын жолды, ауыз қуысты, етіп саралап жіктеп, дұрыс айту | 2.3.1.2 сөз бен сөз тіркестерде ысқырық, ызың дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп, айту | 3.3.1.2 буын тізбегін (күрделендіре) бір тыныста айту | 4.3.1.2 берілген сөздік материалды ұтымды жолмен бір тыныста анық айту | |
0.3.1.3 тыныс жаттығуларын орындау: 5-7 (папопу, папопупе) буынды бір тыныста айтып, ырғақты шапалақтау | 1.3.1.3 тынысты тиімді пайдалану, дауысты дыбыстарға дауысты көтеріп-түсіру жаттығулары |
2.3.1.3 қысқа сөздерді, сөз тіркестерді | 3.3.1.3 қысқа сөздерді, сөз тіркестерді (10-12 буын) бөлмей, тұтас айту | 4.3.1.3 өз бетімен сөз тіркестерін бір тыныста айту (12-14 буынды) | |
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 0.3.2.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен, қалыпты тембр сақтай отырып, көңіл-күймен айта білу | 1.3.2.1 сөздік материалды түсініп, үлгі бойынша немесе өз бетімен сөйлемдерді құрастырып, өз тілінде пайдалану | 2.3.2.1 оқу ұйымдастыруына байланысты қолданылатын сөздік материалды есту арқылы қабылдау | 3.3.2.1 сабаққа қатысты күнделікті қолданылатын сөз тіркестер мен сөйлем-дерді анық, тұтас, бөлмей айту | 4.3.2.1 берілген сөздік материалдың мағынасын түсініп, есту арқылы қабылдап, айту |
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 | 3.3.3.1 біртіндеп дауыс үнін қосып, түсіру (жоғары үннен-орташа үнге дейін немесе керісінше) | 4.3.3.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрамын сақтай білу |
1.3.3.2 |
2.3.3.2 |
3.3.3.2 |
4.3.3.2 | ||
2.3.3.3 әртүрлі интонацияны есту арқылы қабылдап, айта білу | 3.3.3.3 2-5 күрделі тіркестерде екпінді сөйлеу тілінде сақтай білу | 4.3.3.3 сөйлеу тілінде интонациялардың түрлерін келтіріп, айта алу | |||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.3.4.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | 1.3.4.1 үлгі бойынша немесе еліктеу бойынша дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (4-6 күрделі сөздерде) | 2.3.4.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | 3.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әр түрлі сөйлемдерде сақтай білу | 4.3.4.1 логикалық және синтагма-лық екпінді сөз тіркестері ажыратып, айта білу |
0.3.4.2 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерін сақтай білу (еліктеу немесе үлгі бойынша) | 1.3.4.2 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде сақтай білу (кідіріс сақтау арқылы) | 2.3.4.2 мелодиялық контурды сақтай отырып, логикалық екпінді сөз тіркестерде ажыратып, айта білу | 3.3.4.2 мелодиялық контурды сақтай отырып, логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде ажыратып, айта білу | 4.3.4.2 сөз тіркестердегі ауыспалы акцентті сақтап, айта алу | |
4) "Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату":
5-кесте
Білім алушылар: | |||||
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.4.1.1 екпіні, динамикасы және әртүрлі ырғақтық суреттеме-лерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп сақтай білу | 1.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | 2.4.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | 3.4.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | 4.4.1.1 есту арқылы музыкалық шығарманың үзіндісін қабылдап, қол қимылымен дұрыс көрсете алу |
1.4.1.2 1-октава ішіндегі жоғарғы дыбысты қол қимылымен көрсете білу |
2.4.1.2 | 3.4.1.2 екпінді тактты қол қимылымен көрсете білу | 4.4.1.2 әннің әуенін келтіре алып, ұжыммен дирижерлей білу | ||
4.2 Музыканың сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 0.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін айту | 1.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін айту | 2.4.2.1 көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін бірігіп айту | 3.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін бірігіп айту | 4.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл- күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін бірігіп айту |
3.4.2.2 |
4.4.2.2 | ||||
4.3 Ән айту |
0.4.3.1 |
1.4.3.1 |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
1.4.3.2 "Баспалдақ" ойыны дауысты жоғары-төмен келтіре білу | 3.4.3.2 1-2 октава диапозонында әндерді орындап, әннің мінезде-месін анықтай білу | 4.4.3.2 орындаған әндердің мелодияның ырғақты суреттемесін динамикалық жағын сипаттай алу | |||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 0.4.4.1 қарапайым ырғақты суреттемелерінен тұратын шығарманы есту арқылы қабылдау | 1.4.4.1 ырғақты суреттемелері (төрттік, сегіздік) ұзақтықтан тұратын шығарманы есту арқылы қабылдап, ән айта алу | 2.4.4.1 "Бауырсақ" музыкалық ертегінің сюжетін, әр кейіпкердің мінезіне қарай қимыл жасай алу | 3.4.4.1 "Алдар көсе" ертегісін қазақ халық музыкалық шығармамен байланыс-тырып, қысқаша қойылым жасау | 4.4.4.1 өз бетімен ертегіні таңдап, қысқаша қойылым жасау |
40. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0- сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
1-тоқсан | ||||||||
Өзім туралы | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 0.1.1.1 музыка ырғағына сай тыңдап, жүрудің қарапайым түрлерін орындау | |||||
0.1.1.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 0.1.2.1 кеудені оңға-солға бұру, басты оңға-солға жай айналдырып бұру | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 0.1.3.1 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау, бір-бірден немесе жұппен айналу | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 0.1.4.1 "Сақина тастау" | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып, тану | 0.2.1.1 музыканың басын, аяғын қабылдап, ажырату | ||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 0.3.1.1 бір тыныста дауыстыларды (а, о, у, ы, э, и) есту арқылы қабылдап, айту | ||||||
0.3.1.2 дауыссыз дыбыстарды (п, т, к, ф, м, б) дұрыс айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 0.3.2.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен, қалыпты тембр сақтай отырып, көңіл-күймен айта білу | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 0.3.3.1 есту арқылы сөздерді, сөз тіркестерін қабылдап, бір тыныста, жеке айту | |||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.3.4.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.4.1.1 екпіні, динамикасы және әртүрлі ырғақтық суреттемелерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп, сақтай білу | ||||||
2-тоқсан | ||||||||
Менің отбасым және достарым | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 0.1.1.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан жеңіл ырғақты жүгіру | |||||
0.1.1.3 сапқа тұруды орындау: бір, екі, үш қатарға тұру. | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 0.1.2.2 екі қолды желкеге ұстап жоғары созылу, иыққа қойып, шынтақты айналдыру қолды кеуде алдына ұстап тік тұрып, кеудені оңға, солға бұрып артқа серпу; екі жаққа көтеріп, алға, артқа айналдыру | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 0.1.3.2 қол ұстасып айналу жүрісін орындау | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 0.1.4.1 "Ақ қаздар" ойыны | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 0.2.2.1 тыңдалған музыкалық шығарманың ырғақ, екпін динамикасын анықтау | ||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 0.2.4.1 қарапайым ырғақты тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспап-тарда ойнау | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыла-рын қалыптас-тыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 0.3.1.3 тыныс жаттығуларын орындау: 5-7 (папопу, папопупе) буынды бір тыныста айтып, ырғақты шапалақтау | ||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 0.3.2.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен,қалыпты тембр сақтай отырып, көңіл-күймен айта білу | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 0.3.3.1 есту арқылы сөздерді, сөз тіркестерін қабылдап, бір тыныста, жеке айту | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылда-ту" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.4.1.1 екпіні, динамикасы және әртүрлі ырғақтық суреттемелерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп, сақтай білу | ||||||
3-тоқсан | ||||||||
Саяхат | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 0.1.1.3 сапқа тұруды орындау:бір, екі, үш қатарға тұру | |||||
0.1.1.4 өз жұбын тауып, қимылдарды жұппен тұрып орындау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 0.1.2.3 аяқты тік ұстап, жанға, артқа көтеру, аяқтың ұшына көтерілу | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 0.1.3.2 қол ұстасып айналу жүрісін орындау | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 0.1.4.1 "Кім артық?" | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 0.2.3.1 музыкалық шығармалардан үзінділерді қабылдау | ||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптар-да ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 0.2.4.1 қарапайым ырғақты тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнау | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалып-тастыру" | 3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 0.3.2.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен, қалыпты тембр сақтай отырып, көңіл-күймен айта білу | ||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.3.4.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 0.4.1.1 екпіні, динамикасы және әртүрлі ырғақтық суреттеме-лерін (төрттік, сегіздік ұзақтылықты) түсініп сақтай білу | ||||||
4.2 Музыканың сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 0.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін айту | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 0.4.4.1 қарапайым ырғақты суреттемелерінен тұратын шығарманы есту арқылы қабылдау | |||||||
4-тоқсан | ||||||||
Тағам және сусын | "Музыкалық-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 0.1.1.4 өз жұбын тауып, қимылдарды жұппен тұрып орындау | |||||
0.1.1.5 қозғалыс темпін өзгерту мұғалімнің нұсқауымен тоқтау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
0.1.2.3 аяқты тік ұстап, жанға, артқа көтеру, аяқтың ұшына көтерілу | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 0.1.3.3 "бүйірлік галоп" қимылдарын орындау | |||||||
0.1.3.4 музыка ырғағымен қазақ, орыс, басқа ұлт халық билерін орындау ("Қара жорға", орыс биі, полька) | ||||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 0.2.3.1 музыкалық шығармалардан үзінділерді қабылдау | ||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 0.2.4.1 қарапайым ырғақты тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнау | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 0.3.4.1 екпінді дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (2-3 күрделі сөздерде) | ||||||
0.3.4.2 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерін сақтай білу | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.2 Музыканың сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 0.4.2.1 музыканың сүйемлдеуімен көңіл- күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін айту | ||||||
4.3 Ән айту | 0.4.3.1 қазақ, орыс халық қысқа өлеңдерін айту | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашы-лық іс-әрекет жасау | 0.4.4.1 қарапайым ырғақты суреттемелерінен тұратын шығарманы есту арқылы қабылдау | |||||||
2) 1-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
1-тоқсан | ||||||||
Өзім туралы | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру |
1.1.1.1 музыка ырғағына сай, жүрудің әр түрін орындау | |||||
1.1.1.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 1.1.2.1 музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығуларды орындау: басты оңға-солға бұру, жартылай отыру | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 1.1.3.1 қазақ, орыс билерінде кездесетін қимылдарды орындау | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (каз. хал. әні), "Стукалка" (укр. хал. әні) "Балықтар мен балықшы" (орыс хал. әні) "Поезд" (Қазақстан халық әндері) | |||||||
Менің мектебім | "Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып, тану | 1.2.1.1 марш ырғағын есту арқылы қабылдап, жаттығуларды орындай алу | |||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптас-тыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 1.3.1.1 дауысты дыбыстар (а, о, у, ы, э, и) мен дифтонгтарды (ю, я, е) ұзақ, қысқа айту | ||||||
1.3.1.2 дауысты дыбыстар мен дауыссыздарды мұрын жолды, ауыз қуысты етіп саралап жіктеп, дұрыс айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 1.3.2.1 сөздік материалды түсініп, үлгі бойынша немесе өз бетімен сөйлемдерді құрастырып, өз тілінде пайдалану | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту |
1.3.3.1 қалыпты, биік, төмен тембірін есту арқылы қабылдап, ажырату | |||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 1.3.4.1 үлгі бойынша немесе еліктеу бойынша дауыстыны буын тізбегінде ажыратып, айту (4-6 күрделі сөздерде) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну |
1.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | ||||||
2-тоқсан | ||||||||
Менің отбасым және достарым | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 1.1.1.2 аяқтың ұшымен, бір-бірінің артынан, жеңіл ырғақты жүгіру (музыканың басын, аяғын анықтау) | |||||
1.1.1.3 сапқа тұруды орындау: бір, екі, үш қатарға тұру. шеңбер құрып тұру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 1.1.2.2 қолды иыққа қойып, алға, артқа айналдыру, қолды екі жаққа созып, кеудені оң-солға иілу | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 1.1.3.2 қол ұстасып жүріп айналуды орындау | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (каз. хал. әні), "Стукалка" (укр. хал. әні) "Балықтар мен балықшы" (орыс хал. әні) "Поезд" (Қазақстан халық әндері) | |||||||
Бізді қоршаған әлем | "Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 1.2.2.1 тыңдалған музыкалық шығарманың ырғақ, екпін динамикасын анықтау | |||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 1.2.3.1 берілген пьесаларды тыңдап, музыкалық сипатын ажыратып, табу (көңілді пьеса, мұңлы пьеса) | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптас-тыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 1.3.1.1 дауысты дыбыстар (а, о, у, ы, э, и) мен дифтонгтарды (ю, я, е) ұзақ, қысқа айту | ||||||
1.3.1.2 дауысты дыбыстармен дауыссыздарды мұрын жолды, ауыз қуысты, етіп саралап жіктеп, дұрыс айту | ||||||||
1.3.1.3 тынысты тиімді пайдалану, дауысты дыбыстарға дауысты көтеріп-түсіру жаттығулары | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 1.3.2.1 сөздік материалды түсініп, үлгі бойынша немесе өз бетімен сөйлемдерді құрастырып, өз тілінде пайдалану | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 1.3.3.1 қалыпты, биік, төмен тембірін есту арқылы қабылдап, ажырату | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 1.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | ||||||
3-тоқсан | ||||||||
Саяхат | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 1.1.1.3 сапқа тұруды орындау: бір, екі, үш қатарға тұру. шеңбер құрып тұру | |||||
1.1.1.4 өз жұбын тауып, қимылдарды жұппен тұрып орындау. Бөлменің кеңістігін дұрыс пайдалану | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 1.1.2.3 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: саусақтың ұшына тұру, аяқтың ұшы мен өкшеге қою | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 1.1.3.3 "галоп" биінің негізгі жүрістерін орындау | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 1.2.3.2 музыкалық терминдерді қолдана отырып, тыңдалған музыкалық шығарманың жанрын, ырғағын ажырату (марш, өлең, би) | ||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 1.2.4.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыла-рын қалып-тастыру" | 3.3 Ырғақты-интонация-лық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 1.3.3.1 қалыпты, биік, төмен тембірін есту арқылы қабылдап, ажырату | ||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 1.3.4.2 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде сақтай білу (кідіріс сақтау арқылы) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.2 Музыканың сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 1.4.2.1 музыканың сүйемлдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін айту | ||||||
4.3 Ән айту | 1.4.3.1 бір тыныста 6-7 дыбыстарды әндетіп айту, музыкалық әсемдеуді жасай білу (халық әндерінің мелодикасымен) | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 1.4.4.1 ырғақты суреттемелері (төрттік, сегіздік) ұзақтықтан тұратын шығарманы есту арқылы қабылдап, ән айта алу | |||||||
4-тоқсан | ||||||||
Тағам және сусын | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 1.1.1.4 өз жұбын тауып, қимылдарды жұппен тұрып орындау. Бөлменің кеңістігін дұрыс пайдалану | |||||
1.1.1.5 қозғалыс темпін өзгерту мұғалімнің нұсқауымен тоқтау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 1.1.2.4 бір қолмен ұсталып, аяқты көтеру, жартылай отыруды орындау | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 1.1.3.4 аяқпен тапылдату жаттығуларын орындау; оң иықтан айналу арқылы қолмен байсалды қимылдарды орындау Үлгі бойынша билеу: "Шөжелерім", "Қонжық биі", "полька" | |||||||
Дені саудың – жаны сау | "Музыканы анықтап, қабылдату": | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 1.2.3.2 музыкалық терминдерді қолдана отырып, тыңдалған музыкалық шығарманың жанрын, ырғағын ажырату (марш, өлең, би) | |||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 1.2.4.1 қарапайым марш ырғағын тыңдап, қабылдау. Қабылдаған ырғақты музыкалық шулы аспаптарда ойнап, сүйемелдеу | |||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 1.3.4.2 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде сақтай білу (кідіріс сақтау арқылы) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.3 Ән айту | 1.4.3.2 "Баспалдақ" ойыны. Дауысты жоғары-төмен келтіре білу | ||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашы-лық іс-әрекет жасау | 1.4.4.1 ырғақты суреттемелері (төрттік, сегіздік) ұзақтықтан тұратын шығарманы есту арқылы қабылдап, ән айта алу | |||||||
3) 2-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
1-тоқсан | ||||||||
Өзім туралы | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 2.1.1.1 музыка ырғағына сай жүрудің әр түрін орындау | |||||
2.1.1.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 2.1.2.1 басты айналдырып бұру, белді айналдыру жаттығуларын орындау | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 2.1.3.1 аяқпен тапылдату жүрісін орындау, аяқты өкшеге қойып, секіру | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату |
2.1.4.1 "Мысық пен тышқандар" | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып, тану | 2.2.1.1 берілген 4-6 музыка шығармаларының үзінділерін есту арқылы ажырату | ||||||
Менің отбасым және достарым | "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 2.3.1.1 дауыстыларды (8-10 сек) созып, ызың дауыссыздарды дұрыс айту | |||||
2.3.1.2 сөз бен сөз тіркестерде ысқырық, ызың дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп, айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 2.3.2.1 оқу ұйымдастыруына байланысты қолданылатын сөздік материалды есту арқылы қабылдау | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 2.3.3.1 дауысты біртіндеп қосып, айту: (ақырын-қатты-өте қатты) | |||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 2.3.4.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 2.4.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | ||||||
2-тоқсан | ||||||||
Менің мектебім | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 2.1.1.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | |||||
2.1.1.3 музыка ырғағымен жүгірудің негізгі түрлерін орындау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 2.1.2.2 мойын бұлшық етін дамытуға арналған жаттығуларын орындау. Басты айналдыру, алдыға-артқа, оңға-солға бұру (отырып, тұрып жаттығу жасау) | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 2.1.3.1 аяқпен тапылдату жүрісін орындау, аяқты өкшеге қойып, секіру | |||||||
2.1.3.2 жолақпен айналуды орындау | ||||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | "Аңшылар мен қояндар" ("Ақсақ құлан" күйі) | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылда-ту" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып тану (басы, аяғы және тағы сол сияқты) | 2.2.1.2 нота ұзақтықтарын және паузаларды (екілік,төрттік,) естіп, анықтау | ||||||
2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 2.2.2.1 есту арқылы қабылдап,әр бөлімнің ауысуын қимыл-әрекетімен көрсетіп, ажырату | |||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 2.2.3.1 берілген пьесаларды тыңдап, музыкалық сипатын ажыратып, табу (көңілді, мұңлы, байсалды пьеса) | |||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау |
2.2.4.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба,сылдырмақта орындау: | |||||||
Менің туған өлкем | "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану |
2.3.1.2 сөз бен сөз тіркестерде ысқырық, ызың дауыссыз дыбыстарды саралап жіктеп, айту | |||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 2.3.2.1 оқу ұйымдастыруына байланысты қолданылатын сөздік материалды есту арқылы қабылдау | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 2.3.3.2 қол қимылына қарап, дауысты өзгерте білу, өз бетімен дауысты өзгерте алу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 2.4.1.2 1-2 октава ішіндегі жоғарғы 2-3 дыбысты қол қимылымен көрсете білу | ||||||
3-тоқсан | ||||||||
Дені саудың – жаны сау | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 2.1.1.3 музыка ырғағымен жүгірудің негізгі түрлерін орындау | |||||
2.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау (тұру, ауысып тұру) | ||||||||
2.1.1.5 жалау, гүл ұстап жұппен бірінің артынан бірі жүру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 2.1.2.3 аяқтың бұлшық еттеріне арналған жаттығуларды орындау: аяқтың ұшын алға, жанға созу, аяқтың ұшына жартылай отыру | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 2.1.3.2 жолақпен айналуды орындау | |||||||
2.1.3.3 "полька биінің" жүрісін орындау | ||||||||
2.1.3.4 "Қамажай" қазақ биінің қимылдарын орындау (толқын, кесе) | ||||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 2.2.2.2 есту арқылы графикалық сызба негізінде өлең әуендерін қабылдап, ажырат | ||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 2.2.3.2 музыкалық терминдерді қолдана отырып, тыңдалған музыкалық шығарманың жанрын, ырғағын ажырату | |||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 2.2.4.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба, сылдырмақта орындау: "Полька" (муз. М. Глинка) | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалып-тастыру" | 3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту |
2.3.3.1 дауысты біртіндеп қосып, айту: (ақырын-қатты-өте қатты) | ||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 2.3.4.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну |
2.4.1.2 | ||||||
4.2 Музыканың сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 2.4.2.1 көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін бірігіп айту | |||||||
4.3 Ән айту | 2.4.3.1 1-октава диапозонында қалыпты дауыстағы әндерді орындау | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 2.4.4.1 "Бауырсақ" музыкалық ертегінің сюжетін, әр кейіпкердің мінезіне қарай қимыл жасай алу | |||||||
4-тоқсан | ||||||||
Қоршаған орта | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 2.1.1.2 аяқты кезек сермеп, тізені бүгіп, солға көтеріп, отыру, тұру, қолды сермеп көмектесіп, бір аяқпен, екі аяқпен секіру | |||||
2.1.1.3 музыка ырғағымен жүгірудің негізгі түрлерін орындау | ||||||||
2.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау (тұру, ауысып тұру) | ||||||||
2.1.1.5 жалау, гүл ұстап жұппен бірінің артынан бірі жүру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 2.1.2.4 қолдың білектеріне арналған жаттығулар:білектерді сілкілеу, айналдыру, айқастыру саусақтарды қосып-ажырату | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 2.1.3.4 "Қамажай" қазақ биінің қимылдарын орындау (толқын, кесе). Үлгі бойынша билеу: "Айголек", "Қонжық пен қуыршақ" полькасы | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату": | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 2.2.3.3 жеке дауыспен орындау мен хордың орындауын ажырату | ||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 2.2.4.1 қарапайым әуендерді металлофон, румба, сылдырмақта орындау: "Марш" (муз. Е. Брусиловский) | |||||||
Саяхат | "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 2.3.4.1 ұзын сөйлемдерді кідіріс сақтау арқылы, синтагмдерге бөле білу | |||||
2.3.4.2 мелодиялық контурды сақтай отырып. логикалық екпінді сөз тіркестерде ажыратып, айта білу | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.3 Ән айту | 2.4.3.1 1 октава диапозонында қалыпты дауыстағы әндерді орындау | ||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 2.4.4.1 "Бауырсақ" музыкалық ертегінің сюжетін, әр кейіпкердің мінезіне қарай қимыл жасай алу | |||||||
4) 3-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
1-тоқсан | ||||||||
Тірі табиғат | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 3.1.1.1 әшекейлі (бейнелі) сап түзеп жүру, топтағы сап тұру орнын ауыстыру | |||||
3.1.1.2 ирелеңдеп жүруді орындау (қосылып-ажырауды жасату) | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 3.1.2.1 музыка ырғағымен буын, бел, омыртқа, мойын қозғалысын белсендіру, иілгіштігін дамыту жаттығуларын орындау | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 3.1.3.1 қарапайым би қимылда-рын орындау: вальс жүрісі, бүйірлік жүріс | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 3.1.4.1 "Орамал тастау", (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып, тану | 3.2.1.1 әуеннің ырғақты суретін қабылдап, қол шапалақтау арқылы орындау (сүйемелдеумен) | ||||||
3.2.1.2 әр түрлі музыкалық формаларды естіп, ажырату | ||||||||
2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 3.2.2.1 есту арқылы музыканың темпін, регистрін ажырату | |||||||
3.2.2.2 музыкалық аспаптарды: фортепиано, баян, маракасы, румба дыбыстарын ажыратып, қабылдау | ||||||||
Жақсыдан үйрен жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 3.3.1.1 жабысыңқы дауссыздар мен ызың дауыссыздарды саралап жіктеп айту | |||||
3.3.1.2 буын тізбегін (күрделендіре) бір тыныста айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 3.3.2.1 сабаққа қатысты күнделікті қолданылатын сөз тіркестер мен сөйлемдерді анық, тұтас, бөлмей айту | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 3.3.3.1 біртіндеп дауыс үнін қосып, түсіру (жоғары үннен - орташа үнге дейін немесе керісінше) | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 3.4.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлеу білу | ||||||
2-тоқсан | ||||||||
Уақыт | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 3.1.1.2 ирелеңдеп жүруді орындау (қосылып-ажырауды жасату) | |||||
3.1.1.3 музыка ырғағымен тізбектеліп, тұру | ||||||||
3.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау: бағанамен тұру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 3.1.2.2 денені артқа алға еңкею, қолды екі жаққа созып, музыка ырғағымен түсіру | |||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 3.1.3.2 би қимылдарын орындау: паде-баск, плие, балансе, кіші, үлкен батман | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 3.2.2.1 есту арқылы музыканың темпін, регистрін ажырату | ||||||
3.2.2.2 музыкалық аспаптарды: фортепиано, баян, маракасы, румба дыбыстарын ажыратып,қабылдау | ||||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 3.2.3.1 бір әуеннің үзінділерін тыңдап, қарапайым музыкалық формаларды (шумақ, қайырма) қабылдап, анықтау | |||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 3.2.4.1 мұғалімнің аспаптағы сүеймелдеуімен шағын қарапайым шығармаларды орындау "Балдырған әні" (Н. Жанаев, Б. Дәлденбаев) | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 3.3.1.2 буын тізбегін (күрделендіре) бір тыныста айту | ||||||
3.3.1.3 қысқа сөздерді, сөз тіркестерді (10-12 буын) бөлмей, тұтас айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 3.3.2.1 сабаққа қатысты күнделікті қолданылатын сөз тіркестер мен сөйлемдерді анық, тұтас, бөлмей айту | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 3.3.3.1 біртіндеп дауыс үнін қосып, түсіру (жоғары үннен-орташа үнге дейін немесе керісінше | |||||||
3.3.3.2 ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын есту арқылы қабылдап, қайталау | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 3.4.1.1 ырғақтық суреттемесі күрделі емес музыкалық шығармаларды дирижерлей білу | ||||||
3.4.1.2 екпінді тактты қол қимылымен көрсете білу | ||||||||
3-тоқсан | ||||||||
Өнер | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 3.1.1.3 музыка ырғағымен тізбектеліп, тұру | |||||
3.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау: бағанамен тұру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 3.1.2.3 келбетті түзеуге арналған жаттығуларды орындау:тізеге отыруды еденге бүйірінен отыру қалпына ауыстыру. Қайта бастапқы қалпына (позицияға) келу | |||||||
3.1.2.4 дұрыс келбетті қалып-тастыруға арналған жаттығу-ларды орындау: аяқты алға созып, денені алға-артқа қозғау. Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жату | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 3.1.3.3 билерді орындау "Казақ биі" (Ш. Калдаяқов) "Матрос биі" ("Яблочко") | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 3.2.2.2 музыкалық аспаптарды: фортепиано, баян, маракасы, румба дыбыстарын ажыратып, қабылдау | ||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 3.2.3.2 музыкалық шығарманы тыңдап, сипатын анықтап, ажырату | |||||||
3.2.3.3 вокалды-инструменталды музыканы тыңдап, жеке дауыспен аспаптардың дыбысталуын ажырату | ||||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 3.2.4.1 мұғалімнің аспаптағы сүйемелдеуімен шағын қарапайым шығармаларды орындау "Балдырған әні" (Н. Жанаев,Б. Дәлденбаев) | |||||||
"Фонетика-лық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 3.3.3.3 2-5 күрделі тіркестерде екпінді сөйлеу тілінде сақтай білу | ||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 3.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әр түрлі сөйлемдерде сақтай білу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.2 Музыканың сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 3.4.2.2 берілген әннің бір шумағын көтеріңкікөңіл-күй білдіріп, өз бетімен айта алу | ||||||
4.3 Ән айту | 3.4.3.1 ән мен қысқа өлеңдерді әртүрлі динамикада орындай алу (қатты-баяу) | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 3.4.4.1 "Алдар көсе" ертегісін қазақ халық музыкалық шығармамен байланыстырып, қысқаша қойылым жасау | |||||||
4-тоқсан | ||||||||
Су – тіршілік көзі | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 3.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығу-ларын орындау: бағанамен тұру | |||||
3.1.1.5 музыкадағы акцентке қимылмен әрекет ету | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 3.1.2.4 дұрыс келбетті қалып-тастыруға арналған жаттығуларды орындау: аяқты алға созып, денені алға-артқа қозғау Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жату | |||||||
3.1.2.5 жұп, топ болып әсем жүру, жүгіру, бір-бірімен ауысу әдістерін орындау | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 3.1.3.4 "Дробушечка", "Ковы-рялочка" орыс биінің қимылдарын орындау. Қарапайым би композицияларын орындау: "Хоровод с платочками" | |||||||
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | "Музыканы анықтап, қабылдату": | 2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 3.2.3.2 музыкалық шығарманы тыңдап, сипатын анықтап, ажырату | |||||
3.2.3.3 вокалды-инструменталды музыканы тыңдап, жеке дауыс пен аспаптардың дыбысталуын ажырату | ||||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 3.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері мен әр түрлі сөйлемдерде сақтай білу | ||||||
3.3.4.2 мелодиялық контурды сақтай отырып. логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде ажыратып, айта білу | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.3 Ән айту | 3.4.3.2 1-2 октава диапозонында әндерді орындап, әннің мінездемесін анықтай білу | ||||||
5) 4-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
1-тоқсан | ||||||||
Менің Отаным – Қазақстан | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 4.1.1.1 әшекейлі (бейнелі) сап түзеп жүру, топтағы сап тұру орнын ауыстыру | |||||
4.1.1.2 топпен бірге қимылдарды бірқалыпты орындау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 4.1.2.1 музыка ырғағы мен би қимылдарды және гимнастикалық жаттығуларды орындау | |||||||
4.1.2.2 келбетті түзеуге арналған жаттығуларды орындау: "Мысық", "Ақ қайың", Термеу" (жартылай шпагат,мостик және тағы сол сияқты) | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 4.1.3.1 би композицияларындағы негізгі би элементтерін ырғақпен, көңіл-күймен, бидің суретін сақтай отырып, орындау | |||||||
1.4 Музыка ырғағымен қимыл-қозғалыс ойындарын ойнату | 4.1.4.1 "Ақ сандық, көк сандық" (қазақ күйлері сүйемелдеуімен) | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажыратып, тану |
4.2.1.1 симфониялық оркестр мен халық аспаптардың дыбыстарын | ||||||
4.2.1.2 қазақ халқының және басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажырату | ||||||||
2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 4.2.2.1 жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, қысқа, ұзақ дыбыстар, биіктігін естіп анықтау | |||||||
4.2.2.2 қазақ, орыс халық әндері негізінде вокалды-инструменталды орындауды есту арқылы ажырату | ||||||||
Адами құндылықтар | "Фонетикалық ырғақты пайдала-нып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 4.3.1.1 сөздік материалды қалыпты дауыспен айту | |||||
4.3.1.2 берілген сөздік материалды ұтымды жолмен бір тыныста анық айту | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 4.3.2.1 берілген сөздік материалдың мағынасын түсініп, есту арқылы қабылдап, айту | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 4.3.3.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрамын сақтай білу | |||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 4.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері ажыратып, айта білу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 4.4.1.1 есту арқылы музыкалық шығарманың үзіндісін қабылдап, қол қимылымен дұрыс көрсете алу | ||||||
2-тоқсан | ||||||||
Мәдени мұра | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 4.1.1.2 топпен бірге қимылдарды бірқалыпты орындау | |||||
4.1.1.3 музыка ырғағымен тізбектеліп, қиғашты адыммен тұру | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 4.1.2.1 музыка ырғағымен би қимылдарды және гимнастикалық жаттығуларды орындау | |||||||
4.1.2.3 заманауи музыканы тыңдап, ырғақты-гимнастикалық жаттығулар жиынтығын орындау | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 4.1.3.1 би композицияларындағы негізгі би элементтерін ырғақпен, көңіл-күймен, бидің суретін сақтай отырып, орындау | |||||||
4.1.3.2 қазақ биінің негізгі элементтерін өз бетімен орындау (5 элемент) | ||||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 4.2.2.1 жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, қысқа, ұзақ дыбыстар, биіктігін естіп анықтау | ||||||
4.2.2.2 қазақ, орыс халық әндері негізінде вокалды-инструменталды орындауды есту арқылы ажырату | ||||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
4.2.3.1 есту арқылы музыкалық пьеса мен әндердің бөлімдерін қабылдау | |||||||
4.2.3.2 музыкалық шығармаларды тыңдап, сипатын ажырату | ||||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 4.2.4.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, әуенді халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) орындау | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 4.3.1.2 берілген сөздік материалды ұтымды жолмен бір тыныста анық айту | ||||||
4.3.1.3 өз бетімен сөз тіркестерін бір тыныста айту (12-14 буынды) | ||||||||
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 4.3.2.1 берілген сөздік материал-дың мағынасын түсініп, есту арқылы қабылдап, айту | |||||||
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 4.3.3.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрамын сақтай білу | |||||||
4.3.3.2 сөз тіркестердің мелодикалық құрамын есту арқылы қабылдап, айта білу. Сөйлеу темпін өзгерте алу: жай сөйлеу. тез сөйлеу, қалыпты сөйлеу | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.1 Негізгі дирижерлік қимылдарды түсіну | 4.4.1.2 әннің әуенін келтіре алып, ұжыммен дирижерлей білу | ||||||
3-тоқсан | ||||||||
Табиғи құбылыстар | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 4.1.1.3 музыка ырғағымен тізбектеліп, қиғашты адыммен тұру | |||||
4.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау: бағанамен, бір жолға, шеңбер құрып | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 4.1.2.2 келбетті түзеуге арналған жаттығу-ларды орындау: "Мысық", "Ақ қайың", "Термеу" (жартылай шпагат, мостик және тағы сол сияқты) | |||||||
4.1.2.5 дұрыс келбетті қалыптастыруға арналған жаттығуларды орындау: отырып, аяқты кезек сермеп, тізені кезекпен бүгіп, жату қалпына ауысу. Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену |
4.1.3.3 орыс биінің негізгі элементтерін өз бетімен орындау | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 4.2.2.1 жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, қысқа, ұзақ дыбыстар, биіктігін естіп анықтау | ||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 4.2.3.1 есту арқылы музыкалық пьеса мен әндердің бөлімдерін қабылдау (шумақ, қайырма, әуеннің басы) | |||||||
4.2.3.2 музыкалық шығармаларды тыңдап, сипатын ажырату | ||||||||
4.2.3.3 симфониялық оркетрдегі аспаптардың дауысын тыңдап, ажырату | ||||||||
2.4 Қарапайым музыкалық және шулы аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 4.2.4.1 өз бетімен аспаптарды таңдап, әуенді халық әндерін орындау (ксилофон, флейта, металлофон, гармоника) орындау | |||||||
"Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 4.3.3.3 сөйлеу тілінде интонациялардың түрлерін келтіріп, айта алу | ||||||
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 4.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері ажыратып, айта білу | |||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылда-ту" | 4.2 Музыканың сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 4.4.2.1 музыканың сүйемелдеуімен көңіл-күй білдіріп, ұжыммен өлеңнің сөзін бірігіп айту | ||||||
4.3 Ән айту | 4.4.3.1 музыкалық аспаптардың суемелдеуімен ән айту | |||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 4.4.4.1 өз бетімен ертегіні таңдап, қысқаша қойылым жасау | |||||||
4-тоқсан | ||||||||
Ғарышқа саяхат | "Музыкалы-ырғақты қимыл-қозғалысты дамыту" | 1.1 Сапқа тұруды меңгеру | 4.1.1.4 нұсқау бойынша сапқа тұру жаттығуларын орындау: бағанамен, бір жолға, шеңбер құрып) | |||||
4.1.1.5 жұппен әр түрлі қимылдарды орындау | ||||||||
1.2 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 4.1.2.3 заманауи музыканы тыңдап, ырғақты-гимнпстикалық жаттығулар жиынтығын орындау | |||||||
4.1.2.4 босаңсу жаттығуларын орындау: бір-бірінің қолдарынан ұстап, шеңбер құрып, тербетіліп тұру | ||||||||
4.1.2.5 дұрыс келбетті қалыптастыруға арналған жаттығуларды орындау: отырып, аяқты кезек сермеп, тізені кезекпен бүгіп, жату қалпына ауысу. Қолды кеуде астына ұстап етпетінен жатып, қолдың күшімен денені тік ұстап, көтерілу | ||||||||
1.3 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 4.1.3.4 дүниежүзі халықтарының билерінің негізгі элементтерін өз бетімен орындау (5 элемент) | |||||||
"Музыканы анықтап, қабылдату" | 2.2 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 4.2.2.2 қазақ, орыс халық әндері негізінде вокалды-инстру-менталды орындауды есту арқылы ажырату | ||||||
2.3 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 4.2.3.2 музыкалық шығармаларды тыңдап, сипатын ажырату | |||||||
4.2.3.3 симфониялық оркетрдегі аспаптардың дауысын тыңдап, ажырату | ||||||||
Болашаққа саяхат | "Фонетикалық ырғақты пайдаланып, сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру" | 3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 4.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестері ажыратып, айта білу | |||||
4.3.4.2 сөз тіркестердегі ауыспалы акцентті сақтап, айта алу | ||||||||
"Өлеңді қабылдап, есте сақтап, қабылдату" | 4.2 Музыканың сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 4.4.2.2 әуеннің ырғақтық суреттемесін есту арқылы қабылдай алу | ||||||
4.3 Ән айту | 4.4.3.1 музыкалық аспаптардың сүйемелдеуімен ән айту | |||||||
4.4.3.2 орындаған әндердің мелодияның ырғақты суреттемесін, динамикалық жағын сипаттай алу | ||||||||
4.4 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 4.4.4.1 өз бетімен ертегіні таңдап, қысқаша қойылым жасау | |||||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 252-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 252-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, организовывается в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
13. Предмет "Коррекционная ритмика" направлен на осуществление коррекции психического и физического развития слабослышащих детей, совершенствования навыков слухового восприятия музыки, речи, выработки навыков эмоциональной интонированной устной речи, ритма и выразительных движений под музыку.
14. Цель изучения предмета – формирование разносторонне развитой личности, эстетическое и нравственное воспитание обучающихся, их социальная адаптация.
15. Задачи изучения предмета:
1) научить слабослышащих обучающихся воспринимать музыку, понимать ее характер и основные средства музыкальной выразительности; темп, окраску звучания, динамику, ритмические особенности;
2) научить выполнять различные общеразвивающие и танцевальные движения под музыку, упражнения с предметами, выполнять команды. Смена движения происходит со сменой музыки и соответствовать музыкальному образу;
3) научить исполнять различные по характеру и содержанию песни, изменяя силу и высоту голоса, владеть навыками певческого дыхания, протяжностью звука, инсценировать песни, петь хором;
4) обеспечить овладение понятиями по элементарной теории музыкальной грамоты, знать и различать жанры музыки. Различать на слух музыкальные инструменты;
5) формировать внятную выразительную речь и ее интонационную структуру, речевое дыхание;
6) мобилизовать подражательные способности детей и максимально использовать с помощью звукоусиливающей аппаратуры возможности остаточного слуха для коррекции речи;
7) развивать слуховое восприятие детей с нарушенным слухом;
8) работать над развитиеммеханизмов координации и равновесия, развивать и корректировать весь двигательный аппарат слабослышащего обучающегося.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
16. Ценностно-ориентированный подход:
1) ценностно-ориентированный подход в обучении – это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиций определенных ценностей. Ценностно-ориентированный учебный процесс целенаправленно формирует систему ценностей личности обучающегося. Ценностные ориентации – это способность (качество) личности выбирать в качестве ориентира в своей деятельности определенные ценности (способность ориентироваться в ценностях), а также способность осознавать и воспринимать их как собственные социально значимые ценности. Реализация ценностей состоит в следовании требованиям, исходящем от ценностей и подчинять этим требованиям повседневную жизнь. Значение ценностей проявляется в сфере формирования норм, привычек, образа жизни, стиля поведения, необходимых для успешного функционирования определенного общества;
2) ценности – социально одобряемая и разделяемая большинством людей личностная, социально-культурную значимость определҰнных объектов и явлений, качеств и способов поведения личности. Ценности среднего образования основаны на национальной идее "Мәңгілік ел". Ценностями среднего образования определены: казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
17. Личностно-ориентированный подход:
1) целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития обучающегося, потребностей и мотивов поведения с учетом потенциальных возможностей.
18. Деятельностный подход:
1) деятельностный подход заключается в том, что обучающийся получает знания не в готовом виде, а добывает их сам, осознает содержание и формы своей учебной деятельности, понимает и принимает систему ее норм, активно участвует в их совершенствовании, что способствует активному успешному формированию его знаний, учебных умений и навыков и навыков широкого спектра. Деятельность обучающихся сгруппирована по таким категориям, как "знать", "понимать", "применять", "анализировать", "синтезировать", "оценивать".
19. Дифференцированный подход:
1) дифференцированный подход подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых, создание разнообразных условий обучения групп с учетом особенностей обучающихся. Дифференцированный подход включает организацию учебной деятельности различных групп обучающихся с помощью специально разработанных средств и приемов дифференциации деятельности. Условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, по познавательным интересам, по характеру помощи со стороны учителя.
20. Коммуникативный подход:
1) коммуникативный подход к обучению - это передача и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка, то есть передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе взаимодействия с другими участниками общения, правильно используя систему языковых и речевых норм и выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения. В соответствии с коммуникативным подходом процесс обучения включаются задания, способствующие формированию умений общения, и режимов работы, адекватных условиям реальной коммуникации (парная и групповая работа).
21. Игровое обучение:
1) использование игровых форм, в качестве метода обучения способствует активизации познавательных интересов обучающихся. Использование игры в процессе музыкальной деятельности способствует развитию у обучающихся музыкальной памяти, ассоциативно-образного и творческого мышления, слуховых, ритмических, исполнительских навыков и музыкальных знаний;
2) главные элементы игровой технологии обучения – перед началом игры ставится конкретная цель обучения; через игровую деятельность достигается конкретный педагогический результат; обучающая деятельность подчиняется правилам игры; учебные материалы являются средствами игры. Игровые приемы, направленные на организацию коллективных форм деятельности способствует тому, что обучающиеся учатся уважать мнение других членов малой группы, прогнозировать конечные результаты, самостоятельно планировать деятельность, определять методы достижения целей.
22. Художественно-музыкальный подход:
1) учебно-познавательная деятельность обучающегося или группы обучающихся, направленная на достижение результатов по применению знаний основ музыкальной грамоты в процессе различных видов музыкальной деятельности (исполнительская, музыкально-творческая, коммуникативная и речевая деятельность) в соответствии с возрастными особенностями обучающихся начальной школы. Музыкальная деятельность обучающихся не ограничивается лишь урочными часами, поэтому предусматривается и интеграция с внеурочной деятельностью, а именно, участие обучающихся в различных художественно-музыкальных, драматических и других кружках.
23. Реализация данных подходов осуществляется через:
1) уважение мнения каждого обучающегося и понимание важности использования уже имеющихся знаний и навыков для дальнейшего развития;
2) мотивирующее и развивающее обучение обучающихся с помощью тщательно подобранных заданий и видов деятельности;
3) моделирование стратегий решения проблем на жизненных примерах обучающихся;
4) поощрение исследовательской деятельности обучающихся и активного обучения;
5) развитие у обучающихся навыков критического и творческого мышления через участие обучающихся в различных видах музыкальной деятельности;
6) организация индивидуальной, групповой и коллективной деятельности обучающихся;
7) активную вовлеченность обучающихся в различные виды музыкальной деятельности;
8) формирование мотивации к самостоятельному поиску знаний;
9) поддержку обучения обучающихся посредством "оценивания для обучения";
10) использование различных способов оценивания для дальнейшего развития;
11) создание благоприятной атмосферы для раскрытия творческих способностей каждого обучающегося;
12) дифференциацию обучения в целях стимулирования и мотивации обучающихся;
13) межпредметную интеграцию.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
24. Оценивание результатов изучения предмета "Коррекционная ритмика" осуществляется с применением системы критериального оценивания.
25. Критериальное оценивание – процесс оценивания, основанный на сравнении учебных достижений обучающихся с четко определенными заранее известными всем участникам учебного процесса (обучающимся, администрации школы, педагогическому коллективу, родителям и иным законным представителям) критериями оценивания, соответствующими целям и содержанию начального образования, способствующими формированию учебно-познавательных способностей обучающихся.
26. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания.
27. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
28. Система критериального оценивания в начальной школе включает формативное оценивание и суммативное оценивание.
29. Формативное оценивание – оценивание, которое определяет уровень освоения знаний и сформированности навыков обучающихся в повседневной работе на уроке и/или дома и осуществляет оперативную взаимосвязь между обучающимся и учителем в ходе обучения, позволяет обучающимся понимать, насколько правильно они выполняют задания в период изучения нового материала и достигают целей и ожидаемых результатов обучения.
30. Суммативное оценивание – оценивание, которое определяет уровень освоения знаний и сформированности навыков обучающихся по завершении изучения разделов учебной программы за четверть, по завершении уровня образования.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
31. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) во 2 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
32. Содержание учебного предмета:
1) для определения содержания данного предмета выстроена система целей обучения, которая состоит из шести разделов:
раздел 1 "Развитие движений" состоит из четырех подразделов: "Овладение построениями", "Усвоение элементов ритмической гимнастики", "Разучивание несложных танцевальных движений", "Подвижные игры с музыкальным заданием". Цели обучения включают: освоение различных видов ходьбы, бега, прыжков, основные позиции рук и ног, некоторые виды построений, а также детьми разучиваются элементы народных, классических, современных и характерных танцев;
раздел 2 "Слушание музыки" включает следующие подразделы: "Распознавание музыки на слух", "Различение музыки на слух", "Определение музыкальных пьес по характеру", "Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов". Слабослышащие обучающиеся, особенно с незначительной тугоухостью, сразу воспринимают контрастные элементарные музыкальные структуры на слух и словесно охарактеризовать услышанный материал. При обучении обучающихся восприятию необходимо использовать следующие методические приемы: моделирование элементов музыки движениями, соотнесения звука с каким-либо персонажем, моделирование элементов музыки условными знаками, воспроизведение ритма услышанной мелодии с помощью детских шумовых инструментов;
раздел 3 "Фонетическая и речевая ритмика" направлен на развитие слухового восприятияобучающихся, а также произносительной стороны речи и определяет следующие направления в работе: "Правильное пользование речевым дыханием", "Понимание и воспроизведение речевого материала", "Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи", "Синтагматическое членение фразы". Работа в рамках этого раздела направлена на то, чтобы сделать речь ребенка эмоциональной и выразительной;
раздел 4 "Восприятие и исполнение попевок и песен" состоит из следующих подразделов: "Понимание основных дирижерских жестов", "Эмоциональная коллективная декламация под музыку", "Пение", "Самостоятельная музыкальная творческая деятельность".
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Развитие движений | 1.1 Построения и перестроения |
1.2 Элементы ритмической гимнастики | ||
1.3 Танцевальные движения | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | ||
2 | Слушание музыки | 2.1 Распознавание музыки на слух |
2.2 Различение музыки на слух | ||
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | ||
2.4 Воспроизведениемузыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | ||
3 | Фонетическая и речевая ритмика | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационой структуры речи | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | ||
4 | Восприятие и исполнение попевок и песен | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | ||
4.3 Пение | ||
4.4 Самостоятельная музыкальная творческая деятельность |
33. В программе для удобства использования целей обучения и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию цели обучения. Например, в кодировке 1.2.1.1 "1" - класс, "2.1" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
34. Содержание системы целей обучения:
1) "Развитие движений":
таблица 2
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
1.1 Построения и перестроения |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
0.1.1.2 |
1.1.1.2 |
2.1.1.2 |
3.1.1.2 |
4.1.1.2 | |
0.1.1.3 |
1.1.1.3 |
2.1.1.3 |
3.1.1.3 |
4.1.1.3 | |
0.1.1.4 |
1.1.1.4 |
2.1.1.4 |
3.1.1.4 |
4.1.1.4 | |
0.1.1.5 |
1.1.1.5 |
2.1.1.5 |
3.1.1.5 |
4.1.1.5 | |
1.2 | 0.1.2.1 выполнять под музыку наклоны вперед, в стороны; повороты головы, туловища | 1.1.2.1 выполнять гимнастические движения: повороты головы, полуприседания, вставание на полупальцы | 2.1.2.1 выполнять программные гимнастические и танцевальные движения |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
0.1.2.2 |
1.1.2.2 |
2.1.2.2 |
3.1.2.2 |
4.1.2.2 | |
0.1.2.3 |
1.1.2.3 |
2.1.2.3 |
3.1.2.3 |
4.1.2.3 | |
0.1.2.4 |
1.1.2.4 |
2.1.2.4 |
3.1.2.4 |
4.1.2.4 | |
3.1.2.5 |
4.1.2.5 | ||||
1.3 |
0.1.3.1 |
1.1.3.1 |
2.1.3.1 |
3.1.3.1 |
4.1.3.1 |
0.1.3.2 |
1.1.3.2 |
2.1.3.2 |
3.1.3.2 |
4.1.3.2 | |
0.1.3.3 |
1.1.3.3 |
2.1.3.3 |
3.1.3.3 |
4.1.3.3 | |
0.1.3.4 исполнять несложные народные танцы: "Қаражорға", русская пляска и полька |
1.1.3.4 |
2.1.3.4 |
2.1.3.4 |
4.1.3.4 | |
1.4 |
0.1.4.1 |
1.1.4.1 |
2.1.4.1 |
3.1.4.1 |
4.1.4.1 |
2) "Слушание музыки":
таблица 3
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
2.1 Распознавание музыки на слух |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2.1.2 различать на слух: двудольный,трехдольныйчетырех-дольный метр в музыке |
3.2.1.2 |
4.2.1.2 | |||
2.2 Различение музыки на слух |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
2.2.2.2 |
3.2.2.2 |
4.2.2.2 | |||
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 |
4.2.2.1 |
1.2.3.2 |
2.2.3.2 |
3.2.3.2 |
4.2.3.2 | ||
2.2.2.3 |
3.2.3.3 |
4.2.2.3 | |||
2.4 |
0.2.4.1 |
1.2.4.1 |
2.2.4.1 |
3.2.4.1 |
4.2.4.1 |
3) "Фонетическая и речевая ритмика":
таблица 4
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
3.1 Правильное пользование речевым дыханием |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
0.3.1.2 |
1.3.1.2 |
2.3.1.2 |
3.3.1.2 |
4.3.1.2 | |
0.3.1.3 |
1.3.1.3 |
2.3.1.3 |
3.3.1.3 |
4.3.1.3 | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала |
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
1.3.3.2 |
2.3.3.2 |
3.3.3.2 |
4.3.3.2 | ||
2.3.3.3 |
3.3.3.3 |
4.3.3.3 | |||
3.4 |
0.3.4.1 |
1.3.4.1 |
2.3.4.1 |
3.3.4.1 |
4.3.4.1 |
0.3.4.2 |
1.3.4.2 |
2.3.4.2 |
3.3.4.2 |
4.3.4.2 | |
4) "Восприятие и исполнение попевок и песен":
таблица 5
Обучающиеся будут | |||||
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
4.1 Понимание основных дирижерских жестов |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 |
1.4.1.2 |
2.4.1.2 |
3.4.1.2 |
4.4.1.2 | ||
4.2 |
0.4.2.1 |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
3.4.2.2 |
4.4.2.2 | ||||
4.3 |
0.4.3.1 |
1.4.3.1 |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
1.4.3.2 |
2.4.3.2 |
3.4.3.2 |
4.4.3.2 | ||
4.4 |
1.4.4.1 |
2.4.4.1 |
3.4.4.1 |
4.4.4.1 | |
34. Долгосрочные планы:
1) 0 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 0.1.1.1 выполнять под музыку простые виды ходьбы |
0.1.1.2 выполнять легкий ритмичный бег в коллоне на пальцах и полупаль-цах | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 0.2.1.1 выполнять под музыку наклоны вперед, в стороны; повороты головы, туловища | ||
1.3 Танцевальные движения | 0.1.3.1 выполнять притопы, кружения по одному и в парах | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Сақина тастау" | ||
Моя школа | "Слушание музыки" | 2.1 Распознавание музыки на слух | 0.2.1.1 реагировать на начало и конец звучания музыки |
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 0.3.1.1 воспроизводить гласные (а, о, у, ы, э, и) на одном выдохе с движениями | |
0.3.1.2 воспроизводить согласные (п, т, к, ф, м, б) | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 0.3.3.1 воспринимать на слух и воспризводить слитно и раздельно словосочетания, слова | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 0.4.1.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длитель-ностей в умеренном темпе | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 0.1.1.2 выполнять легкий ритмичный бег в коллоне на пальцах и полупаль-цах |
0.1.1.3 выполнять построение в колонку, в шеренгу, в круг | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 0.1.2.2 выполнять различные положения рук: вперед, в стороны, вверх с предмета-ми и без предметов, разгибания рук, круговые вращения рук с флажками | ||
1.3 Танцевальные движения | 0.1.3.2 выполнять ходьбу в хороводе | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Гуси лебеди" | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 0.2.2.1 различать на слух громкую-тихую, быструю-медленную музыку | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 1.2.4.1 воспринимать на слух музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 0.3.1.3 выполнять упражне-ния на дыхание с отхлопыванием ритма словосочетаний (слитное воспроиз-ведение 5-7 слогов с постоянной или меняю-щейся гласной (папопу, папопупе) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 0.3.3.1 воспринимать на слух и воспризводить слитно и раздельно словосочетания, слова | ||
4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 0.4.1.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном темпе | ||
3 четверть | |||
Путешествия | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 0.1.1.3 выполнять построение в колонку, в шеренгу, в круг |
0.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в паре | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 0.1.2.3 выполнять упражнения с выставлением ног вперед, в стороны, поднимание на носки | ||
1.3 Танцевальные движения | 0.1.3.2 выполнять ходьбу в хороводе | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 0.1.4.1 "Кошки-мышки","Замри" | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 0.2.3.1 воспринимать музыкаль-ные фрагменты и определять характер музыки (веселая-грустная мелодия) | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 0.2.4.1 воспринимать на слух музыкальный ритм.Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 0.3.2.1 произносить речевой материал эмоционально, голосом нормальной высоты, силы и тембра | |
3.4 Синтагматическое членение фразы | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 0.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) | |
4 четверть | |||
Еда и напитки | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 0.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в паре |
0.1.1.5 уметь изменять движение под ритм. Останавливаться под инструк-цию учителя | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 0.1.2.3 выполнять упражнения с выставлением ног вперед, в стороны, поднимание на носки | ||
0.1.2.4 выполнять приседания и наклоны туловища | |||
1.3 Танцевальные движения | 0.1.3.3 выполнять боковой галоп | ||
0.1.3.4 исполнять несложные народные танцы: "Қаражорға", русская пляска и полька | |||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 0.2.3.1 воспринимать музыкальные фрагменты и определять характер музыки (веселая-грустная мелодия) | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 0.2.4.1 воспринимать на слух музыкальный ритм. Уметь исполнять воспринятый ритм на музыкальных инструментах | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.4 Синтагматическое членение фразы | 0.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов (ударение в 2-3 сложных словах) | |
0.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе (по подражанию или по образцу) | |||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.3 Пение | 0.4.3.1 исполнять казахские и русские народные попевки, песни | |
2) 1 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 1.1.1.1 выполнять под музыку различные виды ходьбы (змейкой, на носках, на пятках с соблюдением дистанции, ходьба широким шагом) |
1.1.1.2 выполнять ритмичный бег в коллоне на носках, уметь изменять заданные движения, ориентируясь на начало и конец музыки | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 1.2.1.1 выполнять гимнастические движения: повороты головы, полуприседания, вставание на полупальцы | ||
1.3 Танцевальные движения | 1.1.3.1 выполнять движения, принятые в казахском и русском танце | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 1.1.4.1 "Ақ серек-Көк серек" (казахская народная музыка), "Стукалка" (украинская народная музыка) | ||
Моя школа | "Слушание музыки" | 2.1 Распознавание музыки на слух | 1.2.1.1 воспринимать на слух и воспризводить простой маршевый ритм песни |
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 1.3.1.1 произносить кратко и долго гласные звуки (а, о, у, ы, э, и) и дифтонги (я, е, Ұ, ю) | |
1.3.1.2 правильно произно-сить согласные (п,т,с,к,ш,в,ф,б,г,д,з,ж,ц,ч,л,м,н,р,х,щ) дифференцируя в произношении носовые и ротовые звуки, свистящие и шипящие, звонкие и глухие | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 1.3.2.1 понимать и употреблять речевой материал по образцу и самостоятельно | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | 1.3.4.1 выделять ударный гласный в ряду слогов – по подражанию и образцу (ударение в 4-6 сложных словах) | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 1.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 1.1.1.2 выполнять ритмичный бег в коллоне на носках, уметь изменять заданные движения, ориентируясь на начало и конец музыки |
1.1.1.3 выполнять построения: в одну, две, три линии, в шеренгу, в круг | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 1.1.2.2 выполнять различные положения рук, круговые движения плечами попеременно и вместе, сжимание пальцев в кулак, разжимание пальцев | ||
1.3 Танцевальные движения | 1.1.3.2 выполнять хороводный шаг | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием |
1.1.4.1 ..."Поезд" (мелодии народов Казахстана) | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух |
1.2.2.1 различать на слух музыку | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 1.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая-грустная пьеса) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 1.3.1.1 произносить кратко и долго гласные звуки (а, о, у, ы, э, и) и дифтонги (я, е, Ұ, ю) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 1.3.2.1 понимать и употреблять речевой материал по образцу и самостоятельно | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 1.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
3 четверть | |||
Путешествия | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 1.1.1.3 выполнять построения: в одну, две, три линии, в шеренгу, в круг |
1.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в парах, уметь правильно использовать пространство зала | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 1.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: приседания вставание на полупальцы, выставлением ноги на пятку и носок | ||
1.3 Танцевальные движения | 1.1.3.3 выполнять шаг галопа, переменный шаг | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 1.2.3.2 воспринимать и воспроиз-водить жанры пьес по ритму: марш, песня, танец | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 1.2.4.1 воспринимать на слух и воспроизводить простой маршевый ритм движениями, с помощью игры на шумовых инструментах | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 1.3.3.1 различать голос нормальной высоты, силы и тембра | |
3.4 Синтагматическое членение фразы | 1.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе с расстановкой логического и синтагматического ударения во фразе | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 1.4.2.1 эмоционально декламировать песни под музыку (коллективно) | |
4.3 Пение | 1.4.3.1 исполнять протяжно на одном выдохе не менее 6 звуков определенного музыкального тона, различных музыкальных тонов, казахских и русских попевок | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 1.1.1.4 находить свою пару и выполнять движения в парах, уметь правильно использовать пространство зала |
1.1.1.5 изменять темп движения или останавливаться по инструкции учителя | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 1.1.2.4 выполнять приседания держась одной рукой за опору, махи ногами, полуприседания | ||
1.3 Танцевальные движения | 1.1.3.4 выполнять притопы, кружение через правое плечо, плавные движения рук | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 1.2.3.2 воспринимать и воспроизводить жанры пьес по ритму: марш, песня, танец | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 1.2.4.1 воспринимать на слух и воспроизводить простой маршевый ритм движениями, с помощью игры на шумовых инструментах | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.4 Синтагматическое членение фразы | 1.3.4.2 выделять логическое ударение во фразе с расстановкой логического и синтагматического ударения во фразе | |
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.3 Пение | 1.4.3.2 уметь петь звукоряд "Лесенка" - вверх и вниз с показом рукой | |
4.4 Самостоятельная музыкальная творческая деятельность | 1.4.4.1 воспроизводить ритмический рисунок, состоящий из четвертных, восьмых и половинных длительностей в умеренном и медленном темпе | ||
3) 2 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы системы целей обучения | Подразделы системы целей обучения | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 2.1.1.1 выполнять под музыку разные виды ходьбы (большим и мелким, скользящим и пружинистым шагом с подчеркнутым размахом рук, с высоким подниманием колен |
2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 1.1.2.1 выполнять гимнастические движения:повороты головы, полуприседания, вставание на полупальцы | ||
1.3 Танцевальные движения | 2.1.3.1 выполнять шаг с притопом, поворотные три притопа, выставление ноги на пяткус подпрыгиванием | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 2.1.4.1 "Кот и мыши" (музыка Т.Ломовой) | ||
Моя семья и друзья | "Слушание музыки" | 2.1 Распознавание музыки на слух | 2.2.1.1 различать на слух музыкаль-ные фрагменты при выборе из 4-6 |
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 2.3.1.1 уметьпропевать гласные, протяжно правильно произносить щелевые согласные на 8-10 счетов | |
2.3.1.2 дифференцированно произносить в словах и фразах согласные звуки: носовые и ротовые | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 2.3.2.1 воспринимать на слух и понимать речевой материал, связанный с организацией учебной деятельности обучающихся на уроке | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 2.3.3.1 уметь постепенно усиливать голос: тихо-громко-громче | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | 2.3.4.1 уметь делить длинные фразы паузами на синтагмы | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 2.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Моя школа | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы |
2.1.1.3 выполнять бег основных движений, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 2.1.2.2 выполнятьупражнения для мышц шеи, головы, плечевого пояса, повороты, плавные кружения головой, наклоны вперед, вправо, влево, наклоны в положении сидя | ||
1.3 Танцевальные движения | 2.1.3.1 выполнять шаг с притопом, поворотные три притопа, выставление ноги на пяткус подпрыгиванием | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 2.1.4.1 "Передай мяч" (музыка М. Глинки) | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 2.2.2.1 различать изменения движений в связи со сменой частей | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 2.2.3.1 воспринимать и определять характер музыкальных пьес (веселая, грустная, спокойная) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 2.2.4.1 исполнять на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Курочка и цыплята" (музыка Е. Тиличеевой) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием |
2.3.1.2 дифференцированно произносить в словах и фразах согласные звуки: носовые и ротовые | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 2.3.2.1 воспринимать на слух и понимать речевой материал, связанный с организацией учебной деятельности обучающихся на уроке | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 2.3.3.1 уметь постепенно усиливать голос: тихо-громко-громче | ||
2.3.3.2 уметь изменять голос с движениями и без движений | |||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 2.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 2.1.1.4 выполнять построения по инструкции: построения и перестроения |
2.1.1.5 маршировка с флажками, с цветами, ходьба за ведущими парами с разнообразным положением рук | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 2.1.2.3 выполнять упражнения для мышц ног: вытягивание носка вперед и в сторону, полуприседания на носки | ||
1.3 Танцевальные движения | 2.1.3.2 выполнять кружение полосками | ||
2.1.3.3 выполнять шаг польки | |||
2.1.3.4 выполнять движения казахского танца "Қамажай": переменный шаг, толкын, кесе | |||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 2.2.3.2 воспринимать и определять по ритму музыкальных пьес: марш, песня, колыбельная | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 2.2.4.1 исполнять на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Полька" (музыка М.Глинки) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 2.3.3.3 уметь воспринимать на слух воспроизводить интонации на различном речевом материале | |
3.4 Синтагматическое членение фразы | 2.3.4.1 уметь делить длинные фразы паузами на синтагмы | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 2.4.1.2 определять движением руки высотного положения двух и более звуков внутри первой –второй октав | |
4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 2.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под музыку (спокойно, бодро, грустно) | ||
4.3 Пение | 2.4.3.1 исполнять песни в диапозоне "ДО первой октавы-ЛЯ первой октавы" естественным протяжным голосом нормальной громкости | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 2.1.1.2 синхронно выполнять движения с движениями группы |
2.1.1.3 выполнять бег основных движений, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 2.1.2.4 выполнять упражнения для рук и кистей рук: раскачивания, скрещивания, вращение, встряхивание кистей, сжимание и расжимание пальцев | ||
1.3 Танцевальные движения | 2.1.3.4 выполнять движения казахского танца "Айголек",русского танца "Хоровод с платочками" и польки "Мишка с куклой" | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 2.2.2.3 воспринимать и различать сольное и хоровое исполнение | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 2.2.4.1 исполнять на металлофонах, румбах, бубнах простые мелодии: "Курочка и цыплята" "Марш" (музыка Е.Брусиловского) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.4 Синтагматическое членение фразы | 2.3.4.2 выделять логическое ударение по возможности соблюдая мелодичес-кий контур | |
4.3 Пение | 2.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой октавыразличнымголосом (нормальный, тихий, шепотный) | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.4 Самостоятельная музыкальная творческая деятельность | 2.4.4.1 знать краткое содержание музыкальной сказки "Колобок", определять образы, характеры их движений | |
4) 3 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 3.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку |
3.1.1.2 синхронно выполнять змейку, сведения и разведения | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 3.1.2.1 выполнятькруговые вращения головой, вращение плечевого пояса | ||
1.3 Танцевальные движения | 3.1.3.1 выполнять несложные танцевальные движения:вальсовая дорожка, припляс, скользящий ход на полупальцах, боковой ход с припаданием, "веревочка" "присядка" | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием |
3.1.4.1 "Зайцы и охотники" | ||
Что такое хорошо, что такое плохо? | "Слушание музыки" | 2.1 Распознавание музыки на слух | 3.2.1.1 исполнять руками (хлопками) ритмический рисунок мелодии (одновременно с аккомпонементом) |
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 3.3.1.1 дифференцировать и произносить смычные и щелевые согласные с рациональной голосо-подачей | |
3.3.1.2 слитно отчетливо произносить речевой материал с рациональной темпо и голосоподачей | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 3.3.2.1 внятно, слитно произносить формулы самоорга-низации на урок | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 3.3.3.1 уметь постепенно повышать и понижать тон от высокого до среднего уровня и наоборот | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | 3.3.4.1 соблюдать логическое и синтагматическое ударение во фразах различных типов и видов | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 3.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
2 четверть | |||
Время | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 3.1.1.3 выполнять основные движения ходьбы, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением |
3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 3.1.2.2 выполнятьнаклоны вперед с положением "руки в стороны", ритмичное выбрасывание рук, сжатых в кулаки | ||
1.3 Танцевальные движения | 3.1.3.2 выполнять танцевальные движения: па-де-баск, плие, балансе, большой и малый батманковырялочка с притопом, шаг вальса | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 3.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 3.2.3.1 воспринимать и определять фрагменты из одной мелодии (запев, припев) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы "Как под горкой" (музыка, слова - народные) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 3.3.1.2 слитно отчетливо произносить речевой материал с рациональной темпо и голосоподачей | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 3.3.2.1 внятно, слитно произносить формулы самоорганизации на урок | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 3.3.3.1 уметь постепенно повышать и понижать тон от высокого до среднего уровня и наоборот | ||
3.3.3.2 воспринимать на слух и воспроизводить элементыритмико-интонационной структурыречи: изменение темпа речи, замедление, убыстрение | |||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 3.4.1.1 дирижировать несложные по ритмическому рисунку музыкальные пьесы | |
3.4.1.2 отмечать движением руки сильную долю такта | |||
3 четверть | |||
Искусство | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 3.1.1.3 выполнять основные движения ходьбы, останавливаясь и продолжая движение вместе с музыкальным сопровождением |
3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 3.1.2.3 выполнять упражненияна выработку осанки: из положения стоя на коленях сесть на пол сбоку от голени, вернуться в исходное положение | ||
3.1.2.4 выполнять наклоны туловища вперед вниз из положения сидя с вытянутыми ногами | |||
1.3 Танцевальные движения |
3.1.3.3 исполнять пляски "Казахский танец" (музыка Ш. Калдаякова) | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 3.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы) "Как под горкой" (народная музыка) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 3.3.3.3 соблюдать ударение в двух-пяти-сложных структурах | |
3.4 Синтагматическое членение фразы | 3.3.4.1 соблюдать логическое и синтагматическое ударение во фразах различных типов и видов | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 3.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управление учителя | |
4.3 Пение | 3.4.3.1 исполнять фрагменты песен, попевок в контрастной динамике (громко-тихо) | ||
4.4 Самостоятельная музыкальная творческая деятельность | 3.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Теремок" | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 3.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну |
3.1.1.5 реагировать движением на акцент в музыке | |||
"Слушание музыки" | 1.2 Элементы ритмической гимнастики | 3.1.2.5 ходить, бегать, двигаться свободно и непринужденно с разными групповыми перестройками | |
1.3 Танцевальные движения |
2.1.3.4 разучивание несложных танцевальных композиций. | ||
"Слушание музыки" | 2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 3.2.3.3 воспринимать и различать солирующий голос и хоровое звучание при прослушивании вокально-инструментальной музыки | |
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 3.2.4.1 исполнять под аккомпонемент учителя различных ритмы, несложные пьесы "Балдырған әні" (Н. Жанаев, Б. Дәлденбаев) | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.4 Синтагматическое членение фразы | 3.3.4.2 выделять логическое и синтагматическое ударение по возможности соблюдая мелодический контур | |
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.3 Пение | 3.4.3.2 исполнять песни в диапозоне первой-второй октавы по трезвучию не менее 12-16 слогов на один выдох определять характер песни | |
5) 4 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 4.1.1.1 выполнять перестроения групп, фигурную маршировку |
4.1.1.2 выполнять различные положения в группах: сужение и расширение круга | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 4.1.2.1 выполнять под музыку упражненияна развитие гибкости,эластичности и подвижности суставов, шеи, плечевого пояса, позвоночника | ||
1.3 Танцевальные движения | 4.1.3.1 исполнять танцевальные движения в композициях ритмично, эмоционально, сохраняя рисунок и линию танца | ||
1.4 Подвижные игры с музыкальным заданием | 4.1.4.1 "Чей кружок?" (музыка казахского народа: кюй "Ақсақ құлан") | ||
Ценности | "Слушание музыки" | 2.1 Распознавание музыки на слух | 4.2.1.1 различать на слух симфони-ческую музыку от народной |
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 4.3.1.1 уметь произносить речевой материал голосом нормальной высоты, силы | |
4.3.1.2 произносить фразы слитно, самостоятельно распределяя дыхательные паузы при произнесении длинных фраз (до 10-12 слогов) | |||
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 4.3.2.1 понимать воспринимаемый и воспроизводимый речевой материал | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 4.3.3.1 уметь соблюдать мелодичес-кую структуры фразы | ||
3.4 Синтагматическое членение фразы | 4.3.4.1 выделять логическое и синтагматическое ударение во фразе | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 4.4.1.1 воспроизводить движением руки воспринятый на слух ритмичес-кий рисунок музыкального отрывка | |
2 четверть | |||
Культурное наследие | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 4.1.1.2 выполнять различные положения в группах: сужение и расширение круга |
4.1.1.3 выполнять построения цепочками скрестным шагом, шагом с пятки на носок под музыкальное сопровождение | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 4.1.2.1 выполнять под музыку упражненияна развитие гибкости, эластичности и подвижности суставов, шеи, плечевого пояса, позвоночника | ||
1.3 Танцевальные движения | 4.1.3.1 исполнять танцевальные движения в композициях ритмично, эмоционально, сохраняя рисунок и линию танца | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 4.2.2.1 различать на слух темп музыки, регистр | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 4.2.2.1 различать на слух разные части музыкальных пьес и песен (запева, припева, проигрыша, чередования сольного и коллективного) | ||
2.4 Воспроизведение музыкального ритма с помощью детских музыкальных и шумовых инструментов | 4.2.4.1 уметь самостоятельно выбирать инструментс мотивировкой | ||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.1 Правильное пользование речевым дыханием | 4.3.1.2 произносить фразы слитно, самостоятельно распределяядыхательные паузы при произнесении длинных фраз (до 10-12 слогов) | |
3.2 Понимание и вопроизведение речевого материала | 4.3.2.1 понимать воспринимаемый и воспроизводимый речевой материал | ||
3.3 Восприятие на слух и воспроиз-ведение ритмико-интонационной структуры речи | 4.3.3.1 уметь соблюдать мелодическую структуры фразы | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.1 Понимание основных дирижерских жестов | 4.4.1.2 приблеженно интонировать мелодии песен, дирижировать хором | |
3 четверть | |||
Природные явления | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 4.1.1.3 выполнять построения цепочками скрестным шагом, шагом с пятки на носок под музыкальное сопровождение |
4.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну, шеренгу и круг | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 4.1.2.2 выполнять упражнения на коррекцию осанки и выработку равновесия: "Кошечка", "Березка", "Качалка", с включением элементов: мост, ласточка, полушпагат | ||
4.1.2.4 выполнять расслабляющие упражнения: раскачиваться стоя в кругу, взявшись за руки | |||
1.3 Танцевальные движения | 4.1.3.3 знать и уметь самостоятельно исполнять основные элементы русского танца (не менее пяти) | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 4.2.2.2 различать на слух вокальные, инструментальные и вокально-инструментальные исполнения на материале казахских и русских народных песен | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 4.2.2.1 различать на слух разные части музыкальных пьес и песен (запева, припева, проигрыша, чередования сольного и коллективного) | ||
4.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения | |||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.3 Восприятие на слух и воспроизведение ритмико-интонационной структуры речи | 4.3.3.3 уметь передавать в речи все виды интонации (мелодические структуры фраз) | |
3.4 Синтагматическое членение фразы | 4.3.4.1 выделять логическое и синтагматическое ударение во фразе | ||
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 4.4.2.1 коллективно эмоционально декламировать песни под аккомпонемент и под управление учителя | |
4.3 Пение | 4.4.3.1 уметь самостоятельно исполнять песни в сопровождении шумовых и музыкальных инструментов под дирижирование обучающегося | ||
4.4 Самостоятельная музыкальная творческая деятельность | 4.4.4.1 музыкально-драматическая постановка "Кошкин дом" | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | "Развитие движений" | 1.1 Построения и перестроения | 4.1.1.4 выполнять построения по инструкции: в колонну, шеренгу и круг |
4.1.1.5 выполнять построения двух концентрических кругов, сужение и расширение круга | |||
1.2 Элементы ритмической гимнастики | 4.1.2.3 выполнять комплексы ритмико-гимнастических упражнений под современную музыку | ||
4.1.2.5 выполнять упражнения на выработку осанки: в положении сидя подтягивание коленей к груди, переходя в положение лежа; сидя на пятках выпрямлять и сгибать спину | |||
1.3 Танцевальные движения | 4.1.3.4 знать и уметь самостоятельно исполнять основные элементы танцы народов мира (не менее пяти) | ||
"Слушание музыки" | 2.2 Различение музыки на слух | 4.2.2.2 различать на слух вокальные, инструментальные и вокально-инструментальные исполнения на материале казахских и русских народных песен | |
2.3 Определение музыкальных пьес по характеру | 4.2.3.2 воспринимать и определять характер произведения | ||
4.2.2.3 воспринимать на слух и различать звучания инструментов симфонического оркестра | |||
"Фонетическая и речевая ритмика" | 3.4 Синтагматическое членение фразы | 4.3.4.2 уметь выделять переходной акцент во фразе, синтагме | |
"Восприятие и исполнение попевок и песен" | 4.2 Эмоциональная коллективная декламация под музыку | 4.4.2.2 воспроизводить ритмический рисунок мелодий песен в умеренном и умеренно-быстром темпе | |
4.3 Пение | 4.4.3.1 уметь самостоятельно исполнять песни в сопровождении шумовых и музыкальных инструментов под дирижирование обучающегося | ||
4.4.3.2 уметь анализировать звуковы-сотную и ритмическую структуру мелодии, динамических оттенков | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 253-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-2 сыныптары үшін "Айналамен таныстыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 253-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. 0-2-сыныптарға арналған "Айналамен таныстыру" пәні нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім берудің үлгілік оқу жоспарының түзету компоненті болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы 0-2-сыныптарда "Айналамен таныстыру" пәнін оқу барысында нашар еститін білім алушылар ие болатын білімнің, біліктің, дағдының мазмұны мен көлемін анықтайды.
4. "Айналамен таныстыру" оқу бағдарламасы нашар еститін білім алушылардың әртүрлі пәндік салалардағы әлемді танудың вербалды құралдарын және коммуникативтік дағдыларды меңгеруі; есту қабілетінің нашарлығымен байланысты кедергілерден өтіп, әлеуметтік-мәдени кеңістіктікте бағдар ұстау біліктілігіне ие болуы үшін оқыту процесінде аталмыш пәннің дидактикалық әлеуетін пайдалануға назар аударады.
5. "Айналамен таныстыру" оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру үдерісін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын жасаудың негізгі бағдарлары болып табылады.
6. Білім берудің классикалық негіздері ретінде құндылыққа бағдарланған, әрекеттік, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер оқу үдерісінің нәтижелерін және білім беру мақсаттарының басымдылық жүйесін нығайту үшін қолданылды әрі оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс берді.
7. Тілдерді оқытудың негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әртүрлі оқу жағдайында білім мен дағды алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану секілді әр оқу пәнінің құралдары арқылы нашар еститін білім алушылардың сөйлеу дағдысын дамытудың жетекші ұстанымы ретінде қарастырылады.
8. "Айналамен таныстыру" оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі ретінде берілген күтілетін нәтижелер көрсетілген. Мазмұндық аспектіден алғанда оқу бағдарламаларында оқу мен тұлғааралық қатынастың субъектісі болып табылатын нашар еститін білім алушыны тәрбиелеудегі нақты оқу пәнінің үлесі анықталған.
9. "Айналамен таныстыру" пәнін оқыту келесі әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыруға мүмкіндік береді:
1) қоршаған шындық пен адамның ішкі әлемін тануға бағытталған өз қызметін реттей алу қабілеті;
2) оқу міндеттерін орындау үшін ақпаратты іздеу қабілеті;
3) әртүрлі типтегі қоғамдастықтарда (сынып, мектеп, отбасы, мәдениет мекемесі) ересектермен және қатарластарымен өзара қатынас орнатудың ережелері мен нормаларын сезіну;
4) қоршаған орта құбылыстарының және зерттелетін нысандардың модельдерімен жұмыс жасау білу қабілеті;
5) қоршаған әлемнің құбылыстарын бақылау және зерттеу, табиғи нысандардың ерекшеліктерін бөліп көрсету, қоғам тарихының, мәдениеттің фактілері мен оқиғаларын сипаттап, баяндау.
10. "Айналамен таныстыру" оқу бағдарламасы әртүрлі саладағы дағдыларды, біліктерді, пәндік білімді қалыптастыруға бағытталған, өйткені олар нашар еститін білім алушылардың білім беру практикасындағы, сондай-ақ қоғамға толыққанды, еркін және белсенді субъект ретінде енуді қажет ететін мектеп бітіргеннен кейінгі өмірдегі сәтті тұлғаға айналуының кепілі болады.
2-тарау. "Айналамен таныстыру" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
11. Нашар еститін білім алушыларға арналған мектептің 0-2 сыныптарындағы "Айналамен таныстыру" пәнінің мақсаты – тұлғалық қабылдауды, табиғат және мәдениет әлеміне қатысты жағымды эмоционалды қатынасты қалыптастыру, өз елі мен Жер ғаламшарының жанашыры ретінде Қазақстанның болашақ ұрпағын руханилыққа, белсенділікке, құзіреттілікке тәрбиелеу.
12. "Айналамен таныстыру" пәнінің міндеттері:
1) қоршаған орта туралы алғашқы түсінік қалыптастыру;
2) адам, оның жасы, жынысы, салауатты өмір салтын ұстану қажеттілігі туралы элементарлы білім қалыптастыру;
3) өз отбасы, отбасындағы қарым-қатынастар, отбасы мүшелері мен білім алушының міндеттері туралы түсінікті дамыту;
4) білім алушының міндеттері мен құқықтары, білім алушы ретіндегі рөлі туралы түсінік қалыптастыру;
5) еңбек саласы, мамандықтар туралы түсінік қалыптастыру;
6) ересектермен және білім алушылармен қарым-қатынас орнатудың жасына және мүмкіндіктеріне сай келетін міндеттерін орындау қабілетін дамыту;
7) нашар еститін тұлғалардың әлеуметтік-мәдени өмірі туралы түсінікті дамыту;
8) күнделікті өмірде және әртүрлі қауіпті әрі төтенше жағдайларда қауіпсіз қимылдау дағдыларын қалыптастыру;
9) қажетті денсаулық сақтау процедураларымен бірге күн тәртібін сақтай алу білігін дамыту;
10) бөлмені жинау, заттарға күтім жасау секілді жұмыстармен байланысты қолжетімді тұрмыстық тапсырмаларды (міндеттерді) орындау, азық-түлік сатып алуға, тамақ дайындауға, үстелді әзірлеуге және жинауға қатысу біліктерін қалыптастыру;
11) қоршаған нысандар: үй, мектеп, онда және айналасында орналасқан нысандар, көлік туралы алғашқы түсінік қалыптастыру;
12) бөлмеде және көшеде қауіпсіз қимылдау ережелерін меңгерту;
13) оқу қызметінің дағдыларын меңгерту және ересектермен, құрдастарымен қарым-қатынас орнату тәжірибесіне ие болу;
14) есту-көру арқылы қабылдауды дамыту және берілген пәнді оқу барысында қолданылатын тақырыптық әрі терминологиялық лексиканы анық айту дағдысын дамыту.
13. "Айналамен таныстыру" пәнін оқыту нашар еститін білім алушыға жеке тәжірибесін ой талқысынан өткізіп, ортасында өз орнын табуға, жеке қызығушылықтарының бағыттарын болжауға мүмкіндік береді. Пәнді оқу барысында білім алушылар өздерінің экологиялық және мәдени сауаттылығын арттырып, қажетті құзіреттерге ие болу үшін практикаға бағытталған білімді меңгереді:
1) қоршаған орта туралы түсінікке ие болу;
2) уақыттық және кеңістіктік қатынасты білдіретін, табиғат нысандары мен құбылыстарын атайтын табиғаттану терминдерін меңгеру және оларды сөйлеу барысында қолдану (нашар еститін білім алушылардың сөйлеу дағдыларының даму ерекшеліктерін ескере отырып);
3) қоршаған әлемнің тұтастығын сезіну, экологиялық сауаттылық негіздерін меңгеру;
4) қоршаған әлемнің тұтастығын сезіну, экологиялық сауаттылық негіздерін, табиғат және адамдар әлеміндегі адамгершілік әрекеттерінің қарапайым ережелерін, табиғи және әлеуметтік ортадағы денсаулық сақтау әрекетінің нормаларын меңгеру;
5) қоршаған әлемдегі себептік-салдарлық байланыстарды анықтау әрі орнату дағдыларын дамыту.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
14. Нашар еститін мектеп білім алушыларын оқыту келесі дидактикалық ұстанымдарға негізделеді:
1) білім берудің тұлғаға бағытталған тұжырымдамасына ауысуды меңзейтін білім беруді гуманизациялау ұстанымы;
2) нашар еститін білім алушылардың даму деңгейлеріне және ерекшеліктеріне білім берудің бейімділік ұстанымы, мектеп оған сай әртүрлі білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағдар ұстайды; нашар еститін білім алушылардың әртүрлі категорияларына, соның ішінде психикалық дамуы тежелген (бұдан әрі-ПДТ), көру қабілеті нашар білім алушыларға арналған әртүрлі құралдар мен әдістерді қолданады;
3) оқытудың саралау және жеке ұстанымы нашар еститін білім алушыға өзі үшін тиімділігі оқыту жолын ата-анасымен бірлесіп таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың көрнекілік және сөздік құралдар ұстанымы оқу-тәрбие процесіндегі жаңа ұғымдарды, тұжырымдарды, ережелерді қалыптастырудың негізі ретіндегі сезімдік бейнелерді жинастыру, жүйелеу және жинақтау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған, бұл нашар еститін білім алушыларды оқытудың алғашқы сатысындағы заңдылық;
5) ғылым негіздерін ана тілін меңгерумен бірлікте үйрету ұстанымы нашар еститін білім алушының тұлғалық даму барысы, білім берудің бекітілген көлемін білім алушының меңгеруі тілдік даму деңгейімен, ақпаратты сөйлеу арқылы қабылдау, сөйлеу-логикалық ойлаудың қалыптасу деңгейімен байланысты оны дұрыс қолдану мүмкіндігімен анықталатындығымен шарттасады;
6) есту арқылы қабылдауды сөйлеу тілінің дыбыстық жағымен бірлікте дамыту қарқынын күшейту ұстанымы нашар еститін білім алушының өзге тұлғаның өзіне қаратыла айтылған сөзін еркін түсініп, өзгелерге түсінікті, анық сөйлеу қабілетін дамытуға бағытталған;
7) сөйлеу қатынасын белсендіру ұстанымы нашар еститін білім алушылардың бірлескен қызметін ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық тәсілдерін жүзеге асыру қажеттілігімен шарттасады және сөйлеу арқылы қатынас жасау қажеттілігін туындататын жағдайларды модельдеуді болжайды. Білім алушыларды қатынастың әртүрлі тәсілдерін қалыптастыруға арнайы оқыту тұтас оқу-тәрбие жұмысындағы әлеуметтік әрекеттің формаларын ескере отырып жүзеге асырылады;
8) әрекеттік тәсіл ұстанымы нашар еститін білім алушыларды оқытудың қазіргі жүйесінің негізгі бағыттылығын көрсетеді, онда әрекет білімді, білікті және дағдыны қалыптастырудың процесі және нашар еститін білім алушының тұлғасын қалыптастырудың түзете-дамыту бағыттылығын қамтамасыз ететін шарт ретінде қарастырылады.
15. "Айналамен таныстыру" сабақтарында нашар еститін білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы міндеті – сөйлеуді практикалық меңгерту жүзеге асырылады. Бұл қоршаған ортамен таныстыру бойынша барлық жұмыстың ерекше мазмұнын (лексикалық материалды арнайы таңдау, оны топтастыру, жеке бөліктердің өзара орналасуы мен байланысы) талап етеді.
16. "Айналамен таныстыру" оқу пәнін оқыту өзге де сабақтардың ("Көркем еңбек", "Музыка", "Бейімделген дене шынықтыру", "Орыс тілі мен әдебиеті", "Түзету ырғағы", "Дыбыстауды қалыптастыру және есту қабілетін дамыту") білім беру бағдарламалары аясында жүзеге асырылатын жұмыстың келесі бағыттарына негізделеді:
1) қабылдаудың, назар аударудың, есте сақтаудың, ойлаудың түрлерін дамыту;
2) жалпы, қол, артикуляциялық моториканы дамыту;
3) белсенді және пассив сөздіктің көлемін кеңейту;
4) нашар еститін білім алушылардың сөздер мен сөз туындатушы модельдердің грамматикалық формаларын, синтаксистік құрылымдардың әртүрлі типтерін қабылдау, жіктеу және пайдалану дағдыларын дамыту;
5) нашар еститін білім алушылардың диалогтік және байланысты сөйлеу дағдыларын жетілдіру;
6) сөйлеудің фонетикалық жағының бұзылысын түзету, фонематикалық процестерді дамыту;
7) сөйлеу және сөйлеу арқылы емес дыбыстауды дыбыстық-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
8) нашар еститін білім алушылардың коммуникативтік мотивациясын қалыптастыру.
17. "Айналамен таныстыру" пәні бойынша тапсырмалар:
1) өзің туралы әңгімеле: өз есіміңді, тегіңді, жасыңды, мекен-жайыңды, ата-анаң мен туыстарыңның есімдерін ата;
2) таныс және бейтаныс адамдармен кездесіп қалған кезде амандасу және қоштасу;
3) мұғалімнің және тәрбиешінің тапсырмаларын орындау (режимдік сәттер);
4) үй және жабайы жануарлардың суреттерін жинастыру;
5) "Көлік", "Көкөністер", "Жемістер", "Ойыншықтар" топтастыру;
6) тәулік, жыл мерзімін сурет арқылы анықтау;
7) хайуанаттар бағына экскурсиядағы бақылау бойынша сурет салу;
8) 8 наурыз, туған күн, Жаңа жыл мейрамдарымен құттықтау қағаздарын дайындау;
9) фотосуреттер альбомынан туыстары мен жақындарын тану және есімдерін атау;
10) логикалық карталармен жұмыс жасау.
18. Ақпараттық-коммуникативтік технологияларды (бұдан әрі - АКТ) пайдалану құзыреттілігі:
1) ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану құзыреттілігі жұмыс жасау, досуг және коммуникация үшін технологияларды дұрыс әрі шығармашылық тұрғыдан қолдануды қамтиды. Ол АКТ-ны пайдаланудың базалық дағдыларына негізделеді;
2) білім алушы ақпаратты таба, құра және онымен жұмыс жасай отырып, ақпарат және идея алмасып, өз жұмысын бағалайды және жетілдіреді, жабдықтар мен қосымшалардың кең шоғырын пайдалана отырып, барлық оқу пәндері бойынша білім алу үдерісінде АКТ-ны пайдалану дағдыларын дамытады.
19. "Айналамен таныстыру" оқу бағдарламасында АКТ-ны пайдалану бойынша құзыреттілік мыналарды қамтиды:
1) білім беру деңгейін жоғарылату үшін сабақтарда қолданыстағы және жаңа технологиялардың әлеуетін пайдалану;
2) ғаламтор ресурстарымен жұмыс жасау (мысалы, веб сайттан ақпарат оқу, қажетті материалды таңдау, көшіру және оны жеке құжат немесе файл ретінде сақтау);
3) мәтінмен және слайдтармен жұмыс жасау үшін қарапайым бағдарламалардан бастап, күрделі бағдарламаларға (Word, PowerPoint секілді) дейін пайдалану;
4) ақпаратты өңдеу, оны электронды түрде жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықты (принтер, сканер, сандық фотоаппарат) пайдалану;
5) электронды оқулықтардың көмегімен оқыту.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
20. "Айналамен таныстыру" пәні аясындағы түзете-дамыта оқытудың нәтижелерін бағалау критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
21. Бағдарламаның әр бөліміндегі барлық тақырып бойынша бақылау-диагностикалау тапсырмалары дайындалады.
22. Бақылау-диагностикалау тапсырмаларын орындаудың нәтижелері білім алушының жетістіктер картасында тіркеледі және білім алушыға қатысты жеке тәсіл таңдаудың негізін құрайды.
23. Білім алушылардың жетістіктері баллдық жүйе бойынша бағаланбайды, өйткені "Айналамен таныстыру" пәні нашар еститін білім алушыларға арналған мектептің Үлгілік оқу жоспарының түзету компонентіне енеді және түзете-дамыту міндеттерін орындайды.
24. Жетістіктерді бағалау сипаттау мәніне ие.
5-тарау. "Айналамен таныстыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
25. "Айналамен таныстыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.
26. Нашар еститін білім алушыларға арналған мектепте 0-сынып сөйлеу қабілеті дамымай қалған 6-7 жастағы білім алушыларға, мектепке дейінгі дайындықтан өтпеген білім алушыларға арналып ұйымдастырылады.
27. Үшінші тоқсанда қосымша демалыс беріледі. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып, қажетті мектеп жабдығымен толықтырылады.
28. Жұмысты әртүрлі формада (жеке, жұптық, топтық) және түрде (ойындар және өзге де белсенді әдістер) жүргізу үшін сыныптағы жиһаз қозғалмалы болады. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстарын және көрнекілік құралдарды қоюға арналған стенділерге орын бөлінеді.
29. Есту қабілеті нашар білім алушыларға арналған мектепте білім беру кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын талаптар:
1) оқу процесіндегі өзгерістер, қауіптер туралы ақпарат беретін, жабдықтардың, кабинеттер мен оқу сыныптарының атауларын білдіретін ақпараттың стенділерде баспа кестелері түрінде немесе электронды тасымалдаушыларда берілуі;
2) сабақ кестесі туралы дыбыстық анықтамалық ақпараттың визуалды ақпаратпен (субтитрлар көрсету мүмкіндігі бар мониторлар орнату, монитор көлемі және саны кабинеттің көлемін ескере отырып анықталады) қайталануы;
3) ақпаратты жаңғыртуды қажетті дыбыстық құралдармен қамтамасыз ету.
30. Оқу кабинеттері білім алушылардың есту арқылы қабылдау дағдысын дамытуға мүмкіндік беретін заманауи аудиологиялық және сурдопедагогикалық талаптарға сай келетін дыбыс күшейткіш аппаратурамен жабдықталады: вибротактильді құрылғыларының қосымша жиынтығы және сымсыз аппаратурасы бар ұжымдық қолданыстағы дыбыс күшейткіш аппарат.
31. Оқу күні бойында және сабақтан тыс уақытта нашар еститін білім алушы медициналық ұсыныстарды ескере отырып, дыбыстық аппаратты немесе кохлеарлы имплантты пайдаланады. Оқу бөлмелерінде FM-жүйелерді, қуат көздерін, батареяларды сақтауға арналған арнайы орындар дайындалады. Әр оқу сыныбы білім алушыларға арналған компьютерлер тұратын жұмыс орындарымен жабдықталады.
32. Жеке сабақтар жүргізуге арналған есту кабинеттері вибротактильді құрылғыларының қосымша жиынтығы бар, жеке қолданысқа арналған дыбыс күшейткіш аппаратурамен, визуалды жабдықтармен және дыбыстау бойынша жұмыс жасауға, есту арқылы қабылдауды дамытуға арналған компьютерлік бағдарламалармен, айнамен жабдықталған.
33. Заманауи электр акустикалық, соның ішінде, дыбыс күшейткіш, алыстан жақсы көруге мүмкіндік беретін (үлкен экранға тасымалдау) аппаратураларды пайдалану туралы сөйлеуші тұлғаның хабардар болуы да арнайы талап болып табылады.
34. Бөлімдер бөлімшелерден тұрады, онда әр сынып бойынша күтілетін нәтижелер (дағдылар немесе біліктер, білім немесе түсінік) түріндегі оқыту мақсаттары көрсетілген. Әр бөлімшенің ішінде тізбекті түрде ұйымдастырылған оқыту мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, нашар еститін білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оларға оқытудың келесі сатылары туралы ақпарат ұсынуға мүмкіндік береді.
35. Бағдарлама мазмұнының осылай бөлінуі мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, білім алушылардың жетістіктерін критерийлерге сәйкес бағалауға мүмкіндік береді.
36. "Айналамен таныстыру" пәнінің мазмұны:
1-кесте
№ | Бөлім | Бөлімше |
1 | Мен және қоғам |
1.1 Мен және менің отбасым |
2 | Менің елімнің табиғаты |
2.1 Өсімдіктер |
3 | Қауіпсіз өмір ережелері |
3.1 Денсаулық |
37. Оқыту мақсаттарын тиімді пайдалану үшін оқу бағдарламасына код енгізілген. Кодтағы бірінші сан – сыныпты, екінші және үшінші сан – бөлімшені білдірсе, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының нөмірі.
38. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Мен және қоғам":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
1.1 Мен және менің отбасым |
0.1.1.1 өз есімін, тегін білу, атау және өзгелер атағанда жауап беру |
1.1.1.1 мекенжайын: қаланы (ауылды), көшені, үй және пәтер нөмірін білу |
2.1.1.1 отбасылық еңбекке және демалысқа қатысу |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.1 өз сыныбын табу |
1.1.2.1 асханада, сабақта, ойында өзін ұстау ережелерін білу |
2.1.2.1 этикеттің қарапайым ережелерін білу: үлкеннің сөзін бөлмеу, орын беру, ойыншықтарымен бөлісу, қоғамдық орындарда өзін мәдениетті ұстау |
1.3 Менің шағын Отаным |
0.1.3.1 қалалық көліктердің түрлерін ажырата білу |
1.1.3.1 қаланың (ауылдың) атауын білу |
2.1.3.1. ескерткіштерді, көрікті жерлерді, мекемелерді: кинотеатр, театр, цирк, стадион, бассейн, мұз айдынын білу; |
2) "Менің елімнің табиғаты":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
2.1 Өсімдіктер |
0.2.1.1 сыныпта, аймақта өсімдіктерге күтім жасау және бақылау |
1.2.1.1 өсімдіктерге күтім жасау тәсілдерін білу |
2.2.1.1 саңырауқұлақтарды (жеуге болатын-болмайтын), жаңғақтар мен жидектерді ажырата білу, жаңғақтар мен жидектердің адам денсаулығына пайдасын білу |
2.2 Жануарлар |
0.2.2.1 жануарлар әлемін: құстарды, аңдарды, олардың айырмашылықтарын бақылау |
1.2.2.1 жануарлар мен өсімдіктерді салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау |
2.2.2.1 жануарлардың төлдерінің аттарын білу |
2.3 Ауа-райы және климат |
0.2.3.1 адам қолымен жасалған табиғат нысандары мен заттарды ажырату |
1.2.3.1 тәулік мерзімінің ауысқандығын, күннің шығуы мен батуын бақылау |
2.2.3.1 таза және лас ауаны ажыратып, ауаны ластаудың көздерін, бөлмені желдетуді білу |
3) "Қауіпсіз өмір ережелері":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | |
3.1 Денсаулық |
0.3.1.1 адамның дене мүшелерін ажырату |
1.3.1.1 адамның негізгі дене мүшелерін және олардың функцияларын білу |
2.3.1.1 медициналық процедуралардың маңызын түсіну және маманның басшылығымен процедуралардан өту; |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
0.3.2.1 бөлме тазалығын сақтау |
1.3.2.1 жеңіл жеңіл жарақат алған кезде (соғу, кесу, күйдіру) ересектердің көмегімен алғашқы көмек көрсетудің қажеттілігі туралы білу |
2.3.2.1 өз денсаулығы және қоршаған адамдардың денсаулықтары үшін жауапкершілікті түсіну |
39. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
Білім алушылар: | ||
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым |
0.1.1.1 өз есімін, тегін білу, атау және өзгелер атағанда жауап беру |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.1 өз сыныбын табу | |
2.1 Өсімдіктер |
0.2.1.1 сыныпта, аймақта өсімдіктерге күтім жасау және бақылау | |
3.1 Денсаулық |
0.3.1.1 адамның дене мүшелерін ажырату | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
0.3.2.1 бөлме тазалығын сақтау | |
2-тоқсан | ||
Менің отбасым мен достарым | 1.1 Мен және менің отбасым |
0.1.1.5 өз денесінің бөліктерін (бас, мойын, дене, аяқ, қол) білу |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.8 мектеп жұмысшыларының мамандықтарын білу; | |
2.2 Жануарлар |
0.2.2.1 жануарлар әлемін: құстарды, аңдарды, олардың айырмашылықтарын бақылау | |
2.3 Ауа райы және климат |
0.2.3.1 адам қолымен жасалған табиғат нысандары мен заттарды ажырату | |
3-тоқсан | ||
Саяхат | 1.1 Мен және менің отбасым |
0.1.1.1 өз есімін, тегін білу, атау және өзгелер атағанда жауап беру |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.1 өз сыныбын табу | |
2.1 Өсімдіктер |
0.2.1.1 сыныпта, аймақта өсімдіктерге күтім жасау және бақылау | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
0.3.2.1 бөлме тазалығын сақтау | |
1.3 Менің шағын Отаным |
0.1.3.1 қаладағы көлік түрлерін ажырата білу | |
2.3 Ауа райы және климат |
0.2.3.1 адам қолымен жасалған табиғат нысандары мен заттарды ажырату | |
4-тоқсан | ||
Тағам және сусын | 1.1 Мен және менің отбасым |
0.1.1.5 өз денесінің бөліктерін (бас, мойын, дене, аяқ, қол) білу |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
0.1.2.8 мектеп жұмысшыларының мамандықтарын білу; | |
1.3 Менің шағын Отаным |
0.1.3.1 қаладағы көлік түрлерін ажырата білу | |
2.2 Жануарлар |
0.2.2.1 жануарлар әлемін: құстарды, аңдарды, олардың айырмашылықтарын бақылау; | |
2.3 Ауа райы және климат |
0.2.3.6 табиғаттың көктемгі өзгерістерін бақылау | |
3.1 Денсаулық |
0.3.1.1 адамның дене мүшелерін ажырату | |
2) 1-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
Білім алушылар: | ||
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым |
1.1.1.1 мекен-жайын: қаланы (ауылды), көшені, үй және пәтер нөмірін білу; |
2.1 Өсімдіктер |
1.2.1.1 өсімдіктерге күтім жасау тәсілдерін білу; | |
3.1 Денсаулық |
1.3.1.1 адамның негізгі дене мүшелерін және олардың функцияларын білу | |
2-тоқсан | ||
Менің отбасым және достарым | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
1.1.2.1 асханада, сабақта, ойында өзін ұстау ережелерін білу |
1.3 Менің шағын Отаным |
1.1.3.1 қаланың (ауылдың) атауын білу; | |
2.1 Өсімдіктер |
1.2.2.1 жануарлар мен өсімдіктерді салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау; | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
1.3.2.1 жеңіл жеңіл жарақат алған кезде (соғу, кесу, күйдіру) ересектердің көмегімен алғашқы көмек көрсетудің қажеттілігі туралы білу | |
3-тоқсан | ||
Саяхат | 1.1 Мен және менің отбасым |
1.1.1.1 мекенжайын: қаланы (ауылды), көшені, үй және пәтер нөмірін білу |
2.1 Өсімдіктер |
1.2.1.1 өсімдіктерге күтім жасау тәсілдерін білу | |
3.1 Денсаулық |
1.3.1.1 адамның негізгі дене мүшелерін және олардың функцияларын білу; | |
4-тоқсан | ||
Тағам және сусын | 1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
1.1.2.1 асханада, сабақта, ойында өзін ұстау ережелерін білу |
1.3 Менің шағын Отаным |
1.1.3.1 қаланың (ауылдың) атауын білу; | |
2.2 Жануарлар |
1.2.2.1 жануарлар мен өсімдіктерді салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
1.3.2.1 жеңіл жеңіл жарақат алған кезде (соғу, кесу, күйдіру) ересектердің көмегімен алғашқы көмек көрсетудің қажеттілігі туралы білу | |
3) 2-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
Білім алушылар: | ||
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым |
2.1.1.1 отбасылық еңбекке және демалысқа қатысу |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
2.1.2.1 этикеттің қарапайым ережелерін білу: үлкеннің сөзін бөлмеу, орын беру, ойыншықтарымен бөлісу, қоғамдық орындарда өзін мәдениетті ұстау | |
1.3 Менің шағын Отаным |
2.1.3.1 ескерткіштерді, көріктіжерлерді, мекемелерді: кинотеатр, театр, цирк, стадион, бассейн, мұзайдыны білу | |
2.1 Өсімдіктер |
2.2.1.1 саңырауқұлақтарды (жеуге болатын-болмайтын), жаңғақтар мен жидектерді ажырата білу, жаңғақтар мен жидектердің адам денсаулығына пайдасын білу | |
2.3 Ауа райы және климат |
2.2.3.1 таза және лас ауаны ажыратып, ауаны ластаудың көздерін, бөлмені желдетуді білу | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
2.3.2.1 өз денсаулығы және қоршаған адамдардың денсаулықтары үшін жауапкершілікті түсіну | |
2-тоқсан | ||
Менің мектебім | 1.3 Менің шағын Отаным |
2.1.3.7 ертеңгіліктерге және көңіл көтеру шараларына орай Қазақстан халықтарының өлеңдерін, әндерін, билерін жаттау; |
2.2 Жануарлар |
2.2.2.1 жануарлардың төлдерінің аттарын білу | |
2.3 Ауа-райы және климат |
2.2.3.7 су қоймалары (мұхит, теңіз, өзен, көл, бөгет) туралы білу | |
3.1 Денсаулық |
2.3.1.1 медициналық процедуралардың маңызын түсіну және маманның басшылығымен процедуралардан өту | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
2.3.2.8 әр жыл мезгілінде жолда, орманда, су қоймаларында қауіпсіз әрекет ету ережелерін білу | |
3-тоқсан | ||
Дені саудың -жаны сау | 1.1 Мен және менің отбасым |
2.1.1.1 отбасылық еңбекке және демалысқа қатысу; |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы |
2.1.2.1 этикеттің қарапайым ережелерін білу: үлкеннің сөзін бөлмеу, орын беру, ойыншықтарымен бөлісу, қоғамдық орындарда өзін мәдениетті ұстау | |
1.3 Менің шағын Отаным |
2.1.3.1 ескерткіштерді, көріктіжерлерді, мекемелерді: кинотеатр, театр, цирк, стадион, бассейн, мұзайдыны білу | |
2.1 Өсімдіктер |
2.2.1.1 саңырауқұлақтарды (жеуге болатын-болмайтын), жаңғақтар мен жидектерді ажырата білу, жаңғақтар мен жидектердің адам денсаулығына пайдасын білу | |
2.3 Ауа райы және климат |
2.2.3.1 таза және лас ауаны ажыратып, ауаны ластаудың көздерін, бөлмені желдетуді білу | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
2.3.2.1 өз денсаулығы және қоршаған адамдардың денсаулықтары үшін жауапкершілікті түсіну | |
4-тоқсан | ||
Қоршаған орта | 1.3 Менің шағын Отаным |
2.1.3.8 қазақстандық әскер, өз Отанын қорғау міндеттері туралы түсінікке ие болу |
2.2 Жануарлар |
2.2.2.1 жануарлардың төлдерінің аттарын білу | |
3.2 Қауіпсіз әрекет ережелері |
2.3.2.8 әр жыл мезгілінде жолда, орманда, су қоймаларында қауіпсіз әрекет ету ережелерін білу | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 254-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 254-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім және білікті саналы түрде меңгеруіне арналған әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдану, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттерінің тәсілін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлану біліктерін меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері қазіргі мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқыту тәсілі пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Оқытудың қазіргі кезеңінде білім алушы өздігімен білімге ие болу барысында оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру болып табылады. Бұл тәсіл пәндік білім, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуіне, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірге шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесінде өктемшілікке жол бермей, қатысушылардың барлығының ынтымақтастығы үшін өзара қарым-қатынасында алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістері қолданылады.
8. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін шынайы шығармашылық процестегі білім алушылардың қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағдарланған оқу жобалау қызметін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттарына қол жеткізу аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Пәннің мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттармен және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіруден тұратын білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту үшін қажетті алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында қалыптастырылған күтілетін нәтижелер оқу пәнінің мазмұнын анықтау негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған.
12. Оқу бағдарламалары мазмұны жағынан білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
13. Оқу бағдарламалары пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына және мектепті бітіргендегі нәтижелерге негізделген тәрбие мен оқытудың біртұтастық қағидасын іске асыруға мүмкіндік береді.
14. Оқу бағдарламалары пәндік білім және білікті ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру бағыттылығымен ерекшеленеді. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі төмендегі кең ауқымды дағдыларды қалыптастыру негізі болып табылады:
1) білімді функционалды және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке жұмыс істей білу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдылар дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектеп бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
15. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарды талдау және бағалау, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылықпен қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады. Жігерлілік, алғырлық, өзгерістерге дайындығы, байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
16. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлылығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылық дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
17. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушыларға базалық білімді меңгертуге негіз болады:
1) "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландыру негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқын және күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдарлар болады.
2-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
18. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған арнайы пән болып табылады. Нашар еститін білім алушылардың есту қабілетін дамыту мен ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру бір-бірімен өте тығыз байланыста жүргізіледі. Ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру есту, көріп есту арқылы жүзеге асырылады. Сөйлеу тілін есту арқылы қабылдау ауызша сөйлеу тілін жетілдірумен тікелей байланысты.
19. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің міндеттері:
1) тілдік және тілдік емес дыбыстарды ашық таңдауда және жабық таңдауда ажырату;
2) дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, білім алушыларға таныс мәтіндерді қабылдауға үйрету;
3) күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді ажырату;
4) диалог жүргізуге үйрету;
5) сөйлемдерді ажырату, сөзден тұратын кескін сөздерді пайдалана отырып фразаларды құрастыру;
6) мәтіндерді есту арқылы қабылдауға, мағынасын түсінуге үйрету;
7) білім алушылардың нақты, анық және мәнерлеп сөйлеуге үйрету;
8) сөйлеу кезінде логикалық екпінді сақтап сөйлеуге үйрету;
9) орфоэпиялық ережелерді сақтай отырып сөйлеуге үйрету.
20. Пәнді оқыту процесінде пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады:
1) тіл дамыту пәнімен: "адам-табиғат-қоғам" туралы білімдерін толықтыру, табиғат құбылыстарымен адам, өсімдік, жан-жануарлар арасындағы байланыс пен тәуелділікті таныстыра отырып, білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыру, топсеруен кезінде, табиғатты бақылау барысында алған білімдерін, бақылағандарын білім алушылардың сөздік қорын байыту, ауызша жазбаша тілін дамыту мақсатында пайдалану;
2) түзету ритмикасы пәнімен: түзету ритмикасы кезінде ритмикалық қозғалыстар жасау, музыканы қабылдау нашар еститін білім алушылардың естіп қабылдауын дамытуға, ауызша сөйлеу тілін қалыптастыруға ықпал етеді;
3) заттық-тәжірибелік оқыту пәнімен: еңбек тақырыбына байланысты шығармалар оқу барысында білім алушыларды еңбексүйгіштікке баулу, адамдардың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу, ермексазбен, табиғи материалдармен жұмыс жасау, қағаздарды қию, өрнектер салу, безендіру арқылы қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту;
4) қоршаған ортамен таныстыру пәнімен: "Адам-табиғат-қоғам" туралы білімдерін толықтыру, табиғат құбылыстарымен адам, өсімдік, жан-жануарлар арасындағы байланыс пен тәуелділікті таныстыра отырып, білім алушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыру, топсеруен кезінде, табиғатты бақылау барысында алған білімдерін, бақылағандарын білім алушылардың сөздік қорын байыту, ауызша жазбаша тілін дамыту мақсатында пайдалану.
21. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқыту кезінде қарапайымнан күрделіге көшу қағидасына сүйенеді. Дайындық сыныбында оқитын білім алушылармен естіп қабылдауын дамыту жұмысы дыбысқа шартты қозғалыс реакциясын қалыптастырудан басталады. Берілетін сөздік материалдың көлемі жыл сайын ұлғайып отырады.
22. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні фронтальды және жеке сабақта ұйымдастырылады:
1) фронтальды сабақтарда әртүрлі дыбыстарды қабылдауға үйретеді, қоршаған ортаның түрлі дыбыстарымен, сөйлеу тілінің қалыптасуы үшін қажетті болып табылатын дыбысталулардың сипаттамасын (дыбысталудың ұзақтығын, қаттылығын, биіктігін ажырату, дыбысталудың бағытын анықтау) ажыратуға үйретеді. Фронтальды сабақтарда дыбыстарды қою және кемістіктерін түзету жұмысы жүргізілмейді. Фронтальды сабақтың негізгі міндеті: дыбыстарды дұрыс айту дағдыларын бекітеді;
2) жеке сабақтарда білім алушылар есту арқылы сөздерді, сөз тіркестерін, фразаларды, мәтіндерді жабық (шектеулі) және ашық (шексіз) таңдауда ажыратуға, тануға, танып білуге және дұрыс сөйлеуге үйретеді.
23. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің міндетті кезеңдерінің бірі сөздік материалдарды есту арқылы (есту аппаратымен және есту аппаратынсыз) қабылдау болып табылады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
24. Арнайы білім беру мекемелері (нашар еститін білім алушыларға арналған мектептер) "білім алушыларды әлеуметтік оңалту" ұстанымын негізге алады, ол ұстаным бойынша өз бетімен білім алуға ұмтылатын, ынталы, қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол тұлға қалыптастыру болып табылады.
25. Нашар еститін білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі технологиялар мен әдіс-тәсілдер қолданады деп күтіледі, олар:
1) зерттеушілік тәсілдер (білім алушылар "не білемін? нені білгім келеді? нені білдім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
2) әрекеттік тәсілдер (білім алушылар оқу әрекетінде меңгерген жаңа білімінің болашақта қажеттілігін түсінеді);
3) дамыта оқыту (білім алушылар өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) саралай оқыту (білім алушыларды деңгейіне, мүмкіндігіне қарай оқыту, қалыптастырушы баға арқылы қолдау);
5) білім алушылардың оқу әрекетін жеке, топтық және ұжымдық формада ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді).
26. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) стратегиялар: өзін-өзі басқарушылық, эксперименттік, сыни, коммуникативтік;
2) технологиялар: шағын топтағы жұмыс (командада), кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульді оқыту;
3) әдістер: жеке оқыту, проблемалық оқыту.
27. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің оқу бағдарламасының мақсаты сөйлеу тілін естіп қабылдау және ауызша сөйлеу дағдыларын дамыту. Осы мақсатқа жету үшін ынталандырушы және белсенді тілдік орта құрып, қажетті коммуникативтік дағдыларды дамытады. Мұндай орта нашар еститін білім алушылардың сыныптастарымен, мұғалімдерімен және көпшілікпен қарым-қатынасында естіп қабылдап сауатты айтып пайдалануына, ауызекі сөйлеу тілін және жазбаша формаларын қолдана отырып, өз пікірін еркін білдіруіне мүмкіндік туғызады.
28. Оқу бағдарламасы екі бөлімнен тұрады:
1) есту қабілетін дамыту;
2) дыбыстану.
29. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде есту қабілетін дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз естіп қабылдау;
2) дыбысқа шартты қозғалыс реакциясын қалыптастыру;
3) қоршаған орта дыбыстары (қаладағы көлік дыбыстары, табиғат дыбыстары: жаңбыр, жел, боран) және тұрмыстық дыбыстарымен (есік қоңырауы, шаңсорғыш, телефон шырылы) таныстыру және есту арқылы ажырату, танып білу;
4) есту арқылы жануарлар мен құстардың дауыстарын, дыбыстық еліктеулерді (мяу, аф-аф, муу, пи-пи) ажырату және танып білу (дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз);
5) есту арқылы былдыр сөздер мен толық сөздерді қабылдау және ажырату (дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз) сөздік материалдар үлгісі: алма, доп, аю, банан, ат, мысық;
6) есту арқылы тілдік емес дыбыстарды қабылдау;
7) тілдік және тілдік емес сигналдарды есту арқылы қабылдау және ажырату;
8) дыбысталатын ойыншықтар және саз аспаптарын есту арқылы ажырату (дауылпаз, ысқырық, пианино, сылдырмақ);
9) дыбысталу санын анықтау (біреу-көп);
10) дыбысталудың ұзақтығын (ұзақ-қысқа), қаттылығын (қатты-ақырын), биіктігін (төмен-жоғары) ажырату;
11) дыбысталудың бағытын анықтау (оң жақта, сол жақта, жоғарыдан, төменнен);
12) жануарлар мен құстардың дауыстарын тыңдап ажырату.
30. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде дыбыстардың айтылуын қалыптастыруға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыс күшейткіш аппаратпен, жеке аппаратпен және аппаратсыз қабылдап айту;
2) дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, мәтіндерді қабылдап қайталап айтып беру;
3) күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді дыбыстарды қадағалап дұрыс айту;
4) диалог жүргізу;
5) білім алушы арасындағы сұрақ жауап алмасу арқылы сөйлеу тілі дағдыларын қалыптастыру;
6) 2-3 сөзден тұратын сөздерді пайдалана отырып сөзтіркестерін құрастырып айту;
7) 5-6 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндердің мазмұнын айту.
31. Дыбыстану сабағының басты мақсаты сөздің анық, мәнерлеп айтылуын білім алушыларға үйрету. Білім алушы көріп есту және есту арқылы берілген сөздік материалды мұғалімге еліктеп, дыбыстарды дұрыс айтуды үйренеді. Сонымен қатар, арнайы сабақтарда әр түрлі методикалық әдістер қолданылады: фонетикалық ырғақ және арнайы дыбыстарды қоятын, түзету жұмыс түрлері.
32. Дайындық сыныбында сөйлеу тілін қалыптастыру үшін міндетті түрде станционарлық дыбыс күшейткіш аппарат жеке сабақта, сабақтарда, сабақтан тыс уақытта үзбей қолданылады. Дыбыс күшейткіш аппаратын қолдану барысында мұғалім сөзіне үлкен маңызды мән беріледі, себебі ол еліктеу үлгісі болады. Бар сөздік материалды қалыпты дауыс биіктігінен. Сөз екпінін сақтай отырып, орфоэпиялық заңдылықтарды ескеріп айтуы қажет. Өте қатты дауыспен немесе буындап айтылған мұғалім сөзі, білім алушыға сөзді қабылдауын қиындатады.
33. Дайындық сыныбында бағдарламаның негізгі бөлімі "сөз" және "сөз тіркестерінен" тұрады. Сөзбен жұмыс жүргізгенде білім алушы үлгі бойынша сөзді дұрыс немесе сол сөзге жақындау айтады.
34. Берілген сөзде қойылмаған дыбыстарға уақытша қолданылатын дыбыстарды пайдаланып айтуға болады.Сонымен қатар дауыспен, тыныспен, дыбыстырдың айтылуымен жұмыс түрлері жүргізіледі. Білім алушы сөйлеу тілінің интонациясы мен мұғалімге еліктеу арқылы танысады. Бірталай дыбыстарды білім алушы мұғалімге еліктеп, көріп есту, есту арқылы қабылдап үйренеді.
35. Тез меңгерілетін дыбыстар: а, о, у, ү, і, ә, ө, и, иа (я), ио(е), иу (ю) м, н, п, ф, в, т; ұзақ уақыт, жаттығу арқылы меңгерілетін дыбыстар: ы, ұ, к, х, л, з, ж, г, қ, ғ . Мына дыбыстар: с, ш, р, б, д, - арнайы жеке сабақтарда меңгеріледі.
36. Дайындық сыныбының бағдарламасында көріп – есту, еліктеу арқылы арнайы әдістер пайдаланылып, дыбыстар меңгеріледі: : п, а, м, ә, т, о, і, ө ү, в, у, н, и, ы, л, иа (я), ио(е), иу (ю), к, ф, х, с, ш, р, б, д. Дайындық сыныбында қойылмаған дыбыстардың орнына, уақытша қолданылатын дыбыстарды пайдалануға болады. Мысалы: п-б, т-д, р-р.
37. Дыбыстану бағдарламасында: тыныспен жұмыс, дауыспен жұмыс, дыбыстармен, сөз, сөз тіркестерімен жұмыс түрлері жан-жақты толықтырылып, әр түрлері әдістеме жұмыстарын пайдалану жолдары қамтылып берілген. Бағдарламада орфоэпиямен, интонациямен жұмыс жүргізу жолдары да қарастырылған. Сөзбен, сөз тіркестерімен жұмыс жүргізу тәсілдері бағдарламаның ең басты бөлімінің бірі болып табылады. Сонымен қатар, 1-сыныпта да дауыспен, тыныспен, дыбыстармен, сөз, сөйлемдермен жүргізілетін жүмыс түрлері бағдарламада жүйелі түрде берілген.
38. 1-сыныпта сөзбен жұмыс жүргізгенде мұғалімге еліктеп қабылдап айту ғана емес графикалық белгілеріне, ритіміне, схемаларына және сол ритмге сай келетін сөздерді айтады. Білім алушының интонациялық сөйлеу тілін қалыптастырғанда, хабарлы, сұраулы, сөйлемдер интонациясына және эмоциональды көңіл-күйін білдіретін сөз, сөз тіркестермен жұмыс жүргізіледі.
39. 1-сыныпта бірталай дыбыстарды білім алушы мұғалімге еліктеп, көріп- есту, есту арқылы қабылдап үйренеді. Тезірек меңгерілетін дыбыстар: а, о, у, и, ү, і, ө, ә, иа (я), ио (е), иу (ю) в, ф, м, н, п, т, ал мына дыбыстар ұзағырақ жаттығу арқылы меңгеріледі: ы, к, х, з, л, ж, г; қ, ғ, ң .Мына дыбыстар: с, ш, р, б, д, - арнайы сабақта меңгеріледі.
40. Дайындық сыныбында қойылған дағдыландырылған дыбыстарды 1-сыныпта толықтырып, дыбыстарды қоюды жалғастырып, дағдыландырып, сөзде, сөйлемде дұрыс айтылуын қадағалап қорытындылайды. 1-сыныпта қойылмаған дыбыстардың орнына, уақытша қолданылатын дыбыстарды пайдалануға болады: Мысалы: д-т, ш – с, р - рь, л –ль. 1-сыныпта қойылған дыбыстар буында, сөзде, сөз тіркестерінде дағдыландырылып содан кейін, қатаң, ұяң, үнді дыбыстарда дифференциациаланады.
41. Бірінші жартыжылдықта бір тыныста 4-6 буынды сөздерді айтуды үйренеді. Білім алушыдан сөздерді мұғаліммен ілесіп бірге айтуын және жеке өз бетінше айтуын талап етеді. Білім алушының мұғаліммен ілесіп бірге сөзді айтуы, дұрыс тыныс алуын және бөлмей дұрыс сөйлеуін қалыптастырады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
42. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
43. Критериалды бағалау дыбыстарды қою, дыбыстарды сөзде, сөйлемде дағдыландыру, саралап жіктеу бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
44. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
45. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу үрдісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
46. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
47. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 612 сағат.
48. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқыту үшін кабинет мынадай құрал-жабдықтармен қамтылады:
1) стационарлық дыбыс күшейткіш аппарат;
2) жеке дыбыс күшейткіш аппарат;
3) айна;
4) шкаф;
5) зонд, шпатель;
6) дидактикалық және үлестірмелі материалдар;
7) лого-сурдопедагогиқалық тренажер.
49. "Дыбыстану" бөлімінің мазмұны:
1) тыныспен жұмыс;
2) дауыспен жұмыс;
3) дыбыс және дыбыс тіркестерімен жұмыс;
4) сөзбен жұмыс;
5) сөз тіркестерімен жұмыс.
50. "Есту қабілетін дамыту" бөлімінің мазмұны:
1) буынмен жұмыс;
2) сөзбен жұмыс;
3) сөз тіркестерімен жұмыс;
4) сөйлеммен жұмыс;
5) мәтінмен жұмыс.
51. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұны арқылы коммуникативтік және сөйлеу тілі дағдыларын дамытуға бағытталған дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту жұмысын көрсету кезеңдерін қамтиды.
52. Оқу бағдарламасында оқыту мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 1.2.1.1 "1" - сынып, "2" - бөлімше, "1" - дағды, "1" - оқыту мақсатының реттік саны.
1) есту қабілетін дамыту:
1-кесте
№ | Оқыту мақсаттары жүйесінің бөлімдері | Дағдылар |
1 | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды қабылдап, ажырата алу |
2 | Естіп- қабылдап,танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, танып, ажырата алу |
3 | Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, анықтап тани алу |
2) дыбыстану:
2-кесте
№ | Оқыту мақсаты жүйесінің бөлімдері | Дағдылар |
1 | Дыбыс нормаларын сақтау | 1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу |
2 | Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың айтылуын қалыптастыра алу |
53. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) есту қабілетін дамыту:
3-кесте
Дағдылар | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | |||||
1.1 Тілдік емес дыбыстарды қабылдап, ажырата алу |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
2.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, танып, ажырата алу |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
3.1 |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалыдарын кабылдап, анықтап тани алу |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
2) дыбыстану:
4-кесте
Дағдылар | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | |||||
1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу |
0.1.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы өз дауысының күшін өзерте білу (қатты, ақырын) |
1.1.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды бірге айта білу |
2.1.1.1 сөйлесіп отырған адаммен ара қашықтыққа байланысты дауыстың күшін өзгерте алуды білу (қатты айту, ақырын айту, сыбырлап айту) |
3.1.1.1 мұғалімге еліктеу арқылы және өз бетімен сұрақ қойған кезде дауысты қаттырақ шығарып логикалық екпін түсіріп айта білу |
4.1.1.1 мұғаліммен бірге еліктеп, бір тыныста бірнеше буындарды, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту |
2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың айтылуын қалыптастыра алу |
0.2.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу |
1.2.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] және қосымша берілген [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу |
2.2.1.1 дұрыс айта алмайтын дыбыстарды өз бетімен қадағалай ала білу |
3.2.1.1 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу |
4.2.1.1 сөзде және қысқа сөйлемде дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту: |
54. Ұзақ мерзімді жоспарда ұсынылған оқыту мақсаттарын тоқсандарға бөлуді білім алушылардың меңгеру мүмкіндіктерін ескере отырып, мұғалім өзі анықтайды:
1) есту қабілетін дамыту:
0- сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдап, ажырата алу | 0.1.1.1 дыбысталатын ойыншықтар және саз аспаптарын есту арқылы қабылдап, ажырату (дауылпаз, ысқырық, пианино, сылдырмақ) |
0.1.1.2 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, ажырата білу | |||
0.1.1.3 әр түрлі би ырғағын қабылдап ажырату | |||
0.1.1.4 дыбысталудың бағытын, санын анықтап (оң жақта, сол жақта, жоғарыдан, төменнен) қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.5 жануарлардың дауыстарын (ат, сиыр, қой, мысық, ит) қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.6 саз аспаптарын (4-6 дыбыс түрін), музыкалық ритмдерді қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.7 вальс, марш музыканы қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.8 қоршаған орта дыбыстарын (терезені қаққандағы дауыс, үстелді ұрғандағы дауыс) қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.9 адам шығаратын тілдік емес дыбыстарды қабылдап ажырату (жылау, күлу, түшкіру, жөтелу) | |||
0.1.1.10 дыбыстың шыққан бағытын қабылдап ажырату (алдынан, артынан, оң жағынан, сол жағынан) | |||
0.1.1.11 музыканың темпін қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.12 табиғат дыбыстарын қабылдап, ажырату (құстардың сайрауы, бұлақ, судың дыбысы) | |||
0.1.1.13 әртүрлі жиіліктегі дыбыстарды қабылдап, ажырату (жоғары-төмен, жоғары-орташа-төмен) | |||
0.1.1.14 оқу іс әрекетіне байланысты және күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | |||
0.1.1.15 4-5 сөзден тұратын сөйлемдерді қабылдап, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | 0.2.1.1 математикалық сөздік материалды кабылдап, танып, ажырату | |
0.2.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілідегі, сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.3 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.4 сөздер мен толық сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.5 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді кабылдап, танып, ажырату, сөз тіркестерін құрастыру | |||
0.2.1.6 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып естіп қабылдап танып ажырату | |||
0.2.1.7 сюжетті суреттер бойынша сөйлемдерді естіп кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.8 диалогқа түсіп сөйлеу тілі материалын қабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.9 3-4 сөзден тұратын сөздерді сөз тіркестерін кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.10 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды кабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.11 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.12 дыбысталудың бағытын, музыка темпін қабылдап, танып, ажырату | |||
0.2.1.13 тақырыптар бойынша 5-6 сөйлемнен тұратын мәтіндерді естіп кабылдап, танып, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды кабылдап, анықтап тани алу | 0.3.1.1 математикалық сөздік материалды қабылдап, анықтап тани алу | |
0.3.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілідегі, сөздерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
0.3.1.3 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
0.3.1.4 сөздер мен толық сөздерді кабылдап, анықтап, тани алу | |||
0.3.1.5 2-3 сөзден тұратын кескін сөздерді сөз тіркестерін кабылдап, анықтап, тани алу | |||
0.3.1.6 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды естіп кабылдап, анықтап тани алу | |||
0.3.1.7 тақырыптар бойынша 5-6 сөйлемнен тұратын мәтіндерді естіп кабылдап, анықтап тани алу | |||
0.3.1.8 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы 4-5 буыннан тұратын сөз тіркестерін кабылдап, анықтап айта алу | |||
0.3.1.9 таныс емес мәтінді (6-8 сөйлем) қабылдап, анықтап тани алу | |||
0.3.1.10 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы хабарлы сұраулы сөйлемдерді қабылдап, анықтап тани алу, екпін түсіріп айта алу |
2) дыбыстану:
0- сынып:
6-кесте
Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
Дыбыс нормаларын сақтау | 1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 0.1.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы өз дауысының күшін өзерте білу (қатты, ақырын) |
0.1.1.2 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды айта білу (папа-папапа-папапапа-папапапапа | ||
0.1.1.3 дауыс күшін, сөздің дауыс екпініне қарай өзгерте айта білу | ||
0.1.1.4 өз дауысынның дауыстап қатты айтылуын және биіктігін өзгерте алу | ||
0.1.1.5 бір қалыпты дауыс биіктігі мен дауыс тембірін сақтаумен (дәл және жуықтау) айта алу | ||
0.1.1.6 сөз екпінімен (бірге, тыңдап өз бетімен ) айта алу | ||
0.1.1.7 сөзді бір тыныста бөлмей тұтас айту. | ||
0.1.1.8 4-5 буынды қысқа сөйлемді темппен табиғи нақты етіп айту (бірге, тыңдап өз бетімен). | ||
0.1.1.9 хабарлы және сұраулы интонациямен мұғаліммен бірге тыңдап өз бетімен айту | ||
Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде дыбыстардың айтылуын қалыптастыра алу | 0.2.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу |
0.2.1.2 қосымша [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||
0.2.1.3. дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||
0.2.1.4 алғашқы концентрге кірмеген дыбыстарды айтылуын жақын дыбыстармен алмастырып айта білу | ||
0.2.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу. а-о, а-ә, а-э, ә-э, о-у, о-ө, у-ү, э-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, т-л. |
3) есту қабілетін дамыту:
1-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдап, ажырата алу | 1.1.1.1 түрлі музыкалық аспаптарын қабылдап ажырата алу |
1.1.1.2 жеңіл әуендерді қабылдау және ойыншықтар мен аспаптардың ойынын ажырата алу | |||
1.1.1.3 музыкалық ритмдерді қабылдап ажырата алу | |||
1.1.1.4 дыбысталудың санын анықтап "көп-біреу, біреу-екеу-үшеу) ажырата алу | |||
1.1.1.5 тұрмыстық дыбыстар мен қоршаған орта дыбыстарын қабылдап ажырата алу (есіктің қоңырауы, телефон шырылы, жаңбырдың дауысы) | |||
1.1.1.6 дыбыстың жиілігін (жоғары, төмен, орташа), қабылдап, ажырата алу | |||
1.1.1.7 дыбыс шығаратын ойыншықтар мен саз аспаптарын қабылдап, ажырата алу | |||
1.1.1.8 тұрмыстық дыбыстарды қабылдап ажырата алу (мектептегі үзіліс қоңырауы, телефон, есік, велосипед, сағат) | |||
1.1.1.9 жабайы жануарлардың дауыстарын қабылдап, ажырата алу | |||
1.1.1.10 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
1.1.1.11 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа сөз тіркестерін,таныс мәтіндерді қабылдап ажырата алу | |||
1.1.1.12 табиғат құбылыстарының дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.13 тұрмыстық дыбыстар дыбыстарын қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.14 күнделікті өмірде пайдалана-тын сөйлеу тілі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, ажырату | |||
1.1.1.15 7-8 сөзден тұратын сөйлемдерді қабылдап, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды кабылдап, танып, ажырату | 1.2.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, танып, ажырату | |
1.2.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтінішті, ажырату | |||
1.2.1.3 мәтінмен жұмыс – 6-8 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.4 сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.5. тақырыптар бойынша 6-7 сөйлемнен тұратын мәтіндерді естіп кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.6 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.7 4-5 сөзден тұратын сөйлемдерді, сөздерді, сөз тіркестерін кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.8 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауаппен алмасып кабылдап танып, ажырату | |||
1.2.1.9 5-6 сөзден тұратын сөйлемдерді сөздерді, сөз тіркестерін кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.10 математикалық материалды, таныс математикалық термин сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.11 5-8 сөйлемнен түратын таныс емес мәтіндерді кабылдап танып, ажырату | |||
1.2.1.12 әр түрлі ойыншық-тар мен аспаптарды қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.13 би ырғағын (тез, баяу) ритмін қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.14 ер адам мен әйел адамның дауысын қабылдап, танып ажырату | |||
1.2.1.15 қыздар мен ұлдардың дауысын қабылдап, танып ажырату | |||
1.2.1.16 шапалақтау санын қабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.17 таныс, таныс емес математикалық термин сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
1.2.1.18 5-10 сөйлемнен тұратын таныс, таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды кабылдап, анықтап тани алу | 1.3.1.1 математикалық сөздік материал бойынша мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, анықтап тани алу | |
1.3.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтінішті, кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.3 мәтінмен жұмыс – 6-8 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді кабылдап, анықтап, тани алу | |||
1.3.1.4 сюжетті суреттер бойынш материалдарды кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.5 диалогқа түсіп сөздік материалдарды қабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.6 таныс математикалық термин сөздерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.7 сюжетті суреттер бойынша сөздік материалдарды кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.8 диалогқа түсіп, сөздік материалдарды қабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.9 таныс емес мәтінді кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.10 тақырыптар бойынша (5-10 сөйлем) тұратын таныс емес мәтіндерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.11 сөйлемдерді суреттердің көмегімен және көмегінсіз кабылдап, анықтап тани алу | |||
1.3.1.12 есепті құрастырып, шешу, жеңіл мәселе есептерді орындау барысында кездесетін сөздерді кабылдап, анықтап тани алу |
4) дыбыстану:
1-сынып:
8-кесте
Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
Дыбыс нормаларын сақтау | 1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 1.1.1.1 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы бір тыныста бірнеше буындарды бірге айта білу |
1.1.1.2 4-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестері бір тыныста айта білу | ||
1.1.1.3 мұғалімге еліктеу арқылы және өзбетімен өз дауысының күшін өзерте ала білу | ||
1.1.1.4 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | ||
Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыра алу | 1.2.1.1 негізгі концентрдің [а, о, у, э, и, ә, ө, ү, ы, п, т, к, с, ш, м, н, л] және қосымша берілген [б, қ] дыбыстарын буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу |
1.2.1.2 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу | ||
1.2.1.3 қазақ тіліндегі [і, ұ, д, й, г, ғ, ж, з, ң, в, р, х, ф, щ, ц, һ, ч] дыбыстарды ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айта білу | ||
1.2.1.4 дифтонгтарды [йэ]-е, [йа]-я, [йу]-ю, [йо]-Ұ ашық, жабық және тұйық буында, сөзде, сөз тіркестерінде дұрыс айтылуын білу; | ||
1.2.1.5 айтылуы жақын дыбыстарды буында, сөзде, сөз тіркестерінде бір-бірінен ажырата білу: а-о, а-ә, а-э, о-у, о-ө, у-ү, ұ-у, ұ-ү, ө-ү, ы-і, і-и, ы-и, и-е, ә-е, м-п, н-т, л-н, р-л, т-л, п-б, п-ф, с-з, ш-ж, д-т, ч-ш, ш-щ, к-қ, г-ғ, қ-х, қ-һ, х-һ; | ||
1.2.1.6 артикуляциясы жақын дыбыстарды ажырата білу |
5) есту қабілетін дамыту:
2-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Өзім туралы | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдап, ажырата алу | 2.1.1.1 музыкалық аспаптарды (2-4), қабылдап ажырата алу |
2.1.1.2 атақты әншілердің дауыстарын қабылдап ажырата алу | |||
2.1.1.3 музыкалық ритмдерді қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.4 дыбысталудың ұзақтығын (ұзақ-қысқа), қаттылығын (қатты-ақырын-тыныш) қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.5 тұрмыстық дыбыстар (мектептегі үзіліс қоңырауы, телефон, есік, велосипед, сағат) қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.6 күн кұбылыстардың дыбыстарын қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.7 әр түрлі би ырғағықтарын қабылдап ажырата алу | |||
2.1.1.8 фортепианода орындалған жеңіл әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.9 әр түрлі өлең, әуендерді қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.10 музыкалық ертегілер қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.11 тапсырмаларды орындай отырып сөздік материалдарды ажырата алу | |||
2.1.1.12. берілген тақырыптар бойынша сөздік материалдарды қабылдап, ажыра алу | |||
2.1.1.13 көлік шуылын қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.14 жеңіл әуендерді, әр түрлі ойыншықтар мен аспаптарды қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.15 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | |||
2.1.1.16 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.17 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (мылтық атысы, пулемет) | |||
2.1.1.18 музыкалық аспаптарды қабылдап (4-6 аспап), ажырата алу | |||
2.1.1.19 шапалақтау санын қабылдап, ажырата алу | |||
2.1.1.20 әр түрлі білім алушыларға арналған әндерді ажырата алу | |||
Естіп- қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, танып, ажырата алу | 2.2.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалыдарын кабылдап, танып, ажырату | |
2.2.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.3 мәтінмен жұмыс – 5-10 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.4 күн кұбылыстардың дыбыстарын кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.5 әр түрлі би ырғағықтарын кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.6 жеңіл фортепиано әндерін кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.7 әр түрлі өлең, әуендерді кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.8 музыкалық ертегілер кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.9 тапсырмаларды орындай отырып, сөздік материалдарды кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.10. берілген тақырыптар бойынша сөздік материалдарды кабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.11 | |||
2.2.1.12 | |||
2.2.1.13 әр түрлі би ырғақтарын қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.14 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.15 таныс емес сөздер, сөз тіркестерін қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.16 диалогқа кіріп сөздік материалдар-ды кабылдап, танып ажырату | |||
2.2.1.17 әр түрлі білім алушыларға арналған әндерді қабылдап, танып, ажырату | |||
2.2.1.18 өтініш тапсырмаларды сөздерді қабылдап танып ажырату | |||
2.2.1.19 қазіргі кездегі әр түрлі би ырғақтарын қабылдап, танып, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, анықтап тани алу | 2.3.1.1 жалпы білім беру пәндеріне сәйкес сөйлеу тілі материалыдарын кабылдап, анықтап тани алу | |
2.3.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, сөздерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.3 мәтінмен жұмыс – 5-10 сөйлемге дейінгі таныс мәтіндерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.4 | |||
2.3.1.5 таныс емес мәтіндерді қабылдап, мәтін бойынша сұрақтарға кабылдап, анықтап, танып, жауап бере алу | |||
2.3.1.6 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілі бойынша сұрақтарға кабылдап, анықтап, тану | |||
2.3.1.7 деформацияланған мәтіндерді кабылдап, анықтап, танып, мәтінді мазмұндай алу | |||
2.3.1.8 мәселе есептерде "артық", "кем", "есе артық", "есе кем" терминдерін кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.9 көбейту кестесін (2-3 сөйлем көлемінде) "есе артық", "есе кем" терминдерін кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.10 таныс емес (9-12 сөзден тұратын) сөйлемдерді, сөздерді, сөз тіркестерін кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.11 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, мәтіндерді, сонымен қатар таныс емес сөздер, сөз тіркестерін, мәтіндерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
2.3.1.12 тіл дамыту сабақтарындағы сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты кабылдап, анықтап тани алу |
6) дыбыстану:
2-сынып:
10-кесте
Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
Дыбыс нормаларын сақтау | 1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 2.1.1.1 сөйлесіп отырған адаммен ара қашықтыққа байланысты дауыстың күшін өзгерте алуды білу (қатты айту, ақырын айту, сыбырлап айту) |
2.1.1.2 5-6 буыннан тұратын сөздер, сөз тіркестері бір тыныс айта білу | ||
2.1.1.3 өзбетімен өз дауысының күшін өзерте алуды білу | ||
2.1.1.4 мұғаліммен қосарланып және еліктеу арқылы сөйлемдерді хабарлы және сұраулы екпінмен айтуға үйрету | ||
2.1.1.5 хабарлы және сұраулы сөйлемдерге байланысты дауыстың мәнерін өзгерте алу | ||
2.1.1.6 дауыс биіктігін және дауыс күшін сөздің ой екпініне байланысты мұғаліммен бірге және жеке қайталап айтып өзгерте білу | ||
Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру | 2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыра алу | 2.2.1.1 дұрыс айта алмайтын дыбыстарды өз бетімен қадағалай ала білу |
2.2.1.2 алмастырып айтатын дыбыстардың орнына керек дыбыстарды айта білу | ||
2.2.1.3 сөздердегі дыбыстарды ажырата білу: | ||
2.2.1.4 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып, | ||
2.2.1.5 орфоэпия ережесін және сөздік екпінді сақтай отырып (бірге, өз бетінше, белгі бойынша) таныс емес 4-5 күрделі | ||
2.2.1.6 қатар келген дауыссыз дыбыстарды сөзде бөлмей бірге айту | ||
2.2.1.7 екі, үш, төрт, бес күрделі сөздердің буын санын анықтай білу | ||
2.2.1.8 сөздік тілдегі дыбыстардың дауысты және дауыссыз екенін ажырата білу | ||
2.2.1.9 сөздік тілдегі дыбыстардың ұяң және қатаң екенін ажырата білу | ||
2.2.1.10 сөйлеу тілінде орфоэпия ережелерін біліп, өзбетінше қолдана білу | ||
2.2.1.11 орфоэпия заңдылығы бойынша, қатаң дауыссыз дыбыс ұяң болып естіледі: тәж-тәш, көз-көс, сөз-сөз | ||
2.2.1.12 қысқа сөйлемдерді оқығанда хабарлы және сұраулы сөйлемдерге сай интонацияны колданып оқи білу | ||
2.2.1.13 мұғаліммен бірге және сөз бетінше сөйлегенде дұрыс дауыс темпін сақтап сөйлей бәлу | ||
2.2.1.14 қысқа сөйлемдерді бір тыныста бөлмей, бірге тұтас айта білу |
7) есту қабілетін дамыту:
3-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Тірі табиғат | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдап, ажырата алу | 3.1.1.1 инструменталды аспаптарды қабылдап ажырата алу |
3.1.1.2 өлең әуендерін, атақты әншілер дауыстарын қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.3 қазіргі замандағы би ырғағын қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.4 дыбыстың жиілігін (жоғары, төмен, орташа) қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.5 күн құбылыстарын білдіретін дыбыстарды қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.6 қимыл-қозғалыс, шапалақтау арқылы жаңғырту және қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.7 әр түрлі білім алушыларға арналған әндердің әуенін қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.8 әр-түрлі халық әндерін қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.9 хор әндері жеке әр түрлі әндерден қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.10 өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.11 ертегідегі кейіпкерлердің дыбысталуларын қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.12 екі-үш ұлттың әндерін, билерін қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.13 фортепиано және баян аспаптарымен орындалған әндерді қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.14 атақты әншілердің дауыстары қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.15 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
3.1.1.16 әр түрлі ұлттық әндерді ажырата алу | |||
3.1.1.17 техникамен байланыс-ты шуыл-дардың дауысын қабылдап, ажырата алу (тоңазыт-қыш, шаңсор-ғыш) | |||
3.1.1.18 музыкалық аспаптарды қабылдап (7-8 аспап), ажырата алу | |||
3.1.1.19 таныс, сұрақ, тапсырма сөздерді қабылдап ажырата алу | |||
3.1.1.20 әр түрлі ұлттық әндерді ажырата алу | |||
Естіп- қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, танып, ажырата алу | 3.2.1.1 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды кабылдап, танып, ажырату | |
3.2.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді кабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.3 мәтінмен жұмыс – барысында 8-10 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.4 берілген тақырыптар бойынша таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.5 мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ-жауап алмасу сөздік материалдарын кабылдап, танып, ажырату | |||
3,2.1.6 таныс емес сөзді (ұқсас 5-6 сөйлемдер арасынан) қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.7 есептерді орындауға таныс емес керекті сөздерді, қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.8 таныс емес термин сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
3.3.1.9 таныс емес мәтіндерді (15-17 сөйлем) кабылдап, анықтап, танып, ажырату | |||
3.2.1.10 тіл дамыту сабақтарындағы сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып, мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ-жауапты қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.11 11-12 сөйлемнен тұратын таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.12 8-10 сөйлемге дейінгі таныс емес мәтіндерді кабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.13 әр түрлі мәнерде оқылған өлең жолдарын қабылдап, танып, ажырату | |||
3.1.1.14 музыкалық ертегілерді қабылдап, танып ажырату | |||
3.2.1.15 қысқа мәтіндерді, қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.16 суреттерді пайдалана отырып, сөздік материал-дарды қабылдап, танып, ажырату, диалог құрастыру | |||
3.2.1.17 кинотеатрда көрген фильмдер бойынша сөздік материал-дарды қабылдап, танып, ажырату, диалог құрастыру | |||
3.2.1.18 таныс, таныс емес сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
3.2.1.19 оқу іс-әрекетінің ұйымдастырылуына байланысты және күнделікті қолданылатын сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | |||
7. Су – тіршілік көзі | Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, анықтап тани алу | 3.3.1.1 оқу іс әрекетіне байланысты сөздік материалдарды кабылдап, анықтап, тану |
3.3.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді кабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.3 мәтінмен жұмыс – барысында 8-10 сөйлемге дейінгі таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.4 таныс емес сөйлемдерді суреттердің көмегімен және көмегінсіз кабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.5 ұқсас бірнеше сөйлемдерді кабылдап, анықтап, тану, арасынан керекті сөйлемді таңдай алу | |||
3.3.1.6 таныс емес математикалық термин сөздерді, есепті құрастырып, шешу, жеңіл мәселе есептерді орындауға керекті сөздерді кабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.7 таныс емес термин сөздерді кабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.8 таныс емес мәтіндерді (14-16 сөйлем) қабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.9 таныс емес деформацияланған мәтіндерді кабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.10 дыбысталуы таныс сөздерді, қысқа фразаларды, мәтіндерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
3.3.1.11 өткен тақырыптар бойынша сөздікті пайдалана отырып, күрделі сөйлемдерді қабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.12 таныс математикалық термин сөздерді, есепті құрастырып, оны шешу кезінде қолданылатын сөздік материалдарды, қабылдап, анықтап тани алу | |||
3.3.1.13 суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, анықтап, тану | |||
3.3.1.14 2-3 ұқсас сөйлемнен керектісін қабылдап, анықтап, тану |
8) дыбыстану:
3-сынып:
12-кесте
Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 3.1.1.1 мұғалімге еліктеу арқылы және өз бетімен сұрақ қойған кезде дауысты қаттырақ шығарып логикалық екпін түсіріп айта білу |
3.1.1.2 сөйлемдерді хабарлы, лепті, сұраулы екпінмен айта білу | |
2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыра алу |
3.2.1.1 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу |
3.2.1.2 сөздердегі айтылуы жақын дыбыстарды ажырата білу | |
3.2.1.3 мәтіндерді, тақпақтарды орфоэпиялық ережесін сақтай отырып айта білу: | |
3.2.1.4 мәтінді оқу кезінде хабарлы және сұраулы екпіндерді қолдана білу |
9) есту қабілетін дамыту:
4-сынып:
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1. Менің Отаным –Қазақстан | Естіп-қабылдап, ажырату | 1.1 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдап, ажырата алу | 4.1.1.1 төрт және оданда көп ырғақтарды музыкалық аспаптар, қимыл-қозғалыс, шапалақтау арқылы қабылдап, ажырата алу |
4.1.1.2 би музыкасын өлең әуендерінен қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.3 әр түрлі халық билерін қабылдап. ажырата алу | |||
4.1.1.4 дыбыстың шыққан бағытын анықтау (алдынан, артынан, оң жағынан, сол жағынан) қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.5 адам шығаратын тілдік емес дыбыстарды ажырату (күлкі, жылау, жөтелу, түшкіру) қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.6 әр түрлі би музыкасының әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.7 әр түрлі өлең әуендерін қабылдап, ажырата білу | |||
4.1.1.8 тігін машинкасының, электропила шуылдарын қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.9 инструменталды аспаптардың дыбысын қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.10 атақты әншілер дауыстарын қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.11 би музыкасын, өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.12 симфониялық әндерді қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.13 көңілді көңілсіз өлең әуендерін қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.14 атақты эстрадалық әншілер дауыстарын, опера әншілердің дауыстарын қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.15 заманауи би ырғақтарын қабылдап ажырата алу | |||
4.1.1.16 заманауи әндерді қабылдап, ажырата алу | |||
4.1.1.17 техникамен байланысты шуылдардың дауысын қабылдап, ажырата алу (трактор, комбайн, ауыр машина, жеңіл машина) | |||
4.1.1.18 музыкалық аспаптарды қабылдап (9-10 аспап), ажырата алу | |||
4.1.1.19 таныс емес сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап ажырата алу | |||
4.1.1.20 қазіргі кездегі әр түрлі би ырғақтарын қабылдап, ажырата алу | |||
Естіп- қабылдап, танып, ажырату | 2.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, танып, ажырата алу | 4.2.1.1 сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, танып, ажырату | |
4.2.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.3 мәтінмен жұмыс – барысында (10-12 сөйлемге дейінгі) таныс және таныс емес мәтіндерді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.4 оқу іс-әрекетінің ұйымдастырылуына байланысты және күнделікті қолданылатын сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.5 естуге ең қолайлы ара қашықтықта есту арқылы таныс сөздерді, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдердің, мағынасын түсініп қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.6 жалпы білім беретін пәндердегі оқылытын тақырыптар бойынша қолданатын сөздік материалдар-ды қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.7 сыбырлап айтқан сөздік материалдарды қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.8 берілген тақырыптар бойынша (10-12 сөйлемнен тұратын) мәтінді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.9 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.10 өткен тақырыптар бойынша сөздікті пайдалана отырып, күрделі сөйлемдерді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.11 сөйлемдерде бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш сөздерді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.12 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді (8-10 сөйлем) қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.13 суретке сәйкес сөйлемді қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.14 көбейту кестесі (2-9 көлемінде), "есе артық", "есе кем" терминдерін қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.15 "Жыл мезгілдері", "Отбасы", "Күн тәртібі" тақырыптары бойынша пайдаланыла-тын сөйлеу тілі материалын, сұрақтарды, тапсырмалар-ды қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.16 диалог кезінде сөйлем мүшелерінен бастауыш, баяндауыш, анықтауыш, толықтауыш, пысықтауышты қабылдап, танып, ажырату | |||
4.2.1.17 театр, мұражайда өткен экскурсия бойынша сөздік материалдар-ды қабылдап, танып, ажырату, диалог құрастыру | |||
4.2.1.18 "Досының туған күні", "Кім болғым келеді?", "Менің досым" тақырыптары-на сөздік материалды қабылдап, танып, ажырату, диалог жалғастыра алу | |||
4.2.1.19 берілген тақырыптар бойынша (15-20 сөйлемнен тұратын) мәтінді қабылдап, танып, ажырату | |||
Естіп- қабылдап, анықтап тану | 3.1 Сөздік материалдарды естіп кабылдап, анықтап тани алу | 4.3.1.1 сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, анықтап, тану | |
4.3.1.2 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тіліндегі, сұрақ, өтініш, тапсырма сөздерді қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.3 мәтінмен жұмыс – барысында таныс және таныс емес мәтіндерді10-(12 сөйлем) қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.4 тіл дамыту сабақтарындағы сөйлеу тілі материалын пайдалана отырып мұғалім және білім алушы арасындағы сұрақ жауапты қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.5 жүргізілген экскурсия, демалыс күндері туралы диалогты қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.6 математикалық терминдер мен тапсырмаларды қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.7 таныс емес мәтіндерді (10-12 сөйлем) қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.8 таныс емес деформацияланған мәтіндерді қабылдап, анықтап, танып, жинақтау | |||
4.3.1.9 сюжеті бойынша ұқсас суретке сәйкес сөйлемдерді қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.10 дыбысталуы таныс емес сөздер, сөз тіркестерін, мәтіндерді кабылдап, анықтап тани алу | |||
4.3.1.11 сөйлемдерде бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш сөздерді қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.12 жалғаулық сөздері бар күрделі сөйлемдерді қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.13 көбейту кестесін (2-9 көлемінде), "есе артық", "есе кем" терминдерін қабылдап, анықтап, тану | |||
4.3.1.14 деформацияланған сөйлемдерді қабылдап, анықтап, тану |
10) дыбыстану:
4-сынып:
14-кесте
Дағдылары | Оқыту мақсаттары |
1.1 Қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айта алу | 4.1.1.1 мұғаліммен бірге еліктеп, бір тыныста бірнеше буындарды, сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту |
4.1.1.2 керекті синтагімдерді қолданып тыныс паузалармен оқу | |
4.1.1.3 жаттап алған өлеңді қалыпты сөйлеу тіліне тән нормаларды сақтап айту | |
4.1.1.4 сөздің өзгеруіне байланысты логикалық екпінді сақтап айту | |
2.1 Сөздерде, сөз тіркестерінде, мәтінде, дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыра алу |
4.2.1.1 сөзде және қысқа сөйлемде дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту: |
4.2.1.2 сөйлеу тілінде орфоэпиялық ережені сақтап айту (мұғаліммен бірге және тыңдап өз бетінше), сөз тіркестерін, қысқа сөйлемдерді, айту | |
4.2.1.3 қысқа сөйлемдерде сөздік тілдің бір қалыптылығын сақтап айту | |
4.2.1.4 диалогтарда барлық интонация түрлерін сақтап сөйлеу |
55. Дыбыс күшейткіш аппаратпен (III, IV дәрежедегі нашар еститін білім алушылар), жеке аппаратпен (I, II дәрежедегі нашар еститін білім алушылар) және аппаратсыз (естуге ең қолайлы ара қашықтықта):
1) аппаратсыз:
4-5 м (I дәрежелі нашар еститіндер) ара қашықтықта қабылдайды;
2- 2,2 м (II дәрежелі нашар еститіндер) ара қашықтықта қабылдайды;
0,3-0,4 м (III дәрежелі нашар еститіндер) ара қашықтықта қабылдайды;
2) жеке аппаратпен:
8-9 м (I дәрежелі нашар еститіндер) ара қашықтықта естіп қабылдайды;
7-8 м (II дәрежелі нашар еститіндер) ара қашықтықта естіп қабылдайды;
4-5 м (IІI дәрежелі нашар еститіндер);
3) дыбыс күшейткіш стационарлық аппаратпен мазмұны таныс емес 15-17 сөйлемнен тұратын мәтінді естіп қабылдай білу.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 255-қосымша |
Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 255-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебный предмет "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих является составной частью коррекционного компонента Типового учебного плана начального образования для слабослышащих, позднооглохших обучающихся с русским языком обучения.
3. Учебная программа по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих определяет содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным и типологическим особенностям развития слабослышащих обучающихся.
4. Учебная программа по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих ориентирует процесс обучения на использование дидактического потенциала данного предмета для овладения слабослышащими обучающимися коммуникативными навыками и вербальными средствами познания мира в различных предметных областях; приобретения умений ориентироваться в социокультурном пространстве, преодолевая барьеры, связанные со слуховой недостаточностью.
5. В учебной программе по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходовк организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
6. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих.
7. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося с нарушением слуха по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, создающих в различных сочетаниях предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. В учебной программе по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание слабослышащего обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
9. Учебная программа по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" направлена на развитие устной речи и слухового восприятия, которые являются залогом успешности слабослышащих обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы, когда им нужно будет войти в социум в качестве полноценных, самостоятельных и активных его субъектов.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия"
10. Цель "Формирования произношения и развития слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих – формирование устной речи на слухо-зрительной и слуховой основе.
11. Задачи "Формирования произношения и развития слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих:
1) развитие слухового восприятия неречевых звучаний окружающего мира;
2) развитие слухо-зрительного и слухового восприятия устной речи;
3) развитие потребности применять приобретенный слуховой опыт в восприятии звуков окружающего мира и в устной коммуникации в учебной и внеурочной деятельности;
4) формирование речевого слуха, создание и развитие на этой базе слухо-зрительной основы восприятия устной речи;
5) формирование внятной, членораздельной речи, приближающейся по звучанию к естественной, умений осуществлять самоконтроль произношения, использовать в речевом общении невербальные средства коммуникации;
6) формирование навыков пользования слуховыми аппаратами и кохлеарными имплантами;
7) развитие психофизиологических механизмов, лежащих в основе устной речи.
12. Изучение учебного предмета "Формирование произношения и развития слухового восприятия" 0-4 классов школы слабослышащих способствует.
13. В результате овладения программой по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" слабослышащие обучающиеся 0-4 классов научаться:
1) воспринимать на слух с помощью индивидуальных слуховых аппаратов / кохлеарных имплантов речевой материал обиходно-разговорного характера, связанного с учебной деятельностью и с изучением общеобразовательных предметов;
2) пользоваться голосом, речевым дыханием, воспроизводить звуки речи и их сочетания, распределять дыхательные паузы, выделяя синтагмы при чтении, пересказе;
3) различать правильное и неправильное произношение;
4) соблюдать повествовательную, вопросительную, побудительную и восклицательную интонации;
5) пользоваться основными правилами орфоэпии в речи;
6) вести разговор с двумя и более собеседниками, вступать в контакт с незнакомыми людьми;
7) использовать словесную речь как средство достижения цели в новых ситуациях общения.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
14. Обучение слабослышащих обучающихся основывается на следующих дидактических принципах:
1) принцип гуманизации образования, обеспечивающий переход к личностно-ориентированной концепции образования;
2) принцип адаптивности образования к уровню и особенностям развития слабослышащего ребенка, в соответствии с которым школа ориентируется на удовлетворение различных образовательных потребностей, применяет разнообразные средства и методы для различных категорий обучающихся с нарушениями слуха, в том числе с задержкой психического развития, нарушениями зрения;
3) принцип дифференциации и индивидуализации обучения позволяет слабослышащему обучающемуся вместе с родителями выбрать тот путь обучения, который для него более приемлем;
4) принцип наглядности и словесных средств обучения направлен на организацию наблюдений в целях накопления, систематизации и обобщения чувственных образов как основы формирования новых понятий, выводов, правил в учебно-воспитательном процессе, что правомерно для первоначального этапа обучения слабослышащих;
5) принцип интенсификации развития слухового восприятия в единстве с развитием произносительной стороны устной речи состоит в том, чтобы развить у слабослышащего обучающегося способность достаточно свободно понимать обращенную к нему речь собеседника и говорить разборчиво, понятно для окружающих;
6) принцип активизации речевого общения обусловлен необходимостью реализации психолого-педагогических подходов к организации совместной деятельности слабослышащих обучающихся и предполагает моделирование ситуаций, вызывающих потребность в общении на основе словесной речи. Специальное обучение обучающихся формированию различных способов общения осуществляется с учетом форм социального поведения во всей учебно-воспитательной работе;
7) принцип деятельностного подхода отражает основную направленность современной системы обучения слабослышащих обучающихся, в которой деятельность рассматривается как процесс формирования знаний, умений и навыков и как условие, обеспечивающее коррекционно-развивающую направленность формирования личности слабослышащего обучающегося;
8) принцип развивающей направленности образовательного процесса, ориентирующий его на развитие личности обучающегося и расширение его "зоны ближайшего развития" с учетом особых образовательных потребностей;
9) онтогенетический принцип овладения знаниями, умениями и навыками, необходимыми для активной и полноценной жизни в среде слышащих;
10) принцип переноса знаний и умений и навыков и отношений, сформированных в условиях учебной ситуации в деятельность в жизненной ситуации, что обеспечит готовность обучающегося к самостоятельной ориентировке и активной деятельности в реальном мире, в действительной жизни.
15. На уроках по "Формированию произношения и развитию слухового восприятия" решается специфическая задача – практическое овладение речью, что объясняет своеобразие условий овладения языком слабослышащими обучающимися. Это обусловливает особое содержание всей работы по формированию произношения и развитию слухового восприятия (специальный отбор фонетического, лексического и грамматического материала, его группировка, расположение, взаимосвязь отдельных частей).
16. Особое место в овладении речью и ее восприятием слабослышащими обучающимися занимает речевая практика как средство, позволяющего усваивать сведения, понятия об окружающем мире, приобретать социальный опыт, готовиться к вхождению в социум.
17. Решение задач слухоречевого развития слабослышащих пронизывает всю учебную и внеклассную работу. Только при таком условии оказывается возможным практическое осуществление цели обучения языку как средству общения и орудия мышления.
18. Овладение правильным произношением и эффективным слуховым восприятием основывается на следующих направлениях работы, которые осуществляются в рамках образовательной программы на других уроках и занятиях ("Художественный труд", "Музыка", "Адаптивная физкультура", "Ознакомление с окружающим", "Коррекционная ритмика", "Русский язык и литература", "Обучение грамоте"):
1) развитие различных видов восприятия, внимания, памяти, мышления;
2) развитие общей, ручной, артикуляционной моторики;
3) расширение объҰма активного и пассивного словаря;
4) развитие восприятия, дифференциации и навыков употребления грамматических форм слова и словообразовательных моделей, различных типов синтаксических конструкций;
5) совершенствование навыков диалогической и связной речи;
6) коррекция нарушений фонетической стороны речи, развитие фонематических процессов;
7) развитие слухо-зрительного и слухового восприятия неречевых и речевых звучаний;
8) формирование коммуникативной мотивации.
19. Ведение всех видов занятий подразумевает соответствующие формы их организации: инструктирование, помощь, контроль, подведение итогов, оценку, использование речи в коммуникативных целях (поручения, вопросы/ответы, отчеты, выражение своего отношения).
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
20. Оценивание результатов коррекционно-развивающего обучения в рамках предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" осуществляется с применением критериального оценивания.
21. По каждому разделу программы разрабатываются контрольно-диагностические задания для каждой темы.
22. Результаты выполнения контрольно-диагностических заданий фиксируются в картах достижений обучающихся и являются основой для реализации индивидуального подхода к обучающимся.
23. Бальная отметка достижений обучающихся не используется, потому что предмет "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" входит в коррекционный компонент Типового учебного плана школы слабослышащих и решает коррекционно-развивающие задачи.
24. Оценка достижений носит описательный характер.
Глава 4. Организация содержания учебного предмета "Формирование произношения и развитие слухового восприятия"
25. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" составляет:
1) в 0 классе – 18 час в неделю, 594 часа в учебном году;
2) в 1 классе – 18 час в неделю, 594 часа в учебном году;
3) во 2 классе – 18 час в неделю, 612 часа в учебном году;
4) в 3 классе – 18 час в неделю, 612 часа в учебном году;
5) в 4 классе – 18 час в неделю, 612 часа в учебном году.
26. Для формирования произношения и развития слухового восприятия проводятся индивидуальные и фронтальные занятия.
27. В третьей четверти предусмотрены дополнительные каникулы. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты укомплектовываются соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
28. Мебель в классе легко передвигается для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры и активные методы). Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
29. Требования к организации образовательного пространства в школе для слабослышащих:
1) наличие текстовой информации, представленной в виде печатных таблиц на стендах или электронных носителях, предупреждающей об опасностях, изменениях в режиме обучения и обозначающей названия приборов, кабинетов и учебных классов;
2) дублирование звуковой справочной информации о расписании учебных занятий визуальной (установка мониторов с возможностью трансляции субтитров (мониторы, их размеры и количество необходимо определять с учетом размеров помещения);
3) обеспечение надлежащими звуковыми средствами воспроизведения информации.
30. Учебные кабинеты оборудуются звукоусиливающей аппаратурой, отвечающей современным аудиологическим и сурдопедагогическим требованиям, способствующей развитию слухового восприятия: звукоусиливающей аппаратурой коллективного пользования с дополнительной комплектацией вибротактильными устройствами или беспроводной аппаратурой.
31. В течение всего учебного дня и во внеурочное время слабослышащий обучающийся пользуется слуховыми аппаратами или кохлеарными имплантами с учетом медицинских рекомендаций. В классных помещениях необходимо предусмотреть специальные места для хранения FM-систем, зарядных устройств, батареек.
32. Класс оборудуется рабочими местами с компьютерами для обучающихся. Каждый учитель имеет возможность проводить уроки в соответствии с современными требованиями информатизации образовательной организации, используя видео- и аудио технику.
33. Класс оборудуется партами, регулируемыми в соответствии с ростом обучающихся, что обеспечивает возможность поддерживать правильную позу.
34. Парта занимает в классе такое положение, чтобы сидящий за ней слабослышащий обучающийся мог видеть лицо учителя и лица большинства сверстников.
35. Специальным условием является также продуманность освещенности лица говорящего и фона за ним, а также аппаратуры, позволяющей лучше видеть происходящее на расстоянии (проецирование на большой экран). С парты открывается прямой доступ к информации, расположенной на доске, информационных стендах.
36. На парте ребенка предусматривается размещение специальной конструкции, планшетной доски, используемой в ситуациях предъявления незнакомых слов, терминов, необходимости дополнительной индивидуальной помощи со стороны учителя класса.
37. При организации учебного места учитываются особенности психофизического развития обучающегося, состояние моторики, зрения, наличие других дополнительных нарушений. Определение рабочего места в классе слабослышащего обучающегося с нарушениями зрения осуществляется в соответствии с рекомендациями офтальмолога. Для слабослышащего обучающегося с нарушениями опорно-двигательного аппарата подбирается специально оборудованное место.
38. Слуховые кабинеты для проведения индивидуальных занятий оснащены звукоусиливающей аппаратурой индивидуального пользования, с дополнительной комплектацией вибротактильными устройствами, визуальными приборами и специальными компьютерными программами для работы над произношением и развитием слухового восприятия, логопедическими зеркалами, зондами и инструментами.
39. Содержание учебного предмета:
1) содержание программы и планируемые результаты освоения программы по курсу "Формирование произношения и развитие слухового восприятия" расписаны по двум разделам: формирование произношения и развитие слухового восприятия;
2) разделы обучения разбиты на подразделы, которые содержат структурные компоненты предмета;
3) каждый подраздел содержит планируемые результаты по теме. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся согласно разработанным критериям.
40. Раздел 1 "Формирование произношения" состоит из следующих подразделов: звукопроизношение, работа над речевым дыханием и голосом, работа над словом и фразой.
41. Раздел 2 "Развитие слухового восприятия" состоит из следующих подразделов: слуховое восприятие неречевых звучаний; слуховое восприятие речевых звучаний.
таблица 1
№ | Раздел | Подраздел |
1 | Формирование произношения | 1.1 Звукопроизношение |
1.2. Речевое дыхание и голос | ||
1.3 Работа над словом и фразой | ||
2 | Развитие слухового восприятия | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний |
42. В программе для удобства использования целей обучения и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число показывает нумерацию цели обучения. Например, в кодировке 0.2.1.1 "1" - класс, "2.1" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
43. Система целей обучения:
1) "Формирование произношения":
таблица 2
Подраздел | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
Обучающийся будет: | ||||||
1.1 Звукопроизношение | 0.1.1.1 правильно произносить в словах звуки речи "П, А, М, Т, О, В, У, Н, С, И, Л, Э, Р, Ф, Х, Б, Д" и их сочетания: "ЙА (Я), ЙО(Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е)" в начальной позиции и после гласных | 1.1.1.1 правильно произносить в словах звуки речи и их сочетания (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | 2.1.1.1 различать произношение звуков в словах (дифференциация гласных А-О, А-Э, О-У, Э-И) | 3.1.1.1 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: гласные А-Э, И-Э, А-О, И-Ы | 4.1.1.1 произносить правильно в словах и фразах все гласные и согласные звуки | |
0.1.1.2 правильно произносить в словах сочетания звуков: "ЙА (Я), ЙО (Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е)" в начальной позиции и после гласных | 1.1.1.2 правильно произносить в словах сочетания звуков: "ЙА (Я), ЙО (Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е)" в начальной позиции и после гласных (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | 2.1.1.2 различать произношение звуков в словах (дифференциация согласных носовых и ротовых "М-Б, Н-Д, М-П)" | 3.1.1.2 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: носовые и ротовые согласные "М-Б, Мь-Бь, М-П, Мь-Пь" | 4.1.1.2 различать все гласные и согласные звуки на материале слов и фраз | ||
0.1.1.3 смягчать согласные перед гласными "И, Э; К, С, Ш, Я, Е, Ю, Ң" после разделительных "Ъ, Ь" | 1.1.1.3 смягчать согласные перед гласными "И, Э, К, С, Ш, Я, Е, Ю, Ң" после разделительных "Ъ, Ь" (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | 2.1.1.3 различать произношение звуков в словах (дифференциация свистящих и шипящих "С-Ш, З-Ж") | 3.1.1.3 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: свистящих-шипящих "С-Ш, З-Ж, С-Щ" | |||
0.1.1.4 правильно произносить мягкие согласные "Т, Н, С, Х, П, М, Ф" в конце слова | 1.1.1.4 правильно произносить мягкие согласные "Т, Н, С, Х, П, М, Ф" в конце слова (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | 2.1.1.4 различать произношение звуков в словах (дифференциация аффрикат "Ц-Ч") | 3.1.1.4 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: аффрикат: "Ч-Ц" | |||
0.1.1.5 приближенно произносить слова с неусвоенными звуками, используя замены | 1.1.1.5 правильно произносить в словах звуки речи "З, Ж, Г, Ц, Ч" | 2.1.1.5 различать произношение звуков в словах (дифференциация звонких и глухих "Б-П, Д-Т") | 3.1.1.5 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: звонких и глухих "Б-П, Д-Т, Г-К" | |||
0.1.1.6 дифференцированно произносить слоги, слова и фразах | 1.1.1.6 дифференцированно произносить слоги, слова и фразах: "И-Ы, С-Ш" и тому подобное | 2.1.1.6 различать произношение звуков в словах (дифференциация твердых и мягких "Ф-Фь, П-Пь, Т-Ть") |
3.1.1.6 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: | |||
1.1.1.7 произносить мягкие звуки по подражанию и самостоятельно | 2.1.1.7 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции |
3.1.1.7 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: | ||||
1.1.1.8 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции |
3.1.1.8 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: | |||||
1.2. Речевое дыхание и голос | 0.1.2.1 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе ряд слогов | 1.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 4 слога |
2.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в | 3.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 13 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (по подражанию) | 4.1.2.1 правильно воспроизводить дыхательные паузы при выделении синтагм в процессе чтения, при воспроизведении текста | |
0.1.2.2 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе ряд словосочетаний | 1.1.2.2 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 6 слогов | 2.1.2.2 изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | 3.1.2.2 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 14 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (по графическому знаку) | 4.1.2.2 соблюдать логическое ударение в текстах, заучиваемых наизусть | ||
0.1.2.3 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе фразы | 1.1.2.3 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 8 слогов | 2.1.2.3 изменять силу голоса в зависимости от необходимости соблюдать тишину | 3.1.2.3 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 15 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (самостоятельно в знакомых фразах) | 4.1.2.3 соблюдать подвижность ударения при изменении формы слова | ||
0.1.2.4 изменять силу голоса в связи со словесным ударением, громкости и высоты собственного голоса (сопряженно и отраженно) | 1.1.2.4 изменять силу голоса в связи со словесным ударением, громкости и высоты собственного голоса (сопряженно и отраженно) | 2.1.2.4 изменять силу голоса в связи с побудительной и восклицательной интонацией (сопряженно и отраженно) | 3.1.2.4 выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах (по подражанию, самостоятельно), выделять голосом главное слово | |||
1.1.2.5 изменять высоту и силу голоса в связи с повествовательной и вопросительной интонацией (сопряженно и отраженно) | 2.1.2.5 изменять силу голоса в связи с логическим ударением (сопряженно и отраженно) | 3.1.2.5 изменять высоту и силу голоса при воспроизведении повествовательной, восклицательной, вопросительной и побудительной интонации | ||||
1.3 Работа над словом и фразой | 0.1.3.1 произносить слова слитно | 1.1.3.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава (приближенно), с использованием допустимых звуковых замен | 2.1.3.1 воспроизводить 4 – х сложные слова с соблюдением их звукового состава, с выделением словесного ударения и правил орфоэпии (самостоятельно) | 3.1.3.1 пользоваться нотированным текстом | 4.1.3.1. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): сочетания "СЧ, ЗЧ, ЖЧ как Щ" | |
0.1.3.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра с соблюдением звукового состава (приближенно) | 1.1.3.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава (точно), с использованием допустимых звуковых замен | 2.1.3.2 воспроизводить 5-ти сложные незнакомые слова с соблюдением их звукового состава, с выделением словесного ударения и правил орфоэпии (по надстрочному знаку) | 3.1.3.2 соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию) | 4.1.3.2. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): окончания "–ТЬСЯ, -ТСЯ как ЦЦА" | ||
0.1.3.3 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра и силы с соблюдением звукового состава (точно и приближенно) и словесного ударения в двухсложных словах | 1.1.3.3 произносить слова со стечением согласных | 2.1.3.3 слитно произносить слова со стечением согласных | 3.1.3.3 соблюдать в речи правила орфоэпии (по надстрочному знаку) | 4.1.3.3. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): свистящие "С, З" уподобляются следующим за ним шипящим | ||
0.1.3.4 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра и силы с соблюдением звукового состава (точно) и словесного ударения в двух-, трехсложных словах | 1.1.3.4 произносить слова слов с соблюдением словесного ударения в 2-х и 3-хсложных словах (сопряженно и отраженно, по надстрочному знаку, самостоятельно) | 2.1.3.4 владеть понятиями "слог", "ударение" | 3.1.3.4 произносить слитно слова со стечением согласных (в одном слове) | 4.1.3.4 соблюдать темп разговорной речи при произношении фраз | ||
0.1.3.5 произносить слитно, на одном выдохе, фразы в 4 слогов в темпе, близком к естественному (сопряженно) | 1.1.3.5 изображать ритм слов и подбирать слова по ритмическому рисунку | 2.1.3.5 определять количество слогов в 2-5-тисложных словах ударного и безударного слога | 3.1.3.5 произносить слитно слова со стечением согласных (на стыке предлогов со словом) | 4.1.3.5воспроизводить все виды интонации в диалоге и декламациях | ||
0.1.3.6 произносить слитно, на одном выдохе, фразы в 4-5 слогов в темпе, близком к естественному (сопряженно и отраженно) | 1.1.3.6 соблюдать правила орфоэпии (сопряженно и отраженно, по надстрочному знаку, самостоятельно) | 2.1.3.6 различать гласные и согласные звуки | 3.1.3.6 воспроизводить при чтении повествовательную интонацию | |||
0.1.3.7 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонации (сопряженно) | 1.1.3.7 произносить слова и фразы в темпе, близком к естественному (сопряженно и отраженно) | 2.1.3.7 различать согласные и гласные звуки | 3.1.3.7 воспроизводить при чтении восклицательную интонацию | |||
0.1.3.8 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонации (отраженно) | 1.1.3.8 изменять темп произношения (сопряженно и отраженно) | 2.1.3.8 знать правила орфоэпии и самостоятельно пользоваться ими в речи | 3.1.3.8 воспроизводить при чтении вопросительную интонацию | |||
2.1.3.9 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонацию при чтении текста | 3.1.3.9 воспроизводить при чтении побудительную интонацию | |||||
1.1.3.9 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонацию (сопряженно и отраженно) | 2.1.3.10 произносить слова и фразы в темпе, присущем разговорной речи (сопряженно и отраженно) | |||||
2) "Развитие слухового восприятия":
таблица 3
Подраздел | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
Обучающийся будет: | |||||
2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 0.2.1.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать звучания музыкальных игрушек и инструментов | 1.2.1.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух характер звукопроведения (слитно-неслитно) | 2.2.1.1воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять шумы, связанные с явлениями природы | 3.2.1.1 применять приобретенный опыт в восприятии неречевых звуков окружающего мира в учебной и различных видах внеурочной деятельности, в том числе совместной со слышащими | 4.2.1.1 применять приобретенный опыт в восприятии неречевых звуков окружающего мира в учебной и различных видах внеурочной деятельности, в том числе совместной со слышащими |
0.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух количество звучаний | 1.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух ритмы | 2.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать разговор и пение, детский, мужской и женский голоса | |||
0.2.1.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать продолжительность звучания | 1.2.1.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять социально значимые бытовые и городские шумы | ||||
0.2.1.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух темп звучания | 1.2.1.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять голоса животных и птиц | ||||
0.2.1.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух громкость звучания | 1.2.1.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять шумы, связанные с явлениями природы | ||||
0.2.1.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух высоту звучания | |||||
0.2.1.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух простые ритмы | |||||
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 0.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанных с учебной деятельностью | 1.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации знакомые по значению слова, словосочетания и фраз, связанные с учебной деятельностью | 2.2.2.1. воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом | 3.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомый речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом | 4.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомый речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом |
0.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанных с учебной деятельностью, обиходно-разговорного характера | 1.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера | 2.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью | 3.2.2.2воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью | 4.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью | |
0.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее сначала знакомые, а затем незнакомые по содержанию текстов (3-4 фразы) | 1.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз, относящиеся к изучению общеобразовательных предметов | 2.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз обиходно-разговорного характера | 3.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера | 4.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера | |
0.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее сначала знакомые, а затем незнакомые по содержанию тексты (4-5 фраз) | 1.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (5-6 предложений) | 2.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз, связанные с изучением материала общеобразовательных предметов | 3.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (10-12 предложений) по темам языковых предметов | 4.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-15 предложений) по темам языковых предметов | |
0.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух вне ситуации короткие незнакомые по содержанию тексты (5-6 фраз) | 1.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух непотную и тихую речь | 2.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (10-12 предложений) | 3.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (10-12 предложений) | 4.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (12 предложений) | |
0.2.2.6 выполнять задания, воспринятые слухорительно и на слух | 1.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (5-9 предложений), близкие личному опыту и наблюдениям | 3.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-17 предложений) по темам языковых предметов |
4.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты | ||
1.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (6-10 предложений) по темам языковых предметов | 3.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-17 предложений) по темам общеобразовательных предметов |
4.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты | |||
44. Долгосрочный план раздела "Формирование произношения":
1) 0 класс:
таблица 4
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.1 Звукопроизношение | 0.1.1.1 правильно произносить в словах звуки речи "П, А, М, Т, О, В, У, Н, С, И, Л, Э, Р, Ф, Х, Б, Д" и их сочетания: "ЙА (Я), ЙО(Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е)" в начальной позиции и после гласных |
1.2. Речевое дыхание и голос | 0.1.2.1 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе ряд слогов | |
1.3 Работа над словом и фразой | 0.1.3.1 произносить слова слитно | |
0.1.3.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра с соблюдением звукового состава (приближенно) | ||
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.1 Звукопроизношение | 0.1.1.2 правильно произносить в словах сочетания звуков: "ЙА (Я), ЙО (Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е") в начальной позиции и после гласных |
0.1.1.3 смягчать согласные перед гласными "И, Э; К, С, Ш, Я, Е, Ю, Ң" после разделительных "Ъ, Ь" | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 0.1.2.2 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе ряд словосочетаний | |
1.3 Работа над словом и фразой | 0.1.3.3произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра и силы с соблюдением звукового состава (точно и приближенно) и словесного ударения в двухсложных словах | |
0.1.3.4 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра и силы с соблюдением звукового состава (точно) и словесного ударения в двух, трехсложных словах | ||
3 четверть | ||
Путешествие | 1.1 Звукопроизношение | 0.1.1.4 правильно произносить мягкие согласные "Т, Н, С, Х, П, М, Ф" в конце слова |
0.1.1.5 приближенно произносить слова с неусвоенными звуками, используя замены | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 0.1.2.3 произносить слитно, сопряженно и отраженно, на одном выдохе фразы | |
1.3 Работа над словом и фразой | 0.1.3.5 произносить слитно, на одном выдохе, фразы в 4 слогов в темпе, близком к естественному (сопряженно) | |
0.1.3.6 произносить слитно, на одном выдохе, фразы в 4-5 слогов в темпе, близком к естественному (сопряженно и отраженно) | ||
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.1 Звукопроизношение | 0.1.1.6 дифференцированно произносить слоги, слова и фразах |
1.2. Речевое дыхание и голос | 0.1.2.4 изменять силу голоса в связи со словесным ударением, громкости и высоты собственного голоса (сопряженно и отраженно) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 0.1.3.7 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонации (сопряженно) | |
0.1.3.8 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонации (отраженно) | ||
2) 1 класс:
таблица 5
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.1 Звукопроизношение | 1.1.1.1 правильно произносить в словах звуки речи и их сочетания (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) |
1.1.1.2 правильно произносить в словах сочетания звуков: "ЙА (Я), ЙО(Ң), ЙУ (Ю), ЙЭ (Е)" в начальной позиции и после гласных (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 1.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 4 слога | |
1.3 Работа над словом и фразой | 1.1.3.1 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава (приближенно), с использованием допустимых звуковых замен | |
1.1.3.2 произносить слова слитно, голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава (точно), с использованием допустимых звуковых замен | ||
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.1 Звукопроизношение | 1.1.1.3 смягчать согласные перед гласными "И, Э; К, С, Ш, Я, Е, Ю, Ң" после разделительных Ъ,Ь (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) |
1.1.1.4 правильно произносить мягкие согласные "Т, Н, С, Х, П, М, Ф" в конце слова (автоматизация отработанных в 0-классе навыков произнесения) | ||
1.2 Речевое дыхание и голос | 1.1.2.2 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 6 слогов | |
1.1.2.3 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний в 8 слогов | ||
1.3 Работа над словом и фразой | 1.1.3.3 произносить слова со стечением согласных | |
1.1.3.4 произносить слова слов с соблюдением словесного ударения в 2-х и 3-хсложных словах (сопряженно и отраженно, по надстрочному знаку, самостоятельно) | ||
3 четверть | ||
Путешествие | 1.1 Звукопроизношение | 1.1.1.5 правильно произносить в словах звуки речи "З, Ж, Г, Ц, Ч" |
1.1.1.6 дифференцированно произносить слоги, слова и фразах: "И-Ы, С-Ш" и тому подобное | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 1.1.2.4 изменять силу голоса в связи со словесным ударением, громкости и высоты собственного голоса (сопряженно и отраженно) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 1.1.3.5 изображать ритм слов и подбирать слова по ритмическому рисунку | |
1.1.3.6 соблюдать правила орфоэпии (сопряженно и отраженно, по надстрочному знаку, самостоятельно) | ||
1.1.3.7 произносить слова и фразы в темпе, близком к естественному (сопряженно и отраженно) | ||
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.1 Звукопроизношение | 1.1.1.7 произносить мягкие звуки по подражанию и самостоятельно |
1.1.1.8 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 1.1.2.5 изменять высоту и силу голоса в связи с повествовательной и вопросительной интонацией (сопряженно и отраженно) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 1.1.3.8 изменять темп произношения (сопряженно и отраженно) | |
1.1.3.9 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонацию (сопряженно и отраженно) | ||
3) 2 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.1 Звукопроизношение | 2.1.1.1 различать произношение звуков в словах (дифференциация гласных "А-О, А-Э, О-У, Э-И") |
2.1.1.2 различать произношение звуков в словах (дифференциация согласных носовых и ротовых "М-Б, Н-Д, М-П") | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 2.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 9-10 слогов (сопряженно, отраженно с опорой на знак паузы) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 2.1.3.1 воспроизводить 4-хсложные слова с соблюдением их звукового состава, с выделением словесного ударения и правил орфоэпии (самостоятельно) | |
2.1.3.2 воспроизводить 5-тисложные незнакомые слова с соблюдением их звукового состава, с выделением словесного ударения и правил орфоэпии (по надстрочному знаку) | ||
2.1.3.3 слитно произносить слова со стечением согласных | ||
2 четверть | ||
Моя школа | 1.1 Звукопроизношение | 2.1.1.3 различать произношение звуков в словах (дифференциация свистящих и шипящих "С-Ш, З-Ж") |
2.1.1.4 различать произношение звуков в словах (дифференциация аффрикат "Ц-Ч") | ||
1.2 Речевое дыхание и голос | 2.1.2.2 изменять силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника | |
2.1.2.3 изменять силу голоса в зависимости от необходимости соблюдать тишину | ||
1.3 Работа над словом и фразой | 2.1.3.4 владеть понятиями "слог", "ударение" | |
2.1.3.5 определять количество слогов в 2-5-тисложных словах ударного и безударного слога | ||
2.1.3.6 различать гласные и согласные звуки | ||
3 четверть | ||
В здоровом теле – | 1.1 Звукопроизношение | 2.1.1.5 различать произношение звуков в словах (дифференциация звонких и глухих Б-П, Д-Т) |
2.1.1.6 различать произношение звуков в словах (дифференциация твердых и мягких "Ф-Фь, П-Пь, Т-Ть") | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 2.1.2.4 изменять силу голоса в связи с побудительной и восклицательной интонацией (сопряженно и отраженно) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 2.1.3.7 различать согласные и гласные звуки | |
2.1.3.8 знать правила орфоэпии и самостоятельно пользоваться ими в речи | ||
4 четверть | ||
Окружающая среда | 1.1 Звукопроизношение | 2.1.1.7дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции |
1.2. Речевое дыхание и голос | 2.1.2.5 изменять силу голоса в связи с логическим ударением (сопряженно и отраженно) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 2.1.3.9 воспроизводить повествовательную и вопросительную интонацию при чтении текста | |
2.1.3.10 произносить слова и фразы в темпе, присущем разговорной речи (сопряженно и отраженно) | ||
4) 3 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Живая природа | 1.1 Звукопроизношение | 3.1.1.1 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: гласные "А-Э, И-Э, А-О, И-Ы" |
3.1.1.2 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: носовые и ротовые согласные "М-Б, Мь-Бь, М-П, Мь-Пь" | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 3.1.2.1 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 13 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (по подражанию) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 3.1.3.1 пользоваться нотированным текстом | |
3.1.3.2 соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию) | ||
2 четверть | ||
Время | 1.1 Звукопроизношение | 3.1.3.3 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: свистящих-шипящих "С-Ш, З-Ж, С-Щ" |
3.1.3.4 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: аффрикат: "Ч-Ц" | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 3.1.2.2 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 14 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (по графическому знаку) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 3.1.3.3 соблюдать в речи правила орфоэпии (по надстрочному знаку) | |
3.1.3.4 произносить слитно слова со стечением согласных (в одном слове) | ||
3.1.3.5 произносить слитно слова со стечением согласных (на стыке предлогов со словом) | ||
3 четверть | ||
Искусство | 1.1 Звукопроизношение | 3.1.1.5 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: звонких и глухих "Б-П, Д-Т, Г-К" |
3.1.1.6 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 3.1.2.3 произносить слитно, на одном выдохе, ряд слогов, слов и словосочетаний, фраз в 15 слогов, выделяя дыхательными паузами необходимые синтагмы (самостоятельно в знакомых фразах) | |
1.3 Работа над словом и фразой | 3.1.3.6 воспроизводить при чтении повествовательную интонацию | |
3.1.3.7 воспроизводить при чтении восклицательную интонацию | ||
4 четверть | ||
Вода – источник жизни. | 1.1 Звукопроизношение | 3.1.1.7 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: Ч-Щ, слитных и смычных Ц-Т, Ч-Т |
3.1.1.8 дифференцированно произносить звуки, родственные по артикуляции: твердых и мягких "Ф-Фь, Т-Ть" | ||
1.2. Речевое дыхание и голос | 3.1.2.4 выделять более громким голосом логическое ударение в вопросах и ответах (по подражанию, самостоятельно), выделять голосом главное слово | |
3.1.2.5 изменять высоту и силу голоса при воспроизведении повествовательной, восклицательной, вопросительной и побудительной интонации | ||
1.3 Работа над словом и фразой | 3.1.3.8 воспроизводить при чтении вопросительную интонацию | |
3.1.3.9 воспроизводить при чтении побудительную интонацию | ||
5) 4 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Моя Родина - Казахстан | 1.1 Звукопроизношение | 4.1.1.1 произносить правильно в словах и фразах все гласные и согласные звуки |
1.2. Речевое дыхание и голос | 4.1.2.1 правильно воспроизводить дыхательные паузы при выделении синтагм в процессе чтения, при воспроизведении текста | |
1.3 Работа над словом и фразой | 4.1.3.1. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): сочетания СЧ, ЗЧ, ЖЧ как Щ | |
2 четверть | ||
Культурное наследие | 1.1 Звукопроизношение | 4.1.1.1 произносить правильно в словах и фразах все гласные и согласные звуки |
1.2. Речевое дыхание и голос | 4.1.2.2 соблюдать логическое ударение в текстах, заучиваемых наизусть | |
1.3 Работа над словом и фразой | 4.1.3.2. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): окончания "–ТЬСЯ, -ТСЯ как ЦЦА" | |
3 четверть | ||
Природные явления | 1.1 Звукопроизношение | 4.1.1.2 различать все гласные и согласные звуки на материале слов и фраз |
1.2. Речевое дыхание и голос | 4.1.2.2 соблюдать логическое ударение в текстах, заучиваемых наизусть | |
1.3 Работа над словом и фразой | 4.1.3.2. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): окончания "–ТЬСЯ, -ТСЯ как ЦЦА" | |
4.1.3.3. соблюдать в речи правила орфоэпии (по подражанию, по надстрочному знаку): свистящие "С, З" уподобляются следующим за ним шипящим | ||
4 четверть | ||
Путешествие в космос | 1.1 Звукопроизношение | 4.1.1.2 различать все гласные и согласные звуки на материале слов и фраз |
1.2. Речевое дыхание и голос | 4.1.2.2 соблюдать подвижность ударения при изменении формы слова | |
1.3 Работа над словом и фразой | 4.1.3.4 соблюдать темп разговорной речи при произношении фраз | |
4.1.3.5 воспроизводить все виды интонации в диалоге и декламациях | ||
45. Долгосрочный план раздела "Развитие слухового восприятия":
1) 0 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 0.2.1.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать звучания музыкальных игрушек и инструментов |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 0.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанных с учебной деятельностью | |
0.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанных с учебной деятельностью, обиходно-разговорного характера | ||
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 0.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух количество звучаний |
0.2.1.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать продолжительность звучания | ||
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 0.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее сначала знакомые, а затем незнакомые по содержанию текстов (3-4 фразы) | |
0.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее сначала знакомые, а затем незнакомые по содержанию тексты (4-5 фраз) | ||
3 четверть | ||
Путешествие | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 0.2.1.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух темп звучания |
0.2.1.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух громкость звучания | ||
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 0.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух вне ситуации короткие незнакомые по содержанию тексты (5-6 фраз) | |
4 четверть | ||
Еда и напитки | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 0.2.1.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух высоту звучания |
0.2.1.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух простые ритмы | ||
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 0.2.2.6 выполнять задания, воспринятые слухорительно и на слух | |
2) 1 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 1.2.1.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух характер звукопроведения (слитно-неслитно) |
1.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух ритмы | ||
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 1.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации знакомые по значению слова, словосочетания и фраз, связанные с учебной деятельностью | |
1.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера | ||
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 1.2.1.3 воспринимать, различать, опознавать и распознаватьна слух и словесно определять социально значимые бытовые и городские шумы |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 1.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз, относящиеся к изучению общеобразовательных предметов | |
1.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (5-6 предложений) | ||
3 четверть | ||
Путешествие | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 1.2.1.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять голоса животных и птиц |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 1.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух непотную и тихую речь | |
1.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (5-9 предложений), близкие личному опыту и наблюдениям | ||
4 четверть | ||
Еда и напитки | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 1.2.1.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять шумы, связанные с явлениями природы |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 1.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (6-10 предложений) по темам языковых предметов | |
3) 2 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 2.2.1.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух и словесно определять шумы, связанные с явлениями природы |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний |
2.2.2.1. воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом | |
2 четверть | ||
Моя школа | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 2.2.1.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать разговор и пение, детский, мужской и женский голоса |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 2.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью | |
3 четверть | ||
В здоровом теле – | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 2.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз обиходно-разговорного характера |
4 четверть | ||
Окружающая среда | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 2.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слов, словосочетаний и фраз, связанные с изучением материала общеобразовательных предметов |
2.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (10-12 предложений) | ||
4) 3 класс:
таблица 12
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Живая природа | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 3.2.1.1 применять приобретенный опыт в восприятии неречевых звуков окружающего мира в учебной и различных видах внеурочной деятельности, в том числе совместной со слышащими |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 3.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомый речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом | |
2 четверть | ||
Время | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 3.2.2.2 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью |
3.2.2.3 воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера | ||
3 четверть | ||
Исскуство | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 3.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (10-12 предложений) по темам языковых предметов |
3.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (10-12 предложений) | ||
4 четверть | ||
Вода – источник жизни | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 3.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-17 предложений) по темам языковых предметов |
3.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-17 предложений) по темам общеобразовательных предметов | ||
5) 4 класс:
таблица 13
Сквозные темы | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | ||
Моя Родина – Казахстан | 2.1 Слуховое восприятие неречевых звучаний | 4.2.1.1 применять приобретенный опыт в восприятии неречевых звуков окружающего мира в учебной и различных видах внеурочной деятельности, в том числе совместной со слышащими |
2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 4.2.2.1 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомый речевой материал, включающий отдельные слова и словосочетания, значение которых объясняется контекстом | |
4.2.2.2воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы, связанные с учебной деятельностью | ||
2 четверть | ||
Культурное наследие | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 4.2.2.3воспринимать, различать, опознавать и распознавать в условиях ситуации и вне ее знакомые по значению слова, словосочетания и фразы обиходно-разговорного характера |
4.2.2.4 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (12-15 предложений) по темам языковых предметов | ||
3 четверть | ||
Природные явления | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 4.2.2.5 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух незнакомые тексты (12 предложений) |
4.2.2.6 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (15-17 предложений) по темам языковых предметов | ||
4 четверть | ||
Путешествие в космос | 2.2 Слуховое восприятие речевых звучаний | 4.2.2.7 воспринимать, различать, опознавать и распознавать на слух знакомые тексты (15-17 предложений) по темам общеобразовательных предметов |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 256-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1-сыныптары үшін "Сауат ашу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 256-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 257-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1 сыныптары үшін "Сауат ашу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 257-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 258-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңарылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 258-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы әр пәннің мазмұнын, білім пәнінің көлемін, көру қабілеті бұзылған білім алушылардың дағдылары мен жасына байланысты танымдық мүмкіндіктерін анықтайтын нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқу процесінде білім алушылардың әр пәннің әдістемелік әлеуетінің білім мен дағдыларын саналы ұғынуын оқу, жобалық іс-шараларды меңгеру арқылы өз бетімен жұмыс істей алуын барынша дамытуға, мәдени-әлеуметтік кеңістікті бағдарлай алу дағдысын қалыптастыруға бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында көру қабілеті бұзылған білім алушылардың оқу процесін ұйымдастыруда оқу нормативтік құжаттың дәстүрлі функциялары мен жаңашыл педагогикалық тәсілдерінің сипатталуы үйлесім табады. Пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын жасауда оқыту әдістері негізгі бағыты болып табылады.
5. Құндылықтарға, іс-әрекетке, тұлғаға бағытталған, комуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде білім беру процесінің нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылады, бұл жаңа оқу бағдарламасының құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту просіне қойылатын басты талаптардың бірі, әртүрлі оқыту орталарында: арнайы мектептерде, инклюзивті білім беру, үй жағдайында білім беру, тағы да басқа.білім алушының белсенді қызмет атқаруын ұйымдастыру.
7. Көру қабілеті бұзылған білім алушылардың белсенді танымдық қызметі педагогикалық-психологиялық түзету ұжымының барлық мүшелерінің қолдау жасауы арқасында тұрақты болады.
8. Педагогикалық процестің мүшелері - педагогтар, психологтар, әдіскерлер, медициналық және басқа да көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арнайы (түзету) білім мен тәрбие беруші қызметкерлер болып табылады. Арнайы, дефектологиялық білімі бар педагогтар мен тәрбиешілер көру қабілеті бұзылған білім алушыларға білім мен тәрбие берудемаңызды рөл атқарады. Бұл мамандар тифлопедагогиканың білім, тәрбие, түзету-дамыту міндеттерін іс жүзінде шешеді.
9. Түзету пәндері циклінің оқу бағдарламасы көру қабілеті бұзылған білім алушыларды арнайы оқыту және тәрбиелеудегі танымдық және әлеуметтік белсенділігін дамытуда олардың өтемдеуіш қуаттарын барынша пайдаланып, әдістемелік нұсқаулықтармен арнайы техникалық оқыту құралдарын пайдалануға мүмкіндік жасайды.
10. Пәнді оқытуда мақсатқа жету аясында түзету іс-әрекеттері ата-аналармен және жергілікті ұйымдардың мүшелерімен бірігіп ұйымдастырылады.
11. Пән мазмұнын игеру мен оқытудың мақсатына жету барысында білім алушылардың ақпараттық-комуникативтік технологияларды пайдалану дағдыларын дамыту, ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құрастыру және таныстыру, ақпараттар және ойларымен алмасу мақсатында бірігіп жұмыс жасау кең ауқымды құрылғылармен қосымшалар арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру болып табылады.
12. Оқу бағдарламасында күтілетін нәтиже тұжырымдамасы пәндік мазмұнды анықтау негізі ретінде қызмет ететін оқыту мақстаттары жүйесі түрінде қалыптастырылған.
13. Оқу бағдарламаларының мазмұнды аспектісі бойынша білім алушыны тәрбиелеуде өз ілімінің субъектісі және тұлғааралық қатынас субъектісі ретінде нақты оқыту пәнінің үлесін ашады.
14. Оқу бағдарламасы оқыту мен тәрбиенің бірлігі қағидасын іске асыруды қамтамасыз етіп, белгілі пәнді оқытудың жүйелі мақсатын мектептен шығардағы нәтижесінің өзара байланысы мен өзара шарттық құндылықтарына негізделген.
15. Оқу бағдарламасының ерекшелігі олардың тек пәндік білім және білік дағдыларының қалыптастыруға бағыттау ғана емес сонымен қатар кең ауқымды дағдысын қалыптастыру болып табылады. Құрылған жүйенің оқыту мақсатының негізі келесі кең ауқымды дағдылар: функционалдық және шығармашылық білімдерін қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зеттеу жұмыстарының элементтерін қолдану, ақпараттық-комуникациялық технологияны пайдалану, коммуникацияның әртүрлі тәсілдерін пайдалану, топта және жекелей жұмыс істей алу, келелі мәселелерді шешу және шешім қабылдау. Кең ауқымды дағдылар оқушалырдың мектепте білім алуына да, мектеп бітірген соң да табысының кепілі болып табылады.
16. Заманауи жаңалықтар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушыларға жағдайды талдай және бағалай алу дағдыларын білуді, жаңа ойлар мен ақпараттарды талдау үшін қолда бар білімдері мен тәжірибелерін шығармашылықпен қолдана алуды үйретеді.
17. Белгілі бір пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқытудың мақсатына бағынышты және білім алушының алған білім, білік, дағдыларын шығармашылықпен пайдалануға бағытталып, кез-келген білім алу және өмірде кездесетін әртүрлі жағдайларда шығармашылықпен табысқа жету үшін табандылығын дамытып, өмір бойы білім алып дамуға ынталандырады.
18. Білім алушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін дамыту кең ауқымды базалық білім беру дағдыларының негізі болып табылады: "Қазақстандық отансүйгіштік және азаматтық жауапкершілік", "еңбек пен шығармашылық", "сыйластық", "ынтымақтастық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу". Бұл құндылықтар білім алушының тұрақты тұлғалық бағдары болуға бағытталып, оның тәртібі мен күнделікті қызметіне түрткі болады.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. "Түзету ырғағы" пәнінің маңыздылығы:
1) ырғақты би көру қабілеті бұзылған білім алушылардың саз бен қимылдың сабақтастығы негізінде құрылғанырғақты-сазды амалдар арқылы психомторлық, қозғалыс, танымдық эмоционалды-ерікті жетіспеушіліктерді жеңуге бағытталған белсенді терапияның бір түрі болып табылады.
20. "Түзету ырғағы"пәні білім алушының бұлшық етін нығайтуға, дұрыс демалуды қалыптастыруға, психикалық дамудың кемшіліктерін түзету, жалпы және сөйлеу моторикасын, дене сымбатын қалыптастыру, жүріс, әдемі қозғала білуді қалыптастырып, білім алушының бүкіл ағзасының саулығына ықпал етеді. Сазбен қозғалу тек дененің дамуына ғана емес, сонымен бірге психикалық функцияның дамуына, ойлау, есте сақтау, зейін, қабылдауға да оң ықпал етеді.
21. Оқыту бағдарламасы көруінде ақауы бар білім алушылардың қимыл-қозғалысын үйлестіруде маңызды компоненті болып табылатын ырғақты сезінуін дамытып, қимыл іс-әрекетінің көптеген түрлерін меңгерудің шарты болып табылады. Көру қабілеті бұзылған немесе көз жанары көрмейтін зағип білім алушылардың дамуындағы жетіспеушіліктерін түзету және өтеу мына жаттығулар арқылы іске асырылады:
1) дыбыстық аспаптар (сылдырмақ, ысқырық);
2) әртүрлі "із-бағдарлау" ("жолдар", "дөңгелектер", "қиғаш жүру"), тактильді жолдар.
22. Материалдарды тақырып бойынша бөлу міндетті түрде бұл тақырыптарды бірінен соң бірін меңгереді деп түсіну емес. Ырғақта топтастыра оқыту әдісі бар екені белгілі, мұғалім жекелеме тақырыптарға қайта айналып келіп күрделірек жаттығулар мен тапсырмаларды қолданады.
23. Оқыту және түзету міндеттері білім алушының жас ерекшелігін, оқу материалын қабылдау деңгейін, физикалық мүмкіндіктері деңгейін ескере отырып жүзеге асырылады. Қойылған міндеттердің табысты іске асырылуы үшін оқытудың әртүрлі әдіс-тәсілдері қолданылады. Ырғақ сабақтарында дене шынықтыру пәнінің жаттығулары да енгізіледі (негізгі қимылдар, релаксация әдіс түрінде қолданылады және шалт қимыл элементтерін алмастырушы жалпы жаттығулар түрінде пайдаланылады; би қимылдары (заманауи, халық билерінің элементтері), арнайы этюдті сюжетті-кейіпкерлер қимылдары (аң, құс қимылдары мен адамдардың қозғалыстары), ырғақ сабақтарында осы қимылдардың барлығы біртіндеп жетілдіріліп, үйлестіріліп, ерікті, жатық, айқын бола түседі. Ырғақты және гимнастикалық жаттығулардың ойын және биде қолданылуы білім алушының физикалық дұрыс дамуына, сауығуына ықпал етеді. Гимнастикалық жаттығуларды таңдау, жаттығу жүктемесін реттеу мектеп дәрігерімен келісіледі.
24. Бағдарламаның мақсаты – көру қабілеті бұзылған білім алушылардың қимыл дағдыларын қалыптастырып, жетілдіру, кеңістікті бағдарлау, өз денесін игере білуді үйрету.
25. Курстың басым міндеті - көру қабілеті бұзылған білім алушыларда қимыл мәдениетіне, музыкаға эмоционалды-саналы қарым-қатынас қалыптастырып, ырғақты сезінуін, көркем-шығармашылық қабілеттерін, бастамашылдықпен өз бетімен жұмыс жасай білуін дамытып, жетілдіру.
26. Ырғақты оқыту бағдарламасы келесі түзету міндеттерін іске асыруға бағытталған:
1) білім алушылардың денсаулығын нығайту:
бұлшық ет тонусын қалыптастыру, жекелеме бұлшық еттерін жаттықтыру, бұлшық еттің жасанды ширығуын жеңілдету (әсіресе, көзі көрмейтін білім алушылар);
бұлшық ет жадысын қалыптастырып, дамыту;
буынның қозғалмалылығы мен барлық бұлшық еттің күшін дамыту;
дұрыс дене бітімін, тепе-теңдікті сезіну дағдысын қалыптастыру;
дұрыс тыныс алуды қалыптастыру;
дененің және жүйкенің ширығуын жеңілдету;
2) психологиялық қызметін, іс-әрекет компонеттерін дамыту және түзету психомоторикасын жетілдіру:
дыбыстық белгілерге тез әрі дәл әрекет етуін дамыту;
зейіннің әртүрлі қасиеттерін (тұрақтылығын, назарын басқаға аудара білуін, бөлуін) дамыту;
жадының барлық түрлерін (қалдық көз жанары бар білім алушыларда -көру, есту, моторикалық, бұлшық ет) дамыту;
көрнекі-бейнелі ойлауды дамыту;
сөз бен қимылдың үйлесуі негізінде қимылды сөз арқылы дамыту (сөз қимылды басқарады);
шартты белгілері арқылы программаланған қимылдарды жүзеге асыра білуді дамыту;
3) кеңістік пен сазды-ырғақты қимылдарды бағдарлай білуді дамыту:
өз қимылдарында кеңістікті бағдарлауды ұйымдастыра білу мен қозғалыс арқылы залдағы кеңістікті бағдарлай білуін дамыту;
қимылдың дәлдігін, үйлесімділігін, байсалдылығын, өзгеруін дамыту;
кеңістік ұғымын дамыту: ауызша нұсқауларды түсіну, кеңістікке қатысты ауызша айтылған тапсырмаларды орындай білу қабілетінің көрінісі (оңға, солға, алға, артқа қозғалу, қолды жоғары-төмен қимылдату);
музыканың екпінін, көлемін, ырғақты суретті сезе білуін қалыптастыру;
дыбыстың өзгеруіне қарай қимылдың сипатын өзгерту (ақырын-қатты, жылдам-баяу, биік-аласа);
музыка мен қимылдың үйлесуі;
музыкамен еліктеп-ұқсату мәнерінде қимылдарын дамыту (аюды, түлкіні, қоянды, мысықты, шаңғы тебушіні, шабандозды);
4) тұлғаның жігерлі ортасы мен компонеттерін дамыту:
әртүрлі эмоциялық көңіл-күйді қабылдау негізінде (ым, пластика, ишарат) түсіне білу мен оң мотивация қалыптастыру;
қимыл арқылы ( ым, пантомимика) мәнерлі бейнені тудыра білу қабілетін дамыту;
ерікті қимыл-қозғалыстарды дамыту;
коммуникативтік дағдылар мен қимылдарды бірігіп жасай білу дағдыларын дамыту;
білім алушылардың әлеуметтік бейімделуі.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
27. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы үлгілік оқу жоспарында жалпы білім берупәндерінен бөлек түзету пәндері циклі енгізілген.
28. Түзету циклі көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арналған арнайы түзету сабақтарында іске асады, әр сабақ өзінің нақты міндеттерін жүзеге асырады (кеңістікті бағдарлау, әлеуметтік-тұрмыстық бейімделу, сөйлеу кемістігін түзету, ым мен пантомимиканы дамыту), оңалту, түзету-қалпына келтіру іс-шараларын өткізу соны тұспалдайды.
29. Түзету сабақтары білім алушыларда ғылыми білім жүйесін қалыптастырмайды, бірақсонымен бірге жас ерекшеліген ескере отырып жоғары деңгейде білім берудің алғышарты болып табылады.
30. Түзету пәндерін енгізу көру қабілеті бұзылған білім алушылардың әлеуметтік ортаға, белсенді сөйлесу ортасына енуіне, қозғалыс іс-әрекетін арттыруға, сезіну тонусын түзетуге, оқыту іс-әрекетінің негізгі кезеңдерін, оның ішінде бағдарлау кезеңі, өзін-өзі бақылау кезеңі, өзін-өзі бағалау кезеңі, оқу танымдық іс-әрекетті жақсарту кезеңдерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
31. Көру қабілеті бұзылған білім алушылармен түзету сабақтарын өткізу кешенді сипатта, саралау, дамыту, түзету, оқыту мен тәрбиелеуді арнайы мамандармен:арнайы педагогтармен (тифлопедагог), офтальмологтармен, логопедтермен, арнайы психологтармен, психоневрологтармен және диагнозына қарай басқа мамандармен қаралады.
32. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту құндылықтарғабағытталған, тұлғаға бағытталған, іс-әрекеттік, сараланған, коммуникативтік әдістер арқылы іске асырылады.
33. Оқытудың құндылықтарға бағытталған әдісі бұл білім беруді ұйымдастыру мен орындау оның нәтижелерін белгілі құндылықтар тұрғысынан: өмірдің, адамның, табиғаттың, шындықтың, мейірімділіктің негізінде қолдану тәсілі. Құндылықтар тұлғаның мінез-құлқы мен
іс-әрекеттерін маңызды фактор ретінде іс-қимыл жасау арқылы ынталандырады. Орта білім беруқұндылықтары ұлттық "Мәңгілік ел" идеятына негізделген: Қазақстандық отансүйгіштік және азаматтық жауапкершілік; сыйласымдылық; ынтымақтастық; еңбек пен шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім алу.
34. Тұлғаға бағытталған әдіс:
1) тұлғаға бағытталған әдістіңмақсаты – оқубарысын жекешелендіру, білім алушы тұлғасын жан-жақты дамытып, үйлесімді қалыптастыру. Түзету ырғағы пәні тұлғалық даму сипатын білдіреді және ағзаның жұмыс істеу қабілетін көтеруге бағытталған;
2) мұғалімнің міндеті әр білім алушының өз қабілетін сезінуіне көмек жасап, оны дамытуға жағдай жасау, білім алушының денсаулығын сақтап және нығайтуға ықпал жасау, оқу мен тәрбиеде тұлғаға бағытталған әдісті іске асырады.
35. Мұғалімдер үшін іс-әрекет әдісіұстанымы – бұл ынтымақтастық пен өзара түсінісуге негізделіп біріккен (мұғалімнің, білім алушының) іс-әрекеті:
1) "мұғалім-білім алушы" жүйесінде мұғалім мен білім алушының іс-әрекеттері келісілген, мақсаттары сәйкес болған жағдайда ғана жоғары жетістікке жетеді, бұл көру қабілеті бұзылған білім алушылардың қозғалыс белсенділігін арттыруға ынталандырады;
2) мұндай тәсілде әр білім алушыда қателесуге, оны түсініп жөндеуіне немесе қатені жібермеуіне мүмкіндік болады. Мұғалімнің міндеті – әр білім алушыға жетістікке жетуіне жағдай жасап, жалығу мен дамуына кедергі жасайтын қателесуден қорқуға орын қалдырмайды;
3) іс-әрекет амалының негізгі әдісі ретінде ойын технологиялары қолданылады. Түзету ырғағын оқытудың ең қолайлы және оңтайлы шарты арнайы ұйымдастырылған сахналанған ойындар, рөлдік және қозғалмалы ойындар, жалпы дамыту жаттығулары болып табылады. Оқыту әдісі ретінде ойын формаларын қолдану білім алушының танымдық және қимыл белсенділігінарттыруға мүмкіндік жасайды. Олар бірден бірнеше міндеттерді шешеді: бұлшықеттің ширауы мен қозғалыстан денеге түскен күшті жеңілдетеді, бір іс-әрекеттен екінші іс-әрекетке көшкенде байланыстыру рөлін атқарады. Әдістемелік тұрғыдан қарағанда жеңіл, көп күш түсірмейтін және күрделі тапсырмалары жоқ ойындар іріктеліп алынады.
36. Дифференциалды амал:
1) көруінде ақауы бар білім алушылардың көркем-шығармашылықжәне музыкалық-қозғалу қабілеттерін қалыптастыру үшін әр білім алушының қабілетін ескере отырып, көзі нашар көретін,көрмейтін немесе ішінара көретін , жеке-дифференциалды тәсілді қолданады;
2) сараптау процессінде білім алушылардың мынадай топтарын айқындауға болады:
даму дағдысы деңгейі төмен ( мүлдем көрмейтін білім алушылар деңгейі);
даму дағдысы деңгейі орташа ( көзі нашар көретін, ішінара көретін білім алушылар деңгейі);
сараптау диагностикасының жоғарғы деңгейі (жеке өнер көрсетугежәне әртүрлі билердің элементтерін әртістік мәнерде көрсете алатын қабілеті бар);
3) көру қабілеті бұзылған білім алушылардың қабілетін білу, олардың проблемаларын анықтап, соған сай дамыту жаттығуларын құрастыруға көмектеседі. Даму деңгейі төмен білім алушылар үшін жеке түзету әдіс-тәсілдерікөрініс тапқан жеке жаттығулар жиынтығы құрастырылады. Бұл деңгейдегі білім алушылар оқу материалдырын ішінара меңгереді, оны өз бетімен орындай алмайды. Жаттығулар мұғалімнің көмегімен орындалады. Даму деңгейі орташа және жоғары білім алушыларға нәтижелерін бекіту үшін соған сай түзетіп және одан да күрделірек даму жаттығуларын қосады;
4) дұрыс таңдалған тапсырмалар (білім алушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып) жетістікке жетуде үлкен рөл атқарады. Жекелеме дифференциалды тәсілдің нәтижесінің бағасы болып мектептішілік ашық сабақтарға қатысуы жатқызылады.
37. Оқытудың коммуникативті амалы – бұл ақпаратты хабарлау, жеткізу (ауызша емес, сюжеттік-рөлдік көріністер, ауызша), екі немесе бірнеше адамдардың сөйлесу процесінде білім, білік дағдыларымен алмасуы. Мұғалім білім алушыға тек қана әртүрлі билердің тәсілдері мен байланыс қимылдарын үйретіп қана қоймай, сонымен бірге сабақта музыканың сүйемелдеуімен немесе музыкасыз сөз бен қимыл жаттығуларын көптеп кіргізеді.Білім алушыларға бір мезетте мәтінді айтып, сол мәтінге сәйкес қимыл әректтерін жасау қиынға соғады. Бұл тыныс алуының бұзылуына, қимыл дағдыларының ыдырауына әкеп соғады. Бұған жол бермеу үшін мұғалім алдымен мәтінді айтып, одан соң қимылдың қалай жасалатынын көрсетеді.
38. Қазіргі заманның талабы мен инновацияның жеткен жетістіктері жалпы оқыту барысына және ырғақ сабағының өткізілу түріне әсер етеді. Оқу бағдарламасы мен музыкалық ақпараттарды алу мүмкіндігі қол жетімді болды. Интернет желісін қолдану оқыту барысын сауатты жүргізу міндетін көп жеңілдетті. Қазіргі кезде медиасабақтар өткізу үшін би өнерінің әртүрлі бағыттағы (аэробика, ырғақ, классикалық би, халық биі, "тодес", "риверданс" стильдері, әлем халықтары билері) жазбілім алушыры басылған дискілерді алуға мүмкіндік бар. Бұндай сабақтардыөткізуоқу материалын көрнекі және жоғары дәрежеде пайдалануға мүмкіндік жасайды. Көру қабілеті бұзылған білім алушылардың би өнерімен ақпараттық-коммуникативті технологиялар арқылы танысуы "Түзету ырғағы" сабағын терең әрі кең көлемде жан-жақты тануын және қабілеті шектеулі адамдардың барлық мүмкіншіліктерін көрсетеді.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
39. Арнайы оқыту мен тәрбиелеуде білім алушылардың түзету циклі пәндері бойынша жетістіктерін бағалау эмоциялық, сапалық сипаттау сипатында болып (өз мүмкіндіктеріне дұрыс көзқарас қалыптастыру), даму жетістіктерінің мониторингіне негізделеді.
40. Бағдаралама бойынша оқытудың нәтижесі үш деңгейде бақыланып және сипаттау түрінде болады:
1) үйренуге ұмтылады;
2) біреудің қолдауымен істей алады (үлкеннің, достарының);
3) өз бетімен жасай алады, жетекші құзірет арқылы.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
42. "Түзету ырғағы" пәні дайындық, кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерге бөлінген:
1) дайындық бөлімі саптық және ең қарапайым қимылдардан құрылған бұлшық ет пен буындардың қыздырылуына ықпал ететін қыздыру жаттығуларынан тұрады;
2) негізгі бөлім – классикалық және халық билерінің элементтерін, музыкалық сауыттылықтыңнегізгін,би қимылдарын, оларды үйлестіруді, дене бітімін дамыту жұмыстарын, этюдтар мен композициялар бойынша жұмыс жасауды үйретеді;
3) қорытынды бөлімге ойын кезінде музыкалық ырғақтыматериалдардың бекітілуі, би-ойын жаттығулары, релаксация кіреді.
43. Оқыту жұмысының негізгі түрі сабақ болып табылады (білім алушылар саны 6-8). Түзету ырғағы сабағы аптасына бір рет өткізіледі:
1) технологиялары: топпен жұмыс, сюжеттік-рөлдік, музыкалық ырғақты ойындар, көпшілік ( әртүрі жастағы білім алушылардың би композицияларына қатысуы);
2) әдістері: көрнекілік (практикалық сапалық көрсетілім), ауызша (түсіндіру, мүмкіндігінше бейнелі), ойын (оқу материалы ойын түрінде), шығармашылық (білім алушылардың өз беттерімен музыкалық қимыл-қозғалыс бейнесін көррсету).
44. Түзету ырғағы пәні өткізілетін орын арнайы тіректермен – "станоктармен", қабырға айналарымен жабдықталады. Станоктар – тегіс жылтыратылған, кранштейнмен қабырғаға қағылып, еденге параллель орналастырылған дөңгелек таяқтар. Станоктар адам бойының белінен келетін биіктікте қабырғадан 10-15 см алшақтықта орналастырылады. Станоктың диаметрі 8-9 см. Білім алушылардың киім ауыстыруына аранайы бөлме бөлінеді.
45. Сабаққа арналған костьюмдер: ұлдар футболка, шолақ шалбар, чешки киеді; қыздар жеңіл белдемше, футболка, чешки киеді. Бірдей киім үлгісі білім алушылардың көңілін басқаға аудармай жұмыс атмосферасын қалыптастырады, білім алушыларды би қимылдарын бірдей орындап, олардың физикалық кемшіліктерін жасырып, тәртіпке үйретеді. Білім алушылардың дайындық киімдерін ауыстыруға жүйелі түрде үйретеді. Бірінші сабақтан бастап жетекші білім алушыларға сабаққа қатысу ережесін үйретеді:
1) маңызды себепсіз ешкім сабаққа кешікпейді;
2) сабақ басталғанға дейін барлық білім алушылар би залына өтіп, өз орындарына тұрады. Егер білім алушыларды осындай қарапайым дағдыларға үйретсек алдағы уақытта жетекшіге де білім алушырға да жұмыс істеу оңай болады. Білім алушылар оқу материалдарын жеңіл игеріп, жауапкершілік, жолдастық, өзара түсіністік қарым-қатынастары дамиды.
46. Сабақтың музыкалық көркемделуі музыкалық ырғақты тәрбиелеудің негізі болады және білім алушылардың музыка мәдениетінің дамуына ықпал етеді.
1) музыкалық материал:
түрі, жанры, стилі, сипаты жағынан түсінікті болады;
мәнерлі әуені мен нақты би ритмі болады;
мазмұны жағынан білім алушылардың қызығушылығына жақын болады.
47. Түзету ырғағы пәнінің көру қабілеті бұзылған 0 және 4 сыныптарына арналған бағдарламасы 8 бөлімнен тұрады:
1) ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементі. Бұл бөлімнің жаттығулары музыкалық түйсікті дамытуға мүмкіндік туғызады: музыкалық қабылдауын қалыптастырады, ырғақты сезінуін дамытады, көру қабілеті бұзылған білім алушылардың музыкалық-есту қабілетінбайытып, әуен мен қимылды үйлестіруге ықпал етеді. Дұрыс жүрудің әдістері мен дене мүсінін қалыптастыру физикалық жаттығулар(секіру, жүгіру, иілу) және әртүрлі жүру арқылы: аяқтың ұшымен, өкшемен, гинастикалық орындықта, жіппен, затты аттап немесеайналып өту арқылы, басқа затты қою арқылықозғалу дағдыларын дамытады; жүру ақауларын (тізені бүгуі жанмен жүру), бұзылған дене бітімін (бүкірею) түзетуді жорамалдайды;
2) ырғақты гимнастикалық жаттығулар. Ырғақты гимнастикалық жаттығулармен айналысу білім алушы ағзасының функционалдық мүмкіншілігіне байланысты. Бұл сабақ негізінен қимыл-қозғалысында ауытқуы бар білім алушылардың қимылын түзетуге, оны қалыптастыруға және функционалдық қабілетініңдамуына бағытталған. Арнайы ырғақты жаттығуларда нақты бір ырғақты жаттығудың басым, әлсіз жақтары сараланады. Қолданылып жүрген көптеген әдістердің ішіндегі ең қарапайымы, әрі түсініктілері: санау арқылы жүру, алақан соғу арқылы жүру, қол мен дене қозғалыс жаттығулары, таныс би қадамдарын (музыкасыз) санамақ немесе өлең жолдарын айту арқылы орындау (мысалы, "Айгөлек", "Жалқаубек"). Бұл жаттығулар білім алушының тек ырғақты сезінуін ғана емес дұрыс тыныс алуын, сөз мәнерін (дикциясын) қалыптастырады. Арнайы жаттығулар білім алушының жас ерекшелігіне қарай күрделеніп отырады;
3) әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. Бұл бөлімдегі жаттығулардың барлығы белгілі бір әуеннің сүйемелдеуі арқылы орындалуға есептелген. Білім алушылар музыканың ырғағына сай үйлесімді қимылдар жасап, әуенмен бірге бастап, әуен аяқталғанда аяқтап үйренеді. Әуенмен бірге жасалатын жаттығулар көзі нашар көретін білім алушырдың тек қана дене сымбатын түзепқоймай, сонымен бірге олардың ойлау, есте сақтау, зейін, қабылдау сияқты қабілеттерін де дамытуға ықпал етеді. СабақтаЕ.Хасанғалиев, Ш.Қалдаяқов, Ә.Бейсеуов, Ә.Еспаев, М.Керейбаев, А.Асанов сияқты қазақ композиторларының әндері мен күйлерінқолдану білім алушының ұлттық музыкаға деген сүйіспеншілігін арттырады;
4) сюжеттік-рөлдік көріністер. Білім алушының шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру мұғалімге білім алушының мінез-құлқын көруге, оның жасын, жынысын, темпераментін, осы іс-әрекетке байланысты білім алушының қызығушылығы мен жағдайын ескере отырып жеке жұмыс жүргізуге, оның шығармашылық әлеуетін анықтап, дамытуға мүмкіндік береді. Сюжеттік-рөлдік көрсіністерде көру қабілеті бұзылған білім алушыларға аң кейпіне еніп, әртіс болуларына, сырттай бақылай отырып көрмейтін және ішінара көретін білім алушылардың шығармашылық мүмкіншіліктерінің қаншалықты өсетінін, арман-қиялдарының баи түсетінін қалыптастыруына мүмкіншілік туғызады. Шығармашылық қызметтің бір бағыты: би импровизациясы – бұл тапсырманы орындау барысында ұсынылған тақырыпқа сай би қимылдарын құрастыру және қимылдардың үйлесімділігі. Бұл бөлімнің мазмұнына өлең жолдарын, әндерді, мақалдарды, ертегілерді сахналау,қимылдың айқындығын дамытатын этюдтар кіреді. Сабақтарда шығармашылық тапсырмалар аз мөлшерде немесе тақырып бойынша жеке сабақтар болып өткізіледі;
5) қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары. Музыкалы-ырғақты, қозғалыс ойындары білім алушының ырғақты сезініп, музыкалық шығармаларды қабылдауына, сөйлеу дағдылары мен ойлау қабілетін дамытуға, ерік-жігерін ұштауға бағытталған. Материалдардың тақырыптарға бөлініп көрсетілуі міндетті түрде рет-ретімен орындалады дегенді білдірмейді. Ритмикада ұстаз жекелеме тақырыптарға қайта оралып, оны күрделендіре түседі. Ритмика сабағында материалдар әр түрлі тақырыптардан алынып жинақталады. Осы тақырыптардың біреуі жұмыстың негізін құрап, басқалары көмекші құрал ретінде пайдаланылады. Әр тақырып бойынша істелетін жұмыс келесі тақырыпқа алғышарт ретінде, ал өткен тақырып жаңа сабаққа тіреуіш ретінде қолданылады. Материалдарды тақырыпқа бөлу шартты сипатқа ие. Музыка көру қабілеті бұзылған білім алушылардытәрбиелеудің маңызды бір бөлігі болып қана қоймай, жеке тұлғаның ақыл-ойы мен дене бітімін жетілдіреді, әрі жан-жақты өмір тәрбиесін кеңейтуге,біліктілік пеншығармашылық іскерлігін дамытуға мүмкіндік туғызады.Би элементтерін орындау қарапайым қозғалыс арқылыжүру, жүгіру басқа да қимылдарды меңгеруге көмектеседі.Ұлттық, заманауи, бал билерін үйрену. Ритмика сабағында билерді пайдалану білім алушының эстетикалық талғамының өсуіне, олардың әдемі, әсем қимылдарды үйренуіне , биге деген сүйіспеншілігінің артуына ықпал етеді;
6) халық-сахналық биілерінің элементтері. Халық билерінің элементтерімен жұмыс білім алушылар әуенге және би қадамдарына үйрене салысымен бірден басталады. Жетекші білім алушыларды сонымен қатар қазақ билеріне тән мінез-құлықтарымен және бейнелерімен таныстырады. Халық-сахналық биілерінің элементтерін үйрену әр халыққа тән негізгі жүрістер мен қозғалыстардан – қолдың, аяқтың, дененің, бастың тұруы мен қалыбын білуден басталады.Әр халықтардың билерінің элементтерін орындау білім алушыларды сол халықтардыңмәдениетін, соларға тән билердің қозғалыстарын табуға үйретеді. "Түзету ырғағы" сабағында би элементтерін орындау жүру, жүгіру және басқа да қимыл-қозғалыстың түрлерін меңгеру қарапайым әуенді-қозғалмалы бейнелерді көрсетудің тәсілі ретінде қолданылады;
7) заманауи би элементтері. Ырғақ сабақтарында би элементтерін қолдану білім алушылардың эстетикалық талғамын дамытуға, әдемі, көрікті би қимылдарды жасауына ұмтылуға, биге деген сүйіспеншілікерін арттыруға мүмкіндік туғызады. Байланыс билерінде жұппен жүріп байланыс жасай алу (әдетте мүлдем көрмейтін және ішінара көретін + нашар көретін білім алушыны жұппен қою әдісі қолданылады) зейіні және есте сақтау қабілетін арттырады. Білім алушылар нақты орындалатын жаттығудың әдемілігін сезініп, одан шығармашылық қанағат алады. Кеңістікте сапқа тұру жаттығуларын орындау және әртүрлі билер мен жұп билерінің элементтерін орындау барысында, білім алушылар ұйымдастырушылық қабілетінің дағдыларын арттыруды, тәртіпті, бір-біріне сыпайы қарауды үйренеді;
8) бал билерінің элементтері. Бал билерінің элементтерін орындауқозғалысты үйлестіру мен ырғақты әрлеуде ең күрделісі болып табылады. Бал билерінің элементтерін үйрену музыкалық түйсік пен би қимылының әсемдігін дамытып, қыз бен ұл білім алушының арасындағы қарым-қатынас мәдениетіне тәрбиелеп, белгілі бір ережелерді үйретеді. Мынандай міндеттер қойылады: денеге арналған қимылдарды қайталау, салмақты дұрыс бөле білу, табанның нақты жұмысы, жұбын алып жүру мен дұрыс қалыпта тұру, қимылды бір-бірімен келісіп жасау. Бұндай білім алушырмен жұмыс ісегенде мұғалімсабырлылық, төзімділік және икемділік танытып, физикалық жүктемелерді байқап береді. Бимен танысу бидің әуені мен тарихымен танысудан басталады. Би элементтерін біртіндеп үйренеді. Білім алушылар би қимылдарын мұғалімнің артынан қайталай отырып тез үйрене алады.
48. Пән бойынша мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған:
1) бөлімдер әрі қарай бөлішелерге бөлінген, олар өздеріне күтілетін нәтиже түрінде: дағды немесе қабілеті, білімі немесе түсінуі, сыныптар бойынша оқыту мақсатын қояды. Оқытудың мақсаты әр бөлімшенің ішінде қатарынан ұйымдастырылып, мұғалімдерге өзінің жұмыс жоспарын құрып және білім алушылардың жетістіктерін бағалап, сонымен қатар оларды келесі оқыту кезеңімен таныстырға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементі |
1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
2 | Ырғақты гимнастикалық жаттығулар |
2.1 Жалпы дамыту жаттығулары |
3 | Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. |
3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
4 | Сюжеттік-рөлдік көріністер |
4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау |
5 | Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары |
5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
6 | Халық биі элементтері |
6.1 Теориялық мәліметтер |
7 | Заманауи би элементтері |
7.1 Теориялық мәліметтер |
8 | Бал билерінің элементтері |
8.1 Теориялық мәліметтер |
49. Оқыту бағдарламасы мақсаты кодпен белгіленген. Кодтың бірінші саны сыныбын, екінші және үшінші сандары бағдарламаның бөлімшелерін, төртінші сан оқыту мақсатының нөмірлеуін білдіреді. Мысалы, 1.2.1.4: "1" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқыту мақсатының нөмірі.
50. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементі":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 Әуенді тыңдау |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
2) "Ырғақты гимнастикалық жаттығулар":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
2.1.Жалпы дамыту жаттығулары |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар | 0.2.2.1 қозғалыс ақауын түзетуге бағытталған арнайы жаттығуларды санауға мән беру арқылы қайталай білу |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
3) "Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
3.1 |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 Заттармен жаттығулар |
0.3.2.1 мұғалімнің көмегімен жаттығуларды белгілі бір музыканың сүйемелдеуімен орындай білу |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
3.3 Билерге дайындық жаттығулары |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
4) "Сюжеттік-рөлдік көріністер":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
4.1 |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 |
4.2 |
0.4.2.1 |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
5) "Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары":
6-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 |
3.5.1.1 |
4.5.1.1 |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 | 3.5.2.1 бір іс-әрекеттен екінші іс-әрекетке көшу кезінде өз бетімен бұлшық ет пен қозғалыстан түскен ширығуды жеңілдету |
4.5.2.1 |
6) "Халық би элементтері":
7-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
6.1 Теориялық мәліметтер |
0.6.1.1 |
1.6.1.1 |
2.6.1.1 |
3.6.1.1 |
4.6.1.1 |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
0.6.2.1 |
1.6.2.1 |
2.6.2.1 |
3.6.2.1 |
4.6.2.1 биде көркем образдың сұлулығын бағалау; |
6.3 |
0.6.3.1 |
1.6.3.1 |
2.6.3.1 |
3.6.3.1 |
4.6.3.1 |
7) "Заманауи би элементтері":
8-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
7.1 |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
7.2 |
0.7.2.1 |
1.7.2.1 орын ауыстыру қозғалыстарын білу; |
2.7.2.1 |
3.7.2.1 |
4.7.2.1 |
7.3 |
0.7.3.1 |
1.7.3.1 |
2.7.3.1 |
3.7.3.1 |
4.7.3.1 |
8) "Бал билерінің элементтері":
9-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2- сынып | 3-сынып | 4 - сынып | |
8.1 Теориялық мәліметтер |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 |
2.8.1.1 |
3.8.1.1 |
4.8.1.1 |
8.2 |
0.8.2.1 |
1.8.2.1 |
2.8.2.1 би қимылдарын бір-бірімен келісіп жасау; |
3.8.2.1 |
4.8.2.1 |
51. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0 - сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлім | Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Ырғақ,музыкалық сауаттылықтың элементтері | 1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
0.1.1.1 сымбатын сақтаудадұрыс дене бітімінің маңыздылығын түсіну |
1.2 Әуенді тыңдау |
0.1.2.1 әуеннің мінезін сезіну | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 2. Ырғақты гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары |
0.2.1.1 қолдың және дененің қозғалысына арналған қарапайым жаттығулар жиынтығын білу |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар | 0.2.2.1 қозғалыс ақауын түзетуге бағытталған арнайы жаттығуларды санауға мән беру арқылы қайталай білу | ||
Бізді қоршаған әлем | 3. Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. | 3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
0.3.1.1 оң-сол, жоғары-төменді ауызша белгілеу; |
3.2 Заттармен жаттығулар |
0.3.2.1 мұғалімнің көмегімен жаттығуларды белгілі бір музыканың сүйемелдеуімен орындай білу | ||
3.3 Билерге дайындық жаттығулары |
0.3.3.1 денені дұрыс қою ережелерін меңгеру | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | 4. Сюжеттік-рөлдік көріністер | 4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау |
0.4.1.1 түсінуге жеңіл әндер мен ертегілерді сахналай білу |
4.2 Шығармашылық қызмет |
0.4.2.1 жеке және топпен жұмыс істеу дағдыларын пайдалынып, ертегілерді сахналау; "Репка", "Үйшік", "Бауырсақ" | ||
5. Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары | 5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар | 0.5.1.1 би кезінде бір қимылдан екінші қимылға ауысуын мұғалімнің көсеткен іс-әрекетінен қайталау | |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар | 0.5.2.1 ең қарапайым төрт, сегіз жолды өлеңдерді білу және оларды ойын түрінде орындау | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 6. Халық биі элементтері | 6.1 Теориялық мәліметтер | 0.6.1.1 Қазақстан Республикасында көптеген ұлттардың тұратынын және әр ұлт өзінің мәдениетін бірге алып жүретінін білу |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары | 0.6.2.1 "Қамажай" биінде бір қимылдан екінші қимылға ауысуын мұғалімнің көсеткен іс-әрекетінен қайталу | ||
6.3 Ұлдарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары | 0.6.3.1 "Қара жорға" биінде бір қимылдан екінші қимылға ауысуын мұғалімнің көрсеткен іс-әрекетінен қайталу | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | 7. Заманауи би элементтері | 7.1 Теориялық мәліметтер | 0.7.1.1 танымал билер жайлы қысқаша ақпарат білу |
7.2 Кеңістікте сапқа тұру жаттығулары |
0.7.2.1 мұғалімнің көмегімен орын ауыстыру қозғалыстарын жасау | ||
7.3 Байланыс биі элементтері |
0.7.3.1 билердің қарапайым элементтерін білу | ||
Дені саудың – жаны сау! | 8. Бал билерінің элементтері | 8.1 Теориялық мәліметтер | 0.8.1.1 бал билері туралы қысқаша ақпараттарды білу |
8.2 Жұппен орындалатын жаттығулар | 0.8.2.1 жұппен бидің не екенін білу, музыка әуенімен санауға мән беру арқылы жұбымен қозғала алу, | ||
2) 1 - сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлім | Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементтері | 1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
1.1.1.1 сапқа тұруда және қайтадан сапқа тұруда дұрыс дене бітімін сақтау |
1.2 Әуенді тыңдау |
1.1.2.1 әуеннің ырғағына сай дұрыс дене бітімін сақтай отырып, аяқтың ұшымен дұрыс жүру | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 2. Ырғақты гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары |
1.2.1.1 мұғалімніңкөмегімен жаттығулар жиынтығын санау арқылы көрсету |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар |
1.2.2.1 санау арқылы қимылдай білу және өз бетімен қозғалыстағы қателіктерді таба білу | ||
Бізді қоршаған әлем | 3. Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. | 3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
1.3.1.1 ырғақты өз бетімен анықтау; |
3.2 Заттармен жаттығулар |
1.3.2.1 музыка басталғанда қимылдарды бастап, дәл музыкалық шығарма аяқталғанда қай кезде қимылдарды аяқтайтынын түсіну | ||
3.3 Билерге дайындық жаттығулары |
1.3.3.1 сапа тұруда және қайта сапқа тұруда би сызығын ұстай білу | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | 4. Сюжеттік-рөлдік көріністер | 4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау | 1.4.1.1 мұғалімнің көмегіменмузыкамен және ауызша емес қимылдар қолданылатын, өлеңдермен сүйемелденетін драмалық қойылымдарға қатысу |
4.2 Шығармашылық қызмет | 1.4.2.1 қозғалыстағы мақсаттарға жету үшін өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын пайдалану | ||
5. Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары | 5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
1.5.1.1 ойын кезінде сақталған анализаторлар арқылы қолда затты ұстап тұра білу | |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар |
1.5.2.1 қол ұстасып әндетіп ойын ойнай білу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 6. Халық биі элементтері | 6.1 Теориялық мәліметтер | 1.6.1.1 әр ұлттардың билері туралы ақпараттарды білу |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
1.6.2.1 топта билей алу | ||
6.3 Ұлдарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
1.6.3.1 топта билей алу | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | 7. Заманауи бидің элементтері | 7.1 Теориялық мәліметтер | 1.7.1.1 заманауи әуендердің ырғағын тани білу |
7.2 Кеңістікте сапқа тұру жаттығулары |
1.7.2.1 орын ауыстыру қозғалыстарын білу | ||
7.3 Байланыс биі элементтері |
1.7.3.1 би түзулігін сақтай білу | ||
Дені саудың – жаны сау! | 8. Бал билерінің элементтері | 8.1 Теориялық мәліметтер | 1.8.1.1 бал билері кезінде ұл мен қыздың арасындағы қарым-қатынас мәдениетін білу |
8.2 Жұппен орындалатын жаттығулар |
1.8.2.1 жұппен билегенде би ережелерін сақтау; | ||
3) 2 - сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлім | Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементі | 1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
2.1.1.1 қимыл-қозғалыс кезінде дұрыс дене бітімін сақтау |
1.2 Әуенді тыңдау |
2.1.2.1 қозғалыс ырғағын тездету және ақырындату | ||
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | 2. Ырғақты гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары |
2.2.1.1 әуеннің сүйемелдеуінсіз өлең жолдарын айта отырып, таныс би адымдарын жасау |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар |
2.2.2.1 дұрыс дене бітімін сақтай отырып ырғақты гимнастика жаттығуларын өз бетімен орындау | ||
Менің туған өлкем | 3. Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. | 3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
2.3.1.1 музыку қол және денеқимылы жаттығуларын өлең жолдарын айту арқылы, санауға, әуенмен орындау; |
3.2 Заттармен жаттығулар |
2.3.2.1 билеу кезінде дене бітімінің тұрқын бақылап және заттарды қалай пайдалануын білу (шляпалар, доптар, шеңберлер) | ||
3.3 Билерге дайындық жаттығулары |
2.3.3.1 дұрыс дене бітімін сақтай отырып, би кезінде "шахмат", "шеңбер", "диагональ" бойынша тұруды түсіну | ||
3-тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау! | 4. Сюжеттік-рөлдік көріністер | 4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау |
2.4.1.1 әуеннің дыбысын тану; актерлік шеберлік дағдысын меңгеру және ойын кезінде рөлді бөле білу |
4.2 Шығармашылық қызмет |
2.4.2.1 өзінің және басқа да шығармашылық тапсырмаларды түсіну | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 5. Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары | 5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
2.5.1.1 ойын кезінде сақталған анализаторларды пайдалану арқылы затпен бірге қозғалу |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар |
2.5.2.1 сақталған анализаторларды пайдаланып, дұрыс дене бітімін сақтай отырып, қолдың, аяқтың,дененің және бастың қимылын әуенмен бірге көрсету | ||
6. Халық биі элементтері | 6.1 Теориялық мәліметтер | 2.6.1.1 Қазақстан Республикасында тұратын әртүрлі ұлттардың әуенін тани білу | |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
2.6.2.1 қолдың тұру қалыбын (қолдың буынын бүгіп жазу), аяқтың, дененің, бастың қазақ биіне тән негізгі қимыл қозғалыстарын білу | ||
6.3 Ұлдарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары | 2.6.3.1 қолдың тұру қалыбын, аяқтың, дененің, бастың қазақ биіне тән негізгі қимыл қозғалыстарын білу | ||
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | 7. Заманауи бидің элементтері | 7.1 Теориялық мәліметтер | 2.7.1.1 заманауи билердің ерекше белгілерінсипаттау |
7.2 Кеңістікте сапқа тұру жаттығулары |
2.7.2.1 биде ауызша емес қатынас түрлерін қолдану (ым, ишарат, тұрған тұрыс) | ||
7.3 Байланыс биі элементтері |
2.7.3.1 биде "шахмат", "шеңбер", "диагональ" түрінде қалай ауысуды түсіну, бөлмеде еркін орын ауыстыру | ||
Саяхат | 8. Бал билерінің элементтері | 8.1 Теориялық мәліметтер | 2.8.1.1 бимен танысу әуен мен бидің тарихын білуден басталатынын түсіндіру |
8.2 Жұппен орындалатын жаттығулар |
2.8.2.1 би қимылдарын бір-бірімен келісіп жасау; | ||
4) 3 - сынып:
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлім | Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | 1. Ырғақ, музыкалық сауаттылықтың элементі | 1.1 Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
3.1.1.1 әртүрлі қимыл қозғалыс кезінде дұрыс дене бітімін қадағалай білу |
1.2 Әуенді тыңдау |
3.1.2.1 би әуенінің ерекшеліктерін ажырату: марш, вальс, полька, пляска, хоровод | ||
2-тоқсан | |||
Уақыт | 2. Ырғақты гимнастикалық жаттығулар | 2.1Жалпы дамыту жаттығулары |
3.2.1.1 арнайы ырғақты жаттырулар жиынтығын меңгеру |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар |
3.2.2.1 дене бітімін сақтай отырып, қол позициясын, аяқ позициясын, жұппен тұру позициясын білу | ||
Сәулет | 3. Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. | 3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
3.3.1.1 қозғалысты музыкамен бірге бастап, музыкамен бірге аяқтау |
3.2 Заттармен жаттығулар |
3.3.2.1 заттармен орындалатын ырғақты жаттығулардың дағдыларын меңгеру | ||
3.3 Билерге дайындық жаттығулары |
3.3.3.1 билерге дайындық жаттығулары кезінде әуеннің мінезіне сай өз бетімен бағыттала білу | ||
3-тоқсан | |||
Өнер | 4. Сюжеттік-рөлдік көріністер | 4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау |
3.4.1.1 ауызша емес қарым-қатынас түрін қолданужәне аң мен құстыңәрекетін, көліктің қозғалысын, адамдардың іс-әрекетін көрсете білу; |
4.2 Шығармашылық қызмет | 3.4.2.1 ырғақты қимылдар мен би элементтерін орындағанда өз рөлі мен басақалардың да рөлін көрсету | ||
Атақты тұлғалар | 5. Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары | 5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
3.5.1.1 затты би кезінде қолдану |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар | 3.5.2.1 бір іс-әрекеттен екінші іс-әрекетке көшу кезінде өз бетімен бұлшық ет пен қозғалыстан түскен ширығуды жеңілдету | ||
6. Халық биі элементтері | 6.1 Теориялық мәліметтер | 3.6.1.1 ұлттық сипатағы еліктеуге тұрарлық жақсы жақтарын көрсете білу | |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
3.6.2.1 билеу кезінде заттарды қолдану (кішкентай домбыра, кесе, гүлдер) | ||
6.3 Ұлдарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары | 3.6.3.1 билеу кезінде заттарды қолдану (қамшы, домбыра) | ||
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | 7. Заманауи би элементтері | 7.1 Теориялық мәліметтер | 3.7.1.1 заманауи билердің орындалу мәнерін түсіндіру |
7.2 Кеңістікте сапқа тұру жаттығулары |
3.7.2.1 сахнада еркін қозғала алуын көрсету; | ||
7.3 Байланыс биі элементтері |
3.7.3.1 қозғалыстың негізгі түлерін ассиметриялық гимнастиканың элементтерін орындау, бір түзудің бойымен:аяқтың ұшымен, биік өкшеменқозғалу; | ||
Демалыыс мәдениеті. Мерекелер | 8. Бал билерінің элементтері | 8.1 Теориялық мәліметтер | 3.8.1.1 бал билерінің орындалу мәнерін сипаттау |
8.2 Жұппен орындалатын жаттығулар |
3.8.2.1 мұғалімнің көмегімен дұрыс дене бітімін, дене салмағын дұрыс бөлуді, табанның нақты жұмысын, жұпта дұрыс позицияда тұра білуімен қатар жұбын алып жүруін бақылау | ||
5) 4 - сынып:
14-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлім | Бөлімше | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным – Қазақстан | 1. Ырғақ, музыкалық сауаттылық элементтері | 1.1Дұрыс дене бітімі және дұрыс жүру амалдары |
4.1.1.1 айналадағылардың адамды эстетикалық қабылдауында дұрыс дене бітімі мен әдемі келбеттің маңыздылығын түсіну |
1.2 Әуенді тыңдау |
4.1.2.1 әуеннің мінезіне сай қимылдарды – анық, қатты, ақырын, байсалды орындау | ||
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | 2. Ырғақты гимнастикалық жаттығулар | 2.1Жалпы дамыту жаттығулары |
4.2.1.1 жаттығу жасағанда жалпы дамыту жаттығулар жиынын өз бетімен қолдану |
2.2 Арнайы ырғақты жаттығулар |
4.2.2.1 кординациясын дамытып, кеңістікті бағдарлау қимыл-қозғалыстарын көрсету; | ||
Мамандықтар әлемі | 3. Әуен мен қимылдың байланысына арналған жаттығулар. | 3.1 Қимыл мен музыканы байланыстыратын жаттығулар |
4.3.1.1 әуеннің мінезіне сай сақталған анализаторлар арқылы қимыл-қозғалыс дағдыларын пайдалану |
3.2 Заттармен жаттығулар |
4.3.2.1 әуеннің сипатына сәйкескелетін заттармен жаттығуларды көрсету(қамшы, орамалдар, гүлдер, желпуіштер) | ||
3.3Билерге дайындық жаттығулары |
4.3.3.1 биді үйренуге дайындалукезінде актерлік мәнерлеу жаттығуларын қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | 4. Сюжеттік-рөлдік көріністер | 4.1 Еліктеу кейіпкерлеріне негізделген еліктеу жаттығулары мен ойындарын орындау |
4.4.1.1 релаксация әдісі ретінде кез келген ойынды өз бетімен қолдану |
4.2 Шығармашылық қызмет |
4.4.2.1 қимылдардың айырмашылығын ажырата отырып, әртүрлі рөлдермен эксперимент жаса | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 5. Қозғалмалы музыкалық-ырғақты және сөйлеу ойындары | 5.1 Әуеннің сүйемелдеуімен затпен ойналатын ойындар |
4.5.1.1 затпен ырғақты қимылдарды нақты орындау |
5.2 Сөзбен немесе әуенмен сүйемелденетеін ойындар |
4.5.2.1 кез келген ойынды релаксация ретінде қолдану | ||
6. Халық биі элементтері | 6.1 Теориялық мәліметтер | 4.6.1.1 халық билерінде ұлттың тұрмыс-тіршілігі, еңбегі, қоршаған табиғаты, махаббат пен достық сезімі көрінетінін түсіндіру | |
6.2 Қыздарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары |
4.6.2.1 биде көркем образдың сұлулығын бағалау; | ||
6.3 Ұлдарға арналған қазақ ұлттық билерінің негізгі қимылдары | 4.6.3.1 би қимылдарынан ұлдарға тән қасиеттерді табу:күштілік, жігерлілік, батылдық, албырттық, абырой. | ||
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | 7. Заманауи би элементтері | 7.1 Теориялық мәліметтер | 4.7.1.1 би элементтерін орындау кезінде би жайлы білетін теорияларын пайдалану |
7.2 Кеңістікте сапқа тұру жаттығулары |
4.7.2.1 заманауи билерді орындау кезінде көрерменге өзінің эмоциялары мен сезімдерін көрсете алу | ||
7.3 Байланыс биі элементтері |
4.7.3.1 байланыс биі элементтерін үйренуге дайындалукезінде актерлік мәнерлеу жаттығуларын қолдану | ||
Болашаққа саяхат | 8. Бал билерінің элементтері | 8.1 Теориялық мәліметтер | 4.8.1.1 биді орындау кезінде бал биі элементтері жайлы білетін теорияларын пайдалану |
8.2 Жұппен орындалатын жаттығулар |
4.8.2.1 бидің еденнен басталатынын білу және қай кезде аяқты басуын (салмақты қалай бөлетінін), аяқты қалай қоюды (табан қалай жұмыс істейтінін), тізенің не істейтінін, жамбастың не істейтінін, дененің не істейтінін, қолдың қалай қозғалатынын, адамның көзқарасының қалай бағытталғанын ретімен көрсетіп, түсіндіру; | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 259-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 259-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся с нарушением зрения.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и умений по предметным областям, развитие максимальной самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса обучающихся с нарушением зрения. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, коммуникативный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного коррекционного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения обучающихся с нарушениями зрения на современном этапе является организация максимально активной деятельности обучающегося в различных образовательных условиях: в специальной школе, в условиях инклюзивного образования и надомного обучения.
7. Активная познавательная деятельность обучающегося с нарушением зрения приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества, поддержки и взаимодействия всех участников психолого-педагогического коррекционного сопровождения обучающихся с нарушением зрения.
8. Участниками педагогического процесса являются педагоги, психологи, методисты, медицинские и другие работники специального (коррекционного) обучения и воспитания обучающихся с нарушениями зрения. Огромная роль принадлежит педагогам и воспитателям, имеющим соответствующую подготовку, то есть дефектологическое образование. Эти специалисты решают на практике образовательные, воспитательные, коррекционно-развивающие задачи тифлопедагогики.
9. Учебная программа предметов коррекционного цикла специального обучения и воспитания обучающихся с нарушениями зрения позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем максимального использования их компенсаторных возможностей, привлечения методических приемов и специальных технических средств обучения.
10. Коррекционная деятельность осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организуется в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
11. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
12. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
13. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
14. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета.
15. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, а также навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, проведение элементов исследовательских работ, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
16. Современные инновации, изменения на рынке труда обуславливают необходимость владения такими навыками, которые в совокупности позволяют обучающимся анализировать и оценивать ситуацию, идеи и информацию для решения задач, творчески использовать имеющиеся знания и опыт для синтеза новой идеи и информации. Актуальными становятся такие личностные качества как инициативность, любознательность, готовность к изменениям, коммуникабельность.
17. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
18. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
19. Важность предмета "Коррекционная ритмика":
1) ритмика является одной из своеобразных форм активной терапии, направленных на преодоление недостатков психомоторной, двигательной, познавательной и эмоционально – волевой сферы обучающихся с нарушением зрения, средствами музыкально – ритмической деятельности, построенных на основе связи движений с музыкой.
20. Предмет "Коррекционной ритмики" способствует укреплению у обучающихся мышечного корсета, формированию правильного дыхания, исправлению недостатков психического развития, общей и речевой моторики, выработки правильной осанки, походки. Движения под музыку не только оказывают коррекционное воздействие на физическое развитие, но и создают благоприятную основу для совершенствования психических функций, как мышление, память, внимание, восприятие.
21. Программа обучения направлена на развитие чувства ритма и является необходимым условием овладения многими видами двигательной деятельности, которые являются важным компонентом координации движений у обучающихся с патологией зрения. Коррекция и компенсация недостатков развития при глубоко нарушенном зрении или его отсутствии у слепых обучающихся осуществляется с помощью упражнений с применением:
1) шумовых инструментов (колокольчик, бубен, свистульки);
2) различных "след - ориентиров" ("дорожки", "шнуровки", "круга", "диагонали"), тактильных дорожек.
22. Изложение материала по темам, не следует понимать, как обязательное требование последовательно изучать одну названную тему за другой. Известно, что в ритмике принят концентрический метод работы: педагог постоянно возвращается к отдельным темам, используя все более сложные упражнения и задания.
23. Учебные и коррекционные задачи реализуются с учетом возраста, уровня восприятия учебного материала, уровня физических возможностей обучающегося. Для успешного осуществления поставленных задач на занятиях используются разнообразные методы и формы обучения. В ритмические занятия включаются движения из области физкультуры (основные движения, гимнастические упражнения, упражнения с предметами, построения и перестроения); пластический тренинг используется как метод релаксации, одна из форм лечебной физической культуры (далее - ЛФК) и служит в качестве общего тренажа взамен резких тренирующих элементов; из области танца (элементы народного, бального, современного танцев); используются сюжетно – образные движения (изображаются движения животных, птиц, действия людей), в процессе ритмических занятий все эти движения постепенно совершенствуются, становятся более свободными, ритмичными, координированными, выразительными, пластичными. Участие в ритмических и гимнастических упражнениях, в играх и танцах способствует правильному физическому развитию обучающихся, имеет оздоровительное значение. Выбор гимнастических упражнений и регулирование физической нагрузки согласовываются с школьным медицинским кабинетом.
24. Цель программы – формирование и совершенствование двигательных навыков, ориентировки в пространстве, обучение умению обучающихся с нарушением зрения владеть своим телом.
25. Приоритетной задачей курса является - воспитание у обучающихся эмоционально-осознанного отношения к музыке, двигательной культуре, развитие и совершенствование чувства ритма, художественно-творческих способностей, инициативы и самостоятельности.
26. Учебная программа по ритмике направлена на реализацию следующих коррекционных задач:
1) укрепление здоровья обучающихся:
нормализация мышечного тонуса, тренировка отдельных групп мышц, снятия неестественного напряжения мышц (особенно у тотально - незрячих обучающихся);
формирование и развитие мышечной памяти;
развитие подвижности суставов и силы мышц всего тела;
выработка правильной осанки, чувства равновесия;
формирование правильного дыхания;
снятие физического и нервного напряжения;
2) развитие и коррекция психических функций, компонентов деятельности, совершенствование психомоторики:
развитие быстроты и точности реакции на звуковые сигналы;
развитие различных качеств внимания (устойчивости, переключения, распределения);
развитие всех видов памяти (зрительной - у обучающихся с остаточным зрением, слуховой, моторной, мышечной);
развитие наглядно – образного мышления;
развитие словесной регуляции действий на основе согласования слова и движений (слово управляет движением);
развитие умения реализовывать запрограммированные действия по условному сигналу;
3) развитие способности ориентироваться в пространстве и музыкально – ритмических движений:
развитие пространственной организации собственных движений, ориентировка в пространстве зала через движение;
развития точности, координации, плавности, переключаемости движений;
развитие пространственных представлений: понимание вербальных инструкций, отражение способности к словесному выражению пространственных отношений (движение влево, вправо, назад, вперҰд, руки вверх – вниз);
формирование чувства музыкального темпа, размера, ритмического рисунка;
изменение характера движений в соответствии с изменением контрастов звучания (громко – тихо, быстро – медленно, высоко – низко);
согласование движений с музыкой;
развитие имитационно – подражательных выразительных движений (изображение медведя, лисы, зайца, кошки, лыжника, наездника) под музыку;
4) развитие эмоционально – волевой сферы и компонентов личности:
формирование положительной мотивации и способности к пониманию различных эмоциональных состояний на основе восприятия (мимика, пластика, жест);
развитие способности к созданию выразительного образа с помощью невербальных средств (мимика, пантомимика);
развитие произвольности при выполнении движений и действий;
развитие умения выполнять совместные действия и коммуникативных навыков;
социальная адаптация обучающихся.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
27. Типовой учебный план специального обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения (незрячие и слабовидящие) помимо общеобразовательных дисциплин включает предметы коррекционного цикла.
28. Коррекционный цикл реализуется на специальных коррекционных занятиях для обучающихся с нарушением зрения, каждое из которых решает свои конкретные задачи (занятия по пространственной ориентировке, социально-бытовой ориентировке, преодоление недостатков развития речи, развитию мимики и пантомимики), что подразумевает проведение реабилитационных, коррекционно-компенсирующих мероприятий.
29. Коррекционные занятия, хотя и не формируют у обучающихся системы научных знаний, но в то же время являются важным условием высокого уровня их обучения и развития с учҰтом возрастных требований.
30. Введение коррекционных предметов позволяет обеспечить максимальное погружение обучающегося с нарушением зрения в социальное окружение, активную речевую среду, повысить его двигательную деятельность, корригировать его эмоциональный тонус, дает возможность формировать основные этапы учебной деятельности, в том числе ориентировочный этап и этап самоконтроля и самооценки, улучшить мотивацию учебно-познавательной деятельности.
31. Коррекционные занятия с обучающимися с нарушением зрения носят комплексный характер, то есть вопросы диагностики, развития, коррекции, образования и воспитания рассматриваются специалистами: специальными педагогами (тифлопедагогами), офтальмологами, логопедами, специальными психологами, психоневрологами и другими – по мере необходимости.
32. Обучение обучающихся с нарушениями зрения осуществляется на основе ценностно-ориентированного, личностно-ориентированного, деятельностного, дифференцированного и коммуникативного подходов.
33. Ценностно-ориентированный подход в обучении – это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиции определенных ценностей: жизни, человека, природы, истины, добра, семьи. Ценности стимулируют поведение и поступки, действуя как важный фактор мотивации личности. Ценности среднего образования основаны на национальной идее "Мәңгілік ел": казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
34. Личностно-ориентированный подход:
1) целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося. Предмет "Коррекционная ритмика" носит личностно – развивающий характер и направлен на повышение работоспособности организма;
2) задача педагога заключается в том, чтобы помочь каждому обучающемуся осознать свои способности, создать условия для их развития, способствовать сохранению и укреплению здоровья обучающегося, осуществлять личностно-ориентированный подход при обучении предмета с учҰтом их возрастных, физических, психических особенностей и офтальмологического аспекта, учҰт зрительных возможностей и сопутствующих дефектов.
35. Для учителей ритмики, принцип деятельностного подхода - это совместная деятельность (учителя и обучающихся) основана на началах сотрудничества и взаимопонимания:
1) система "учитель-обучающийся" достигает своих эффективных показателей только тогда, когда наступает согласованность действий, совпадение целенаправленных действий учителя и обучающегося, что обеспечивается системой стимулирования двигательной активности обучающихся с нарушением зрения;
2) при таком подходе у каждого обучающегося будет право на ошибку и возможность ее осознать и исправить или даже избежать ее. Задача учителя – создавать для каждого обучающегося ситуацию успеха, не оставляя места для скуки и страха ошибиться – того, что тормозит развитие;
3) в качестве основных методических приемов при деятельностном подходе рекомендуется использование игровых технологий. Наиболее благоприятные условия обучения коррекционной ритмике и мобильности создаются в специально организованных играх-инсценировках, ролевых, подвижных играх, общеразвивающих упражнениях. Использование игровых форм в качестве метода обучения способствует активизации двигательных и познавательных интересов обучающихся. Они сразу решают несколько задач: снятие двигательной нагрузки и мышечного напряжения, выполнение роли связки при переходе от одного вида деятельности к другой. Игры отбираются несложные с методической точки зрения, не требующие больших затрат сил и сложных заданий.
36. Дифференцированный подход:
1) для достижения формирования художественно-творческих и музыкально-двигательных способностей обучающихся с патологией зрения просто необходимо применять индивидуально-дифференцированный подход к каждому обучающемуся, учитывая возможности как слабовидящих, так и тотально незрячих и частично – видящих обучающихся;
2) в процессе диагностирования можно выявить группы обучающихся:
с низким уровнем развития способностей (уровень тотально незрячих обучающихся);
средним уровнем развития способностей (частично – видящих и слабовидящих обучающихся);
высоким уровнем того или иного аспекта диагностирования (способных к сольным выступлениям и с артистичной манерой исполнения различных танцевальных элементов);
3) знание способностей обучающихся помогает определить основные проблемы обучающихся с нарушением зрения и составить в соответствии с ними развивающие комплексы упражнений. Для обучающихся с низким уровнем способностей составляется индивидуальный комплекс упражнений, в которых отражаются методы и приҰмы индивидуальной коррекции. Обучающиеся этого уровня частично усваивают учебный материал и самостоятельно не воспроизводят. Упражнения воспроизводятся с помощью учителя. Обучающихся среднего и высокого уровня развития способностей необходима соответствующая корректировка закрепления результатов и добавление к ним более сложных развивающих упражнений. Для отслеживания роста в развитии обучающихся с нарушением зрения используются специально составленные контрольные упражнения. Правильно подобранные задания (с учетом индивидуальных способностей обучающихся) играют огромную роль в достижении результатов;
4) оценкой результативности такого индивидуально-дифференцированного подхода служат показательные выступления на школьных праздниках и городских конкурсах.
37. Коммуникативный подход к обучению – это передача и сообщение информации (невербально в сюжетно – ролевых композициях, вербально), обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Педагог не только учит обучающегося определенным приемам, связкам движений в различных танцевальных элементах, но и включать на уроки много речевых и двигательных упражнений с музыкальным сопровождением и без него. Обучающимся трудно выполнять движения в соответствии с текстом и одновременно его произносить. Это приводит к расстройству дыхания, распаду двигательных навыков. Чтобы этого не допускать, сначала педагог говорит слова текста, а затем показывает движения, какие следует выполнять.
38. Условия современной жизни и новейшие инновационные достижения, конечно же, влияют и на учебный процесс в целом и формы проведения уроков ритмики в частности. Получение информации, связанной с программным и музыкальным материалом стало доступным. Использование сети Интернет намного облегчило задачу для грамотного ведения учебного процесса. Сейчас можно приобрести диски с записью различных направлений в танцевальном искусстве (аэробика, ритмика, классический танец, народный танец, стиль "тодес", "риверданс", танцы народов мира) для проведения медиауроков.
Проведение таких уроков делает возможным преподнесение учебного материала с высокой степенью наглядности, доступности. Знакомство обучающихся с нарушением зрения с танцевальным искусством с помощью информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) позволяет более широко и углубленно дать разносторонние знания по предмету "Коррекционная ритмика", и показать все возможные достижения человека.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
39. Оценка достижений обучающихся специального обучения и воспитания по предметам коррекционного цикла имеет качественно-описательный, эмоциональный характер (формировать правильное отношение к своим возможностям), основана на мониторинге успешности развития.
40. Результативность обучения по программе отслеживается по трем уровням и имеет описательный характер:
1) стремится овладеть;
2) владеет с помощью (взрослого, ровесника);
3) владеет самостоятельно; по ведущим компетенциям.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
41. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) в 2 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
42. Предмет ритмики разбит на подготовительный, вводный, основной и заключительный курсы:
1) подготовительная часть включает маршировку и разминку, построенные на простейших движениях, способствующие разогреву мышц, суставов и связок, желательно с элементами образности;
2) основная часть – изучение элементов классического и народного танцев, основ музыкальной грамоты, танцевальных движений, их комбинирование, работу по развитию физических данных, работу над этюдами, композициями;
3) заключительная часть включает закрепление музыкально – ритмического материала в игре, танцевально – игровые упражнения, релаксация.
43. Основной формой учебной работы является урок (состав обучающихся 6 – 8 человек). Занятия по ритмике проводятся один раз в неделю:
1) технологии: индивидуальная работа с тотально – незрячими обучающимися, работа в группах, сюжетно – ролевые музыкально – ритмические игры, массовки (совместное исполнение танцевальных элементов разновозрастных обучающихся);
2) методы: наглядный (практический качественный показ); словесный (объяснение, желательно образное), игровой (учебный материал в игровой форме); творческий (самостоятельное создание обучающимися музыкально – двигательных образов).
44. Помещение для занятий по ритмике оборудуется специальными опорами – "станками", на стене – зеркалами. Станки – гладко отполированные круглые палки, прикрепленные на кронштейнах к стенам параллельно полу. Станки крепятся по высоте примерно половины роста человека и на расстоянии 10-15 см. от стены. Диаметр станка – 8-9 см. Для переодевания обучающихся отводится специальное помещение.
45. Костюм для занятий: мальчики одеты в футболки, шорты и чешки. На девочках – легкие юбочки, футболки, чешки. Единая форма одежды не отвлекает обучающихся на посторонние предметы, поддерживает рабочую атмосферу, подтягивает обучающихся в единый исполнительский ансамбль, скрывает физические недостатки исполнителей, дисциплинирует. Переодевать обучающихся в репетиционную одежду, следует систематически приучать. На первом же занятии руководитель объясняет обучающимся правила их посещения:
1) никто не опаздывает без уважительной причины;
2) к началу занятий все проходят в танцевальный зал и встать на своҰ место. Если этим элементарным навыкам научить обучающихся, в дальнейшей работе руководителю и обучающихся будет легко работать. Обучающиеся будут легко осваивать учебный материал, будет развиваться чувство ответственности, товарищества, взаимопонимания.
46. Музыкальное оформление урока является основой музыкально – ритмического воспитания и влияет на развитие музыкальной культуры обучающихся.
1) музыкальный материал:
доступен по форме, жанру, стилю и характеру;
имеет выразительную мелодию и четкий танцевальный ритм;
близок по содержанию детским интересам.
47. Программа по ритмике для обучающихся 0-4 классов для обучающихся с нарушением зрения имеет 8 разделов:
1) ритмика, элементы музыкальной грамоты. Упражнения этого раздела способствует развитию музыкальности: формируют восприятие музыки, развивают чувства ритма и лада, обогащают музыкально — слуховые представления обучающихся с нарушением зрения, способствуют развитию умений координировать движения с музыкой. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки развивают навыки передвижения при помощи физических упражнений (прыжки, бег, наклоны) и разнообразных видов ходьбы: на носках, на пятках, по гимнастической скамье, по верҰвочке, с перешагиванием через предметы и обхождением их, с грузом на голове; предполагают коррекцию дефектов походки (сгибание колен и ходьба боком) и нарушения осанки (сутулость);
2) упражнения ритмической гимнастики. Занятия ритмической гимнастикой связаны с функциональными возможностями организма обучающихся. В содержании занятий преимущественно включаются общеразвивающие и специальные ритмические упражнения, направленные на коррекцию двигательных нарушений, развитие двигательных качеств и устранение недостатков физического и функционального развития. Специальные ритмические упражнения – это разбор конкретного ритмического рисунка с выделением сильных и слабых долей. Из существующего многообразия методических приемов наиболее простым и доступным считается ритмическая ходьба с акцентами на определенный счет, с хлопками, упражнениями с движениями рук и туловища, используя знакомые танцевальные шаги с проговариванием стихотворных строк (без музыкального сопровождения) на казахском и русском языках. Такие упражнения развивают не только чувство ритма, но и дыхание, дикцию. По годам обучения специальные упражнения распределены по степени возрастания трудности;
3) музыкально-ритмические упражнения. Каждое упражнение этого раздела рассчитано на исполнение под определенное музыкальное сопровождение. В процессе совершенствования или разучивания разнообразных движений воспитываются у обучающихся технические навыки выполнения движений. Основными из них являются умения начинать движения с началом музыки, заканчивать движение точно с окончанием музыкального произведения или его части. Формировать указанные технические навыки, развивать у обучающихся динамичность, ритмичность, устремленность движений легче всего, работая над ходьбой и бегом. Они являются не только наиболее естественными способами передвижения, но и самыми выразительными движениями, в которых отражено душевное и физическое состояние человека. Движения под музыку оказывают не только коррекционное воздействие на физическое развитие слабовидящих обучающихся, но и создают благоприятную основу для совершенствования таких психических функций, как мышление, память, внимание, восприятие. Задания на самостоятельный выбор движений, соответствующих характеру мелодии, развивают у обучающихся с нарушением зрения активность, воображение, координацию и выразительность движений. Задача таких подготовительных упражнений - дать обучающихся необходимые двигательные навыки, применяемые при обучении направлено на сознательное отношение к своим движениям. Перед обучением какому-либо танцевальному элементу обучающихся предлагается выполнить ряд определенных подготовительных упражнений:
упражнения с предметами: мячами, обручами, флажками, лентами, бубнами, шляпками, тросточками и мягкими игрушками развивают ловкость, быстроту реакции, точность и музыкальность движений;
упражнения без предметов: в их основу вошли изобразительные моменты, невербальные средства общения (мимика, жесты, позы);
4) сюжетно – ролевые инсценировки. Организация творческой деятельности обучающихся позволяет педагогу увидеть характер обучающегося, найти индивидуальный подход к нему с учҰтом пола, возраста, темперамента, его интересов и потребности в данном роде деятельности, выявить и развить его творческий потенциал. В сюжетно – ролевых инсценировках, обучающихся с нарушением зрения предоставляется возможность "побыть" животными, актҰрами наблюдая при этом, формирование представления у незрячих и частично видящих обучающихся, насколько больше становятся их творческие возможности, богаче фантазия. Одно из направлений творческой деятельности: танцевальная импровизация - сочинение танцевальных движений, комбинаций в процессе исполнения заданий на предложенную тему. В содержание раздела входят задания по развитию ритмо-пластики, упражнения танцевального тренинга, инсценирование стихотворений, песен, пословиц, сказок; этюды для развития выразительности движений. Творческие задания включаются в занятия в небольшом объҰме или проводятся отдельными уроками по темам;
5) подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры. Музыкально – ритмические игры направлены на развитие чувства ритма, восприятия музыкального произведения, речи и мышления, формирование волевых качеств обучающегося;
6) элементы народно – сценического танца. Работа над элементами национального танца начинается сразу, как только обучающийся приобщается к музыке и танцевальному шагу. Одновременно руководитель знакомит обучающихся о характерах и образах казахского национального танца. Обучение элементам народно – сценического танца начинается с позиций и положений рук, ног, корпуса, головы, характерных для каждой национальности, с основных ходов и движений. Исполнение танцевальных элементов разных народов приобщает обучающихся к народной культуре, умению находить в движениях характерные особенности танцев разных национальностей. Выполнение элементов танцев на уроках "Коррекционной ритмики" помогает овладеть ходьбой, бегом и другими видами движений как средствами выражения простейших музыкально – двигательных образов;
7) элементы диско – танца. Использование танцевальных элементов на занятиях по ритмике способствуют развитию эстетического вкуса, стремлению обучающихся к красивым, изящным движениям, любви к танцам. В контактных танцах отрабатываются контактное ведение и умение танцевать в паре (чаще используется метод построения пар: тотально – незрячий или частично – видящий + слабовидящий обучающийся), улучшается память, внимание. Обучающиеся чувствуют красоту четко выполненного упражнения и получать творческое удовольствие от исполнения. Выполняя упражнения на пространственные построения, разучивая элементы парных танцев и плясок, обучающиеся приобретают навыки организованных действий, дисциплинированности, учатся вежливо обращаться друг с другом;
8) элементы бального танца. Элементы бальных танцев являются наиболее сложными в смысле координаций движений и ритмичной окраски. Разучивание элементов бального танца развивают музыкальность, грацию, воспитывают культуру взаимоотношений между девочками и мальчиками, прививают им определенные правила поведения. Ставятся задачи: отработка корпусного движения, правильного переноса веса, точной работы стопы, грамотной позиции в паре и ведения в паре, умения согласовывать движения друг с другом. Педагогу необходимо проявлять гибкость, терпение и выдержку, осторожность в физических нагрузках в работе с обучающимися данной категории. Знакомство танца начинается с музыки, истории танца. Освоение элементов происходит постепенно. Обучающиеся быстрее осваивают движение, повторяя его за педагогом.
48. Содержание по предмету организовано по разделам обучения. В каждом разделе изложены упражнения, а также указаны знания и умения, которыми овладевают обучающиеся на уроке ритмики:
1) разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Ритмика, элементы музыкальной грамоты |
1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
2 | Упражнения ритмической гимнастики |
2.1 Общеразвивающие движения |
3 | Музыкально - ритмические упражнения |
3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
4 | Сюжетно – ролевые инсценировки |
4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах |
5 | Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры |
5.1 Музыкальные игры с предметами |
6 | Элементы народно – сценического танца |
6.1 Теоретические сведения |
7 | Элементы диско – танца |
7.1 Теоретические сведения |
8 | Элементы бального танца |
8.1 Теоретические сведения |
49. Цели обучения в программе содержат кодировку. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4: "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
50. Система целей обучения:
1) "Ритмика, элементы музыкальной грамоты":
таблица 2
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
1.1 |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
2) "Упражнения ритмической гимнастики":
таблица 3
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
2.1 |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 | 0.2.2.1 повторять специальные упражнения с акцентом под счет, направленные на коррекцию двигательных нарушений |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 выполнять самостоятельно ряд подготовительных упражнений ритмической гимнастики, сохраняя осанку |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
3) "Музыкально – ритмические упражнения":
таблица 4
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
3.1 |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 |
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 контролировать положение осанки и знать как пользоваться предметами (шляпки, мячи, обручи) во время танца |
3.3.2.1 владеть навыками ритмических упражнений с предметами |
4.3.2.1 демонстрировать упражнения используя предметы, соответствующие характеру мелодии (камча, платки, цветы, шляпки, веера) |
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
0.3.3.1 усвоить правила постановки корпуса |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 использовать упражнения актерской выразительности в подготовке к изучению танцевальных элементов |
4) "Сюжетно – ролевые инсценировки":
таблица 5
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
4.1 |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 |
4.2 |
0.4.2.1 |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
5) "Подвижные музыкально – речевые игры":
таблица 6
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
5.1 Музыкальные игры с предметами |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 |
3.5.1.1 |
4.5.1.1 |
5.2 |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 |
3.5.2.1 |
4.5.2.1 |
6) "Элементы народно – сценического танца":
таблица 7
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
6.1 Теоретические сведения | 0.6.1.1 понимать что в Республике Казахстан проживает много национальностей и каждая нация несет в себе свою культуру |
1.6.1.1 |
2.6.1.1 | 3.6.1.1 уметь представлять лучшие черты национального характера, которые достойны подражания | 4.6.1.1 объяснять, что в танцевальных образах народных танцев отражается быт, труд, окружающая природа, чувства любви и дружбы |
6.2 |
0.6.2.1 |
1.6.2.1 |
2.6.2.1 |
3.6.2.1 |
4.6.2.1 оценивать красоту художественного образа в танцевальной композиции |
6.3 |
0.6.3.1 |
1.6.3.1 |
2.6.3.1 |
3.6.3.1 |
4.6.3.1 |
7) "Элементы диско - танца":
таблица 8
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
7.1 |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
7.2 |
0.7.2.1 |
1.7.2.1 |
2.7.2.1 |
3.7.2.1 |
4.7.2.1 |
7.3 |
0.7.3.1 |
1.7.3.1 уметь держать линию танца |
2.7.3.1 |
3.7.3.1 |
4.7.3.1 |
8) "Элементы бального танца":
таблица 9
Подразделы | 0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
8.1 |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 | 2.8.1.1 объяснять что, знакомство танца начинается с музыки, истории танца |
3.8.1.1 |
4.8.1.1 |
8.2 |
0.8.2.1 |
1.8.2.1 |
2.8.2.1 уметь согласовывать движения друг с другом |
3.8.2.1 отрабатывать движения корпуса, контролировать положение осанки; правильного переноса веса, точной работы стопы, грамотной позиции в паре и ведения в паре |
4.8.2.1 |
51. Долгосрочный план:
1) 0 класс:
таблица 10
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Ритмика, элементы музыкальной грамоты | 1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
0.1.1.1 понимать значение правильной осанки для красоты своего тела |
1.2 Слушание музыки |
0.1.2.1 чувствовать характер музыки | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья |
2. Упражнения ритмической гимнастики | 2.1 Общеразвивающие движения |
0.2.1.1 знать элементарный комплекс упражнений с движениями рук и туловища |
2.2 Специальные ритмические упражнения | 0.2.2.1 повторять специальные упражнения с акцентом под счет, направленные на коррекцию двигательных нарушений | ||
Мир вокруг нас | 3. Музыкально - ритмические упражнения |
3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
0.3.1.1 вербально обозначать верх – низ; право – лево |
3.2 Упражнения с предметами |
0.3.2.1 выполнять упражнения под определенное музыкальное сопровождение с помощью учителя | ||
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
0.3.3.1 усвоить правила постановки корпуса | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 4. Сюжетно – ролевые инсценировки | 4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах |
0.4.1.1 инсценировать доступные песенки, сказки |
4.2 Творческая деятельность |
0.4.2.1 применять навыки групповой и самостоятельной работы в инсценировании сказок: "Репка", "Теремок", "Колобок" | ||
5. Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры | 5.1 Музыкальные игры с предметами | 0.5.1.1 повторять за педагогом как перестраиваться от одного вида деятельности к другой в музыкальной игре | |
5.2 Игры с пением или речевым сопровождением | 0.5.2.1 знать простейшие четверостишья, восьмистишья и воспроизводить их в игровой форме | ||
Традиции и фольклор | 6. Элементы народно – сценического танца | 6.1 Теоретические сведения | 0.6.1.1 понимать что в Республике Казахстан проживает много национальностей и каждая нация несет в себе свою культуру |
6.2 Основные движения женского казахского (и других народов) танца | 0.6.2.1 повторять за педагогом как перестраиваться от одного вида деятельности к другой в казахском танце "Қамажай" | ||
6.3 Основные движения мужского казахского (и других народов) танца | 0.6.3.1 повторять за педагогом как перестраиваться в казахском танце "Қара Жорға" | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 7. Элементы современного танца | 7.1 Теоретические сведения | 0.7.1.1 знать краткую информацию о популярных танцах |
7.2.Упражнения на пространственные построения |
0.7.2.1 двигаться на перемещение с помощью учителя | ||
7.3 Элементы контактных танцев |
0.7.3.1 знать простейшие элементы контактных танцев | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 8. Элементы бального танца | 8.1 Теоретические сведения | 0.8.1.1 знать краткую информацию о бальных танцах |
8.2 Упражнения в парах | 0.8.2.1 понимать что такое парный танец, уметь двигаться в парах под счет, под музыку | ||
2) 1 класс:
таблица 11
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Ритмика, элементы музыкальной грамоты | 1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
1.1.1.1 сохранять правильную осанку при построении и перестроении |
1.2 Слушание музыки |
1.1.2.1 правильно пройти в такт музыке, сохраняя красивую осанку, легкий шаг с носка | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 2. Упражнения ритмической гимнастики |
2.1 |
1.2.1.1 продемонстрировать самостоятельно комплекс упражнений под счет с помощью учителя |
2.2 Специальные ритмические упражнения |
1.2.2.1 двигаться под счет и самостоятельно находить ошибки в движениях | ||
Мир вокруг нас | 3. Музыкально - ритмические упражнения | 3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
1.3.1.1 определять самостоятельно ритм |
3.2 Упражнения с предметами |
1.3.2.1 понимать когда начинать движения с началом музыки и заканчивать движение точно с окончанием музыкального произведения | ||
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
1.3.3.1 держать линию танца при построении и перестроении | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 4. Сюжетно – ролевые инсценировки | 4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах | 1.4.1.1 принимать с помощью педагога участие в играх – драматизациях с музыкальным и стихотворным сопровождением используя невербальные средства общения |
4.2 Творческая деятельность | 1.4.2.1 знать как работать самостоятельно для достижения двигательных целей | ||
5. Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры | 5.1 Музыкальные игры с предметами |
1.5.1.1 уметь держать предмет в руках во время игры, используя сохранные анализаторы | |
5.2 Игры с пением или речевым сопровождением |
1.5.2.1 исполнять хороводные песенки уметь водить хороводы | ||
Традиции и фольклор | 6. Элементы народно – сценического танца | 6.1 Теоретические сведения | 1.6.1.1 знать информацию о танцах разных национальностей |
6.2 Основные движения женского казахского (и других народов) танца |
1.6.2.1 использовать элементы танца в группе | ||
6.3 Основные движения мужского казахского (и других народов) танца |
1.6.3.1 танцевать в группе самостоятельно | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 7. Элементы современного танца | 7.1 Теоретические сведения | 1.7.1.1 распознавать ритмы современных мелодий |
7.2.Упражнения на пространственные построения |
1.7.2.1 двигаться на перемещение | ||
7.3 Элементы контактных танцев |
1.7.3.1 держать линию танца | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 8. Элементы бального танца | 8.1 Теоретические сведения | 1.8.1.1 понимать культуру взаимоотношений между мальчиками и девочками в бальных танцах |
8.2 Упражнения в парах |
1.8.2.1 применять правила поведения в паре | ||
3) 2 класс:
таблица 12
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1.Ритмика, элементы музыкальной грамоты | 1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
2.1.1.1 сохранять правильную осанку в двигательной деятельности |
1.2 Слушание музыки |
2.1.2.1 уметь самостоятельно ускорять и замедлять темп движений | ||
2 четверть | |||
Моя школа | 2. Упражнения ритмической гимнастики | 2.1 Общеразвивающие движения |
2.2.1.1 использовать знакомые танцевальные шаги с проговариванием стихотворных строк, без музыкального сопровождения |
2.2 Специальные ритмические упражнения |
2.2.2.1 выполнять самостоятельно ряд подготовительных упражнений ритмической гимнастики, сохраняя осанку | ||
Мой родной край | 3. Музыкально – ритмические упражнения | 3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
2.3.1.1 выполнять упражнения с движением рук и туловища с проговариванием стихотворных строк |
3.2 Упражнения с предметами |
2.3.2.1 контролировать положение осанки и знать, как пользоваться предметами (шляпки, мячи, обручи) во время танца | ||
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
2.3.3.1 понимать, как перестраиваться в танце в "шахматы", "круг", "диагональ" сохраняя осанку | ||
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 4. Сюжетно – ролевые инсценировки | 4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах |
2.4.1.1 распознавать звуки мелодии владеть навыками актерского мастерства знать и уметь распределять роли в игре |
4.2 Творческая деятельность |
2.4.2.1 понимать собственные и другие творческие задачи | ||
5. Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры | 5.1 Музыкальные игры с предметами |
2.5.1.1 передвигаться с предметом во время музыкальной игры используя сохранные анализаторы | |
5.2 Игры с пением или речевым сопровождением |
2.5.2.1 демонстрировать песенку с движениями рук, ног, корпуса и головы сохраняя осанку, используя сохранные анализаторы | ||
Традиции и фольклор | 6. Элементы народно – сценического танца | 6.1 Теоретические сведения | 2.6.1.1 распознавать мелодии разных национальностей, проживающих в Республике Казахстан |
6.2 Основные движения женского казахского (и других народов) танца |
2.6.2.1 знать позиции и положения рук (сгибание и разгибание кистей рук), ног, корпуса, головы, характерных казахскому танцу с основных ходов и движений | ||
6.3 Основные движения мужского казахского (и других народов) танца | 2.6.3.1 знать позиции и положения рук, ног, корпуса, головы, характерных казахскому танцу с основных ходов и движений | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | 7. Элементы современного танца | 7.1 Теоретические сведения | 2.7.1.1 характеризовать отличительные черты современных танцев |
7.2.Упражнения на пространственные построения |
2.7.2.1 применять в танце невербальные средства общения (мимика, жесты, позы) | ||
7.3 Элементы контактных танцев |
2.7.3.1 понимать, как перестраиваться в танце в "шахматы", "круг", "диагональ", свободно перемещаться по залу | ||
Путешествие | 8. Элементы бального танца | 8.1 Теоретические сведения | 2.8.1.1 объяснять что, знакомство танца начинается с музыки, истории танца |
8.2 Упражнения в парах |
2.8.2.1 согласовывать движения друг с другом | ||
4) 3 класс:
таблица 13
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Ритмика, элементы музыкальной грамоты | 1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
3.1.1.1 контролировать положение своей осанки в различных видах двигательной деятельности |
1.2 Слушание музыки |
3.1.2.1 различать особенности танцевальной музыки: марш, вальс, полька, пляска, хоровод | ||
2 четверть | |||
Время | 2. Упражнения ритмической гимнастики |
2.1 |
3.2.1.1 владеть комплексом специальных ритмических упражнений |
2.2 Специальные ритмические упражнения |
3.2.2.1 знать позиции ног; позиции рук; позиции в паре сохраняя осанку | ||
Архитектура | 3. Музыкально – ритмические упражнения | 3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
3.3.1.1 понимать и выполнять движение с началом музыки, и заканчивать движение точно с окончанием музыки |
3.2 Упражнения с предметами |
3.3.2.1 владеть навыками ритмических упражнений с предметами | ||
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
3.3.3.1 самостоятельно ориентироваться в характере музыки при подготовительных упражнениях к танцам | ||
3 четверть | |||
Искусство | 4. Сюжетно – ролевые инсценировки | 4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах |
3.4.1.1 применять средства невербального общения и уметь показать повадки зверей, птиц, движение транспорта, деятельность человека |
4.2 Творческая деятельность | 3.4.2.1 демонстрировать свою роль и роли других при выполнении танцевальных элементов, ритмических движений | ||
5. Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры | 5.1 Музыкальные игры с предметами |
3.5.1.1 использовать предмет во время танца | |
Игры с пением или речевым сопровождением | 3.5.2.1 самостоятельно снять двигательную нагрузку и мышечное напряжение при переходе от одного вида деятельности к другой | ||
Выдающиеся личности | 6. Элементы народно – сценического танца | 6.1 Теоретические сведения | 3.6.1.1 демонстрировать в движениях лучшие черты национального характера, которые достойны подражания и воспроизводить их в движениях |
6.2 Основные движения женского казахского (и других народов) танца |
3.6.2.1 использовать предмет во время танца (маленькую домбру, кисюшки, цветы) | ||
6.3 Основные движения мужского казахского (и других народов) танца | 3.6.3.1 использовать предмет во время танца (камча, домбра) | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | 7. Элементы современного танца | 7.1 Теоретические сведения | 3.7.1.1 уметь объяснить манеру исполнения современных танцев |
7.2 Упражнения на пространственные построения |
3.7.2.1 демонстрировать свободное перемещение по сцене | ||
7.3 Элементы контактных танцев |
3.7.3.1 выполнять основные виды движений, движения в паре, движения по линии танца: на носках, на пятках | ||
Культура отдыха. Праздники | 8. Элементы бального танца | 8.1 Теоретические сведения | 3.8.1.1 характеризовать манеру исполнения бальных танцев |
8.2 Упражнения в парах |
3.8.2.1 отрабатывать с помощью учителя, движения корпуса, контролировать положение осанки; правильного переноса веса, точной работы стопы, грамотной позиции в паре и ведения в паре | ||
5) 4 класс:
таблица 14
Сквозная тема | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | 1. Ритмика, элементы музыкальной грамоты | 1.1 Приемы правильной ходьбы и формирование осанки |
4.1.1.1 осознавать значение правильной осанки и красивой позы для эстетического восприятия человека окружающими |
1.2 Слушание музыки |
4.1.2.1 исполнять движения в характере музыки — четко, сильно, медленно, плавно | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие. | 2. Упражнения ритмической гимнастики |
2.1 |
4.2.1.1 использовать самостоятельно комплекс общеразвивающих движений при выполнении разминки |
2.2 Специальные ритмические упражнения |
4.2.2.1 демонстрировать движения на развитие координации, ориентировки в пространстве | ||
Мир профессий | 3. Музыкально - ритмические упражнения | 3.1 Упражнения на связь движений с музыкой |
4.3.1.1 использовать навыки передвижения на сцене с использованием сохранных анализаторов соответствующие характеру мелодии |
3.2 Упражнения с предметами |
4.3.2.1 демонстрировать упражнения используя предметы, соответствующие характеру мелодии (камча, платки, цветы, шляпки, веера) | ||
3.3 Подготовительные упражнения к танцам |
4.3.3.1 использовать упражнения актерской выразительности в подготовке к изучению танцевальных элементов | ||
3 четверть | |||
Природные явления | 4. Сюжетно – ролевые инсценировки | 4.1 Выполнение имитационных упражнений и игр, построенных на подражательных образах |
4.4.1.1 использовать самостоятельно любую игру как метод релаксации |
4.2 Творческая деятельность |
4.4.2.1 экспериментировать с различными ролями при выполнении различных движений, осознавая их различие | ||
5. Подвижные, музыкально – ритмические и речевые игры | 5.1 Музыкальные игры с предметами |
4.5.1.1 четко выполнять ритмические движения с предметом | |
4.6 Игры с пением или речевым сопровождением |
4.5.2.1 использовать самостоятельно любую игру как метод релаксации | ||
Охрана окружающей среды | 6. Элементы народно – сценического танца | 6.1 Теоретические сведения | 4.6.1.1 объяснять, что в танцевальных образах народных танцев отражается быт, труд, окружающая природа, чувства любви и дружбы |
6.2 Основные движения женского казахского (и других народов) танца |
4.6.2.1 оценивать красоту художественного образа в танцевальной композиции | ||
6.3 Основные движения мужского казахского (и других народов) танца | 4.6.3.1 уметь находить в движениях характерные черты мужских танцев: сила, воля, удаль, задор, чувство собственного достоинства и воспроизводить их в движениях | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | 7. Элементы современного танца | 7.1 Теоретические сведения | 4.7.1.1 использовать знание теории танца в исполнении танцевальных элементов |
7.2.Упражнения на пространственные построения |
4.7.2.1 уметь передавать свои эмоции и чувства публике во время исполнения элементов современного танца | ||
7.3 Элементы контактных танцев |
4.7.3.1 использовать упражнения актерской выразительности в подготовке к изучению элементов контактного танца | ||
Путешествие в будущее | 8. Элементы бального танца | 8.1 Теоретические сведения | 4.8.1.1 использовать знание теории танца в исполнении элементов бального танца |
8.2 Упражнения в парах |
4.8.2.1 знать что бальный танец "начинается от пола", и следует показывать и объяснять в последовательности: - когда наступаем (как переносим вес); как ставим ногу (как работает стопа); что делает колено; как работают бедра; что делает корпус; как танцуют руки; куда направлен взгляд | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 260-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнінен жаңа ртылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 260-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы әр пәннің мазмұнын, білім пәнінің көлемін, көру қабілеті бұзылған білім алушылардың дағдылары мен жасына байланысты танымдық мүмкіндіктерін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқу процесінде білім алушылардың әр пәннің әдістемелік әлеуетінің білім мен дағдыларын саналы ұғынуын оқу, жобалық іс-шараларды меңгеру арқылы өз бетімен жұмыс істей алуын барынша дамытуға, мәдени-әлеуметтік кеңістікті бағдарлай алу дағдысын қалыптастыруға бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында көру қабілеті бұзылған білім алушылардың оқу процесін ұйымдастыруда оқу нормативтік құжаттың дәстүрлі функциялары мен жаңашыл педагогикалық тәсілдерінің сипатталуы үйлесім табады. Пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын жасауда оқыту әдістері негізгі бағыты болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағытталған, комуникативтік тәсілдер білім берудің класссикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының басымдылығын күшейту және түзету үшін қолданылады, білім беру процессінің нәтижесі жаңа оқу бағдарламасының құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту процесіне қойылатын басты талаптардың бірі, әртүрлі оқыту орталарында: арнайы мектептерде, инклюзивті білім беру, үй жағдайында білім беру, білім алушының өз бетімен білімге ие болу барысында белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру.
7. Көру қабілеті бұзылған білім алушылардың белсенді танымдық қызметі психологиялық – педагогикалық түзету сүйемелдеу ұжымының барлық қатысушыларын қолдап, бірлесе жұмыс жасауы арқасында тұрақты болады.
8. Педагогикалық процестің мүшелері: педагогтар, психологтар, әдіскерлер, медициналық және басқа да көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арнайы (түзету) білім мен тәрбие беруші қызметкерлер болып табылады. Арнайы дефектологиялық білімі бар педагогтар мен тәрбиешілер маңызды рөл атқарады. Бұл мамандар тифлопедагогиканың білім, тәрбие, түзету-дамыту міндеттерін іс жүзінде шешеді.
9. Түзету пәндері циклі оқу бағдарламасы көру қабілеті бұзылған білім алушыларды арнайы оқыту және тәрбиелеудегі танымдық және әлеметтік белсенділігін дамытуда олардың өтемдеуіш қуаттарын барынша пайдаланып, әдістемелік нұсқаулықтармен арнайы техникалық оқыту құралдарын пайдалануға мүмкіндік жасайды.
10. Пәнді оқытуда мақсатына жету аясында түзету іс-әрекеттері ата-аналармен және жергілікті ұйымдардың мүшелерімен бірігіп ұйымдастырылады.
11. Пән мазмұнын игеру мен оқытудың мақсатына жету барысында білім алушылардың ақпараттық-комуникативтік технологияларды пайдалану дағдыларын дамыту, ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құрастыру және таныстыру, ақпараттар және ойларымен алмасу мақсатында бірігіп жұмыс жасау, кең ауқымды құрылғылар мен қосымшалар арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру болып табылады.
12. Оқу бағдарламасында күтілетін нәтиже тұжырымдамасы пәндік мазмұнды анықтау негізі ретінде қызмет ететін оқыту мақсаттары жүйесі түрінде қалыптастырылған.
13. Оқу бағдарламаларының мазмұнды аспектісі бойынша білім алушыны тәрбиелеуде өз ілімінің субъектісі және тұлғааралық қатынасы субъектісі ретінде нақты оқыту пәнінің үлесін ашады.
14. Оқу бағдарламасы оқыту мен тәрбиенің бірлігі қағидасын іске асыруды қамтамасыз етіп, белгілі пәнді оқытудың жүйелі мақсатын мектептен шығардағы нәтижесінің өзара байланысы мен өзара шарттық құндылықтарына негізделген.
15. Оқу бағдарламасының ерекшелігі, олардың тек пәндік білім және білік дағдыларының қалыптастыруға бағыттау ғана емес сонымен қатар кең ауқымды дағдысын қалыптастыру болып табылады. Құрылған жүйенің оқыту мақсатының негізі келесі кең ауқымды дағдылар: функционалдық және шығармашылық білімдерін қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зеттеу жұмыстарының элементтерін қолдану, ақпараттық-комуникациялық технологияны пайдалану, коммуникацияның әртүрлі тәсілдерін пайдалану, топта және жекелей жұмыс істей алу, келелі мәселелерді шешу және шешім қабылдау. Кең ауқымды дағдылар оқушалырдың мектепте білім алуында да, мектеп бітірген соң да табысының кепілі болып табылады.
16. Заманауи жаңалықтар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушыларға жағдайды талдай және бағалай алу дағдыларын білуді, жаңа ойлар мен ақпараттарды талдау үшін қолда бар білімдері мен тәжірибелерін шығармашылықпен қолдана алуға үйретеді. Бастамашылдық, білімқұмарлық, өзгерістерге дайын болу, коммуникативтілік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып табылады.
17. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқытудың мақсатына бағынышты және білім алушының алған білім, білік, дағдыларын шығармашылықпен пайдалануға бағытталып, кез-келген білім алу және өмірде кездесетін әртүрлі жағдайларда шығармашылықпен табысқа жету үшін табандылығын дамытып, өмір бойы білім алып дамуға ынталандырады.
18. Білім алушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін дамыту кең ауқымды базалық білім беру дағдыларының негізі болып табылады: "Қазақстандық отансүйгіштік және азаматтық жауапкершілік", "еңбек пен шығармашылық", "сыйластық", "ынтымақтастық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу". Бұл құндылықтар білім алушының тұрақты тұлғалық бағдары болуға бағытталып, оның тәртібі мен күнделікті қызметіне түрткі болады.
2-тарау. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнінің маңыздылығы, көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін және нашар көретін ) білім алушыларды арнайы оқыту мен тәрбилеудегі негізгі түзету пәндерінің бірі болып табылады.
20. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнін оқып игеру білім алушылардың жалпы денсаулығы мен қалдық көз жанарын сақтауына ықпал етеді. Көздің туа біткен және жүре пайда болған ауырулары тифлопедагогтардың, мұғалімдердің, медицина қызметкерлерінің және ата-аналардың саралай білуін, білім алушылардың өз кемістіктерін біліп, оны болжай алуын талап етеді. Бұл курс білім алушылардың өз денсаулығына, білім алуына көзқарасын өзгертіп, өзінің өміріне жауапкершілікпен қарап, бұзылған көру қабілетімен қоршаған әлемді қабылдауды дұрыс пайдалана білуге мүмкіндік береді.
21. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәні бойынша оқыту бағдарламасы шоғырлану тәсілімен құрылған, кейбір оқу материалдарының мазмұны келесі сыныпта кеңейтіліп, күрделеніп, кейде жекелеме элементтері тереңдетіліп, нақтыланып қайталанып келеді.
22. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" түзету курсының мазмұны жалпы білім беру пәндерінің: математика, дүниетану, орыс тілі, әдебиет, бейнелеу, еңбекке баулу пәндерінің мазмұнымен тығыз байланысты.
23. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнін оқытудың мақсаты – көзбен қабылдаудың операциялық механизмін қалыптастыру мен дамытуда білім алушылардың қоршаған орта нысандары туралы түсініктерін байыту.
24. Алға қойған мақсаттарды іске асыру үшін бағдарлама келесі міндеттерді шешеді:
1) білім алушының бойында заттық орта туралы жүйелі түсініктер қалыптастыру;
2) сыртқы орта заттарын қабылдауда көру мүмкіндіктерін және олармен әрекет жасау әдістерін дамыту;
3) бейнелердің белгілерін (нұсқа, ашықтық, түс, пішін, көлем, кеңістікті бағдарлау) атап көрсете білуін дамыту және олардың ықпалдастығын жүзеге асыру;
4) есте сақтау және көрнекі-бейнелі ойлау қабілетін дамыту;
5) көру, есту, тактильді (дене арқылы сезіну) және басқа сенсорлық (сезімдік) функцияларға сүйене отырып, қозғалыстарды қабылдаудың әдіс-тәсілдерін қалыптастыру;
6) көру анализаторларын сақтау мен дамытудың гигиеналық дағдыларына баулу;
7) көздің көру қалдығын тиімді пайдалану уәждемесін қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
25. Көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы типтік оқу жоспарында жалпы білім беру пәндерінен бөлек түзету пәндері циклі енгізілген.
26. Түзету циклі көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арналған арнайы түзету сабақтарында іске асады, әр сабақ өзінің нақты міндеттерін жүзеге асырады (кеңістікті бағдарлау, әлеуметтік-тұрмыстық бейімделу, сөйлеу кемістігін түзету, ым мен пантомимиканы дамыту), оңалту, түзету-қалпына келтіру іс-шараларын өткізу соны тұспалдайды.
27. Түзету пәндерін енгізу көру қабілеті бұзылған білім алушылардың әлеуметтік ортаға, белсенді сөйлесу ортасына енуіне, қозғалыс іс-әрекетін арттыруға, сезіну тонусын түзетуге, оқыту іс-әрекетінің негізгі кезеңдерін, оның ішінде бағдарлау кезеңі, өзін-өзі бақылау кезеңі, өзін-өзі бағалау кезеңі, оқу танымдық іс-әрекетті жақсарту кезеңдерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
28. Көру қабілеті бұзылған білім алушылармен түзету сабақтарын өткізу кешенді сипатта, саралау, дамыту, түзету, оқыту мен тәрбиелеуді арнайы мамандармен: арнайы педагогтармен (тифлопедагог), офтальмологтармен, логопедтермен, арнайы психологтармен, психоневрологтармен және тағы да басқа диагнозына қарай мамандармен қаралады.
29. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту құндылықтарға, тұлғаға, іс-әрекетке бағытталған, сараланған, коммуникативтік тәсілдер арқылы іске асады.
30. Оқытудың құндылыққа бағытталған тәсілі – бұл оқу іс-әрекетін жоспарлау мен ұйымдастыру, оның нәтижелерін алу мен пайдалану белгілі бір құндылықтар тұрғысынан: өмір, адам, табиғат, шындық, мейірімділік арқылы іске асады. Құндылықтар тұлғаның мінез-құлқы мен іс-әрекеттерін маңызды фактор ретінде іс-қимыл жасау арқылы ынталандырады. Орта білім беру құндылықтары ұлттық "Мәңгілік ел" идеясына негізделген: Қазақстандық отансүйгіштік және азаматтық жауапкершілік; сыйласымдылық; ынтымақтастық; еңбек пен шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім алу.
31. Тұлғаға бағытталған тәсіл. Тұлғаға бағытталған тәсілдің мақсаты – оқу барысын дараландыру, үйлесімді, жан-жақты дамыған білім алушы тұлғасын қалыптастыру, шығармашылық күшін толықтай ашып, "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" сабағында әлеуметтік-маңызды тұлғалық қасиеттерді (белсенділік, өз мақсатына жетуге деген табандылық, ерік-жігерлілік, ұқыптылық, батылдық, сыпайылық, қақтығысқа бармау) білім алушының жеке ерекшеліктерін, психологиялық және физикалық дамуын, мінез-құлықтары мен жағдайын ескере отырып тәрбиелеу.
32. Іс-әрекеттік тәсіл – бұл:
1) білім алудың мақсатын өз бетімен анықтап, оның ішінде білім алушыма білім, соған жетудің жоспарын құру;
2) өзінің алдына жаңа міндеттер қойып, соны шешудің тиімді жолдарын таңдау;
3) қызығушылықтарын дамыту;
4) өз әрекетін жоспарланған нәтижелерімен сәйкестендіре білу;
5) нәтижеге жету процесінде өзінің әрекетін бақылауға алу, бағдарлау мен қозғалысқа байланысты жағдайдың өзгеруіне өз іс- әрекеттерін бейімдей алу, оқу міндеттерінің дұрыс орындалуын бағалай алу, оны шешудің мүмкіндіктерін білу;
6) түсініктерді анықтау, қорытынды жасау, ұқсастықтарын табу,топтау, топтаудың негізі мен критерийлерін өз бетімен таңдау, себеп-салдарлық байланыстарын орнату, логикалық дәлел құру, мимен қорыту (индуктивті, дедуктивті, және ұқсас) сұрақ қойып, қорытынды шығару, әр түрлі қиындықтағы танымдық және білімдік міндеттерді шешу үшін белгілер мен таңбілім алушырды, модельдер мен сызбілім алушырды жасап, қолдану. Оқытудың тағы бір түрі, ойын технологияларын қолдану. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнін оқытуда арнайы ұйымдастырылған көріністі ойындарында, ролдік, үстел үсті, қозғалмалы ойындарда ең қолайлы жағдай жасалынады. Оқытудың әдісі ретінде ойын түрлерін қолдану білім алушылардың қозғалыс белсенділігі мен танымдық қызығушылығын арттырады. Ұжымдық іс-әрекетке бағытталған ойын түрлері білім алушылардың кішкентай топтың мүшелерінің көзқарастарын сыйлауға, соңғы нәтижені болжап, өз бетімен іс-әрекеттерді жоспарлауға, жетістікке жетудің әдістерін анықтауға ықпал етеді.
33. Саралап оқыту әр түрлі топтағы білім алушыларды оқыту үшін оқу процессінің мамандандырылуын, олардың жас ерекшеліктерінің, физикалық, психикалық ерекшеліктерін және офтальмологиялық аспектісін қамтиды. Саралап оқыту білім алушының көру мүмкіндігі мен қоршаған ортаны бағдарлауда арнайы әдіс-тәсілдерді қолдануын, оқулықтардың түпнұсқасын, көрнекіліктер, тифлоқұрылғылар пайдаланып және де сыныптағы білім алушы санының аз болуын, жекелеме-шағын топтарды оқыту әдістерін қамтиды. Саралау жұмысын ұйымдастырудың шарты сараланған, күрделілігімен, танымдық қызығушылығымен, мұғалімнің көмегінің сипатымен ерекшеленетін тапсырмаларды қолдану. Көру мүмкіндіктерінің есебі мен ілеспе ақауларын назарға ала отырып білім алушыларды топтарға бөледі:
1) мүлдем көрмейтін немесе аздап көретін, көзінің көру өткірлігінің мөлшері 0-ден 0,4-ке дейін жақсырақ көретін көзін түзететін көзілдірік тағатын білім алушылар, бұл білім алушылардың қалдық көру қабілеті бар немесе мүлдем көрмейді;
2) көзі нашар көретін, көзінің көру өткірлігі 0,05-тен 0,09-ға дейінгі жақсырақ көретін көзіне түзету әйнегін тағатын білім алушылар, бұл білім алушылардың көру функциялары қатты зақымдалған, көбіне көру деңгейінің төмендеуімен бірге көру аумағы тарылып, кеңістікті көруі де бұзылады.
34. Оқытудың коммуникативті тәсілі – бұл ақпаратты хабарлау, жеткізу, екі немесе бірнеше адамдардың сөйлесу процесінде білім, білік дағдыларымен алмасуы. Оқыту процессі коммуникативті тәсілге сәйкес, мұғаліммен және құрбы-құрдастарымен бірлесіп оқыту қызметі мен іс-әрекетті ұйымдастыра білуін қалыптастыруға ықпал жасап, мына міндеттерді қамтиды: ортақ шешім табу және мүдделерін есепке алу негізінде шиеленісті шешу; өз көзқарасын қорғау және дәлелдей алу; өз сезімдерін, ойларын білдіруде коммуникация міндеттеріне сәйкес сөйлеу құралдарын саналы түрде қолдана білу, өз іс-әрекеттерін жоспарлап, жүйелей білу.
35. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі - АКТ) қолдану:
1) АКТ-ды қолдану біліктілігі білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынаста технологияларды сенімді және шығармашыл түрде қолдана білуін қамтамасыз етеді;
2) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен GPS навигацияларын бағдарлау мен оңтайлы қолдану саласында біліктілігін қалыптастырып, дамыту; БАҚ және мультимедиялық ресурстарды пайдалану; ақпараттарды ғаламтордан және мәліметтер базасынан іздеу; АКТ саласын ақпараттарды құрып, өңдеуге пайдалану, оқытудың белсенді түрін техникалық қолдау мақсатында интербелсенді тақтаны пайдалану;
3) байланыс арналары арқылы мұғалімдермен, басқа білім алушылармен ынтымақтасып, қарым-қатынас жасап, ақпараттармен алмасу үшін электрондық байланысты пайдалану, онлайн форумдарға, виртуальды білім беру орталарына қатысу.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. Арнайы оқыту мен тәрбиелеуде білім алушылардың түзету циклі пәндері бойынша жетістіктерін бағалау эмоциялық, сапалық сипаттау сипатында болып (өз мүмкіндіктеріне дұрыс көзқарас қалыптастыру), даму жетістіктерінің мониторингіне негізделеді.
37. Бағдаралама бойынша оқытудың нәтижесі үш деңгейде бақыланып және сипаттау түрінде болады:
1) үйренуге ұмтылу;
2) біреудің қолдауымен істей алады (үлкеннің, достарының);
3) өз бетімен жасай алады; жетекші құзірет арқылы.
5-тарау. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
38. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.
39. Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту жұмысын ұйымдастыру үшін кабинетте: аккомодацияны жаттықтыру үшін "Ручеек" ("МЕДОПТИКА ТАК-2") құрылғысы, офтальмологиялық вакуумды массаж аппараты (АВМО), макулостимулятор КЭМ-ЦТ (түрлі-түсті қосмышаларымен), көздің көруін ынталандыратын бағдарламасы бар жеке компьютер, түзету жұмыстары үшін медициналық құрылғылар, көрнекі және таратпа материалдар, табиғи заттар жиынтығы, мозайкалар, ойындар, тақырыптық суретті материалдар, мультимедиалық курстар. Әр түрлі жұмыс түрлерін орындағанда еңбек гигиенасы ережелері мен қауіпсіздік ережелерін сақтайды.
40. Көру қабілеті бұзылған 0-4 сынып білім алушылары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" бағдарламасы келесі бөлімдерді қамтиды:
1) қалдық көруді сақтау – бұл көз жаттығуларымен танысу. Өз денсаулығына қамқорлықпен қарау. Оптикалық түзету құралдарын (көзілдірік, үлкейткіш құрал, линза) күту. Аккомодациялық жаттығулар, әйнектігі белгімен жаттығулар. "Пальминг" жаттығулары. Көздің тұрмыстық зақымдануы. Көру жүктемесінің режимі;
2) пішінді қабылдау (түйсіну) – заттарды зерттеп көру тәсілдерін қалыптастыру, жазық геометриялық пішіндерді тану және атау (дөңгелек, төртбұрыш, сопақ, тікбұрыш). Көлемді геометриялық денелер (шар, куб, пирамида, призма). Білім беруде олардың пішіндерін нақты заттарды талдау үшін нысан ретінде пайдалану. Бейнелерді және заттардың суреттерін аяқтау үшін трафареттер мен үлгілерді пайдалану. "Осындай пішіндегі затты тап", "Геометриялық пішінді ата", "Зат пен пішін", "Зат қандай пішіндерден тұрады?", "Керемет қап" дидактикалық ойындары мен жаттығулары;
3) түсті қабылдау – негізгі түстердің реңктері мен ахроматикалық (ақ, сұр, қара) түстерді, қанықтылықты, қарама-қарсы түстерді, ашықтықты ажырата білу. Қорашаған ортада шынайы түстерді тану. Қозғалып бара жатқан заттың түсін байқау. "Түрлі-түсті автомобильдер", "Кемпірқосақ", "Кеселер мен тостақтарды таңда", "Әдемі гүл шоғы", "Түс бойынша кескінді боя" дидактикалық ойындары мен жаттығулары;
4) заттың көлемін қабылдау – түрлі ауқымдағы заттарды салыстыру. Үлкен-кіші, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке түсініктерімен танысу. "Қоршауды ретімен құрастыр", "Кім биік, кім аласа", "Ретімен қой", "Осындай ұзындақта жол сал" дидактиакалық ойындары мен жаттығулары;
5) қозғалысты қабылдау – қозғалыстағы заттарды ажырату. Қозғалыс жылдамдығын түсініп, оны атау (жылдам, баяу). " Кім шарды тез домалатады", "Кім жылдам?", "Біздің көшелердегі машиналар", "Әуе шары" дидактикалық ойындары мен жаттығулары;
6) кеңістікті қабылдау – мектеп ішін бағдарлай алуын қалыптастыру. Өз бетімен жатын бөлмені, асхананы таба алу. Иіс бойынша бөлмелерді ажырату. Бағыттарды ауызша белгілеп: алға-артқа, оңға-солға, жоғары-төмен, және оны анықтай алуға үйрету. "Қайда барсаң, соны табасың", "Жиһазды орналастыр", "Шатастыру", "Баспалдақпен жүріп өт" дидактикалық ойындары мен жаттығулары;
7) күрделі суреттерді қабылдау – суретте орналасқан заттардың атын атап, алыс-жақын ораласқан заттарды көре білу қабілеттерін қалыптастыру. Сурет бойынша әңгіме құрып, берілген жоспар бойынша заттарды суреттеу;
8) табиғи материалдарды қабылдау – табиғи материалдар: су, құм, жармалар, жаңғақтар, тұқымдар туралы түсініктерін қалыптастыру. Қолдың ұсақ моторикасын дамыту – теру, төгу, араластыру;
9) адамды қабылдау – дене бөліктерінің өзара қарым-қатынасы мен пішін мен көлемнің динамикалық өзгерістерін қалыптастыру. Адам бейнесін өз дене бітімімен салыстыру. Әр түрлі ракурстағы (анфас, профильде, суретте тек бір қолы немесе бір аяғы ғана көрінеді) адамның дене мүсінін тану, адамның жеке ерекшеліктерін (сыртқы бейнесі, жасы, жынысы) бөліп көрсету.
41. "Қалдық көру қабілетін сақтандыру және дамыту" пәні бойынша оқыту мазмұны бөлімдері бойынша ұйымдастырылған:
1) бөлімдер ары қарай бөлшектерге бөлінген, олар өздеріне сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде оқыту мақсатын қояды: дағды немесе қабілеті, білімі немесе түсінуі. Оқытудың мақсаты әр бөлімшенің ішінде ретімен орналастырылып, мұғалімдерге өзінің жұмыс жоспарын құрып және білім алушылардың жетістіктерін бағалап, сонымен қатар оларды келесі оқыту кезеңімен таныстырады:
1-кесте
№ | Бөлім | Бөлімше |
1 | Көзді қорғау |
1.1 Көз гимнастикасы |
2 | Пішінді қабылдау |
2.1 Заттарды тексеру, геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау |
3 | Түсті қабылдау |
3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу |
4 | Заттың көлемін қабылдау |
4.1 Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу |
5 | Қимыл-козғалысты қабылдау |
5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) |
6 | Кеңістікті қабылдау |
6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
7 | Күрделі суреттерді қабылдау |
7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар |
8 | Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
9 | Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру |
2) оқу бағдарламасының мақсаты кодпен белгіленген. Кодтың бірінші саны сыныбын, екінші және үшінші сандары бағдарламаның бөлімшелерін, төртінші сан оқыту мақсатының нөмірлеуін білдіреді. Мысалы, 1.2.1.4: "1" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының нөмірі.
42. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Көзді қорғау":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Көз гимнастикасы | 0.1.1.1 көзге арналған қарапайым жаттығуларды білу | 1.1.1.1 көзге арналған қарапайым жаттығуларды орындау | 2.1.1.1 көзге арналған жаттығулар жиынтығын білу және орындай алу | 3.1.1.1 көзге арналған жүйелі жаттығулар жасау | 4.1.1.1 көзге арналған жаттығуларды өз бетімен орындау |
1.2 Көз гигиенасы | 0.1.2.1 көз гигенасының ережелерін білу |
1.1.2.1 көз гигиенасын сақтай білу | 2.1.2.1 көру қабілетін түзетудің заманауи құрылғыларын (көзілдірік, ұлғайтқыш әйнектер) және олардың күтімін білу |
3.1.2.1 әйнектегі белгі бойынша дәлдеуге арналған жаттығуларды жасай білу (Аветисов- Мац бойынша) |
4.1.2.1 оптикалық түзету құралдарының маңызын түсіну және қолдану ережелерін білу (линзалар, көзілдіріктер, ұлғайтқыш әйнектер) |
2) "Пішінді қабылдау":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 | 2.2.1.1 геометриялық пішіндердің комбинациясынан тұратын объектілерді анықтау |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу | 0.2.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Осындай пішіндегі затты тап", "Геометриялық пішінді ата", "Зат пен пішін", "Зат қандай пішіндерден тұрады?", "Керемет қап" | 1.2.2.1 геометриялық денелер жиынтығынан көрсетілген геометриялық пішінді анықтау (берілген сурет бойынша пішінді табу) |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
2.3 |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 | 2.2.3.1 құрылыс материалдарымен конструктор модельдерін құрастыра білу (үй, мұнара, қақпа ) |
3.2.3.1 |
4.2.3.1 |
3) "Түсті қабылдау":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 | 0.3.2.1 дидиактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Түрлі –түсті автомобильдер", "Кемпірқосақ", "Кеселер мен тостақтарды таңда", "Әдемі гүл шоғы", "Түс бойынша кескінді боя" |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
4) "Заттың көлемін қабылдау":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 | 2.4.1.1 заттардың нақты көлемін елестете алу. Қарапайым суретерден анықтау | 3.4.1.1 заттардың көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациясына арналған жаттығулады орындау |
4.4.1.1 |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу |
0.4.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау : |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
5) "Қимыл-козғалысты қабылдау":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 | 3.5.1.1 айнаның алдында өз қимыл-қозғалысына бақылау жүргізе алу, заттардың айнадағы кескіні мен нақты орналасқан жерін ажырата білу |
4.5.1.1 |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 |
3.5.2.1 | 4.5.2.1 "Транспорт"тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру. Жол қозғалысы ережелерін білу |
6) "Кеңістікті қабылдау":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру. |
0.6.1.1 |
1.6.1.1 |
2.6.1.1 |
3.6.1.1 |
4.6.1.1 кеңістікте және жазықта бағыттала білу қабілетін игеруге арналған жаттығуларды жасау (графикалық көрнекі диктантты орындау) 4.6.1.2 |
6.2 | 0.6.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Қайда барсаң, соны табасың", "Жиһазды орналастыр", "Шатастыру" "Баспалдақпен жүріп өт" |
1.6.2.1 |
2.6.2.1 |
3.6.2.1 |
4.6.2.1 бөлменің, сыныптың жоспарын жасау |
7) "Күрделі суреттерді қабылдау":
8-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
7.2 |
0.7.2.1 |
1.7.2.1 |
2.7.2.1 |
3.7.2.1 |
4.7.2.1 |
8) "Табиғи заттарды қабылдау":
9-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
8.1 |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 |
2.8.1.1 |
3.8.1.1 заттың құрылымын саусақпен сипап сезу |
4.8.1.1 |
9) "Адамды қабылдау":
10-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру | 0.9.1.1 адамның жынысын және жеке дене бөлімдерін білу | 1.9.1.1 адамның суретін өз денесімен салыстыру |
2.9.1.1 |
3.9.1.1 |
4.9.1.1 |
43. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
Өзім туралы | 1. Көзді қорғау | 1.1 Көз гимнастикасы | 0.1.1.1 көзге арналған қарапайым жаттығуларды білу |
1.2 Көз гигиенасы | 0.1.2.1 көз гигенасының ережелерін білу | ||
Менің мектебім | 2. Пішінді қабылдау | 2.1 Заттарды тексеру: геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау | 0.2.1.1 геометриялық кескіндердің пішіндерін нақты заттардың кескіндері ретінде анықтай білу |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу | 0.2.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Осындай пішіндегі затты тап", "Геометриялық пішінді ата", "Зат пен пішін", "Зат қандай пішіндерден тұрады?", "Керемет қап" | ||
2.3 Мозайкамен, конструктормен жұмыс | 0.2.3.1 бөлшектенетін мозайкамен жұмыс істей білу, қарапайым символдық суреттерді құрастыра білу | ||
Менің отбасым мен достарым | 3. Түсті қабылдау | 3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу | 0.3.1.1 негізгі түстердің, арохматикалық түстердің (ақ, сұр, қара) реңдерін ажырата білу, түстің қанықтығы, контрасттығы, ашықтығы |
3.2 Қоршаған ортада нақты объектілердің түстерін тани білуге арналған жаттығулар | 0.3.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Түрлі –түсті автомобильдер", "Кемпірқосақ", "Кеселер мен тостақтарды таңда", "Әдемі гүл шоғы", "Түс бойынша кескінді боя" | ||
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" | 0.3.3.1 қоршаған ортадағы нақты заттардың түстерін білу. Қозғалатын заттардың түстерін байқау | ||
Бізді қоршаған әлем | 4. Заттың көлемін қабылдау | 4.1 Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу | 0.4.1.1 үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарын білу |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациядлауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу | 0.4.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Қоршауды ретімен құрастыр", "Кім биік, кім аласа", "Ретімен қой" | ||
5. Қимыл-козғалысты қабылдау | 5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) |
0.5.1.1 қозғалыстың | |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар | 0.5.2.1 "Батпырауық және тауық", "Орманда аю..." тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру | ||
Саяхат | 6. Кеңістікті қабылдау | 6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
0.6.1.1 асханаға, жатын бөлмеге өз бетімен жол таба білу |
6.2 "Жанында, қарама-қарсы, жеке, бірге, арасында, жақын" ұғымдарымен танысу | 0.6.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Қайда барсаң, соны табасың", "Шатастыру", "Баспалдақпен жүріп өт" | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Күрделі суреттерді қабылдау | 7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар | 0.7.1.1 бір сюжетке біріктірілген заттарды мүсіні бойынша және кескінді суреті бойынша анықтауға арналған жаттығулар |
7.2 Басып шығарылған суреттермен жұмыс. Бөлшектері бойынша тұтас сурет құрастыру |
0.7.2.1 басып шығарылған суреттерге қарау, жақын және алыс орналасқан заттарды атау | ||
Тағам және сусын | 8. Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
0.8.1.1 табиғи материалдарды білу (су, құм) |
Дені саудың – жаны сау! | 9. Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру | 0.9.1.1 адамның жынысын және жеке дене бөлімдерін білу |
2) 1-сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
Өзім туралы | 1. Көзді қорғау | 1.1 Көз гимнастикасы | 1.1.1.1 көзге арналған қарапайым жаттығуларды орындау |
1.2. Көз гигиенасы |
1.1.2.1 көз гигиенасын сақтай білу | ||
Менің мектебім | 2. Пішінді қабылдау | 2.1 Заттарды тексеру, геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау |
1.2.1.1 қарапайым геометрилық пішіндер, көлемді денелер (шар, цилиндр, куб) жайлы білімдерін бекіту |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу. | 1.2.2.1 геометриялық денелер жиынтығынан көрсетілген геометриялық пішінді анықтау (берілген сурет бойынша пішінді табу) | ||
2.3 Мозайкамен, конструктормен жұмыс | 1.2.3.1 бөлшектенетін мозайкамен жұмыс істей білу, қарапайым және күрделі симфолдық суреттерді құрастыра білу | ||
Менің отбасым мен достарым | 3. Түсті қабылдау | 3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу | 1.3.1.1 кемпірқосақ түстерін білу. Түстерді анықтау және қоршаған ортадағы реңдерін білу |
3.2 Қоршаған ортада нақты объектілердің түстерін тани білуге арналған жаттығулар | 1.3.2.1 "Көкөністер, жемістер" тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру. Қол жұмысы мен көру және тактилді қабылдауды үйлестіре білу | ||
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" | 1.3.3.1 негізгі түстердің аттарын және олардың реңдерін білу, қоршаған ортада оларды ажырата білу. | ||
Бізді қоршаған әлем | 4. Заттың көлемін қабылдау | 4.1. Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу | 1.4.1.1 суретте және қоршаған ортада үлкен және кішкентай заттарды ажырата білу (ұзындық, кеңдік, биіктік) |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациядлауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу | 1.4.2.1 "Жабайы және үй жануарлары" тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру | ||
5. Қимыл-козғалысты қабылдау | 5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) | 1.5.1.1 қозғалатын заттарды ажырата білу | |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар |
1.5.2.1 "Біздің көшедегі автокөліктер" "Әуе шары" | ||
Саяхат | 6. Кеңістікті қабылдау | 6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
1.6.1.1 бөлме ішінде және жергілікті жерде бағыттала білу, затардың өзара үйлесімді орналасуын анықтау |
6.2 "Жанында, қарама-қарсы, жеке, бірге, арасында, жақын" ұғымдарымен танысу |
1.6.2.1 "Жиһаз" тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Күрделі суреттерді қабылдау | 7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар | 1.7.1.1 берілген жоспар бойынша суретке қарап әңгіме құрастыру |
7.2 Басып шығарылған суреттермен жұмыс. Бөлшектері бойынша тұтас сурет құрастыру |
1.7.2.1 басып шығарылған суреттегі заттарды сипаттау | ||
Тағам және сусын | 8. Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту. |
1.8.1.1 қол жұмысы мен көру және тактилді қабылдау қабілеттерін үйлестіру |
Дені саудың – жаны сау! | 9. Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру | 1.9.1.1 адамның суретін өз денесімен салыстыру |
3) 2-сынып:
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқытудың мақсаттары |
Өзім туралы | 1. Көзді қорғау | 1.1 Көз гимнастикасы | 2.1.1.1 көзге арналған жаттығулар жиынтығын білу және орындай алу |
1.2. Көз гигиенасы | 2.1.2.1 көру қабілетін түзетудің заманауи құрылғыларын (көзілдірік, ұлғайтқыш әйнектер) және олардың күтімін білу | ||
Менің отбасым мен достарым | 2. Пішінді қабылдау | 2.1 Заттарды тексеру: геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау | 2.2.1.1 геометриялық пішіндердің комбинациясынан тұратын объектілерді анықтау |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу |
2.2.2.1 | ||
2.3 Мозайкамен, конструктормен жұмыс. | 2.2.3.1 құрылыс материалдарымен конструктор модельдерін құрастыра білу (үй, мұнара, қақпа ) | ||
Менің мектебім | 3. Түсті қабылдау | 3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу |
2.3.1.1 |
3.2 Қоршаған ортада нақты объектілердің түстерін тани білуге арналған жаттығулар |
2.3.3.1 | ||
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" |
2.3.3.1 "спектр", "жылы және суық түстер" ұғымын білу | ||
Менің туған өлкем | 4. Заттың көлемін қабылдау | 4.1. Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу | 2.4.1.1 заттардың нақты көлемін елестете алу. Қарапайым суретерден анықтау |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациядлауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу |
2.4.2.1 дидактикалық ойындар мен жаттығуларды орындау: "Ретімен қой", "Дәл осындай ұзындықтағы жол сал" | ||
5. Қимыл-козғалысты қабылдау | 5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) | 2.5.1.1 қашықтықтағы объектінің қозғалыс бағытын анықтай білу | |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар. |
2.5.2.1 "Кім әуе шарын тез айналдырады?" "Кім тез?" | ||
Дені саудың – жаны сау! | 6. Кеңістікті қабылдау | 6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
2.6.1.1 кеңістіктік қашықтық белгілерін түсіну және қабылдау |
6.2 "Жанында, қарама-қарсы, жеке, бірге, арасында, жақын" ұғымдарымен танысу | 2.6.2.1 "Менің сыныбым", "Менің қалам" тақырыптары бойынша сюжеттік-рөлдік ойындар көрсету | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Күрделі суреттерді қабылдау | 7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар | 2.7.1.1 суреттегі заттардың арақашықтығын көру, жақын және алыс орналасқан заттарды атау |
7.2 Басып шығарылған суреттермен жұмыс. Бөлшектері бойынша тұтас сурет құрастыру |
2.7.2.1 бір нысанның екінші нысанмен қабаттасқанын суреттен және шын мәнінде түсіну | ||
Қоршаған орта | 8. Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту. |
2.8.1.1 өнер және көркем жұмысының басқа түрлері арқылы (мүсін, кескіндеме, аппликация, дизайн) шығармашылық белсенділігін, қиялын, ойлау қабілетін арттыру |
Саяхат | 9. Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру. |
2.9.1.1 адамның жеке ерекшеліктерін ажырату (сыртқы келбеті, жасы, жынысы) |
4) 3-сынып:
14-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқытудың мақсаттары |
Тірі табиғат | 1. Көзді қорғау | 1.1 Көз гимнастикасы | 3.1.1.1 көзге арналған жүйелі жаттығулар жасау |
1.2. Көз гигиенасы |
3.1.2.1 әйнектегі белгі бойынша дәлдеуге арналған жаттығуларды жасай білу (Аветисов- Мац бойынша) | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2. Пішінді қабылдау | 2.1 Заттарды тексеру: геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау |
3.2.1.1 заттарды кескіні бойынша сәйкестендіруді білу |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу | 3.2.2.1 күрделі геометриялық пішіндерді сараптай білу, құрамдас бөлшектердің барлық конфигурацияларын бөлу | ||
2.3 Мозайкамен, конструктормен жұмыс. | 3.2.3.1 ұсақ бөлшекті конструкторлармен құрылыс нысандарын жасай білу выполнять | ||
Уақыт | 3. Түсті қабылдау | 3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу | 3.3.1.1 түстердің қанықтығының азаюы мен артуына қарай қатар бойынша орналастыру (3-тен 7-ге дейін). Аралас түстерді жасай білу |
3.2 Қоршаған ортада нақты объектілердің түстерін тани білуге арналған жаттығулар |
3.3.2.1 "қарама-қарсы түстер" ұғымын білу. Санамақтарды жаттау (Әр аңшы қырғауылдың қайда отыратынын білгісі келеді) | ||
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" | 3.3.3.1 әртүрлі қолөнер бұйымдарын жасағанда ою-өрнек түрінде түстерді үйлестіру | ||
Сәулет | 4. Заттың көлемін қабылдау | 4.1. Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу. | 3.4.1.1 заттардың көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациясына арналған жаттығулады орындау |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациядлауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу |
3.4.2.1 әртүрлі көлемде салынған суреттерді салыстыра білу | ||
5. Қимыл-козғалысты қабылдау | 5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) | 3.5.1.1 айнаның алдында өз қимыл-қозғалысына бақылау жүргізе алу, заттардың айнадағы кескіні мен нақты орналасқан жерін ажырата білу | |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар. | 3.5.2.1 "Әр аумақтың жануарлары" бойынша көру қабілетін игеруге видеофильмдер мен деректі фильмдерді қолдану | ||
Өнер | 6. Кеңістікті қабылдау | 6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
3.6.1.1 нысанның орналасуын ауызша түсіндіре білу |
6.2 "Жанында, қарама-қарсы, жеке, бірге, арасында, жақын" ұғымдарымен танысу | 3.6.2.1 "Менің үйім", "Менің пәтерім" сияқты тақырыптар бойынша көру қабілетін игеру | ||
Атақты тұлғалар | 7. Күрделі суреттерді қабылдау | 7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар |
3.7.1.1 |
7.2 Басып шығарылған суреттермен жұмыс. Бөлшектері бойынша тұтас сурет құрастыру. |
3.7.2.1 әрбір нысанды егжей-тегжейлі сипаттау және сараптау, нысандарды салыстыру, белгілі бір жағдайларда қосылған нысандарды тану | ||
Су – тіршілік көзі | 8. Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
3.8.1.1 заттың құрылымын саусақпен сипап сезу |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 9. Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру | 3.9.1.1 дене бөлімдері пішінінің динамикалық өзгерістерін білу |
5) 4-сынып:
15-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқытудың мақсаттары |
Менің Отаным - Қазақстан | 1. Көзді қорғау | 1.1 Көз гимнастикасы | 4.1.1.1 көзге арналған жаттығуларды өз бетімен орындау |
1.2. Көз гигиенасы |
4.1.2.1 оптикалық түзету құралдарының маңызын түсіну және қолдану ережелерін білу (линзалар, көзілдіріктер, ұлғайтқыш әйнектер) | ||
Адами құндылықтар | 2. Пішінді қабылдау | 2.1 Заттарды тексеру: геометриялық пішіндердің айырмашылығын және кескінін анықтау |
4.2.1.1 трафареттері және үлгілері бойынша геометриялық пішіндердің суретін салу |
2.2 Пішіндерді кескіні бойынша классификациялауға арналған жаттығулар, пішіндерді кескіні бойынша бөлшектерге бөлу | 4.2.2.1 күрделі жағдайларда геометриялық кескіндердің суреттерін түсіну және қабылдауды игеру (шулы контур, қабаттасқан суреттер) | ||
2.3 Мозайкамен, конструктормен жұмыс | 4.2.3.1 жеке белгілері бойынша заттарды топтастыру және көрсету | ||
Мәдени мұра | 3. Түсті қабылдау | 3.1 Негізгі түстердің, арохматикалық түстердің, контраст түстердің, қанық түстердің реңдерін ажырата білу | 4.3.1.1 қабылданатын заттардың санының артуына, түстер саны, түстердің арасындағы айырмашылықтың азаюына арналған (қызыл және қызғылт сары заттар, бір түсті бірақ әртүрлі реңдегі заттар) жаттығуларды орындау |
3.2 Қоршаған ортада нақты объектілердің түстерін тани білуге арналған жаттығулар | 4.3.2.1 үлгі бойынша түстерді кездейсоқ ретпен орналастыруға арналған жаттығулар | ||
3.3 Түстерді салыстыру және келістіру. "Ауқым" тұжырымдамасы, "жылы және салқын түстер" | 4.3.3.1 пробиркада немесе палитрада аралас түстерді алуға арналған жаттырулар жасау | ||
Мамандықтар әлемі | 4. Заттың көлемін қабылдау | 4.1. Үлкен-кішкентай, биік-аласа, ұзын-қысқа, кең-тар, жуан-жіңішке ұғымдарымен танысу | 4.4.1.1 көптеген заттардың ішінен берілген көлемдегі затта таба білу, (берілген заттардың саны 1, ға дейін көбейеді, көлеміне байланысыты азаяды) |
4.2 Заттарды көлемі, ұқсастығы және айырмашылығы бойынша классификациядлауға арналған жаттығулар, 4-ші артығын табу |
4.4.2.1 көптеген заттардың ішінен берілген көлемдегі затта таба білу, | ||
5. Қимыл-козғалысты қабылдау | 5.1 Қозғалыстың жылдамдық сапасы (тез, ақырын) | 4.5.1.1 дене көлемі мен ракурсы өзгерген жағдайда қашықтықтағы объектінің бағытын анықтай білу | |
5.2 Алыстағы заттың қозғалыс бағытын анықтауға арналған жаттығулар | 4.5.2.1 "Транспорт" тақырыбы бойынша көру қабілетін игеру. Жол қозғалысы ережелерін білу | ||
Табиғи құбылыстар | 6. Кеңістікті қабылдау | 6.1 Мектеп ішінде бағыттала білуді қалыптастыру |
4.6.1.1 кеңістікте және жазықта бағыттала білу қабілетін игеруге арналған жаттығуларды жасау (графикалық көрнекі диктантты орындау) |
6.2 "Жанында, қарама-қарсы, жеке, бірге, арасында, жақын" ұғымдарымен танысу |
4.6.2.1 бөлменің, сыныптың жоспарын жасау | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 7. Күрделі суреттерді қабылдау | 7.1 Заттарды кескіні бойынша және контурлы кескіні бойынша анықтауға арналған жаттығулар |
4.7.1.1 |
7.2 Басып шығарылған суреттермен жұмыс. Бөлшектері бойынша тұтас сурет құрастыру |
4.7.2.1 күрделі сюжетті суретті қабылдай білу | ||
Ғарышқа саяхат | 8. Табиғи заттарды қабылдау | 8.1 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
4.8.1.1 заттың дайындалған материалының құрамын анықтау және сипаттау |
Болашаққа саяхат | 9. Адамды қабылдау | 9.1 Кескіні, мөлшері бойынша дене бөліктерінің қарым-қатынасындағы динамикалық өзгерістерін қалыптастыру | 4.9.1.1 әртүрлі ракурстағы суреттелген адамның пішінін тану (толық бет, профиль, суретте тек бір қол және бір аяғы) |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 261-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 261-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің ( бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы оқу-нормативтік құжаты болып табылады. Әрбір оқыту пәнінің оқу мазмұны мен білім көлемі, көру қабілеті бұзылған білім алушылардың білім, білік дағдыларына, жас ерекшеліктеріне, танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес анықталады.
3. Оқу бағдарламасы білім алушылардың пәндік салалар бойынша білім, білік дағдыларын саналы түрде игеруі үшін әр пәнде қолданылатын әдістемелік әлеуетті пайдалануға, оқу, жобалық іс-әрекет тәсілдерін қабылдау арқылы дербестегін жоғары деңгейде дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте бағдарлау дағдыларын меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасыында көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың білім беру мекемлеріндегі оқу процесін ұйымдастырудағы дәстүрлі оқу-нормативтік құжаттарының қызметтері жаңаша педагогикалық сипатта үйлесімді сабақтасқан. Оқыту тәсілдері пән бойынша оқу бағдарламасының құрылымын құруда негізгі бағыт беруші болып табылады.
5. Құндылық, әрекеттік, тұлғалық бағдарлау, коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде коррекциялық процестің білім беру нәтижелері мен оқыту мақсаттарының басым жүйесін нығайту үшін, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Заманауи кезеңде көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды оқыту процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі, түрлі білім беру жағдайларында: арнайы білім беру мектептерінде, инклюзивті білім беру, үйден оқыту жағдайында, білім алушының жоғарғы деңгейде белсене жұмыс істеуін ұйымдастыру болып табылады.
7. Көру қабілеті бұзылған білім алушылардың белсенді танымдық іс-әрекеттері, психологиялық-педагогикалық түзете қолдаудың барлық қатысушыларымен бірлескен шығармашылық жағдайында, қолдау көрсетуінде, өзара қарым-қатынас жағдайында тұрақты түрде дамиды.
8. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды арнайы (коррекциялық) оқыту және тәрбиелеуде педагогикалық процестің қатысушылары болып ұстаздар, психологтар, әдіскерлер, дәрігерлер табылады. Арнайы дайындалған, дефектологиялық білімі бар ұстаздар мен тәрбиешілер педагогикалық процесте үлкен рөл атқарады. Бұл мамандар білім беруде, тәрбиелеуде, түзете-дамытуда тифлопедагогиканың тәжірибелік міндеттерін шешеді.
9. Арнайы оқытудың коррекциялық циклінің пәндік оқу бағдарламалары танымдық және әлеуметтік іс-әрекеттерінде компенсаторлы мүмкіндіктерін барынша пайдалануда, әдістемелік және арнайы техникалық құралдарды қолдануда көру қабілеті бұзылған білім алушылардың белсенділігін дамытады.
10. Түзету қызметі осы пәннің мақсатына жету шеңберінде, ата-аналар мен жергілікті қоғамдастықтың өкілімен бірлесе ұйымдастырылады.
11. Білім алушылардың пәннің мазмұнын қабылдау процесінде және оның құрылымы мен мақсатына жету үшін, ақпаратты іздеу, талдау, қолдану, ақпаратпен, ойлармен бөлісу үшін бірлесу, нұсқаулықтар мен құрал-жабдықтарды кең бағытта қолдана отырып жұмысты бағалауларды қоса отырып ақпараттық- коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамытуға жағдай жасайды.
12. Оқу бағдарламасынан күтілетін нәтижелер оқу бағдарламасының мазмұнын анықтайтын негізі ретінде, оқытудың мақсаттарының жүйесі түрінде көрсетілген.
13. Бұл бағдарламаның негізгі аспектісінде белгілі пәннің білім алушының тәрбиесінде субъект ретінде өзінің оқуы мен тұлғааралық қарым-қатынасының мазмұны ашылады.
14. Оқыту бағдарламалары оқытудың және тәрбиелеудің міндеттерін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Білім берудің нақты пәнін оқытуда мақсат жүйесімен бірге мектеп бітіру нәтижесі бойынша оқыту құндылықтары мен өзара байланыс нәтижелерін қамтиды.
15. Оқыту бағдарламаларының ерекшелегі пәндік білімін және біліктілігін ғана емес, кең ауқымды дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Жүйелі мақсаттардың қойылуы оқытудың негізгі дамытушы бөлімдері: функционалдық және шығармашылық білімін,сыни көзбен ойлауын ақпараттық – коммуникациялық технологияларды қолдану, жеке және топтық жұмыс жасау, мәселелерді шешу және шешімдерді қабылдау болып табылады. Кең ауқымды дағдылар білім алушылардың мектептегі білім беру практикасында ғана емес, мектептен кейінгі болашақтың да кепілі.
16. Заманауи жаңалықтар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушыларға жағдаятты талдау, бағалау, тың ой және міндетті шешудегі мәліметтерді, алған білімдерін шығармашылық тұрғыда қолдана білу және жаңа ойларды синтездеу мен мәлімдеу сияқты дағдыларын қалыптастырады. Бастамалық, қызығушылық, өзгерістерге дайын болу, коммуникабельді болу сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып келеді.
17. Күнделікті білім беру мазмұны пән бойынша оқытудың мақсатына бағытталады және білім алушының алған білімін шығармашылық тұрғыда қолдана білуін, білім, білік дағдыларын кез келген оқу және өмірлік жағдаяттарда , жетістікке жетудегі ұстанымдылығын, өмірінің барлық кезеңдерінде үйренуін, қолдана білуін қалыптастырады.
18. Тұлғалық сапасының дамуында кең ауқымдағы дағдыларымен органикалық бірігуі "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "сыйластық", "әріптестік", "еңбек және шығармашылық", "өмірінің барлық сәтіндегі білім алуы" біліктіліктерінің базалық құндылықтарын меңгеруінің негізі. Бұл құндылықтар білім алушының мінез-құлқын күнделікті қызметке ынталандыратын бағдарлауда мықты тұлғаның қалыптасуын қарастырады.
2-тарау. "Кеңістікте бағдарлау" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің маңыздылығы: арнайы түзете оқыту компоненттерінің негізгі пәндерінің бірі болып табылады және көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушылардың тәрбиесі, тұлғалық танымдылығын жан-жақты көрсете білуі тек оқу-тәрбие процесінде ғана емес, сонымен қатар, әлеуметтік тұрғыда жеткен деңгейлері, көрмейтін жандардың өзіндік қалауларын өз бетінше қанағатандыра алатын, өз әлеуметтік қиындықтарын шеше алуын, өзін шынайы бағалауы және қоғамдағы адамдармен тең деңгейде қатынаста болуын қамтамасыз етеді.
20. Бастауыш сыныпта "Кеңістікте бағдарлау" пәнін оқыту мен меңгерту төмендегілерге бағытталады:
1) көру функцияларының компенсациясы, білім алушының психологиялық және физикалық дамуын түзету;
2) білім алушылардың кеңістікте бағдарлаудан алған білім, білік дағдыларын өмірде қолдана білуіне көмек беру мен қолдау көрсету, кедергісіз орта қалыптастыру.
21. "Кеңістікте бағдарлау" пәні бағдарламасы концентрикалық әдіспен,бір материалды келесі сыныптарда ауқымды көлемде қайталап мазмұнын күрделендіріп, тереңдетіп және жеке элементтерін нақтылауға құрылған.
22. "Кеңістікте бағдарлау" пәні бірнеше пәндердің білімдерінен құралатын интеграциялық курс; "Дүниетану", "Өзін-өзі тану" қоғамдық өмірдегі басты принциптерді саналы қабылдауына және өмірде өз орнын табуға көмектеседі; "Математика" - математикалық терминдерді қолдану; "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету", "Мимика және пантомимика" - вербалды және вербалды емес коммуникацияларының біліктілігін дамыту, "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" - өз-өзіне қызмет ету дағдыларын пайдалану; "Бейімделген дене шынықтыру" және Емдік дене шынықтыру" - қимылдың координациясына көмектеседі.
23. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің мақсаты – көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың қоршаған орта туралы біркелкі (біртұтас) түсініктерін қалыптастыру, жеке тұлғаның одан әрі жақсы дамуына септігін тигізетін қоғамнан оңашалануды жеңу, кеңістікте бағдарланудың ортақ (жалпылама) амалдарын меңгеру болып табылады.
24. Қойылған мақсаттың іске асырылуында бағдарлама мынадай тапсырмаларды шешуді қарастырады:
1) білім алуға жағымды ынталандыру;
2) қоршаған орта жайлы түсінігінің кеңеюі және жиынтығы, нысан және заттың сапасы мен құрамын елестету;
3) кеңістіктік терминдерді түсінуді қалыптастыру және оларды өздігінен қолдана білуі;
4) кеңістіктік ойлауды, микро және макро кеңістік туралы және сақталған анализаторларды қолдана отырып, ондағы нысандардың орналасуы жайлы ақпараттарды алу дағдыларын дамыту;
5) практикалық бағдарлауда кеңістік туралы алған полисенсорлық ақпаратты пайдалануға үйрету;
6) топографиялық түсініктерді қалыптастыру, оларды шынайы кеңістікте сезініп, қолдана білу;
7) көрмейтін білім алушылардың көретін құрдастарымен және ересектермен кеңістікте бірлесе бағдарлауға үйрету;
8) тифлотехникалық құралдар көмегінің тәсілдерімен ( трость, локатор, дыбыстық белгілер мен бағыт беру жүйесі) кеңістікте бағдарлауды меңгеру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
25. Көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды (көрмейтін және нашар көретін) оқыту мен тәрбиелеудің арнайы типтік оқыту жоспарына жалпы білім беретін пәндерден бөлек коррекциялық цикл пәндері енгізіледі.
26. Коррекциялық цикл көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арналған арнайы түзету сабақтары арқылы іске асырылады, олардың әрқайсысы, оңалту, түзете орнын толтыру сияқты шаралары бар өзінің нақты міндетін атқарады (кеңістікте бағдарлау сабағы, әлеуметтік тұрмыстық бағдарлау, тіл кемістігіндегі кемшіліктер, мимика және пантомимика).
27. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларға түзету пәндерін жүргізу олардың әлеуметтік ортаға, белсенді сөйлеу ортасына енуін, қимыл-қозғалыс әрекеттерін ұлғайтуын, эмоционалдық тонусын түзетуін қамтамасыз етеді,оқытудың негізгі кезеңдерін, сонымен қатар, бағдарлау кезеңдері мен өзін-өзі бақылауын, өзіндік бағалауын және танымдық-оқыту қызметінің мақсатын жақсартуды қалыптастыруға мүмкіндік береді.
28. Көру қабілеті бұзылған білім алушылармен жүргізілетін түзету сабақтары кешенді түрде, диагностика, даму, түзету, оқу мен тәрбиелеу мәселелерін: арнайы мамандармен (тифлопедагогтармен), офтальмологтармен, логопедтермен, арнайы психологтармен, психоневрологтармен (қажетінше) және басқа мамандармен қаралады.
29. Көрмейтін білім алушыларды оқыту құндылық-бағдарлау, тұлғалық- бағдарлау, іс-әрекеттік, дифференциалды, коммуникативтік қатынас пен ақпараттық коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) негізінде жүзеге асырылады.
30. "Кеңістікте бағдарлау" пәнін оқытуда құндылықты-бағдарлау қатынасы болса,білім алушыларға белгілі бір құндылықты таңдауға мүмкіндік береді: өзінің жеке қауіпсіздігіне жауапкершілікті сезінуге, өз денсаулығы мен өмірін, жанұясын, табиғатты, адамзат бағалауға және шындық пен мейірімділікті түсінуге тәрбиелейді. Бұл құндылықтар тұлғаны ынталандырудың маңызды факторы ретінде тәртібі мен әрекеттеріне жол сілтейді. Әр сабақта, орта білім берудегі ұлттық құндылық "Мәңгілік ел" идеясының негізіндегі, қазақтың париоттық және азаматтық жауапкершілік тәрбиесіне үлкен мән бере оқытылады. Білік пен дағыдыға үйрету барысында қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрлері қарастырылған.
31. Тұлғалық-бағдарлау тұлғаның мінез-құлқындағы жаңа модельдің қалыптасуына мүмкіндік жасап, күнделікті өмірде қалыпты көретін адамдармен қатынасқа даярлайды. Тұлғалық-бағдарлаудың мақсаты оқыту процесінің даралығы, тұлғаның үйлесімді қалыптасуы мен жан-жақты дамуы, Кеңістікте бағдарлау сабақтарында шығармашылық қабілетінің толықтай ашылуы және әлеуметтік-маңызды тұлғалық сапасын тәрбиелеу (белсенділік, мақсатқа жетудегі табандылық, ұқыптылық, батылдық, мәмлегершілдік, сыпайылық), психикалық процестегі эмоционалды-еріктік ортаны түзету (жадының Кеңістікте ойлауы, назардың кезеңді талдауы арқылы) және полисенсорлық дамуы.
32. Кеңістікте бағдарлау сабақтарындағы әрекеттік қатынас дамудың және практикалық білік пен дағдыларын түзетуде жүзеге асырылады. Оқытудың ең тиімді әдістерінің бірі ақпаратты-қабылдау; ізденіс; оқылатын материалдың қайта-қайта қайталануынан және дағдылардың автоматтандырылған меңгеруінен тұратын, репродуктивті. Практикалық
іс-әрекеттердің негізгі түрлері олар: практикалық жаттығулар, тренингтер және экскурсиялар, бұл іс әрекеттер білім алушыға теориялық білімдерін іс-тәжірибеде қолданылуына мүмкіндік береді. Өз беттерінше іс-әрекетті қолдану:
1) сұрақ қойып, қорытынды жасау; әртүрлі қиын марщрутты құрастыруда және оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін, модельдер мен схемаларды түрлендіру, жасап шығару, қолдану;
2) нәтижеге қол жеткізу барысында өзінің іс-әрекетін бақылау, бағдарлауға және мобилдікке байланысты жағдайдың өзгеруіне қарай іс-әрекетін түзету; оқу міндеттерінің орындалуын, оны шешудегі өз мүмкіндіктерін дұрыс бағалау;
3) дағдылар мен әдіс-тәсілдерді тиімді қабылдауы үшін білім алушыларға ойын технологиясын: саяхат, сахналық, сюжетті-рөлдік, жағдаятты, дидактикалық, қозғалысты ойындарды көп қолданады. Ойын барысында көрмейтін білім алушы қоршаған ортаны белсенді түрде тани бастайды, басқа адамдардың, ұжымның ой-пікірімен санасады,соңғы нәтижені болжай алады;
4) ойын түрлерін оқытудың әдісі ретінде қолдану, білім алушылардын танымдық қызығушылығын қарқындатады. Ойында шынайы заттарды және тифлотехнологиялық құралдарды қолданады: тактильді жолдар; шулы заттар; дыбыс шығаратын доптар, "Кузнечик" кешені, "Ориентир" құралы сияқты.
33. Кеңістікте бағдарлаудағы дифференциалды тәсіл әр түрлі топтағы білім алушыларға білім беруде, оқу процесін мамандандыруын білдіреді, жастарына, физикалық болмысына, психологиялық жағдайына, офтальмологиялық аспектісіне қарай, көру қабілетін ескере отырып және қосымша дефектілеріне қарай мынандай топтарға бөлінеді: мүлдем көрмейтін және ішінара қөру қабілеті бар,нашар көретін білім алушылар:
1) қоршаған ортада кеңістікте бағдарлау дағдыларының дифференциалды тәсілі, білім алушылардың көру қабілетіне қарай, топқа бөлуді, оның ішінде үш топқа бөліп оқытуды қарастырады. Бірінші топтағы білім алушылар оқу бағдарламасын өз беттерінше толығымен меңгере алады; екінші топтағы білім алушылар оқу бағдарламасын меңгереді, бірақ оны жасаған кезде аздаған қателіктер жібереді; үшінші топ білім алушылары оқу бағдарламасын жартылай меңгереді және өз беттерінше жасай алмайды. Олар үшін дараланған түзетудің әдістері көрсетілген, жеке қолдау картасы жасалынады;
2) дифференциалды жұмысты ұйымдастырудың басты шарты болып, күрделілігіне, танымдық қызығушылығына, мұғалімнің берген көмегіне қарай, дифференциалды тапсырмаларды пайдалану болады.
34. Кеңістікте бағдарлаудың коммуникативті жолдары білім алушы мен мұғалім, құрдастары,үлкендер және сүйемелдеуші арасындағы өзара ауызекі сөйлесу процесі кезіндегі білімі, біліктілігі мен дағдыларымен бөлісуін білдіреді, оқушу мен мұғалім арасында сөздік қарым қатынаста шеберлігін көрсету. Коммуникативті қызмет, сезім тактісіне, мейірімділікке, сыпайылыққа, мәмлегершілдікке негізделген тұлғааралық өзара қатынасты ұсынады. Ауызекі сөйлесу процесінде білім алушылар іскерлік пен оқу ынтымақтастығын орнатуы, ортақ бір шешім табуға және шиленіскен жағдайда позициялардың келісуімен және өзара қызығушылықтарын есепке ала отырып, шешіледі, құрдастарының ой-пікірлерін сыйлау, тұжырымдау, дәлелдеу және өз пікірін қорғау, саналы түрде ауызекі сөйлеу тәсілдерін пайдалану, дөрекі және білім алушыға жат лексика қолданбайды.
35. Ақпараратты коммуникативті технологияларды қолдану:
1) АКТ-ды пайдаланудағы құзыреттілік базалық АКТ дағдыларында құрылады және жұмыста, демалу кезінде, коммуникацияда дұрыс және шығармашылықпен пайдалануды қамтиды;
2) ақпаратты-коммуникативті технологияларды және GPS навигациясын, мультимедиялық ресурстарды, БАҚ, интерактивті тақтаны, компьютерді қолдану оқу процесін, жаңғыртуға және жандандыруға, сонымен бірге білім алушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасқа және ынтымақтастыққа ықпал етеді;
3) ізденіске, өңдеуге және ақпаратпен бөлісуге міндетті түрде Интернет-ресурстарды, ұялы байланысты, онлайн форумын, виртуальды ортаны пайдаланады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. Арнайы білім беру мен тәрбиелеудегі білім алушылардың жетістігін коррекциялық цикл пәндері бойынша бағалау дамудың табысты мониторингі негізінде, сапалы-сипатты, эмоционалды тұрғыда (өз мүмкіндіктерін дұрыс қарауды қалыптастыру) жүргізеді.
37. Бағдарламаны оқытудың нәтижесі үш деңгейде қадағаланады және сипаттау тәсіліне ие.
1)меңгеруге ұмтылу;
2) көмекпен меңгереді (ересектің, құрдасының);
3) өз бетінше меңгереді: жетекші компетенциялармен.
5-тарау. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
38. "Кеңістікте бағдарлау" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 99 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат.
39. Кеңістікте бағдарлау сабағы бедерлі-графикалық басылымдағы нұсқаулармен, түрлі деңгейлі демонстрациялық материалдармен (үйлердің ағаштардың макеттері және көліктердің, жол белгілерінің, бағдаршам тәрізді модельдерімен); оптикалық, тифлотехникалық құралдармен: тактильді құралдар (жолдар, кілемшелер, "Ориентир" құралы, әртүрлі топырақпен жәшіктер), түрлі өлшемдегі тросттармен (пластикалық, темір, жиналмалы, телескопиялық, лазерлі, жарықты, локаторлы), электрондық компаспен, локаторлармен (лазерлі, жарықты), оқуға арналған құрылғылармен, тифлокомплекспен жабдықталған арнайы жабдықталған кабинетте өткізеді. Кабинетті жабдықтау барысында санитарлы-гигиеналық нормалар мен техника қауіпсіздігі ескеріледі.
40. "Кеңістікте бағдарлау" сабағының мазмұны оқытудың бөлімдерінен ұйымдастырылған: "Бағдарлы-мобиляторлы қызметтің негізгі түсініктері" бөлімі - өзінің кемшілігіне шынайы қөзқарасты қалыптастыру; пәнге деген танымдық қызығушылығын оқу, сахналау, Интернет қолдану (аудио және видео жазылымдар), көркем шығармалар және көрмейтін адамдардың өмірбаяндарынан элементтерді пайдалану арқылы ынталандыру.
41. "Қоршаған кеңістікте сенсорлы қабылдау" бөлімі сақталған анализаторлар арқылы заттың тұтас бейнесі туралы жалпылама түсініктерін қалыптастырады, ол туралы бұзылған түсініктерді түзетеді, 3 кезеңді ұсынатын, заттарды полисенсорлық қабылдауын дамытады: кезеңмен заттарды зерртеу; берілген заттың қасиеттері мен сапаларын, басқа заттардың қасиеттері мен сапасына қатысын анықтау және сенсорлық эталондармен салыстыру; алған ақпаратты жалпылау және оны вербалды түрде жеткізу. Полисенсорлық қабылдаудың дағдыларын бекіту үшін, көрнекі-бейнелі және көрнекі-әрекетті ("Сыңарын табамын", "Не болды?" "Не өзгерді", "Сиқырлы қапшық") дамытуға бағытталған, шығармашылық тапсырмалар мен ойындарды қолданады.
42. "Дұрыс жүрістің тәсілдері мен дене қалпын дұрыс ұстауды қалыптастыру" бөлім дене шынықтыру жаттығулары (секіру, жүгіру, еңкею) және жүрістің түрлері: аяқтың ұшы, өкше, гимнастикалық орындық, бордюрмен, лабиринт, жіңішке дәліз, арқан, заттардан атап, айланып өту, басқа салмақ түсіру, арқылы қозғалыстың дағдыларын дамытады;жүрістің кемшілігін (аяқты сүйретіп жүру, тізенің бүгілуі, жанымен жүру) және дене қалпының бұзылуын (еңкею) түзетуді ұсынады.
43. "Жабық кеңістікте бағдарлау" бөлімі, "Мектеп территориясында бағдарлау", "Еркін кеңістікте бағдарлау" бөлім, "Туған қаласы туралы түсінік" бөлімі келесі міндеттер мен оқу барысының түрлерін іске асыру жолымен өз бетінше микро-макрокеңістікте бағдарлау дағдыларын дамытады:
1) кеңістік туралы кеңістіктік ойлауды және айналасындағылардың вербальді сипаттауы арқылы жалпылама, адекватты түсініктерді, кеңістікте тікелей қолмен, аяқ астымен, тростпен жанама зерттеуді қалыптастыру;
2) өздерінің тұрған жерін қандай да бір кері санау жүйесінің көмегімен анықтау (денесіне, заттарға, нысандарға және басқа адамдарға қатысты бағыттарды есте сақтауы мен таңдауы (көкжиек жақтары, заттар мен нысандар). Бағдарлар туралы түсініктердің қалыптасуы: тірек-жақсы таныс бағдарлар (өзендер, ормандар, саябақтар, арықтар), аралық (көліктер, адамдар, дыбыстар, иістер), берілген жердің бақылаулы-тұрақты бағдарлары (көрнекілігі);
3) қозғалыстың маршрутын дайындау: үлгілерді зерттеу, тірек-сызба, карта, жол-картасын (маршруттың бағытының өзгеруін және ондағы нысандарды дәйекті бақылау) және "Ориентир" құралындағы шолу-картасын (жердің ойша бір мезеттік қамту) құрастыру; оңтайлы және қауіпсіз маршрутты таңдау;
4) қозғалыстың үш кезеңді маршруты: сүйемелдеушімен, педагогтың бақылауымен және өз бетінше тросттің немесе GPS-тің көмегімен.
44. "Сүйемелдеушімен жүру" бөлімі және "Қарым-қатынас мәдениеті" бөлімі әңгімелесу, рөлдік және жағдаяттық ойындар, диспут, презентациялардың көмегімен айналасындағы адамдармен және педагогтармен, сүйемелдеушімен, құрдастарымен тұлғалық өзара қатынастың ауызша және ауызша емес коммуникативті дағдыларын қалыптастырады; сүйемелдеушімен жүріс туралы адекватты емес түсініктерді түзетуді ұсынады (сүйреуге, итеруге, тартуға, ғимаратқа кірерде және шығарда сүйемелдеушіні бірінші өткізуге болмайды).
45. "Бағдарлау және мобильділік" бөлімі "мобильділік" терминін түсінуге көмектеседі – тұрған жерін еркін бағдарлай алуға қабілеттілігі және қоршаған ортамен өзара байланысуы; тифлоқұралдарының көмегімен қозғалыс функцияларының дамыту және кедергісіз орта қалыптастыру.
46. Бөлімдер бойынша жалпы стандартқа сәйкес емес сабақтарды қолдануға болады: "Жол белгілері қаласына саяхат", "Қыс ханшайымы патшалығына саяхат", "Әуендер мен дыбыстар әлеміне саяхат", "Шахмат еліне саяхат", "Білім алушылардың сахналық әндері фестивалі", "Халықтық ойындар фестивалі", "Зарница".
47. Бұдан әрі қарай бөлімдер сынып бойынша күтілетін нәтиже, дағды мен біліктілік, білімі және түсіністігі түрінде оқытудың мақсатын құрайтын бөлімшелерге бөлінген. Оқудың мақсаттары әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен құрылғандықтан, мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға мүмкіндік береді және де оқытудың келесі кезеңдері жайында ақпараттандырады.
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1. | Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары | 1.1 кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар | ||
2. | Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1 Ұсақ моторика |
2.2 Көру арқылы қабылдау | ||
2.3 Тактилді қабылдау | ||
2.4 Есту арқылы қабылдау | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау | ||
2.6 Иіс сезу | ||
3. | Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | ||
3.3 Жүрудің түрлері | ||
3.4 Жұппен және қатарда жүру | ||
3.5 Кедергілерден өту | ||
4. | Жабық кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер мен олардың жабдықталуы |
4.2 Топографиялық дағдылардың дамуы және бөлмелерді зерттеу амалдары | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау | ||
5. | Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы туралы түсінік |
5.2 Топографиялық дағдылардың дамуы | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | ||
5.4 Берілген маршрут бойынша мектеп ауласын бағдарлау | ||
6. | Сүйемелдеушімен жүру | 6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
7. | Еркін кеңістікте бағдарлау | 7.1 Еркін кеңістіктің нысандары |
7.2 Жолда жүру ережелері | ||
7.3 Көлік | ||
7.4 Мен тұратын қала | ||
8. | Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
9. | Бағдарлау және мобильділік | 9.1 Асханада бағдарлау |
9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
48. Оқу бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтардан тұрады. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар бағдарламаның бөлімшелерін, ал төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы: 1.2.1.4: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
49. Оқу мақсаттарының жүйесі:
1) "Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1. |
4.1.2.1 |
2) "Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Ұсақ моторика |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 кеңістіктік ойлауды, қиялды, шығармашылық белсенділікті құрастыру, сурет салу және мүсіндеу арқылы іске асыру 2.2.1.2 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 заттардың кескінді, сұлбалы, графикалық, нүктелі бейнесін тану |
2.2.2.1 графикалық суреттерді талдау және перспективасын анықтау (қашықтық пен орналасуы) |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 үйлер мен ағаштардан түсетін көлеңкелерді бақылау, жарықты көлеңкені пайдалана отырып, қозғалыстың оңтайлы жолын таңдау |
2.3 Тактилді қабылдау |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 кеңістікте затпен толықтырылуын анықтау |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 | 4.2.3.1 заттардың қандай материалдан жасалғанын анықтау және суреттеу |
2.4 Есту арқылы қабылдау |
0.2.4.1 дидактикалық ойындарды қолдана отырып, дыбыс шығаратын заттарды анықтау |
1.2.4.1 аудиожазба арқылы дыбыстарды тану |
2.2.4.1 қоршаған кеңісті дыбыстарын классификациялау (өнеркәсіптік,құрылыс,көлік, тұрмыстық) |
3.2.4.1 |
4.2.4.1 |
2.5 Тері арқылы қабылдау |
0.2.5.1 жанасудағы "терінің сезімталдығы" терминін түсіну және білу) |
1.2.5.1 қысымдық сезімталдықты анықтау (жылы, суық, ыстық) |
2.2.5.1 қоршаған ортаны тері арқылы қабылдау дағдыларын игеру (күн шығып тұр, жаңбыр,қар жауып тұр) |
3.2.5.1 ауа райы құбылыстарынң маусымдық өзгеруін терінің қабылдау көмегімен бақылау және оларға адекватты қарау (маусым бойынша киіну,қолшатыр алу) |
4.2.5.1 терінің термикалық, механикалық, химиялық және басқа тітіркенуі туралы ақпаратты синттездеу және талдау және олардың зиянды әсерлерін болдырмау |
2.6 Иіс сезу | 0.2.6.1 таныс иістерді тану және иіскеу арқылы зат туралы ақпарат алу (адамдарпды және заттарды иістері арқылы ажырату) |
1.2.6.1 |
2.2.6.1 |
3.2.6.1 |
4.2.6.1 |
3) "Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Мен және менің денем |
0.3.1.1 дене мүшелерін анықтау және білу (жұп және тақ мүшелер, оң және сол жақ дене мүшелері, қуыршақта, басқа адамдарда) | 1.3.1.1. айнадағы көрініс принципін қолдана отырып,қуыршақта, басқа адамдарда оң және сол жақ мүшелерін анықтай алу |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 |
0.3.2.1 тән сұлулығы үшін дұрыс дене қалпының мәнін түсіну; | 1.3.2.1 отырғанда, тұрғанда дене қалпын дұрыс ұстау |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
3.3 |
0.3.3.1 |
1.3.3.1 |
2.3.3.1 |
3.3.3.1 |
4.3.3.1 |
3.4 Жұппен және қатарда жүру |
0.3.4.1 |
1.3.4.1 | 2.3.4.1 қатарда жүргенде жылдамдықты сақтай және өзгерте білу |
3.3.4.1 |
4.3.4.1 |
3.5 Кедергілерден өту | 0.3.5.1 кедергілердің түрлерін анықтау және мұғалім көмегімен олардан өту |
1.3.5.1 |
2.3.5.1 | 3.3.5.1 кедергілердің қауіптілік деңгейін бағалау және оларды жеңе білу стратегиясын әзірлеу |
4.3.5.1 |
4) "Жабық кеңістікте бағдарлау":
5-кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Негізгі бөлмелер мен олардың жабдықталуы (сынып бөлмесі, жатын бөлмесі, асхана,санузел,кітапхана, актжәне спорт зал, медициналық кабинет, душ бөлмесі, бассейн, ойынжәне Кеңістікте бағдарлау кабинеті) |
0.4.1.1 өз үйінің жабдықтарын, бөлмелердің мақсаттылығын білу және сипаттау |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 өз үйінің көлемінде бағдарлау. |
3.4.1.1 "Ориентир" құралында |
4.4.1.1 көшпенді қазақтардың тұрағын елестету; "Қазақ үй және оның безендірілуі" презентация дайындау |
4.2 Топографиялық дағдылардың дамуы және бөлмелерді зерттеу амалдары |
0.4.2.1 бөлмені зерттеу; өзінің отырған оқу, жатын, ойын бөлмелерін анықтау |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 перифириялық тәсілмен бөлмелерді (периметр бойынша) |
3.4.2.1 заттан затқа дейінгі тәсілдерді меңгеру, көрші парта, төсекті |
4.4.2.1 кері санау нүктесін пайдаланып бөлмелерді зерттеу: есік – парта; есік – төсек; терезе– парта |
4.3 Бөлмелерде бағдарлау | 0.4.3.1 жатын, сынып, санузел, асхана бөлмелерінде бағдарлау;өзінің партасы, төсегі, шкафының орналасуын анықтау |
1.4.3.1 жатын, сынып, санузел, кеңістікте бағдарлау кабинетінде бағдарлану |
2.4.3.1 акт және спорт залдарда, кітапхана мен медпункте бағдарлау дағдыларын пайдалану |
3.4.3.1 мектеп бөлмелерінде өздігінен бағдарлау | 4.4.3.1 бөлмелерде қауіпсіз қозғалудың дағдыларын меңгеру |
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
0.4.4.1 |
1.4.4.1 кеңістікте мектеп бөлмелерінің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау |
2.4.4.1 өзінің орнына қатысты мектеп бөлмелерінің орналауын сипаттау |
3.4.4.1 бағдарларды таңдау және есте сақтау |
4.4.4.1 мектеп кеңістігіндегі басты бөлмелерді сақталған анализаторларды пайдалан отырып, орналасуын табу дағдыларын меңгеру |
5) "Мектеп территориясында бағдарлау":
6-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
5.1 Мектеп территориясы туралы түсінік |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 мектеп ғимаратын көлемі, түсі, қабаттарының конфигурациясы бойынша сипаттау |
3.5.1.1 өзінің тұрған жеріне және мектеп ғимаратының бір-біріне қатынасы бойынша нысандардың орналасуын анықтау |
4.5.1.1 мектеп территориясының түсініктерін жалпылау, шолу картасын құру |
5.2 Топографиялық дағдылардың дамуы |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 | 2.5.2.1 "Ориентир" құралында мектеп территориясының жоспарын құру | 3.5.2.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың маршрутының сызбасын моделдеу |
4.5.2.1 |
5.3 Негізгі бағдарлар |
0.5.3.1 |
1.5.3.1 |
2.5.3.1 |
3.5.3.1 |
4.5.3.1 |
5.4 Берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
0.5.4.1 |
1.5.4.1 мектеп территориясындағы |
2.5.4.1 мұғалімнің көмегімен басты маршрутпен қозғалу |
3.5.4.1 |
4.5.4.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың оңтайлы маршрутын өздігінен таңдау |
6) "Сүйемелдеушімен жүру":
7-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
0.6.1.1 |
1.6.1.1 түрлі жағдайларда айналасындағылардың көмек сұраудың қажеттілігін түсіну |
2.6.1.1 тәуелділік көңл-күйді және сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте бұзылған түсініктерді болдырмау (иыққа сүйеніп жүру) |
3.6.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте шиеленіскен жағдайларды болдырмай, мейірімді қарым-қатынас туғызу |
4.6.1.1 |
7) "Еркін кеңістікте бағдарлау":
8-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
7.1 Еркін кеңістіктің нысандары |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
7.2 Жолда жүру ережесі |
0.7.2.1 |
1.7.2.1 |
2.7.2.1 |
3.7.2.1 |
4.7.2.1 |
7.3 Көлік |
0.7.3.1 |
1.7.3.1 |
2.7.3.1 |
3.7.3.1 |
4.7.3.1 |
7.4 Мен тұратын қала |
0.7.4.1 |
1.7.4.1 |
2.7.4.1 |
3.7.4.1 |
4.7.4.1 |
8) "Қарым-қатынас мәдениеті":
9-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 |
2.8.1.1 |
3.8.1.1 |
4.8.1.1 |
9) "Бағдарлау және мобильділік":
10-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
Білім алушылар: | ||||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | ||
9.1 Асханада бағдарлау |
0.9.1.1 |
1.9.1.1 |
2.9.1.1 |
3.9.1.1 |
4.9.1.1 | |
9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
0.9.2.1 |
1.9.2.1 |
2.9.2.1 |
3.9.2.1 |
4.9.2.1 | |
50. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары | 1.1 кеңістікке бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 0.1.1.1 ертегі кейіпкерлерінің мысалында жағымды және жағымсыз қасиеттерін түсіну; еліктеу бейнесін табу |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар |
0.1.2.1 бағдарлаудың негізгі жылдамдық, қашықтық, уақыт, бағыт, көлем | ||
2. Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1 Ұсақ моторика |
0.2.1.1 білек және саусақтармен нақты қимылдар жасау | |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
0.2.2.1 кеңістікте түстерді анықтау және білу | ||
2.3 Тактилді қабылдау | 0.2.3.1 жекелеген топтағы заттарды білу және вербалды суреттеу | ||
2.4 Есту арқылы қабылдау |
0.2.4.1 дидактикалық ойындарды қолдана отырып, дыбыс шығаратын заттарды анықтау | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау |
0.2.5.1 жанасудағы "терінің сезімталдығы" терминін түсіну және білу) | ||
2.6 Иіс сезу | 0.2.6.1 таныс иістерді тану және иіскеу арқылы зат туралы ақпарат алу (адамдарпды және заттарды иістері арқылы ажырату) | ||
3. Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем |
0.3.1.1 дене мүшелерін анықтау және білу (жұп және тақ мүшелер, оң және сол жақ дене мүшелері ) өзінің үстінде, қуыршақта, басқа адамдарда) | |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру |
0.3.2.1 тән сұлулығы үшін дұрыс дене қалпының мәнін түсіну | ||
3.3 Жүрістің түрлері | 0.3.3.1 дұрыс жүру ерекшеліктерін білу, қалыптасу мен жүру кезінде табанды, балтырды тізені дұрыс қою | ||
3.4 Жұппен және қатармен жүру | 0.3.4.1 қатардағы өз орнын есте сақтау және табу | ||
3.5 Кедергілерден өту | 0.3.5.1 кедергілердің түрлерін анықтау және мұғалім көмегімен олардан өту | ||
2 тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 4. Жабық кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер мен олардың жабдықталуы |
0.4.1.1 өз үйінің жабдықтарын, бөлмелердің мақсаттылығын білу және сипаттау |
4.2 Топографиялық дағдылардың дамуы және бөлмелерді зерттеу амалдары |
0.4.2.1 бөлмені зерттеу; өзінің отырған оқу, жатын, ойын бөлмелерін анықтау | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау | 0.4.3.1 жатын, сынып, санузел,асхана бөлмелерінде бағдарлау;өзінің партасы, төсегі, шкафының орналасуын анықтау | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
0.4.4.1 бөлмелердің орналасуын білу: сынып, жатын бөлмелері, асхана, санузел,кітапхана, акт және спорт залдар, медициналық кабинет,ойын бөлмесі және кеңістікте бағдарлау кабинеті | ||
5. Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы туралы түсінік |
0.5.1.1 мектеп территориясын елестету | |
5.2 Топографиялық дағдылардың дамуы | 0.5.2.1 басты топографикалық символдарды түсіну және білу | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | 0.5.3.1 мектеп территориясындағы бағдарлардың жүйесін білу | ||
5.4 Берілген маршрут бойынша мектеп ауласын бағдарлау |
0.5.4.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың басты маршруттарын білу:стадионға, қоқыс контейнерлеріне, мектеп бағына, ойын алңына жол | ||
Бізді қоршаған әлем | 6. Сүйемелдеушімен жүру | 6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
0.6.1.1 күнделікті өмірде көрмейтін адамға көмек көрсетудің қажеттілігін түсіну |
3 тоқсан | |||
Саяхат | 7. Еркін кеңістікте бағдарлау | 7.1 Еркін кеңістіктің нысандары | 0.7.1.1 көше туралы білімді және оның құрылымдық элементтерін (үйлер, ағаштар,арықтар) меңгеру |
7.2 Жолда жүру ережесі |
0.7.2.1 жолдың структуралық элементтерін білу (тротуар, жолдың көлік жүретін бөлігі) | ||
7.3 Көлік |
0.7.3.1 көліктің негізгі түрлерін білу және олардың атауы | ||
Сал-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7.4 Мен тұратын қала |
0.7.4.1. | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
0.8.1.1 мұғалім мен тәрбиешіге сыпайы қарым-қатынас жасауды ұғындыру | |
4 тоқсан | |||
Тағам және сусын | 9. Бағдарлау және мобилділік | 9.1 Асханада бағдарлау |
0.9.1.1 асхананың мәнін түсіну |
9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
0.9.2.1 адам денсаулығына қозғалыстың ықпалын екенін ұғыну; күнделікті таңғы жаттығуларды жасау, көз гимнастикасы, тактильді сергітулер | ||
2) 1-сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары | 1.1 кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 1.1.1.1 көркем әдебиет кейіпкерлерінің мысалында рухани құндылықтарын анықтау |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар | 1.1.2.1 өз денесіне қатысты кеңістіктік түсініктерді вербалды жеткізу (оңды, солды, алдын, артын) | ||
2. Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1 Ұсақ моторика |
1.2.1.1 көру арқылы қабылдап, қолдың жұмысын үйлестіру | |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
1.2.2.1 заттардың кескінді, сұлбалы, графикалық, нүктелі бейнесін тану | ||
2.3.Тактилді қабылдау |
1.2.3.1 кеңістікте затпен толықтырылуын анықтау | ||
2.4. Есту арқылы қабылдау |
1.2.4.1 аудиожазба арқылы дыбыстарды тану | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау |
1.2.5.1 қысымдық сезімталдықты анықтау | ||
2.6 Иіс сезу |
1.2.6.1 иіске көңіл бөлу, оны тану есте сақтау және локализациялау | ||
3. Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем | 1.3.1.1. айнадағы көрініс принципін қолдана отырып, қуыршақта, басқа адамдарда оң және сол жақ мүшелерін анықтай алу | |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 1.3.2.1 отырғанда, тұрғанда дене қалпын дұрыс ұстау | ||
3.3 Жүрістің түрлері |
1.3.3.1 жүрудің түрлі амалдарын білу | ||
3.4 Жұппен және қатарда жүру | 1.3.4.1. қатармен жүру амалдарын меңгеру | ||
3.5 Кедергілерден өту | 1.3.5.1 кедергі түрлерін квалификациялау (уақытша, тұрақты, жоғарғы, төменгі) және олардан мұғалім көмегімен өту | ||
2 тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 4. Жабық кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер және олардың жабдықталуы |
1.4.1.1 адам тұрағының түрлерін біліп сипаттау |
4.2 Топографикалық дағдылардың дамуы және бөлмелерді зерттеу амалдары |
1.4.2.1 бөлмелерді зерттеу және есік,терезелердің, құлыптың үңгімелерін, есіктің, терезелердің тұтқаларының, орналасуын; бөлмелерге кіру мен шығуды білу | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау |
1.4.3.1 жатын, сынып, санузел, кеңістікте бағдарлау кабинетінде бағдарлану | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
1.4.4.1 кеңістікте мектеп бөлмелерінің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | ||
5. Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы жайлы түсінік |
1.5.1.1 мектеп ғимаратының және басты нысандардың (стадион, бақ, ойын алаңы, қоқыс контейнерлері) орталық қақпаға қатысты орналасуын тану | |
5.2 Топографикалық дағдылардың дамуы | 1.5.2.1 мектеп территориясының бедерлі графикалық жоспарын зерттеу | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | 1.5.3.1 мектеп территориясындағы басты бағдарларды сипаттау: тірі қоршаулар,асфалтьталған жолдар, бұрылыстар, бодюрлар | ||
5.4 Мектеп территориясында берілген маршрут бойынша бағдарлау |
1.5.4.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың "жол-картасын" құру | ||
6. Сүйемелдеушімен жүру | 6.1. Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
1.6.1.1 түрлі жағдайларда айналасындағылардың көмек сұраудың қажеттілігін түсіну | |
3 тоқсан | |||
Саяхат | 7. Еркін кеңістікте бағдарлау | 7.1.Еркін кеңістіктің нысандары | 1.7.1.1 көшенің құрылымдық элементтерін сипаттау |
7.2 Жолда жүру ережесі |
1.7.2.1 жол таңбілім алушыры туралы білімді игеру | ||
7.3 Көлік |
1.7.3.1 көліктің адам өмірінде атқаратын рөлін түсіну; көліктерді топқа классификациялау (өзенде, темір жол, әуе жолдары, арбалы,жол үсті және жол асты) тесттік тапсырмалар (тікұшақ ұшты-қолымызды көтереміз) | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7.4 Мен тұратын қала |
1.7.4.1 үйден мектепке дейінгі жолды есте сақтау | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
1.8.1.1 құрдастарымен қарым-қатынаста тұлғалық бағдарды таңдау(достық қайырымды, мейірімді, адал | |
4 тоқсан | |||
Тағам және сусын | 9. Бағдарлау және мобилділік | 9.1 Асханада бағдарлау |
1.9.1.1 асхана құралдарын және функционалды аймақтарын білу; ыдыс жуатын орын, ыдыс тарататын орын, тамақ тарататын орын, есік, терезе, үстелдердің орналасуы |
Дені саудың – жаны сау | 9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
1.9.2.1 "Мобилділік" терминінің мағынасын түсіну | |
3) 2-сынып:
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бағдарлы-мобиляторлық әрекет туралы негізгі түсінік | 1.1 кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 2.1.1.1 көрмейтін адамдардың өмірлік тәжірибесінің ерекшелігін елестету, сол адамдарға еліктеу |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар | 2.1.2.1 микрожазықтықта кеңістікте бағдарды вербалды жеткізу және анықтау: оң жақ жоғарғы бұрыш, сол жақ жоғарғы бұрыш, оң жақ төменгі бұрыш, төменнен жоғары, жоғарыдан төмен, ортасы | ||
2. Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1 Ұсақ моторика |
2.2.1.1 кеңістіктік ойлауды, қиялды, шығармашылық белсенділікті құрастыру, сурет салу және мүсіндеу арқылы іске асыру | |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
2.2.2.1 графикалық суреттерді талдау және перспективасын анықтау (қашықтық пен орналасуы) | ||
2.3 Тактилді қабылдау |
2.2.3.1 суреттен кескіннің сұлбасын сезу | ||
2.4 Есту арқылы қабылдау |
2.2.4.1 қоршаған кеңісті дыбыстарын классификациялау (өнеркәсіптік, құрылыс, көлік, тұрмыстық ) | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау |
2.2.5.1 қоршаған ортаны тері арқылы қабылдау дағдыларын игеру (күн шығып тұр, жаңбыр,қар жауып тұр) | ||
2.6 Иіс сезу |
2.2.6.1 иістерді топтарға бөлу: азық –түлік иістері, қоспалар, өсімдіктер, жуу заттары, әтір сулары, медициналық, тұрмыстық иістер; супермаркет пен дәріханаға саяхат | ||
3. Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем |
2.3.1.1 өз денеңді игеру амалдарын меңгеру (жаттығулар жасау) | |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру |
2.3.2.1 ойын ойнағанда арқаны дұрыс ұстау | ||
3.3 Жүрістің түрлері |
2.3.3.1 бағыт пен жылдамдықты өзгерте отырып, дұрыс жүрудің амалдарын меңгеру | ||
3.4 Жұппен және қатарда жүру | 2.3.4.1 қатарда жүргенде жылдамдықты сақтай және өзгерте білу | ||
3.5 Кедергілерден өту | 2.3.5.1 кедергілерден өту амалдарын меңгеру | ||
2 тоқсан | |||
Менің мектебім | 4. Жабық Кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер және олардың жабдықталуы |
2.4.1.1 өз үйінің көлемінде бағдарлау. |
4.2 Топографикалық дағдылардың дамуы және бөлмелерді зерттеу амалдары |
2.4.2.1 перифириялық тәсілмен бөлмелерді (периметр бойынша) | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау |
2.4.3.1 акт және спорт залдарда, кітапхана мен медпункте бағдарлау дағдыларын пайдалану | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
2.4.4.1 өзінің орнына қатысты мектеп бөлмелерінің орналауын сипаттау | ||
5. Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы туралы түсінік |
2.5.1.1 мектеп ғимаратын көлемі, түсі, қабаттарының конфигурациясы бойынша сипаттау | |
5.2 Топографиялық дағдыларының дамуы | 2.5.2.1 "Ориентир" құралында мектеп территориясының жоспарын құру | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | 2.5.3.1 мектеп территориясындағы қозғалыста басты бағдарларды пайдалану | ||
5.4 Берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
2.5.4.1 мұғалімнің көмегімен басты маршрутпен қозғалу | ||
6. Сүйемелдеушімен жүру | 6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
2.6.1.1 тәуелділік көңіл-күйді және сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте бұзылған түсініктерді болдырмау (иыққа сүйеніп жүру) | |
3 тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | 7. Еркін кеңістікте бағдарлау. | 7.1 Еркін кеңістіктің нысандары | 2.7.1.1 көшенің құрылымдық элементтерінің орналасуының бірізділігін анықтау |
7.2 Жолда жүру ережесі |
2.7.2.1 көлік жүретін бөліктен өтудің әртүрлілігін білу (жер үсті, жер асты, жолдың үстіндегі) және адамға қауіпсіздігінің мағынасын түсіну | ||
7.3 Көлік |
2.7.3.1 есту және көру анализаторларын қолдану арқылы көлік түрлерін анықтау; көлік жолдарына саяхатқа шығу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7.4 Мен тұратын қала |
2.7.4.1 қалада көшелердің орналасу тәртібін білу | |
8.Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
2.8.1.1 ата-анаға сыпайы қарым-қатынас жасай білу, отбасылық құндылықты және қазақ халқының салт-дәстүрін қадірлеу. | |
4 тоқсан | |||
Қоршаған орта | 9. Бағдарлау және мобилділік | 9.1 Асханада бағдарлау |
2.9.1.1 әр түрлі кері санау жүйесінде үстелдің орналасуын анықтай білу |
Саяхат | 9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
2.9.2.1 қоршаған ортаға бейімделу мақсатында мобильді сөзінің мағынасын түсіну | |
4) 3-сынып:
14-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаты |
1 тоқсан | |||
Тірі табиғат | 1. Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары | 1.1 кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 3.1.1.1 әлемге әйгілі көрмейтін жандардың өмірлік тәжірибесін Лина Поның өмірінің үлгісінде талдау |
1.2 Кеңістіктік ұғымдар |
3.1.2.1 көлденең және тігінен тұрған заттарды,нысандарды анықтау | ||
2. Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1.Ұсақ моторика |
3.2.1.1 өз ойынан түрлі бұйымдар жасау ( үйлердің, ағаштардың шаблондарын қию) | |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
3.2.2.1 заттарды олардың суреттердегі және кеңістіктегі көлеңкесімен салыстыру 3.2.2.2 | ||
2.3 Тактилді қабылдау |
3.2.3.1 саусақтармен заттың құрылымын анықтау (қатты, жұмсақ, тегіс,кедір) | ||
2.4 Есту арқылы қабылдау |
3.2.4.1 дыбыстарды қоршаған кеңістіктегі заттар мен нысандар туралы түсініктерімен салыстыру | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау |
3.2.5.1 ауа райы құбылыстарынң маусымдық өзгеруін терінің қабылдау көмегімен бақылау және оларға адекватты қарау (маусым бойынша киіну,қолшатыр алу) | ||
2.6 Иіс сезу | 3.2.6.1 иістерді жағымды жағымсыз, таныс, таныс емес, адамның иісі, үйдің иісі, топографиялық иістерге классификациялау, мысалы сабынның иісі ваннамен сәйкестендіріледі | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 3. Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем | 3.3.1.1 түрлі әрекет барысында қозғалу дағдыларын қолдану (оқу және жазуда қолдың орналасуы, орын жылжытуда) |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 3.3.2.1 түзу отырғаныңды әрқашан бақылап отыру | ||
3.3 Жүрістің түрлері |
3.3.3.1 жүруде қозғалудың дұрыс әрекетін жасау дағдыларын игеру | ||
3.4 Жұппен және қатарда жүру | 3.3.4.1 қатармен жүруде арақашықтықты бақылау | ||
3.5 Кедергілерден өту | 3.3.5.1 кедергілердің қауіптілік деңгейін бағалау және оларды жеңе білу стратегиясын әзірлеу | ||
2 тоқсан | |||
Уақыт | 4.Жабық кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер және олардың жабдықталуы |
3.4.1.1 "Ориентир" құралында өз тұрағын моделдеу |
4.2 Топографиялық дағдыларының дамуы және бөлмелерді зерттеудің амалдары |
3.4.2.1 заттан затқа дейінгі тәсілдерді меңгеру, көрші парта, төсекті | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау | 3.4.3.1 мектеп бөлмелерінде өздігінен бағдарлау | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
3.4.4.1 бағдарларды таңдау және есте сақтау | ||
5. Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы жайлы түсінік |
3.5.1.1 өзінің тұрған жеріне және мектеп ғимаратының бір-біріне қатынасы бойынша нысандардың орналасуын анықтау | |
5.2 Топографиялық дағдыларының дамуы | 3.5.2.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың маршрутының сызбасын моделдеу | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | 3.5.3.1 қосымша бағдарларды өздігінен таңдау | ||
5.4 Берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
3.5.4.1 берілген маршрут бойынша қозғалыс дағдыларын меңгеру | ||
Сәулет | 6.Сүйемелдеушімен жүру | 6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
3.6.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте шиеленіскен жағдайларды болдырмай, мейірімді қарым-қатынас туғызу |
3 тоқсан | |||
Өнер | 7.Еркін кеңістікте бағдарлау | 7.1 Еркін кеңістіктегі нысандар | 3.7.1.1 көшемен қозғалыста басты бағдарларды анықтау(бұрылыстар, бордюрлар, баспалдақтар) |
7.2 Жолда жүру ережесі |
3.7.2.1 қиылыстардың (+, Т, У, Х-сияқты) және бағдаршамдардың (тігінен және көлденеңнен) басты түрлерін білу | ||
7.3 Көлік |
3.7.3.1 көлікке кірудің және шығудың практикалық дағдыларын және аялдамалардан өту ережелерін игеру | ||
Атақты тұлғалар | 7.4 Мен тұратын қала |
3.7.4.1 мектеп айналасындағы көшелерді елестету және есте жақтау | |
4 тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | 8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
3.8.1.1 түрлі мамандық өкілдерімен этикалық қарым-қатынас орнату; (сатушымен, дәрігермен, шаштаразбен) |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 9. Бағдарлау және мобильділік | 9.1.Асханада бағдарлау |
3.9.1.1 асханаға дейін жүру бағытын өз бетімен саралау және педагогтың бақылауымен әрекет ету |
9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
3.9.2.1 созылудың және дене шынықтыру жаттығуларының көмегі арқылы денсаулықты нығайту және бағалау; бос уақытында және кеңістікте бағдарлау сабағында физикалық жаттығулармен айналысу | ||
5) 4-сынып:
15-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Менің Отаным – Қазақстан | 1. Бағдарлы-мобиляторлы әрекетінің негізгі ұғымдары | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 4.1.1.1 көрмейтін жандар жайында ақпарат жинап презентация дайындау |
1.2.Кеңістіктік ұғымдар |
4.1.2.1 кеңістіктік түсініктерді қолдана отырып, қоршаған орта туралы ақпаратты талдау және біріктіру | ||
2. Кеңістікте бағдарлауда сақталған анализаторларды қолдану | 2.1 Ұсақ моторика |
4.2.1.1 кеңістіктегі заттың немесе нысанның толық бейнесін елестету, эстетикалық мәдениет нормаларын білу | |
2.2 Көру арқылы қабылдау |
4.2.2.1 үйлер мен ағаштардан түсетін көлеңкелерді бақылау, жарықты көлеңкені пайдалана отырып, қозғалыстың оңтайлы жолын таңдау | ||
2.3 Тактилді қабылдау | 4.2.3.1 заттардың қандай материалдан жасалғанын анықтау және суреттеу | ||
2.4 Есту арқылы қабылдау |
4.2.4.1 қошаған кеңістік туралы ақпаратты дыбыстық қабылдау арқылы талдау және синтездеу (судың сылдыры , жолға қатысты көліктермен байланысты) | ||
2.5 Тері арқылы қабылдау |
4.2.5.1 терінің термикалық, механикалық, химиялық және басқа тітіркенуі туралы ақпаратты синттездеу және талдау және олардың зиянды әсерлерін болдырмау | ||
2.6 Иіс сезу | 4.2.6.1 әртүрлі іс-әрекет барысында иіс сезу сезімталдығын пайдалану: танымдық, ойындық, кеңістікте, к, әлеуметтік бағдарлауда | ||
3. Дұрыс жүру әдістері және дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Мен және менің денем | 4.3.1.1 қозғалыс міндеттерін орындауда қимыл дағдыларының стратегияларын таңдау | |
3.2 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 4.3.2.1 дұрыс қимылдаудың мәнін түсіну | ||
3.3 Жүрістің түрлері | 4.3.3.1 баспалдақтан көтеріліп, түсуде вестибуляторлық аппарат функцияларын қалыптастыру | ||
3.4 Жұппен және қатарда жүру | 4.3.4.1 қатармен жүрудегі қауіпсіздік ережелерін білу | ||
3.5 Кедергілерден өту | 4.3.5.1 қауіпсіз жолды таңдау | ||
2 тоқсан | |||
Мәдени мұра | 4. Жабық кеңістікте бағдарлау | 4.1 Негізгі бөлмелер және олардың жабдықталуы |
4.4.1.1 көшпенді қазақтардың тұрағын елестету; "Қазақ үй және оның безендірілуі" презентация дайындау |
4.2 Топографиялық дағдыларының дамуы және бөлмелерді зерттеудің амалдары |
4.4.2.1 кері санау нүктесін пайдаланып бөлмелерді зерттеу: есік – парта; есік – төсек; терезе– парта | ||
4.3 Бөлмелерде бағдарлау | 4.4.3.1 бөлмелерде қауіпсіз қозғалудың дағдыларын меңгеру | ||
4.4 Мектеп ғимараты бойынша бағдарлау |
4.4.4.1 мектеп кеңістігіндегі басты бөлмелерді сақталған анализаторларды пайдалан отырып, орналасуын табу дағдыларын меңгеру | ||
5. Мектеп территориясында бағдарлау | 5.1 Мектеп территориясы жайлы түсінік |
4.5.1.1 мектеп территориясының түсініктерін жалпылау, шолу картасын құру | |
5.2 Топографиялық дағдыларының дамуы | 4.5.2.1 басты маршруттарды сипаттау және талдау | ||
5.3 Негізгі бағдарлар | 4.5.3.1 бағдарларды қолдана отырып, мектеп территориясында қозғалу дағдыларын меңгеру | ||
5.4.Белгіленген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
4.5.4.1 мектеп территориясындағы қозғалыстың оңтайлы маршрутын өздігінен таңдау | ||
Мамандықтар әлемі | 6. Сүйемелдеушімен жүру | 6.1 Үлкендермен және құрдастарымен жүру |
4.6.1.1 сүйемелдеушімен жүрісте басты әдістерді білу және оларды практикалық іс-әрекетте пайдалану |
3 тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | 7. Еркін кеңістікте бағдарлау | 7.1 Еркін кеңістіктегі нысандар | 4.7.1.1 көшедегі мінез-құлықтың жалпы мәдени құзіреттілік ті меңгеру |
7.2 Жолда жүру ережесі |
4.7.2.1 жол белгілерінің әртүрлілігі туралы білімді меңгеру;көлемі, түсі, тобы (тыйым салушы, ескертуші, ақпаратты) бойынша оларды классификациялау | ||
7.3 Көлік | 4.7.3.1 көлік салонында жалпы мәдени нормалардың тәртібін және ережелерін сақтау | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 7.4 Мен тұратын қала |
4.7.4.1 көкжиек жақтары мен тірек бағдарлар арқылы қала көшелерінің орналасуын салыстыру | |
4 тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | 8.Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
4.8.1.1 коммуникативтік қызметті қадағалау, бағалау және талдау. (сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, дөрекі сөздерді қолданбау, сыпайы әрі мейірімді қарым-қатынаста болу). |
Болашаққа саяхат | 9. Бағдарлау және мобилділік | 9.1 Асханада бағдарлау |
4.9.1.1 мектептің кез келген нүктесінен асханаға дейін өз бетінше бару |
9.2 Қимыл дағдыларын дамыту және қозғалыс кезінде көмекші құралдарды пайдалану |
4.9.2.1 қоғамда салауатты өмір салтын орнатудың маңыздылығын ұғындыру | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 262-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 262-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся с нарушением зрения.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и умений по предметным областям, развитие максимальной самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса незрячих и слабовидящих обучающихся. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного коррекционного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения обучающихся с нарушением зрения на современном этапе является организация максимально активной деятельности обучающийся в различных образовательных условиях: в специальной школе, в условиях инклюзивного образования, в условиях надомного обучения и прочее.
7. Активная познавательная деятельность обучающийся с нарушением зрения приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества, поддержки и взаимодействия всех участников психолого-педагогического коррекционного сопровождения обучающихся с нарушением зрения.
8. Участниками педагогического процесса являются педагоги, психологи, методисты, медицинские и другие работники специального (коррекционного) обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения. Огромная роль принадлежит педагогам и воспитателям, имеющим соответствующую подготовку, то есть дефектологическое образование. Эти специалисты решают на практике образовательные, воспитательные, коррекционно-развивающие задачи тифлопедагогики.
9. Учебная программа предметов коррекционного цикла специального обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения позволяет развивать активность обучающийся в познавательном и социальном плане посредством максимального использования их компенсаторных возможностей, привлечения методических приемов и специальных технических средств обучения.
10. Коррекционная деятельность, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, допускается организация в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
11. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
12. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
13. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
14. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета.
15. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем, и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
16. Современные инновации, изменения на рынке труда обуславливают необходимость владения такими навыками, которые в совокупности позволяют обучающимся анализировать и оценивать ситуацию, идеи и информацию для решения задач, творчески использовать имеющиеся знания и опыт для синтеза новой идеи и информации. Актуальными становятся такие личностные качества как инициативность, любознательность, готовность к изменениям, коммуникабельность.
17. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
18. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Пространственная ориентировка"
19. Важность предмета: "Пространственная ориентировка" является одним из основных предметов коррекционного компонента специального обучения и воспитания обучающихся с нарушениями зрения (незрячие и слабовидящие), обеспечивающим всестороннее проявление их личности не только в учебно-воспитательном процессе, но и в достижении такого уровня социальной компетентности, при котором незрячие самостоятельно удовлетворяют свои потребности, решают свои социальные проблемы, адекватно оценивать себя и окружающих людей и равноправно взаимодействовать с ними.
20. Изучение и освоение обучающимися предмета "Пространственная ориентировка" в начальной школе направлено на:
1) компенсацию нарушенных зрительных функций и коррекцию психического и физического развития обучающихся;
2) оказание помощи и поддержки обучающимся в приобретении ими умений и навыков ориентировки в пространстве и создании безбарьерной среды.
21. Программа предмета "Пространственная ориентировка" построена концентрическим способом, при котором один и тот же учебный материал повторяется в последующих классах с дальнейшим расширением и усложнением содержания, углублением и конкретизацией отдельных его элементов.
22. Предмет "Пространственная ориентировка" является интегрированным курсом, который включает в себя знания из нескольких предметов: "Познание мира", "Самопознание" способствует осознанию основных принципов жизни общества и определения своего места в нҰм; "Математика" – оперированию математическими терминами; "Коррекция недостатков развития речи", "Мимика и пантомимика" – развитию навыков вербальной и невербальной коммуникации; "Социально-бытовая ориентировка" – использованию навыков самообслуживания; "Адаптивная физическая культура" и "Коррекционная ритмика" – координации движения.
23. Целью обучения предмета "Пространственная ориентировка" является формирование целостного представления об окружающем мире, овладение обобщҰнными способами ориентировки в пространстве, преодоление изолированности в обществе, способствующего всестороннему, целостному развитию личности.
24. Для реализации поставленной цели настоящая программа предполагает решение следующих задач:
1) формирование положительной мотивации к обучению;
2) накопление и расширение представлений об окружающем мире, свойствах и качествах предметов и объектов;
3) формирование понимания пространственных терминов и умений самостоятельно оперировать ими;
4) развитие пространственного мышления, навыков получения информации о микро- и макропространствах и расположенных в них объектах с использованием сохранных анализаторов;
5) обучение использованию полученной полисенсорной информации о пространстве в практической ориентировке;
6) формирование топографических представлений, умения переносить их на восприятие реального пространства;
7) обучение незрячих обучающихся ориентировке совместно со зрячими сверстниками и взрослыми;
8) овладение приемами и способами ориентировки с помощью тифлотехнических средств (тростей, локаторов, звуковых маяков и систем навигации).
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
25. Типовой учебный план специального обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения (незрячие и слабовидящие) помимо общеобразовательных предметов включает предметы коррекционного цикла.
26. Коррекционный цикл реализуется на специальных коррекционных занятиях для обучающихся с нарушением зрения, каждое из которых решает свои конкретные задачи (занятия по пространственной ориентировке, социально-бытовой ориентировке, преодоление недостатков развития речи, развитию мимики и пантомимики), что подразумевает проведение реабилитационных, коррекционно-компенсирующих мероприятий.
27. Введение коррекционных предметов позволяет обеспечить максимальное погружение обучающийся с нарушением зрения в социальное окружение, активную речевую среду, повысить его двигательную деятельность, корригировать его эмоциональный тонус, дает возможность формировать основные этапы учебной деятельности, в том числе ориентировочный этап и этап самоконтроля и самооценки, улучшить мотивацию учебно-познавательной деятельности.
28. Коррекционные занятия с обучающимися с нарушением зрения носят комплексный характер, то есть вопросы диагностики, развития, коррекции, образования и воспитания рассматриваются специалистами: специальными педагогами (тифлопедагогами), офтальмологами, логопедами, специальными психологами, психоневрологами и другими – по мере необходимости.
29. Обучение незрячих осуществляется на основе ценностно-ориентированного, личностно-ориентированного, деятельностного, дифференцированного, коммуникативного подходов и информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ).
30. Ценностно-ориентированный подход в обучении предмета "Пространственная ориентировка" позволяет обучающимся выбрать для себя приоритетные ценности: воспитание чувства ответственности за личную безопасность ценностного отношения к своему здоровью и жизни, к семье, природе, человеку, понимание добра и истины. Эти ценности стимулируют поведение и поступки, действуя как важный фактор мотивации личности. Огромное значение на уроках уделяется воспитанию казахского патриотизма и гражданской ответственности, основанных на ценности среднего образования национальной идее "Мәңгілік ел". В процессе обучения умениям и навыкам учитывались национальные традиции и обычаи казахского народа.
31. Личностно-ориентированный подход способствует формированию новой модели поведения человека, готового к повседневной жизни среди зрячих людей. Целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося, полное раскрытие творческих сил и воспитание социально-значимых качеств личности на уроках пространственной ориентировки (активность, упорство в достижении поставленной цели, пунктуальность, смелость, бесконфликтность, вежливость), коррекция эмоционально-волевой сферы психических процессов (пространственного мышления памяти, внимания через поэтапный анализ) и полисенсорного развития.
32. Деятельностный подход на уроках пространственной ориентировки реализуется в развитии и коррекции практических умений и навыков. Наиболее эффективными методами обучения являются информационно-рецептивный, поисковый, репродуктивный, заключающиеся в многократном закреплении осваиваемого материала и доведении его усвоения до уровня автоматизированных навыков. Основными видами практической деятельности являются практические упражнения, тренинги и экскурсии, которые дают обучающимся возможность использовать теоретические знания в практической деятельности. Деятельностный подход позволяет обучающимся самостоятельно:
1) задавать вопросы и делать выводы; создавать, применять и преобразовывать модели и схемы для решения учебных и познавательных задач в построении маршрутов различной сложности;
2) осуществлять контроль своей деятельности в процессе достижения результата, корректировать свои действия в соответствии с изменяющейся ситуацией, связанной с ориентированием и мобильностью; оценивать правильность выполнения учебной задачи, собственные возможности еҰ решения;
3) для более продуктивного усвоения обучающимися умений и навыков необходимо применять игровые технологии: игры-путешествия, игры-инсценировки, сюжетно-ролевые, ситуативные, дидактические, подвижные игры. В процессе игровой деятельности незрячий обучающийся активно познаҰт окружающий мир, учится уважать мнение других членов коллектива, прогнозировать конечный результат;
4) применение игровых форм в качестве метода обучения способствует активизации познавательных интересов обучающихся. В играх необходимо использовать тифлотехнические средства: тактильные дорожки, шумовые предметы, звуковые мячи, комплекс "Кузнечик", прибор "Ориентир".
33. Дифференцированный подход в обучении пространственной ориентировке подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучающихся, создание разнообразных условий обучения с учҰтом их возрастных, физических, психических особенностей и офтальмологического аспекта, то есть учҰт зрительных возможностей и сопутствующих дефектов, в зависимости от которых обучающихся делят на группы: тотально незрячие и частично видящие обучающиеся, слабовидящие обучающиеся:
1) дифференцированный подход в зависимости от усвоения навыков ориентировки в окружающем пространстве предполагает подгрупповое обучение, при котором выделяются три подгруппы. Обучающиеся первой подгруппы способны достаточно полно и самостоятельно усваивать учебный материал; обучающиеся второй подгруппы усваивают учебный материал, но допускают незначительные ошибки при его воспроизведении; обучающиеся третьей – частично усваивают учебный материал и неспособны самостоятельно воспроизвести его. Для них составляются индивидуальные карты сопровождения, в которых отражаются методы и приҰмы индивидуальной коррекции;
2) условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, познавательным интересам, характеру помощи со стороны учителя.
34. Коммуникативный подход в обучении пространственной ориентировке подразумевает обмен знаниями, умениями и навыками в процессе речевого взаимодействия между обучающимся и педагогом, сверстниками, взрослыми и сопровождающими. Коммуникативная деятельность предполагает межличностное взаимодействие, основанное на чувстве такта, доброжелательности, вежливости, бесконфликтности. В процессе речевого общения обучающиеся устанавливают учебное и деловое сотрудничество, находить общее решение и разрешать конфликты на основе согласования позиций и учҰта взаимных интересов, уважать мнение сверстников, формулировать, аргументировать и отстаивать свое мнение; умение осознанно использовать речевые средства, не допускать грубой и ненормативной лексики.
35. Использование информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий строится на базовых ИКТ-навыках и включает в себя правильное и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации;
2) использование информационно-коммуникационных технологий и GPS навигации, мультимедийных ресурсов и средств массовой информации, интерактивных досок и компьютеров способствует модернизации и активизации учебного процесса, сотрудничеству и общению между обучающимися и педагогом;
3) для поиска, обработки и обмена информацией необходимо использовать Интернет-ресурсы, сотовую связь, онлайн форумы, виртуальную среду обучения.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
36. Оценка достижений обучающегося специального обучения и воспитания по предметам коррекционного цикла имеет качественно-описательный, эмоциональный характер (формировать правильное отношение к своим возможностям), основана на мониторинге успешности развития.
37. Результативность обучения по программе отслеживается по трҰм уровням и имеет описательный характер:
1) стремится овладеть;
2) владеет с помощью (взрослого, ровесника);
3) владеет самостоятельно; по ведущим компетенциям.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Пространственная ориентировка"
38. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Пространственная ориентировка" составляет:
1) в 0 классе – 4 часа в неделю, 132 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 3 часа в неделю, 99 часов в учебном году;
3) в 2 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.
39. Занятие по пространственной ориентировке проводятся в специально оборудованном кабинете, оснащҰнном рельефно-графическими печатными пособиями, разноуровневым демонстрационным материалом (макеты домов, деревьев и модели машин, дорожных знаков, светофоров); оптическими средствами, тифлотехническими средствами: тактильные средства (дорожки, коврики, прибор "Ориентир", ящики с различным грунтом), трости разных размеров (пластиковые, металлические, складные, телескопические, лазерные, световые, локаторные), электронный компас, локаторы (лазерные, световые), устройства для чтения, тифлокомплекс. При организации кабинета учитываются санитарно-гигиенические нормы и правила техники безопасности.
40. Содержание предмета "Пространственная ориентировка" организовано по разделам обучения. Раздел "Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности": формирует позитивное отношение к своему дефекту; способствует активизации познавательного интереса к предмету посредством чтения, инсценирования, использования Интернета (аудио и видео записей), художественных произведений и элементов биографии незрячих; расширяет лексический запас, позволяющий оперировать пространственными понятиями в различных видах деятельности при помощи практических упражнений и игр.
41. Раздел "Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке" формирует обобщҰнные представления о целостном образе предмета при помощи сохранных анализаторов, корригирует нарушенные представления о нҰм, развивает полисенсорное восприятие предметов, которое предполагает три этапа: поэтапное обследование предметов; определение отношений выявленных свойств и качеств данного предмета к свойствам и качествам других предметов и сравнение их с сенсорными эталонами; обобщение полученной информации и еҰ вербальное обозначение. Для закрепления навыков полисенсорного восприятия применяются творческие задания и игры, которые направлены на развитие наглядно-образного и наглядно-действенного мышления ("Найди пару", "Что было?", "Что изменилось?", "Волшебный мешочек").
42. Раздел "ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки" развивает навыки передвижения при помощи физических упражнений (прыжки, бег, наклоны) и разнообразных видов ходьбы: на носках, на пятках, по гимнастической скамье, бордюру, лабиринту, узкому коридору, по верҰвочке, с перешагиванием через предметы и обхождением их, с грузом на голове; предполагает коррекцию дефектов походки и нарушения осанки.
43. Раздел "Ориентировка в замкнутом пространстве", раздел "Ориентировка на территории школы", раздел "Ориентировка в свободном пространстве" развивают навыки самостоятельной ориентировки в микро- и макропространствах посредством реализации следующих задач и видов учебной деятельности:
1) формирование пространственного мышления и обобщҰнных, адекватных представлений о пространстве при помощи вербального описания пространства окружающими, наблюдения, непосредственного обследования пространства рукой, подошвами ног и опосредованного обследования тростью; определение обучающимися своего месторасположения при помощи какой-либо системы отсчҰта (относительно своего тела, относительно предметов, объектов и других людей);
2) выбор и запоминание ориентиров (стороны горизонта, предметы и объекты). Формирование представлений об ориентирах: опорных – хорошо знакомых ориентиров (река, лес, сквер, проруби), промежуточных (машины, люди, звуки и запахи), контрольных – постоянных ориентиров в данной местности (достопримечательности);
3) разработка маршрутов передвижения: обследование шаблонов, схем, карт, составление карты-пути (последовательное прослеживание изменений направлений маршрута и объектов, находящихся на нҰм) и карты-обозрения (одномоментный мысленный охват местности) на приборе "Ориентир"; выбор оптимального и безопасного маршрута;
4) передвижение по маршрутам в три этапа: с сопровождающим, под наблюдением педагога и самостоятельно при помощи трости или GPS.
44. Раздел "Ходьба с сопровождающим" и раздел "Культура общения" формируют речевые и неречевые коммуникативные навыки личностных взаимоотношений со сверстниками, сопровождающими, педагогами и окружающими людьми при помощи беседы, ролевых и ситуативных игр, диспутов, презентаций; предполагают коррекцию неадекватных представлений о ходьбе с сопровождающим (недопустимо тащить, толкать, тянуть, пропускать сопровождаемого первым при входе в помещение и выходе из него);
45. Раздел "Ориентировка и мобильность" способствует пониманию термина "мобильность" - способность свободно ориентироваться на местности и взаимодействовать с окружающей средой; развитию двигательных функций при помощи тифлосредств и созданию безбарьерной среды.
46. В качестве обобщающих занятий по разделам программы используются нестандартные уроки: "Путешествие в город дорожных знаков", Путешествие в царство Снежной королевы", "Путешествие в мир звуков и мелодий", "Путешествие в Шахматную страну", "Фестиваль народных игр", "Фестиваль детской инсценированной песни", "Зарница".
47. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке |
1.2 Пространственные понятия | ||
2 | Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
2.2 Зрительное восприятие | ||
2.3 Тактильное восприятие | ||
2.4 Слуховое восприятие | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие | ||
2.6 Обоняние | ||
3 | ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы | ||
3.4 Ходьба парами и строем | ||
3.5 Преодоление препятствий | ||
4 | Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков | ||
4.3 Ориентировка в помещениях | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы | ||
5 | Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
5.2 Развитие топографических навыков | ||
5.3 Основные ориентиры | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам | ||
6 | Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
7 | Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства |
7.2 Правила дорожного движения | ||
7.3 Транспорт | ||
7.4 Город, в котором я живу | ||
8 | Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
9 | Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
48. Цели обучения в программе содержат кодировку. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4: "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
49. Система целей обучения:
1) "Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности":
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев; выбирать пример для подражания | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы | 2.1.1.1 представлять особенности жизнедеятельности незрячих людей и воспитывать желание подражать им | 3.1.1.1 анализировать жизнедеятельность знаменитых незрячих людей на примере Лины По | 4.1.1.1 обобщать информацию о жизнедеятельности незрячих и подготовить презентацию о знаменитых незрячих людях |
1.2 Пространственные понятия |
0.1.2.1 | 1.1.2.1 вербально обозначать основные пространственные понятия относительно своего тела (справа, слева, спереди, сзади) | 2.1.2.1 определять и вербально обозначать пространственные направления на микроплоскости: "в правом верхнем углу, в левом верхнем углу, в правом нижнем углу, в левом нижнем углу, снизу-вверх, сверху-вниз, посередине" | 3.1.2.1 определять предметы и объекты, находящихся в вертикальном и горизонтальном положении 3.1.2.2 оперировать основными пространственными понятиями, используя дидактические игры |
4.1.2.1 анализировать и объединять информацию об окружающем мире, используя пространственные понятия |
2) "Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Мелкая моторика |
0.2.1.1 производить точные движения кистью и пальцами рук |
1.2.1.1 координировать работу рук со зрительным и тактильным восприятием |
2.2.1.1 воплощать творческую активность, пространственное мышление, фантазию через конструирование, рисование и лепку |
3.2.1.1 создавать различные изделия по собственному замыслу (вырезать шаблоны домов, деревьев) |
4.2.1.1 представлять целостный образ предмета или объекта в пространстве, владеть нормами эстетической культуры |
2.2 Зрительное восприятие |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 анализировать графические рисунки и определять перспективу (расстояние и расположение) |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 наблюдать за тенями, отбрасываемыми домами и деревьями; выбирать оптимальные пути передвижения, используя светотени |
2.3 Тактильное восприятие |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 определять предметную наполняемость пространства |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 определять пальцами структуру предметов (твҰрдый, мягкий, гладкий, шершавый) | 4.2.3.1 определять и характеризовать свойства материалов, из которых изготовлены предметы |
2.4 Слуховое восприятие |
0.2.4.1 определять звуковоспроизводящие предметы, используя дидактические игры |
1.2.4.1 распознавать звуки посредством аудиозаписи |
2.2.4.1 классифицировать звуки окружающего пространства (промышленные, строительные, транспортные, бытовые) |
3.2.4.1 |
4.2.4.1 |
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
0.2.5.1 знать и понимать термин "кожная чувствительность" (прикосновения) |
1.2.5.1 определять температурную чувствительность (холодный, тҰплый, горячий) |
2.2.5.1 владеть навыками кожного восприятия окружающей среды |
3.2.5.1 наблюдать при помощи кожного восприятия за сезонными изменениями погодных явлений и адекватно реагировать на них (одеваться по сезону, брать зонт) |
4.2.5.1 анализировать и синтезировать информацию о механических, термических, химических и других раздражениях на коже и избегать их вредного воздействия |
2.6 Обоняние | 0.2.6.1 узнавать знакомые запахи и получать информацию о предметах при помощи принюхивания (различать людей и предметы по запаху) |
1.2.6.1 |
2.2.6.1 классифицировать запахи по группам: |
3.2.6.1 | 4.2.6.1 использовать обонятельную чувствительность в различных видах деятельности: познавательной, игровой, бытовой, пространственной и социальной ориентировке |
3) "ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Я и моҰ тело |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 усвоить основные способы владения своим телом (физические упражнения) | 3.3.1.1 использовать двигательные навыки частей тела в различных видах деятельности (положение руки при чтении и письме, обследовании и передвижении) | 4.3.1.1 выбирать стратегии двигательных навыков в решении двигательных задач |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности |
0.3.2.1 понимать значение правильной осанки для красоты своего тела | 1.3.2.1 сохранять правильную осанку в положении сидя/стоя | 2.3.2.1 сохранять правильную осанку в игровой деятельности, используя подвижные игры | 3.3.2.1 контролировать положение своей осанки в различных видах деятельности | 4.3.2.1 осознавать значение правильной осанки и красивой позы для эстетического восприятия человека окружающими |
3.3 Разнообразные виды ходьбы | 0.3.3.1 знать особенности правильной походки, постановки стопы, голеностопа, положения коленей при формировании походки |
1.3.3.1 владеть приҰмами разнообразных видов ходьбы (прямолинейной, цепочкой, по кругу) |
2.3.3.1 усвоить приҰмы правильной ходьбы с изменением темпа и направления |
3.3.3.1 владеть навыками координации движения при различных видах ходьбы | 4.3.3.1 координировать функции вестибулярного аппарата при спуске и подъҰме по лестнице, перешагивании |
3.4 Ходьба парами и строем | 0.3.4.1 определять и запоминать своҰ местоположение в строю | 1.3.4.1 владеть приҰмами ходьбы строем | 2.3.4.1 соблюдать и изменять темп при ходьбе строем | 3.3.4.1 соблюдать дистанцию при ходьбе строем | 4.3.4.1 владеть правилами безопасного передвижения строем |
3.5 Преодоление препятствий | 0.3.5.1 определять виды препятствий и преодолевать их с помощью учителя | 1.3.5.1 квалифицировать виды препятствий (временные, постоянные, верхние, нижние, боковые) и преодолевать их под наблюдением учителя | 2.3.5.1 владеть приҰмами преодоления препятствий | 3.3.5.1 оценивать степень опасности препятствий и разрабатывать стратегии их преодоления | 4.3.5.1 выбирать безопасный путь |
4) "Ориентировка в замкнутом пространстве":
таблица 5
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
4.1 Основные помещения и их интерьер (классная комната, спальня, столовая, санузел, библиотека, актовый и спортивный залы, медицинский кабинет, душевая, бассейн, игровая и кабинет пространственной ориентировки) |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 ориентироваться в пределах своего дома |
3.4.1.1 моделировать своҰ жильҰ на приборе "Ориентир" |
4.4.1.1 представлять жильҰ кочевых казахов; подготовить презентацию "Казахская юрта и еҰ убранство" |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
0.4.2.1 обследовать помещения; определять своҰ учебное, спальное и игровое места |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 обследовать помещения периферическим способом (по периметру) |
3.4.2.1 владеть приҰмом обследования от предмета к предмету, определять соседние парты, кровати |
4.4.2.1 обследовать помещения, используя точку отсчҰта: дверь – парта; дверь – кровать; окно – парта |
4.3 Ориентировка в помещениях | 0.4.3.1 ориентироваться в помещениях спальни, класса, столовой, санузла; определять расположение своей парты, кровати, шкафчика |
1.4.3.1 владеть навыками ориентировки в помещениях спальни, класса, санузла, кабинета пространственной ориентировки |
2.4.3.1 использовать навыки ориентировки в актовом и спортивном залах, библиотеке и медпункте | 3.4.3.1 самостоятельно ориентироваться в помещениях школы |
4.4.3.1 |
4.4 Ориентировка по зданию школы |
0.4.4.1 |
1.4.4.1 определять |
2.4.4.1 определять и описывать |
3.4.4.1 выбирать и запоминать ориентиры |
4.4.4.1 владеть навыками нахождения основных помещений в пространстве школы с использованием сохранных анализаторов |
5) "Ориентировка на территории школы":
таблица 6
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
5.1 Представление о территории школы |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 описывать здание школы по форме, цвету, конфигурации, этажности |
3.5.1.1 определять расположение объектов относительно здания школы, друг друга и своего местоположения |
4.5.1.1 обобщать представления о территории школы; составлять карту обозрения |
5.2 Развитие топографических навыков |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 | 3.5.2.1 моделировать схемы маршрутов передвижения по территории школы |
4.5.2.1 |
5.3 Основные ориентиры |
0.5.3.1 |
1.5.3.1 |
2.5.3.1 |
3.5.3.1 |
4.5.3.1 |
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
0.5.4.1 |
1.5.4.1 составлять "карту-путь" передвижения по территории школы |
2.5.4.1 передвигаться по основным маршрутам при помощи учителя |
3.5.4.1 |
4.5.4.1 самостоятельно выбирать наиболее оптимальные маршруты движения по территории школы |
6) "Ходьба с сопровождающим":
таблица 7
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
0.6.1.1понимать необходимость оказании помощи незрячему в повседневной жизни |
1.6.1.1 понимать необходимость обращения за помощью к окружающим в различных ситуациях |
2.6.1.1 избегать иждивенческих настроений и нарушенных представлений о совместной ходьбе с сопровождающим (ходьба с опорой на плечо) |
3.6.1.1 предупреждать конфликтные ситуации и поддерживать доброжелательные отношения в совместной ходьбе с сопровождающим |
4.6.1.1 знать основные приҰмы ходьбы с сопровождающим и применять их в практической деятельности |
7) "Ориентировка в свободном пространстве":
таблица 8
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
7.1 Объекты свободного пространства |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
7.2 Правила дорожного движения |
0.7.2.1 |
1.7.2.1 |
2.7.2.1 |
3.7.2.1 |
4.7.2.1 |
7.3 Транспорт |
0.7.3.1 |
1.7.3.1 |
2.7.3.1 |
3.7.3.1 |
4.7.3.1 |
7.4 Город, в котором я живу |
0.7.4.1 |
1.7.4.1 |
2.7.4.1 |
3.7.4.1 |
4.7.4.1 |
8) "Культура общения":
таблица 9
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 |
2.8.1.1 |
3.8.1.1 |
4.8.1.1 |
9) "Ориентировка и мобильность":
таблица 10
Подраздел | Цели обучения | ||||
Обучающиеся будут: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
9.1 Ориентировка в столовой |
0.9.1.1 |
1.9.1.1 |
2.9.1.1 |
3.9.1.1 |
4.9.1.1 самостоятельно передвигаться до столовой из любой точки здания школы |
9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
0.9.2.1 |
1.9.2.1 |
2.9.2.1 |
3.9.2.1 |
4.9.2.1 |
50. Долгосрочные планы:
1) 0 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев; выбирать пример для подражания |
1.2 Пространственные понятия | 0.1.2.1 знать и понимать основные пространственные понятия, обозначающие направление, расстояние, время, скорость, величину | ||
2. Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
0.2.1.1 производить точные движения кистью и пальцами рук | |
2.2 Зрительное восприятие |
0.2.2.1 знать и определять цвета в пространстве | ||
2.3 Тактильное восприятие | 0.2.3.1 знать и вербально описывать отдельные группы предметов | ||
2.4 Слуховое восприятие |
0.2.4.1 определять звуковоспроизводящие предметы, используя дидактические игры | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
0.2.5.1 знать и понимать термин "кожная чувствительность" (прикосновения) | ||
2.6 Обоняние |
0.2.6.1 узнавать знакомые запахи | ||
3. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело |
0.3.1.1 знать и определять части тела (парные и непарные органы, правые и левые части тела) на себе, на кукле, на других людях | |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности |
0.3.2.1 понимать значение правильной осанки для красоты своего тела | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы | 0.3.3.1 знать особенности правильной походки, постановки стопы, голеностопа, положения коленей при формировании походки | ||
3.4 Ходьба парами и строем | 0.3.4.1 определять и запоминать своҰ местоположение в строю | ||
3.5 Преодоление препятствий | 0.3.5.1 определять виды препятствий и преодолевать их с помощью учителя | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 4. Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
0.4.1.1 знать и описывать интерьер своего дома и назначение комнат |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
0.4.2.1 обследовать помещения; определять своҰ учебное, спальное и игровое места | ||
4.3 Ориентировка в помещениях | 0.4.3.1 ориентироваться в помещениях спальни, класса, столовой, санузла определять расположение своей парты, кровати, шкафчика | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы |
0.4.4.1 знать расположение помещений: классная комната, спальня, столовая, санузел, библиотека, актовый и спортивный залы, медицинский кабинет, игровая и кабинет пространственной ориентировки | ||
5. Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
0.5.1.1 представлять территорию школы | |
5.2 Развитие топографических навыков | 0.5.2.1 знать и понимать основные топографические символы | ||
5.3 Основные ориентиры | 0.5.3.1 знать систему ориентиров на территории школы: живые изгороди, оградки, асфальтированные дорожки, повороты, бордюры | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
0.5.4.1 знать основные маршруты передвижение по территории школы: путь на стадион, к мусорным контейнерам, в школьный сад, на игровую площадку | ||
Мир вокруг нас | 6. Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
0.6.1.1 понимать необходимость оказании помощи незрячему в повседневной жизни; |
3 четверть | |||
Путешествие | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства | 0.7.1.1 владеть знаниями об улице и еҰ структурных элементах (дома, деревья, арыки) |
7.2 Правила дорожного движения |
0.7.2.1 знать структурные элементы дорог (тротуар, поребрик, проезжая часть); | ||
7.3 Транспорт |
0.7.3.1 знать основные виды транспорта и их назначение | ||
Традиции и фольклор | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.4 Город, в котором я живу |
0.7.4.1 запомнить домашний адрес и название улицы, на которой расположена школа |
8. Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
0.8.1.1 осознать значение уважительного отношения к учителю и воспитателю | |
4 четверть | |||
Еда и напитки | 9. Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
0.9.1.1 понимать назначение помещения столовой |
В здоровом теле – здоровый дух! | 9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
0.9.2.1 осознавать необходимость движения для здоровья человека; ежедневно выполнять утреннюю гимнастику, гимнастику для глаз, тактильную разминку | |
2) 1 класс:
таблица 12
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы |
1.2 Пространственные понятия | 1.1.2.1 вербально обозначать основные пространственные понятия относительно своего тела | ||
2. Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
1.2.1.1 координировать работу рук со зрительным и тактильным восприятием; | |
2.2 Зрительное восприятие |
1.2.2.1 узнавать контурные, силуэтные, точечные и графические изображения предметов | ||
2.3 Тактильное восприятие |
1.2.3.1 определять предметную наполняемость пространства; | ||
2.4 Слуховое восприятие |
1.2.4.1 распознавать звуки посредством аудиозаписи | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
1.2.5.1 определять температурную чувствительность | ||
2.6 Обоняние |
1.2.6.1 сосредотачивать внимание на запахе, узнавать и запоминать, называть | ||
3. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело | 1.3.1.1 определять левые/правые органы на кукле, на других людях, применяя принцип зеркального отражения | |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности | 1.3.2.1 сохранять правильную осанку в положении сидя/стоя | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы |
1.3.3.1 владеть приҰмами разнообразных видов ходьбы | ||
3.4 Ходьба парами и строем | 1.3.4.1 владеть приҰмами ходьбы строем | ||
3.5 Преодоление препятствий | 1.3.5.1 квалифицировать виды препятствий (временные, постоянные, верхние, нижние, боковые) и преодолевать их под наблюдением учителя | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 4. Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
1.4.1.1 знать и описывать виды жилья человека |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
1.4.2.1 обследовать помещения и определять расположение дверных и оконных проҰмов, замочных скважин, ручек на дверях и окнах; знать правила входа в помещение и выхода из него | ||
4.3 Ориентировка в помещениях |
1.4.3.1 владеть навыками ориентировки в помещениях спальни, класса, санузла, кабинета пространственной ориентировки | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы |
1.4.4.1 определять расположение помещений в пространстве школы относительно друг друга | ||
5. Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
1.5.1.1 знать расположение здания школы и основных объектов относительно центральных ворот | |
5.2 Развитие топографических навыков | 1.5.2.1 обследовать рельефный и графический планы территории школы | ||
5.3 Основные ориентиры | 1.5.3.1 описывать основные ориентиры на территории школы | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
1.5.4.1 составлять "карту-путь" передвижения по территории школы | ||
Мир вокруг нас | 6. Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
1.6.1.1 понимать необходимость обращения за помощью к окружающим в различных ситуациях |
3 четверть | |||
Путешествие | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства | 1.7.1.1 описывать структурные элементы улицы |
7.2 Правила дорожного движения |
1.7.2.1 владеть знаниями о разметке дорог; | ||
7.3 Транспорт |
1.7.3.1 понимать значение транспорта в жизнедеятельности человека; классифицировать транспорт по группам | ||
Традиции и фольклор | 7.4 Город, в котором я живу |
1.7.4.1 запоминать дорогу из школы домой; | |
8. Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
1.8.1.1 выбирать личностные ориентиры в общении со сверстниками | |
4 четверть | |||
Еда и напитки | 9. Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
1.9.1.1 знать функциональные зоны и предметы интерьера столовой |
В здоровом теле – здоровый дух! | 9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
1.9.2.1 понимать термин "мобильность" | |
3) 2 класс:
таблица 13
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 2.1.1.1 представлять особенности жизнедеятельности незрячих людей и воспитывать желание подражать им |
1.2 Пространственные понятия | 2.1.2.1 определять и вербально обозначать пространственные направления на микроплоскости. | ||
2. Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
2.2.1.1 воплощать творческую активность, пространственное мышление, фантазию через конструирование, рисование и лепку | |
2.2 Зрительное восприятие |
2.2.2.1 анализировать графические рисунки и определять перспективу | ||
2.3 Тактильное восприятие |
2.2.3.1 осязать рисунки в контурном и силуэтном изображении | ||
2.4 Слуховое восприятие |
2.2.4.1 классифицировать звуки окружающего пространства | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
2.2.5.1 владеть навыками кожного восприятия окружающей среды | ||
2.6 Обоняние |
2.2.6.1 классифицировать запахи по группам | ||
3. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело |
2.3.1.1 усвоить основные способы владения своим телом | |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности | 2.3.2.1 сохранять правильную осанку в игровой деятельности | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы |
2.3.3.1 усвоить приҰмы правильной ходьбы с изменением темпа и направления | ||
3.4 Ходьба парами и строем | 2.3.4.1 соблюдать и изменять темп при ходьбе строем | ||
3.5 Преодоление препятствий | 2.3.5.1 владеть приҰмами преодоления препятствий | ||
2 четверть | |||
Моя школа | 4. Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
2.4.1.1 ориентироваться в пределах своего дома |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
2.4.2.1 обследовать помещения периферическим способом | ||
4.3 Ориентировка в помещениях |
2.4.3.1 использовать навыки ориентировки в актовом и спортивном залах, библиотеке и медпункте | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы |
2.4.4.1 определять и описывать расположение помещений в пространстве школы относительно своего местоположения | ||
5. Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
2.5.1.1 описывать здание школы по форме, цвету, конфигурации, этажности | |
5.2 Развитие топографических навыков | 2.5.2.1 составлять план территории школы на приборе "Ориентир" | ||
5.3 Основные ориентиры | 2.5.3.1 использовать основные ориентиры при движении по территории школы | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
2.5.4.1 передвигаться по основным маршрутам при помощи учителя | ||
6. Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
2.6.1.1 избегать иждивенческих настроений и нарушенных представлений о совместной ходьбе с сопровождающим | |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства | 2.7.1.1 определять последовательность расположения структурных элементов улицы |
7.2 Правила дорожного движения |
2.7.2.1 знать разновидности переходов через проезжую часть и понимать их значение для безопасности человека | ||
7.3 Транспорт |
2.7.3.1 определять виды транспорта с использованием слухового и зрительного анализаторов; экскурсия на автодорогу | ||
Традиции и фольклор | 7.4 Город, в котором я живу |
2.7.4.1 знать расположение улиц в городе | |
8. Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
2.8.1.1 осознать значение уважительного отношения к родителям, поддерживать семейные ценности, знать и почитать традиции и обычаи казахского народа | |
4 четверть | |||
Окружающая среда | 9. Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
2.9.1.1 определять расположение своего стола относительно различных систем отсчҰта |
Путешествия | 9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
2.9.2.1 понимать значение мобильности для адаптации в обществе | |
4) 3 класс:
таблица 14
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | 1. Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 3.1.1.1 анализировать жизнедеятельность знаменитых незрячих людей на примере Лины По |
1.2 Пространственные понятия |
3.1.2.1 определять предметы и объекты, находящихся в вертикальном и горизонтальном положении | ||
2. Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
3.2.1.1 создавать различные изделия по собственному замыслу | |
2.2 Зрительное восприятие |
3.2.2.1 соотносить предметы с их тенью на рисунке и в пространстве | ||
2.3 Тактильное восприятие |
3.2.3.1 определять пальцами структуру предметов | ||
2.4 Слуховое восприятие |
3.2.4.1 соотносить звуки с представлениями о предметах и объектах окружающего пространства | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
3.2.5.1 наблюдать при помощи кожного восприятия за сезонными изменениями погодных явлений и адекватно реагировать на них | ||
2.6 Обоняние | 3.2.6.1 классифицировать запахи | ||
3. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело | 3.3.1.1 использовать двигательные навыки частей тела в различных видах деятельности | |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности | 3.3.2.1 контролировать положение своей осанки в различных видах деятельности | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы |
3.3.3.1 владеть навыками координации движения при различных видах ходьбы | ||
3.4 Ходьба парами и строем | 3.3.4.1 соблюдать дистанцию при ходьбе строем | ||
3.5 Преодоление препятствий | 3.3.5.1 оценивать степень опасности препятствий и разрабатывать стратегии их преодоления | ||
2 четверть | |||
Время | 4. Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
3.4.1.1 моделировать своҰ жильҰ на приборе "Ориентир" |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
3.4.2.1 владеть приҰмом обследования от предмета к предмету | ||
4.3 Ориентировка в помещениях | 3.4.3.1 самостоятельно ориентироваться в помещениях школы | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы |
3.4.4.1 выбирать и запоминать ориентиры; | ||
5. Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
3.5.1.1 определять расположение объектов относительно здания школы, друг друга и своего местоположения | |
5.2 Развитие топографических навыков | 3.5.2.1 моделировать схемы маршрутов передвижения по территории школы | ||
5.3 Основные ориентиры | 3.5.3.1 самостоятельно выбирать дополнительные ориентиры | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
3.5.4.1 владеть навыками передвижения по заданным маршрутам | ||
Архитектура | 6. Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
3.6.1.1 предупреждать конфликтные ситуации и поддерживать доброжелательные отношения в совместной ходьбе с сопровождающим |
3 четверть | |||
Искусство | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства | 3.7.1.1 определять основные ориентиры при движении по улицам |
7.2 Правила дорожного движения |
3.7.2.1 знать основные виды перекрҰстков; | ||
7.3 Транспорт |
3.7.3.1 владеть практическими навыками входа в транспорт и выхода из него; | ||
Выдающиеся личности | 7.4 Город, в котором я живу |
3.7.4.1 представлять и запоминать улицы, расположенные вокруг школы | |
8. Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
3.8.1.1 владеть этикой общения с представителями различных профессий; | |
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | 9. Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
3.9.1.1 самостоятельно выбирать маршрут до столовой и передвигаться по нему под наблюдением педагога; |
Культура отдыха. Праздники | 9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
3.9.2.1 оценивать и укреплять своҰ здоровье при помощи разминок и физических упражнений | |
5) 4 класс:
таблица 15
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | 1. Основные понятия ориентировочно-мобиляторной деятельности | 1.1 Формирование положительной мотивации в обучении пространственной ориентировке | 4.1.1.1 обобщать информацию о жизнедеятельности незрячих и подготовить презентацию о знаменитых незрячих людях. |
1.2 Пространственные понятия |
4.1.2.1 анализировать и объединять информацию об окружающем мире, используя пространственные понятия; | ||
2. Использование сохранных анализаторов в пространственной ориентировке | 2.1 Мелкая моторика |
4.2.1.1 представлять целостный образ предмета или объекта в пространстве, владеть нормами эстетической культуры | |
2.2 Зрительное восприятие |
4.2.2.1 наблюдать за тенями, отбрасываемыми домами и деревьями; выбирать оптимальные пути передвижения, используя светотени | ||
2.3 Тактильное восприятие | 4.2.3.1 определять и характеризовать свойства материалов, из которых изготовлены предметы | ||
2.4 Слуховое восприятие |
4.2.4.1 анализировать и синтезировать информацию об окружающем пространстве посредством слухового восприятия | ||
2.5 Кожно-чувствительное восприятие |
4.2.5.1 анализировать и синтезировать информацию о различных раздражениях на коже и избегать их вредного воздействия | ||
2.6 Обоняние | 4.2.6.1 использовать обонятельную чувствительность в различных видах деятельности | ||
3. ПриҰмы правильной ходьбы и формирование осанки | 3.1 Я и моҰ тело | 4.3.1.1 выбирать стратегии двигательных навыков в решении двигательных задач | |
3.2 Формирование осанки в различных видах деятельности | 4.3.2.1 осознавать значение правильной осанки и красивой позы для эстетического восприятия человека окружающими | ||
3.3 Разнообразные виды ходьбы | 4.3.3.1 координировать функции вестибулярного аппарата в различных видах деятельности | ||
3.4 Ходьба парами и строем | 4.3.4.1 владеть правилами безопасного передвижения строем | ||
3.5 Преодоление препятствий | 4.3.5.1 выбирать безопасный путь | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие | 4. Ориентировка в замкнутом пространстве | 4.1 Основные помещения и их интерьер |
4.4.1.1 представлять жильҰ кочевых казахов; подготовить презентацию "Казахская юрта и еҰ убранство" |
4.2 ПриҰмы обследования помещений и развитие топографических навыков |
4.4.2.1 обследовать помещения, используя точку отсчҰта | ||
4.3 Ориентировка в помещениях | 4.4.3.1 владеть правилами безопасного передвижения в помещении | ||
4.4 Ориентировка по зданию школы |
4.4.4.1 владеть навыками нахождения основных помещений в пространстве школы | ||
5. Ориентировка на территории школы | 5.1 Представление о территории школы |
4.5.1.1 обобщать представления о территории школы | |
5.2 Развитие топографических навыков | 4.5.2.1 анализировать и описывать основные маршруты | ||
5.3 Основные ориентиры | 4.5.3.1 владеть навыками передвижения по территории школы с использованием ориентиров | ||
5.4 Ориентировка на территории школы по заданным маршрутам |
4.5.4.1 самостоятельно выбирать наиболее оптимальные маршруты движения по территории школы | ||
Мир профессий | 6. Ходьба с сопровождающим | 6.1 Ходьба со взрослыми и сверстниками |
4.6.1.1 знать основные приҰмы ходьбы с сопровождающим и применять их в практической деятельности |
3 четверть | |||
Природные явления | 7. Ориентировка в свободном пространстве | 7.1 Объекты свободного пространства | 4.7.1.1 владеть общекультурными компетенциями поведения на улице |
7.2 Правила дорожного движения |
4.7.2.1 владеть знаниями о разновидностях дорожных знаков; классифицировать их по форме, цвету, группам | ||
7.3 Транспорт |
4.7.3.1 владеть правилами и общекультурными нормами поведения в салоне транспорта | ||
Охрана окружающей среды | 7.4 Город, в котором я живу |
4.7.4.1 соотносить расположение улиц в городе со сторонами горизонта и опорными ориентирами | |
8. Культура общения | 8.1 Привитие национальных и культурных ценностей в общении |
4.8.1.1 анализировать, критически оценивать и контролировать свою коммуникативную деятельность | |
4 четверть | |||
Путешествие в космос | 9. Ориентировка и мобильность | 9.1 Ориентировка в столовой |
4.9.1.1 самостоятельно передвигаться до столовой из любой точки здания школы; |
Путешествие в будущее | 9.2 Развитие двигательных навыков и использование вспомогательных средств при передвижении |
4.9.2.1 осознать значимость здорового образа жизни для успешной социализации в обществе | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 263-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 263-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұны мен олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері көру қабілеті нашар және көрмейтін білім алушыларға арналған мектепте заманауи білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру, түзету үрдісі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды оқыту үрдісінің негізгі талаптарының бірі үй жағдайында, инклюзивті білім беру шартында, арнайы мектепте, сонымен қатар, әртүрлі білім беру жағдайында білім алушының белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру болып табылады.
7. Білім алушының танымдық қызметінің белсенділігі психолого-педагогикалық түзете қолдау көрсететін барлық қатысушыларының бірлесіп шығармашылықпен айналысуы мен серіктес болған жағдайда жүзеге асырылады.
8. Педагогикалық үрдісінің қатысушылары педагог, психолог, әдіскер, медиццина қызметкерлері және көру қабілеті зақымдалған білім алушыларға арналған арнайы білім беру мен тәрбиелеудің басқа да қызметкерлері болып табылады. Сонымен қатар, дефектология мамандығы бойынша білімі бар педагогтар мен тәрбиешілер маңызды рөл алады. Бұл мамандар тәжірибе барысында тифлопедагогиканың оқыту, түзете-дамытушылық, тәрбиелік міндеттерін айқындайды, шешу жолдарын қарастырады.
9. Көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған іс-әрекеттерді ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттырады.
10. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
11. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасайды.
12. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
13. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
14. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастық қағидасына және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыру қамтамасыз етеді.
15. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейінде жетістігінің кепілі болып табылады.
16. Экономикадағы заманауи инновациялар, еңбек нарығындағы өзгерістер білім алушылардың күрделі міндеттерді шешу үшін немесе оларды шешудің жаңа тәсілдерін табу үшін жағдаятқа, идеялар мен ақпараттарға талдау жасау және бағалауға, алған білімі мен тәжірибесін жаңа идея мен ақпаратты жинақтау үшін шығармашылық қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеруіне себепші болады. Жігерлілік, білуге құмарлық, өзгерістерге дайын болу, байланысқа бейімділік сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.
17. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
18. Жеке қасиеттердің кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
19. Көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды (көрмейтін және нашар көретін) арнайы оқыту мен тәрбиелеуде "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" коррекциялық компоненттерінің негізгі пәндерінің бірі болып табылады.
20. Бастауыш мектепте "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнін меңгеру білім алушыларға мынандай мүмкіндік береді: көруі шектелген жандардың әлеуметтік-психологиялық бейімделуі мен көруі қалыпты адамдардың ортасына шоғырлануына мүмкіндік туғызады. Өз мінез-құлықтарын, жүріс-тұрысын ұйымдастыру және әр түрлі әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларда айналасындағы адамдармен араласу көру мүмкіндігі шектеулі білім алушының оқудан тыс кездегі өмірде болатын жағдайда өз бетімен бейімделуіне, өздігінен өмір сүру жағдайында кездесетін заттар мен құбылыстар туралы дұрыс түсінік алуларына, қоғамда өзін басқа адамдармен теңбе-тең ұстай білу дағдыларын меңгеруге және өзін қоғамның толыққанды, толыққұқықты мүшесіндей сезінуге мүмкіндік береді.
21. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" оқыту бағдарламасы жүйелілік тәсілі негізінде құрылған. Себебі, бір оқу материалы алдағы сыныпта қайталанып, білім мазмұнындағы элементтері нақтыланып, күрделеніп және тереңдетіліп келеді.
22. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" (бұдан әрі - ӘТБ) пәні бірнеше пәндердің білімдері біріктірілген курс болып табылады: "Дүниетану", "Өзін-өзі тану" қоғам өмірінің негізгі принциптерін түсінуге және өз орнын анықтауға мүмкіндік береді; "Математика" – математикалық терминдерді сараптауға; "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету", "Мимика және пантомимика" – вербальді және вербальді емес коммуникация дағдыларын дамыту; "Кеңістікте бағдарлану" –жабық және ашық кеңістікте бағдарлана алу; "Бейімделген дене шынықтыру"- өз психикалық және дене денсаулығын нығайтуға және түсінуге ынталандырады; "Түзету ырғағы" – өз денесін басқара алу.
23. ӘТБ пәнінің мақсаты: көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың қоғамда өзін адамдармен теңбе-тең ұстай білуі туралы біртұтас білім, біліктілік, дағды жүйесін қалыптастыру және заманауи жағдайға әлеуметтік-психологиялық бейімделулерін қамтиды.
24. Алға қойылған мақсатты іске асыру үшін нақты бағдарлама төмендегідей міндеттерді болжайды:
1) күнделікті тұрмыста пайдаланылатын заттар туралы нақты түсініктер беру, олардың міндеттері және пайдалану ережелері;
2) тұрмыста, көруі қалыпты адамдар ортасында, қоғамдық орындарда, әртүрлі жағдайда өзін мәдениетті ұстай білу дағдыларын қалыптастыру;
3) білім алушылардың бойында өз мінез-құлқын, сырт келбетін бақылай білу тәсілдерін тудыру, әртүрлі жағдайларда адамдармен қарым-қатынас жасай білу, әңгіме жүргізе білу дағдыларын қалыптастыру;
4) сыни және шығармашылық ойлау дағдыларын дамыту, коммуникативті дағдыларының дамуы мен мәселерін шешу жолдарын табу;
5) жүйке жүйесінің әр алуан түріне байланысты адамдардың өзара қарым-қатынасындағы ерекшеліктерімен танысу;
6) жеке гигиеналық тазалықты сақтау ережесі туралы білімдерін қалыптастыру;
7) өзіне-өзі қызмет көрсету процесінде манипуляциялық әрекеттері мен қимыл-қозғалыстарын жақсарту мақсатында бағалау;
8) адамгершілік қасиеттерінің дамуы маңызды екенін түсіне отырып үздіксіз өзін-өзі дамыту.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
25. Көру қабілеті зақымдалған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің типтік оқу жоспарында тек жалпы білім беру пәндерімен қатар түзету циклдері де енгізілген.
26. Түзету циклі көру қабілеті зақымдалған білім алушылар үшін арнайы түзету сабақтарында түзете орын толтырушылық, оңалту шараларын жүргізуді көрсететін өзінің нақты міндеттерін шешу (кеңістікте бағдарлау, әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау, сөйлеу тіліндегі жеткіліксіздіктерді жеңе білу, мимика және пантомимиканың дамуы бойынша сабақтар) барысында жүзеге асырылады.
27. Түзету пәндерін енгізу көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды әлеуметтік ортаға, белсенді сөйлеу тілі ортасына қосылуына, қимыл-қозғалыс әрекеттерін жоғарлатуға, эмоциялық екпіндерін тепе-теңдікте ұстауға, оқу әрекетінің негізгі кезеңдерін, бағдарлау және өзін-өзі бағалау, өзін-өзі бағалауын қалыптастыруға, оқу-танымдық әрекеттерін жақсартуға мүмкіндік береді.
28. Көру қабілеті зақымдалған білім алушылармен жүргізілетін түзету сабақтары кешенді сипатта болады. Оқыту, тәрбиелеу, түзету, дамыту, диагностикалау бойынша мәселелерді арнайы мамандар жұмыс жасайды: арнайы педагог (тифлопедагог), офтальмолог, логопед, арнайы психолог, арнайы жағдайда- психоневролог.
29. Көрмейтін білім алушыларды оқыту танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық және адамгершілік сипатқа бағытталу негізінде, оның ішінде АКТ-ға тәсілді қолдана отырып жүзеге асырылады.
30. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнін оқытуда құндылыққа бағытталған тәсіл білім алушы өз құндылықтарын таңдауға мүмкіндік алады: өзінің өмір қауіпсіздігіне жауаптылығын, денсаулығына, отбасына, өміріне, табиғатқа, жалпы адаммен қарым-қатынас құндылығын, мейірімділік және шынайлылықты түсіну. Бұл құндылықтар жеке тұлға мотивациясының негізгі факторы ретінде мінез-құлық пен іс-әрекетін жетілдіреді. Орта білім берудегі құндылықтардың идеялық негізі – "Мәңгілік ел" ұлттық идея құндылықтары болып табылады. Орта білім беру құндылықтары: қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік, құрметтеу, ынтымақтастық, еңбек және шығармашылық, ашықтық, өмір бойы білім алу болып айқындалған. Оқу іс-әрекетінде білік пен дағдыны меңгерту барысында қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрі ескеріледі.
31. Жеке тұлғаға бағдарлану тәсілінің мақсаты оқу процесін жекешелендіру болып әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау сабақтарында білім алушының жеке тұлғасын жан-жақты дамыту және үйлесімді қалыптастыру, тұлғаның әлеуметтік маңызды қасиеттерін тәрбиелеу, шығармашылық қабілетін ашу, (еңбекқор, ұқыптылық, шыдамдылық, өз өмір қауіпсіздігіне жауапкершілікпен қарау, қойылған мақсатқа жетуге ұмтылу, сыпайы болу, ұрыс-керістердің болуына жол бермеу), психикалық процестің эмоционалды ерік-жігер сферасын түзетуге (логикалық және көрнекі ойлау, есте сақтау) және полисенсорлық қабылдауын дамытуға мүмкіндік береді. Жеке тұлғаға бағдарлану тәсілі қалыпты деңгейде дамыған адамдардың күнделікті өмір ортасына қосылуға дайын адам мінез-құлқының жаңа моделін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
32. Іс-әрекеттік тәсіл әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау сабағында практикалық білік пен дағдыны дамыту мен түзетуді жүзеге асырады. Оқытудың ең тиімді әдістері ақпараттық-рецептивті, ізденушілік, репродуктивті болып меңгерген тақырыпты бірнеше рет бекітуге және белсендірілген дағдыға дейін жеткізуге ықпал ету. Практикалық әрекеттің негізгі түрі білім алушының теориялық білімдерін тәжірибеде қолдануға мүмкіндік беретін практикалық жаттығу, тренинг, экскурсия болып табылады:
1) өмір қауіпсіздік техникасын меңгеруге, қыздырғыш құралдарды қолдана білуге, электрлік және механикалық құралдарды, өткір және тікенек заттарды, сонымен қатар шыны ыдыстарды қолдана алу дағдыларын қалыптастыруға үлкен көңіл бөлінеді. Білім алушылардың әртүрлі практикалық тапрсымаларды орындау кезінде санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтауын үнемі үйретуге көңіл бөлінеді;
2) іс-әрекеттік тәсілінде ойын технологиясына көңіл бөлінеді: ойын-саяхат,сахналық ойын, нақты сюжеттік ойын, еркін берілетін сюжеттік ойын, алдын ала үйретілген сахналық қойылым, дидактикалық ойындар. Көзі көрмейтін білім алушы ойын барысында қоршаған әлемді таниды, ұжымдағы басқа адамдардың пікір тыңдауға, мақұлдауға, нәтиже жасай білуге икемделеді. Ойын түрлерін оқытудың әдісі ретінде қолдану білім алушылардың танымдық қызығушылығын белсендіруге мүмкіндік береді. Ойын барысында шынайы заттарды және тифлотехникалық құралдарды қолданады.
33. Деңгейлеп оқыту тәсілі әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлаудағы деңгейлеп оқыту тәсілі білім алушының жас ерекшелігіне, психикалық, дене дамуына, офтальмологиялық аспектісіне, көру қабілетінің мүмкіндігіне, ауытқушылықтардың сәйкестігіне қарай әртүрлі топ білім алушылары үшін мамандандырылған оқу процесі болып табылады. Ол екі топқа бөлінеді: қалдық көретін және мүлдем көрмейтін, нашар көретін:
1) деңгейлеп оқыту тәсілі білім алушының көру және өз-өзіне қызмет көрсету дағысына қарай үш топты ерекшелейді; бірінші топ, оқу материалын өзбетінше және толық меңгеруге қабілеті бар білім алушылар; екінші топ, оқу материалын меңгереді, бірақ оны орындау барысында қателіктер жіберетін білім алушылар; үшінші топ, оқу материалын жартылай меңгереді және оны өз бетінше іске асыра алмайды. Бұл топтағы білім алушыға жеке түзету жұмыстары жүргізіледі;
2) деңгейлеп оқыту жұмысын ұйымдастыруда қойылатын талап бұл- мұғалімнің көмегімен, танымдық қызығушылық пен күрделілігіне қарай деңгейленіп берілген тапсырмалар қолдану болып табылады.
34. Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлауға оқыту барысында коммуникативті тәсіл білім алушы, педагог және құрдастарымен, ересек адам және қамқор көрсететін адамдардың арасындағы сөйлесім әрекетінде, қабілеті және дағдысы процесіндегі ақпаратты хабарлау және білімдерімен алмасуы. Коммуникациялық қызмет сезімге негіз болатын мейірімділік, инабаттылыққа сай тұлғаралық өзара қарым-қатынасқа түседі. Басқа қатысушылармен сұхбаттасу қарым-қатынасы процесінде тіл арқылы оқу және іскерлік серіктес болу, құрдастарының шешімдерін мақұлдау, өз ойларымен және идеяларымен алмасу жолында сұхбаттасуды жүргізу, сөйлеу тілін қолдану барысында өрескел қателіктер жіберуге жол бермеу.
35. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану (бұдан әрі - АКТ):
1) АКТ-ны қолдану құзыреттілігі білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынаста технологияларды сенімді және шығармашыл түрде қолдана білуін қамтамасыз етеді;
2) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен GPS, мультимедиялық ресурстар мен АКТ-ны, интерактивті тақталарды қолдану оқу процесін белсенділендіруге, сонымен қатар, педагог пен білім алушының өзара қарым-қатынас жасауы мен серіктес болуына септігін тигізеді;
3) ақпарат алу, алмасу, іздеу үшін Интернет-ресурс, ұялы телефон, онлайн түрін, оқытудың виртуалды ортасын қолдануға міндетті.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. Пән бойынша түзету циклі негізінде арнайы оқытып және тәрбиленетін білім алушылардың жетістіктерін бағалау сапалық-бейнелік, эмоциялық сипатқа (өз мүмкіндіктеріне құрыс көзқарас қалыптастыру) ие болып даму жетістіктерінің мониторингісінде болады.
37. Бағдарлама бойынша оқытудың нәтижесі үш деңгейде және белігі бір сипатқа ие:
1) меңгеруге ынталанады;
2) ересек адамның, құрдастарының көмегімен меңгереді;
3) басқарушы құзыреттілік негізінде өзбетінше меңгереді.
5-тарау. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
38. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
39. Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау бойынша тапсырмалар бағдарламада қарастырылған барлық теориялық және практикалық жұмыстар түрін толық орындауды қамтамасыз ететін арнайы жабдықталған кабинетте жүргізіледі. Кабинеттерді ұйымдастыру кезінде барлық санитарлық-гигиеналық нормалар мен өмір қауіпсіздік ережесі сақталады. Кабинет дауыстық қолдауымен тұрмыстық және техникалық құралдармен жабдықталады.
40. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнін оқыту екі бағыттан тұрады:
1) мектеп-интернет жағдайында күнделікті өмірлік дағдыларды қалыптастыру. Бір уақытта әртүрлі тұрмыстық заттармен іс-әрекет жасай білу дағдысын, тұрмыста мәдени мінез-құлық дағдыларын (ересек адамның сирек көмек көрсетумен көптеген күнделікті іс-әрекеттерді орындауына байланысты "физикалық тұрғысынан тәуелсіз") қалыптастыру.
2) қойылған мақсаттан жоғары, білім алушылардың өзбетінше өмір сүру барысына білім-білікті игеру. Бұл бағыт адамның әлеуметтік-тұрмыстық қызметтер (қызмет, мекеме және ұйым) саласымен, мектепте, отбасында, қоғамдық орындарда мәдини мінез-құлықтарға тәрбиелеу, қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру.
41. Жағымды мотивацияны қалыптастыру мен даңдыларын бекіту үшін сабақтың стандартқа сай емес түрлерін қолдану ("Мойдодыр сабақтары", "Күлше қыз сабақтары", "Білгіш аспаздың рецептері", "Дәрігер Айболиттің кеңестері") және зейін,ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған түзету ойындары: "Пайдалы - зиянды", "Дұрыс жауапты тап", "Ойлан тап", "Әңгімені (ертегіні) жалғастыр (аяқта)", "Болады-болмайды" сияқты.
42. Көру қабілеті төмен (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәні бойынша сабақтарының мазмұны төмендегідей бөлімдерден тұрады:
1) "Жеке бас тазалығы" тақырыбы көрмейтін білім алушылар үшін өте маңызды, өйткені олар жекебас тазалығы туралы алғашқы бастапқы ережелерін, адам көп жиналатын орындарда өздерін ұстай білу ережелерін меңгереді. Көз көру қалдығын сақтау мен теріге күтім жасау, өз денсаулығын сақтау және нығайту;
2) "Киім және аяқ киім" тақырыптарын өту барысында білім алушылар киім мен аяқ киімді күтудің дағдыларына ие болады. Әр мезгілге байланысты киім таңдай білуге үйренеді;
3) "Тамақтану" тақырыбы бойынша сабақтар: тамақ өнімдерінің негізгі түрлерімен танысу, оларды сақтау ережелері, ас үй жабдықтарымен танысу, қарапайым тағамдарды әзірлеу дағдысы, тамақ ішу мәдениеті. Тамақ түрлерімен жақын таныс болу сақталған анализаторлар жұмысын белсенділендіреді, оның ішінде сипап сезу, дәм сезу;
4) "Пәтер – үй": үйлердің түрлері. Бөлмелер, үй бөлмелерінің қызметі, жиhаз. Пәтер-үйде тазалық сақтау. Үйлердегі жарық пен жылыту. Бөлмелердің ішкі көрінісі;
5) "Отбасы", "Мінез-құлық мәдениеті" тақырыптарында отбасындағы, сыныптағы, топтағы, қоғамдық жерлердегі өзара қарым-қатынас орнатудың жолдары мен тәсілдері ашылады, үстел басында, театрға, киноға, мұражайларға, дүкендерге барған уақыттағы өзін ұстай білу ережелері бекітіледі;
6) "Көлік" тақырыптарын өтуінде көшеде жүру тәртібі дағдылары, жол жүру ережелері бекітіледі, білім алушылар қала көліктерінің әр түрімен, метромен танысады;
7) "Байланыс құралдар" сөйлеу тілі және сөйлеу тілі емес коммуникациялық білік пен дағдыны қалыптастырады. Ғаламтор мен ұялы телефонның біздің өмірімізге әкелген үлкен әсеріне байланысты білім алушылардың байланыс құралдарын пайдалануын қалыптастыруға зор мән беріледі, сондықтан "Байланыс құралдар" тақырыбы 4 сыныпта әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлаудың негізгі курсы болады;
8) "Сауда" – бұл тақырыптар көрмейтін және нашар көретін білім алушылар бойында алғашқы сауда жасай білу дағдыларын қалыптастырады; ең басты тағам түрлері мен киімнің бағасын білу, отбасы қаржысын үнемдеп жұмсауға үйретуге мүмкіндік жасайды;
9) "Денсаулық" тақырыбы бойынша түзету сабақтары тек білім алушылардың білім білік дағдыны меңгертіп қана қоймай шынайы өмірде өз меңгерген білім мен біліктілікті жүзеге асрыу, мотивациялық аймағының құрылуына бағытталған. Педагог білім алушылар өздерін танып, зерттей отырып,өз бойындағы ерекшеліктерін қабылдап, өз денсауығына жауапты қарап, белсенді денсаулық сақтауды жүзеге асыруға психологиялық тұрғыда дайын болу.
43. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәні бойынша оқыту бөлімдер негізінде ұйымдастырылған:
1) сынып бойынша оқыту мақсаттарына сәйкес күтілетін нәтижелер алуда бөлімдер бөлімшелерге бөлінген: білік пен дағды, білім мен түсіну. Оқытудың мақсаты әр бөлімшелерде көрсетілген. Бұл әр мұғалімнің білім алушының қу жетістігін бағалауға және өз жұмысын жоспарлауға, сонымен қатар оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Жеке бас тазалығы |
1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
2 | Киім және аяқ киім |
2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
3 | Пәтер – үй |
3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері |
4 | "Отбасы" |
4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу |
5 | Сауда |
5.1 Дүкендер және оның мәні |
6 | Байланыс құралдар |
6.1 Байланыс түрлері және оның мәні |
7 | Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
8 | Мінез-құлық мәдениеті |
8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
9 | Тамақтану |
9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
10 | Денсаулық |
10.1 Денсаулық негізі |
44. Бағдарламадағы оқыту мақсаты түзетулер құрады. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқыту мақсатының реттік саны.
45. Оқытудың мақсаттық жүйесі:
1) "Жеке бас тазалығы":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
1.2 |
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
1.3 |
0.1.3.1 |
1.1.3.1 |
2.1.3.1 |
3.1.3.1 |
4.1.3.1 |
2) "Киім және аяқ киім":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 |
4.2.2.1 |
2.3 |
0.2.3.1 |
1.2.3.1 |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 |
4.2.3.1 |
3) "Пәтер – үй":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
3.2 |
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
4) "Отбасы":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу |
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 |
4.2 |
0.4.2.1 |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
5) "Сауда":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
5.1 |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 |
2.5.1.1 |
3.5.1.1 |
4.5.1.1 |
5.2 Қағаз ақша |
2.5.2.1 |
3.5.2.1 |
4.5.2.1 | ||
6) "Байланыс құралдары":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
6.1 |
О.6.1.1 |
1.6.1.1 |
2.6.1.1 |
3.6.1.1 |
4.6.1.1 |
6.2 | 0.6.2.1 К.Чуковского "Телефон" өлең сахыналық ойын ойнау арқылы телефонмен сөйлесу барысын тыңдау, микрофонға бағытталып, ақырын сөйлеу |
1.6.2.1 |
2.6.2.1 |
3.6.2.1 |
4.6.2.1 |
7) "Көлік":
8-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
7.1 |
0.7.1.1 |
1.7.1.1 |
2.7.1.1 |
3.7.1.1 |
4.7.1.1 |
8) "Мінез-құлық":
9-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
0.8.1.1 |
1.8.1.1 |
2.8.1.1 |
3.8.1.1 |
4.8.1.1 |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру |
0.8.2.1 |
1.8.2.1 |
2.8.2.1 |
3.8.2.1 |
4.8.2.1 |
9) "Тамақтану":
10-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
9.1 |
0.9.1.1 |
1.9.1.1 |
2.9.1.1 |
3.9.1.1 |
4.9.1.1 |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
0.9.2.1 |
1.9.2.1 |
2.9.2.1 |
3.9.2.1 |
4.9.2.1 |
9.3 |
0.9.3.1 |
1.9.3.1 |
2.9.3.1 |
3.9.3.1 |
4.9.3.1 |
10) "Денсаулық":
11-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
10.1 Денсаулық негізі |
0.10.1.1 |
1.10.1.1 |
2.10.1.1 |
3.10.1.1 |
4.10.1.1 |
10.2 Үй дәрі қорапшасы және оның мәні мен қолдану |
3.10.2.1 |
4.10.2.1 | |||
46. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) дайындық сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Жеке бас гигиенасы | 1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
0.1.1.1 күн тәртібін сақтай алу және білу |
1.2 Таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі, дене гигиенасы |
0.1.2.1 таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі (тісті жуу, жуыну, сүртіну, тарану) білу | ||
1.3 Көз гигиенасы |
0.1.3.1 адамның өмір әрекетінде басты мүшесі болып табылатын көздің маңызды рөл алатын білу | ||
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
0.2.1.1 киім түрлері білу (мезгіл бойынша) және вербалды бейнелеу | |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
0.2.2.1 аяқ киім түрлерін (мезгіл бойынша) білу және вербалды сипаттау | ||
2.3 Күнделікті өмірде киім және аяқ киімдерді таза ұстау |
0.2.3.1 таза және кір киімдер мен аяқ киімдердің белгісін білу | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 3. Үй-пәтрелер | 3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері |
0.3.1.1 үй түрлерін білу |
3.2 Үйді таза ұстау мазмұны | 0.3.2.1 пәтерді және мектеп бөлмелерін тазалаудың қарапайым дағдыларын білу (шүберек, сыбыртқыны қолдану) | ||
Бізді қоршаған әлем | 4. Отбасы | 4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу | 0.4.1.1 өз отбасыңның құрамын, есімдері мен әкесінің атын, олардың жасын білу, |
4.2 отбасындағы мінез-құлық тәртібі | 0.4.2.1 отбасындағы мінез-құлық ережелерін білу | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | 5. Сауда | 5.1. Дүкендер және оның мәні |
0.5.1.1 дүкеннің негізгі түрлерін: (азық-түлік, шаруашылық, кітап дүкендері, супермаркеттер) олардың атауларын білу |
6. Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері және оның мәні | 0.6.1.1 үй телефондарының қызметін білу | |
6.2 Үй және ұялы телефондарды қолдану ережелері | 0.6.2.1 телефонмен сөйлесу барысын тыңдау, микрофонға бағытталып, ақырын сөйлеу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
0.7.1.1 көліктің негізгі түрлерін және оның тағайындалуын білу |
8. Мінез-құлық | 8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру | 0.8.1.1 Әртүрлі жағдайда құрдастарытарымен (қыздар мен ұлдар),үлкен адамдармен (таныс және бейтаныс) кездесу мен қоштасу барысында өзін дұрыс ұстай білу | |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру | 0.8.2.1 партада, үстелдің үстінде түзу отыру, өз денесін (арқа бөлігін) тік ұстауын қадағалай білу | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | 9. Тамақтану | 9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
0.9.1.1 тағамдардың негізгі түрлерін білу |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
0.9.2.1 ыдыс-аяқ бұйымдарының атауларын, оның тағайындалуын білу | ||
9.3 Асты даярлау | 0.9.3.1 қарапайым бутерброд даярлау туралы малғұмат білу | ||
Дені саудың – жаны сау | 10. Денсаулық | 10.1 Денсаулық негізі | 0.10.1.1 денсаулығының негізін білу (күн сәулесі, таза су, тұрақты тамақтану, дене шынықтыру жаттығулары, демалыс, тыныш ұйқы) |
2) 1-сынып :
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Жеке бас гигиенасы | 1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
1.1.1.1 күн тәртібін сақтау |
1.2 Таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі, дене гигиенасы |
1.1.2.1 таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі (тісті жуу, жуыну, сүртіну, тарану) білу | ||
1.3 Көз гигиенасы |
1.1.3.1 көру қабілетіне ұқыптылық көрсету қажеттілігін түсіну | ||
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
1.2.1.1 киім түрлерін (мезгіл бойынша) тану және вербалды бейнелеу | |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
1.2.2.1 аяқ киім түрлерін тану (мезгіл бойынша); | ||
2.3 Күнделікті өмірде киім және аяқ киімдерді таза ұстау |
1.2.3.1 таза және кір киімдер мен аяқ киімдердің белгісін білу және түсіну | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 3. Үй-пәтрелер | 3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері. |
1.3.1.1 әртүрлі үй ғимараттарын білу және вербалды сипаттау |
3.2 Үйді таза ұстау мазмұны |
1.3.2.1 пәтерді жинау бойынша қарапайым іс-әрекеттерді орындау (шаңды сүрту, еденді сыпыру) | ||
Бізді қоршаған әлем | 4. Отбасы | 4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу |
1.4.1.1 өз отбасыңның құрамын, жақын туыстарыңның есімдері мен әкесінің атын, олардың жасын білу, немен айналысатынын білу |
4.2 Отбасындағы мінез-құлық тәртібі |
1.4.2.1 отбасылық салтанатты және дәстүрлі мерекелерде қарапайым міндеттерді атқару және қатысу | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | 5. Сауда | 5.1. Дүкендер және оның мәні |
1.5.1.1 дүкеннің негізгі түрлерін: (супермаркет, гипермаркет, минимаркет) олардың атауларын білу |
6. Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері және оның мәні |
1.6.1.1 телефон түрлері білу (үй, ұялы, телефон – автомат) | |
6.2 Үй және ұялы телефондарды қолдану ережелері | 1.6.2.1 үй телефондарын қолдана алу,байланыстың бос және бос емес екендігін ажырату | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
1.7.1.1 адам өміріндегі көліктердің алатын орнын түсіну; көліктерді топ бойынша топтастыру (жер үстіндегі, ауадағы, судағы, жүк таситын көлік түрлері); көлік әлеміне саяхаттау ойыны |
8. Мінез-құлық мәдениеті | 8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
1.8.1.1 кездесу мен қоштасу кезінде мінез-құлық мәдениетінің негізгі нормаларын меңгеру | |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру | 1.8.2.1 өз денесін (арқа бөлігін) тік ұстауын қадағалау, отыру және тұру қалпында денесін ұстау | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | 9. Тамақтану | 9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
1.9.1.1 алуан түрлі тағам түрлерін және оның адам өміріндегі маңыздылығын білу |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
1.9.2.1 көру және тактильді қабылдаудың көмегімен ыдыс-аяқ бұйымдарының атауларын анықтау | ||
9.3 Асты даярлау |
1.9.3.1 қарапайым бутерброд даярлаудың реттілігі мен ингредиенттерін білу | ||
Дені саудың – жаны сау | 10. Денсаулық | 10.1 Денсаулық негізі | 1.10.1.1 тұрақты тамақтану, дене шынықтыру жаттығулары, күнтәртібі, ұйқы адам денсаулығы үшін әсер ететінін айқындау |
3) 2 -сынып:
14-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Жеке бас гигиенасы | 1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
2.1.1.1 күнтәртібінің негізгі функцияларын орындау |
1.2 Таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі, дене гигиенасы |
2.1.2.1 таңертеңгі және кешкі дәретхананың (тісті жуу, жуыну, сүртіну, тарану) дағдыларын сақтау | ||
1.3 Көз гигиенасы |
2.1.3.1 өз жұмыс орынын дұрыс жарықтандыру; кітап тіреуішін қолдану, хат жазу үшін қара пастаны қолдану; көзге күш түсірудің ережесін сақтау | ||
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
2.2.1.1 киімдерді топ, түрі бойынша топтастыру, сипаттау бойынша киімді тану және атау | |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
2.2.2.1 аяқ киімдерді топ, түрі бойынша топтастыру, сипаттау бойынша киімді тану және атау | ||
2.3 Күнделікті өмірде киім және аяқ киімдерді таза ұстау |
2.2.3.1 сипап сезу арқылы таза киім мен аяқ киімнің белгісін анықтау | ||
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | 3. Үй-пәтрелер | 3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері. |
2.3.1.1 сипттау бойынша үй ғимараттарын атау,түрлеріне қарай топтастыру |
3.2 Үйді таза ұстау мазмұны |
2.3.2.1 анализаторлардың көмегімен тәртіпсіздікті байқау | ||
Менің туған өлкем | 4. Отбасы | 4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу | 2.4.1.1 жақын туысқандар туралы мәлімет білу (тәте, аға, жиен). отбасының жеке қарым-қатынасы |
4.2 отбасындағы мінез-құлық тәртібі |
2.4.2.1 отбасы мүшелері арасындағы күнделікті шаруашылық-тұрмыстық міндеттерді бөліп атқарылатынын білу; | ||
3-тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | 5. Сауда | 5.1 Дүкендер және оның мәні |
2.5.1.1 дүкен түрлерін және оның тағайындалуы вербальды сипаттау және анықтау |
5.2 Ақща қағазы | 2.5.2.1 Қазақстан Республикасының негізгі қағаз ақша және теңгелерін түсіну және білу | ||
6. Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері және оның мәні | 2.6.1.1 байланыстың негізгі түрлерін (почта, телеграф, телефон, ұялы байланыс, спутниктік байланыс, дыбыс шығаратын телефон) білу | |
6.2 Үй және ұялы телефондарды қолдану ережелері |
2.6.2.1 үй, ұялы телефондарын қолдана алу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 7. Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
2.7.1.1 есту және көру анализаторларын қолдана отырып көліктерін түрлерін анықтап, сипаттау; көлік жолдарына экскурсия жасау |
8. Мінез-құлық | 8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
2.8.1.1 үлкен адамдармен, құрдастарытарымен сыпайлық танытып сөйлесу; этикет сөйлеу тілінің басты талабы екенін білу | |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру | 2.8.2.1 денені тік ұстау (столдың үстінде дұрыс отыру, салфетканы қолдану, ұқыпты және сыпайы тамақты жеу) қажеттілігінің маңыздылығын түсіну | ||
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | 9. Тамақтану | 9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
2.9.1.1 азық-түліктерді топтары бойынша (көкініс, жеміс, еті, сүт, нан өнімдері) топтастыру |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
2.9.2.1 көру және тактильді қабылдаудың көмегімен сипаттау бойынша асхана құралдары мен ыдыстарын атау және көрсету | ||
9.3 Асты даярлау |
2.9.3.1 қарапайым бутерброд даярлау | ||
Саяхат | 10. Денсаулық | 10.1 Денсаулық негізі |
2.10.1.1 жеке денсаулығына өзі жауапты екенін түсіну |
4) 3-сынып:
15-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | 1. Жеке бас гигиенасы | 1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
3.1.1.1 күнтәртібін құру және орындау |
1.2 Таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі, дене гигиенасы |
3.1.2.1 таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігін (тісті жуу, жуыну, сүртіну, тарану) сақтап орындау | ||
1.3 Көз гигиенасы |
3.1.3.1 телебағдарламаларды көрудің уақыты мен дұрыс оытыру ережесін сақтау; (биноклем, моноклем) қолдану | ||
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
3.2.1.1 мезгіл киімдер түрлерін түсіну және таңдау | |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
3.2.2.1 мезгіл бойынша (қысқы, жазғы) аяқ киім түрлерін түсіну және таңдау | ||
2.3 Күнделікті өмірде киім және аяқ киімдерді таза ұстау |
3.2.3.1 өз киімдері мен аяқ киімдерін таза ұстауға қадағалау | ||
2-тоқсан | |||
Уақыт | 3. Үй-пәтрелер | 3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері. |
3.3.1.1 өз мектебінің және пәтерінің орналасу орнын атау және сипаттау; "Бағдарлау" құралында өз пәтерін сызу |
3.2 Үйді таза ұстау мазмұны |
3.3.2.1 тәртіпсіздіктің себептерін анықтау | ||
Сәулет | 4. Отбасы | 4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу | 3.4.1.1 ата-анасының жұмыс орыны олардың атқаратын міндеттері туралы әңгімелеу және түсіндіру |
4.2 Отбасындағы мінез-құлық тәртібі |
3.4.2.1 әртүрлі обасылық жағдаяттарда өз-өзің ұстай білу, ата-аналарына сыйластықпен қарау, достарымен ұрыс-керіске түспеуге ынталану | ||
3-тоқсан | |||
Өнер | 5. Сауда | 5.1. Дүкендер және оның мәні |
3.5.1.1 өндіріс кәсіптік дүкендер түрлерін және оның тағайындаулыларын түсіну және ажырату |
6. Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері және оның мәні | 3.5.2.1 көру және тактильды қабылдаудың көмегімен қағаз ақша түрлерін анықтау (шаблон бойынша) | |
6.2 Үй және ұялы телефондарды қолдану ережелері |
3.6.1.1 почта қызметін түсіну; почта түрлері (хат, ашық хат, телеграмма); почтаға экскурсия жасау | ||
Атақты тұлғалар | 7. Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
3.7.1.1 қала бойынша саяхаттау кезінде қалалық көліктерді қолдана білу дағдыларын меңгеру; |
8. Мінез-құлық мәдениеті | 8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
3.8.1.1 мінез-құлық мәдениет стратегиясын таңдау және талдау | |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру | 3.8.2.1 әдемі жүре білу және жеткілікті деңгейде жестикуляцияны қолдану | ||
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | 9. Тамақтану | 9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
3.9.1.1 тағамдарды сыртқы түрі, дәмі, иісі, консистенциясы бойынша анықтау |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
3.9.2.1 ыдыстарды топ бойынша (асханалық, асхана, шайхана) топтастыру | ||
9.3 Асты даярлау |
3.9.3.1 қайнатылған және балғын көкіністерден салат даярлаудың реттілігі мен ингредиенттерін білу | ||
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 10. Денсаулық | 10.1 Денсаулық негізі |
3.10.1.1 адам денсаулығы үшін зиянды әдеттер (темекі шегу, ішімдік ішу) саналы түрде түсіну |
10.2 | 3.10.2.1 үй дәрi қобдишасы құрамын білу (таңатын, зарарсыздандыратын құралдар, термометр, горчичник) | ||
5) 4-сынып:
16-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным –Қазақстан | 1. Жеке бас гигиенасы | 1.1 Күн тәртібі, оны орындау |
4.1.1.1 адамның толыққанды өмір сүру үшін күнтәртібінің қажеттілігін түсіну және сақтау |
1.2 Таңертеңгі және кешкі дәретхананың реттілігі, дене гигиенасы |
4.1.2.1 өзбетінше ешкімнің көмегінсіз таңертеңгі және кешкі дәретхананың (тісті жуу, жуыну, сүртіну, тарану) берілген тәртіптегі реттілікпен орындау | ||
1.3 Көз гигиенасы | 4.1.3.1 компьютермен жұмыс жасау барысында көзді күту ережесін сақтау және көзілдірікті қолдану, мектеп күнтәртібін сақтау; көзге бөтен заттар түскен жағдайда медицина қызметкерлерінің көмегімен көзді жуу | ||
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Киім түрлері және оның тағайындалуы |
4.2.1.1 өз бетінше ересек адамның көмегінсіз заттарды, киімдерді тану, анықтау, сипаттау, салыстыру, киімдерді топ, түрі бойынша топтастыру | |
2.2 Аяқ киім түрлері және оның тағайындалуы |
4.2.2.1 өз бетінше ересек адамның көмегінсіз заттарды, аяқ киімдерді тану, анықтау, сипаттау, салыстыру, киімдерді топ, түрі бойынша топтастыру | ||
2.3 Күнделікті өмірде киім және аяқ киімдерді таза ұстау |
4.2.3.1 киімдері мен аяқ киімдерін таза ұстауды түсіну | ||
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | 3. Үй-пәтрелер | 3.1 Қаладағы үй-пәтрелердің түрлері. |
4.3.1.1 өз үйінде және мектеп ғимараттары бойынша атауларды түсіну және табу; мектептің бір бөлмесі туралы презентация жасау |
3.2 Үйді таза ұстау мазмұны |
4.3.2.1 өзбетінше бөлмедегі тазалық пен тәртіпті сақтау | ||
Мамандықтар әлемі | 4. Отбасы | 4.1 Отбасы туралы түсініктері, отбасы құрамын білу | 4.4.1.1 отбасының берік болуының маңыздылығын түсіну; презентациясы "Менің отбасым" негізінде өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну |
4.2 Отбасындағы мінез-құлық тәртібі | 4.4.2.1 отбасылық дәстүрлерді, қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлерін сақтау; өз бетінше нүктелі рельефті шрифтпен безендірілген мерекелік ашық хат дайындау | ||
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | 5. Сауда | 5.1. Дүкендер және оның мәні | 4.5.1.1 тауар сатып алудың негізгі ережелерін меңгеру; қолдануға кепілдік беретін мерзімін қарай отырып, тауарды таңдап берілген сақтау; тұтынушының талаптарына сәйкес емес тауар ды қайтарып беру |
5.2 Қағаз ақша | 4.5.2.1 ақшамен сатып алу; жақын маңдағы супермаркетке саяхат жасау, қағаз ақшамен төлеу | ||
6. Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері және оның мәні | 4.6.1.1 қазіргі қоғам өміріндегі телефоның қажеттілігін және әр байланыс түрлерінің ерекшеліктерін түсіну | |
6.2 Үй және ұялы телефондарды қолдану ережелері |
4.6.2.1 байланыс құралдары: төтенше жағдайларда телефон қолдану (пайдалану). Өрт қызметі. Полиция. Жедел жәрдем. Газ. | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 7. Көлік | 7.1 Көлік түрлері және оның тағайындалуы |
4.7.1.1 көмек көрсететін адаммен алуан түрлі қоғамдық түрлерін қолдану, қажетті жағдайда көру қабілеті қалыпты адамдардан көмек сұрау |
8. Мінез-құлық мәдениеті | 8.1 Жалпы мәдени құзыреттіліктерді меңгеру |
4.8.1.1 меңгерген мінез-құлық ережелердің көмегімен басқа адамдарды және өзін басқара алу | |
8.2 Денені дұрыс тік ұстауын қалыптастыру | 4.8.2.1 сыртқы келбетін қадағалау (отыру қалпында денесін тік ұстау, әдемі жүру, келбетінің және киімінің ұқыпты болу) | ||
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | 9. Тамақтану | 9.1 Әртүрлі тағамдар және оның адам өміріндегі маңыздылығы |
4.9.1.1 адамның денсаулығына пайдалы және зиян тағамдарды, адам өміріндегі тағамның рөлін айқындау |
9.2 Асхана ыдыстары мен құралдары, оның тағайындалуы |
4.9.2.1 көру және тактильді қабылдаудың көмегімен қажетті ыдыс-аяқты таңдап және түсініп үстел даярлау | ||
9.3 Асты даярлау |
4.9.3.1 қайнатылған және балғын көкіністерден салат даярлау және түсіндіру | ||
Болашаққа саяхат | 10. Денсаулық | 10.1 Денсаулық негізі |
4.10.1.1 жеке денсаулығына ең бастысы өзі жауапты екенін түсіну |
10.2 Үй дәрі қорапшасы және оның мәні мен қолдану | 4.10.2.1 үй дәрi қобдишасы құрамын кіретін (жарақатты өңдеу, сөйлейтін термометрді) медициналық құралдардың қызметін, атауын, қолдану ережесін практикада пайдалану | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 264-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 264-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы көру қабілеті бұзылған білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін көру қабілеті бұзылған білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы үдерісін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде көру қабілеті бұзылған білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін түрлі білім беру ұйымдарында (арнайы мектепте, инклюзивті білім беру жағдайында, үйде оқыту жағдайында ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады.
7. Психологиялық, педагогикалық және түзету процесінің барлық қатысушыларын қолдау және бірлесіп шығармашылықпен айналысу, өзара әрекеттесу жағдайында көру қабілеті бұзылған білім алушылардың белсенді танымдық іс-әрекеті тұрақты сипатқа ие болады.
8. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды арнайы (түзете) оқыту мен тәрбиелеу саласының педагогтары, психологтары, әдіскерлері, медициналық және басқа да қызметкерлері педагогикалық үдерістің қатысушылары болып табылады. Арнайы дайындығы бар, дефектологиялық білімі бар педагогтар мен тәрбиешілердің рөлі зор. Бұл мамандар тифлопедагогиканың білім беру, тәрбиелеу және түзете-дамыту міндеттерін практика жүзінде шешеді.
9. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтары мен нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерінің өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидасын іске асыруды қамтамасыз етеді.
10. Осы пәннің оқу мақсаттарына жету үшін жүзеге асатын коррекциялық іс-әрекетті ата-анамен, жергілікті ұйым өкілдерімен серіктестік түрде ұйымдастыруға болады.
11. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу үдерісінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
12. Оқу бағдарламасында күтілетін нәтижелер оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған. Бұл оқу пәнінің мазмұнын анықтауға негіз болып табылады.
13. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
14. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтары мен нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерінің өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидасын іске асыруды қамтамасыз етеді.
15. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, кең ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрылған жүйесі келесі ауқымды дағдыларды дамытудың негізі: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады. Кең ауқымды дағдылар білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
16. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру үдерісінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу үдерісінде және өмір жағдаяттарында шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
17. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
18. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәні көру қабілеті зақымдалған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің коррекциялық компонентіндегі негізгі пәннің бірі болып табылады.
19. Көру қабілеті бұзылысының спецификалық заңдылықтарының бірі қоршаған әлем бейнесінің бұлыңғыр, толымсыз (фрагментті), сұлба түрінде болуына әкеп соғатын қоршаған әлем туралы ақпараттың аздығы, көру арқылы қабылдаудың өзгеруі мен баяулығы боп табылады. Бұл қарым-қатынас іс-әрекеті құрылымдаушыларының дамуына жағымсыз ықпал етеді (вербальді және вербальді емес мәнерлеу құралдары және тағы да басқа), сондықтан арнайы түзете-дамыту сабақтарын талап етеді.
20. Айналадағы шынайлықты көру арқылы дистанты (қашықтықта) қабылдау мүмкіндігінен айрылған және орын толтыру тәсілдеріне үйретілмеген білім алушыларда эмоциялар, мимика, жесттер мен пантомимика туралы түсініктері беріксіз, көмескі болады. Оның барлығы тұлға аралық қарым-қатынасты едәуір дәрежеде қиындатады деп тифлопсихологтар мен тифлопедагогтар атап өтті.
21. Көру қабілеті бұзылған білім алушылар өзара әрекеттесудің түрлі жағдаятында өздерін адекватсыз ұстайды, оны дұрыс бағаламайды. Бұл білім алушылар арасындағы байланыстың тоқтауына немесе ұзақтығының аз болуына әкеп соғады. Осындай қиындыққа кезіккен білім алушылар қарым-қатынаста енжар болады, оған қызығушылық танытпайды.
22. Осының барлығы көру қабілеті бұзылған білім алушылар мен жасөспірімдерде сенсорлық көру депривация жағдайындағы таным іс-әрекетінің ерекшелігін ескере отырып, қарым-қатынастың вербальді және вербалсіз құралдарын дамыту үдерісін басқарудың мақсатқа бағыттау.
23. Мимика және пантомимиканы дамыту бойынша оқу пәнінің мақсаты - адами өзара қарым-қатынас туралы, өзіне деген, құрбыларына, ересек адамдарға қатысты эмоционалды-уәждемелік ұстанымдары туралы жүйелі білімді қалыптастыру; сонымен бірге тұлғалық дамуына септігін тигізетін, қоғамдағы адекватты тәртіп үшін коммуникативті дағдыларды, біліктілікті және тәжірибені меңгерту.
24. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің міндеттері:
1) айналадағы адамдарды қабылдау алгоритмін қалыптастыру;
2) әңгімелесушінің эмоционалды жай-күйін қабылдауға және өзінің сезімін білдіруге үйрету;
3) адамға мимиканы, мәнерлі қимылдарды, жесттер мен дене қалыптарын қабылдау және өздігінен жасау біліктілігін қалыптастыру;
4) өзіндегі, әңгімелесушідегі, әдеби шағарма кейіпкеріндегі эмоционалды жай-күйін сөзбен сипаттау және олардың сыртқы көріністерін сипаттау дағдыларын дамыту және тағы сол сияқты;
5) басқаға алаңдау сезімін қалыптастыру;
6) қарым-қатынасқа деген және айналадағы адамдарға қызығушылығын дамыту;
7) өзінің тәртібі мен айналадағы адамдардың істерін сыртқы көріністері бойынша талдауға бағытталған өзін реттеу, өзін бақылау және адекватты бағалау іс-әрекетінің негіздерін қалыптастыру;
8) айналадағыларға деген өзара құрмет, өзара сенім және басқаларды уайымдай білу сезімін дамыту;
9) қарым-қатынастың вербалді және вербалді емес құралдарының көмегімен еркін практикалық іс-әрекетте мәдени тәртіптің қалыптасқан дағдыларын қолдану;
10) қарым-қатынастың қалыптасқан дағдыларын өмірлік жағдаяттарда қолдану.
25. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің түзету циклындағы пәндердің оқу бағдарламасы білім алушылардың танымдық және әлеуметтік тұрғыдағы белсенділігін дамытады. Бұл орын толтыру мүмкіндіктерін, әдістемелік тәсілдер мен оқытудың арнайы техникалық құралдарын барынша қолдану арқылы іске асады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
26. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды (көрмейтін және нашар көретін) оқыту және тәрбиелеудің типтік оқу бағдарламасы жалпы білім беретін пәндермен қатар коррекциялық циклдың пәндерін қамтиды.
27. Коррекциялық цикл көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін өткізілетін арнайы коррекциялық сабақтарда жүзеге асады. Абилитациялық, коррекциялық-компенсаторлық іс-шараларды өткізуді қарастыратын әрбір сабақ өзіндік міндеттерін шешеді (кеңістікте бағдарлау сабақтары, әлеумтттік-тұрмыстық бағдарлау, сөйлеу тіліндегі бұзылыстарды жою, мимика және пантомимиканы дамыту).
28. Коррекциялық сабақтар білім алушыларда ғылыми білім жүйесін қалыптастырмайды, бірақ оларды жас ерекшелігіне сәйкес жоғары деңгейде оқыту мен дамытудың бірде-бір шарты болып табылады.
29. Коррекциялық пәндерді оқыту көру қабілеті бұзылған білім алушыларды әлеуметтік ортаға, белсенді тілдік ортаға енгізуді, оның қимыл-қозғалыс әрекетін жетілдіруді, эмоциональді тонусын түзетуді қамтамасыз етеді. Сонымен бірге оқу іс-әрекетінің бастапқы кезеңдерін, бағдар беру кезеңін, өзін бақылау мен өзін бағалау кезеңін қалыптастыруға, оқу-танымдық іс-әрекетінің түрткісін жақсартады.
30. Көру қабілеті бұзылған білім алушылармен жүргізілетін корркциялық сабақтар кешенді сипатта болады . Өйткені диагностикалау, дамыту, түзету, білім беру және дамыту мәселелерін келесі мамандар: арнайы педагогтар (тифлопедагогтар), офтальмологтар, логопедтер, диагнозына қарай психолог, психоневролог қарастырады.
31. Көру қабілеті бұзылған түлғаларды оқыту құндылыққа бағытталған, тұлғаға бағытталған, іс-әрекеттік, дифференциальді және коммуникативті тұрғы негізінде жүзеге асады.
32. Оқытудағы құндылыққа бағытталған тәсіл – бұл белгілі құндылық тұрғысынан оқу-іс-әрекетін ұйымдастыру мен орындау, оның нәтижесін алу және қолдану тәсілі. Құндылыққа бағытталған оқу процесі білім алушы тұлғасындағы құндылықтар жүйесін мақсатты түрде қалыптастырады. Құндылық бағыттары – бұл тұлғаның өз іс-әрекетінің бағыты ретінде белгілі құндылықтарды таңдай білу қабілеті (құндылықтарда бағдарлай білуі). Сонымен бірге оларды өзіндік әлеуметтік маңызды құндылықтар ретінде ұғынып, қабылдай алуы. Құндылықтар тұлға уәжінің маңызды факторы ретінде тәртіп пен әрекеттерді ынталандырады. Орта білім беру құндылықтары "Мәңгілік ел" ұлттық идеясына негізделген. Орта білім беру құндылықтары былай белгіленген: қазақстандық патриоттық пен азаматтық жауапкершілік; сыйластық; ынтымақтастық; еңбек пен шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім алу.
33. Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл. Жеке тұлғаға бағытталған тәсілдеменің мақсаты оқу процесін дараландыру, білім алушы тұлғасын оқыту кезінде үйлесімді қалыптастыру мен жан-жақты дамыту боп табылады. Сонымен бірге білім алушының психикалық, дене дамуының дара ерекшеліктерін ескере отырып, оның шығармашылық әлеуетін, компенсаторлық мүмкіндіктерін ескере отырып, мінез-құлқының ерекшелігі мен уәждемесін толық ашу.
34. Іс-әрекеттік тәсілдеме. Өзінің білім алуының мақсаттарын өздігінен белгілей алуы, таным іс-әрекетінің жаңа міндеттерін өзі үшін айқындап қоюы, бағдарлау мен ұтқырлық іс-әрекетіндегі өзінің уәждемесі мен қызығушылығын дамыту, мақсатқа жету жолын (алтернативті) өздігінен жоспарлай білуі, бағдарлау мен ұтқырлықтағы оқу және танымдық міндеттерін шешудің тиімді тәсілдерін таңдай алуы; өзінің әрекетін жоспарланған нәтижелерге сәйкестендіре білуі, нәтижеге жету барысында өзінің іс-әрекетін бақылауға алуы, ұсынылған шарт пен талаптар аясында әрекет ету тәсілдерін анықтауы, бағдарлау мен ұтқырлыққа байланысты өзгермелі жағдаятқа сәйкес өз әрекетін реттеуі, оқу міндеттерінің дұрыс орындалуы мен оны шешудегі өзінің мүмкіндіктерін бағалай алуы.
35. Дифференциалды тәсілдеме білім алушылардың түрлі топтары үшін оқу процесін өзгшелендіруді, білім алушылардың жас ерекшелік, психикалық, дене ерекшеліктерін және көру қызметінің бұзылу дәрежесін ескеру мақсатында кіші топтар үшін түрлі оқу жағдай жасауын қарастырады. Білім алушылардың көру қалпы және қоршаған ортада бағдарлау тәсілдеріне байланысты дифференциалды тәсілдеме арнайы жұмыс формалары мен әдістемелер, төлтума оқулықтар, көрнекі құралдар, тифлотехника қолдануды қамтиды. Сонымен бірге сынып пен топтың сыйымдылығын азайтуды және жеке-топшада оқыту әдістемелерін де қамтиды. Қабылдау тәсілі (тактильді, көру немесе есту арқылы), күрделігі бойынша, мұғалім тарапынан көрсетілетін көмектің сипаты бойынша айырмашылығы бар дифференциалды тапсырмаларды қолдану дифферециалды жұмысты ұйымдастырудың шарты болып табылады.
36. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларды оқыту кезінде офтальмологиялық аспектті ескереді, көру мүмкіндіктеріне қарай білім алушыларды топтарға бөледі:
1) тотальді көрмейтін және соқыр (жартылай көретіндер деп атайды) білім алушылар. Олардың жақсы көретін көзін көзілдірікпен түзеткенде көру өткірлігі 0 бастап 0,04 дейін жетеді. Бұл білім алушыларда кішігірім көру қалдығы бар немесе мүлдем көрмейді;
2) жақсы көретін көзін әйнекпен түзеткенде көру өткірлігі 0,05 бастап 0,09 дейін жететін нашар көретін білім алушылар. Бұл білім алушыларда көру функцияларының күрделі бұзылыстары байқалады. Көру өткірлігінің төмендеуімен қатар көру аймағы тар, кеңістіктік көруі бұзылған.
37. Коммуникативті тәсілдеме. Оқытудағы коммуникативті тәсілдеме – бұл екі немесе одан да көп адамдардың тілдік өзрара әрекеттесу кезінде ақпаратты жеткізу, білім, дағды және біліктілікпен алмасу. Коммуникативті тәсілдеменің нәтижесі тіл арқылы қарым-қатынасты жүзеге асыру қабілеттілігі болып табылады, тілдік және сөйлеу тілі нормалар жүйесін дұрыс қолдана отырып, қарым-қатынас жағдаятына адекватты коммуникативті қылықты таңдай отырып, қарым-қатынастың басқа қатысушыларымен өзара әрекеттесу кезіндегі түрлі жағдаяттарда өз ойын жеткізу, пікір алмасу. Коммуникативті тәсілдемеге сәйкес оқыту процесі мұғаліммен, құрбыларымен ынтымақтасқан және бірлескен оқу іс-әрекетін ұйымдастыру біліктілігін қалыптастыратын тапсырмаларды қамтиды. Жеке және топта жұмыс істеу: ұстанымдары мен қызығушылықтарын ескеру негізінде дау-дамайдың шешімін табу; өз пікірін айта білу, негіздей білу және қорғай алуы; өз сезімін, ойын білдіру үшін, өз іс-әрекетін жоспарлау және реттеу үшін коммуникативті міндеттерге сәйкес сөйлеу тілі құралдарын саналы түрде қолдана білуі.
38. Ортақ тақырыптар негізінде оқыту. "Мимиканы және пантомимиканы дамыту" пәнінің "ортақ тақырыптарының" мазмұны білім алушының "дамудың жақын аймағынан", оның іс-әрекетіне тікелей байланысты тақырыптарды меңгеруден басталып, білім алушының қоршаған ортамен өзара әрекеттесуінің біртіндеп кеңеюіне жалғасады.
39. Ойын арқылы оқыту. Негізгі әдістемелік тәсіл ретінде ойын технологияларын қолдану ұсынылады. Кеңістікте бағдарлауы мен ұтқырлыққа оқытудың қолайлы жағдайы арнайы ұйымдастырылған ойын-саяхатында, ойын-қойылымдарында, рөлдік, жағдаяттық, дидактикалық, қозғалыс ойындарында, жаттығу мен тренингтерінде жасалады. Оқыту әдісі ретінде ойын формаларын қолдану білім алушылардың танымдық қызығушылығын белсендіртуге септігін тигізеді. Оқытудағы ойын технологиясының басты элементі – ойын алдында оқытудың нақты мақсаттары қойылады; ойын іс-әрекеті арқылы нақты педагогикалық нәтижеге жетеді; оқу іс-әрекеті ойын режесіне бағынады; оқу материалдары ойын құралдары болып табылады. Іс-әрекеттің ұжымдық формаларына ұйымдастыруға бағытталған ойын тәсілдері кіші топтағы басқа мүшелердің пікірін сыйлауға, соңғы нәтижені болжауға, әрекетін өздігінен жоспарлауға, мақсатқа жетудің әдістерін белгілеуге үйретеді.
40. Ақпараттық-коммуникативті технологияларды қолдану:
1) ақпараттық-коммуникативті технологияларды (бұдан әрі - АКТ) қолдану құзыреттілігі бастапқы АКТ-дағдыларына негізделеді және технологияларды жұмыс, демалыс, коммуникация үшін дұрыс әрі шығармашылықпен пайдалануды да қамтиды;
2) ақпараттық-коммуникативті технологияларды және GPS навигацияларын бағдарлау мен ұтқырлық аумағында қолдану құзыреттілігін қалыптастыру мен дамыту; мультимедиялық ресурстарды және бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалану; Интернет пен мәліметтер базасында ақпараттарды іздеу; АКТ ақпаратты құру және өңдеу үшін пайдалану; оқытудың белсенді түрлерін техникалық тұрғыдан қолдау үшін интерактивті тақталарды пайдалану;
3) басқа білім алушылармен, мұғалімдермен жұмыс істеу үшін байланыс арналары бойынша ынтымақтастық, қарым-қатынас және ақпаратпен алмасу үшін электронды байланыстарды қолдану, онлайн форумдарына қатысу, оқытудың виртуалді ортасын құру.
41. Курс мазмұны келесі тараулар арқылы шартты түрде берілген:
1) бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту. Психика мен бұлшықты жаттықтыру;
2) бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта;
3) эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету;
4 қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру;
5) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту;
6) мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру.
42. Курстың барлық бөлімдері өзара байланысты. Практикалық жұмыста бұл бөлімдер өзара қиыстырылуы, бір-бірін өзара толықтырады. Соның нәтижесінде бір сабақта бөлімдер мен оқу әрекетінің үйлесуі болады.
43. Сабақ келесі құрылымдық компонентерді қамти алады:
1) 1 кезең – бұлшықет тырысуын жою немесе олардың тонусын көтеру;
2) 2 кезең мимикамен, жестпен және дене қалпымен танысу;
3) 3 кезең – бет пен дененің мәнерлі қимылдарына үйрету, іс-әрекетті вербализациялау (сөйлеу тілімен қостау);
4) 4 кезең – қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын қойылым үзіндісіне (этюдқа), ойынға, сахналауға енгізу.
44. Оқу іс-әрекетінің негізгі түрлері:
1) оқу, әңгімелесу, талқылау, мазмұндау, тақпақ айту (декламирование), талдау;
2) импровизация ойындары, ережелері бар ойындар, сюжетті ойындар, дидактикалық және театрланған ойындар, драматизация ойындары;
3) жоғарғы психикалық функцияларды дамытуға арналған ойындар;
4) тифлографика, сурет салу: еркін, тақырыптық, фантазиялық;
5) қойылым үзінділерін (этюдтарды), жаттығуларды, видеофильмдерді көру және талдау;
6) иллюстрацияларды, сурет нысаналарын және сюжетті картиналарды (көру қалдығы кезінде) қарастыру және талдау;
7) психогимнастикалық жаттығулар мен ойындар;
8) ертегі терапия, арттерапия элементтері бар ойындар;
9) тыныстау, көру, саусақ гимнастикалары
45. Мимика және пантомимиканы дамыту бойынша сабақтар аптасына 1 рет, білім алушының даму деңгейін ескере отырып құрылған топпен (3-5 адам), ерекше қиын жағдайда жеке өткізіледі. Жеке жұмыс жүргізілетін білім алушылардың жетіспеушілігінің түзетілуіне қарай оларды топтық сабақтарға енгізеді. Сабақтың ұзақтығы – 45 минут.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
46. Білім алушылардың түзету циклы бойынша оқу мен тәрбиелеу жетістіктерін бағалау балл түрінде емес, сапалық-сипаттамалық, эмоционалды түрде болады (өзінің мүмкіндіктеріне дұрыс қатынас қалыптастыру), олардың коммуникативті дағдыларының дамуы мен қалыптасуының табысты мониторингіне негізделеді.
47. Оқу бағдарламасы бойынша оқыту нәтижелігі үш деңгейде қарастырылады және сипаттау түрінде беріледі:
1) меңгеруге тырысады;
2) (ересектің, құрбысының) көмегімен меңгереді;
3) өздігінен меңгереді; жетекші құзыреттілігі бойынша.
5-тарау. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
48. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
49. Түрлі жұмыстарды орындау барысында еңбектің гигиеналық ережелері мен қауіпсіздік техникасын сақтайды.
50. Пәннің базалық мазмұны келесі бөлімдерде берілген:
1-кесте
№ | Бөлім | Бөлімше |
1 | Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | ||
2 | Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1 Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану | ||
3 | Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | ||
3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | ||
4 | Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | ||
5 | Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету | ||
6 | Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | ||
6.3 Мимика және пантомимика құралдары арқылы мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету |
51. Оқыту мақсаттарын ыңғайлы қолдану үшін және мониторинг жүргізу үшін бағдарламаға код енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлімі мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрстеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
52. Ескерту:
1) барлық оқу мақсаттары белгілі контекстке байланыстырылмаған және түрлі тақырыптарды оқыту аумағында жүзеге асырылады.
53. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 0.1.1.1 ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері мен қылықтарын түсіну | 1.1.1.1 әдеби шығарма кейіпкерінің адамгершілік құндылықтарын анықтау; еліктеу үшін үлгі таңдау | 2.1.1.1 көрмейтін адамдардың өмір сүру ерекшелігін елестету | 3.1.1.1 нақты мысал негізінде атақты көрмейтін адамдардың өмір сүруін талдау | 4.1.1.1 атақты көрмейтін адамдардың өмір сүруі туралы ақпаратты қорытындылау және презентация дайындау |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру |
0.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау |
1.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға аралған жаттығуларды орындау және сипаттау | 2.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға аралған жаттығулардың мәнін түсіндіру және орындау; ерін, тіл, бұлшықеттерін жаттықтыру; иық бұлшықеттерін дамыту тәсілдерін орындау |
3.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға аралған жаттығуларды берудің мәнін түсіндіру және ұғыну | 4.1.2.1 бет, мойын бұлшықет аппаратын жаттықтыруға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету |
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 0.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | 1.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | 2.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулар кешенін сипаттау | 3.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды орындау кезіндегі өзінің сезімдерін сипаттау |
4.1.3.1 |
2) "Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 | 2.2.1.1 күнделікті практикалық іс-әрекетте қоршаған ортаны тері арқылы қабылдау дағдыларын меңгеру: мезгілге сәйкес киіну, ыстық және суық суды араластыру және тағы да басқа) |
3.2.1.1 жанасу сипатын ажырату |
4.2.1.1 |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 өзінің денесін көру-түйсіну арқылы танып білу; |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 | 4.2.2.1 айналадағы адамдардың бет-әлпеттері әртүрлі екенін ұғыну және оларды тек қана дауысынан емес, бет-әлпетінен тануға болатытын түсіну |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
0.2.3.1 | 1.2.3.1 белгілі алгоритм бойынша өзінің бетін, қуыршақтың барельефын танып білу |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 |
4.2.3.1 |
3) "Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Сезіммен танысу | 0.3.1.1 қуаныш,күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлері туралы түсініктің болуы | 1.3.1.1 қуаныш, ренжу, күлкі, қорқыныш, ауырған кезіндегі, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін ажырату | 2.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы | 3.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық, ашулану, сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы | 4.3.1.1 тәкәппарлық/менмендік; азсынушылық/ызалық; қызығушылық//әуесқойлық/құмарлық; каһарлы/табілім алушыушылық сезім реңтерін ажырату ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 0.3.2.1 қуаныш,күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | 1.3.2.1 қуаныш, жабырқау, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | 2.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау, әуесқойлық, жабырқау, жиіркену, менмендік сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу |
3.3.2.1 | 4.3.2.1 Н.Семевскийдің сурет салу құралында сипаттау бойынша эмоцияларды бейнелеу |
3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау |
0.3.3.1 ертегі кейіпкерлеріне эмоционалды моралді баға беру | 1.3.3.1 ертегі, әңгіме кейіпкерлерінің көңіл күйлерін сипатау бойынша тану |
2.3.3.1 | 3.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін анықтау |
4.3.3.1 |
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 0.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қолданылатынын білу | 1.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қалай адекватты қолданылатынын білу | 2.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді адекватты жеткізудің мәнін түсіну | 3.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді адекватты қолдану: мен жабырқаумын; мен саған наразымын; мен бәрінен де жақсымын; маған жиіркенішті; мен сені жақсы көрем |
4.3.4.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттерін бағалау; |
4) "Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 0.4.1.1 күнделікті өмірдегі қимылдарды, жестерді, дене қалпын сәйкесінше сөздрмен қосып қолданылатынын білу: бер!; сау бол!; сәлем!; сипа/ аялау; тербет; қоларбадағы қуыршақты тербе; бүлдіршін қалай күлетінін, жылайтының көрсет,; болмайды! тыныш! |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 | 3.4.1.1 мәнерлі қимылдарды, жестерді, дене қалпын , мимиканы қостайтын сезімдерді сипаттау бойынша тану | 4.4.1.1 эмоция мен сезімдерді жеткізу үшін өздігінен мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді мимиканы іріктеу |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу |
0.4.2.1 | 1.4.2.1 сезімдерді жеткізу кезінде сәйкесінше мимикамен қостап қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен қалай тыңдаймын; мен иттен қалай қорықтым; мен сыйлыққа/мейрамға қалай таңдандым; мен қалай ренжідім |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 |
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 0.4.3.1 жануарлардың қимылдарына еліктеу: қоян сияқты секіру; аю сияқты маймақтап басу | 1.4.3.1 жануарлардың қимылдарына, түрлі жүрістеріне сипаттау бойынша еліктеу: саппен жүрген солдат; асығыс адам; баяу жүрген адам |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
5) "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 0.5.1.1 сөздер мен фразаларды анық айту |
1.5.1.1 сөздер мен фразаларды ақырын-қатты айту |
2.5.1.1 дауыс күшіне арналған жаттығуларды түсіну және орындау; 2.5.1.2 таңырқау, жабырқау, реніш, кінәлі болу эмоциясын интонациямен жеткізу; | 3.5.1.1 рөлге бөліп оқу кезінде кейіпкерлердің сезімін жеткізе отырып, мәнерлеп оқу | 4.5.1.1 оқылған мәтінді ұғыну және кейіпкердің көңіл-күйін интонациямен жеткізу |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 |
3.5.2.1 өлеңді мәнерлеп оқу; |
4.5.2.1 |
6) "Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
6.1 Мәдени қылық дағдылары | 0.6.1.1 қоғамдағы қарапайым тәртіп ережелерін білу: сәлемдесу, қоштасу, рақмет айту, көмек сұрау | 1.6.1.1 қарым-қатынас кезінде өзін дұрыс ұстау: әңгімелесушінің бетіне тіке қарау; оның назарын жеңіл жанасумен аудару; ескертусіз сәлемдесу, қоштасу; түшкіргенде немесе жөтелгенде ауызын, мұрнын жабу; алғыс білдіру, үстел үстінде өззін дұрыс ұстау; көмекті сыпайы сұрау; дөрекі болмау; әңгімелеушінің сөзін бөлмеу; сөз алуды сұрау үшін белгі беру (қолын көтеру); ойыншықты сұрау; ойынға шақыру; ойыншығын ұсыну; сыпайы түрде қарсы болу | 2.6.1.1 белгілі бір жағдаятқа қылық ережелерін таңдау: түскі асқа шақыру, қонақтағы ас; бейтаныс адамнан көмек сұрау; алғашқы танысу кезінде өзін таныстыру | 3.6.1.1 мәдени дағдыларын көрсету: телефонмен сөйлесу кезінде; зат сатып алғанда; қоғамдық көліктегі тәртіп; кешіккені үшін кешірім сұрау, жасаған қылығы үшін |
4.6.1.1 мәдени қылықдағдыларын меңгеру: көмек сұрау өтінішке жауап беру (көтеру, алып келу, жылжыту); |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 0.6.2.1 ата-анамен, көретін адамдармен қарым-қатынас жасаудың қарапайым ережелерін білу | 1.6.2.1 ата-анамен, көретін және бейтаныс адамдармен қарым-қатынас жасаудың қарапайым ережелерін білу, сақтау | 2.6.2.1қалыпты көретін құрбыларымен,айналасындағылармен қатынасудың адекватты тәсілдерін таңдау | 3.6.2.1 қалыпты көретін құрбыларымен,айналасындағылармен қатынасудың адекватты тәсілдерін таңдау |
4.6.2.1 өзіне, айналасындағыларға; құрбыларына деген эмоционалды-мотивациялық ұстанымдардың қалыптасуы |
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету | 0.6.3.1 ертегі кейіпкерлерінің сезімдерін бөлісу, олардың эмоционалды жай-күйін айқындай отырып: жайшылық қуаныш, реніш | 1.6.3.1 ертегі кейіпкерлерінің сезімдерін бөлісу, олардың эмоционалды жай-күйін айқындай отырып: жайшылық қуаныш, реніш, жылау, таңырқау |
2.6.3.1 ермексазбен, жұмыс істеу арқылы көңіл-күйді, агресивті-қозу қалыпты реттеуге болатынын білу (жұмсарту, домалату, мүсіндеу) |
3.6.3.1 әлеуметтік орта тудыратын мінез қылықтарын жеткізу (сараңдық, мейірімділік, шыншылдық); |
4.6.3.1 әлеуметтік орта тудыратын мінез қылықтарын мәнерлі етіп жеткізу (ренжу, кірпияздық, өмірге қуану); мінез қасиеттеріне баға беру; өзінің сезімі мен түйсігін талдау және сипаттау; қимыл автоматизімін жою үшін жаттығуларды орындау; кінәлау, реніш, жабырқау сезімдерімен күресе білу; |
54. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 0.1.1.1 ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері мен қылықтарын түсіну |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру |
0.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру | 0.2.1.1 "тері сезімталдығы" (жанасу) ұғымын білу және түсіну | |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 0.2.2.1 өзінің дене бөліктерін табу, өзінің дене бөліктерін басқа адамның денесімен сәйкестендіру | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
0.2.3.1 педагогтың көмегімен көру-түйсіну арқылы өз денесін зерттеуді орындау | ||
Менің мектебім | 3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 0.3.1.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлері туралы түсініктің болуы |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 0.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 0.5.1.1 сөздер мен фразаларды анық айту | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету | 0.6.3.1 ертегі кейіпкерлерінің сезімдерін бөлісу, олардың эмоционалды жай-күйін айқындай отырып: жайшылық қуаныш, реніш | |
2 тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 0.1.1.1 ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері мен қылықтарын түсіну |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру |
0.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 0.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
Бізді қошаған әлем | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
0.2.2.1 өзінің дене бөліктерін табу, өзінің дене бөліктерін басқа адамның денесімен сәйкестендіру |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
0.2.3.1 педагогтың көмегімен көру-түйсіну арқылы өз денесін зерттеуді орындау | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимиккамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 0.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 0.3.3.1 ертегі кейіпкерлеріне эмоционалды моралді баға беру | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 0.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қолданылатынын білу | ||
3 тоқсан | |||
Саяхат | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
0.2.2.1 өзінің дене бөліктерін табу, өзінің дене бөліктерін басқа адамның денесімен сәйкестендіру; |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
0.2.3.1 педагогтың көмегімен көру-түйсіну арқылы өз денесін зерттеуді орындау, | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 0.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 0.3.3.1 ертегі кейіпкерлеріне эмоционалды моральді баға беру | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 0.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалды жай-күйді жеткізу үшін қолданылатынын білу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 0.4.1.1 күнделіктегі өмірдегі қимылдарды, жестерді, дене қалпын сәйкесінше сөздрмен қосып қолданылатынын білу: бер!; сау бол!; сәлем!; сипа/ аялау; тербет; қоларбадағы қуыршақты тербе; бүлдіршін қалай күлетінін, жылайтының көрсет, болмайды! тыныш! |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 0.4.2.1 сезімдерді жеткізу кезінде сәйкесінше мимикамен қостап қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен қалай ояндым; мен күнде қыздырынамын; мен уколдан/дәрігерден қалай қорықтым; мен сыйлыққа/мейрамға қалай қуандым; ойыншығымды жоғалтып қалай ренжідім | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 0.4.3.1 жануарлардың қимылдарына еліктеу: қоян сияқты секіру; аю сияқты маймақтап басу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 0.5.1.1 сөздер мен фразаларды анық айту | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 0.6.1.1 қоғамдағы қарапайым тәртіп ережелерін білу: сәлемдесу, қоштасу, рақмет айту, көмек сұрау | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 0.6.2.1 ата-анамен, көретін адамдармен қарым-қатынас жасаудың қарапайым ережелерін білу | ||
4 тоқсан | |||
Тағам және сусын | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 0.1.1.1 ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері мен қылықтарын түсіну |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру |
0.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшықетті дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 0.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимиккамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 0.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 0.3.3.1 ертегі кейіпкерлеріне эмоционалды моралді баға беру | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 0.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қолданылатынын білу | ||
Дені саудың - жаны сау | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 0.4.2.1 сезімдерді жеткізу кезінде сәйкесінше мимикамен қостап қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен қалай ояндым; мен күнде қыздырынамын; мен уколдан/дәрігерден қалай қорықтым; мен сыйлыққа/мейрамға қалай қуандым; ойыншығымды жоғалтып қалай ренжідім |
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету | 0.5.2.1 фразаларды интонациямен айту: өтініш; сұрақ қою; талап ету; алғыс білдіру | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 0.6.2.1 ата-анамен, көретін адамдармен қарым-қатынас жасаудың қарапайым ережелерін білу | |
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету | 0.6.3.1 ертегі кейіпкерлерінің сезімдерін бөлісу, олардың эмоционалды жай-күйін айқындай отырып: жайшылық қуаныш, реніш | ||
2) 1 -сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 1.1.1.1 әдеби шығарма кейіпкерінің адамгершілік құндылықтарын анықтау; еліктеу үшін үлгі таңдау |
1.2 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру |
1.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығуларды орындау және сипаттау | ||
2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
1.2.1.1 температура сезімталдығын анықтау (суық, жылы, ыстық); | |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 1.2.2.1 өзінің денесін көру-түйсіну арқылы танып білу 1.2.2.2 өзінің дене бөліктерін қуыршақпен сәйкестендіру | ||
Менің мектебім | 3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 1.3.1.1 қуаныш, ренжу, күлкі, қорқыныш, ауырған кезіндегі, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін ажырату |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 1.3.2.1 қуаныш,жабырқау, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту |
1.5.1.1 сөздер мен фразаларды ақырын-қатты айту | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 1.6.1.1 қарым-қатынас кезінде өзін дұрыс ұстау: әңгімелесушінің бетіне тіке қарау; оның назарын жеңіл жанасумен аудару; ескертусіз сәлемдесу, қоштасу; түшкіргенде немесе жөтелгенде ауызын, мұрнын жабу; алғыс білдіру, үстел үстінде өзін дұрыс ұстау; көмекті сыпайы сұрау; дөрекі болмау; әңгімелеушінің сөзін бөлмеу; сөз алуды сұрау үшін белгі беру (қолын көтеру); ойыншықты сұрау; ойынға шақыру; ойыншығын ұсыну; сыпайы түрде қарсы болу | |
2 тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 1.1.1.1 әдеби шығарма кейіпкерінің адамгершілік құндылықтарын анықтау; еліктеу үшін үлгі таңдау |
1.2 1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру |
1.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығуларды орындау және сипаттау; | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 1.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
Бізді қошаған әлем | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
1.2.1.1 температура сезімталдығын анықтау (суық, жылы, ыстық); |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
1.2.2.1 өзінің денесін көру-түйсіну арқылы танып білу 1.2.2.2 өзінің дене бөліктерін қуыршақпен сәйкестендіру | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану | 1.2.3.1 белгілі алгоритм бойынша өзінің бетін, қуыршақтың барельефын танып білу | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 1.3.1.1 қуаныш, ренжу, күлкі, қорқыныш, ауырған кезіндегі, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін ажырату | |
3.2 Бейненің барельефінде (мимиккамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 1.3.2.1 қуаныш,жабырқау,күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | ||
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 1.3.3.1 ертегі, әңгіме кейіпкерлерінің көңіл күйлерін сипатау бойынша тану | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 1.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қалай адекватты қолданылатынын білу | ||
3 тоқсан | |||
Саяхат | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
1.2.2.1 өзінің денесін көру-түйсіну арқылы танып білу 1.2.2.2 өзінің дене бөліктерін қуыршақпен сәйкестендіру; |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану. | 1.2.3.1 белгілі алгоритм бойынша өзінің бетін, қуыршақтың барельефын танып білу | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 1.3.2.1 қуаныш, жабырқау, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 1.3.3.1 ертегі, әңгіме кейіпкерлерінің көңіл күйлерін сипаттау бойынша тану | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 1.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қалай адекватты қолданылатынын білу | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау |
1.4.1.1 |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 1.4.2.1 сезімдерді жеткізу кезінде сәйкесінше мимикамен қостап қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен қалай тыңдаймын; мен иттен қалай қорықтым; мен сыйлыққа/мейрамға қалай таңдандым; мен қалай ренжідім | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 1.4.3.2 жануарлардың қимылдарына, түрлі жүрістеріне сипаттау бойынша еліктеу: саппен жүрген солдат; асығыс адам; баяу жүрген адам | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
1.5.2.1 | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
1.6.1.1 | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
1.6.2.1 | ||
4 тоқсан | |||
Тағам және сусын | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 1.1.1.1 әдеби шығарма кейіпкерінің адамгершілік құндылықтарын анықтау; еліктеу үшін үлгі таңдау |
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 1.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды білу және орындау | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 1.3.3.1 ертегі, әңгіме кейіпкерлерінің көңіл күйлерін сипаттау бойынша тану | |
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 1.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді жеткізу үшін қалай адекватты қолданылатынын білу | ||
Дені саудың - жаны сау | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 1.4.1.1 күнделіктегі өмірдегі мәнерлі қимылдарды, жестерді, дене қалпын сәйкесінше сөздрмен қосып қолданылатынын білу және орындау: бер!; сау бол!; сәлем!; сипа/ аялау; тербет; қоларбадағы қуыршақты тербе; бүлдіршін қалай күлетінін, жылайтының көрсет, болмайды! тыныш! |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 1.4.2.1 сезімдерді жеткізу кезінде сәйкесінше мимикамен қостап қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен қалай тыңдаймын; мен иттен қалай қорықтым; мен сыйлыққа/мейрамға қалай таңдандым; мен қалай ренжідім | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 1.4.3.2 жануарлардың қимылдарына, түрлі жүрістеріне сипаттау бойынша еліктеу: саппен жүрген солдат; асығыс адам; баяу жүрген адам | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету | 1.5.2.1 фразаның басы мен аяғын интонациямен белгілеу, сұрақты, хабарлау, лепті фразаларды интонациямен белгілеу | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 1.6.1.1 қарым-қатынас кезінде өзін дұрыс ұстау: әңгімелесушінің бетіне тіке қарау; оның назарын жеңіл жанасумен аудару; ескертусіз сәлемдесу, қоштасу; түшкіргенде немесе жөтелгенде ауызын, мұрнын жабу; алғыс білдіру, үстел үстінде өзін дұрыс ұстау; көмекті сыпайы сұрау; дөрекі болмау; әңгімелеушінің сөзін бөлмеу; сөз алуды сұрау үшін белгі беру (қолын көтеру); ойыншықты сұрау; ойынға шақыру; ойыншығын ұсыну; сыпайы түрде қарсы болу | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 1.6.2.1 ата-анамен, көретін және бейтаныс адамдармен қарым-қатынас жасаудың қарапайым ережелерін білу, сақтау | ||
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету | 1.6.3.2 ертегі кейіпкерлерінің сезімдерін бөлісу, олардың эмоционалды жай-күйін айқындай отырып: жайшылық қуаныш, реніш, жылау, таңырқау | ||
3) 2 -сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Өзім туралы | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 2.1.1.1 көрмейтін адамдардың өмір сүру ерекшелігін елестету |
1.2 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 2.1.2.3 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығулардың мәнін түсіндіру және орындау; ерін, тіл, бұлшық еттерін жаттықтыру; иық бұлшық еттерін дамыту тәсілдерін орындау | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 2.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулар кешенін сипаттау | ||
2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру | 2.2.1.1 күнделікті практикалық іс-әрекетте қоршаған ортаны тері арқылы қабылдау дағдыларын меңгеру: мезгілге сәйкес киіну, ыстық және суық суды араластыру және тағы да басқа); | |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
2.2.2.1 | ||
Менің отбасым және достарым | 3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 2.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы |
3.2 Бейненің барельефінде (мимиккамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 2.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау, әуесқойлық, жабырқау, жиіркену, менмендік сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту |
2.5.1.1 | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 2.6.1.1 белгілі бір жағдаятқа қылық ережелерін таңдау: түскі асқа шақыру, қонақтағы ас; бейтаныс адамнан көмек сұрау; алғашқы танысу кезінде өзін таныстыру | |
2 тоқсан | |||
Менің мектебім | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру | 2.1.2.3 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығулардың мәнін түсіндіру және орындау; ерін, тіл, бұлшық еттерін жаттықтыру; иық бұлшық еттерін дамыту тәсілдерін орындау |
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 2.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулар кешенін сипаттау | ||
Менің туған өлкем | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру | 2.2.1.1 күнделікті практикалық іс-әрекетте қоршаған ортаны тері арқылы қабылдау дағдыларын меңгеру: мезгілге сәйкес киіну, ыстық және суық суды араластыру және тағы да басқа); |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
2.2.2.1 | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
2.2.3.1 | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 2.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы | |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 2.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау, әуесқойлық, жабырқау, жиіркену, менмендік сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | ||
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау |
2.3.3.1 | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту |
2.3.4.1 | ||
3 тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
2.2.2.1 |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
2.2.3.1 | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 2.3.2.1 қуаныш, күлкі, қорқыныш, жылау, таңырқау, әуесқойлық, жабырқау, жиіркену, менмендік сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау |
2.3.3.1 | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту |
2.3.4.1 | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 2.4.1.1 күнделіктегі өмірдегі қимылдарды, жестерді, дене қалпын сәйкесінше сөздрмен қосып қолданылатынын ажырату және орындау: тұр!; жүр, өтіп кет!; аздау, кішкене; есікті қағу; кіре ғой; тұр |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 2.4.2.1 күнделікті өмірдегі мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен аяқ киімімді қалай тазалаймын; мен шаңды қалай сүртемін; мен итпен қалай қыдырамын; мен гүлді қалай теремін; мен кітапты қалай парақтаймын | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 2.4.3.3 аяғы ауратын адамның, тәкәппар адамның жүрісін, жануарлардың қимылдарына сипатау бойынша еліктеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту |
2.5.1.1 дауыс күшіне арналған жаттығуларды түсіну және оырндау; | |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
2.5.2.1 түрлі интонациялық екпіндегі фразаларды айтуға жаттығу; | ||
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 2.6.1.1 белгілі бір жағдаятқа қылық ережелерін таңдау: түскі асқа шақыру, қонақтағы ас; бейтаныс адамнан көмек сұрау; алғашқы танысу кезінде өзін таныстыру | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 2.6.2.1 қалыпты көретін құрбыларымен, айналасындағылармен қатынасудың адекватты тәсілдерін таңдау | ||
4 тоқсан | |||
Қоршаған орта | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 2.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулар кешенін сипаттау |
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 2.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін тану және сипаттау | |
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту |
2.3.4.1 | ||
Саяхат | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 2.4.1.1 күнделіктегі өмірдегі қимылдарды, жестерді, дене қалпын сәйкесінше сөздрмен қосып қолданылатынын ажырату және орындау: тұр!; жүр, өтіп кет!; аздау, кішкене; есікті қағу; кіре ғой; тұр |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 2.4.2.1 күнделікті өмірдегі мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді моделдеу: мен аяқ киімімді қалай тазалаймын; мен шаңды қалай сүртемін; мен итпен қалай қыдырамын; мен гүлді қалай теремін; мен кітапты қалай парақтаймын | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 2.4.3.3 аяғы ауратын адамның, тәкәппар адамның жүрісін, жануарлардың қимылдарына сипатау бойынша еліктеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету | 2.5.2.1 түрлі интонациялық екпіндегі фразаларды айтуға жаттығу; 2.5.2.2 интонациялық екпінін өзгертіп фразаларды айту; 2.5.2.3 өтінішін, қалауын, сұрақты, лептеуді сөйлеу интонациясымен жеткізу | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 2.6.1.1 белгілі бір жағдаятқа қылық ережелерін таңдау: түскі асқа шақыру, қонақтағы ас; бейтаныс адамнан көмек сұрау; алғашқы танысу кезінде өзін таныстыру | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 2.6.2.1 қалыпты көретін құрбыларымен,айналасындағылармен қатынасудың адекватты тәсілдерін таңдау | ||
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету |
2.6.3.1 ермексазбен, жұмыс істеу арқылы көңіл-күйді, агресивті-қозу қалыпты реттеуге болатынын білу (жұмсарту, домалату, мүсіндеу); | ||
4) 3 - сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Тірі табиғат | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 3.1.1.1 нақты мысал негізінде атақты көрмейтін адамдардың өмір сүруін талдау |
1.2 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру |
3.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығуларды берудің мәнін түсіндіру және ұғыну; | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 3.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды орындау кезіндегі өзінің сезімдерін сипаттау | ||
2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
3.2.1.1 жанасу сипатын ажырату; | |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
3.2.2.1 | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 3.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық, ашулану, сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу |
3.3.2.1 | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 3.5.1.1 рөлге бөліп оқу кезінде кейіпкерлердің сезімін жеткізе отырып, мәнерлеп оқу | |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
3.5.2.1 өлеңді мәнерлеп оқу; | ||
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
3.6.1.1 | |
2 тоқсан | |||
Уақыт | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.2 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 3.1.2.1 көз бен қас аймағындағы бұлшық етті дамытуға аралған жаттығуларды берудің мәнін түсіндіру және ұғыну; |
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 3.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды орындау кезіндегі өзінің сезімдерін сипаттау | ||
Сәулет | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру |
3.2.1.1 жанасу сипатын ажырату; |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру |
3.2.2.1 | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
3.2.3.1 | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу | 3.3.1.1 таңырқау, қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық, ашулану, сезімдері мен эмоциональді жай-күйді ажырату және олардың сыртқы белгілері туралыт түсініктерінің болуы | |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу |
3.3.2.1 | ||
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 3.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін анықтау | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 3.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді адекватты қолдану: мен жабырқаумын; мен саған наразымын; мен бәрінен де жақсымын; маған жиіркенішті; маған аянышты, мен сені жақсы көрем | ||
3 тоқсан | |||
Өнер | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 3.2.2.1 тактилді өзара әрекеттесу кезінде, басқа адамның беті мен денесін зерттеу барысында қол жұмысын бағыттауы |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
3.2.3.1 | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 3.3.2.1 шаттық, жабырқау, тәкәппарлық, әуесқойлық, ашу сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерін барельефте бейнелеу | |
3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 3.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін анықтау | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 3.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдер мен эмоцианалді жай-күйді адекватты қолдану: мен жабырқаумын; мен саған наразымын; мен бәрінен де жақсымын; маған жиіркенішті; мен сені жақсы көрем | ||
Атақты тұлғалар | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 3.4.1.1 мәнерлі қимылдарды, жестерді, дене қалпын, мимиканы қостайтын сезімдерді сипаттау бойынша тану |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 3.4.2.1 күнделікті өмірдегі мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді анықтау және моделдеу | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 3.4.3.4 адамның жүрісін, жануарлардың түрлі қимылдарына сипатау бойынша еліктеу:аяқ киімі қысатын адамның жүрісін салу;алғашқы рет жаңа киім кигенде; адымдап басу, серуендеп жүру; "сүйкімсіз" жүріс | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 3.5.1.1 рөлге бөліп оқу кезінде кейіпкерлердің сезімін жеткізе отырып, мәнерлеп оқу | |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
3.5.2.1 өлеңді мәнерлеп оқу; | ||
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
3.6.1.1 | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
3.6.2.1 | ||
4 тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 3.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығуларды орындау кезіндегі өзінің сезімдерін сипаттау |
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 3.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін анықтау | |
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 3.3.4.1 мимикалық және пантомимикалық қимылдар қызығушылық, жабырқау, жиіркену, тәкәппарлық сезімдер мен эмоцианалды жай-күйді адекватты қолдану: мен жабырқаумын; мен саған наразымын; мен бәрінен де жақсымын; маған жиіркенішті; мен сені жақсы көрем | ||
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 3.4.1.1 мәнерлі қимылдарды, жестерді, дене қалпын, мимиканы қостайтын сезімдерді сипаттау бойынша тану |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 3.4.2.1 күнделікті өмірдегі мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді анықтау және моделдеу | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 3.4.3.4 адамның жүрісін, жануарлардың түрлі қимылдарына сипатау бойынша еліктеу: аяқ киімі қысатын адамның жүрісін салу; алғашқы рет жаңа киім кигенде; адымдап басу, серуендеп жүру; "сүйкімсіз" жүріс | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
3.5.2.1 өлеңді мәнерлеп оқу | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары | 3.6.1.1 мәдени дағдыларын көрсету: телефонмен сөйлесу кезінде; зат сатып алғанда; қоғамдық көліктегі тәртіп; кешіккені үшін кешірім сұрау, жасаған қылығы үшін | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 3.6.2.1 қалыпты көретін құрбыларымен,айналасындағылармен қатынасудың адекватты тәсілдерін таңдау | ||
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету |
3.6.3.1 | ||
5) 4 - сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
Менің Отаным - Қазақстан | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 4.1.1.1 атақты көрмейтін адамдардың өмір сүруі туралы ақпаратты қорытындылау және презентация дайындау |
1.2 Бұлшықет аппаратын жаттықтыру | 4.1.2.1 бет, мойын бұлшық ет аппаратын жаттықтыруға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету | ||
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 4.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету | ||
2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру | 4.2.1.1 қоршаған әлем алуан түрлі екенін ұғыну және оның элементтерін, бөліктерін негізгі белгілері бойынша қосуға болады | |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 4.2.2.1 айналадағы адамдардың бет-әлпеттері әртүрлі екенін ұғыну және оларды тек қана дауысынан емес, бет-әлпетінен тануға болатытын түсіну | ||
Адами құндылықтар | 3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу |
4.3.1.1 тәкәппарлық/менмендік; азсынушылық/ызалық; қызығушылық/әуесқойлық/құмарлық; |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 4.3.2.1 Н.Семевскийдің сурет салу құралында сипаттау бойынша эмоцияларды бейнелеу | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 4.5.1.1 оқылған мәтінді ұғыну және кейіпкердің көңіл-күйін интонациямен жеткізу | |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
4.5.2.1 интонация бойынша адамның, музыкалық шығарманың көңіл-күйін табу, (көңілді, жалынды, жабырқау, қапалы); | ||
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
4.6.1.1 мәдени қылық дағдыларын меңгеру: көмек сұрау өтінішке жауап беру (көтеру, алып келу, жылжыту); | |
2 тоқсан | |||
Мәдени мұра | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.1 Оқуға оң түрткі қалыптастыру | 4.1.2.1 бет, мойын бұлшық ет аппаратын жаттықтыруға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету |
1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 4.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету | ||
Мамандықтар әлемі | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.1. Ой-өрісін кеңейту үшін қоршаған ортамен физикалық тұрғыда өзара әрекеттесуін ұйымдастыру | 4.2.1.1 қоршаған әлем алуан түрлі екенін ұғыну және оның элементтерін, бөліктерін негізгі белгілері бойынша қосуға болады |
2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 4.2.2.1 айналадағы адамдардың бет-әлпеттері әртүрлі екенін ұғыну және оларды тек қана дауысынан емес, бет-әлпетінен тануға болатытын түсіну | ||
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
4.2.3.1 басқа адамды зерттеу дағдыларының тактикасын білу; | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.1 Сезіммен танысу |
4.3.1.1 тәкәппарлық/менмендік; азсынушылық/ызалық; қызығушылық/әуесқойлық/құмарлық; | |
3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 4.3.2.1 Н.Семевскийдің сурет салу құралында сипаттау бойынша эмоцияларды бейнелеу | ||
3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 4.3.3.1 1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін ажырату және бағалау | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 4.3.4.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттерін бағалау; | ||
3 тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | 2. Бет пен дене сұлбасын қабылдау алгоритмін қалыптастыру: өз-өзінде, басқа адамда, тірі нысанада, қуыршақта | 2.2 Дене бөліктерінің кеңістіктегі орналасуы туралы түсінігін қалыптастыру | 4.2.2.1 айналадағы адамдардың бет-әлпеттері әртүрлі екенін ұғыну және оларды тек қана дауысынан емес, бет-әлпетінен тануға болатытын түсіну |
2.3 Өзінің және басқа адамның бетін зерттеп тану |
4.2.3.1 басқа адамды зерттеу дағдыларының тактикасын білу; | ||
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.2 Бейненің барельефінде (мимикамен) эмоционалды жай- күйді тани білу | 4.3.2.1 Н.Семевскийдің сурет салу құралында сипаттау бойынша эмоцияларды бейнелеу | |
3.3 Эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 4.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін ажырату және бағалау | ||
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту |
4.3.4.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттерін бағалау; | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 4.4.1.1 эмоция мен сезімдерді жеткізу үшін өздігінен мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жестерді мимиканы іріктеу |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 4.4.2.1 сәйкесінше мимикамен қостай отырып, қимылдарды, дене қалпын, жестерді қосу | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 4.4.3.5 белгілі бір сюжеттті қойылымдау барысында кейіпкердің рөлін жаңғырту | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.1 Мәнерлеп тақпақ айту | 4.5.1.1 оқылған мәтінді ұғыну және кейіпкердің көңіл-күйін интонациямен жеткізу | |
5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
4.5.2.1 интонация бойынша адамның, музыкалық шығарманың көңіл-күйін табу, (көңілді, жалынды, жабырқау, қапалы); | ||
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
4.6.1.1 мәдени қылық дағдыларын меңгеру: көмек сұрау өтінішке жауап беру (көтеру, алып келу, жылжыту); | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
4.6.2.1 өзіне, айналасындағыларға; құрбыларына деген эмоционалды-мотивациялық ұстанымдардың қалыптасуы | ||
4 тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | 1. Бет, мойын, иық және дене бұлшықеттерін дамыту және нығайту | 1.3 Вестибулярлы аппаратты дамыту | 4.1.3.1 вестибулярлы аппаратты дамытуға арналған жаттығулардың негізгі кешенін түсіну және жасап көрсету |
3. Эмоционалды жай-күйін қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету | 3.3 Эмоциональді жай-күйге сәйкес келетін жесттерді, дене қалпын, мәнерлі қимылдарды танып білу, айту сипаттау | 4.3.3.1 көркем шығарма кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін және сезімін ажырату және бағалау | |
3.4 Жестпен, дене қалпымен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып, беттің мимикалық қимылдарымен эмоционалды жай-күйді жаңғырту | 4.3.4.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттерін бағалау | ||
Болашаққа саяхат | 4. Қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру | 4.1 Күнделікті өмірдегі қимылдарды, жесттерді, дене қалпын сәйкесінше сөздермен қостап имитациялау | 4.4.1.1 эмоция мен сезімдерді жеткізу үшін өздігінен мәнерлі қимылдарды, дене қалпын, жстерді мимиканы іріктеу |
4.2 Сезімдерін жеткізуге көмектесетін қимылдарды, жесттерді, дене қалпын моделдеу | 4.4.2.1 сәйкесінше мимикамен қостай отырып, қимылдарды, дене қалпын, жестерді қосу | ||
4.3 Жануарлардың қимылдарын, жүрістерін имитациялау | 4.4.3.5 белгілі бір сюжеттті қойылымдау барысында кейіпкердің рөлін жаңғырту | ||
5. Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту | 5.2 Интонациямен айтуды үйрету |
4.5.2.1 интонация бойынша адамның, музыкалық шығарманың көңіл-күйін табу, (көңілді, жалынды, жабырқау, қапалы); | |
6. Мәдени қылық дағдыларын қалыптастыру | 6.1 Мәдени қылық дағдылары |
4.6.1.1 мәдени қылықдағдыларын меңгеру: көмек сұрау өтінішке жауап беру (көтеру, алып келу, жылжыту); | |
6.2 Қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
4.6.2.1 өзіне, айналасындағыларға; құрбыларына деген эмоционалды-мотивациялық ұстанымдардың қалыптасуы | ||
6.3 Мимика және пантомимика құралдарымен мінездің жеке қасиеттері мен көңіл-күйді түзету | 4.6.3.1 әлеуметтік орта тудыратын мінез қылықтарын мәнерлі етіп жеткізу (ренжу, кірпияздық, өмірге қуану); мінез қасиеттеріне баға беру; өзінің сезімі мен түйсігін талдау және сипаттау; қимыл автоматизімін жою үшін жаттығуларды орындау; кінәлау, реніш, жабырқау сезімдерімен күресе білу; өзінің есіміне жағымды қарау | ||
55. Ескерту:
1) бір тоқсан ішіндегі оқыту мақсаттары түрлі оқу іс-әрекеттері бойынша араласады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 265-қосымша |
Көрмейтін және нашар көретін білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 265-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся с нарушением зрения.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и умений по предметным областям, развитие максимальной самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса незрячих и слабовидящих обучающихся. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного коррекционного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения обучающихся с нарушением зрения на современном этапе является организация максимально активной деятельности обучающегося в различных образовательных условиях: в специальной школе, в условиях инклюзивного образования, в условиях надомного обучения.
7. Активная познавательная деятельность обучающегося с нарушением зрения приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества, поддержки и взаимодействия всех участников психолого-педагогического коррекционного сопровождения обучающихся с нарушением зрения.
8. Участниками педагогического процесса являются педагоги, психологи, методисты, медицинские и другие работники специального (коррекционного) обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения. Огромная роль принадлежит педагогам и воспитателям, имеющим соответствующую подготовку, то есть дефектологическое образование. Эти специалисты решают на практике образовательные, воспитательные, коррекционно-развивающие задачи тифлопедагогики.
9. Учебная программа предметов коррекционного цикла специального обучения и воспитания детей с нарушением зрения позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане посредством максимального использования их компенсаторных возможностей, привлечения методических приемов и специальных технических средств обучения.
10. Коррекционная деятельность, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, допускается организация в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
11. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки/условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
12. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
13. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
14. Учебные программы обеспечивают реализацию принципа единства воспитания и обучения, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и результатов на "выходе" из школы с системой целей обучения конкретного предмета.
15. Отличительной особенностью учебных программ является их направленность на формирование не только предметных знаний и умений, навыков широкого спектра. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: функциональное и творческое применение знаний, критическое мышление, использование информационно-коммуникационных технологий, применение различных способов коммуникации, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем, и принятие решений. Навыки широкого спектра являются залогом успешности обучающихся, как в школьной образовательной практике, так и в перспективе, после окончания школы.
16. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, развитие настойчивости в достижении успеха, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
17. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Развитие мимики и пантомимики"
18. Предмет "Развитие мимики и пантомимики" является одним из основных предметов коррекционного компонента специального обучения и воспитания детей с нарушениями зрения (незрячие и слабовидящие).
19. Одной из специфических закономерностей развития детей с нарушением зрения является дефицит информации об окружающем мире, изменение и замедление процесса зрительного восприятия, что обуславливает нечеткость, фрагментарность, схематизм образа окружающего мира. Это негативно влияет на развитие составляющих коммуникативной деятельности (средств вербальной и невербальной выразительности), и поэтому требует специальных коррекционно - развивающих занятий.
20. Тифлопсихологи и тифлопедагоги отмечают, что у детей лишенных возможности зрительного дистантного восприятия окружающей действительности и необученных способам компенсации, представления об эмоциях, мимике, жестах и пантомимике непрочные, расплывчатые, что в значительной степени затрудняет межличностное общение.
21. Дети с нарушением зрения часто неадекватно реагируют на различные ситуации взаимодействия, и неправильно их оценивают, что приводит к прекращению контактов между детьми или малой их продолжительности. Дети, испытывая такого рода трудности, становятся пассивными в процессе общения, не проявляют к нему интереса.
22. Все это подчеркивают необходимость целенаправленности управления процессом развития у детей и подростков с нарушением зрения невербальных и вербальных средств общения с учетом особенностей познавательной деятельности в условиях сенсорной зрительной депривации.
23. Цель учебной дисциплины по развитию мимики и пантомимики заключается в формировании системы знаний об искусстве человеческих взаимоотношений; эмоционально-мотивационных установок по отношению к себе, сверстникам, взрослым людям; приобретении коммуникативных навыков, умений и опыта, необходимых для адекватного поведения в обществе, способствующего наилучшему развитию личности.
24. Задачи предмета "Развитие мимики и пантомимики":
1) формирование алгоритма восприятия окружающих людей;
2) обучение восприятию эмоционального состояния собеседника и выражению собственных чувств;
3) формирование умения воспринимать и воспроизводить мимику выразительные движения, жесты и позы, необходимые человеку;
4) развитие навыка словесно описывать эмоциональное состояния и характеризовать внешние проявления у себя, у собеседника, персонажа литературного произведения;
5) формирование потребности в сопереживании;
6) развитие интереса к общению и к окружающим людям;
7) формирование основ саморегуляции поведения, самоконтроля и адекватной оценочной деятельности, направленной на анализ собственного поведения и поступков окружающих по внешним проявлением;
8) развитие чувства взаимоуважения и взаимодоверия к окружающим;
9) использование сформированных навыков культурного поведения в свободной практической деятельности, используя вербальные и невербальные средств общения;
10) использование сформированных навыков общения в жизненных ситуациях.
25. Содержание курса условно представлено в следующих разделах:
1) развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела. Психомышечная тренировка;
2) формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле;
3) обучение умению воспринимать эмоциональные состояния, воспроизводить их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией;
4) формирование умения пользоваться неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности;
5) развитие речевой интонации;
6) формирование навыков культурного поведения.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
26. Типовой учебный план специального обучения и воспитания обучающихся с нарушением зрения (незрячие и слабовидящие) помимо общеобразовательных дисциплин включает предметы коррекционного цикла.
27. Коррекционный цикл реализуется на специальных коррекционных занятиях для детей с нарушением зрения, каждое из которых решает свои конкретные задачи (занятия по пространственной ориентировке, социально-бытовой ориентировке, преодоление недостатков развития речи, развитию мимики и пантомимики), что подразумевает проведение абилитационных, коррекционно-компенсирующих мероприятий.
28. Коррекционные занятия не формируют у обучающихся системы научных знаний, но в тоже время являются важным условием высокого уровня их обучения и развития на уровне возрастных требований.
29. Введение коррекционных предметов позволяет обеспечить максимальное погружение обучающегося с нарушением зрения в социальное окружение, активную речевую среду, повысить его двигательную деятельность, корригировать его эмоциональный тонус, дает возможность формировать основные этапы учебной деятельности, в том числе ориентировочный этап и этап самоконтроля и самооценки, улучшить мотивацию учебно-познавательной деятельности.
30. Коррекционные занятия с обучающимися при нарушениях зрения носит комплексный характер, то есть вопросы диагностики, развития, коррекции, образования и воспитания рассматриваются специалистами: специальными педагогами (тифлопедагогами), офтальмологами, логопедами, специальными психологами, психоневрологами – по мере необходимости.
31. Обучение лиц с нарушениями зрения осуществляется на основе ценностно-ориентированного, личностно-ориентированного деятельностного, дифференцированного и коммуникативного подходов.
32. Ценностно-ориентированный подход в обучении – это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиций определенных ценностей. Ценностно-ориентированный учебный процесс целенаправленно формирует систему ценностей личности обучающегося. Ценностные ориентации – это способность (качество) личности выбрать в качестве ориентира в своей деятельности определенные ценности (способность ориентироваться в ценностях), способность осознать и воспринять их как собственные социально значимые ценности. Ценности стимулируют поведение и поступки, действуя как важный фактор мотивации личности. Ценности среднего образования основаны на национальной идее "Мәңгілік ел". Ценностями среднего образования определены: казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
33. Личностно-ориентированный подход. Целью личностно-ориентированного подхода является индивидуализация учебного процесса, гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих сил с учетом его индивидуальных особенностей психического и физического развития обучающегося, потребностей и мотивов поведения с учетом компенсаторных возможностей.
34. Деятельностный подход. Умение самостоятельно определять цели своего обучения, ставить и формулировать для себя новые задачи, познавательной деятельности, развивать мотивы и интересы своей деятельности в ориентировании и мобильности; умение самостоятельно планировать пути достижения целей, в том числе альтернативные, осознанно выбирать наиболее эффективные способы решения учебных и познавательных задач в ориентировании и мобильности; умение соотносить свои действия с планируемыми результатами, осуществлять контроль своей деятельности в процессе достижения результата, определять способы действий в рамках предложенных условий и требований, корректировать свои действия в соответствии с изменяющейся ситуацией, связанной с ориентированием и мобильностью; умение оценивать правильность выполнения учебной задачи, собственные возможности ее решения.
35. Дифференцированный подход подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых, создание разнообразных условий обучения для малых групп с целью учета возрастных, физических, психических особенностей обучающихся, степени нарушения зрительных функций. Дифференцированный подход к детям в зависимости от состояния их зрения и способов ориентации в познании окружающего мира включает применение специальных форм и методов работы с детьми, оригинальных учебников, наглядных пособий, тифлотехники, уменьшения наполняемости классов и групп и методики индивидуально-подгруппового обучения. Условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по способу восприятия (тактильный, зрительный, слуховой) по сложности, по характеру помощи со стороны учителя.
36. При обучении воспитании детей с нарушением зрения необходимо учитывать офтальмологический аспект, то есть учет зрительных возможностей в зависимости от которого детей делят на группы:
1) тотально незрячие или практически слепые (так называемые частично видящие) дети с остротой зрения в пределах от 0 до 0,04 с коррекцией очками на лучше видящем глазу, эти дети имеют незначительное остаточное зрение или совсем ничего не видят;
2) слабовидящие дети с остротой зрения от 0,05 до 0, 09 с коррекцией стеклами на лучше видящем глазу. У этих детей, как правило, отмечаются сложные нарушения зрительных функций, часто наряду со снижением остроты зрения у некоторых сужено поле зрения, нарушено пространственное зрение.
37. Коммуникативный подход. Коммуникативный подход к обучению – это передача и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка. В соответствии с коммуникативным подходом процесс обучения включает задания, способствующие формированию умений организовывать учебное сотрудничество и совместную деятельность с учителем и сверстниками; работать индивидуально и в группе.
38. Обучение на основе сквозных тем. Содержание "сквозных тем" предмета "Развитие мимики и пантомимики" начинается с "зоны ближайшего развития" обучающегося, то есть с изучения тем, напрямую связанных с его деятельностью. В дальнейшем предполагает постепенное расширение взаимодействия обучающегося с окружающей средой.
39. Игровое обучение. В качестве основных методических приемов рекомендуется использование игровых технологий. Наиболее благоприятные условия обучения пространственной ориентировке и мобильности создаются в специально организованных играх-путешествиях, играх-инсценировках, ролевых, ситуативных, дидактических, подвижных играх, упражнениях и тренингах. Главные элементы игровой технологии обучения – перед началом игры ставится конкретная цель обучения; через игровую деятельность достигается конкретный педагогический результат; обучающая деятельность подчиняется правилам игры; учебные материалы являются средствами игры.
40. Использование информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) строится на базовых ИКТ-навыках и включает в себя правильное и творческое применение технологий для работы, досуга и коммуникации;
2) формирование и развитие компетентности в области ориентирования и мобильности использования информационно-коммуникационных технологий и GPS навигации; использование мультимедийных ресурсов и СМИ; поиск информации в Интернете и базах данных; использование ИКТ для создания и обработки информации; использование интерактивных досок для технической поддержки активных видов обучения;
3) сотрудничество, общение и обмен информацией по каналам связи для работы с другими обучающимися и преподавателями через использование электронной связи, участие в онлайн форумах, в виртуальной среде обучения.
41. Содержание курса условно представлено в следующих разделах:
1) развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела. Психомышечная тренировка;
2) формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле;
3) обучение умению воспринимать эмоциональные состояния, воспроизводить их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией;
4) формирование умения пользоваться неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности;
5) развитие речевой интонации;
6) формирование навыков культурного поведения.
42. Все разделы курса взаимосвязаны. В практической работе эти разделы совмещаются и взаимно дополняют друг друга. Таким образом, на одном занятии возможны сочетания, как разделов, так и видов учебной деятельности.
43. Занятия содержат следующие структурные компоненты:
1) 1 этап – снятие напряжения мышц или повышение их тонуса;
2) 2 этап – знакомство с мимикой, жестами и позами;
3) 3 этап – обучение выразительным движениям лица и тела, вербализация деятельности;
4) 4 этап – включение неречевых и речевых средств общения в этюды, игры, инсценировки.
44. Основные виды учебной деятельности:
1) чтение, беседы, обсуждения, пересказ, декламирование, анализ;
2) игры – импровизации, игры с правилами, сюжетные игры, дидактические и театрализованные игры, игры – драматизации;
3) игры на развитие высших психических функций;
4) тифлографика, рисование: свободное, тематическое, фантазийное;
5) просмотр и анализ этюдов, упражнений, видеофильмов;
6) рассматривание и анализ иллюстраций, рисунков объектов и сюжетных картин (при остаточном зрении);
7) психогимнастические упражнения и игры;
8) игры с элементами сказкотерапии, арттерапии;
9) гимнастики: дыхательная, зрительная, пальчиковая.
45. Занятия по развитию мимики и пантомимики проводятся один раз в неделю с группой (3-5 человек), которая комплектуется с учетом уровня развития; в особо сложных случаях – индивидуально. По мере исправления недостатков у обучающихся, с которыми проводится индивидуальная работа, они включаются в групповые занятия.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
46. Оценка достижений школьников специального обучения и воспитания по предметам коррекционного цикла имеет не бальный, а качественно-описательный, эмоциональный характер, (формировать правильное отношение к своим возможностям), основана на мониторинге успешности развития и формирования у детей коммуникативных навыков.
47. Результативность обучения по программе отслеживается по трем уровням и имеет описательный характер:
1) стремится овладеть;
2) владеет с помощью (взрослого, ровесника);
3) владеет самостоятельно; по ведущим компетенциям.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Развитие мимики и пантомимики"
48. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Развитие мимики и пантомимики" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) в 2 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
49. При выполнении различных видов работ необходимо соблюдать правила гигиены труда и техники безопасности.
50. Базовое содержание предмета представлено в разделах:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению |
1.2 Тренировка мышечного аппарата | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | ||
2 | Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека | ||
3 | Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | ||
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | ||
4 | Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | ||
5 | Развитие речевой интонации | 5.1 Выразительное декламирование |
5.2 Обучение произнесению с интонациями | ||
6 | Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения |
6.2 Адекватные способы общения | ||
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики |
51. В программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4: "1" - класс, "2.1" - подраздел, "1" - нумерация учебной цели.
52. Примечание:
1) все цели обучения сформулированы без привязки к определенному контексту и реализовываются в рамках изучения разных тем.
53. Система целей обучения:
1) "Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев; | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы; выбирать пример для подражания | 2.1.1.1 представлять особенности жизнедеятельности незрячих людей | 3.1.1.1 анализировать жизнедеятельность знаменитых незрячих людей на конкретном примере | 4.1.1.1 обобщать информацию о жизнедеятельности незрячих и подготовить презентацию о знаменитых незрячих людях |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
0.1.2.1 знать и выполнять упражнения на развитие мышц зоны глаз и бровей; |
1.1.2.1 выполнять и описывать упражнения на развитие мышц зоны глаз и бровей; | 2.1.2.1 объяснять значение и выполнять комплексы упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей; выполнять тренировку мышц губ и языка; способы развития мышц плеч |
3.1.2.1 понимать и объяснять назначение упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей | 4.1.2.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение на тренировку мышечного аппарата лица, шеи |
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 0.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | 1.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | 2.1.3.1 описывать комплексы упражнений на развитие вестибулярного аппарата | 3.1.3.1 описывать собственные ощущения при выполнении упражнений на развитие вестибулярного аппарата | 4.1.3.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнений при выполнении которых тренируется вестибулярный аппарат |
2) "Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 | 2.2.1.1 владеть навыками кожного восприятия окружающей среды в повседневной практической деятельности |
3.2.1.1 квалифицировать характер прикосновений; |
4.2.1.1 |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
0.2.2.1 |
1.2.2.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела; |
2.2.2.1 |
3.2.2.1 | 4.2.2.1 осознавать, что лица окружающих разные и узнавать окружающих можно не только по голосам, но и по лицам. |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
0.2.3.1 | 1.2.3.1 обследовать барельефы лиц, куклу, собственное лицо по определенному алгоритму |
2.2.3.1 |
3.2.3.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, обследовании лица и тела другого человека; |
4.2.3.1 |
3) "Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Знакомство с чувствами | 0.3.1.1 иметь представление о чувствах и эмоциональных состояниях радости, смеха, страха, плача | 1.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | 2.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости и иметь представление о их адекватном внешнем выражении | 3.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти огорчения, отвращения, гордости, высокомерия,восторга, любопытства, рассерженности и иметь представление об их адекватном их внешнем выражении |
4.3.1.1 дифференцировать оттенки чувств гордость/гордыня/высокомерие; недовольство/гнев; интерес/заинтересованность/любопытство; |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 0.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, смеха. страха, улыбки, плача | 1.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | 2.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | 3.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния восторга, огорчения, высокомерия, любопытства, рассерженности | 4.3.2.1 изображать на приборе для рисования Н.Семевского эмоции по описанию |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 0.3.3.1 давать эмоциональную моральную оценку героям сказок | 1.3.3.1 узнавать знакомые эмоции и чувства по описаниям, у героев сказок, рассказов |
2.3.3.1 | 3.3.3.1 определять чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | 4.3.3.1 дифференцировать и оценивать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений |
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 0.3.4.1 знать, что мимические и пантомимические движения используются для выражения чувств и эмоциональных состояний радости, смеха. страха, плача | 1.3.4.1 знать как адекватно использовать мимические и пантомимические движения для выражения чувств и состояний радости, смеха. страха, плача | 2.3.4.1 понимать значение мимических и пантомимических движений, используемых для адекватного выражения чувств удивления, слушания, огорчения, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | 3.3.4.1 адекватно использовать мимические и пантомимические движения, используемые для выражения чувств | 4.3.4.1 оценивать отрицательные и положительные черты характера; 4.3.4.2 адекватно использовать мимические и пантомимические движения, используемые для выражения чувств любопытства, неприязни, радости, огорчения, гордости, рассерженности |
4) "Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 0.4.1.1 знать, что слова повседневной жизни часто используются в соединении с выразительные движениями, позами, жестами: подай!; до свидания!; привет!; погладь/ пожалей; побаюкай; покатай куклу в коляске; покажи, как малыш смеется, плачет; нельзя! тихо! | 1.4.1.1 знать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни в соединении с соответствующими словами |
2.4.1.1 | 3.4.1.1 узнавать по описанию и воспроизводить выразительные движения, позы, жесты, мимику, сопровождаемые передачей чувств | 4.4.1.1 самостоятельно выбирать выразительные движения, позы, жесты, мимику для выражения эмоций, чувств |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств |
0.4.2.1 | 1.4.2.1 моделировать движения, позы, жесты, сопровождаемые при передаче чувств, в соединении с соотвествующей мимикой: как я слушаю; как я испугался собаки; как я удивился подарку/празднику; как я огорчился |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 | 4.4.2.1 соединять движения, жесты и позы, сопровождаемые передачей чувств с соответствующей им мимикой |
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 0.4.3.1 имитировать движения животных: прыгать, как заяц; топать, как медведь | 1.4.3.1 имитировать движения животных по описанию и различные походки: марширующий солдат; спешащий человек; медленно идущий человек |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
5) "Развитие речевой интонации":
таблица 6
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
5.1 |
0.5.1.1 |
1.5.1.1 произносить и слов и фразы громко-тихо; |
2.5.1.1 | 3.5.1.1 выразительно читать с передачей чувств героев при чтении по ролям. |
4.5.1.1 |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
0.5.2.1 |
1.5.2.1 |
2.5.2.1 |
3.5.2.1 выразительно декламировать стихотворение |
4.5.2.1 |
6) "Формирование навыков культурного поведения":
таблица 7
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
6.1 Навыки культурного поведения | 0.6.1.1 знать элементарные правила поведения в обществе: здороваться, прощаться, говорить спасибо, просить помочь |
1.6.1.1 |
2.6.1.1 |
3.6.1.1 | 4.6.1.1 владеть культурного поведения, соблюдать правила поведения |
6.2 Адекватные способы общения | 0.6.2.1 знать элементарные правила и способы общения с родителями, зрячими людьми |
1.6.2.1 |
2.6.2.1 |
3.6.2.1 |
4.6.2.1 |
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики | 0.6.3.1 сопереживать героям сказок, с выделением их эмоционального состояния: спокойствие, радость, огорчение | 1.6.3.1 сопереживать героям сказок, с выделением их эмоционального состояния: спокойствие, радость, огорчение, плач, удивление. |
2.6.3.1 знать, что настроение, агрессивно-возбужденные состояния можно регулировать посредством работы с пластилином (разминание, раскатывание, лепка), музыкальной терапии; |
3.6.3.1 |
4.6.3.1 |
54. Долгосрочные планы:
1) 0 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
0.1.2.1 знать и выполнять | ||
2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
0.2.1.1 знать и понимать термин "кожная чувствительность" (прикосновения); | |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
0.2.2.1 | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека |
0.2.3.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела с помощью педагога | ||
Моя школа | 3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 0.3.1.1 иметь представление о чувствах и эмоциональных состояниях радости, смеха. страха, плача |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 0.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, смеха. страха, улыбки, плача | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.1 Выразительное декламирование | 0.5.1.1 внятно произносить слова и фразы | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики | 0.6.3.1 сопереживать героям сказок, с выделением их эмоционального состояния: спокойствие, радость, огорчение | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
0.1.2.1 знать и выполнять | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 0.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | ||
Мир вокруг нас | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
0.2.2.1 находить части своего тела, соотносить части своего тела с телом другого человека |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека |
0.2.3.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела с помощью педагога | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 0.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, смеха. страха, улыбки, плача | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 0.3.3.1 давать эмоциональную моральную оценку героям сказок | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 0.3.4.1 знать, что мимические и пантомимические движения используются для выражения чувств и эмоциональных состояний радости, смеха. страха, плача | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
0.2.2.1 находить части своего тела, соотносить части своего тела с телом другого человека |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека |
0.2.3.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела с помощью педагога | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 0.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, смеха. страха, улыбки, плача | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 0.3.3.1 давать эмоциональную моральную оценку героям сказок | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 0.3.4.1 знать, что мимические и пантомимические движения используются для выражения чувств и эмоциональных состояний радости, смеха, страха, плача | ||
Традиции и фольклор | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 0.4.1.1 знать, что слова повседневной жизни часто используются в соединении с выразительные движениями, позами, жестами: подай!; до свидания!; привет!; погладь/ пожалей; побаюкай; покатай куклу в коляске; покажи, как малыш смеется, плачет; нельзя! тихо! |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 0.4.2.1 моделировать движения, позы, жесты, сопровождаемые при передачей чувств, в соединении с соотвествующей мимикой: как я проснулся; я греюсь на солнышке; как я испугался укола/врача; как я обрадовался подарку/празднику; как я огорчился, потеряв игрушку | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 0.4.3.1 имитировать движения животных: прыгать, как заяц; топать, как медведь | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 | 0.5.1.1 внятно произносить слова и фразы | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 0.6.1.1 знать элементарные правила поведения в обществе: здороваться, прощаться, говорить спасибо, просить помочь | |
6.2 Адекватные способы общения | 0.6.2.1 знать элементарные правила и способы общения с родителями, зрячими людьми | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 0.1.1.1 понимать положительные и отрицательные качества и поступки на примерах сказочных героев |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
0.1.2.1 знать и выполнять | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 0.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 0.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, смеха. страха, улыбки, плача | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 0.3.3.1 давать эмоциональную моральную оценку героям сказок | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 0.3.4.1 знать, что мимические и пантомимические движения используются для выражения чувств и эмоциональных состояний радости, смеха. страха, плача | ||
В здоровом теле - здоровый дух! | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 0.4.2.1 моделировать движения, позы, жесты, сопровождаемые при передачей чувств, в соединении с соотвествующей мимикой: как я проснулся; я греюсь на солнышке; как я испугался укола/врача; как я обрадовался подарку/празднику; как я огорчился, потеряв игрушку |
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями | 0.5.2.1 произносить фразы с интонациями: просьбы; обращения; вопроса; требования; благодарности | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.2 Адекватные способы общения | 0.6.2.1 знать элементарные правила и способы общения с родителями, зрячими людьми | |
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики | 0.6.3.1 сопереживать героям сказок, с выделением их эмоционального состояния: спокойствие, радость, огорчение | ||
2) 1 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы; выбирать пример для подражания |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
1.1.2.1 выполнять и описывать упражнения на развитие мышц зоны глаз и бровей | ||
2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
1.2.1.1 определять температурную чувствительность (холодный, тҰплый, горячий) | |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
1.2.2.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела | ||
Моя школа | 3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 1.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 1.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 |
1.5.1.1 произносить и слов и фразы громко-тихо; | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 1.6.1.1 правильно вести себя при общении: смотреть в лицо собеседника | |
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы; выбирать пример для подражания |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
1.1.2.1 выполнять и описывать упражнения на развитие мышц зоны глаз и бровей | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 1.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | ||
Мир вокруг нас | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
1.2.1.1 определять температурную чувствительность (холодный, тҰплый, горячий); |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
1.2.2.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела; | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. | 1.2.3.1 обследовать барельефы лиц, куклу, собственное лицо по определенному алгоритму | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 1.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 1.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | ||
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 1.3.3.1 узнавать знакомые эмоции и чувства по описаниям, у героев сказок, рассказов | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 1.3.4.1 знать как адекватно использовать мимические и пантомимические движения для выражения чувств и состояний радости, смеха. страха, плача | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела |
1.2.2.1 выполнять зрительно-осязательное обследование своего тела |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. | 1.2.3.1 обследовать барельефы лиц, куклу, собственное лицо по определенному алгоритму | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 1.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния радости, огорчения, страха, боли, смеха, плача, удивления | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 1.3.3.1 узнавать знакомые эмоции и чувства по описаниям, у героев сказок, рассказов | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 1.3.4.1 знать как адекватно использовать мимические и пантомимические движения для выражения чувств и состояний радости, смеха. страха, плача | ||
Традиции и фольклор | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 1.4.1.1 знать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни в соединении с соответствующими словами |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 1.4.2.1 моделировать движения, позы, жесты, сопровождаемые при передаче чувств, в соединении с соотвествующей мимикой: как я слушаю; как я испугался собаки; как я удивился подарку/празднику; как я огорчился | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 1.4.3.2 имитировать движения животных по описанию и различные походки: марширующий солдат; спешащий человек; медленно идущий человек | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями | 1.5.2.1 уметь интонационно выделять начало и конец фразы, выделять интонационно вопрос, повествование, восклицание | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 1.6.1.1 правильно вести себя при общении: смотреть в лицо собеседника | |
6.2 Адекватные способы общения | 1.6.2.1 знать и соблюдать элементарные правила и способы общения с родителями, незнакомыми людьми, зрячими людьми | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 1.1.1.1 определять нравственные ценности на примерах персонажей художественной литературы; выбирать пример для подражания |
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 1.1.3.1 знать и выполнять упражнения на развитие вестибулярного аппарата | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 1.3.3.1 узнавать знакомые эмоции и чувства по описаниям, у героев сказок, рассказов | |
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 1.3.4.1 знать как адекватно использовать мимические и пантомимические движения для выражения чувств и состояний радости, смеха, страха, плача | ||
В здоровом теле - здоровый дух! | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 1.4.1.1 знать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни в соединении с соответствующими словами |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 1.4.2.1 моделировать движения, позы, жесты, сопровождаемые при передаче чувств, в соединении с соотвествующей мимикой: как я слушаю; как я испугался собаки; как я удивился подарку/празднику; как я огорчился | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 1.4.3.1 имитировать движения животных по описанию и различные походки: марширующий солдат; спешащий человек; медленно идущий человек | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями | 1.5.2.1 уметь интонационно выделять начало и конец фразы, выделять интонационно вопрос, повествование, восклицание | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 1.6.1.1 правильно вести себя при общении: смотреть в лицо собеседника | |
6.2 Адекватные способы общения | 1.6.2.1 знать и соблюдать элементарные правила и способы общения с родителями, незнакомыми людьми, зрячими людьми | ||
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики | 1.6.3.2 сопереживать героям сказок, с выделением их эмоционального состояния: спокойствие, радость, огорчение, плач, удивление. | ||
3) 2 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Все обо мне | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 2.1.1.1 представлять особенности жизнедеятельности незрячих людей |
1.2 Тренировка мышечного аппарата | 2.1.2.3 объяснять значение и выполнять комплексы упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей; выполнять тренировку мышц губ и языка; способы развития мышц плеч | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 2.1.3.1 описывать комплексы упражнений на развитие вестибулярного аппарата | ||
2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора | 2.2.1.1 владеть навыками кожного восприятия окружающей среды в повседневной практической деятельности | |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 2.2.2.1 ориентироваться на собственном теле и теле другого человека зрительно-осязательным способом обследования с использованием "Хандз-метода" | ||
Моя семья и друзья | 3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 2.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости и иметь представление о их адекватном внешнем выражении |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 2.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 |
2.5.1.1 понимать значение и выполнять упражнения на силу голоса | |
6. Формирование навыков культурного поведения |
6.1 Навыки культурного поведения | 2.6.1.1 выбирать правила поведения в определенных ситуациях: приглашение к обеду, обед в гостях; обращение за помощью к незнакомому человеку; умение представиться при первом знакомстве | |
2 четверть | |||
Моя школа | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.2 Тренировка мышечного аппарата | 2.1.2.3 объяснять значение и выполнять комплексы упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей; выполнять тренировку мышц губ и языка; способы развития мышц плеч |
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 2.1.3.1 описывать комплексы упражнений на развитие вестибулярного аппарата | ||
Мой родной край | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора | 2.2.1.1 владеть навыками кожного восприятия окружающей среды в повседневной практической деятельности |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 2.2.2.1 ориентироваться на собственном теле и теле другого человека зрительно-осязательным способом обследования с использованием "Хандз-метода" | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
2.2.3.1 | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 2.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости и иметь представление о их адекватном внешнем выражении | |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 2.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | ||
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 2.3.3.1 узнавать и описывать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 2.3.4.1 понимать значение мимических и пантомимических движений, используемых для адекватного выражения чувств удивления, слушания, огорчения, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | ||
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 2.2.2.1 ориентироваться на собственном теле и теле другого человека зрительно-осязательным способом обследования с использованием "Хандз-метода" |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
2.2.3.1 | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 2.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 2.3.3.1 узнавать и описывать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 2.3.4.1 понимать значение мимических и пантомимических движений, используемых для адекватного выражения чувств удивления, слушания, огорчения, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | ||
Традиции и фольклор | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 2.4.1.1 различать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 2.4.2.1 описывать и моделировать выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни: как я чищу обувь; как я вытираю пыль; как я гуляю с собакой; как я собираю цветы; как я листаю книгу | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 2.4.3.3 имитировать движения животных по описанию и походки усталого человека, человека с больной ногой, гордого человека | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 |
2.5.1.1 понимать значение и выполнять упражнения на силу голоса | |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
2.5.2.1 выполнять упражнение в произнесении фразы с различными интонационными ударениями | ||
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения |
2.6.1.1 | |
6.2 Адекватные способы общения | 2.6.2.1 выбирать адекватные способы общения с окружением, нормально видящими сверстниками | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 2.1.3.1 описывать комплексы упражнений на развитие вестибулярного аппарата |
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 2.3.3.1 узнавать и описывать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | |
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 2.3.4.1 понимать значение мимических и пантомимических движений, используемых для адекватного выражения чувств удивления, слушания, огорчения, заинтересованности, грусти, отвращения, гордости | ||
Путешествие | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 2.4.1.1 различать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 2.4.2.1 описывать и моделировать выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни: как я чищу обувь; как я вытираю пыль; как я гуляю с собакой; как я собираю цветы; как я листаю книгу | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 2.4.3.1 имитировать движения животных по описанию и походки усталого человека, человека с больной ногой, гордого человека | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями |
2.5.2.1 выполнять упражнение в произнесении фразы с различными интонационными ударениями | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 2.6.1.1 выбирать правила поведения в определенных ситуациях: приглашение к обеду, обед в гостях; обращение за помощью к незнакомому человеку; умение представиться при первом знакомстве | |
6.2 Адекватные способы общения | 2.6.2.1 выбирать адекватные способы общения с окружением, нормально видящими сверстниками | ||
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики |
2.6.3.1 знать, что настроение, агрессивно-возбужденные состояния можно регулировать посредством работы с пластилином (разминание, раскатывание, лепка), музыкальной терапии; | ||
4) 3 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 3.1.1.1 анализировать жизнедеятельность знаменитых незрячих людей на конкретном примере |
1.2 Тренировка мышечного аппарата |
3.1.2.1 понимать и объяснять назначение упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 3.1.3.1 описывать собственные ощущения при выполнении упражнений на развитие вестибулярного аппарата | ||
2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
3.2.1.1 квалифицировать характер прикосновений | |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 3.2.2.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, при обследовании лица и тела другого человека | ||
Что такое хорошо, что такое плохо? | 3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 3.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти огорчения, отвращения, гордости, высокомерия, восторга, любопытства, рассерженности и иметь представление об их адекватном их внешнем выражении |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 3.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния восторга, огорчения, высокомерия, любопытства, рассерженности | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 | 3.5.1.1 выразительно читать с передачей чувств героев при чтении по ролям | |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
3.5.2.1 выразительно декламировать стихотворение; | ||
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 3.6.1.1 демонстрировать навыки культурного поведения: при разговоре по телефону; при совершении покупок; поведение в общественном транспорте; уметь приносить извинения за опоздание, за совершенный проступок; | |
2 четверть | |||
Время | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.2 Тренировка мышечного аппарата |
3.1.2.1 понимать и объяснять назначение упражнений на развитие мышц зоны глаз и бровей |
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 3.1.3.1 описывать собственные ощущения при выполнении упражнений на развитие вестибулярного аппарата | ||
Архитектура | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора |
3.2.1.1 квалифицировать характер прикосновений |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 3.2.2.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, при обследовании лица и тела другого человека | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
3.2.3.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, обследовании лица и тела другого человека; | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами | 3.3.1.1 различать чувства и эмоциональные состояния удивления, заинтересованности, грусти огорчения, отвращения, гордости, высокомерия, восторга, любопытства, рассерженности и иметь представление об их адекватном их внешнем выражении | |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 3.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния восторга, огорчения, высокомерия, любопытства, рассерженности | ||
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям |
3.3.3.1 определять чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 3.3.4.1 адекватно использовать мимические и пантомимические движения, используемые для выражения чувств | ||
3 четверть | |||
Искусство | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 3.2.2.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, при обследовании лица и тела другого человека |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
3.2.3.1 координировать работу рук при тактильном взаимодействии, обследовании лица и тела другого человека | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 3.3.2.1 изображать на барельефах эмоциональные состояния восторга, огорчения, высокомерия, любопытства, рассерженности | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 3.3.3.1 определять чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 3.3.4.1 адекватно использовать мимические и пантомимические движения, используемые для выражения чувств | ||
Выдающиеся личности | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 2.4.1.1 различать и выполнять выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 3.4.2.1 определять и моделировать выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 3.4.3.1 имитировать движения животных по описанию и различные походки: человека, которому обувь мала; когда первый раз надел обновку. семенящая; прогулочный шаг; - "некрасивая" походка | ||
5. Развитие речевой интонации |
5.1 | 3.5.1.1 выразительно читать с передачей чувств героев при чтении по ролям.. | |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
3.5.2.1 выразительно декламировать стихотворение; | ||
6. Формирование навыков культурного поведения |
6.1 Навыки культурного поведения | 3.6.1.1 демонстрировать навыки культурного поведения: при разговоре по телефону; при совершении покупок; поведение в общественном транспорте; уметь приносить извинения за опоздание, за совершенный проступок; | |
6.2 Адекватные способы общения | 3.6.2.1 выбирать адекватные способы общения с окружением, нормально видящими сверстниками | ||
4 четверть | |||
Вода –источник жизни | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 3.1.3.1 описывать собственные ощущения при выполнении упражнений на развитие вестибулярного аппарата |
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 3.3.3.1 определять чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | |
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями | 3.3.4.1 адекватно использовать мимические и пантомимические движения, используемые для выражения чувств | ||
Культура отдыха. Праздники | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 3.4.1.1 узнавать по описанию и воспроизводить выразительные движения, позы, жесты, мимику, сопровождаемые передачей чувств |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 3.4.2.1 определять и моделировать выразительные движения, позы, жесты повседневной жизни | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 3.4.3.1 имитировать движения животных по описанию и различные походки: человека, которому обувь мала; когда первый раз надел обновку. семенящая; прогулочный шаг; - "некрасивая" походка | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями | 3.5.2.2 различать темп, настроение музыки | |
6. Формирование навыков культурного поведения | 6.1 Навыки культурного поведения | 3.6.1.1 демонстрировать навыки культурного поведения: при разговоре по телефону; при совершении покупок; поведение в общественном транспорте; уметь приносить извинения за опоздание, за совершенный проступок; | |
6.2 Адекватные способы общения | 3.6.2.1 выбирать адекватные способы общения с окружением, нормально видящими сверстниками | ||
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики |
3.6.3.1 изображать черты характера, порождаемые социальной средой (жадность, доброта, честность); | ||
5) 4 класс:
таблица 12
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина - Казахстан | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.1 Формирование положительной мотивации к обучению | 4.1.1.1 обобщать информацию о жизнедеятельности незрячих и подготовить презентацию о знаменитых незрячих людях |
1.2 Тренировка мышечного аппарата | 4.1.2.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение на тренировку мышечного аппарата лица, шеи | ||
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 4.1.3.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение при выполнении, которых тренируется вестибулярный аппарат | ||
2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора | 4.2.1.1 осознавать, окружающий мир многообразен и в то же время его элементы, части можно объединять по основным признакам | |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 4.2.2.1 осознавать, что лица окружающих разные и узнавать окружающих можно не только по голосам, но и по лицам. | ||
Ценности | 3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами |
4.3.1.1 дифференцировать оттенки чувств гордость/гордыня/высокомерие; недовольство/гнев; интерес/заинтересованность/любопытство; |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 4.3.2.1 изображать на приборе для рисования Н.Семевского эмоции по описанию | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.1 Выразительное декламирование | 4.5.1.1 осмысливать чтение текста и передавать настроения героев с помощью интонации | |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
4.5.2.1 различать по интонации настроение человека, настроение музыкального произведения (веселое, задорное, грустное, печальное) | ||
6. Формирование навыков культурного поведения |
6.1 Навыки культурного поведения | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.2 Тренировка мышечного аппарата | 4.1.2.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение на тренировку мышечного аппарата лица, шеи |
1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 4.1.3.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение при выполнении которых тренируется вестибулярный аппарат | ||
Мир профессий | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.1. Организация физического взаимодействия с окружающей обстановкой для расширения кругозора | 4.2.1.1 осознавать, окружающий мир многообразен и в то же время его элементы, части можно объединять по основным признакам |
2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 4.2.2.1 осознавать, что лица окружающих разные и узнавать окружающих можно не только по голосам, но и по лицам. | ||
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
4.2.3.1 владеть навыками тактичного обследования другого человека; | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.1 Знакомство с чувствами |
4.3.1.1 дифференцировать оттенки чувств гордость/гордыня/высокомерие; недовольство/гнев; интерес/заинтересованность/любопытство; | |
3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 4.3.2.1 изображать на приборе для рисования Н.Семевского эмоции по описанию | ||
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 4.3.3.1 дифференцировать и оценивать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями |
4.3.4.1 оценивать отрицательные и положительные черты характера | ||
3 четверть | |||
Природные явления | 2. Формирование алгоритма восприятия схемы лица и тела: на самом себе, на другом человеке, на живом объекте, на кукле | 2.2 Представления о пространственном расположении частей тела | 4.2.2.1 осознавать, что лица окружающих разные и узнавать окружающих можно не только по голосам, но и по лицам. |
2.3 Обследование собственного лица, лица другого человека. |
4.2.3.1 владеть навыками тактичного обследования другого человека | ||
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.2 Узнавание на барельефах изображений (мимикой) эмоциональных состояний | 4.3.2.1 изображать на приборе для рисования Н.Семевского эмоции по описанию | |
3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 4.3.3.1 дифференцировать и оценивать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | ||
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями |
4.3.4.1 оценивать отрицательные и положительные черты характера | ||
Охрана окружающей среды |
4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 4.4.1.1 самостоятельно выбирать выразительные движения, позы, жесты, мимику для выражения эмоций, чувств |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 4.4.2.1 соединять движения, жесты и позы, сопровождаемые передачей чувств с соответствующей им мимикой | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 4.4.3.1 воспроизводить роль своего персонажа в инсценировке определенного сюжета | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.1 Выразительное декламирование | 4.5.1.1 осмысливать чтение текста и передавать настроения героев с помощью интонации | |
5.2 Обучение произнесению с интонациями |
4.5.2.1 различать по интонации настроение человека, настроение музыкального произведения (веселое, задорное, грустное, печальное) | ||
6. Формирование навыков культурного поведения |
6.1 Навыки культурного поведения | 4.6.1.1 владеть культурного поведения, соблюдать правила поведения | |
6.2 Адекватные способы общения |
4.6.2.1 сформированность эмоционально-мотивационных установок по отношению к себе, к окружающим, к взрослым людям | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | 1. Развитие и укрепление мышц лица, шеи, плеч и тела | 1.3 Развитие вестибулярного аппарата | 4.1.3.1 понимать и демонстрировать основные комплексы упражнение при выполнении которых тренируется вестибулярный аппарат |
3. Обучение умению воспринимать эмоциональные состояния и выражать их мимическими и пантомимическими движениями с соответствующей речевой интонацией | 3.3 Узнавание, называние, описание жестов, поз, выразительных движений, соответствующих эмоциональным состояниям | 4.3.3.1 дифференцировать и оценивать чувства и эмоциональные состояния героев художественных произведений | |
3.4 Воспроизведение эмоциональных состояний мимическими движениями лица, сопровождая их жестами, позой и выразительными движениями |
4.3.4.1 оценивать отрицательные и положительные черты характера | ||
Путешествие в будущее | 4. Формирование умения пользоваться речевыми и неречевыми средствами общения на практике и правильно воспроизводить их в деятельности | 4.1 Имитация движений, жестов, поз повседневной жизни в соединении с соответствующими словами | 4.4.1.1 самостоятельно выбирать выразительные движения, позы, жесты, мимику для выражения эмоций, чувств |
4.2 Моделирование движений, поз, жестов, сопровождаемых передачей чувств | 4.4.2.1 соединять движения, жесты и позы, сопровождаемые передачей чувств с соответствующей им мимикой | ||
4.3 Имитация движений животных, различных походок | 4.4.3.1 воспроизводить роль своего персонажа в инсценировке определенного сюжета | ||
5. Развитие речевой интонации | 5.2 Обучение произнесению с интонациями |
4.5.2.1 различать по интонации настроение человека, настроение музыкального произведения (веселое, задорное, грустное, печальное) | |
6. Формирование навыков культурного поведения |
6.1 Навыки культурного поведения | 4.6.1.1 владеть культурного поведения, соблюдать правила поведения | |
6.2 Адекватные способы общения |
4.6.2.1 сформированность эмоционально-мотивационных установок по отношению к себе, к окружающим, к взрослым людям | ||
6.3 Коррекция настроения и отдельных черт характера средствами мимики пантомимики | 4.6.3.1 выразительно изображать черты характера, порождаемые социальной средой (обидчивость, брезгливость, жизнерадостность); давать моральную оценку чертам характера; анализировать и описывать свои ощущения и чувства; выполнять упражнения по преодолению двигательного автоматизма; уметь справляться с чувствами вины, обиды, скуки; позитивно относится в собственному имени | ||
55. Примечание:
1) цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам учебной деятельности.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 266-қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 266-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 267-қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - 4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 267-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде өздігінен білімді игеруі үшін білім алушының белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолданылады.
8. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған іс-әрекеттерді ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
11. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, икемділік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруға бағдарланған.
12. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. "Түзету ырғағы" пәні тірек-қозғалыс аппараты бұзылған (бұдан әрі - ТҚАБ) білім алушылардың қимыл-қозғалыстық және танымдық әрекеттерінің дамымауын немесе кемшіліктерін жеңуге көмектесетін түзету пәндерінің қатарына кіреді. Бұл бұзылыстар қимыл-қозғалыстың үйлесімділігінің жеткіліксіздігінен, әрекеттерді аяқ-астынан орындау және жаттығуларды орындау кезіндегі қимылдардың бөгеліп қалушылығынан; қимылды орындаудыдағдыландырудағы қиындықтардан, ырғақтығының жетіспеушілігінен байқалады.
14. Түзету ырғағы ТҚАБ білім алушыларды психофизикалық мүмкіндіктеріне сәйкес әлеуметтік ортаға бейімдеу үшін оларды барынша жан-жақты дамытуға міндетті. Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттерді шешеді:
1) қимыл-қозғалыс әрекетінің белгілі бір түрлерін меңгеруге, сүйектік-бұлшық еттік жүйені нығайтуға көмектесу;
2) сөйлеу тілдік тыныс алуды, ауыздық праксисті, ырғақ пен иілімділікті, фонематикалық есту, дыбысты айтуды түзете отырып, сөйлеу тілдік бұзылыстарды түзету;
3) сөздік қорды кеңейту және байыту, байланыстырылған сөйлеу тілді, оның грамматикалық құрылысын қалыптастыру;
4) психикалық атқарымдарды (көру, есту, қабылдау, есте сақтау, зейін) дамыту;
5) кеңістікте және жазықтықта бағдарлау дағдыларын қалыптастыру;
6) эстетикалық және адамгершілік тұрғысынан дамытуды жүзеге асыру;
7) білім алушыларды ынталануға, суырып салмалыққа және талаптандыра отырып, шығармашылық қабілет мүмкіндіктерін белсендіру;
8) тұрмыстық әрекеттерді, қоғамдық өмірдегі жағдайларды ұқсататын жаттығулардың көмегімен әлеуметтену қорын құру; эмоциялық ілтипатшылдық және адамгершілік қасиеттерді (тәртіптілік, өзара көмек, жауапкершілік, дербестік) тәрбиелеу.
15. Түзету ырғақтық әрекеттер процесінде мақсатты түрде қалыптастырылатын икемділіктер мен дағдылар:
1) модальдылығы әр түрлі (сөйлеу тілдік, музыкалық, қиялдағы және құрылған) ырғақтарды тікелей қабылдау, талдау және салыстыру;
2) ырғақтарды музыкада, қимыл мен сөйлеу тілінде беру;
3) қимыл-қозғалыстық тапсырмаларды орындау процесінде бас, дене, аяқ-қолдың қалпын өзі және өзара бақылау;
4) нұсқауды, белгілер мен командаларды мақсатты бағытта қабылдау;
5) ережелерді ойын барысында нақты орындау;
6) ойын мазмұны мен шартын шығармашылықпен қайтадан құру;
7) белгілік-символдық және сөйлеу тілдік құралдарды коммуникативтік және танымдық тапсырмаларды шешу үшін, өзінің идеялары мен пікірін нақты және анық білдіру үшін қолдану;
8) эмоцияны өзі бақылау, оқиғалар, әрекеттер және олардан кейінгі сезімдер мен сезінулердің арасындағы логикалық өзара байланысты табу;
9) бірлескен әрекеттерге серіктестік және өзара көмек негізінде қатысу.
16. Тірек-қозғалыс аппарты бұзылған білім алушылар қалыптастырылған икемділіктер мен дағдылардың негізінде құрдастарымен және ерсектермен қарым-қатынаста өздерін сенімді сезінеді, дербес сабақтарға, дене шынықтыру жаттығуларына, шапшаң қимылды ойындарға деген қызығушылықты сезінеді, өзінің мақсатты бағытталған ойын және оқу әрекеттерін ұйымдастыруға үйренеді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
17. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуы тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген.
18. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылғанбілім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығының қағидасы оқу және оқыту әрекетінің арнайы тәсілдемесі мен әдістерімен қамтамасыз етіледі. Ырғақ педагогы өз жұмысында ТҚАБ білім алушылардың оқуға жарамдығының жеткілікті деңгейін, олардың сөйлеу тілінің мағыналық жағының және көрнекілік-әрекеттік ойлау қабілетінің, ұқсату мүмкіндігінің сақталуын тірек етеді. Сабақтарда жетілмеген атқарымдардың дамуын ынталандыру бойынша әрекеттер ұйымдастырылады. Түзету ырғақты әсердің тиімділігі үшін кешенді тәсілдеме, яғни білім алушыны психологиялық-педагогикалық қолдау, осы процеске жанұяны тарту қолданылады.
19. Оқытудың әлеуметтік бейімдеу бағытылығының қағидасы жеке тұлғаның әлеуметтік бейімделе алмауын жеңуді немесе төмендетуді білдіреді. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысуы үшін тәртіп нормаларынан, қарапайым гигиеналық, коммуникативтік, тұрмыстық дағдылардан бастап, әлеуметтік дағдылармен, көзқарастармен, сенімдерге дейінгі күрделі өмірлік дағдыларды меңгеру бойынша арнайы жұмыс қарастырылады. Білім алушылардың барлық шараларға қатысуға деген жоғары талпынысын, тұлғаның ақкөңіл, қайырымды және позитивті қасиеттерін, өмірге деген оптимистік көзқарасын пайдаланады.
20. Білім алу құралы ретіндегі ойлау қабілетін, сөйлеу тілін және қарым-қатынасты дамыту қағидасы. Дені сау құрдастарына қарағанда ТҚАБ білім алушылардың қарым-қатынастық атқарымы біркелкі дамымайды. Арткуляция, дауыс, қимыл-қозғалыстық үйлесімділіктің бұзылуы жағымсыз әсер етеді. Түзету ырғағы сабақтары білім алушыларды сөйлеу тілдік әрекеттер мен қарым-қатынас жасауға ынталандыратын жағдайларға толы болады. Түзету сабақтарының мазмұнына оқыту мен әлеуметтендірудің табыстылығын қамтамасыз ету үшін білім алушылардың сөйлеу тілдік даму деңгейін есепке ала отырып, таңдалатын материалдар ендіріледі. Педагогтың басшылығымен іскерлік қарым-қатынастар мен жоғары психикалық атқарымдарды (қабылдау, сөйлеу тілі, ойлау) дамыту үшін табиғи жағдай (екі-екіден, топтасып) құратын заттық-тәжірибелік әрекет кеңінен пайдаланылады.
21. Саралау және жекелеу тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Педагог түзете білім беру процесін сыныптағы өзінің сипаты бойынша біртектес топтардың болуына қарай, олардың әрқайсысына арналған жұмыс мазмұнының, қарқынының, көлемінің, күрделілігінің, тәсілдері мен әдістерінің, оқуды бақылау мен уәждеу түрлері мен тәсілдерінің әр түрлі болуын есепке ала отырып ұйымдастырады. Ми бұзылыстарын локализациялауға қарай қимыл-қозғалыс жүйесі мен сөйлеу тілінде әр түрлі бұзылыстар байқалады. Барлық ТҚАБ білім алушыларын бұзылыс сипатына қарай бірнеше топқа бөлуге болады:
1) бұлшық еттік тонусы жоғары білім алушылар;
2) бұлшық еттік тонусы төмен білім алушылар;
3) еріксіз қимылдары (гиперкинез) бар білім алушылар;
4) қалып пен тепе-теңдікті ұстап тұру бұзылған білім алушылар.
22. Түзету ырғағы сабағында жіктелген және кешенді тәсілдемені жүзеге асыру үшін мұғалім ұстанатын терапиялық ұсынымдар:
1) бұлшық ет жүйесінің аурулары бар білім алушыларға (1, 2, 4-топтар) буындарды ширықтыратын (мысалы, жүрелеп немесе өкшемен отыру), бұлшық ет қатты тартылатын жалпы дамыту жаттығулары мен ойындарды беруге болмайды. Тұрған кезде оларға бұлшық еттік көмек көрсету немесе көмекші құралдарды ұсынады;
2) ойындар мен жаттуғыларды өткізу кезіндеспастикалық диплегиясы бар (1-топ) білім алушының екі қолын да мүмкіндігінше пайдаланғаны қадағаланады;
3) тепе-теңдікті ұстап тұруы нашар дамыған (3, 4-топтар), бірақ жүруге қабілетті, жамбас буынының бұзылысы бар білім алушылар арбада отырып динамикалығы жоғары ойындарға қатысуға немесе сараланған тапсырма алады;
4) қалш-қалш еткізетін ұстамалы ауруы бар білім алушыларға (1-4-топтар) кейбір тапсырмалардың қаншалықты ұстаманың басталуына себепші болатынын нақты түсіндіреді. Сол себепті айналу қимылдарын орындаудан бас тарту маңызды болады;
5) еріксіз басқарылмайтын қимылдары бар білім алушылармен (3-топ) 3-деңгейдегі барлық ырғақтық әрекеттерді (айнадан бақылау, айнадан бақылаусыз, жұмған көзбен) орындау міндетті.
23. Сабақта білім алушыларға арналған әрекеттер түрі қаншалықты дұрыс таңдалса, педагогикалық міндеттер де соғұрлым табысты шешіледі. Бұзылыс түріне тәуелсіз, ойын әрекеті (дидактикалық, жағдаяттық-рөлдік, үстел үстілік, ережелер бойынша ойнау) жағдайындағы ырғақтарды қабылдау және шығару жетекші әрекет болады. Педагог қысқа мерзімге (сабақ жоспары) жоспарлаған кезде, жаттығуларды сыныптың диагностикалық құрамына бағдарлап, бұзылыс түрлерін есепке ала отырып таңдайды.
24. Әр жаңа қимыл келесі тәртіпте:
1) әрекет ересекпен бірге көрсетілгеннен кейін;
2) әрекет еліктеу бойынша;
3) әрекет үлгі бойынша;
4) әрекет сөздік нұсқау бойынша орындалады.
25. Мұғалім түзету және дамыту міндеттерін тұжырымдай отырып, міндетті түрде бағдарламалық ырғақтық әрекеттіің орындалу деңгейін көрсетеді. Бір сабақта әрекетті орындаудың шектес екі деңгейі бірігеді. Ырғақ мұғалімі білім алушылардың әр түрлі топтарына қатысты дамыту мен түзетудің әр түрлі мақсаттарын қоя алады.
26. Әр сабақ білім алушылардың залға музыканың сүйемелдеуімен ұйымдасқан түрде кіруінен басталады. Жүріс пен жүгірістің, сапқа тұру мен қайтадан сап түзудің әр түрлі түрлерін үйренген кезде көру және кинестикалық көмекші нысандар (заттар мен ойыншықтар, залды стационарлық белгілеу, бормен уақытша белгілеу, еденге салынған арқан, орындықтар мен шеңберлер) пайдаланылады. Ауыстырып қосылуға берілген жаттығулар кеңінен қолданылады, мысалы, салтанатты музыка бойынша жүру, көңілді музыкада жүгіру (мүмкіндігіне қарай). Білім алушылар зейінді бөлуге берілген жаттығуларды орындағанда, бірден екі және одан да көп жаттығуларды орындайды, мысалы, жүгірген кезде әрбір төртінші қадамда қол бұлғау. Сапқа тұру мен қайтадан сап түзуді үйрену процесінде ырғақ бойынша терминологиялық минимумды бекітуге арналған әңгімелер жүргізіледі.
27. Ырғақты гимнастикалық жаттығуларды орындағанда мұғалім бастапқы қалыпты санды қайталау, оларды орындаудың қарқыны мен бірізділігін кезектестіру арқылы өзгерте отырып, дене жүктемесін үнемі реттеп отырады. Пайдаланылатын заттар: секіртпе жіп, гимнастикалық таяқтар, кішкентай доптар (диаметрі 3-8 см), шығыршықтар, жалаушалар, салмағы бар дорбілім алушыр. Жасалған материалдары (резенке, пластмасса, мата), фактурасы (тегіс, түкті, бұдыр), құрылымы (іші қуыс, толық) және салмағы әр түрлі кішкентай доптармен орындалатын жаттығулар жақсы түзету нәтижесін береді.
28. Білім алушылар заттармен орындалатын әрекет үдерісінде бұлшық еттік сезім, көру және жанасымдық сезіну арқылы салыстыру, талдау мен синтездеудің қарапайым амалдарын жүзеге асыруға, өзінің нақты сезімдік тәжірибесін байытуға үйренеді. Жұмыстың бастапқы кезеңінде әрекеттенуге арналған зат ретінде ауырлатылған дорбілім алушырды пайдалануға болады. Оларды мықты матадан мөлшері 10-20 см етіп тігеді, ішіне сусымалы зат салынып, аузы мықтап тігіледі. Ауырлатылған дорбамен немесе басқа заттармен орындалатын әрекет түрлерін (бір жерден екінші жерге салу, лақтыру, ұстап алу), жұмыс қарқынын және оның күрделілігін, жұмыста бір мезгілде пайдаланылатын заттардың санын түрлендіруге болады.
29. Педагог заттармен орындалатын жаттығуларға үйрете отырып, әрекеттер техникасын арнайы жетілдіреді:
1) заттарды жоғары лақтыру қолдың алақаны жоғары қаратылып, бел деңгейінде шынтағынан бүгілген қолмен орындалады;
2) лақтыру үшін қолды көтеру қимылының алдында лақтыратын қолды төменнен сермейді;
3) ұстап алғанда, қолды жайымен төмен түсіре отырып, алақанмен түсіп келе жатқан затты жылдам қағып алып (қолды затқа қарай емес, заттан алшақтата отырып), алақанға тиген сәтте саусақтармен ұстап алады;
4) затты бастан сәл асыра лақтырады. Лақтырған зат жеткен жоғары нүктеге көз тоқтауға міндетті;
5) ұшу траекториясын, ұстап алатын қолдың алақанының қозғалысын бақылаудың қажеті жоқ;
6) әрбір жаттығуды мұқият жетілдіреді, оның барлық компоненттерінің дұрыс орындалуына, орындау тазалығы тәуелді болатын талаптарды сақталуына қол жеткізеді.
30. Би және басқа да музыкалық-ырғақтық жаттығулар қарқын мен ырғақ сезімін дамытады. Ырғақ сабағын өткізу үшін мұғалімнің би элементтерінің негізі туралы білімінің болуы талап етіледі. Білім алушыларға таныс емес би қимылдарын көрсеткенде, қимыл мен музыка сипатын жеткізу үшін педагог оны дұрыс, анық, дәл орындауға міндетті. Сөздік түсініктемелер қысқа, бейнелі, дәл, олар білім алушылардың назарын қимылды дұрыс орындауға және оның музыкамен байланыстылығына бағыттайды. Сүйемелдеу үшін қазақ және орыс халық әуендері, әдеттегі классикалық және заманауи музыкалар, әлем халықтарының әкуендері пайдаланылады. Білім алушылардың музыкаға деген әсерінің қалыптасуына жаттығады: әуеннің, музыкалық фразаның, күшті үлесінің басталуы мен аяқталуын белгілеу. Білім алушылардың музыкалық құралдарымен жаттығуларды еденде отырып немесе тұрған қалыпта, жалғыз өзі, екеуден, топтасып немесе сыныппен қимылда орындауға болады. Оқытудың жоғары сатысында шулы оркестр әрекеті мүмкін болады.
31. 0-3-сыныптарда белгілі бір бірізділікпен үйретілетін ән билер (немесе олардың фрагменттері) пайдаланылады: бастапқыда музыка сабағында өлеңнің мәтіні мен әуені, содан кейін музыкамен сүйемелденген қимылы, ең соңында музыканың сүйемелдеумен сөз және қимыл біріктіріледі. Музыкамен сүйемелденген ойын мен биді үйреткенде сыныпты топқа бөлуге болады. Әрбір топ қандай да бір сахналық жағдаятты ашып көрсету үшін музыканың сүйемелдеуімен әр түрлі амалдарды орындайды. Содан кейін топтаржаңа бейнелерге еніп, рөлдерімен алмасады. Би элементтері алдын ала үйретіледі. Мұғалім білім алушылардың қимылы мен ән салуын біріктіреді, ТҚАБ білім алушыларды халық мәдениетіне кіріктіреді, ұжым ішілік қарым-қатынас дағдыларын бекітеді. Білім алушылар қимылдармен бірге қадам атауларының термининін, қазақ және басқа халықтардың әуендері мен билерінің атауларын меңгереді.
32. Сөйлеу тілдік ырғақты жетілдіру үшін пайдаланылатындар: шапалақтау, соққылау, тыпырлату, сөздерді берілген ырғақтар бойынша әндетіп айту. Дыбыстарды, буындарды және сөздерді айту немесе тек артикуляциялық қалыптар жетілдіріледі. Барлық қимылдар мұғаліммен бірге 4-5 рет қайталанады. Дыбыстарды айтуды дағдыландыру үшін білім алушыларға арналған тақпақтар мен жаңылтпаштар пайдаланылады. Үшінші сыныптан бастап ырғақтық сызбаны оқу және жазу бойынша белсенді жұмыс жүргізіледі. Екпін түскен буынға сәйкес қатты, ал екпінсіз буынға сәйкес ақырын соғу. Ырғақтық сызбадағы екпінді (күшті) буынды қою қара доға жол үсті белгімен, екпінсіз (әлсіз) буынды әдеттегі доға жол үсті белгімен белгілейді. Тактілер (екіпіндіден келесі екпіндіге дейінгі буындар жиынтығы) бір-бірінен тік сызықпен ерекшеленеді. Өлеңдік ырғақ бойынша жұмыс тәртібі:
1) мәтінді тыңдау;
2) екпінді қоя отрып, мәнтінді тіркестер бойынша жазу;
3) ырғақтық суреттемені сөйлеу тілдік сүйемелдеумен (ырғақтық сызба) құру және шапалақпен беру;
4) ырғақтық суреттемені сөйлеу тілдік сүйемелдеусіз (ырғақтық сызба) беру.
33. Оқытудың бірінші және екінші жылдарында білім алушылар ырғақты еліктеу бойынша шығарады. Содан кейінгі уақыттарда білім алушылар ырғақтық құрылымдарды еліктеу бойынша ғана емес, сөздік нұсқау бойынша да шығарады. Жұмыста күрделі материалдар (ырғақтық белгілемелр саны беске дейін жетеді, ұзақ және қысқа паузалармен бөлінген акценттелмеген ырғақтық құрылымдар ұсынылады) қолданыла бастайды. 3-4-сыныптарда білім алушыларды оқыту ырғақтарды ажыратуға және шығаруға үйрету көру арқылы қабылдауға тірексіз ұйымдастырылады. Білім алушыларға алтыға дейінгі ырғақтық белгілемелер ұсынылады, акценттелмеген және акценттелген, дыбысталуы қатты және ақырын, ұзақ және қысқа ырғақтық құрылымдардың топтамалары пайдаланылады, ұзақтығы мен қаттылығы бойынша әр түрлі дыбыстардың графикалық белгілемелері ендіріледі. Интонация логикалық екпін, әңгімелеу, санау, ынталандыру, сұрақ, үзіліс, қарқынды өзгерту көмегімен сөйлеу тілінің мағыналық жағын ұйымдастырады. Жұмыс мысалдар мәтінінің материалында жүргізіледі. Жұмыс мәнерлі қимылдармен, ишараттармен сүймелденеді.
34. Түзету ырғақтары сабақтарында психобұлшық еттік ширығулар жиі жағдайда аутотренингілер түрінде жүргізілетін психогимнастика элементтерінің көмегімен жазылады. Үйрету схемасы:
1) педагог бұлшық еттің әр түрлі топтарын біртіндеп босаңсытуға өзін-өзі сендіру формуласын береді;
2) білім алушылар формуланы "іштей" қайталайды және ол бойынша әрекеттенеді. Басқа да түрлері болады: "Еркелік минуты" (басталуы мен аяқталуы белгі бойынша), "Зілтемірші", "Теңіз жағасындағы ұйқы" этюдтері. Жаттығуды сүйемелдейтін музыка босаңсуға көмектеседі. Сөздік формулаларды: "мен дем аламын; өте жайлы; оң қолым құмда жатыр, құм жып-жылы, ауыр ..." пайдалануға болады. Эмоциялық әсерді қалыптастыру бойынша жұмыс мимикалық бұлшық еттерді сылау (өзін-өзі сылау) арқылы жүзеге асырылады.
35. Түзету ырғағы сабақтарында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) пайдалану мақсаттары:
1) әлем халықтарына (олардың ұлттық мәдениеті аясында) тән музыкалық-ырғақтық әрекеттерінің үлгілері мен жақсыларын көрсету;
2) білім алушылардың өзінің қимыл-ырғақтық әрекетін шынайы және кейінгі уақыт түзімінде талдауға арналған қосымша динамикалық тіректерді құру;
3) сабақтағы жұмыс мазмұнына деген қызығушылықты арттыру; білім алушылардың танымдық әрекетін белсендіру; шығармашылық әлеуетін дамыту. Оқу процесінде АКТ- сын ТҚАБ білім алушылардың жүйке жүйесі мен тірек-қозғалыс аппаратының жағдайы туралы медициналық көрсеткіштерді есепке ала отырып, мөлшерлеп пайдаланады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Түзету ырғағы" пәні аясындағы оқыту нәтижесін бағалау деңгейлік тәсілдемеге негізделген критериалды өлшемді қолдану арқылы жүзеге асырылады. Оқу тоқсаны аяқталғаннан кейін, педагог қимыл-ырғақтық икемділік қалыптасқан деңгейді көрсете отырып, барлық бағдарламалық мақсаттар бойынша мәліметтерді жеке Жетістік картасына тіркейді:
1) әрекет ересекпен бірге көрсетілгеннен кейін;
2) әрекет еліктеу бойынша;
3) әрекет үлгі бойынша;
4) әрекет сөздік нұсқау бойынша орындалады.
37. Қимыл-ырғақтық икемділік білім алушының жауапкершілік және ынталану деңгейін, оның қимыл-қозғалыстық мүмкіндігі мен бұзылыс түрін есепке ала отырып бағаланады. Оқу нәтижесін балдық бағалау пайдаланылмайды. Бағалау сипаттама түрінде болады.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
38. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
39. Дайындық және бірінші сыныптардың үшінші тоқсанында қосымша демалыс қарастырылған. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттерді санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жинақтастыруға міндетті.
40. Түзету ырғағы сабақтарына арналған құрал-жабдықтар: мұғалімге арналған музыкалық аспап, мультимедиалық кешен, бейнекамера; фотоаппарат, сандық тасымалдаушылардағы аудио- және видео- материалдар, әр білім алушының жаттығуды орындауына қажетті заттар, білім алушыларға арналған шулы және үнді музыкалық құралдар (сылдырмақтар, бубендер, даңғаралар, пианино, үрмелі сырнай, металлофон, үшбұрыштар, маракастар), орындықтар (білім алушылардың бойы мен санына қарай), стационарлық айна, гимнастикалық құрылғы, батут және басқа да "сенсорлық жарық бөлме" құрал-жабдықтары, тақта, көрсету материалдары, үлестірмелі дидактикалық материал жинақтастырылуға міндетті.
41. Түзету ырғағы сабақтарына арналған кабинеттің еденіне жаттығуларды отырған және жатқан қалыпта орындауға, шапшаң қимылды және басқа да белсенді тәсілдерді өткізуге арналған арнайы жабын төселеді. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстары мен көрнекілік құралдар қойылатын стенділерге арналған орындар алдын ала қарастырылады. Барлық білім алушылар түзету ырғағы сабағына арнайы киімде қатысады.
42. "Түзету ырғағы" оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін төрт бөлім және жеті бөлімше бойынша ұйымдастырылған мақсаттар жүйесі құрылған. Бөлімдер әрі қарай сынып бойынша оқытудың мақсатын қамтитын күтілетін нәтижелер түріндегі (дағдылар немесе икемділіктер, білім немесе ұғынымдар) бөлімшелерге бөлінген. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқытудың мақсаттары мұғалімдерге өзінің жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпараттандыруға мүмкіндік береді.
43. Оқу пәнінің мазмұны:
1) "Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау" бөлімі оптикалық-кеңістіктік және жазықтықтық гнозис пен праксисті дамытуға бағытталған. Бұл бөлімнің жаттығулары сабақтың басында жүргізіледі және түзете оқыту мен тәрбиелеу процесіне тәртіп пен жинақылықты ендіруді; жүріс, жүгіріс және секірістердің әр түрлі түрлерін орындаған кезде арақашықтықты сақтауды, сапқа тұру мен сапты қайтадан түзеуде нақты сызықты ұстануды; қимыл-қозғалысты музыканың басталуымен және аяқталуымен нақты үйлестіруді; кинестикалық немесе көруге берілген белгіге деген әсерін жетілдіруді қамтамасыз етеді;
2) "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар" бөлімі ТҚАБ білім алушылардың жалпы қимылында бөгеліп қалушылықтың болуына, аяғын сүйреп басуына, қимылдарының енжарлығы мен дәл болмауына байланысты түзету ырғағы бойынша бағдарламағаендірілді. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар процесінде әр білім алушының дене мүмкіндіктері есепке алына отырып, барлық қимылдардың үйлесімділігі, мәнерлілігі, еркіндігі мен тәуелсізділігі жетілдіріледі. Ырғақтық-гимнастикалық жалпы дамыту жаттығулары бұлшық еттердің жеке топтарын және қимыл-қозғалыс аппаратының үйлесімділігін дамытуға бағытталған. Түзету жаттығулары бұлшық еттік тонусты қалыптандыруға, тыныс алуды дамытуға, тепе-теңдік пен үйлесімділікті қалыптастыруға және жүрісті түзетуге бағытталған;
3) "Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар" бөлімі түзулеуді және тепе-теңдікті, яғни бастың кеңістіктегі және денеге қатысты қалпын дұрыс бағалауды қамтамасыз ететін постуральды механизмді дамытуға бағытталған. Би элементтерін түзету құралдары ретінде қолдану қалып пен жағдайдың дұрыс болмауын тежеуге және жеңуге, ТҚАБ білім алушыларда туынды қимыл-қозғалыстық таптауырындардың қалыптасуының алдын алуға көмектеседі. Берілген бөлімнің мақсаттары 2 бөлімшеге ("Ырғақты қабылдау", "Ырғақты шығару") бөлініп берілген. Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдарды түзету ырғағында пайдаланудың болжамдық нәтижесіне өзіндік ырғақтық түсініктер мен дағдыларды, қарапйым хореграфиялық икемділіктер мен терминдерді меңгеру жатады;
4) "Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ" бөлімі 2 бөлімшеден құралады. Берілген бөлімше фонопедиялық және просодиялық жаттығулардың көмегімен айту икемділігін бекітуге және дикцияны жетілдіруге арналған. Сөйлеу тілінің қарқынын, ырғағын, интонациясын өзгертуге, өлеңдік ырғақтарды айту сөздегі және сөз тіркесіндегі екпіндердің дұрыс қойылмауын түзетуге көмектеседі. Ұсақ моториканы дамытуға берілген жаттығулар ауызекі сөйлеу тілін ынталандыруға, каллиграфия мен көру-қимыл үйлесімділігін жетілдіруге көмектеседі. Түзете оқытудың әлеуметтік-психологиялық компоненті "Психогимнастика элементтері" бөлімшесінің мақсаттарын жүзеге асыру процесінде білім алушылардың қорқыныш және басқа да жағымсыз эмоцияларын жеңуге арналған арнайы жұмыс жүргізіледі. Осы бөлімшенің мақсаттарын жүзеге асыру білім алушыларға бұлшық еттердің психологиялық және эмоциялық ширығуларын жоюға мүмкіндік береді. Эмоцияны және мимиканы дамытуға берілген жаттығулардың мақсаттары ортақ, ол білім алушыда басқа адамның сезімін түсіну және өзінікін дұрыс білдіре білу икемділіктерін қалыптастыру.
1-кесте
№ | Оқыту мақсаты жүйесінің бөлімдері | Оқыту мақсаты жүйесінің бөлімшелері |
1 | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау |
2 | Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары |
2.2 Түзету жаттығулары | ||
3 | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалықырғақты қабылдау |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | ||
4 | Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ |
4.2 Психогимнастикаэлементтері |
44. Бағдарламада оқыту мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін, төрт саннан тұратын кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқу мақсатының реттік саны.
45. "Түзету ырғағы" пәнінің аясындағы оқыту мақсаттарын жіктеу, 0 және 1-сыныптарда 20 мақсат, 2-сыныпта 19 мақсат, 3-сыныпта 18 мақсат, 4-сыныпта 17 мақсат жүзеге асырылады, яғни 0-4-сынып аралығында жүзеге асырылатын 94 оқу мақсатының жүйесін құруға мүмкіндік берді. Түзете-дамыту және білім беру жұмысын жүзеге асыру мақсаты заттық сипаттағы білім мен икемділікті қалыптастыруға ғана емес, сондай-ақ оларды шынайы тәжірибеде қолдану, сөйлеу тілдік әрекет түрлері мен коммуникативтік дағдыларды, сондай-ақ өмірлік құзыреттілікті дамытуға да қатысты болады.
46. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 0.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүймелдеуімен және санау арқылы сыныпқа кіру; жүрген кезде мүсінді бақылау | 1.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүймелдеуімен сыныпқа кіру; арақашықтықты сақтау | 2.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру, жүрген кезде мүсінді және жүрістің айқыш сызбасын бақылау | 3.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру; сапта санау арқылы жүру | 4.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру; мүсінді бақылау арақашықтықты сақтау, сапта санау арқылы жүру |
0.1.1.2 бір-бірден сап түзу, сапта тұрып, мүсінді бақылау | 1.1.1.2 бір-бірден сап түзу, шахматтық тәртіпте қайтадан сап түзу, жұптағы өз орнын табу | 2.1.1.2 бойға қарай сап түзу, сыртқы нысаналарды (сызықты, арқанды, таяқты, шеңберді) пайдалана отырып, шеңбер құру | 3.1.1.2 бір-бірден сап түзу, бой бойынша сап түзу, көру немесе есту белгілері бойынша шеңбер құрып тұру | 4.1.1.2 сап, қатар, шеңбер құрап тұру және атау, оларды атауы бойынша ажырату | |
0.1.1.3 музыканың сүймелдеуімен және санау арқылы бір-бірден, екі-екіден сап түзеп жүру | 1.1.1.3 сол аяқтан адымдау; қатарда арақашықтықты сақтап, бір-бірден, екі-екіден жүру және жүгіру | 2.1.1.3 жүрісті жүрелеп отырумен кезектестіру, тактінің күшті үлесін ерекшелей, жүру, қозғалу | 3.1.1.3 бұйрық бойынша саптағы қимыл кезінде қатарды қайтадан түзу, мұғалімнің бұйрығымен шеңберді кеңейту және тарылту | 4.1.1.3 музыкалық шығарманың сипатына, көлеміне және құрылысына сәйкес жүрістің қажетті қарқыны мен түрін өздігінен табу | |
0.1.1.4 мұғалімнің қатысуымен шеңбер құрып жүру, қозғалу | 1.1.1.4 шеңбер құрып, айнала жүрген кезде шеңберді кеңейту және тарылту | 2.1.1.4 қозғалыс кезінде бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау | 3.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау | 4.1.1.4 қимылдың алдағы траекториясын анықтау және жүзеге асыру арқылы бағытта бағдарлау және атау: алға-артқа, жоғары-төмен, оң жаққа-сол жаққа, тура-көлденең | |
0.1.1.5 кеңістікте түсінік деңгейінде бағдарлау, алға, артқа, жоғары, төмен бағыттарын көрсету | 1.1.1.5 кеңістікте бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; өзінің сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету | 2.1.1.5 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; басқалардың, сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету | 3.1.1.5 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, нысандардың орналасу орнын атау: алда-артта, жоғарыда-төменде, оң жақта-сол жақта, тепе-теңдікті меңгеру | 4.1.1.5 қимылдың алдағы траекториясын анықтау және жүзеге асыру арқылы бағытта бағдарлау және атау: алға-артқа, жоғары-төмен, оң жаққа-сол жаққа, тура-көлденең | |
2) "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 0.2.1.1белгі бойынша өз қимылын тежеу | 1.2.1.1 музыкалық шығарманың немесе ауызекі мәтіннің басталуын, аяқталуын қабылдау және ерекшелеу | 2.2.1.1 музыканың үзіндісін немесе тіркесін қозғалыспен (сермеу, жұлқыну, ұмтылу, бұрылу, еңкею) беру | 3.2.1.1 допты жанындағы көршісіне берумен бір мезгілде ұмтылысты орындау, затты қолына ұстап тұрып, тепе-теңдігін сақтау | 4.2.1.1 4-5 ортақ қимылдардан тұратын тізбекті қабылдау, есте сақтау және орындау |
0.2.1.2. музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; еліктеу бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | 1.2.1.2 музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; үлгі және сөздік нұсқау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | 2.2.1.2 етістіктерді пайдалана отырып, өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; айнаға қарап, өзін-өзі бақылау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | 3.2.1.2 өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | ||
0.2.1.3 қарапайым қимылды еліктеу және үлгі бойынша затпен орындау | 1.2.1.3 қарапайым қимылды үлгі және сөздік нұсқау бойынша затпен орындау | 2.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен және санау арқылы алға және жоғары лақтыру | 3.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен нысанаға, алға және жоғары лақтыру | 4.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен алға, жоғары және нысанаға лақтыру және ұстап алу | |
2.2 Түзету жаттығулары | 0.2.2.1 аккомпанементпен арқасынан ішіне қарай және ішінен қарай аунап түсу | 1.2.2.1 білім алушының ауру түрі мен деңгейіне қарай, ірексіз немесе тірекпен тізерлеп тұрған қылыптан еденнен тұру | 2.2.2.1 баяу музыканың сүйемелдеуімен еңкіш жазықтық (орындық, тақтай) бойымен қозғалу | 3.2.2.1 гимнастикалық қабырға бойымен оңға-солға қарай қозғалғанда басындағы жеңіл (200 г дейін) затты ұстап тұру | 4.2.2.1 басындағы жүкті ұстап тұруға берілген жаттығуды тепе-теңдікті қосымша тірексіз сақтауға берілген жаттығумен үйлестіру |
0.2.2.2 тыйым рефлексі қалпын қабылдау: "эмбрион қалпы" және "көшір қалпы" | 1.2.2.2 кинестикалық бақылауды пайдалана отырып, бұлшық еттің ширығу және босаңсу жағдайын сезіну | 2.2.2.2 екеуден биіктікте жатқан немесе отырған қалыпта, серіктесінің қолын босаңсыту үшін сілкілеу және еркін тербелту | 3.2.2.2 музыканың кереғарлығы бойынша дененің жеке бұлшық ет топтарын ширықтыру немесе босаңсыту | 4.2.2.2 сөздік нұсқау бойынша жеке бұлшық ет топтарын босаңсыту тәсілдерін орындау | |
3) "Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 0.3.1.1 дыбыстың шығу көзін көрсету және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу | 1.3.1.1 дыбыстың шығу көзін сезу және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу | 2.3.1.1 2\4;4\4 әуеніндегі марштық ырғақты, марштық қозғалысты тану, атау және сипаттау | 3.3.1.1 вальстік ырғақты, вальстік қимылды тану, атау және сипаттау |
4.3.1.1 Қазақстан Республикасында мекендеген халықтардың би қимылдары мен әуендерін тану: |
0.3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау | 1.3.1.2 музыканың қарқынын: жылдам-ақырын-орташа; музыканың түрін: үзік-созық, ұзын сонар, әуенді екенін ажырату | 2.3.1.2 музыканың көңіл күйін ажырату: көңілді-мұңды, салтанатты-сергек | 3.3.1.2 музыкадағы екі үлесті және үш үлесті мөлшерлерді ажырату және салыстыру | 4.3.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың әуенмен ара қатынасын белгілеу | |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 0.3.2.1 ырғақты, қол мен аяқтың қимылын қолжетімді деңгейде үйлестіре отырып, 2\4, 4\4 музыкасының сүйемелдеуімен жүру | 1.3.2.1 қимылды жылдам, ақырын және орташа қарқыныдағы музыкамен үйлестіру, белгі бойынша біреуінен басқасына көшу | 2.3.2.1 екі үлесті мөлшердегі әуеннің күшті және әлсіз үлестерінің кезектесуін қимылмен бере білу | 3.3.2.1 қарапайым ырғақты суреттеменің екпінін шапалақпен аяқты тыпырлатумен белгілеу | 4.3.2.1 өзінің қимылын берілген ырғаққа бағындыру, қарапайым ырғақ сызбілім алушырды құру |
0.3.2.2 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, білім алушыны тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | 1.3.2.2 би элементтерін еліктеу және үлгі бойынша орындау: өкшеден алға, бір орында тұрып аяқтың ұшынан өкшеге | 2.3.2.2 би қимылдарына еліктеу және үлгі бойынша орындау: "Матрешка", "Тәрелкелер", "Шамдар", "Аяқты тыпырлату" | 3.3.2.2 3-4 би қимылдарынан тұратын тізбекті қарқынды, ырғақты және көңіл күйді сақтай отырып, табиғи және еркін түрде көше отырып орындау | 4.3.2.2 алдын ала берілген нұсқау мен үлгі бойынша ырғақтық нысан құруға арналған, музыканың сүйемелдеуімен текшелермен моншақтармен өнімді әрекеттерді орындау | |
4) "Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
Білім алушылар: | |||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.1.1 жатқан, отырған, тұрған қалыпта кинестикалық бақылаумен 1-2-3-4 деп санау бойынша ұзақ және жәй тыныс алу | 1.4.1.1 жұдырықты ырғақпен түю-жазу, саусақтарды жақындату, түйістіру және айқастыру; шынайы жағдайда және бейнесі бойынша оң қол мен сол қолды ажырату | 2.4.1.1 саусақтарды атай отырып, сөйлеу тілдік сүйемелдеумен өздігінен 1-2 саусақтар гимнастикасын орындау | 3.4.1.1 барлық логоырғақтық жаттығуларды орындаған кезде барлық қойылған дыбыстардың фонациясын және артикуляцияны дұрыс сақтау | 4.4.1.1 тыныс алуды дұрыс бөле отырып, қатты және ақырын, жоғары және төмен дауысты, баяу және жылдам сөйлеу тілін үлгілеу |
0.4.1.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | 1.4.1.2 еңкейе, қолын сермей, бұрыла отырып, еріннің, тілдің, тіл асты бұлшық еттің артикуляциялық тренингісін ырғақпен орындау: "Әткеншек", "Сағат", "Аттар", "Сылақшы" | 2.4.1.2 сөйлемнен логикалық акцент табу және сөз тіркесінің сыртқы әрекетін белгілей отырып, логикалық акценттен өте қажетті күш пен интонациямен, айту | 3.4.1.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | 4.4.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың мәтіндермен ара қатынасын белгілеу; ырғақ сызбілім алушырды құру | |
4.2. Психогимнастика элементтері | 0.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан қуаныш және мұңды сезімдерді анықтау | 1.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан таңқалу, ұялу сезімдерін анықтау | 2.4.2.1 бұйрық бойынша, үлгі бойынша, елестету бойынша әуеннің түрі мен көңіл күйіне қарай бүкіл денені босаңсытуға арналған этюдтарды орындау | 3.4.2.1 әрекетпен (оқиғамен) және одан кейінгі сезім, көңіл күйдің арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау | 4.4.2.1 ұжымдық ойында жетекші болу, бұйрықтарды ойын ережесіне сай, нақты интонациямен бере білу, ойын ережелерін барлық ойыншылардың сақтауын қадағалау |
0.4.2.2 қуаныш пен уайымның мимикалық қалпын көрсету | 1.4.2.2 үлгі бойынша және шынайы қатынаста қуаныш пен уайымның, таңқалу мен ұялудың мимикалық қалпын кезектестіре көрсету | 2.4.2.2 тыйым салу қалпын (мимикалық, ортақ) беруге арналған тапсырманы орындау | 3.4.2.2 аутотренинг элементтерін білу, релаксацияның формуласы бойынша босаңсуды орындау | 4.4.2.2 өзінің әрекетін және басқа білім алушылардың тапсырманы орындау сапасын адекватты бағалау, тапсырманы тұжырымдау, ескерту мен сынды адекватты қабылдау | |
47. Ұзақ мерзімді жоспарлар. Түзету ырғақтық әсер ету мақсаттарының осы жүйесі әрбір оқу жылында қайталанатын, міндетті түрде қосылатын сегіз ортақ тақырыптың ұзақ мерзімді жоспардағы бөлімдері мен тақырыптарын анықтауға мүмкіндік берді. Оқытудың әр жылында тақырыптар төрт тоқсан бойынша жұптық бірізділікпен бөлінеді. Түзету ырғақтық әсер ету мақсаттарының жүйесі әр сыныптағы оқу мазмұнының аясын анықтайды:
1) 0-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 0.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүймелдеуімен және санау арқылы сыныпқа кіру; жүрген кезде мүсінді бақылау |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 0.2.1.1белгі бойынша өз қимылын тежеу | |
2.2 Түзету жаттығулары | 0.2.2.1 аккомпанементпен арқасынан ішіне қарай және ішінен қарай аунап түсу | ||
Менің мектебім | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 0.3.1.1 дыбыстың шығу көзін көрсету және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 0.3.2.1 ырғақты, қол мен аяқтың қимылын қолжетімді деңгейде үйлестіре отырып, 2\4, 4\4 музыкасының сүйемелдеуімен жүру | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.1.1 жатқан, отырған, тұрған қалыпта кинестикалық бақылаумен 1-2-3-4 деп санау бойынша ұзақ және жәй тыныс алу | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 0.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан қуаныш және мұңды сезімдерді анықтау | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 0.1.1.2 бір-бірден сап түзу, сапта тұрып, мүсінді бақылау |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 0.2.1.2. музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; еліктеу бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 0.2.2.1 аккомпанементпен арқасынан ішіне қарай және ішінен қарай аунап түсу | ||
Бізді қоршаған әлем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 0.3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 0.3.2.2 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, білім алушыны тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.1.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 0.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан қуаныш және мұңды сезімдерді анықтау | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау |
0.1.1.3 музыканың сүймелдеуімен және санау арқылы бір-бірден, екі-екіден сап түзеп жүру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 0.2.1.3 қарапайым қимылды еліктеу және үлгі бойынша затпен орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 0.2.2.2 тыйым рефлексі қалпын қабылдау: "эмбрион қалпы" және "көшір қалпы" | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 0.3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 0.3.2.2 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, білім алушыны тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.1.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | |
4.2 Психогимнастика элементтері |
0.4.2.2 қуаныш пен уайымның мимикалық қалпын көрсету | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 0.1.1.5 кеңістікте түсінік деңгейінде бағдарлау, алға, артқа, жоғары, төмен бағыттарын көрсету |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 0.2.1.3 қарапайым қимылды еліктеу және үлгі бойынша затпен орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 0.2.2.2 тыйым рефлексі қалпын қабылдау: "эмбрион қалпы" және "көшір қалпы" | ||
Дені саудың - жаны сау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 0.3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 0.3.2.2 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, білім алушыны тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.1.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 0.4.2.2 қуаныш пен уайымның мимикалық қалпын көрсету | ||
2) 1-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүймелдеуімен сыныпқа кіру; арақашықтықты сақтау |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1Жалпы дамыту жаттығулары | 1.2.1.1 музыкалық шығарманың немесе ауызекі мәтіннің басталуын, аяқталуын қабылдау және ерекшелеу | |
2.2 Түзету жаттығулары | 1.2.2.1 білім алушының ауру түрі мен деңгейіне қарай, ірексіз немесе тірекпен тізерлеп тұрған қылыптан еденнен тұру | ||
Менің мектебім | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 1.3.1.1 дыбыстың шығу көзін сезу және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғал |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 1.3.2.1 қимылды жылдам, ақырын және орташа қарқыныдағы музыкамен үйлестіру, белгі бойынша біреуінен басқасына көшу | ||
Психогимнастикалық элементтерменсөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.1.1 жұдырықты ырғақпен түю-жазу, саусақтарды жақындату, түйістіру және айқастыру; шынайы жағдайда және бейнесі бойынша оң қол мен сол қолды ажырату | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 1.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан таңқалу, ұялу сезімдерін анықтау | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1.1.2 бір-бірден сап түзу, шахматтық тәртіпте қайтадан сап түзу, жұптағы өз орнын табу |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 1.2.1.2 музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; үлгі және сөздік нұсқау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 1.2.2.1 білім алушының ауру түрі мен деңгейіне қарай, ірексіз немесе тірекпен тізерлеп тұрған қылыптан еденнен тұру | ||
Бізді қоршаған әлем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 1.3.1.1 дыбыстың шығу көзін сезу және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 1.3.2.1 қимылды жылдам, ақырын және орташа қарқыныдағы музыкамен үйлестіру, белгі бойынша біреуінен басқасына көшу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.1.1 жұдырықты ырғақпен түю-жазу, саусақтарды жақындату, түйістіру және айқастыру; шынайы жағдайда және бейнесі бойынша оң қол мен сол қолды ажырату | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 1.4.2.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан таңқалу, ұялу сезімдерін анықтау | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау |
1.1.1.3 сол аяқтан адымдау; қатарда арақашықтықты сақтап, бір-бірден, екі-екіден жүру және жүгіру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 1.2.1.2 музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; үлгі және сөздік нұсқау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру1.2.1.3 қарапайым қимылды үлгі және сөздік нұсқау бойынша затпен орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 1.2.2.2 кинестикалық бақылауды пайдалана отырып, бұлшық еттің ширығу және босаңсу жағдайын сезіну | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 1.3.1.2 музыканың қарқынын: жылдам-ақырын-орташа; музыканың түрін: үзік-созық, ұзын сонар, әуенді екенін ажырату |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 1.3.2.2 би элементтерін еліктеу және үлгі бойынша орындау: өкшеден алға, бір орында тұрып аяқтың ұшынан өкшеге | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.1.2 еңкейе, қолын сермей, бұрыла отырып, еріннің, тілдің, тіл асты бұлшық еттің артикуляциялық тренингісін ырғақпен орындау: "Әткеншек", "Сағат", "Аттар", "Сылақшы" | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 1.4.2.2 үлгі бойынша және шынайы қатынаста қуаныш пен уайымның, таңқалу мен ұялудың мимикалық қалпын кезектестіре көрсету | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1.1.5 кеңістікте бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; өзінің сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 1.2.1.3 қарапайым қимылды үлгі және сөздік нұсқау бойынша затпен орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 1.2.2.2 кинестикалық бақылауды пайдалана отырып, бұлшық еттің ширығу және босаңсу жағдайын сезіну | ||
Дені саудың - жаны сау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 1.3.1.2 музыканың қарқынын: жылдам-ақырын-орташа; музыканың түрін: үзік-созық, ұзын сонар, әуенді екенін ажырату |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 1.3.2.2 би элементтерін еліктеу және үлгі бойынша орындау: өкшеден алға, бір орында тұрып аяқтың ұшынан өкшеге | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.1.2 еңкейе, қолын сермей, бұрыла отырып, еріннің, тілдің, тіл асты бұлшық еттің артикуляциялық тренингісін ырғақпен орындау: "Әткеншек", "Сағат", "Аттар", "Сылақшы" | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 1.4.2.2 үлгі бойынша және шынайы қатынаста қуаныш пен уайымның, таңқалу мен ұялудың мимикалық қалпын кезектестіре көрсету | ||
3) 2-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 2.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру, жүрген кезде мүсінді және жүрістің айқыш сызбасын бақылау |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 2.2.1.1 музыканың үзіндісін немесе тіркесін қозғалыспен (сермеу, жұлқыну, ұмтылу, бұрылу, еңкею) беру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 2.2.2.1 баяу музыканың сүйемелдеуімен еңкіш жазықтық (орындық, тақтай) бойымен қозғалу | ||
Менің отбасым және достарым | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 2.3.1.1 2\4;4\4 әуеніндегі марштық ырғақты, марштық қозғалысты тану, атау және сипаттау |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 2.3.2.1 екі үлесті мөлшердегі әуеннің күшті және әлсіз үлестерінің кезектесуін қимылмен бере білу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.1.1 саусақтарды атай отырып, сөйлеу тілдік сүйемелдеумен өздігінен 1-2 саусақтар гимнастикасын орындау | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 2.4.2.1 бұйрық бойынша, үлгі бойынша, елестету бойынша әуеннің түрі мен көңіл күйіне қарай бүкіл денені босаңсытуға арналған этюдтарды орындау | ||
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 2.1.1.2 бойға қарай сап түзу, сыртқы нысаналарды (сызықты, арқанды, таяқты, шеңберді) пайдалана отырып, шеңбер құру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 2.2.1.2 етістіктерді пайдалана отырып, өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; айнаға қарап, өзін-өзі бақылау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 2.2.2.1 баяу музыканың сүйемелдеуімен еңкіш жазықтық (орындық, тақтай) бойымен қозғалу | ||
Менің туған өлкем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 2.3.1.1 2\4;4\4 әуеніндегі марштық ырғақты, марштық қозғалысты тану, атау және сипаттау |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 2.3.2.1 екі үлесті мөлшердегі әуеннің күшті және әлсіз үлестерінің кезектесуін қимылмен бере білу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.1.1 саусақтарды атай отырып, сөйлеу тілдік сүйемелдеумен өздігінен 1-2 саусақтар гимнастикасын орындау | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 2.4.2.1 бұйрық бойынша, үлгі бойынша, елестету бойынша әуеннің түрі мен көңіл күйіне қарай бүкіл денені босаңсытуға арналған этюдтарды орындау | ||
3-тоқсан | |||
Дені саудың - жаны сау | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау |
2.1.1.3 жүрісті жүрелеп отырумен кезектестіру, тактінің күшті үлесін ерекшелей, жүру, қозғалу |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 2.2.1.2 етістіктерді пайдалана отырып, өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; айнаға қарап, өзін-өзі бақылау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 2.2.2.2 екеуден биіктікте жатқан немесе отырған қалыпта, серіктесінің қолын босаңсыту үшін сілкілеу және еркін тербелту | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 2.3.1.2 музыканың көңіл күйін ажырату: көңілді-мұңды, салтанатты-сергек |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 2.3.2.2 би қимылдарына еліктеу және үлгі бойынша орындау: "Матрешка", "Тәрелкелер", "Шамдар", "Аяқты тыпырлату" | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.1.2 сөйлемнен логикалық акцент табу және сөз тіркесінің сыртқы әрекетін белгілей отырып, логикалық акценттен өте қажетті күш пен интонациямен, айту | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 2.4.2.2 тыйым салу қалпын (мимикалық, ортақ) беруге арналған тапсырманы орындау | ||
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 2.1.1.5 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; басқалардың, сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 2.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен және санау арқылы алға және жоғары лақтыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 2.2.2.2 екеуден биіктікте жатқан немесе отырған қалыпта, серіктесінің қолын босаңсыту үшін сілкілеу және еркін тербелту | ||
Саяхат | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 2.3.1.2 музыканың көңіл күйін ажырату: көңілді-мұңды, салтанатты-сергек |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 2.3.2.2 би қимылдарына еліктеу және үлгі бойынша орындау: "Матрешка", "Тәрелкелер", "Шамдар", "Аяқты тыпырлату" | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.1.2 сөйлемнен логикалық акцент табу және сөз тіркесінің сыртқы әрекетін белгілей отырып, логикалық акценттен өте қажетті күш пен интонациямен, айту | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 2.4.2.2 тыйым салу қалпын (мимикалық, ортақ) беруге арналған тапсырманы орындау | ||
4) 3-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 3.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру; сапта санау арқылы жүру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 3.2.1.1 допты жанындағы көршісіне берумен бір мезгілде ұмтылысты орындау, затты қолына ұстап тұрып, тепе-теңдігін сақтау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 3.2.2.1 гимнастикалық қабырға бойымен оңға-солға қарай қозғалғанда басындағы жеңіл (200 г дейін) затты ұстап тұру | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 3.3.1.1 вальстік ырғақты, вальстік қимылды тану, атау және сипаттау |
3.2 Музыкалықырғақты шығару | 3.3.2.1 қарапайым ырғақты суреттеменің екпінін шапалақпен аяқты тыпырлатумен белгілеу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.1.1 барлық логоырғақтық жаттығуларды орындаған кезде барлық қойылған дыбыстардың фонациясын және артикуляцияны дұрыс сақтау | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 3.4.2.1 әрекетпен (оқиғамен) және одан кейінгі сезім, көңіл күйдің арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау | ||
2-тоқсан | |||
Уақыт | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 3.1.1.2 бір-бірден сап түзу, бой бойынша сап түзу, көру немесе есту белгілері бойынша шеңбер құрып тұру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.2 өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 3.2.2.1 гимнастикалық қабырға бойымен оңға-солға қарай қозғалғанда басындағы жеңіл (200 г дейін) затты ұстап тұру | ||
Сәулет | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 3.3.1.1 вальстік ырғақты, вальстік қимылды тану, атау және сипаттау |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 3.3.2.1 қарапайым ырғақты суреттеменің екпінін шапалақпен аяқты тыпырлатумен белгілеу | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.1.1 барлық логоырғақтық жаттығуларды орындаған кезде барлық қойылған дыбыстардың фонациясын және артикуляцияны дұрыс сақтау | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 3.4.1.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | ||
3-тоқсан | |||
Өнер | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 3.1.1.3 бұйрық бойынша саптағы қимыл кезінде қатарды қайтадан түзу, мұғалімнің бұйрығымен шеңберді кеңейту және тарылту3.1.1.4 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.2 өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 3.2.2.2 музыканың кереғарлығы бойынша дененің жеке бұлшық ет топтарын ширықтыру немесе босаңсыту | ||
Атақты тұлғалар | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 3.3.1.2 музыкадағы екі үлесті және үш үлесті мөлшерлерді ажырату және салыстыру |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 3.3.2.2 3-4 би қимылдарынан тұратын тізбекті қарқынды, ырғақты және көңіл күйді сақтай отырып, табиғи және еркін түрде көше отырып орындау | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.1.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 3.4.2.2 аутотренинг элементтерін білу, релаксацияның формуласы бойынша босаңсуды орындау | ||
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 3.1.1.5 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, нысандардың орналасу орнын атау: алда-артта, жоғарыда-төменде, оң жақта-сол жақта, тепе-теңдікті меңгеру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 3.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен нысанаға, алға және жоғары лақтыру | |
2.2 Түзету жаттығулары | 3.2.2.2 музыканың кереғарлығы бойынша дененің жеке бұлшық ет топтарын ширықтыру немесе босаңсыту | ||
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 3.3.1.2 музыкадағы екі үлесті және үш үлесті мөлшерлерді ажырату және салыстыру |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 3.3.2.2 3-4 би қимылдарынан тұратын тізбекті қарқынды, ырғақты және көңіл күйді сақтай отырып, табиғи және еркін түрде көше отырып орындау | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.1.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 3.4.2.2 аутотренинг элементтерін білу, релаксацияның формуласы бойынша босаңсуды орындау | ||
5) 4-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным – Қазақстан | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 4.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде кіру; мүсінді бақылау арақашықтықты сақтау, сапта санау арқылы жүру |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 4.2.1.1 4-5 ортақ қимылдардан тұратын тізбекті қабылдау, есте сақтау және орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 4.2.2.1 басындағы жүкті ұстап тұруға берілген жаттығуды тепе-теңдікті қосымша тірексіз сақтауға берілген жаттығумен үйлестіру | ||
Адами құндылықтар | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау |
4.3.1.1 Қазақстан Республикасында мекендеген халықтардың би қимылдары мен әуендерін тану: |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 4.3.2.1 өзінің қимылын берілген ырғаққа бағындыру, қарапайым ырғақ сызбілім алушырды құру | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.1.1 тыныс алуды дұрыс бөле отырып, қатты және ақырын, жоғары және төмен дауысты, баяу және жылдам сөйлеу тілін үлгілеу | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 4.4.2.1 ұжымдық ойында жетекші болу, бұйрықтарды ойын ережесіне сай, нақты интонациямен бере білу, ойын ережелерін барлық ойыншылардың сақтауын қадағалау | ||
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 4.1.1.2 сап, қатар, шеңбер құрап тұру және атау, оларды атауы бойынша ажырату |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 4.2.1.1 4-5 ортақ қимылдардан тұратын тізбекті қабылдау, есте сақтау және орындау | |
2.2 Түзету жаттығулары | 4.2.2.1 басындағы жүкті ұстап тұруға берілген жаттығуды тепе-теңдікті қосымша тірексіз сақтауға берілген жаттығумен үйлестіру | ||
Мамандықтар әлемі | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау |
4.3.1.1 Қазақстан Республикасында мекендеген халықтардың би қимылдары мен әуендерін тану: |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 4.3.2.1 өзінің қимылын берілген ырғаққа бағындыру, қарапайым ырғақ сызбілім алушырды құру | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.1.1 тыныс алуды дұрыс бөле отырып, қатты және ақырын, жоғары және төмен дауысты, баяу және жылдам сөйлеу тілін үлгілеу | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 4.4.2.1 ұжымдық ойында жетекші болу, бұйрықтарды ойын ережесіне сай, нақты интонациямен бере білу, ойын ережелерін барлық ойыншылардың сақтауын қадағалау | ||
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау |
4.1.1.3 музыкалық шығарманың сипатына, көлеміне және құрылысына сәйкес жүрістің қажетті қарқыны мен түрін өздігінен табу |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 4.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен алға, жоғары және нысанаға лақтыру және ұстап алу | |
2.2 Түзету жаттығулары | 4.2.2.2 сөздік нұсқау бойынша жеке бұлшық ет топтарын босаңсыту тәсілдерін орындау | ||
Қоршаған ортаны қорғау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 4.3.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың әуенмен ара қатынасын белгілеу |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 4.3.2.2 алдын ала берілген нұсқау мен үлгі бойынша ырғақтық нысан құруға арналған, музыканың сүйемелдеуімен текшелермен моншақтармен өнімді әрекеттерді орындау | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың мәтіндермен ара қатынасын белгілеу; ырғақ сызбілім алушырды құру | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 4.4.2.2 өзінің әрекетін және басқа білім алушылардың тапсырманы орындау сапасын адекватты бағалау, тапсырманы тұжырымдау, ескерту мен сынды адекватты қабылдау | ||
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 1.1 Кеңістікте және жазықтықта бағдарлау | 4.1.1.5 қимылдың алдағы траекториясын анықтау және жүзеге асыру арқылы бағытта бағдарлау және атау: алға-артқа, жоғары-төмен, оң жаққа-сол жаққа, тура-көлденең |
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Жалпы дамыту жаттығулары | 4.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен алға, жоғары және нысанаға лақтыру және ұстап алу | |
2.2 Түзету жаттығулары | 4.2.2.2 сөздік нұсқау бойынша жеке бұлшық ет топтарын босаңсыту тәсілдерін орындау | ||
Болашаққа саяхат | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық ырғақты қабылдау | 4.3.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың әуенмен ара қатынасын белгілеу |
3.2 Музыкалық ырғақты шығару | 4.3.2.2 алдын ала берілген нұсқау мен үлгі бойынша ырғақтық нысан құруға арналған, музыканың сүйемелдеуімен текшелермен моншақтармен өнімді әрекеттерді орындау | ||
Психогимнастикалық элементтермен сөйлеу тілдік ырғақ | 4.1 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.1.2 ырғақ сызбілім алушырды оқу және олардың мәтіндермен ара қатынасын белгілеу; ырғақ сызбілім алушырды құру | |
4.2 Психогимнастика элементтері | 4.4.2.2 өзінің әрекетін және басқа білім алушылардың тапсырманы орындау сапасын адекватты бағалау, тапсырманы тұжырымдау, ескерту мен сынды адекватты қабылдау | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 268-қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - 4 сыныптары үшін"Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 268-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающихся в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, допускается организация в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
13. "Коррекционная ритмика" - предмет коррекционного цикла, целью которого является преодолениенедоразвития или расстройства двигательных функцийи познавательной деятельности обучающихся снарушением опорно-двигательного аппарата (далее - НОДА). Эти нарушения выражаются в недостаточной координации движений, скованности при выполнении спонтанных действий и упражнений; отсутствии плавности движений; недостаточной ритмичности, трудностях формирования двигательного автоматизма, двигательных персеверациях.
14. Коррекционная ритмика обеспечит обучающемуся с НОДА максимальное всестороннее развитие в соответствии с его психофизическими возможностями для адаптации к социальной среде. Для достижения этой цели необходимо решить следующие задачи:
1) способствовать овладению определенными видами моторной деятельности, укреплению костно-мышечной системы;
2) исправлять речевые нарушения, корригируя речевое дыхание, оральный праксис, ритм и плавность, фонематический слух, звукопроизношение;
3) расширять и обогащать словарный запас, формировать связную речь, ее грамматический строй;
4) развивать психические функции (зрительное, слуховое восприятие, память, внимание);
5) формировать навыки ориентирования в пространстве и на плоскости;
6) осуществлять эстетическое и нравственное развитие;
7) активизировать потенциальные творческие способности, побуждая обучающихся к инициативе, импровизации;
8) формировать базу социализации с помощью упражнений, имитирующих бытовые действия, ситуации из общественной жизни; воспитания эмоциональной отзывчивости и нравственных личностных качеств: дисциплинированности, взаимопомощи, ответственности самостоятельности.
15. В процессе коррекционно-ритмической деятельности целенаправленно формируют следующие умения и навыки:
1) непосредственного восприятия, анализа и сравнения ритмов различной модальности (речевого, музыкального, в изображениях и постройках);
2) воспроизведения ритмов в музыке, движении и речи;
3) само- и взаимоконтроля положения головы, тела, конечностей в процессе выполнения двигательных заданий;
4) целенаправленного восприятия инструкций, сигналов и команд;
5) чҰткого исполнения правил в течение всей игры;
6) творческого преобразования содержания и условий игры;
7) применения знаково – символических и вербальных средств для решения коммуникативных и познавательных задач, четкого и внятного выражения своих идей и мнения;
8) самоконтроля эмоций и установления логических взаимосвязей между событиями, поступками и последующими за ними чувствами и ощущениями;
9) участия в совместной деятельности на основе сотрудничества и взаимопомощи.
16. На основе сформированных умений и навыков обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата обретут уверенность в себе при общении со сверстниками и взрослыми, почувствуют интерес к самостоятельным занятиям, физическим упражнениям, подвижным играм, научатся организовывать собственную целенаправленную игровую и учебную деятельность.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
17. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Коррекционная ритмика" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата.
18. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма. В отношении обучающихся с НОДА он обеспечивается применением специальных средств, методов и приемов. В работе педагоги-ритмисты опираются на достаточную обучаемость обучающихся с НОДА, сохранность смысловой стороны их речи и наглядно-действенного мышлении, имитационные возможности. На уроках организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций. Для эффективного коррекционно-ритмического воздействия применяется комплексный подход.
19. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает предупреждение или преодоление социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимися необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков, начиная от элементарных гигиенических, коммуникативных, бытовых навыков, заканчивая сложными социальными навыками, взглядами, убеждениями. Необходимо использовать высокое стремление обучающихся участвовать во всех мероприятиях, добродушие - как качество личности, бескорыстие и позитивное, оптимистическое отношение к жизни.
20. Принцип развития мышления, языка и коммуникации как средств получения образования. Нарушение артикуляции, голоса, координации движений неблагоприятно отражаются на ней. Занятия по коррекционной ритмике насыщены ситуациями, которые побуждают обучающихся к речевой деятельности и общению. В содержание коррекционных занятий включается соответствующий материал, который отбирается с учетом уровня речевого развития, для обеспечения успешности в обучении и социализации. Широко используется активная деятельность под руководством педагога (работа парами, группами), которая создает естественные условия для мотивированного делового общения и развития высших психических функций (восприятия, речи, мышления).
21. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. В зависимости от локализации нарушения мозга отмечаются различные расстройства двигательной системы и речи. Условно всех обучающихся с НОДА по характеру нарушения можно разделить на группы:
1) обучающиеся с повышенным мышечным тонусом;
2) обучающиеся с пониженным мышечным тонусом;
3) обучающиеся с насильственными движениями (гиперкинезами);
4) обучающиеся с нарушением удержания позы и равновесия.
22. В целях реализации дифференцированного и комплексного подхода на уроках коррекционной ритмики педагог-ритмист соблюдает следующие терапевтические рекомендации:
1) в отношении обучающихся, имеющих заболевания мышечной системы, (1, 2, 4 группы) необходимо избегать сильного растяжения мышц, возникающего при выполнении общеразвивающих упражнений или игр, которые вызывают напряжение суставов (например, сидеть на корточках или пятках). В момент вставания им необходимо оказывать мускульную помощь или предоставлять им вспомогательные средства;
2) при проведении игр и упражнений нужно следить за тем, чтобы обучающиеся со спастической диплегией (1 группа) использовали по возможности обе руки;
3) обучающиеся со слаборазвитой способностью удерживать равновесие (3, 4 группы), но способные к ходьбе, имеющие нарушения тазобедренного сустава, принимают участие в играх высокой динамичности, сидя в колясках или получать дифференцированное задание;
4) обучающимся, подверженным судорожным приступам (1-4 группа, избирательно), необходимо четко разъяснить, насколько некоторые задания повышают вероятность припадков и спровоцировать их. Поэтому принципиально важно избегать выполнения круговых движений;
5) с обучающимися с насильственными неуправляемыми движениями (3 группа) обязательна отработка всех ритмических действий на3-х уровнях: с контролем в зеркало, без контроля в зеркало, с закрытыми глазами.
23. Педагогические задачи успешно решаются при правильном выборе видов деятельности обучающихся на уроке. Независимо от формы нарушения, ведущими становятся непосредственное восприятие и воспроизведение ритмов в условиях игровой деятельности (дидактические, сюжетно-ролевые, настольные игры, игры по правилам). При краткосрочном (поурочном) планировании педагогу следует ориентироваться на диагностический состав класса, подбирать упражнения дифференцированно – с учетом форм нарушения.
24. Отработку каждого нового движения следует проводить в следующем порядке:
1) действие выполняется совместно со взрослым после показа;
2) действие выполняется по подражанию;
3) действие выполняется по образцу;
4) действие выполняется по словесной инструкции.
25. Формулируя задачи коррекции и развития, учитель обязательно указывает уровень выполнения того или иного программного ритмического действия. На одном уроке возможно совмещение двух смежных уровней выполнения действий. Учитель ритмики ставит разные цели развития и коррекции в отношении различных групп обучающихся.
26. Каждый урок начинается с организованного входа в зал под музыку. При разучивании различных видов ходьбы и бега, построения и перестроения используются вспомогательные визуальные и кинестетические ориентиры - предметы и игрушки, стационарная разметка зала, временная разметка мелом, разложенный на полу канат, расставленные стульчики, обручи. Широко практикуются упражнения на переключения. При выполнении упражнения на распределение внимания обучающиеся выполняют сразу два и более действий. В процессе обучения построениям и перестроениям проводят беседы для закрепления терминологического минимума по ритмике.
27. При выполнении ритмико-гимнастических упражнений учитель постоянно регулирует физическую нагрузку изменением исходных положений, числом повторений, интенсивностью и последовательностью их выполнений. Используются предметы: скакалки, гимнастические палки, малые мячи (диаметр 3-8 см), кольца, флажки, утяжеленные мешочки.
28. Через мышечное чувство, зрительную и тактильную чувствительность в процессе двигательных действий с предметами обучающийся учится сравнивать, осуществлять простейшие операции анализа и синтеза, обогащать свой конкретно-чувственный опыт. На начальном этапе работы в качестве предмета для манипуляций можно использовать утяжеленные мешочки. Они изготавливаются из прочной ткани размером 10 - 20 см и заполняются сыпучим материалом, затем тщательно зашиваются. Можно варьировать характер манипуляций с утяжеленным мешочком или другими предметами (перекладывание, подбрасывание, ловля), темп работы и степень ее сложности, количество одновременно задействованных в работе предметов.
29. Обучая выполнению упражнений с предметами, педагог специально отрабатывает технику манипуляций:
1) подбрасывание предметов вверх выполняется согнутой в локте на уровне пояса рукой, повернутой ладонью вверх;
2) перед движением руки вверх для броска необходимо сделать бросающей рукой небольшой замах снизу;
3) при ловле надо быстро подвести ладонь под падающий предмет и, мягко опуская руку (уходя рукой от предмета, а не идя ему навстречу), схватить его пальцами в момент соприкосновения с ладонью;
4) подбрасывать предмет нужно немного выше головы. Взгляд бросающего во время манипуляций фиксируется в верхней точке, достигаемой подбрасываемым предметом;
5) не надо следить за траекторией полета, тем более не надо переводить взгляд на ладонь ловящей руки;
6) каждое упражнение необходимо отрабатывать с собой тщательностью, добиваясь правильного выполнения всех составляющих его компонентов и соблюдения условий, от которых зависит чистота выполнения.
30. Танцевальные и другие музыкально-ритмические упражнения развивают чувство темпа и ритма. Для проведения занятия ритмикой от педагога требуется знание основных танцевальных элементов. Показывая (с словесным пояснением) обучающимся незнакомое танцевальное движение, педагог исполняет его правильно, выразительно, ярко, чтобы донести до обучающихся характер движения и музыки. Обучающихся упражняют в реакции на музыку: обозначение начала и окончания мелодии, музыкальной фразы, сильных долей. Упражнения с детскими музыкальными инструментами выполняются сидя на полу или стоя, в движении поодиночке, парами, группами или целыми классами. На более высоких ступенях обучения становится возможным действия шумового оркестра.
31. В 0-3 классах используются песни-пляски (или их фрагменты), которые разучиваются в определенной последовательности: вначале на уроке музыки обучающиеся разучивают текст и мелодию песни, затем – движения под музыку песни, и наконец, слова и движения соединяются с музыкальным сопровождением. При разучивании игр под музыку и плясок класс можно делить на группы. Каждая группа выполняет под музыку различные действия, раскрывая ту или иную сценическую ситуацию. Затем группы меняются ролями, вживаясь в новые образы. Танцевальные элементы разучиваются ранее. Учитель объединяет детские движения и пение, приобщает обучающихся с НОДА к народной культуре, закрепляет навыки внутриколлективного общения. Вместе с движениями обучающиеся усваивают термины "шаг польки", "переменный шаг", названия казахских и других народных мелодий, танцев.
32. Для отработки речевого ритма используются: отхлопывание, отстукивание, притопы, речетативы, пропевание слов на заданные ритмы. Отрабатывается произношение звуков, слогов и слов, либо только артикуляционные позы. Все движения повторяются синхронно с учителем по 4-5 раз. Для автоматизации звуков используются детские стихи и чистоговорки. С третьего класса ведется активная работа по чтению и записи ритмосхем. Ударному слогу соответствует более громкий хлопок (удар), неударному – тихий. На ритмосхеме ударный(сильный) слог следует обозначать жирной дугой с надстрочным знаком ударения, безударный (слабый) обычной дугой. Такты (набор слогов от ударного (сильного) до следующего ударного) отделяются друг от друга вертикальной чертой. Порядок работы над стихотворным ритмом таков:
1) прослушивание текста;
2) пофразовая запись текста с расстановкой ударения;
3) создание и отхлопывание ритмического рисунка (ритмосхемы) с речевым сопровождением;
4) воспроизведение ритмического рисунка (ритмосхемы) без речевого сопровождения.
33. На первом и втором годах обучения обучающиеся действуют при воспроизведении ритма по подражанию. На последующих – обучающиеся воспринимают и воспроизводят ритмические структуры не только по подражанию, но и по словесной инструкции. В работе используется более сложный материал: количество ритмических сигналов возрастает до пяти, предлагаются неакцентированные ритмические структуры, разделенные длинными и короткими паузами. В 3-4 классах обучение обучающихся различению и воспроизведению ритмов организуется без опоры на зрительное восприятие. Обучающимся предлагается до шести ритмических сигналов, используются серии неакцентированных и акцентированных ритмических структур с громким и тихим, длинным и коротким звучанием, вводится графическое обозначение различных по длительности и громкости звучаний. Интонация организует смысловую сторону речи при помощи логического ударения, повествования, перечисления, побуждения, вопроса, пауз, изменения темпа. Работа проводится на материале текстов басен. Сопровождается работа выразительными движениями, жестами.
34. Снятие психомышечного напряжения на уроках Коррекционной ритмики проводится с помощью элементов психогимнастики, которые проводятся, чаще всего, в виде аутотренингов. Обучение ведется по схеме:
1) педагогом представляются формулы самовнушения на последовательное расслабление различных групп мышц;
2) обучающиеся "про себя" повторяют формулу и действуют по ней. Возможны и другие формы: "Минутка баловства" (начало и окончание по сигналу), этюды "Штангист", "Сон на берегу моря". Музыкальное сопровождение упражнений способствуют расслаблению. Можно использовать словесные формулы. Работа по формированию эмоциональных реакций предваряется самомассажем мимических мышц. Главным средством самоконтроля является зеркало.
35. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ) на уроках Коррекционной ритмики рекомендуется с целью:
1) демонстрировать лучшие и характерные образцы музыкально-ритмической деятельности народов мира в рамках их национальных культур;
2) создавать дополнительные визуальные динамические опоры для анализа обучающимся собственной двигательно-ритмической деятельности в режиме реального и отсроченного времени;
3) повысить интерес к содержанию работы на уроке; активизировать познавательную деятельность обучающихся; развивать творческий потенциал. ИКТ в учебном процессе используется дозировано с учетом медицинских показаний о состоянии нервной системы и опорно-двигательного аппарата обучающихся с НОДА.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
36. Оценивание результатов обучения в рамках предмета "Коррекционная ритмика" осуществляется с применением критериального оценивания, основанного на уровневом подходе. По окончании учебной четверти педагог заносит в индивидуальную Карту достижений данные по всем программным целям, с указанием уровня, на котором было сформировано
двигательно-ритмическое умение:
1) действие выполняется совместно со взрослым после показа;
2) действие выполняется по подражанию;
3) действие выполняется по образцу;
4) действие выполняется по словесной инструкции. Оцениваются двигательно-ритмические умения с учетом степени ответственности и старания обучающегося, его двигательных возможностей и характера дефекта. Бальная отметка учебных достижений не используется. Оценка носит описательный мотивирующий характер.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
37. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) в 2 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
38. В третьей четверти в нулевом и первом классах предусмотрены дополнительные каникулы. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет коррекционной ритмики укомплектовывается соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
39. Оборудование для уроков коррекционной ритмики составляют: музыкальный инструмент для учителя, мультимедийный комплекс, видеокамера; фотоаппарат; аудио- и видео- материалы на цифровых носителях, предметы для выполнения упражнений (на каждого обучающегося), детские шумовые и тональные музыкальные инструменты (погремушки, бубны, барабаны, пианино, духовые гармоники, металлофоны, треугольники, маракасы), стульчики (по росту и количеству обучающихся), стационарное зеркало, гимнастический станок, батут и другое оборудование из арсенала "светлой сенсорной комнаты", доска, демонстрационный материал, раздаточный дидактический материал. Пол в кабинете коррекционной ритмики имеет специальное покрытие, предназначенное для проведения упражнений в положениях сидя и лҰжа, подвижных игр и других активных методов. Необходимо предусмотреть место для открытых книжных полок и специальных шкафов для хранения оборудования. Все обучающиеся посещают уроки Коррекционной ритмики в специальной форме.
40. Содержание учебного предмета "Коррекционная ритмика" организовано по четырем разделам и семи подразделам. Разделы и подразделы содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
1) раздел "Ориентировка в пространстве и на плоскости" направленна развитие оптико-пространственного и плоскостного гнозиса и праксиса. Упражнения этого раздела проводятся в начале урока и призваны обеспечить внесение дисциплины и организованности посредством вводной ходьбы под музыку с соблюдением интервала и четкой линии, построений и перестроений, различных гимнастических шагов. В процессе конструирования ритмичных изображений на плоскости обеспечивается развитие зрительно-моторной координации, функции руки и предметно - манипулятивной деятельности;
2) раздел "Ритмико-гимнастические упражнения" включен в программу по Коррекционной ритмике в связи с тем, что моторика обучающихся с НОДА характеризуется общей скованностью, шаркающей походкой, вялостью и неточностью движений. В процессе ритмико-гимнастических упражнений отрабатывается согласованность, выразительность, свобода и непринужденность всех движений – с учетом физических возможностей каждого обучающегося. Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения направлены на развитие отдельных групп мышц и координацию всего двигательного аппарата. Коррекционные – на нормализацию мышечного тонуса, развитие дыхания, формирование равновесия, координацию и коррекцию походки;
3) раздел "Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения" направлен на развитие выпрямления и равновесия, то есть, так называемого постурального механизма, обеспечивающего правильный контроль головы в пространстве и по отношению к туловищу. Применение элементов танца в качестве коррекционного средства помогает затормозить и преодолеть неправильные позы и положения, предупредить у обучающихся с НОДА формирование вторичного двигательного стереотипа. Цели данного раздела распределены в 2 подраздела: "Восприятие ритма" и "Воспроизведение ритма". Предполагаемым результатом использования танцевальных и других музыкально-ритмических движений на уроке коррекционной ритмики становится овладение собственно ритмическими представлениями и навыками, элементарными хореографическими умениями и специальными терминами;
4) раздел 4 "Речевая ритмика и элементы психогимнастики" представлен двумя подразделами. Данный подраздел посвящен совершенствованию дикции и закреплению произносительных умений посредством фонопедических и просодических упражнений. Задания на изменение темпа, ритма, интонации речи, воспроизведение речевых стихотворных ритмов помогает исправлять ошибки в расстановке словесного и фразового ударения. Упражнения на развитие тонкой пальцевой моторики, элементы самомассажа ладоней и пальцев служат средством стимуляции устной речи и совершенствования каллиграфии, зрительно-двигательной координации. Социально-психологический компонент коррекционного обучения реализуется в специальной работе по преодолению страхов и других негативных эмоций у обучающихся в процессе реализации целей подраздела "Элементы психогимнастики". Реализация целей данного подраздела позволит обучающимся освоить приемы снятия психомышечного и эмоционального напряжения.
таблица 1
№ | Разделы системы целей обучения | Подразделы системы целей обучения |
1 | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Ориентировка в пространстве и на плоскости |
2 | Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения |
2.2 Коррекционные упражнения | ||
3 | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие музыкального ритма |
3.2 Воспроизведение музыкального ритма | ||
4 | Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика |
4.2 Элементы психогимнастики |
41. В программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе –раздел, третье число– подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4: "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – номер учебной цели.
42. Детализация целей обучения в рамках предмета "Коррекционная ритмика" позволила выстроить систему из 89 учебных целей обучения с 0 по 4 класс, где в 0, 1, 2, 3 классах представлены по 18 целей, в 4 классе представлены 17 целей. Система целей коррекционно-развивающей и образовательной работы направлена не только на формирование знаний и умений предметного характера, но и на применение их в реальной практике, развитие видов речевой деятельности и коммуникативных навыков, а также жизненных компетенций:
43. Содержание целей обучения:
1) "Ориентировка в пространстве и на плоскости":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | ||||
Обучающиеся: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 "Ориентировка в пространстве и на плоскости" | 0.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение и счет; контролировать осанку при ходьбе | 1.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение, сохраняя дистанцию | 2.1.1.1 Готовиться к занятиям и организованно входить в класс; контролировать осанку и перекрестную схему ходьбы при ходьбе | 3.1.1.1готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю | 4.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю, контролировать осанку и сохранять дистанцию |
0.1.1.2 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю | 1.1.1.2 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару | 2.1.1.2 строиться в шеренгу по росту, колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) | 3.1.1.2 быстро строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу | 4.1.1.2 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг | |
0.1.1.3 передвигаться в колонне по одному, по два под музыку и счет | 1.1.1.3 шагать с левой ноги; ходить и бегать в колоне по одному, по два, сохраняя дистанцию | 2.1.1.3 чередовать ходьбу с приседанием, ходить, двигаться, выделяя сильную долю такта | 3.1.1.3 перестраиваться по команде во время движения в колонне, сужать и расширять круги по команде учителя | 4.1.1.3 самостоятельно находить нужный темп и вид ходьбы в соответствии с характером, размером и строением музыкального произведения | |
0.1.1.4 двигаться в хороводе при участии педагога | 1.1.1.4 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения | 2.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения | 3.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку | 4.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг , не прекращая движения, сохраняя осанку и равновесие | |
0.1.1.5 ориентироваться в пространстве на уровне представлений, уметь показать направления вперед, назад | 1.1.1.5 ориентироваться в пространстве, уметь показать направления: вперед, назад, вверх, вниз; различать и называть левую и правую ноги, руки, уши, глаза у себя | 2.1.1.5 ориентироваться в пространстве и на плоскости, уметь показать направления: вперед, назад, влево, вправо, в сторону, вверх, вниз, различать левую и правую ноги, руки, уши, глаза у другого |
3.1.1.5 ориентироваться в пространстве и на плоскости и называть месторасположение объектов: впереди - сзади, вверху - внизу, справа - слева, | 4.1.1.5 ориентироваться и называть направления, определяя и реализуя будущую траекторию движения: вперед-назад, вниз - вверх, направо - налево, в сторону, прямо - по диагонали | |
2) "Ритмико-гимнастические упражнения":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | ||||
Обучающиеся: | |||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 "Общеразвивающие упражнения" | 0.2.1.1 тормозить свое движение по сигналу | 1.2.1.1 воспринимать и отмечать начало и конец звучания музыкального произведения или устного текста | 2.2.1.1 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы | 3.2.1.1 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | 4.2.1.1 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений |
0.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по подражанию | 1.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по образцу и словесной инструкции | 2.2.1.2 выполнять и называть, используя глаголы, хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с самоконтролем в зеркало | 3.2.1.2 выполнять хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с закрытыми глазами | ||
0.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по подражанию и образцу | 1.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по образцу и словесной инструкции | 2.2.1.3 бросать мелкие предметы вперед и вверх под музыку и счет | 3.2.1.3 бросать мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | 4.2.1.3 бросать и ловить мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | |
2.2 Коррекционные упражнения | 0.2.2.1 перевернуться со спины на живот и с живота на спину под аккомпанемент | 1.2.2.1 вставать с пола из положения стоя на коленях с опорой или без опоры, исходя из степени и характера заболевания обучающегося | 2.2.2.1 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку | 3.2.2.1 удерживать легкий предмет на голове (до 200 г) передвигаясь вправо-влево по гимнастической стенке с поворотами | 4.2.2.1 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор |
0.2.2.2 принимать рефлекс-запрещающие позы: "поза эмбриона" и "поза кучера" | 1.2.2.2 ощущать состояние напряжения и расслабления мышц, используя кинестетический контроль | 2.2.2.2 выполнять в парах лежа или сидя, подъем, потряхивание и свободное качание руки (кисти руки) партнера, добиваясь расслабления | 3.2.2.2 напрягать и расслаблять отдельные группы мышц тела по контрасту,- под контрастную по характеру музыку | 4.2.2.2 выполнять приемы саморасслабления отдельных групп мышц по словесной инструкции | |
3) "Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | |||||
Обучающиеся: | ||||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | ||
3.1 "Восприятие ритма" | 0.3.1.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука | 1.3.1.1 чувствовать направление звука и двигаться к источнику звука | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4;4\4, маршевые движения | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: | |
0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая –медленная -умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая -грустная -торжественная - бодрая | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями | ||
3.2 "Воспроизведение ритма" | 0.3.2.1 ритмично, на доступном уровне координируя движение рук и ног, ходить под музыку 2\4, 4\4 | 1.3.2.1 согласовывать движения с музыкой в быстром, медленном и умеренном темпе, переключаясь по сигналу с одного на другой | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | 3.3.2.1 отмечать в движении, хлопками и притопами акценты, несложный ритмический рисунок | 4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму. Составлять простейшие ритмосхемы | |
0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца; особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | 1.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу танцевальные элементы "Шаг с каблука вперед", "Шаг с носка на пятку на месте. | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки","Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка с притопом" | 3.3.2.2 выполнять цепочку из 3-4-х плясовых движений с плавным переключением и сохранением ритма, распределяя дыхание | 4.3.2.2 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта по предварительной инструкции и образцу | ||
4) "Речевая ритмика с элементами психогимнастики":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения | |||||
Обучающиеся: | ||||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | ||
4.1 "Речевая ритмика" | 0.4.1.1 продолжительно и плавно выдыхать под счҰт 1-2-3-4 лҰжа, сидя и стоя,- с кинестетическим контролем | 1.4.1.1 воспроизводить ритмичное сжимание- разжимание кулаков, сближение, соединение и скрещивание пальцев рук, различая правую и левую руки,- в реальности и по изображению | 2.4.1.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | 3.4.1.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | 4.4.1.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | |
0.4.1.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами |
1.4.1.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: | 2.4.1.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы, интонацией | 3.4.1.2 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | 4.4.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами; составлять ритмосхемы | ||
4.2 "Элементы психогимнастики" | 0.4.2.1 определять чувства радости и грусти, по мимике в реальном общении по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | 1.4.2.1 определять чувства удивления, смущения по мимике в реальном общении, по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | 2.4.2.1 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде и образцу, по представлению, по характеру и настроению мелодии | 3.4.2.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | 4.4.2.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам, контролировать выполнение правил всеми игроками | |
0.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости и грусти | 1.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | 2.4.2.2 расслабляться под команды учителя выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | 3.4.2.2 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | 4.4.2.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | ||
44. Долгосрочные планы. Данная система целей коррекционно-ритмического воздействия позволила определить разделы и темы долгосрочных планов с обязательным включением восьми сквозных тем, повторяющихся на каждом году обучения. На каждом году обучения темы попарно последовательно распределяются по четырем четвертям. Система целей коррекционно-ритмического воздействия определяет рамки содержания обучения в каждом классе:
1) 0 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Направления и формы перемещения | 0.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение и счет; контролировать осанку при ходьбе |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 0.2.1.1 тормозить свое движение по сигналу | |
2.2 Коррекционные упражнения | 0.2.2.1 перевернуться со спины на живот и с живота на спину под аккомпанемент | ||
Моя школа | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.1 ритмично, на доступном уровне координируя движение рук и ног, ходить под музыку 2\4, 4\4 | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 0.4.1.1 продолжительно и плавно выдыхать под счҰт 1-2-3-4 лҰжа, сидя и стоя,- с кинестетическим контролем | |
4.2 Элементы психогимнастики | 0.4.2.1 определять чувства радости и грусти, по мимике в реальном общении по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 0.1.1.2 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 0.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по подражанию | |
2.2 Коррекционные упражнения | 0.2.2.1 перевернуться со спины на живот и с живота на спину под аккомпанемент | ||
Мир вокруг нас | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца; | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 0.4.1.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | |
4.2 Элементы психогимнастики | 0.4.2.1 определять чувства радости и грусти, по мимике в реальном общении по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | ||
3 четверть | |||
Путешествие | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
0.1.1.3 передвигаться в колонне по одному, по два под музыку и счет |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 0.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по подражанию и образцу | |
2.2 Коррекционные упражнения | 0.2.2.2 принимать рефлекс-запрещающие позы: "поза эмбриона" и "поза кучера" | ||
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики. | 4.1 Речевая ритмика | 0.4.1.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | |
4.2 Элементы психогимнастики | 0.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости и грусти | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 0.1.1.5 ориентироваться в пространстве на уровне представлений, уметь показать направления вперед, назад |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 0.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по подражанию и образцу | |
2.2 Коррекционные упражнения | 0.2.2.2 принимать рефлекс-запрещающие позы: "поза эмбриона" и "поза кучера" | ||
В здоровом теле –здоровый дух! | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца; особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 0.4.1.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | |
4.2 Элементы психогимнастики | 0.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости и грусти | ||
2) 1 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Направления и формы перемещения | 1.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение, сохраняя дистанцию |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 1.2.1.1 воспринимать и отмечать начало и конец звучания музыкального произведения или устного текста | |
2.2 Коррекционные упражнения | 1.2.2.1 вставать с пола из положения стоя на коленях с опорой или без опоры, исходя из степени и характера заболевания обучающегося | ||
Моя школа | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.1 чувствовать направление звука и двигаться к источнику звука |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.1 согласовывать движения с музыкой в быстром, медленном и умеренном темпе, переключаясь по сигналу с одного на другой | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики" | 4.1 Речевая ритмика | 1.4.1.1 воспроизводить ритмичное сжимание- разжимание кулаков, сближение, соединение и скрещивание пальцев рук, различая правую и левую руки,- в реальности и по изображению | |
4.2 Элементы психогимнастики | 1.4.2.1 определять чувства удивления, смущения по мимике в реальном общении, по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 1.1.1.2 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 1.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по образцу и словесной инструкции | |
2.2 Коррекционные упражнения | 1.2.2.1 вставать с пола из положения стоя на коленях с опорой или без опоры, исходя из степени и характера заболевания обучающегося | ||
Мир вокруг нас | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.1 чувствовать направление звука и двигаться к источнику звука |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.1 согласовывать движения с музыкой в быстром, медленном и умеренном темпе, переключаясь по сигналу с одного на другой | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 1.4.1.1 воспроизводить ритмичное сжимание- разжимание кулаков, сближение, соединение и скрещивание пальцев рук, различая правую и левую руки,- в реальности и по изображению | |
4.2 Элементы психогимнастики | 1.4.2.1 определять чувства удивления, смущения по мимике в реальном общении, по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | ||
3 четверть | |||
Путешествие | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
1.1.1.3 шагать с левой ноги; ходить и бегать в колоне по одному, по два, сохраняя дистанцию |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 1.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по образцу и словесной инструкции | |
2.2 Коррекционные упражнения | 1.2.2.2 ощущать состояние напряжения и расслабления мышц, используя кинестетический контроль | ||
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая – медленная -умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу танцевальные элементы "Шаг с каблука вперед", "Шаг с носка на пятку на месте | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики. Направления и формы перемещения | 4.1 Речевая ритмика |
1.4.1.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: | |
4.2 Элементы психогимнастики | 1.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 1.1.1.5 ориентироваться в пространстве, уметь показать направления: вперед, назад, вверх, вниз; различать и называть левую и правую ноги, руки, уши, глаза у себя |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 1.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по образцу и словесной инструкции | |
2.2 Коррекционные упражнения | 1.2.2.2 ощущать состояние напряжения и расслабления мышц, используя кинестетический контроль | ||
В здоровом теле –здоровый дух! | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая –медленная -умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу танцевальные элементы "Шаг с каблука вперед", "Шаг с носка на пятку на месте | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика |
1.4.1.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: | |
4.2 Элементы психогимнастики | 1.4.2.2 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | ||
3) 2 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Направления и формы перемещения | 2.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс; контролировать осанку и перекрестную схему ходьбы при ходьбе |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 2.2.1.1 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы | |
2.2 Коррекционные упражнения | 2.2.2.1 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку | ||
Моя семья и мои друзья | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4;4\4, маршевые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 2.4.1.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | |
4.2 Элементы психогимнастики | 2.4.2.1 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде и образцу, по представлению, по характеру и настроению мелодии | ||
2 четверть | |||
Моя школа | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 2.1.1.2 строиться в шеренгу по росту, колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 2.2.1.2 выполнять и называть, используя глаголы, хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с самоконтролем в зеркало | |
2.2 Коррекционные упражнения | 2.2.2.1 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку | ||
Мой родной край | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4;4\4, маршевые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 2.4.1.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | |
4.2 Элементы психогимнастики | 2.4.2.1 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде и образцу, по представлению, по характеру и настроению мелодии | ||
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
2.1.1.3 чередовать ходьбу с приседанием, ходить, двигаться, выделяя сильную долю такта |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 2.2.1.2 выполнять и называть, используя глаголы, хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с самоконтролем в зеркало | |
2.2 Коррекционные упражнения | 2.2.2.2 выполнять в парах лежа или сидя, подъем, потряхивание и свободное качание руки (кисти руки) партнера, добиваясь расслабления | ||
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая -грустная -торжественная - бодрая |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки" | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики. | 4.1 Речевая ритмика | 2.4.1.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы, интонацией | |
4.2 Элементы психогимнастики | 2.4.2.2 расслабляться под команды учителя выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 2.1.1.5 ориентироваться в пространстве и на плоскости, уметь показать направления: вперед, назад, влево, вправо, в сторону, вверх, вниз, различать левую и правую ноги, руки, уши, глаза у другого |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 2.2.1.3 бросать мелкие предметы вперед и вверх под музыку и счет | |
2.2 Коррекционные упражнения | 2.2.2.2 выполнять в парах лежа или сидя, подъем, потряхивание и свободное качание руки (кисти руки) партнера, добиваясь расслабления | ||
Путешествие | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая -грустная -торжественная - бодрая |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка с притопом" | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 2.4.1.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы, интонацией | |
4.2 Элементы психогимнастики | 2.4.2.2 расслабляться под команды учителя выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | ||
4) 3 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Направления и формы перемещения | 3.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 3.2.1.1 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | |
2.2 Коррекционные упражнения | 3.2.2.1 удерживать легкий предмет на голове (до 200 г) передвигаясь вправо-влево по гимнастической стенке с поворотами | ||
Что такое хорошо, что такое плохо? | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.1 Отмечать в движении, хлопками и притопами акценты | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 3.4.1.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | |
4.2 Элементы психогимнастики | 3.4.2.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | ||
2 четверть | |||
Время | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 3.1.1.2 быстро строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 3.2.1.2 выполнять хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с закрытыми глазами | |
2.2 Коррекционные упражнения | 3.2.2.1 удерживать легкий предмет на голове (до 200 г) передвигаясь вправо-влево по гимнастической стенке с поворотами | ||
Архитектура | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.1 отмечать в движении, хлопками и притопами акценты, несложный ритмический рисунок | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 3.4.1.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | |
4.2 Элементы психогимнастики | 3.4.2.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | ||
3 четверть | |||
Искусство | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
3.1.1.3 перестраиваться по команде во время движения в колонне, сужать и расширять круги по команде учителя |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 3.2.1.2 выполнять хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с закрытыми глазами | |
2.2 Коррекционные упражнения | 3.2.2.2 напрягать и расслаблять отдельные группы мышц тела по контрасту,- под контрастную по характеру музыку | ||
Выдающиеся личности | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.2 выполнять цепочку из 3-4-х плясовых движений с плавным переключением и сохранением ритма, распределяя дыхание | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики. | 4.1 Речевая ритмика | 3.4.1.2 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | |
4.2 Элементы психогимнастики | 3.4.2.2 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
3.1.1.5 ориентироваться в пространстве и на плоскости и называть месторасположение объектов: впереди - сзади, вверху - внизу, справа - слева, |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 3.2.1.3 бросать мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | |
2.2 Коррекционные упражнения | 3.2.2.2 напрягать и расслаблять отдельные группы мышц тела по контрасту,- под контрастную по характеру музыку | ||
Культура отдыха. Праздники | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.2 выполнять цепочку из 3-4-х плясовых движений с плавным переключением и сохранением ритма, распределяя дыхание | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 3.4.1.2 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | |
4.2 Элементы психогимнастики | 3.4.2.2 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | ||
5) 4 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | Ориентировка в пространстве и на плоскости | 1.1 Направления и формы перемещения | 4.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю, контролировать осанку и сохранять дистанцию |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 4.2.1.1 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений | |
2.2 Коррекционные упражнения | 4.2.2.1 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор | ||
Человеческие ценности | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма |
4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: |
3.2 Воспроизведение ритма |
4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму. Составлять простейшие ритмосхемы | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 4.4.1.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | |
4.2 Элементы психогимнастики | 4.4.2.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам, контролировать выполнение правил всеми игроками | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 4.1.1.2 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 4.2.1.1 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений | |
2.2 Коррекционные упражнения | 4.2.2.1 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор | ||
Мир профессий | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма |
4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму. Составлять простейшие ритмосхемы | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 4.4.1.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | |
4.2 Элементы психогимнастики | 4.4.2.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам, контролировать выполнение правил всеми игроками | ||
3 четверть | |||
Природные явления | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения |
4.1.1.3 самостоятельно находить нужный темп и вид ходьбы в соответствии с характером, размером и строением музыкального произведения |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 4.2.1.3 бросать и ловить мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | |
2.2 Коррекционные упражнения | 4.2.2.2 выполнять приемы саморасслабления отдельных групп мышц по словесной инструкции | ||
Охрана окружающей среды | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.2 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта по предварительной инструкции и образцу | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики. | 4.1 Речевая ритмика | 4.4.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами; составлять ритмосхемы | |
4.2 Элементы психогимнастики | 4.4.2.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | Направления и формы перемещения | 1.1 Направления и формы перемещения | 4.1.1.5 ориентироваться и называть направления, определяя и реализуя будущую траекторию движения: вперед-назад, вниз - вверх, направо - налево, в сторону, прямо - по диагонали |
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Общеразвивающие упражнения | 4.2.1.3 бросать и ловить мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | |
2.2 Коррекционные упражнения | 4.2.2.2 выполнять приемы саморасслабления отдельных групп мышц по словесной инструкции | ||
Путешествие в будущее | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.2 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта по предварительной инструкции и образцу | ||
Речевая ритмика с элементами психогимнастики | 4.1 Речевая ритмика | 4.4.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами; составлять ритмосхемы | |
4.2 Элементы психогимнастики | 4.4.2.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 269-қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің дайындық сыныбы үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 269-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
4. Оқу бағдарламасында мұғалім білім алушыларды оқытудың жеке бағдарламасын құруда басшылыққа алатын және оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі қалыптастырылған.
5. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін оқыту процесінде білім алушылар заттық әлеммен және заттардың атқарымдық қолданысымен танысады; заттардың және олардың қолданысының арасындағы өзара ішкі байланыс ашылады. Сонымен бірге, білім алушылардың қоршаған шындық пен табиғат құбылыстары туралы түсініктерін кеңейту, табиғат құбылыстарының адам өміріне және әрекеттеріне тигізетін әсерін ұғыну, білім алушылардың сөйлеу тілін дамыту бойынша жұмыс жүргізіледі.
6. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" – ауқымды дамыту әлеуеті бар пән, пәнді оқыту барысында білім алушыларда қошаған ортаға ғылыми көзқарасы, олардың танымдық қызығушылықтары және қабілеттері дамиды; білім алушылардың өзін-өзі тануымен өзін-өзі дамытуы үшін жағдайлар құрылады.
7. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы білім алушыларға базалық білім беру құндылықтарын қалыптастыру үшін негіз болып табылады:
1) "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
8. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" – кіріктірілген пән. Негізгі мақсаты – білім алушыларда қоршаған табиғи және әлеуметтік ортаның тұтастығы, ондағы адамның орны туралы көзқарасты қалыптастыру; тіршілік ортасына және қоғамдағы және табиғаттағы тәртіп ережелеріне деген дұрыс қатынасты тәрбиелеу.
9. Пәннің кешенді түрі қимыл-қозғалыстық, сөйлеу тілдік, психикалық бұзылыстардың өзара әсерін тұрақты түрде білім алушының даму динамикасында есепке алып отыруды қарастырады. Осыған байланысты психиканың, сөйлеу тілінің және қимыл-қозғалыстың барлық жағын бірлесе ынталандыру, сондай-ақ олардың бұзылыстарының алдын алып және түзету жұмыстарын жүргізеді.
10. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні төмендегілерге бағытталған:
1) білім алушылардың ой-өрісін кеңейту; әлеуметтік бағдарлауды жақсартудың нәтижесінде олардың бейімделі мүмкіндіктерін арттыру;
2) білім алушылардың өмірлік тәжірибесін табиғатта және қоғамда тікелей бақылауды ұйымдастыру, заттық-тәжірибелік және өнімдік әрекеттер үдерісіарқылы байыту;
3) білім алушылардың зерделік белсенділігін арттыруға және басқа оқу пәндері бойынша оқу материалын меңгеруді жақсартуға көмектестін білім мен ұғымдарды жүйелеу;
4) лексикалық қорды нақтылау, кеңейту және белсендіру, ауыз екі монологтық сөйлеу тілін дамыту;
5) өсімдіктер мен жануарлардың өмір жағдайын, табиғаттағы мезгіл өзгерістерін бақылау негізінде диалогтық сөйлеу тілін дамыту;
6) байланастырылған сөйлеу тілін (қайталап айтып беру, әңгімелеу) дамыту, табиғат құбылыстарының арасындағы себеп-салдардық байланыстарды бақылау және бақылау нәтижелерін сөйлеу тілінде бейнелей білуді дамыту;
7) көру арқылы қабылдау, көру және сөйлеу тілдік жадты жақсарту, танымдық әрекетті белсендіру;
8) есте сақтау, ойлау, сөйлеу тілі, қиялдауды дамтыуға бағытталған сезімдік, танымдық тәжірибені (заттар мен құбылыстардың негізгі белгілерін бақылау, салыстыру, ерекшелеуді және оларды сөйлеу тілінде бейнелеуді қалыптастыру негізінде) байыту;
9) білім алушылардың танымдық-зерделік әрекеттеріндегі кемшіліктерді заттардың негізгі қасиеттерін, пішінін, құрылымын, шамасын, олардың кеңістікте орналасу жағдайын толық құнды қабылдауын жүйелі және мақсатты бағытта қалыптастыру үдерісінде түзету;
10) ақыл-ой әрекеттерін: жоспарлы және ара қатыстыталдау дағдыларын, тәжірибелік тұрғыда топтастыру мен жинақтауды, білім алушыда оның жақын ортасындағы зерделенетін заттарды сөздік жіктеу дағдыларын белсендіру;
11) кеңістіктік-мезгілдік түсініктерді қалыптастыру;
12) қимыл-қозғалыс кемшіліктерін түзету;
13) көру-қозғалыс үйлесімділігін жетілдіру;
14) бұлшық еттік тонусты ынталандыру және белсендіру;
15) эмоцияны басқаруға үйрету;
16) өмірге, қоғамға, жанұяға, оқу мен еңбекке қатысты жағымды қатынасты дамыту.
11. Оқу пәнінің бағдарламасы қол жеткізуді бағдарлаған міндеттер:
1) қоршаған әлемнің сан алуан түрлілігі мен адамның онымен өзара әрекеттену түрлері туралы түсініктерді қалыптастыру;
2) адамның биологиялық және әлеуметтік құбылыс екенін, адамның қоғамдағы орны туралы түсініктерді қалыптастыру;
3) өзінің денсаулығына деген жағымды қатынасты қалыптастыру;
4) қоршаған ортаның барлық тіршілік иелерінің үйі ретіндегі құндылықты мақсатпен берілген бейнесін қалыптастыру;
5) өзінің өлкесіне, өзінің Отанына деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу;
6) табиғи және әлеуметтік ортадағы экологиялық және этникалық тұрғыда негізделген тәртіп тәжірибесін қалыптастыру;
7) өзін және қоршаған әлемді сезінуге деген қызығушылығын дамыту;
8) өзіне-өзі қызмет көрсету және гигиена дағдыларын тәрбиелеу.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
12. Тірек-қозғалыс аппаратыбұзылған білім алушыларға "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін оқытупроцесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемесі білім алушының дамуы жалғасатын динамикадағы қимыл-қозғалыстық, психикалық және сөйлеу тілдік бұзылыстардың өзара әсерін үнемі есепке алуды қарастыратын оқу процесінің кешенді түрдегі
түзете-дамыту бағытына негізделген. Осыған байланысты барлық атқарымдардың (қимыл-қозғалыстық, танымдық, сөйлеу тілдік) дамуын бірге ынталандырудың, сондай-ақ олардың бұзылыстарының алдын алу және түзетудің қажеттілігі есепке алынады.
13. Ең бір тиімді және адекватты түзету тәсілдерін таңдауда тірек-қозғалыс аппаратының бұзылысында қимыл-қозғалыстық, психикалық және сөйлеу тілдік бұзылыстардың өзара байланысы, жалпы қозғалыстың, қол атқарымының және артикуляциялық қимылдың бұзылуының ортақтығы, жалпы қимыл-қозғалыс бұзылыстарын, қол мен саусақтардың, артикуляциялық қимылдың атқарымдық мүмкіндіктерін бір мезгілде дамыту және түзету қажеттілігі есепке алынады.
14. Оқу процесі білім алушының жас шамасы мен психофизикалық ерекшеліктерін есепке алып, эмоциялық жайлы түзімді сақтай отырып; білім алу қажеттілігін, қимыл-қозғалыстық және сөйлеу тілдік бұзылыстарды есепке ала отырып, білім алушыларды оқытудың жекеленген және жіктелген тәсілдемесін пайдалана отырып құрылады.
15. Саралау және жекелеу тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Педагог түзете білім беру процесін сыныптағы өзінің сипаты бойынша біртектес топтардың болуына қарай, олардың әрқайсысына арналған жұмыс мазмұнының, қарқынының, көлемінің, күрделілігінің, тәсілдері мен әдістерінің, оқуды бақылау мен уәждеу түрлері мен тәсілдерінің әр түрлі болуын есепке ала отырып ұйымдастырады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекеленген тәсіл жіктеу тәсілінің нақтыламасы болып табылады.
16. Тұлғаға бағытталған тәсіл келесі қағидаларды жүзе асыруды қамтиды:
1) өзін өзектендіру қағидасы. Әр білім алушыда өзінің зерделік, коммуникативтік, көркемдік және денелік қабілетін өзектендіру қажеттілігі болады. Білім алушылардың өздерінің табиғи және әлеуметтік қабылдаған мүмкіндіктерін байқату және дамытуға ұмтылысын ояту және қолдау маңызды;
2) таңдау қағидасы. Таңдаусыз білім алушылардың даралығын, өзін өзектендіру қабілетін дамыту мүмкін болмайды;
3) шығармашылық және жетістік қағидасы. Жекеленген және ұжымдық шығармашылық әрекет білім алушылардың жеке ерекшеліктерін және оқу тобының бірегейлігін анықтауға және дамытуға мүмкіндік береді. Білім алушы шығармашылықтың арқасында өзінің қабілетін анықтайды, өзінің тұлғалық "күшті" жақтарын біледі. Қандай да бір әрекет түрінде жетістікке жету білім алушының жағымды "Мен" тұжырымдамасын қалыптастыруға көмектеседі, білім алушыны өзінің "Менін" жетілдіру бойынша әрі қарай жұмысты жүзеге асыруға ынталандырады;
4) сенімділік пен қолдау қағидасы педагогикада тұлғаны күштеп қалыптастыратын әлеуметтік орталықтас идеология мен тәжірибеден, бағыттылығы мен түрі авторитарлық оқу-тәрбиелеу процесінен батыл бас тартуды білдіреді. Білім алушыға деген сенім, оған сену, оның өзін-өзі өзектеуге және өзін-өзі танытуға деген ұмтылысын қолдау.
17. Құндылықтарға бағытталған ұстаным. Оқытудағы құндылықтарға бағытталған ұстаным – ол оқу әрекетін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан ұйымдастыру және жүзеге асыру, нәтижелерге қол жеткізу және пайдаланудың тәсілі. Құндылыққа бағытталған ұстаным білім алушы тұлғасының бойында мақсатты түрде құндылықтар жүйесін қалыптастырады. Құндылықтарға бағытталу – ол тұлғаның өз әрекетінде жекелеген құндылықтарды таңдап алу (құндылықтарда бағдарлану қабілеттілігі) қабілеттілігі (қасиеті), және оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіну және қабылдау қабілеттілігі. Құндылықтарды жүзеге асыру дегеніміз құндылықтардан шығатын талаптарға сай болу және күнделікті өмірді сол талаптарға бағындыру. Құндылықтардың мәні қоғамда сәтті әрекет ету үшін қажетті ережелерді, дағдыларды, өмір салтын, жүріс-тұрысты қалыптастыруда көрініс табады.
18. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
19. Іс-әрекеттік тәсілдемебілім алушыларда танымдық уәждің (білуге, ашуға, үйренуге деген құмарлығы) және нақты оқу мақсатының (нақты нені анықтап, меңгеретінін түсіну) болуын; білім алушылардың жетіспейтін білімді меңгеруге деген белгілі бір әрекеттерді орындауын; білім алушылардың меңгерген білімін саналы түрде қолдануға мүмкіндік беретін тәсілдерді анықтау мен меңгеруін; білім алушылардың өз әрекеттерін аяқтағаннан кейін де, әрекет барысында да бақылауын; оқыту мазмұнын өмірлік маңызды міндеттерді шешудің мәнмәтініне ендіруін білдіреді.
20. Заттық-тәжірибелік әрекет тірек-қозғалыс аппаратында бұзылыстары бар білім алушының өтемдік дамуының, оқу және еңбек әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше құралы болып табылады. Білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларды оқыту процесінде педагогтың басшылығымен сөйлеу тілдік қатынас (екеуден, топтасқан жұмыс) үшін табиғи жағдай құратын заттық-практикалық әрекет кеңінен пайдаланылады. Заттық-тәжірибелік әрекет жоғары психикалық атқарымдардың (қабылдау, сөйлеу тілі, ойлау) сенсомоторлық негізін дамытуға, білім алушылардың жеткіліксіз өмірлік тәжірибесінің орнын толтыруға, әлеуметтік өзара әрекетену дағдыларын меңгеруге мүмкіндік береді.
21. Көпсенсорлық тәсілдеме. Көпсенсорлық оқыту білім алушылардың ақпаратты қабылдаудағы жеке ерекшеліктерін есепке алуға мүмкіндік береді, көрініс, естілім, жанасымды пайдалана отырып оқыту арқылы сыныптың қабылдаудың бірнеше арнасы бойынша толықтай ақпарат алуы білім алушылардың денсаулығын сақтайтын жайлы жағдай тудырады, сәтсіздік қаупін төмендетуге көмектеседі. Сабақта ақпараттың көпсенсорлық түрде берілуі білім алушыларға қабылдаудың жетекші арнасын пайдалана отырып, оларды қабылдауға ғана емес, сондай-ақ басқа сенсорлық арналарды да дамытуға мүмкіндік береді, ал бұл материалды меңгеру үшін жаңа мүмкіндіктерді тудырады. Қозғалыстық-кинестикалық талдауыштарды міндетті түрде қоса отырып, барлық талдауыштарды тірек ете, талдауышаралық байланыстың үйлестірілген жүйесін дамыту бойынша арнайы жұмыс қарастырылады. Бірнеше талдауыштарды (көру, есту, жанасымдық және кинестикалық) бір мезгілде іске қосу қолданылады.
22. Барлық талдауыштар жүйесін жұмысқа қосу бұзылған атқарымдарды жылдам қалпына келтіруге көмектеседі. Сөздің буындық құрылымын меңгерудегі қиындықтарды жеңуге бағытталған артикуляциялық аппарат мүшелерінің ауыстырымдылығын дамыту жұмысы саусақтар қимылымен, дұрыс тыныс алу мен дауыстың мәнерлі интонациясын жетілдірумен үйлеседі.
23. Оқытудың коммуникативтік тәсілдемесі – бұл ақпаратты беру және хабарлау, екі немесе одан да көп адамдармен сөйлеу тілдік өзара әрекеттестік үдерісіндегі біліммен, дағдылармен және икемділікпен алмасу. Қатынасты сөйлеу тіл арқылы жүзеге асыру, яғни коммуникативтік тәртіпті, қатынастың адекватты жағдайын таңдай отырып, тілдік және сөйлеу тілдік норма жүйесін дұрыс пайдалану арқылы әр түрлі жағдайдағы қатынастың басқа қатысушыларымен өзара әрекеттестік барысында ойын жеткізу және алмасу қабілеті коммуникативтік тәсілдемесінің нәтижесі болып табылады. Оқу процесі коммуникативтік тәсілдемеге сәйкес қатынас жасау икемділігін және шынайы коммуникативтік жағдайға адекватты жұмыс түзімін (жұптық және топтық жұмыс) қалыптастыруға көмектестін тапсырмаларды қосады.
24. Пән бойынша жұмысты ұйымдастыруда түзету жұмысы жетекші әрекет аясында құрылады. Сонымен бірге берілген жас үшін әрекеттің жетекші түрі болып табылатын ойын ынталандырылады.
25. Ойындық тәсіл – білім алушылармен жұмыстағы негізгі тәсіл. Білім алушылар ойын барысында дұрыс сөйлеу тілдік дағдылар мен икемділіктерді, сондай-ақ әрекеттің басқа түрлерін меңгереді. Ойын оқыту процесінің өзін эмоциялық, әрекетті етуге, білім алушыға өз тәжірибесін алуға мүмкіндік береді. Түзете-дамыту және ойындық түрлері пайдаланылады, жұмыстың дидактикалық ойын, релаксация, саусақтарға арналған гимнастика, өзін-өзі сылау, көзге арналған гимнастика, А.Стрельникова бойынша тыныс алу гимнастикасы, дене шынықтыру минуты, логопедиялық минуттар, артикуляциялық гимнастика сияқты тәсілдері қолданылады. Дидактикалық ойын білім алушылардың танымдық әрекетіне, эмоциялық аясына белсенді әсер ететін тиімді тәсілдердің біріне жатады. Ойын білім алушыларда эмоциялық көңіл күй тудыруға, орындалатын әрекетке қатысты жағымды қатынас шақырады, жалпы жұмысқа қабілеттілікті жақсартады, қандай да бір материалды жалықпай көп рет қайталауға мүмкіндік береді, тілдің барлық құралдарын дамытады.
26. Білім алушыларды қоршаған әлеммен таныстырған кезде білім алушылардың әрекетін ұйымдастырутүрін (ойын, әңгіме, оқу, бақылау, серуен, экскурсия, зерделеу, тәжірибе, жинастыру, мәселелік жағдаяттарды шешу, квест ойыны) дұрыс таңдаған жағдайда педагогикалық міндеттер де дұрыс шешіледі.
27. Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша сабақтар сыныпта ғана емес, сонымен бірге мектеп жанындағы үлескеде, саябақта, көшеде, кітапханада, көрмеде және басқа да жерлерде де өткізіледі.
28. Бағдарламаның кез-келген тақырыбын өткенде білім алушылардың тәжірибелік әрекеттерін (табиғи материалдарды жинау, белгілі бір белгісі бойынша таңдалған жапырақтардан гүлшоқ жасау, жапсырмақұрақ, коллаж құрастыру, сурет салу, бояу, сыныптағы, мектептегі және басқа да өсімдіктердің күтімін орындау) ұйымдастыру міндеттеледі.
29. Білім алушыларды қоршаған табиғи немесе заттық ортаның жаңа нысандарымен таныстыруды келесі тәртіпте жүргізеді: затты үлгісімен салыстырғанда, сөздік сипаты бойынша тану, ең соңында оқылатын пән бойынша сипаттама әңгіме құрастыру.
30. Білім алушылардың бақылауы мен тәжірибелік жұмыстары қоршаған әлем нысандары туралы сан алуан түрлі түсініктерді қалыптастыруүшін нақты сезімдік негізді құрауға мүмкіндік береді.
31. Әр сабақта мұғалімнің тапсырмасымен жүргізілген бақылау нәтижесі туралы қысқаша әңгімелесуге уақыт (8-10 минут) бөлінеді. Білім алушылардың қоршаған әлем нысандары мен құбылыстары туралы түсініктерін бейнелеуге, бекітуге, нақтылауға мүмкіндік беретін заттық-тәжірибелік және өнімді әрекеттің сан алуан түрлері сабақтың міндетті мазмұны болып табылады.
32. Білім алушылардың нысанды бақылауын, тәжірибелік жұмысты орындауын жалпылайтын әңгімелердің үйлесуі білім алушыларда танымдық қызығушылық тудырады, бұл оларда білуге құмарлық пен танымдық белсенділіктің дамуына негіз болады.
33. Табиғи материалмен жұмыс жалпы даму деңгейін арттыруға көмектесетін тәжірибе жұмыстарының ішінде маңызды орын алады. Білім алушылар табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды ойнауға болатын ойыншықтар ретінде қабылдайды. Бұйымдарды талдау, олардың бөліктерін, орындалу тәртібін атау сөйлеу тілінің, ойлау амалдарының және ең маңыздысы жоспарлау мен өзін-өзі бақылау болып табылатын әрекеттің құрылымдық компоненттерін дамытуға көмектеседі.
34. Міндетті түрде мектеп бойынша, мектеп ауласына, спорт алаңына, ойын алаңына, мектепке жақын орналасқан қоғамдық орындарға, жақын жердегі саябаққа экскурсиялар мен бақылаулар ұйымдастырылады. Құстарды қыста жем берген кезде бақылау. Үй жануарлардың жағдайын, қалпын бақылау.
35. Технолгияны пайдалану:
1) дамыта оқыту. Технология оқу міндеттерін білім алушылардың зерделік және ізденіс әрекеттерінде оқу диалогын ұйымдастыру арқылы шешудің әр түрлі тәсілдерін іздестіру, ұжымдық-бөлу әрекетінің негізіндегі педагогпен білім алушылардың өзара әрекеттенуін білдіреді;
2) мәселелік оқыту. Технология білім алушылардың қандай да бір шындықты өздерінің іздеуімен және ашуымен байланысты. Мәселелік оқыту өздігінен, шығармашылық ойлауға үйретеді, зерделік әрекеттің қарапайым дағдыларын қалыптастырады;
3) ойлап тапқыштық міндеттерді шешу теориясы мәселелерді шешуге, қарама-қайшылықты табуға, ойлауға үйретеді;
4) жобілім алушыу технологиясы білім алушыларға жетіспейтін білімді әр түрлі дереккөздерден өздігінен және ынталана меңгеруі үшін жағдай тудырады; меңгерген білімдерін танымдық және тәжірибелік міндеттерді шешу үшін пайдалануға үйретеді; әр түрлі топтардағы жұмыста, коммуникативтік икемділіктерді меңгертеді; зерделік икемділіктерді (мәселені анықтай білу, ақпаратты жинау, бақылау, тәжірибе жүргізу, талдау, гипотез құру, жалпылау) дамытады; жүйелі ойлау (ойындық, экскурсиялық, құрылымдық жобілім алушыр) қабілетін дамытады;
5) сыни ойлау. Технология білім алушыны қызықтыруға, яғни онда зерделік, шығармашылық белсенділікті оятуға, бар білімді қолдануға, ең соңында оған алған білімін шығармашылықпен өңдеуге және жинақтауға көмектесуге бағытталған;
6) ақпараттық-коммуникативтік технологияға үлкен мән беріледі, себебі білім алушы ақпартты білуге, оны пайдалануға, шешім қабылдау үшін одан қажеттісін алуға, ақпараттың барлық түрімен жұмыс істейді.
36. Қазіргі заманның дамыту технологиясының мүмкіндігін пайдалану заманауи білім алушының негізгі құзыреттілігін қалыптастырумен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді:
1) ақпараттық (іздеу, таладу, қайтадан құру, ақпартты міндеттерді шешу үшін қолдану);
2) коммуникативтік (басқа адамдармен тиімді қызмет істесу);
3) өзін-өзі ұйымдастыру (мақсат қою, жоспарлау, денсаулығына жауапкершілікпен қарау, тұлғалық мүмкіндігін толық пайдалану);
4) өздігінен білім алу (табыстылығы мен бәсекеге жарамдылығын қамтамасыз ете отырып, өмір бойы өзінің білім алу траекториясын құруға және жүзеге асыруға дайындығы).
37. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларды әр кезеңде оқыту мен тәрбиелеу тәсілдерінің ара қатынасы білім алушылардың қимыл-қозғалыстық, танымдық және сөйлеу тілдік даму деңгейі және педагогтың алға қойған міндеттерімен анықталады. Педагогтық әсер сан алуан түрлі тәжірибелік, көрнекілік, сөздік, қимылдық-кинестикалық тәсілдерді пайдалану негізінде жүзеге асырылады. Оқу-тәрбиелеупроцесін ұйымдастыру тәсілдері мен әдістері оқу материалын теориялық, теориялық-тәжірибелік және тәжірибелік меңгерудің үйлесуін білдіреді.
38. Білім алушының денсаулығын сақтау жағдайын қамтамасыз ету: сауықтыру және қорғау түзімі, зерделік және эмоциялық жүктеменің шамадан артық болуы мен кері кетуінің алдын алу, санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларды сақтау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
39. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні аясында түзете-дамыта оқыту нәтижесін бағалаукритериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
40. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
41. Оқуда білім алушылардың жетістіктерін балдық бағалау пайдаланылмайды.
42. Жетістіктерді бағалау сипаттама түрінде болады.
5-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
43. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0- сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат.
44. Пән бойынша мазмұн оқыту кезеңдері бойынша ұйымдастырылған:
1) бөлімдер сыныптарға арналған оқыту мақсаттары бойынша білім, білік және дағдыларды қалыптастыруға арналған бөлімшелерге бөлінген. Бөлімшелердің ішіндегі оқу мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар білім алушыларды келесі оқыту мақсаттарымен таныстыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Мен және қоғам | 1.1 Мен – адам |
1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері | ||
1.3 Менің мекенжайым. Біздің көше. Біздің үй | ||
1.4 Менің үйім. Жиһаз. Ыдыстар | ||
1.5 Көлік. Жол қозғалыс ережелері | ||
1.6 Адам. Кәсіп | ||
1.7 Мерекелер. Қонақ күтеміз | ||
2 | Табиғат және біз | 2.1 Ауа райы |
2.2 Жыл мезгілдері. | ||
2.3 Тәулік бөліктері. Күн түзімі. | ||
2.4 Өсімдіктер. | ||
2.5 Көкөністер. Жемістер. Жидектер. Саңырауқұлақтар. | ||
2.6 Жануарлар. | ||
3 | Мектеп | 3.1 Біздің мектеп. Достар. |
3.2 Мектеп құрал-жабдықтары. | ||
3.3 Мектепасханасы. | ||
3.4 Кітапхана. |
2) бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін, төрт саннан тұратын кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 0.2.1.4 кодында "0" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.
45. Түзете-дамыту және білім беру жұмыстарын жүзеге асыру мақсаттары пәндік сипаттағы білім мен икемділіктерді қалыптастыруға ғана емес, сонымен бірге оларды шынайы тәжірибеде қолдануға, сөйлеу тілі әрекетінің және коммуникативтік дағдыларды, сондай-ақ өмірлік құзыреттілікті дамытуға да қатысты болады.
46. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) мен және қоғам:
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1.1 Мен – адам |
0.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын атау |
1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері. |
0.1.2.1 жанұя мүшелерін атау, ата-анасының есімдері мен әкелерінің есімдерін білу |
1.3 Менің мекенжайым. Біздің көше. Біздің үй. |
0.1.3.1 өзінің мекен-жайын және телефонын айту |
1.4 Менің үйім. Жиһаз. Ыдыстар. |
0.1.4.1 ыдыстар мен жиһаздың жеке заттары мен топтарын ерекшелеу |
1.5 Көлік. Жол қозғалыс ережелері |
0.1.5.1 көлік түрлерін атау |
1.6 Адам. Кәсіп. |
0.1.6.1 әр түрлі мамандықтағы адамдар әрекеттерінің мазмұны, олардың еңбегінің қоғамдағы қолданысы туралы түсіну және айтып беру |
1.7 Мерекелер. Қонақ күтеміз. |
0.1.7.1 мерекелердің мәнін түсіну және атау |
2) табиғат және біз:
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
2.1 Ауа райы. |
0.2.1.1 қоршаған әлем құбылыстарын бақылау |
2.2 Жыл мезгілдері |
0.2.2.1 жыл мезгілдерін атау |
2.3 Тәулік бөліктері. Күн түзімі. |
0.2.3.1 тәулік уақыттарын ажырату: күндіз және түн, таңертең және кешке |
2.4 Өсімдіктер |
0.2.4.1 ағаштың 3-4 түрін (шырша, қарағай, емен, қайың), бұтаның 2-3 түрін (гүлшетен, итмұрын), гүлдік өсімдіктің 2-3 түрін (түймедақ, қызғалдақ) атау және сипаттау |
2.5 Көкөністер. Жемістер. Жидектер. Саңырауқұлақтар |
0.2.5.1 көкөністер, жемістер, жидектер мен саңырауқұлақтарды атау және сипаттау |
2.6 Жануарлар |
0.2.6.1 жабайы және үй жануарларын, олардың төлдерін, жабайы және үйқұстарын атау |
3) мектеп:
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
3.1 Біздің мектеп. Достар. |
0.3.1.1 мектептің адамдар өміріндегі маңызын түсіндіру |
3.2 Мектеп құрал-жабдықтары. |
0.3.2.1 мектеп құрал-жабдықтарын атау және сипаттау |
3.3 Мектеп асханасы |
0.3.3.1 тамақ өнімдерін атау |
3.4 Кітапхана |
0.3.4.1 мектептегі кітапхананың атқарымдық қолданысын түсіну және түсіндіру |
47. Ұзақ мерзімді жоспар:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1 Өзім туралы | 1.1 Мен – адам |
0.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын атау |
1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері. |
0.1.2.2 жанұяның басқа мүшелеріне қатысты туысқандық байланыстағы өзінің орнын анықтау | |
1.3 Менің мекенжайым. Біздің көше. Біздің үй. |
0.1.3.1 өзінің мекенжайын және телефонын айту | |
2-тоқсан | ||
2. Менің мектебім | 3.1 Біздің мектеп. Достар |
0.3.1.2 мектептің нөмірін, өзінің сыныбын атау. Сынып жетекшісінің және мектептегі басқа мұғалімдердің аты-жөнін, өзінің сыныптастарының және мектептік достарының есімдерін атау |
3.2 Мектеп құрал-жабдықтары |
0.3.2.1 мектеп құрал-жабдықтарын атау және сипаттау | |
3.3 Мектеп асханасы | 0.3.3.3 асханада тәртіп ережелерін сақтаудың маңыздылығын түсіну және түсіндіру | |
3.4 Кітапхана |
0.3.4.1 мектептегі кітапхананың атқарымдық қолданысын түсіну және түсіндіру | |
3. Менің отбасым және достарым | 1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері. |
0.1.2.1 жанұя мүшелерін атау, ата-анасының есімдері мен әкелерінің есімдерін білу |
3.1 Біздің мектеп. Достар |
0.3.1.1 мектептің адамдар өміріндегі маңызын түсіндіру | |
4. Бізді қоршаған әлем | 1.3 Менің мекенжайым. Біздің көше. Біздің үй |
0.1.3.1 өзінің мекенжайын және телефонын айту |
1.4 Менің үйім. Жиһаз. Ыдыстар. |
0.1.4.1 ыдыстар мен жиһаздың жеке заттары мен топтарын ерекшелеу | |
1.6 Адам. Кәсіп. |
0.1.6.1 әр түрлі мамандықтағы адамдар әрекеттерінің мазмұны, олардың еңбегінің қоғамдағы қолданысы туралы түсіну және айтып беру | |
1.7 Мерекелер. Қонақ күтеміз. |
0.1.7.1 мерекелердің мәнін түсіну және атау | |
3-тоқсан | ||
5. Саяхат | 2.2 Жыл мезгілдері |
0.2.2.1 жыл мезгілдерін атау |
2.4 Өсімдіктер. |
0.2.4.1 ағаштың 3-4 түрін (шырша, қарағай, емен, қайың), бұтаның 2-3 түрін (гүлшетен, итмұрын), гүлдік өсімдіктің 2-3 түрін (түймедақ, қызғалдақ) атау және сипаттау | |
2.5 Көкөністер. Жемістер. Жидектер. Саңырауқұлақтар |
0.2.5.1 көкөністер, жемістер, жидектер мен саңырауқұлақтарды атау және сипаттау | |
2.6 Жануарлар. |
0.2.6.1 жабайы және үй жануарларын, олардың төлдерін, жабайы және үйқұстарын атау | |
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері. | 0.1.2.5 жанұялық альбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, жанұялық салт-дәстүр туралы әңгіме құрастыру. |
1.5 Көлік. Жол қозғалыс ережелері. |
0.1.5.1 көлік түрлерін атау | |
2.2 Жыл мезгілдері. |
0.2.2.4 табиғат құбылыстарының арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау | |
1.2 Менің жанұям. Жанұя мүшелері. | 0.1.2.5 жанұялық альбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, жанұялық салт-дәстүр туралы әңгіме құрастыру | |
1.7 Мерекелер. Қонақ күтеміз. |
0.1.7.2 барлық халықпен бірге бейбітшілікте өмір сүрудің маңыздылығын түсіну және түсіндіру, олардың мәдениетін, салт-дәстүрін білу және құрметтеу | |
2.2 Жыл мезгілдері. | 0.2.2.8 ауыл тұрғындарының еңбектерінің маңыздылығын түсіну және түсіндіру | |
4-тоқсан | ||
7. Тағам және сусын | 2.5 Көкөністер. Жемістер. Жидектер. Саңырауқұлақтар | 0.2.5.2 көкөністер, жемістер, жидектердің пайдалы қасиеттері, олардың адам және жануарлар өміріндегі маңызы туралы айтып беру |
3.3 Мектептегі асхана. |
0.3.3.1 тамақ өнімдерін атау | |
8. Дені саудың – жаны сау | 1.1 Мен – адам | 0.1.1.6 жеке гигиенаның қарапайым ережелерін сақтау: тіс тазарту, жуыну, шаш тарау, өздігінен киіну, киім мен аяқ киімді тазарту. |
2.1Ауа райы. |
0.2.1.1 қоршаған әлем құбылыстарын бақылау | |
2.2 Жыл мезгілдері |
0.2.2.4 табиғат құбылыстарының арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау | |
2.3 Тәулік бөліктері. Күн түзімі. |
0.2.3.1 тәулік уақыттарын ажырату: күндіз және түн, таңертең және кешке | |
3.3 Мектепасханасы | 0.3.3.2 тамақ өнімдерінің біреуінің пайдалы, ал біреуінің зиянды екенін білу және түсіну | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 270-қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің дайындық сыныбы үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 270-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по учебному предмету содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата.
3. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в структуре учебной программы.
4. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
5. В процессе изучения предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" обучающиеся знакомятся с предметным миром и функциональным назначением предметов; раскрываются внутренние взаимосвязи между предметами и их назначением. Наряду с этим проводится работа по обогащению представлений обучающихся об окружающей действительности и явлениях природы, осознанию влияния явлений природы на жизнь и деятельность людей, развитию речи обучающихся.
6. "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" - предмет, который несет в себе большой развивающий потенциал. Особенностями содержания данного учебного предмета являются: интегрированный характер предъявления естественнонаучных и обществоведческих знаний, особое внимание к расширению чувственного опыта и практической деятельности обучающихся, наличие содержания, обеспечивающего формирование общих учебных умений, навыков и способов деятельности; возможность осуществлять межпредметные связи с другими учебными предметами начальной школы.
7. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающихся, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
8. "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" - предмет интегрированный. Основная цель - формирование у обучающихся целостного взгляда на окружающую природную и социальную среду, место человека в ней, воспитание правильного отношения к среде обитания и правила поведения в обществе и природе.
9. Комплексный характер предмета предусматривает постоянный учет взаимовлияния двигательных, речевых, психических нарушений в динамике продолжающегося развития обучающегося. Вследствие этого необходима совместная стимуляция развития всех сторон психики, речи и моторики, а также предупреждение и коррекция их нарушений.
10. Учебная программа "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" в нулевом классе нацелена на:
1) расширение кругозора обучающийся; повышение их адаптивных возможностей благодаря улучшению социальной ориентировки;
2) обогащение жизненного опыта обучающихся путем организации непосредственных наблюдений в природе и обществе, в процессе предметно-практической и продуктивной деятельности;
3) систематизацию знаний и представлений, способствующую повышению интеллектуальной активности обучающихся и лучшему усвоению учебного материала по другим учебным дисциплинам;
4) уточнение, расширение и активизация лексического запаса, развитие устной монологической речи;
5) развитие диалоговой речи на основе наблюдений за условиями жизни растений и животных, сезонными изменениями в природе;
6) развитие связной речи (пересказ, рассказ) развитие умения наблюдать причинно-следственные связи между природными явлениями и отображать в речи результаты наблюдений;
7) улучшение зрительного восприятия, зрительной и словесной памяти, активизацию познавательной деятельности;
8) обогащение чувственного познавательного опыта (на основе формирования умений наблюдать, сравнивать, выделять существенные признаки предметов и явлений и отражать их в речи), нацеленное на развитие памяти, мышления, речи, воображения;
9) коррекция недостатков познавательно - интеллектуальной деятельности обучающихся в процессе систематического и целенаправленного формирования полноценного восприятия формы, конструкции, величины, особых свойств предметов, их положения в пространстве;
10) активизацию умственной деятельности: навыков планомерного и соотносительного анализа, практической группировки и обобщения, словесной классификации изучаемых предметов из ближайшего окружения обучающегося;
11) формирование пространственно-временных представлений;
12) исправление недостатков моторики;
13) совершенствование зрительно-двигательной координации;
14) стимулирование и активизирование мышечного тонуса;
15) обучение управлению эмоциями;
16) развитие позитивного отношения к жизни, обществу, семье, обучению и труду.
11. Программа учебного предмета ориентирована на достижение следующих задач:
1) формирование представлений о многообразии окружающего мира и формах взаимодействия человека с ним;
2) формирование представлений о человеке как биологическом и социальном явлении, о месте человека в обществе;
3) формирование положительного отношения к своему здоровью;
4) формирование ценностно-окрашенного образа окружающего мира как общего дома для всего живого;
5) воспитание любви к своему краю, к своей Родине;
6) формирование опыта экологически и этически обоснованного поведения в природной и социальной среде;
7) развитие интереса к познанию самого себя и окружающего мира;
8) воспитание навыков самообслуживания и гигиены.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
12. Педагогические подходы к организации учебного процесса обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" основаны на комплексном характере коррекционно-развивающей направленности учебного процесса, предусматривающей постоянный учет взаимовлияния двигательных, психических и речевых нарушений в динамике продолжающегося развития обучающегося. Вследствие этого учитывается необходимость совместной стимуляции развития всех функций (моторных, познавательных, речевых), а также предупреждение и коррекция их нарушений. Последовательное поэтапное коррекционно-развивающего воздействие, опирающееся на сохранные функции организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития.
13. С целью подбора наиболее эффективных и адекватных приемов коррекции учитывается взаимосвязь двигательных, психических и речевых расстройств при нарушении опорно-двигательного аппарата, общность поражения общей моторики, функции рук и артикуляционной моторики, необходимость одновременного развития и коррекции нарушений общей моторики, функциональных возможностей кистей и пальцев рук, артикуляционной моторики.
14. Учебный процесс строится с учетом индивидуальных возрастных и психофизических особенностей обучающегося; с соблюдением комфортного эмоционального режима; с учетом образовательных потребностей, двигательной и речевой патологии; с использованием индивидуального и дифференцированного подхода в обучении обучающихся.
15. Дифференцированный подход к обучающегося с особыми образовательными потребностями в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.
16. Личностно-ориентированный подход предполагает реализацию принципов:
1) принцип самоактуализации. В каждом обучающемся существует потребность в актуализации своих интеллектуальных, коммуникативных, художественных и физических способностей. Важно пробудить и поддержать стремление обучающихся к проявлению и развитию своих природных и социально приобретенных возможностей;
2) принцип выбора. Без выбора невозможно развитие индивидуальности, самоактуализации способностей обучающегося;
3) принцип творчества и успеха. Индивидуальная и коллективная творческая деятельность позволяют определить и развивать индивидуальные особенности обучающегося и уникальность учебной группы. Благодаря творчеству обучающийся выявляет свои способности, узнает о "сильных" сторонах своей личности. Достижение успеха в том или ином виде деятельности способствует формированию позитивной Я-концепции личности обучающегося, стимулирует осуществление обучающимся дальнейшей работы по самосовершенствованию своего "Я";
4) принцип доверия и поддержки предполагает решительный отказ от идеологии и практики социоцентрического по направленности и авторитарного по характеру учебно-воспитательного процесса, присущего педагогике насильственного формирования личности. Вера в обучающегося, доверие ему, поддержка его устремлений к самореализации и самоутверждению.
17. Ценностно-ориентированный подход. Ценностно-ориентированный подход в обучении – это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиций определенных ценностей. Ценностно-ориентированный учебный процесс целенаправленно формирует систему ценностей личности обучающихся. Ценностные ориентации – это способность (качество) личности выбрать в качестве ориентира в своей деятельности определенные ценности (способность ориентироваться в ценностях), а также способность осознать и воспринять их как собственные социально значимые ценности. Реализация ценностей состоит в следовании требованиям, исходящем от ценностей и подчинять этим требованиям повседневную жизнь. Значение ценностей проявляется в сфере формирования норм, привычек, образа жизни, стиля поведения, необходимых для успешного функционирования определенного общества.
18. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
19. Деятельностный подход; предполагает наличие у обучающихся познавательного мотива (желания узнать, открыть, научиться) и конкретной учебной цели (понимания того, что именно нужно выяснить, освоить); выполнение обучающегося определҰнных действий для приобретения недостающих знаний; выявление и освоение обучающимися способа действия, позволяющего осознанно применять приобретҰнные знания; формирование у обучающийся умения контролировать свои действия – как после их завершения, так и по ходу; включение содержания обучения в контекст решения значимых жизненных задач.
20. Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающегося с нарушением опорно-двигательного аппарата, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности. В процессе обучения обучающийся с особыми образовательными потребностями широко используется предметно-практическая деятельность под руководством педагога (работа парами, группами), которая создает естественные условия для мотивированного речевого общения. Предметно-практическая деятельность позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта обучающихся, овладевать навыками социального взаимодействия.
21. Многосенсорный подход. Многосенсорное обучение позволяет учитывать индивидуальные особенности обучающихся в восприятии информации, обучать, используя видение, слышание, прикосновение, тем самым создать условия, при которых класс в целом получает информацию по нескольким каналам восприятия, что способствует снижению риска неуспешности, создаҰт условия комфортности и тем самым сохраняет здоровье обучающихся. Многосенсорное предоставление информации на уроке позволяет обучающимся не только получать еҰ, используя ведущий канал восприятия, но и развивает другие сенсорные каналы, что открывает новые возможности для усвоения материала. Предусматривается специальная работа по развитию скоординированной системы межанализаторных связей, опора на все анализаторы с обязательным включением двигательно-кинестетического анализатора. Применяется задействование одновременно нескольких анализаторов (зрительного, слухового, тактильного и кинестетического).
22. Включение в работу всех анализаторных систем способствует быстрейшему восстановлению нарушенных функций. Так, работа над развитием переключаемости органов артикуляционного аппарата, направленная на преодоление трудности в усвоении слоговой структуры слов, сочетается с движением пальцев рук, выработкой правильного дыхания и интонационной выразительности голоса.
23. Коммуникативный подход к обучению – это передача и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка, то есть передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе взаимодействия с другими участниками общения, правильно используя систему языковых и речевых норм и выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения. В соответствии с коммуникативным подходом процесс обучения включает задания, способствующие формированию умений общения, и режимов работы, адекватных условиям реальной коммуникации (парная и групповая работа).
24. При организации работы по предмету коррекционная работа строится в рамках ведущей деятельности. При этом стимулируется ведущий для данного возраста вид деятельности – игровая.
25. Игровой метод - это основной метод работы с обучающимися. Во время игр обучающиеся овладевают навыками и умениями правильной речи, а также другими видами деятельности. Используются коррекционно-развивающие и игровые формы, применяются такие приҰмы работы, как дидактическая игра, психогимнастика, релаксация, гимнастика для пальцев рук, самомассаж, гимнастика для глаз, дыхательная гимнастика по А. Стрельниковой, физкультминутки, логопедические минутки, артикуляционная гимнастика. Одним из эффективных приҰмов, активно воздействующих на познавательную деятельность обучающихся, на их эмоциональную сферу, является дидактическая игра.
26. Педагогические задачи успешно решаются при правильном выборе форм организации деятельности обучающихся при ознакомлении их с окружающим миром: игры, беседы, чтение, наблюдения, прогулки, экскурсии, исследования, эксперименты, коллекционирование, решение проблемных ситуаций, игра-квест.
27. Занятия по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" проводятся, как правило, не только в классном помещении, но и на пришкольном участке, в парке, на улице, в библиотеке, на выставке.
28. При изучении любой темы программы обязательной является организация практической деятельности обучающихся: сбор природного материала, составление букетов из листьев, подобранных в соответствии с определенным признаком, составление аппликаций, коллажей, выполнение рисунков, раскрасок, уход за растениями и окружающей обстановкой в классе, в школе.
29. Ознакомление обучающийся с новыми объектами окружающего природного или предметного окружения следует проводить в следующем порядке: узнавание предмета при сличении его с образцом, представленном в виде натурального объекта или в виде иллюстрации, узнавание по словесному описанию и, наконец, составление рассказа-описания изучаемого предмета.
30. Наблюдения и практические работы обучающихся позволяют создать конкретно-чувственную основу для формирования разнообразных представлений об объектах окружающего мира.
31. Каждый урок включает короткую беседу (8-10 минут) о результатах наблюдений, которые были проведены обучающимися по заданию учителя. Обязательным содержанием урока являются предметно-практическая и разнообразные виды продуктивной деятельности, позволяющие иллюстрировать, закрепить, уточнить представления обучающихся об объектах и явлениях окружающего мира.
32. Сочетание беседы, обобщающей наблюдения обучающихся за объектами, с выполнением практических работ вызовет у обучающихся познавательный интерес, что станет основой для развития у них любознательности и познавательной активности.
33. Среди практических работ, способствующих повышению уровня общего развития, важное место отводится работе с природным материалом. Поделки из природного материала воспринимаются обучающимися как игрушки, которые можно обыграть. Анализ поделки, называние ее деталей, порядка выполнения способствует развитию речи, мыслительных операций и структурных компонентов деятельности, важными из которых являются планирование и самоконтроль.
34. Обязательны экскурсии и наблюдения: по школе, на школьный двор, спортивную площадку, игровую площадку, в общественные учреждения, находящиеся поблизости от школы, в ближайший сквер, парк. Наблюдения за птицами во время подкормки зимой. Наблюдения за поведением домашних животных.
35. Использование технологий:
1) развивающее обучение. Технология предполагает взаимодействие педагога и обучающихся на основе коллективно-распределительной деятельности, поиске различных способов решения учебных задач посредством организации учебного диалога в исследовательской и поисковой деятельности обучающихся;
2) проблемное обучение. Технология связана с самостоятельным поиском и открытиями обучающимися тех или иных истин. Проблемное обучение учит мыслить самостоятельно, творчески, формирует элементарные навыки исследовательской деятельности;
3) теория решения изобретательских задач учит решать проблемы, находить противоречия, мыслить;
4) проектная технология создает условия, при которых обучающийся: самостоятельно и охотно приобретают недостающие знания из разных источников; учатся пользоваться приобретенными знаниями для решения познавательных и практических задач; приобретают коммуникативные умения, работая в различных группах; развивают у себя исследовательские умения (умения выявления проблем, сбора информации, наблюдения, проведения эксперимента, анализа, построения гипотез, обобщения); развивают системное мышление (игровые, экскурсионные, конструктивные проекты);
5) критическое мышление. Технология направлена на то, чтобы заинтересовать обучающегося, то есть пробудить в нем исследовательскую, творческую активность, задействовать уже имеющиеся знания, затем – представить условия для осмысления нового материала и, наконец, помочь ему творчески переработать и обобщить полученные знания;
6) информационно-коммуникативные технологии; которым отводится большое значение, так как обучающийся владеет информацией, умеет ею пользоваться, выбирать из нее необходимое для принятия решения, работать со всеми видами информации.
36. Использование возможностей современных развивающих технологий, позволит обеспечить формирование базовых компетентностей современного обучающегося:
1) информационной (умение искать, анализировать, преобразовывать, применять информацию для решения проблем);
2) коммуникативной (умение эффективно сотрудничать с другими людьми);
3) самоорганизации (умение ставить цели, планировать, ответственно относиться к здоровью, полноценно использовать личностные ресурсы);
4) самообразования (готовность конструировать и осуществлять собственную образовательную траекторию на протяжении всей жизни, обеспечивая успешность и конкурентоспособность).
37. Соотношение методов на каждом этапе обучения и воспитания обучающихся с нарушениями опорно-двигательного аппарата определяется уровнем двигательного, познавательного, и речевого развития обучающихся и задачами, стоящими перед педагогом. Педагогическое воздействие осуществляется на основе использования разнообразных практических, наглядных, словесных, двигательно-кинестетических методов. Методы и приемы организации учебно-воспитательного процесса предполагают сочетания теоретического, теоретико-практического и практического усвоения учебного материала.
38. Обеспечение здоровьесберегающих условий для обучающегося: оздоровительный и охранительный режим, профилактика интеллектуальных и эмоциональных перегрузок и срывов, соблюдение санитарно-гигиенических правил и норм.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
39. Оценивание результатов изучения коррекционно-развивающего обучения в рамках предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" осуществляется с применением критериального оценивания.
40. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
41. Бальная отметка достижений обучающихся в обучении не используется.
42. Оценка носит описательный характер.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
43. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" составляет:
1) в 0 классе – 2 часа в неделю, 66 часов в учебном году.
44. Содержание по предмету организовано по разделам обучения:
1) разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Я и общество | 1.1. Я – человек. |
1.2. Моя семья. Члены семьи. | ||
1.3. Мой адрес. Наша улица. Наш дом. | ||
1.4. Мой дом. Мебель. Посуда | ||
1.5. Транспорт. Правила дорожного движения | ||
1.6. Человек. Профессии. | ||
1.7. Праздники. Ждем гостей. | ||
2 | Природа и мы | 2.1. Погода. |
2.2. Времена года. | ||
2.3. Времена суток. Режим дня | ||
2.4. Растения. | ||
2.5. Овощи. Фрукты. Ягоды. Грибы. | ||
2.6. Животные. | ||
3 | Школа | 3.1. Наша школа. Друзья. |
3.2. Школьные принадлежности | ||
3.3. Школьная столовая | ||
3.4. Библиотека |
2) в программе для удобства цели обучения содержат кодировку. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 0.2.1.4: "0" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
45. Цели осуществления коррекционно-развивающей и образовательной работы касаются не только формирования знаний и умений предметного характера, но и применения их в реальной практике, развития видов речевой деятельности и коммуникативных навыков, а также жизненных компетенций.
46. Система целей обучения:
1) я и общество:
таблица 2
Подразделы | Цели обучения |
1.1 Я – человек |
0.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения |
1.2 Моя семья. Члены семьи |
0.1.2.1 называть членов своей семьи, знать имена и отчества родителей |
1.3 Мой адрес. Наша улица. Наш дом |
0.1.3.1 называть свой адрес и телефон |
1.4 Мой дом. Мебель. Посуда |
0.1.4.1 выделять отдельные предметы и их группы: посуда, мебель |
1.5 Транспорт. Правила дорожного движения |
0.1.5.1 называть виды транспорта |
1.6 Человек. Профессии |
0.1.6.1 понимать и рассказывать о содержании деятельности людей разных профессий, о назначении их труда для общества |
1.7 Праздники. Ждем гостей |
0.1.7.1 понимать смысл и называть праздники |
2) природа и мы:
таблица 3
Подразделы | Цели обучения |
2.1 Погода |
0.2.1.1 проводить наблюдения за явлениями окружающего мира |
2.2 Времена года |
0.2.2.1 называть времена года |
2.3 Времена суток. Режим дня |
0.2.3.1 различать время суток: день и ночь, утро и вечер |
2.4 Растения |
0.2.4.1 называть и описывать 3-4 вида деревьев (ель, сосна, береза, дуб), 2-3 вида кустарников (сирень, шиповник), 2-3 вида цветковых растений (ромашка, тюльпан) |
2.5 Овощи. Фрукты. Ягоды. Грибы |
0.2.5.1 называть и описывать овощи и фрукты, ягоды, грибы |
2.6 Животные |
0.2.6.1 называть отдельных представителей диких и домашних животных, диких и домашних птиц, их детенышей |
3) школа:
таблица 4
Подраздел | Цели обучения |
3.1 Наша школа. Друзья |
0.3.1.1 объяснять важность школы в жизни людей |
3.2 Школьные принадлежности |
0.3.2.1 называть и описывать школьные принадлежности |
3.3 Школьная столовая |
0.3.3.1 называть продукты питания |
3.4 Библиотека |
0.3.4.1 понимать и объяснять функциональное назначение библиотеки в школе |
47. Долгосрочные планы:
таблица 5
Сквозная тема | Подразделы | Цели бучения |
1 четверть | ||
1. ВсҰ обо мне | 1.1 Я – человек |
0.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения |
1.2 Моя семья. Члены семьи |
0.1.2.2 определять свое место в системе родственных связей относительно других членов семьи | |
1.3 Мой адрес. Наша улица. Наш дом |
0.1.3.1 называть свой адрес и телефон | |
2 четверть | ||
2. Моя школа | 3.1 Наша школа. Друзья |
0.3.1.2 называть номер школы, свой класс. Называть имя, отчество классного руководителя и других учителей класса, имена своих одноклассников и школьных друзей |
3.2 Школьные принадлежности |
0.3.2.1 называть и описывать школьные принадлежности | |
3.3 Школьная столовая | 0.3.3.3 понимать и объяснять необходимость соблюдения правил поведения в столовой | |
3.4 Библиотека |
0.3.4.1 понимать и объяснять функциональное назначение библиотеки в школе | |
3. Моя семья и друзья | 1.2 Моя семья. Члены семьи |
0.1.2.1 называть членов своей семьи, знать имена и отчества родителей |
3.1 Наша школа. Друзья |
0.3.1.1 объяснять важность школы в жизни людей | |
4. Мир вокруг нас | 1.3 Мой адрес. Наша улица. Наш дом |
0.1.3.1 называть свой адрес и телефон |
1.4 Мой дом. Мебель. Посуда |
0.1.4.1 выделять отдельные предметы и их группы: посуда, мебель | |
1.6 Человек. Профессии |
0.1.6.1 понимать и рассказывать о содержании деятельности людей разных профессий, о назначении их труда для общества | |
1.7 Праздники. Ждем гостей |
0.1.7.1 понимать смысл и называть праздники | |
3 четверть | ||
5. Путешествие | 2.2 Времена года |
0.2.2.1 называть времена года |
2.4 Растения |
0.2.4.1 называть и описывать 3-4 вида деревьев (ель, сосна, береза, дуб),2-3 вида кустарников (сирень, шиповник), 2-3 вида цветковых растений (ромашка, тюльпан) | |
2.5 Овощи. Фрукты. Ягоды. Грибы |
0.2.5.1 называть и описывать овощи и фрукты, ягоды, грибы | |
2.6 Животные |
0.2.6.1 называть отдельных представителей диких и домашних животных, диких и домашних птиц, их детенышей | |
1.2 Моя семья. Члены семьи | 0.1.2.5 составлять рассказ о семейных праздниках и других событиях, используя семейный фотоальбом, с опорой на вопросы учителя | |
1.5 Транспорт. Правила дорожного движения |
0.1.5.1 называть виды транспорта | |
2.2 Времена года |
0.2.2.4 устанавливать причинно-следственные связи между природными явлениями | |
6. Традиции и фольклор | 1.2 Моя семья. Члены семьи | 0.1.2.5 составлять рассказ о семейных традициях, используя семейный фотоальбом, с опорой на вопросы учителя |
1.7 Праздники. Ждем гостей |
0.1.7.2 понимать и объяснять, как важно жить в мире со всеми народами, знать и уважать их культуру, обычаи и традиции | |
2.2 Времена года | 0.2.2.8 понимать и объяснять важность труда сельских жителей | |
4 четверть | ||
7. Еда и напитки | 2.5 Овощи. Фрукты. Ягоды. Грибы | 0.2.5.2 рассказывать о полезных свойствах овощей и фруктов, ягод, об их значении в жизни людей и животных |
3.3 Школьная столовая |
0.3.3.1 называть продукты питания | |
8. В здоровом теле – здоровый дух! | 1.1 Я – человек | 0.1.1.6 соблюдать элементарные правила личной гигиены: чистить зубы, умываться, расчесываться, самостоятельно одеваться, чистить одежду и обувь |
2.1 Погода |
0.2.1.1 проводить наблюдения за явлениями окружающего мира | |
2.2 Времена года |
0.2.2.4 устанавливать причинно-следственные связи между природными явлениями | |
2.3 Времена суток. Режим дня |
0.2.3.1 различать время суток: день и ночь, утро и вечер | |
3.3 Школьная столовая | 0.3.3.2 знать и понимать пользу одних и вред других продуктов питания | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 271-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 271-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыру процесі арқылы функционалды сауаттылығының негізін қалап, қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың жеке сөйлеу және танымдық қабілеттерін ескере отырып білім алуға ынталы жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.
3. Оқу бағдарламасының міндеттері:
1) дыбыс, буын, сөз, сөйлем, сөйлеу (мәтін) туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
2) дыбыстан буын, буыннан сөз, сөзден сөйлем құрап оқуға үйрету;
3) дыбысты әріппен таңбалап, әріптердің баспа және жазба түрлерін үйрету;
4) жазу дағдысын (қатесіз, көркем жазу) қалыптастыру;
5) оқушылардың дұрыс оқу іс-әрекетінің алғы шарттарын қалыптастыру; оқуға және кітапқа деген қызығушылықты арттыру;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілеттерін дамыту;
7) сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
8) танымдық қызығушылығы және сөйлеу тілін жақсарту арқылы шығармашылық қабілетін дамыту;
9) айналасындағы әлем туралы тұтас түсініктерін қалыптастыру арқылы тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту;
10) коммуникативтік дағдыларын (өз ойын толық жеткізе білу, өзгенің пікірімен санаса білу, әңгімелесу, сөйлеу әдебін сақтау) қалыптастыру.
4. Түзету-дамытушылық міндеттер "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" түзету курсының міндеттерімен тікелей байланысты шешіледі:
1) фонетикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын дамыту;
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалғыштығын, оқылатын дыбыстарды және олардың тіркестерін дұрыс айту дағдыларын дамыту, сөздердің буын құрамын пысықтау, оқылған буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғағы мен интонациясын дамыту);
3) жазбаша сөйлеу кезінде нақты дисграфикалық және аграмматикалық қателердің пайда болуына жол бермеу және/немесе түзеу;
4) ұсақ моториканы дамыту;
5) оптикалық-кеңістік белсенділіктің бұзылуын жеңу;
6) сөздік қорын байыту және белсендіру;
7) грамматикалық және синтаксистік құрылымдарды тілдің нормаларына сәйкес құра білуді қалыптастыру;
8) оқушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызша сөйлеудің әр түрлі түрлерін дамыту (сөйлесу-диалогтық, сипаттау-әңгімелеу);
9) оқу іс-әрекетінің құрылымын мақсатты түрде қалыптастыру: мақсатты түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, басты нәрсеге назар аудара отырып, материалды белсенді өңдеу, өзін-өзі бақылау, "білім алушы, мектеп оқушысы" деген әлеуметтік рөлі арқылы өзін-өзі бағалау.
5. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына оқушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу үдерісін ұйымдастырған кезде сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі.
7. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың функционалды сөйлеу жүйесінің жүйелік бұзылуын көрсететін типтік көріністер байқалады:
1) фонемалардың көпшілігінде, алмастыруларында, шатасуларында, бұрмалануларында көрінетін айтылу жүйесінің қалыптасу процесінің бұзылуы;
2) есту-сөйлеу жадының дамымауы: сөйлеу материалын нашар есте сақтау және көбейту;
3) жалпы бұлыңғыр сөйлеу: анық емес, біркелкі емес, біркелкі емес тыныс алу, экспрессивті интонация, түсініксіздік;
4) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: буындарды қайта құру, буынға жабысып қалған сөздердің үзінділерін жеткіліксіз айту, дыбыстарды ассимиляциялау, бір-бірімен қатар тұрған сөздердің бөліктерін ауыстыру;
5) фонемаларды сараланған қабылдаудың қалыптасуының болмауы; ұқсас дыбыстар мен әріптерді жазбаша араласуы;
6) сөйлеудің мағыналық жағын бұзу: сөздікте құрамдас бөліктердің, бөлшектердің, фрагменттердің аттарын білдіретін сөздердің жоқтығы;
7) сөздердің дыбыстық және жағдаяттық ұқсастығы бойынша ауыстыру және шатастыру: орын алмастыратын сөздерді қолдануға бейімділік;
8) синонимдік және антонимдік қатынастарды орната отырып, лексикалық топтардың ішінде болатын жүйелік байланыстар мен қатынастарды берудегі қиындықтар;
9) негізінен өнімсіз сөзжасамдық қосымшалардың қолданылуының бұзылуынан көрінетін сөзжасамдық процестердің дамымауы;
10) фразалық мағынадағы сөз тіркестерін, мақал-мәтелдерді түсіну және қолдану деңгейі жеткіліксіз;
11) құрылымдық-морфемалық аграмматизмнің көріністері: одақтасуды, сөйлемнің негізгі және қосымша мүшелерін ауыстыру, ауыстыру, инверсия, қосымшаны бұзу;
12) байланыстырып сөйлеудің өзіндік ерекшелігі: логикалық реттілікті бұзу, негізгі оқиғаларды жіберіп алу, жеке эпизодтардың қайталануы;
13) полиморфты дислексия және дисграфия сияқты оқудың және жазудың әртүрлі бұзылулары;
14) ауызша байланысқа, коммуникациялық жағдайда навигацияға қабілетсіздікке, ал сөйлеудің күрделі бұзылыстары кезінде-негативизмге және ауызша қарым-қатынастағы елеулі қиындықтарға деген қызығушылық.
8. Сөйлеу әркетін қалыптастырудағы бұзылыстар сенсорлық, инттелектуалды, аффективті-ерік және реттеуші салаларда болатын барлық психикалық процестерге кері әсер етеді:
1) зейіннің жеткіліксіз тұрақтылығы, оны таратудың шектеулі мүмкіндіктері;
2) ауызша есте сақтау және есте сақтау өнімділігінің төмендеуі;
3) танымдық белсенділіктің жетіспеушілігі;
4) ойлаудың спецификалық ерекшеліктері.
9. Оқыту процесінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар жүзеге асырылады:
1) білім беруді ізгілендіру;
2) білім мазмұнының жалпы сөйлеу қабілеті дамымаған оқушының даму деңгейіне және сипаттамаларына бейімділігі;
3) оқытуды саралау және дараландыру;
4) уақытша шешімді қолдану
5) ғылым негіздерін тілдік нормаларды игерумен бірлікте игеру;
6) түзету-педагогикалық қызметтің әдістері мен тәсілдерін кешенді қолдану;
7) сөйлеу қабілеті бұзылуының жүйелілігі мен құрылымын қарастыру;
8) ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңімен қалыптастыру қағидасы және оларды ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде "сатылы", "жедел" шоғырландыру;
9) пәндік сөйлеу материалы бойынша табиғи сөйлеу қарым-қатынасы жағдайында сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
10) онтогенетикалық қағида.
10. Оқыту құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағытталған, жүйелік, белсенділікке негізделген, жеке-дара сараланған және коммуникативті тәсілдер негізінде жүзеге асырылады:
1) құндылыққа бағытталған тәсіл-білім беру қызметін ұйымдастыру және орындау тәсілі, оқушының сөйлеу және танымдық даму ерекшеліктерін ескере отырып, оның нәтижелерін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан алу және пайдалану тәсілі;
2) тұлғалық-бағдарланған көзқарас сөйлеуді дамудың кемшіліктерін жоюға жоғары мотивациясы бар, үйлесімді, адамгершілік жағынан толыққанды, әлеуметтік белсенді, құзыретті және өзін-өзі дамытатын тұлғаны дамытуға жағдай жасау міндетінің қойылғандығын және шешілгендігін білдіреді;
3) белсенділік тәсілі - бұл білімді практикалық, сатылы қол жетімді іс-әрекеттер арқылы өз бетінше алуға жағдай жасау;
4) жеке сараланған тәсіл баланың жеке ерекшеліктеріне, сөйлеу қорытындысына, оның даму қарқынына байланысты тәрбиелік, түзету-дамытушылық және сөйлеу жұмысының формалары мен әдістерінің өзгергіштігін болжайды;
5) оқытудың коммуникативті тәсілі басқа адамдармен, ақпараттық ағындармен өзара әрекеттесу қажеттілігімен байланысты сөйлеу қабілеті нашар білім алушыларға коммуникативті қасиеттерді қалыптастыруды көздейді.
11. Бағдарламаның түзету бағытын жүзеге асыру оқыту процесінде арнайы жұмыс әдістері жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады:
1) сөйлеу физиологиялық негізін дамытуға арналған жаттығулар (тыныс алу, еліктеу және артикуляциялық жаттығулар);
2) дыбыстық айтылымды машықтандыру және сөздердің буындық құрылымын пысықтауға бағытталған жаттығулар (дикцияны қыздыру, оқылатын дыбыстармен буын тізбегін шығаруға арналған имитациялық ойындар, қарама-қарсы немесе жиі аралас дыбыстарды кезектестіру);
3) фонематикалық процестерді қалыптастыруға, лексико-грамматикалық категорияларды және келісімді сөйлеуді қалыптастыруға бағытталған ойындар мен жаттығулар (буындар мен сөздер: анаграммалар, фигуралар, ребустар, жұмбақтар, сөзжұмбақтар, деформацияланған сөйлемді, мәтінді ажырату және қалпына келтіру, сызбаларға, сюжеттік серияларға, суреттерге сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес кезең-кезеңмен немес мұғалімнің көмегімен);
4) ұсақ моториканы дамытуға арналған тренингтер, жазу кезінде қаламды ұстаудың дұрыс қалпын бекіту және оптикалық-кеңістік көріністерді дамыту (саусақ жаттығулары, қолдар мен жетекші саусақтардың босаңсыту және сергіту массажы, модельдеу тестілеуді түзету, әріптер бейнесін талдау және синтездеу нұсқаларын қолдана отырып, кеңістік қатынастарды анықтайтын және қайта құратын қол жетімді деңгей, "көз-қол" механизмін қалыптастыру мен дамытудың арнайы әдістері);
5) психоэмоционалды тұрақсыздықтағы кинезиология элементтері;
6) артық жұмыс, церебростения және/немесе қорғаныс тежелісі көрінген жағдайда ырғақты жылыту, түсіру және демалу минуттары.
12. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушылар үшін мұғалім бір сөйлеу тәртібінің талаптарын орындайды.
13. Сабақты ұйымдастырудың ерекшелігі әр түрлі дидактикалық және әдістемелік материалдарды кеңінен қолдануды көздейді:
1) техникалық мультимедиялық құрылғылар және дидактикалық құралдар (ақпараттық тасымалдаушылар): "Мультимедиялық интерактивті білім беру бағдарламалық қамтамасыз ету және әдістемелік кешен" электронды ресурсы, дыбыстық сигналды бейнелейтін "Логпедиялық симулятор", көмекші құрылғы "Сөйлеуді игеру және дамытуға арналған сөйлеу тренажері байланыс";
2) мнемикалықкестелер, графикалық белгілер түрінде стендтерде немесе электрондық жеткізгіштерде ұсынылған ақпараттың болуы;
3) әр түрлі сөйлеу бұзылыстары бар оқушыларға арналған сараланған тапсырмаларды модельдеу.
14. Сауаттылыққа үйрету процесі дыбыстық талдамалы-синтетикалық әдіс негізінде жүзеге асады, оны қолдану ерекшеліктері сөйлеу қабілеті ауыр мектеп оқушыларын оқытуда келесідей жүзеге асырылады:
1) дыбыстар мен дыбыстарды есту арқылы ажырату мүмкіндігіне байланысты дыбыстар мен әріптерді зерттеу тәртібін өзгерту;
2) дамуында кемістігі жоқ мектеп оқушыларын оқытуда қабылданған әр дыбыс пен әріпті зерттеу уақытының ұлғаюы;
3) дыбыстарды дыбыстан ажыратуда және оқшаулауда, олардың сәйкес әріптермен дұрыс байланыстылығындағы қиындықтарды болдырмау және арнайы дисграфиялық қателердің алдын алу мақсатында тек дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер бойынша жүргізіледі;
4) сөздің дыбыстық-әріптік құрамында жылдам бағдарлау дағдысын дамыту;
5) жұптасқан акустикалық ұқсас дыбыстарды және олардың сәйкес әріптерін зерттеуге кететін уақыттың ұлғаюы;
6) барлық лексикалық материалдар оқушыларға таныс болуы керек, олар сөздердің мағынасын түсінеді және оларды шындықтың белгілі бір объектілері мен құбылыстарымен байланыстыра алады;
7) емле ережелерін меңгеру кезеңінде балалардың лексикалық-грамматикалық дамуындағы олқылықтарды толтыру және морфологиялық жалпылауды қалыптастыру бойынша терең жұмыстарды жүргізу;
8) өтілген материалдың жүйелі қайталануы мен бекіту арқылы енгізу;
9) бұрын алынған білім мен дағдыларды қолдануды талап ететін жаттығуларды жүйелі түрде қолдану;
10) дыбыстар мен әріптерді зерттеумен бір мезгілде грамматика мен орфографияның қарапайым ережелерін таныстыру;
11) жазуды үйретумен бірге оқуды үйрету: аудиторияда сол дыбыс және оған сәйкес баспа және жазбаша әріп зерттеледі; әрбір жаңа әріпті оқушылар тиісті дыбысты дұрыс айтуға қол жеткізген жағдайда ғана көрсете алады; әрбір жаңа әріппен танысу элементтерді талдау, бұрын зерттелген әріптермен салыстыру және салыстыру арқылы жүзеге асады; жаңа дыбыс буын құрылымының әр сөзін оқушылар алдын ала талдауы керек.
15. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің пәнаралық байланысы "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу", "Қоршаған ортамен таныстыру және тіл дамыту" түзету компонентінің пәнімен, "Жаратылыстану", "Дүниетану" "Математика", "Еңбекке баулу", "Бейнелеу өнері" оқу пәндерімен тығыз байланысты.
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
16. "Әліппе, Ана тілі" пәні бойынша оқу жүктемесі: 0-сыныпта аптасына 7 сағат, оқу жылында – 224 сағат.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
17. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) қазақ тілінің дыбыстық және әріптік жүйесінен;
2) негізгі тілдік бірліктерден (мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
3) қазақ тілі бойынша қарапайым грамматикалық дағдылардан;
4) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық нормалардың қарапайым түсініктері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет, халық ауыз әдебиетінің туындыларынан құралады.
18. "Әліппе, Ана тілі" пәнінің мазмұны. Оқыту процесінде үш кезеңнен тұрады: әліппеге дейінгі кезең, әліппе кезеңі, әліппеден кейінгі кезең. 0 сыныпта "Әліппе" пәнін оқыту екі кезең бойынша (әліппеге дейінгі кезең – 84 сағат, әліппе кезеңі – 140 сағат) ұйымдастырылады.
19. Әліппе кезеңінде 0-сыныпта келесі дыбыстар мен әріптер ретімен зерделенеді және сараланады: дайындық сынып оқушылары 24 әріпті өтеді (а, т, п, н, ғ, р, л, у, ш, й, о, қ, д, м, б, с, ы, ж, ұ, ә, ң, е, і, и).
20. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) 0-сыныпқа келген оқушылардың алғашқы оқуы (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін анықтау);
2) фонематикалық бейнелеуді дамыту;
3) сөйлеу туралы алғашқы ойларды қалыптастыру (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу);
4) сөйлеу құрылымы (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін) туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру;
5) сөйлеу дыбыстары, дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік қалыптастыру;
6) қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар туралы түсінік қалыптастыру;
7) бір және екі буынды сөздерге дыбыстық талдау жасау, екпінді буында белгілеу қабілетін қалыптастыру;
8) дауысты дыбыстарға бағдарланған сөздің дыбыстық үлгісін "оқуды" үйрену; сөйлемдердің кестелік-үлгілерін "оқу";
9) қолдың ұсақ моторикасын дамыту (бояу, сурет салу, әр түрлі бағытта көлеңке түсіру, үзік сызық бойымен жүргізу, әріптердің элементтерін жазу);
10) жазу гигиенасының ережелерімен танысу;
11) сөздік қорын байыту және белсендіру;
12) грамматикалық ұғымдар мен синтаксистік құрылымдарды тіл нормаларына сәйкес құру дағдыларын қалыптастыру;
13) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту.
21. "Әліппе" пәнінде әліппе кезеңі бірінші тоқсанда басталады және төртінші тоқсанда аяқталады. Мұғалім сыныптағы оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу материалын меңгеру деңгейіне байланысты дыбыспен және әріппен танысу үшін сағат санын реттейді.
22. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту;
2) зерттелетін дыбыстардың дұрыс артикуляциясын меңгеру;
3) дауысты және дауыссыз дыбыс ұғымымен таныстыру, екпін қоя білу, дауысты, дауыссыз дыбыстарды одан әрі тереңдете ажырату;
4) екпін, дауысты (жуан-жіңішке), дауыссыздар ұғымымен таныстыру;
5) өтілген дыбыстарды әріптермен байланыстыру, алфавит әріптерінің қызметін меңгеру, үлкен және кіші, баспа және бас әріптерді ажырату;
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым түсініктерді бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
8) сөздерді, сөйлемдер мен мәтіндерді дұрыс, біркелкі буындық оқу дағдыларын қалыптастыру;
10) орфографиялық оқуды меңгеру;
11) лексикалық және грамматикалық категорияларды меңгеру;
12) қолжетімді сөйлеу деңгейінде келісілген монолог пен диалогтық сөйлеуді дамыту.
23. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық түсінікті дамыту)";
2) "Оқылым (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу)";
3) "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
24. "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) тыңдалған материалды қайталау;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым -қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) құндылық туралы шешім қабылдау;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық түрін бағдарлау.
25. "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, алфавит әріптерін зерттеу)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздердің графикалық түрін бағдарлау.
26. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтінге жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын ұсыну;
3) презентацияның әр түрлі формаларын қолдана отырып мәтін құру;
4) әр түрлі жанрдағы мәтіндерді шығармашылықпен жазу;
5) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
6) каллиграфиялық және графикалық стандарттардың сақталуы;
7) орфографиялық нормаларды сақтау;
8) грамматикалық нормалардың сақталуы;
9) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
27. Білім берудің негізгі мазмұны.
28. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту) әліппеге дейінгі кезең:
1) диалогтық сөйлеуді қалыптастыру (сюжеттік суреттер сериясы бойынша әңгімелер, белгілі ертегілерге негізделген сюжеттік сурет бойынша, тәрбиелік диалогтар);
2) сөйлеу, оның адамдар өміріндегі рөлі, ауызша және жазбаша сөйлеу;
3) сөйлем, екі сөзден және үш сөзден тұратын сөйлемдерді талдау, нақты жағдайға негізделген суреттерден "бастауыш-баяндауыш" түріндегі сөйлемдерді дербес құрастыру;
4) сөз туралы өз ойының қалыптасуы (тәжірибелік деңгейде), сөйлем құрылымынан сөздің оқшаулануы, заттарды білдіретін сөздер мен іс-әрекетті қимылды білдіретін сөздер арасындағы тәжірибелік айырмашылық, сөздегі дыбыстарға еліктеумен танысу;
5) қысқа (жалаң) және ұзын (жайылма) сөз туралы түсінік, сөзді тәжірибе жүзінде буындарға (бөліктерге) бөлу, көмекші әдістерді қолдана отырып, буын санын анықтау;
6) дыбысты түсіну, бір буынды және екі буынды сөзде дыбыстарды тану, дауысты дыбыстардың артикуляциясын нақтылау, оларды сөз ішінде тану, дыбыстарды ажырату дыбыстың сөздегі орнын анықтау (басы, ортасы, соңы);
7) артикуляция мүшелерімен танысу, артикуляцияны дамытуға арналған статикалық және динамикалық жаттығулар, сөйлеу тынысын дамыту.
29. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту) әліппе кезеңі:
1) диалогтік және монологтық сөйлеуді дамыту, лепті және сұраулы сөйлемдегі дауыс ырғағының айырмашылығы, қаратпа сөзді дамыту;
2) тыңдалған материалдың тақырыбы мен мазмұнын анықтау;
3) тыңдалған материалдың ізімен қайталауды құрастыру, күрделенген мәтінді қалпына келтіру және екі жай сөйлемнің себеп-салдарлық байланысын орнату, сюжеттік суреттер, сюжеттік сурет, сурет және/немесе сұрақ жоспары (15 сөзге дейін) негізінде әңгімелер құрастыру;
4) 3-5 сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру және талдау, сөйлем мүшелерінің құрылымын кеңейту, сұраққа негізделген сөйлемнен сөздерді бөліп алу;
5) заттарды, әрекеттерді, белгілерді білдіретін сөздер арасындағы тәжірибелік айырмашылық; жалпылама сөздердің, ең көп қолданылатын антонимдердің, басқа оқу пәндерінде оқылатын тақырыптарға қатысты сөздердің, тұлғалық және есімдік тұлғалас сөздердің сөздігін кеңейту және белсендіру;
6) сөздегі екпіннің мағыналы рөлі, сөздегі екпіннің орнын анықтау;
7) сөзден сөз тіркестерін құрастыру және қолдану;
8) көптік жалғаулар, зат есімдердің жекеше және көпше түрінің құрылуы, қолданылуы мен саралануы;
9) дыбыстар мен әріптерді ажырату, дауысты-дауыссыз дыбыстардың сипаттамасы;
10) сөйлеудің физиологиялық негізін дамыту, дұрыс дыбыстауды меңгеру және оқылатын дыбыстарды айтуды машықтандыру, екпінді дұрыс сақтау, кідіріс, сөйлем соңының интонациялық безендірілуі, ауызша және жазбаша байланыс құралы кезінде тыңдаушының назарын аудару.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі: 30 сек-1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 25-тен 35 сөзге дейін.
30. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу) әліппеге дейінгі кезең:
1) сөйлемнің сызбасын оқу, құру және талдау;
2) дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік, олардың графикалық белгіленуі, дауыссыз және дауысты дыбыстардың графикалық саралануы мен белгіленуі;
3) сөздің буындық құрылымының графикасын құру, екпінді анықтау;
4) буындар мен сөздер схемасын құрастыру, салыстыру, буындар мен сөздерге дыбыстық талдау;
5) қазақ тіліндегі дыбыстарды, оның ішінде айтылуы ұқсас л – р, н – ң, с – з, с – ш, ж – ш, п – б, к – қ дыбыстарын дұрыс айтуға дағдыландыру.
31. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу) әліппе кезең:
1) сөздерді буындық және дыбыстық талдау, фишка мен әріптерден жасалған сөздердің графикалық схемаларын құрастыру және салыстыру;
2) өтілген әріптердің басылған бейнесін меңгеру, дыбыстар мен әріптерді ажырату, баспа әріптерінің бейнесін құру және қайта құру, дауыссыз дыбыстардың қаттылығы мен жұмсақтығын белгілеудегі әріптердің рөлін меңгеру, оларды сөйлемде және жалқы есімдерде қолдану;
3) кейінгі дауыстыға негізделген буынды оқу дағдысын қалыптастыру, сөздерді, сөйлемдерді, қысқа мәтіндерді үздіксіз буындық оқуды белсендіру;
4) сөздер, сөйлемдер, оқылған мәтін туралы түсінікті нақтылау, мәтіннің басы мен соңын анықтау, сөздер мен сөйлемдерді тақырыптық/сюжеттік суретпен байланыстыру, мәтінді сюжеттік суретпен байланыстыру, сюжеттік сериядағы суреттерді салыстыру, мәтіннің бөліктерінен немесе жеке сөйлемдерден мәтін кім туралы? не туралы? екенін анықтау, мәтіннен негізгі ойды анықтап тірек сөздерді бөліп айтту;
5) бөлінген әліпби әріптерінен буын, сөз және сөйлем құрастыру, буыннан сөз құрастыру.
Ескерту: оқуға берілген мәтін көлемі әліппе кезеңінің басында 2-3 сөйлемнен, соңында 5-7 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөздердің саны 2-5-тен аспауы керек. Екінші жартыжылдықтың соңындағы оқу жылдамдығы минутына 10-тен 20 таңбаға дейін (оқушылардың танымдық және сөйлеу қабілеттеріне байланысты).
32. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру) әліппеге дейінгі кезең:
1) контурды, нүктелі, көлеңкеленген, қабаттасқан кескіндерді тану, бөліктерден тақырыпты, тақырыптық суреттерді құрастыру, алдымен бірдей боялған, содан кейін түрлі түстермен боялған геометриялық фигуралар сериясын табу, үлгіге сәйкестендіру;
2) дененің оң және сол бөліктерінің атауларын нақтылау, заттардың, заттың бөліктерінің, геометриялық фигуралардың кеңістіктік орналасуын анықтау, тізбекті есте сақтау, 3-5 объектінің кеңістіктік орналасуы, кескіндер, суреттер;
3) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, бояу, сурет салу, мозаикадан өрнектер салу, нүктелі кескіндерді белгілеу, көлеңке түсіру, жиек салу, баспа және жазбаша әріптердің негізгі элементтерін жазу;
4) жазу гигиенасы ережелерімен танысу, жазу кезінде отыру, қалам ұстау, жарық бағыты.
33. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру) әліппе кезеңі:
1) әріптік штрих, кіші және үлкен әріптердің элементтері мен олардың байланыстарын есептен шығару: у, п, т, к, и, ш, р; м, ы, л; с, а; в, е; х, з, э, ж үлгілері бойынша, құрылысы, контуры бойынша ұқсас әріптерді салыстыру;
2) кіші және үлкен әріптерді жеке жазу, айтылуы мен жазылуы сәйкес келмейтін сөздерді жазу, баспа мәтінінен көшіру, баспа түрдегі әріп, буын, сөздер мен 2-3 сөзден тұратын бір жай сөйлемдерді жазбаша жазу;
3) сөйлемдегі сөздердің бөлек емлесі, сөз формаларын, сөз объектілерін, сөйлемдегі әрекеттер мен белгілерді жазбаша түрде ажырату;
4) сөзді алдын ала талдағаннан кейін емлесі айтылуымен сәйкес келетін белгілі сөздерді дербес жазу;
5) сөйлемнің шекарасын, сөйлем соңындағы белгілерді, бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі аттары, жер-су атаулары, үй жануарларына арнайы қойылған аттар) ажырату, дұрыс жазу.
Ескерту: Жазбаша жұмыстың көлемі: графикалық диктант - 1-3 белгі, әріп диктанты - 3-5 әріп, буын диктанты - 3-6 буын, сөздік диктант - 2-4 сөз, диктант - 3-8 сөз.
Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейі мен қажеттіліктеріне қарай мұғалім белгілейді. жазбаша жұмысты жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
34. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 0.2.1.1 кодында: "0" – сынып, "2.1" – негізгі дағдылар, "1" –оқыту мақсатының реті.
35. Оқыту мақсаттары күтілетін нәтиже түрінде айқындалған:
36. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 0-сыныбына арналған "Әліппе, Ана тілі" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту:
1) әр тоқсандағы оқу мақсаттары сөйлеу әрекетінің әр түріне біріктіріледі;
2) "*" белгісімен көрсетілген оқу мақсаттары осы тоқсанда ішінара орындалуы және кеңейтілген немесе күрделі сөйлеу материалы бойынша келесі тоқсанда жұмысын жалғастыруы ұсынылады.
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 271-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарлама құрылымы мен мазмұны А. Байтұрсынұлының келесідей ұстанымдары негізінде айқындалды, олар оқулық жазуда басшылыққа алынады:
1) дыбыспен жаттығу;
2) әрбір дыбыстың сөз жасаудағы қызметін есепке алу;
3) оңайдан қиынға, жеңілден күрделіге өту;
4) білімді тәжірибе арқылы өздігінен алу.
3. Әріп таныту реті А.Байтұрсынұлының еңбектерімен қатар лингвист және әдіскер ғалымдардың зерттеулері негізінде, олардың мәтінде кездесу жиілігіне, өзара тіркесімі мен сөзжасау қызметіне қарай құрылды.
4. Бағдарламаның мақсаты – айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыру процесі арқылы функционалды сауаттылығының негізін қалап, қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың жеке сөйлеу және танымдық қабілеттерін ескере отырып білім алуға ынталы жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.
5. Бағдарламаның міндеттері:
1) сөздерді, сөйлемдерді және қарапайым мәтінді оқу, мәтінді түсініп оқу, мәнерлеп және тез оқу дағдыларын дамыту;
2) дыбысты әріппен таңбалап, әріптердің баспа және жазба түрлерін үйрету;
3) жазу дағдысын (қатесіз, көркем жазу) қалыптастыру;
4) сөзді буындап оқуға, тұтас оқуға, мәтінді мәнерлеп, түсініп оқуға машықтандыру;
5) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты арттыру;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілеттерін дамыту;
7) сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
8) танымдық қызығушылығы және сөйлеу тілін жақсарту арқылы шығармашылық қабілетін дамыту;
9) айналасындағы әлем туралы тұтас түсініктерін қалыптастыру арқылы тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту;
10) коммуникативтік дағдыларын (өз ойын толық жеткізе білу, өзгенің пікірімен санаса білу, әңгімелесу, сөйлеу әдебін сақтау) қалыптастыру;
11) сөйлеу мүмкіндіктеріне қол жетімді формада өз ұстанымын білдіру қабілетін дамыту;
12) нәтижеге жетудің ең тиімді жолдарын анықтау
6. Түзету-дамытушылық міндеттер "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" түзету курсының міндеттерімен тікелей байланысты шешіледі:
1) фонетикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын дамыту;
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалғыштығын, оқылатын дыбыстарды және олардың тіркестерін дұрыс айту дағдыларын дамыту);
3) орфоэпия ережелеріне сәйкес буындық құрылымын, әсіресе көп буынды және дауыссыз дыбыстардың қосылуын пысықтау;
4) оқылатын буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғақты және интонациялық ұйымдастырылуын дамыту
5) жазбаша сөйлеу кезінде нақты дисграфикалық және аграмматикалық қателердің пайда болуына жол бермеу және/немесе түзеу;
6) ұсақ моториканы дамыту;
7) оптикалық-кеңістік белсенділіктің бұзылуын жеңу;
8) нақты кеңістіктік-бағдарлау қателерді болдырмау және / немесе түзету;
9) сөздік қорын байыту және белсендіру;
10) грамматикалық және синтаксистік құрылымдарды тілдің нормаларына сәйкес құра білуді қалыптастыру;
11) оқушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызша сөйлеудің әр түрлі түрлерін дамыту (сөйлесу-диалогтық, сипаттау-әңгімелеу);
12) оқу іс-әрекетінің құрылымын мақсатты түрде қалыптастыру: мақсатты түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, басты нәрсеге назар аудара отырып, материалды белсенді өңдеу, өзін-өзі бақылау, "білім алушы, мектеп оқушысы" деген әлеуметтік рөлі арқылы өзін-өзі бағалау.
7. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына оқушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар оқушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болуы тиіс.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
8. Оқу үдерісін ұйымдастырған кезде сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі.
9. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың функционалды сөйлеу жүйесінің жүйелік бұзылуын көрсететін типтік көріністер байқалады:
1) фонемалардың көпшілігінде, алмастыруларында, шатасуларында, бұрмалануларында көрінетін айтылу жүйесінің қалыптасу процесінің бұзылуы;
2) есту-сөйлеу жадының дамымауы: сөйлеу материалын нашар есте сақтау және көбейту;
3) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: элизия, қайталану, күту, персеверация, контаминация, дыбыстардың ассимиляциялануы, сөздердің бір-біріне жақын орналасуы;
4) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: буындарды қайта құру, буынға жабысып қалған сөздердің үзінділерін жеткіліксіз айту, дыбыстарды ассимиляциялау, бір-бірімен қатар тұрған сөздердің бөліктерін ауыстыру;
5) фонемаларды сараланған қабылдаудың қалыптасуының болмауы; ұқсас дыбыстар мен әріптерді жазбаша араласуы;
6) сөйлеудің мағыналық жағын бұзу: сөздікте құрамдас бөліктердің, бөлшектердің, фрагменттердің аттарын білдіретін сөздердің жоқтығы;
7) сөздердің дыбыстық және жағдаяттық ұқсастығы бойынша ауыстыру және шатастыру: орын алмастыратын сөздерді қолдануға бейімділік;
8) синонимдік және антонимдік қатынастарды орната отырып, лексикалық топтардың ішінде болатын жүйелік байланыстар мен қатынастарды берудегі қиындықтар;
9) негізінен өнімсіз сөзжасамдық қосымшалардың қолданылуының бұзылуынан көрінетін сөзжасамдық процестердің дамымауы;
10) фразалық мағынадағы сөз тіркестерін, мақал-мәтелдерді түсіну және қолдану деңгейі жеткіліксіз;
11) құрылымдық-морфемалық аграмматизмнің көріністері: одақтасуды, сөйлемнің негізгі және қосымша мүшелерін ауыстыру, ауыстыру, инверсия, қосымшаны бұзу;
12) байланыстырып сөйлеудің өзіндік ерекшелігі: логикалық реттілікті бұзу, негізгі оқиғаларды жіберіп алу, жеке эпизодтардың қайталануы;
13) полиморфты дислексия және дисграфия сияқты оқудың және жазудың әртүрлі бұзылулары;
14) ауызша байланысқа, коммуникациялық жағдайда навигацияға қабілетсіздікке, ал сөйлеудің күрделі бұзылыстары кезінде-негативизмге және ауызша қарым-қатынастағы елеулі қиындықтарға деген қызығушылық.
10. Сөйлеу әркетін қалыптастырудағы бұзылыстар сенсорлық, инттелектуалды, аффективті-ерік және реттеуші салаларда болатын барлық психикалық процестерге кері әсер етеді:
1) зейіннің жеткіліксіз тұрақтылығы, оны таратудың шектеулі мүмкіндіктері;
2) ауызша есте сақтау және есте сақтау өнімділігінің төмендеуі;
3) танымдық белсенділіктің жетіспеушілігі;
4) ойлаудың спецификалық ерекшеліктері.
11. Оқыту процесінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар жүзеге асырылады:
1) білім беруді ізгілендіру;
2) білім мазмұнының жалпы сөйлеу қабілеті дамымаған оқушының даму деңгейіне және сипаттамаларына бейімділігі;
3) оқытуды саралау және дараландыру;
4) уақытша шешімді қолдану;
5) ғылым негіздерін тілдік нормаларды игерумен бірлікте игеру;
6) түзету-педагогикалық қызметтің әдістері мен тәсілдерін кешенді қолдану;
7) сөйлеу қабілеті бұзылуының жүйелілігі мен құрылымын қарастыру;
8) ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңімен қалыптастыру қағидасы және оларды ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде "сатылы", "жедел" шоғырландыру;
9) пәндік сөйлеу материалы бойынша табиғи сөйлеу қарым-қатынасы жағдайында сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
10) онтогенетикалық қағида.
12. Оқыту құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағытталған, жүйелік, белсенділікке негізделген, жеке-дара сараланған және коммуникативті тәсілдер негізінде жүзеге асырылады:
1) құндылыққа бағытталған тәсіл-білім беру қызметін ұйымдастыру және орындау тәсілі, оқушының сөйлеу және танымдық даму ерекшеліктерін ескере отырып, оның нәтижелерін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан алу және пайдалану тәсілі;
2) тұлғалық-бағдарланған көзқарас сөйлеуді дамудың кемшіліктерін жоюға жоғары мотивациясы бар, үйлесімді, адамгершілік жағынан толыққанды, әлеуметтік белсенді, құзыретті және өзін-өзі дамытатын тұлғаны дамытуға жағдай жасау міндетінің қойылғандығын және шешілгендігін білдіреді;
3) белсенділік тәсілі - бұл білімді практикалық, сатылы қол жетімді іс-әрекеттер арқылы өз бетінше алуға жағдай жасау;
4) жеке сараланған тәсіл баланың жеке ерекшеліктеріне, сөйлеу қорытындысына, оның даму қарқынына байланысты тәрбиелік, түзету-дамытушылық және сөйлеу жұмысының формалары мен әдістерінің өзгергіштігін болжайды;
5) оқытудың коммуникативті тәсілі басқа адамдармен, ақпараттық ағындармен өзара әрекеттесу қажеттілігімен байланысты сөйлеу қабілеті нашар білім алушыларға коммуникативті қасиеттерді қалыптастыруды көздейді.
13. Бағдарламаның түзету бағытын жүзеге асыру оқыту процесінде арнайы жұмыс әдістері жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады:
1) сөйлеу физиологиялық негізін дамытуға арналған жаттығулар (тыныс алу, еліктеу және артикуляциялық жаттығулар);
2) дыбыстық айтылымды машықтандыру және сөздердің буындық құрылымын пысықтауға бағытталған жаттығулар (дикцияны қыздыру, оқылатын дыбыстармен буын тізбегін шығаруға арналған имитациялық ойындар, қарама-қарсы немесе жиі аралас дыбыстарды кезектестіру);
3) фонематикалық процестерді қалыптастыруға, лексика-грамматикалық категорияларды және келісімді сөйлеуді қалыптастыруға бағытталған ойындар мен жаттығулар (буындар мен сөздер: анаграммалар, фигуралар, ребустар, жұмбақтар, сөзжұмбақтар, деформацияланған сөйлемді, мәтінді ажырату және қалпына келтіру, сызбаларға, сюжеттік серияларға, суреттерге сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес кезең-кезеңмен немес мұғалімнің көмегімен);
4) ұсақ моториканы дамытуға арналған тренингтер, жазу кезінде қаламды ұстаудың дұрыс қалпын бекіту және оптикалық-кеңістік көріністерді дамыту (саусақ жаттығулары, қолдар мен жетекші саусақтардың босаңсыту және сергіту массажы, модельдеу тестілеуді түзету, әріптер бейнесін талдау және синтездеу нұсқаларын қолдана отырып, кеңістік қатынастарды анықтайтын және қайта құратын қол жетімді деңгей, "көз-қол" механизмін қалыптастыру мен дамытудың арнай әдістері);
5) психоэмоционалды тұрақсыздықтағы кинезиология элементтері;
6) артық жұмыс, церебростения және/немесе қорғаныс тежелісі көрінген жағдайда ырғақты жылыту, түсіру және демалу минуттары.
14. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушылар үшін мұғалім бір сөйлеу тәртібінің талаптарын орындайды.
15. Сабақты ұйымдастырудың ерекшелігі әр түрлі дидактикалық және әдістемелік материалдарды кеңінен қолдануды көздейді:
1) техникалық мультимедиялық құрылғылар және дидактикалық құралдар (ақпараттық тасымалдаушылар): "Мультимедиялық интерактивті білім беру бағдарламалық қамтамасыз ету және әдістемелік кешен" электронды ресурсы, дыбыстық сигналды бейнелейтін "Логпедиялық симулятор", көмекші құрылғы "Сөйлеуді игеру және дамытуға арналған сөйлеу тренажері байланыс";
2) мнемикалық кестелер, графикалық белгілер түрінде стендтерде немесе электрондық жеткізгіштерде ұсынылған ақпараттың болуы;
3) әр түрлі сөйлеу бұзылыстары бар оқушыларға арналған сараланған тапсырмаларды модельдеу.
16. Сауаттылыққа үйрету процесі дыбыстық талдамалы-синтетикалық әдіс негізінде жүзеге асады, оны қолдану ерекшеліктері сөйлеу қабілеті ауыр мектеп оқушыларын оқытуда келесідей:
1) дыбыстарды есту арқылы ажырату және оларды айтуда сіңіру мүмкіндігіне негізделген дыбыстар мен әріптерді зерттеу тәртібін өзгерту;
2) дамуында кемістігі жоқ мектеп оқушыларын оқытуда қабылданған әр дыбыс пен әріпті зерттеу уақытының ұлғаюы;
3) дыбыстарды дыбыстан ажыратуда және оқшаулауда, олардың сәйкес әріптермен дұрыс байланыстылығындағы қиындықтарды болдырмау және арнайы дисграфиялық қателердің алдын алу мақсатында тек дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер бойынша жүргізіледі;
4) сөздің дыбыстық-әріптік құрамына жылдам бағдарлау дағдысын дамыту;
5) жұптасқан акустикалық ұқсас дыбыстарды және олардың сәйкес әріптерін зерттеуге кететін уақыттың артуы;
6) барлық лексикалық материалдар оқушыларға таныс болуы керек, олар сөздердің мағынасын түсінеді және оларды шындықтың белгілі бір объектілері мен құбылыстарымен байланыстыра біледі;
7) емле ережелерін меңгеру кезеңінде балалардың лексикалық-грамматикалық дамуындағы олқылықтарды толтыру және жазудағы қателіктерге жол бермеу, морфологиялық жалпылауды қалыптастыру бойынша терең жұмыстарды жүргізу қажет;
8) жинақталған материалды жүйелі түрде қайталау мен бекітуді,
9) бұрын алынған білім мен дағдыларды пайдалануды қажет ететін осындай жаттығуларды қолдануды қамтамасыз ету қажет;
10) дыбыстар мен әріптерді зерттеумен қатар оларға қатысты грамматика мен орфографияның қарапайым ережелері берілуі керек.
11) әрбір жаңа әріпті оқушылар тиісті дыбысты дұрыс айтуға қол жеткізген жағдайда ғана көрсете алады; әрбір жаңа әріппен танысу элементтерді талдау, бұрын зерттелген әріптермен салыстыру және салыстыру арқылы жүзеге асады; жаңа дыбыс буын құрылымының әр сөзін оқушылар талдауы керек.
17. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің пәнаралық байланысы "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" түзету компонентінің пәнімен, "Дүниетану", "Жаратылыстану", "Математика", "Еңбекке баулу", "Бейнелеу өнері" оқу пәндерімен тығыз байланысты.
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
18. "Әліппе, Ана тілі" пәні бойынша оқу жүктемесі:
1-сыныпта аптасына 7 сағат, оқу жылында 231 сағат.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
19. "Әліппе, Ана тілі" пәнінің мазмұны. Оқыту процесінде үш кезеңнен тұрады: әліппеге дейінгі кезең - 25 сағат, әліппе кезеңі – 120 сағат, әліппеден кейінгі кезең –86 сағат.
20. Әліппе кезеңінде 1-сыныпта оқылатын дыбыстар мен әріптер қайталанады.
21. "Әліппе, Ана тілі" пәнінің мазмұны:
1) қазақ тілінің дыбыстық және әріптік жүйесінен;
2) негізгі тілдік бірліктері (мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
3) сөйлеу (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу) туралы түсініктерін қалыптастыру;
4) сөйлеу құрылымы (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін) туралы түсініктерін қалыптастыру.
22. Әліпбидегі әріптер мен әрбір әріптің дыбыстық мәнін, қарапайым тілдік ұғым мен түсініктерді меңгертудің реті мен көлемі:
1) 1-тоқсан: тілдік ұғымдар туралы қарапайым түсінік (сөйлеу дағдылары) (әліппеге дейінгі кезең) – 12 сағат; а, р, л, у, н, бекіту (2 сағат) – 12 сағат; с, о, т, қ, ы, з, м, е, д, ш, ұ, бекіту (2 сағат) – 24 сағат;
2) 2-тоқсан: б, й, к, і, ң, ғ, ж, ә, п, ү, бекіту (3 сағ) – 24 сағат; ө, г, и, я, ю, х, h, щ, в, э, Ұ, ц, ф, ч, ь-ъ, әліпби – 2 сағат, бекіту (4 сағат) – 24 сағат.
Ескерту: ң – 3 сағат, я, ю, х, һ, щ, в, э, Ұ, ц, ф, ч, ь-ъ 1 сағаттан; қалған дыбыс пен әріпке 2 сағаттан беріледі.
23. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясы мен дыбысталуын меңгеру;
2) фонематикалық есту-тыңдауын дамыту;
3) дыбыс, буын, екпін, сөз, сөйлем, сөйлеу тілі туралы алғашқы ұғымдары мен түсініктерін қалыптастыру;
4) сөйлем басында бас әріп, сөйлем соңында нүкте, сұрақ, леп белгілері қойылатыны жөнінде түсініктерін қалыптастыру;
5) дауысты екпінді/екпінсіз дыбыстар, үнді, ұяң, жуан, жіңішке дауыссыз дыбыстар, дауысты дыбыстардың буын құраушы рөлі жөнінде түсініктерін қалыптастыру;
6) сызба-модельдерді қолдана отырып, сөзге дыбыстық талдау жасау, дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажырату, сөздерді буынға бөлу дағдыларын қалыптастыру;
7) берілген дыбысқа өз бетімен сөз ойлау, дыбыстаған (кейін оқыған) сөздер мен берілген дыбыстық-буындық сызба-моделдер арасындағы сәйкестікті табу;
8) қолдың ұсақ моторикасын дамыту (бояу, сурет салу, түрлі бағытта сызықтар жүргізу, сұлбасын салу, элементтерді жазу);
9) ойлау, есте сақтау, елестету, қабылдау қабілеттерін және тұрақты зейінін дамыту;
10) ауызша, жазбаша тілін дамыту.
Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттерін айқындауда А.Байтұрсынұлының шағын сөзді әдісі, дыбыспен жаттығу әдісі негізге алынды.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі 10 сөйлемнен, өлең шумақтары 3-тен аспауы керек.
24. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу әрекетіне деген қызығушылығын дамыту;
2) фонематикалық есту-тыңдауын дамыту; дыбыстық талдау-жинақтау дағдыларын жетілдіру; дауысты және дауыссыз дыбыстар мен әріптер;
3) оқушылардың сөйлеу аппаратын жетілдіру және сөз, буын, дыбыстарды анық, қатты айтуға дағдыландыру;
4) әліпби әріптерін меңгерту, әріптердің баспа және жазба түрлерін, бас әріп және кіші әріпті ажыратуға үйрету;
5) орфографиялық оқуды меңгеру; орфоэпиялық оқу нормаларымен танысу; оқу гигиенасы ережелерімен танысу;
6) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазуда каллиграфиялық дағдыларын қалыптастыру;
7) ауызша және жазбаша тілін дамыту арқылы сөйлеу әрекеттерін жетілдіру;
8) тіл бірліктері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) туралы ұғымдары мен түсініктерін кеңейту;
9) біртіндеп сөзді тұтас, дұрыс, түсініп оқуға дағдыландыру.
10) сөздік қорын байыту;
11) грамматикалық, пунктуациялық және орфографиялық ережелердің бастапқы практикалық дамуы.
25. Әліппе кезеңінің басынан бастап 1 сынып оқушылары әліппе сабақтарында өздерінің көпшілігі (дизартрияның ауыр түріндегі, ринолалиясы бар балаларды есептеменгенде) дұрыс дыбыстайтын дыбыстар мен әріптермен танысады.
26. Әріптер мен дыбыстарды өту тәртібі: дұрыс дыбыстайтын дыбыстардан артикуляциясы қиын дыбыстарға, кейін жіңішке, жуан дауыссыздар мен аффрикаттарға.
27. 1-сынып оқушылары 42 әріпті өтеді.
Әліппе кезеңінің міндеттерін айқындауда А.Байтұрсынұлының дыбысты әдісі, жалқылаулы-жалпылау әдісі, жазу-оқу әдісі негізге алынды.
Ескерту:
І-жартыжылдық бойынша жазба жұмыстарының көлемі: әліппеге дейінгі кезеңде графикалық диктант – 1-3 таңба, әліппе кезеңінде әріптік диктант – 3-5 әріп, буын диктанты – 3-6 буын, сөздік диктант – 2-5 сөз, диктант –3-12 сөз. Жазба жұмыстарының санын мұғалім білім алушылардың меңгеру деңгейі мен қажеттілігіне орай белгілейді. Жазба жұмыстарын күнделікті жүйелі ұйымдастыру ұсынылады.
28. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) мәтіндерді дұрыс, ырғақты оқуға дағдыландыру, "сыбырлап оқу", "іштей оқу", түсініп, мәнерлеп, шапшаң оқу дағдыларын қалыптастыру;
2) байланыстырып сөйлеуін дамыту (әңгімелеу);
3) каллиграфия талаптарын сақтай және сауатты, қатесіз жазу дағдыларын қалыптастыру.
29. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың сөйлеу тілін дамыту түсінуге және оқуға қолжетерлік әдеби мәтіндерді тындау, оқу және талдау арқылы, шағын тақпақтарды, мақал- мәтелдерді, жұмбақтарды, жаттау арқылы жүзеге асырылады және бағдарламаның "Сыныптан тыс оқу" бөлімімен белгіленген.
30. Шығармалардың тақырыптары екі бағытта беріледі:
1) оқытылатын дыбыстардың (әріптердің) максималды саны бар мәтіндер;
2) оқушылардың тұлғасын дамыту міндеттерімен байланысты мәтіндер.
31. Әліппе кезеңіндегі сыныптан тыс уақытқа аптасына 20-40 минут бөлінеді. Жұмыс ең алдымен тындау, талдау немесе материалды ұжыммен жаттаудан басталады. Әліппе кезеңінің соңында балалар мәтіндерді өз бетімен оқи бастайды және мұғалімнің басшылығымен талдап үйренеді.
32. Бірінші сыныптың әліппеден кейінгі кезеңінде аптасына бір сабақ өз бетімен сыныптан тыс оқу сабағына арналады.
33. "Әліппе" пәнінің базалық білім мазмұны.
34. Тыңдалым және айтылым (ауызша сөйлеу тілі мен фонематикалық естуін дамыту):
1) мұғалім мен басқа оқушылардың сөйлеуін тыңдауы, естігенінің мәнісін түсінуі, сұраққа дұрыс және нақты жауап беруі, сөз мағынасын түсінуі, сөзді жұмсалу орнына және мағынасына қарай қолдана білуі, сыныптастарымен тілдесуде сөйлеу мәдениетін сақтай отырып, өзі туралы әңгімелеп беру;
2) ауызша сөйлесуде тілдік емес амалдарды (интонация, мимика, қол қимылдары, дене қимылдарын) қолдануы. Сюжетті суреттер бойынша әңгімелер құрастыру, ертегілер айту;
3) өлеңдер, санамақтар, мақалдар мен мәтелдер, жұмбақтар жаттау, жаңылтпаштарды жатқа айту арқылы артикуляциялық аппараттарын дамыту. Сөздің дыбыстық құрылымы. Дауысты дыбыстар, олардың жуан, жіңішке болып бөлінуі. Дауыссыз дыбыстар, олардың қатаң, ұяң, үнді болып жіктелуі. Буын – ең кіші айтылым бірлігі ретінде. Сөздердің буындарға бөлінуі. Дауысты дыбыстардың буынқұраушылық рөлі. Сөздің мағынасы;
4) сөйлем құрау. Сөйлемдерден қысқаша мәтіндер құрастыру. Мәтінді тыңдау барысында түсіну. Мұғалімнің ауызша сұрақтарына жауап беру. Сюжетті сурет бойынша немесе көргені, бастан кешкені, естігені туралы әңгімелесу; қысқаша тақпақтар жаттау, мазмұнын айтып беру;
5) түрлі жанрдағы шығармаларды салыстыру. Шығармадағы негізгі кейіпкерлерге мінездеме беру, сипаттама жазу дағдыларын қалыптастыру. Сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін немесе сәйкес еместігін нақтылау;
6) сөздерді қазақ әдеби тілінің орфоэпиялық заңдарына сәйкес айта білу. Коммуникативтік мақсаттарға сай (топта сөйлесу, сұхбатқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар) сөйлеу мәдениеті этикеттерін пайдалану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорды кеңейту.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі 30 сек - 1 мин көлемі екінші жартыжылдықта 49 сөзден аспайды.
35. Оқылым:
1) сөздегі дыбыстардың саны мен бірізділігін анықтау. Дыбыстық талдау жасау. Дыбыстардың мағына ажыратушылық функциясын түсіну. Сөздер мен сөйлемдердің құрылымын сызба арқылы түсініп, тани білуі (сөздегі буын санын, сөйлемдегі сөз санын анықтау);
2) дыбыс пен әріпті ажырата тани білуі; әріп – дыбыстың таңбасы ретінде. Жазылған сөздің әріптік құрылымын тану. Түрлі құрылымдағы сөздерді, 2-6 сөзден тұратын сөйлемдерді, 4-8 сөйлемнен тұратын қысқаша мәтіндерді буындық тәсілмен ұласпалы оқуға үйрету, мәтінді мұғалімнің сұрағы бойынша теріп оқу. Дауыстап оқу. Сөйлеудің интонациялық ұйымдасуына бақылау жасау (аяғындағы интонация, леппен айту, сұраулы интонация);
3) сөздердің мағынасына бақылау жасау (мағынасы жуық сөздер, қарама-қарсы мағыналы, көп мағыналы). Мәтін туралы жалпы түсінік. Өз бетімен оқу барысында мәтінді түсінуі. Баяндау сипатындағы құрылымында ақаулары бар мәтінді қайта өңдей алуы. Тұтас сөздер арқылы оқуға өту, "іштей оқу". Оқылғанның мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;
4) оқылған мәтін мазмұнының тақырыбымен байланыстылығы, түрлі жанрлардың ерекшеліктерін айқындау; көркем шығарманың тақырыбын, негізгі ойын анықтау; қойылған сұрақтарға дұрыс жауап құрастыра білу; көркем мәтін мен өзге (нұсқаулық, түйін) мәтіндерді интонациясын дұрыс қойып оқу (хабарлы, сұраулы, лепті) және олардың мазмұнын айтып беру; теріп оқу, рөлге бөліп оқу, оқылғанға баға беру (ұнайды/ ұнамайды). Керекті ақпаратты іздеуге Оқу тапсырмаларын орындауға (мұғалімнің жетекшілігімен). Мәтін, сурет, сызба түрінде берілген ақпаратты түсіну;
5) жылдың соңында оқу техникасының нормасы (ескерту: шылау, екі әріпті сөздер, қос сөздер жеке сөз ретінде саналады):
1-сыныпта оқушылардың басым пайызы минутына 25 сөз бен тыныс белгілерін оқиды, кемістіктің күрделі құрамы бар оқушылар минутына 15-20 сөз бен тыныс белгілерін оқиды.
6) қазақ тіліндегі дыбыстарды, оның ішінде айтылуы ұқсас л – р, н – ң, с – з, с – ш, ж – ш, п – б, к – қ дыбыстарын дұрыс айтуға дағдыландыру. Орыс тілінен енген сөздерде кездесетін дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтыру. Оқушылардың сөздік қорын байыту және белсендіру;
7) 1-жартыжылдықта оқу техникасын жүргізбеуге болады.
Ескерту: оқуға берілген мәтін көлемі әліппе кезеңнің басында 2-3 сөйлемнен, соңында 5-7 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөздер саны 2-5-тен аспауы керек. Екінші жартыжылдықтың соңындағы оқу жылдамдығы минутына 15-тен 25 таңбаға дейін (оқушылардың танымдық және сөйлеу қабілеттеріне байланысты).
36. Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру):
1) жазуға дайындық (дұрыс отыру, жарықтың дұрыс түсуі, дәптердің орналасуы мен қарындаш/қаламды жазу кезінде ұстау білігі).сызбалардың көмегімен сөздің дыбыстық құрамын модельдеу. Сөйлемді модельдеу. Жазу жұмысына дайындық жаттығулары (денені дұрыс ұстау, дұрыс отыру, дәптерді дұрыс қою, қарындашты/қаламды дұрыс ұстау). Кеңістікте бағдарлау дағдысын қалыптастыру (жазу жолы, жоларалық кеңістік, жолдың жоғарғы және төменгі сызығы, көлбеу, тік). Сурет салу, үзік сызықтар, ирек сызықтар, әріп элементтерін жазу;
2) әріп элементтерін, бас әріптер мен кіші әріптерді, сөйлемдердің буындарын графикалық нормаларды сақтай отырып, бір-бірімен дұрыс байланыстырып, үздіксіз әрі ырғақты жазу;
3) айтылуы мен жазылуында алшақтық жоқ сөздерден, пунктуациялық ережелерді ескере отырып, диктант жазу. Сөйлем құрамындағы сөздердің бөлек жазылатыны. Сөйлемнің бас әріптен басталып жазылатыны, сөйлемнің соңында нүкте қойылатыны. Сөйлем, шағын мәтіндерді (3-4 сөйлем) дұрыс құрастырып жазу. Есту, есте сақтау арқылы сөздерді (3-7 сөз), жай сөйлемдерді (1-2 сөйлем) жатқа жазу. Жазғанын үлгіге қарап тексеру; каллиграфиялық дұрыс жазу;
4) сөз және сөйлем. Сөздің мағынасы (сөздік жұмысы). Сөздерден сөйлем құрау. Сөйлемдерден шағын әңгіме (мәтін) құрау. Сөйлемнің тыныс белгілері (нүкте, леп белгісі, сұрақ белгісі);
5) ұғымдарды ажырату: зат және сөз заттың атауы ретінде. Қоршаған ортадағы заттардың, құбылыстардың сөз аталымдары. Сөздің белгілі бір мағына (заттардың атын, түсін, дәмін, көлемін, санын, іс-қимылын) беретінін ұғындыру, оларды орынды қолдануға үйрету. Бір затты, көп затты білдіретін сөздер. Дыбыс. Әріп. Бас әріп және кіші әріп. Дыбыс түрлері: дауысты және дауыссыз дыбыстарды ажырату. Буын. Дыбыстардан буын құрау. Буындардан сөз құрау. Сөзді буынға бөлу. Дыбыстық-буындық талдау.
37. Дұрыс жазу ережелерімен танысу және оларды тәжірибеде қолдану:
1) бас әріппен жазылатын сөздерді (адамдардың есімдерін, жер-су аттарын, үй жануарларына берілген атауларды) анықтау, дұрыс жазу;
2) заттардың атаулары мен олардың санын, сынын, қимылын білдіретін сөздерді анықтау;
3) көптік жалғауды меңгеру және дұрыс қолдану;
4) жіктеу есімдіктерін ауызекі сөйлеуде дұрыс қолдану;
5) тәуелдік жалғауларын ауызекі сөйлеуде дұрыс қолдану;
6) іс-қимылды білдіретін сөздерді (етістік шақтарын) дұрыс қолдану;
7) сөйлемнің тыныс белгілерін (нүкте, үтір, сұрақ белгісі және леп белгісі) дұрыс қойып жазу;
8) мұғалім көмегімен сөздерді тасымалдау.
Ескерту:
Бірінші жартыжылдықтағы жазбаша жұмыстың көлемі: графикалық диктант - 2-4 таңба, әріптік диктант - 3-5 әріп, буындық диктант - 3-6 буын, сөздік диктант - 2-3 сөз, диктант - 3-8 сөздер.
Екінші жартыжылдықтағы жазбаша жұмыстың көлемі: сөздік диктант - 3-4 сөз, диктант - 10-15 сөз, мәтінді көшіру - 12-15 сөзден аспайды.
Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейі мен қажеттілігіне қарай мұғалім белгілейді. Жазбаша жұмысты жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
38. Бағдарламада "Оқыту мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқыту мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 1.1.2.1. кодында "1" - сыныбы, "1" - "Тыңдалым және айтылым" бөлімі, "2" - бөлімшеcі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны.
39. Оқыту мақсаттары күтілетін нәтиже түрінде айқындалған:
40. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбына арналған "Әліппе, Ана тілі" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
41. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырудың ұзақ мерзімді жоспары (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту:
1) әр тоқсандағы оқу мақсаттары сөйлеу әрекетінің әр түріне біріктіріледі;
2) "*" белгісімен көрсетілген оқу мақсаттары осы тоқсанда ішінара орындалуы және кеңейтілген немесе күрделі сөйлеу материалы бойынша келесі тоқсанда жұмысын жалғастыруы ұсынылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 272-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 272-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің мақсаты – айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыру процесі арқылы функционалды сауаттылығының негізін қалап, қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың жеке сөйлеу және танымдық қабілеттерін ескере отырып білім алуға ынталы жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.
3. Оқу бағдарламасының міндеттері:
1) дыбыс, буын, сөз, сөйлем, сөйлеу (мәтін) туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
2) дыбыстан буын, буыннан сөз, сөзден сөйлем құрап оқуға үйрету;
3) дыбысты әріппен таңбалап, әріптердің баспа және жазба түрлерін үйрету;
4) жазу дағдысын (қатесіз, көркем жазу) қалыптастыру;
5) оқушылардың дұрыс оқу іс-әрекетінің алғы шарттарын қалыптастыру; оқуға және кітапқа деген қызығушылықты арттыру;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілеттерін дамыту;
7) басқа адамдарға деген мейірімді қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
8) сөйлеу тілін жақсартуға даген ұмтылысын танымдық қызығушылығы арқылы шығармашылық қабілетін дамыту;
9) қоршаған әлем туралы тұтас түсініктерін қалыптастыру арқылы тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту;
10) коммуникативтік дағдыларын (өз ойын толық жеткізе білу, өзгенің пікірімен санаса білу, әңгімелесу, сөйлеу әдебін сақтау) қалыптастыру.
4. Түзету-дамытушылық міндеттер:
1) фонетикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын дамыту;
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалғыштығын, оқылатын дыбыстарды және олардың тіркестерін дұрыс айту дағдыларын дамыту, сөздердің буын құрамын пысықтау, оқылған буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғағы мен интонациясын дамыту);
3) жазбаша сөйлеу кезінде нақты дисграфикалық және аграмматикалық қателердің пайда болуына жол бермеу және/немесе түзеу;
4) ұсақ моториканы дамыту;
5) оптикалық-кеңістік белсенділіктің бұзылуын жеңу;
6) сөздік қорын байыту және белсендіру;
7) грамматикалық және синтаксистік құрылымдарды тілдің нормаларына сәйкес құра білуді қалыптастыру;
8) оқушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызша сөйлеудің әр түрлі түрлерін дамыту (сөйлесу-диалогтық, сипаттау-әңгімелеу);
9) оқу іс-әрекетінің құрылымын мақсатты түрде қалыптастыру: мақсатты түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, басты нәрсеге назар аудара отырып, материалды белсенді өңдеу, өзін-өзі бақылау, "білім алушы, мектеп оқушысы" деген әлеуметтік рөлі арқылы өзін-өзі бағалау.
5. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына оқушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу процесін ұйымдастырған кезде сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі.
7. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар оқушылардың функционалды сөйлеу жүйесінің жүйелік бұзылуын көрсететін типтік көріністер байқалады:
1) фонемалардың көпшілігінде, алмастыруларында, шатасуларында, бұрмалануларында көрінетін айтылу жүйесінің қалыптасу процесінің бұзылуы;
2) есту-сөйлеу жадының дамымауы: сөйлеу материалын нашар есте сақтау және көбейту;
3) жалпы бұлыңғыр сөйлеу: анық емес, біркелкі емес, біркелкі емес тыныс алу, экспрессивті интонация, түсініксіздік;
4) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: буындарды қайта құру, буынға жабысып қалған сөздердің үзінділерін жеткіліксіз айту, дыбыстарды ассимиляциялау, бір-бірімен қатар тұрған сөздердің бөліктерін ауыстыру;
5) фонемаларды сараланған қабылдаудың қалыптасуының болмауы; ұқсас дыбыстар мен әріптерді жазбаша араласуы;
6) сөйлеудің мағыналық жағын бұзу: сөздікте құрамдас бөліктердің, бөлшектердің, фрагменттердің аттарын білдіретін сөздердің жоқтығы;
7) сөздердің дыбыстық және жағдаяттық ұқсастығы бойынша ауыстыру және шатастыру: орын алмастыратын сөздерді қолдануға бейімділік;
8) синонимдік және антонимдік қатынастарды орната отырып, лексикалық топтардың ішінде болатын жүйелік байланыстар мен қатынастарды берудегі қиындықтар;
9) негізінен өнімсіз сөзжасамдық қосымшалардың қолданылуының бұзылуынан көрінетін сөзжасамдық процестердің дамымауы;
10) фразалық мағынадағы сөз тіркестерін, мақал-мәтелдерді түсіну және қолдану деңгейі жеткіліксіз;
11) құрылымдық-морфемалық аграмматизмнің көріністері: одақтасуды, сөйлемнің негізгі және қосымша мүшелерін ауыстыру, ауыстыру, инверсия, қосымшаны бұзу;
12) байланыстырып сөйлеудің өзіндік ерекшелігі: логикалық реттілікті бұзу, негізгі оқиғаларды жіберіп алу, жеке эпизодтардың қайталануы;
13) полиморфты дислексия және дисграфия сияқты оқудың және жазудың әртүрлі бұзылулары;
14) ауызша байланысқа, коммуникациялық жағдайда навигацияға қабілетсіздікке, ал сөйлеудің күрделі бұзылыстары кезінде-негативизмге және ауызша қарым-қатынастағы елеулі қиындықтарға деген қызығушылық.
8. Сөйлеу әркетін қалыптастырудағы бұзылыстар сенсорлық, зияткерлік, аффективті-еріктік және реттеуші салаларда болатын барлық психикалық процестерге кері әсер етеді:
1) зейіннің жеткіліксіз тұрақтылығы, оны таратудың шектеулі мүмкіндіктері;
2) ауызша есте сақтау және есте сақтау өнімділігінің төмендеуі;
3) танымдық белсенділіктің жетіспеушілігі;
4) ойлаудың спецификалық ерекшеліктері.
9. Оқыту процесінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар жүзеге асырылады:
1) білім беруді ізгілендіру;
2) білім мазмұнының жалпы сөйлеу қабілеті дамымаған оқушының даму деңгейіне және сипаттамаларына бейімділігі;
3) оқытуды саралау және дараландыру;
4) уақытша шешімді қолдану;
5) ғылым негіздерін тілдік нормаларды игерумен бірлікте игеру;
6) түзету-педагогикалық қызметтің әдістері мен тәсілдерін кешенді қолдану;
7) сөйлеу қабілеті бұзылуының жүйелілігі мен құрылымын қарастыру;
8) ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңімен қалыптастыру қағидасы және оларды ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде "сатылы", "жедел" шоғырландыру;
9) пәндік сөйлеу материалы бойынша табиғи сөйлеу қарым-қатынасы жағдайында сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
10) онтогенетикалық қағида.
10. Оқыту құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағытталған, жүйелік, белсенділікке негізделген, жеке-дара сараланған және коммуникативтік тәсілдер негізінде жүзеге асырылады:
1) құндылыққа бағытталған тәсіл - білім беру қызметін ұйымдастыру және орындау тәсілі, оқушының сөйлеу және танымдық даму ерекшеліктерін ескере отырып, оның нәтижелерін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан алу және пайдалану тәсілі;
2) тұлғалық-бағдарланған көзқарас сөйлеуді дамудың кемшіліктерін жоюға жоғары мотивациясы бар, үйлесімді, адамгершілік жағынан толыққанды, әлеуметтік белсенді, құзыретті және өзін-өзі дамытатын тұлғаны дамытуға жағдай жасау міндетінің қойылғандығын және шешілгендігін білдіреді;
3) белсенділік тәсілі- бұл білімді практикалық, сатылы қол жетімді іс-әрекеттер арқылы өз бетінше алуға жағдай жасау;
4) жеке сараланған тәсіл баланың жеке ерекшеліктеріне, сөйлеу қорытындысына, оның даму қарқынына байланысты тәрбиелік, түзету-дамытушылық және сөйлеу жұмысының формалары мен әдістерінің өзгергіштігін болжайды;
5) оқытудың коммуникативтік тәсілі басқа адамдармен, ақпараттық ағындармен өзара әрекеттесу қажеттілігімен байланысты сөйлеу қабілеті нашар білім алушыларға коммуникативтік қасиеттерді қалыптастыруды көздейді.
11. Бағдарламаның түзету бағытын жүзеге асыру оқыту процесінде арнайы жұмыс әдістері жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады:
1) сөйлеу физиологиялық негізін дамытуға арналған жаттығулар (тыныс алу, еліктеу және артикуляциялық жаттығулар);
2) дыбыстық айтылымды машықтандыру және сөздердің буындық құрылымын пысықтауға бағытталған жаттығулар (дикцияны қыздыру, оқылатын дыбыстармен буын тізбегін шығаруға арналған имитациялық ойындар, қарама-қарсы немесе жиі аралас дыбыстарды кезектестіру);
3) фонематикалық процестерді қалыптастыруға, лексикалық-грамматикалық категорияларды және келісімді сөйлеуді қалыптастыруға бағытталған ойындар мен жаттығулар (буындар мен сөздер: анаграммалар, фигуралар, ребустар, жұмбақтар, сөзжұмбақтар, деформацияланған сөйлемді, мәтінді ажырату және қалпына келтіру, сызбаларға, сюжеттік серияларға, суреттерге сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес кезең-кезеңмен немес мұғалімнің көмегімен);
4) ұсақ моториканы дамытуға арналған тренингтер, жазу кезінде қаламды ұстаудың дұрыс қалпын бекіту және оптикалық-кеңістік көріністерді дамыту (саусақ жаттығулары, қолдар мен жетекші саусақтардың босаңсыту және сергіту массажы, модельдеу тестілеуді түзету, әріптер бейнесін талдау және синтездеу нұсқаларын қолдана отырып, кеңістік қатынастарды анықтайтын және қайта құратын қол жетімді деңгей, "көз-қол" механизмін қалыптастыру мен дамытудың арнайы әдістері);
5) психоэмоционалды тұрақсыздықтағы кинезиология элементтері;
6) артық жұмыс, церебростения және/немесе қорғаныс тежелісі көрінген жағдайда ырғақты жылыту, түсіру және демалу минуттары.
12. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушылар үшін мұғалім бір сөйлеу тәртібінің талаптарын орындайды.
13. Сабақты ұйымдастырудың ерекшелігі әр түрлі дидактикалық және әдістемелік материалдарды кеңінен қолдануды көздейді:
1) техникалық мультимедиялық құрылғылар және дидактикалық құралдар (ақпараттық тасымалдаушылар): "Мультимедиялық интерактивті білім беру бағдарламалық қамтамасыз ету және әдістемелік кешен" электронды ресурсы, дыбыстық сигналды бейнелейтін "Логопедиялық симулятор", көмекші құрылғы "Сөйлеуді игеру және дамытуға арналған сөйлеу тренажері байланыс";
2) мнемикалықкестелер, графикалық белгілер түрінде стендтерде немесе электрондық жеткізгіштерде ұсынылған ақпараттың болуы;
3) әр түрлі сөйлеу бұзылыстары бар білім алушыларға арналған сараланған тапсырмаларды модельдеу.
14. Сауаттылыққа үйрету барысында дыбыстық талдамалы-синтетикалық әдіс негізінде жүзеге асады, оны қолдану ерекшеліктері сөйлеу қабілеті күрделі мектеп оқушыларын оқытуда келесідей жүзеге асырылады:
1) дыбыстар мен дыбыстарды есту арқылы ажырату мүмкіндігіне байланысты дыбыстар мен әріптерді зерттеу тәртібін өзгерту;
2) дамуында кемістігі жоқ мектеп оқушыларын оқытуда қабылданған әр дыбыс пен әріпті зерттеу уақытының ұлғаюы;
3) дыбыстарды дыбыстан ажыратуда және оқшаулауда, олардың сәйкес әріптермен дұрыс байланыстылығындағы қиындықтарды болдырмау және арнайы дисграфиялық қателердің алдын алу мақсатында тек дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер бойынша жүргізіледі;
4) сөздің дыбыстық-әріптік құрамында жылдам бағдарлау дағдысын дамыту;
5) жұптасқан акустикалық ұқсас дыбыстарды және олардың сәйкес әріптерін зерттеуге кететін уақыттың ұлғаюы;
6) барлық лексикалық материалдар білім алушыларға таныс болуы керек, олар сөздердің мағынасын түсінеді және оларды шындықтың белгілі бір объектілері мен құбылыстарымен байланыстыра алады;
7) емле ережелерін меңгеру кезеңінде балалардың лексикалық-грамматикалық дамуындағы олқылықтарды толтыру және морфологиялық жалпылауды қалыптастыру бойынша терең жұмыстарды жүргізу;
8) өтілген материалдың жүйелі қайталануы мен бекіту арқылы енгізу;
9) бұрын алынған білім мен дағдыларды қолдануды талап ететін жаттығуларды жүйелі түрде қолдану;
10) дыбыстар мен әріптерді зерделеумен бір мезгілде грамматика мен орфографияның қарапайым ережелерімен танысу;
11) жазуды үйретумен бірге оқуды үйрету: аудиторияда сол дыбыс және оған сәйкес баспа және жазбаша әріп зерттеледі; әрбір жаңа әріпті оқушылар тиісті дыбысты дұрыс айтуға қол жеткізген жағдайда ғана көрсете алады; әрбір жаңа әріппен танысу элементтерді талдау, бұрын зерттелген әріптермен салыстыру және салыстыру арқылы жүзеге асады; жаңа дыбыс буын құрылымының әр сөзін оқушылар алдын ала талдауы керек.
15. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің пәнаралық байланысы "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу", "Қоршаған ортамен таныстыру және тіл дамыту" түзету компонентінің пәнімен, "Жаратылыстану", "Дүниетану", "Математика", "Еңбекке баулу", "Бейнелеу өнері" оқу пәндерімен тығыз байланысты.
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
16. "Букварь, Обучение грамоте" пәні бойынша оқу жүктемесі: мектепке дейінгі сыныпта аптасына 7 сағатты, оқу жылында – 224 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
17. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің мазмұны:
1) орыс тілінің дыбыстық және әріптік жүйесінен;
2) негізгі тілдік бірліктерден (мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
3) орыс тілі бойынша қарапайым грамматикалық дағдылардан;
4) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық нормалардың қарапайым түсініктері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет, халық ауыз әдебиетінің туындыларынан құралады.
18. Бағдарламаның мазмұны. Оқыту барысында келесі кезеңдер ажыратылады: әліппеге дейінгі кезең, әліппе кезеңі, әліппеден кейінгі кезең. 0 сыныпта "Букварь" пәнін оқыту екі кезең бойынша (әліппеге дейінгі кезең – 84 сағат, әліппе кезеңі – 140 сағат) ұйымдастырылады.
19. Әліппе кезеңінде 0 сыныпта келесі дыбыстар мен әріптер ретімен зерделенеді және сараланады: а, у, м, х, о; (а-о-у); с, п, к, в, т, н, ы; з, (з-с); л; э, и, (и-ы); ш, (ш-с), р; ж, (ж-ш); е; б, (б-п), д, (д-т).
20. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) 0-сыныпқа келген оқушылардың алғашқы оқуы (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін анықтау);
2) фонематикалық бейнелеуді дамыту;
3) сөйлеу туралы алғашқы ойларды қалыптастыру (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу);
4) сөйлеу құрылымы (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін) туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру;
5) сөйлеу дыбыстары, дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік қалыптастыру;
6) қатаң, ұяң, үнді дауыссыздар туралы түсінік қалыптастыру;
7) бір және екі буынды сөздерге дыбыстық талдау жасау, екпінді буында белгілеу қабілетін қалыптастыру;
8) дауысты дыбыстарға бағдарланған сөздің дыбыстық үлгісін "оқуды" үйрену; сөйлемдердің кестелік-үлгілерін "оқу";
9) қолдың ұсақ моторикасын дамыту (бояу, сурет салу, әр түрлі бағытта көлеңке түсіру, үзік сызық бойымен жүргізу, әріптердің элементтерін жазу);
10) жазу гигиенасының ережелерімен танысу;
11) сөздік қорын байыту және белсендіру;
12) грамматикалық ұғымдар мен синтаксистік құрылымдарды тіл нормаларына сәйкес құру дағдыларын қалыптастыру;
13) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту.
21. "Букварь" пәнінде әліппе кезеңі бірінші тоқсанда басталады және төртінші тоқсанда аяқталады. Мұғалім сыныптағы оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу материалын меңгеру деңгейіне байланысты дыбыспен және әріппен танысу үшін сағат санын реттейді.
22. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту;
2) зерттелетін дыбыстардың дұрыс артикуляциясын меңгеру;
3) дауысты және дауыссыз дыбыс ұғымымен таныстыру, екпін қоя білу, дауысты, дауыссыз дыбыстарды одан әрі тереңдете ажырату;
4) екпін, дауысты (жуан-жіңішке), дауыссыздар ұғымымен таныстыру;
5) өтілген дыбыстарды әріптермен байланыстыру, алфавит әріптерінің қызметін меңгеру, үлкен және кіші, баспа және бас әріптерді ажырату;
6) тілдік бірліктер туралы қарапайым түсініктерді бекіту (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
8) сөздерді, сөйлемдер мен мәтіндерді дұрыс, біркелкі буындық оқу дағдыларын қалыптастыру;
10) орфографиялық оқуды меңгеру;
11) лексикалық және грамматикалық категорияларды меңгеру;
12) қолжетімді сөйлеу деңгейінде келісілген монолог пен диалогтық сөйлеуді дамыту.
23. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімнен тұрады:
1) "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық есту қабілетін дамыту)";
2) "Оқылым (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу)";
3) "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
24. "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық есту қабілетін дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) тыңдалған материалды қайталау;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым-қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) құндылық туралы шешім қабылдау;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық түрін бағдарлау.
25. "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, алфавит әріптерін зерттеу)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздердің графикалық түрін бағдарлау.
26. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтінге жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын ұсыну;
3) презентацияның әр түрлі формаларын қолдана отырып мәтін құру;
4) әр түрлі жанрдағы мәтіндерді шығармашылықпен жазу;
5) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
6) каллиграфиялық және графикалық стандарттардың сақталуы;
7) орфографиялық нормаларды сақтау;
8) грамматикалық нормалардың сақталуы;
9) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
27. Оқытудың негізгі мазмұны.
28. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту) әліппеге дейінгі кезең:
1) диалогтік сөйлеуді қалыптастыру (сюжеттік суреттер сериясы бойынша әңгімелер, белгілі ертегілерге негізделген сюжеттік сурет бойынша, тәрбиелік диалогтар);
2) сөйлеу, оның адамдар өміріндегі рөлі, ауызша және жазбаша сөйлеу;
3) сөйлем, екі сөзден және үш сөзден тұратын сөйлемдерді талдау, нақты жағдайға негізделген суреттерден "бастауыш-баяндауыш" түріндегі сөйлемдерді дербес құрастыру;
4) сөз туралы өз ойының қалыптасуы (тәжірибелік деңгейде), сөйлем құрылымынан сөздің оқшаулануы, заттарды білдіретін сөздер мен іс-әрекетті қимылды білдіретін сөздер арасындағы тәжірибелік айырмашылық, сөздегі дыбыстарға еліктеумен танысу;
5) қысқа (жалаң) және ұзын (жайылма) сөз туралы түсінік, сөзді тәжірибе жүзінде буындарға (бөліктерге) бөлу, көмекші әдістерді қолдана отырып, буын санын анықтау;
6) дыбысты түсіну, бір буынды және екі буынды сөзде дыбыстарды тану, дауысты дыбыстардың артикуляциясын нақтылау, оларды сөз ішінде тану, дыбыстарды ажырату дыбыстың сөздегі орнын анықтау (басы, ортасы, соңы);
7) артикуляция мүшелерімен танысу, артикуляцияны дамытуға арналған статикалық және динамикалық жаттығулар, сөйлеу тынысын дамыту.
29. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту) әліппе кезеңі:
1) диалогтік және монологтық сөйлеуді дамыту, лепті және сұраулы сөйлемдегі дауыс ырғағының айырмашылығы, қаратпа сөзді дамыту;
2) тыңдалған материалдың тақырыбы мен мазмұнын анықтау;
3) тыңдалған материалдың ізімен қайталауды құрастыру, күрделенген мәтінді қалпына келтіру және екі жай сөйлемнің себеп-салдарлық байланысын орнату, сюжеттік суреттер, сюжеттік сурет, сурет және / немесе сұрақ жоспары (15 сөзге дейін) негізінде әңгімелер құрастыру;
4) 3-5 сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру және талдау, сөйлем мүшелерінің құрылымын кеңейту, сұраққа негізделген сөйлемнен сөздерді бөліп алу;
5) заттарды, әрекеттерді, белгілерді білдіретін сөздер арасындағы тәжірибелік айырмашылық; жалпылама сөздердің, ең көп қолданылатын антонимдердің, басқа оқу пәндерінде оқылатын тақырыптарға қатысты сөздердің, тұлғалық және есімдік тұлғалас сөздердің сөздігін кеңейту және белсендіру;
6) ауызша сөйлеудегі дауысты дыбыстарға негізделген 2-3 буынды сөздерге буындық талдау жасау, дауысты дыбыстардың буын жасаушы рөлі, сөздегі екпіннің мағыналы рөлі, сөз формаларындағы екпіннің қозғалғыштығын іс жүзінде бақылау, екпіннің сөз құрамындағы орнын анықтау. екі буынды және үш буынды сөздер;
7) сөздің алдында тұратын көмекші с, к, на, под, над, сөздердің мағынасы, олардың саралануы, сөздің алдында тұратын көмекші сөздері бар сөз тіркестерінің жасалуы және қолданылуы;
8) көптік жалғаулар, зат есімдердің жекеше және көпше түрінің құрылуы, қолданылуы мен саралануы (сом - сомы, слон - слоны);
9) дауысты-дауыссыз негізіндегі дыбыстарды қабылдау және сипаттау, о-у, с-з, ы-и, ш-ж дыбыстары мен әріптерін ажырату;
10) сөйлеудің физиологиялық негізін дамыту, дұрыс дыбыстауды меңгеру және оқылатын дыбыстарды айтуды машықтандыру, екпінді дұрыс сақтау, кідіріс, сөйлем соңының интонациялық безендірілуі, ауызша және жазбаша байланыс құралы кезінде тыңдаушының назарын аудару.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі: 30 сек - 1 мин; тыңдауға арналған көркем шығарманың көлемі 25 -тен 35 сөзге дейін.
30. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу) әліппеге дейінгі кезең:
1) сөйлемнің сызбасын оқу, құру және талдау;
2) дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік, олардың графикалық белгіленуі, дауыссыз және дауысты дыбыстардың графикалық саралануы мен белгіленуі;
3) сөздің буындық құрылымының графикасын құру, екпінді анықтау;
4) буындар мен сөздер схемасын құрастыру, салыстыру, буындар мен сөздерге дыбыстық талдау, екі дауысты дыбыстан (ау, уа); мысалы ам, ум, ах, ох, ух (тұйық буын); мысалы му, на, да (ашық буын); бір буынды және екі буынды сөздер: мох, муха, каток.
31. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу) әліппе кезең:
1) сөздерді буындық және дыбыстық талдау, фишка мен әріптерден жасалған сөздердің графикалық схемаларын құрастыру және салыстыру утка, окна, банка, Томка, Антон, танк, кнут сияқты дауыссыз дыбыстардың қосылуы бар сөздер; косы, совы, сынок, сосны сияқты сөздер; (вымыла, упала) дауыссыз дыбыссыз үш буынды сөздер; ели, енот, роет, старые, песни; слов типа бантик, булка, кабина, бинт, белки, буханка, барабан сияқты сөздер;
2) өтілген әріптердің басылған бейнесін меңгеру, дыбыстар мен әріптерді ажырату, баспа әріптерінің бейнесін құру және қайта құру, дауыссыз дыбыстардың қаттылығы мен жұмсақтығын белгілеудегі әріптердің рөлін меңгеру, оларды сөйлемде және жалқы есімдерде қолдану;
3) кейінгі дауыстыға негізделген буынды оқу дағдысын қалыптастыру, сөздерді, сөйлемдерді, қысқа мәтіндерді үздіксіз буындық оқуды белсендіру;
4) сөздер, сөйлемдер, оқылған мәтін туралы түсінікті нақтылау, мәтіннің басы мен соңын анықтау, сөздер мен сөйлемдерді тақырыптық / сюжеттік суретпен байланыстыру, мәтінді сюжеттік суретпен байланыстыру, сюжеттік сериядағы суреттерді салыстыру, мәтіннің бөліктерінен немесе жеке сөйлемдерден мәтін кім туралы? не туралы? екенін анықтау, мәтіннен негізгі ойды анықтап тірек сөздерді бөліп айтту;
5) бөлінген әліпби әріптерінен буын, сөз және сөйлем құрастыру, буыннан сөз құрастыру.
Ескерту: оқуға берілген мәтін көлемі әліппе кезеңінің басында 2-3 сөйлемнен, соңында 5-7 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөздердің саны 2-5-тен аспауы керек. Екінші жартыжылдықтың соңындағы оқу жылдамдығы минутына 10-нан 20 таңбаға дейін (оқушылардың танымдық және сөйлеу қабілеттеріне байланысты).
32. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппеге дейінгі кезең:
1) контурды, нүктелі, көлеңкеленген, қабаттасқан кескіндерді тану, бөліктерден тақырыпты, тақырыптық суреттерді құрастыру, алдымен бірдей боялған, содан кейін түрлі түстермен боялған геометриялық фигуралар сериясын табу, үлгіге сәйкестендіру;
2) дененің оң және сол бөліктерінің атауларын нақтылау, заттардың, заттың бөліктерінің, геометриялық фигуралардың кеңістіктік орналасуын анықтау, тізбекті есте сақтау, 3-5 объектінің кеңістіктік орналасуы, кескіндер, суреттер;
3) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, бояу, сурет салу, мозайкадан өрнектер салу, нүктелі кескіндерді белгілеу, көлеңке түсіру, жиек салу, баспа және жазбаша әріптердің негізгі элементтерін жазу;
4) жазу гигиенасы ережелерімен танысу, жазу кезінде отыру, қалам ұстау, жарық бағыты.
33. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппе кезеңі:
1) әріптік штрих, кіші және үлкен әріптердің элементтері мен олардың байланыстарын есептен шығару: у, п, т, к, и, ш, р; м, ы, л; с, а; в, е; х, з, э, ж үлгілері бойынша, құрылысы, контуры бойынша ұқсас әріптерді салыстыру;
2) кіші және үлкен әріптерді жеке жазу, айтылуы мен жазылуы сәйкес келмейтін сөздерді жазу, баспа мәтінінен көшіру, баспа түрдегі әріп, буын, сөздер мен 2-3 сөзден тұратын бір жай сөйлемдерді жазбаша жазу;
3) сөйлемдегі сөздердің бөлек емлесі, сөз формаларын, сөз объектілерін, сөйлемдегі әрекеттер мен белгілерді жазбаша түрде ажырату;
4) сөзді алдын ала талдағаннан кейін емле айтылуымен сәйкес келетін белгілі сөздерді өз бетінше жазу;
5) сөйлемнің шекарасын, сөйлем соңындағы белгілерді, бас әріппен жазылатын сөздерді (кісі аттары, жер-су атаулары, үй жануарларына арнайы қойылған аттар) ажырату, дұрыс жазу, жи-ши емлесі, ворона, корова, лопата, машина, молоко, сахар, сорока сөздерінің жазылуы.
Ескерту: Жазбаша жұмыстың көлемі: графикалық диктант -1-3 белгі, әріп диктанты-3-5 әріп, буын диктанты-3-6 буын, сөздік диктант-2-4 сөз, диктант-3-8 сөз.
Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейі мен қажеттіліктеріне қарай мұғалім белгілейді. Жазбаша жұмысты жүйелі түрде күнделікті ұйымдастыру ұсынылады.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
34. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 0.2.1.1 кодында: "0" – сынып, "2.1" – негізгі дағдылар, "1" –оқыту мақсатының реті.
35. Оқыту мақсаттары күтілетін нәтиже түрінде айқындалған:
36. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 0 сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сынып үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту орыс тілінде)
Ескерту:
1) әр тоқсандағы оқу мақсаттары сөйлеу әрекетінің әр түріне біріктіріледі;
2) "*" белгісімен көрсетілген оқу мақсаттары осы тоқсанда ішінара орындалуы және кеңейтілген немесе күрделі сөйлеу материалы бойынша келесі тоқсанда жұмысын жалғастыруы ұсынылады.
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 272-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің мақсаты – айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым дағдыларын қалыптастыру процесі арқылы функционалды сауаттылығының негізін қалап, қарапайым грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар оқушылардың жеке сөйлеу және танымдық қабілеттерін ескере отырып білім алуға ынталы жеке тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.
3. Оқу бағдарламасының міндеттері:
1) сөздерді, сөйлемдерді және қарапайым мәтінді оқу, мәтінді түсініп оқу, мәнерлеп және тез оқу дағдыларын дамыту;
2) дыбысты әріппен таңбалап, әріптердің баспа және жазба түрлерін үйрету;
3) жазу дағдысын (қатесіз, көркем жазу) қалыптастыру;
4) сөзді буындап оқуға, тұтас оқуға, мәтінді мәнерлеп, түсініп оқуға машықтандыру;
5) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты арттыру;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілеттерін дамыту;
7) басқа адамдарға деген мейірімді қатынасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
8) сөйлеу тілін жақсартуға деген ұмтылысын танымдық қызығушылығы арқылы шығармашылық қабілетін дамыту;
9) қоршаған әлем туралы тұтас түсініктерін қалыптастыру арқылы тілге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті дамыту;
10) коммуникативтік дағдыларын (өз ойын толық жеткізе білу, өзгенің пікірімен санаса білу, әңгімелесу, сөйлеу әдебін сақтау) қалыптастыру;
11) сөйлеу мүмкіндіктеріне қол жетімді формада өз ұстанымын білдіру қабілетін дамыту;
12) нәтижеге жетудің ең тиімді жолдарын анықтау.
4. Бағдарламаның түзету-дамытушылық міндеттері:
1) фонетикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын дамыту;
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалғыштығын, оқылатын дыбыстарды және олардың тіркестерін дұрыс айту дағдыларын дамыту);
3) орфоэпия ережелеріне сәйкес буындық құрылымын, әсіресе көп буынды және дауыссыз дыбыстардың қосылуын пысықтау;
4) оқылатын буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғақты және интонациялық ұйымдастырылуын дамыту
5) жазбаша сөйлеу кезінде нақты дисграфикалық және аграмматикалық қателердің пайда болуына жол бермеу және/немесе түзеу;
6) ұсақ моториканы дамыту;
7) оптикалық-кеңістік белсенділіктің бұзылуын жеңу;
8) нақты кеңістіктік-бағдарлау қателерді болдырмау және/немесе түзету;
9) сөздік қорын байыту және белсендіру;
10) грамматикалық және синтаксистік құрылымдарды тілдің нормаларына сәйкес құра білуді қалыптастыру;
11) оқушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызша сөйлеудің әр түрлі түрлерін дамыту (сөйлесу-диалогтық, сипаттау-әңгімелеу);
12) оқу іс-әрекетінің құрылымын мақсатты түрде қалыптастыру: мақсатты түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, басты нәрсеге назар аудара отырып, материалды белсенді өңдеу, өзін-өзі бақылау, "білім алушы, мектеп оқушысы" деген әлеуметтік рөлі арқылы өзін-өзі бағалау.
5. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына оқушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу процесін ұйымдастырған кезде сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі.
7. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар оқушылардың функционалды сөйлеу жүйесінің жүйелік бұзылуын көрсететін типтік көріністер байқалады:
1) фонемалардың көпшілігінде, алмастыруларында, шатасуларында, бұрмалануларында көрінетін айтылу жүйесінің қалыптасу процесінің бұзылуы;
2) есту-сөйлеу жадының дамымауы: сөйлеу материалын нашар есте сақтау және көбейту;
3) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: элизия, қайталану, күту, персеверация, контаминация, дыбыстардың ассимиляциялануы, сөздердің бір-біріне жақын орналасуы;
4) сөздің дыбыстық-буындық құрылымының бұрмалануы: буындарды қайта құру, буынға жабысып қалған сөздердің үзінділерін жеткіліксіз айту, дыбыстарды ассимиляциялау, бір-бірімен қатар тұрған сөздердің бөліктерін ауыстыру;
5) фонемаларды сараланған қабылдаудың қалыптасуының болмауы; ұқсас дыбыстар мен әріптерді жазбаша араласуы;
6) сөйлеудің мағыналық жағын бұзу: сөздікте құрамдас бөліктердің, бөлшектердің, фрагменттердің аттарын білдіретін сөздердің жоқтығы;
7) сөздердің дыбыстық және жағдаяттық ұқсастығы бойынша ауыстыру және шатастыру: орын алмастыратын сөздерді қолдануға бейімділік;
8) синонимдік және антонимдік қатынастарды орната отырып, лексикалық топтардың ішінде болатын жүйелік байланыстар мен қатынастарды берудегі қиындықтар;
9) негізінен өнімсіз сөзжасамдық қосымшалардың қолданылуының бұзылуынан көрінетін сөзжасамдық процестердің дамымауы;
10) фразалық мағынадағы сөз тіркестерін, мақал-мәтелдерді түсіну және қолдану деңгейі жеткіліксіз;
11) құрылымдық-морфемалық аграмматизмнің көріністері: одақтасуды, сөйлемнің негізгі және қосымша мүшелерін ауыстыру, ауыстыру, инверсия, қосымшаны бұзу;
12) байланыстырып сөйлеудің өзіндік ерекшелігі: логикалық реттілікті бұзу, негізгі оқиғаларды жіберіп алу, жеке эпизодтардың қайталануы;
13) полиморфты дислексия және дисграфия сияқты оқудың және жазудың әртүрлі бұзылулары;
14) ауызша байланысқа, коммуникациялық жағдайда навигацияға қабілетсіздікке, ал сөйлеудің күрделі бұзылыстары кезінде-негативизмге және ауызша қарым-қатынастағы елеулі қиындықтарға деген қызығушылық.
8. Сөйлеу әркетін қалыптастырудағы бұзылыстар сенсорлық, зияттық, аффективті-еріктік және реттеуші салаларда болатын барлық психикалық процестерге кері әсер етеді:
1) зейіннің жеткіліксіз тұрақтылығы, оны таратудың шектеулі мүмкіндіктері;
2) ауызша есте сақтау және есте сақтау өнімділігінің төмендеуі;
3) танымдық белсенділіктің жетіспеушілігі;
4) ойлаудың спецификалық ерекшеліктері.
9. Оқыту процесінде жалпы және арнайы педагогикалық қағидалар жүзеге асырылады:
1) білім беруді ізгілендіру;
2) білім мазмұнының жалпы сөйлеу қабілеті дамымаған оқушының даму деңгейіне және сипаттамаларына бейімділігі;
3) оқытуды саралау және дараландыру;
4) уақытша шешімді қолдану;
5) ғылым негіздерін тілдік нормаларды игерумен бірлікте игеру;
6) түзету-педагогикалық қызметтің әдістері мен тәсілдерін кешенді қолдану;
7) сөйлеу қабілеті бұзылуының жүйелілігі мен құрылымын қарастыру;
8) ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңімен қалыптастыру қағидасы және оларды ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде "сатылы", "жедел" шоғырландыру;
9) пәндік сөйлеу материалы бойынша табиғи сөйлеу қарым-қатынасы жағдайында сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
10) онтогенетикалық қағида.
10. Оқыту құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағытталған, жүйелік, белсенділікке негізделген, жеке-дара сараланған және коммуникативті тәсілдер негізінде жүзеге асырылады:
1) құндылыққа бағытталған тәсіл-білім беру қызметін ұйымдастыру және орындау тәсілі, оқушының сөйлеу және танымдық даму ерекшеліктерін ескере отырып, оның нәтижелерін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан алу және пайдалану тәсілі;
2) тұлғалық-бағдарланған көзқарас сөйлеуді дамудың кемшіліктерін жоюға жоғары мотивациясы бар, үйлесімді, адамгершілік жағынан толыққанды, әлеуметтік белсенді, құзыретті және өзін-өзі дамытатын тұлғаны дамытуға жағдай жасау міндетінің қойылғандығын және шешілгендігін білдіреді;
3) белсенділік тәсілі - бұл білімді практикалық, сатылы қол жетімді іс-әрекеттер арқылы өз бетінше алуға жағдай жасау;
4) жеке сараланған тәсіл баланың жеке ерекшеліктеріне, сөйлеу қорытындысына, оның даму қарқынына байланысты тәрбиелік, түзету-дамытушылық және сөйлеу жұмысының формалары мен әдістерінің өзгергіштігін болжайды;
5) оқытудың коммуникативтік тәсілі басқа адамдармен, ақпараттық ағындармен өзара әрекеттесу қажеттілігімен байланысты сөйлеу қабілеті нашар білім алушыларға коммуникативтік қасиеттерді қалыптастыруды көздейді.
11. Бағдарламаның түзету бағытын жүзеге асыру оқыту процесінде арнайы жұмыс әдістері жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылады:
1) сөйлеу физиологиялық негізін дамытуға арналған жаттығулар (тыныс алу, еліктеу және артикуляциялық жаттығулар);
2) дыбыстық айтылымды машықтандыру және сөздердің буындық құрылымын пысықтауға бағытталған жаттығулар (дикцияны қыздыру, оқылатын дыбыстармен буын тізбегін шығаруға арналған имитациялық ойындар, қарама-қарсы немесе жиі аралас дыбыстарды кезектестіру);
3) фонематикалық процестерді қалыптастыруға, лексика-грамматикалық категорияларды және келісімді сөйлеуді қалыптастыруға бағытталған ойындар мен жаттығулар (буындар мен сөздер: анаграммалар, фигуралар, ребустар, жұмбақтар, сөзжұмбақтар, деформацияланған сөйлемді, мәтінді ажырату және қалпына келтіру, сызбаларға, сюжеттік серияларға, суреттерге сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес мәтінді ұжымдық құрастыру, сенсорлық жоспарға сәйкес кезең-кезеңмен немес мұғалімнің көмегімен);
4) ұсақ моториканы дамытуға арналған тренингтер, жазу кезінде қаламды ұстаудың дұрыс қалпын бекіту және оптикалық-кеңістік көріністерді дамыту (саусақ жаттығулары, қолдар мен жетекші саусақтардың босаңсыту және сергіту массажы, модельдеу тестілеуді түзету, әріптер бейнесін талдау және синтездеу нұсқаларын қолдана отырып, кеңістік қатынастарды анықтайтын және қайта құратын қол жетімді деңгей, "көз-қол" механизмін қалыптастыру мен дамытудың арнай әдістері);
5) психоэмоционалды тұрақсыздықтағы кинезиология элементтері;
6) артық жұмыс, церебростения және/немесе қорғаныс тежелісі көрінген жағдайда ырғақты жылыту, түсіру және демалу минуттары.
12. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушылар үшін мұғалім бір сөйлеу тәртібінің талаптарын орындайды.
13. Сабақты ұйымдастырудың ерекшелігі әр түрлі дидактикалық және әдістемелік материалдарды кеңінен қолдануды көздейді:
1) техникалық мультимедиялық құрылғылар және дидактикалық құралдар (ақпараттық тасымалдаушылар): "Мультимедиялық интерактивті білім беру бағдарламалық қамтамасыз ету және әдістемелік кешен" электронды ресурсы, дыбыстық сигналды бейнелейтін "Логпедиялық симулятор", көмекші құрылғы "Сөйлеуді игеру және дамытуға арналған сөйлеу тренажері байланыс";
2) мнемикалықкестелер, графикалық белгілер түрінде стендтерде немесе электрондық жеткізгіштерде ұсынылған ақпараттың болуы;
3) әр түрлі сөйлеу бұзылыстары бар оқушыларға арналған сараланған тапсырмаларды модельдеу.
14. Сауаттылыққа үйрету процесі дыбыстық талдамалы-синтетикалық әдіс негізінде жүзеге асады, оны қолдану ерекшеліктері сөйлеу қабілеті ауыр мектеп оқушыларын оқытуда келесідей:
1) дыбыстарды есту арқылы ажырату және оларды айтуда сіңіру мүмкіндігіне негізделген дыбыстар мен әріптерді зерттеу тәртібін өзгерту;
2) дамуында кемістігі жоқ мектеп оқушыларын оқытуда қабылданған әр дыбыс пен әріпті зерттеу уақытының ұлғаюы;
3) дыбыстарды дыбыстан ажыратуда және оқшаулауда, олардың сәйкес әріптермен дұрыс байланыстылығындағы қиындықтарды болдырмау және арнайы дисграфиялық қателердің алдын алу мақсатында тек дұрыс айтылған дыбыстар мен сөздер бойынша жүргізіледі;
4) сөздің дыбыстық-әріптік құрамына жылдам бағдарлау дағдысын дамыту;
5) жұптасқан акустикалық ұқсас дыбыстарды және олардың сәйкес әріптерін зерделеуге кететін уақыттың артуы;
6) барлық лексикалық материалдар оқушыларға таныс болуы керек, олар сөздердің мағынасын түсінеді және оларды шындықтың белгілі бір объектілері мен құбылыстарымен байланыстыра біледі;
7) емле ережелерін меңгеру кезеңінде балалардың лексикалық-грамматикалық дамуындағы олқылықтарды толтыру және жазудағы қателіктерге жол бермеу, морфологиялық жалпылауды қалыптастыру бойынша терең жұмыстарды жүргізу қажет;
8) жинақталған материалды жүйелі түрде қайталау мен бекітуді,
9) бұрын алынған білім мен дағдыларды пайдалануды қажет ететін осындай жаттығуларды қолдануды қамтамасыз ету қажет;
10) дыбыстар мен әріптерді зерделеумен қатар оларға қатысты грамматика мен орфографияның қарапайым ережелері берілуі керек.
11) әрбір жаңа әріпті оқушылар тиісті дыбысты дұрыс айтуға қол жеткізген жағдайда ғана көрсете алады; әрбір жаңа әріппен танысу элементтерді талдау, бұрын зерттелген әріптермен салыстыру және салыстыру арқылы жүзеге асады; жаңа дыбыс буын құрылымының әр сөзін оқушылар талдауы керек.
15. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің пәнаралық байланысы "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" түзету компонентінің пәнімен, "Дүниетану", "Жаратылыстану", "Математика", "Еңбекке баулу", "Бейнелеу өнері" оқу пәндерімен тығыз байланысты.
3-тарау. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің мазмұны
16. "Букварь, Обучение грамоте" пәні бойынша оқу жүктемесі: 1-сыныпта аптасына 7 сағатты, оқу жылында – 231 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
17. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) орыс тілінің дыбыстық және әріптік жүйесінен;
2) негізгі тілдік бірліктерден (мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
3) орыс тілі бойынша қарапайым грамматикалық дағдылардан;
4) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық нормалардың қарапайым түсініктеріне;.
5) балаларға арналған көркем әдебиет туындылары.
18. Бағдарламаның мазмұны. Оқыту процесінде үш кезең бар: әліппеге дейінгі кезең - 25 сағат, әліппе кезеңі – 120 сағат, әліппеден кейінгі кезең – 86 сағат.
19. Әліппе кезеңінде:
1) 0-сыныпта оқылатын дыбыстар мен әріптер қайталанады.
2) оларды саралау бойынша жұмыс мынадай реттілікпен жүргізіледі: а-о, у-о, э-е, с-ш, з-ж, р-л;
3) дыбыстар мен әріптерді зерттеу және олардың дифференциациясы келесі ретпен жалғасады: г, ф; (п-б), (с-з), (ш-ж), (т-д), (к-г), (ф-в); я, ь, ю, Ұ; ч, (ч-т), (ч-с); й, (й-и), ь (ажырату), ъ; ц, (ц-с), (ц-т), (ц-ч); щ, (щ-ш), (щ-с), (щ-ч).
20. Әліппеден кейінгі кезеңнің негізгі міндеттері үшінші тоқсанның ортасынан бастап жүзеге асырылуда.
21. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқушылардың мүмкіндіктерін зерттеу (0-сыныпта қалыптасқан жалпы және сөйлеу даму деңгейін, білім мен дағдының жағдайын анықтау);
2) оқу әрекетіне қызығушылықты ояту;
3) сөйлеу (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу) туралы түсініктерін қалыптастыру;
4) сөйлеу құрылымы (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін) туралы түсініктерін қалыптастыру;
5) сөйлеу құрылымы (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін) туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру;
6) сөйлеу ағымынан жеке сөздерді таңдай білу қабілетін дамыту;
7) затты, іс-әрекетті, заттың белгісін белгілеу арқылы сөздің негізгі қызметімен алғашқы таныстыру;
8) сөйлемді сөзбен толықтыра білу, сол немесе басқа сөздің сөйлемдегі орнын анықтау дағдысын нақтылау;
9) сөйлеу дыбыстары, дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсініктерін нақтылау;
10) екпінді/екпінсіз дауыстылар, жұмсақ/қатаң дауыссыз дыбыстар туралы түсініктерін қалыптастыру;
11) дауысты дыбыстарға бағытталған сөздің дыбыстық үлгісін әрі қарай "оқуға" үйрету; Сөйлемдердің схема-модельдерін "оқу";
12) қолдың ұсақ моторикасын дамыту (түрлі бағытта бояу, сурет салу, көлеңкелеу, калька, әріп элементтерін жазу);
13) жазу гигиенасы ережелерін бекіту;
15) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту.
22. Әліппе кезеңі бірінші тоқсаннан басталып, үшінші тоқсанның ортасында аяқталады. Дыбыс пен әріппен танысу сағаттарын мұғалім оқу материалын меңгеру деңгейіне, оқу мақсатына жетуіне және әр кезеңдегі тапсырмалардың орындалуына байланысты өзі реттейді.
23. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясы мен дыбысталуын меңгеру;
2) оқытылатын дыбыстардың дұрыс артикуляциясы мен дыбысталуын меңгеру;
3) фонематикалық процестерді одан әрі дамыту (дыбыстарды қабылдау, сөздерді талдау және синтездеу);
4) екпінді, екпінсіз дауысты дыбыстар, дауысты-дауыссыз дыбыстар ұғымымен таныстыру, екпіннің қозғалғыштығын іс жүзінде бақылау;
5) орыс алфавитінің барлық әріптерімен танысу;
6) әліпби әріптерінің қызметін, бас және кіші әріптердің, баспа және бас әріптердің айырмашылығын меңгеру;
7) тілдік бірліктер (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін) туралы қарапайым ұғымдарды бекіту;
8) әріп элементтерін, әріптерді және олардың жалғауларын жазу кезінде каллиграфиялық жазудың бастапқы дағдыларын қалыптастыру;
9) сөздерді, сөйлемдерді және мәтіндерді материал бойынша дұрыс, тегіс буынды оқу дағдыларын қалыптастыру;
10) орфографиялық оқуды меңгеру;
11) лексикалық және грамматикалық категорияларды түсіну мен қолдануды қалыптастыру;
12) қол жетімді сөйлеу деңгейінде үйлесімді монологтық және диалогтық сөйлеуді дамыту;
13) грамматикалық, пунктуациялық және орфографиялық ережелерді бастапқы тәжірибелік өңдеу.
24. Әліппеден кейінгі кезең үшінші тоқсанның ортасынан басталып, оқу жылының соңында аяқталады.
25. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) буынды буынға қосып оқуды одан әрі жетілдіру, тұтас сөзбен оқуға көшу, "сыбырлап оқу", "іштей" оқу арқылы оқу дағдысын қалыптастыру;
2) мәтінмен жұмыс істеудің бастапқы дағдыларын қалыптастыру;
3) байланыстырып сөйлеуді одан әрі дамыту: шағын әңгімелерді, ертегілерді, өлеңдерді тыңдау және түсіну; мұғалімнің жетекшілігімен бір тақырып бойынша (сурет немесе суреттер тізбегі бойынша) біріктірілген бірнеше сөйлемдер, әңгімелер құрастыру; қайталау, әңгімелеу;
4) каллиграфия мен графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын жетілдіру және жазу қарқынын біртіндеп жеделдету;
5) ауыз әдебиеті мен өнер туындылары арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу;
6) тыңдалым (тыңдау), тыңдалған материалды талдау арқылы дұрыс сөйлеуге назар аудару.
26. Бағдарламаның мазмұны 3 бөлімді қамтиды:
1) "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу және фонематикалық есту қабілетін дамыту)";
2) "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпбидің әріптерін зерттеу)";
3) "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
27. "Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу және фонематикалық есту қабілетін дамыту)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін (мәтін, сөйлем, сөз) тану;
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) тыңдалған материалды қайталау;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым-қатынастың әртүрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) құндылық туралы қорытынды жасау;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық формасындағы бағдар.
28. "Оқылым (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпбидің әріптерін зерттеу)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқудың түрлерін қолдану;
2) оқылатын мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды құрастыру;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздердің графикалық түріндегі бағдарлау.
29. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөлімі келесі кіші бөлімдерді қамтиды:
1) мәтіндік жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын баяндау;
3) презентацияның әртүрлі формаларын пайдалана отырып мәтін құру;
4) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді шығармашылықпен жазу;
5) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
6) каллиграфиялық және графикалық стандарттарды сақтау;
7) орфографиялық нормаларды сақтау;
8) грамматикалық нормаларды сақтау;
9) пунктуациялық нормаларды сақтау.
30. Білім берудің негізгі мазмұны.
31. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеудің дамуы), әліппеге дейінгі кезең:
1) сөйлемнің өзіне тән белгілерін, мағыналық, тілдік және интонациялық толықтығын практикалық деңгейде меңгеру. 4-6 сөзден тұратын сөйлемдегі сөз санын анықтау;
2) сөзбен тәжірибе жүзінде танысу. Екі және/немесе үш сөзді сөйлемдерден сөзді оқшаулау. Заттардың атын білдіретін сөздер кім? не? деген сұрақтарға жауап береді. Заттың іс-әрекетін білдіретін сөздер не істейді? не қылды? қайтті? деген сұрақтарға жауап береді. Заттардың белгілерін білдіретін сөздер қандай? қай? деген сұрақтарға жауап береді.
3) дыбыстық талдау мен синтезді дамыту. А, у, о дыбыстарының артикуляциясы мен дыбысталуын нақтылау. Сөзден бірінші екпінді дауысты дыбысты алу, бір буынды сөзден дауысты дыбысты алу. "о-у" дыбыстарының дифференциациясы. Дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік. Сөз басынан бірінші дыбысты "м" оқшаулау, сөзден соңғы дауыссыз дыбысты оқшаулау;
4) буындық талдауды дамыту: дауыссыз жалғаулары жоқ екі-үш буынды сөздердің буын санын анықтау, екпінді буынды анықтау;
5) дыбыстық талдау мен синтезді дамыту: дауыссыз дыбыстардың жалғаулары жоқ бір буынды сөздерге реттік дыбыстық талдау (мак, муха, каток);
6) қысқаша тәрбиелік диалогтарға қатысу, мұғалімдер мен сыныптастарының сөзін тыңдау қабілетін дамыту;
7) сөйлеу этикетін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын молайту;
8) вербалды емес коммуникация құралдарын (интонация, мимика, ым-ишара, поза) пайдалану.
32. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеу және фонематикалық есту қабілетін дамыту) әліппе кезеңі:
1) дауыссыз дыбыссыз екі және үш буынды сөздерге дыбыстық – буындық талдау (вымыла, упала). Бір, екі буынды дауыссыз дыбыстардың тіркесімі бар сөздерге буындық және дыбыстық талдау жасау;
2) в, на, у, с, к сөздің алдында тұратын көмекші сөздердің мағынасын нақтылау және саралау;
3) қатты және жұмсақ дауыссыз дыбыстар және дауыссыз дыбыстарды білдіретін әріптердің көп мағыналылығы (бір әріп қатты және жұмсақ екі дыбысты білдіреді) ұғымын сіңіру;
4) дыбыстардың белгілеріне қарай белгілерін бекіту: дауыссыз-дауысты, дауысты-дауыссыз, қатты-жіңішке. ы-и дыбыстары мен әріптерін ажырату. Дыбыстарды және әріптерді дифференциациялау е-э. с-ш, з-ж, р-л дыбыстары мен әріптерін ажырату. Ф дыбысы мен әрпі;
5) п-б, с-з, ш-ж, т-д, к-г, ф-в дауыссыз және дауыссыз дыбыстарды ажырату. ш-щ, щ-с, щ-ч дыбыстары мен әріптерін ажырату. с-ц, ц-т, ц-ч дыбыстары мен әріптерін ажырату;
6) дифтонгтарды пайдаланып дауыссыз дыбыстардың жұмсақтығын белгілеу;
7) мәтін туралы ойларды бекіту, оның ерекшеліктерін көрсету: мағыналық тұтастық пен келісімділік. Мәтін мен оқшау сөйлемдер жиынтығын салыстыру. Оқылған мәтінді қайталау. Сөйлемдегі сөздерге сұрақ қоя білуді қалыптастыру;
8) оқылған мәтін бойынша сұрақтарға жауаптар. Мұғалімнің көмегімен оқылған мәтіннің жоспарын құру;
9) оқылған мәтін бойынша белгілі пәнді, жануарды сипаттау (мұғалімнің жетекшілігімен);
10) сюжеттік топтама немесе сюжеттік сурет негізінде оқылған немесе естілген мәтінді қайта әңгімелеу немесе әңгіме;
11) мәтін мазмұны бойынша немесе оқу диалогтары кезінде сөйлемдер және/немесе қысқа мәтіндер құрастыру;
12) коммуникативтік мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын дамыту (топта қарым-қатынас жасау, диалогқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар), сөйлеу этикеті сөздерін қолдану, лексикалық тақырыптар негізінде сөздік қорын молайту.
33. Тыңдалым (тыңдау) және айтылым (ауызша сөйлеуді және фонематикалық бейнелеуді дамыту), әліппеден кейінгі кезең:
1) сыртқы және ішкі сөйлеуде дауыссыз дыбыстардың тіркесуі бар үш, төрт буынды сөздерге буындық талдау жасау. Сөздегі екпінді және екпінсіз буындардың анықтамасы. Сөздердің әртүрлі формаларындағы екпінді өзгерту;
2) оқылған мәтінді қайталау барысында жалпы сөйлемнің (3-5 сөз) құрылымын бекіту. Мәтіннен сөйлемді оқшаулау. Сөйлемдегі сөздердің байланысын сұрақтар арқылы анықтау;
3) мазмұны мен тыныс белгілеріне сәйкес келетін сөйлеу интонациясын, үзілістерді, қарқынды, ырғақты сақтау;
4) деформацияланған мәтіндегі сөйлемдердің реттілігін анықтау. Шығармашылықпен қайталау (әңгіменің немесе ертегінің соңын өздігінен ойлап табу);
5) мағынасы жағынан ұқсас және қарама-қарсы сөздерді (зат есім, етістік, сын есім) таба білу;
6) көп кездесетін сөздің алдында тұратын көмекші сөздердің мағынасын меңгерту, дұрыс қолдану және жазу (в, на, под, у, с, над, из, от, к). в-на, под-над, в-из, от-к, с-на сөздің алдында тұратын көмекші сөздердің саралануы;
7) қызықтыратын тақырыптар бойынша монологтық және диалогтік формада мәлімдемелер құрастыру дағдыларын дамыту (суреттерге, бақылауларға, көрген, басынан өткен және естіген/оқыған әңгімелер. Басқа адамдардың іс-әрекеті мен тәжірибесіне деген көзқарасты қолжетімді формада беру, вербалды және вербалды емес әдістермен өздерінің эмоционалдық күйлерін жеткізу);
8) тыңдалған/оқылған мәтінді мәтіндік карта негізінде және оған сүйенбей қайталап айтып беру (көрсетілімдер, тірек сөздер, жоспар бойынша);
9) лексикалық және/немесе тәрбиелік тақырыптар бойынша мақал-мәтелдерді, нақыл сөздерді, таза сөз тіркестерін, шағын өлеңдерді оқыту.
34. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпбидің әріптерін зерттеу) әліппеге дейінгі кезең:
1) әріптік белгіленуі бар графикалық диаграммаларды құрастыру;
2) дыбыс – тілдің кішкентай бірлігі, сөздер мен буындардың дыбыстық құрамы. Дыбыстардың дауысты және дауыссыз дыбыстарға жіктелуі (артикуляциялық, акустикалық, қызметтік аспектілері);
3) графикалық диаграммалар бойынша дыбыстардың қаттылығы мен жұмсақтығын белгілеу;
4) буындардың, сөздердің және сөйлемдердің графикалық үлгілерін оқу;
5) бір немесе бірнеше дыбыстарымен ерекшеленетін сөздерді салыстыру.
Ескерту: тыңдау материалының көлемі 30 сек – 1 мин, көлемі екінші жартыжылдықта 49 сөзден аспайды.
35. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпбидің әріптерін зерттеу), әліппе кезеңі:
1) әліпби әріптерін зерттеу (басылған және жазбаша сурет). Әріптердің баспа және жазба кескіндерін тарату және қайта жіберу. Бөлінген әліпбидің әріптерінен сөз, сөз тіркесін құрау;
2) оқылған әріптері бар сөздерді, сөйлемдерді оқу. Оқылған сөйлемдерді, мәтінді түсінуге жұмыс. Мәтінді саналы, тегіс оқу дағдысын бекіту. Оқылған сөздер, сөйлемдер, мәтіндер туралы түсініктерін нақтылау;
4) дыбыс пен әріпті ажырату;
5) дыбыстың әріппен белгіленуі; сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін/ сәйкессіздігін белгілеу;
6) сөздердің орыс тілінің орфоэпиялық нормаларын сақтай отырып айтылуы;
7) дыбыс пен екпіннің мәнді рөлі ([мал] – [м’aл], [за́мок]– [замо́к]);
8) бір немесе бірнеше әріппен ерекшеленетін сөздерді салыстыру;
9) сөздің дыбыстық құрамы мен оның лексикалық мағынасының бірлігін сезіну;
10) сөйлемдердің тыныс белгілеріне сәйкес интонациясы: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтір алдындағы үзілістердің сақталуы;
11) бір сөйлемді екіншісінен ажырататын үзілістерді сақтау;
12) оқу процесінде и-й, ш-щ, ш-и, п-р-г, б-в-д, т-н-м әріптерін ажырату;
13) мұғалімнің көмегімен жұмыстың тақырыбын, негізгі идеясын анықтау;
14) мәтін, суреттер, диаграммалар, пиктограммалар, белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну;
15) балалар кітаптарын оқуға қызығушылықты қалыптастыру, кітап мазмұнын тақырып бойынша, иллюстрациялар, атаулар бойынша шарлау;
16) мұғалімнің қолдауымен мәтіндердің (сөздіктер, анықтамалықтар, балалар энциклопедиялары) алфавиттік тәртібін пайдалана отырып, дереккөздердегі ақпаратты анықтау.
36. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпбидің әріптерін зерттеу), әліппеден кейінгі кезең:
1) сөздердің орыс тілінің орфоэпиялық нормаларын сақтай отырып айтылуы. Сөздің дыбыстық құрамының бірлігін және оның лексикалық мағынасын білу;
2) оқу кезінде баяндауыш, сұрау, леп сөйлемнің интонациясын, санамалау интонациясын, үзілістерді сақтау;
3) сөздерді, сөйлемдерді, шағын мәтіндерді саналы мәнерлі, тегіс буынды оқу. Біртіндеп тұтас сөзбен оқуға көшу.
Ескерту: көркем шығарманың көлемі 0,3-тен 0,5 бетке дейін. Ғылыми және оқу мәтінінің көлемі 0,3 беттен аспауы керек.
4) әртүрлі жанрдағы шығармаларды белгілеріне қарай салыстыру, шығармада не айтылғанын, автордың бізді неге сендіргісі келгенін анықтау, шығармадағы басты кейіпкерлерге мінездеме беру қабілетін қалыптастыру;
5) е, е, ю, и әріптерінің сөз басында, дауысты дыбыстардан кейін, дауыссыз дыбыстардан кейін қолданылуы. Сөздегі ь және ъ б бөлгішінің мағынасы. [й’] дыбысының и, ю, е, е әріптері арқылы белгіленуі;
6) әріптердің нақты тізбегі ретінде орыс әліпбиімен танысу;
7) мәтінді дұрыс, логикалық, жүйелі қайталау қабілеттерін дамыту. Кітапханамен таныстыру. Кітап оқу және сақтау гигиенасы ережелерін сақтау;
8) мәнерлеп оқу дағдыларын дамыту;
9) сөйлемдердің тыныс белгілеріне сәйкес интонациясы: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтір алдындағы үзілістердің сақталуы; бір сөйлемді екіншісінен ажырататын үзілістерді сақтау;
10) әртүрлі жанрдағы шығармаларды белгілеріне қарай салыстыру, шығармада не айтылғанын, автордың бізді неге сендіргісі келгенін анықтау, шығармадағы басты кейіпкерлерге мінездеме беру қабілетін қалыптастыру;
11) жатқа 4-6 өлеңді, әнді, тақпақ, санамақтар, балалар кітабының 2-3 авторын білу.
Ескерту: оқуға берілген мәтіннің көлемі әліппе кезеңінің басында 2-3 сөйлемнен, соңында 5-7 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөз саны 2-5-тен аспауы керек. Екінші жартыжылдықтың соңына қарай оқу жылдамдығы минутына 15-тен 25 сөзге дейін (оқушылардың танымдық және сөйлеу қабілетіне байланысты).
37. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппеге дейінгі кезең:
1) көрнекі қабылдауды, кеңістікті бейнелеуді дамыту.
Ұсақ қол моторикасын дамыту;
2) жазу гигиенасы ережелерімен таныстыру. Гигиеналық сауатты жазу дағдыларын дамыту: дұрыс дене қалпын, дәптердің көлбеу орналасуын, жазу кезінде қалам, қарындашты ұстай білу;
3) бас әріптердің негізгі элементтерін сызу және жазу;
4) сурет салу, бояу, құрастыру, үлгілерді немесе жиектерді салу, нүктелі кескіндерді сызу, штрихтау;
5) ұсыныстар шекарасының графикалық белгіленуі.
38. Жазылым (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппе кезеңі:
1) ұсақ қол моторикасын дамыту. Көрнекі қабылдауды, кеңістікті бейнелеуді дамыту;
2) гигиеналық жазу дағдыларын бекіту: дұрыс тұрыс, дәптердің көлбеу орналасуы, жазу кезінде қалам, қарындаш ұстай білу;
3) кіші әріптерді және олардың байланыстарын топтар бойынша жазу (олардың сұлбасын бірте-бірте күрделендіре отырып);
4) бас әріптер;
5) жазу барысында оптикалық жағынан ұқсас и-й, ш-щ, ш-и, п-р-г, б-в-д әріптерін саралау;
6) әріптердің және олардың сөздердегі байланыстарының үйлесімді және ырғақты жазылуын дамыту, әріптер мен сөздерді сызық бойынша дұрыс орналастыру;
7) сөздерді, сөйлемдерді, шағын мәтіндерді көшіру;
8) жи-ши, ча-ща емлесін меңгерту, сөйлемнің басында бас әріптің, сөйлем соңында нүктенің жазылуын сеземін;
9) жазылуы айтылуынан ерекшеленетін сөздердің жазылуын меңгеру (сөздік ретінде);
10) буындық жазуды пысықтау (дауыссыз дыбыстарды білдіретін әріптерді енгізу барысында, жұптылығы – қаттылығы, дауыстылығы – кереңдігі), қарапайым сөйлемдерді алдын ала айтылуымен және үлгілеуімен жазу;
11) сөздердегі әріптердің үздіксіз жазылуы және сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
12) сөйлем шекараларының емлесі (сөйлем басындағы бас әріп, сөйлем соңындағы белгілер, жазбаша түрде сөйлем соңындағы белгілерді ажырату).
39. Жазу (жазу дағдысын қалыптастыру) әліппеден кейінгі кезең:
1) көрнекі қабылдауды, кеңістікті бейнелеуді және ұсақ қол моторикасын жетілдіру;
2) айтылу арқылы біркелкі анықталмаған сөздің әріптік белгісіндегі орны ретінде емле туралы жалпылама түсінік қалыптастыру;
3) чк-чн, -чт-, -щн-, ь және ъ әріптері тіркесімдерінің емлесі - бөлу белгілері, екпінсіз дауысты дыбыстардың (екі буынды сөздер) жазылуы, сөз соңындағы дауысты және дауыссыз дыбыстардың емлесі. мұғалімнің көмегі және/немесе диаграммалар мен жадынама негізінде;
4) аттардағы, әкесінің атындағы, адамдардың тегіндегі, жануарларға қойылған атаулар, географиялық атаулардағы бас әріптердің емлесі;
5) сөзді буындар бойынша жолдан жолға орау;
6) заттардың, қоршаған дүние құбылыстарының сөз атаулары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, заттардың сөйлеу кезіндегі, сөйлегенге дейінгі, сөйлегеннен кейінгі әрекеттерін білдіретін сөздер; бір затты, көп заттарды білдіретін сөздер, "ол", "ол", "ол", "олар" сөздеріне сәйкес келетін сөздер;
7) жазу процесін біртіндеп жеделдету;
8) жазылуында айтылуынан айырмашылығы жоқ сөздер мен сөздермен сөйлемдер диктант жазу;
9) берілген сөздерден сөйлем құрау және жазып алу, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің графикалық үлгілерін құрастыру.
Ескерту:
Бірінші жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: графикалық диктант – 2-4 таңба, әріптік диктант – 3-5 әріп, буындық диктант – 3-6 буын, сөздік диктант – 2-3 сөз, диктант – 3-8. сөздер.
Екінші жартыжылдықтағы жазба жұмыстарының көлемі: сөздік диктант – 3-4 сөз, диктант – 10-15 сөз, мәтінді көшіру – 12-15 сөзден аспайды. Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейіне және қажеттіліктеріне қарай мұғалім белгілейді. Жазбаша жұмысты күнделікті жүйелі ұйымдастыру ұсынылады.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
40. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші саны негізгі дағдылардың ретін, төртінші саны оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 1.1.2.1. кодында "1" - сыныбы, "1" - бөлімі, "2" - бөлімшеcі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны.
41. Оқыту мақсаттары күтілетін нәтиже түрінде айқындалған:
42. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
43. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Сөйлеу тілінің ауыр бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту орыс тілінде)
Ескерту:
1) әр тоқсандағы оқу мақсаттары сөйлеу әрекетінің әр түріне біріктіріледі;
2) "*" белгісімен көрсетілген оқу мақсаттары осы тоқсанда ішінара орындалуы кеңейтілген және/немесе күрделі сөйлеу материалы бойынша келесі тоқсанда жұмысын жалғастыруы ұсынылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 273-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 273-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Ол шаруашылықтың бар саласын өркендете түсуге себепші күш, халқымыздың мәдени дәрежесін көтерудің, жұртшылықты жаппай отаншылдық рухта тәрбиелеудің құралы, қуатты қаруы.
3. Тіл – халықтың жеңістері мен жетістіктерінің, ұлттық құндылықтары мен өмір сүру салтының көрінісі. Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде құрметтеу-Қазақстанда тұратын барлық халықтың негізгі міндеті.
4. Білім алушыларға ана тілімізді мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде, мемлекеттік тіл дәрежесі деңгейінде меңгерту, білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қалыптастыру, олардың тұрмыста, қоғамдық орында, мәдени орталарда тілдік шектеуді, сезінбей, өзін еркін ұстауына мүмкіндік туғызу негізгі ұстаным болып табылады.
5. "Қазақ тілі" пәніне арналған бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық үдерістерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді, әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.
6. Ұлттың мәдениетінің гүлденуі мен адамдардың тарихи қалыптасқан тұрақты қауымдастығы ретінде ұлттың өзінің болашағы ана тілдің дамуына, оның қоғамдық қызметінің кеңеюімен тығыз байланысты. Сондықтан туған тілге деген сүйіспеншілік бала кезеңнен басталады. Айналаңды танып білу, туған тіліңді білуден басталады.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
7. Білім алушылардың сөздік қорын молайту, ана тілін таза, сауатты, мәдениетті, әдепті айта, жаза білетін ұрпақ тәрбиелеу, ауызша және жазбаша тілін дамыту, тілдік қасиетін жоғалтпай, қоғамдық ортада өз ана тілінде еркін сөйлеуге үйрету. Ұлттық тәрбие, рухани-мәдени құндылықтар, ана тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаның:
1) коммуникативтік дағдысын қалыптастыру;
2) сөздік қорын, ауызекі сөйлеу тілін дамыту;
3) ана тілімізде сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
4) шығармашылықпен айналысу;
5) ана тіліміздің саяси-әлеуметтік әлеуетін ұғындыру;
6) қарым-қатынас жасаудың әр алуан түрлерін мақсатты түрде қолдануға, өз ойын зерделеуге, ауызша немесе жазбаша мәтіндерге сүйене отырып, өзіндік пайымдау жасауға үйрету;
7) өлеңді мәнерлеп оқуға, мазмұндауға дағдыландыру;
8) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;
9) оқу сапасын (дұрыс, түсініп, мәнерлеп) жетілдіру;
10) талданып отырған мәтіннің сипатын анықтау;
11) адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;
12) сауаттылыққа баулу және әдеби тілде сөйлеуді меңгерту;
13) тұлғалық оқырмандық мәдениетін қалыптастыруда ана тілінде ауызша және жазбаша дұрыс сөйлеу, өз ойын анық (тіл байлығын арттыра отырып), баяндау дағдысын қалыптастыру;
14) түрлі мәтіндермен таныстыру арқылы білім алушыларға адамдардың өзара түсінісуі, сыйластық, құрмет сезімдері, адамгершілік қасиеттері, өзінің және өзгенің іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарай білуі сияқты ізгілікті қасиеттерді қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
8. Білім алушылардың бойында төмендегідей қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолданады:
1) оқытудың коммуникативтік тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
3) дамыта оқыту технологиясы (білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) саралап оқыту технологиясы (білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту);
5) деңгейлік оқыту (білім алушылардың қабылдау деңгейіне қарай оқыту).
9. "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) өзін-өзі басқарушылық, эксперименттік, сыни, коммуникативтік;
2) шағын топтағы жұмыс (командада), рөлдік және іскерлік ойындар, модульді оқыту;
3) жеке оқыту, проблемалық оқыту;
4) ойын әдісі;
5) білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
6) білім алушылардың зерттеушілік белсенділігін қалыптастыру.
10. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптарда) "Қазақ тілі" пәнін оқытуда тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыстарын таза, дұрыс айтуға артикуляциялық жаттығулар жасау;
2) мәтінді, өлеңді дауыстап, мәнерлеп, тізбектеп оқу;
3) зерттеушілік тәсілдеме (білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді?, нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
4) тақтада сөздің лексикалық мағынасына түсінік беру;
5) тақырыптарға байланысты түрлі сергіту жаттығуларын жасау;
6) әр білім алушының дыбыстық бұзылуларына байланысты жаңылтпаштар, тақпақтар беру;
7) тыңдау-көру материалдарының мазмұнын айту;
8) сұраққа толық жауап беру;
9) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
10) тыңдалған мәтін бойынша өз ойын айту;
11) мәтін құрастыру, мәтінге тақырып таңдау, тексеру;
12) өз бетінше диалог құру, сол бойынша әңгімелеу;
13) мақал-мәтелдердің мағынасын аша білу;
14) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу, өз ойын нақты, толық жеткізу;
15) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау, сахналау;
16) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
17) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау;
18) каллиграфиялық нормаларды сақтау;
19)сөздердің дұрыс жазылуын (орфографиялық нормаларды) меңгерту;
20) мәтіннен сөздерді, сөйлемдерді, қысқа үзінділерді көшіріп жаздыру;
21) сөзден сөйлемдер, сөйлемдерден мәтін құрастырып жазу;
22) сурет бойынша мәтін құрастыру.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
11. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
12. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
13. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
14. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процессін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
15. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
16. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі
1) 2-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
17. "Қазақ тілі" пәні бойынша жазба жұмыс көлеміне қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Жазылым | |||
Сөздік диктант | Диктант | Мазмұндама мәтін көлемі | Шығарма | |
2 | 5-7 сөз | 20-25 сөз | 20-30 сөз | 20-25 сөз |
3 | 9-12 сөз | 35-50 сөз | 30-40 сөз | 35-40 сөз |
4 | 12-15 сөз | 55-70 сөз | 50-60 сөз | 45-55 сөз |
18. "Қазақ тілі" пәнін сапалы, тиімді оқытуда қолайлы жағдай туғызуға қажетті:
1) интерактивті тақта;
2) есту-бейне материалдары;
3) дидактикалық материалдар;
4) шағын және көлемді жеке суретті кітаптар;
5) түсіндірме сөздік;
6) білім алушыларға арналған энциклопедиялар;
7) жас ерекшелігіне сай әдебиеттер, қазақ ауыз әдебиеті материалдары;
8) жас ерекшелігіне сай журналдар;
9) шағын және орта көлемді сюжетті кітаптар;
10) бастауыш мектепке арналған көркем әдебиеттер қоры.
19. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұны:
2-кесте
2-4 сыныптар | ||
№ | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімшелер (дағдылар) |
1 | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану |
1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | ||
1.11 Оқыған/тыңдаған материал бойынша ой-пікірін білдіру | ||
2 | Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | ||
2.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпарат алу | ||
3 | Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | ||
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
4 | Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау |
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | ||
20. Бағдарламада оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 2.2.1.1 кодында "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
21. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
3-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 айтылған мәліметтерді мұқият тыңдау, сөйлемдерді қайталау | 3.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және түсіну, осыған байланысты сұрақтар қою | 4.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын басқаша өзгертіп айту үшін тыңдау және түсіну |
1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 бірнеше сөздерден құралған сөйлемдердің мағынасын түсіну | 3.1.2.1 шағын мәтіндердің, әңгімелердің мазмұнын түсіну | 4.1.2.1 кейбір бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықтап түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтінге суреттер салу, тақырыпқа байланысты сұрақтарға жауап беру | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінді мазмұндау және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру | 4.1.3.1 мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру және оқиғаны өздігінше аяқтай білу |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.1 тыңдаған оқиғаның кейіпкерлерін анықтау | 3.1.4.1 тыңдаған материал бойынша кейіпкерлерді (жағымды, жағымсыз) анықтау | 4.1.4.1 тыңдаған мәтіндегі негізгі ойды анықтау |
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сипаттап, нақтылып беру | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалдарындағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлерін сипаттау | 4.1.5.1 тыңдау-көру материалының мазмұны бойынша негізгі ойды ашатын, нақтылайтын сұрақтар қою |
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 2.1.6.1 сөйлеу барысында қолданылған сөздерді есте сақтау, және оларды қолдану | 3.1.6.1 сөйлеу барысында сөздерді тақырыпқа сай, орнымен қолдану | 4.1.6.1 әңгімені әсерлі жеткізу үшін сөздердің синонимдерін қолдану |
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сюжетті суретке қарап айтып беру | 3.1.7.1 берілген мәтінді өз ойынша аяқтау | 4.1.7.1 берілген тақырып бойынша өзінің басынан өткен оқиғасымен байланыстыра білу |
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 2.1.8.1 тілдік нормаларды сақтау, сұхбат не жайында болғанын түсіну | 3.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатыса білу, сұхбаттасының ойын түсіну, тіл табыса білу | 4.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасының ойын түсіну және оның сөзін ұғыну, өз сөзімен ойын айтып беру |
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 2.1.9.1 оқыған мәтінді тілдік нормаларды сақтай отырып, баяндап беру | 3.1.9.1 оқыған материалды оқиға желісімен, жоспарлап, әсерлі жеткізу | 4.1.9.1 берілген материалды өзінің оқиғасымен байланыстыра, салыстыра мазмұндау |
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде сөйлем құрастыру | 2.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын нақты, керекті сөздермен айтып беру | 3.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын шынайы оқиғалармен байлыныстыра жеткізу | 4.1.10.1 фильмдер мен тыңдалым материалдарындағы оқиғаларға өзінің жеке көзқарасын білдіру, оның себебін анықтау |
1.11 Оқыған/тыңдаған материал бойынша ой-пікірін білдіру | 2.1.11.1 оқыған, тыңдаған материал бойынша қысқаша ой-пікірін білдіру | 3.1.11.1 тыңдаған/ оқыған оқиға туралы, кейіпкерлер туралы өз көзқарасын білдіру | 4.1.11.1 тыңдаған/оқыған материал бойынша өз көзқарасын дәлелдермен, түрлі мысалдармен білдіру |
2) оқылым:
4-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 мәтінді мәнерлеп, қатесіз, дауыстап, тізбектеп оқу | 3.2.1.1 берілген материалды дауыстап, тізбектеп, мәнерлеп, рөлдерге бөліп оқу | 4.2.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, тізбектеп, мәнерлеп, керекті рөлдерді тауып, тыныс белгілеріне байланысты ырғақпен оқу |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.2.2.1 берілген мәтіндегі сөйлемдердің мағынасын түсіну | 3.2.2.1 берілген мәтіннің түйінін түсіну | 4.2.2.1 мәтіндегі ойды нақтылау, мазмұнын ашу, түйіндеу |
2.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 2.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | 3.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, түсіндіру | 4.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме, мақал-мәтелдерді және жаңылтпаштарды) ажырату, мән-мағынасын, айтқысы келген ойды түсіндіру, жеткізу |
2.4 Сұрақ қоя білу және жауап беру | 2.2.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | 3.2.4.1 мәтін бойынша сұрақтар құрастыру, оларға сәйкес жауап табу | 4.2.4.1 мәтін мазмұнын ашатын нақты сұрақтар құрастыру, оларға дәл жауаптар табу, қосымша сұрақтар ойластыру |
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | 3.2.5.1 сөздіктер мен анықтамалықтардан керекті ақпараттарды өздігінен іздеу | 4.2.5.1 қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу |
3) жазылым:
5-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.3.1.1 тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру | 3.3.1.1 көмекші сөздерді қолдана отырып, берілген иллюстрация бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | 4.3.1.1 оқиғаларды сурет түрінде ұсыну |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу, сөйлем құрау | 3.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша шағын мәтін жазу | 4.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдардың мазмұнын жазу |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | 3.3.3.1 өз бетінше сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін ажырата қолдану | 4.3.3.1 мәтін құрастыруда сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану, және олардың себебін түсіндіру |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 әріптерді дұрыс, түзу, және әдемі жазу | 3.3.4.1 кең жолды дәптерге жазуда қажетті ережелерді сақтау, каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық дағдыларын жетілдіру |
4) тілдік нормаларды қолдану:
6-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | 3.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану | 4.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын түсіну, ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану |
2.4.1.2 сөйлеу, жазу барысында зат есімнің жалғауларын қолдану | 3.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде қолдану, олардың ережелерін білу | 4.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде ажырата еркін қолдану | |
2.4.1.3 сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | 3.4.1.3 сөйлеу барысында есімше түрлерін, тұйық етістіктерді қолдану, және оларды ажырата білу | 4.4.1.3 сөйлеу барысында түрлі қимыл-әрекетті білдіретін сөздерді қолдану, және ережелерін білу | |
2.4.1.4 сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | 3.4.1.4 сөйлеу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | 4.4.1.4 сөйлеу/жазу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |
2.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | 3.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем және күрделі сөйлем құрастыру | 4.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін, ережелерін сақтай отырып жай және құрмалас сөйлем құрастыру | |
2.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | 3.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін ажырату және мысалдар келтіру | 4.4.1.6 сөйлем түрлерін ажырату, бір түрден екінші түрге айналдыру, себебін білу | |
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | 3.4.2.1 айтылу, жазылу, жалғаулар жалғану барысында өзгеріске ұшырайтын дыбыстарды дұрыс жазу | 4.4.2.1 ережеге сәйкес айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу, айту және есте сақтау |
2.4.2.2 сөздерді, сөз тіркестерді, сөйлемдерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | 3.4.2.2 сөйлеу, жазу барысындағы қағидаларды есте сақтау, және оларды дұрыс қолдану | 4.4.2.2 сөйлеу, жазу кезінде үндестік заңын ескеру | |
22. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2 – сынып:
7 - кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 айтылған мәліметтерді мұқият тыңдау, сөйлемдерді қайталау |
1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 бірнеше сөздерден құралған сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтінге суреттер салу, тақырыпқа байланысты сұрақтарға жауап беру | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 2.1.6.1 сөйлеу барысында қолданылған сөздерді есте сақтау, және оларды қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сюжетті суретке қарап айтып беру | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 2.1.8.1 тілдік нормаларды сақтау, сұхбат не жайында болғанын түсіну | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 мәтінді мәнерлеп, қатесіз, дауыстап, тізбектеп оқу | |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.2.2.1 берілген мәтіндегі сөйлемдердің мағынасын түсіну | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 2.2.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.3.1.1 тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру | |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
2.4.1.2 сөйлеу, жазу барысында зат есімнің жалғауларын қолдану | |||
2.4.1.3 сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
2 тоқсан | |||
3. Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 бірнеше сөздерден құралған сөйлемдердің мағынасын түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтінге суреттер салу, тақырыпқа байланысты сұрақтарға жауап беру | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сипаттап, нақтылып беру | ||
1.6 Сөздік қорды толықтыру | 2.1.6.1 сөйлеу барысында қолданылған сөздерді есте сақтау, және оларды қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 2.1.7.1 сюжетті суретке қарап айтып беру | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 2.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын нақты, керекті сөздермен айтып беру | ||
1.11 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.1.11.1 оқыған, тыңдаған материал бойынша қысқаша ой-пікірін білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 мәтінді мәнерлеп, қатесіз, дауыстап, тізбектеп оқу | |
2.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 2.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу, сөйлем құрау | |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 әріптерді дұрыс, түзу, және әдемі жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
2.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
2.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.4.2.2 сөздерді, сөз тіркестерді, сөйлемдерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | ||
3 тоқсан | |||
5. Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану | 2.1.1.1 айтылған мәліметтерді мұқият тыңдау, сөйлемдерді қайталау |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.1 тыңдаған оқиғаның кейіпкерлерін анықтау | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 2.1.5.1 тыңдау-көру материалындағы оқиғаларды түсіну, сипаттап, нақтылып беру | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 2.1.8.1 тілдік нормаларды сақтау, сұхбат не жайында болғанын түсіну | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 2.1.9.1 оқыған мәтінді тілдік нормаларды сақтай отырып, баяндап беру | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 2.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын нақты, керекті сөздермен айтып беру | ||
1.11 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.1.11.1 оқыған, тыңдаған материал бойынша қысқаша ой-пікірін білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 мәтінді мәнерлеп, қатесіз, дауыстап, тізбектеп оқу | |
2.3 Мәтіннің жанрлары мен түрлерін анықтау | 2.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 2.2.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.3.1.1 тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу, сөйлем құрау | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 әріптерді дұрыс, түзу, және әдемі жазу | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.1.2 сөйлеу, жазу барысында зат есімнің жалғауларын қолдану | |
2.4.1.3 сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
2.4.1.4 сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
2.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құрастыру | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.4.2.2 сөздерді, сөз тіркестерді, сөйлемдерді дұрыс айту және емлесін сақтап жазу | ||
4 тоқсан | |||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 2.1.2.1 бірнеше сөздерден құралған сөйлемдердің мағынасын түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.1.3.1 тыңдаған мәтінге суреттер салу, тақырыпқа байланысты сұрақтарға жауап беру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 2.1.4.1 тыңдалған оқиғаның кейіпкерлерін анықтау | ||
1.6 Сөздік қорды толықтыру | 2.1.6.1 сөйлеу барысында қолданылған сөздерді есте сақтау, және оларды қолдану | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 2.1.9.1 оқыған мәтінді тілдік нормаларды сақтай отырып, баяндап беру | ||
1.11Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 2.1.11.1 оқыған, тыңдаған материал бойынша қысқаша ой-пікірін білдіру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 2.2.2.1 берілген мәтіндегі сөйлемдердің мағынасын түсіну | |
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 2.2.4.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар құрастыру және оған жауап беру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен сөздіктен, анықтамалықтардан қажетті ақпаратты табу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 2.3.1.1 тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 2.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша сөз тіркестерін жазу, сөйлем құрау | ||
3.3 Пунктуациялық норамаларды сақтау | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.1.2 сөйлеу, жазу барысында зат есімнің жалғауларын қолдану | |
2.4.1.3 сөйлеу барысында етістіктің шақтарын; бұйрық рай; болымсыз етістікті қолдану | |||
2.4.1.4 сөйлеу барысында есімдіктерді (сілтеу, сұрау есімдіктерін) қолдану | |||
4.2Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс жазу және айту | ||
2) 3 – сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану | 3.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын тыңдау және түсіну, осыған байланысты сұрақтар қою |
1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 шағын мәтіндердің, әңгімелердің мазмұнын түсіну | ||
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінді мазмұндау және сюжеттің дамуы желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 тыңдаған материал бойынша кейіпкерлерді (жағымды, жағымсыз) анықтау | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 3.1.6.1 сөйлеу барысында сөздерді тақырыпқа сай орнымен қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.1.7.1 берілген мәтінді өз ойынша аяқтау | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды сақтау | 3.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатыса білу, сұхбаттасының ойын түсіну, тіл табыса білу | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материлды мазмұндау | 3.1.9.1 оқыған материалды оқиға желісімен жоспарлап, әсерлі жеткізу | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 берілген материалды дауыстап, тізбектеп, мәнерлеп рөлдерге бөліп оқу | |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.2.2.1 берілген мәтіннің түйінін түсіну | ||
2.3 Мәтіннің жанрлары мен түрлерін анықтау | 3.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, түсіндіру | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.3.1.1 көмекші сөздерді қолдана отырып, берілген иллюстрация бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 өз бетінше сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін ажырата қолдану | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 заттың атын/сынын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын ажырату, ауызша және жазбаша сөйлеу тілінде қолдану | |
3.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде қолдану, олардың ережелерін білу | |||
3.4.1.3 сөйлеу барысында есімше түрлерін, тұйық етістіктерді қолдану, және оларды ажырата білу | |||
3.4.1.4 сөйлеу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 айтылу, жазылу, жалғаулар жалғану барысында өзгеріске ұшырайтын дыбыстарды дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 сөйлеу, жазу барысындағы қағидаларды есте сақтау, және оларды дұрыс қолдану | |||
2 тоқсан | |||
3. Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 шағын мәтіндердің, әңгімелердің мазмұнын түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінді мазмұндау және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалдарындағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлерін сипаттау | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 3.1.6.1 сөйлеу барысында сөздерді тақырыпқа сай, орнымен қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.1.7.1 берілеген мәтінді өз ойынша аяқтау | ||
1.9 Оқылған/тыңдаған материал бойынша пайымдама жасау | 3.1.9.1 тыңдаған/ оқыған оқиға туралы, кейіпкерлер туралы өз көзқарасын білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 берілген материалды дауыстап, тізбектеп, мәнерлеп, рөлдерге бөліп оқу | |
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 3.2.4.1 мәтін бойынша сұрақтар құрастыру, оларға сәйкес жауап табу | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 3.2.5.1 сөздіктер мен анықтамалықтардан керекті ақпараттарды өздігінен іздеу | ||
Жазылым | 3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша шағын мәтін жазу | |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.3.1 өз бетінше сөйлемдердің соңында қойылатын тыныс белгілерін ажырата қолдану | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 кең жолды дәптерге жазуда қажетті ережелерді сақтау, каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
3.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем және күрделі сөйлем құрастыру | |||
3.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін ажырату және мысалдар келтіру | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 айтылу, жазылу, жалғаулар жалғану барысында өзгеріске ұшырайтын дыбыстарды дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 сөйлеу, жазу барысындағы қағидаларды есте сақтау, және оларды дұрыс қолдану | |||
3 тоқсан | |||
5. Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 шағын мәтіндердің, әңгімелердің мазмұнын түсіну |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 3.1.4.1 тыңдаған материал бойынша кейіпкерлерді (жағымды, жағымсыз) анықтау | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалдарындағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлерін сипаттау | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 3.1.6.1 сөйлеу барысында сөздерді тақырыпқа сай, орнымен қолдану | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және Тілдік нормаларды қолдану | 3.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатыса білу, сұхбаттасының ойын түсіну, тіл табыса білу | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.1.9.1 оқыған материалды оқиға желісімен, жоспарлап, әсерлі жеткізу | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 3.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын шынайы оқиғалармен байланыстыра жеткізу | ||
1.11 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 3.1.11.1 тыңдаған/ оқыған оқиға туралы, кейіпкерлер туралы өз көзқарасын білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 берілген материалды дауыстап, тізбектеп, мәнерлеп, рөлдерге бөліп оқу | |
2.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 3.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, түсіндіру | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 3.2.4.1 мәтін бойынша сұрақтар құрастыру, оларға сәйкес жауап табу | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 3.2.5.1 сөздіктер мен анықтамалықтардан керекті ақпараттарды өздігінен іздеу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.3.1.1 көмекші сөздерді қолдана отырып, берілген иллюстрация бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша шағын мәтін жазу | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 кең жолды дәптерге жазуда қажетті ережелерді сақтау, каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде қолдану, олардың ережелерін білу | |
3.4.1.4 сөйлеу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
3.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем және күрделі сөйлем құрастыру | |||
3.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін ажырату және мысалдар келтіру | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 айтылу, жазылу, жалғаулар жалғану барысында өзгеріске ұшырайтын дыбыстарды дұрыс жазу | ||
3.4.2.2 сөйлеу, жазу барысындағы қағидаларды есте сақтау, және оларды дұрыс қолдану | |||
4 тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 3.1.2.1 шағын мәтіндердің, әңгімелердің мазмұнын түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.1.3.1 тыңдаған мәтінді мазмұндау және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 3.1.5.1 тыңдау-көру материалдарындағы оқиғаларды түсіну, кейіпкерлерін сипаттау | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 3.1.7.1 берілеген мәтінді өз ойынша аяқтау | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 3.1.9.1 оқыған материалды оқиға желісімен, жоспарлап, әсерлі жеткізу | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 3.1.10.1 тыңдаған, көрген материалдарын шынайы оқиғалармен байлыныстыра жеткізу | ||
Оқылым | 2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 3.2.2.1 берілген мәтіннің түйінін түсіну | |
2.3 Мәтіннің жанрлары мен түрлерін анықтау | 3.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме және мақал-мәтелдер) ажырату, түсіндіру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 3.2.5.1 сөздіктер мен анықтамалықтардан керекті ақпараттарды өздігінен іздеу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 3.3.1.1 көмекші сөздерді қолдана отырып, берілген иллюстрация бойынша өзара байланысқан сөйлем жазу | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 3.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдары бойынша шағын мәтін жазу | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 кең жолды дәптерге жазуда қажетті ережелерді сақтау, каллиграфиялық нормаларды сақтау | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
3.4.1.3 сөйлеу барысында есімше түрлерін, тұйық етістіктерді қолдану, және оларды ажырата білу | |||
3.4.1.4 сөйлеу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
3.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем және күрделі сөйлем құрастыру | |||
3.4.1.6 айтылу мақсатына қарай сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырату және құрастыру | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 жаңа сөздерді орфоэпиялық және орфографиялық сөздіктер көмегімен қатесіз дұрыс айту және жазу | ||
3.4.2.2 сөйлеу, жазу барысындағы қағидаларды есте сақтау, және оларды дұрыс қолдану | |||
3) 4 – сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалым және айтылым тәсілдерін қолдану | 4.1.1.1 ауызша тіл және тыңдау-көру материалын басқаша өзгертіп айту үшін тыңдау және түсіну |
1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 кейбір бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықтап түсіну | ||
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 тыңдаған материалдағы негізгі ойды анықтау | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 4.1.6.1 әңгімені әсерлі жеткізу үшін сөздердің синонимдерін қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.1 берілген тақырып бойынша өзінің басынан өткен оқиғасымен байланыстыра білу | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және Тілдік нормаларды қолдану | 4.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасының ойын түсіну және оның сөзін ұғыну, өз сөзімен ойын айтып беру | ||
1.9 Оқылған/тыңдаған материал бойынша пайымдама жасау | 4.1.9.1 тыңдаған/оқыған материал бойынша өз көзқарасын дәлелдермен, түрлі мысалдармен білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, тізбектеп, мәнерлеп, керекті рөлдерді тауып, тыныс белгілеріне байланысты ырғақпен оқу | |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.2.2.1 мәтіндегі ойды нақтылау, мазмұнын ашу, түйіндеу | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.2.4.1 мәтін мазмұнын ашатын нақты сұрақтар құрастыру, оларға дәл жауаптар табу, қосымша сұрақтар ойластыру | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.3.1.1 оқиғаларды сурет түрінде ұсыну | |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 мәтін құрастыруда сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану, және олардың себебін түсіндіру | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық дағдыларын жетілдіру | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын түсіну, ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.4.1.3 сөйлеу барысында түрлі қимыл-әрекетті білдіретін сөздерді қолдану, және ережелерін білу | |||
4.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін, ережелерін сақтай отырып жай және құрмалас сөйлем құрастыру | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 ережеге сәйкес айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу, айту және есте сақтау | ||
2 тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 кейбір бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықтап түсіну |
1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру және оқиғаны өздігінше аяқтай білу | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 тыңдау-көру материалының мазмұны бойынша негізгі ойды ашатын, нақтылайтын сұрақтар қою | ||
1.6 Сөздік қорды толықтыру | 4.1.6.1 әңгімені әсерлі жеткізу үшін сөздердің синонимдерін қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.1 берілген тақырып бойынша өзінің басынан өткен оқиғасымен байланыстыра білу | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасының ойын түсіну және оның сөзін ұғыну, өз сөзімен ойын айтып беру | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 4.1.10.1 фильмдер мен тыңдалым материалдарындағы оқиғаларға өзінің жеке көзқарасын білдіру, оның себебін анықтау | ||
1.11 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 4.1.11.1 тыңдаған/оқыған материал бойынша өз көзқарасын дәлелдермен, түрлі мысалдармен білдіру | ||
Оқылым | 2.3 Мәтіннің жанры мен түрін анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме, мақал-мәтелдерді және жаңылтпаштарды) ажырату, мән-мағынасын, айтқысы келген ойды түсіндіру, жеткізу | |
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.2.4.1 мәтін мазмұнын ашатын нақты сұрақтар құрастыру, оларға дәл жауаптар табу, қосымша сұрақтар ойластыру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 4.2.5.1 қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу | ||
Жазылым | 3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдардың мазмұнын жазу | |
3.3 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.3.1 мәтін құрастыруда сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану, және олардың себебін түсіндіру | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 заттың атын/сынын/санын/іс-қимылын білдіретін сөздер мен көмекші сөздердің мағынасын түсіну, ажырату, ауызша және жазбаша тілде қолдану | |
4.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде ажырата еркін қолдану | |||
4.4.1.4 сөйлеу/жазу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
4.4.1.6 сөйлем түрлерін ажырату, бір түрден екінші түрге айналдыру, себебін білу | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.2 сөйлеу, жазу кезінде үндестік заңын ескеру | ||
3 тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну | 4.1.2.1 кейбір бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықтап түсіну |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 кейбір бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықтап түсіну | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 тыңдау-көру материалының мазмұны бойынша негізгі ойды ашатын, нақтылайтын сұрақтар қою | ||
1.8 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог) және тілдік нормаларды қолдану | 4.1.8.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу, сұхбаттасының ойын түсіну және оның сөзін ұғыну, өз сөзімен ойын айтып беру | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.1.9.1 берілген материалды өзінің оқиғасымен байланыстыра, салыстыра мазмұндау | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 4.1.10.1 фильмдер мен тыңдалым материалдарындағы оқиғаларға өзінің жеке көзқарасын білдіру, оның себебін анықтау | ||
1.11 Оқылған/тыңдаған материал бойынша ой-пікір білдіру | 4.1.11.1 тыңдаған/оқыған материал бойынша өз көзқарасын дәлелдермен, түрлі мысалдармен білдіру | ||
Оқылым |
2.2 Мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.2.2.1 мәтіндегі ойды нақтылау, мазмұнын ашу, түйіндеу | |
2.3 Мәтіннің жанры мен түрлерін анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің жанрын (өлең, жұмбақ, ертегі, әңгіме, мақал-мәтелдерді және жаңылтпаштарды) ажырату, мән-мағынасын, айтқысы келген ойды түсіндіру, жеткізу | ||
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.2.4.1 мәтін мазмұнын ашатын нақты сұрақтар құрастыру, оларға дәл жауаптар табу, қосымша сұрақтар ойластыру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 4.2.5.1 қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.3.1.1 оқиғаларды сурет түрінде ұсыну | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдардың мазмұнын жазу | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық дағдыларын жетілдіру | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде ажырата еркін қолдану | |
4.4.1.4 сөйлеу/жазу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
4.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін, ережелерін сақтай отырып жай және құрмалас сөйлем құрастыру | |||
4.4.1.6 сөйлем түрлерін ажырату, бір түрден екінші түрге айналдыру, себебін білу | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.2 сөйлеу, жазу кезінде үндестік заңын ескеру | ||
4 тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.3 Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну | 4.1.3.1 мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру және оқиғаны өздігінше аяқтай білу |
1.4 Мәтіндегі негізгі, қосалқы ақпараттарды түсіну | 4.1.4.1 тыңдаған мәтіндегі негізгі ойды анықтау | ||
1.5 Тыңдау-көру материалдарының мазмұнын түсіну | 4.1.5.1 тыңдау-көру материалының мазмұны бойынша негізгі ойды ашатын, нақтылайтын сұрақтар қою | ||
1.6 Сөздік қорын толықтыру | 4.1.6.1 әңгімені әсерлі жеткізу үшін сөздердің синонимдерін қолдану | ||
1.7 Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу | 4.1.7.1 берілген тақырып бойынша өзінің басынан өткен оқиғасымен байланыстыра білу | ||
1.9 Оқыған/тыңдаған материалды мазмұндау | 4.1.9.1 берілген материалды өзінің оқиғасымен байланыстыра, салыстыра мазмұндау | ||
1.10 Тыңдау-көру материалдары негізінде ойын айту | 4.1.10.1 фильмдер мен тыңдалым материалдарындағы оқиғаларға өзінің жеке көзқарасын білдіру, оның себебін анықтау | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.1 оқу түрлерін қолдана отырып, тізбектеп, мәнерлеп, керекті рөлдерді тауып, тыныс белгілеріне байланысты ырғақпен оқу | |
2.4 Сұрақтар мен жауаптар құрастыру | 4.2.4.1 мәтін мазмұнын ашатын нақты сұрақтар құрастыру, оларға дәл жауаптар табу, қосымша сұрақтар ойластыру | ||
2.5 Түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алу | 4.2.5.1 қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу | ||
Жазылым | 3.1 Кейіпкердің атынан мәтін құрастырып жазу | 4.3.1.1 оқиғаларды сурет түрінде ұсыну | |
3.2 Тыңдаған/оқыған материалдың мазмұнын жазу | 4.3.2.1 оқыған немесе тыңдаған/ тыңдау-көру материалдардың мазмұнын жазу | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық дағдыларын жетілдіру | ||
Тілдік нормаларды қолдану | 4.1 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.1.2 зат есімнің жалғауларын ауызша тілде және жазбаша тілде ажырата еркін қолдану | |
4.4.1.4 сөйлеу/жазу барысында жіктеу есімдіктерінің септелуін және септеулік шылауларды қолдану | |||
4.4.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін, ережелерін сақтай отырып жай және құрмалас сөйлем құрастыру | |||
4.4.1.6 сөйлем түрлерін ажырату, бір түрден екінші түрге айналдыру, себебін білу | |||
4.2 Орфоэпиялық және орфографиялық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 ережеге сәйкес айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу, айту және есте сақтау | ||
4.4.2.2 сөйлеу, жазу кезінде үндестік заңын ескеру | |||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 274-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 274-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной, исследовательской деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях. Использование диалоговых и рефлексивных технологий сочетается с организацией проектной и исследовательской деятельности обучающихся. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки / условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
9. В учебных программах каждого предмета предусмотрена реализация трехъязычного образования, которая предполагает обучение не только трем языкам, но и организацию внеурочной деятельности обучающихся на трех языках (казахском, русском и английском). Вклад каждого предмета в создание полиязычной обучающей среды в совокупности обеспечивает реализацию политики трехъязычного образования. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности обучающихся средствами каждого учебного предмета - обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
10. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности обучающихся средствами каждого учебного предмета – обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
11. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
12. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
13. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: применение полученных знаний, критическое мышление, проведение исследовательских работ, применение различных способов коммуникации, использование информационно-коммуникационных технологий, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений.
14. Развитие личностных качеств в единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни".
15. Актуальность разработки программы объясняется особыми образовательными потребностями обучающихся с тяжелыми нарушениями речи. Общее недоразвитие речи у обучающихся с тяжҰлыми нарушениями речи проявляется в позднем ее развитии и характеризуется недоразвитием всех компонентов речи, касающимся как смысловой, так и звуковой ее сторон. Затруднения в практическом овладении грамматическими закономерностями языка ограничивают понимание устной речи и читаемого текста, многие грамматические формы и категории недостаточно различаются обучающимися. Наблюдаются грубые недостатки в произношении звуков и слоговой структуры даже двусложных слов. Отсюда недостаточная готовность к овладению звуковым анализом и синтезом слов, что приводит в процессе обучения к специфическим (дисграфическим) ошибкам. Указанные отклонения в развитии речи обучающихся требуют специальной работы по их преодолению. Кроме того, от успешного усвоения родного языка во многом зависит и успеваемость обучающихся по всем другим предметам.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Русский язык"
16. Предмет "Русский язык" относится к образовательной области важнейших учебных предметов. Роль предмета обусловлена значимостью русского языка как средства межнационального общения в Республике Казахстан, как средства познания и обучения в коррекционной школе.
17. Цели, задачи и содержание предмета "Русский язык" в начальной школе определяются образовательной областью "Язык и литература" Государственного общеобязательного стандарта образования.
18. Цель учебной программы по предмету "Русский язык" – заложить основу формирования функциональной грамотности, обеспечить развитие всех видов речевой деятельности: слушания, говорения, чтения, письма, а также навыков правильного, грамотного письма как показателя культуры человека.
19. Для достижения поставленной цели на уроках русского языка необходимо решать следующие задачи:
1) формировать и развивать виды речевой деятельности (чтение, письмо, говорение, слушание);
2) систематизировать знания о языке как основы речевой деятельности;
3) развивать навык каллиграфического и грамотного письма;
4) усвоение базовыми знаниями начального курса русского языка;
5) формировать навыки правильного использования языковых средств в речевой деятельности, в связной речи;
6) развивать коммуникативные умения и навыки через умение слушать, готовность вести диалог и признавать возможность существования разных точек зрения, высказывать свою позицию;
7) профилактика и коррекция нарушений устной и письменной речи у обучающихся с тяжҰлыми нарушениями речи;
8) развивать навыки анализа, сравнения, сопоставления фактов языка, умение делать самостоятельные выводы;
9) развивать познавательную активность, творческие способности;
10) формировать навыки работы с учебными, научно - познавательными текстами, словарями и другой информационной литературой;
11) приобщать к культурному наследию народов Республики Казахстан, к общечеловеческим ценностям.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
20. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научаться учиться" и станут самостоятельными, мотивированными, заинтересованными и интеллектуально развитыми личностями.
21. Для улучшения и усиления образовательных результатов следует использовать и реализовывать следующие подходы:
1) коммуникативно-деятельностный подход (цель обучения связана с обеспечением максимального приближения учебного процесса к реальному процессу общения); такой подход применяется исходя из главной цели социализации обучающихся;
2) исследовательский подход (что я знаю, что я хочу узнать, чему я научился);
3) индивидуально-дифференцированное обучение, в ходе которого процесс обучения происходит с учҰтом особых образовательных потребностей обучающихся на основе дифференцированной диагностики;
4) ценностно-ориентированный подход, когда организация учебной деятельности, еҰ планирование осуществляется с позиции определҰнных ценностей;
5) системно-деятельностный подход, когда в процессе обучении предмету "Русский язык и литература" обучающиеся активно включаются в процесс познания;
6) развивающее обучение, когда обучающийся овладевает способами действий, учится планировать свою учебную деятельность и управлять ею;
7) коррекционная направленность в обучении, обусловленная учҰтом механизма и структуры нарушений речи, целенаправленная и систематическая работа по коррекции недостатков речевого развития.
22. При обучении предмету "Русский язык" используются современные технологии, стратегии и методы.
23. Стратегии: критическая, экспериментальная, самоуправляемая, коммуникативная.
24. Технологии: работа в команде, модульное обучение, ролевые и деловые игры.
25. Методы: наряду с основными методами дидактики (наглядные, словесные и практические) используется индивидуальное обучение, проектный метод, проблемное обучение, обучение на основе опыта.
26. Следует обратить внимание на постановку конкретных и чҰтких целей обучения и, соответственно, критериев учебных достижений для измерения успешности и планирования следующих шагов в обучении.
27. Развитие коммуникативных навыков обучающихся. Одной из целей учебной программы является социальная адаптация обучающихся, способных эффективно взаимодействовать в разных сообществах. Для достижения этой цели следует развивать коммуникативные навыки через создание благоприятной речевой среды и развитие разных видов речевой деятельности. Коммуникативная направленность планируется на каждом уроке: объяснить, аргументировать свой ответ, доказать, прокомментировать, вступить в диалог.
28. Примеры заданий по слушанию и говорению в содержании предмета "Русский язык":
1) упражнения для развития артикуляционного аппарата;
2) воспроизведение звуко-слоговой структуры слов;
3) выявление информации из прослушанного текста после целевой установки;
4) дискуссии на знакомые темы;
5) составление диалогов с отработанными словами, словосочетаниями, принятие точки зрения собеседника;
6) составление устных высказываний на основе прослушанного текста, мультфильма, личных впечатлений и наблюдений;
7) составление вопросов для интервью;
8) словесное описание хорошо знакомых предметов по вопросам учителя, по опорным схемам;
9) составление пересказа услышанного краткого рассказа или сказки после предварительной беседы по содержанию текста;
10) аргументирование, доказательства по предложенным схемам;
11) заучивание наизусть и выразительное воспроизведение стихотворений, загадок, пословиц, скороговорок, потешек;
12) ролевые игры.
29. Примеры заданий по развитию навыка чтения:
1) обогащение, уточнение и активизация словаря обучающихся;
2) игры со словами: анаграммы, перевҰртыши, нахождение слова в слове, ребусы, шарады, кроссворды, "превращения" слов;
3) использование различных видов чтения (чтение про себя, чтение по ролям, ознакомительное чтение, поисковое чтение, просмотровое чтение комментированное чтение, чтение для нахождения информации, чтение за диктором, чтение для высказывания точки зрения, чтение с остановками;
4) прогнозирование событий по иллюстрации, по началу текста, по заголовку;
5) игра "в прятки";
6) составление схемы, карты рассказа;
7) составление кластера;
8) составление отзыва о прочитанном произведении.
30. Примеры заданий по письму:
1) предоставление информации в форме рисунков, схем, графических изображений и диаграмм;
2) восстановление деформированного предложения, текста, с целью усвоения их основных признаков, смысловой целостности и связности;
3) составление короткого письма, написание поздравления, приглашения;
4) составление текста-описания, повествования по схемам, по картинкам, по опорным словам и словосочетаниям, по предложенному плану;
5) письмо по памяти;
6)запись нескольких предложений к серии картинок (подписывание картинок) как пересказ прочитанной истории;
7) корректирование собственных текстов с помощью учителя;
8) составление вопросов для интервью;
9) написание небольшого эссе, отзыва на предложенную тему.
31. Компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий:
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) включает в себя применение технологий для обучения, досуга и коммуникации;
2) обучающиеся развивают навыки использования ИКТ в процессе обучения по всем предметам типового учебного плана с помощью поиска, обработки информации, обмена информацией и идеями.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
32. Оценивание результатов изучения предмета "Русский язык" осуществляется с применением критериального оценивания, выполняющего обучающие, контролирующие, развивающие, диагностические и мотивационные функции.
33. Критериальное оценивание основано на сравнении учебных достижений обучающихся с коллективно выработанными, известными всем участникам процесса критериями, соответствующими целям и содержанию образования. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
34. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
35. Формативное оценивание - определение текущего уровня усвоения знаний и навыков в процессе повседневной работы на уроке или дома, осуществление оперативной взаимосвязи между обучающим и учителем в процессе обучения.
36. Суммативное оценивание - определение уровня сформированности знаний и учебных навыков при завершении изучения блока учебной информации или при завершении определенного уровня обучения. Используется для выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
37. Особенностью оценивания является снижение норм суммативного оценивания с учетом специфических ошибок, связанных с речевым недоразвитием обучающихся, а также допустимость совместного со взрослым выполнения диагностических заданий для обучающихся со сложной структурой дефекта.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"
38. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты необходимо укомплектовать соответствующим школьным оборудованием и мобильной мебелью с учетом санитарно-гигиенических норм.
39. Содержание программы организует и направляет работу учителя на совершенствование культуры речи младших обучающихся (четкое артикулирование звуков, правильное произношение слов, развитие дикции), на предупреждение и коррекцию дисграфии, профилактику дизорфографии, на овладение навыками орфографически правильного письма. Адаптация основной учебной программы по предмету "Русский язык" имеет свою специфику,которая выражается, во-первых, в увеличении учебной недельной нагрузки.
40. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) во 2 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;
2) в 3 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;
3) в 4 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году.
41. Во- вторых, в снижении объема учебного и речевого материала (словарных диктантов, промежуточных, итоговых контрольных работ) в зависимости от речевого и познавательного уровня обучающихся.
42. Объем материала для диктанта по классам:
таблица 1
Класс | Средний уровень | Низкий уровень |
2 | 50-60 | 40-45 |
3 | 65-70 | 50-55 |
4 | 75-80 | 55-60 |
43. Объем текстов для изложений
таблица 2
Класс | Средний уровень | Низкий уровень |
2 | 25-35 слов | -------------- |
3 | 35-45 слов | 20-30 слов |
4 | 55-65 слов | 30-40 слов |
44. Количество контрольных работ по классам
таблица 3
Виды работ | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
Диктант | 8 | 8 | 8 |
Сочинение | 2 | 2 | 2 |
Изложение | 4 | 4 | 4 |
45. Примерное количество слов для словарных диктантов
таблица 4
Класс | Средний уровень | Низкий уровень |
2 | 8-10 | 4-6 |
3 | 10-12 | 6-8 |
4 | 12-15 | 8-10 |
46. Содержание предмета "Русский язык" построено с учҰтом системы целей и состоит из основных разделов русского языка для каждого класса.
47. Содержание программы и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Русский язык" расписаны по сквозным темам и разделам обучения.
48. Разделы обучения разбиты на подразделы, которые содержат в себе структурные компоненты видов речевой деятельности.
49. Каждый подраздел содержит планируемые результаты по теме. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся согласно разработанным критериям.
1) раздел "Слушание и говорение" направлен на формирование умений слушать речь учителя, обучающихся, аудиозаписи и понимать смысл услышанного, направлен на формирование умений выражать свои мысли и передавать информацию в устной форме;
2) раздел "Чтение" направлен на понимание информации в прочитанном тексте, развитие умения извлекать информацию и пользоваться ею;
3) раздел "Письмо" направлен на передачу информации в письменной форме.
50. Содержание программы:
таблица 5
2 класс | |
1 четверть | |
Все обо мне |
Повторение изученного в 1 классе |
Моя семья и друзья |
Фонетика и графика. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
2 четверть | |
Моя школа |
Алфавит. Алфавитное название букв. Знакомство с толковыми словарями. |
Мой родной край |
Правописание. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
3 четверть | |
В здоровом теле- здоровый дух! |
Разбор слов по составу. Разделительный твердый знак Ъ. Перенос слов с Ъ. |
Традиции и фольклор | Род имен существительных (мужской, женский, средний род). Определение рода имен существительных, употребление форм рода существительных в речи. Правописание Ь на конце слов женского рода после шипящих. Единственное и множественное число имен существительных. Определение числа имен существительных, употребление в речи форм единственного и множественного числа имен существительных. Правописание существительных с предлогами Понятие об имени прилагательном. Имя прилагательное (общее грамматическое значение, вопросы какой? Какая? Какое? Какие?) Нахождение прилагательного по значению и вопросам. Род имен прилагательных. Изменение прилагательного по родам, употребление прилагательных мужского, женского и среднего рода в речи. Установление связи прилагательного с существительным. Изменение имен прилагательных по числам. Употребление в речи имен прилагательных, близких и противоположных по значению. Использование имен прилагательных при описании предмета, животного. Изложение, сочинение-описание природы, животного. Понятие о глаголе. Глагол (общее грамматическое значение и вопросы что делать? Нахождение глагола по значению и вопросам. Определение глаголов в тексте. Число глаголов. Изменение глагола по числам, употребление в речи глаголов единственного и множественного числа. Употребление в речи глаголов, близких и противоположных по значению. Использование глаголов в повествовании (рассказе). Понятие о предлоге. Нахождение предлога в предложении и его графическое обозначение. Раздельное написание предлога со словом. Связь слов в предложении с помощью предлога. Сопоставительный анализ правописания предлогов и приставок. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
4 четверть | |
Окружающая среда |
Синтаксис |
Путешествия |
Культура речи. Речевой этикет. Риторика. |
Слова для запоминания произношения, правописания. Ромашка, тетрадь, дежурный, работа, ребята, деревня, девочка. | |
3 класс | |
1 четверть | |
Живая природа |
Повторение изученного во 2 классе. Предложение. Определение границ предложения, расстановка знаков препинания в конце предложения. Установление связи слов в предложении. Главные и второстепенные члены предложения. Написание предложений: большая буква в начале предложения. Правописание имен, фамилий людей, кличек животных, географических названий. Звуки, их обозначение буквами. Звуко-буквенный разбор слов. Различение безударных и ударных гласных, проверка безударных гласных. Нахождение в слове глухих и звонких согласных, их правописание и проверка. Распознавание и правильное произношение твҰрдых и мягких согласных, обозначение мягкости согласных на письме. Письмо слов с разделительным Ь. Правописание сочетаний жи-ши, ча-ща, чу-щу, чк, чн, щн; двойных согласных в слове. Перенос слов. Сочинение по опорным словам. |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Состав слова. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
2 четверть | |
Время |
Имя существительное: |
Архитектура | Изменение существительных по числам. Падежи существительного, падежные вопросы. Распознавание падежей имени существительного по вопросам, значению, предлогам. Родительный и винительный падежи существительного 1-го и 2-го склонений. Правописание безударных окончаний имен существительных в творительном падеже. Правописание –о, -е после шипящих и -ц- в окончаниях существительных. |
Слова для запоминания произношения, правописания. Рисунок, отечество, отчизна, Астана, дорога, Казахстан, помидор, картофель, земляника, песок. | |
3 четверть | |
Искусство |
Имя существительное. Три склонения имҰн существительных. |
Выдающиеся личности |
Понятие о местоимении. Личные местоимения 1, 2, 3 лица единственного и множественного числа. Использование личных местоимений в устной и письменной речи. Правописание местоимений. Роль местоимений в предложении. |
Слова для запоминания произношения, правописания. Чувство, метро, лагерь, корзина, рождество, морковь, великий, вагон, пшеница, герой, добыча, молоток, горох, комната, квартира, чабан, обед, ужин, традиция, улица, магазин, трамвай, приятный, одиннадцать, километр, кровать, Байконур, космос, ракета, картина | |
4 четверть | |
Вода – источник жизни |
Синтаксис. Словосочетание и предложение (общее понятие). Главное и зависимое слово в словосочетании. Главные и второстепенные члены предложения (определение, дополнение, обстоятельство). Составление и употребление в речи словосочетаний и предложений. Определение в словосочетании главного и зависимого слова. Разбор предложений по членам. Распространение предложений второстепенными членами. |
Культура отдыха. |
Повторение изученного за 3 класс |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
4 класс | |
1 четверть | |
Моя Родина- |
Повторение изученного за 3 класс: |
Ценности |
Части речи. Имя существительное. Обобщение сведений об имени существительном, изученных в 3 классе: общее значение, вопросы, грамматические признаки (род, число, падеж). Роль существительного в предложении. Три типа склонения имен существительных. Неизменяемые имена существительные. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
2 четверть | |
Культурное наследие |
Правописание падежных окончаний существительных 1 склонения. Правописание падежных окончаний существительных 2 склонения. Правописание падежных окончаний существительных 3 склонения. Окончания – е и – и в именах существительных 1, 2 и 3 склонения. Употребление в речи имен существительных в прямом и переносном значении, синонимов и антонимов. |
Мир профессий |
Местоимение, его роль в предложении . Обобщение сведений о местоимении, полученных в 3 классе: личные местоимения, их роль в предложении; |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
3 четверть | |
Природные явления |
Глагол, его роль в предложении . |
Охрана окружающей среды |
Изменение глагола в прошедшем времени по родам. Правописание глаголов с НЕ. Употребление глагола в речи. Определение значения многозначного глагола, прямого и переносного значения, Подбор и употребление в речи глаголов-синонимов и антонимов. Изложение, сочинение–рассуждение. |
Слова для запоминания произношения, правописания. | |
4 четверть | |
Путешествие в космос | Предложение, виды предложений; главные члены предложения. Распространенные и нераспространенные предложения. Второстепенные члены предложения: определение, дополнение и обстоятельство. Однородные члены предложения. Знаки препинания при однородных членах предложения, связанных интонацией. Нахождение главных и второстепенных членов предложений по вопросам, их графическое выделение в предложении. Составление и нахождение предложений с однородными членами. Расстановка знаков препинания между однородными членами, связанных интонацией. Понятие о прямой речи, знаки препинания. Общее понятие о диалоге. Понятие об обращении. Знаки препинания при обращении. |
Путешествие в будущее |
Текст. Текст-описание, текст-повествование. Тема и основная мысль текста. Текст- рассуждение. |
Слова для запоминания произношения, правописания: автомобиль, шоссе, путешествие, экскурсия. | |
51. Содержание навыков речевой деятельности:
таблица 6
2-4 классы | ||
№ | Виды речевой деятельности | Навыки |
1 | Слушание и говорение | 1.1 Понимание базовых единиц речи (речь, слово, предложение, текст) |
1.2 Осознание содержания информации | ||
1.3 Прогнозирование содержания информации | ||
1.4 Овладение разными формами, видами и стилями речи | ||
1.5 Соблюдение орфоэпических норм | ||
2 | Чтение | 2.1 Деление текста на структурные компоненты |
2.2 Понимание и использование в речи лексических и синтаксических единиц | ||
2.3 Формулирование вопросов и ответов | ||
2.4 Определение типов текстов | ||
2.5 Поиск информации из различных источников | ||
3 | Письмо | 3.1 Построение плана текста. |
3.2 Изложение содержания прослушанного и прочитанного текста | ||
3.3 Творческое создание текста | ||
3.4 Соблюдение каллиграфических норм. | ||
3.5 Овладение правилами орфографии. | ||
3.6 Соблюдение грамматических норм | ||
3.7 Соблюдение пунктуационных норм и начальное понятие о синтаксисе | ||
52. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 7
| Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Понимание базовых единиц речи (речь, слово, предложение, текст) |
2.1.1.1 понимать, что такое речь, слово, предложение, текст | 3.1.1.1 понимать различие между предложениями и текстом |
4.1.1.1 понимать, что такое композиция текста, знать признаки текста |
1.2 Осознание содержания информации | 2.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации с помощью учителя | 3.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации самостоятельно |
4.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации, аргументируя свой ответ с учетом речевых возможностей обучающихся |
1.3 Прогнозирование содержания информации | 2.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку | 3.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку, опорным словам и рисункам | 4.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку, опорным словам, рисункам, схемам и таблицам |
1.4 Овладение разными формам и видами речи |
2.1.4.1 использовать в речи слова речевого этикета: извинение, просьба, благодарность, приветствие, прощание | 3.1.4.1 составлять диалог по сюжетной картинке, по заданной учителем ситуации, соблюдая речевые нормы |
4.1.4.1 самостоятельно составлять диалог на заданную тему, соблюдая речевые нормы |
1.5 Соблюдение орфоэпических норм | 2.1.5.1 знать и применять правило произношения сочетания "чт", "чн" в словах "что", "конечно" |
3.1.5.1 соблюдать правильное произношение местоимений "его", "него" |
4.1.5.1 соблюдать правило постановки ударения в глаголах прошедшего времени |
2) чтение:
таблица 8
2.1 Деление текста на структурные компоненты |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части | 3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
2.2 Понимание и использование в речи лексических и синтаксических единиц |
2.2.2.1 подбирать имена существительные, прилагательные, глаголы, близкие и противоположные по значению, использовать в устной и письменной речи | 3.2.2.1 понимать и раскрывать лексическое значение слова; подбирать синонимы, антонимы, прямое и переносное значение слов |
4.2.2.1 различать прямое и переносное значение существительных, глаголов, прилагательных, многозначные слова и использовать их в речи |
2.3 Формулирование вопросов и ответов | 2.2.3.1 задавать простые вопросы по содержанию и отвечать на заданные вопросы | 3.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые слова | 4.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые моменты, давать полные ответы на вопросы |
2.4 Определение типов текстов | 2.2.4.1 определять тип текста – описание с помощью учителя | 3.2.4.1 определять типы текстов -описание, повествование по характерным особенностям | 4.2.4.1 определять типы текстов - описание, повествование и рассуждение, аргументируя свой ответ |
2.5 Поиск информации из различных источников | 2.2.5.1 искать информацию в справочниках и словарях под руководством учителя | 3.2.5.1 искать необходимую информацию в словарях и других источниках самостоятельно | 4.2.5.1 извлекать информацию из различных источников (энциклопедий, словарей, журналов, интернет-ресурсов) и пользоваться ею |
3) письмо:
таблица 9
3.1 Построение плана текста |
2.3.1.1 составлять картинный план, план - схему текста | 3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к простому тексту |
3.2 Изложение содержания прослушанного и прочитанного текста | 2.3.2.1 на основе прослушанного/ прочитанного/ записывать слова и словосочетания с помощью учителя. | 3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного | 4.3.2.1 составлять и записывать краткий текст с помощью учителя на основе прослушанного, прочитанного, увиденного |
3.3 Творческое создание текста |
2.3.3.1 составлять текст по вопросам, опорным словам |
3.3.3.1 составлять текст по готовому плану |
4.3.3.1 составлять текст по плану, составленному самостоятельно |
3.4 Соблюдение каллиграфических норм. |
2.3.4.1 соблюдать установленный наклон букв, пропорции заглавных и строчных букв | 3.3.4.1 работать над плавностью, ритмичностью, скоростью, линейностью письма |
4.3.4.1 работать над линейностью, ритмичностью, скоростью, параллельностью письма |
3.5 Овладение правилами орфографии. |
2.3.5.1 правильно писать слова, понимая различия между звуками и буквами |
3.3.5.1 писать воспринятые на слух слова, слоги, не содержащие расхождений между произношением и написанием |
4.3.5.1 списывать и писать слова под диктовку, написание которых расходится с произношением самостоятельно |
3.6 Соблюдение грамматических норм |
2.3.6.1 различать части речи по значению и вопросам (имя существительное, имя прилагательное, глагол, предлог) и определять их грамматические признаки (род, число) |
3.3.6.1 распознавать части речи по их значению, вопросам, грамматическим признакам - существительное, прилагательное, глагол, местоимение |
4.3.6.1 распознавать части речи по значению, вопросам, грамматическим признакам – (существительное, прилагательное, глагол, местоимение, числительное, наречие) |
3.7 Соблюдение пунктуационных норм и начальное понятие о синтаксисе |
2.3.7.1 писать начало предложения с заглавной буквы и ставить знаки препинания в конце простых предложений в зависимости от цели высказывания и интонации с помощью учителя |
3.3.7.1 определять вид предложения по цели высказывания и правильно оформлять предложение на письме. |
4.3.7.1 осуществлять расстановку знаков препинания при однородных членах (без обобщающих слов) |
53. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
Все обо мне |
2.1.1.1 понимать, что такое речь, слово, предложение, текст |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.1.1 cоставлять картинный план, план - схему текста |
Моя семья и друзья |
2.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации с помощью учителя |
2.2.2.1 подбирать имена существительные, прилагательные, глаголы, близкие и противоположные по значению, использовать в устной и письменной речи |
2.3.3.1составлять текст по вопросам, опорным словам |
2 четверть | |||
Моя школа |
2.1.1.2 уметь составлять предложения из опорных слов, дополнить предложения для текста |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.1.1 составлять картинный план, план- схему текста |
Мой родной край |
2.1.1.1 понимать, что такое речь, слово, предложение, текст |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.2.1.на основе прослушанного/ прочитанного/ записывать слова и словосочетания с помощью учителя. |
3 четверть | |||
В здоровом теле здоровый дух! |
2.1.1.2 уметь составлять предложения из опорных слов, дополнить предложения для текста |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.1.2 озаглавливать части текста вопросительными и повествовательными предложениями (с помощью учителя) |
Традиции и фольклор |
2.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации с помощью учителя |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.3.2 составлять текст-описание животного и природы по схеме |
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.1.1.1 понимать, что такое речь, слово, предложение, текст |
2.2.1.1 делить текст на смысловые части |
2.3.1.2 озаглавливать части текста вопросительными и повествовательными предложениями (с помощью учителя) |
Путешествия |
2.1.1.2 уметь составлять предложения из опорных слов, дополнить предложения для текста |
2.2.1.2 уметь озаглавить каждую часть и составлять план по этим частям. |
2.3.4.3.знать и употреблять правильное соединение букв (верхнее и нижнее) |
2) 3 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | |
1 четверть | ||||
Живая природа |
3.1.1.1 понимать различие между предложениями и текстом |
3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного | |
Что такое хорошо и что такое плохо? |
3.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации самостоятельно |
3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста | |
2 четверть | ||||
Время |
3.1.1.1 понимать различие между предложениями и текстом |
3.2.2.1 понимать и раскрывать лексическое значение слова; подбирать синонимы, антонимы, прямое и переносное значение слов |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного | |
Архитектура |
3.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации самостоятельно |
3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
3.3.5.2 правильно писать новые слова, используя орфографический словарь | |
3 четверть | ||||
Искусство |
3.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации самостоятельно |
3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
3.3.4.1 работать над плавностью, ритмичностью, скоростью, линейностью письма | |
Выдающиеся личности |
3.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку, опорным словам и рисункам |
3.2.3.1 формулировать вопросы с опорой на ключевые слова |
3.3.3.2 составлять тексты - описание, текст-повествование | |
4 четверть | ||||
Вода-источник жизни |
3.1.1.1 понимать различие между предложениями и текстом |
3.2.1.1 делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка) |
3.3.3.1 составлять текст по готовому плану | |
Культура отдыха. |
3.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации самостоятельно |
3.2.2.1 понимать и раскрывать лексическое значение слова; подбирать синонимы, антонимы, прямое и переносное значение слов |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста | |
3) 4 класс:
таблица 12
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан |
4.1.1.1 понимать, что такое композиция текста, знать признаки текста |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
4.3.4.1 работать над линейностью, ритмичностью, скоростью, параллельностью письма. |
Ценности |
4.1.1.2 определять виды текста |
4.2.1.2 восстанавливать порядок следования частей текста |
4.3.5.2 уметь пользоваться орфографическим словарем при написании новых слов |
2 четверть | |||
Культурное наследие |
4.1.1.1 понимать, что такое композиция текста, знать признаки текста |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к простому тексту |
Мир профессий |
4.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации, аргументируя свой ответ с учетом речевых возможностей обучающихся |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к простому тексту |
3 четверть | |||
Природные явления |
4.1.1.2 определять виды текста |
4.2.2.1 различать прямое и переносное значение существительных, глаголов, прилагательных, многозначные слова и использовать их в речи |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к простому тексту |
Охрана окружающей среды |
4.1.2.1 определять тему, главную мысль полученной информации, аргументируя свой ответ с учетом речевых возможностей обучающихся |
4.2.2.2 раскрывать лексическое значение слова с помощью приемов: толкование значения, подбор синонимов |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к простому тексту |
4 четверть | |||
Путешествие в космос |
4.1.1.1 понимать, что такое композиция текста, знать признаки текста |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
4.3.1.2 составлять план к сложному тексту, используя помощь |
Путешествие в будущее |
4.1.1.2 определять виды текста |
4.2.1.1 определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка) |
4.3.1.2 составлять план к сложному тексту, используя помощь |
54. Цели обучения в пределах одной четверти комбинируются по разным видам речевой деятельности.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 275-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 275-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін пайдалануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
3. Қазіргі кезеңде білім алушының өз бетімен білімге ие болу барысында оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуіне, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
4. Білім алушыларға ана тілімізді мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде, мемлекеттік тіл дәрежесі деңгейінде меңгерту, білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қалыптастыру, олардың тұрмыста, қоғамдық орында, мәдени орталарда тілдік шектеуді, сезінбей, өзін еркін ұстауына мүмкіндік туғызу негізгі ұстаным болып табылады.
5. "Әдебиеттік оқу" пәніне арналған бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық үдерістерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді, әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.
6. Ұлттың мәдениетінің гүлденуі мен адамдардың тарихи қалыптасқан тұрақты қауымдастығы ретінде ұлттың өзінің болашағы ана тілдің дамуына, оның қоғамдық қызметінің кеңеюімен тығыз байланысты. Сондықтан туған тілге деген сүйіспеншілік бала кезеңнен басталады. Айналаңды танып білу, туған тіліңді білуден басталады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолданылады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушы ның шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, өңдеу, алу, құру және көрсету, ақпараттар және идеялармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды кең ауқымда қолдану арқылы өз жұмысын бағалау және жетілдіру сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
2-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
9. Білім алушылардың сөздік қорын молайту, ана тілін таза, сауатты, мәдениетті, әдепті айта, жаза білетін ұрпақ тәрбиелеу, ауызша және жазбаша тілін дамыту, тілдік қасиетін жоғалтпай, қоғамдық ортада өз ана тілінде еркін сөйлеуге үйрету. Ұлттық тәрбие, рухани-мәдени құндылықтар, ана тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаның:
1) коммуникативтік дағдысын қалыптастыру;
2) сөздік қорын, ауызекі сөйлеу тілін дамыту;
3) ана тілімізде сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
4) шығармашылықпен айналысу;
5) ана тіліміздің саяси-әлеуметтік әлеуетін ұғындыру;
6) әңгіме, шығарма жазуға, жоспар құра білуге үйрету;
7) өлеңді мәнерлеп оқуға, мазмұндауға дағдыландыру;
8) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;
9) оқу сапасын (дұрыс, түсініп, мәнерлеп) жетілдіру;
10) ауыз әдебиетінің жанрларымен, отандық балалар әдебиетінің үлгілерімен таныстыру;
11) ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармаларының тақырыбын, кейіпкерлерін және мазмұнын айқындау;
12) талданып отырған мәтіннің сипатын анықтау;
13) әдеби-теориялық білім негіздерін қалыптастыру;
14) адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;
15) оқылған шығарма ізімен немесе еркін тақырыпта әртүрлі әдеби шығармашылық жұмыс түрлерін (әңгіме құрастыру, мәтінді сахналау, мәтін бойынша сурет салу) орындауға машықтандыру;
16) сауаттылыққа баулу және әдеби тілде сөйлеуді меңгерту;
17) тұлғалық оқырмандық мәдениетін қалыптастыруда ана тілінде ауызша және жазбаша дұрыс сөйлеу, өз ойын анық (тіл байлығын арттыра отырып), баяндау дағдысын қалыптастыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
10. Білім алушылардың бойында төмендегідей қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолданады:
1) оқытудың коммуникативтік тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
3) дамыта оқыту технологиясы (білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
4) саралап оқыту технологиясы (білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту);
5) деңгейлік оқыту (білім алушылардың қабылдау деңгейіне қарай оқыту).
11. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) өзін-өзі басқарушылық, эксперименттік, сыни, коммуникативтік;
2) шағын топтағы жұмыс (командада), рөлдік және іскерлік ойындар, модульді оқыту;
3) жеке оқыту, проблемалық оқыту;
4) ойын әдісі;
5) білім алушылардың үлгерімін жүйелі түрде мониторингілеу;
6) білім алушылардың зерттеушілік белсенділігін қалыптастыру.
12. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптарда) "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) дыбыстарын таза, дұрыс айтуға артикуляциялық жаттығулар жасау;
2) мәтінді, өлеңді дауыстап, мәнерлеп, тізбектеп оқу;
3) берілген әңгіме, шығармаларды тізбектеп, рөлдерге бөліп оқу;
4) тақтада сөздің лексикалық мағынасына түсінік беру;
5) тақырыптарға байланысты түрлі сергіту жаттығуларын жасау;
6) әр білім алушының дыбыстық бұзылуларына байланысты жаңылтпаштар, тақпақтар беру;
7) тыңдау-көру материалдарының мазмұнын айту;
8) сұраққа толық жауап беру;
9) тыңдалған мәтін мазмұнының желісін суреттер арқылы беру;
10) тыңдалған мәтін бойынша өз ойын айту;
11) мәтіннің жанрларын анықтау, жағымды, жағымсыз кейіпкерлерді ажырата білу;
12) өз бетінше диалог құру, сол бойынша әңгімелеу;
13) мақал-мәтелдердің мағынасын аша білу;
14) белгілі бір тақырыпта пікірталасқа қатысу, өз ойын нақты, толық жеткізу;
15) суреттер, бейнематериалдар бойынша әңгімелеу, сипаттау, сахналау;
16) мәтіннен көркем, бейнелі сөздерді тауып оқу;
17) оқылған әңгіменің, ертегінің картасын жасау;
18) каллиграфиялық нормаларды сақтау;
19) сөздердің дұрыс жазылуын (орфографиялық нормаларды) меңгерту;
20) мәтіннен сөздерді, сөйлемдерді, қысқа үзінділерді көшіріп жаздыру;
21) сөзден сөйлемдер, сөйлемдерден мәтін құрастырып жазу;
22) сурет бойынша мәтін құрастыру;
23) мәтін құрастыру, мәтінге тақырып таңдау, тексеру;
24) қазақтың салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын сақтай білуге үйрету.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
13. "Әдебиеттік оқу" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
14. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
15. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
16. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процессін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
17. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
18. "Әдебиеттік оқу" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
19. "Әдебиеттік оқу" бойынша қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Оқу шапшаңдығының міндетті деңгейі | |
1 жартыжылдық соңы | 2 жартыжылдық соңы | |
2 | 20-25 сөз | 30-35 сөз |
3 | 30-35 сөз | 40-45 сөз |
4 | 40-45 сөз | 50-55 сөз |
20. "Әдебиеттік оқу" пәнін сапалы, тиімді оқытуда қолайлы жағдай туғызуға қажетті:
1) интерактивті тақта;
2) есту-бейне материалдары;
3) дидактикалық материалдар;
4) шағын және көлемді жеке суретті кітаптар;
5) түсіндірме сөздік;
6) білім алушыларға арналған энциклопедиялар;
7) жас ерекшелігіне сай әдебиеттер, қазақ ауыз әдебиеті материалдары;
8) жас ерекшелігіне сай журналдар;
9) шағын және орта көлемді сюжетті кітаптар;
10) бастауыш мектепке арналған көркем әдебиеттер қоры.
21. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мазмұны:
2-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімшелер (дағдылар) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | |||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | |||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | |||
2 | Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | |||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | |||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | |||
2.7 Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау | |||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | |||
3 | Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | |||
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | |||
3. 4 Қатені табу және түзету | |||
22. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау |
4.1.2.1 шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | 3.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | 4.1.3.1 шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі негізінде сюжеттің дамуын болжау, оның себебін түсіндіру |
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 2.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/өлең жолдарды/ нақыл сөздерді/ шешендік сөздерді және вербалды емес тілдік құралдарды қолдану |
3.1.4. 2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер/ фото/суреттер қолдану | 4.1.4.2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер/ фото/ суреттер қолдану, презентация/ видеоролик жасау | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | 3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | 4.1.5.1 өз ойы мен сезімін, көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру |
2) оқылым:
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | 4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/рөлге бөліп/ мәнерлеп/теріп/ шапшаң оқу |
2.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | 3.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | 4.2.1.2 шығарманы іштей көз жүгіртіп/шолып/ түртіп алып/ сұрақтар қоя отырып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу/ талдау жасап оқу/ сын тұрғысынан бағалап оқу | |
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | 3.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманықайта құруға, интерпретациялауға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу |
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | 3.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | 4.2.4.1 аңыз, шешендік сөз, батырлар жыры, фантастикалық әңгімелердің жанрлық ерекшеліктерін анықтау |
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау | 3.2.5.1 көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын және аяқталуын анықтау | 4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау |
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.6.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | 3.2.6.1 кейіпкердің портретін сипаттау, оның іс-әрекеті мен мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, бағалау | 4.2.6.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау |
2.7 Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау | 4.2.7.1 шығармадан әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу, кейіптеу, эпитет, аллитерация, әсірелеу) табу және оларды қолдану | ||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.8.1 эпизодтер мен оқиғалардың негізінде жатқан маңызды тұстарын талдау және салыстыру | ||
4.2.8.2 көркем шығарманы басқа үлгідегі (иллюстрация/ музыка (күй)/ мультфильм/ кинофильм) нұсқасымен салыстыру | |||
3) жазылым:
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | 4.3.1.1 оқылған шығармандағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру | 3.3.2.1 шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі (кейіпкер қосу, соңын өзгерту...)/ өлең (төрт жолды)/ әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу | 4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу/өлең (төрт жолды) жазу |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.3.1 шығармашылық жұмысын сурет/сценарийтүрінде ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба/диафильмпрезентация түрінде ұсыну |
3.4 Қатені табу және түзету | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық қателерді табу және түзету | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше сын тұрғысынан бағалау және лексикалық, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету |
23. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2-сынып:
6 - кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұнын түсіну және қарапайым сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп, оқиғаның соңын болжау | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану |
2.2.1.1 мәтінді дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/ рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысын мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер арқылы ұсыну | ||
2-тоқсан | |||
3.Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп оқиғаның соңын болжау | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.6.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысын мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер арқылы ұсыну | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, | ||
пунктуациялық, стилистикалық қателерді табу және түзету | |||
3-тоқсан | |||
5. Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұнын түсіну және қарапайым сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп оқиғаның соңын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 2.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 2.2.4.1 мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.6.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.3.1 шығармашылық жұмысын мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер арқылы ұсыну | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық қателерді табу және түзету | ||
4 тоқсан | |||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау/сахналау |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 2.1.3.1 шығарманың тақырыбы мен үзіндісіне (бастапқы бөліміне) сүйеніп оқиғаның соңын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 2.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.5.1 өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану |
2.2.1.1 мәтінді дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/ рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.6.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру | |
3.4 Қатені табу және түзету | 2.3.4.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық қателерді табу және түзету | ||
2) 3-сынып
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 мәтінді дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 шығарма мазмұны бойынша қолдануға (практикалық), бағалауға және шығармашылыққа негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 3.3.3.1 шығармашылық жұмысын сурет/сценарий түрінде ұсыну | ||
3. 4 Қатені табу және түзету | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | ||
2-тоқсан | |||
3. Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 мәтінді дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп оқу | |
3.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | |||
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 шығарма мазмұны бойынша қолдануға (практикалық), бағалауға және шығармашылыққа негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді анықтау | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 3.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.6.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіріп бағалау | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру | |
3.4 Қатені табу және түзету | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | ||
3 тоқсан | |||
5. Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту |
3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 шығарма мазмұны бойынша қолдануға (практикалық), бағалауға және шығармашылыққа негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді анықтау | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.6.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіріп бағалау | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 2.3.2.1 мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | ||
4 тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 3.1.3.1 шығармадағы кейіпкерлердің мінез-құлқы мен іс-әрекетіне, ондағы оқиғаларға сүйеніп, сюжеттің дамуын болжау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту |
3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 3.1.5.1 өз ойы мен сезімін көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | ||
Оқылым | 2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 шығарма мазмұны бойынша қолдануға (практикалық), бағалауға және шығармашылыққа негізделген сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді анықтау | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 2.2.5.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.6.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен дәлелдер келтіріп бағалау | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы логикалық бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.4 Қатені табу және түзету | 3.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | ||
3) 4-сынып:
8 – кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекеттерінің түрлері | Бөлімшелер (дағдылар) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі негізінде сюжеттің дамуын болжау, оның себебін түсіндіру | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 4.1.4.2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер/ фото/ суреттер қолдану, презентация/ видеоролик жасау | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.1 мәтінді дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп/ шапшаң оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға, интерпретациялауға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 4.2.4.1 аңыз, шешендік сөз, батырлар жыры, фантастикалық әңгімелердің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.6.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | ||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.8.2 көркем шығарманы басқа үлгідегі (иллюстрация/ музыка (күй)/ мультфильм/ кинофильм) нұсқасымен салыстыру | ||
Жазылым | 3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу/өлең (төрт жолды) жазу | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба/диафильм/ презентация түрінде ұсыну | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше сын тұрғысынан бағалау және лексикалық, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | ||
2 тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау |
4.1.2.1 шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі негізінде сюжеттің дамуын болжау, оның себебін түсіндіру | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.2 шығарманы іштей көз жүгіртіп/шолып/ түртіп алып/ сұрақтар қоя отырып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу/ талдау жасап оқу/ сын тұрғысынан бағалап оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға, интерпретациялауға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.6.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | ||
2.7 Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау | 4.2.7.1 шығармадан әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу, кейіптеу, эпитет, әсірелеу) табу және оларды қолдану | ||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.8.1 кейіпкердің сезімін/ негізгі оқиғаларды шығармадан мысалдар келтіре отырып салыстыру және эпизодтерді, оқиғаларды талдау; | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығармандағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба/диафильм/ презентация түрінде ұсыну | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше сын тұрғысынан бағалау және лексикалық, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | ||
3 тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау |
4.1.2.1 шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін | ||
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі негізінде сюжеттің дамуын болжау, оның себебін түсіндіру | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||
4.1.5.2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер/ фото/ суреттер қолдану, презентация/ видеоролик жасау | |||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.2 шығарманы іштей көз жүгіртіп/шолып/ түртіп алып/ сұрақтар қоя отырып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу/ талдау жасап оқу/ сын тұрғысынан бағалап оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға, интерпретациялауға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | ||
2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау | 4.2.4.1 аңыз, шешендік сөз, батырлар жыры, фантастикалық әңгімелердің жанрлық ерекшеліктерін анықтау | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.6.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | ||
2.7 Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау | 4.2.7.1 шығармадан әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу, кейіптеу, эпитет, әсірелеу) табу және оларды қолдану | ||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру | 4.2.8.1 кейіпкердің сезімін/ негізгі оқиғаларды шығармадан мысалдар келтіре отырып салыстыру және эпизодтерді, оқиғаларды талдау; | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығармандағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу/өлең (төрт жолды) жазу | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше сын тұрғысынан бағалау және лексикалық, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | ||
4 тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Шығарманы мазмұндау |
4.1.2.1шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін |
1.3 Шығармадағы оқиғаны болжау | 4.1.3.1 шығарманың тақырыбы және қорытынды бөлімі негізінде сюжеттің дамуын болжау, оның себебін түсіндіру | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аударту | 4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/өлең жолдарды/ нақыл сөздерді/ шешендік сөздерді және вербалды емес тілдік құралдарды қолдану | ||
1.5 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.5.1 өз ойын, сезімін, көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | 4.2.1.2 шығарманы іштей көз жүгіртіп/шолып/ түртіп алып/ сұрақтар қоя отырып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу/ талдау жасап оқу/ сын тұрғысынан бағалап оқу | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға, интерпретациялауға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | ||
2.5 Шығарманың композициясын анықтау | 4.2.5.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың композициялық құрылымын (сюжеттің басталуы, дамуы, шиеленісуі, шарықтау шегі, шешімі) анықтау | ||
2.6 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.6.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | ||
2.8 Көркем шығарма элементтерін салыстыру |
4.2.8.1 кейіпкердің сезімін/ негізгі оқиғаларды шығармадан мысалдар келтіре отырып салыстыру және эпизодтерді, оқиғаларды талдау; | ||
Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығармандағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.2 Шығарманың түрлі жанры бойынша шығармашылық жұмыс жазу | 4.3.2.1 таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу/өлең (төрт жолды) жазу | ||
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба/диафильм/ презентация түрінде ұсыну | ||
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, өз бетінше сын тұрғысынан бағалау және лексикалық, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | ||
24. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқу мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 276-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 276-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений, навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной, проектной, исследовательской деятельности, приобретение умений ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях. Использование диалоговых и рефлексивных технологий сочетается с организацией проектной и исследовательской деятельности обучающихся. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. В процессе усвоения предметного содержания и достижения целей обучения необходимо создать предпосылки /условия для развития у обучающихся навыков применения информационно-коммуникационных технологий, включая поиск, обработку, извлечение, создание и презентацию необходимой информации, сотрудничество для обмена информацией и идеями, оценивание и совершенствование своей работы через использование широкого спектра оборудования и приложений.
9. В учебных программах каждого предмета предусмотрена реализация трехъязычного образования, которая предполагает обучение не только трем языкам, но и организацию внеурочной деятельности обучающихся на трех языках (казахском, русском и английском). Вклад каждого предмета в создание полиязычной обучающей среды в совокупности обеспечивает реализацию политики трехъязычного образования. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности обучающихся средствами каждого учебного предмета - обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
10. Коммуникативный подход, являясь основой обучения языкам, рассматривается как ведущий принцип развития речевой деятельности обучающихся средствами каждого учебного предмета – обмен знаниями и навыками в различных учебных ситуациях, правильное использование системы языковых и речевых норм.
11. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета.
12. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности творчески использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации, мотивирует к обучению в течение всей жизни.
13. Выстроенная система целей обучения является основой развития следующих навыков широкого спектра: применение полученных знаний, критическое мышление, проведение исследовательских работ, применение различных способов коммуникации, использование информационно-коммуникационных технологий, умение работать в группе и индивидуально, решение проблем и принятие решений.
14. Развитие личностных качеств в единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни".
15. Актуальность разработки программы объясняется особыми образовательными потребностями обучающихся с тяжелыми нарушениями речи. Общее недоразвитие речи у обучающихся с тяжҰлыми нарушениями речи проявляется в позднем ее развитии и характеризуется недоразвитием всех компонентов речи, касающимся как смысловой, так и звуковой ее сторон. Затруднения в практическом овладении грамматическими закономерностями языка ограничивают понимание устной речи и читаемого текста, многие грамматические формы и категории недостаточно различаются обучающимися. Наблюдаются грубые недостатки в произношении звуков и слоговой структуры даже двусложных слов. Отсюда недостаточная готовность к овладению звуковым анализом и синтезом слов, что приводит в процессе обучения к специфическим (дисграфическим) ошибкам. Указанные отклонения в развитии речи обучающихся требуют специальной работы по их преодолению. Кроме того, от успешного усвоения родного языка во многом зависит и успеваемость обучающихся по всем другим предметам.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Литературное чтение"
16. Предмет "Литературное чтение" относится к образовательной области важнейших учебных предметов, составляющих основу общего образования, и направлен на:
1) овладение обучающимися навыком сознательного беглого выразительного чтения;
2) осознание того, что слово является изобразительно–выразительным средством языка;
3) формирование читательской деятельности;
4) формирование эмоционально-оценочной деятельности;
5) формирование функциональной грамотности через развитие видов речевой деятельности - слушания, говорения, чтения и письма.
17. Цели, задачи и содержание предмета "Литературное чтение" в начальной школе определяются образовательной областью "Язык и литература".
18. Цель учебной программы по предмету "Литературное чтение" – способствовать развитию личности обучающегося через выразительные средства языка, ввести обучающегося в мир художественной литературы, приобщать его к духовному опыту человечества; заложить основу формирования функциональной грамотности, обеспечить развитие всех видов речевой деятельности: слушания, говорения, чтения, письма.
19. Для достижения поставленной цели на уроках литературного чтения необходимо решать следующие задачи:
1) создание благоприятных условий для формирования читательских интересов, эстетического чувства и художественного вкуса обучающихся, их потребности в читательской деятельности;
2) формирование системы читательских и речевых умений;
3) формирование навыка осознанного, правильного, беглого и выразительного чтения;
4) обучение приемам работы и анализа художественных произведений разных жанров и разных стилей;
5) развитие художественно-творческих и познавательных способностей, эмоциональной отзывчивости при чтении художественных произведений; формирование эстетического отношения к слову и умения понимать художественное произведение;
6) знакомство с произведениями классической и современной художественной и научно-познавательной литературы, расширение читательского кругозора;
7) формирование навыка осознанного, правильного, беглого и выразительного чтения:
обогащение нравственного опыта младших обучающихся средствами художественной литературы; формирование нравственных чувств;
приобщение их к национальным и общечеловеческим ценностям, основанным на национальной идее "Мәңгілік ел".
20. Через предмет "Литературное чтение" обучающиеся получают знания об окружающем мире, осознают ценность литературного наследия Казахстана и других народов, что способствует социализации личности обучающихся.
21. Основной элемент содержания литературного образования в начальной школе - развитие системы читательских и речевых умений, работа с текстом, продуктивная речевая деятельность, творческий опыт.
22. Программа по предмету "Литературное чтение" открывает перед обучающимися возможности самовыражения, помогает выявить специфику литературы в сопоставлении с другими видами искусства: музыкой живописью, театром, кино.
23. Овладение литературным наследием поможет обучающимся социально адаптироваться в мире, использовать разные источники информации и современные информационные технологии для выражения и обоснования собственного мнения, для получения, обработки и использования полученной информации с целью формирования коммуникативных навыков.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
24. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научатся учиться" и станут самостоятельными, мотивированными, заинтересованными и интеллектуально развитыми личностями.
25. Для улучшения и усиления образовательных результатов следует использовать и реализовывать следующие подходы:
1) коммуникативно-деятельностный подход (цель обучения связана с обеспечением максимального приближения учебного процесса к реальному процессу общения); такой подход применяется исходя из главной цели социализации обучающихся;
2) исследовательский подход (что я знаю, что я хочу узнать, чему я научился);
3) индивидуально-дифференцированное обучение, в ходе которого процесс обучения происходит с учҰтом особых образовательных потребностей обучающихся на основе дифференцированной диагностики;
4) ценностно-ориентированный подход, когда организация учебной деятельности, еҰ планирование осуществляется с позиции определҰнных ценностей;
5) системно-деятельностный подход, когда в процессе обучении предмету "Литературное чтение" обучающиеся активно включаются в процесс познания;
6) развивающее обучение, когда обучающийся овладевает способами действий, учится планировать свою учебную деятельность и управлять ею;
7) коррекционная направленность в обучении, обусловленная учҰтом механизма и структуры нарушений речи, целенаправленная и систематическая работа по коррекции недостатков речевого развития;
26. При обучении предмету "Литературное чтение" используются современные технологии, стратегии и методы.
27. Стратегии: критическая, экспериментальная, самоуправляемая, коммуникативная.
28. Технологии: работа в команде, модульное обучение, ролевые и деловые игры.
29. Методы: наряду с основными методами дидактики (наглядные, словесные и практические) используется индивидуальное обучение, проектный метод, проблемное обучение, обучение на основе опыта.
30. Следует обратить внимание на постановку конкретных и чҰтких целей обучения и, соответственно, критериев учебных достижений для измерения успешности и планирования следующих шагов в обучении.
31. Развитие коммуникативных навыков обучающихся. Одной из целей учебной программы является социальная адаптация обучающихся, способных эффективно взаимодействовать в разных сообществах. Для достижения этой цели следует развивать коммуникативные навыки через создание благоприятной речевой среды и развитие разных видов речевой деятельности. Коммуникативная направленность планируется на каждом уроке: объяснить, аргументировать свой ответ, доказать, прокомментировать, вступить в диалог.
32. Примеры заданий по слушанию и говорению:
1) упражнения для развития артикуляционного аппарата голосовые, дикционные упражнения;
2) воспроизведение звуко-слоговой структуры слов;
3) выявление информации из прослушанного текста после целевой установки;
4) дискуссии на знакомые темы;
5) составление диалогов с отработанными словами, словосочетаниями, принятие точки зрения собеседника;
6) составление устных высказываний на основе прослушанного текста, мультфильма, диафильма, личных впечатлений и наблюдений;
7) составление вопросов для интервью;
8) словесное описание хорошо знакомых предметов по вопросам учителя, по опорным схемам;
9) составление пересказа услышанного краткого рассказа или сказки после предварительной беседы по содержанию текста;
10) аргументирование, доказательства по предложенным схемам;
11) заучивание наизусть и выразительное воспроизведение стихотворений, загадок, пословиц, скороговорок, потешек;
12) ролевые игры.
33. Примеры заданий по развитию навыка чтения:
1) использование различных видов чтения (чтение про себя, чтение по ролям, ознакомительное чтение, поисковое чтение, просмотровое чтение комментированное чтение, чтение для нахождения информации, чтение за диктором, чтение для высказывания точки зрения, чтение с остановками;
2) прогнозирование событий по иллюстрации, по началу текста, по заголовку;
3) игра "в прятки";
4) составление схемы, карты рассказа;
5) инсценирование, чтение по ролям;
6) составление отзыва о прочитанном произведении.
34. Примеры заданий по письму в содержании предмета "Литературное чтение":
1) предоставление информации в форме рисунков, схем, графических изображений и диаграмм;
2) восстановление деформированного предложения, текста, с целью усвоения их основных признаков, смысловой целостности и связности;
3) написание начала, середины или концовки текста;
4) составление текста-описания, повествования по схемам, по картинкам, по опорным словам и словосочетаниям, по предложенному плану;
5) письмо по памяти;
6) запись нескольких предложений к серии картинок (подписывание картинок) как пересказ прочитанной истории;
7) корректирование собственных текстов с помощью учителя;
8) написание небольшого эссе, отзыва на предложенную тему.
35. Компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ):
1) компетентность в использовании информационно-коммуникационных технологий включает в себя применение технологий для обучения, досуга и коммуникации;
2) обучающиеся развивают навыки использования ИКТ в процессе обучения по всем предметам типового учебного плана с помощью поиска, обработки информации, обмена информацией и идеями.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
36. Оценивание результатов изучения предмета "Литературное чтение" осуществляется с применением критериального оценивания, выполняющего обучающие, контролирующие, развивающие, диагностические и мотивационные функции.
37. Критериальное оценивание основано на сравнении учебных достижений обучающихся с коллективно выработанными, известными всем участникам процесса критериями, соответствующими целям и содержанию образования. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
38. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
39. Формативное оценивание - определение текущего уровня усвоения знаний и навыков в процессе повседневной работы на уроке или дома, осуществление оперативной взаимосвязи между обучающимся и учителем в процессе обучения.
40. Суммативное оценивание - определение уровня сформированности знаний и учебных навыков при завершении изучения блока учебной информации или при завершении определенного уровня обучения. Используется для выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
41. Особенностью оценивания является снижение норм оценок с учетом специфических ошибок, связанных с речевым недоразвитием обучающихся.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Литературное чтение"
42. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Литературное чтение" составляет:
1) во 2 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
2) в 3 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
3) в 4 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.
43. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты необходимо укомплектовать соответствующим школьным оборудованием и мобильной мебелью с учетом санитарно-гигиенических норм. В программу включены произведения разных жанров казахской, русской и мировой литературы, объединенные сквозными темами и скрепленные нравственно-эстетическими проблемами. На каждом этапе обучения выдвигаются определенные задачи:
1) в первом классе обучающийся вводится в мир художественной литературы через игру, поэтому значительное место отводится стихотворениям;
2) во втором и третьих классах формируется представление о литературном жанре, формируется понятие о характере героя и способах его выражении в художественном произведении;
3) в четвертом классе обучающиеся получают представления о родах литературы, связи литературы и истории, о духовном мире человека и об общечеловеческих ценностях.
44. В программе предусмотрено развитие литературно-творческих способностей. Количество уроков, необходимых для изучения конкретных произведений и выполнение творческих заданий, определяет учитель, в зависимости от задач и уровня подготовленности обучающихся.
45. Содержание программы:
таблица 1
2 класс | |
1 четверть | |
Все обо мне |
Восприятие на слух звучащей речи ( высказывание собеседника, аудио/видео/материалы, чтение текстов) |
Моя семья и друзья |
Тема и основная мысль произведения. |
2 четверть | |
Моя школа |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио / видео/ материалы, чтение текстов) |
Мой родной край |
Стихотворение. Картины природы в лирическом стихотворении. Тема |
3 четверть | |
В здоровом теле- здоровый дух! |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио / видео/ материалы, чтение текстов) |
Традиции и фольклор |
Понятие о малых жанрах устного народного творчества: пословицы, поговорки, потешки, прибаутки, загадки, скороговорки, сказки (волшебные , о героях , бытовые). |
4 четверть | |
Окружающая среда |
Самостоятельное воспроизведение текста. Пересказ по картинному и вопросному плану, на основе иллюстрации. |
Путешествия |
Тема и основная мысль произведения. |
3 класс | |
1 четверть | |
Живая природа |
Книга - источник знаний. Элементы книги: содержание или оглавление, титульный лист, иллюстрации. |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Басни. Структура басни. Сравнение басни и сказки. Герой басни, его характеристика. |
2 четверть | |
Время |
Понимание содержания прочитанного. |
Архитектура |
Диалог как вид речи. Составление диалогов. |
3 четверть | |
Искусство |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио/видео/материалы, чтение текстов) |
Выдающиеся личности |
Элементы книги: содержание, оглавление, титульный лист, аннотация, иллюстрации. |
4 четверть | |
Вода – источник жизни |
Анализа произведений разных жанров, установление причинно- следственных связей в тексте. |
Культура отдыха. |
Понимание содержания прочитанного. Ответы на вопросы по содержанию. |
4 класс | |
1 четверть | |
Моя Родина-Казахстан |
Книга как источник необходимых знаний. Элементы книги: содержание или оглавление, титульный лист, аннотация, иллюстрации. |
Ценности |
Осознание понятия "Ценности". |
2 четверть | |
Культурное наследие |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио/ видео/ материалы, чтение текстов) |
Мир профессий |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио/видео/материалы, чтение текстов) |
3 четверть | |
Природные явления |
Понимание заглавия произведения его соотношение с содержанием. Понимание содержания, основной мысли. |
Охрана окружающей среды |
Осознание смысла произведения при чтении про себя. |
4 четверть | |
Путешествие в космос |
Восприятие на слух звучащей речи (высказывание собеседника, аудио/видео/материалы, чтение текстов) |
Путешествие в будущее |
Понимание смысла произведения при чтении про себя |
46. Круг чтения (рекомендательно):
таблица 2
2 класс | |
I четверть | |
Все обо мне |
В. Драгунский "Что я люблю" (сборник "Денискины рассказы"). |
Моя семья и друзья |
В. Голявкин "Настоящая дружба". |
II четверть | |
Моя школа |
А.Н.Толстой "Золотой ключик, или Приключения Буратино" (глава "Буратино продает азбуку и покупает билет в кукольный театр"). |
Мой родной край |
М. Абылкасымова "Родная земля". |
III четверть | |
В здоровом теле – здоровый дух! |
В. Драгунский "Третье место в стиле баттерфляй". |
Традиции и фольклор |
Загадки, небылицы, пестушки, потешки, перевертыши, считалочки, колыбельные, пословицы, поговорки; |
IV четверть | |
Окружающая среда |
С. Сейфуллин "Кокшетау". |
Путешествия |
В. Голявкин "Путешественники". |
3 класс | |
I четверть | |
Живая природа |
Н. Сладков "Кто куда". |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
В. Маяковский "Что такое хорошо и что такое плохо". |
II четверть | |
Время |
Е. Шварц "Сказка о потерянном времени". |
Архитектура |
А. Волков "Волшебник Изумрудного города". |
III четверть | |
Искусство |
А. Кравченко "Здравствуй, лошадь!" (главы "Лошадь тянется к искусству", "О том, как Кабачок снимался в кино"). |
Выдающиеся личности |
С. Алексеев "Рассказы о Суворове" (1 рассказ по выбору). |
IV четверть | |
Вода – источник жизни |
А. Усачев "Откуда берется вода". |
Культура отдыха. Праздники |
С. Бабенко "Верблюжий камень". |
4 класс | |
I четверть | |
Моя Родина - Казахстан |
В. Запуниди "Родина моя - Казахстан!". |
Ценности |
"Справедливость" (притча). |
II четверть | |
Культурное наследие |
"Легенда о Жеке-батыре". |
Мир профессий |
Л.Скребцова "Чудесный парикмахер". |
III четверть | |
Природные явления |
М.Пришвин "Белая радуга". |
Охрана окружающей среды |
И. Пивоварова "День защиты природы". |
IV четверть | |
Путешествие в космос |
Ж. Верн Главы из произведений "Из пушки на Луну", "Вокруг Луны", "С Земли на Луну", "Вверх дном", "Гектор Сервадак", "Путешествие к центру Земли". |
Путешествие в будущее |
Р. Ингпен "Волшебная карусель". |
47. Внеклассное чтение - неотъемлемая часть курса литературного чтения, которая проводится в форме самостоятельного домашнего чтения и уроков внеклассного чтения. Цель его - углубленно знакомить обучающихся с детской литературой, обеспечивать полноценное литературное развитие младших обучающихся, вырабатывать художественный вкус, формировать культуру общения:
таблица 3
Класс | ОбъҰм внеклассного чтения |
2 класс | 10-12 страниц в неделю |
3 класс | 18-20 страниц в неделю |
4 класс | 18-20 страниц в неделю |
48. Тематика чтения: произведения для чтения - сказки, рассказы, стихи, песни, загадки (на темы о Родине, об окружающей жизни, о животных, о природе, сюжеты из жизни детей, о труде людей, о волшебстве, о приключениях), хорошо иллюстрированные, эмоционально насыщенные. Работа с детской книгой: формирование интереса к чтению детских книг, умение ориентироваться в содержании книги по названию, по иллюстрациям, по заголовкам. Знакомство с библиотекой. Соблюдение правил гигиены чтения и сохранности книг.
49. В разделе программы "Система целей" для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
50. Содержание навыков речевой деятельности:
таблица 4
2-4 классы | ||
№ | Виды речевой деятельности | Подразделы (навыки) |
1 | Слушание и говорение | 1.1 Понимание содержания аудио/видео информации |
1.2 Пересказ произведения | ||
1.3 Прогнозирование событий | ||
1.4 Высказывание оценочного суждения | ||
2 | Чтение | 2.1 Использование основных видов чтения |
2.2 Работа с текстом | ||
2.3 Понимание изобразительно-выразительных средств в тексте литературного произведения | ||
2.4 Умение задавать вопросы и давать ответы на вопросы по содержанию | ||
2.5 Оценивание поступков героев произведения | ||
2.6 Определение жанра литературного произведения | ||
2.7 Поиск информации из различных источников | ||
2.8 Заучивание наизусть | ||
2.9 Соблюдение орфоэпических норм | ||
3 | Письмо | 3.1 Построение плана текста. |
3.2 Изложение содержания прослушанного и прочитанного текста | ||
3.3 Творческое создание текста | ||
3.4 Нахождение и исправление ошибок | ||
51. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 5
| Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Понимание содержания аудио/видео информации |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию | 3.1.1.1 понимать содержание отдельных частей текста, уметь устанавливать связи между отдельными предложениями |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
1.2 Пересказ произведения | 2.1.2.1 пересказывать небольшие тексты с помощью вопросов учителя | 3.1.2.1 пересказывать близко к тексту, используя план, составленный коллективно или данный учителем, иллюстрации к произведениям; пересказать прочитанное без плана; проиллюстрировать текст "словесными картинками" |
4.1.2.1 пересказывать произведение в заданной учителем форме - сжато, подробно, выборочно, пользуясь планом и без него |
1.3 Прогнозирование событий | 2.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку | 3.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку, опорным словам и рисункам |
4.1.3.1 прогнозировать содержание информации по заголовку, опорным словам, рисункам, схемам и таблицам |
1.4 Высказывание оценочного суждения | 2.1.4.1 строить высказывание, используя опорные слова для выражения своего отношения к полученной информации | 3.1.4.1 строить высказывание для объяснения своих мыслей и чувств, используя опорные слова, схемы | 4.1.4.1 комментировать и оценивать информацию текста, аргументируя свой ответ |
2) чтение:
таблица 6
| Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Использование основных видов чтения |
2.2.1.1 читать текст сознательным, правильным, плавным слоговым чтением с переходом на целые слова |
3.2.1.1 читать текст вслух целыми словами с соблюдением знаков препинания, соблюдая при чтении словесное и логическое ударения (после разбора текста с учителем) |
4.2.1.1 правильно, бегло, выразительно читать с соблюдением норм литературного произношения |
2.2 Работа с текстом | 2.2.2.1 определять при помощи учителя тему и главную мысль произведения, устанавливать последовательность действий в произведении | 3.2.2.1 определять тему и находить предложение, в котором заключена главная мысль произведения | 4.2.2.1 определять тему и главную мысль, доказывая фактами из произведения |
2.3 Понимание изобразительно-выразительных средств в тексте литературного произведения | 2.2.3.1 находить сравнения и эпитеты, определять их роль с помощью учителя | 3.2.3.1 находить сравнение, олицетворение, эпитеты и определять роль | 4.2.3.1 находить гиперболу, сравнение, олицетворение, эпитет, метафору и определять их роль |
2.4 Умение задавать вопросы и давать ответы на вопросы по содержанию | 2.2.4.1 уметь задавать простые вопросы по содержанию и отвечать на заданные вопросы, находить текстуальное подтверждение своему ответу | 3.2.4.1 формулировать творческие вопросы по содержанию произведения и отвечать на подобные вопросы | 4.2.4.1 формулировать творческие, оценочные вопросы по содержанию произведения и отвечать на подобные вопросы |
2.5 Оценивание поступков героев произведения |
2.2.5.1 оценивать поступки героя, описывать его внешний вид простыми фразами | 3.2.5.1 давать характеристику героя оценку его поступкам, причинам их поведения, их мыслям и чувствам, подтверждая свой ответ отрывками из текста | 4.2.5.1 давать характеристику героя (портрет, речь, характер, поступки), анализировать отношение автора к герою |
2.6 Определение жанра литературного произведения |
2.2.6.1 понимать и определять особенности произведений малых жанров фольклора (загадок, пословиц, поговорок, потешек, прибауток, скороговорок, сказок), рассказа, стихотворения | 3.2.6.1 определять жанры разных произведений (пословицы, загадки народные и авторские сказки, рассказы, стихотворения, басни), понимать их особенности | 4.2.6.1 понимать и определять жанровые особенности мифа, фантастики, легенды, басни, литературной и народной сказки, рассказа, стихотворения, былины, притчи, героического эпоса |
2.7 Поиск информации из различных источников | 2.2.7.1 искать информацию в справочниках и словарях под руководством учителя | 3.2.7.1 искать необходимую информацию в словарях и других источниках самостоятельно | 4.2.7.1 извлекать информацию из различных источников (энциклопедий, словарей, журналов, интернет-ресурсов) и пользоваться ею |
2.8 Заучивание наизусть | 2.2.8.1 учить наизусть небольшие стихотворения | 3.2.8.1 учить наизусть и выразительно рассказывать небольшое стихотворение | 4.2.8.1 заучивать наизусть отрывки из рассказов (природы), стихотворений, басен |
2.9. Соблюдение орфоэпических норм | 2.2.9.1 знать и применять правило произношения сочетания "чт", "чн" в словах "что", "конечно" при чтении |
3.2.9.1 соблюдать правильное произношение при чтении местоимений "его", "него" | 4.2.9.1 соблюдать орфоэпические нормы при чтении |
3) письмо:
таблица 7
| Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Построение плана текста. |
2.3.1.1 составлять картинный план, план - схему текста | 3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста | 4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
3.2 Изложение содержания прослушанного и прочитанного текста | 2.3.2.1 на основе прослушанного/ прочитанного/ записывать слова и словосочетания с помощью учителя | 3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного | 4.3.2.1 составлять и записывать краткий текст с помощью учителя на основе прослушанного, прочитанного, увиденного |
3.3 Творческое создание текста |
2.3.3.1 уметь составлять самостоятельно текст-описание по готовому плану | 3.3.3.1 писать творческие работы разных жанров по опорным словам: письмо герою сказки, рассказы | 4.3.3.1 писать творческие работы разных жанров на основе прочитанного по аналогии (с добавлением новых героев, нового сюжета) |
3.4 Нахождение и исправление ошибок | 2.3.4.1 исправлять орфографические и пунктуационные ошибки с помощью учителя | 3.3.4.1 исправлять лексические неточности, исправлять орфографические (при помощи словаря) и пунктуационные ошибки | 4.3.4.1 исправлять лексические и стилистические неточности, исправлять орфографические и пунктуационные ошибки |
52. Темп (скорость) чтения находится в прямой зависимости от способа чтения, понимания и выразительности. Из этого складывается полноценный навык чтения.
53. Ориентировочные нормы сформированности навыка чтения:
таблица 8
Класс | 1-е отделение (обучающиеся с ОНР) | 2-е отделение |
2 | 30-40 слов и знаков в минуту | 25-35 слов и знаков в минуту |
3 | 50-60 слов и знаков в минуту | 40-50 слов и знаков в минуту |
4 | 70-80 слов и знаков в минуту | 50-60 слов и знаков в минуту |
54. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.1.1 читать текст сознательным, правильным, плавным слоговым чтением с переходом на целые слова |
2.3.2.1 на основе прослушанного/ прочитанного/ записывать слова и словосочетания с помощью учителя |
Моя семья и друзья |
2.1.2.1 пересказывать небольшие тексты с помощью вопросов учителя |
2.2.1.1 читать текст сознательным, правильным, плавным слоговым чтением с переходом на целые слова |
2.3.1.1 составлять картинный план, план- схему текста |
2 четверть | |||
Моя школа |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.1.1 читать текст сознательным, правильным, плавным слоговым чтением с переходом на целые слова |
2.3.1.1 составлять картинный план, план- схему текста |
Мой родной край |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.1.2 читать предложения с интонацией сообщения, вопроса, приказа, просьбы |
2.3.1.2 озаглавливать части текста вопросительными и повествовательными предложениями (с помощью учителя) |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.1.2 читать предложения с интонацией сообщения, вопроса, приказа, просьбы |
2.3.1.2 озаглавливать части текста вопросительными и повествовательными предложениями (с помощью учителя) |
Традиции и фольклор |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.2.1 определять при помощи учителя тему и главную мысль произведения, устанавливать последовательность действий в произведении |
2.3.2.1 на основе прослушанного/ прочитанного/ записывать слова и словосочетания с помощью учителя. |
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.1.1.1 понимать общее содержание, отвечать на вопросы по содержанию |
2.2.1.2 читать предложения с интонацией сообщения, вопроса, приказа, просьбы |
2.3.1.2 озаглавливать части текста вопросительными и повествовательными предложениями (с помощью учителя) |
Путешествие |
2.1.1.2 уметь высказывать свою точку зрения, подкреплять еҰ своими примерами |
2.2.1.1 читать текст сознательным, правильным, плавным слоговым чтением с переходом на целые слова |
2.3.1.1 составлять картинный план, план- схему текста |
2) 3 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
Живая природа |
3.1.1.1 понимать содержание отдельных частей текста, уметь устанавливать связи между отдельными предложениями |
3.2.1.1 читать текст вслух целыми словами с соблюдением знаков препинания, соблюдая при чтении словесное и логическое ударения (после разбора текста с учителем) |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
3.1.2.1 пересказывать близко к тексту, используя план, составленный коллективно или данный учителем, иллюстрации к произведениям; пересказать прочитанное без плана; проиллюстрировать текст "словесными картинками" |
3.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, чтение про себя, по ролям |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного |
2 четверть | |||
Время |
3.1.2.1 пересказывать близко к тексту, используя план, составленный коллективно или данный учителем, иллюстрации к произведениям; пересказать прочитанное без плана; проиллюстрировать текст "словесными картинками" |
3.2.1.1 читать текст вслух целыми словами с соблюдением знаков препинания, соблюдая при чтении словесное и логическое ударения (после разбора текста с учителем) |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного |
Архитектура |
3.1.1.1 понимать содержание отдельных частей текста, уметь устанавливать связи между отдельными предложениями |
3.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, чтение про себя, по ролям |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста |
3 четверть | |||
Искусство |
3.1.2.1 пересказывать близко к тексту, используя план, составленный коллективно или данный учителем, иллюстрации к произведениям; пересказать прочитанное без плана; проиллюстрировать текст "словесными картинками" |
3.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, чтение про себя, по ролям |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста |
Выдающиеся личности |
3.1.1.1 понимать содержание отдельных частей текста, уметь устанавливать связи между отдельными предложениями |
3.2.2.1 определять тему и находить предложение, в котором заключена главная мысль произведения |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного |
4 четверть | |||
Вода – источник жизни |
3.1.1.1 понимать содержание отдельных частей текста, уметь устанавливать связи между отдельными предложениями |
3.2.1.1 читать текст вслух целыми словами с соблюдением знаков препинания, соблюдая при чтении словесное и логическое ударения (после разбора текста с учителем) |
3.3.1.1 самостоятельно подбирать заголовки к отдельным частям текста |
Культура отдыха. Праздники |
3.1.2.1 пересказывать близко к тексту, используя план, составленный коллективно или данный учителем, иллюстрации к произведениям; пересказать прочитанное без плана; проиллюстрировать текст "словесными картинками" |
3.2.4.1 формулировать творческие вопросы по содержанию произведения и отвечать на подобные вопросы |
3.3.2.1 составлять предложения с помощью учителя на основе прослушанного прочитанного/ увиденного |
3) 4 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
4.2.1.1 правильно, бегло, выразительно читать с соблюдением норм литературного произношения |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
Ценности |
4.1.1.2 дифференцировать главную и второстепенную информацию по содержанию прослушанного материала |
4.2.1.1 правильно, бегло, выразительно читать с соблюдением норм литературного произношения |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
2 четверть | |||
Культурное наследие |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
4.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, просмотровое, комментированное чтение, чтение про себя |
4.3.2.1 составлять и записывать краткий текст с помощью учителя на основе прослушанного, прочитанного, увиденного |
Мир профессий |
4.1.1.2 дифференцировать главную и второстепенную информацию по содержанию прослушанного материала |
4.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, просмотровое, комментированное чтение, чтение про себя |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
3 четверть | |||
Природные явления |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
4.2.1.1 правильно, бегло, выразительно читать с соблюдением норм литературного произношения |
4.3.2.1 составлять и записывать краткий текст с помощью учителя на основе прослушанного, прочитанного, увиденного |
Охрана окружающей среды |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
4.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, просмотровое, комментированное чтение, чтение про себя |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
4 четверть | |||
Путешествие в космос |
4.1.1.1 понимать содержание произведения в целом, осознавать основную мысль произведения |
4.2.1.2 использовать разные виды чтения-ознакомительное, просмотровое, комментированное чтение, чтение про себя |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план к прочитанному или услышанному тексту |
Путешествие в будущее |
4.1.1.2 дифференцировать главную и второстепенную информацию по содержанию прослушанного материала |
4.2.5.1 давать характеристику героя (портрет, речь, характер, поступки), |
4.3.2.1 составлять и записывать краткий текст с помощью учителя на основе прослушанного, прочитанного, увиденного |
55. Рекомендуется в одной четверти интегрировать (по возможности) цели обучения со сквозными темами, исходя из расчета – 2 сквозные темы на четверть.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 277-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 277-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің /сабақтың мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін табуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу - нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдемелерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін құндылықтық- бағдарлық, іс- әрекеттік, тұлғалық- бағдарлық коммуникативтік тәсілдер қолданылды.
6. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
7. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың білім , білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікте қол жеткізуде қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.
8. Бағдарламадағы материалдың мазмұны білім алушылардың танымдық, сөйлеу аумағының дамымауын түзету, қоршаған ортаға әлеуметтік бейімделуіне, танымдық мүддесінің,сөйлеу тілі қабілетінің қалыптасуына септігін тигізеді.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
9. Түзету ырғағы пәні сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың тіл бұзылыстарын жою және оларды әлеуметтік ортаға бейімделуін қалпына келтіретін түзету тәртіптерінің қатарына жатады.
10. Сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларға арналған мектептің негізгі құрамына – тұтықпа, ринолалия, дизартрия, алалия,жалпы сөйлеу тілі дамымауы кездесетін білім алушылар жатады. Осы бұзылыстарға орталық нерв жүйесінің органикалық бұзылыстары және білім алушылардың моторлы және сенсорлы жетіспеушілігі, жалпы қимыл-қозғалысының бұзылыстары сәйкес. Бет және артикуляциялық бұлшық еттерінің спастикалық немесе босаңсуы, айқын байқалмайтын ым-ишара кездеседі. Бұл белгілердің барлығы білім алушылардың қарым-қатынас біліктілігі мен әлеуметтік ортаға бейімделуіне кері әсерін тигізеді.
11. Сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушының ырғақты сезінуін дамыту оның ырғақтық процестер мен құбылыстарды қабылдауы мен айыруының модульдік қабілетіне қарай базаланады. Әр түрлі ырғақтарды ойластыра білу сөздің ырғақтық суретін адекватты құрастыруға, оның буындық құрылымына ықпал етіп, лингвистикалық ерекшеліктерінің дамуын жылдамдатады. Музыканы қолдану арқылы берілген жаттығулар мен тапсырмалар білім алушының есту, есте сақтау, зейін қабілеттерінің дамуына жағымды негізі болып, эмоционалды қызығушылығын арттырады. Сөйтіп, ырғақты сезіну мен қабылдауға арналған жаттығулар таза сөйлеудің оптималды шарттарының пайда болуы үшін қолданылады. "Түзету ырғағы" пәні мазмұнының бағыттары:
1) білім алушы бойына адам өміріне қажетті сөйлеу, музыка, дене тәрбиесі мәдениетіне деген бағалы қарым-қатынас қалыптастыру;
2) білім алушының базалық сөйлеу ырғағы және музыкалық ырғақ білімдерін меңгеру және қолдана алу;
3) өз шығармашылық болмысында вербалды және вербалды емес тәсілдерді қолданып коммуникативтік біліктілік пен талпыныстарын қалыптастыру;
4) сөйлеу этикеті арқылы ұлттық және жалпыадамдық мәдениет құндылықтарына деген адамгершілік - эстетикалық қарым-қатынасты тәрбиелеу.
12. "Түзету ырғағы" пәнінің нысаны болып сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған мектептерде негізгі бұзылыстарды дамыту жолдары арқылы болдырмау, қимыл - қозғалысты сөйлеу мен әнмен сәйкестендіру арқылы тәрбиелеу мен түзету,ішкі және сыртқы ортаға бейімдеу механизмдерін қалыптастыру.
13. "Түзету ырғағы" сабағына қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін:
1) денсаулық сақтау саласында:
сүйек-бұлшықет аппаратын қатайту;
жүрек қантамырлары мен тыныс алуын дамыту;
дененің дұрыс мүсіні мен жүрісі, қозғалыстың дұрыстығын қалыптастыру;
білім алушылардың психикалық жағдайын сақтай отырып, нығайту және екінші эмоциялық бұзылыстың алдын алу;
2) оқыту саласында:
қимыл-қозғалыс, ырғақ біліктерін қалыптастыру және қимылдың үйлесімділігін қосу;
теориялық білім жүйесіне метроырғақ, музыкалық мәдениет, әуенді қабылдау мен әсерін қоса қалыптастыру;
3) түзету және дамыту саласында:
сөзсіз функцияларын түзету және дамыту (кеңістікті және уақытты бағдарлау, жоғарғы психикалық функциялар);
сөйлеу тілінің барлық компоненттерін дамыту (просодика, дыбыс айту, грамматика, сөздік қор) байланыстырып сөйлеу тілі;
екпін мен сөз мәнерлілігін дамыту;
диалогтық сөйлеу түрлерін дамыту және түзету міндеттері шешіледі.
14. "Түзету ырғағы" пәнінің бағдарламасын меңгеру әдістері:
1) қойылған міндеттер мен талаптарға сай оқу әрекетін жоспарлау, бағалау және бақылауды қалыптастыру;
2) іскерлік пен шығармашылық коммуникацияларын, ұжым ортасын қалыптастыру, ережелерге бағынуын қалыптастыру;
3) оқу әрекетінде жеңістер мен жеңілістердің себептерін түсіну әдістерін қалыптастыру;
4) белсенділік, шыдамдылық, еңбексүйгіштік, жауапкершілік ұстамдылық сияқты жағымды тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру;
5) көпұлтты Қазақстан халықтарының және басқа елдердің мәдениетін құрметтеу, адамгершілік сезімдерін арттыру.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
15. Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдары (мектеп, гимназия, лицей) білім алушылардың "оқуды үйренуге" міндетті және өз бетінше қызығушылығы артқан, өзіне сенімді, жауапкершілігі мол, интеллектуалды дамыған тұлға қалыптастыру ұстанымын көздейді.
16. "Түзету ырғағы " сабағында білім алушыларда сапа мен тәрбиені дамытуда мұғалім қолданатын тәсілдер:
1) онтогенетикалық тәсіл - оқыту қорытындысының мазмұны мен бағалауды жоспарлау;
2) сабақтың түзетушілік бағыты, тіл кемістігінің механизмі мен құрылымын есепке алу, логопедиялық жұмыстың комплекстілігі мен этаптылығы;
3) мультисенсорлық тәсіл және ырғақтық әдістерді қолдануда анализаторлар арасындағы байланысты жүзеге асыру;
4) оқытудағы іс-әрекеттік тәсіл, музыкалы-ырғақтық, сөйлеу іс-әрекеттері барысында білім алушылар жалпы мәдениеттілік және тілдік өзін өзі дамытудың қажеттілігін түсінеді;
5) прагматикалық тәсіл - оқу барысында білім алушының өз өзіне анализ жасау элементтері, білім алушылар оқыту мақсатын сезінгенде өз-өзіне сұрақ қояды: "Мен не істей аламын?", "Менің не істегім келеді?", "Мен мұны не үшін үйренемін?";
6) білім алушылардың өзара, өзін өзі оқытуы, өзара, өзін өзі бағалауы;
7) жеке дифференциялдық оқыту-дифференциялдық бақылау барысында білім беруді ерекше қажет ететін білім алушылар үшін;
8) әрбір білім алушының ойы мен жетістіктерін құрметтеп, олардың осыған дейінгі ырғақтық білім мен дағдыларының келешекте тіл дамуы үшін маңыздылығын айқындау;
9) негізгі тақырыптар негізінде оқыту: "Түзету ырғағы" пәніндегі негізгі тақырыптар мазмұны білім алушының өмірімен тікелей байланысып, "өмірлік қызығушылықтары мен қажеттілік зоналарынан" басталады.
17. "Түзету ырғағы" сабағында ұсынылатын оқытудың бағыттары, технологиялары, әдістері:
1) бағыттары: өзін өзі басқарушылық, эксперименталдық, сыни коммуникативтік, контекстік;
2) технологиялары: шағын топпен жұмыс, рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту, қозғалыс шеберлігінің төрт деңгейлілігі, үлгі бойынша әрекет деңгейі және нұсқау бойынша өз бетінше әрекеттену деңгейлері;
3) әдістері: мұғалім мен білім алушы арасындағы өзара іс-әрекеттің ауызша, көрнекілік және практикалық тәсілдеріне арналған дидактиканың классикалық әдісі, проблемалық оқыту әдісі, тәжірибе негізіндегі өзара тәртіптік оқыту, жобалық оқыту.
18. Оқытудағы нақты көздеген мақсаттарға жету үшін оқыту міндеттерінің нақтылығына назар аударылады.
19. Білім алушының коммуникативтік дағдыларын дамыту педагог-ырғақшы әрекетінің басты міндеттерінің бірі болып саналады. "Түзету ырғағы" пәнінің басты міндеттерінің бірі түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті жеке тұлға тәрбиелеу. Осы мақсаттарды жүзеге асыру үшін білім алушының сөйлеу интенциясын дамыту, сөйлеу мәдениетін, жылдамдық, дыбыс бояуы, дыбыс қаттылығы,биіктік, ырғақтық, кідірістер, интонация, мимика сияқты қарым-қатынастың паравербалды және сөйлеуге жатпайтын әдістері қолданылады. Педагог-ырғақшы сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылармен жұмыс істегенде әрбір білім алушының тіл кемістігіне қарамастан өз ойын нық айта алатын, мұғалімдермен ,өз құрбыларымен қарым-қатынас кезінде сөйлеу әдістерін таза қолданатын орта қалыптастырылады.
20. Оральды праксис пен дыбыс мәдениетін дамытуға ықпал ететін тапсырмалар үлгілері:
1) дене құрылымының әр түрлі қозғалыстары – алға еңкею, жан-жаққа, 90, 180, 360 градусқа бұрылыс, аяқ, қол, бас қозғалыстарының артикуляция органдарымен үйлесімділігі;
2) музыка және санау арқылы артикуляциялық дене жаттығулары;
3) музыка және санау арқылы логопедиялық массаж;
4) дене мүшелерінің босаңсу ,күшену сезімдерін салыстыру;
5) таза дыбыстауға арналған жаңылтпаштар және шағын әндер.
21. Сөйлеуге жатпайтын және паравербалды коммуникативтік тәсілдерді дамытуға арналған жаттығулар:
1) ым, ишара, би қимылдары, музыкалық дыбыстар және олардың үйлесімділігі, суреттер мен диаграммалар түріндегі хабарламаларды айту;
2) психогимнастика элементтері: қуаныш, қайғы, таңқалу сияқты мимикалық және пантомимикалық қалыптарды түсіндіру мен демонстрациялау;
3) шапалақтау, секірулер: екпіндік буынға, сөзге, музыкалық тонға қатты шапалақ сәйкес, (екпінсіз-ақырын);
4) ырғақты схемаларды ойластыру;
5) дауыстық қолдау арқылы ырғақтық суретті шапалақтау;
6) ырғақтық суреттің тіл сүйемелдеуінсіз құрастырылуы;
7) дауыс күші мен биіктігінің белгі бойынша бір орында және қозғалыста өзгеруі;
8) арнаулы белгілерді қолдану арқылы тексті ноталау;
9) интонациялық диктанттар;
10) сахналық, диалогтік, полилогтік қойылымдарда ойнау (өлең, мысал, қиялдау арқылы).
22. Коммуникацияның мағыналық компоненттерін дамытуға арналған тапсырмалар мен жаттығулар:
1) тыңдалған мәтіндегі хабарламаның қойылған мақсатқа сәйкестігін табу;
2) сөздердің дыбыстық-буындық және семантикалық талдануы;
3) тыңдалған мәтін (ән) негізінде сұрақ беру мен жауап қайтару;
4) тыңдалған мәтін немесе музыкалық материал желісі бойынша өз ойынан әңгімелер мен ертегілер құрастыру: ауызша, суреттеу.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
23. "Түзету ырғағы" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
24. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау мен ұйымдастыруда пайдаланылады.
25. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
26. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процессін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
27. Жиынтық бағалау белгілі бір оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін қолданылады.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
28. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.
29. Үшінші тоқсанда даярлық және бірінші сыныптарда қосымша каникул қарастырылған. Оқу тәрбие процесін ұйымдастыруда "Түзету ырғағы" кабинеті қажетті құрал - жабдықтармен санитарлық-гигиеналық талаптарға сай жабдықталады.
30. "Түзету ырғағы" пәніне арналған құрал – жабдықтар: мұғалімге арналған музыкалық аспап, мультимедиалық комплекс, бейнекамера, фотоаппарат, сандық аудио және видео материалдар, жаттығуларды орындауға арналған құралдар (әр білім алушыға: түрлі-түсті жалаушалар,шарлар, ленталар, орамалдар, шеңберлер, гимнастикалық таяқшалар, секірмектер), шулы және тондық музыкалық аспаптар (сылдырмақтар, барабандар, панино, үрмелі аспаптар, маракастар,металлофондар), орындықтар, стационарлық айна, гимнастикалық станок, батут сияқты құралдар. Жарық әрі сенсорлық бөлме, станок, демонстрациялық материалдар (таблицалар, қозғалыс схемалары сюжеттік және тақырыптық картиналар, композиторлар мен балет артистері, спортсмендердің портреттері) үлестірмелі дидактикалық материалдар қарастырылады. Бөлме едені білім алушылардың әр түрлі ойындар, түрлі жаттығулар жасауына ыңғайлы болуы үшін арнаулы жапқышпен қапталады. Құрал – жабдықтарды сақтауға арналған шкаф пен ашық кітап сөрелерін қоюды да ойластырған жөн. Түзету ырғағы сабағына барлық білім алушылар арнайы формамен қатысады. Түзету ырғағы пәні мұғаліміне музыка пәніне арналған музыкалық материалдарды қолдану ұсынылады.
31. Оқу пәнінің мазмұны. "Түзету ырғағы" бағдарламасы екі бөлімнен тұрады:
1) "Жалпы қозғалыс ырғағы" және оның бөлімшелері:
"Ырғақты жаттығу";
"Жалпы дамытушы ырғақты-гимнастикалық жаттығулар";
"Би және басқа әуенді- ырғақты жаттығулар";
2) "Психогимнастикалық бөлшектері бар сөйлеу ырғағы және оның бөлімшелері:
"Оральды праксис пен фонопедикалық жаттығулар";
"Паравербалды коммуникация";
"Психогимнастика элементтері".
32. "Ырғақты жаттығулар" бөлімшесі:
1) тәртіп пен ұйымшылдықты ұстану (жүру,жүгіру,секірудің әр түрінде аралықты сақтау, сапқа және қайта сапқа тұрғанда бір сызықтың бойына тұру,әуен басы мен аяғына дейін қозғалыстың дәл үйлесуі);
2) аяқ пен қол қозғалысын координациясын тәрбиелеу, оптикалық-кеңістік праксисін дамыту мен түзету арқылы дұрыс дене қалпын сақтау;
3) ұжымдық темпті- ырғақта негізгі және имитациялық қозғалысты қалыптастыру - келісімді, мәнерлі, еркін және мұқтажсыз міндеттерін қамтиды.
33. "Жалпы дамытушы ырғақты гимнастикалық жаттығулар" бөлімшесі:
1) бұлшықеттің жеке топтарын дамыту және қатайту;
2) барлық моторлы аппараттардың бөлімдері мен мүшелерінің қызмет етуін координациялау; жүрудің қиылысқан үлгісін мінсіз жасау;
3) мойын, йық бел, қол, аяқ қозғалыстарының баяу және тез қосылып, ажырау қабілеттерін дамыту (әуен ырғағымен);
4) музыка арқылы әр түрлі қозғалыстар мен қысым деңгейлерінде бұлшықет тонусын қалыпқа келтіру;
5) орталық нерв жүйесіндегі жарты шарлардың өзара әрекетін бірлескен достық қозғалыстармен, қарама-қайшы қозғалыстармен, ширата және қиылыса қозғалту арқылы дамыту міндеттерін қамтиды.
34. "Би және басқа әуенді - ырғақты жаттығулар" бөлімшесі:
1) жеке және ұжымдық қарқын мен ырғақты сезінуді дамыту;
2) қозғалыс пен әуен қарқынын қабылдау, ажырату және орындау;
3) қозғалыс пен әуен ырғағын қабылдау, ажырату және орындау;
4) қозғалыс пен әуен көңіл- күйін қабылдау, ажырату және орындау (вальс, марш);
5) қозғалыс пен әуен көңіл күйін қабылдау, ажырату және орындау (көңілді, қайғылы, салтанатты, нейтралды, әзіл- қалжың);
6) шығармашылық қабілеттерін дамыту, қозғалыстық және музыкалық есте сақтауын дамыту, есту назарын түзету,канондарды орындау, ән айту,білім алушылар музыкалық аспаптарында ойнау арқылы ортаға бейімделу міндеттерін қамтиды.
35. "Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар" бөлімшесі:
1) дене және сөйлеу органдарының бірлескен қозғалыстары арқылы дыбыстық, моторлық және кинестикалық фон образдарын дәлдеу, мысалы, алдыға қарай еңкею, жан-жаққа, 90, 180, 360 градусқа бұрылыстар, бас, қол, аяқ қозғалыстарының "Алтыбақан", "Сағаттар", "Аттар", "Сылақшылар" сияқты жаттығулармен артикуляциялық үйлесімділігі;
2) шапалақ ұру, аяқпен тықылдату, заттармен әрекет етуде санамақтар мен жаңылтпаштарды айту шеберліктерін бекіту;
3) массаж көмегімен , әуен және санау арқылы, баяу тербелу, ақырын қол бұлғау арқылы артикуляция органдарының гипертонусын алу;
4) саусақ белсенділігінің стимулдық әсері арқылы тілді дамыту және дикцияны күшейту;
5) көру - қозғалыс координациясы және қол шапшаңдығы арқылы ауызекі сөйлеу тілін және жазуды дамыту міндеттерін қамтиды.
36. "Паравербалды коммуникация" бөлімшесі:
1) әріптеспен қарым-қатынаста мақсаттар мен жетістіктерге жетуге қажетті көңіл-күй сезімдерін арттыру;
2) интонация, ырғақ, дыбыс бояуы, фразалық және логикалық екпіндерді дамыту;
3) тілдің темпті-ырғақтық бояуын, дауыс модулін ,тілдің дем алысын түзету;
4) айтылған сөздің мағынасы мен мақсатына сәйкес дауыс бояуын, сөйлеу ырғағы мен қарқынын басқара білу;
5) әріптеспен қарым-қатынас кезінде эмоция мен көңіл күйді сезіну міндеттерін қамтиды.
37. "Психогимнастика элементтері" бөлімшесі:
1) ым, ишара, қалыптарды өз сезімдерін, күйзелістерін, көңіл күйін білдіру құралы ретінде дамыту;
2) қарым-қатынас кезінде әріптесінің ым,ишара, пластикасын байқай білу;
3) ым, ишара, мимика, пластиканы әңгімелеу мағынасына сәйкес қолдана білу;
4) жақ және артикуляторлық мускулатураның тонусын қалпына келтіру не артикуляция органдарының қозғалғыштығын дамыту;
5) абстрактілі және жалпылама сөздікті толықтыру, нақтылау және жүйелеу, грамматикалық қатар мен тіл байланысын дамыту міндеттерін қамтиды.
38. Әрбір білім алушының жеке сөйлеу қабілеті есепке алынып, оның максималдық меңгеру деңгейіне сай сөйлеу-ырғақтық дағдысы қалыптасады.
39. Бағдарламада оқыту мақсаттарын қолдануға және мониторинг өткізуге қолайлы болу үшін кодтар қойылған. Кодта бірінші сан-сынып, екінші - бағдарлама бөлімі, үшінші сан - бөлімше, төртінші сан оқыту мақсаттары. Мысалы, 1.2.1.1: "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқыту мақсаттарының реттік нөмірі, нақтырақ: саусақ атауларымен сөйлеу арқылы 1-2 саусақ жаттығуларын өз бетінше орындайды.
40. "Түзету ырғағы" оқу пәнінің мзмұны:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Жалпы қозғалыс ырғағы | 1.1 Ырғақты жаттығу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты - гимнастикалық жаттығулар | ||
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | ||
2 | Психогимнастикалық бөлшектері бар сөйлеу ырғағы |
2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық |
2.2 Паравербальді коммуникация | ||
2.3 Психогимнастика элементтері |
41. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Жалпы қозғалыс ырғағы":
3-кесте
1.1 "Ырғақты жаттығу" бөлімшесі | ||||
Білім алушылар | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып |
0.1.1.1 қозғалыс әуеннің басынан аяғына дейін үйлеседі | 1.1.1.1 музыкалық фраза мен әуеннің басталуын сезіну және белгілеу | 2.1.1.1 музыкалық фраза мен әуеннің аяқталуын сезіну және белгілеу | 3.1.1.1 сапқа тұру мен қайта сапқа тұрғанда қозғалыс кезінде әуен арқылы қарқын мен арақашықтықты сақтап, тірек ретінде визуалды стимулды қолдану (санды карточка) | 4.1.1.1 нұсқау бойынша екі және одан да көп әрекеттерде жүріс және жүгіріс кезінде әрбір төртінші қадамға 4\4 әуенімен қол бұлғау |
0.1.1.2 |
1.1.1.2 |
2.1.1.2 | 3.1.1.2 музыкалық үзіндінің көңіл- күйіне қарай өз бетінше қозғалу: салтанатты әуенге жүру, көңілдіге жүгіру | 4.1.1.2 әуен көңіл-күйіне қарай қозғалыс бағыты мен траекториясын өзгерту: баяу әуенге жылан жүрісті қадаммен, үзілген әуенге марш қадамымен қозғалу |
0.1.1.3 бір сызық бойына тұру, денені тік ұстау, сапқа тұру | 1.1.1.3 бір сызық бойына тұру, денені тік ұстау, сапқа тұру |
2.1.1.3 | 3.1.1.3 инструкция бойынша өз бетінше тіктен жарты шеңберге, шеңберге ауыса алу | 4.1.1.3 сапқа тұру, шеңбер, колонна, шахмат ретін атауымен ажырату және сапта орындау |
0.1.1.4 мұғалімнің қатысуымен хороводта қозғалу | 1.1.1.4 қозғалыс кезінде хороводты кеңейте қозғалу | 2.1.1.4 қозғалыс кезінде бір кішкентай шеңберден екіншіге орын ауыстыру | 3.1.1.4 қозғалыс кезінде бір кішкентай шеңберден екіншіге денені тік ұстап орын ауыстыру | 4.1.1.4 денені тік ұстап бірқалыпты салмақпен колоннадан шашылып содан кейін шеңберге қозғалысты тоқтатпай ауысу |
| ||||
Білім алушылар | ||||
0.1.2.1 жүру кезінде оң қол мен сол аяқты бір уақытта қозғалту (аяқ қолды ауыстыру), айнаға қарап өз- өзіне бақылау жасау өзін өзі түзеу | 1.1.2.1 қолды белге қойып, баяу музыка әуенімен біркелкі салмақты сақтап, еңкейе қозғалу | 2.1.2.1 жеңіл зат қойып (200 грамм) еңкейе майысып қозғалу | 3.1.2.1 жүк қойып қосымша қорғанышсыз жаттығулар жасау | 4.1.2.1 мишықтың функциялары жетіспеген білім алушылардың жүріс кезіндегі дәл емес, солғын араласқан, шатасқан қозғалыстарын еңсеру (тұтықпа, дизартрия) |
0.1.2.2 қарапайым ырғақ қозғалыстары элементтерін заттармен(таяқша, доп, жалауша) және заттарсыз 2\4 әуенінің сүйемелдеуімен көшіру | 1.1.2.2 қарапайым ырғақ қозғалыстары элементтерін заттармен (таяқша, доп, жалауша) және заттарсыз 2\4 әуенінің сүйемелдеуімен көшіру | 2.1.2.2 қозғалыс кезінде (қол бұлғау, бұрылыстар,еңкею, құлау) музыкалық екпін мен фразаға екпін беру 2\4 әуенінің сүйемелдеуімен көшіру | 3.1.2.2 қолға зат ұстап біркелкі салмақты сақтап,доп лақтыру | 4.1.2.2 жалпы қозғалыстың төрт-бес түрін қабылдау, есте сақтау және орындау |
0.1.2.3 |
1.1.2.3 |
2.1.2.3 |
3.1.2.3 |
4.1.2.3 |
0.1.2.4 | 1.1.2.4 бір қозғалыстан екіншісіне үлгі бойынша және сөйлеу командасымен қосылып ажыратылу | 2.1.2.4 бір қозғалыстан екіншісіне баяу қосылып ажыратылу: жұмыс істейтін бұлшық еттер ауысымы әуен ырғағымен қозғалады | 3.1.2.4 үлгі және нұсқау бойынша әр түрлі дене майысуларын, бұлғау қозғалыстарын орындау | 4.1.2.4 әуен ырғағының өзгеруіне қарай еркін тербелістерді, әр түрлі майысу,еркін қимылдарды орындау, әлсізден-шапшаңдыққа |
| ||||
Білім алушылар | ||||
0.1.3.1 дыбыс бағытын сезу, дыбыс бағытына қозғалу | 1.1.3.1 табиғат дыбыстарын есту бойынша білу, әр түрлі табиғат дыбыстарын атап ажырата білу | 2.1.3.1 марш ырғағын білу және атау | 3.1.3.1 вальс ырғағын білу және атау, вальс қозғалысын білу | 4.1.3.1 Қазақстан Республикасында тұратын ұлттар билерінің негізгі сипаттамалық қозғалыстарын білу: орыс, клезмер, полька, лезгинка |
0.1.3.2 ырғақты суреттерді құрағанда әлді, әлсіз үлестерді беру үшін бубен, маракас, барабан аспаптарын қолдану | 1.1.3.2 үлгі бойынша марш әуенімен шапалақтап акцент беру (бірінші үлес) | 2.1.3.2 үш буынды өлшемді әуенде әлді және әлсіз буындардың кезектесуін білу, атау, қозғалыс арқылы жеткізу | 3.1.3.2 есту және ырғақты схема арқылы вальс және марш ырғағын атап, ажырату | 4.1.3.2 айнаға қарап қозғалыстарды орындау кезіндегі шатасқан, қате қимылдарды байкау және түзеу |
0.1.3.3 естіген музыкалық материалдың қарқыны (темпі) мен көңіл-күйін анықтау | 1.1.3.3 музыкадағы қарқынды ажырату: жай -жылдам | 2.1.3.3 музыка көңіл-күйін ажырату: көңілді, қайғылы, салтанатты . | 3.1.3.3 ырғақ үлгісін санау және музыканы оркестрде орындау | 4.1.3.3 ырғақты схеманы санау, оны әуен қарқыны мен ырғағына қарай құрастыру |
0.1.3.4 аңдардың қимыл-қозғалыстарын және адамдардың іс-әрекеттерін қозғалыстармен бейнелеу | 1.1.3.4 үлгі бойынша әр түрлі би қадамдарын орындау | 2.1.3.4 би қимылдарының атын білу, оларды орындау "Қаражорға", "Киіз басу", "Ұландар биі" | 3.1.3.4 қазақ,орыс, ұйғыр, грек, татар билерінің қимылдарын білу | 4.1.3.4 ән және би орындау кезінде субъективті жағдайларда қозғалысты өз еркімен тоқтату |
2) "Психогимнастикалық бөлшектері бар сөйлеу ырғағы":
4-кесте
2.1 "Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар" бөлімшесі | ||||
Білім алушылар | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып |
0.2.1.1 алақандарды ырғақты түрде жұмып ашу,қол саусақтарын жақындату және біріктіру | 1.2.1.1 барлық қойылған дыбыстарды есту арқылы ажырату саусақ жаттығуларының бір екеуін жатқа білу | 2.2.1.1 ерін айналасы бұлшықеттеріне, тіл, тіл асты мускулатурасына ырғақты артикуляциялық тренингтер орындау ("Алтыбақан", "Сағаттар", "Сылақшылар" ойынында , еңкею, шалқаю, бұрылыстар) | 3.2.1.1 cөйлеу арқылы жүргізілетін 1-2 саусақ жаттығуларын жатқа білу | 4.2.1.1 барлық дыбыстардың дұрыс артикуляциясын сезінеді және өз бетінше орындау |
0.2.1.2 дыбыс бағытын қатесіз анықтау | 1.2.1.2 барлық қойылған дыбыстарды есту арқылы ажырату | 2.2.1.2 шұғыл қимыл –әрекеттермен дауыссыз дыбыстарды атау | 3.2.1.2 артикуляцияға еш қорғансыз әр түрлі күрделі ырғақтарды құрастыру | 4.2.1.2 буын тізбектерін кезектесе құрастыру |
0.2.1.3 конструкция ырғағын сезіну, ұсақ заттар көмегімен ырғақты моделдер мен ырғақты суреттерді құрау | 1.2.1.3 садақ, тесік, жарылыс, діріл түрлерін тіл дыбысын өндірудегі негізгі тәсіл ретінде модельдеу | 2.2.1.3 жалпы және артикуляциялық қозғалыстарды орындауда бұлшықет күшеюі дәрежесін түзеу, оны дикциялық қабілетті жақсартуға қолдану | 3.2.1.3 дикцияны жақсарту үшін барлық білімдерді қолдану | 4.2.1.3 кез келген күрделі ырғақты схеманы оқу және құрастыру |
0.2.1.4 оң қол мен сол қолды ажырата білу, саусақ атауларын білу | 1.2.1.4 артикуляция органдарын айнаға қарап және көзді жұмып тұрып атау және табу | 2.2.1.4 күшті екпінге артикуляциялық жаттығулар орындау (екі бөлікті өлшем) | 3.2.1.4 қазақ, орыс, ұйғыр, грек, татар билерінің қимылдарын білу | 4.2.1.4 қысқа сөздерді кодтау (3 дыбыс) артикуляция мүшелерінің көмегімен |
2.2 " Паравербальді коммуникация" бөлімшесі | ||||
Білім алушылар | ||||
0.2.2.1 зал кеңістігінде дыбысты локализациялау | 1.2.2.1 саусақ жаттығуларының бір екеуін жатқа білу | 2.2.2.1 дыбыс күші мен биіктігінің әлеуметтік мағынасын түсіну,биік және төмен дауыстарды ажырату | 3.2.2.1үлгі бойынша қатты және ақырын, биік және төмен дыбыстарды, баяу және тез сөйлеуді білу және тыныс алуды дұрыс қою | 4.2.2.1белгілі мақсаттарға жету үшін өз бетінше және үнемі темпті, күшті, интонацияны, ырғақты қолдану |
0.2.2.2 сөздегі,фразадағы басты логикалық екпінді білу | 1.2.2.2 сөздегі күшті буынды есту арқылы ажырату | 2.2.2.2 фразаның кідірісі мен интонациясына, мағынасына қарап,есту арқылы басты сұраулы сөзді білу | 3.2.2.2 артикуляцияға еш қорғансыз әр түрлі күрделі ырғақтарды құрастыру | 4.2.2.2 мәдениетті сөйлеу қарым - қатынасы ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстау |
0.2.2.3 А.Ипполлитованың гимнастика әдісін қолдану | 1.2.2.3 есту арқылы өлең ұйқасын ырғақпен айту | 2.2.2.3 үш буынды өлең ырғақтарын ажырату, жалпы қозғалыстарда, шапалақ ұруда оларды қолдана білу | 3.2.2.3 есту мәнерлілігінің ерекшеліктері | 4.2.2.3 ырғақ, интонация, дикцияны адекватты қолданып, ұжымдық ойындарда команда беру |
0.2.2.4 "Насос", "Гүл теру", "Көбелек" жаттығуларын қолдану | 1.2.2.4 3-5 вокализді көмек арқылы орындау | 2.2.2.4 3-5 вокализді өз бетінше орындау | 3.2.2.4 тақпақ мәтінін өз бетінше оқу (кідіріс, дыбыс қаттылығы) | 4.2.2.4 драмалық ойындар кезінде ойын мінезіне сай паравербалды әдістерді қолдану |
2.3 "Психогимнастика элементтері" бөлімшесі | ||||
Білім алушылар | ||||
0.2.3.1 шынайы қарым-қатынастағы қуаныш, қайғы, таңқалу, ұялу сезімдерін мимика арқылы анықтау | 1.2.3.1 қуаныш, қайғы, таңқалу, ұялу сезімдерін бет бейнесі мимикасы арқылы анықтау | 2.2.3.1 қуаныш, қайғы,таңқалу, шатастыру сезімдерін нұсқау бойынша, қоғамда кезектесуін демонстрациялау | 3.2.3.1 үлгі бойынша қатты және ақырын, биік және төмен дыбыстарды,баяу және тез сөйлеуді білу және тыныс алуды дұрыс қою | 4.2.3.1 оқиғаның себеп - салдарын анықтап, соған карай көңіл-күй сезімін білдіру |
0.2.3.2 "иә", "жоқ","қайырлы күн", "рахмет", "бері кел" "керемет!"және" мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздердің мағынасын түсіну | 1.2.3.2 нұсқау бойынша "иә", "жоқ", "қайырлы күн" "рахмет", "бері кел" "керемет!" және "мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздерді қолдану | 2.2.3.2 күнделікті қарым-қатынаста нормаға сай ережелерді адекватты қолдану | 3.2.3.2 білім алушылар ертегілері, әңгіме мысалдары тақпақтарына мәнерлеп ым-ишарамен оқу, талдау | 4.2.3.2 оқиғаның себеп - салдарын анықтап, соған карай көңіл-күй сезімін білдіру |
0.2.3.3 "иә", "жоқ", "қайырлы күн" "рахмет", "бері кел" "керемет!"және" мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздердің мағынасын түсіну | 1.2.3.3 "иә", "жоқ", "қайырлы күн",рахмет", "бері кел", "керемет!" және " мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздерді үлгі бойынша қолдану | 2.2.3.3 вербалды, паравербалды, вербалды емес әдістерді қолданып көмек сұрай білу және алғыс айту ("мені тыңдауыңызды сұраймын", "маған көмектесуіңізді өтінемін") | 3.2.3.3 өз іс-әрекетін адекватты бағалау, білім алушылардың тапсырма орындаудағы сапасына назар аудару, нәтиже шығару, сынды адекватты түрде қабылдау | 4.2.3.3 өзін өзі ұсыну формулаларын білу және оны эмоционалдық күштеу мен қиын жағдайларда қолдану |
0.2.3.4 тыныс алуды бақылауға алып, үлгі бойынша әр түрлі тербелістерді, бұлғау, майысуларды, еркін қимылдарды әр түрлі темпте орындау | 1.2.2.4 3-5 вокализді көмек арқылы орындау | 2.2.3.4 әуен көңіл-күйіне, мінезіне орай, команда бойынша барлық дене бұлшықеттерінің босаңсуына этюдтар жасау | 3.2.3.4 тынышталу қалпы формуласы көмегімен қозғалыстың қозуын әлсірету | 4.2.3.4 релаксациялық әдістерді білу және қолдану: контраст бойынша күшпен босаңсу, нұсқау бойынша босаңсу, өз еркімен босаңсу |
42. Ұзақ мерзімді жоспарлау оқытудың мақсаттарын, базалық сөздікті, ұсынылған музыкалық материал мен жалпы мазмұнын көрсетіп, жыл сайын қайталанатын ортақ тақырыптардан тұрады. Әрбір оқу жылында тақырыптар төрт тоқсан бойынша біріктіріліп бөлінеді.
43. 0-сыныптағы ұзақ мерзімді жоспар:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Ырғақты жаттығу | 0.1.1.1 қозғалыс әуеннің басынан аяғына дейін үйлеседі |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 0.1.2.1 жүру кезінде оң қол мен сол аяқты бір уақытта қозғалту (аяқ, қолды ауыстыру), айнаға қарап өз өзін бақылау жасау, өзін-өзі түзету | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 0.1.3.1 дыбыс бағытын сезу, дыбыс бағытына қозғалу | |
Менің мектебім | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 0.2.1.1 алақандарды ырғақты түрде жұмып ашу,қол саусақтарын біріктіру және жақындату |
2.2 Паравербальді коммуникация |
0.2.2.1 зал кеңістігінде дыбысты локализациялау | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 0.2.3.1 шынайы қарым-қатынастағы қуаныш, қайғы, таңқалу, ұялу сезімдерін мимика арқылы анықтау | |
2-тоқсан | ||
Менің отбасым және достарым | 1.1 Ырғақты жаттығу | 0.1.1.2 жүріс кезінде өз қозғалысының қарқынын бақылауға алу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 0.1.2.2 қарапайым ырғақ қозғалыстары элементтерін заттармен (таяқша, доп, жалауша) және заттарсыз 2\4 әуенінің сүйемел деуімен көшіру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 0.1.3.2 ырғақты суреттерді құрағанда әлді, әлсіз үлестерді беру үшін бубен,маракас, барабан аспаптарын қолдану | |
2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 0.2.1.2 дыбыс бағытын қатесіз анықтау | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 0.2.3.2 "иә", "жоқ" , "қайырлы күн", "рахмет", "бері кел","керемет!" және " мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздердің мағынасын түсіну | |
Бізді қоршаган әлем | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 0.2.1.2 дыбыс бағытын қатесіз анықтау |
2.2 Паравербальді коммуникация | 0.2.2.2 сөздегі,фразадағы басты логикалық екпінді білу | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 0.2.3.2 "иә", "жоқ" , "қайырлы күн", "рахмет", "бері кел" "керемет!"және" мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздердің мағынасын түсіну | |
3-тоқсан | ||
Саяхат | 1.1 Ырғақты жаттығу | 0.1.1.3 бір сызық бойына тұру, денені тік ұстау, сапқа тұру |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 0.1.2.3 мойын мен денені айналдыру жаттығулары | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 0.1.3.3 естіген музыкалық материалдың қарқыны (темпі) мен көңіл-күйін анықтау | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 0.2.1.3 конструкция ырғағын сезіну, ұсақ заттар көмегімен ырғақты моделдер мен ырғақты суреттерді құрау |
2.2 Паравербальді коммуникация | 0.2.2.3 А.Ипполлитованың гимнастика әдісін қолдану | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 0.2.3.3 "иә", "жоқ", "қайырлы күн" , "рахмет", "бері кел", "керемет!" және " мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздердің мағынасын түсіну | |
4-тоқсан | ||
Тағам және сусын | 1.1 Ырғақты жаттығу | 0.1.1.4 мұғалімнің қатысуымен хороводта қозғалу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 0.1.2.4 сигнал бойынша өз қозғалысын тоқтату | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 0.1.3.4 аңдардың қимыл- қозғалыстарын және адамдардың іс-әрекеттерін қозғалыстармен бейнелеу | |
Дені саудың - жаны сау! | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 0.2.1.4 оң қол мен сол қолды ажырата білу, саусақ атауларын білу |
2.2 Паравербальді коммуникация | 0.2.2.4 "Насос", "Гүл теру", "Көбелек" жаттығуларын қолдану | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 0.2.3.4 тыныс алуды бақылауға алып, үлгі бойынша әр түрлі тербелістерді, бұлғау,майысуларды, еркін қимылдарды әр түрлі темпте орындау | |
Ескерту: білім алушы тіл кемістігінің жеңілден ауыр түрін міндетті түрде өңдеу үшін 0-сыныпқа арналған материалдар:
1) сөздік материалдар: ырғақ, ырғақ сабағы, жалауша, шеңбер, лента, бубен, барабан, дауылпаз, доптар жұдырық, қадам, секіру, шапалақ, алдынан, артынан, жылдам, жай, қатты, ақырын, жан-жаққа, оңға, солға, жоғары, төмен, бұрылу, еңкею, орнында, үстіңгі ерін, астыңғы ерін, тіл, тіс, қуаныш, қайғы сезімдері;
2) музыкалық материалдар: "Той бастар" (қазақтың халық әні), "Құстар" (Э.Григ), "Жас ұландар маршы", "Бесік жыры" (қазақтың халық әні), "Гопак" (М.Мусоргский).
44. 1-сыныптағы ұзақ мерзімді жоспар:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Ырғақты жаттығу | 1.1.1.1 музыкалық фраза мен әуеннің басталуын сезіну және белгілеу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 1.1.2.1 қолды белге қойып, баяу музыка әуенімен біркелкі салмақты сақтап, еңкейе қозғалу | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 1.1.3.1 табиғат дыбыстарын есту бойынша білу, әр түрлі табиғат дыбыстарын атап ажырата білу | |
Менің мектебім | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 1.2.1.1 барлық қойылған дыбыстарды есту арқылы ажырату саусақ жаттығуларының бір екеуін жатқа білу |
2.2 Паравербальді коммуникация | 1.2.2.1 саусақ жаттығуларының бір екеуін жатқа білу | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 1.2.3.1 қуаныш, қайғы, таңқалу, ұялу сезімдерін бет бейнесі мимикасы арқылы анықтау | |
2-тоқсан | ||
Менің отбасым және достарым | 1.1 Ырғақты жаттығу | 1.1.1.2 жүріс кезінде өз қозғалысының қарқынын бақылауға алу,тоқтап қалу және қозғалысты жылдамдата білу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 1.1.2.2 қарапайым ырғақ қозғалыстары элементтерін заттармен (таяқша, доп, жалауша) және заттарсыз 2\4 әуенінің сүйемелдеуімен көшіру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 1.1.3.2 үлгі бойынша марш әуенімен шапалақтап акцент беру (бірінші үлес) | |
Бізді қоршаған әлем | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 1.2.1.2 барлық қойылған дыбыстарды есту арқылы ажырату |
2.2 Паравербальді коммуникация |
1.2.2.2 сөздегі күшті буынды есту арқылы ажырату | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 1.2.3.2 нұсқау бойынша "иә", "жоқ" , "қайырлы күн" "рахмет", "бері кел", "керемет!" және "мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздерді қолдану | |
3-тоқсан | ||
Саяхат | 1.1 Ырғақты жаттығу | 1.1.1.3 бір сызық бойына тұру, денені тік ұстау, сапқа тұру |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 1.1.2.3 твист-жүруді орындау: әр қадамда бас пен денені бір жаққа, аяқ пен мықын –жамбас бөлігін қарама-қарсы бұру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 1.1.3.3 музыкадағы қарқынды ажырату: жай-жылдам | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 1.2.1.3 садақ, тесік, жарылыс, діріл түрлерін тіл дыбысын өндірудегі негізгі тәсіл ретінде моделдеу |
2.2 Паравербальді коммуникация | 1.2.2.3 есту арқылы өлең ұйқасын ырғақпен айту | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 1.2.3.3 "иә", "жоқ" ,"қайырлы күн",рахмет", "бері кел" "керемет!" және " мен өзіммен мақтанамын", "мен ренжіп тұрмын" деген нормалық жалпы қолданыстағы сөздерді үлгі бойынша қолдану | |
4-тоқсан | ||
Тағам және сусын | 1.1 Ырғақты жаттығу | 1.1.1.4 қозғалыс кезінде хороводты кеңейте қозғалу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 1.1.2.4 бір қозғалыстан екіншісіне үлгі бойынша және сөйлеу командасымен қосылып ажыратылу | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 1.1.3.4 үлгі бойынша әр түрлі би қадамдарын орындау | |
Дені саудың - жаны сау! | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 1.2.1.4 артикуляция органдарын айнаға қарап және көзді жұмып тұрып атау және табу |
2.2 Паравербальді коммуникация | 1.2.2.4 3-5 вокализді көмек арқылы орындау | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 1.2.3.4 3-5 вокализді өз бетінше орындау | |
Ескерту: білім алушы тіл кемістігінің жеңілден ауыр түрін міндетті түрде өңдеу үшін 1-сыныпқа арналған материалдар:
1) сөздік материалдар: аяқ ұшы, табан, тізе, шынтақ, қадам, шеңбермен жүру, еңкею, бұрылыс, хоровод, алға қарай қозғалыс, қатты (жеңіл) қадам, ақырын-жоғары дем алу, дем шығару, кезекті қадам, шұқылау, акцент, төменгі-жоғары (ноталар, дауыстар), көңілді, домбыра, балалайка, Наурыз, лақтыру, қайта лақтыру, қағып алу, сабыр сақтау, (сабырлы болу), таңқалу;
2) музыкалық материалдар: "Той бастар"(қазақтың халық әні), "Балалар полькасы" (М.Глинка), "Бесік жыры" (қазақтың халық әні), "Қазақ вальсі" (Л.Хамиди), "Солдат болам" - (И.Нүсіпбаев).
45. 2-сыныптағы ұзақ мерзімді жоспар:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Өзім туралы | 1.1 Ырғақты жаттығу | 2.1.1.1 музыкалық фраза мен әуеннің аяқталуын сезіну және белгілеу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 2.1.2.1 жеңіл зат қойып (200 грамм) еңкейе майысып қозғалу | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 2.1.3.1 марш ырғағын білу және атау | |
Менің отбасым және достарым | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 2.2.1.1 ерін айналасы бұлшықеттеріне, тіл, тіл асты мускулатурасына ырғақты артикуяциялық тренингтер орындау ("Алтыбақан", "Сағаттар", "Сылақшылар" ойынында ,еңкею, шалқаю, бұрылыстар) |
2.2 Паравербальді коммуникация | 2.1.2.2 қозғалыс кезінде (қол бұлғау, бұрылыстар,еңкею, құлау) музыкалық екпін мен фразаға екпін беру 2\4 әуенінің сүйемелдеуімен көшіру | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 2.1.3.2 үш буынды өлшемді әуенде әлді және әлсіз буындардың кезектесуін білу,атау,қозғалыс арқылы жеткізу | |
2-тоқсан | ||
Менің мектебім | 1.1 Ырғақты жаттығу | 2.1.1.2 жүгіру кезінде өз қозғалысының қарқынын бақылауға алу; әуен ырғағымен жеңіл жүгірісті үдету және тоқтату |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 2.1.2.2 қозғалыс кезінде (қол бұлғау, бұрылыстар,еңкею, құлау) музыкалық екпін мен фразаға екпін беру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 2.1.3.2 үш буынды өлшемді әуенде әлді және әлсіз буындардың кезектесуін білу, атау,қозғалыс арқылы жеткізу | |
Менің туған өлкем | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 2.2.1.2 шұғыл қимыл –әрекеттермен дауыссыз дыбыстарды атау |
2.2 Паравербальді коммуникация | 2.2.2.2 фразаның кідірісі мен интонациясына, мағынасына қарап,есту арқылы басты сұраулы сөзді білу | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 2.2.3.2 күнделікті қарым-қатынаста нормаға сай ережелерді адекватты қолдану | |
3-тоқсан | ||
Дені саудың - жаны сау! | 1.1 Ырғақты жаттығу | 2.1.1.3 сапқа тұру және қайта сапқа тұру кезінде визуалдық және кинестетикалық стимулды тірек ретінде қолдану (шеңбер, бормен сызылған, еденге жазылған қанат) |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 2.1.2.3 жүру мен жүгіру сәтінде заттарды бір-біріне бергенде бас пен дене қозғалысы бір мезетте бір-біріне сәйкес орындау | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар |
2.1.3.2 үш буынды өлшемді әуенде әлді және әлсіз буындардың кезектесуін білу, атау,қозғалыс арқылы жеткізу | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 2.2.1.3 жалпы және артикуляциялық қозғалыстарды орындауда бұлшықет күшеюі дәрежесін түзеу, оны дикциялық қабілетті жақсартуға қолдану |
2.2 Паравербальді коммуникация |
2.2.2.1 дыбыс күші мен биіктігінің әлеуметтік мағынасын түсіну,биік және төмен дауыстарды ажырату | |
2.3 Психогимнастика элементтері |
2.2.3.1 қуаныш, қайғы,таңқалу, шатастыру сезімдерін нұсқау бойынша, қоғамда кезектесуін демонстрациялау | |
4-тоқсан | ||
Қоршаған орта | 1.1 Ырғақты жаттығу | 2.1.1.4 қозғалыс кезінде бір кішкентай шеңберден екіншіге орын ауыстыру |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 2.1.2.4 бір қозғалыстан екіншісіне баяу қосылып ажыратылу: жұмыс істейтін бұлшық еттер ауысымы әуен ырғағымен қозғалады | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 2.1.3.4 би қимылдарының атын білу, оларды орындау "Қаражорға", "Киіз басу", "Ұландар биі" | |
Саяхат | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 2.2.1.4 күшті екпінге артикуляциялық жаттығулар орындау(екі бөлікті өлшем) |
2.2 Паравербальді коммуникация | 2.2.2.4 3-5 вокализді өз бетінше орындау | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 2.2.3.4 әуен көңіл-күйіне,мінезіне орай, команда бойынша барлық дене бұлшықеттерінің босаңсуына этюдтар жасау | |
Ескерту: білім алушы тіл кемістігінің жеңілден ауыр түрін міндетті түрде өңдеу үшін 2-сыныпқа арналған материалдар:
1) сөздік материалдар: ауыр сенім, жылжымалы қадам, аяқ ұшымен жүгіру, секіру, колонна, қатарға тұру, шеңбер, бұру, дауыссыз дыбыстар, жақ, қатты-жұмсақ (дыбыстар), қырымен жүру, отырып жүру, вальсті қадам, кезеңді қадам, полька, вальс ырғағы, марш, диалог, интонация, сұраулы сөз, саусақ атаулар;
2) музыкалық материалдар: "Сарыарқа" (Құрманғазы), "Сарыжайлау" (Тәттімбет), "Бұлбұл" (А.Альябев), "Еркем-ай" (қазақтың халық әні), "Түрік Рондосы" (В.Моцарт).
46. 3-сыныптағы ұзақ мерзімді жоспар:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Тірі табиғат | 1.1 Ырғақты жаттығу | 3.1.1.1 сапқа тұру мен қайта сапқа тұрғанда қозғалыс кезінде әуен арқылы қарқын мен арақашықтықты сақтап, тірек ретінде визуалды стимулды қолдану (санды карточка) |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 3.1.2.1 жүк қойып қосымша қорғанышсыз жаттығулар жасау | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 3.1.3.1 вальс ырғағын білу және атау,вальс қозғалысын білу | |
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 3.2.1.1 cөйлеу арқылы жүргізілетін 1-2 саусақ жаттығуларын жатқа білу |
2.2 Паравербальді коммуникация |
3.2.2.1 үлгі бойынша қатты және ақырын, биік және төмен дыбыстарды,баяу және тез сөйлеуді білу және тыныс алуды дұрыс қою | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 3.2.3.1 үлгі бойынша қатты және ақырын, биік және төмен дыбыстарды,баяу және тез сөйлеуді білу және тыныс алуды дұрыс қою | |
2-тоқсан | ||
Уақыт | 1.1 Ырғақты жаттығу | 3.1.1.2 музыкалық үзіндінің көңіл- күйіне қарай өз бетінше қозғалу:салтанатты әуенге жүру, көңілдіге- жүгіру |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар |
3.1.2.2 қолға зат ұстап біркелкі салмақты сақтап, доп лақтыру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 3.1.3.2 есту және ырғақты схема арқылы вальс және марш ырғағын атап, ажырату | |
Сәулет | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 3.2.1.2 артикуляцияға еш қорғансыз әр түрлі күрделі ырғақтарды құрастыру |
2.3 Психогимнастика элементтері | 3.2.3.2 балалар ертегілері, әңгіме мысалдары тақпақтарына мәнерлеп ым-ишарамен оқу, талдау | |
3-тоқсан | ||
Өнер | 1.1 Ырғақты жаттығу | 3.1.1.3 инструкция бойынша өз бетінше тіктен жарты шеңберге, шеңберге ауыса алу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 3.1.2.3 әуен темпі мен динамикасына сәйкес аяқ пен қолдың бір мезеттегі қозғалыстарын қарама-қарсы әр түрлі майыса қозғалту | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 3.1.3.3 ырғақ үлгісін санау және музыканы оркестрде орындау | |
Атақты тұлғалар | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар |
3.2.1.2 артикуляцияға еш қорғансыз әр түрлі күрделі ырғақтарды құрастыру |
2.2 Паравербальді коммуникация | 3.2.2.3 есту мәнерлілігінің ерекшеліктері | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 3.2.3.3 өз іс–әрекетін адекватты бағалау, білім алушылардың тапсырма орындаудағы сапасына назар аудару, нәтиже шығару, сынды адекватты түрде қабылдау | |
4-тоқсан | ||
Су – тіршілік көзі | 1.1 Ырғақты жаттығу | 3.1.1.4 қозғалыс кезінде бір кішкентай шеңберден екіншіге денені тік ұстап орын ауыстыру |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 3.1.2.4 үлгі және нұсқау бойынша әр түрлі дене майысуларын, бұлғау қозғалыстарын орындау | |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 3.2.1.4 қазақ, орыс, ұйғыр, грек, татар билерінің қимылдарын білу |
2.2 Паравербальді коммуникация | 3.2.2.4 тақпақ мәтінін өз бетінше оқу (кідіріс, дыбыс қаттылығы) | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 3.2.3.4 тынышталу қалпы формуласы көмегімен қозғалыстың қозуын әлсірету | |
Ескерту: білім алушы тіл кемістігінің жеңілден ауыр түрін міндетті түрде өңдеу үшін 3-сыныпқа арналған материалдар:
1) сөздік материалдар: акцент, ырғақты сурет, жылжымалы қадам, баяу қозғалыс, қатты қозғалыс, дауыс күштенуі, әлсіреуі, бесік жыры, баяу, көңілді, әлсіз әуендер, канон, "крадучись", пружиналы қадам, шахмат ретімен, маракас, скрипка, рояль, оркестр, дирижер, нәзік, интонация;
2) музыкалық материалдар: "Батырлар биі" (Б.Байқадамов), "Сарыжайлау" (Тәттімбет), "Молдабай" (халық әні), "Еркем-ай" (қазақтың халық әні), "Балалар полькасы" (М.Глинка), "Менуэт" (М.Глинка).
47. 4-сыныптағы ұзақ мерзімді жоспар:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Менің Отаным - Қазақстан | 1.1 Ырғақты жаттығу | 4.1.1.1 нұсқау бойынша екі және одан да көп әрекеттерде жүріс және жүгіріс кезінде әрбір төртінші қадамға 4\4 әуенімен қол бұлғау |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 4.1.2.1 мишықтың функциялары жетіспеген білім алушылардың жүріс кезіндегі дәл емес, солғын араласқан, шатасқан қозғалыстарын еңсеру (тұтықпа, дизартрия) | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 4.1.3.1 Қазақстан Республикасында тұратын ұлттар билерінің негізгі сипаттамалары: орыс, клезмер, полька, лезгинка | |
Адами құндылықтар | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 4.2.1.1 барлық дыбыстардың дұрыс артикуляциясын сезінеді және өз бетінше орындау |
2.2 Паравербальді коммуникация | 4.2.2.1 белгілі мақсаттарға жету үшін өз бетінше және үнемі темпті күшті,интонацияны,ырғақты қолдану | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 4.2.3.1 оқиғаның себеп - салдарын анықтап,соған қарай көңіл-күй сезімін білдіру | |
2-тоқсан | ||
Мәдени мұра | 1.1 Ырғақты жаттығу | 4.1.1.2 әуен көңіл-күйіне қарай қозғалыс бағыты мен траекториясын өзгерту: баяу әуенге жылан жүрісті қадаммен, үзілген әуенге марш қадамымен қозғалу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 4.1.2.2 жалпы қозғалыстың төрт-бес түрін қабылдау, есте сақтау және орындау | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 4.1.3.2 айнаға қарап қозғалыстарды орындау кезіндегі шатасқан, қате қимылдарды байкау және түзеу | |
Мамандықтар әлемі | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 4.2.1.2 буын тізбектерін кезектесе құрастыру |
2.2 Паравербальді коммуникация | 4.2.2.2 мәдениетті сөйлеу қарым - қатынасы ережесін білу және орындау, қарым-қатынас стилистикасын ұстау | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 4.2.3.2 оқиғаның себеп - салдарын анықтап, соған қарай көңіл-күй сезімін білдіру | |
3-тоқсан | ||
Табиғи құбылыстар | 1.1 Ырғақты жаттығу | 4.1.1.3 сапқа тұру, шең-бер, колонна, шахмат ретін атауымен ажырату және сапта орындау |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 4.1.2.3 твист-жүруді орындау: әр қадамда бас пен денені біржаққа, аяқ пен мықын - жамбас бөлігін қарама – қарсы бұру | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 4.1.3.3 ырғақты схеманы санау, оны әуен қарқыны мен ырғағына қарай құрастыру | |
Қоршаған ортаны қорғау | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 4.2.1.3 кез келген күрделі ырғақты схеманы оқу және құрастыру |
2.2 Паравербальді коммуникация | 4.2.2.3 ырғақ ,интонация, дикцияны адекватты қолданып, ұжымдық ойындарда команда беру | |
2.3 Психогимнастика элементтері |
4.2.3.1 оқиғаның себеп - салдарын анықтап, соған қарай көңіл-күй сезімін білдіру | |
4-тоқсан | ||
Ғарышқа саяхат | 1.1 Ырғақты жаттығу | 4.1.1.4 денені тік ұстап бірқалыпты салмақпен колоннадан шашылып содан кейін шеңберге қозғалысты тоқтатпай ауысу |
1.2 Жалпы дамытушы ырғақты – гимнастикалық жаттығулар | 4.1.2.4 әуен ырғағының өзгеруіне қарай еркін тербелістерді, әр түрлі майысу,еркін қимылдарды орындау, әлсізден-шапшаңдыққа | |
1.3 Би және басқа әуенді ырғақты жаттығулар | 4.1.3.4 ән және би орындау кезінде субъективті жағдайларда қозғалысты өз еркімен тоқтату | |
Болашаққа саяхат | 2.1 Оральды праксис пен фонопедиялық жаттығулар | 4.2.1.4 қысқа сөздерді кодтау (3 дыбыс) артикуляция органдары көмегімен |
2.2 Паравербальді коммуникация | 4.2.2.4 драмалық ойындар кезінде ойын мінезіне сай паравербалды әдістерді қолдану | |
2.3 Психогимнастика элементтері | 4.2.3.4 релаксациялық әдістерді білу және қолдану: контраст бойынша күшпен босаңсу, нұсқау бойынша босаңсу, өз еркімен босаңсу | |
Ескерту: білім алушы тіл кемістігінің жеңілден ауыр түрін міндетті түрде өңдеу үшін 4-сыныпқа арналған материалдар:
1) сөздік материалдар: тік арқа, майысқан арқа, бұлғау, қолғалу, аяқ ұшы, ішкі, сыртқы, қатты-баяу қозғалыстар, темп, жоғарғы дауыс, төмен дауыс, халық әндері, билері, полька, гопак, лезгинка, Қазақстан халықтары, ою, костюм, куплет, қайырма, фраза, қайғылы, көңілді, сергек, марштық, логикалық екпін, салмақты болу, сенімді болу,қалыпты және теріс, ұят, мейірімді, қатал, салмақты;
2) музыкалық материалдар: "Той жыры" (Д.Сүлеев), "Карнавал животных" (Сен-Санс), "Гүлдерайым" - қазақтың халық әні және әлем халықтары әуендері.
48. Әндер мен билердің мәтіндері алдын ала музыка сабақтарында, арнаулы логопедиялық сабақтарда үйретіліп, "Түзету ырғағы" сабағында өңделеді. Әндер мен билер құрылысының күрделілігіне қарай ауыстырыла алады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 278-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 278-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, организуется в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание учащегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами учащегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
13. Предмет "Коррекционная ритмика" относится к числу коррекционных дисциплин, призванных способствовать устранению речевого дефекта и социальной реабилитации обучающихся с тяжелыми нарушениями речи (далее - ТНР).
14. Обучающиеся с тяжелыми нарушениями речи страдают общим недоразвитием речи в сочетании с заиканием, ринолалией, дизартрией, алалией. При этом основной дефект препятствует успешному освоению учебных программ и социализации. В силу того, что тяжелые речевые расстройства обусловлены органическим поражением центральной нервной системы, для большинства обучающихся с ТНР характерны моторная и сенсорная недостаточность, дискоординация общих движений. Наблюдается спастичность или вялость лицевой или артикуляционной мускулатуры, малодифференцированная скудная мимика, невыразительные жесты. ВсҰ это резко снижает возможности обучающихся к формированию коммуникативной компетентности и социальной адаптации.
15. Развитие чувства ритма базируется на модулирующей способности воспринимать и отражать ритмично протекающие процессы и явления, включая импрессивную и экспрессивную речь. Умение правильно воспроизводить разнообразные ритмы способствует адекватному воспроизведению ритмического рисунка слов, их слоговой структуры, ускоряет развитие других лингвистических способностей. Упражнения и задания с использованием музыки создают благоприятную основу для развития слухового восприятия, внимания и памяти, вызывают живой эмоциональный интерес. Таким образом, упражнения на восприятие и воспроизведение ритма используются для создания оптимальных условий продуцирования речи без дефектов.
16. Содержание предмета "Коррекционная ритмика" направлено на:
1) формирование у обучающихся ценностных отношений к речевой, музыкальной и физической культуре как необходимой части жизни человека;
2) овладение базовыми речеритмическими и музыкально-ритмическими знаниями, умениями и видами деятельности;
3) формирование коммуникативных умений и стремления к творческому самовыражению с использованием вербальных и невербальных средств;
4) воспитание нравственно-эстетического отношения к ценностям национальной и общечеловеческой культуры, включая речевой этикет.
17. Целью предмета "Коррекционная ритмика" является преодоление основного нарушения путем развития, воспитания и коррекции двигательной сферы; формирование механизмов адаптации к условиям внешней и внутренней среды.
18. Для достижения поставленной цели на уроках Коррекционной ритмики необходимо решать задачи, относящиеся к различным областям коррекционно-педагогической поддержки, а именно:
1) в области оздоровления:
укреплять костно-мышечный аппарат;
развивать навыки правильного физиологического дыхания;
вырабатывать на максимально доступном уровне, с учетом индивидуальных двигательных возможностей, правильную осанку, походку, грацию движений;
сохранять и укреплять психическое здоровье каждого обучающегося, предупреждать вторичные личностные (эмоциональные) и социальные расстройства у обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;
2) в области обучения:
развивать двигательно-ритмические умения и навыки;
формировать систему теоретических знаний в области метроритмики, музыкальной культуры, музыкального восприятия и впечатлительности воспитания;
3) в области коррекции и развития:
обеспечивать условия для развития неречевых функций (пространственных и временных представлений, сенсорных процессов, высших психических функций);
совершенствовать все стороны речи (просодику, произношение, грамматический строй, словарь), общую внятность и связность речи;
развивать стремление и способность к интонированию и выразительности речи;
формировать на доступном уровне, с учетом индивидуальных речевых возможностей, умение инициировать диалог.
19. Освоение программы по предмету "Коррекционная ритмика" способствует:
1) формированию умения планировать, контролировать и оценивать учебные действия в соответствии с поставленной задачей и условиями ее реализации;
2) приобретению навыка внутриколлективного делового общения и творческой коммуникации посредством работы в паре, в группе с выполнением различных ролей (лидера, исполнителя, эксперта) и соблюдением соответствующих требований и правил;
3) формированию способности понимать причины успеха/неуспеха учебной деятельности;
4) укреплению положительных личностных качеств, таких как активность, инициативность, выносливость, упорство, трудолюбие, личная ответственность;
5) развитию нравственных чувств, уважения к культуре народов многонационального Казахстана и других стран.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
20. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научатся учиться" и станут самостоятельными, мотивированными, заинтересованными, уверенными, ответственными и интеллектуально развитыми личностями.
21. Для воспитания и развития этих качеств у обучающихся на уроке "Коррекционной ритмики" учитель реализует и использует:
1) онтогенетический подход,- при планировании содержания и оценке результатов обучения;
2) коррекционная направленность уроков, обусловленная учҰтом механизма и структуры речевого нарушения, комплексностью и поэтапностью логопедической работы;
3) мультисенсорный подход и активизация межанализаторных связей в процессе использования ритмических средств;
4) деятельностный подход в обучении, когда в процессе музыкально-ритмической и речеритмической деятельности обучающиеся приходят к пониманию необходимости общекультурного и речевого саморазвития;
5) прагматический подход с элементами самоанализа учебной деятельности, когда обучающийся осознает цели обучения и задает себе вопросы: "Что я умею?", "Что я хочу уметь делать?", "Для чего мне нужно этому учиться?";
6) взаимо-, самообучение, взаимо-, самооценивание обучающихся;
7) индивидуально-дифференцированное обучение сообразно особым образовательным потребностям обучающегося, выявленным в ходе дифференциальной диагностики;
8) уважение мнения и достижений каждого учащегося и подчеркивание важности использования уже имеющихся ритмических знаний и навыков для дальнейшего общего и речевого развития;
9) обучение на основе сквозных тем: содержание "сквозных тем" предмета "Коррекционная ритмика" начинается с "зоны ближайших жизненных интересов и потребностей" учащегося, с изучения тем, напрямую связанных с его жизнью и деятельностью.
22. Рекомендуемые стратегии, технологии и методы обучения, применяемые на уроках "Коррекционной ритмики":
1) стратегии: самоуправляемая, экспериментальная, критическая, коммуникативная, контекстная;
2) технологии: работа в малых группах (команде), ролевые и деловые игры, модульное обучение, четырехуровневая отработка двигательных умений, включающая уровень совместных со взрослым действий, уровень действий по подражанию, уровень действий по образцу, уровень самостоятельных действий по словесной инструкции;
3) методы: классические методы дидактики, относящиеся к словесным, наглядным и практическим способам совместной деятельности учителя и обучающихся (с преобладанием наглядно-кинестетических), метод проблемного обучения, междисциплинарное обучение на основе опыта, проектный метод.
23. Развитие коммуникативных навыков обучающихся – приоритетное направление деятельности педагога-ритмиста, так как одной из целей учебной программы по предмету "Коррекционная ритмика" является социализация личности, - воспитание граждан, способных эффективно взаимодействовать в различных сообществах, адекватно применяя речевые и неречевые способы общения. Для реализации этой цели необходимо развивать у обучающихся речевую интенцию, представления о различных видах и стилях речи, навыки культурного речевого поведения, паравербальные и неречевые средства общения, такие как темп, высота, громкость, скорость, тембр, ритмичность, паузы, интонация, мимика, жесты. Педагог-ритмист создает такую среду, в которой поощряется и ценится коммуникация в различных формах, где каждый обучающийся, несмотря на наличие дефекта, уверенно выражает свое мнение, учится грамотно использовать речевые и языковые средства для общения со сверстниками, учителями и творческого самовыражения.
24. Примеры заданий, способствующих развитию орального праксиса и звуковой культуры:
1) разнообразные движения корпуса тела – наклоны вперед, в стороны, повороты на 90, 180, 360, движения головы, рук, ног (сгибания и разгибания) в сочетании с движениями органов артикуляции (губ, языка, мягкого неба);
2) артикуляционные разминки под музыку и счет;
3) логопедический массаж под музыку и счет;
4) формирование ощущений расслабления по контрасту с напряжением;
5) чистоговорки и попевки.
25. Упражнения на развитие неречевых и паравербальных (просодических) коммуникативных средств:
1) предоставление информации в форме жестов, мимики, танцевальных движений, музыкальных звуков и их сочетаний, рисунков и диаграмм;
2) элементы психогимнастики: мимические и пантомимические позы радости, грусти, удивления - распознавание и демонстрация;
3) отхлопывания, притопы, прыжки: ударному слогу, слову, музыкальному тону соответствует более громкий хлопок (удар,-акцент), неударному – тихий;
4) создание ритмосхем;
5) отхлопывание ритмического рисунка с речевым сопровождением;
6) воспроизведение ритмического рисунка без речевого сопровождения;
7) изменение силы и высоты голоса в движении и на месте-по сигналу;
8) нотирование текстов с использованием специальных символов;
9) интонационные диктанты;
10) разыгрывание сцен, диалогов и полилогов (на материале басен, стихов, по воображению).
26. Задания и упражнения на развитие смыслового компонента коммуникации:
1) выявление из прослушанного текста информации в соответствии с поставленной целью;
2) звуко-слоговой и семантический анализ слов;
3) постановка вопросов и формулирование ответов на основе прослушанного текста (песни);
4) составление высказываний и рассказов по личным впечатлениям, - по следам прослушанного текстового или музыкального материала: словесное рисование/описание.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
27. Результаты освоения Типовой программы по "Коррекционной ритмике" оцениваются с применением критериального инструментария, основанного на уровневом подходе. По окончании учебной четверти педагог заносит в индивидуальную Карту достижений данные по всем программным целям, с указанием уровня, на котором было сформировано двигательно-ритмическое умение или знание:
1) действие выполняется совместно со взрослым после показа;
2) действие выполняется по подражанию;
3) действие выполняется по образцу;
4) действие выполняется по словесной инструкции.
28. Оцениваются двигательно-ритмические умения с учетом степени ответственности и старания обучающегося, его двигательных возможностей и характера дефекта. Бальная отметка учебных достижений не используется. Оценка носит описательный мотивирующий характер.
29. Для оценки сформированности психомоторных возможностей каждого обучающегося к моменту начала обучения, в течение первых двух недель учебного года педагогом проводится экспресс-диагностика на основе стандартизированной шкалы Озерецкого. Педагог подбирает десять диагностических заданий, проводит тестирование и использует следующие соответствия:
1) психомоторные возможности находятся на оптимальном уровне, если все инструкции диагностического инструментария выполняются четко, в нормальном темпе, при этом обучающийся допускает не более одной ошибки при выполнении десяти диагностических заданий, то есть правильно выполнил 90% заданий;
2) психомоторные возможности на допустимом уровне: замедленный темп выполнения, движения неуверенные, носят поисковый характер, при этом допущено максимум три ошибки при выполнении десяти диагностических заданий, то есть правильно выполнил 75% заданий;
3) психомоторные возможности на критическом уровне: значительные затруднения в переключении с одного задания на другое, выполнение требует постоянного уточнения инструкции; допущено максимум пять ошибок при выполнении десяти диагностических заданий, то есть правильно выполнил не менее 50% заданий;
4) если выполнено правильно менее половины заданий, то фиксируется факт глубокого недоразвития психомоторики.
30. Диагностические данные являются фактором индивидуализации и дифференциации учебного процесса. Для определения эффективности коррекционно-ритмического воздействия по окончании четвертого класса проводится контрольный срез,- с использованием шкалы Озерецкого.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
31. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе - 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) во 2 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
32. В третьей четверти в подготовительном и первом классах предусмотрены дополнительные каникулы. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет Коррекционной ритмики необходимо укомплектовать соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
33. Оборудование для уроков "Коррекционной ритмики" составляют: музыкальный инструмент для учителя, мультимедийный комплекс, видеокамера, фотоаппарат; аудио- и видео- материалы на цифровых носителях, предметы для выполнения упражнений, детские шумовые и тональные музыкальные инструменты, стульчики (по росту и количеству обучающихся), стационарное зеркало, гимнастический станок, батут и другое оборудование из арсенала сенсорной комнаты, доска, демонстрационный материал, раздаточный дидактический материал. Пол в кабинете имеет специальное покрытие, предназначенное для проведения упражнений в положениях сидя и лҰжа, подвижных игр и других активных методов. Предусматривается место для открытых книжных полок и специальных шкафов для хранения оборудования. Все обучающиеся посещают уроки Коррекционной ритмики в специальной форме. Учителю коррекционной ритмики рекомендуется использовать на уроках музыкальный материал, отрабатываемый на уроках Музыки.
34. Содержание учебного предмета "Коррекционная ритмика представлено системой целей, которая организована по 2 разделам и 6 подразделам. Разделы и подразделы содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
1) раздел "Ритмика общих движений" включает подразделы: "Ритмическая разминка", "Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения", "Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия". Цели обучения охватывают: внесение дисциплины и организованности в ход всего занятия, соблюдение интервалов и четких линий движения и построения; отработку точного сочетания движений с началом и концом музыки, развитие координации движений рук и ног, правильной осанки, восприятие и воспроизведение темпа, ритма, характера и настроения мелодии, развитие творческих способностей, двигательной и музыкальной памяти, коррекцию слухового внимания, сосредоточения,- через выполнение канонов, исполнение попевок, игру на детских музыкальных инструментах, исполнение песен-плясок согласованно, выразительно, свободно и непринужденно посредством развития оптико-пространственного гнозиса и праксиса, регуляцию мышечного тонуса;
2) раздел "Ритмика речи с элементами психогимнастики", который включает подразделы: "Оральный праксис и фонопедические упражнения", "Паравербальная коммуникация", "Элементы психогимнастики". Цели обучения призваны обеспечить: уточнение звуковых, моторных и кинестетических образов фонем посредством совместных движений тела и речевых органов, закрепление произносительных умений в чистоговорках и скороговорках с прихлопами, притопами, действиями с предметами, снятие гипертонуса органов артикуляции улучшение дикции через стимулирующее воздействие пальцевой активности и координации тонких движений, развитие устной речи и каллиграфии посредством совершенствования зрительно-двигательной координации (механизма "глаз-рука") и ручной ловкости.
35. Содержание учебного предмета "Коррекционная ритмика"
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | ||
2 | Ритмика речи с элементами психогимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения |
2.2 Паравербальная коммуникация | ||
2.3 Элементы психогимнастики |
36. Для удобства использования учебных целей в программе введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе – раздел, третье число – подраздел, четвертое число показывает номер учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – номер учебной цели.
37. Детализация целей обучения в рамках предмета "Коррекционная ритмика" позволила выстроить систему из 120 учебных целей обучения с 0 по 4 класс: по 24 цели на каждый год обучения. Система целей коррекционно-развивающей и образовательной работы направлена не только на формирование знаний и умений предметного характера, но и на применение их в реальной практике, развитие видов речевой деятельности и коммуникативных навыков, а также жизненных компетенций:
1) раздел "Ритмика общих движений":
таблица 2
Подраздел 1.1 "Ритмическая разминка" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
0.1.1.1 сочетать движение с началом и концом музыки | 1.1.1.1 чувствовать и отмечать сменой направления движения начало новой музыкальной фразы (фрагмента, части) на фоне пьесы | 2.1.1.1 чувствовать и отмечать сменой направления движения окончание музыкальной фразы, (фрагмента, части) на фоне пьесы | 3.1.1.1 использовать визуальный стимул (карточка с цифрой) как опору при построениях и перестроениях во время движения под музыку с сохранением темпа и интервала | 4.1.1.1 распределять внимание, выполняя сразу два и более действий по словесной инструкции: во время ходьбы или бега на каждый четвертый шаг – взмахивать руками под мелодию 4\4 |
0.1.1.2 контролировать темп своего движения при ходьбе | 1.1.1.2 контролировать темп своего движения при ходьбе, поддерживать дистанцию, притормаживая или ускоряя темп по замечанию учителя | 2.1.1.2 контролировать темп своего движения в процессе бега; уметь произвольно притормозить и ускорить легкий бег под музыку | 3.1.1.2 самостоятельно подбирать движение к настроению музыкального отрывка: на торжественную музыку – идти, на веселую – бежать | 4.1.1.2 менять направление, траекторию и шаг в зависимости от характера мелодии: на плавную мелодию –змейкой семенящим шагом, на отрывистую –маршевым шагом по диагонали |
0.1.1.3 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю | 1.1.1.3 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару | 2.1.1.3 использовать визуальный и кинестетический стимул (круг, очерченный мелом, разложенный на полу канат) как опору при построениях и перестроениях | 3.1.1.3 перестраиваться из шеренги в дугу, окружность, - самостоятельно по словесной инструкции | 4.1.1.3 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг, шахматный порядок |
0.1.1.4 двигаться в хороводе при участии педагога | 1.1.1.4 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения | 2.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения | 3.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку | 4.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг , не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие |
Подраздел 1.2 "Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0.1.2.1 производить координированные одновременные движения правой рукой и левой ногой при ходьбе на месте (со сменой руки и ноги), используя зрительный контроль в зеркало для самокоррекции | 1.1.2.1 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку, сохраняя равновесие с помощью рук на поясе | 2.1.2.1 передвигаться по наклонной плоскости, удерживая легкий предмет на голове (до 200 грамм) | 3.1.2.1 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор | 4.1.2.1 преодолеть скованность, шарканье, вялость и неточностью движений при ходьбе у обучающихся с недоразвитием мозжечковых функций (с заиканием, дизартрией) |
0.1.2.2 копировать элементы простых ритмичных движений с предметом (палки, мячи, флажки, булавы) и без предмета под сопровождение мелодии 2\4 | 1.1.2.2 выполнять простые ритмичные движения с предметом (палки, мячи, флажки, булавы) по образцу под сопровождение мелодии 2\4 | 2.1.2.2 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы в мелодиях 2\4 | 3.1.2.2 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | 4.1.2.2 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений |
0.1.2.3 выполнять скручивания шеи и туловища в противоположные стороны | 1.1.2.3 выполнять твист-ходьбу на месте: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги- в противоположную | 2.1.2.3 выполнять повороты и вращения головы с одновременным скручиванием туловища в разноименные стороны, во время ходьбы и при передаче предметов | 3.1.2.3 выполнять одновременные вращения двух рук и ноги в противоположные стороны в разных плоскостях, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии | 4.1.2.3 выполнять твист-ходьбу: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги - в противоположную |
0.1.2.4 тормозить свое движение по сигналу | 1.1.2.4 переключаться с одного движения на другое по образцу и речевой команде | 2.1.2.4 плавно переключаться с одного движения на другое: смена действующих мышц происходит со сменой музыки | 3.1.2.4 выполнять по образцу и словесной инструкции свободные качании, махи, сгибания-разгибания, свободные вращения в различном темпе с различной амплитудой, контролируя дыхание и называя органы и группы мышц | 4.1.2.4 самостоятельно менять характер свободных качаний, махов, сгибаний-разгибаний, свободных вращений: от слабых с малой амплитудой к резким размашистым и наоборот, - со сменой характера мелодии |
Подраздел 1.3 "Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0.1.3.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука и двигаться к источнику звука | 1.1.3.1 распознавать на слух отдельные звуки природы, понимать и различать значения слов "звон", "стук", "шорох", "хруст", "вой" | 2.1.3.1 узнавать и называть ритм марша передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | 3.1.3.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
4.1.3.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: |
0.1.3.2 использовать бубен, барабан, маракас для передачи сильных и слабых долей при воспроизведении ритмического рисунка | 1.1.3.2 передавать отхлопыванием акцент (первая доля) в маршевой мелодии по подражанию и образцу | 2.1.3.2 узнавать, называть и передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с трехдольным размером | 3.1.3.2 различать, называть и воспроизводить ритмы марша и вальса в мелодиях и танце и в ритмосхемах | 4.1.3.2 подмечать и преодолевать индивидуальные затруднения при исполнении движений: скованность, неловкость, шарканье,- с контролем в зеркало |
0.1.3.3 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый - медленный"; "веселый - грустный" | 1.1.3.3 различать темп в музыке: быстрая –медленная -умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная | 2.1.3.3 различать настроение в музыке: веселая -грустная-торжественная-бодрая | 3.1.3.3 считывать в ритмосхемах, затем исполнять на детских шумовых инструментах ритмические фрагменты в медленном, умеренном и быстром темпе | 4.1.3.3 читать, составлять ритмосхемы и соотносить их с мелодиями по темпу и ритму. |
0.1.3.4 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца, бытовые действия людей: пиление, рубка, вышивание, укачивание под музыку | 1.1.3.4 выполнять по подражанию и образцу танцевальные шаги: с каблука вперед, с носка на пятку на месте, широкий, скользящий, пружинистый, переменный | 2.1.3.4 различать, называть и воспроизводить на доступном уровне плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка с притопом", "Веревочка" | 3.1.3.4 исполнять в связках (по 2-3 элемента) основные движения казахского, русского, украинского, немецкого, греческого, турецкого и других- одного танца по выбору | 4.1.3.4 по субъективным ощущениям самостоятельно притормаживать движение при сбое дыхания во время исполнения танцев и песен-плясок |
2) раздел "Ритмика речи с элементами психогимнастики":
таблица 3
Подраздел 2.1 "Оральный праксис и фонопедические упражнения" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
0.2.1.1 воспроизводить ритмичное сжимание и разжимание кулаков, сближение и соединение пальцев рук | 1.2.1.1 самостоятельно воспроизводить1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | 2.2.1.1 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной подъязычной мускулатуры. (" Качели", "Часики", "Лошадки", " Маляры" на фоне наклонов, махов, поворотов) | 3.2.1.1 чередовать положения органов артикуляции (цепочка из двух-четырех движений) – под счет и музыку, беззвучно воспроизводить цепочки гласных | 4.2.1.1 правильно артикулировать все гласные звуки и согласные (кроме обучающихся со сложной структурой дефекта) в чистоговорках при выполнении общих и пальцевых движений |
0.2.1.2 безошибочно определять направление речевого звука | 1.2.1.2 узнавать на слух и различать все поставленные звуки | 2.2.1.2 произносить взрывные согласные в сочетании с резкими движениями (выпады, притопы, наклоны) | 3.2.1.2 воспроизводить без опоры на артикуляцию речевые ритмы различной сложности | 4.2.1.2 составлять слоговые цепочки с чередованием звонких-глухих, твердых-мягких согласных |
0.2.1.3 чувствовать ритм в конструкциях, выстраивать ритмические модели и ритмические рисунки с помощью мелких предметов (бусин, пуговиц, кубиков) | 1.2.1.3 моделировать смычку, щель, вибрацию и взрыв как основные способы производства речевых звуков | 2.2.1.3 находить корреляцию степеней мышечного напряжения при выполнении общих и артикуляционных движений | 3.2.1.3 использовать представления и знания о механизмах продуцирования фонем для улучшения дикции | 4.2.1.3 читать и составлять ритмосхемы любой сложности |
0.2.1.4 различать правую и левую руки,- в реальности и по изображению, пальцы руки, - по наименованиям | 1.2.1.4 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | 2.2.1.4 выполнять смену артикуляционных укладов на сильную долю (двудольный размер, умеренный темп) | 3.2.1.4 выполнять смену артикуляционных укладов на сильную долю (трехдольный размер, умеренный темп) | 4.2.1.4 кодировать короткие слова (3 звука) с помощью описания положения органов артикуляции |
Подраздел 2.2 "Паравербальная коммуникация" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0.2.2.1 локализовать звук в пространстве зала | 1.2.2.1 различать неречевые звуки по качеству, группируя и определяя их как "стеклянные", "металлические", "деревянные" | 2.2.2.1 понимать социальное значение силы и высоты голоса, различать высокие и низкие голоса | 3.2.2.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | 4.2.2.1 самостоятельно и постоянно использовать темп, силу, интонацию, ритм для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла) |
0.2.2.2 иметь представление о главном, логически ударном, слове во фразе | 1.2.2.2 выделять голосом и паузой главное слово во фразе из 3-5 слов | 2.2.2.2 узнавать на слух главное вопросительное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы | 3.2.2.2 задать вопрос, используя паравербальные средства: интонацию, паузы, логическое ударение | 4.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения |
0.2.2.3 владеть приемами дифференцированной дыхательной гимнастики | 1.2.2.3 выделять ударный (сильный) слог в слове на слух, узнавать двусложный стихотворный ритм | 2.2.2.3 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | 3.2.2.3 замечать и комментировать интонационно-выразительные особенности слышимого | 4.2.2.3 подавать команды в коллективных играх, адекватно используя ритм, интонацию и дикцию |
0.2.2.4 владеть приемами "Насос", "Кошки", "Ушки" |
1.2.2.4 исполнять по подражанию |
2.2.2.5 исполнять самостоятельно 3-5 вокализов | 3.2.2.4 самостоятельно размечать стихотворный текст (паузы, тесситура, громкость) | 4.2.2.4 сообразно контексту и характеру роли использовать необходимые паравербальные средства в процессе игр-драматизаций |
Подраздел 2.3 "Элементы психогимнастики" | ||||
Обучающиеся будут | ||||
0.2.3.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике в реальном общении | 1.2.3.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | 2.2.3.1 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | 3.2.3.1 выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | 4.2.3.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения |
0.2.3.2 понимать значение нормативных общеупотребительных жестов: "да", "нет" "добрый день", "спасибо", "иди сюда", "отлично!", "ууупс\oops\ой", "не за что!" | 1.2.3.2 воспроизводить по образцу и инструкции нормативные общеупотребительные жесты: "да", "нет" "добрый день", "спасибо", "иди сюда", "отлично!", "ууупс\oops", "не за что!" | 2.2.3.2 использовать адекватно в живом общении нормативные общеупотребительные жесты с учетом ситуации | 3.2.3.2 анализировать содержание детских стихов, рассказов, басен, содержащих описание выражения лиц, поз, жестов | 4.2.3.2 выявлять и объяснять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения , настроения ; предполагать будущие эмоции |
0.2.3.3 понимать значение поз: "мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ) | 1.2.3.3 воспроизводить по образцу и инструкции позы ""мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ) | 2.2.3.3 используя доступные вербальные, паравербальные и невербальные средства уметь обратиться за помощью ("прошу меня выслушать", "прошу мне помочь"), и выразить благодарность | 3.2.1.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | 4.2.3.1 знать и применять формулы самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях |
0.2.3.4 по образцу и словесной инструкции свободные качании, вращения в медленном темпе, встряхивания, постепенно расслабляясь | 1.2.3.4 принимать позу эмбриона и позу кучера, ощущая при этом состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль | 2.2.3.4 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде, по представлению, по характеру и настроению мелодии | 3.2.3.4 ослаблять двигательное возбуждение с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты дыхательных движений | 4.2.3.4 знать и применять релаксационные приемы: расслабление по контрасту с напряжением, расслабление по инструкции, расслабление самовнушением |
38. Долгосрочные планы. Данная система целей коррекционно-ритмического воздействия позволила определить разделы и темы долгосрочных планов с обязательным включением восьми сквозных тем, повторяющихся на каждом году обучения.
39. Система целей коррекционно-ритмического воздействия определяет рамки содержания обучения в каждом классе:
1) 0 класс:
таблица 4
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 0.1.1.1 сочетать движение с началом и концом музыки; |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 0.1.2.1 производить координированные одновременные движения правой рукой и левой ногой при ходьбе на месте (со сменой руки и ноги), используя зрительный контроль в зеркало для самокоррекции | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 0.1.3.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука и двигаться к источнику звука | ||
Моя школа | 2 Ритмика речи с элементами психогимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 0.2.1.1 воспроизводить ритмичное сжимание и разжимание кулаков, сближение и соединение пальцев рук |
2.2 Паравербальная коммуникация | 0.2.2.1 локализовать звук в пространстве зала | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 0.2.3.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике в реальном общении | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 0.1.1.2 контролировать темп своего движения при ходьбе |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 0.1.2.2 копировать элементы простых ритмичных движений с предметом (палки, мячи, флажки, булавы) и без предмета под сопровождение мелодии 2\4; | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 0.1.3.2 использовать бубен, барабан, маракас для передачи сильных и слабых долей при воспроизведении ритмического рисунка | ||
Мир вокруг нас | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 0.2.1.2 безошибочно определять направление речевого звука |
2.2 Паравербальная коммуникация | 0.2.2.2 иметь представление о главном, логически ударном, слове во фразе | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 0.2.3.2 понимать значение нормативных общеупотребительных жестов: "да", "нет" "добрый день", "спасибо", "иди сюда", "отлично!", "ууупс\oops\ой", "не за что!" | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 0.1.1.3 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 0.1.2.3 выполнять скручивания шеи и туловища в противоположные стороны | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 0.1.3.3 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" | ||
Традиции и фольклор | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 0.2.1.3 чувствовать ритм в конструкциях, выстраивать ритмические модели и ритмические рисунки с помощью мелких предметов (бусин, пуговиц, кубиков.) |
2.2 Паравербальная коммуникация | 0.2.2.3 владеть приемами дифференцированной дыхательной гимнастики А.Ипполитовой | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 0.2.3.3 понимать значение поз: "мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ) | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 0.1.1.4 двигаться в хороводе при участии педагога |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 0.1.2.4 тормозить свое движение по сигналу | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 0.1.3.4 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца; бытовые действия людей: пиление, рубка, вышивание, укачивание под музыку | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 0.2.1.4 различать правую и левую руки,- в реальности и по изображению, пальцы руки, - по наименованиям |
2.2 Паравербальная коммуникация | 0.2.2.4 владеть приемами "Насос", "Кошки", "Ушки" из парадоксальной дыхательной гимнастики А.Стрельниковой | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 0.2.3.4 по образцу и словесной инструкции свободные качании, вращения в медленном темпе, встряхивания, постепенно расслабляясь | ||
2) 1 класс:
таблица 5
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 1.1.1.1 чувствовать и отмечать сменой направления движения начало новой музыкальной фразы (фрагмента, части) на фоне пьесы |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 1.1.2.1 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку, сохраняя равновесие с помощью рук на поясе | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 1.1.3.1 распознавать на слух отдельные звуки природы, понимать и различать значения слов "звон", "стук", "шорох", "хруст", "вой" | ||
Моя школа | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 1.2.1.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям |
2.2 Паравербальная коммуникация | 1.2.2.1 различать неречевые звуки по качеству, группируя и определяя их как "стеклянные", "металлические", "деревянные" | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 1.2.3.1 определять чувства радости, грусти, удивления, смущения по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 1.1.1.2 контролировать темп своего движения при ходьбе, поддерживать дистанцию, притормаживая или ускоряя темп по замечанию учителя |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 1.1.2.2 выполнять простые ритмичные движения с предметом (палки, мячи, флажки, булавы) по образцу под сопровождение мелодии 2\4 | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 1.1.3.2 передавать отхлопыванием акцент (первая доля) в маршевой мелодии по подражанию и образцу | ||
Мир вокруг нас | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 1.2.1.2 узнавать на слух и различать все поставленные звуки |
2.2 Паравербальная коммуникация | 1.2.2.2 выделять голосом и паузой главное слово во фразе из 3-5 слов. | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 1.2.3.2 воспроизводить по образцу и инструкции нормативные общеупотребительные жесты: "да", "нет" "добрый день", "спасибо", "иди сюда", "отлично!", "ууупс\oops\ой!", "не за что!" | ||
3 четверть | |||
Путешествие | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 1.1.1.3 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару |
1.2 Обще-развивающие ритмико-гимнастические упражнения | 1.1.2.3 выполнять твист-ходьбу на месте: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги - в противоположную | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 1.1.3.3 различать темп в музыке: быстрая-медленная-умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная | ||
Традиции и фольклор | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 1.2.1.3 моделировать смычку, щель, вибрацию и взрыв как основные способы производства речевых звуков |
2.2 Паравербальная коммуникация | 1.2.2.3 выделять ударный (сильный) слог в слове на слух, узнавать двусложный стихотворный ритм | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 1.2.3.3 воспроизводить по образцу и инструкции позы ""мне хорошо, я горд собой", "мне грустно, я расстроен", "я озадачен", "простите, нет!" (вежливый отказ) | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 1.1.1.4 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 1.1.2.4 переключаться с одного движения на другое по образцу и речевой команде | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 1.1.3.4 выполнять по подражанию и образцу танцевальные шаги: с каблука вперед, с носка на пятку на месте, широкий, скользящий, пружинистый, переменный | ||
В здоровом теле –здоровый дух! | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 1.2.1.4 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами |
2.2 Паравербальная коммуникация | 1.2.2.4 исполнять по подражанию 3-5 вокализов | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 1.2.3.4 принимать позу эмбриона и позу кучера, ощущая при этом состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль | ||
3) 2 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 2.1.1.1 чувствовать и отмечать сменой направления движения окончание музыкальной фразы, (фрагмента, части) на фоне пьесы |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 2.1.2.1 передвигаться по наклонной плоскости, удерживая легкий предмет на голове (до 200 грамм) | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 2.1.3.1 узнавать и называть ритм марша передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | ||
Моя семья и друзья | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 2.2.1.1 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной подъязычной мускулатуры. ("Качели", "Часики", "Лошадки", "Маляры" на фоне наклонов, махов, поворотов) |
2.2 Паравербальная коммуникация | 2.2.2.1 понимать социальное значение силы и высоты голоса, различать высокие и низкие голоса | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 2.2.3.1 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | ||
2 четверть | |||
Моя школа | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 2.1.1.2 контролировать темп своего движения в процессе бега; уметь произвольно притормозить и ускорить легкий бег под музыку |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 2.1.2.2 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы в мелодиях 2\4 | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 2.1.3.2 узнавать, называть и передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с трехдольным размером | ||
Мой родной край | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 2.2.1.2 произносить взрывные согласные в сочетании с резкими движениями (выпады, притопы, наклоны) |
2.2 Паравербальная коммуникация | 2.2.2.2 узнавать на слух главное вопросительное слово, ориентируясь на смысл, паузы и интонацию фразы | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 2.2.3.2 использовать адекватно в живом общении нормативные общеупотребительные жесты с учетом ситуации | ||
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 2.1.1.3 использовать визуальный и кинестетический стимул (круг, очерченный мелом, разложенный на полу канат) как опору при построениях и перестроениях |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 2.1.2.3 выполнять повороты и вращения головы с одновременным скручиванием туловища в разноименные стороны, во время ходьбы и при передаче предметов | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 2.1.3.3 различать настроение в музыке: веселая – грустная – торжественная - бодрая | ||
Традиции и фольклор | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 2.2.1.3 находить корреляцию степеней мышечного напряжения при выполнении общих и артикуляционных движений |
2.2 Паравербальная коммуникация | 2.2.2.3 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 2.2.3.3 используя доступные вербальные, паравербальные и невербальные средства уметь обратиться за помощью ("прошу меня выслушать", "прошу мне помочь"), и выразить благодарность | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 2.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 2.1.2.4 плавно переключаться с одного движения на другое: смена действующих мышц происходит со сменой музыки | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 2.1.3.4 различать, называть и воспроизводить на доступном уровне плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка с притопом", "Веревочка" | ||
Путешествие | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 2.2.1.4 выполнять смену артикуляционных укладов на сильную долю (двудольный размер, умеренный темп) |
2.2 Паравербальная коммуникация | 2.2.2.5 исполнять самостоятельно 3-5 вокализов | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 2.2.3.4 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде, по представлению, по характеру и настроению мелодии | ||
4) 3 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 3.1.1.1 использовать визуальный стимул (карточка с цифрой) как опору при построениях и перестроениях во время движения под музыку с сохранением темпа и интервала: |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 3.1.2.1 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 3.1.3.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения | ||
Что такое хорошо, что такое плохо? | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 3.2.1.1 чередовать положения органов артикуляции (цепочка из двух-четырех движений) – под счет и музыку, беззвучно воспроизводить цепочки гласных |
2.2 Паравербальная коммуникация | 3.2.2.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 3.2.3.1 выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | ||
2 четверть | |||
Время | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 3.1.1.2 самостоятельно подбирать движение к настроению музыкальными отрывка: на торжественную музыку – идти, на веселую – бежать |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 3.1.2.2 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 3.1.3.2 различать, называть и воспроизводить ритмы марша и вальса в мелодиях и танце и в ритмосхемах | ||
Архитектура | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 3.2.1.2 воспроизводить без опоры на артикуляцию речевые ритмы различной сложности |
2.2 Паравербальная коммуникация | 3.2.2.2 задать вопрос, используя паравербальные средства: интонацию, паузы, логическое ударение | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 3.2.3.2 анализировать содержание детских стихов, рассказов, басен, содержащих описание выражения лиц, поз, жестов | ||
3 четверть | |||
Искусство | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 3.1.1.3 перестраиваться из шеренги в дугу, окружность, - самостоятельно по словесной инструкции |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 3.1.2.3 выполнять одновременные вращения двух рук и ноги в противоположные стороны в разных плоскостях, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 3.1.3.3 считывать в ритмосхемах, затем исполнять на детских шумовых инструментах ритмические фрагменты в медленном, умеренном и быстром темпе | ||
Выдающиеся личности | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 3.2.1.3 использовать представления и знания о механизмах продуцирования фонем для улучшения дикции |
2.2 Паравербальная коммуникация | 3.2.2.3 замечать и комментировать интонационно-выразительные особенности слышимого | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 3.2.1.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 3.1.1.4 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 3.1.2.4 выполнять по образцу и словесной инструкции свободные качании, махи, сгибания-разгибания, свободные вращения в различном темпе с различной амплитудой, контролируя дыхание и называя органы и группы мышц | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 3.1.3.4 исполнять в связках (по 2-3 элемента) основные движения казахского, русского, украинского, немецкого, греческого, турецкого и других- одного танца по выбору | ||
Культура отдыха. Праздники | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 3.2.1.4 выполнять смену артикуляционных укладов на сильную долю (трехдольный размер, умеренный темп) |
2.2 Паравербальная коммуникации | 3.2.2.4 самостоятельно размечать стихотворный текст (паузы, тесситура, громкость) | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 3.2.3.4 ослаблять двигательное возбуждение с помощью формул внушения состояния покоя и снижения частоты дыхательных движений | ||
5) 4 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 4.1.1.1 распределять внимание, выполняя сразу два и более действий по словесной инструкции: во время ходьбы или бега на каждый четвертый шаг – взмахивать руками под мелодию 4\4 |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 4.1.2.1 преодолеть скованность, шарканье, вялость и неточностью движений при ходьбе у обучающихся с недоразвитием мозжечковых функций (с заиканием, дизартрией) | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 4.1.3.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих РК: казахский народный, русский, гопак, клезмер, лезгинка, полька | ||
Ценности | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 4.2.1.1 правильно артикулировать все гласные звуки и согласные (кроме обучающихся со сложной структурой дефекта) в чистоговорках при выполнении общих и пальцевых движений |
2.2 Паравербальная коммуникация | 4.2.2.1 самостоятельно и постоянно использовать темп, силу, интонацию, ритм для достижения определенной цели (выражения просьбы, демонстрации настроения, уточнения смысла) | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 4.2.3.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 4.1.1.2 менять направление, траекторию и шаг в зависимости от характера мелодии: на плавную мелодию–змейкой семенящим шагом, на отрывистую–маршевым шагом по диагонали |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 4.1.2.2 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 4.1.3.2 подмечать и продолевать индивидуальные затруднения при исполнении движений: скованность, неловкость, шарканье, - с контролем в зеркало | ||
Мир профессий | 2 Ритмика речи с элементами психогимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 4.2.1.2 составлять слоговые цепочки с чередованием звонких -глухих, твердых- мягких согласных |
2.2 Паравербальная коммуникация | 4.2.2.2 знать и выполнять правила культурного речевого общения, выдерживать стилистику общения | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 4.2.3.2 выявлять и объяснять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения; предполагать будущие эмоции | ||
3 четверть | |||
Природные явления | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 4.1.1.3 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг, шахматный порядок |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 4.1.2.3 выполнять твист-ходьбу: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги - в противоположную | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 4.1.3.3 читать, составлять ритмосхемы и соотносить их с мелодиями по темпу и ритму | ||
Охрана окружающей среды | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 4.2.1.3 читать и составлять ритмосхемы любой сложности |
2.2 Паравербальная коммуникация | 4.2.2.3 подавать команды в коллективных играх, адекватно используя ритм, интонацию и дикцию | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 4.2.3.1 знать и применять формулы самовнушения на снятие эмоционального напряжения и логофобии в затруднительных ситуациях | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | 1 Ритмика общих движений | 1.1 Ритмическая разминка | 4.1.1.4 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие |
1.2 Общеразвивающие ритмико-гимнастические упражнения | 4.1.2.4 самостоятельно менять характер свободных качаний, махов, сгибаний-разгибаний, свободных вращений: от слабых с малой амплитудой к резким размашистым и наоборот,- со сменой характера мелодии | ||
1.3 Танцевальные и другие музыкально-ритмические действия | 4.1.3.4 по субъективным ощущениям самостоятельно притормаживать движение при сбое дыхания во время исполнения танцев и песен-плясок | ||
Путешествие в будущее | 2 Ритмика речи с элементами психо-гимнастики | 2.1 Оральный праксис и фонопедические упражнения | 4.2.1.4 кодировать короткие слова (3 звука) с помощью описания положения органов артикуляции |
2.2 Паравербальная коммуникация | 4.2.2.4 сообразно контексту и характеру роли использовать необходимые паравербальные средства в процессе игр-драматизаций | ||
2.3 Элементы психогимнастики | 4.2.3.4 знать и применять релаксационные приемы: расслабление по контрасту с напряжением, расслабление по инструкции, расслабление самовнушением | ||
40. Рекомендуемый музыкальный материал к урокам Коррекционной ритмики:
1) для 0 класса: Той бастар (казахская народная песня), Птички (Э. Григ), Походный марш (Д. Кабалевский), Колыбельная (Н. Римский-Корсаков), Гопак (М. Мусоргский);
2) для 1 класса: Детская полька (М. Глинка), Колыбельная (Б. Флисс), Казахский вальс (Л. Хамиди), Кара Жорга (обр. Л. Хамиди), Марш деревянных солдатиков (П. Чайковский);
3) для 2 класса: Сары-Арка (Курмангазы), Сарыжайлау (Таттимбета), Болезнь куклы (П.Чайковский), Соловей (А. Алябьев), Танец маленьких лебедей из балета П.Чайковского "Лебединое озеро", Клоуны (Д. Кабалевский), Турецкое рондо (В. Моцарт);
4) для 3 класса: Танец батыров (Б. Байкадамов), Молдабай (народная песня), Детская полька (М. Глинка), Колыбельная (В. Виллин), Птичий дом, (Д. Кабалевский), Танец эльфов (Э. Григ), Менуэт (В. Моцарт);
5) для 4 класса: Той жыры (Д.Сулеев), Карнавал животных (Сен-Санс), мелодии народов мира: Вперед по кругу (греческая народная мелодия), Клезмер (еврейская народная мелодия).
Примечание. Тексты и мелодии песен-плясок разучиваются заранее, на уроках музыки, индивидуальных логопедических занятиях, затем повторяются, отрабатываются на уроках Коррекционной ритмики. Пляски и песни-пляски заменяются на аналогичные по тематике, темпо-ритмической направленности и сложности элементов.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 279-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің даярлық сыныбы үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 279-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы сөйлеу тілі өте нашар білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің/сабақтың мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша білім алушылардың білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы сөйлеу тілін дамытуға және психологиялық фукцияларын, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдемелерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда және барынша Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылықтық-бағдарлық, іс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарлық, коммуникативтік тәсілдемелер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру үдерісі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының жетекші қызметі мен сақталған функцияларына сүйене отырып оқытуды ұйымдастыру түзете оқыту процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді арттыру интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдемелері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді.
8. Оқу бағдарлама білім алу мен әлеуметтік тұрғыдан, жергілікті сипаттағы материалды пайдалана отырып (объектілері, кәсіпорындар, ақпарат көздері) сөйлеу тілінің белсенділігін арттыруға, дамытуға мүмкіндік берді.
9. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі: сөйлеу тілін дамытуға, сын тұрғысынан ойлау,тәжірибе жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен және жеке дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын дамытуға негіз болады.
10. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдайында пайдалануға даярлылығын қалыптастырады.
11. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
12. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің маңыздылығы. Сөйлеу тілі дамуының кемістіктері, психоэмоционалдық, ерік және когнетивті дамуының ерекшеліктері сөйлеу тілінде күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға оқу материалдарының мазмұнын және қоршаған орта пәнінің материалдарын игеруге кедергі келтіреді. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары барбілім алушылар арнайы түзету көмегіне мұқтаж. Тілдік және когнетивтік дамуы олқылықтарының орнын толтыру мақсатында, мектептегі дайындық тобының түзету компонентінің бағдарламасына "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәніне тіл дамыту курсы кіріктірілген.
13. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің мақсаты сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың сөйлеу тілін, пән бойынша білімінұштастыра отырып психоэмоционалдық дамуы мен сөйлеу тілін толыққанды қалыптастыру.
14. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" бағдарламасының мақсаты өлі және тірі заттар мен табиғат құбылыстарына дұрыс қарым-қатынас және алғашқы экологиялық түсініктерін қалыптастыру.
15. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің міндеттері:
1) қоршаған әлем туралы білім алушылардың түсініктерін қалыптастыру және кеңейту;
2) әлемнің тұтас суретін қалыптастыру;
3) сөйлеу тілі өте нашар білім алушының маңындағы қоршап тұрған заттар мен құбылыстар туралы білімін жинақтау;
4) когнетивті және сөйлеу тілінің олқылықтарын толықтыру;
5) білім алушыларда заттардың (пішінін, көлемін, түсін, мөлшерін) қасиеттерін жалпылай білуін және оларды кеңістікте орналасуын қалыптастыру;
6) пәндік тәжірибе және нәтижелі қызмет арқылы білім алушылардың өмірлік тәжірибесін кеңейту;
7) білім алушылардың белсенді сөздігін жүйелеу , байыту және ауызша сөйлеу тілін (диалог пен монолог) дамыту;
8) ес, назар, қабылдау және ақыл ой операциялары (талдау, синтездеу, салыстыру, классификациялау) сияқты сөйлеу тілін қамтамасыз ететін психикалық процестерін түзету және дамыту;
9) бақылау жүргізу,өз қызметін жоспарлау дағдысын қалыптастыру;
10) сөйлеу тілі өте нашар білім алушылардың сенсомоторлы бұзылыстарын дамыту.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
16. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің оқу және ұйымдастыру процесі педагогика тәсілдері, сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың білім қажеттілігінің ерекшеліктерін қанағаттандыратын жалпы заманауи білім беру тәсілдері мен арнайы педагогикапроцесіне негізделген.
17. Құндылықтар – қоғам қолдайтын және адамдардың көпшілігі мойындайтын белгілі нысандардың және құбылыстардың, адамдық қасиеттер мен өзін өзі ұстау ережелерінің тұлғалық және әлеуметтік-мәдени маңыздылығы. Құндылықтар тұлғаны ынталанырудың өте маңызды факторы ретінде жүріс-тұрыс пен іс-әрекеттерді бағдарлайды. "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының құндылықтары орта білім беру құндылықтарының негізі болып табылады. Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық және өмір бойы оқып-үйрену – орта білім берудің құндылықтары ретінде белгіленді.
18. Тұлғаға бағытталған ұстаным. Тұлғаға бағытталған ұстанымның мақсаты оқу процесін дараландыру, оқупроцесінде тұлғаны, оның жеке психикалық және физиологиялық ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен жүріс-тұрыс уәждерін, әлеуетті қабілеттіліктерін ескере отырып үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның шығармашылық қабілеттерін толық ашу.
19. Коммуникативтік ұстаным. Білім берудегі коммуникативтік ұстаным дегеніміз алған білімдерін толық жеткізе білу, білім, білік және дағдылармен алмасуда екіден асатын адамдардың сөйлеу арқылы атқарылатын әрекеттесу үдерісі. Коммуникативтік ұстанымның нәтижесі болып тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі, яғни тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдалану және қатынас жағдайына сай тиімді қатынас жүріс-тұрысын таңдай отырып, түрлі жағдайларда қатынас әрекетінің басқа қатысушыларымен ой бөлісу және алмасу қабілеттілігі болып табылады. Коммуникативті ұстанымға сәйкес ұйымдастырылған оқу процесі қатынасу икемділікті қалыптастыратын тапсырмаларды және шынайы қатынас жағдайларына сай жұмыс режимдерін (жұптық және топтық жұмыстарды) кіріктіреді.
20. Саралап оқыту ұстанымы – оқу процесін білім алушылардың әртүрлі топтарына мамандандырылуын, білім алушылардың жеке қабілеттіліктерін ескеру мақсатында әртүрлі топтарға түрлі жағдайларды жасауды көздейді. Саралап оқытудың ұйымдастырудың шартытапсырманың қиындығына, сөйлеу тілінің мүмкіндігіне қарай ерекшеленеді. Жеке оқыту ұстанымы саралап оқыту ұстанымының нақтысы болып табылады.
21. Іс-әрекеттік ұстанымның негізгі мазмұны – білім алушыға ерекше білім беру мен тәрбиелеу қажеттілігі "жүргізуші" түсінігінде негізделген. Оқыту процесінде сөйлеу тілі өте нашар білім алушылардың қызметі және пәндік-практикалықты пайдаланылады, сөйлеу үшін жағдай жасайды.
22. Ортақ оқыту ұстанымы сөйлеу процестерінің, ойлау қабілетінің, танымдық қабілетінің, түзете – оқытудағы сенсорлық, ақыл-ой, сөйлеу процесінің аумағына бірден әсер етеді.
23. Нәтижелі ақпаратты өңдеу принципті оқытуды ұйымдастыру білім алушыларда ақпаратты өңдеу механизмін, өз бетімен іздеу, таңдау және шешім қабылдау білігін дамыту.
24. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің "ортақ тақырыптарының" мазмұны білім алушының жақын аймағынан, яғни оның өз іс-әрекетімен тікелей байланысты тақырыптарды оқудан басталады. Білім алушының іс-әрекетіне, қызметіне тікелей байланысты қоршаған әлем туралы және тілдік тапсырмалар, қалыптасатын білімі кеңейтіледі және күрделене түседі.
25. Ақпаратты-коммуникативті технологияны (бұдан әрі - АКТ) қолдана білу білім алушылардың ақпаратты игеруге және ақпарат ағымдарын бағдарлауға мүмкіндік береді. Сабақта компьютерлік технологияны қолдану сабақты қызықты, мобильді, алдын ала жоспарлы етеді. Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушылардың ойлау қабілеті көрнекі-бейнелі болып келеді, сондықтан оларды оқыту барысында көрнекі құралдармен қатар есту, көңіл-күй, қиялды дамытатын көрнекі құралдарын қолданған дұрыс. Түзету жұмыстарын шешуде компьютерлік технология оқу және түзету жүйесімен бірге етене қолданылады. Сабақ барысында АКТ білім алушының іс-әрекетіне, ойын түріне, тапсырмаға байланысты мөлшерден тыс қолданылмайды.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
26. Даярлық сыныбында "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
27. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі. Бақылау-диагностикалық орындау нәтижелерін жарты жыл бойынша есепке ала отырып бағаланады.
28. Жетістікті бағалауда балдық белгі пайдаланылмайды. Жетістікті бағалау сипаттамалық түрде болады.
5-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
29. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат.
30. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" оқу пәнінің мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Әр бөлімше ішінде дәйектілікпен ұйымдастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылар жетістігін бағалауға, сондай-ақ, оларды оқудың келесі кезеңдері жөнінде ақпараттандыруға мүмкіндік береді.
31. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" оқу пәнінің мазмұны:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Мен және қоғам | 1.1 Мен және менің отбасым |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | ||
1.3 Менің кішкентай Отаным | ||
1.4 Денсаулық пен қорғану | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | ||
1.6 Мерекелер | ||
2 | Менің Отанымның табиғаты | 2.1 Жергілікті жерді бағдарлау |
2.2 Ауа райы және климат | ||
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | ||
2.4 Туризм | ||
3 | Тарих толқынында | 3.1 Ежелгі мәдениет және өркениет |
3.2 Қазақстанның тарихи тамыры | ||
3.3 Тарихтағы маңызды оқиғалар. | ||
3.4 Көрнекті тарихи тұлғалар және мәдениет қайраткерлері | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриотизм |
32. Оқу бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 0.2.1.4 кодында "0" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
33. Оқыту мақсатының жүйесі түзету-дамытушылық және білім беру жұмыстары тек білім беру мен дағдыларын қалыптастыруға қатысты емес, сонымен қатар оларды нақты тәжірибеде, сөйлеу әрекетінің түрлерінде және коммуникативті дағдыларында, сондай-ақ өмірде жүзеге асырылады:
1) "Мен және қоғам ":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.1 өз есімін, тегін, жасын білу, айта алу |
0.1.1.2 сюжетті суретке қарап өзі жайлы білім алушы ретінде қысқаша сөйлем құрай алу | |
0.1.1.3 отбасы сөзінің мағынасын түсіну | |
0.1.1.4 өз отбасының құрамын білу, атай алу | |
0.1.1.5 туыстық қарым қатынасын, басқа адамдарға туыстық жақындығын атай білу | |
0.1.1.6 отбасы мүшелерінің қызметін және өзінің қызметін білуге | |
0.1.1.7 отбасы мүшелерінің бір-біріне мейірімділік қарым-қатынасын түсіндіре алу. Мысал келтіру | |
0.1.1.8 отбасы мүшелерінің мамандықтарын білу, әртүрлі мамандықтың құрал сайманын атай алу. | |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.1 мектеп және мектеп ауласында бағдарлай білу |
0.1.2.2 мектеп нөмірін, сыныбын айта алу | |
0.1.2.3 мектептің негізгі бөлмелерінің атауларын айта алу | |
0.1.2.4 мектеп жиһаздарының аттарын білу | |
0.1.2.5мұғалім мен сыныптастарының аттарын білу | |
0.1.2.6 мектепте жұмыс жасайтын қызметкерлердің мамандықтарын білу | |
0.1.2.7 Оқу құралдарын атай алу | |
0.1.2.8 схемаға сүйене отырып 1-2 оқу құралдарын сипаттап айта алу | |
0.1.2.9 оқу құралдарының қолдану аясын білу | |
1.3 Менің кішкентай Отаным | 0.1.3.1 үйдің, пәтердің негізгі бөлмелерінің аттарын білу |
0.1.3.2 тұрмыстық заттардың аттарын және қолданыс аясын білу | |
0.1.3.3 туған жерін атай алу | |
0.1.3.4 туған жерінің көрікті жерлерін атай алу | |
0.1.3.5 кейбір көшелерді, алаңдарды айта білу | |
0.1.3.6 өзінің туған жерінің немесе қаланың, ауылдың көшелерін атау және тану | |
0.1.3.7 қалалық көліктерді ажыратып, көлік түрлерін атай алу | |
1.4 Денсаулық пен қорғану | 0.1.4.1 тұрмыста техникалық қауіпсіздікті сақтау |
0.1.4.2 табиғатта жүру ережесін сақтау | |
0.1.4.3 көшеде жүру ережесін сақтау | |
0.1.4.4 төтенше жағдайлардың атауларын және телефон нөмірлерін білу | |
0.1.4.5 жеке бас гигиенасының маңыздылығын түсіну | |
0.1.4.6 күн тәртібін, тамақтану тәртібін сақтаудың маңызын түсіну | |
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 0.1.5.1 құқықтар мен ережелер туралы қарапайым түсінік білу |
1.6 Мерекелер | 0.1.6.1 мемлекеттік мерекелерді білу |
0.1.6.2 1-2 мерекелерді сипаттай алу |
2) 2-бөлім "Менің Отанымның табиғаты":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
2.1 Жергілікті жерді бағдарлау | 0.2.1.1 табиғатта жүру ержесін сақтауға үйрету |
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.1 ретімен жыл мезгілдерін, ай, күн, тәулікті атауларын атау. Туған жерінің аймағы жөнінде , көпұлтты тәуелсіз мемлекет екені туралы түсінік |
0.2.2.2 өлі және тірі табиғаттың мезгілдік өзгеруін атау | |
0.2.2.3 өсімдіктердің қарапайым түрлерін ажырату (дің, бұтақ, шөп). Өсімдіктің негізгі бөліктерін атау (сабақ, жапырақ, тамыр) | |
0.2.2.4 жабайы және мәдени өсімдіктерді ажырату | |
0.2.2.5 жергілікті жерде ерте пайда болатын өсімдіктерді білу | |
0.2.2.6 көкөніс, жидек, жеміс, дәнді дақылдардың атауын атай білу | |
0.2.2.7 2-3 жақсы таныс өсімдіктерді сипаттау | |
0.2.2.8 көкөністер мен жеміс жидектердің пайдасын түсіндіре алу | |
0.2.2.9 2-3 бөлме өсімдіктердің атауын білу.Өсімдікті күтуді қажеттілігін түсіну | |
0.2.2.10 қарапайым өсімдіктің қажеттіліктерін білу | |
0.2.2.11 сынып талабына сай өсімдікке күтім жасауды, топырағын ауыстыруды білу | |
0.2.2.12 жануарлардың топтарын ажырата алу | |
0.2.2.13 әр топтың ерекшеліктерін қарапайым тілде түсіндіре алу | |
0.2.2.14 жануарлардың дене мүшелерін атай алу | |
0.2.2.15 жануарлардың қажетіліктерін қарапайым түрде білу | |
0.2.2.16 үй жануары мен жабайы жануарларды ажырату | |
0.2.2.17 бірнеше үй жануарларын атау, оларды ажыратып сипаттай алу | |
0.2.2.18 үй жануарының пайдасын қарапайым тілде түсіндіре алу | |
0.2.2.19 сүтқоректілердің, құстардың, жәндіктердің өмір сүру ортасын атай алу және 2-3 түрін сипаттау | |
0.2.2.20 өзен, көлде, теңізде мекен ететін жауарлар түрлерін атау | |
0.2.2.21 мекен ортасына қарай айырмашылықтарын қарапайым сөзбен айту ажырата алу | |
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | 0.2.3.1 мезгілге байланысты киім түрлерін атау |
0.2.3.2 киімдердің атауы | |
0.2.3.3 ауыл мен қаладағы мезгілге байланысты мамандықтарды білу | |
0.2.3.4 ауа мен судың маңызы мен пайдасын білу | |
0.2.3.5 тәжірибе , бақылауға сүйене отырып ерекшеліктерін анықтау | |
0.2.3.6 табиғат құбылыстары жайлы мақал-мәтел білу | |
2.4 Туризм | 0.2.4.1 "туризм" сөзінің мағынасын түсіну |
0.2.4.2 жергілікті жердің ауа райын сипаттай алу | |
0.2.4.3 ұжымдық суреттер мен көрмелер | |
0.2.4.4 қоршаған заттардың қарапайым шығу тегін білу |
3) 3-бөлім "Тарих толқынында":
4-кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары |
3.1 Ежелгі мәдениет және өркениет | 0.3.1.1 ежелгі мәдениет туралы қарапайым түсінік беру |
3.2 Қазақстанның тарихи тамыры | 0.3.2.1 адам дамуы туралы қарапайым түсінік |
0.3.2.2 көне ескерткіштерді біліп, сипаттай алу | |
3.3 Тарихтағы маңызды оқиғалар | 0.3.3.1 мемлекеттік мерекелердің тарихын білу |
3.4 Көрнекті тарихи тұлғалар және мәдениет қайраткерлері | 0.3.4.1 тарихтағы ақын мен жазушыларды білу |
0.3.4.2 олардың Қазақстанның мәдениетіне қосқан еңбектерін білу | |
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриотизм | 0.3.5.1 мемлекеттер мен қалаларды білу |
0.3.5.2 туған жерінің аймағы жөнінде, көпұлтты тәуелсіз мемлекет екені туралы түсінік | |
0.3.5.3 мемлекеттік рәміздерді білу | |
0.3.5.4 өз мемлекетіміздің рәміздерін басқа мемлекеттердің рәміздерінен ажырата алу |
34. Ұзақ мерзімді жоспар:
5 – кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.1 өз есімін, тегін, жасын білу, айта алу |
0.1.1.2 сюжетті суретке қарап өзі жайлы білім алушы ретінде қысқаша сөйлем құрай алу | ||
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.1 мектеп және мектеп ауласында бағдарлай білу | |
0.1.2.2 мектеп нөмірін, сыныбын айта алу | ||
0.1.2.3 мектептің негізгі бөлмелерінің атауларын айта алу | ||
0.1.2.4 мектеп жиһаздарының аттарын білу | ||
0.1.2.5 мұғалім мен сыныптастарының аттарын білу | ||
1.4 Денсаулық пен қорғану | 0.1.4.5 жеке бас гигиенасының маңыздылығын түсіну | |
0.1.4.6 күн тәртібін, тамақтану тәртібін сақтаудың маңызын түсіну | ||
2. Менің мектебім | 1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.3 отбасы сөзінің мағынасын түсіну |
0.1.1.4 өз отбасының құрамын білу, атай алу | ||
0.1.1.5 туыстық қарым қатынасын, басқа адамдарға туыстық жақындығын атай білу | ||
0.1.1.6 отбасы мүшелерінің қызметін және өзінің қызметін білу | ||
1.3 Менің кішкентай Отаным | 0.1.3.1 үйдің, пәтердің негізгі бөлмелерінің аттарын білу | |
0.1.3.2 тұрмыстық заттардың аттарын және қолданыс аясын білу | ||
0.1.3.3 туған жерін атай алу | ||
0.1.3.4 туған жерінің көрікті жерлерін атай алу | ||
0.1.3.5 кейбір көшелерді, алаңдарды айта білу | ||
1.4 Денсаулық пен қорғану | 0.1.4.1 тұрмыста техникалық қауіпсіздікті сақтау | |
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.1 ретімен жыл мезгілдерін, ай, күн, тәуліктің атауларын атау. Туған жерінің аймағы жөнінде, көпұлтты тәуелсіз мемлекет екені туралы түсінік | |
0.2.2.2 өлі және тірі табиғаттың мезгілдік өзгеруін атау | ||
0.2.2.4 жабайы және мәдени өсімдіктерді ажырату | ||
0.2.2.6 көкөніс, жидек, жеміс, дәнді дақылдардың атауын атай білу. | ||
0.2.2.7 2-3 жақсы таныс өсімдіктерді сипаттау | ||
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | 0.2.3.1 мезгілге байланысты киім түрлерін атау | |
0.2.3.2 киімдердің атауы | ||
0.2.3.3 ауыл мен қаладағы мезгілге байланысты мамандықтарды білу | ||
2-тоқсан | ||
3. Менің отбасым және достарым | 1.6 Мерекелер | 0.1.6.1 мемлекеттік мерекелерді білу |
0.1.6.2 1-2 мерекелерді сипаттай алу | ||
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.13 әр топтың ерекшеліктерін қарапайым тілде түсіндіре алу | |
0.2.2.14 жануарлардың дене мүшелерін атай алу | ||
0.2.2.15 жануарлардың қажеттіліктерін қарапайым түрде білу | ||
0.2.2.16 үй жануары мен жабайы жануарларды ажырату | ||
0.2.2.17 бірнеше үй жануарларын атау, оларды ажыратып сипаттай алу | ||
0.2.2.18 үй жануарының пайдасын қарапайым тілде түсіндіре алу | ||
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | 0.2.3.2 киімдердің атауы | |
0.2.3.3 ауыл мен қаладағы мезгілге байланысты мамандықтарды білу | ||
0.2.3.6 табиғат құбылыстары жайлы мақал- мәтел білу | ||
3.5 Қазақстан тарихы: тәуелсіздік, мемлекеттілік және патриотизм | 0.3.5.1 мемлекеттер мен қалаларды білу | |
0.3.5.2 туған жерінің аймағы жөнінде, көпұлтты тәуелсіз мемлекет екені туралы түсінік | ||
0.3.5.3 мемлекеттік рәміздерді білу | ||
0.3.5.4 өз мемлекетіміздің рәміздерін басқа мемлекеттердің рәміздерінен ажырата алу | ||
3 - тоқсан | ||
5. Саяхат | 1.3 Менің кішкентай Отаным | 0.1.3.6 өзінің туған жерінің немесе қаланың, ауылдың көшелерін атау және тану |
0.1.3.7 қалалық көліктерді ажыратып, көлік түрлерін атай алу | ||
1.4 Денсаулық пен қорғану | 0.1.4.3 көшеде жүру ережесін сақтау | |
2.1 Жергілікті жерді бағдарлау | 0.2.1.1 табиғатта жүру ержесін сақтауға үйрету | |
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.9 2-3 бөлме өсімдіктердің атауын білу. Өсімдікті күтуді қажеттілігін түсіну | |
0.2.2.10 қарапайым өсімдіктің қажеттіліктерін білу | ||
0.2.2.11 сынып талабына сай өсімдікке күтім жасауды, топырағын ауыстыруды білу | ||
0.2.2.12 жануарлардың топтарын ажырата алу | ||
0.2.2.13 әр топтың ерекшеліктерін қарапайым тілде түсіндіре алу | ||
0.2.2.14 жануарлардың дене мүшелерін атай алу | ||
0.2.2.15 жануарлардың қажетіліктерін қарапайым түрде білу | ||
0.2.2.19 сүтқоректілердің , құстардың, жәндіктердің өмір сүру ортасын атай алу, және 2-3 түрін сипаттау | ||
0.2.2.20 өзен, көлде, теңізде мекен ететін жауарлар түрлерін атау | ||
0.2.2.21 мекен ортасына қарай айырмашылықтарын қарапайым сөзбен айту ажырата алу | ||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.1 Мен және менің отбасым | 0.1.1.7 отбасы мүшелерінің бір-біріне мейірімділік қарым-қатынасын түсіндіре алу. Мысал келтіру |
0.1.1.8 отбасы мүшелерінің мамандықтарын білу, әртүрлі мамандықтың құрал сайманын атай алу | ||
1.6 Мерекелер | 0.1.6.1 мемлекеттік мерекелерді білу | |
0.1.6.2 1-2 мерекелерді сипаттай алу | ||
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.1 ретімен жыл мезгілдерін, ай, күн, тәулікті атауларын атау Туған жерінің аймағы жөнінде, көпұлтты тәуелсіз мемлекет екенін туралы түсінік | |
0.2.2.2 өлі және тірі табиғаттың мезгілдік өзгеруін атау | ||
2.4 Туризм | 0.2.4.1 "туризм" сөзінің мағынасын түсіну | |
0.2.4.3 ұжымдық суреттер мен көрмелер | ||
0.2.4.4 қоршаған заттардың қарапайым шығу тегін білу | ||
3.1 Ежелгі мәдениет және өркениет | 0.3.1.1 ежелгі мәдениет туралы қарапайым түсінік беру | |
3.2 Қазақстанның тарихи тамыры. | 0.3.2.1 адам дамуы туралы қарапайым түсінік | |
0.3.2.2 көне ескерткіштерді біліп, сипаттай алу | ||
4 - тоқсан | ||
7. Тағам және сусын | 1.4 Денсаулық пен қорғану. | 0.1.4.2 табиғатта жүру ержесін сақтау |
1.2 Мектеп және мектеп қоғамдастығы | 0.1.2.6 мектепте жұмыс жасайтын қызметкерлердің мамандықтарын білу | |
0.1.2.7 Оқу құралдарын атай алу | ||
0.1.2.8 схемаға сүйене отырып 1-2 оқу құралдарын сипаттап айта алу | ||
0.1.2.9 оқу құралдарының қолдану аясын білу | ||
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | 0.2.3.3 ауыл мен қаладағы мезгілге байланысты мамандықтарды білу | |
0.2.3.4 ауа мен судың маңызы мен пайдасын білу | ||
0.2.3.5 тәжірибе, бақылауға сүйене отырып ерекшеліктерін анықтау | ||
3.3 Тарихтағы маңызды оқиғалар | 0.3.3.1 мемлекеттік мерекелердің тарихын білу | |
3.4 Көрнекті тарихи тұлғалар және мәдениет қайраткерлері | 0.3.4.1 тарихтағы ақын мен жазушыларды білу | |
0.3.4.2 олардың Қазақстанның мәдениетіне қосқан еңбектерін білу | ||
8. Дені саудың - жаны сау | 1.4 Денсаулық пен қорғану | 0.1.4.4 төтенше жағдайлардың атауларын және телефон нөмірлерін білу |
0.1.4.5 жеке бас гигиенасының маңыздылығын түсіну | ||
0.1.4.6 күн тәртібін, тамақтану тәртібін сақтаудың маңызын түсіну | ||
1.5 Құқықтар мен міндеттер | 0.1.5.1 құқықтар мен ережелер туралы қарапайым түсінік білу | |
2.2 Ауа райы және климат | 0.2.2.3 өсімдіктердің қарапайым түрлерін ажырату (дің, бұтақ, шөп). Өсімдіктің негізгі бөліктерін атау (сабақ, жапырақ, тамыр) | |
0.2.2.5 жергілікті жерде ерте пайда болатын өсімдіктерді білу | ||
0.2.2.8 көкөністер мен жеміс жидектердің пайдасын түсіндіре алу | ||
2.3 Табиғи жағдайлар және олардың маңызы | 0.2.3.3 ауыл мен қаладағы мезгілге байланысты мамандықтарды білу | |
0.2.3.4 ауа мен судың маңызы мен пайдасын білу | ||
0.2.3.5 тәжірибе, бақылауға сүйене отырып ерекшеліктерін анықтау | ||
2.4 Туризм |
0.2.4.2 жергілікті жердің ауа райын сипаттай алу | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 280-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің даярлық сыныбы үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 280-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Программа является учебно-нормативным документом, определяющим содержание и объем знаний, умений и навыков по предмету для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи соответственно возрастным познавательным возможностям.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предмету, а также развитие речи, психологических функций, социальную адаптацию.
4. В учебной программе традиционные функции учебно-нормативного документа сочетаются с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса с включением принципов специального обучения. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы и ориентированы на максимальное развитие обучающихся с тяжелыми нарушениями речи.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса.
6. Одним из основных требований к процессу коррекционного обучения на современном этапе является организация деятельности обучающегося с опорой на ведущую деятельность и сохранные функции. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и формированию личностных качеств, усилению мотивации к обучению, развитию способностей. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях поддержки учителя как партнера, не исключая его направляющей деятельности.
7. Усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
8. Учебная программа позволяет развивать речевую активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем специальной организации речевой деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации).
9. В программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. Содержание целей обучения предусматривает создание речевых ситуаций, использование дополнительных источников информации, выполнение обучающимися творческих работ (на доступном для их возрастного, речевого, когнитивного развития уровне), осуществление межпредметной и междисциплинарной связей.
10. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
11. Развитие личностных качеств в единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами учащегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
12. Важность предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи". Недостатки речевого развития, особенности психоэмоционального, волевого и когнитивного развития обучающихся с тяжелыми нарушениями речи мешают усвоению смыслового содержания учебного материала, ведут к появлению не только речевых ошибок, но и к трудностям овладения овладении предметными знаниями об окружающем мире. С целью восполнения пробелов речевого и когнитивного развития в программу коррекционного компонента подготовительного класса школы для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи внесен предмет "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" интегрированный с курсом развития речи.
13. "Ознакомление с окружающим и развитие речи" - коррекционный предмет, формирующий систему знаний о взаимодействии и взаимообусловленности человека, природы и общества, интегрированный с курсом развития речи. Предмет нацелен на усвоение обучающимися с тяжелыми нарушениями речи знаний и умений по предметной области в сочетании с формированием полноценного речевого и психоэмоционального развития.
14. Целью программы по ознакомлению с окружающим миром является формирование осознанно-правильного отношения к явлениям, объектам живой и неживой природы, первичных экологических представлений.
15. Задачи предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи":
1) уточнять, расширять, систематизировать знания и представления обучающихся об окружающей действительности;
2) формировать целостную картину мира;
3) накопить представления и знания о предметах и явлениях ближайшего окружения обучающегося с тяжелыми нарушениями речи;
4) восполнять пробелы когнитивного и речевого развития;
5) обогащать и систематизировать словарь, развивать устную диалогическую и монологическую речь;
6) формировать обобщенные представления о свойствах предметов (цвете, форме, величине), о расположении их в пространстве;
7) формировать приемы умственной деятельности, необходимые для развития умения наблюдать, сравнивать, выделять существенные признаки и обобщать;
8) повышать уровень сенсорного и умственного развития;
9) повышать уровень психического развития (интеллектуального, эмоционального, социального) обучающихся с тяжелыми нарушениями речи;
10) формировать мотивы самосохранения.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
16. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" основаны на современных общеобразовательных подходах и принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с тяжелыми нарушениями речи.
17. Ценностно-ориентированный подход ориентирован на интересы каждого обучающегося как отдельной личности, его самодвижение и саморазвитие, на создание условий для реализации им своего потенциала, на воспитание чувства собственного достоинства человека, чувства свободы, профессиональной и общеобразовательной (общекультурной) компетентности. Идейной основой ценностей среднего образования являются ценности национальной идеи "Мәңгілік ел". Ценностями среднего образования определены: казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
18. Личностно-ориентированный подход – это методологическая ориентация в педагогической деятельности, позволяющая посредством опоры на систему взаимосвязанных понятий, идей и способов действий обеспечивать и поддерживать процессы самопознания, само строительства и самореализации личности обучающегося, развития его индивидуальности. При использовании данного подхода педагог прилагает основные усилия не для формирования у обучающихся социально типичных свойств, а для развития в каждом из них личностных качеств.
19. Коммуникативный подход к обучению – это передача и сообщение информации, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей. Результатом коммуникативного подхода является способность осуществлять общение посредством языка, то есть передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе взаимодействия с другими участниками общения, правильно используя систему языковых и речевых норм и выбирая коммуникативное поведение, адекватное ситуации общения. В ходе урока учитель сознательно создает речевые ситуации, вовлекая в них обучающихся.
20. Дифференцированный подход подразумевает специализацию учебного процесса для различных групп обучаемых, создание разнообразных условий обучения для различных групп с учетом речевых особенностей обучающихся. Условием организации дифференцированной работы является применение дифференцированных заданий, которые различаются по сложности, по познавательным и речевым возможностям. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.
21. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями основан на понятии "ведущая деятельность". В процессе обучения обучающихся с тяжелыми речевыми нарушениями используется предметно-практическая деятельность, которая создает условия для мотивированного речевого общения.
22. Принцип единства формирования речевых процессов, мышления и познавательной активности, заключающийся в одновременном коррекционно-обучающем воздействии на сенсорную, интеллектуальную и афферентно-волевую сферу.
23. Принцип продуктивной обработки информации – организовать обучение так, чтобы у обучающихся развивался навык переноса обработки информации, механизм самостоятельного поиска, выбора и принятия решения.
24. Обучение на основе сквозных тем, содержание "сквозных тем" предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" начинается с "зоны ближайшего развития" учащегося, с изучения тем, напрямую связанных с его деятельностью, формируемые знания об окружающем мире и речевой материал расширяются и усложняются.
25. Использование информационно-коммуникативных технологии (далее - ИКТ) позволяет развивать умение обучающихся ориентироваться в информационных потоках, овладевать практическими способами работы с информацией. Уроки с использованием компьютерных технологий позволяют сделать их более интересными, продуманными, мобильными. Обучающиеся с тяжҰлыми нарушениями речи в основном имеют наглядно-образное мышление, поэтому очень важно строить их обучение, применяя как можно больше качественного иллюстративного материала, вовлекая в процесс восприятия нового не только зрение, но и слух, эмоции, воображение. Использование ИКТ в подготовительном классе для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи ориентировано на ведущую деятельность ребенка – игру, все задания носить игровой, занимательный характер, не превышать доступный возрасту уровень сложности и формализации.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
26. Оценивание результатов достижений обучающихся подготовительного класса по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" осуществляется с применением критериального оценивания, основанного на уровневом целеполагании.
27. В соответствии с уровневым целеполаганием разрабатываются контрольно-диагностические задания для каждой темы. Результаты выполнения контрольно-диагностических заданий оцениваются зачетом по полугодиям.
28. Бальная отметка достижений обучающихся не используется, оценка достижений носит описательный характер.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
29. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" составляет:
1) в 0 классе – 2 часа в неделю, 66 часов в учебном году.
30. Содержание предмета организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения в течение учебного года в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания:
31. Содержание учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
таблица 1
№ | Разделы | Подразделы |
1 | Я и общество | 1.1 Я и моя семья |
1.2 Школа и школьное сообщество | ||
1.3 Моя малая Родина | ||
1.4 Здоровье и безопасность | ||
1.5 Права и обязанности | ||
1.6 Праздники | ||
2 | Природа моей страны | 2.1 Ориентирование на местности |
2.2 Погода и климат | ||
2.3 Природные условия и их значение | ||
2.4 Туризм | ||
3 | В потоке истории | 3.1 Древние культуры и цивилизации |
3.2 Исторические корни Казахстана | ||
3.3 Важные события в истории Казахстана | ||
3.4 Выдающиеся исторические личности и деятели культуры | ||
3.5 История Казахстана: независимость, государственность и патриотизм |
32. В программе для удобства учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 0.2.1.3 "0" – класс, "2.1" – подраздел, "3" – нумерация учебной цели.
33. Система целей обучения:
1) раздел "Я и общество":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения |
1.1 | 0.1.1.1 знать и называть свою фамилию, имя, возраст |
0.1.1.2 составлять словесный портрет о себе как о школьнике опираясь на картинный план, вопросы | |
0.1.1.3 понимать значение слова "семья" | |
0.1.1.4 знать состав семьи, имена членов семьи | |
0.1.1.5 определять свое место в системе родственных связей относительно других членов семьи | |
0.1.1.6 знать свои домашние обязанности и обязанности членов семьи | |
0.1.1.7 объяснять важность заботливого отношения между членами семьи и приводить примеры | |
0.1.1.8 называть профессии членов семьи, называть инструменты, орудия труда, нужные представителям разных профессий | |
1.2 | 0.1.2.1 ориентироваться в школе |
0.1.2.2 называть номер школы, свой класс | |
0.1.2.3 называть основные помещения школы | |
0.1.2.4 называть предметы мебели в классе | |
0.1.2.5 называть имена учителя, одноклассников | |
0.1.2.6 иметь представление о профессиях работников школы | |
0.1.2.7 знать названия учебных принадлежностей; | |
0.1.2.8 описать 1-2 предмета (с опорой на схематичный план) | |
0.1.2.9 применять учебные принадлежности в соответствии с их назначением | |
1.3 | 0.1.3.1 называть основные помещения дома (квартиры) |
0.1.3.2 называть основные бытовые приборы и их назначение | |
0.1.3.3 называть родной город (село) | |
0.1.3.4 называть основные достопримечательности | |
0.1.3.5 называть некоторые улицы, площади и называть фрагменты истории родного края, отразившиеся в названии улиц, парков, зданий на доступном уровне | |
0.1.3.6 различать и называть основные части улицы: тротуара, проезжей части, обочины, перекрестка, светофора | |
0.1.3.7 различать и называть основные виды городского транспорта и места его отправления | |
1.4 | 0.1.4.1 соблюдать технику безопасности в быту |
0.1.4.2 соблюдать правила поведения на природе | |
0.1.4.3 знать и соблюдать основные правила дорожного движения: сигналы светофора, правила перехода через улицу и пересечения перекрестков | |
0.1.4.4 знать названия экстренных служб и номера телефонов | |
0.1.4.5 перечислять основные правила личной гигиены | |
0.1.4.6 перечислять основные пункты режима дня | |
1.5 Права и обязанности | 0.1.5.1 представлять права и обязанности школьника |
1.6 | 0.1.6.1 называть основные государственные праздники; |
0.1.6.2 уметь описать один -два праздника; |
2) раздел "Природа моей страны":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения |
2.1 Ориентирование на местности | 0.2.1.1 объяснять необходимость соблюдения правил поведения на природе |
2.2 Погода и климат | 0.2.2.1 называть времена года, месяцы, части суток в последовательности |
0.2.2.2 называть основные сезонные изменения в неживой и живой природе (осенью, зимой, весной, летом) на основе иллюстраций, личных наблюдений, описывать основные сезонные признаки (осень, зима, весна, лето) доступными способами | |
0.2.2.3 различать основные группы растений: деревья, кустарники, травы; называть основные органы растений: корень, ствол, лист, цветок, плод | |
0.2.2.4 различать на уровне понимания и представления дикорастущие и культурные виды растений | |
0.2.2.5 называть несколько растений из разных групп, произрастающих в данной местности | |
0.2.2.6 называть овощи, фрукты, некоторые зерновые культуры | |
0.2.2.7 описывать 2-3 хорошо знакомых растения | |
0.2.2.8 объяснять пользу, приносимую употреблением овощей и фруктов | |
0.2.2.9 называть 2-3 комнатных растения; понимать значение ухода за комнатными растениями | |
0.2.2.10 представлять на элементарном уровне основные потребности растений | |
0.2.2.11 уметь производить полив, рыхление комнатных растений в пределах класса | |
0.2.2.12 различать основные группы животных на уровне понимания | |
0.2.2.13 объяснять различия между группами животных на доступном уровне | |
0.2.2.14 узнавать и называть части тела животных; | |
0.2.2.15 представлять на элементарном уровне основные потребности животных | |
0.2.2.16 пояснять различия между домашними и дикими животными на доступном уровне | |
0.2.2.17 называть несколько видов домашних животных, уметь описать 1-3 из них на основе различных источников | |
0.2.2.18 объяснять пользу, приносимую домашними животными на доступном речевом уровне | |
0.2.2.19 называть несколько видов млекопитающих, птиц, насекомых, обитающих в данной местности, уметь описать 2-3 из них на основе различных источников | |
0.2.2.20 называть несколько видов земноводных, рыб, уметь описать 2-3 из них на основе различных источников | |
0.2.2.21 объяснять различия между животными в зависимости от среды обитания на доступном уровне | |
2.3 Природные условия и их значение | 0.2.3.1 называть сезонную одежду и обувь |
0.2.3.2 классифицировать обувь и одежду | |
0.2.3.3 называть виды сезонного труда в городе и на селе | |
0.2.3.4 понимать значение воздуха и воды для жизни | |
0.2.3.5 определять основные признаки воздуха и воды на основе наблюдений, эксперимента | |
0.2.3.6 знать народные пословицы, поговорки, приметы о погоде и природных явлениях | |
2.4 Туризм | 0.2.4.1 понимать значение слова "туризм" |
0.2.4.2 описывать природные особенности данной местности | |
0.2.4.3 представлять коллективные творческие работы "Путешествие" (на фабрику, на стройку) | |
0.2.4.4 иметь представление о происхождении предметов ближайшего окружения (одежда, книга, обувь, мебель) |
3) раздел "В потоке истории":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения |
3.1 Древние культуры и цивилизации | 0.3.1.1 называть 1-2 памятника древности Казахстана |
0.3.1.2 описывать из доступными способами | |
3.2 Исторические корни Казахстана | 0.3.2.1 иметь элементарное преставление об истории развития человека |
0.3.2.2 различать некоторые исторические памятники и описывать их | |
3.3 Важные события в истории Казахстана | 0.3.3.1 представлять связь государственных праздников с важными историческими событиями |
3.4 Выдающиеся исторические личности и деятели культуры | 0.3.4.1 называть имена поэтов, писателей, некоторых исторических личностей |
0.3.4.2 представлять их вклад в развитие Казахстана | |
3.5 История Казахстана: независимость, государственность и патриотизм | 0.3.5.1 знать название страны и столицы |
0.3.5.2 иметь представление о родной стране как о территориально целостном, независимом многонациональном государстве | |
0.3.5.3 иметь представление о государственной символике как о признаке государства | |
0.3.5.4 отличать государственные символы Республики Казахстан от символов других стран |
34. Долгосрочный план:
1) 0 класс:
таблица 5
Сквозная тема | Подразделы программы | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.1 Я и моя семья | 0.1.1.1 знать и называть свою фамилию, имя, возраст |
0.1.1.2 составлять словесный портрет о себе как о школьнике опираясь на картинный план, вопросы | ||
1.2 Школа и школьное сообщество | 0.1.2.1 ориентироваться в школе | |
0.1.2.2 называть номер школы, свой класс | ||
0.1.2.3 называть основные помещения школы | ||
0.1.2.4 называть предметы мебели в классе | ||
0.1.2.5 называть имена учителя, одноклассников | ||
1.4 Здоровье и безопасность | 0.1.4.5 перечислять основные правила личной гигиены | |
0.1.4.6 перечислять основные пункты режима дня | ||
Моя школа | 1.1 Я и моя семья | 0.1.1.3 понимать значение слова "семья" |
0.1.1.4 знать состав семьи, имена членов семьи | ||
0.1.1.5 определять свое место в системе родственных связей относительно других членов семьи | ||
0.1.1.6 знать свои домашние обязанности и обязанности членов семьи | ||
1.3 Моя малая Родина | 0.1.3.1 называть основные помещения дома (квартиры) | |
0.1.3.2 называть основные бытовые приборы и их назначение | ||
0.1.3.3 называть родной город (село) | ||
0.1.3.4 называть основные достопримечательности | ||
0.1.3.5 называть некоторые улицы, площади и называть фрагменты истории родного края, отразившиеся в названии улиц, парков, зданий на доступном уровне | ||
1.4 Здоровье и безопасность | 0.1.4.1 соблюдать технику безопасности в быту | |
2.2 Погода и климат | 0.2.2.1 называть времена года, месяцы, части суток в последовательности | |
0.2.2.2 называть основные сезонные изменения в неживой и живой природе (осенью, зимой, весной, летом) на основе иллюстраций, личных наблюдений; описывать основные сезонные признаки (осень, зима, весна, лето) доступными способами | ||
0.2.2.4 различать на уровне понимания и представления дикорастущие и культурные виды растений | ||
0.2.2.6 называть овощи, фрукты, некоторые зерновые культуры | ||
0.2.2.7 описывать 2-3 хорошо знакомых растения | ||
2.3 Природные условия и их значение | 0.2.3.1 называть сезонную одежду и обувь | |
0.2.3.2 классифицировать обувь и одежду | ||
0.2.3.3 называть виды сезонного труда в городе и на селе | ||
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.6 Праздники | 0.1.6.1 называть основные государственные праздники |
0.1.6.2 уметь описать один -два праздника; понимать смысл школьных праздников, принимать в них участие | ||
2.2 Погода и климат | 0.2.2.13 объяснять различия между группами животных на доступном уровне | |
0.2.2.14 узнавать и называть части тела животных | ||
0.2.2.15 представлять на элементарном уровне основные потребности животных | ||
0.2.2.16 пояснять различия между домашними и дикими животными на доступном уровне | ||
0.2.2.17 называть несколько видов домашних животных, уметь описать 1-3 из них на основе различных источников | ||
0.2.2.18 объяснять пользу, приносимую домашними животными на доступном речевом уровне | ||
2.3 Природные условия и их значение | 0.2.3.2 классифицировать обувь и одежду | |
0.2.3.3 называть виды сезонного труда в городе и на селе | ||
0.2.3.6 знать народные пословицы, поговорки, приметы о погоде и природных явлениях | ||
3.5 История Казахстана: независимость, государственность и патриотизм | 0.3.5.1 знать название страны и столицы | |
0.3.5.2 иметь представление о родной стране как о территориально целостном, независимом многонациональном государстве | ||
0.3.5.3 иметь представление о государственной символике как о признаке государства | ||
0.3.5.4 отличать государственные символы Республики Казахстан от символов других стран | ||
3 четверть | ||
Путешествие | 1.3 Моя малая Родина | 0.1.3.6 различать и называть основные части улицы: тротуара, проезжей части, обочины, перекрестка, светофора |
0.1.3.7 различать и называть основные виды городского транспорта и места его отправления | ||
1.4 Здоровье и безопасность | 0.1.4.3 знать и соблюдать основные правила дорожного движения: сигналы светофора, правила перехода через улицу и пересечения перекрестков | |
2.1 Ориентирование на местности | 0.2.1.1 объяснять необходимость соблюдения правил поведения на природе | |
2.2 Погода и климат |
0.2.2.9 называть 2-3 комнатных растения; | |
0.2.2.10 представлять на элементарном уровне основные потребности растений | ||
0.2.2.11 уметь производить полив, рыхление комнатных растений в пределах класса | ||
0.2.2.12 различать основные группы животных на уровне понимания | ||
0.2.2.13 объяснять различия между группами животных на доступном уровне | ||
0.2.2.14 узнавать и называть части тела животных | ||
0.2.2.15 представлять на элементарном уровне основные потребности животных; | ||
0.2.2.19 называть несколько видов млекопитающих, птиц, насекомых, обитающих в данной местности, уметь описать 2-3 из них на основе различных источников | ||
0.2.2.20 называть несколько видов земноводных, рыб, уметь описать 2-3 из них на основе различных источников | ||
0.2.2.21 объяснять различия между животными в зависимости от среды обитания на доступном уровне | ||
Традиции и фольклор | 1.1 Я и моя семья | 0.1.1.7 объяснять важность заботливого отношения между членами семьи и приводить примеры |
0.1.1.8 называть профессии членов семьи, называть инструменты, орудия труда, нужные представителям разных профессий | ||
1.6 Праздники | 0.1.6.1 называть основные государственные праздники | |
0.1.6.2 уметь описать один -два праздника; понимать смысл школьных праздников, принимать в них участие | ||
2.2 Погода и климат | 0.2.2.1 называть времена года, месяцы, части суток в последовательности | |
0.2.2.2 называть основные сезонные изменения в неживой и живой природе (осенью, зимой, весной, летом) на основе иллюстраций, личных наблюдений; описывать основные сезонные признаки (осень, зима, весна, лето) доступными способами | ||
2.4 Туризм | 0.2.4.1 понимать значение слова "туризм" | |
0.2.4.3 представлять коллективные творческие работы "Путешествие" (на фабрику, на стройку) | ||
0.2.4.4 иметь представление о происхождении предметов ближайшего окружения (одежда, книга, обувь, мебель) | ||
3.1 Древние культуры и цивилизации | 0.3.1.1 называть 1-2 памятника древности Казахстана | |
3.2 Исторические корни Казахстана | 0.3.2.1 иметь элементарное преставление об истории развития человека | |
0.3.2.2 различать некоторые исторические памятники и описывать их | ||
4 четверть | ||
Еда и напитки |
1.2 | 0.1.2.6 иметь представление о профессиях работников школы |
0.1.2.7 знать названия учебных принадлежностей; | ||
0.1.2.8 описать 1-2 предмета (с опорой на схематичный план) | ||
0.1.2.9 применять учебные принадлежности в соответствии с их назначением | ||
1.4 Здоровье и безопасность | 0.1.4.2 соблюдать правила поведения на природе | |
2.3 Природные условия и их значение | 0.2.3.3 называть виды сезонного труда в городе и на селе | |
0.2.3.4 понимать значение воздуха и воды для жизни | ||
0.2.3.5 определять основные признаки воздуха и воды на основе наблюдений, эксперимента | ||
3.3 Важные события в истории Казахстана | 0.3.3.1 представлять связь государственных праздников с важными историческими событьями | |
3.4 Выдающиеся исторические личности и деятели культуры | 0.3.4.1 называть имена поэтов, писателей, некоторых исторических личностей | |
0.3.4.2 представлять их вклад в развитие Казахстана | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 1.4 Здоровье и безопасность | 0.1.4.4 знать названия экстренных служб и номера телефонов |
0.1.4.5 перечислять основные правила личной гигиены | ||
0.1.4.6 перечислять основные пункты режима дня | ||
1.5 Права и обязанности | 0.1.5.1 представлять права и обязанности школьника | |
2.2 Погода и климат | 0.2.2.3 различать основные группы растений: деревья, кустарники, травы; называть основные органы растений: корень, ствол, лист, цветок, плод | |
0.2.2.5 называть несколько растений из разных групп, произрастающих в данной местности | ||
0.2.2.8 объяснять пользу, приносимую употреблением овощей и фруктов | ||
2.3 Природные условия и их значение | 0.2.3.3 называть виды сезонного труда в городе и на селе | |
0.2.3.4 понимать значение воздуха и воды для жизни | ||
0.2.3.5 определять основные признаки воздуха и воды на основе наблюдений, эксперимента | ||
2.4 Туризм | 0.2.4.2 описывать природные особенности данной местности | |
0.2.4.3 представлять коллективные творческие работы "Путешествие" (на фабрику, на стройку) | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 281-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 281-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларда жалпы және сөйлеу тілінің дамуының тежелуіне байланысты оқуында көптеген қиыншылықтар кездеседі. Білім алушылар арасында бірінші күннен бастап оқу бағдарламасын менгере алмай, үлгермеушілігі бар білім алушылардың санына кіретіндері де аз емес. Сөйлеу тілінің бұзылуы - мектептегі үлгермеушіліктің себептерінің бірі. Баланың сөйлеу тілінің дамуының жағдайымен оқу бағдарламасын менгеру мүмкіндігінің өз ара байланысы бар екені сөзсіз. Сөйлеу тілінің дамымауы баланың қоршаған ортадағылармен толыққанды қатынас байланыстарын орнатуға кедергі болады. Сондықтан сөйлеу тілі күрделі бұзылған балаларды қоршаған ортаның жағдайлары мен талаптарына тиімді бейімдеу мақсатымен олардың барлық танымдық және қатынас әрекеттерін түзету және дамытуға бағытталған арнайы жұмыс ұйымдастырылады.
3. Оқу бағдарламасы білім алушының жасына қарай танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәні бойынша мазмұны мен білім көлемін, дағды мен іскерлігін белгілейтін нормативті-оқу құжат болып табылады.
4. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
5. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
6. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
7. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
8. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Бағдарлама мазмұны сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларды оқыту процесін ұйымдастыруда оқытудың интербелсенді әдістерін, педагогикалық инновациялық технологиялардың элементтерін және заманауи логопедиялық тәсілдерді қолдануды қарастырады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. "Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" білім алушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін кең спектрлік дағдыларымен табиғи бірлікте дамыту білім берудің негізгі құндылықтарын тәрбиелеу үшін негіз болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушылардың мінез-құлқын және күнделікті қызметін ынталандырушы тұрақты жеке бағдарлары болады.
2-тарау. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. Бала тілін неғұрлым ерте бастан дамыту арқылы олардың жеке басының қалыптасуына жағдай жасау оқу-тәрбие мәселесіндегі көкейкесті тақырыптарының бірі. Бала өз ойын тіл арқылы жеткізеді. Ал бала тілінің дамуы, оның сөйлеу мүмкіндігінің қалыптасуы бірден пайда болмайтын күрделі психологиялық процесс. Ол жүйелі жүргізілетін жұмыс түрлерінің негізінде жүзеге асады.
14. Сөйлеу тілінің жалпы дамымауы бар мектеп жасына дейінгі балаларды жан-жақты дамытуда заттық-тәжірибелік іс-әрекеттің маңызы зор. Арнайы ұйымдастырылған ойындар білім алушылардың сөйлеу тіліндегі бұзылыстарын түзетіп, сөздік қорын байытып, таным іс-әрекетінің жетіспеушілігін дамыту үшін арнайы ұйымдастырылып белсенді пайдалануды қарастырады. Ойын іс-әрекеті барысында сөйлеу тілі бұзылған балалардың ұйымшылдық, еңбексүйгіштік, өздігінен жұмыс жасау сияқты жеке тұлға қасиеттері, өзін-өзі бақылау біліктілігі қалыптасады. Педагог-дефектологтың немесе логопедтің, тәрбиешінің жетекшілігімен жүзеге асатын бұл үдеріс кезінде білім алушылардың интеллектуалды дамуында, танымдық, қоғамдық және басқа қажеттіліктері мен қызығушылықтарының туындауында едәуір жағымды өзгерістер болады.
15. Білім беруге ерекше қажеттілігі бар білім алушыларда сөйлеу тілінің түрлі кемістіктері кездеседі. Олардың ішіндегі күрделісінің бірі – ол сөйлеу тілінің жалпы дамымауы. Сөйлеу тілінің жалпы дамымауы – есту қабілеті мен зияты қалыпты дамыған балалардың дыбыстық, мағыналық жағына қатысты сөйлеу тілі жүйесінің барлық компоненттерінің қалыптасуының бұзылуынан болатын әртүрлі күрделі тіл кемістіктері.
16. Дыбыстарды айтуының бұзылуы, фонематикалық есту қабілетінің дамымауы, сөздік қоры мен грамматикалық сөйлем құрылымының артта қалуы жалпы сөйлеу тілі дамымаған балалардың барлығына тән кемшілік. Сөйлеу тілі баланың барлық психикалық үрдістеріне әсер тигізіп, жеке дамуына тікелей ыпқал етеді. Бала сөйлеу тілінің көмегімен тек мағлұматты алып қоймай оны кеңінен меңгереді. Ауызша сөйлеу тілі адамның жалпы мәдениеттілігінің көрсеткіші болып келеді. Бұл тек ойын дұрыс, нақты құрау емес, сонымен дұрыс жеткізе білу. Сол үшін балада қарым-қатынас тілінде сөздік қорын молайтып, грамматикалық жағын және дыбыстарды дұрыс айтуын қалыптастырылады.
17. Сөйлеу тілінің жалпы дамымауы бар балалардың сөйлеу тіліне тән белгілер:
1) сөйлеу тілінің кеш басталуы;
2) дыбыстарды бұзып айтуы;
3) фонематикалық есту қабілетінің дамымауы;
4) грамматикалық сөйлем құрылысы мен сөздік қоры артта қалуы.
18. Сөйлеу тілінің бұзылыстары эмоционалды-ерік сферасының тежелуіне әкеледі, бұл баланың қоршаған ортамен қарым-қатынасына мектептегі оқу процесіндегі сауат ашуына кедергісін тигізеді.
19. Жоғарыда айтылған бұзылыстар сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар балаларының дамуын кездейсоқ жоюға келмейді. Олар мектеп мұғалімдерінен арнайы ұйымдастырылған түзететін жұмысты талап етеді. Соған байланысты бастауыш сынып мектебіне оқу жоспарына арнайы "Сөйлеу тілі күрделі бұзылыстарын түзеу" пәні енгізілген. Бұл пән екі қатысты бірақ өз алдына жеке кесте және оқулықтары бар "Дыбыстану" және "Тіл дамыту" пәндеріне біріктіріледі. Екі ағым (оқу-түзету пәндері) логикалық өзара тығыз байланысты.
20. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәнінің мақсаты – тіл кемістігі бар балалардың толық қарым-қатынас жасауын жақсарту және бір жүйеге калыптастыру болып табылады.
21. Алға қойылған осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер шешілуі көзделеді:
1) фонематикалық қабылда, талдау, жинақтау дағдыларын дамыту;
2) сөйлеу тілі дыбыстарын дұрыс айтуын меңгеру және бұзылған дыбыстарын түзету;
3) сөйлеу тілінің лексикалық, грамматикалық жағын қалыптастыру, дамыту;
4) дыбыстық-буындық құрылымының күрделігі әртүрлі сөздерді меңгеру негізінде айқын бірқалыпты, ырғақты сөйлеу тілін қалыптастыру;
5) білім алушылардың қоршаған орта туралы білімдерін кеңейту, танымдық әрекеттерін дамыту, заттық-тәжірибелік, көрнекілік-бейнелі және сөздік-логикалық ойлауын дамыту негізінде ауызша сөйлеу тілін дамыту;
6) оқу мен жазудың ерекшеленген қателерін алдын алу және түзету.
22. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәні:
1) сөйлеу кезіндегі қарым-қатынасты мақсатты түрде меңгеруге;
2) негізгі білім беру мазмұнынын міндетті минимумымен шартталған білім, дағды, іскерлігін меңгеруіне;
3) қоршаған әлем туралы тұтас түсініктерінің қалыптасуына;
4) өз болашағына, денсаулығына деген жауапкершіліктің қалыптасуына;
5) басқа адамдарға ізгілік пен толеранттік көзқарастың қалыптасуына ықпал етеді.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
23. Тіл дамуының кемістіктерін түзеу пәні бойынша оқу процесін ұйымдастыруға арналған педагогикалық тәсілдерінің іске асырылуы сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың арнайы оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы білім беру принциптеріне негізделген.
24. Әрекеттік ықпал ету принципі. Cөйлеу тілі күрделі бұзылған балаларды оқыту процесінде оқытушының басшылығымен заттық-практикалық әрекеті кеңінен пайдаланылады. Бұл әрекет оқу материалын саналы түрде түсіну үшін жағдай тудырады. Заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық қызметтерінің сенсомоторлы негізін (қабылдау, сөйлеу тілі, ойлау) дамытуға, білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толтыру, жалпы білім беру пәндер бойынша білім алу, дағды мен іскерлікті менгеруге мүмкіндік береді.
25. Сараланған тәсіл принципі. Ұжымдық оқыту процесінде білім беруде ерекше қажеттілігі бар білім алушыларға сараланған тәсіл пайдалану оларда вариативті типологиялық ерекшелерінің болуымен шартталады. Ерекшеліктер оқу материалдарын менгеру кезінде байқалады және білім, дағды мен іскерлігінің сапасына әсер етеді. Педагог білім алушылардың сөйлеу және коммуникативті мүмкіндіктеріне және сөйлеу тілі бұзылыстарының түріне қарай әр типологиялық топқа күрделігі мен көлемі қол жетімділігін ескере отырып оқу материалдарының мазмұнын іріктеп алады. Сонымен қатар, білім алушылардың оқу әрекетінің қарқыны, дербестігінің дәрежесі, оқытудың әдіс-тәсілдері түрлендіріледі. Білім алушыларды топқа бөлу шартты және қозғалмалы. Сараланған тәсіл даралап оқытумен толықтырылады.
26. Білім алу құралы ретінде ой, тіл және қарым-қатынасты дамыту принципі. Сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларда сөйлеу тілінің, ойлаудың, қарым-қатынастың дамуында ерекшеленген мәселелер орын алады. Олар оқу мен әлеметтенуі табысты болуы үшін әр жағдайда мүмкіндігінше педагогикалық құралдар арқылы қалпына келтіріледі. Бұл принципті қолдануда сөйлеу тілінің түрлі категорияларын тәжірибеде қолдануын қалыптастыру негізгі міндет болып табылады. Оларды қалыптастыру нәтижесінде білім алушылар сөйлеу тілін еркін қолдануға мүмкіндік алады. Қарым-қатынасты дамыту принципін жүзеге асыру алуан түрлі сөздік жаттығуларды қолдануды құрастыруды көздейді. Оларға үлгі бойынша диалог құрастыру, мазмұндама, рөлдік ойындар, талқылау сияқтыларды жатқызуға болады.
27. Ойлау әрекетінің кезеңмен қалыптасу принципі. Сөйлеу әрекетінің әр операциясы бойынша жеке жұмыс атқарылып, машықтандырылады.
28. Сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушыларды оқыту барысында көрнекіліктерге зор көңіл бөлінеді. Олар жаңа тақырыпты тереңірек түсінуге көмектеседі, білім алушылардың сөздік қорын, дыбыс айтуын, есте сақтау қабілетін, жалпы ауызша сөйлеу тілін дамытуға ықпал етеді. Білім алушылардың қолымен ұстап, көзімен көріп, қайталап айтып отырғандықтан олардың есте сақтау қабілеті дамып, білімі мен біліктілігі арта түседі.
29. Суретті көрнекілік сөйлеу тілін түзету сабақтарында жиі пайдаланылады. Бұған заттық суреттер, кітап бетіндегі жаңа суреттер, сюжетті суреттер, сериялы суреттер, картиналық лотолар, картиналық сөздіктер сияқты көрнекіліктер жатады. Суретті көрнекілігінің білім алушылардың тілін дамытуға үлкен әсері бар. Сурет тақырып мақсаттарына орай, сөздерді табуға, сөйлемдер ойлауға, жалпы сабақты меңгеруге көмектеседі, білім алушылардың қызығушылығын арттырады.
30. Сөйлеу тілі бұзылыстарын түзеу сабағында ойын сабақ материалдарын машықтандыруға зор әсерін тигізеді. Ойын оқытудың басқа формаларын толықтырып, білім алушылардың танымдық процестерін, сөйлеу тілін дамытуда алдыға қойған мақсаттарға жетудің тиімді жолдарын анықтауға мүмкіндік береді. Сабақта келесі ойын түрлерін қолдануға болады: ойын-жаттығулар, ойын-саяхаттар, сюжетті-рөлдік ойындар, жарыс ойындары. Музыкалық құралдар кеңінен қолданылады.
31. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды көру талдаушылары мен білім алушылардың қимыл белсендігіне негізделіп орын басу құралы ретінде қолдану.
32. Аталған тәсілдерді жүзеге асыру құралы негізгі логопедиялық технологиялар болып табылады. Олар: логопедиялық тексеру, сөйлеу тілі бұзылыстарын түзету технологиясы, сөйлеу кезіндегі тыныс алуын қалыптастыру, коммуникативті дағдыларын дамыту. Жұмыс барысында жаңа технологияларды қолдану көзделеді: көрнекі модельдеу, әртүрлі мнемотехникалар, кластер, синквейн.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
33. Cөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалауына қойылатын талаптар ізгілендіру идеяларынан туындап отыр.
34. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәні бойынша сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың оқу материалдарын меңгерудегі жетістіктерін бағалау нормалары деңгейлік мақсат қоюға негізделген және білім алушылардың жетістіктерін тексеру мен бағалауды ұйымдастыруында бірыңғай тәсілді іске асыруға бағытталған.
35. Аталмыш бағдарламада білім алушылардың жетістіктерін бағалауда критериалды жиынтық бағалауды қолдануға мүмкіндік береді.
36. Критериалды бағалау нәтижесінде түзете оқыту процесін тиімді жобалау мен ұйымдастыруға мүмкіндік туады.
37. Критериалды бағалау дегеніміз:
1) сөйлеу тілін түзетудің нәтижелелерін бағалауына кешенді ықпал ету;
2) сөйлеу тілі күрделі бұзылған білім алушылардың негізгі оқу пәнін меңгеруде бұзылыстарды түзету нәтижесін пайдалану;
3) білім алушылардың оқу жетістіктерінің динамикасын бағалау;
4) нәтижелерді жоспарлауда деңгейлік тәсіл қолдану.
38. Әр бөлім бойынша күтілетін нәтижелер бойынша сипаттамалық тұжырымдама жасалады. Түзету пәні бойынша балдық баға қолданылмайды.
5-тарау. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
39. "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәні бойынша оқу жүктемесі:
1) 0-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 18 сағат, оқу жылында – 594 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 16 сағат, оқу жылында – 544 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 14 сағат, оқу жылында – 476 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 12 сағат, оқу жылында – 408 сағат.
40. Тіл дамуының кемшіліктерін түзеуге бір білім алушыға аптасына 1,5 оқу сағаты беріледі. Оқу жүктемесінің бөлімдер бойынша бөлінуі:
1-кесте
Сынып |
1 бөлім |
2 бөлім |
3 бөлім | Апталық сағат саны | Жылдық сағат саны |
0 | 13 | 2 | 3 | 18 | 594 |
1 | 16 | -* | 2 | 18 | 594 |
2 | 11 | 2 | 3 | 16 | 544 |
3 | 11 | 1 | 2 | 14 | 476 |
4 | 9 | - | 3 | 12 | 408 |
41. "Дыбыс айту" бөлімі бойынша сөйлеу тілін түзетуде күтілетін нәтиже сауат ашу сабағында "Тыңдалым және айтылым" бөлігінде жүзеге асырылады. Үшінші тоқсанда мектепке даярлық және бірінші сыныптарда қосымша демалыс қарастырылған.
42. Фронтальді жұмысында түзете-дамыту процесін ұйымдастыру үшін сынып кабинеті санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларға сәйкес жабдықталады.
43. Жиһаздар сыныпта түрлі формадағы (жеке, жұптық, топтық) жұмыстар (ойын және басқа да белсенді әдістер) ұйымдастыруға мүмкіндік беретіндей жеңіл және жылжымалы болғаны жөн. Соған қоса, кітап сөрелеріне, стенділерге және көрнекі құралдарға арнайы орындар ескеріледі.
44. Мұғалім-логопедтің кабинетінде дыбыс айтуын түзетуге арналған орын бөлінеді, түзете дамыту жұмысына арналған орын маманның түзету жұмысының бағыттарына байланысты жабдықталады. Кабинетте арнайы құралдар болуы қарастырылады (сөйлеу тілін дамытуға арналған тренажерлар).
45. Пәннің мазмұны оқыту мақсаты жүйесінде күтілетін нәтиже түрінде қарастырылған. Оқыту мақсаты жүйесі бөлімдер бойынша кестемен берілген: "Логопедиялық жеке сабақ" - бірінші бөлім, "Дыбыс айту" - екінші бөлім, "Тіл дамыту" - үшінші бөлім. Логопедиялық түзету жұмысының негізгі бағыттары төмендегідей бөлімшелерге бөлінген:
2-кесте
Сөйлеу әрекетінің түрі | Дағдылар |
1. Тыңдалым және айтылым | Логопедиялық жеке сабақ |
|---|---|
1.1 Ұсақ моторика | |
1.2 Дауыс және тыныс алу | |
1.3 Беттің мимикалық бұлшықеттері және артикуляциялық аппарат | |
1.4 Фонематикалық түсініктері. Тіл дыбыстарын қабылдау және талдау | |
1.5 Дыбыс айту | |
1.6 Сөздің дыбыстық-буындық құрамы | |
1.7 Семантикалық түсініктер мен грамматикалық дағдылар | |
| Дыбыс айту | |
1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру | |
1.10Дыбыс айтуын қалыптастыру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | |
| Тіл дамыту | |
1.12 Сөз | |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | |
1.14 Байланыстырып сөйлеу | |
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану | |
2. Оқу мен жазу | Логопедиялық жеке сабақ |
2.1 Оқу дағдыларын қалыптастыру | |
2.2 Жазу дағдыларын дамыту | |
2.3 Аграмматизмнің ерекше қателерін алдын алу және түзету | |
| Дыбыс айту | |
2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | |
| Тіл дамыту | |
2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
46. Жеке-шағын топтық логопедиялық жұмыстардың негізгі бағыттары. Жеке-шағын топтық сабақтардың негізгі міндеті – сөйлеу тіліндегі жетіспеушілікті еңсеру және табысты оқу процесіне және білім алушының әлеуметтік бейімделуіне арналған алғышарттарды жасау.
47. Оқытудың бірінші сатысында, 0 және 1-сыныптағы жеке сабақтарда, ең алдымен, міндетті түрде сөйлеу тіліндегі бұзылыстың клиникалық формасына сәйкес артикуляциялық аппарат моторикасын дамытқан жөн. Білім алушы өтіп жатқан дыбыстың дұрыс артикуляциясын меңгереді және оны машықтандырады. Бұзылған дыбыстармен жұмыс кезектілігі тіл дыбыстарының онтогенезде шығуымен, артикуляциясының күрделігімен және әр баланың дыбыс айтуының бұзылуының сипатымен, бұзылған дыбыстар санымен шартталады. Жұмыс айтылым сабақтарында білім алушылардың басым бөлігі фронтальды оқытуда болжанатын оқшауланған дыбыстарды дұрыс айта алатындай етіліп жүзеге асырылады. Осылай білім алушы шағын топпен, фронтальді сабақтардың мазмұнын меңгеруге дайындалады.
48. 2-сыныпта жеке сабақтар даярлық сынып пен 1-сыныпқа қарағанда басқаша жүргізіледі, яғни артикуляциялық аппаратындағы ақауы айқын мектеп білім алушыларында дұрыс айту дағдыларын бекітуге және дыбыстарды қарқынды түрде қоюға көп көңіл бөлінеді. Сонымен қатар мынадай міндеттер де қатар жүреді: құрамы күрделі буынды сөздерді айтумен сөйлеу тілінің ырғақтық құрылымымен байланысты қиындықтарды еңсеру; жазбаша оқудағы жеке ауытқуларды жою.
49. 3-сыныптан бастап сөйлеу тілімен байланысты материалдар барлық сабақтарда айтарлықтай күрделене түседі, бұл бұзылыстың күрделі формасына ие кейбір білім алушыларда айтылымдағы қиындықтардың қайтадан байқалуымен байланысты, олар өз кезегінде өзіндік байланыстырып сөйлеуін жеке түрде түзетуді талап етеді.
50. 3-4 сыныптан бастап логопедиялық жеке сабақтың негізгі міндетті оқу материалын ұтымды меңгеруге кедергі болатын сөйлеу тіліндегі қиындықтарды жою болып табылады.
51. "Дыбыс айту бөлімі" фонетикалық бұзылыстарды кезендер бойынша кезектілікпен түзетуді және логопедиялық жеке сабақта машықтандырылған сөздің дыбыстық буындық құрамын қалыптастыруды көздейді. Бұл бөлімде дыбыстарды машықтандыру, фонетикалық ұқсас дыбыстарды ажырату, сөйлеу моторикасын, фонематикалық қабылдау, талдау, жинақтау дағдыларын ары қарай жетілдіру жұмысы жоспарланады.
52. Фонетикалық ұқсас дыбыстарды ажырату жұмысы бұрынғыдан күрделі сөздік материал негізінде жүргізіледі. Фонематикалық талдау дыбыстарды тиімді машықтандыру мен ажыратуға, оқу мен жазудың бұзылуын алдын алуға ықпал етеді.
53. Дыбысты дұрыс айтуды қалыптастыру кезектілігі мен тақырыбы, фонематикалық талдауды дамыту сауат ашуға оқыту бағдарламасымен тығыз байланысты, бірақ осы сабақта өтетін тақырыптардың алдында өтіледі. Сабақта өтілетін дыбысты білім алушылар алдын ала дұрыс айтуын меңгеріп, осы дыбысты сөйлеу кезінде ажырата білуді меңгереді.
54. "Дыбыс айту" сабағының құрылымында негізгі төрт кезең белгіленеді:
1) 1 кезең: артикуляциялық гимнастика. Барлық статикалық және динамикалық жаттығулар белгілі бір ырғақпен немесе санау бойынша жүргізіледі;
2) 2 кезең: дыбыстың акустикалық-артикуляциялық сипаты;
3) 3 кезең: фонематикалық талдау мен жинақтау дағдыларын қалыптастыру. Бұл кезеңде:
фонематикалық естуін дамытуға;
фонематикалық қабылдауын дамытуға;
фонематикалық талдау мен жинақтау дағдыларын қалыптастыруға;
тілдік талдау мен жинақтау дағдыларын қалыптастыруға арналған жаттығулар жасатылады;
4) 4 кезең: сөздерді дұрыс айтуға машықтандыруға арналған жаттығулар.
55. "Тіл дамыту" бөлімі төмендегідей міндеттерді шешеді:
1) сөйлеу әрекетінің тәжірибелік дайындығын қамтамасыз етеді, әртүрлі процестерін бақылау, талдау мен жинақтау дағдыларын қамтиды;
2) сөздік қорын анықтау мен толықтыру негізінде ауызекі сөйлеуі мен монологты байланыстырып сөйлеуін дамыту жұмысы атқарылады;
3) сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымының негізгі заңдылықтарын тәжірибеде меңгеру.
56. Аралас сабақ – сабақтың негізгі түрі болып есептеледі. Бағдарламада аралас сабаққа бірқатар талаптар қойылады:
1) әр сабақта сөйлеу тілінің барлық компоненттерін дамыту;
2) грамматикалық құрылымдар мен сөздік қорын қолдана отырып, жеке немесе ұжыммен байланыстырып сөйлем құрастыру;
3) тілдік емес психикалық қызметтерді дамыту және оқу-танымдық міндеттерді шешу.
57. Сөйлеу тілінің барлық компоненттерін дамыту жұмысы қатар жүреді, дегенмен, мұғалімнің қалауы бойынша сөз, сөйлем немесе байланыстырып сөйлеуін дамыту бойынша жеке сабақтар өткізіледі.
58. Бағдарлама білім алушыларды жалпылама түсініктермен таныстыруға, қоршаған ортадағы заттар және құбылыстармен таныстыруға, Қазақстан Республикасының ерекшеліктерімен таныстыруға бағытталған. Әр сабаққа жаңадан еңгізілетін сөздік қорының көлемі білім алушының дара мүмкіндіктеріне қарай шамамен 2-3 сөзден 4-6 сөзге дейін.
59. Грамматикалық құрылымдардың моделі жылдан жылға қарай күрделене түседі. 0-сыныпта балалардың сөздік қорына ынталандыру сөйлемдер еңгізіледі. Білім алушылар айтылған сөзге құлақ салып, айтылған нұсқаларды орындай білулері керек. Сонымен қатар жай сөйлемді күрделендіруді үйренеді. Байланыстырып сөйлеуін дамытуда білім алушылардың өзіндік мүмкіндіктері ескеріледі. Байланыстырып сөйлеуін қалыптастыруда білім алушылардың өз ойын нақты білдіру, себеп салдар байланысын орнату, әрекеттер мен құбылыстардың реттілігін анықтау дағдаларын дамытуға аса назар аударылады.
60. Құрылысы әртүрлі мәтіндердің күрделігінің деңгейіне қарай түзету жұмысын келесі реттілікпен жүргізу ұсынылады:
1) баяндау мәтін құрастыру дағдысын дамыту;
2) сипаттама мәтін құрастыру дағдысын дамыту;
3) пікір білдіретін мәтінмен жұмыс.
61. Жазбаша сөйлеу тілін дамыту бойынша жұмыстың негізгі әдісі шығарма мен мазмұндама болып табылады.
62. Бағдарламада "Оқыту мақсаттары" кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.1.2.1 кодында "1" - сыныбы, "1.2" - бөлімшеcі, "1" - оқыту мақсатының реттік саны.
63. Оқыту мақсаттарының жүйесі. Сөйлеу әрекетінің түрі "Тындалым және айтылым":
1) "Логопедиялық жеке сабақ":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
1.1 Ұсақ моторика | 0.1.1.1 көрсету бойынша саусақ гимнастикасын орындау | 1.1.1.1 саусақ гимнастикасын орындау | 2.1.1.1 көрсету бойынша қолын ұқалау | 3.1.1.1 саусақтары мен қол білезігін өз өзін құалау | 4.1.1.1 саусақ гимнастикасын орындау |
0.1.1.2 үлгі бойынша саусақ гимнастикасын орындау | 1.1.1.2 көрсету бойынша қолын уқалау | 2.1.1.2 саусақ гимнастикасын орындау | 3.1.1.2 саусақ гимнастикасын орындау | 4.1.1.2 саусақтары мен қол білезігін өз өзін қуалау | |
1.2 Дауыс және тыныс алу | 0.1.2.1 ауа ағымын бағыттау | 1.1.2.1 сөйлеу кезінде ұзақ дем шығару | 2.1.2.1 төменгі диафрагмальді дем алу мен ажыратылған дем алу дағдыларын меңгеру | 3.1.2.1 төменгі диафрагмальді дем алу мен ажыратылған дем алу дағдыларын меңгеру | 4.1.2.1 дем шығару кезінде сөйлеу дағдысын өкрсету |
0.1.2.2 дем шығару күшін көрсету | 1.1.2.2 ауытқудың ерекшелігіне байланысты мұрындық ренкті жою |
2.1.2.2 дауысты ұзақ шығару. |
3.1.2.2 дауысты ұзақ және қатты шығару | 4.1.2.2 мұрындық ренкті жоюға бағытталған жаттығулар жасай білу | |
0.1.2.3 дауысты ұзақ шығару | 1.1.2.3 таңдай перделерінің бұлшықеттерін белсендіру | 2.1.2.3 дауысты ұзақ және қатты шығару | 3.1.2.3 мұрындық ренкті жоюға бағытталған жаттығулар жасай білу | 4.1.2.3 дауыс әуезділігін дұрыс шығара білу | |
0.1.2.4 таңдай перделерінің бұлшықеттерін белсендіру | 1.1.2.4 таңдай перделерінің бұлшықеттерін белсендіру | 2.1.2.4 сөйлеу мәнерлігін көрсете білу | 3.1.2.4 сөйлеу мәнерлігін көрсете білу | 4.1.2.4 ырғақты дұрыс қолдана білу | |
1.3 Беттің мимикалық бұлшықеттері және артикуляциялық аппарат | 0.1.3.1 артикуляциялық аппарат бұлшықеттерін дамыту | 1.1.3.1 артикуляциялық мүшелердің қалпын білу | 2.1.3.1 артикуляциялық мүшелердің қалпын еске түсіріп, көрсеті | 3.1.3.1 артикуляциялық мүшелердің қалпын сезіну | 4.1.3.1 артикуляциялық мүшелердің қалпын сезіну |
0.1.3.2 ерікті қозғалыстырының нақтылығы мен саралағандығын дамыту | 1.1.3.2 артикуляциялық мүшелердің қалпын еске түсіріп, көрсеті | 2.1.3.2 ерікті қозғалыстырының нақтылығы мен саралағандығын дамыту | 3.1.3.2 ерікті қозғалыстырының нақтылығы мен саралағандығын дамыту | 4.1.3.2 ерікті қозғалыстырының нақтылығы мен саралағандығын дамыту | |
0.1.3.3 негізгі мимикалық қимылдарын көрсету | 1.1.3.3 ерікті қозғалыстарының нақтылығы мен саралағандығын дамыту | 2.1.3.3 3 негізгі мимикалық қимылдарын көрсету |
3.1.3.3 |
4.1.3.3 | |
0.1.3.4 дыбысты қою езінде артикуляциялық мүшелерінің қалпын білу | 1.1.3.4 негізгі сылау қимылдарын білу | 2.1.3.4 негізгі сылау қимылдарын білу: ұқалау, сипау, илеу | 3.1.3.4 негізгі сылау қимылдарын білу, өзбетімен еске түсіру | 4.1.3.4 негізгі сылау қимылдарын білу, өзбетімен еске түсіру | |
1.4 Фонематикалық түсініктер. Тіл дыбыстарын қабылдау және талдау |
0.1.4.1 тілдік емес дыбыстарды ажырату: | 1.1.4.1 дауыссыз және дауысты дыбыстарды ажырату | 2.1.4.1 дауыссыз және дауысты дыбыстарды ажырату | 3.1.4.1 сөздегі дыбыс пен әріп санын анықтау | 4.1.4.1 сөзге фонетикалық талдау жүргізу |
0.1.4.2 дауыссыз дыбыстарды ажырату, артикуляциялық кескінде табу | 1.1.4.2 әртүрлі талдаушыларға сүйене отырып жуан-жіңішке дыбыстарды ажырату | 2.1.4.2 екпін түсетін және екпін түспейтін дауыстыларды ажырату | 3.1.4.2 шатастыратын дыбыстарды ажырату, темпі жылдамдататылған және қатардағы дыбыстардың кезектілігін өзгертетін әртүрлі буын қатарлары, буындық қатарларды еске түсіріп айтып беру. | 4.1.4.2 жазуда шатастыратын дыбыстардың артикуляциясын анықтау | |
0.1.4.3 2-3 дауыстылардан құралған қатарда дыбыстардың реттілігін тауып беру | 1.1.4.3 әртүрлі талдаушыларға сүйене отырып қатаң-ұяң дыбыстарды ажырату | 2.1.4.3 қатаң-ұяң дыбыстарды ажырату | 3.1.4.3 шатастыратын дыбыстардың айтуын машықтандырғаннан кейін ажырату | 4.1.4.3 шатастыратын дыбыстардың айтуын машықтандырғаннан кейін ажырату | |
0.1.4.4 дауысты дауыссыз дыбыстарды ажырату | 1.1.4.4 сөздің дыбыстық үлгісіне негізделе отырып, фонематикалық талдау, жинақтау жүргізу | 2.1.4.4 жуан-жіңішке дыбыстарды ажырату | 3.1.4.4 акустикалық ұқсас дыбыстарды ажырату | 4.1.4.4 акустикалық ұқсас дыбыстарды ажырату | |
0.1.4.5 сөздің басында тұрған дауысты дыбысты ажырату (А- та, От) | 1.1.4.5 фонематикалық талдау, жинақтау жүргізу | 2.1.4.5 дыбыстық талдау жүргізу Екі, үш буынды, дауыссыз дыбыстар бірге келетін және оппозициялық (балапан, жұмыртқа, құмырсқа) және жеке дыбыстары бар бітеу төрт буынды сөздерді дұрыс айту | 3.1.4.5 құрамында йотты дыбыстары бар сөздерге фонетикалық талдау жүргізу | 4.1.4.5 құрамында йотты дыбыстары бар сөздерге фонетикалық талдау жүргізу | |
1.5 Дыбыс айту | 0.1.5.1 сақталған дыбыстарды нақты және дұрыс айту | 1.1.5.1 қойылған дыбыстарды буында, сөзде, сөйлемде дұрыс айтуын машықтандыру | 2.1.5.1 қойылған дыбыстарды дұрыс айту және ажырату | 3.1.5.1 дыбыстарды дұрыс айтуын машықтандыру | 4.1.5.1 қойылған дыбыстардың бәрін дұрыс айту (күрделі кемістігі барлардан басқа) |
0.1.5.2 жаңадан қойылған дыбыстарды жеке, буында, сөзде, сөйлемде нақты, дұрыс айту (сөйлем аппаратында айқын байқалаиын бұзылыстары барлардан басқа) | 1.1.5.2 буындық құрамы жеңіл сөздерде дыбыстарды дұрыс айту, сөзде дыбыстың орнын анықтау | 2.1.5.2 дұрыс айтылатын дыбыстардан құралған сөздерді пайдалануды белсендіру | 3.1.5.2 дыбыс айтуын жетілдіру (жаңылтпаштар) | 4.1.5.2 дұрыс емес айтылған дыбыстарды естіп, ажырату | |
1.6 Сөздің дыбыстық-буындық құрамы | 0.1.6.1 ашық буындарды талдау | 1.1.6.1 оппозициялық дыбыстары бар буындарды айту: па-ба, ва-фа | 2.1.6.1 буын мен сөздерге дыбыстық үлгілер құру | 3.1.6.1 сөзге фонетикалық талдау жүргізу | 4.1.6.1 буындық құрамы күрделі сөздерді айту (күрделі кемістігі блаларға 5 буыннан артық емес), сөйлем құрамындағы жаттанды сөздерді қолдану |
0.1.6.2 сөзге дыбыстық талдау мен жинақтау жүргізу қиындықтарын жеңу. Буындар мен тіркестерді анық айту: уа, уі, әуе, тө, өт, тағ, рға, сқа, жбү | 1.1.6.2 екі үш күрделі сөзде екпін түсетін буынды анықтау | 2.1.6.2 дыбыстық талдау мен жинақтау жүргізу темпі жылдамдататылған және буындардың кезектілігі немесе сөйлем құрамындағы жаттанды сөздерді қолдану құрылымы өзгерген буындық қатарларды анық айту: и-а-у..., ә-у-е..., ү-ө-о..., у-а-и..., ү-і-ү..., ұ-ы-ұ..., та-та-қа..., қа-ға-қа..., па-та..., тра-трұ- трө | 3.2.6.2 шатастырып айтатын дыбыстарды ажырату | 4.2.6.2 жазуда шатастыратын дыбыстардың артикуляциясын анықтау | |
0.1.6.3 екпінін әртүрлі түсіріп, буындар қатарын қабылдау және айту | 1.1.6.3 әртүрлі буындарды және дыбыс тіркестерін айту (ашық, түйық, бітеу буында) | 2.1.6.3 А.К.Маркованың классификациясы бойынша 7-14 класстағы сөздерді айту | 3.1.6.3 буындық құрамы күрделі сөздерді айту ( күрделі кемістігі блаларға 5 буыннан артық емес) | 4.1.6.3 жаңа сөздер құрамындағы күрделі дифференцировкалаларды меңгеру | |
0.1.6.4 | 1.1.6.4 А.К.Маркованың классификациясы бойынша 5-6 класстағы сөздерді айту | 2.1.6.4 сөздерді буынға бөлу, екінді буынды анықтау, дыбыс пен әріп сандарын сәйкестендіру; сөзге фонетикалық талдау жүргізу | 3.1.6.4 сөздерді буынға бөлу, екпін түсетін буынды анықтау, дыбыс пен әріп сандарын сәййкестендіру, сөзге фонетикалық талдау жасау | 4.1.6.4 екі және үш тұйық буынды, дауыссыз дыбыстар қатар келген және құрамында қарама-қарсы дыбыстары бар сөздерді (балапан, аспаз, жұлдыз) және жекелеген төрт буынды сөздерді дұрыс айту, сөйлем, шағын мәтін құрамындағы жаттанды сөздерді қолдану. | |
1.7 Семантикалық түсініктер мен грамматикалық дағдылар | 0.1.7.1 жай сөйлемдер қолдана отырып, сұраққа жауап құрастыру | 1.1.7.1 сөйлеудің әртүрлі формасын түсіну: өтініш, тапсырма, нұсқау | 2.1.7.1 көрнекілік пен сөз негізінде әңгіме құрастыру | 3.1.7.1 айтылған сөзге есту зейіінін қою | 4.1.7.1 этикет формаларын қолдана отырып, әңгіме бастау |
0.1.7.2 екі сөзден тұратын сөйлем құрастыру | 1.1.7.2 сұрақ қою | 2.1.7.2 ортақ мазмұны мен тақырыпты анықтай білу | 3.1.7.2 вербальді және вербальсыз реакцияларына қызығушылық арттыру | 4.1.7.2 өз тәжірибесі бойынша әңгіме құрастыру | |
0.1.7.3 сұрақтар арқылы сөйледегі сөздер арасындағы байланысты түсіну | 1.1.7.3 хаабарлы, сұраулы, бұйрықты сөйлемдерді қолдану | 2.1.7.3 сәлемдесу түрлерін білу және жағдаятқа қарай қолдану | 3.1.7.3 кешірім сұрау, алғыс айту формаларын білу және орынды қолдана білу | 4.1.7.3 этикеттің өтініш білдіру, уәде беру, кешірім сұрау, мақұлдау түрлерін қолдану | |
0.1.7.4 мәтінде кім? не? туралы айтылғанын анықтау | 1.1.7.4 сұраққа қысқаша және толық жауап беру | 2.1.7.4 жай сөйлем қолдану арқылы жауап беру | 3.1.7.4 2-3 сөзден құралған сөйлем құру (затты, адамды сипаттау) | 4.1.7.4 мәтіннің негізгі ойын анықтау, бөлімдерінің мәнін түсіну | |
0.1.7.5 заттарды, олардың әрекетін, белгілері мен сапасын білдіретін сөздерді білу | 1.1.7.5 сөйлемдегі сөздерді айыра білу | 2.1.7.5 іс-шаралар мен оқиғаларды бағалауда жеке тәжірибесін пайдалану | 3.1.7.5 сурет, сериялы сюжетті суркт бойынша әңгіме құрастыру | 4.1.7.5 мәтіннің негізгі мәнін түсініп, оған ат қою | |
0.1.7.6 қолданыстағы сөздерді затпен сәйкестендіру | 1.1.7.6 қысқа -ұзын сөйлемдерді анықтау | 2.1.7.6 мәтінді маңызды бөліктеріне қарай бөлу | 3.1.7.6 берілген дайын жоспар мен тақырып бойынша әңгіме құрастыру. | 4.1.7.6 мәтіннің негізгі ойын анықтау, бөліктерінің мәнін түсіну | |
0.1.7.7 заттарды және ұқсас заттарды атау | 1.1.7.7 сурет бойынша әңгіме құрастыру. | 2.1.7.7 жаңа сөздерді дұрыс, орынды қолдану | 3.1.7.7 нақты және абстракциялық мәні бар сөздерді белсенді сөздік қорына еңгізу | 4.1.7.7 мәтіннің әр бөлігінің мәндік құрылымын анықтау | |
0.1.7.8 үш дауыссыз дыбыс қатар келетін сөздердегі дыбыстарды дұрыс және бірге айту, үш дауыссыз қатар келетін сөзден дыбыстарды бөлу (құрылыс, кептер, құмырсқа) | 1.1.7.8 екі буынды және үш буынды, жекелеген төрт буынды сөздерді анық, дұрыс, үндестік заңын сақтау отыры айту (сағат, құрт, қармақ, алаша, орындық), сөз формасы өзгерген жағдайда сөздің жалғауын анық айту | 2.1.7.8 сериялы сюжетті сурет бойынша әңгіме құрастыру | 3.1.7.8 мағынасы жақын және қарама-қайшы мәндес сөздердің мағынасын түсіну | 4.1.7.8 әңгімені жалғастыру мақсатымен өзбетімен сұрақ құрастыру, қою | |
0.1.7.9 үлгі бойынша жеке заттарға сипаттама беру | 1.1.7.9 тақырыпқа байланысты сөздерді сөйлеу тілінде дұрыс қолдану | 2.1.7.9 тірек сөздер бойынша әңгіме құрастыру | 3.1.7.9 жай жайылма сөйлемді қолдану | 4.1.7.9 өз өмірі туралы және еркін тақырып бойынша әңгіме құрастыру | |
0.1.7.10 қысқа-ұзын сөйлемдеді ажырату | 1.1.7.10 сериялы сюжетті сурет бойынша әңгіме құрастыру (сұрақтар бойынша) | 2.1.7.10 берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру) | 3.1.7.10 нақты және абстракциялық мәні бар сөздерді белсенді сөздік қорына еңгізу | 4.1.7.10 нақты және абстракциялық мәні бар сөздерді белсенді сөздік қорына еңгізу | |
Ескерту. Түзету жұмысының әдіс-тәсілдері білім алушының артикуляциялық аппаратының қызметі мен құрылымының қалпына қарай анықталып, іріктеледі; дыбыстауда қимыл-қозғалыс үйлесімдігінің нақтылығы білім алушының мүмкіндіктеріне тәуелді.
2) "Дыбыс айту":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
0 -сынып | 1 -сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | |
1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.1 статикалық жаттығулар материалдарында дұрыс тыныс алуын дамыту, синхрондық тыныс және дауыс дағдысын қалыптастыру | 1.1.8.1 динамикалық жаттығулар материалдарында дұрыс тыныс алуын дамыту, синхрондық тыныс және дауыс дағдысын қалыптастыру | 2.1.8.1 сөйлеген кезде тыныс алу қимылдарының ырғағын бақылау (5-8 буын) | 3.1.8.1 сөйлеген кезде тыныс алу қимылдарының ырғағын бақылау (дем шығару кезінде 10 буынға дейін айту) |
0.1.8.2 сөйлеу кезіндегі дем алу мен дем шығарудың айырмашылығын түсіну | 1.1.8.2 буын, сөз айту негізінде ұзақ дем шығару | 2.1.8.2 сөз тіркестері мен сөйлем айту негізінде ұзақ дем шығару | 3.1.8.2 сөйлем айту негізінде ұзақ дем шығару | |
0.1.8.3 сөйлеу кезіндегі ұзақ дем шығару | 1.1.8.3 тілдің ауыспалы позициясын айқындау, дамыту, қимылын серияларын белгілеу | 2.1.8.3 акустикалық-артикуляциялық ұқсастығы бар дыбыстардың артикуляциялық моторикасын ауыстыра білу | 3.1.8.3 акустикалық-артикуляциялық ұқсастығы бар дыбыстарды айту барысында артикуляциялық мүшелерінің қимыл-қозғалысын ажырату | |
0.1.8.4 артикуляциялық моториканың қозғалымының күшін, нақтылығын жақсарту | 1.1.8.4 артикуляциялық моториканың қозғалмалы, бір қалыпты координациясын дамыту | 2.1.8.4 бір қимылдан екіншісіне бірқалыпты көшу | ||
0.1.8.5 астыңғы иек, ерін, тіл, жұмсақ таңдай қозғалысын жетілдіру | ||||
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру | 0.1.9.1 тілдік және тілдік емес дыбыстарды қабылдау және ажырату | 1.1.9.1 тілдік және тілдік емес дыбыстарды қабылдау және ажырату | 2.1.9.1 есту арқылы 3-4 сөздер ішінен ұқсас сөздерді айыру, оларды ретімен айтып беру | 3.1.9.1 берілген сөздерден бір-біріне ұқсас сөздерді табу |
0.1.9.2 дауысты дыбысты басқа дыбыстар, сөз ішінен айыра білу | 1.1.9.2 дауыссыз дыбысты сөз, сөзтіркестер фонында ажырату | 2.1.9.2 әртүрлі буындардан тұратын дауыссыз дыбыстарды қатаң, ұяң, нді, жуан, жіңішке қылып оқыту және айыру | 3.1.9.2 өз бетімен ырғақты таңдай білу | |
0.1.9.3 дауыссыз дыбысты дыбыс, буын, сөз фонында ажырату | 1.1.9.3 жай сөздерде дыбыстың нақты орнын анықтау | 2.1.9.3 дауыссыз дыбысты сөйлем фонында ажырату | 3.1.9.3 мәтін ішінен дыбыстық-буындық құрамы белгіленген сөзді табу | |
0.1.9.4 сөздегі бірінші және соңғы дыбысты анықтау | 1.1.9.4 көрші дыбыстарды атау | 2.1.9.4 жай сөздерде дыбыстың нақты орнын анықтау | 3.1.9.4 дауыссыз дыбысты мәтінде табу | |
0.1.9.5 дыбыстың орнын анықтау (сөздің басында, ортасында, аяғында) | 1.1.9.5 екпін түскен дыбысты, буынды айыру | 2.1.9.5 сөзде дыбыстар саны мен орнын анықтау | 3.1.9.5 жай сөздерде дыбыстың нақты орнын анықтау | |
0.1.9.6 екпін түскен дыбысты, буынды айыру | 1.1.9.6 4-5 сөзден құарлған сөйлемге талдау жүргізу | 2.1.9.6 күрделі сөздерді буынға бөліп айтқызу,екпін түсіру | 3.1.9.6 сөзде дыбыстар орны мен реттілігін анықтау | |
0.1.9.7 2-5 сөзден құралған сөйлемге талдау жүргізу. | 1.1.9.7 екі-үш құрамды сөздерді буынға бөлу (елестету арқылы) | 2.1.9.7 5-6 сөзден құралған сөйлемге талдау жүргізу | 3.1.9.7 күрделі сөздерді буынға бөліп айтқызу,екпін түсіру | |
0.1.9.8 екі-үш құрамды сөздерді буынға бөлу (көмекші тәсілдер қолдану арқылы, кейін сөз деңгейінде) | 1.1.9.8 жай сөздерде буын саны мен реттілігін анықтау | 2.1.9.8 үш-төрт құрамды сөздерді буынға бөлу | 3.1.9.8 6-7 сөзден құралған сөйлемге талдау жүргізу | |
0.1.9.9 жай сөздерде буын саны мен реттілігін анықтау | 1.1.9.9 үш дыбысты бітеу буын мен екі дыбысты ашық буыннан тұратын сөздер (тақ-та, бал-та) талдау | 2.1.9.9 күрделі сөздердің буындық құрамын анықтау | 3.1.9.9 буындық құрамы күрделі сөздерді буынға бөлу (елестету арқылы | |
0.1.9.10 екі дыбысты екі ашық буыннан тұратын сөздерді айту (ба-қа, ша-на, ма-са, ма-та); | 1.1.9.10 екі дыбысты түйық буыннан тұратын буындарды жинақтау | 2.1.9.10 үш дыбысты екі бітеу буыннан тұратын сөздер (қас-қыр, сан-дық, кеп-тер, тор-ғай, жаң-ғақ | 3.1.9.10 күрделі сөздердің буындық құрамын анықтау | |
0.1.9.11 ашық және тұйық буындарды талдау және жинақтау |
1.1.9.11 екі дыбысты түйық буын мен екі дыбысты ашық буыннан тұратын сөздер (ал-ма, | 2.1.9.11 сюжетті сурет бойынша 2-3 сөзді жинақтау | 3.1.9.11 екі дыбысты түйық буын мен екі дыбысты ашық буыннан тұратын сөздер (ал-ма, еш-кі, ай-на, аң-шы) | |
0.1.9.12 үш дыбысты екі бітеу буыннан тұратын сөздерді айту, талдау (қас-қыр, сан-дық, кеп-тер, тор-ғай, жаң-ғақ) | 2.1.9.12 екі дыбысты түйық буын мен үш дыбысты бітеу буыннан тұратын сөздер (ас-пан, іл-гіш, аң-дар, ор-ман) | 3.1.9.12 ойда жоспарлау бойынша белгіленген құрылымдағы 2-3 сөзді жинақтау | ||
3.1.9.13 екі дыбысты үш ашық буыннан тұратын сөздер (ша-ға-ла, са-қи-на, те-ре-зе); | ||||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру | 0.1.10.1 дауысты [а], [у], [о] дыбыстарын айту | 1.1.10.1 [а], [о], [и] дауыстыларды айту | 2.1.10.1 [ә], [ө], [ы], [і], [ұ], [ү] дауыстыларды айту, барлық дауыстыларды айту | 3.1.10.1 [н-м], [н-л], [н-ң], дыбыстарын өзбетімен сөйлеуінде ажырату |
0.1.3.2 [м],[м’] [х] [х’] дыбыстарын айту | 1.1.3.2 [а-у], [а-о], [о-у] дыбыстарын ажырату | 2.1.3.2 [ы-і], [а-ә], [ө-о], [ұ-ү] дыбыстарын ажырату | 3.1.3.2 [б-п], [к-г], [қ-ғ], [т-д], [в-ф] дыбыстарын ажырату | |
0.1.10.3 дауысты жуан-жіңішке дыбыстарды ажырату | 1.1.10.3 [м], [м’], [н], [н’], [ң], [т], [т’] айту | 2.1.10.3 [с’], [л’], [р’] дыбыстарының артикуляциялық қалпын меңгеру | 3.1.10.3 [с с], [з з], [ц] айту, ажырату | |
0.1.10.4 [c], [c’] артикуляциясын меңгеру | 1.1.10.4 [м]- [м’], [н]- [н’], [т]-[т’] дыбыстарын буын материалында ажырату | 2.1.10.4 [п’]-[п], [т]-[т’], [к]-[к’], [қ], [ф]-[ф’] дыбыстарын ажырату (буын материалында) | 3.1.10.4 [ш], [ж], [ш-ж] дыбыстарын өзіндік сөйлеуінде айту | |
0.1.10.5 [п], [п’], [к], [к’], [қ], [в], [в’], [т], [т’], [н], [н’] айту | 1.1.10.5 [к], [к’], [қ], [г], [г’], [ғ], [п], [п’], [б], [б’], [д], [д’] айту | 2.1.10.5 [б]-[б’], [д]-[д’], [г]-[г’], [ғ], [в]-[в’] буын материалында | 3.1.10.5 [с-ш], [з-ж] дыбыстарын өзіндік сөйлеуінде ажырату | |
0.1.10.6 [п]-[п’], [к]- [к’], [в]- [в’], [т]- [т’], [н]- [н’], [ c]-[c’] саралау | 1.1.10.6 [к]- [к’], [к]- [қ], [г]-[г’], [п]-[п’], [б]-[б’], [д]-[д’] саралау | 2.1.10.6 ысқырық [з], [з1], [с], [с'] айту | 3.1.10.6 [ш-ж], [с-з], [с’-з’], [к-г-х, к’-г’-х’ қ-ғ] өз бетімен сөйлеуінде айту және саралау | |
0.1.10.7 [ и], [э] дауыстыларды айту | 1.1.10.7 [с], [с’], [з], [з’], [ш], [ж] артикуляциялық қалпын білу | 2.1.10.7 ысқырық [з з1]- [с с'] дыбыстарын сраралау | 3.1.10.7 [р, р’], [л, л’] ерекшеліктерін білу | |
0.1.10.8 [ и], [ ы], [і] дыбыстарының айырмашылығын білу | 1.1.10.8 [к] [к’] [қ] - [г] [г’] [ғ], [п] [п’]-[б]-[б’], [д] [д’]- [т], [т’], [з] [з’]- [с], [с’] саралау | 2.1.10.8 [й’] кезкелген позицияда айту | 3.1.10.8 [р, р’], [л, л’] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
0.1.10.9 [з] [з’] [ш] [л] [л’] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | 1.1.10.9 [з]- [ж] дыбыстардың қалпын саралау | 2.1.10.9 [й], [и] дыбыстары мен әріптерін білу, саралау | 3.1.10.9 [с-с’-з-з’-ц] өз бетімен сөйлеуінде айту және саралау | |
0.1.10.10 [з] -[з’], [л]- [л’] саралау | 1.1.10.10 [ч], [щ], [ц], [й] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | 2.1.10.10 [ш], [ж] дыбыстарын айту | 3.1.10.10 [ц] дысының ерекшеліктерін білу | |
0.1.10.11 [c], [c’]- [з] [з’] айырмашылығын білу, саралау | 1.1.10.11 [йа], [йо], [йу], [йэ] тіркестерін айту | 2.1.10.11 [ч], [щ] дыбыстарын айту | 3.1.10.11 [ц] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
0.1.10.12 [c]-[ш] артикуляциялық қалпынын айырмашылығын білу, саралау | 1.1.10.12 [и-э], [а-йа], [о-йо], [у-йу], [э-йэ] тіркестерін айту, саралау | 2.1.10.12 [ч]- [щ] дыбыстары мен әріптерін білу, саралау, тузету | 3.1.10.12 артикуляциялық кескіні бойынша дыбысқа сипаттама беру | |
0.1.10.13 [р] [р’], [ж] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | 1.1.10.13 [э], [х], [х’], [һ], [в], [в’], [ф], [ф’] дыбыстарын айту | 2.1.10.13 [ж]- [ш], [с]- [з] дыбыстары мен әріптерін білу, саралау | 3.1.10.13 е, Ұ, ю, я дыбыстары (әріптері) сөзде, сөйлемде, мәтінде әртүрлі позицияда тұрған жағдайда айту, оқу | |
0.1.10.14 [б] [б’] [д] [д’] дыбыстарын айту | 1.1.10.14 артикуляциялық кескіні бойынша дыбысқа сипаттама беру | 2.1.10.14 [ц] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | ||
0.1.10.15 берілген үлгі бойынша дыбысқа сипаттама беру | 1.1.10.15 [ж], [ш] дыбыстарын айту |
2.1.10.15 [ч]- [т], [ц]- [с], [ц-ч] | ||
1.1.10.16 [с-ц], [с-з] [ш-ж] [ш-с] саралау | 2.1.10.16 артикуляциялық кескіні бойынша дыбысқа сипаттама беру | |||
1.1.10.17 [с-ц] [т-ц] [ч-ц] [щ-ш] [щ- с] [щ-ч] [ч-т-ш] саралау | 2.1.10.17 [р, р’], [л, л’] дыбыстарын дұрыс айту | |||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 0.1.11.1 ырғақты қимылдарды ажырату | 1.1.11.1 екпіні әртүрлі түскен жабық буындарды қайталау | 2.1.11.1 дауыссыздар қатар келген 2-3 буындарды екпінін ауыстырып отырып қайталау | 3.1.11.1 дауыссыздар қатар келген буындрды екпінін ауыстырып отырып қайталау |
0.1.11.2 2, 3, 4 дауысты дыбыстардан құралған буындарды қайталау: ао, аоу, аоуи | 1.1.11.2 жұп дауыссыздардан құрылған буын қатарларын қайталау | 2.1.11.2 қарама қайшы дыбыстардан құрылған буын қатарларын қайталау | 3.1.11.2 артикуляциясы ұқсас дыбыстардан құрылған буын қатарларын қайталау | |
0.1.11.3 екі ашық буынды сөздерді қайталау | 1.1.11.3 жабық екі буынды сөздерді қайталау | 2.1.11.3екі буынды сөз ортасындағы дауыссыз дыбыстары қатар келген сөздерді қайталау | 3.1.11.3 үшбуынды дауыссыз дыбыстары қатар келген сөздерді қайталау | |
0.1.11.4 хабарлы, сұраулы, бұйрық интонациясын қайталау | 1.1.11.4 әртүрлі темпен сөйлеу | 2.1.11.4 лепті сөйлемнің интонациясын қайталау | 3.1.11.4 сөйлеу тілінің түрлі әуезділігін қолдану | |
3) "Тіл дамыту":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
1.12 Сөз | 0.1.12.1 ауызекі сөйлеуінде нақты зат есімдердің атауын қолдану | 1.1.12.1 ауызекі сөйлеуінде нақты зат есімдердің атауын түсіну, қолдану. олардың бөлшектері мен материалын атау | 2.1.12.1 сөздің ауыспалы мағынасын түсіну және қолдану | 3.1.12.1 кең тараған сининимдердің мағынасын түсіну және сөйлеу кезінде қолдану | 4.1.12.1 зат есімнің жинақтық мағынасын білдіретін сөздерді түсіну, қолдану |
0.1.12.2 заттың қасиеттерін: түсін, көлемін, дәмін, пішінін білдіретін сөздерді түсіну, атап беру | 1.1.12.2 заттардың қызметіне, қатысына, қасиеттеріне байланысты сөздерді түсіну, қолдану | 2.1.12.2 сөздің жекеше, көпше түрін түсіну, қолдану | 3.1.12.2 сын есімнің салыстырма шырайын түсіну, қолдану | 4.1.12.2 адамның қасиетін сипаттайтын сөздерді түсіну, қолдану | |
0.1.12.3 заттың қимылын білдіретін сөздерді түсіну, қолдану | 1.1.12.3 нақты заттың, адамның, жануардың қимылын білдіретін сөздерді түсіну, қолдану | 2.1.12.3 заттың қимылын білдіретін сөздерге сұрақ қою | 3.1.12.3 үлгі бойынша сөздерді өзгерту, қимыл сөздер құрау | 4.1.12.3 қимыл сөздерді жағына, шағына қарай өзгертіп, қолдану | |
0.1.12.4 түрлі жағдаяттарда этикет сөздерін қолдана білу | 1.1.12.4 зат есім мен сын есімді байланыстыру | 2.1.12.4 бір сөз әртүрлі жағдайда айтылатынын түсіну. Қолдана білу | 3.1.12.4 зат есімнің септік жалғауларын қолдана білу,зат есім мен сын есімнің байланысы,сан есім мен зат есімнің байланысуы | 4.1.12.4 айтылуы әртүрлі мағынасы бір сөздерді және қарама қарсы сөздерді табу, қолдана білу | |
0.1.12.5 жалпылама сөздерді білу | 1.1.12.5 сөздерді семантикалық топтарына қарай жіктеу | 2.1.12.5 кең тараған қарама қарсы мәндес сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу кезінде қолдану |
3.1.12.5 үлгі бойынша практикалық түрде түбірлес сөздермен танысу, мағынасын түсіну | 4.1.12.5 түбірлес сөздерді табу, сөздің түбірін анықтау | |
0.1.1.6 кішірейткіш сөздерді түсіну және дұрыс қолдану | 1.1.1.6 сөздерді жағына қарай өзгертіп, қолдану | 2.1.1.6 есімдіктің жағына, шағына қатысты сөздердің мағынасын түсіну. | 3.1.1.6 қимыл сөздерді жағына, шағына қарай өзгертіп, қолдану | 4.1.1.6 қимыл сөздерді жағына, шағына қарай өзгертіп, қолдану | |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.1 көптік жалғаулардың мағынасын түсіну | 1.1.13.1 үлгі бойынша көптік жалғауларды қолданып сөзді өзгерту | 2.1.13.1 көптік, септік жалғауларды сөйлеу барысында дұрыс қолдану | 3.1.13.1 көптік, септік жалғауларды сөйлеу барысында дұрыс қолдану | 4.1.13.1 көптік, септік жалғауларды ауызша, жазбаша тілде қолдана білу |
0.1.13.2 сөйлеу кезінде жай сөйлемдерді пайдалану | 1.1.13.2 5-6 сөзден тұратын жай сөйлемдерді құра білу | 2.1.13.2 өзбетінше етістікпен сөйлем құрау | 3.1.13.2 өтініш білдіретін сөздерді пайдаланып сөйлем құрастыру | 4.1.13.2 бағыныңқы құрмалас сөйлем құрастыру, қолдану | |
1.1.13.3 зат есімнің септік жалғауларын қолдана білу | 2.1.13.3 сан есім мен зат есімнің байланысуын білу, сөйлем құрау. | 3.1.13.3 зат есім мен сын есімнің байланысын түсіну, сөйлем құрау | 4.1.13.3 өз ойын жеткізуде бағыныңқы құрмалас сөйлемдерді қолдану | ||
1.1.13.4 3-5 сөзден құрылған сөйлем қолдану | 2.1.13.4 зат есімді реттілік сан есіммен үйлестіру | 3.1.13.4 құрама сөздер арқылы сөйлем құрастыру | 4.1.13.4 көмекші есімдер қолдана отырып, сөйлес құрастыру | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 0.1.14.1 кішігірім мәтін, ертегілер, өлеңдердің жалпы мазмұнын тыңдау және түсіну | 1.1.14.1 сюжеттік суретке сүйене отырып 3-4 сөздерден тұратын мәтін құру | 2.1.14.1 сюжеттік сериядан тұратын суреттер/ 3-4 суреттер/ арқылы 3-5 сөздерден тұратын мәтін құру | 3.1.14.1 сюжеттік суреттер арқылы диалог құру | 4.1.14.1 ойдан шығарған персонаждар арқылы диалог құру |
0.1.14.2 берілген сюжетті сурет бойынша шағын әңгіме құрап айтуы | 1.1.14.2 тыңдаған мәтінді мазмұндап айту | 2.1.14.2 мәтін мазмұнын тақырыбы немесе оның иллюстрациясы бойынша болжау | 3.1.14.2 сюжеттік суреттер арқылы немесе ойдан шығарған персонаждар арқылы диалог құру | 4.1.14.2 оқығанның ретін сақтай отырып баяндау | |
0.1.14.3 сюжетті сурет негізінде | 1.1.14.3 тыңдалған мәтінге өз көзқарасын білдіру | 2.1.14.3 жеке эпизод арқылы немесе бір сурет арқылы мұғалім көмегімен мәтін құру |
3.1.14.3 оқиғанын ретін сақтай отырып | 4.1.14.3 берілген тақырып бойынша өз бетінше әңгімелеу, баяндау | |
0.1.14.4 жақсы таныс затты (адамды, жануарды) сипаттап беру (мүғалімнің сұрақтары және сурет бойынша) | 1.1.14.4 мәтін иллюстрациясы бойынша сұрақтар қою немесе оқиға бойынша қойылған сұраққа жауап беру | 2.1.14.4 мәтінге жоспар құру, оған ат қою | 3.1.14.4 мәтінді мазмұны немесе оның иллюстрация бойынша болжау | 4.1.14.4 мәтіннің берілген басы, аяғына байланысты мәтін құру ретімен /50-60 сөзден тұратын/ | |
0.1.14.5 2-3 сөйлемнен құрылған | |||||
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану | 0.1.15.1 дене мүшелерін атау | 1.1.15.1 сезім мүшелерін білу. Олардың адам өміріндегі маңызы мен қызметін түсіну | 2.1.15.1 балалардың ойындары туралы сөйлем құрастыру | 3.1.15.1 табиғат аймақтарының ерекшеліктерін білу | 4.1.15.1 көлік түрлерін, олардың қызметі туралы білу |
0.1.15.2 жыл мегілдеріне байланысты киім мен аяқ киімдер түрлерін білу, атау | 1.1.15.2 киім мен аяқ киім бөлшектерін атау | 2.1.15.2 жидектер түрлері, пайдасы туралы білу | 3.1.15.2 жыл мезгілдерінің белгілерін сипаттау, салыстыру | 4.1.15.2 пайдалы қазбалар туралы әңгіме құру | |
0.1.15.3 киім мен аяқ киімдер күту тәсілдерін атау | 1.1.15.3 киім мен аяқ киімдер күту тәсілдерін қолдану | 2.1.15.3 спорт түрлерін білу | 3.1.15.3 табиғи құбылыстарын атау | 4.1.15.3 тұрған жері мен өз мемлекетінің тарихын білу | |
0.1.15.4 кейбір спорт құралдарын білу, қимыл ойындарын білу, ойнау | 1.1.15.4 әр мезгілге сәйкес табиғаттағы өзгерістер туралы сөйлеу мүмкіндіктеріне қарай мәлімдеу | 2.1.15.4 жәндіктер туралы алғашқы түсініктер білу | 3.1.15.4 жабайы жануарларлар. Жануарлардың жыл мезгіліне байланысты тіршілігі туралы білу | 4.1.15.4 өз туратын жерінің көрікті жерлерін, өндірістік орындарын білу | |
0.1.15.5 мектеп ауларын бағдарлау | 1.1.15.5 мектептің негізгі бөлмелерін білу, мамандықтарды атау | 2.1.15.5 отбасындағы адамдардың мамандығын атау | 3.1.15.5 малдардың төлдеуі туралы білу | 4.1.15.5 халық мейрамдары туралы алғашқы түсініктерінің болуы | |
0.1.15.6 өз сыныбынын нөмерін білу | 1.1.15.6 оқу құралдары мен жиһаз бөлшектерін атау | 2.1.15.6 демалыс күнін сипаттап айту | 3.1.15.6 құстар. Құстардың қысқа дайындығы. Құстардың оралуы. Үй құстары. Олардың тіршілігі туралы түсінігі, қысқаша әңгімелеп бере алу | 4.1.15.6 Ата Заң туралы түсінігі болу | |
0.1.15.7 оқу құралдары мен жиһаздарды атау | 1.1.15.7 тұратын үйінің мекен жайын білу | 2.1.15.7 мектеп мекен жайын атау | 3.1.15.7 еңбектін адам баласы үшін маңыздығын білу | 4.1.15.7 адам мен бала құқығы туралы алғашқы түсініктерінің болуы | |
0.1.15.8 отбасы мүшелерін атау | 1.1.15.8 мемлекеттік рәміздерін көрсетіп, білу | 2.1.15.8 отбасы мүшелері туралы айтып беру | 3.1.15.8 адамның дамуына ұжымның тигізетін әсері туралы алғашқы түсініктерін қалыптастыру | 4.1.15.8 кейбір алыс-жақын шетел мемлекеттер туралы білім беру. Сөйлеу мүмкіндіктеріне қарай қысқаша сипаттап беру | |
0.1.15.9 туыстық қатынасын түсіндіру | 1.1.15.9 Астананың көрікті жерлері туралы баяндап беру | 2.1.15.9 жанында орналасқан мекемелерді атау | 3.1.15.9 достықтың маңызы туралы түсіндіру | 4.1.15.9 мамандықтарды атау, топтастыру | |
0.1.15.10 мемлекеттің, астананың атауын білу | 1.1.15.10 негізгі мемлеттік мейрамдарын атау | 2.1.15.10 мемлекеттегі ірі қалаларды, олардың ерекшеліктерін атау | 3.1.15.10 өзінің жақсы көретін ісі туралы баяндап беру. | 4.1.15.10 негізгі өндірістік қалаларды атау | |
0.1.15.11 туған қаласы (ауылы) туралы білу | 1.1.15.11 туған қаласының (ауылының) көрікті жерлері, танымал адамдары туралы білу | 2.1.15.11 көлікке байланысты мамандар түрлерін білу | 3.1.15.11 көшпенді және тұрақты өмір сұрудің ерекшеліктерін білу | 4.1.15.11 ғылым мен өнеркәсіп арасындағы байланысын білу | |
0.1.15.12 негізгі мемлеттік мейрамдарын білу | 1.1.15.12 жыл мезгілдерін, олардың кезектілігін атау | 2.1.15.12 халықаралық көлік түрлерін білу, олардың жүретін орнын білу | 3.1.15.12 елді мекендерді ажырату, атауын білу. Мысал келтіру | 4.1.15.12 ауа райының адамзаттың дамуына тигізетін әсерін түсіндіру | |
0.1.15.13 қала көліктерінің түрін білу | 1.1.15.13 4-5 қыстайтын және ұшып кететін құстарды, жәндітер мен жануарларды білу | 2.1.15.13 мезгілдік табиғат құбылыстарының өзара байланысын түсіндіру | 3.1.15.13 ауыл мен қала байланысы туралы қол жетімді деңгейде түсіндіру | 4.1.15.13 табиғаттың мезгілдік өзгерістері арасындағы байланысын түсіну | |
0.1.15.14 жыл мезгілдерін, олардың кезектілігін атау | 1.1.15.14 қоңақта ұстанатын ережелерін орындау | 2.1.15.14 салауатты өмір сүру ережелерін түсіндіру | 3.1.15.14 табиғаттың мезгілдік өзгерістерін түсінікті деңгейде түсіндіру | 4.1.15.14 туған өлкенің табиғатын, байлығын сақтауға, қамқор болуға баулу | |
0.1.15.15 |
1.1.15.15 | 2.1.15.15 отбасы мерекелері туралы әңгіме құрастыру | 3.1.15.15 мәдениет, өнер қайраткерлерінің атын білу | 4.1.15.15 табиғат пен адамның үйлесімділігі туралы түсінік беру | |
0.1.15.16 білім алушының тәртібі мен ұстанатын ережелерін орындау | 1.1.15.16 жол жүру ережесін білу, орындау |
2.1.15.16 халық | 3.1.15.16 тарихи тұлғалардың және географиялық атауларды білу | 4.1.15.16 халық ертегілерін айтып беру | |
0.1.15.17 көлікте жүру ережесін білу, орындау | 1.1.15.17 ыдыс аяқ бөлшектердің атауын білу | 2.1.15.17 4-5 мақал-мәтел, аңыздар, ертегілер білу | 3.1.15.17 халықтар достығы, жарастығы, бірлігі туралы түсініктері; өзара сыйластық қарым-қатынастары туралы білу | 4.1.15.17 отбасылық құндылықтары туралы баяндап беру | |
0.1.15.18 жол жүру ережесін түсіндіру | 1.1.15.18 пайдалы тағамдар туралы түсініктерінің болуы | 2.1.15.18 ұлттық ыдыс аяқ түрлерін білу, атау | 3.1.15.18 жыл мезгілдерін салыстырма түрде сипаттау, | 4.1.15.18 "Қызыл кітапқа" енген жануарлар туралы алғашқы білімі | |
0.1.15.19 ыдыс аяқ атауларын, кейбір тағамдар мен сусындардың атауын білу | 1.1.15.19 үй жануарлары мен төлдерінің, мамандарының атауларын білу | 2.1.15.19 жануарлар мекендері туралы түсініктерінің болуы | 3.1.15.19 су қоймаларының түрлерін білу | 4.1.15.19 сирек кездесетін жануарларды атау | |
0.1.15.20 | 1.1.15.20 қала және халықаралық көлік түрлерін атау | 2.1.15.20 ұлттық киімдер, аяқ киімдер түрлерін білу | 3.1.15.20 үй жануарлардың пайдасы туралы білу | 4.1.15.20 Қазақстандағы қорықтарды атау | |
0.1.15.21 | 1.1.15.21 күн тәртібі мен гигиенаның маңыздылығын түсіну | 2.1.15.21 негізгі мейрамдарды атау, тарихи уақиғалармен байланысын түсіну | 3.1.15.21 Қазақстан мерекелерінің маңыздылығы туралы түсініктерінің болуы | 4.1.15.21 Күн жүйесінің құрылымын түсіну | |
0.1.15.22 үй жануарлардың пайдасын түсіну | 3.1.15.22 су қоймаларын қорғау ережелерін түсіндіру | 4.1.15.22 ұшу аппараттарын қолжетімді деңгейде сипаттап айту | |||
0.1.15.23 1-2 халық жұмбақтарын білу | 4.1.15.23 ғарышты бағындыру тарихын білу | ||||
0.1.15.24 1-2 халық ертегілерін білу | 3.1.15.24 табиғатта өзін ұстау тәртіп ережелерін құру (ұжыммен) | 4.1.15.24 өзінің болашақ мамандығын елестету | |||
0.1.15.25 табиғаттағы мезгілдік өзгерістерді білу, оларды сипаттау | 3.1.15.25 тарихи ескерткіштердің атауын білу | 4.1.15.25 кейбір кәсіптік мерекелердің атауын білу | |||
0.1.15.26 күн тәртібі мен гигиенаның маңыздылығын түсіну | 3.1.15.26 Қазақстан рәміздерінің маңызын түсіну | ||||
64. Оқыту мақсаттарының жүйесі. Сөйлеу әрекетінің түрі "Оқу мен жазу":
1) "Логопедиялық жеке сабақ":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0 - сынып | 1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
2.1 Оқу дағдыларын қалыптастыру | 0.2.1.1 "дыбыс", "әріп" ұғымдарын білу, ажырату | 1.2.1.1 "дыбыс", "әріп" ұғымдарын білу, ажырату | 2.2.1.1 буындық құрамының күрделігі әртүрлі тұтас сөздерді оқу. Минутына буындап40-50 сөз оқу (бұзылысы күрделілерден басқа) | 3.2.1.1 дұрыс, мәнерлеп, дауыстап тұтас сөзбен оқу, (шамамен минутына 50-60 сөз) |
4.2.1.1 таныс емес мәтінді дауыстап оқу (шамамен минутына |
0.2.1.2 әріп пен дыбыстарды дұрыс атауларын біліп, ажырату | 1.2.1.2 әріп пен дыбыстарды дұрыс атауларын біліп, ажырату |
2.2.1.2 | 3.2.1.2 ұзылысы күрделі білім алушылар үшін минутына шамамен 30-40 сөз оқу | 4.2.1.2 бұзылысы күрделі білім алушылар үшін минутына шамамен 60 сөз оқу | |
0.2.1.3 аталған әріпті қатарда табу | 1.2.1.3 аталған әріпті қатарда табу | 2.2.1.3 машықтандырылған дыбыстар бар сөздер мен сөйлемдер жазу, оқу |
3.2.1.3 |
4.2.1.3 | |
0.2.1.4 жазылған сөзді айтылуымен сәйкестендіру | 1.2.1.4 жазылған сөзді айтылуымен сәйкестендіру | 2.2.1.4 жазуында шатастыратын әріптерді дыбыс артикуляциясымен сәйкестендіру | 3.2.1.4 шатастыратын дыбыстарды ажырату, сәйкес графемаларымен сәйкестендіру | 4.2.1.4 шатастыратын дыбыстарды ажырату, сәйкес графемаларымен сәйкестендіру | |
0.2.1.5 кеспе әліппеден бекітілген дыбыстарды қолдана отырып, сөздер құрастыру | 1.2.1.5 кеспе әліппеден бекітілген дыбыстарды қолдана отырып, сөздерқұрастыру | 2.2.1.5 жазуында шатастыратын әріптерді дыбыс артикуляциясымен сәйкестендіру | 3.2.1.5 таныс емес мәтінде буындап бірқалыпты оқу шамамен минутына 25-30 сөз | 4.2.1.5 мәнерлеп оқу | |
0.2.1.6 жазба және баспа әріптерді жаза білу | 1.2.1.6 жазба және баспа әріптерді жаза білу | 2.2.1.6 өткен әріптермен сөйлемдер, қысқа мәтіндерді буындап оқу | 3.2.1.6 сөйлемдер арасындағы кідірісті сақтау. | 4.2.1.6 сөйлемдердің түріне байланысты интонацияны, дауыс күшін қолданып айту | |
0.2.1.7 буындап оқу, шамамен минутына 15 сөз | 1.2.1.7 сөйлеу мүмкіндіктеріне қарай минутына 15-20 сөз буындап. сөзбен оқу. | 2.2.1.7 сөйлемдер арасындағы кідірісті сақтау | 3.2.1.7 сөйлемдердің түріне байланысты интонацияны, дауыс күшін қолданып айту | 4.2.1.7 таныс емес мәтінді дұрыс, саналы түрде, мәнерлеп дауыстап, сөзбен оқу | |
2.2 Жазу дағдыларын дамыту | 0.2.2.1 дыбыс және әріп арасындағы байланысты бекіту | 1.2.2.1 әріптерді үлгі бойынша жазу | 2.2.2.1 сөздерді, сөйлемді каллиграфиялық дұрыс қатесіз жазу | 3.2.2.1 жазба және баспа мәтінді көшіріп жазу | 4.2.2.1 жазба және баспа мәтінді көшіріп жазу |
0.2.2.2 жеке бөліктерден әріп құрастыру | 1.2.2.2 баспа мәтінді жазбаға айландыру |
2.2.2.2 мәтінді каллиграфиялық дұрыс қатесіз көшіріп және жат жазу |
3.2.2.2 мәтінді каллиграфиялық дұрыс қатесіз көшіріп және жат жазу |
4.2.2.2 мәтінді каллиграфиялық дұрыс қатесіз көшіріп және жат жазу | |
0.2.2.3 әріптерді үлгі бойынша жазу | 1.2.2.3 айтылуы мен жазулуында айырмашылығы жоқ сөздерді көшіріп жазу | 2.2.2.3 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді оқу, жазу | 3.2.2.3 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді оқу, жазу | 4.2.2.3 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді оқу, жазу | |
0.2.2.4 баспа мәтінді жазбаға айландыру | 1.2.2.4 айтылуы мен жазулуында айырмашылығы жоқ сөздерді жат жазу | 2.2.2.4 орфографиялық нормаларды сақтау. Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және төменгі сызығын сақтап, каллиграфиялық талаптарға сай жазу | 3.2.2.4 жазуында шатастыратын әріптердің дыбыс артикуляциясын анықтау | 4.2.2.4 жазуында шатастыратын әріптердің дыбыс артикуляциясын анықтау | |
2.3 Аграмматизмнің ерекше қателерін алдын алу және түзету | 0.2.3.1 жазба әріптердің ұқсастығы мен айырмашылығын табу | 1.2.3.1 әріптерді кинетикалық және артикуляторлық-акустикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 2.2.3.1 әріптерді оптикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 3.2.3.1 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | 4.2.3.1 шатастыратын дыбыстарды ажырату, сәйкес графемаларымен сәйкестендіру |
0.2.3.2 сөздің дыбыстық, буындық құрамын талдау негізінде дұрыс жазу | 1.2.3.2 орфографиялық нормаларды сақтау | 2.2.3.2 жазуы қиын жеке әріптерді жазу | 3.2.3.2 үлгі бойынша сөздерді өзгерту, қимыл сөздер құрау. Сөздерді жағына қарай өзгертіп, қолдану | 4.2.3.2 шатастыратын дыбыстарды ажырату, сәйкес графемаларымен сәйкестендіру | |
0.2.3.3 бір әріптер екінші әріпті құрастыру әріптердің контурын сызу, әріптерді ауада жазу, ермексаздан илеу, қағаздан қию | 1.2.3.3 алфавит ретін бекітуге арналған әртүрлі тапсырмаларды өздігінен орындау | 2.2.3.3 әріптерді акустикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 3.2.3.3 шатастыратын дыбыстардың артикуляциясын анықтау | 4.2.3.3 шатастыратын дыбыстардың артикуляциясын ажырату | |
0.2.3.4 екі әріпті салыстыра білу, бірінің үстіне бірі салынған әріптердің бейнесін танып білу. Контурлы бейнеленген әріпті танып, атау, бір элементі жетіспейтін әріпті танып, атау | 1.2.3.4 есту бойынша сөздерді тыңдап, жазу | 2.2.3.4 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | 3.2.3.4 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді оқу, жазу | 4.2.3.4 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді, қысқа мітінді оқу, жазу | |
0.2.3.5 дыбыс, буын, сөз ұғымдарын түсіну, білу, ажырату | 1.2.3.5 әріптерді акустикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 2.2.3.5 әріптерді кинетикалық және оптикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 3.2.3.5 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | 4.2.3.5 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | |
0.2.3.6 сөйлемнің шегін анықтау | 1.2.3.6 әріптерді кинетикалық және оптикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 2.2.3.6 айтылуы машықтандырылған дыбыстары бар сөздер мен сөйлемдерді оқу, жазу | 3.2.3.6 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | 4.2.3.6 жазуында шатастыратын әріптерді ажырату | |
0.2.3.7 сөзөзгерту дағдыларын дамыту | 1.2.3.7 сөйлемнің шегін анықтау | 2.2.3.7 деформацияланған мәтінмен жұмыс жүргізу | 3.2.3.7 берілген дыбыстармен сөйлем мен мәтін құрастыру | 4.2.3.7 берілген дыбыстармен сөйлем мен мәтін құрастыру | |
0.2.3.8 көріп, кеңстікте бағдарлау дағдыларын дамыту | 1.2.3.8 деформацияланған сөйлемнді дұрыс құру | 2.2.3.8 сөзөзгерту дағдыларын дамыту | 3.2.3.8 көптік, септік жалғауларды ауызша, жазбаша тілде қолдана білу | 4.2.3.8 деформацияланған мәтінмен жұмыс жүргізу | |
0.2.3.9 деформацияланған сөйлемнді дұрыс құру (көмекпен) | 1.2.3.9 сөзөзгерту дағдыларын дамыту | 2.2.3.9 көптік, септік жалғауларды ауызша, жазбаша тілде қолдана білу | 3.2.3.9 деформацияланған мәтінмен жұмыс жүргізу | 4.2.3.9 сздің сөзжасам модельдерін құрастыру | |
2) "Дыбыс айту":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | |
2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 0.2.4.1 өз денесін бағдарлай білу (адамның дене мүшелерін атай білу, кеңістікті білдіретін сөздерді түсіну, оң-сол дене мүшелерін көрсетіп, атап беру); | 1.2.4.1 сызықты бір бағыттан екінші бағытқа бұрып сыза білу, белгілеген сызықтан асырмай сыза білу; | 2.2.4.1 үлгі бойынша тақтаға бормен, дәптерге қарындашпен әртүрлі бағытта (түзу, көлденең, қиғаш, тік) сызықтар жүргізе білу. | 3.2.4.1 сурет салу, түзу сызық, үзік сызықтар, ирек сызықтар, әріп элементтерін ретпен жазу. |
0.2.4.2 қағаз, дәптер бетін бағдарлай білу | 1.2.4.2 сызықтар бойынша қағазды қию, жапсыру, ретімен орналастыра білу | 2.2.4.2 контурлы бейнеленген заттарды танып, атау, бір элементі жетіспейтін затты танып,атау | 3.2.4.2 сөздер мен сөйлемдердің құрылымын сызба арқылы түсініп, тани білуі (сөздегі буын санын, сөйлемдегі сөз санын анықтау); | |
0.2.4.3 қол мен саусақтардың қимылы мен қозғалысын қалыптастыруға арналған жаттығуларды жасай білу; | 1.2.4.3 оптикалық ұқсастығы бар әріптерді ажырату; | 2.2.4.3 айтылуы жазылуынан өзгеше дыбыс пен әріп бейнесін ажырату | 3.2.4.3 айтылуы жазылуынан өзгеше дыбыс пен әріп бейнесін ажырату | |
0.2.4.4 ауызша және жазбаша сөйлеу тілінің айырмашылығын білу | 1.2.4.4 дыбыстық құрылымы әртүрлі сөздерге дыбыстық талдау жасай білу | 2.2.4.4 әріптерді акустикалық ұқсастығы бойынша ажырату | 3.2.4.4 әріптерді кинетикалық ұқсастығы бойынша ажырату | |
0.2.4.5 "дыбыс", "сөз", "дауысты дыбыс", "дауыссыз дыбыс", "жуан дыбыс", "жіңішке дыбыс" ұғымдарын меңгеру | 1.2.4.5 акустикалық және артикуляторлы ұқсас дыбыстарды білдіретін дыбыстардың әріп таңбаларын ажырату | 2.2.4.5 буын, тасымал ережелерін тәжрірибе жүзінде меңгеру | 3.2.4.5 қатаң, ұяң дауы 1ссыздарды әртүрлі жаттығуларда, тапсырмаларда орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс қолдану | |
0.2.4.6 дыбыс пен буынды үлгі ретінде белгілеуін білу | 2.2.4.6 графикалық ұқсас әріптерді ажырату | |||
0.2.4.7 графикалық ұқсас әріптерді саралау | ||||
3) "Тіл дамыту":
8-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 0.2.5.1 сұрақтар бойынша әңгімені мазмұндап беру | 1.2.5.1 суретті жоспар бойынша шамамен 8-10 (15 сөзге дейін) сөзден құралған мәтінді баяндау |
2.2.5.1 жоспар бойынша мазмұндама жаздыру / | 3.2.5.1 жеке эпизод арқылы немесе бір сурет арқылы мұғалім көмегімен мәтін құру | 4.2.5.1 сөйлеу материалын іріктеу |
0.2.5.2 иллюстрация бойынша әңгімені мазмұндап беру | 1.2.5.2 берілген жоспар бойынша 10-15 сөзден тұратын мәтін құру, мәтінге ат қою | 2.2.5.2 жоспармен және лексикалық материалдарға сүйене отырып сурет бойынша шығарма жаздыру /20-30/ сөзден тұратын | 3.2.5.2 мұғалім көмегімен қысқа хат жазу | 4.2.5.2 жай жоспар негізінде күрделі жоспар құру | |
0.2.5.3 суретке жоспар құру | 1.2.5.3 сөйлеу тілінде 3-4 сөздерден тұратын сөйлемдер құрып айту | 2.2.5.3 өз тәжірибесінен көргені бойынша әңгімелеу | 3.2.5.3 көрнекі құралдар арқылы,суреттер арқылы әңгімелеу, суреттеу | 4.2.5.3 сюжеттік серияны реті бойынша тізу және баяндау | |
3.2.5.4 |
4.2.5.4 | ||||
65. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) "Логопедиялық жеке сабақтар". Логопедиялық жеке сабақтар бойынша ұзақ, қысқа мерзімді жоспар құру негізі болып жеке логопедиялық тексеру нәтижелері табылады. Логопедиялық жұмыс жоспары сыныптың диагностикалық құрамын және Бағдарламаның ұсыныстарын ескере отырып, әр білім алушыға жеке құрастырылады.
66. "Дыбыс айту":
1) 0 - сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Әліппеге дейінгі кезең | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.1 статикалық жаттығулар материалдарында дұрыс тыныс алуын дамыту, синхрондық тыныс және дауыс дағдысын қалыптастыру |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
0.1.9.1 тілдік және тілдік емес дыбыстарды қабылдау және ажырату | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
0.1.10.1 дауысты [а], [у], [о] дыбыстарын айту | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 0.1.11.1 ырғақты қимылдарды ажырату | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету |
0.2.4.1 өз денесін бағдарлай білу (адамның дене мүшелерін атай білу, кеңістікті білдіретін сөздерді түсіну, оң-сол дене мүшелерін көрсетіп, атап беру); | |
Әліппе кезеңі | |||
Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.2 сөйлеу кезіндегі дем алу мен дем шығарудың айырмашылығын түсіну |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
0.1.9.4 сөздегі бірінші және соңғы дыбысты анықтау | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
0.1.10.3 дауысты жуан-жіңішке дыбыстарды ажырату | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 0.1.11.1 ырғақты қимылдарды ажырату | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 0.2.4.3 қол мен саусақтардың қимылы мен қозғалысын қалыптастыруға арналған жаттығуларды жасай білу; | |
2 - тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.3 сөйлеу кезіндегі ұзақ дем шығару |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
0.1.9.6 екпін түскен дыбысты, буынды айыру | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
0.1.10.6 [п]-[п’], [к]- [к’], [в]- [в’], [т]- [т’], [н]- [н’], [ c]-[c’] саралау | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру |
0.1.11.2 | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.4 артикуляциялық моториканың қозғалымының күшін, нақтылығын жақсарту | |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
0.1.9.8 екі-үш құрамды сөздерді буынға бөлу (көмекші тәсілдер қолдану арқылы, кейін сөз деңгейінде) | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
0.1.10.9 [з] [з’] [ш] [л] [л’] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 0.1.11.3 екі ашық буынды сөздерді қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету |
0.2.4.4 ауызша және жазбаша сөйлеу тілінің айырмашылығын білу | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.5 астыңғы иек, ерін, тіл, жұмсақ таңдай қозғалысын жетілдіру |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
0.1.9.11 ашық және тұйық буындарды талдау және жинақтау | ||
Дені саудың - жаны сау | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
0.1.10.13 [р] [р’], [ж] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 0.1.11.4 хабарлы, сұраулы, бұйрық интонациясын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету |
0.2.4.6 дыбыс пен буынды үлгі ретінде белгілеуін білу | |
2) 1 - сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Әліппеге дейінгі кезең | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1. 8.1 статикалық жаттығулар материалдарында дұрыс тыныс алуын дамыту, синхрондық тыныс және дауыс дағдысын қалыптастыру |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру | 1.1.9.1 тілдік және тілдік емес дыбыстарды қабылдау және ажырату | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру | 1.1.10.1 [а], [о], [и] дауыстыларды айту | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 1.1.11.1 екпіні әртүрлі түскен жабық буындарды қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 1.2.4.1 сызықты бір бағыттан екінші бағытқа бұрып сыза білу, белгілеген сызықтан асырмай сыза білу; | |
Әліппе кезеңі | |||
Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.2 сөйлеу кезіндегі дем алу мен дем шығарудың айырмашылығын түсіну |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
1.1.9.2 дауыссыз дыбысты сөз, сөзтіркестер фонында ажырату | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру | 1.1.10.2 [а-у], [а-о], [о-у] дыбыстарын ажырату | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 1.1.11.2 жұп дауыссыздардан құрылған буын қатарларын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 1.2.4.2 сызықтар бойынша қағазды қию, жапсыру, ретімен орналастыра білу | |
2 - тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.3 сөйлеу кезіндегі ұзақ дем шығару |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
1.1.9.2 дауыссыз дыбысты сөз, сөзтіркестер фонында ажырату | ||
Бізді қоршаған әлем | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
1.1.10.3 [м], [м’], [н], [н’], [ң], [т], [т’] айту | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 1.1.11.2 жұп дауыссыздардан құрылған буын қатарларын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 1.2.4.3 оптикалық ұқсастығы бар әріптерді ажырату; | |
3-тоқсан | |||
Саяхат | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.4 артикуляциялық моториканың қозғалымының күшін, нақтылығын жақсарту | |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
1.1.9.2 дауыссыз дыбысты сөз, сөзтіркестер фонында ажырату | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
1.1.10.10 [ч], [щ], [ц], [й] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 1.1.11.3 жабық екі буынды сөздерді қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 1.2.4.4 дыбыстық құрылымы әртүрлі сөздерге дыбыстық талдау жасай білу | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 0.1.8.5 астыңғы иек, ерін,тіл,жұмсақ таңдай қозғалысын жетілдіру |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
1.1.9.10 екі дыбысты түйық буыннан тұратын буындарды жинақтау | ||
Дені саудың – жаны сау | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
1.1.10.9 [з]- [ж] дыбыстардың қалпын саралау | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 1.1.11.4 әртүрлі темпен сөйлеу | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 1.2.4.5 акустикалық және артикуляторлы ұқсас дыбыстарды білдіретін дыбыстардың әріп таңбаларын ажырату | |
3) 2 - сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 2.1.8.1 сөйлеген кезде тыныс алу қимылдарының ырғағын бақылау (5-8 буын) |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
2.1.9.1 есту арқылы 3-4 сөздер ішінен ұқсас сөздерді айыру, оларды ретімен айтып беру | ||
Менің отбасым және достарым | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
2.1.10.1 [ә], [ө], [ы], [і], [ұ], [ү] дауыстыларды айту, барлық дауыстыларды айту | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 2.1.11.1 дауыссыздар қатар келген 2-3 буындарды екпінін ауыстырып отырып қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 2.2.4.1 үлгі бойынша тақтаға бормен, дәптерге қарындашпен әртүрлі бағытта (түзу, көлденең, қиғаш, тік) сызықтар жүргізе білу | |
2 - тоқсан | |||
Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 2.1.8.2 сөз тіркестері мен сөйлем айту негізінде ұзақ дем шығару |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
2.1.9.4 жай сөздерде дыбыстың нақты орнын анықтау | ||
Менің туған өлкем | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
2.1.10.3 [с’], [л’], [р’] дыбыстарының артикуляциялық қалпын меңгеру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 2.1.11.2 қарама қайшы дыбыстардан құрылған буын қатарларын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 2.2.4.2 контурлы бейнеленген заттарды танып, атау, бір элементі жетіспейтін затты танып, атау | |
3-тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 2.1.8.3 акустикалық-артикуляциялық ұқсастығы бар дыбыстардың артикуляциялық моторикасын ауыстыра білу |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
2.1.9.8 үш-төртқұрамды сөздерді буынға бөлу | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
2.1.10.10 [ш], [ж] дыбыстарын айту | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 2.1.11.3 екі буынды сөз ортасындағы дауыссыз дыбыстары қатар келген сөздерді қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 2.2.4.3 айтылуы жазылуынан өзгеше дыбыс пен әріп бейнесін ажырату | |
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 2.1.8.4 бір қимылдан екіншісіне бірқалыпты көшу |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
2.1.9.11 сюжетті сурет бойынша 2-3 сөзді жинақтау | ||
Саяхат | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
2.1.10.14 [ц] артикуляциялық қалпын білу, меңгеру | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 2.1.11.4 лепті сөйлемнің интонациясын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету |
2.2.4.4 әріптерді акустикалық ұқсастығы бойынша ажырату | |
4) 3 - сынып:
12-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 3.1.8.1 сөйлеген кезде тыныс алу қимылдарының ырғағын бақылау (дем шығару кезінде 10 буынға дейін айту) |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
3.1.9.1 берілген сөздерден бір-біріне ұқсас сөздерді табу | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
3.1.10.1 [н-м], [н-л], [н-ң], дыбыстарын өзбетімен сөйлеуінде ажырату | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 3.1.11.1 дауыссыздар қатар келген буындрды екпінін ауыстырып отырып қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 3.2.4.1 сурет салу, түзу сызық, үзік сызықтар, ирек сызықтар, әріп элементтерін ретпен жазу | |
2 - тоқсан | |||
Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 3.1.8.2 сөйлем айту негізінде ұзақ дем шығару |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
3.1.9.3 мәтін ішінен дыбыстық-буындық құрамы белгіленген сөзді табу | ||
Сәулет | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
3.1.10.3 [с с], [з з],[ц] айту, ажырату | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 3.1.11.2 артикуляциясы ұқсас дыбыстардан құрылған буын қатарларын қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 3.2.4.2 сөздер мен сөйлемдердің құрылымын сызба арқылы түсініп, тани білуі (сөздегі буын санын, сөйлемдегі сөз санын анықтау); | |
3-тоқсан | |||
Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 3.1.8.3 акустикалық-артикуляциялық ұқсастығы бар дыбыстарды айту барысында артикуляциялық мүшелерінің қимыл-қозғалысын ажырату |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
3.1.9.7 күрделі сөздерді буынға бөліп айтқызу,екпін түсіру | ||
Атақты тұлғалар | 1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
3.1.10.6 [ш-ж], [с-з], [с’-з’], [к-г-х, к’-г’-х’ қ-ғ] өз бетімен сөйлеуінде айту және саралау | |
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 3.1.11.3 үшбуынды дауыссыз дыбыстары қатар келген сөздерді қайталау | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету |
3.2.4.3 айтылуы жазылуынан өзгеше дыбыс пен әріп бейнесін ажырату | |
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.8 Сөйлеу тілінің физиологиялық негіздерін қалыптастыру | 3.1.8.3 акустикалық-артикуляциялық ұқсастығы бар дыбыстарды айту барысында артикуляциялық мүшелерінің қимыл-қозғалысын ажырату |
1.9 Фонетикалық-фонематикалық түсініктерін қалыптастыру |
3.1.9.9 буындық құрамы күрделі сөздерді буынға бөлу (елестету арқылы) | ||
1.10 Дыбыс айтуын қалыптастыру |
3.1.10.10 [ц] дысының ерекшеліктерін білу | ||
1.11 Сөйлеу тілінің жылдамдығы мен ырғақтылығын қалыптастыру | 3.1.11.4 сөйлеу тілінің түрлі әуезділігін қолдану | ||
Оқу мен жазу | 2.4 Оқу мен жазудың ерекше қателерін алдын алу және түзету | 3.2.4.5 қатаң, ұяң дауы 1ссыздарды әртүрлі жаттығуларда, тапсырмаларда орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс қолдану | |
67. "Тіл дамыту":
1) 0 - сынып:
13-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Әліппеге дейінгі кезең | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 0.1.12.1 ауызекі сөйлеуінде нақты зат есімдердің атауын қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.1 көптік жалғаулардың мағынасын түсіну | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 0.1.14.1 кішігірім мәтін, ертегілер,өлеңдердің жалпы мазмұнын тыңдау және түсіну | ||
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
0.1.15.1 дене мүшелерін атау | ||
Әліппе кезеңі | |||
Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 0.1.12.2 заттың қасиеттерін: түсін, көлемін, дәмін, пішінін білдіретін сөздерді түсіну, атап беру |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.1 көптік жалғаулардың мағынасын түсіну | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 0.1.14.2 берілген сюжетті сурет бойынша шағын әңгіме құрап айтуы | ||
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
0.1.15.4 кейбір спорт құралдарын білу, қимыл ойындарын білу, ойнау | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 0.1.12.3 заттың қимылын білдіретін сөздерді түсіну, қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.2 сөйлеу кезінде жай сөйлемдерді пайдалану | ||
Бізді қоршаған әлем | 1.14 Байланыстырып сөйлеу | 0.1.14.3 сюжетті сурет негізінде 10-15сөзден құрылған 4 сөйлемді мәтін құрастыру | |
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
0.1.15.7 оқу құралдары мен жиһаздарды атау | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 0.1.12.4 түрлі жағдаяттарда этикет сөздерін қолдана білу |
1.13Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.2 сөйлеу кезінде жай сөйлемдерді пайдалану | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.14 Байланыстырып сөйлеу | 0.1.14.4 жақсы таныс затты (адамды, жануарды) сипаттап беру (мүғалімнің сұрақтары және сурет бойынша) | |
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
0.1.15.13 қала көліктерінің түрін білу | ||
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 0.2.5.1 сұрақтар бойынша әңгімені мазмұндап беру | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
0.1.12.5 жалпылама сөздерді білу |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 0.1.13.2 сөйлеу кезінде жай сөйлемдерді пайдалану | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу |
0.1.14.5 2-3 сөйлемнен құрылған | ||
Дені саудың – жаны сау | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
0.1.15.17 көлікте жүру ережесін білу, орындау | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
0.2.5.2 иллюстрация бойынша әңгімені мазмұндап беру | |
2) 1- сынып:
14-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқу мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 1.1.12.1 ауызекі сөйлеуінде нақты зат есімдердің атауын түсіну, қолдану. олардың бөлшектері мен материалын атау |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 1.1.13.1 үлгі бойынша көптік жалғауларды қолданып сөзді өзгерту | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 1.1.14.1 сюжеттік суретке сүйене отырып 3-4 сөздерден тұратын мәтін құру | ||
Менің мектебім | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
1.1.15.1 сезім мүшелерін білу. Олардың адам өміріндегі маңызы мен қызметін түсіну | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 1.2.5.3 сөйлеу тілінде 3-4 сөздерден тұратын сөйлемдер құрып айту | |
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
1.1.12.2 заттардың қызметіне, қатысына, қасиеттеріне байланысты сөздерді түсіну, қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы |
1.1.13.2 | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 1.1.14.2 тыңдаған мәтінді мазмұндап айту | ||
Бізді қоршаған әлем | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
1.1.15.19 үй жануарлары мен төлдерінің, мамандарының атауларын білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 1.2.5.1суретті жоспар бойынша шамамен 8-10 (15 сөзге дейін) сөзден құралған мәтінді баяндау1 | |
3-тоқсан | |||
Саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 1.1.12.4 зат есім мен сын есімді байланыстыру |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 1.1.13.3 зат есімнің септік жалғауларын қолдана білу | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 1.1.14.3 тыңдалған мәтінге өз көзқарасын білдіру | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
1.1.15.4 әр мезгілге сәйкес табиғаттағы өзгерістер туралы сөйлеу мүмкіндіктеріне қарай мәлімдеу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 1.2.5.2 берілген жоспар бойынша 10-15 сөзден тұратын мәтін құру, мәтінге ат қою | |
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
1.1.12.5 сөздерді семантикалық топтарына қарай жіктеу |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 1.1.13.4 3-5 сөзден құрылған сөйлем қолдану | ||
1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
1.1.15.4 әр мезгілге сәйкес табиғаттағы өзгерістер туралы сөйлеу мүмкіндіктеріне қарай мәлімдеу | ||
Дені саудың – жаны сау | |||
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 1.2.5.2 берілген жоспар бойынша 10-15 сөзден тұратын мәтін құру, мәтінге ат қою | |
3) 2- сынып:
15-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
2.1.12.1 сөздің ауыспалы мағынасын түсіну және қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 2.1.13.1 көптік, септік жалғауларды сөйлеу барысында дұрыс қолдану | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 2.1.14.1 сюжеттік сериядан тұратын суреттер/ 3-4 суреттер/ арқылы 3-5 сөздерден тұратын мәтін құру | ||
Менің отбасым және достарым | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
2.1.15.1 балалардың ойындары туралы сөйлем құрастыру | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 2.2.5.1 жоспар бойынша мазмұндама жаздыру /20-30/ сөзден тұратын | |
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 2.1.12.3 заттың қимылын білдіретін сөздерге сұрақ қою |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 2.1.13.2 өзбетінше етістікпен сөйлем құрау | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 2.1.14.2 мәтін мазмұнын тақырыбы немесе оның иллюстрациясы бойынша болжау | ||
Менің туған өлкем | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
2.1.15.7 мектеп мекен жайын атау 2.1.15.9 жанында орналасқан мекемелерді атау | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
2.2.5.1 жоспар бойынша мазмұндама жаздыру /20-30/ сөзден тұратын | |
3-тоқсан | |||
Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 2.1.12.4 бір сөз әртүрлі жағдайда айтылатынын түсіну. Қолдана білу |
1.13Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 2.1.13.3 сан есім мен зат есімнің байланысуын білу, сөйлем құрау. | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 2.1.14.3 жеке эпизод арқылы немесе бір сурет арқылы мұғалім көмегімен мәтін құру | ||
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
2.1.15.3 спорт түрлерін білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
2.2.5.2 жоспармен және лексикалық материалдарға сүйене отырып сурет бойынша шығарма жаздыру /20-30/ сөзден тұратын | |
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
2.1.12.5 кең тараған қарама қарсы мәндес сөздердің мағынасын түсіну және сөйлеу кезінде қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 2.1.13.4 зат есімді реттілік сан есіммен үйлестіру | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 2.1.14.4 мәтінге жоспар құру, оған ат қою | ||
Саяхат | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
2.1.15.2 жидектер түрлері, пайдасы туралы білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 2.2.5.3 өз тәжірибесінен көргені бойынша әңгімелеу | |
4) 3- сынып:
16-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оқу мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 3.1.12.1 кең тараған сининимдердің мағынасын түсіну және сөйлеу кезінде қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 3.1.13.1 көптік, септік жалғауларды сөйлеу барысында дұрыс қолдану | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 3.1.14.1 сюжеттік суреттер арқылы диалог құру | ||
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
3.1.15.1 табиғат аймақтарының ерекшеліктерін білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 3.2.5.1 жеке эпизод арқылы немесе бір сурет арқылы мұғалім көмегімен мәтін құру | |
2-тоқсан | |||
Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
3.1.12.2 сын есімнің салыстырма шырайын түсіну, қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 3.1.13.2 өтініш білдіретін сөздерді пайдаланып сөйлем құрастыру | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 3.1.14.2 сюжеттік суреттер арқылы немесе ойдан шығарған персонаждар арқылы диалог құру | ||
Сәулет | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
3.1.15.10 өзінің жақсы көретін ісі туралы баяндап беру | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 3.2.5.2 мұғалім көмегімен қысқа хат жазу | |
3-тоқсан | |||
Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 3.1.12.4 зат есімнің септік жалғауларын қолдана білу,зат есім мен сын есімнің байланысы,сан есім мен зат есімнің байланысуы |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 3.1.13.3 зат есім мен сын есімнің байланысын түсіну, сөйлем құрау. | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 3.1.14.3 оқиғанын ретін сақтай отырып 30 – 45 сөзден тұратын әңгіме қурастырып, баяндау | ||
Атақты тұлғалар | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
3.1.15.3 табиғи құбылыстарын атау 3.1.15.5 малдардың төлдеуі туралы білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 3.2.5.3 көрнекі құралдар арқылы,суреттер арқылы әңгімелеу, суреттеу | |
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
3.1.12.5 үлгі бойынша практикалық түрде түбірлес сөздермен танысу, мағынасын түсіну (оқу-білім алушы-оқытушы) |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 3.1.13.4 құрама сөздер арқылы сөйлем құрастыру | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 3.1.14.4 мәтінді мазмұны немесе оның иллюстрация бойынша болжау | ||
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
3.1.15.14 табиғаттың мезгілдік өзгерістерін түсінікті деңгейде түсіндіру | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
3.2.5.4 | |
5) 4- сынып:
17-кесте
Ортақ тақырыптар | Сөйлеу әрекетінің түрлері | Дағдылар | Оытқу мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным - Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
4.1.12.1 зат есімнің жинақтық мағынасын білдіретін сөздерді түсіну, қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 4.1.13.1 көптік, септік жалғауларды ауызша, жазбаша тілде қолдана білу | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 4.1.14.1 ойдан шығарған персонаждар арқылы диалог құру | ||
Адами құндылықтар | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
4.1.15.1 көлік түрлерін, олардың қызметі туралы білу | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 4.2.5.1 сөйлеу материалын іріктеу | |
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 4.1.12.3 қимыл сөздерді жағына, шағына қарай өзгертіп, қолдану |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 4.1.13.2 бағыныңқы құрмалас сөйлем құрастыру, қолдану | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 4.1.14.2 оқығанның ретін сақтай отырып баяндау | ||
Мамандықтар әлемі | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
4.1.15.5 халық мейрамдары туралы алғашқы түсініктерінің болуы | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 4.2.5.2 жай жоспар негізінде күрделі жоспар құру | |
3-тоқсан | |||
Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз | 4.1.12.4 айтылуы әртүрлі мағынасы бір сөздерді және қарама қарсы сөздерді табу, қолдана білу |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 4.1.13.3 өз ойын жеткізуде бағыныңқы құрмалас сөйлемдерді қолдану | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 4.1.14.3 берілген тақырып бойынша өз бетінше әңгімелеу, баяндау | ||
Қоршаған ортаны қорғау | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
4.1.15.13 табиғаттың мезгілдік өзгерістері арасындағы байланысын түсіну | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу | 4.2.5.3 сюжеттік серияны реті бойынша тізу және баяндау | |
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.12 Сөз |
4.1.12.5 түбірлес сөздерді табу, сөздің түбірін анықтау |
1.13 Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымы | 4.1.13.4 көмекші есімдер қолдана отырып, сөйлес құрастыру | ||
1.14 Байланыстырып сөйлеу | 4.1.14.4 мәтіннің берілген басы, аяғына байланысты мәтін құру ретімен /50-60 сөзден тұратын | ||
Болашаққа саяхат | 1.15 Коммуникативті дағдыларын тәжірибеде қолдану |
4.1.15.12 ауа райының адамзаттың дамуына тигізетін әсерін түсіндіру | |
Оқу мен жазу | 2.5 Жазбаша сөйлеуін рәсімдеу |
4.2.5.4 | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 282-қосымша |
Сөйлеу тілінің күрделі бұзылыстары бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Тіл дамуының кемістіктерін түзеу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 282-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. "Коррекция недостатков развития речи" – является предметом коррекционного цикла, нацеленным на овладение обучающихся с тяжелыми нарушениями речи различными способами и средствами речевой деятельности. К этому относится: правильное использование языковых средств в процессе общения и учебной деятельности, закрепление речевых навыков в спонтанной речи, понимание того, что правильная речь является показателем общей культуры и помогает правильно ориентироваться в мире, учебной и деятельности, в бытовых ситуациях, применяя различные источники информации и современные информационные технологии.
3. Программа "Коррекция недостатков развития речи" создана с учетом государственного стандарта, в соответствии с новым учебным планом, что позволит обеспечить дальнейшее образование обучающихся с тяжелыми нарушениями речи, будет способствовать их эффективной социальной адаптации.
4. Вместе с тем программа существенно отражает специфику обучения, обусловленную особенностями речевого и психического развития, связанными с наличием тяжелой речевой патологии, отрицательным влиянием нарушений речи на формирование познавательной деятельности. При разработке содержания программы, прежде всего, учитывается тесная взаимосвязь формирования речи и мышления.
5. Работа над целенаправленным развитием речевых навыков проводится в интеграции с развитием познавательных и психологических процессов обучающихся с тяжелыми нарушениями речи. Программа предусматривает максимальное включение речи на всех этапах формирования умственных действий и учебной деятельности обучающегося с тяжелыми нарушениями речи, как на фазе ориентировки, так и на фазе реализации и контроля.
6. В программе совмещаются классические традиции учебно-нормативного документа с отображениями новаторских преподавательских подходов в сегодняшней школе. Подходы к обучению представлены главными ориентирами в современной системе образования: в структуре учебной программы отражены деятельностный, личностно-ориентированный, коммуникативный подходы, которые использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов учебного процесса.
7. Ведущие подходы образования в программе тесно связаны с принципами коррекционного обучения и отражает современные подходы к коррекции нарушений речи с позиций принципа природосообразности коррекционно-образовательного процесса.
8. Содержание программы предусматривает использование логопедами и учителями школы для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи интерактивных методов обучения, элементов инновационных педагогических технологий и наиболее передовых логопедических техник.
9. В программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения. Программа обеспечивает реализацию принципа единства обучения, коррекции и воспитания, формирует базу для освоения предметных знаний обучающимися с особыми образовательными потребностями.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекция недостатков развития речи"
10. Важность коррекционно-учебного предмета:
1) структуре дефекта обучающихся с общим недоразвитием речи обнаруживается сложный симптомокомплекс языковых и неязыковых расстройств. Нарушения речевого развития носят системный характер и затрагивают все компоненты языка (речи):
фонетико-фонематическую сторону;
лексику;
грамматический строй;
семантику речи.
11. Комплекс нарушений речевого и когнитивного развития препятствует становлению у обучающихся с тяжелыми нарушениями речи полноценных коммуникативных связей с окружающими.
12. Расстройства в речевой, эмоционально-волевой, личностной сферах приводит к нарушениям поведения и социальной дезадаптации.
13. Указанные нарушения в развитии спонтанно не преодолеваются. Они требуют от педагогов школы специально организованной коррекционной работы. В связи с этим в учебный план начальной школы для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи (далее - ТНР) введен специальный интегрированный предмет "Коррекция недостатков развития речи".
14. Целью курса "Коррекции недостатков развития речи" является формирование и систематическое совершенствование полноценных языковых средств общения у обучающихся с нарушениями речи.
15. Задачи коррекционного курса:
1) развитие полноценного фонематического восприятия, анализа и синтеза;
2) овладение правильным произношением звуков речи и коррекция произношения дефектных звуков;
3) формирование, развитие и обогащение лексико-грамматического строя речи;
4) формирование четкой плавной и ритмичной речи на основе усвоения слов звуко-слоговой структуры разной сложности;
5) развитие различных видов устной речи (разговорно-диалогической, описательно-повествовательной) на основе обогащения знаний об окружающей действительности, развития познавательной деятельности, предметно-практического, наглядно-образного и словесно-логического мышления;
6) формирование внимания и интереса к звучащей речи, стремления к получению новых знаний о языке, приемов умственных действий;
7) предупреждение возникновения и коррекция специфических ошибок чтения и письма.
16. Предмет "Коррекция недостатков развития речи" способствует:
1) целенаправленному овладению навыками речевого общения;
2) усвоению знаний, умений и навыков, предусмотренных обязательным минимумом содержания основного образования;
3) формированию целостного представления о мире;
4) самостоятельному приобретению и пополнению знаний на доступном для речевых и когнитивных возможностей обучающихся с тяжелой речевой патологией уровне;
5) воспитанию ответственного отношения к себе, своему здоровью, своему будущему;
6) формированию гуманности и толерантности по отношению к другим людям.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
17. Ценностно-ориентированный подход в обучении - это способ организации и выполнения учебной деятельности, получения и использования ее результатов с позиций определенных ценностей. Идея ценностного подхода связана с гуманистической парадигмой образования, для которой характерны принципы равенства, диалогизма, сосуществования, свободы, соразвития, единства, принятия. Таким образом, главной ценностью образования в рамках гуманистической парадигмы является человек, личность. Образовательный процесс понимается как создание условий для саморазвития конкретной личности. Идейной основой ценностей среднего образования являются ценности национальной идеи "Мәңгілік ел". Ценностями среднего образования определены: казахстанский патриотизм и гражданская ответственность; уважение; сотрудничество; труд и творчество; открытость; образование в течение всей жизни.
18. Личностно-ориентированный подход подразумевает гармоничное формирование и всестороннее развитие личности обучающегося в учебном процессе, полное раскрытие его творческих способностей с учетом его индивидуальных особенностей, уровня речевого и познавательного развития.
19. Деятельностный подход в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями основан на понятии "ведущая деятельность". В процессе обучения обучающихся с тяжелыми речевыми нарушениями используется предметно-практическая деятельность, которая создает условия для мотивированного речевого общения.
20. Дифференцированный подход к обучающимся с особыми образовательными потребностями обусловлен наличием вариативных типологических особенностей в рамках одной категории нарушений. Типологические особенности будут отличаться между собой по учебно-познавательным возможностям, степени познавательной активности, особенностям поведения. Исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам микрогрупп педагог дифференцирует для каждой из них содержание и организацию учебно-коррекционной работы, ее темп, объем, сложность, методы и приемы работы, формы и способы контроля и мотивации учения. Реализация индивидуального и дифференцированного подхода к обучению учащегося с тяжелыми нарушениями речи строится с учетом структуры речевого нарушения, речевых и коммуникативных возможностей, индивидуального темпа обучения и продвижения в образовательном пространстве.
21. Принцип коммуникативной направленности предполагает, что главным в обучении является формирование навыков практического использования различных языковых категорий в речи. В результате их отработки обучающиеся получают возможность более свободно пользоваться речью в коммуникативных целях. Реализация принципа коммуникативной направленности предполагает насыщенность процесса обучения речевыми упражнениями. К таковым относятся: ответы на вопросы; чтение диалогов с соответствующей интонацией, составление диалогов по образцу, на основе заданной ситуации; пересказ; обмен мнениями по поводу выполняемой работы; обсуждение; ролевые игры.
22. Принцип поэтапного формирования умственных действий и "пошаговое" их закрепление в устной, письменной и внутренней речи. При этом каждая из операций сложной деятельности выносится во внешний план, отрабатывается изолированно и доводится до автоматизма.
23. Принцип педагогического оптимизма связан с высоким уровнем научного и практического знания о потенциальных возможностях лиц с особыми образовательными потребностями; современными педагогическими возможностями абилитации и реабилитации обучающихся и взрослых с отклонениями в развитии; правом каждого человека, независимо от его особенностей и организационных возможностей жизнедеятельности, быть включенным в образовательный процесс.
24. Обучение на основе сквозных тем реализует необходимость концентрического подхода к изучению и повторению материала.
25. Игровое обучение служит платформой для закрепления материала. Игра рационально дополняет другие формы обучения, позволяя более эффективно достигать поставленной цели, повышает интерес к учебным занятиям, стимулирует рост познавательной активности. Игра представляет собой "цепочку" проблемных ситуаций познавательного, практического, коммуникативного характера, является психологическим эквивалентом творческой деятельности и формирует индивидуальный опыт такой деятельности. Возможно применение следующих видов игр: игры-упражнения, игры-путешествия, сюжетная (ролевая) игра, игра-соревнование, интеллектуальная игра. Широко применяются музыкальные средства (развитие ритмико-мелодической стороны речи, развитие слуховой памяти и слухового восприятия), изобразительные средства, выражение чувств и эмоций.
26. Использование информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ) заключается в использовании ИКТ в качестве компенсаторных средств, с опорой на зрительный анализатор и на двигательную активность обучающихся. Подразумевается создание объектов и наблюдение за ними, дополнительных зрительных опор. Использование ИКТ позволяет разнообразить приемы тренировочных упражнений, использовать его в качестве источника дополнительной информации (с учетом возможностей обучающихся).
27. Средствами реализации данных подходов являются основные логопедические технологии и логопедические практики, направленные на своевременную диагностику и максимально возможную коррекцию речевых нарушений: технологии логопедического обследования, коррекции звукопроизношения, формирования речевого дыхания, коррекции голоса, развития интонационной и темпо-ритмической стороны речи при различных нарушениях речи, развития лексико-грамматической стороны и коммуникативной функции речи. Приемы работы предполагают использование элементы новейших технологий: наглядного моделирования, различных мнемотехник, кластера, синквейна, элементов проектного обучения, метода ассоциативных связей, фокального сравнения объектов.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
28. Оценивание ожидаемых результатов курса "Коррекция недостатков развития речи" осуществляется с применением критериального оценивания.
29. Результаты критериального оценивания используются для дальнейшего эффективного планирования и организации учебно-коррекционного процесса.
30. Критериальное оценивание включает:
1) комплексный подход к оценке результатов коррекции речи;
2) использование планируемых результатов коррекции недостатков речевого развития в освоении обучающихся с тяжелыми нарушениями речи основного образовательного курса, проявляющегося в способности к выполнению учебно-практических и учебно-познавательных задач;
3) оценку динамики образовательных достижений обучающихся;
4) уровневый подход к разработке планируемых результатов, инструментария и представлению их (с учетом речевых и когнитивных возможностей обучающихся).
31. По каждому разделу курса делаются описательные выводы о достижении ожидаемых результатов. Балльная оценка в коррекционном предмете не используется.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекция недостатков развития речи"
32. Предмет "Коррекция недостатков развития речи" объединяет три относительно самостоятельных в расписании и учебной документации курса под наименованиями "Индивидуальные логопедические занятия", "Произношение", "Развитие речи".
33. Программа по разделу "Индивидуальные логопедические занятия" реализуется в форме индивидуальных и индивидуально-подгрупповых логопедических занятий.
34. Программа по разделам "Произношение" и "Развитие речи" реализуется в форме фронтальных логопедических занятий.
35. Учитывая системное недоразвитие речи обучающихся, на каждом занятии по коррекции нарушений речи ставятся комплексные задачи, направленные на коррекцию и развитие всех компонентов речи.
36. С целью соблюдения единообразия требований и педагогического стиля в речевой работе с обучающимися с ТНР и для лучшего обеспечения контроля над речью фронтальные и индивидуальные логопедические занятия проводит учитель-логопед, ведущий основные общеобразовательные предметы.
37. Распределение учебной нагрузки:
1) в 0 классе – 18 часов в неделю, 594 часа в учебном году;
2) в 1 классе – 18 часов в неделю, 594 часа в учебном году;
3) во 2 классе – 6 часов в неделю, 544 часа в учебном году;
4) в 3 классе – 14 часов в неделю, 476 часов в учебном году;
5) в 4 классе – 12 часов в неделю, 408 часов в учебном году.
38. На коррекцию недостатков развития речи на одного обучающегося отводится 1,5 часа учебного времени в неделю. Распределение учебной нагрузки по разделам:
таблица 1
Класс | Раздел 1 "Индивидуальные логопедические занятия" |
Раздел 2 | Раздел 3 "Развитие речи" |
0 | 13 | 2 | 3 |
1 | 16 | -* | 2 |
2 | 11 | 2 | 3 |
3 | 11 | 1 | 2 |
4 | 9 | - | 3 |
39. Система ожидаемых результатов коррекции речи по разделу "Произношение" реализуется на уроках грамоты в разделе "Слушание и говорение". В третьей четверти для обучающихся подготовительных и первых классов предусмотрены дополнительные каникулы.
40. Кабинет для организации коррекционно-развивающего процесса при фронтальной форме работы необходимо укомплектовать соответствующим школьным и специальным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм. Для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы (игры, элементы арт-терапии) предусмотрена легко передвигаемая мебель. В классе следует иметь компактные речевые тренажеры.
41. В кабинете учителя-логопеда предусматривается зона по коррекции произношения, зона коррекционно-развивающей работы оснащается в соответствии с направлениями коррекционной работы специалиста. В кабинете предполагается наличие специального оборудования (речевых тренажеров).
42. Содержание коррекционного предмета изложено в виде ожидаемых результатов, представленных в системе целей обучения. Система целей обучения расположена в таблицах по всем разделам: "Индивидуальные логопедические занятия" - первый раздел, "Произношение" - второй раздел, "Развитие речи" - третий раздел. Основные направления коррекционной логопедической работы разделены по подразделам в следующем порядке:
таблица 2
Вид речевой деятельности | Навыки |
1. Слушание и говорение | Индивидуальные логопедические занятия |
|---|---|
1.1 Тонкая моторика | |
1.2 Дыхание и голос | |
1.3 Артикуляционный аппарат и мимическая мускулатура лица | |
1.4 Фонематические представления. Восприятие и анализ речевых звуков | |
1.5 Звукопроизношение | |
1.6 Звуко-слоговая структура слова | |
1.7 Семантические представления и грамматические умения | |
| Произношение | |
1.8 Формирование физиологической основы речи | |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи | |
| Развитие речи | |
1.12 Слово | |
1.13 Грамматический строй речи | |
1.14 Связная речь | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений | |
2. Чтение и письмо | Индивидуальные логопедические занятия |
2.1 Формирование навыка чтения | |
2.2 Развитие навыка письма | |
2.3 Предупреждение и коррекция специфических ошибок аграмматизма | |
| Произношение | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма | |
| Развитие речи | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
43. Основная цель раздела "Индивидуальные логопедические занятия" состоит в выборе и в применении комплекса подготовительных тренингов по формированию физиологической базы речи, артикуляционных упражнений, направленных на устранение специфических нарушений звуковой стороны речи, характерных для речевого заключения по клинико-педагогической классификации.
44. На индивидуальных логопедических занятиях обучающийся 0-2 класса овладеет правильной артикуляцией каждого изучаемого звука и автоматизирует его. Последовательность работы над нарушенными звуками определяется последовательностью появления звуков речи в онтогенезе, их артикуляторной сложностью, а также характером нарушения звукопроизношения у каждого отдельного обучающегося и объемом нарушенных звуков. Таким образом, обучающийся подготавливается к усвоению содержания подгрупповых и фронтальных занятий.
45. Основной задачей индивидуальных логопедических занятий, начиная с 3-4 класса, является преодоление речевых трудностей, препятствующих успешному усвоению учебного материала.
46. Раздел "Произношение" реализует последовательную поэтапную коррекцию фонетических дефектов и формирование звуко-слоговой структуры слова, предварительно отработанных на индивидуальных логопедических занятиях. Раздел включает автоматизацию звуков в речи, дифференциацию фонетически близких звуков, дальнейшее развитие речевой моторики, слогового и фонематического анализа и синтеза.
47. В процессе автоматизации звуков речи одновременно ставится задача коррекции звукослоговой структуры слова, нормализации просодических компонентов речи. Первоначально автоматизация звуков проводится на простой звукослоговой структуре, а новая звуко-слоговая структура закрепляется на артикуляторно простых звуках, произношение которых не было нарушено у обучающихся.
48. Проводится работа по дифференциации фонетических сходных звуков на все более усложняющемся речевом материале. Фонематический анализ способствует успешной автоматизации и дифференциации звуков, предупреждает нарушения чтения и письма.
49. Тематика и последовательность формирования правильного произношения и развития фонематического анализа связана с программой по обучению грамоте, но имеет опережающий характер. К моменту усвоения той или иной буквы, по мере возможности, обучающиеся научатся произносить соответствующий звук и уметь выделять его из речи.
50. В структуре урока "Произношение" выделены 4 основных последовательных этапа:
1) 1 этап: артикуляционная гимнастика. Все статические и динамическим упражнения выполняются под счет или заданный ритм;
2) 2 этап: уточнение акустико-артикуляционных характеристик звука;
3) 3 этап: формирование навыков звукового анализа и синтеза. На этом этапе проводятся упражнения направленные:
на развитие фонематического слуха;
на формирование фонематического восприятия;
на формирование навыков звукового анализа и синтеза;
на формирование навыков языкового анализа и синтеза;
4) 4 этап состоит из упражнений в правильном произношении отдельных слов, которые сочетаются, как с развитием внимания, памяти, фонематического восприятия, анализа звукового состава слова, так и с развитием словаря и усвоением тех или иных грамматических форм слов.
51. Раздел "Развитие речи" реализует:
1) практическую речевую подготовку и способность наблюдать, анализировать и обобщать различные процессы языковой деятельности;
2) ведет работу по развитию разговорной и монологической связной речи на основе обогащения и уточнения словарного запаса;
3) практического овладения основными закономерностями грамматического строя языка.
52. Основным типом урока является комбинированный урок, с присутствием всех видов работ. Программа выдвигает основные требования к комбинированным урокам развития речи:
1) развитие всех сторон речи на каждом урока, включая и новую лексику, и создание условий для ее активизации в ходе тренировочных упражнений, направленных на формирование грамматического строя речи;
2) составление индивидуального или коллективного связного высказывания с использованием словаря и грамматических конструкций;
3) решение образовательно-познавательных задач и развитие неречевых психологических функций.
53. Работа над всеми речевыми структурами ведется преимущественно параллельно, однако при необходимости учитель посвящает отдельные уроки работе над словом, над предложением или над связной речью.
54. Программа нацелена на ознакомление обучающихся с обобщающими понятиями, предметами и явлениями окружающей среды, изучение особенностей Республики Казахстан. Объем вводимой на каждом уроке активной лексики от 2-3 до 4-6 слов, в зависимости от индивидуальных возможностей обучающихся.
55. Выбор тематики бесед обусловлен содержанием сквозных тем, кроме тех тем, которые тесно связаны непосредственно с наблюдениями за изменениями в природе или календарными датами.
56. Модели грамматических конструкций усложняются из года в год. Начиная с подготовительного класса, в речь обучающихся вводятся побудительные предложения, предполагающие умение вслушиваться в обращенную речь, выполнять просьбы и действия. Одновременно обучающиеся учатся составлять грамматическую основу предложения. При дальнейшей работе обучающиеся учатся распространять предложения путем добавления второстепенных членов, использованию модели сложного предложения.
57. При работе над связной речью обучающихся отрабатываются навыки точного выражения мысли, умение устанавливать причинно-следственные связи, последовательность действий и событий. Система работы по формированию связной речи строится с учетом различной степени самостоятельности обучающихся при планировании текста.
58. Учитывая степень трудности текстов различной структуры рекомендуется следующая последовательность работы:
1) развитие умения составлять текст-повествование;
2) формирование умения составлять текст-описание;
3) работа над текстом-рассуждением.
59. Основным методом в работе над письменной речью является сочинение и изложение.
60. В программе каждого раздела цели обучения обозначены кодовыми знаками. В кодовых знаках первая цифра указывает на класс, вторая и третья на раздел и подраздел, четвертая указывает порядковый номер целей обучения. Например, в кодовом знаке 1.1.2.3 "1" - класс; "1.2" - подраздел, "3" - порядковый номер цели обучения.
61. Виды речевой деятельности "слушание и говорение":
1) "Индивидуальные логопедические занятия":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Тонкая моторика | 0.1.1.1 выполнять пальчиковую гимнастику по показу | 1.1.1.1 выполнять пальчиковую гимнастику | 2.1.1.1 выполнять массажа рук по показу | 3.1.1.1 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук | 4.1.1.1 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук |
0.1.1.2 выполнять пальчиковую гимнастику по показу | 1.1.1.2 воспроизводить массаж рук | 2.1.1.2 владеть пальчиковой гимнастикой | 3.1.1.2 владеть пальчиковой гимнастикой | 4.1.1.2 выполнять самомассаж пальцев и кистей рук | |
1.2 Дыхание и голос | 0.1.2.1 демонстрировать направленную воздушную струю | 1.1.2.1 осуществлять длительный речевой выдох | 2.1.2.1 демонстрировать навыки нижне-диафрагмального дыхания, дифференцированного дыхания | 3.1.2.1 демонстрировать навыки нижне-диафрагмального дыхания, дифференцированного дыхания | 4.1.2.3 демонстрировать навык речи на выдохе |
0.1.2.2 регулировать силу выдоха | 1.1.2.2 устранять назальный оттенок голоса в связи со спецификой дефекта | 2.1.2.2 осуществлять длительность звучания голоса | 3.1.2.2 осуществлять силу и длительность звучания голоса | 4.1.2. 2 уметь применять упражнения по устранению назального оттенка речи | |
0.1.2.3 демонстрировать силу голоса | 1.1.2.3 активизировать мышцы небной занавески | 2.1.2.3 воспроизводить силу и длительность звучания голоса | 3.1.2.3 уметь применять упражнения по устранению назального оттенка речи | 4.1.2.3 производить голосовые модуляции верно | |
0.1.2.4 активизировать мышцы небной занавески | 1.1.2.4 активизировать мышцы небной занавески | 2.1.2.4 осуществлять интонационную выразительность речи | 3.1.2.4 осуществлять интонационную выразительность речи | 4.1.2.4 воспроизводить правильную интонацию | |
1.3 Артикуляционный аппарат и мимическая мускулатура лица | 0.1.3.1 развить моторику артикуляционного аппарата для различной группы мышц | 1.1.3.1 знать основной уклад органов артикуляции | 2.1.3.1 воспроизводить нужный уклад органов артикуляции | 3.1.3.1 осознавать нужный уклад органов артикуляции для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи | 4.1.3.1 осознавать нужный уклад органов артикуляции для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи |
0.1.3.2 развивать точность и дифференцированность произвольных движений | 1.1.3.2 воспроизводить нужный уклад органов артикуляции | 2.1.3.2 развивать точность и дифференцированность произвольных движений | 3.1.3.2 воспроизводить нужный уклад органов артикуляции для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи | 4.1.3.2 воспроизводить нужный уклад органов артикуляции для обучающихся с тяжелыми нарушениями речи | |
0.1.3.3 демонстрировать основные движения мимики | 1.1.3.3 развивать точность и дифференцированность произвольных движений | 2.1.3.3 демонстрировать основные движения мимики | 3.1.3.3 демонстрировать основные движения мимики | 4.1.3.3 демонстрировать основные движения мимики | |
0.1.3.4 знать положение органов артикуляции при постановке звуков | 1.1.3.4 знать основные массажные движения | 2.1.3.4 знать основные массажные движения: растирание, разминание, разглаживание | 3.1.3.4 знать основные массажные движения, воспроизводить их самостоятельно | 4.1.3.4 знать основные массажные движения, воспроизводить их самостоятельно | |
1.4 Фонематические представления. Восприятие и анализ речевых звуков | 0.1.4.1 различать гласные звуки и их сочетания, находить на профиле заданный звук | 1.1.4.1 различать согласные и гласные звуки | 2.1.4.1различать согласные и гласные | 3.1.4.1 определять количество звуков и букв в словах | 4.1.4.1 выполнять фонетический разбор слов |
0.1.4.2 различать согласные звуки, находить на профиле заданный звук | 1.1.4.2 дифференцировать фонемы твердые – мягкие с опорой на различные анализаторы речеслуховой, речедвигательный | 2.1.4.2 различать безударные и ударные гласные | 3.2.4.2 дифференцировать смешиваемые звуки | 4.2.3.2 уточнять артикуляцию звуков, смешиваемых в письме | |
0.1.4.3 последовательно называть гласные в ряду из 2-3 гласных | 1.1.4.3 дифференцировать фонемы звонкие - глухие с опорой на различные анализаторы речеслуховой, речедвигательный, зрительный | 2.1.4.3 различать звонкие - глухие согласные | 3.1.4.3 дифференцировать смешиваемые звуки после отработки их отчетливого произнесения | 4.1.4.3 дифференцировать смешиваемые звуки после отработки их отчетливого произнесения | |
0.1.4.4 различать гласные и согласные звуки | 1.1.4.4 проводить фонематический анализ и синтез, предварительный, с опорой на звуковую схему слова | 2.1.4.4 различать мягкие - твердые согласные | 3.1.4.4 дифференцировать фонемы, имеющие акустические сходства | 4.1.4.4 дифференцировать фонемы, имеющие акустические сходства | |
0.1.4.5 выделять начальный гласный из слов (О- ля, А-ня) | 1.1.4.5 проводить фонематический анализ и синтез слуховой, без опоры, с утрированным произнесением | 2.1.4.5 выполнять звуковой (фонетический анализ) | 3.1.4.5 фонетический разбор слов с йотированными звуками | 4.1.4.5 фонетический разбор слов с йотированными звуками | |
1.5 Звукопроизношение | 0.1.5.1 четко и правильно произносить сохранные звуки | 1.1.5.1 закреплять произношение поставленных звуков в словах, слогах, предложениях с учетом речевых возможностей обучающихся | 2.1.5.1 правильно произносить и дифференцировать все поставленные звуки (на всех этапах), кроме обучающихся со сложной структурой дефекта | 3.1.5.1 закреплять и дорабатывать навык правильного произношения | 4.1.5.1 правильно произносить все звуки (кроме обучающихся с тяжелыми нарушениями речи |
0.1.5.2 четко и правильно произносить вновь поставленные звуки изолированно, в слогах, словах, предложениях, кроме обучающихся с выраженным нарушением речевого аппарата | 1.1.5.2 правильно произносить все звуки в словах несложной слоговой структуры, определять место звука в слове | 2.1.5.2 активизировать употребления в речи слов, состоящих из правильно произносимых звуков | 3.1.5.2 совершенствовать произносительную сторону речи (чистоговорки, скороговорки) | 4.1.5.2 отличать верное звучание от дефектного | |
1.6 Звуко-слоговая структура слова | 0.1.6.1 анализировать прямые слоги | 1.1.6.1 произносить слова с оппозицонными звуками: па-ба, ва-фа | 2.1.6.1строить звуковые схемы слогов и слов | 3.1.6.1 делать фонетический разбор слов | 4.1.6.1 произносить слова со сложной структурой (не более 5 слогов для обучающихся со "сложной структурой дефекта") |
0.1.6.2 преодолевать затруднения в анализе и синтезе звукового состава слова | 1.1.6.2 выделять ударный слог в двух-трех сложных словах | 2.1.6.2 проводить звуковой анализ и синтез слов | 3.2.6.2 дифференцировать смешиваемые звуки | 4.2.6.2 уточнять артикуляцию звуков, смешиваемых в письме | |
0.1.6.3 воспринимать и воспроизводить слоговые ряды с различным ударением: па-па-па, | 1.1.6.3 произносить различные сочетания звуков и слогов прямых, обратных, закрытых, со стечением | 2.1.6.3 произносить слова 7-14 класса по классификации Марковой А.К. | 3.2.6.3 произносить слова со сложной структурой (не более 5 слогов для обучающихся со "сложной структурой дефекта") | 4.2.6.3 усвоить сложные дифференцировки в составе новых слов | |
0.1.6.4 произносить слова 1-2-3 класса по классификации А.К. Марковой | 1.1.6.4 произносить двусложных слова 5-6 класса классификации по Марковой А.К. | 2.1.6.4 делить слова на слоги, выделять ударный слог, соотносить количество звуков и букв, производить фонетический разбор | 3.1.6.4 делить слова на слоги, выделять ударный слог, соотносить количество звуков и букв, производить фонетический разбор | 4.2.6.4 усвоить сложные дифференцировки в составе терминов | |
1.7 Семантические представления и грамматические умения | 0.1.7.1 формулировать ответ на вопрос, используя односложные, простые предложения | 1.1.7.1 понимать различные формы обращенной речи:т просьбы, поручения, инструкции | 2.1.7.1 составлять рассказ по наглядным и словесным опорам | 3.1.7.1 уметь сконцентрировать слуховое внимание на речи говорящего | 4.1.7.1 начинать беседу, используя речевые формы этикета |
0.1.7.2 составлять предложения из двух слов, выделяя главное | 1.1.7.2 уметь задавать вопросы | 2.1.7.2 определять тему и общее содержание | 3.1.7.2 демонстрировать заинтересованность невербальными и вербальными реакциями | 4.1.7.2 составлять рассказ из личного опыта | |
0.1.7.3 устанавливать по вопросам связь между словами в предложении | 1.1.7.3 использовать повествовательные, побудительные, вопросительные предложения | 2.1.7.3 знать и применять основные формы приветствия, уметь применять с учетом ситуации | 3.1.7.3 знать и уметь верно применять основные формы слов-извинений, благодарности | 4.1.7.3 использовать этикетные формулы просьбы, обещания, согласия, извинения | |
0.1.7.4 определять о ком или о чем говорится в тексте | 1.1.7.4 отвечать кратко и полным предложением на вопрос | 2.1.7.4 уметь составлять реплику-реакцию с использованием простого распространенного предложения | 3.1.7.4 составлять рассказ из 2-3 предложений с описанием и рассуждением (описание животных, предметов, отдельных лиц) | 4.1.7.4 определять основную мысль текста, устанавливать смысл частей текста | |
0.1.7.5 правильно употреблять слова, обозначающие предметы, действия, признаки и качества | 1.1.7.5 уметь вычленять слова из предложения | 2.1.7.5 применять личный опыт в оценке поступков и событий | 3.1.7.5 составлять рассказ по серии сюжетных картин, по одной картине | 4.1.7.5 выделять главное в тексте и озаглавливать его | |
0.1.7.6 соотносить употребляемые слова с обозначаемыми предметами и явлениями | 1.1.7.6 определять короткое и длинное предложение | 2.1.7.6 делить текст на смысловые части | 3.1.7.6 составлять рассказ на заданную тему по готовому плану | 4.1.7.6 определять основную мысль текста, устанавливать смысл частей текста | |
0.1.7.7 выражать названия одного предмета и группы однородных предметов | 1.1.7.7 уметь пересказать содержание картины | 2.1.7.7 правильно и к месту использовать новый словарь | 3.1.7.7 активизировать усвоенные слова конкретного и абстрактного значения | 4.1.7.7 определять смысловую структуру каждой части | |
0.1.7.8 практически распределять названия предметов по родовым признакам | 1.1.7.8 уметь описать отдельные предметы с помощью | 2.1.7.8 составлять рассказ по серии сюжетных картинок | 3.1.7.8 понимать значение антонимов, синонимов | 4.1.7.8 самостоятельно формулировать и задавать вопросы для продолжения общения-диалога | |
0.1.7.9 уметь описать отдельные предметы с помощью | 1.1.7.9 правильно употреблять лексику по изучаемой тематике | 2.1.1.7.9 составлять рассказ по опорным словам | 3.1.7.9 употреблять в речи простые распространенные предложения | 4.1.7.9 самостоятельно развернуть беседу о собственной жизни и на свободную тему с использованием прямой и косвенной речи | |
0.1.7.10 определять короткое и длинное предложение | 1.1.7.10 составлять рассказ по серии сюжетных картинок с помощью | 2.1.7.10 составлять рассказ по заданной теме | 3.1.7.10 активизировать усвоенные слова конкретного и абстрактного значения | 4.1.7.10 активизировать усвоенные слова конкретного и абстрактного значения | |
Примечание. Приемы коррекции определяются и детализируются в зависимости от состояния строения и функции артикуляционного аппарата; точная координация движений при произнесении, с учетом индивидуальных возможностей обучающихся;
2) "Произношение":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | |||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | |
1.8 Формирование физиологической основы речи | 0.1.8.1 выполнять дыхательные упражнения на материале статических упражнений | 1.1.8.1 производить фонационный выдох на материале динамических упражнений; | 2.1.8.1 координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (5-8 слогов); | 3.1.8.1 координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (произнесение на одном выдохе до 10 слогов) |
0.1.8.2 различать речевой вдох и выдох | 1.1.8.2 выполнять длительный выдох на слогах и словах | 2.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале словосочетания и предложения | 3.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале предложения | |
0.1.8.3 выполнять длительный выдох на отдельных звуках, слогах | 1.1.8.3 переключать артикуляционную моторику при произнесении оппозиционных звуков | 2.1.8.3 переключать артикуляционную моторику при произнесении сходных по акустико-артикуляционному сходству звуков | 3.1.8.3 дифференцировать тонкие движения органов артикуляционного аппарата при произнесении сходных по акустико-артикуляционному сходству звуков | |
0.1.8.4 выполнять основные артикуляционные движения без напряжения и вялости | 1.1.8.4 координировать ритм и объем движений языка, губ | 2.1.8.4 плавно переключаться от одного движения к другому | ||
0.1.8.5 выполнять движения нижней челюсти, губ, языка, мягкого нҰба | ||||
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений | 0.1.9.1 воспринимать и различать неречевые звуки | 1.1.9.1 воспринимать и различать неречевые и речевые звуки | 2.1.9.1 определять слова наиболее похожие на предъявленное из ряда 3-4 слов | 3.1.9.1 с помощью учителя выбирать рифмы из ряда слов, кроме обучающихся со сложной структурой дефекта |
0.1.9.2 воспринимать и различать неречевые и речевые звуки | 1.1.9.2 выделять артикулируемые согласные на фоне слов и словосочетаний | 2.1.9.2 выделять слова определенной звукослоговой структуры из предложений | 3.1.9.2 уметь самостоятельно подобрать рифму | |
0.1.9.3 выделять гласные звуки в ряду других звуков, из слова | 1.1.9.3 определять точную позицию заданного звука в простых словах | 2.1.9.3 выделять артикулируемые согласные на фоне предложений | 3.1.9.3 выделять слова определенной звукослоговой структуры из текста | |
0.1.9.4 выделять артикулируемые согласные на фоне звуков, слогов и слов | 1.1.9.4 выделять соседние звуки в слове | 2.1.9.4 определять точную позицию заданного звука в простых словах | 3.1.9.4 выделять артикулируемые согласные в текстах | |
0.1.9.5 определять первый и последний звук в простых словах | 1.1.9.5 определять ударный слог и звук в речевом плане | 2.1.9.5 определять последовательность и количество звуков в одно- и двухсложных словах со стечением согласных | 3.1.9.5 определять точную позицию заданного звука в простых словах | |
0.1.9.6 определять место звука (начало, середина, конец слова) | 1.1.9.6 анализировать состав предложений из 4-5 слов с предлогами | 2.1.9.6 наблюдать подвижность ударения в разных формах одно и того же слова | 3.1.9.6 определять последовательность и количество звуков в словах из 3 слогов с двумя стечениями согласных | |
0.1.9.7 определять ударный слог и звук с опорой на вспомогательные средства | 1.1.9.7 делить двух- и трехсложных слов на слоги в речевом плане, по представлению | 2.1.9.7 анализировать состав предложений из 5-6 слов с предлогами | 3.1.9.7 соблюдать подвижность ударения в разных формах одно и того же слова | |
0.1.9.8 анализировать состав предложений из 2-5 слов без предлогов | 1.1.9.8 определять количество, последовательность, место слогов в слове | 2.1.9.8 делить трех-четырҰх сложные слова с одним стечением на слоги в речевом плане | 3.1.9.8 анализировать состав предложений из 6-7 слов с предлогами | |
0.1.9.9 делить двух- и трехсложные слова на слоги с опорой на вспомогательные приемы, затем в речевом плане | 1.1.9.9 анализировать слова из 2, 3, 4 прямых слогов без стечения согласных, трехсложных слов с одним стечением согласных | 2.1.9.9 сравнивать формы одного и того же слова с различным ударением | 3.1.9.9 делить трех-четырҰх сложные слова с двумя стечениями на слоги по представлению | |
0.1.9.10 определять количество и последовательность слогов в простых словах | 1.1.9.10 синтезировать закрытые слоги со стечением согласных | 2.1.9.10 анализировать слова из 3- 4 прямых, обратных и закрытых слогов с одним стечением согласных | 3.1.9.10 определять слоговой состав слов из 3-4 слогов | |
0.1.9.11 анализировать односложные слова из закрытого слога | 1.1.9.11 синтезировать односложные слова закрытого типа из звуков, данных не по порядку | 2.1.9.11 синтезировать 2-3 слова заданной структуры по сюжетной картинке | 3.1.9.11 проводить самостоятельный анализ звукового состава слов из трех-четырех слогов с двумя-тремя стечениями согласных, с дифтонгами | |
0.1.9.12 анализировать и синтезировать прямые и обратные слоги | 1.1.9.12 синтезировать слова из двух закрытых слогов, данных не по порядку | 2.1.9.12 составлять слова со стечением согласных из слогов и звуков, данных не по порядку | 3.1.9.12 проводить синтез 2-3 слов заданной структуры в умственном плане | |
0.1.9.13 синтезировать слова из двух прямых слогов, данных по порядку | 2.1.9.13 подбирать слова, сходные по звукослоговой структуре из ряда слов и словосочетаний | 3.1.9.13 синтезировать слова из трех-четырех слогов с двумя-тремя стечениями согласных, с дифтонгами | ||
0.1.9.14 синтезировать односложные слова закрытого типа из звуков, данных по порядку | 2.1.9.14 подбирать слова, сходные по звукослоговой структуре из предложений и текстов | |||
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи | 0.1.10.1 произносить гласные [а], [у], [о] | 1.1.10.1 произносить гласные [а], [о], [и], [ы] | 2.1.10.1 произносить все гласные звуки |
3.1.10.1 дифференцировать звуки [н-м], |
0.1.10.2 произносить [м],[м’] [х] [х’] | 1.1.10.2 дифференцировать звуки и буквы [ы-и], [а-у], [а-о], [о-у] | 2.1.10.2 произносить мягкие согласные, не требующие коррекции [п’], [б’], [н’], [м’], [т’], [к’], [ф’], [в’], [д’], [б’], [в’] | 3.1.10.2 дифференцировать в устной речи парные согласные, не требующие коррекции [б-п], [к-г], [т-д], [в-ф] | |
0.1.10.3 дифференцировать по твердости – мягкости [м-м’] [х-х’] | 1.1.10.3 произносить [м], [м’], [н], [н’], [т], [т’] | 2.1.10.3 воспроизводить артикуляционный уклад мягких согласных, требующих коррекции [с’], [л’], [р’] | 3.1.10.3 произносить и дифференцировать звуки [с с], [з з],[ц] в самостоятельной речи | |
0.1.10.4 воспроизводить артикуляционный уклад [c], [c’] | 1.1.10.4 дифференцировать по твердости-мягкости [м]- [м’], [н]- [н’], [т]-[т’] | 2.1.10.4 дифференцировать по твердости – мягкости глухие согласные, не требующие коррекции [п’]-[п], [т]-[т’], [к]-[к’], [ф]-[ф’] | 3.1.10.4 произносить и дифференцировать звуки [ш], [ж], [ш-ж] в самостоятельной речи | |
0.1.10.5 произносить звуки [п], [п’], [к], [к’], [в], [в’], [т], [т’], [н], [н’] | 1.1.10.5 произносить [к], [к’], [г], [г’], [п], [п’], [б], [б’], [д], [д’] | 2.1.10.5 дифференцировать по твердости – мягкости звонкие согласные, не требующие коррекции [б]-[б’], [д]-[д’], [г]-[г’][в]-[в’] | 3.1.10.5 дифференцировать звуки [с-ш], [з-ж] в самостоятельной речи | |
0.1.10.6 дифференцировать по твердости – мягкости звуки [п]-[п’], [к]- [к’], [в]- [в’], [т]- [т’], [н]- [н’], [ c]-[c’] | 1.1.10.6 дифференцировать по твердости-мягкости [к]- [к’], [г]-[г’], [п]-[п’], [б]-[б’], [д]-[д’] | 2.1.10.6 произносить свистящие звуки [з], [з1], [с], [с'] | 3.1.10.6 произносить и дифференцировать звуки [ш-ж], [с-з], [с’-з’], [к-г-х, к’-г’-х’] в самостоятельной речи | |
0.1.10.7 произносить гласные [ и], [э] | 1.1.10.7 воспроизводить артикуляционный уклад [с], [с’], [з], [з’], [ш], [ж], | 2.1.10.7 дифференцировать свистящие звуки [з з1]- [с с'] | 3.1.10.7 знать особенности звуков [р, р’], [л, л’] | |
0.1.10.8 дифференцировать гласные [ и] [ ы] и их буквы | 1.1.10.8 дифференцировать по звонкости-глухости [к] [к’]- [г] [г’], [п] [п’]-[б]-[б’], [д] [д’]- [т], [т’], [з] [з’]- [с], [с’], | 2.1.10.8 произносить звук [й’] в любой позиции | 3.1.10.8 воспроизводить артикуляционный уклад [р, р’], [л, л’] | |
0.1.10.9 воспроизводить артикуляционный уклад звуков, требующих коррекции [з] [з’] [ш] [л] [л’] | 1.1.10.9 дифференцировать оппозиционные [з]- [ж] | 2.1.10.9 дифференцировать звуки [й] [и] и их буквы | 3.1.10.9 произносить и дифференцировать звуки [с-с’-з-з’-ц] в самостоятельной речи | |
0.1.10.10 дифференцировать по твердости-мягкости звуки, требующие коррекции [з] -[з’], [л]- [л’] | 1.1.10.10 воспроизводить артикуляционный уклад звуков, требующих коррекции [ч], [щ], [ц], [й] | 2.1.10.10 произносить звуки [ш], [ж] | 3.1.10.10 знать особенности звука [ц] | |
0.1.10.11 дифференцировать по звонкости-глухости [c], [c’]- [ з] [з’] со зрительной и кинетической опорой | 1.1.10.11 произносить сочетания [йа], [йо], [йу], [йэ] в первой позиции | 2.1.10.11 воспроизводить артикуляционный уклад [ч], [щ] | 3.1.10.11 воспроизводить артикуляционный уклад [ц] | |
0.1.10.12 дифференцировать оппозиционные [c]-[ш] со зрительной и кинетической опорой | 1.1.10.12 дифференцировать звуки и сочетания [и-э], [а-йа], [о-йо], [у-йу], [э-йэ] | 2.1.10.12 дифференцировать звуки, требующие коррекции [ч]- [щ] и их буквы | 3.1.10.12 произносить и дифференцировать звуки [ц-з-с], [ц-т] в самостоятельной речи | |
0.1.10.13 воспроизводить артикуляционный уклад [р] [р’] [ж] | 1.1.10.13 произносить звуки, не требующие коррекции [э], [х], [х’], [в], [в’], [ф], [ф’] | 2.1.10.13 дифференцировать звуки, требующие коррекции [ж]- [ш], [с]- [з] по звонкости-глухости и их буквы | 3.1.10.13 произносить звук [ц] | |
0.1.10.14 произносить звуки, не требующие коррекции [б] [б’] [д] [д’] |
1.1.10.14 дифференцировать по твҰрдости-мягкости звуки, не требующие коррекции | 2.1.10.14 воспроизводить артикуляционный уклад [ц] | 3.1.10.14 произносить и дифференцировать звуки [ч] [щ] [ч-щ-т] в самостоятельной речи | |
0.1.10.15 дифференцировать по звонкости-глухости [ж ]-[ш], [ п] [п’]- [б] [б’ ], [т] [т’]- [д] [д’] |
1.1.10.15 дифференцировать звуки, требующие коррекции | 2.1.10.15 дифференцировать звуки, требующие коррекции [ч]- [т], [ц]- [с], [ц-ч] [щ-с] [щ-с’][ч-с], [ч-с’] и их буквы с опорой | 3.1.10.15 произносить и дифференцировать звуки [р- р’] [л л’] [р р’ л л’], кроме обучающихся со сложной структурой дефекта | |
0.1.10.16 представлять особенности звука [й] | 1.1.10.16 произносить сочетания [йа], [йо], [йу], [йэ] после буквы ь | 2.1.10.16 дифференцировать звуки, требующие коррекции [ш-с], [р, р’]-[л, л’] с опорой | 3.1.10.16 произносить слова, предложения и тексты с буквами е, Ұ, ю, я в различных позициях | |
0.1.10.17 воспроизводить артикуляционный уклад звука [й] | 1.1.10.17 произносить изолированно свистящие звуки [з], [з1], [с], [с'] | 2.1.10.17 воспроизводить артикуляционный уклад [р, р’], [л, л’] | 3.1.10.17 описать артикуляционный уклад и характеристику звука | |
0.1.10.18 произносить мягкие согласные, не требующие коррекции в сочетаниях с [йэ] | 1.1.10.18 произносить изолированно шипящие звуки [ж], [ш] | 2.1.10.18 произносить звук [й] в положении после гласного | ||
0.1.10.19 определять характеристику произносимого звука по схематическому изображению |
1.1.10.19 дифференцировать звуки, требующие коррекции [с-ц], [с-з], [ш-ж], | 2.1.10.19 дифференцировать звуки [й-р-л], [й-р’-л’] с опорой | ||
1.1.10.20 определять артикуляционный уклад звука с опорой на схематическое изображение и профиль артикуляции | 2.1.10.20 дифференцировать звуки [н-л-м]-[н’-л’-м’] и их буквы | |||
2.1.10.21 дифференцировать в устной речи парные согласные [б-п] [к-г] [т-д] [в-ф] | ||||
2.1.10.22 произносить и дифференцировать звуки [ш-ж], [с-з], [с’-з’], | ||||
2.1.10.23 произносить изолированно звуки [ч’], [щ’] | ||||
2.1.10.24 дифференцировать [ч-щ], [ц-щ] с опорой | ||||
2.1.10.25 определять и описывать артикуляционный уклад звука с опорой на профиль артикуляции | ||||
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи | 0.1.11.1 дифференцировать ритмические серии | 1.1.11.1 воспроизводить и акцентировать ритмические серии | 2.1.11.1 воспроизводить и имитировать акцентную структуру слова | 3.1.11.1 воспроизводить и имитировать акцентную структуру предложения |
0.1.11.2 воспроизводить серии гласных из 2, 3, 4 звуков: ао, аоу, аоуи | 1.1.11.2 воспроизводить серии закрытых слогов со сменяющимся ударением | 2.1.11.2 воспроизводить серий из 2-3 слогов со стечением согласных со сменой ударения | 3.1.11.2 воспроизводить слоги со сменной позицией согласных звуков в их стечении | |
0.1.11.3 воспроизводить серии открытых слогов со сменяющимся ударением | 1.1.11.3 воспроизводить серии слогов с парными согласными звуками | 2.1.11.3 воспроизводить серии слогов с оппозиционными звуками | 3.1.11.3 воспроизводить серии слогов с артикуляторно-близкими звуками | |
0.1.11.4 произносить двухсложные слова из открытых слогов; | 1.1.11.4 произносить двухсложные слова из закрытых слогов | 2.1.11.4 произносить двухсложные слова со стечением согласных в середине слова и закрытым слогом | 3.1.11.4 произносить трехсложные слова со стечением согласных (в разных позициях) и открытым слогом | |
0.1.11.5 произносить трехсложные слова из открытых слогов; | 1.1.11.5 произносить двухсложные слова со стечением согласных в середине слова и открытым слогом | 2.1.11.5 произносить двухсложные слова со стечением согласных в начале слова и закрытым слогом | 3.1.11.5 произносить трехсложные слова с двумя стечениями | |
0.1.11.6 произносить односложные слова из закрытых слогов | 1.1.11.6 произносить двухсложные слова со стечением согласных в начале слова и открытым слогом | 2.1.11.6 произносить трехсложные слова с закрытым слогом | 3.1.11.6 произносить четырехсложные слова из открытых слогов | |
0.1.11.7 воспроизводить повествовательную, вопросительную, побудительную интонации | 1.1.11.7 использовать речевую паузу в предложении. | 2.1.11.7 использовать речевую паузу в тексте | 3.1.11.7 соотносить место логического ударения со смыслом предложения | |
0.1.11.8 воспроизводить интонацию восклицательного предложения | 1.1.11.8 воспроизводить различный темп речи | 2.1.11.8 воспроизводить логическое ударение | 3.1.11.8 использовать все просодические компоненты речи | |
0.1.11.9 модулировать голос по силе и высоте | 1.1.11.9 замедлять темп произнесения предложения | 2.1.11.9 мелодически организовать высказывания | 3.1.11.9 выражать свои эмоции средствами эмоциональной лексики | |
3) "Развитие речи":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.12 Слово | 0.1.12.1 понимать и использовать в речи конкретные имена существительные | 1.1.12.1 понимать и использовать названия предметов, их частей, материалов | 2.1.12.1 понимать и употреблять в речи слова с переносным значением | 3.1.12.1 понимать и использовать наиболее распространенные синонимы | 4.1.12.1 понимать и употреблять имена существительные с собирательным значением |
0.1.12.2 понимать и называть признаки предметов с различением по цвету, форме, вкусу, величине | 1.1.12.2 понимать и называть признаки с различением по температурным свойствам, качеству, принадлежности, назначению | 2.1.12.2 понимать и употреблять в речи слова, имеющие только единственное или множественное число | 3.1.12.2 понимать и использовать степени сравнения имен прилагательных | 4.1.12.2 понимать и употреблять имена существительные с отвлеченным значением | |
0.1.12.3 понимать и называть действия человека с конкретным значением | 1.1.12.3 понимать и использовать конкретные действия человека, животных и машин | 2.1.12.3 употреблять в речи несклоняемые существительные | 3.1.12.3 определять сходство и различие слов, входящих в одну семантическую группу | 4.1.12.3 понимать и объяснять значения фразеологизмов с помощью | |
0.1.12.4 использовать притяжательные, личные и указательные местоимения в начальной форме | 1.1.12.4 употреблять косвенные формы личных местоимений | 2.1.12.4 понимать и употреблять в речи слова, обозначающие один предмет в разных ситуациях | 3.1.12.4 объяснять значения изученных слов с использованием обобщающих понятий | 4.1.12.4 образовывать имена прилагательные с помощью суффиксов -лив-, -чив-, -ист- | |
0.1.12.5 знать простые слова с обобщающим значением | 1.1.12.5 распределять слова по семантическим группам | 2.1.12.5 употреблять наиболее распространенные антонимы | 3.1.12.5 образовывать существительные с помощью суффиксов -от- (-ет-), -изн-, -изм, -ость, -ств- | 4.1.12.5 образовывать слова приставочно-суффиксальным способом | |
0.1.12.6 образовывать имена существительные с суффиксами -к-, -ик-, -чик | 1.1.12.6 образовывать существительные с суффиксами -оньк-, -еньк-, -ышек-, -ышк- | 2.1.12.6 определять сходство и различие слов, входящих в одну семантическую группу | 3.1.12.6 образовывать прилагательные с помощью суффиксов -ов-, -ск-, -ин- | 4.1.12.6 образовывать слова с помощью сложения корней с опорой на памятки и модели | |
0.1.12.7 образовать имена прилагательные с использованием суффиксов –ин-, -ов- | 1.1.12.7 образовывать существительные с суффиксом -,-ист, -щик, -чик, -ниц(а), -тель, -арь | 2.1.12.7 образовать степени сравнения имен прилагательных | 3.1.12.7 образовывать прилагательные с суффиксами -оват-, -еват- | 4.1.12.7 образовывать слова с помощью сложения основ с опорой на памятки и модели | |
1.1.12.8 образовывать прилагательные с использованием суффиксов | 2.1.12.8 образовывать относительные прилагательные с суффиксами: -н-, -ан-, -ян, -енн-; | 3.1.12.8 образовывать глаголы 1, 2, 3-го лица настоящего времени | 4.1.12.8 образовывать глаголы, выражающие неполноту или незаконченность действия | ||
2.1.1.9 образовывать краткие имена прилагательные | |||||
1.13 Грамматический строй речи | 0.1.13.1 составлять и использовать предложно-падежные конструкции с предлогами в, на, под, у, без, к | 1.1.13.1 употреблять падежные формы существительных единственного числа с предлогами с, над, под, около, перед | 2.1.13.1 согласовывать прилагательные с существительными множественного числа в косвенных падежах | 3.1.13.1 использовать простое распространенное предложение из 5-7 слов | 4.1.13.1 употреблять сложносочиненные предложения с соединительными и противительными союзами |
0.1.13.2 согласовывать существительное и глагол | 1.1.13.2 согласовывать количественные числительные и существительные | 2.1.13.2 образовать вид глагола, возвратные и невозвратные глаголы | 3.1.13.2 использовать предложение с обращением | 4.1.13.2 составлять и употреблять сложноподчиненные предложения | |
0.1.13.3 согласовывать прилагательное и притяжательные местоимения с существительными в именительном падеже | 1.1.13.3 согласовывать прилагательные с существительными множественного числа | 2.1.13.3 использовать падежные формы существительных с количественными числительными | 3.1.13.3 использовать предложения с однородными членами | 4.1.13.3 использовать сложноподчиненные предложения при построении рассуждений, доказательств | |
0.1.13.4 использовать нераспространҰнные предложения | 1.1.13.4 использовать распространенные предложения из 3-5 слов | 2.1.13.4 согласовывать порядковые числительные с существительными | 3.1.13.4 употреблять сложносочиненное предложение с союзом и | 4.1.13.4 использовать вводные слова и предложения с опорой на модели и в самостоятельной речи, в зависимости от речевых возможностей | |
0.1.13.5 употреблять распространенные предложения из 2-5слов | 2.1.13.5 использовать предлоги из, из-за, из-под | 3.1.13.5 использовать предложения со сравнением | 4.1.13.5 понимать и употреблять односоставные предложения | ||
2.1.13.6 строить простые распространенные предложения из 5-6 слов | |||||
1.14 Связная речь | 0.1.14.1 составлять короткие диалоги по вопросам на заданную тему, по ходу учебной деятельности | 1.1.14.1 составлять повествовательный текст из 3-5 предложений (15-20 слов) с опорой на сюжетную картину | 2.1.14.1 конструировать диалог от лица выдуманных героев или героев картин | 3.1.14.1 давать развернутый ответ из 3-5 предложений, дополненный описанием | 4.1.14.1 выразить отношение к событиям, сообщению, или увиденному |
0.1.14.2 давать точные и развернутые ответы на вопросы | 1.1.14.2 передавать временную последовательность событий по серии из 3-4 картин | 2.1.14.2 составить связный рассказ по серии 3-5 картин до 25-30 слов | 3.1.14.2 составлять повествовательный текст в объеме 30 – 35 слов картине, по серии из 3-5 сюжетных картин | 4.1.14.2 вести свободную беседу на заданную тему, используя отработанные на уроках речевые средства | |
0.1.14.3 составлять повествовательный текст в объеме до 4 предложений (10-15 слов) по сюжетной серии из 2-3 картин | 1.1.14.3 участвовать в диалогах по вопросам что? где? какой? как? | 2.1.14.3 дополнить текст элементами описания; | 3.1.14.3 составить повествовательный текст в объеме 30 – 35 на основе личных наблюдений, впечатлений | 4.1.14.3 составить диалог с использованием прямой и косвенной речи | |
0.1.14.4 описывать хорошо знакомый предмет, животное по вопросам учителя с опорой на картину | 1.1.14.4 описывать знакомые предметы и события со зрительной опорой | 2.1.14.4 составить связный рассказ до 25-30 слов по опорным словам | 3.1.14.4 составить повествовательный текст в объеме 30 – 45 слов, пользуясь материалами дополнительной литературы | 4.1.14.4 составить повествовательные рассказы по заданному началу или концу в объеме 45 – 60 слов | |
0.1.14.5 описывать хорошо знакомый предмет с опорой на картинный план | 1.1.14.5 делить текст на предложения и предложения на слова | 2.1.14.5 составить конец рассказа | 3.1.14.5 описать внешность героев сказки, картины или близких знакомых | 4.1.14.5 дополнять высказывания элементами рассуждений | |
0.1.14.6 составлять повествовательный текст по сюжетной картине с опорой на вопросы | 2.1.14.6 составить начало рассказа | 3.1.14.6 составлять повествовательный текст в объеме 30 – 35 слов по коллективно составленному плану | 4.1.14.6 творчески дополнить события с передачей личного отношения | ||
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений | 0.1.15.1 называть части тела лица, предметы гигиены | 1.1.15.1 назвать органы чувств понимать их функции | 2.1.15.1 составить высказывание об играх и развлечениях обучающихся | 3.1.15.1 представлять особенности природных зон | 4.1.15.1 различать транспорт по назначению и способу передвижения |
0.1.15.2 называть сезонную одежду и обувь | 1.1.15.2 назвать части одежды и обуви | 2.1.15.2 определять круг своих увлечений на доступном уровне | 3.1.15.2 сравнивать и описывать признаки времен года | 4.1.15.2 составлять рассказы о добыче полезных ископаемых | |
0.1.15.3 называть приемы ухода за одеждой и обувью | 1.1.15.3 применять приемы ухода за одеждой и обувью | 2.1.15.3 группировать виды спорта | 3.1.15.3 называть виды стай | 4.1.15.3 иметь элементарные знания об истории становления государства | |
0.1.15.4 называть некоторый спортивный инвентарь и сезонные игры | 1.1.15.4 называть профессии в школе, основные помещения | 2.1.15.4 называть профессии членов семьи | 3.1.15.4 иметь понятие о миграции птиц | 4.1.15.4 знать основные достопримечательности, крупные производства, виды труда данной местности | |
0.1.15.5 ориентироваться на территории школы | 1.1.15.5 называть, выделять части мебели и учебных принадлежностей | 2.1.15.5 описать выходной день | 3.1.15.5 знать виды гнездовий | 4.1.15.5 представлять историю происхождения некоторых праздников | |
0.1.15.6 называть нумерацию класса | 1.1.15.6 объяснять степень родства между членами семьи | 2.1.15.6 поддерживать беседу о школьном и классном коллективе | 3.1.15.6 забота животных о потомстве | 4.1.15.6 представлять значение Конституции | |
0.1.15.7 назвать предметы мебели, учебные принадлежности | 1.1.15.7 называть домашний адрес | 2.1.15.7 называть адрес школы | 3.1.15.7 сравнивать образ жизни перелетных и зимующих птиц | 4.1.15.7 называть примеры демократических прав и свобод, обязанностей гражданина Республики Казахстан | |
0.1.15.8 называть членов семьи | 1.1.15.8 описать вечер в семье | 2.1.15.8 знать названия учреждений, расположенных рядом | 3.1.15.8 объяснять роль труда в развитии личности, семьи, общества и государства | 4.1.15.8 иметь элементарные знания о правах человека и ребенка | |
0.1.15.9 определять родственные связи | 1.1.15.9 выделять государственную символику | 2.1.15.9 представлять рельеф страны | 3.1.15.9 объяснять роль коллектива в развитии личности | 4.1.15.9 называть некоторые государства ближнего и дальнего зарубежья, составлять описания на доступном уровне | |
0.1.15.10 называть обязанности членов семьи | 1.1.15.10 называть основные достопримечательности столицы | 2.1.15.10 называть крупные города, их особенности | 3.1.15.10 понимать и пояснять на доступном уровне важность дружбы между людьми | 4.1.15.10 объяснять важность сохранения памятников истории и культуры | |
0.1.15.11 определять взаимоотношения в семье на доступном уровне | 1.1.15.11 называть основные государственные праздники | 2.1.15.11 знать основные отрасли сельского хозяйства | 3.1.15.11 представлять виды труда доступными способами | 4.1.15.11 называть профессии, группировать | |
0.1.15.12 знать название страны, столицы | 1.1.15.12 знать расположение и основные достопримечательности родного города (села) | 2.1.15.12 называть междугородний транспорт, места отправления, профессии, связанные с транспортом | 3.1.15.12 представлять значение праздников народов Казахстана | 4.1.15.12 называть основные промышленные районы | |
0.1.14.13 называть родной город (село) | 1.1.15.13 пояснять различия между городом и селом | 2.1.15.13 представлять виды сезонного труда в данной местности | 3.1.15.13 представлять особенности кочевого и оседлого образа жизни | 4.1.15.13 представлять связь между наукой и производством на доступном для обучающегося уровне | |
0.1.15.14 знать основные государственные праздники | 1.1.15.14 знать некоторые профессии, связанные с транспортом, фабрикой | 2.1.15.14 перечислять основые праздники, понимать связь праздников с историческими событиями | 3.1.15.14 различать населенные пункты, называть примеры | 4.1.15.14 представлять структуру современного образования | |
0.1.15.15 называть основные улицы и достопримечательности, части улицы | 1.1.15.15 называть виды труда и процессы производства | 2.1.15.15 объяснять правила безопасного поведения | 3.1.15.15 понимать и пояснять на доступном уровне связь города и села | 4.1.15.15 объяснять смену времен года на доступном уровне | |
0.1.15.16 называть улицу, на которой находится дом | 1.1.15.16 описывать некоторые трудовые процессы взрослых | 2.1.15.16 объяснять на доступном уровне пользу витаминов | 3.1.15.16 знать названия некоторых памятников истории | 4.1.15.16 понимать влияние климата на развитие человечества | |
0.1.15.17 называть основные виды городского транспорта, его части | 1.1.15.17 представлять виды сезонного труда | 2.1.15.17 перечислять основные правила здорового образа жизни | 3.1.15.17 понимать значение неофициальных символов Казахстана | 4.1.15.17 понимать и описывать сезонные явления | |
0.1.15.18 называть некоторые профессии | 1.1.15.18 называть основные виды городского и междугороднего транспорта | 2.1.15.18 составлять рассказ о семейных праздниках | 3.1.15.18 знать имена деятелей культуры и искусства |
4.1.15.18 устанавливать связь между сезонами и изменениями в природе | |
0.1.15.19 перечислять виды трудовой деятельности в городе и на селе | 1.1.15.19 называть месяцы в последовательности и по временам года | 2.1.15.19 знать несколько народных обычаев | 3.1.15.19 знать имена народных просветителей | 4.1.15.19 устанавливать связь между сезонными явлениями и сезонным трудом на селе | |
0.1.15.20 называть времена года в последовательности | 1.1.15.20 объяснять простейшие связи между явлениями природы | 2.1.15.20 называть 4-5 пословиц и поговорок, народных примет, легенд | 3.1.15.20 знать имена великих исторических лиц | 4.1.15.20 называть редких животных | |
0.1.15.21 знать основные сезонные изменения в природе и описывать их | 1.1.15.21 называть органы растений, виды плодов | 2.1.15.21 сравнивать и описывать признаки весны и осени, лета и зимы | 3.1.15.21 называть типы водоемов | 4.1.15.21 называть заповедники Казахстана | |
1.1.15.22 иметь представление о способах размножения растений | 2.1.15.22 иметь представления о среде обитания животных | 3.1.15.22 знать имена собственные, связанные с названиями географических объектов | 4.1.15.22 устанавливать связь между поведением животных и средой обитания | ||
0.1.15.23 называть 3-4 диких и домашних млекопитающих, птиц, насекомых, части тела, жилища | 1.1.15.23 знать и называть 4-5 перелетных и зимующих птиц, млекопитающих, насекомых, рыб | 2.1.15.23 различать приспособленность животных к условиям окружающей среды | 3.1.15.23 объяснять правила охраны водоемов | 4.1.15.23 иметь представление о Красной книге | |
0.1.15.24 иметь представления об основных группах растений | 1.1.15.24 перечислять сезонные изменения в жизни живой природы | 2.1.15.24 называть 6-7 видов грибов и летних цветковых растений | 3.1.15.24 составлять правила поведения на природе коллективно | 4.1.15.24 представлять строение Солнечной системы | |
0.1.15.25 знать 3-4 названия деревьев, ягод, овощей и фруктов | 1.1.15.25 представлять заботу животных о потомстве | 2.1.15.25 сравнивать растения, животных, насекомых | 3.1.15.25 составлять рассказ о семейных традициях | 4.1.15.25 описывать космические тела и летательные аппараты на доступном уровне | |
0.1.15.26 различать на доступном уровне разницу между дикорастущими и культурными растениями | 1.1.15.26 называть домашних животных, их детенышей, жилища, профессии, связанные с уходом за животными | 2.1.15.26 устанавливать связь между сезонными явлениями и изменениями в жизни растений и животных | 3.1.15.26 понимать и пояснять на доступном уровне ценность семьи | 4.1.15.26 знать историю освоения космоса на элементарном уровне | |
0.1.15.27 называть некоторые дикорастущие растения данной местности | 1.1.15.27 знать правила поведения в гостях | 2.1.15.27 называть достопримечательности своей местности | 3.1.15.27 объяснять нормы поведения, принятые в обществе | 4.1.15.27 знать названия некоторых профессиональных праздников | |
0.1.15.28 перечислять помощь зимующим птицам | 1.1.15.28 называть 2-3 народные загадки, поговорки | 2.1.15.28 описывать достопримечательности на основе собственных наблюдений | 4.1.15.28 представлять историю профессиональных праздников | ||
0.1.15.29 представлять сезонные изменения в жизни растений, животных | 1.1.15.29 знать и выполнять правила поведения в общественных местах | 4.1.15.29 представлять свою будущую профессию | |||
0.1.15.30 понимать пользу, приносимую домашними животными | 1.1.15.30 знать 2-3 сказки | ||||
0.1.15.31 знать и выполнять правила поведения школьника | 1.1.15.31 пояснять значение труда | ||||
0.1.15.32 знать и выполнять правила поведения в транспорте | 1.1.15.32 знать названия частей посуды | ||||
0.1.15.33 объяснять основные правила дорожного движения | 1.1.15.33 различать столовую посуду, приборы и кухонную посуду | ||||
0.1.15.34 знать 1-2 народные загадки | 1.1.15.34 иметь представление о полезных продуктах | ||||
0.1.15.35 знать 1-2 сказки | 1.1.15.35 описывать происхождение продуктов питания | ||||
0.1.15.36 знать названия посуды, некоторых блюд, напитков и продуктов питания | 1.1.15.36 знать основные правила дорожного движения | ||||
0.1.15.37 называть 3-4 вида овощей и фруктов | 1.1.15.37 понимать важность гигиены органов чувств | ||||
0.1.15.38 пояснять происхождение продуктов питания на доступном уровне | 1.1.15.38 иметь первоначальные представления о связи человека и природы | ||||
0.1.15.39 понимать важность гигиены и режима дня | 1.1.15.39 понимать важность закаливания организма | ||||
0.1.15.40 рассказать о пунктах режима дня | |||||
0.1.15.41 соблюдать режим дня обучающегося | |||||
0.1.15.42 знать правила перехода через улицу | |||||
62. Виды речевой деятельности "чтение и письмо":
1) "Индивидуальные логопедические занятия":
таблица 6
Подразделы | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Формирование навыка чтения |
0.2.1.1 знать различия в понятиях "звук", "буква" |
1.2.1.1 знать различия в понятиях "звук", "буква" |
2.2.1.1 читать вслух целыми словами, слова со сложной слоговой структурой читать слогами 40-50 слов в минуту, кроме обучающихся со сложной структурой дефекта |
3.2.1.1 читать правильно и выразительно целыми словами вслух (ориентировочно 50-60 слов в минуту) |
4.2.1.1 читать вслух незнакомый текст 70-80 слов в минуту |
2.2 Развитие навыка письма |
0.2.2.1 знать и уметь изобразить печатные и прописные буквы |
1.2.2.1 писать буквы по образцу |
2.2.2.1 каллиграфически писать слова, предложения без вставок, пропусков, искажения букв |
3.2.2.1 списывать с рукописного и печатного текста |
4.2.2.1 списывать с рукописного и печатного текста |
2.3 Предупреждение и коррекция специфических ошибок аграмматизма. |
0.2.3.1 находить сходство и отличие в написании букв |
1.2.3.1 дифференцировать буквы по кинетическому, акустико-артикуляторному сходству |
2.2.3.1 писать буквы, усложнять их начертания по группам |
3.2.3.1 дифференцировать смешиваемые звуки на письме |
4.2.3.1 дифференцировать смешиваемые звуки после отработки их отчетливого произнесения, закрепление соответствующих графем |
2) "Произношение":
таблица 7
Подраздел | Цели обучения | |||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
0.2.4.1 ориентироваться в схеме собственного тела, в пространстве |
1.2.4.1 плавно переключаться от одного движения к другому |
2.2.4.1 совершенствовать зрительно-двигательную координацию |
3.2.4.1 обозначать на письме в тексте буквы, имеющие оптико-механическое сходство |
3) "Развитие речи":
таблица 8
Подраздел | Цели обучения | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
0.2.5.1 составлять пересказ с опорой на вопросы |
1.2.5.1 излагать связный текст из 8-10 (до 15) слов по картинному плану |
2.2.5.1 написать изложение по готовому плану из |
3.2.5.1 написать под руководством учителя краткое личное письмо |
4.2.5.1 составлять сложный план с опорой на простой |
63. Основанием для разработки долгосрочного, среднесрочного и краткосрочного планирования индивидуальных логопедических занятий являются результаты индивидуальной логопедической диагностики. В каждом конкретном случае план логопедической работы по разделу "Индивидуальные логопедические занятия" составляется индивидуально на каждого обучающегося с учетом диагностического состава класса и рекомендаций данной программы;
64. Долгосрочное планирование по разделу "Произношение":
1) 0 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть (добукварный период) | ||
Все обо мне | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
0.1.8.1 выполнять дыхательные упражнения на материале статических упражнений |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
0.1.9.1 воспринимать и различать неречевые звуки | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи | 0.1.10.1 произносить гласные [а], [у], [о] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
0.1.11.1 дифференцировать ритмические серии | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
0.2.4.1 ориентироваться в схеме собственного тела, в пространстве | |
1 четверть (букварный период) | ||
Моя школа | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
0.1.8.3 выполнять длительный выдох на отдельных звуках, слогах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
0.1.9.4 выделять артикулируемые согласные на фоне звуков, слогов и слов | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
0.1.10.1 произносить гласные [а], [у], [о] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
0.1.11.1 дифференцировать ритмические серии | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
0.2.4.3 координировать тонкие движения ведущей руки | |
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
0.1.8.3 выполнять длительный выдох на отдельных звуках, слогах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
0.1.9.3 выделять гласные звуки в ряду других звуков, из слова | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
0.1.10.4 воспроизводить артикуляционный уклад [c], [c’] 0.1.10.5 произносить звуки [п], [п’], [к], [к’], [в], [в’], [т], [т’], [н], [н’] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
0.1.11.3 воспроизводить серии открытых слогов со сменяющимся ударением | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
0.2.4.6 усвоить термины "речь" "предложение" | |
3 четверть | ||
Путешествие | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
0.1.8.3 выполнять длительный выдох на отдельных звуках, слогах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
0.1.9.9 делить двух- и трехсложные слова на слоги с опорой на вспомогательные приемы, затем в речевом плане | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
0.1.10.8 дифференцировать гласные [ и] [ ы] и их буквы | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
0.1.11.5 произносить трехсложные слова из открытых слогов | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
0.2.4.8 усвоить термины "слово", "звук", "согласный звук", "гласный звук", "твердый звук", "мягкий звук" | |
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
0.1.8.3 выполнять длительный выдох на отдельных звуках, слогах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
0.1.9.5 определять первый и последний звук в простых словах | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
0.1.10.19 определять характеристику произносимого звука по схематическому изображению | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
0.1.11.6 произносить односложные слова из закрытых слогов | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма | 0.2.4.10дифференцировать графически сходные буквы | |
2) 1 класс:
таблица10
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть (добукварный период) | ||
Все обо мне | 1.8 Формирование физиологической основы речи | 1.1.8.1 производить фонационный выдох на материале динамических упражнений; |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений | 1.1.9.1 воспринимать и различать неречевые и речевые звуки | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи | 1.1.10.1 произносить гласные [а], [о], [и], [ы] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
1.1.11.1 воспроизводить и акцентировать ритмические серии | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма | 1.2.4.1 плавно переключаться от одного движения к другому | |
1 четверть (букварный период) | ||
Моя школа | 1.8 Формирование физиологической основы речи | 1.1.8.2 выполнять длительный выдох на слогах и словах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
1.1.9.2 выделять артикулируемые согласные на фоне слов и словосочетаний | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
1.1.10.2 дифференцировать звуки и буквы [ы-и], | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
1.1.11.1 воспроизводить и акцентировать ритмические серии | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
1.2.4.2 воспроизводить правильно серию движений | |
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
1.1.8.2 выполнять длительный выдох на слогах и словах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
1.1.9.2 выделять артикулируемые согласные на фоне слов и словосочетаний | |
Мир вокруг нас | 1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
1.1.10.3 произносить [м], [м’], [н], [н’], [т], [т’] |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
1.1.11.2 воспроизводить серии закрытых слогов со сменяющимся ударением | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
1.2.4.3 различать графически сходные печатные и рукописные буквы; | |
3 четверть | ||
Путешествие | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
1.1.8.2 выполнять длительный выдох на слогах и словах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
1.1.9.2 выделять артикулируемые согласные на фоне слов и словосочетаний | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
1.1.10.10 воспроизводить артикуляционный уклад звуков, требующих коррекции [ч], [щ], [ц], [й] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
1.1.11.3 воспроизводить серии слогов с парными согласными звуками | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
1.2.4.4 различать звуковой и буквенный образ слов, написание которых не отличается от произношения; | |
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
1.1.8.2 выполнять длительный выдох на слогах и словах |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
1.1.9.2 выделять артикулируемые согласные на фоне слов и словосочетаний | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
1.1.10.9 дифференцировать оппозиционные [з]- [ж] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
1.1.11.3 воспроизводить серии слогов с парными согласными звуками | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
1.2.4.7 дифференцировать буквы, обозначающие артикуляционно и акустически близкие звуки | |
3) 2 класс:
таблица 11
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
2.1.8.1 координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (5-8 слогов) |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
2.1.9.1 определять слова наиболее похожие на предъявленное из ряда 3-4 слов | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
2.1.10.1 произносить все гласные звуки | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
2.1.11.1 воспроизводить и имитировать акцентную структуру слова | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
2.2.4.1 совершенствовать зрительно-двигательную координацию | |
2 четверть | ||
Моя школа | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
2.1.8.1 координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (5-8 слогов) |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
2.1.9.1 определять слова наиболее похожие на предъявленное из ряда 3-4 слов | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
2.1.10.3 воспроизводить артикуляционный уклад мягких согласных, требующих коррекции [с’], [л’], [р’] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
2.1.11.4 произносить двухсложные слова со стечением согласных в середине слова и закрытым слогом | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма | 2.2.4.3 различать звуковой и буквенный образ слов, написание которых отличается от произношения | |
3 четверть | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
2.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале словосочетания и предложения |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
2.1.9.2 выделять слова определенной звукослоговой структуры из предложений | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
2.1.10.10 произносить звуки [ш], [ж] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
2.1.11.3 воспроизводить серии слогов с оппозиционными звуками | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
2.2.4.2 дифференцировать звуки и буквы, имеющие тонкие акустико-артикуляционные отличия | |
4 четверть | ||
Окружающая среда | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
2.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале словосочетания и предложения |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
2.1.9.2 выделять слова определенной звукослоговой структуры из предложений | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
2.1.10.6 произносить свистящие звуки [з], [з1], [с], [с'] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
2.1.11.6 произносить трехсложные слова с закрытым слогом | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
2.2.4.6 сравнивать количество звуков и букв в словах с разделительным ь и ъ | |
4) 3 класс:
таблица 12
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Живая природа | 1.8 Формирование физиологической основы речи | 3.1.8.1 координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (произнесение на одном выдохе до 10 слогов) |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
3.1.9.1 с помощью учителя выбирать рифмы из ряда слов, кроме обучающихся со сложной структурой дефекта | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
3.1.10.1 дифференцировать звуки [н-м], [н-л] в самостоятельной речи | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи | 3.1.11.1 воспроизводить и имитировать акцентную структуру предложения | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма | 3.2.4.1 обозначать на письме в тексте буквы, имеющие оптико-механическое сходство | |
2 четверть | ||
Время | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
3.1.8.1координировать ритм дыхательных движений в процессе речи (произнесение на одном выдохе до 10 слогов) |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
3.1.9.1 с помощью учителя выбирать рифмы из ряда слов, кроме обучающихся со сложной структурой дефекта | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
3.1.10.4 произносить и дифференцировать звуки [ш], [ж], [ш-ж] в самостоятельной речи | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
3.1.11.2 воспроизводить слоги со сменной позицией согласных звуков в их стечении | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
3.2.4.2 обозначать на письме в тексте буквами акустико-артикуляционно сходные звуки | |
3 четверть | ||
Искусство | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
3.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале предложения |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
3.1.9.1 с помощью учителя выбирать рифмы из ряда слов, кроме обучающихся со сложной структурой дефекта | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
3.1.10.7 знать особенности звуков [р, р’], [л, л’] | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
3.1.11.3 воспроизводить серии слогов с артикуляторно-близкими звуками | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
3.2.4.3 различать звуковой и буквенный образ слов, написание которых отличается от произношения | |
4 четверть | ||
Вода – источник жизни | 1.8 Формирование физиологической основы речи |
3.1.8.2 выполнять длительный выдох на материале предложения |
1.9 Формирование фонетико-фонематических представлений |
3.1.9.2 уметь самостоятельно подобрать рифму 3.1.9.11 проводить самостоятельный анализ звукового состава слов из трех-четырех слогов с двумя-тремя стечениями согласных, с дифтонгами | |
1.10 Формирование звукопроизносительной стороны речи |
3.1.10.6 произносить и дифференцировать звуки | |
1.11 Формирование ритмико-интонационной стороны речи |
3.1.11.6 произносить четырехсложные слова из открытых слогов | |
2.4 Предупреждение возникновения и коррекция специфических нарушений чтения и письма |
3.2.4.5 различать звуковой и буквенный образ слов с буквами е, Ұ, ю, я | |
65. Долгосрочное планирование по разделу "Развитие речи":
1) 0 класс:
таблица13
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.12 Слово | 0.1.12.1 понимать и использовать в речи конкретные имена существительные |
1.13 Грамматический строй речи | 0.1.13.2 согласовывать существительное и глагол | |
1.14. Связная речь | 0.1.14.1 составлять короткие диалоги по вопросам на заданную тему, по ходу учебной деятельности | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
0.1.15.1называть части тела лица, предметы гигиены | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 0.2.5.1 составлять пересказ с опорой на вопросы | |
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.12 Слово |
0.1.12.2 понимать и называть признаки предметов с различением по цвету, форме, вкусу, величине |
1.13 Грамматический строй речи | 0.1.13.4 использовать нераспространҰнные предложения | |
1.14. Связная речь | 0.1.14.2 давать точные и развернутые ответы на вопросы | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
0.1.15.8 называть членов семьи | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 0.2.5.2 составлять пересказ с опорой на иллюстрации | |
3 четверть | ||
Путешествие | 1.12 Слово |
0.1.12.4 использовать притяжательные, личные и указательные местоимения в начальной форме |
1.13 Грамматический строй речи | 0.1.13.1 составлять и использовать предложно-падежные конструкции с предлогами в, на, под, у, без, к | |
1.14. Связная речь |
0.1.14.3 составлять повествовательный текст в объеме до 4 предложений (10-15 слов) по сюжетной серии из 2-3 картин | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
0.1.15.18 называть некоторые профессии | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 0.2.5.3 подбирать картинный план к рассказу | |
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.12 Слово |
0.1.12.5 знать простые слова с обобщающим значением |
1.13 Грамматический строй речи |
0.1.13.3 согласовывать прилагательное и притяжательные местоимения с существительными в именительном падеже | |
1.14. Связная речь |
0.1.14.5 описывать хорошо знакомый предмет с опорой на картинный план | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
0.1.15.20 называть времена года в последовательности | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 0.2.5.4 восстанавливать последовательность 2-3 предложений | |
2) 1 класс:
таблица14
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.12 Слово |
1.1.12.3 понимать и использовать конкретные действия человека, животных и машин |
1.13 Грамматический строй речи | 1.1.13.1 употреблять падежные формы существительных единственного числа с предлогами с, над, под, около, перед | |
1.14. Связная речь | 1.1.14.2 передавать временную последовательность событий по серии из 3-4 картин | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
1.1.15.1 назвать органы чувств понимать их функции | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 1.2.5.1 излагать связный текст из 8-10 (до 15) слов по картинному плану | |
2 четверть | ||
Моя семья и друзья | 1.12 Слово |
1.1.12.1 понимать и использовать названия предметов, их частей, материалов |
1.13 Грамматический строй речи | 1.1.13.2 согласовывать количественные числительные и существительные | |
1.14. Связная речь | 1.1.14.1 составлять повествовательный текст из 3-5 предложений (15-20 слов) с опорой на сюжетную картину | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
1.1.15.9 выделять государственную символику | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 1.2.5.1 излагать связный текст из 8-10 (до 15) слов по картинному плану | |
3 четверть | ||
Путешествие | 1.12 Слово |
1.1.12.2 понимать и называть признаки с различением по температурным свойствам, качеству, принадлежности, назначению |
1.13 Грамматический строй речи | 1.1.13.3 согласовывать прилагательные с существительными множественного числа | |
1.14. Связная речь |
1.1.14.3 участвовать в диалогах по вопросам что? где? какой? как? | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
1.1.15.19 называть месяцы в последовательности и по временам года | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 1.2.5.2 сопоставлять части текста в объеме до 4-5 предложений с вопросным планом | |
4 четверть | ||
Еда и напитки | 1.12 Слово |
1.1.12.4 употреблять косвенные формы личных местоимений |
1.13 Грамматический строй речи | 1.1.13.4 использовать распространенные предложения из 3-5 слов | |
1.14. Связная речь | 1.1.14.4 описывать знакомые предметы и события со зрительной опорой | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
1.1.15.19 называть месяцы в последовательности и по временам года | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 1.2.5.3 делить текст на предложения | |
3) 2 класс:
таблица 15
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Все обо мне | 1.12 Слово |
2.1.12.1 понимать и употреблять в речи слова с переносным значением |
1.13 Грамматический строй речи | 2.1.13.1 согласовывать прилагательные с существительными множественного числа в косвенных падежах | |
1.14 Связная речь | 2.1.14.1 конструировать диалог от лица выдуманных героев или героев картин | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
2.1.15.1 составить высказывание об играх и развлечениях обучающихся | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
2.2.5.1 написать изложение по готовому плану из | |
2 четверть | ||
Моя школа | 1.12 Слово |
2.1.12.3 употреблять в речи несклоняемые существительные |
1.13 Грамматический строй речи |
2.1.13.2 образовать вид глагола, возвратные и невозвратные глаголы | |
1.14 Связная речь |
2.1.14.2 составить связный рассказ по серии 3-5 картин до 25-30 слов | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
2.1.15.6 поддерживать беседу о школьном и классном коллективе | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 2.2.5.2 написать сочинение по картине из 20-25 слов по готовому плану | |
3 четверть | ||
В здоровом теле – здоровый дух! | 1.12 Слово |
2.1.12.4 понимать и употреблять в речи слова, обозначающие один предмет в разных ситуациях |
1.13 Грамматический строй речи |
2.1.13.4 согласовывать порядковые числительные с существительными | |
1.14. Связная речь | 2.1.14.4 составить связный рассказ до 25-30 слов по опорным словам | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
2.1.15.15 объяснять правила безопасного поведения | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 2.2.5.3 написать сочинение по личным впечатлениям из 20-25 слов | |
4 четверть | ||
Окружающая среда | 1.12 Слово |
2.1.12.5 употреблять наиболее распространенные антонимы |
1.13 Грамматический строй речи | 2.1.13.6 строить простые распространенные предложения из 5-6 слов | |
1.14 Связная речь |
2.1.14.5 составить конец рассказа | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
2.1.15.21 сравнивать и описывать признаки весны и осени, лета и зимы | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 2.2.5.4 написать сочинение по материалам дополнительных источников (коллективно) из 20-25 слов с опорой на план и лексический материал | |
4) 3 класс:
таблица 16
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Живая природа | 1.12 Слово |
3.1.12.1 понимать и использовать наиболее распространенные синонимы |
1.13 Грамматический строй речи | 3.1.13.1 использовать простое распространенное предложение из 5-7 слов | |
1.14 Связная речь |
3.1.14.1 давать развернутый ответ из 3-5 предложений, дополненный описанием | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
3.1.15.1 представлять особенности природных зон | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
3.2.5.1 написать под руководством учителя краткое личное письмо | |
2 четверть | ||
Время | 1.12 Слово |
3.1.12.2 понимать и использовать степени сравнения имен прилагательных |
1.13 Грамматический строй речи | 3.1.13.2 использовать предложение с обращением | |
1.14 Связная речь | 3.1.14.3 составить повествовательный текст в объеме 30 – 35 на основе личных наблюдений, впечатлений | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
3.1.15.11 представлять виды труда доступными способами | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
3.2.5.3 написать деловое письмо по готовому образцу | |
3 четверть | ||
Искусство | 1.12 Слово |
3.1.12.3 определять сходство и различие слов, входящих в одну семантическую группу |
1.13 Грамматический строй речи |
3.1.13.3 использовать предложения с однородными членами | |
1.14. Связная речь |
3.1.14.4 составить повествовательный текст в объеме 30 – 45 слов, пользуясь материалами дополнительной литературы | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
3.1.15.16 знать названия некоторых памятников истории | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 3.2.5.5 написать сочинение по материалам дополнительных источников из 30-35 слов с опорой на лексический материал | |
4 четверть | ||
Вода – источник жизни | 1.12 Слово |
3.1.12.4 объяснять значения изученных слов с использованием обобщающих понятий |
1.13 Грамматический строй речи | 3.1.13.5 использовать предложения со сравнением | |
1.14. Связная речь | 3.1.14.6 составлять повествовательный текст в объеме 30 – 35 слов по коллективно составленному плану | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
3.1.15.21 называть типы водоемов | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 3.2.5.6 написать сочинение по личным впечатлениям источников (коллективно) из 30-35 слов по самостоятельно составленному плану | |
5) 4 класс:
таблица 17
Сквозные темы | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | ||
Моя Родина – Казахстан | 1.12 Слово |
4.1.12.1 понимать и употреблять имена существительные с собирательным значением |
1.13 Грамматический строй речи | 4.1.13.1 употреблять сложносочиненные предложения с соединительными и противительными союзами | |
1.14 Связная речь | 4.1.14.1 выразить отношение к событиям, сообщению, или увиденному | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
4.1.15.1 различать транспорт по назначению и способу передвижения | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 4.2.5.1 составлять сложный план с опорой на простой | |
2 четверть | ||
Культурное наследие | 1.12 Слово |
4.1.12.2 понимать и употреблять имена существительные с отвлеченным значением |
1.13 Грамматический строй речи |
4.1.13.2 составлять и употреблять сложноподчиненные предложения | |
1.14 Связная речь |
4.1.14.2 вести свободную беседу на заданную тему, используя отработанные на уроках речевые средства | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
4.1.15.9 называть некоторые государства ближнего и дальнего зарубежья, составлять описания на доступном уровне | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
4.2.5.2 проводить отбор речевого материала | |
3 четверть | ||
Природные явления | 1.12 Слово |
4.1.12.3 понимать и объяснять значения фразеологизмов с помощью |
1.13 Грамматический строй речи | 4.1.13.4 использовать вводные слова и предложения с опорой на модели и в самостоятельной речи, в зависимости от речевых возможностей | |
1.14. Связная речь | 4.1.14.4 составить повествовательные рассказы по заданному началу или концу в объеме 45 – 60 слов | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
4.1.15.15 объяснять смену времен года на доступном уровне | |
2.5 Письменное оформление высказывания |
4.2.5.4 определять порядок построения текста с последующей записью | |
4 четверть | ||
Путешествие в космос | 1.12 Слово |
4.1.12.3 понимать и объяснять значения фразеологизмов с помощью |
1.13 Грамматический строй речи | 4.1.13.5 понимать и употреблять односоставные предложения | |
1.14 Связная речь |
4.1.14.5 дополнять высказывания элементами рассуждений | |
1.15 Практическое применение коммуникативных навыков и умений |
4.1.15.24 представлять строение Солнечной системы | |
2.5 Письменное оформление высказывания | 4.2.5.6 передавать личное отношение к излагаемым событиям | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 283-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 283-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Оқу Бағдарламасының мақсаты – психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастырумен өзара байланыста тыңдау, айту, оқу және жазу дағдыларын меңгеру процесінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Оқу бағдарламасының міндеттері:
1) сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін дамыту (тыңдау, айту, оқу және жазу);
2) сөйлеу, сөйлем, сөз, буын, дыбыс және әріп туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
3) фонемалық қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтауды қалыптастыру;
4) қарапайым оқу дағдылары мен бастапқы жазу дағдыларын қалыптастыру;
5) әліпбидің баспа және жазбаша әріптерін ажыратуға, каллиграфиялық жазуға және сәйкестендіруге үйрету;
6) айналаға жағымды көзқарас қалыптастыру, сөйлеу мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
7) қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейту арқылы сөздік қорын нақтылау және арттыру.
8) "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясына негізделген төзімділік, отансүйгіштік, жалпыадамзаттық құндылықтарды дарыту.
4. Бағдарламаның түзету-дамыту міндеттері:
1) фонемалық процестерді дамыту (фонемалық қабылдау, талдау, жинақтау және фонемалық түсініктер);
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалысын дамыту, өтілетін дыбыстар және олардың тіркестерін айту дағдыларын дамыту, сөздердің буындық құрылымын меңгеру, оқылған буындар мен сөздер материалында сөйлеудің ырғақты-интонациялық ұйымдастырылуын дамыту);
3) жазбаша сөйлеудегі дисграфиялық және аграмматикалық сипаттағы ерекше қателердің пайда болуының алдын алу және/немесе түзету;
4) ұсақ моториканы дамыту;
5) оптикалық-кеңістіктік қызметтің бұзылуын жеңу;
6) сөздік қорын белсендендіру және арттыру;
7) тіл нормаларына сәйкес грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру және синтаксистік құрылымдарды құра білу;
8) білім алушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызекі сөйлеудің (ауызекі тілқатысу, сипаттау-баяндау) әр түрлі түрлерін дамыту;
9) оқу іс-әрекеті құрамдас бөліктерін мақсатты қалыптастыру: оқу мақсатын түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, ағымдағы және қорытынды өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау.
5. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушылардың білім берудің базалық құндылықтарын бойына сіңіру үшін негіз болып табылады: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "сыйластық", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "жариялық", "өмір бойы білім алу".
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде білім алушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі: танымдық белсенділігі мен жұмыс қабілетінің төмендігі, танымдық қызығушылықтарының әлсіздігі, қоршаған табиғи және әлеуметтік әлем туралы білім мен идеялардың шектеулілігі, көру-кеңістіктік, есту-сөйлеу ақпаратын қабылдау мен өңдеудің баяу жылдамдығы, ақыл-ой операцияларының қалыптаспауы (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, абстракциялау, саралау), сөйлеу дамуындағы артта қалу, мінез-құлықты еркін реттеудегі қиындықтар, моториканың және қозғалыс үйлесімінің жетіспеушілігі.
7. Оқу процесі арнайы педагогикалық ұстанымдары мен тәсілдеріне негізделіп, оларды жүзеге асыру психикалық дамуы тежелген оқушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.
8. Оқытудың компенсаторлық-дамытушылық бағыты ұстанымы психикалық дамудың тежелу себептеріне сәйкес дененің сақталған функциялары мен жүйелерін қолдануға негізделген білім беру процесін құруды қамтиды. Оқу процесінде: төмен өнімділік пен өзін-өзін реттеудің жетілмегендігін ескере отырып, оқу материалын мөлшерлеу, көрнекі құралдарына сүйену, практикалық жаттығуларды ұйымдастырумен бірнеше рет қайталау, іс-әрекеттің жиі өзгеруі, оқытуды саралау мен даралау, ақыл-ой мен әрекеттерін кезеңімен қалыптастыру және "қадаммен", оларды ауызша, жазбаша, "іштей" сөйлеуде "операциялық" бекіту қолданылады; денсаулық сақтау технологияларын қолдану.
9. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік ұстанымы. Мұғалім оқушының дамуының жалпы заңдылықтарын, әр сынып оқушысының танымдық мүмкіндіктерін, арнайы педагогикалық көмек әдістерін біле отырып, осы үрдісті тиімді басқару үшін оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ұйымдастыруы керек. Оқушыларға оқу-танымдық қызметтің дербестігін көрсету қиын болған кезде, мұғалім оқушыға оқу міндетін орындауда сәттілік жағдайын қамтамасыз ететін оқушы қызметінің жетілмеген құрамдас бөлігінің міндеттерін алады. Мұғалімнің көмегі біртіндеп төмендеуі керек.
10. Белсенділік әдісі: сөйлеу, тыңдау, оқу, жазу дағдыларын қалыптастыру үшін оқушылардың белсенді танымдық іс-әрекетіне педагогикалық жағдай жасауды көздейді.
11. Коммуникативті тәсілге сәйкес оқу процесі коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға, жеке және топтық іс -әрекет үрдісінде өзінің және басқалардың жұмысын бағалау мен талдауға ықпал ететін тапсырмаларды қамтиды.
12. Оқудың тиімділігі мен іс -әрекетке ынтасын арттыру үшін, сондай-ақ зейін, ойлау, фонематикалық есту, танымдық қабілеттер, артикуляциялық моториканы дамыту мақсатында ақпараттық -коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) қолданылады. АКТ -ны қолдану оқу процесін жекелендіруге мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыс мазмұнына қызығушылығын арттырады.
13. Білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін ескере отырып, оқу процесінде АКТ мөлшерлі түрде пайдаланылады.
14. Бағдарламаның пәнаралық байланыстары түзетудің құрамдас бөлігінің келесі пәндерімен орнатылады: "Айналамен таныстыру және тіл дамыту", "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" .
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
15. Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің мөлшері 0 сыныпта аптасына 6 сағатты, оқу жылында 192 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
16. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) қазақ тілінің дыбыстар мен әріптер жүйесі;
2) тілдік бірліктер: мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс;
3) қазақ тілінің кейбір грамматикалық ерекшеліктері;
4) орфографиялық және пунктуациялық өлшемдердің ең аз мөлшері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет шығармалары және халық ауыз әдебиеті.
17. Бағдарламаның мазмұны. Оқыту барысында келесі кезеңдер орын алады: әліппеге дейінгі, әліппе, әліппеден кейінгі. 0-сыныпта әліппеге дейінгі оқу кезеңі ұйымдастырылады, оған- 54 сағат, ал әліппе кезеңіне 138 сағат бөлінеді.
18. 0-сыныптың әріп кезеңінде келесі дыбыстар мен әріптер ретімен оқытылады: а, р, л, у, н, с, о, т, қ, ы, з, м, е, д, ш, ұ, б, й, к, і, ң, ғ, ж, ә, п, ү, ө, г, и.
19. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) 0-сыныпқа келген оқушыларды бастапқы зерделеу (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін анықтау);
2) оқу әрекетіне қызығушылығын арттыру;
3) фонематикалық есту қабілетін дамыту;
4) сөйлеу тілінің құрылымы туралы бастапқы түсінік қалыптастыру: (сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
5) қолдың ұсақ моторикасын, көру-моторлық үйлестіруді, көру-кеңістіктік бейнелерді дамыту;
6) жазу тазалығы ережелерімен танысу;
7) сөздік қорын белсендендіру және байыту;
8) тіл нормаларына сәйкес грамматикалық түсініктер мен синтаксистік құрылымдарды құру біліктілігін қалыптастыру;
9) ойлау, есте сақтау, қиял, зейінді дамыту.
20. Әліппе кезеңі екінші тоқсанда басталып, оқу жылының соңында аяқталады. Дыбыс пен әріппен танысу сағаттарын сыныптағы оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу материалын меңгері деңгейіне қарай мұғалім өзі реттейді.
21. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту, сөйлеу дағдысын қалыптастыру;
2) қазақ әліпбиінің әріптерімен таныстыру, дыбыстарды дұрыс айтуды үйрену;
3) фонематикалық үрдістерді одан әрі дамыту (дыбыстарды қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтау);
4) жуан және жіңішке дауысты дыбыстар туралы түсінікпен таныстыру;
5) әліпби әріптерінің қызметін меңгеру;
6) тіл бірліктері туралы қарапайым ұғымдарды меңгеру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
8) тұтас сөздерді оқуға ауыса отырып, дұрыс, буындап оқу дағдыларын қалыптастыру;
9) орфографиялық және орфоэпиялық оқуды меңгеру;
10) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
11) оқушылардың сөздік қорын байыту;
12) байланысты монолог пен диалогтық сөйлеуді қолжетімді сөйлеу деңгейінде дамыту.
22. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тыңдалым (тыңдау) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық түсініктерді дамыту)";
2) "Оқылым" (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымын, әліпби әріптерін зерделеу)";
3) "Жазылым" (жазу дағдыларын қалыптастыру).
23. "Тыңдалым (тыңдау) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық түсініктерді дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) тыңдалған мәтінді айту;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым -қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) бағалау пайымын білдіру;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық қалпын бағдарлау.
24. "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымы, әліпби әріптері)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздердің графикалық түрінде бағдарлау.
25. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтінге жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын айту;
3) елестетудің түрлі формаларын қолдана отырып мәтін құру;
4) ) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
5) каллиграфиялық және графикалық нормалардың сақталуы;
6) орфографиялық нормалардың сақталуы;
7) грамматикалық нормалардың сақталуы;
8) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
26. Оқудың негізгі мазмұны.
27. Тыңдалым мен айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту):
1) мұғалім мен оқушылардың сөйлеуін, аудио/бейне жазбаларды тыңдау, естілгеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру қабілеттерін қалыптастыру;
2) коммуникативті мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдылырын дамыту (топпен қарым-қатынас, диалогқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар), сөйлеу этикетін қолдану, лексикалық тақырыптарға негізделген сөздік қорын кеңейту;
3) вербалды емес байланыс құралдарын қолдану: (дауыс ырғағы, ым, ишарат, поза); сөйлеудің негізгі ережелерін ұстану (ырғақ, екпін, қарқын, кідіріс);
4) 2-4 сөзден тұратын сөйлемді талдау, нақты жағдайға негізделген суреттерден сөйлемдерді дербес құрастыру;
5) сөздің ойының қалыптасуы (практикалық деңгейде), сөздің сөйлем құрылымынан оқшаулануы, заттың, әрекеттің, сөздің, заттың белгілерін білдіретін сөздердің іс жүзінде ажырату;
6) қысқа және ұзын сөз туралы түсінік, сөзді практикалық түрде бөліктерге (буындарға) бөлу, көмекші әдістерді қолдана отырып буын санын анықтау;
7) дыбысты түсіну, сөйлеу мен айтылмайтын дыбыстарды ажырату, бір дыбысты және екі буынды сөздер аясында дыбыстарды тану, сөздегі дыбыстың орнын анықтау (басы, ортасы, соңы);
8) артикуляция мүшелерімен, артикуляцияны дамытуға, сөйлеу тынысын дамытуға арналған статикалық және динамикалық жаттығулармен танысу;
9) мұғалімнің сұрақтары бойынша сюжеттік сурет, сюжеттік суреттер сериясы бойынша сөйлемдер, шағын мәтіндер құрастыру;
10) тыңдау материалының көлемі: 20 - 40 сек.
28. Тыңдау және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту) әліппе кезеңі:
1) диалогтік және монологтық байланысты сөйлеуді дамыту, ынталандыру және сұраулық дауыс ырғағын ажырату, үндеу, тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен мазмұнын анықтау, тыңдалған мәтін бойынша мазмұнын айту, құрылымы бұзылған мәтінді қалпына келтіру және екі жай сөйлем арасындағы себеп салдарын анықтау;
2) жаңылпаш, тақпақ, санамақ, мақал-мәтелдерді, жұмбақтарды жаттау арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
3) сурет бойынша әңгімелеу, бақылау, көргендері, сезінгені, естігендері/ оқығандары туралы, басқа адамдардың іс-әрекеттері мен уайымдарына өз көзқарастарын білдіру, өздерінің көңіл күйлерін жеткізу тәсілдері;
4) сюжеттік суреттер мен суретсіз ертегілерді айту, сюжеттік сурет пен сюжеттік суреттер бойынша әңгімелер құрастыру, тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары арқылы тыңдалған/оқылған мәтінді қайталау;
5) сөздің мән мағынасын түсіну, сөзді дұрыс қолдану, сөздік қорын кеңейту; сөздерді орфоэпиялық нормалар бойынша айту;
6) тыңдау материалының көлемі: 30 - 45 сек.
29. Оқылым (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымын, әліпбиді оқу), әліппеге дейінгі кезең.
1) сөз бен сөйлем, сөз бен сөйлем туралы бастапқы түсінік, заттың аталуы ретінде "зат" және "сөз" ұғымдарын ажырату;
2) сөйлем сызбасын оқу, құру және талдау;
3) сөздің буын құрылымының графикалық сызбасын құру;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік (артикуляциялық, акустикалық, функционалдық аспектілері: дауысты дыбыстар еркін және әндетіп айтылады, жуан және жіңішке болып бөлінеді; дауыссыз дыбыстар кедергімен айтылады, қатаң, ұяң, үнді дауысты дыбыстар болып бөлінеді, дауысты және дауыссыздар дыбыстардың графикалық сызбамен белгілеу;
5) буындар мен сөздердің сызбасын құрастыру, салыстыру, екі дауысты дыбыстан тұратын буындарға дыбыстық талдау жасау (ай, я); кері буын, тікелей ашық буын, тікелей тұйық буын, екі буынды сөздер.
6) дауыссыздардың қатаң, ұяң, жіңішке болып жіктелуі.
30. "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін оқу)" әліппе кезеңі.
1) буын - сөздерді дыбыстаудың ең аз бірлігі, сөзді буынға бөлу;
2) сөздің буындық және дыбыстық талдау жасау, сөздердің графикалық сызбасын құру және салыстыру;
3) дыбыстың мағынасын анықтау қызметі, бір немесе бірнеше дыбыспен ерекшеленетін сөздердің орналасуы;
4) дыбыстың әріппен таңбалануы; сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін/сәйкессіздігін белгілеу; сөздердің орфоэпиялық нормаларын сақтай отырып айтылуы;
5) сөздің сызбалық дыбыстық үлгісінен әріптермен үлгілік сызбадағы дыбыстарды белгілеуге ауысу; сөздің дыбыстық әріптік үлгісін дауысты дыбысқа бағыттап "оқу";
6) буындарға, сөздерге дыбыстық талдау жасау;
7) дыбыс пен әріпті ажырату;
8) әр түрлі құрылымды сөздерді буынмен оқу арқылы бүтін сөзбен оқу, 2-4 сөзден тұратын сөйлемдерге көшу арқылы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтіндерді дұрыс оқуға үйрету;
9) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдердің дауыс ырғағы: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтір кезінде дауыс кідірісін сақтау; сөйлемдерді бір-бірінен ажырататын кідірісті сақтау;
10) әр түрлі жанрдағы шығармаларды олардың ерекшеліктеріне қарай салыстыру, шығармада не айтылғанын, автордың негізгі ойын анықтау қабілетін дамыту;
11) сөздің мағынасын байқау (мағынасы жақын және қарама-қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер);
12) өз бетінше тыңдау және оқу кезінде мәтіннің мазмұнын түсіну;
13) оқығаның мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар;
14) мәтін, суреттер, диаграммалар, пиктограммалар, белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну;
15) орфографиялық оқуды диктант жазу мен көшіру кезінде өзін-өзі бақылау құралы ретінде қолдану.
Ескерту: әліппе кезеңінің басында оқылымға берілетін мәтін көлемі 2-3 сөйлемнен және жылдың соңында 3-5 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөздер саны 2-5-тен аспауы керек.
31. Жазу (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппеге дейінгі кезең:
1) кескінді, нүктелі, көлеңкеленген, қабаттасқан бейнелерді тану, тақырыпты, тақырыптық суреттерді бөліктерден құрастыру, суреттерді қатарда орналастырудың заңдылықтарын табу, үлгі бойынша құрастыру;
2) денесінің бөліктерінде, өзіне қатысты кеңістікте бағдарлану, заттардың, заттың бөліктерінің, геометриялық пішіндердің кеңістіктікте 3-5 заттың орналасуын анықтай отырып, тізбекті есте сақтау;
3) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, бояу, сурет салу, мозайкадан өрнектер жасау, нүктелі кескіндерді белгілеу, көлеңке түсіру, жиек салу, баспа және жазбаша әріптердің негізгі элементтерін жазу;
4) жазуда тазалық ережелерімен танысу, жазу кезінде дұрыс отыру, қалам ұстау, жарық бағыты.
32. Жазу (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппе кезеңі:
1) жазуға дайындық (дұрыс отыру, жарықтандыру, дәптердің орналасуы және жазу кезінде қарындаш / қалам ұстау дағдысы);
2) дәптердегі қағаз бетінде (жұмыс жолы, сызық аралық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік қиғаш сызықтар) бағдарлау қабілетін қалыптастыру;
3) баспа және жазба әріптердің (кіші және үлкен) графикалық бейнелерін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру, әріп элементтерін жазу;
4) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: кіші және үлкен әріптер мен олардың қосылыстарын жазу;
5) буындап жазу әрекеттерін пысықтау (дауыссыз дыбыстарды білдіретін әріптерді енгізу барысында), оларды алдын ала қарапайым үлгілеп, сөйлемдерді жазу;
6) айтылуы мен жазылуы сәйкес келмейтін сөз тіркестері және сөйлемдерден диктант жазу;
7) жазба және баспа түріндегі мәтіндегі сөйлемдерді көшіру;
8) тыныс белгілерінің ережелерін ескере отырып сөйлемдер жазу: нүкте, леп белгісі, сөйлем соңындағы сұрақ белгілері, сөйлемдегі сөздердің жеке жазылуы; сөйлемнің басындағы бас әріп;
9) сөз-заттардың атаулары, қоршаған әлем құбылыстары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, сөйлеу сәтінде, сөйлеу сәтіне дейін, сөйлегеннен кейін заттардың әрекетін білдіретін сөздер; бір затты білдіретін сөздер, көптеген объектілер, "ол", "олар" сөздеріне сәйкес келетін сөздер;
10) суреттен сөйлем құрастыру, берілген сөздерден сөйлем құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің сызбаларын құрастыру.
11) сызбаның көмегімен сөздің дыбыстық құрамын үлгілеу; сөйлемді үлгілеу.
Ескерту:
Жазбаша жұмыстың көлемі: графикалық диктант - 1-3 таңба, әріптік диктант - 2-3 әріп, буындық диктант - 2-3 буын, диктант - 3-4 сөз. Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейі мен қажеттіліктеріне қарай мұғалім белгілейді.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
33. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші сандары – бөлім мен бөлімше, төртінші саны оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 0.1.2.1 кодында: "0" – сынып, "1.2" – бөлім мен бөлімше, "1" – оқыту мақсатының реттік номері
34. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
35. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 0-сыныбына арналған "Әліппе, Ана тілі" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
36. Сағат сандарын бөлімдер мен тақырыптар бойынша бөлу мұғалімнің өз еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру үшін ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 283-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Әліппе, Ана тілі" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты - психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастырумен өзара байланыста тыңдау, айту, оқу және жазу дағдыларын меңгеру процесінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Бағдарламаның міндеттері:
1) сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін дамыту (тыңдау, айту, оқу және жазу);
2) фонематикалық қабылдауды дамыту, талдау және жинақтау;
3) сөздерді, сөйлемдерді, шағын мәтіндерді оқу дағдыларын қалыптастыру; оқығанын түсінуге мүмкіндік беретін қарқынды және мәнерлі оқу;
4) сөздік қорын байыту;
5) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілетін дамыту;
7) сөйлеу мәдениеті мен қарым -қатынас мәдениетін дамыту;
8) қоршаған әлемді дамыту арқылы сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетіне достық қатынас қалыптастыру;
9) қарым-қатынас біліктілігі мен дағдыларын дамыту: әңгімелесушіні тыңдау мен ести білу қабілеті, диалог жүргізуге дайындық;
10) "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясына негізделген отансүйгіштік жалпыадамзаттық құндылықтарды дарыту.
4. Бағдарламаның түзету -дамыту міндеттері:
1) фонематикалық процестерді дамыту (фонематикалық қабылдау, талдау, синтез және фонематикалық көріністер);
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (бет бұлшықеттерінің артикуляциялық моторикасын және қозғалғыштығын дамыту, оқылатын дыбыстар мен олардың сәйкестігін айту дағдыларын дамыту, сөздердің буындық құрылымын пысықтау, оқылған буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғақты және дауыс екпінін дамыту);
3) ұсақ моториканы дамыту;
4) жазбаша сөйлеуде дисграфиялық және аграмматикалық сипаттағы нақты қателердің пайда болуына және/немесе түзетілуіне жол бермеу;
5) көру-кеңістіктік белсенділіктің бұзылуын еңсеру;
6) сөздік қорды байыту және белсендіру;
7) ауызша сөйлеу түрлерін (ауызекі-диалогтік, сипаттау-баяндау) дамыту;
8) оқу қызметінің құрамдас бөліктерін мақсатты түрде қалыптастыру: білім беру мақсатын түсіну және қабылдау, әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, ағымдық және қорытынды өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру.
5. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушылардың білім берудің базалық құндылықтарын бойына сіңіру үшін негіз болып табылады: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "сыйластық", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "жариялық", "өмір бойы білім алу".
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі: танымдық белсенділігі мен еңбекке қабілетінің төмендігі, танымдық қызығушылықтың әлсіздігі, қоршаған табиғат және әлеумет туралы білім мен түсініктің шектеулігі, көру-кеңістіктік, есту-сөйлеу арқылы қабылдайтын ақпаратты қабылдау мен өңдеу жылдамдығының баяулығы, ойлау операцияларының қалыптаспауы (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, дерексіздендіру, бөлшектеу), сөйлеу тілінің қалыс қалуы, мінез-құлықты реттеудегі қиындықтар, қимыл-қозғалыстарды үйлестірудің жетіспеушілігі.
7. Оқыту процесі арнайы педагогиканың ұстанымдары мен тәсілдеріне негізделіп, оны жүзеге асыру психикалық дамуы тежелген оқушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.
8. Оқытудың компенсаторлық-дамытушылық бағдарлану қағидасы психикалық дамудың тежелу себептеріне сәйкес ағзаның сақталған функциялары мен жүйелерін қолдануға негізделген оқу процесін құруды көздейді. Оқу процесінде мыналар қолданылады: өзін-өзі реттеудің төмен тиімділігі мен жетілмегендігін ескере отырып, көрнекі құралдарға сүйену оқу материалының дозасы, практикалық жаттығуларды ұйымдастырумен қатар бірнеше рет қайталануы, іс-әрекеттің жиі өзгеруі, оқудың саралануы мен даралануы, ойлау әрекеттерін кезеңімен қалыптастыру және оларды бірте бірте ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде бекіту; денсаулық сақтау технологияларын қолдану.
9. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Мұғалім оқушының жалпы даму заңдылықтарын, сыныптағы әрбір оқушының танымдық мүмкіндіктерін, арнайы педагогикалық көмек әдістерін біле отырып, мектеп оқушыларының оқу-танымдық қызметін осы үрдісті тиімді басқаратындай етіп ұйымдастыруы керек. Оқушыларға оқу-танымдық іс-әрекеттің дербестігін көрсету қиын болған кезде, мұғалім оқушыға оқу міндетін орындауда сәттілік жағдайын қамтамасыз ететін оқушы қызметінің жетілмеген компонентінің функцияларын алады. Мұғалімнің көмегі біртіндеп төмендеуі керек.
10. Белсенділік әдісі оқушылардың белсенді танымдық іс -әрекетіне, сөйлеу, тыңдау, оқу, жазу біліктілігі пен дағдыларын қалыптастыруға педагогикалық жағдай жасауды көздейді.
11. Коммуникативті тәсілге сәйкес оқу процесіне қарым-қатынас дағдыларды қалыптастыруға, өздерінің және өзгелердің шығармашылық жұмысын жеке және топтық іс-әрекет үрдісінде бағалау мен талдауға ықпал ететін тапсырмалар кіреді.
12. Оқыту мен іс-әрекеті мотивациясының тиімділігін арттыру үшін оқушылардың зейінін, ойлауын, фонематикалық естуін, танымдық қабілеттерін, артикуляциялық моторикасын дамыту мақсатында ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) қолданылады. АКТ -ны қолдану оқу процесін дараландыруға мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыстың мазмұнына қызығушылығын арттыру.
13. Білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін ескере отырып, оқу процесінде АКТ мөлшерлі түрде пайдаланылады.
14. Бағдарламаның пәнаралық байланыстары түзету компонентінің келесі пәндерімен орнатылады: "Айналамен таныстыру және тіл дамыту", "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету".
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
15. Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 1 сынып - аптасына 6 сағатты, оқу жылында 198 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
16. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) қазақ тілінің дыбыстар мен әріптер жүйесі;
2) тілдік бірліктер: мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс;
3) қазақ тілінің кейбір грамматикалық ерекшеліктері;
4) емле мен пунктуация нормаларының аз мөлшері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет шығармалары және халық ауыз әдебиеті.
17. Бағдарламаның мазмұны. Оқу үдерісі үш кезеңге бөлінеді: әліппеге дейінгі кезең (қайталау) - 25 сағат, әліппе кезеңі - 100 сағат, әліппеден кейінгі кезең – 73 сағат.
18. Әліппе кезеніңде оқылған дыбыстар мен әріптер қайталанады: а, р, л, у, н, с, о, т, р, қ, ы, з, м, е, д, ш, ұ, б, й, к, і, ң, ғ, ж, ә, п, ү, ө, г, и және келесі дыбыстар мен әріптер мынадай реттілікпен оқытылады: я, ю, х, һ, щ, в, э, Ұ, ц, ф, ь, ъ.
19. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқушылардың мүмкіндіктерін зерделеу (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін, 0 сыныпта қалыптасқан білім мен дағдылардың жағдайын анықтау);
2) оқу қызметінің компоненттерін қалыптастыру;
3) фонематикалық көріністерді жетілдіру, талдау, синтез;
4) сөйлеу туралы алғашқы ойларды қалыптастыру (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу);
5) сөйлеу құрылымы туралы түсініктерді қалыптастыру (сөйлем, сөз, буын, дыбыс);
6) заттың алғашқы негізгі құрылымымен таныстыру: заттың атын, қимылын, сынын білдіретін сөздер;
7) сөйлеу дыбыстары туралы ойды бекіту: жуан және жіңішке дауысты және қатаң, ұяң,үнді дауыссыздар;
8) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, жазу тазалық ережелерімен танысу;
9) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту.
20. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту, сөйлеу дағдысын қалыптастыру;
2) дыбыстарды дұрыс айту, қазақ әліпбиінің әріптерімен танысу және қайталау;
3) фонематикалық үрдістерді одан әрі дамыту (дыбыстарды қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтау;
4) дауысты дыбыстар туралы ұғыммен танысу;
5) әліпби әріптерінің қызметін, бас және кіші әріп, баспа және бас әріп арасындағы айырмашылықты меңгеру;
6) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
7) толық сөзбен оқуға көшу арқылы дұрыс, тұтас буынды оқу дағдыларын қалыптастыру;
8) орфографиялық және орфоэпиялық оқуды меңгеру;
9) оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілдерін дамыту;
10) оқушылардың сөздік қорын байыту;
11) қолжетімді сөйлеу деңгейінде келісілген монолог пен диалогтық сөйлеуді дамыту.
12) оқушының мүмкіндігіне, оқу материалын меңгеру деңгейіне қарай өтілген әріптер мен дыбыстарды қайталауға және жаңа өтілетін әріптер мен дыбыстарға берілетін сағат санын мұғалім өзі реттейді.
21. Әліппеден кейінгі кезең үшінші тоқсаннан басталып,оқу жылының соңында аяқталады.
22. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) толық сөзбен оқуға көшу, "іштей" оқу қабілетін қалыптастыру;
2) мәтінмен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру:
3) байланыстыра сөйлеуді дамыту (қайталау,әңгімелеу, "ауызша сурет салу", жеке әсерлер, суреттер бойынша әңгімелер құрастыру;
4) каллиграфия мен графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
5) ауыз әдебиеті мен көркем шығармалар арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауды тәрбиелеу;
6) тыңдау (тыңдалым), сөйлеу арқылы сөйлеу өнеріне баулу.
23. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тыңдау (тыңдалым) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық естуін дамыту)";
2) "Оқу (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу)";
3) "Жазу (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
24. "Тыңдау (тыңдалым) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық естуін дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) тыңдалған материалды қайталау;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым -қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) құндылық туралы шешім қабылдау;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық түрінде бағдарлануы.
25. "Оқу (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздің графикалық сызба түрінде бағдарлануы.
26. "Жазу (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтіндік жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын ұсыну;
3) әр түрлі әдістерді қолдана отырып, мәтін құру;
4) әр түрлі жанрдағы мәтіндерді шығармашылықпен жазу;
5) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
6) каллиграфиялық және графикалық стандарттардың сақталуы;
7) орфографиялық нормаларды сақтау;
8) грамматикалық нормалардың сақталуы;
9) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
27. Білім берудің негізгі мазмұны.
28. Тыңдау және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық естуді дамыту):
1) мұғалім мен білім алушыны тыңдай білуді қалыптастыру;
2) мұғалім мен оқушылардың сөйлеуін, аудио/бейне жазбаларды тыңдау, естілгеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру қабілеттерін қалыптастыру;
3) коммуникативті мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын дамыту (топпен қарым-қатынас, диалогқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар);
4) вербалды емес байланыс құралдарын қолдану (дауыс ырғағы, ым-ишара,); сөйлеудің негізгі ережелерін ұстану (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс);
5) артикуляциялық аппаратты жаңылтпаш, өлең,санамақ,мақал-мәтел, жұмбақтарды жаттау арқылы дамыту;
6) сөйлеу этикетін білдіретін сөздерді қолдану, лексикалық тақырыптарға негізделген сөздік қорын кеңейту;
7) оқушыларды қызықтыратын берілген тақырыптар бойынша монологиялық және диалогтік формада мәлімдеме құрастыру, сурет бойынша әңгіме, бақылау, көргендері, көргендері мен естігендері / оқығандары туралы дағдыларды қалыптастыру;
8) басқа адамдардың іс-әрекеттері мен тәжірибелеріне көзқарастың ауысуы, өздерінің эмоционалды күйлерін беру тәсілдері;
9) сюжетті суретке қарап және суретсіз ертегі айту, сюжеттік сурет пен сюжетті суреттер сериясы бойынша әңгімелер құрастыру,
10) сөздің мағынасын түсіну, сөзді мақсатына сай қолдану, орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздерді айту;
11) тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, тыңдалған/оқылған мәтінді (иллюстрацияларға, анықтамалық сөздерге, жоспарға сәйкес), мәтіндік картаға сүйене отырып және оған сүйенбей қайталау;
12) шағын мәтін,сөйлем құрастыру;
13) тыңдау материалының көлемі: 30 сек. - 1 мин.
29. Оқу (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, әліпби әріптерін зерттеу):
1) фонетика мен графика;
2) дыбыс - тілдің аз өлшем бірлігі, сөздер мен буындардың дыбыстық құрылымы;
3) дыбыстарды дауысты және дауыссыз дыбыстарға жіктеу (артикуляциялық, акустикалық, функционалдық аспектілер: дауысты дыбыстар еркін айтылады, кедергісі бар дауыссыздар, дауысты дыбыстар дауыстардан тұрады, дауыссыздар - дауыс пен шудан (дауысты), тек шу (саңырау), дауыссыздар дербес буынды тек дауысты дыбыспен бірге құрайды;
4) дауыссыз дыбыстардың қатаң,ұяң,үнді болып жіктелуі;
5) дауысты және дауыссыз дыбыстардың әлсіз және күшті позициялары;
6) дыбыстың мағыналық рөлі, бір немесе бірнеше дыбыспен айырмашылыға бар сөздерді қатар қою;
7) сөздің дыбыстық бірлігі және оның лексикалық мағынасын түсіну;
8) дыбысты әріппен белгілеу; сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін/сәйкессіздігін белгілеу; сөздердің орфоэпиялық нормаларын сақтап айту;
9) буын - сөздің дыбысталатын ең аз бөлігі, сөздерді буынға бөлу;
10) сөздің графикалық дыбыстық моделінен әріптердің модельдік сызбадағы дыбыстарды белгілеуге көшу; дауысты дыбысқа бағытталған сөздің дыбыстық әріптік үлгісін "оқу";
11) дыбыстық талдау жүргізу;
12) дыбыс пен әріпті ажырату (дыбыстарды естиміз және айтамыз, әріптерді көреміз, жазамыз, оқимыз);
13) орыс графикасының позициялық принципін меңгеру, дауыссыз дыбыстардың жіңішкелігін (я, ю, е, Ұ, и) және ь белгісі арқылы жазу, [й’] дыбысын я, ю, е, Ұ әріптерімен белгілеу;
14) я, ю, е, Ұ әріптерінің қосалқы рөлі;
15) әріптердің белгілі тізбегі ретінде әліпбимен танысу;
16) әр түрлі құрылымды сөздерді толық сөзбен, 2-6 сөзден тұратын сөйлемге ауысумен және 4-8 сөйлемнен тұратын мәтінді дұрыс оқуды үйрету, мұғалімнің сұрағы арқылы мәтіннен шағын үзінділерді таңдап оқуға үйрету.
Ескерту: Көркем шығарманың көлемі 0,25-тен 1 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса). Ғылыми-танымдық мәтіннің көлемі 0,1-0,3 беттен аспауы керек;
17) сөйлеу кезінде дауыс ырғағының ұйымдасуын бақылау (сөйлем соңындағы дауыс ырғағы, хабарлы, сұраулы, лепті);
18) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерде дауыс ырғағын сақтау: нүкте, сұрақ және леп белгісі, үтірдегі үзілістерді, бір сөйлемді екінші сөйлемнен ажырататын үзілістерді сақтау;
19) сөздің мағынасын байқау (мағынасы жақын және қарама–қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер);
20) өз бетінше оқу кезінде мәтіннің мазмұнын түсіну, баяндау сипатындағы өзгерген хабарлау мәтінін оқу, басы немесе соңы берілген бойынша мәтін құрастыру; оқығанының мазмұнына қатысты сұрақтарға жауаптар;
21) әр түрлі жанрлардың ерекшеліктерін бөліп көрсету, шығарманың тақырыбын, негізгі ойын анықтау;
22) мәтіндерді мәнерлеп оқу, рөлдерге бөліп оқу, оқылғанның мазмұнына қатынасын ойын білдіру (ұнайды / ұнамайды, себебі ...);
23) оқу міндеттерін орындау үшін қажетті ақпаратты іздеу (мұғалімнің басшылығымен);
24) мәтін, суреттер, диаграммалар, пиктограммалар, белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну;
25) дауысты және дауыссыз дыбыстарды айту дағдыларын пысықтау, тұтас сөздермен және мағыналы бірліктермен оқу кезінде сөздерді айту (орфоэпиялық оқу);
26) диктант және көшіріп жазу кезінде орфографиялық оқу емлесін сақтау;
27) оқу жылдамдығы минутына 20-30 сөзді құрайды (жұрнақтар, жалғаулар, бөлшектер, шылау сөздер ретінде есептеледі).
30. Жазу (жазу дағдыларын дамыту):
1) баспа және жазба әріптердің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру, әріп элементтерін жазу;
2) каллиграфиялық жазу дағдысын қалыптастыру: кіші және үлкен әріптер мен олардың қосылыстарын жазу;
3) буындап жазу әрекетін пысықтау, қарапайым сөйлемдерді алдын ала үлгілеу арқылы жазу;
4) жазылуы мен айтылуында айырмашылығы жоқ сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлемдерді жазу;
5) сөйлемдерді, жазылған және баспа мәтіннен мәтінді көшіру;
6) тыныс белгілерінің ережелерін ескере отырып сөйлемдер жазу: нүкте, сөйлем соңындағы леп белгісі, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
7) сөйлемнің басындағы бас әріп;
8) айтылуымен бірегей анықталмаған сөздің әріптік жазылуындағы орын ретінде орфографияның жалпыланған түсінігін қалыптастыру;
9) дыбыстарды әріптермен белгілеуге қатысы жоқ орфограммалар: жалқы есімдердегі және сөйлемнің басындағы бас әріптер, сөздер арасындағы қашықтық, буынға бөлу арқылы сөздерді жаңа жолға көшіру, сөйлем соңындағы тыныс белгілері;
10) а-ә; ү-ұ; к-қ; г-ғ; н-ң; ы-і; о-ө айтылуы мен жазылуын ажырату;
11) сөз және сөйлемнің мағынасын ажырату;
12) сөз-заттардың атаулары, қоршаған әлем құбылыстары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, сөйлеу сәтінде, сөйлеу сәтіне дейін, сөйлегеннен кейін заттардың әрекетін білдіретін сөздер; бір затты білдіретін сөздер, көптеген объектілер, "ол", "олар" сөздеріне сәйкес келетін сөздер;
13) сурет бойынша сөйлем құрастыру, берілген сөздерден сөйлем құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің графикалық модельдерін құрастыру;
14) жазбаша жұмыстың көлемі: сөздік диктант - 3-5 сөз, диктант - 5-10 сөз, оқыту мәтінінің көлемі - 10-20 сөз, мәтінді көшіру - 10-15 сөзден аспайды, шығармашылық мәтіннің көлемі - 2-3 сөйлем (мұғалімнің көмегімен).
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
31. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтаумен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімше, төртінші сан - оқыту мақсатының нөмірленуі. 1.1.2.1 "1" кодында - сынып, "1.2". - бөлім мен бөлімше, "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
32. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
33. Осы оқу бағдарламасы "Әліппе, Ана тілі" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары бойынша бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбы үшін қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.
34. Сағат сандарын бөлімдер мен тақырыптар бойынша бөлу мұғалімнің өз еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Әліппе, Ана тілі)" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру үшін ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
1) 1-сынып:
1-кесте
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 284-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 284-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты – психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, қарапайым грамматикалық түсініктерді қалыптастырумен өзара байланыста тыңдау, айту, оқу және жазу дағдыларын игеру үрдісінде функционалдық сауатты тұлғаны қалыптастыру үшін жағдай жасау.
3. Оқу бағдарламасының міндеттері:
1) сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін дамыту (тыңдау, айту, оқу және жазу);
2) сөйлеу, сөйлем, сөз, буын, екпін, дыбыс және әріп туралы қарапайым түсінік қалыптастыру;
3) фонемалық қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтауды қалыптастыру;
4) қарапайым оқу дағдылары мен бастапқы жазу дағдыларын қалыптастыру;
5) әліпбидің баспа және жазбаша әріптерін ажыратуға, каллиграфиялық жазуға және сәйкестендіруге үйрету;
6) айналаға жағымды көзқарас қалыптастыру, сөйлеу мен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
7) қоршаған ортаны түсіну арқылы сөздік қорын нақтылау және арттыру.
8) "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясына негізделген төзімділік, отансүйгіштік, жалпыадамзаттық құндылықтарды дарыту.
4. Бағдарламаның түзету-дамытушылық міндеттері:
1) фонемалық үрдістерді дамыту (фонемалық қабылдау, талдау, жинақтау және фонемалық түсініктер);
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (артикуляциялық моториканы және бет бұлшықеттерінің қозғалысын дамыту, өтілетін дыбыстар және олардың тіркестерін айту дағдыларын дамыту, сөздердің буындық құрылымын меңгеру, оқылған буындар мен сөздер материалында сөйлеудің ырғақты-интонациялық ұйымдастырылуын дамыту);
3) жазбаша сөйлеудегі дисграфиялық және аграмматикалық сипаттағы ерекше қателердің пайда болуының алдын алу және/немесе түзету;
4) ұсақ моториканы дамыту;
5) оптикалық-кеңістіктік қызметтің бұзылуын еңсеру;
6) сөздік қорын белсендендіру және арттыру;
7) тіл нормаларына сәйкес грамматикалық ұғымдарды қалыптастыру және синтаксистік құрылымдарды құра білу;
8) білім алушылардың сөйлеу ерекшеліктерін ескере отырып, ауызекі сөйлеудің (ауызекі тілқатысу, сипаттау-баяндау) әр түрлі түрлерін дамыту;
9) оқу іс-әрекеті құрамдас бөліктерін мақсатты қалыптастыру: оқу мақсатын түсіну және қабылдау, іс-әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, ағымдағы және қорытынды өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау
5. Кең ауқымды дағдылармен бірлікте жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту білім алушылардың білім берудің базалы құндылықтарын бойына сіңіру үшін негіз болып табылады: "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу".
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде білім алушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі: танымдық белсенділігі мен жұмыс қабілетінің төмендігі, танымдық қызығушылықтарының әлсіздігі, қоршаған табиғи және әлеуметтік әлем туралы білім мен идеялардың шектеулілігі, көру-кеңістіктік, есту-сөйлеу ақпаратын қабылдау мен өңдеудің баяу жылдамдығы, ақыл-ой операцияларының қалыптаспауы (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, абстракциялау, саралау), сөйлеу дамуындағы артта қалу, мінез-құлықты еркін реттеудегі қиындықтар, моториканың және қозғалыс үйлесімінің жетіспеушілігі.
7. Оқу процесін арнайы педагогикалық ұстанымдары мен тәсілдеріне негізделіп, оларды жүзеге асыру психикалық дамуы тежелген оқушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.
8. Оқытудың компенсаторлық-дамытушылық қағидасы психикалық дамудың тежелу себептеріне сәйкес дененің сақталған функциялары мен жүйелерін қолдануға негізделген білім беру процесін құруды көздейді. Оқу процесінде: төмен өнімділік пен өзін-өзін реттеудің жетілмегендігін ескере отырып, оқу материалын мөлшерлеу, көрнекі құралдарына сүйену, практикалық жаттығуларды ұйымдастырумен бірнеше рет қайталау, іс-әрекеттің жиі өзгеруі, оқытуды саралау мен даралау, ақыл-ой мен әрекеттерін кезеңімен қалыптастыру және "қадаммен", оларды ауызша, жазбаша, "іштей" сөйлеуде "операциялық" бекіту қолданылады; денсаулық сақтау технологияларын қолдану.
9. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Мұғалім оқушының дамуының жалпы заңдылықтарын, әр сынып оқушысының танымдық мүмкіндіктерін, арнайы педагогикалық көмек әдістерін біле отырып, осы үрдісті тиімді басқару үшін оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ұйымдастыруы керек. Оқушыларға оқу-танымдық қызметтің дербестігін көрсету қиын болған кезде, мұғалім оқушыға оқу міндетін орындауда сәттілік жағдайын қамтамасыз ететін оқушы қызметінің жетілмеген құрамдас бөлігінің міндеттерін алады. Мұғалімнің көмегі біртіндеп төмендеуі керек.
10. Белсенділік әдісі: сөйлеу, тыңдау, оқу, жазу дағдыларын қалыптастыру үшін оқушылардың белсенді танымдық іс-әрекетіне педагогикалық жағдай жасауды көздейді.
11. Коммуникативті тәсілге сәйкес оқу процесі коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға, жеке және топтық іс -әрекет үрдісінде өзінің және басқалардың жұмысын бағалау мен талдауға ықпал ететін тапсырмаларды қамтиды.
12. Оқудың тиімділігі мен іс -әрекетке ынтасын арттыру үшін, сондай-ақ зейін, ойлау, фонематикалық есту, танымдық қабілеттер, артикуляциялық моториканы дамыту мақсатында ақпараттық -коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) қолданылады. АКТ -ны қолдану оқу үрдісін жекелендіруге мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыс мазмұнына қызығушылығын арттырады.
13. Білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін ескере отырып, оқу үрдісінде АКТ мөлшерлі түрде пайдаланылады.
14. Бағдарламаның пәнаралық байланыстары түзетудің құрамдас бөлігінің келесі пәндерімен орнатылады: "Айналамен таныстыру және тіл дамыту", "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету".
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
15. Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің мөлшері 0 сыныпта аптасына - 6 сағатты, оқу жылында 192 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
16. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) орыс тілінің дыбыстар мен әріптер жүйесі;
2) тілдік бірліктер: мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс;
3) орыс тілінің кейбір грамматикалық ерекшеліктері;
4) орфографиялық және пунктуациялық өлшемдердің ең аз мөлшері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет шығармалары және халық ауыз әдебиеті.
17. Бағдарламаның мазмұны. Оқыту барысында келесі кезеңдер орын алады: әліппеге дейінгі, әліппе, әліппеден кейінгі. 0 сыныпта әліппеге дейінгі оқу кезеңі ұйымдастырылады, оған -54 сағат, ал әліппе кезеңіне 138 сағат бөлінеді.
18. 0- сыныптың әріп кезеңінде келесі дыбыстар мен әріптер ретімен оқытылады: а,у, о, м, с, х, р,ш, ы, л,н,к, т, и, п, з, й, г, в, д, б, ж.
19. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) мектепке дейінгі сыныпқа келген оқушыларды бастапқы зерделеу (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін анықтау);
2) оқу әрекетіне қызығушылығын арттыру;
3) фонематикалық есту қабілетін дамыту;
4) сөйлеу тілінің құрылымы туралы бастапқы түсінік қалыптастыру: (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін);
5) қолдың ұсақ моторикасын, көру-моторлық үйлестіруді, көру-кеңістіктік бейнелерді дамыту;
6) жазу тазалығы ережелерімен танысу;
7) сөздік қорын белсендендіру және байыту;
8) тіл нормаларына сәйкес грамматикалық түсініктер мен синтаксистік құрылымдарды құру біліктілігін қалыптастыру;
9) ойлау, есте сақтау, қиял, зейінді дамыту.
20. Әліппе кезеңі екінші тоқсанда басталып, оқу жылының соңында аяқталады. Дыбыс пен әріппен танысу сағаттарын сыныптағы оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу материалын меңгері деңгейіне қарай мұғалім өзі реттейді.
21. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту, сөйлеу дағдысын қалыптастыру;
2) орыс алфавитінің әріптерімен таныстыру, дыбыстарды дұрыс айтуды үйрену;
3) фонематикалық үрдістерді одан әрі дамыту (дыбыстарды қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтау);
4) екпінді және екпінсіз дауысты дыбыстар туралы түсінікпен таныстыру;
5) әліпби әріптерінің қызметін меңгеру;
6) тіл бірліктері туралы қарапайым ұғымдарды меңгеру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем, мәтін);
7) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
8) тұтас сөздерді оқуға ауыса отырып, дұрыс, буындап оқу дағдыларын қалыптастыру;
9) орфографиялық және орфоэпиялық оқуды меңгеру;
10) ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;
11) оқушылардың сөздік қорын байыту;
12) байланысты монолог пен диалогтық сөйлеуді қолжетімді сөйлеу деңгейінде дамыту.
22. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тыңдалым (тыңдау) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық түсініктерді дамыту)";
2) "Оқылым" бөлімі (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымын, әліпби әріптерін зерделеу)";
3) "Жазылым" бөлімі (жазу дағдыларын қалыптастыру).
23. "Тыңдалым (тыңдау) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық түсініктерді дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) тыңдалған мәтінді айту;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым -қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) бағалау пайымын білдіру;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық қалпын бағдарлау.
24. "Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымы, әліпби әріптері)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздердің графикалық түрінде бағдарлау.
25. "Жазылым (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтінге жоспар құру;
2) тыңдалған/оқылған материалдың мазмұнын айту;
3) елестетудің түрлі формаларын қолдана отырып мәтін құру;
4) ) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
5) каллиграфиялық және графикалық нормалардың сақталуы;
6) орфографиялық нормалардың сақталуы;
7) грамматикалық нормалардың сақталуы;
8) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
26. Оқудың негізгі мазмұны.
27. Тыңдалым мен айтылым (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту):
1) мұғалім мен оқушылардың сөйлеуін, аудио/бейне жазбаларды тыңдау, естілгеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру қабілеттерін қалыптастыру; коммуникативті мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдылырын дамыту (топпен қарым-қатынас, диалогқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар), сөйлеу этикетін қолдану, лексикалық тақырыптарға негізделген сөздік қорын кеңейту;
2) вербалды емес байланыс құралдарын қолдану: (дауыс ырғағы, ым, ишарат, поза); сөйлеудің негізгі ережелерін ұстану (ырғақ, екпін, қарқын, кідіріс);
3) 2-4 сөзден тұратын сөйлемді талдау, нақты жағдайға негізделген суреттерден сөйлемдерді дербес құрастыру;
4) сөздің ойының қалыптасуы (практикалық деңгейде), сөздің сөйлем құрылымынан оқшаулануы, заттың, әрекеттің, сөздің, заттың белгілерін білдіретін сөздердің іс жүзінде ажырату;
5) қысқа және ұзын сөз туралы түсінік, сөзді практикалық түрде бөліктерге (буындарға) бөлу, көмекші әдістерді қолдана отырып буын санын анықтау;
6) дыбысты түсіну, сөйлеу мен айтылмайтын дыбыстарды ажырату, бір дыбысты және екі буынды сөздер аясында дыбыстарды тану, сөздегі дыбыстың орнын анықтау (басы, ортасы, соңы);
7) артикуляция мүшелерімен, артикуляцияны дамытуға, сөйлеу тынысын дамытуға арналған статикалық және динамикалық жаттығулармен танысу;
8) мұғалімнің сұрақтары бойынша сюжеттік сурет, сюжеттік суреттер сериясы бойынша сөйлемдер, шағын мәтіндер құрастыру;
9) тыңдау материалының көлемі: 20 - 40 сек.
28. Тыңдалым және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық бейнелеуді дамыту), әліппе кезеңі:
1) диалогтік және монологтық байланысты сөйлеуді дамыту, ынталандыру және сұраулық дауыс ырғағын ажырату, үндеу, тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен мазмұнын анықтау, тыңдалған мәтін бойынша мазмұнын айту, құрылымы бұзылған мәтінді қалпына келтіру және екі жай сөйлем арасындағы себеп салдарын анықтау;
2) жаңылпаш, тақпақ, санамақ, мақал-мәтелдерді, жұмбақтарды жаттау арқылы артикуляциялық аппаратты дамыту;
3) сурет бойынша әңгімелеу, бақылау, көргендері, сезінгені, естігендері/ оқығандары туралы, басқа адамдардың іс-әрекеттері мен уайымдарына өз көзқарастарын білдіру, өздерінің көңіл күйлерін жеткізу тәсілдері;
4) сюжеттік суреттер мен суретсіз ертегілерді айту, сюжеттік сурет пен сюжеттік суреттер бойынша әңгімелер құрастыру, тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, иллюстрациялар, тірек сөздер, мұғалімнің сұрақтары арқылы тыңдалған/оқылған мәтінді қайталау;
5) сөздің мән мағынасын түсіну, сөзді дұрыс қолдану, сөздік қорын кеңейту; сөздерді орфоэпиялық нормалар бойынша айту;
6) тыңдау материалының көлемі: 30 - 45 сек.
29. Оқылым (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрылымын, әліпбиді оқу), әліппеге дейінгі кезең.
1) сөз бен сөйлем, сөз бен сөйлем туралы бастапқы түсінік, заттың аталуы ретінде "зат" және "сөз" ұғымдарын ажырату;
2) сөйлем сызбасын оқу, құру және талдау;
3) сөздің буын құрылымының графикалық сызбасын құру;
4) дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы түсінік (артикуляциялық, акустикалық, функционалдық аспектілері: дауысты дыбыстар еркін және әндетіп айтылады, жуан және жіңішке болып бөлінеді; дауыссыз дыбыстар кедергімен айтылады, қатаң, ұяң, үнді дауысты дыбыстар болып бөлінеді, дауысты және дауыссыздар дыбыстардың графикалық сызбамен белгілеу;
5) буындар мен сөздердің сызбасын құрастыру, салыстыру, екі дауысты дыбыстан тұратын буындарға дыбыстық талдау жасау (ай, я); кері буын, тікелей ашық буын, тікелей тұйық буын, екі буынды сөздер.
6) дауыссыз дыбыстардың жіктелуі.
30. Оқылым (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін оқу), әліппе кезеңі.
1) буын - сөздерді дыбыстаудың ең аз бірлігі, сөзді буынға бөлу;
2) сөздің буындық және дыбыстық талдау жасау, сөздердің графикалық сызбасын құру және салыстыру;
3) дыбыстың мағынасын анықтау қызметі, бір немесе бірнеше дыбыспен ерекшеленетін сөздердің орналасуы;
4) дыбыстың әріппен таңбалануы; сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін/сәйкессіздігін белгілеу; сөздердің орфоэпиялық нормаларын сақтай отырып айтылуы;
5) сөздің сызбалық дыбыстық үлгісінен әріптермен үлгілік сызбадағы дыбыстарды белгілеуге ауысу; сөздің дыбыстық әріптік үлгісін дауысты дыбысқа бағыттап "оқу";
6) буындарға, сөздерге дыбыстық талдау жасау;
7) дыбыс пен әріпті ажырату;
8) әр түрлі құрылымды сөздерді буынмен оқу арқылы бүтін сөзбен оқу, 2-4 сөзден тұратын сөйлемдерге көшу арқылы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтіндерді дұрыс оқуға үйрету;
9) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдердің дауыс ырғағы: нүкте, сұрақ және леп белгілері, үтір кезінде дауыс кідірісін сақтау; сөйлемдерді бір-бірінен ажырататын кідірісті сақтау;
10) әр түрлі жанрдағы шығармаларды олардың ерекшеліктеріне қарай салыстыру, шығармада не айтылғанын, автордың негізгі ойын анықтау қабілетін дамыту;
11) сөздің мағынасын байқау (мағынасы жақын және қарама-қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер);
12) өз бетінше тыңдау және оқу кезінде мәтіннің мазмұнын түсіну;
13) оқығаның мазмұны бойынша сұрақтарға жауаптар;
14) мәтін, суреттер, диаграммалар, пиктограммалар, белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну;
15) орфографиялық оқуды диктант жазу мен көшіру кезінде өзін-өзі бақылау құралы ретінде қолдану.
Ескерту: әліппе кезеңінің басында оқылымға берілетін мәтін көлемі 2-3 сөйлемнен және жылдың соңында 3-5 сөйлемнен аспауы керек. Әр сөйлемдегі сөздер саны 2-5-тен аспауы керек.
31. Жазу (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппеге дейінгі кезең:
1) кескінді, нүктелі, көлеңкеленген, қабаттасқан бейнелерді тану, тақырыпты, тақырыптық суреттерді бөліктерден құрастыру, суреттерді қатарда орналастырудың заңдылықтарын табу, үлгі бойынша құрастыру;
2) өз денесінің бөліктерінде, өзіне қатысты кеңістікте бағдарлану, заттардың, заттың бөліктерінің, геометриялық пішіндердің кеңістіктікте 3-5 заттың орналасуын анықтай отырып, тізбекті есте сақтау;
3) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, бояу, сурет салу, мозайкадан өрнектер жасау, нүктелі кескіндерді белгілеу, көлеңке түсіру, жиек салу, баспа және жазбаша әріптердің негізгі элементтерін жазу;
4) жазуда тазалық ережелерімен танысу, жазу кезінде дұрыс отыру, қалам ұстау, жарық бағыты.
32. Жазу (жазу дағдысын қалыптастыру), әліппе кезеңі:
1) жазуға дайындық (дұрыс отыру, жарықтандыру, дәптердің орналасуы және жазу кезінде қарындаш / қалам ұстау дағдысы);
2) дәптердегі қағаз бетінде (жұмыс жолы, сызық аралық кеңістік, жұмыс жолының жоғарғы және төменгі сызықтары, тік қиғаш сызықтар) бағдарлау қабілетін қалыптастыру;
3) баспа және жазба әріптердің (кіші және үлкен) графикалық бейнелерін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру, әріп элементтерін жазу;
4) каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру: кіші және үлкен әріптер мен олардың қосылыстарын жазу;
5) буындап жазу әрекеттерін пысықтау (дауыссыз дыбыстарды білдіретін әріптерді енгізу барысында), оларды алдын ала қарапайым үлгілеп, сөйлемдерді жазу;
6) айтылуы мен жазылуы сәйкес келмейтін сөз тіркестері және сөйлемдерден диктант жазу;
7) жазба және баспа түріндегі мәтіндегі сөйлемдерді көшіру;
8) тыныс белгілерінің ережелерін ескере отырып сөйлемдер жазу: нүкте, леп белгісі, сөйлем соңындағы сұрақ белгілері, сөйлемдегі сөздердің жеке жазылуы; сөйлемнің басындағы бас әріп;
9) сөз-заттардың атаулары, қоршаған әлем құбылыстары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, сөйлеу сәтінде, сөйлеу сәтіне дейін, сөйлегеннен кейін заттардың әрекетін білдіретін сөздер; бір затты білдіретін сөздер, көптеген объектілер, "ол", "олар" сөздеріне сәйкес келетін сөздер;
10) суреттен сөйлем құрастыру, берілген сөздерден сөйлем құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің сызбаларын құрастыру;
11) сызбаның көмегімен сөздің дыбыстық құрамын үлгілеу; сөйлемді үлгілеу.
Ескерту: жазбаша жұмыстың көлемі: графикалық диктант - 1-3 таңба, әріптік диктант - 2-3 әріп, буындық диктант - 2-3 буын, диктант - 3-4 сөз. Жазбаша жұмыстардың санын оқушылардың даму деңгейі мен қажеттіліктеріне қарай мұғалім белгілейді.
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
33. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтың бірінші саны сыныпты, екінші және үшінші сандары – бөлім мен бөлімше, төртінші саны оқыту мақсатының ретін көрсетеді. 0.1.2.1 кодында: "0" – сынып, "1.2" – бөлім мен бөлімше, "1" –оқыту мақсатының реттік номері
34. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
35. Осы оқу бағдарламасы қосымшада келтірілген Бастауыш білім беру деңгейінің 0 сыныбына арналған "Букварь, Обучение грамоте" пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
36. Сағат сандарын бөлімдер мен тақырыптар бойынша бөлу мұғалімнің өз еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 0 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту орыс тілінде)
1) мектепке дейінгі сынып:
1-кесте
Ескерту:
1) Бір тоқсанның аясында оқу мақсаты сөйлеу әрекеттерінде түрлендіре береді.
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 284-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. "Букварь, Обучение грамоте" оқу пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Бағдарламаның мақсаты - қарапайым грамматикалық ұғымдарды ескере отырып, тыңдау (тыңдау), сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын меңгеру процесінде функционалды сауатты жеке тұлғаны қалыптастыруға жағдай жасау психикалық дамуы тежелген оқушылардың жеке ерекшеліктері.
3. Бағдарламаның оқу мақсаттары:
1) сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін дамыту (тыңдау, айту, оқу және жазу);
2) фонематикалық қабылдауды дамыту, талдау және жинақтау;
3) сөздерді, сөйлемдерді, шағын мәтіндерді оқу дағдыларын қалыптастыру; оқығанын түсінуге мүмкіндік беретін қарқынды және мәнерлі оқу;
4) сөздік қорын байыту;
5) оқуға және кітапқа деген қызығушылықты тәрбиелеу;
6) ақпаратты талдау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу қабілетін дамыту;
7) басқаларға мейірімді көзқарасты қалыптастыру, сөйлеу мәдениеті мен қарым -қатынас мәдениетін дамыту;
8) қоршаған әлемді түсіну арқылы сөйлеу мәдениеті мен қарым-қатынас мәдениетіне достық қатынас қалыптастыру;
9) қарым-қатынас біліктілігі мен дағдыларын дамыту: әңгімелесушіні тыңдау мен ести білу қабілеті, диалог жүргізуге дайындық;
10) "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясына негізделген отансүйгіштік, жалпыадамзаттық құндылықтарды дарыту.
4. Бағдарламаның түзету-дамытушылық міндеттері:
1) фонематикалық үрдістерді дамыту (фонематикалық қабылдау, талдау, синтез және фонематикалық көріністер);
2) фонетикалық дағдыларды қалыптастыру (бет бұлшықеттерінің артикуляциялық моторикасын және қозғалғыштығын дамыту, оқылатын дыбыстар мен олардың сәйкестігін айту дағдыларын дамыту, сөздердің буындық құрылымын пысықтау, оқылған буындар мен сөздер негізінде сөйлеудің ырғақты және дауыс екпінін дамыту);
3) ұсақ моториканы дамыту;
4) жазбаша сөйлеуде дисграфиялық және аграмматикалық сипаттағы нақты қателердің пайда болуына және / немесе түзетілуіне жол бермеу;
5) көру-кеңістіктік белсенділіктің бұзылуын еңсеру;
6) сөздік қорды байыту және белсендіру;
7) ауызша сөйлеу түрлерін (ауызекі-диалогтік, сипаттау-баяндау) дамыту;
8) оқу қызметінің құрамдас бөліктерін мақсатты түрде қалыптастыру: білім беру мақсатын түсіну және қабылдау, әрекеттерді жоспарлау, мақсатқа жету құралдарын анықтау, ағымдық және қорытынды өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру.
5. Дағдылардың кең ауқымы жеке қасиеттерді дамыту дағдысымен органикалық бірлікте білім алушылардың бойында негізгі құндылықтарды сіңірудің негізі болып табылады: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "сыйластық", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "жариялық", "өмір бойы білім алу".
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде оқушылардың даму ерекшеліктері ескеріледі: танымдық белсенділігі мен еңбекке қабілетінің төмендігі, танымдық қызығушылықтың әлсіздігі, қоршаған табиғат және әлеумет туралы білім мен түсініктің шектеулігі, көру-кеңістіктік, есту-сөйлеу арқылы қабылдайтын ақпаратты қабылдау мен өңдеу жылдамдығының баяулығы, ойлау операцияларының қалыптаспауы (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, дерексіздендіру, бөлшектеу), сөйлеу тілінің қалыс қалуы, мінез-құлықты реттеудегі қиындықтар, қимыл-қозғалыстарды үйлестірудің жетіспеушілігі.
7. Оқыту процесін арнайы педагогиканың ұстанымдары мен тәсілдеріне негізделіп, оны жүзеге асыру психикалық дамуы тежелген оқушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған.
8. Оқытудың компенсаторлық-дамытушылық қағидасы психикалық дамудың тежелу себептеріне сәйкес ағзаның сақталған функциялары мен жүйелерін қолдануға негізделген оқу процесін құруды көздейді. Оқу процесінде: өзін-өзі реттеудің төмен тиімділігі мен жетілмегендігін ескере отырып, көрнекі құралдарға сүйену оқу материалының дозасы, практикалық жаттығуларды ұйымдастырумен қатар бірнеше рет қайталануы, іс-әрекеттің жиі өзгеруі, оқудың саралануы мен даралануы, ойлау әрекеттерін кезеңімен қалыптастыру және оларды бірте бірте ауызша, жазбаша және ішкі сөйлеуде бекіту; денсаулық сақтау технологияларын қолдану.
9. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Мұғалім оқушының жалпы даму заңдылықтарын, сыныптағы әрбір оқушының танымдық мүмкіндіктерін, арнайы педагогикалық көмек әдістерін біле отырып, мектеп оқушыларының оқу-танымдық қызметін осы үрдісті тиімді басқаратындай етіп ұйымдастыруы керек. Оқушыларға оқу-танымдық іс-әрекеттің дербестігін көрсету қиын болған кезде, мұғалім оқушыға оқу міндетін орындауда сәттілік жағдайын қамтамасыз ететін оқушы қызметінің жетілмеген компонентінің функцияларын алады. Мұғалімнің көмегі біртіндеп төмендеуі керек.
10. Белсенділік әдісі оқушылардың белсенді танымдық іс-әрекетіне, сөйлеу, тыңдау, оқу, жазу біліктілігі пен дағдыларын қалыптастыруға педагогикалық жағдай жасауды көздейді.
11. Коммуникативті тәсілге сәйкес оқу процесіне қарым-қатынас дағдыларды қалыптастыруға, өздерінің және өзгелердің шығармашылық жұмысын жеке және топтық іс-әрекет үрдісінде бағалау мен талдауға ықпал ететін тапсырмалар кіреді.
12. Оқыту мен іс-әрекеттің мотивациясының тиімділігін арттыру үшін оқушылардың зейінін, ойлауын, фонематикалық естуін, танымдық қабілеттерін, артикуляциялық моторикасын дамыту мақсатында ақпараттық -коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) қолданылады. АКТ -ны қолдану оқу процесін дараландыруға мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыстың мазмұнына қызығушылығын арттыру.
13. Білім алушылардың жұмысқа қабілеттілігін ескере отырып,оқу үрдісінде АКТ мөлшерлі түрде пайдаланылады.
14. Бағдарламаның пәнаралық байланыстары түзету компонентінің келесі пәндерімен орнатылады: "Айналамен таныстыру және тіл дамыту", "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету".
3-тарау. Оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. Оқу пәнінің мазмұны
15. Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 1-сынып - аптасына 6 сағатты, оқу жылында 198 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
16. Оқу пәнінің мазмұнын таңдау бірліктері:
1) орыс тілінің дыбыстар мен әріптер жүйесі;
2) тілдік бірліктер: мәтін, сөйлем, сөз, буын, дыбыс;
3) орыс тілінің кейбір грамматикалық құбылыстары;
4) емле мен пунктуация нормаларының аз мөлшері;
5) балаларға арналған көркем әдебиет, ауызша халық шығармашылығы туындылары.
17. Бағдарламаның мазмұны. Оқу процесі үш кезеңге бөлінеді: әліппеге дейінгі кезең (қайталау) - 25 сағат, әліппе кезеңі - 100 сағат, әліппеден кейінгі кезең - 73 сағат.
18. Әліппе кезеніңде үйренген дыбыстар мен әріптер қайталанады:
а, у, о, ы, и; м, с, х, р, ш, л, н, к, т, п, з, й, г, в, д, б, ж; және келесі дыбыстар мен әріптер мынадай реттілікпен оқытылады: е, ь, я, ю, Ұ, ч, э, ц, ф, щ, ъ.
19. Әліппеге дейінгі кезеңнің міндеттері:
1) оқушылардың мүмкіндіктерін зерделеу (жалпы және сөйлеудің даму деңгейін, 0-сыныпта қалыптасқан білім мен дағдылардың жағдайын анықтау);
2) оқу қызметінің компоненттерін қалыптастыру;
3) фонематикалық көріністерді жетілдіру, талдау, синтез;
4) сөйлеу туралы алғашқы ойларды қалыптастыру (ауызша сөйлеу, жазбаша сөйлеу);
5) сөйлеу құрылымы туралы түсініктерді қалыптастыру (сөйлем, сөз, буын, дыбыс, екпін);
6) заттың алғашқы негізгі құрылымымен таныстыру:заттың атын ,қимылын,сынын білдіретін сөздер;
7) сөйлеу дыбыстары туралы ойды бекіту: жуан және жіңішке дауысты және қатаң, ұяң,үнді дауыссыздар; екпіндер;
8) қолдың ұсақ моторикасын дамыту, жазу тазалық ережелерімен танысу;
9) ойлауды, есте сақтауды, қиялды, қабылдауды, зейінді дамыту.
20. Әліппе кезеңінің міндеттері:
1) оқу қызметіне қызығушылықты ояту, сөйлеу дағдысын қалыптастыру;
2) дыбыстарды дұрыс айту, орыс алфавитінің әріптерімен танысу және қайталау; дыбыстардың дұрыс артикуляциясын үйрену;
3) фонематикалық үрдістерді одан әрі дамыту (дыбыстарды қабылдау, дыбыстық талдау және жинақтау;
4) екпінді, екпінсіз дауысты дыбыстар туралы ұғыммен танысу;
5) әліпби әріптерінің қызметін, бас және кіші әріп, баспа және бас әріп арасындағы айырмашылықты меңгеру;
6) әріптерді, буындарды, сөздерді, сөйлемдерді жазу кезінде каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;
7) толық сөзбен оқуға көшу арқылы дұрыс, тұтас буынды оқу дағдыларын қалыптастыру;
8) орфографиялық және орфоэпиялық оқуды меңгеру;
9) оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілдерін дамыту;
10) оқушылардың сөздік қорын байыту;
11) қолжетімді сөйлеу деңгейінде келісілген монолог пен диалогтық сөйлеуді дамыту.
12) оқушының мүмкіндігіне, оқу материалын меңгеру деңгейіне қарай өтілген әріптер мен дыбыстарды қайталауға және жаңа өтілетін әріптер мен дыбыстарға берілетін сағат санын мұғалім өзі реттейді.
21. Әліппеден кейінгі кезең үшінші тоқсаннан басталып,оқу жылының соңында аяқталады.
22. Әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері:
1) толық сөзбен оқуға көшу, "іштей" оқу қабілетін қалыптастыру;
2) мәтінмен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру:
3) байланыстыра сөйлеуді дамыту (қайталау,әңгімелеу, "ауызша сурет салу", жеке әсерлер, суреттер бойынша әңгімелер құрастыру;
4) каллиграфия мен графика нормаларына сәйкес жазу дағдыларын дамыту;
5) ауыз әдебиеті мен көркем шығармалар арқылы ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауды тәрбиелеу;
6) тыңдау (тыңдалым), сөйлеу арқылы сөйлеу өнеріне баулу.
23. Бағдарламаның мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тыңдау (тыңдалым) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық есту қабілетін дамыту)";
2) "Оқу (оқу дағдыларын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, аофавиттың әріптерін зерттеу)";
3) "Жазу (жазу дағдыларын қалыптастыру)".
24. "Тыңдау (тыңдалым) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық есту қабілетін дамыту)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) сөйлеудің негізгі бірліктерін тану (мәтін, сөйлем, сөз);
2) тыңдалған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) тыңдалған материалды қайталау;
4) оқиғаларды болжау;
5) сөйлеу нормаларын сақтай отырып, қарым-қатынастың әр түрлі жағдайларына қатысу;
6) тыңдаушылардың назарын аудару;
7) құндылық туралы шешім қабылдау;
8) берілген тақырып бойынша әңгіме құрастыру;
9) сөздің дыбыстық түрінде бағдарлануы.
25. "Оқу (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбысталуын, әліпби әріптерін зерттеу)" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) оқу түрлерін қолдану;
2) оқылған мәтіннің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау;
3) мәтіннің құрылымдық бөліктерін анықтау;
4) мәтіндегі лексикалық және синтаксистік бірліктердің рөлін түсіну;
5) сұрақтар мен жауаптарды тұжырымдау;
6) мәтіндердің түрлері мен жанрларын анықтау;
7) сөздің графикалық сызба түрінде бағдарлануы.
26. "Жазу (жазу дағдыларын қалыптастыру)" бөліміне келесі бөлімшелер кіреді:
1) мәтіндік жоспар құру;
2) тыңдалған / оқылған материалдың мазмұнын ұсыну;
3) әр түрлі әдістерді қолдана отырып, мәтін құру;
4) әр түрлі жанрдағы мәтіндерді шығармашылықпен жазу;
5) жұмыстағы қателерді табу және түзету;
6) каллиграфиялық және графикалық стандарттардың сақталуы;
7) орфографиялық нормаларды сақтау;
8) грамматикалық нормалардың сақталуы;
9) тыныс белгілерінің нормаларын сақтау.
27. Оқытудың негізгі мазмұны.
28. Тыңдалым (тыңдау) және сөйлеу (ауызша сөйлеу мен фонематикалық естуді дамыту):
1) мұғалім мен білім алушыны тыңдай білуді қалыптастыру;
2) мұғалім мен оқушылардың сөйлеуін, аудио/бейне жазбаларды тыңдау, естілгеннің мағынасын түсіну, сұрақтарға дұрыс және дәл жауап беру қабілеттерін қалыптастыру;
3) коммуникативтік мақсаттарға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын дамыту (топпен қарым-қатынас, диалогқа қатысу, сахналау, рөлдік ойындар);
4) вербальды емес байланыс құралдарын қолдану (дауыс ырғағы, ым-ишара); сөйлеудің негізгі ережелерін ұстану (ырғақ, екпін, қарқын, үзіліс);
5) артикуляциялық аппаратты жаңылтпаш, өлең, санамақ, мақал-мәтел, жұмбақтарды жаттау арқылы дамыту;
6) сөйлеу этикетін білдіретін сөздерді қолдану, лексикалық тақырыптарға негізделген сөздік қорын кеңейту;
7) оқушыларды қызықтыратын берілген тақырыптар бойынша монологиялық және диалогтік формада мәлімдеме құрастыру, сурет бойынша әңгіме, бақылау, көргендері, көргендері мен естігендері/оқығандары туралы дағдыларды қалыптастыру;
8) басқа адамдардың іс-әрекеттері мен тәжірибелеріне көзқарастың ауысуы, өздерінің эмоционалды күйлерін беру тәсілдері;
9) сюжетті суретке қарап және суретсіз ертегі айту, сюжеттік сурет пен сюжетті суреттер сериясы бойынша әңгімелер құрастыру,
10) сөздің мағынасын түсіну, сөзді мақсатына сай қолдану, орфоэпиялық нормаларға сәйкес сөздерді айту;
11) тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, тыңдалған/оқылған мәтінді (иллюстрацияларға, анықтамалық сөздерге, жоспарға сәйкес), мәтіндік картаға сүйене отырып және оған сүйенбей қайталау;
12) шағын мәтін,сөйлем құрастыру;
13) тыңдау материалының көлемі: 30 сек. - 1 мин.
29. Оқу (оқу дағдысын қалыптастыру, сөздің дыбыстық құрамын, алфавит әріптерін зерттеу):
1) фонетика мен графика;
2) дыбыс - тілдің аз өлшем бірлігі, сөздер мен буындардың дыбыстық құрылымы;
3) дыбыстарды дауысты және дауыссыз дыбыстарға жіктеу (артикуляциялық, акустикалық, функционалдық аспектілер: дауысты дыбыстар еркін айтылады, кедергісі бар дауыссыздар, дауысты дыбыстар дауыстардан тұрады, дауыссыздар - дауыс пен шудан (дауысты), тек шу (саңырау), дауыссыздар дербес буынды тек дауысты дыбыспен бірге құрайды: [и-р’ис], [а-ист]);
4) дауыссыз дыбыстардың қатаң,ұяң,үнді болып жіктелуі;
5) дауысты және дауыссыз дыбыстардың әлсіз және күшті позициялары;
6) дыбыстың және екпіннің мағынасын ажырататын қызметі, бір немесе бірнеше дыбыспен айырмашылыға бар сөздерді қатар қою ([мал] – [м’aл], [за́мък] – [замо́к]);
7) сөздің дыбыстық бірлігі және оның лексикалық мағынасын түсіну;
8) дыбысты әріппен белгілеу; сөздің дыбыстық және әріптік құрамының сәйкестігін/сәйкессіздігін белгілеу; сөздердің орфоэпиялық нормаларын сақтап айту;
9) буын - сөздің дыбысталатын ең аз бөлігі, сөздерді буынға бөлу; екпінді және екпінсіз;
10) сөздің графикалық дыбыстық моделінен әріптердің модельдік сызбадағы дыбыстарды белгілеуге көшу; дауысты дыбысқа бағытталған сөздің дыбыстық әріптік үлгісін "оқу";
11) дыбыстық талдау жүргізу;
12) дыбыс пен әріпті ажырату (дыбыстарды естиміз және айтамыз, әріптерді көреміз, жазамыз, оқимыз);
13) орыс графикасының позициялық принципін меңгеру, дауыссыз дыбыстардың жіңішкелігін (я, ю, е, Ұ, и) және ь белгісі арқылы жазу, [й’] дыбысын я, ю, е, Ұ әріптерімен белгілеу;
14) я, ю, е, Ұ әріптерінің қосалқы рөлі;
15) әріптердің белгілі тізбегі ретінде орыс алфавитымен танысу;
16) әр түрлі құрылымды сөздерді толық сөзбен, 2-6 сөзден тұратын сөйлемге ауысумен және 4-8 сөйлемнен тұратын мәтінді дұрыс оқуды үйрету, мұғалімнің сұрағы арқылы мәтіннен шағын үзінділерді таңдап оқуға үйрету:
Ескерту: Көркем шығарманың көлемі 0,25-тен 1 бетке дейін (сюжеттік суретті қоса). Ғылыми-танымдық мәтіннің көлемі 0,1-0,3 беттен аспауы керек.
17) сөйлеу кезінде дауыс ырғағының ұйымдасуын бақылау (сөйлем соңындағы дауыс ырғағы, хабарлы, сұраулы, лепті);
18) тыныс белгілеріне сәйкес сөйлемдерде дауыс ырғағын сақтау: нүкте, сұрақ және леп белгісі, үтірдегі үзілістерді, бір сөйлемді екінші сөйлемнен ажырататын үзілістерді сақтау;
19) сөздің мағынасын байқау (мағынасы жақын және қарама–қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер);
20) өз бетінше оқу кезінде мәтіннің мазмұнын түсіну, баяндау сипатындағы өзгерген хабарлау мәтінін оқу, басы немесе соңы берілген бойынша мәтін құрастыру; оқығанының мазмұнына қатысты сұрақтарға жауаптар;
21) әр түрлі жанрлардың ерекшеліктерін бөліп көрсету, шығарманың тақырыбын, негізгі ойын анықтау;
22) мәтіндерді мәнерлеп оқу, рөлдерге бөліп оқу, оқылғанның мазмұнына қатынасын ойын білдіру (ұнайды/ұнамайды, себебі ...);
23) оқу міндеттерін орындау үшін қажетті ақпаратты іздеу (мұғалімнің басшылығымен);
24) мәтін, суреттер, диаграммалар, пиктограммалар, белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну;
25) дауысты және дауыссыз дыбыстарды айту дағдыларын пысықтау, тұтас сөздермен және мағыналы бірліктермен оқу кезінде сөздерді айту (орфоэпиялық оқу);
26) диктант және көшіріп жазу кезінде орфографиялық оқу емлесін сақтау;
27) оқу жылдамдығы минутына 20-30 сөзді құрайды (жұрнақтар, жалғаулар, бөлшектер, шылау сөздер ретінде есептеледі).
30. Жазу (жазу дағдыларын дамыту):
1) баспа және жазба әріптердің (кіші және үлкен) графикалық бейнесін талдау, олардың құрылымдық элементтерін салыстыру, әріп элементтерін жазу;
2) каллиграфиялық жазу дағдысын қалыптастыру: кіші және үлкен әріптер мен олардың қосылыстарын жазу;
3) буындап жазу әрекетін пысықтау, қарапайым сөйлемдерді алдын ала үлгілеу арқылы жазу;
4) жазылуы мен айтылуында айырмашылығы жоқ сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлемдерді жазу;
5) сөйлемдерді, мәтінді жазба және баспа үлгіден көшіру;
6) тыныс белгілерінің ережелерін ескере отырып сөйлемдер жазу: нүкте, сөйлем соңындағы леп, сұрақ белгілері, сөйлемдегі сөздердің бөлек жазылуы;
7) сөйлемнің басындағы бас әріп;
8) айтылуымен бірегей анықталмаған сөздің әріптік жазылуындағы орын ретінде орфографияның жалпыланған түсінігін қалыптастыру;
9) дыбыстарды әріптермен белгілеуге қатысы жоқ орфограммалар: жалқы есімдердегі және сөйлемнің басындағы бас әріптер, сөздер арасындағы қашықтық, буынға бөлу арқылы сөздерді жаңа жолға көшіру, сөйлем соңындағы тыныс белгілері;
10) дыбыстарды әріптермен белгілеуге байланысты орфограммалар: дауысты дыбыстардан кейінгі әріптер (жи-ши, ча-ша, чу-щу), әріп тіркестері-чк -, - чн -, - чт -, - щн -, ь және ъ әріптері-бөлу белгілері, дыбыссыз дауысты дыбыстардың емлесі (екі буынды сөздер), сөздің соңында дауысты және саңырау дауыссыз дыбыстардың емлесі;
11) сөз және сөйлемнің мағынасын ажырату;
12) сөз-заттардың атаулары, қоршаған әлем құбылыстары, заттардың белгілерін білдіретін сөздер, сөйлеу сәтінде, сөйлеу сәтіне дейін, сөйлегеннен кейін заттардың әрекетін білдіретін сөздер; бір затты білдіретін сөздер, көптеген объектілер, "ол", "олар" сөздеріне сәйкес келетін сөздер;
13) сурет бойынша сөйлем құрастыру, берілген сөздерден сөйлем құрастыру, сөйлемдегі сөздердің санын анықтау, сөйлемдердің графикалық модельдерін құрастыру;
14) жазбаша жұмыстың көлемі: сөздік диктант - 3-5 сөз, диктант - 5-10 сөз, оқыту мәтінінің көлемі - 10-20 сөз, мәтінді көшіру - 10-15 сөзден аспайды, шығармашылық мәтіннің көлемі - 2-3 сөйлем (мұғалімнің көмегімен).
Параграф 2. Оқыту мақсаттарының жүйесі
31. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтаумен берілген. Кодта бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар - бөлім мен бөлімше, төртінші сан - оқыту мақсатының нөмірленуі. 1.1.2.1 "1" кодында - сынып, "1.2". - бөлім мен кіші бөлім, "1" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
32. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
33. Осы оқу бағдарламасы "Букварь, Обучение грамоте" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары бойынша бастауыш білім беру деңгейінің 1-сыныбы үшін қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.
34. Бөлім мен тақырыптарды өтуге сағаттарды бөлу мұғалімнің өз еркіне қалдырылады.
Параграф 3. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейіндегі 1 - сыныптары үшін "Букварь, Обучение грамоте" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту орыс тілінде)
Ескерту:
1) Бір тоқсанның аясындағы оқыту мақсаттары тілдік әрекетер түрлері бойынша біріктіріледі.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 285-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 285-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай дамитын танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің/сабақтың мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін психикалық дамуы тежелген білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді меңгеру үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін пайдалануға, оқу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдемелерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының жаңа құрылымын құруда бағдарлар болып табылады.
5. Құндылыққтық/бағдарлық, іс-әрекеттік, тұлғалық бағдарлық, коммуникативтік тәсілдемелер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылады, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс табады.
6. Қазіргі кезеңде психикалық дамуы тежелген білім алушының білім алу барысында оның іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу психикалық дамуы тежелген білім алушының танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғаға бағдарланған білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін психикалық дамуы тежелген білім алушының шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Нақты пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде психикалық дамуы тежелген білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, алу, көрсету, ақпараттармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды қолдану арқылы жұмысын бағалау сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқу мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары психикалық дамуы тежелген білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгі нәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) функционалдық қолдану, жұмыстарын жүргізу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке - дара жұмыс істей алу, мәселелерді шешу, алған білімін өмірде қолдана алу (өмірге бейімдей алу) сияқты дағдыларын дамытуға негіз болады. Дағдылар психикалық дамуы тежелген білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
13. Еңбек нарығындағы өзгерістер психикалық дамуы тежелген білім алушылардың міндеттерді шешу үшін алған білімі мен тәжірибесін жаңа ақпаратты жинақтау үшін қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады.
14. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және психикалық дамуы тежелген білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын оқу процесінде, өмір жағдаяттарында пайдалану даярлығын қалыптастыруға бағытталады.
15. Қалыптасқан дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "еңбек пен білім алу" сияқты жеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына психикалық дамуы тежелген білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар психикалық дамуы тежелген білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
16. "Қазақ тілі" пәні бастауыш мектепте гуманитарлық білім берудің бастапқы өзегі болып табылады: психикалық дамуы тежелген білім алушылардың дүниетанымы мен ұлттық болмысын қалыптастыру үшін ана тілінің мүмкіндіктері мен сөз өнерінің әлеуеттерін меңгеруіне көмектеседі. "Қазақ тілі" пәні психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып білім алушыларының таным кеңістігін ана тілі арқылы кеңейте отырып, өз елінің тарихы мен мәдени мұраларын құрметтеуге, өз елін мақтан етіп, қызмет етуге ынталандырады.
17. Бастауыш мектепте "Қазақ тілі" пәнін оқыту мақсаты – психикалық дамуы тежелген білім алушылардың тілдік құзіреттіліктерін дамыту, сөздің құдіреті мен әсемдігін түсініп, тілдік құралдар арқылы қарым-қатынас жасау әрекеттерін меңгерту, жазбаша сауаттылығымен ауызша сөйлеу дағдыларын сабақтастыра қалыптастыру. Өйткені бастауыш сыныпта тілді жақсы меңгеру барлық пәндер бойынша жетістікке жетудің алғы шарты.
18. Қазақ тілін оқыту психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөздік қорын байытады, қызығушылықтарын арттыра отырып, өз ойлары мен сезімдерін жазбаша/ауызша сауатты жеткізе білу дағдыларын, эстетикалық, мәдени және әлеуметтік қабілеттерін дамытады.
19. "Қазақ тілі" пәнін оқыту міндеттері:
1) тіл білімі бойынша бастапқы теориялық түсініктер беру;
2) тілдік дағдыларын (айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым) дамыту;
3) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөздік қорларын толықтыру арқылы және сөздің грамматикалық құрылысын меңгерте отырып, тілін дамыту және жетілдіру;
4) тілдің қоғамдық мәнін түсінуге, қарым-қатынас жасау салалары мен түрлі жағдаяттарда өз ойларын сауатты және мәдениетті түрде жеткізе білуге дағдыландыру;
5) түрлі мәтіндермен таныстыру арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушыларға адамдардың өзара түсінісуі, сыйластық, адамгершілік қасиеттері, өзінің іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарай білуі сияқты ізгілікті қасиеттерді қалыптастыру;
6) түрлі қарым-қатынас жағдаяттарында сөйлеу этикетін қолдану;
7) ауызша және жазбаша сөйлеу нормалары мен тіл мәдениеті негіздерін меңгерту;
8) қарым-қатынас жасаудың әр алуан түрлерін мақсатты түрде қолдануға, өз ойын зерделеуге, ауызша немесе жазбаша мәтіндерге сүйене отырып, өзіндік пайымдау жасауға үйрету;
9) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың көркем және сауатты жазу дағдыларын жетілдіру.
20. Оқу бағдарламасының мазмұны психикалық дамуы тежелген білім алушының сөйлеу және ойлау әрекетін, түрлі сала мен қарым-қатынас жағдайында тілді еркін игеруді қамтамасыз ететін коммуникативтік іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.
21. Оқу бағдарламасының мазмұны мәтін түрлері, көркем шығармалар арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөздік қорын жаңа сөздермен байытуды, оқығаны бойынша пікір білдіруді және оны дәлелдеуді, белгілі бір тақырыпқа байланысты өз ойын толық, түсінікті етіп ауызша және жазбаша жеткізе білуге дағдыландыруды, мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, мүмкін болатын жауаптарды болжап, мәтін бөлімдері арасында мағыналық байланыс орнатуды, жоспар құруды, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды қамтиды.
22. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру:
1) тілдің ерекшеліктері, оның элементтері мен тілдік қызметі жөнінде жалпы мағлұматты қалыптастыруға, тілдік категориялардың көпжақты екенін түсінуге;
2) сөздік қор мен грамматиканы пайдалану құзыреттілігін қалыптастыруға;
3) ауызша және жазбаша тіл ережелеріне сай тілдік құралдарды саналы түрде дұрыс таңдауға;
4) алған білімі мен дағдыларын қарым-қатынас тәжірибесінде қолдануға;
5) өмірде қажетті тілдік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
23. Жалпы білім беру ұйымдары оқу процесінде "білім алу жолын" білетін, ынталы, қызығушылығы және жауапкершілігі бар дамыған тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қағидасын ұстанады.
24. Психикалық дамуы тежелген білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолдана алады. Олар:
1) оқытудың коммуникативтік (қатысымдық) тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) зерттеушілік тәсілдеме (психикалық дамуы тежелген білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді?, нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
3) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
4) дамыта оқыту технологиясы (психикалық дамуы тежелген білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
5) саралап оқыту технологиясы (психикалық дамуы тежелген білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту).
25. "Қазақ тілі" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) мұғалім мен психикалық дамуы тежелген білім алушының "субъект-субъект" дидактикалық қатынаста білім іздеу процесіне бірдей енуі;
2) оқу проблемаларын шешу барысында мұғалім мен психикалық дамуы тежелген білім алушының ынтымақтасқан ізденіс әдістерін қолдану; оқу проблемаларын шешудің әдіс-тәсілдерін психикалық дамуы тежелген білім алушыларға дамыта оқыту ұстанымына сай жолмен құру және көрсету;
3) психикалық дамуы тежелген білім алушының пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен қалыптасқан түсініктерін әрі қарай дамыту;
4) ойын әдісі;
5) "оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау" арқылы қолдау жасау;
6) сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту;
7) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;
8) тәжірибелік, шығармашылық оқу әрекеттеріне ынталандыру;
9) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
10) психикалық дамуы тежелген білім алушыларды зерттеушілік әрекетке негізделген оқуға ынталандыру;
11) психикалық дамуы тежелген білім алушыларға алдын ала берілетін жазба мәтіндердің үлгісін қолдану (мұғалім алдын ала үлгілер береді);
12) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың оқу әрекетін жеке, жұптық, топтық және ұжымдық түрде ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
13) оқыту барысында "не білемін?, не білгім келеді?, нені үйрендім?" түріндегі кері байланысты жүзеге асыру.
26. Басты назар білім мен сол білімді қолдану процесіне аударылады. Психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білім алу барысындағы нәтижелері мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары алдын ала белгіленеді.
27. "Қазақ тілі" пәнін оқытуда келесі ұстанымдарды басшылыққа алынады:
1) психикалық дамуы тежелген білім алушыны қатесі үшін жазалап оқыту емес, қателерін түзету үшін оқыту;
2) өз ойларын айтуға, өздігінен шешім қабылдауға мүмкіндік беру.
28. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану құзыреттілігі психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынасында технологияларды орынды қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ны қолдану дағдылары арқылы қалыптасады.
29. Ақпаратты табу және онымен жұмыс істеу, мәліметтермен алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың мүмкіндіктерін пайдалану арқылы өз жұмысын бағалау арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылар АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған оқу бағдарламаларын меңгеру үрдісінде дамытады.
30. "Қазақ тілі" пәнінің оқу бағдарламасында төмендегідей көрініс табады:
1) оқытудың сапасын арттыру үшін сабақта жаңашыл әдістер мен ақпараттық технологияларды пайдалану;
2) ғаламтор ресурстарымен жұмыс жасайды (мысалы, керекті ақпаратты оқу, материалды іріктеу, жеке құжат немесе файл ретінде көшіру және сақтау);
3) мәтінмен жұмыс істеу үшін қарапайым бағдарламадан көшу (Word, Power Point);
4) ақпаратты жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықтарды (принтер, сканер) пайдалану;
5) электронды оқулықтарды пайдалану;
6) тақырыпқа байланысты медиақұралдарды қолдану;
7) ақпаратты саралау.
31. "Қазақ тілі" оқу бағдарламасы мақсаттарының бірі – түрлі әлеуметтік топтармен тіл табысуға қабілетті жеке тұлғаны тәрбиелеу. Осы мақсатқа жету үшін ынталандырушы және қолдаушы ортаны құра отырып, қажетті тілдік дағдыларды дамытады. Мұндай ортада білім алушылар тілдесімнің түрлі формаларын қолдана отырып, өз пікірін білдіре алады. Оқыту процесінде психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сыныптастарымен, мұғалімдермен және көпшілікпен ауызша және жазбаша қарым-қатынасында тілді сауатты пайдалануы ынталандырылады.
32. "Қазақ тілі" пәнінен тыңдалым мен айтылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдауға, мазмұнын түсінуге әр түрлі жанрдағы мәтіндерді ұсыну;
2) мәтінді қайталап тыңдау, негізгі ойды анықтау;
3) тыңдалған мәтін бойынша сұрақтар қою;
4) мәтін бойынша жоспар құру;
5) тыңдалған мәтіннің белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру;
6) мәтіннің мазмұны бойынша пікір айту;
7) мәтінді өзгертіп аяқтау;
8) мәтіндегі оқиғаларды, іс-әрекеттерді салыстыра талдай алу;
9) ұсынылған тақырып бойынша ауызша есеп беру;
10) жоспарланған тақырыптар бойынша мұғалімнің көмегімен пікірталас ұйымдастыру;
11) жұпта ым-ишараны пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу"және "Бағытталған жазу");
12) берілген тақырып бойынша диалог құрастыру.
33. "Қазақ тілі" пәнінен оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
2) мәтіннің тақырыбы мен бастапқы бөліміне сүйене отырып, оқиғаның дамуына болжам жасау;
3) мәтіннің негізгі ойы мен бөлімдерін оқу;
4) ақпаратты табу үшін оқу, қызығып оқу және көзқарасын айту үшін оқу; көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
5) әдебиетпен жұмыс (меңгерген тақырыпқа сұрақтар мен жауаптар дайындау);
6) интернет ресурстарымен жұмыс (тақырып бойынша жобалар дайындау).
34. "Қазақ тілі" пәнінен жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) білім алушыларға таныс ертегі, әңгіме, өлеңдердің қысқаша мазмұнын жазу;
2) сөздердің орфографиясын меңгертуге арналған тапсырмалар;
3) газет-журналдарға шағын хабарлама/мақала жазу;
4) белгілі оқиғаны өз ойынша өзгертіп аяқтау;
5) әдеби шығарма мәтініндегі оқиғаны өз көзқарасымен өзгертіп аяқтау;
6) тілдік тақырыптар аясында шағырмашылық тапсырмалар (ребус, пиктограмма, сөзжұмбақ, сәйкестендіру және толықтыру тест тапсырмалары, тағы сол сияқты) құрастыру;
7) ақпаратты суреттер мен сызбалар, белгілер, пиктограммалар арқылы беру;
8) жазылуы қиын сөздер мен сөз тіркестерінен сөздік құрастыру;
9) сұхбатқа жазбаша сұрақтар дайындау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
35. "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
36. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысына негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
37. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан
тұрады.
38. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
39. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу бөлімін оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
40. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.
41. "Қазақ тілі" пәні бойынша қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Жазылым | |||
Сөздік диктант | Диктант | Мазмұндама мәтін көлемі | Шығарма | |
2 | 5-7 сөз | 25-30сөз | 30-50 сөз | 20-30 сөз |
3 | 9-12 сөз | 35-50 сөз | 40-60 сөз | 30-45 сөз |
4 | 12-15 сөз | 55-70 сөз | 60-80 сөз | 45-60 сөз |
42. Сыныпта жұмыс түрлерін (жеке, жұптық, топтық) ұйымдастыру үшін жиһаздар орын ауыстыруға қолайлы әрі жеңіл болады. Сондай-ақ, кітап сөрелеріне, психикалық дамуы тежелген білім алушылардың көрме жұмыстарына арналған стенділерге және көрнекі құралдарға арнайы орындар ескеріледі.
43. Пән бойынша білімді меңгеру оқу бөлімдерінде тілдік дағдыларды қалыптастыру бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері ары қарай жинақталған білім мен түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерге бөлінген. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішіндегі сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен психикалық дамуы тежелген білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
44. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары қолдануға, мониторинг жасауға тиімді болу үшін төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 2.2.1.1 кодында "2" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" - оқыту мақсатының реттік нөмері.
2-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімшелер (дағды) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | |||
1.3 Тыңдаған материал бойынша өз пікірін білдіру | |||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | |||
1.5 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | |||
2 | Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | |||
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | |||
3 | Жазылым | 3.1 Түрлі стилде мәтін жазу | |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | |||
3.3 Қатені табу және түзету | |||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | |||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | |||
4 | Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау | |
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | |||
45. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
3-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар: | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Тыңдаған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерді белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, сұрақтарға жауап беру | 4.1.1.1 тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1күнделікті өмірде кездесетін жағдаяттарға байланысты өзара сұхбаттасу | 3.1.2.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттерде тілдік нормаларды сақтап сөйлеу | 4.1.2.1 сұхбаттасының жасын ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында әңгімелесу |
1.3 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру | 2.1.3.1аудио, бейнежазба мазмұны бойынша өз ойын (ұнайды/ұнамайды, себебі..., пайдалы, немесе пайдасыз болды..., себебі... ) білдіру | 3.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұны бойынша айтылған өзге пікірге (келісу/келіспеу себебін) өз көзқарасын білдіру | 4.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұнын өзіндік бағалау |
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) қолданып, тақырыпқа (Сіз қалай ойлайсыз?.) назарын аударту | 3.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара), қаратпа сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманның назарын аударту | 4.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) және қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру |
1.5 Сөздерді дыбыстарды, орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | 2.1.5.1 сөз ішінде дауысты дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (бүгін-бүгүн, түтін – түтүн, көсеу – көсөу) | 3.1.5.1 сөз ішінде қатар тұрған дауыссыз дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (сенбі – сембі, Жангүл–Жаңгүл) | 4.1.5.1 сөз ішіндегі және сөз бен сөздің арасындағы буын және дыбыс үндестігін сақтап айту |
2) оқылым:
4-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? қандай?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау | 3.2.1.1 көмекші сөздердің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша пікір білдіруге бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау |
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.4.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты алу | 3.2.4.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу | 4.2.4.1 дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтінбойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау |
3) жазылым:
5-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 2.3.1.1 үлгі бойынша қарапайым хабарландыру, хабарлама жазу | 3.3.1.1 өзіндік іс-әрекеті баяндалған күнделік жазу | 4.3.1.1 қажетті сөздерді қолданыпбелгілі стильде мәтін (мақала, мінездеме) жазу |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен тірек сөздерді, сөйлем, суреттерді пайдаланып қарапайым постер құрастыру | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сызба, график, кесте, фотосуреттер пайдаланып компьютерде шағын мәтін (хат, шақыру) теру | 4.3.2.1 мәтінді (жаңалық, жарнама) сызба, кесте, фото және диаграмманы қолмен сызып, компьютерде теру |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық және әріптік қателерді мұғалімнің көмегімен тауып түзету және құраған сөйлемін толықтыру | 3.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, орфографиялық сөздік пен анықтамалық арқылы түзету | 4.3.3.1 стилистикалық қателерді мұғалімінің көмегімен анықтап түзету; өз бетінше пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық нормаларға сәйкес жазба жұмысын түзету |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | 3.3.4.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | 4.3.4.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын жетілдіру және таза жазу |
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.5.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі) қолдану | 3.3.5.1 мұғалімнің көмегімен жай және жайылма сөйлемдерді ажырату, сызба бойынша құрау және тыныс белгілерін қою | 4.3.5.1 жай және құрмалас сөйлемдерді сызба бойынша құрау және тыныс белгілерін қою |
3.3.5.2 қаратпа, қыстырма сөздерді ажырату және тыныс белгілерін дұрыс қою |
4.3.5.2 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін ажырату және тыныс белгісін | ||
3.3.5.3 мұғалім көмегімен бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықшаның орнын білу және қолдану | 4.3.5.3 диалогта қолданылатын тыныс белгілерді дұрыс қою | ||
4) тілдік нормалардың қолданысы:
6-кесте
Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларын сақтау | 2.4.1.1 я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу | 3.4.1.1 э, ф, в, ц әріптері бар сөздерді жазу | 4.4.1.1 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін қолдану |
2.4.1.2 "у", "и, й" әріптерінің емлесін жазу | 3.4.1.2 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | 4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғауда буын үндестігін қолдану | |
2.4.1.3 дауыссыз дыбыс түрлерін ажырату және п-б, қ-ғ, к-г дыбыстарының емлесін сақтап жазу | 3.4.1.3 ч, щ әріптері бар сөздердің емлесін білу | 4.4.1.3 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді жазу | |
2.4.1.4 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | 3.4.1.4 х, һ әріптері бар сөздерді ажыратып жазу | ||
2.4.1.5 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен түбір мен қосымшаны ажырату | 3.4.2.1 негізгі түбірге жұрнақтар жалғау арқылы туынды сөз жасау, түбірлес сөздердің мағынасын ажырату | 4.4.2.1 күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз) |
2.4.2.2 көптік жалғауларды дұрыс қолдану | 3.4.2.2 жіктік жалғауларының қолданысын білу | 4.4.2.2 бірігу, қосарлану, тіркесу жолымен туынды сөздер жасау | |
2.4.2.3 сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) ажырату | 3.4.2.3 сөйлемнен сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) табу | 4.4.2.3 зат есімді септеу, тәуелдеу емлесін білу | |
2.4.2.4 зат есімнің жалпы және жалқы түрлерін ажырату, жалқы есімнің жазылу емлесін сақтау | 3.4.2.4 негізгі, туынды зат есім/сын есім/етістікті анықтау | 4.4.2.4 жіктеу есімдіктерін септей алу | |
2.4.2.5 дара және күрделі зат есім/сын есім/сан есім/ етістікті анықтау | 3.4.2.5 болымды және болымсыз етістіктердің айырмашылығын анықтау | 4.4.2.5 үстеуді мағынасына қарай ажырату, етістікпен байланыстырып сөйлемде қолдану | |
3.4.2.6 есептік және реттік сан есімдердің айырмашылығын анықтау | 4.4.2.6 сөз таптарының сөйлемдегі қызметін анықтау | ||
4.4.2.7 сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстыратын шылауларды (және, себебі, мен, пен) қолдану | |||
4.4.2.8 сөйлемде одағай, еліктеуіш сөздерді ажырату және қолдану | |||
4.4.2.9 етістікті тиісті шақта (өткен шақ, келер шақ, осы шақ) қолдану | |||
46. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрі) | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1- тоқсан | |||
1. Өзім туралы | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерін белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 күнделікті өмірде кездесетін жағдаяттарға байланысты өзара сұхбаттасу | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) қолданып, тақырыпқа (Сіз қалай ойлайсыз?.) назарын аударту | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? қандай?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау | |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
Жазылым | 3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық және әріптік қателерді мұғалімнің көмегімен тауып түзету және құраған сөйлемін толықтыру | |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.5.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі). | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.1 "я", "ю" әріптерінің емлесін сақтап жазу | |
2.4.1.2 "у", "и, й" әріптерінің емлесін сақтап жазу | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.2 көптік жалғауларын дұрыс қолдану | |
2.4.2.3 сөз таптарын (зат есім, сын есім, сан есім, етістік) ажырату | |||
2- тоқсан | |||
3. Менің мектебім | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 күнделікті өмірде кездесетін жағдаяттарға байланысты өзара сұхбаттасу |
1.3 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру | 2.1.3.1 аудио, бейнежазба мазмұны бойынша өз ойын (ұнайды/ұнамайды, себебі..., пайдалы, немесе пайдасыз болды..., себебі... ) білдіру | ||
1.5 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | 2.1.5.1 сөз ішінде дауысты дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (бүгін-бүгүн, түтін - түтүн, көсеу - көсөу) | ||
Оқылым | 2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.4.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты алу | ||
Жазылым | 3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен тірек сөздерді, сөйлем, суреттерді пайдаланып қарапайым постер құрастыру | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық және әріптік қателерді мұғалімнің көмегімен тауып түзету және құраған сөйлемін толықтыру | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 2.3.4.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап, оларды байланыстырып көлбеу және таза жазу | ||
3 - тоқсан | |||
5. Дені саудың – жаны сау | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерді белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру |
1.3 Тыңдаған материал бойынша өз пікірін білдіру | 2.1.3.1 аудио, бейнежазба мазмұны бойынша өз ойын (ұнайды/ұнамайды, себебі..., пайдалы, немесе пайдасыз болды..., себебі... ) білдіру | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) қолданып, тақырыпқа (Сіз қалай ойлайсыз?.) назарын аударту | ||
Оқылым | 2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын мен негізгі ойды анықтау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.4.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты алу | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 2.3.1.1 үлгі бойынша қарапайым хабарландыру, хабарлама жазу | |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен тірек сөздерді, сөйлем, суреттерді пайдаланып қарапайым постер құрастыру | ||
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық және әріптік қателерді мұғалімнің көмегімен тауып түзету және құрастырған сөйлемін толықтыру | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.3 дауыссыз дыбыс түрлерін ажырату және п-б, қ-ғ, к-г дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |
2.4.1.4 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |||
2.4.1.5 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен түбір мен қосымшаны ажырату | |
2.4.2.4 зат есімнің жалпы және жалқы түрлерін ажырату, жалқы есімнің жазылу емлесін сақтау | |||
2.4.2.5 дара және күрделі зат есім/сын есім/сан есім/ етістікті ажырату | |||
4 тоқсан | |||
7. Қоршаған орта | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 2.1.2.1 күнделікті өмірде кездесетін жағдаяттарға байланысты өзара сұхбаттасу |
1.3 Тыңдалған материал туралы өз пікірін білдіру | 2.1.3.1 аудио, бейнежазба мазмұны бойынша өз ойын (ұнайды/ұнамайды, себебі..., пайдалы, немесе пайдасыз болды..., себебі...) білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 2.2.1.1 сұрақ қою арқылы (не істеді? қандай? неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.4.1 дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты алу | ||
Жазылым | 3.2 Түрлі стильде мәтін жазу | 2.3.2.1 үлгі бойынша қарапайым хабарландыру, хабарлама жазу | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық және әріптік қателерді мұғалімнің көмегімен тауып түзету және құраған сөйлемін толықтыру | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 2.3.5.1 сөйлем түрлерін айтылу мақсатына қарай ажырату және сәйкес тыныс белгілерін қолдану (нүкте, сұрақ белгісі, леп белгісі). | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 2.4.1.4 дауыссыз л, р, ң дыбыстарының емлесін сақтап жазу | |
2.4.1.5 у, й, ң дыбыстары екі дауыстының ортасында келген жағдайда тасымалдау | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 2.4.2.1 мұғалімнің көмегімен түбір мен қосымшаны ажырату | ||
2.4.2.5 дара және күрделі зат есім/сын есім/сан есім/ етістікті анықтау | |||
2) 3-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрі) | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1.Тірі табиғат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, ашық сұрақтарға жауап беру тыңдаған материалдың мазмұнын ретімен жоспар бойынша мазмұндау |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттердетілдік нормаларды сақтап сөйлеу | ||
1.3 Тындалған материал туралы өз пікірін білдіру | 3.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұны бойынша айтылған өзгенің пікіріне (келісу/келіспеу себебін) өз көзқарасын білдіру | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 3.2.1.1 көмекші сөздердің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша пікір білдіруге бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | ||
Жазылым | 3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, орфографиялық сөздік пен анықтамалық арқылы түзету | |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.5.1 мұғалімнің көмегімен жай және жайылма сөйлемдерді ажырату, сызба бойынша құрау және тыныс белгілерін қою сөйлем түрлерін (жай және құрмалас) ажырату және тыныс белгілерін қою (мұғалім көмегімен) | ||
3.3.5.2 қаратпа, қыстырма сөздерді ажырату және тыныс белгілерін дұрыс қою | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 "э", "ф", "в", "ц" әріптері бар сөздерді жазу | |
3.4.1.3 "ч", "щ" әріптері бар сөздердің емлесін білу | |||
2 тоқсан | |||
3.Уақыт | Тыңдалым және айтылым | 1.3 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.3.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттерде тілдік нормаларды сақтап сөйлеу |
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара), қаратпа сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманның назарын аударту | ||
1.5 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | 3.1.5.1 сөз ішінде қатар тұрған дауыссыз дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (сенбі – сембі, Жангүл–Жаңгүл) | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 3.2.1.1 көмекші сөздердің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.4.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 3.3.1.1 өзіндік іс-әрекеті баяндалған күнделік жазу | |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сызба, график, кесте, фотосуреттер пайдаланып компьютерде шағын мәтін (хат, шақыру) теру | ||
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, орфографиялық сөздік пен анықтамалық арқылы түзету | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 3.3.5.3 мұғалім көмегімен бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықшаның орнын білу және қолдану | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.2 түбір сөздегі ы, і-нің дауысты дыбыстан басталатын қосымша жалғанған кездегі өзгерісін сақтап жазу | |
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 негізгі түбірге жұрнақтар жалғау арқылы туынды сөз жасау, түбірлес сөздердің мағынасын ажырату | ||
3.4.2.2 жіктік жалғауларының қолданысын білу | |||
3.4.2.6 есептік және реттік сан есімдердің айырмашылықтарын анықтау | |||
3 тоқсан | |||
5.Өнер | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, ашық сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттердетілдік нормаларды сақтап сөйлеу | ||
1.3 Тыңдалған материал туралы өз пікірін білдіру | 3.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұны бойынша айтылған өзгенің пікіріне (келісу/келіспеу себебін) өз көзқарасын білдіру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша пікір білдіруге бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.4.1 түрлі дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, карта) берілген тақырып/сұрақ бойынша алған ақпараттарда кездесетін жаңа сөздердің мағынасын сөздіктер арқылы ашу | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 3.3.1.1 өзіндік іс-әрекеті баяндалған күнделік және өмірбаян жазу | |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сызба, график, кесте, фотосуреттер пайдаланып компьютерде шағын мәтін (хат, шақыру) теру | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 3.3.4.1 кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 3.4.1.1 "э", "ф", "в", "ц" әріптері бар сөздерді жазу | |
3.4.1.3 "ч", "щ" әріптері бар сөздердің емлесін білу | |||
3.4.1.4 "х", "һ" әріптері бар сөздерді ажыратып жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.4 негізгі, туынды зат есім/сын есім/етістікті анықтау | ||
3.4.2.2 жіктік жалғауларының қолданысын білу | |||
3.4.2.5 болымды және болымсыз етістіктердің айырмашылықтарын анықтау | |||
3.4.2.6 есептік және реттік сан есімдердің айырмашылықтарын анықтау | |||
4 тоқсан | |||
7. Су – тіршілік көзі | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 тыңдаған материал бойынша тірек сөздерді белгілеу, ашық сұрақтарға жауап беру |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 3.1.2.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттердетілдік нормаларды сақтап сөйлеу | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара), қаратпа сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманның назарын аударту | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 3.2.1.1 көмекші сөздердің көмегімен әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша пікір білдіруге бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | ||
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын анықтау және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 3.3.1.1 өзіндік іс-әрекеті баяндалған күнделік және өмірбаян жазу | |
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сызба, график, кесте, фотосуреттер пайдаланып компьютерде шағын мәтін (хат, шақыру) теру | ||
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, орфографиялық сөздік пен анықтамалық арқылы түзету | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 3.4.2.1 негізгі түбірге жұрнақтар жалғау арқылы туынды сөз жасау, түбірлес сөздердің мағынасын ажырату | |
3.4.2.4 негізгі, туынды зат есім/сын есім/етістікті анықтау | |||
3.4.2.5 болымды және болымсыз етістіктердің айырмашылықтарын анықтау | |||
3) 4-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрі) | Бөлімшелер (дағды) | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Менің Отаным – Қазақстан | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 сұхбаттасының жасын ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында әңгімелесу | ||
1.5 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | 4.1.5.1 сөз ішіндегі және сөз бен сөздің арасындағы буын және дыбыс үндестігін сақтап сөйлеу | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар қоюжәне жауап беру | ||
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | ||
Жазылым | 3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 стилистикалық қателерді мұғалімінің көмегімен анықтап түзету; өз бетінше пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық нормаларға сәйкес жазба жұмысын түзету | |
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау және жазу техникасын жетілдіру және таза жазу | ||
3.7 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.7.1 жай және құрмалас сөйлемдерді сызба бойынша құрау және тыныс белгілерін қою | ||
4.3.7.2 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін ажырату және тыныс белгісін (үтір, қос нүкте) дұрыс қою | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | |
4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | |||
4.4.1.3 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді жазу | |||
4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз) | ||
4.4.2.2 бірігу, қосарлану, тіркесу жолымен туынды сөздер жасау | |||
4.4.2.5 үстеуді мағынасына қарай ажырату, етістікпен байланыстырып сөйлемде қолдану | |||
2 тоқсан | |||
3. Мәдени мұра | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 сұхбаттасының жасын ескере отырып, белгілі бір тақырып аясында әңгімелесу |
1.5 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру | 4.1.5.1 аудио-бейнежазба мазмұнын өзіндік бағалау | ||
Оқылым | 2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.4.1 дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәтін бойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау | ||
Жазылым | 3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 4.3.1.1 қажетті сөздерді қолданыпбелгілі стильде мәтін (мақала, мінездеме,) жазу | |
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 стилистикалық қателерді мұғалімінің көмегімен анықтап түзету; өз бетінше пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық нормаларға сәйкес жазба жұмысын түзету | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау және жазу техникасын жетілдіру және таза жазу | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.5.3 диалогтің тыныс белгілерін қолдану | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.1 Орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау | 4.4.1.1 сөзге қосымшалар жалғау кезінде дыбыс үндестігін ескеріп қолдану | |
4.4.1.2 сөзге қосымшалар жалғау кезінде буын үндестігін ескеріп қолдану | |||
4.4.1.3 айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді жазу | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.1 күрделі сөздердің түрлерін ажырата алу (біріккен сөз, қос сөз, қысқарған сөз) | |
4.4.2.2 бірігу, қосарлану, тіркесу жолымен туынды сөздер жасау | |||
4.4.2.5 үстеуді мағынасына қарай ажырату, етістікпен байланыстырып сөйлемде қолдану | |||
4.4.2.6 сөз таптарының сөйлемдегі қызметін анықтау | |||
3 тоқсан | |||
5. Табиғи құбылыстар | Тыңдалым және айтылым | 1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 сұхбаттасының жасынескере отырып, белгілі бір тақырып аясында әңгімелесу |
1.3 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру | 4.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұнын өзіндік бағалау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) және қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру | ||
1.5 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту | 4.1.5.1 сөз ішіндегі және сөз бен сөздің арасындағы буын және дыбыс үндестігін сақтап сөйлеу | ||
Оқылым | 2.1 Мәтін түрлері мен құрылымдық бөліктерін анықтау | 4.2.1.1 әңгімелеу, сипаттау, пайымдау мәтін түрлерін және құрылымдық бөліктерін анықтау | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.4.1 дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтінбойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау | ||
Жазылым | 3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 4.3.2.1 мәтінді (жаңалық, жарнама) сызба, кесте, фото және диаграмманы қолмен сызып, компьютерде теру | |
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 стилистикалық қателерді мұғалімінің көмегімен анықтап түзету; өз бетінше пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық нормаларға сәйкес жазба жұмысын түзету | ||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.3 зат есімді септеу, тәуелдеу емлесін білу | |
4.4.2.4 жіктеу есімдіктерін септей алу | |||
4 тоқсан | |||
7. Ғарышқа саяхат | Тыңдалым және айтылым | 1.1 Тыңдалған материалдың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 тыңдаған материал бойынша негізгі тұстарын түртіп алу және солардың негізінде мәтіннің мазмұнын айту |
1.2 Түрлі жағдаяттарда тілдік нормаларды дұрыс қолдану | 4.1.2.1 сұхбаттасының жасынескере отырып, белгілі бір тақырып аясында әңгімелесу | ||
1.3 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін білдіру | 4.1.3.1 аудио-бейнежазба мазмұнын өзіндік бағалау | ||
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.4.1 интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) және қыстырма, одағай сөздерді қолдана отырып, тақырыпқа тыңдарманды қызықтыру | ||
Оқылым | 2.2 Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 мәтін мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған сұрақтар қою және жауап беру | |
2.3 Мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау | ||
2.4 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.4.1 дереккөздерден (мәтін, сөздік, сызба, кесте, диаграмма) қажетті ақпараттарды табу, кездескен жаңа сөздердің мағынасын мәнмәтінбойынша анықтап, ақпаратты қорытындылау | ||
3.1 Түрлі стильде мәтін жазу | 4.3.1.1 қажетті сөздерді қолданыпбелгілі стильде мәтін (мақала, мінездеме,) жазу | ||
3.2 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 4.3.2.1 мәтінді (жаңалық, жарнама) сызба, кесте, фото және диаграмманы қолмен сызып, компьютерде теру | ||
3.3 Қатені табу және түзету | 4.3.3.1 стилистикалық қателерді мұғалімінің көмегімен анықтап түзету; өз бетінше пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық нормаларға сәйкес жазба жұмысын түзету | ||
3.4 Каллиграфиялық нормаларды сақтау | 4.3.4.1 каллиграфиялық нормаларды сақтау және жазу техникасын жетілдіру және таза жазу | ||
3.5 Пунктуациялық нормаларды сақтау | 4.3.5.1 жай және құрмалас сөйлемдерді сызба бойынша құрау және тыныс белгілерін қою | ||
4.3.5.2 сөйлемнің бірыңғай мүшелерін ажырату және тыныс белгісін (үтір, қос нүкте) дұрыс қою | |||
Тілдік нормалардың қолданысы | 4.2 Грамматикалық нормаларды сақтау | 4.4.2.3 зат есімді септеу, тәуелдеу емлесін білу | |
4.4.2.4 жіктеу есімдіктерін септей алу | |||
4.4.2.7 сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстыратын шылауларды (және, себебі, мен, пен) қолдану | |||
4.4.2.8 сөйлемде одағай, еліктеуіш сөздерді ажырату және қолдану | |||
4.4.2.9 етістікті тиісті шақта (өткен шақ, келер шақ, осы шақ) қолдану | |||
47. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқыту мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 286-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 286-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность ученика в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета, организуется в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Русский язык"
13. "Русский язык" как учебный предмет во 2-4 классах для обучающихся с задержкой психического развития (далее - ЗПР) является важнейшим компонентом государственного образования на начальной ступени обучения. Предмет "Русский язык" играет важную роль в реализации основных целевых установок начального образования: становлении основ гражданской идентичности и мировоззрения; формировании основ умения учиться и способности к организации своей деятельности; духовно-нравственном развитии и воспитании младших обучающихся.
14. При обучении обучающихся с задержкой психического развития русскому языку следует руководствоваться задачами и целями, поставленными перед общеобразовательной школой, которые реализуются в единстве с коррекционными, направленными на преодоление и компенсацию нарушенных и незрелых функций обучающихся, непосредственно участвующих в овладении языковыми знаниями и навыками.
15. Основная цель предмета "Русский язык" - формирование у обучающихся с задержкой психического развития навыков грамотного письма как показателя общей культуры человека, максимально возможное развитие всех видов речевой деятельности.
16. Для достижения поставленных целей необходимо решение следующих задач:
1) преодолевать пробелы в умениях и навыках, возникших на предыдущем этапе обучения обучающихся;
2) формировать речевую деятельностью в разных ее видах (чтение, письмо, говорение) с учетом возможностей обучающихся с задержкой психического развития;
3) уточнять и обогащать словарный запас путем расширения и закрепления непосредственных впечатлений об окружающем мире;
4) формировать каллиграфические, орфографические и пунктуационные навыки;
5) развивать связную речь (формировать и совершенствовать целенаправленность и связность высказываний, точность и разнообразие лексики, внятность и выразительность речи);
6) формировать интерес к родному языку, навыки учебной работы; приемы умственной деятельности, необходимые для овладения начальным курсом русского языка (наблюдения, сравнения и обобщения явлений языка);
7) развивать нравственные и эстетические представления и чувства, художественный вкус, творческое воображение, преодолевать недостатки личностного развития ученика.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
17. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Русский язык" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с задержкой психического развития:
1) принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития (природосообразно). Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся с ЗПР обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: замедленная скорости приема и переработки сенсорной информации обучающимися, недостаточность умственных операций и действий, низкая познавательная активность и слабость познавательных интересов, ограниченность знаний и представлений об окружающем, отставание в речевом развитии, несформированность произвольной регуляции поведения, недостатки моторики и координации движений. В работе с обучающимися опираются на их высокую обучаемость, сохранность наглядно-действенного мышления. Организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций. Применяется командный подход к организации психолого-педагогической поддержки ученика, вовлеченность в этот процесс семьи ребенка;
2) принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков, начиная от элементарных гигиенических, коммуникативных, бытовых навыков, заканчивая сложными социальными навыками, взглядами, убеждениями;
3) принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования. Традиционное школьное обучение; опирается на систему житейских понятий и развитую словесную речь, которыми обладает ребенок при поступлении в школу. На основе словесной речи продолжает развиваться общение, в значительной степени на основе словесной речи регулируется поведение обучающегося. У детей с ЗПР имеют место специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами, для обеспечения успешности в обучении и социализации;
4) принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающегося с задержкой психического развития, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности. Предметно-практическая деятельность позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта детей, овладевать навыками социального взаимодействия;
5) принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход к обучающимся с особыми образовательными потребностями в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода;
6) принцип необходимости специального педагогического руководства. Специальный педагог, зная общие закономерности развития ребенка, познавательные возможности каждого ученика класса, способы специальной педагогической помощи может не только организовать учебно-познавательную деятельность детей, но и управлять этим процессом. При затруднении самостоятельной учебно-познавательной деятельности обучающихся педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности ученика, для обеспечения успешного выполнения учебного задания.
18. Интегрированный предмет "Русский язык" эффективен, если будут:
1) учитываться психолого-педагогические особенности младших обучающихся с задержкой психического развития (уровень развития интеллекта, речи, памяти, эмоциональной сферы);
2) моделироваться ситуации, способствующие развитию речи и творческих способностей обучающихся;
3) обеспечиваться максимальное внимание к развитию и совершенствованию фонематического восприятия, анализа и синтеза;
4) уточняться и обогащаться словарный запаса путем расширения и закрепления непосредственных впечатлений об окружающем мире;
5) осуществляться развитие связной речи: формирование и совершенствование умения связно выражать свои мысли, говорить внятно и выразительно, точно употреблять слова; воспитание интереса к родному языку;
6) формироваться навыки общеучебные умения и навыки, а также приемы умственной деятельности, необходимых для овладения основным содержанием программы "Русский язык".
19. Изучение наиболее трудных орфографических и грамматических тем осуществляется специальной подготовительной работой: накоплением устного речевого опыта, наблюдениями за явлениями языка и овладения практическими языковыми навыками и обобщениями. Цель специальной подготовительной работы – корректировка неполных и неточных знаний и навыков, которые были получены обучающимися ранее. Работа над звуком, словом, предложением ведҰтся одновременно с коррекцией имеющихся навыков письма и чтения.
20. Коррекционная направленность обучения русскому языку обучающихся с задержкой психического развития реализуется с использованием таких педагогических стратегий и приемов: разделение каждой темы на доступные ученикам порции знаний; детальное объяснение материала с использованием различных видов наглядных пособий и его практическая отработка в упражнениях; использование подготовительных упражнений с целью предупреждения ошибок и трудностей при их выполнении; индивидуальный подход к ученикам с учетом уровня их подготовленности к восприятию нового материала, личностных качеств, познавательных возможностей, работоспособности.
21. Реализация коммуникативной направленности уроков русского языка предполагает компетентное овладение всеми видами речевой деятельности, поэтому в программе по предмету "Русский язык" усилена речевая направленность курса, расширена понятийная основа обучения связной речи, присутствует практическая направленность содержания для осознания обучающимся своей речи, овладения навыками самоконтроля. Умения связной речи отобраны и сгруппированы с учетом характера учебной речевой деятельности.
22. Для формирования речевой активности обучающихся рекомендуется использовать систему коррекционно-развивающих коммуникативных (ситуативных) упражнений:
1) заданий, требующие от обучающихся умения выражать согласие, подтверждать сказанное, дополнять высказывание;
2) задания, формирующие у них умение выражать свое отношение к явлениям, событиям, фактам (например, выразите радость, огорчение, сомнение, удивление; согласитесь, подтвердите, продолжите);
3) задания (установки), побуждающие к совершению действия или его запрещению, требующие уточнения, объяснения (например, просите, пригласите, выясните, поправьте меня, уточните, объясните, возразите мне);
4) моделирование речевых ситуаций, которые стимулируют обучающихся к высказыванию.
23. При подходе к тексту как к средству создания на уроках русского языка развивающей речевой среды для обучающихся с задержкой психического развития особую важность приобретают критерии отбора текстов и заданий.
24. Эффективность обучения обучающихся с задержкой психического развития зависит от решения коррекционно-развивающих задач. В начальном обучении русскому языку обучающихся с ЗПР предусматриваются:
1) максимальное внимание к развитию фонематического восприятия, анализа и синтеза;
2) уточнение и обогащение словарного запаса путем расширения и закрепления непосредственных впечатлений об окружающем мире;
3) развитие связной речи: формирование и совершенствование умения связно выражать свои мысли, точно и правильно употреблять слова, говорить внятно и выразительно; воспитание интереса к родному языку;
4) формирование общеучебных умений и навыков, приемов умственной деятельности, необходимых для овладения программой русского языка: умения наблюдать, сравнивать и обобщать языковые явления.
25. Изучение наиболее трудных орфографических и грамматических тем осуществляется специальной подготовительной работой по созданию устного речевого опыта, наблюдению за явлениями языка и практическому языковому обобщению. Цель специальной подготовительной работы – восполнить и привести в систему неточные языковые знания и навыки, которые были получены обучающимися ранее. Необходимость введения подобной работы определена особенностями развития детей с адержкой психического развития (замедленным темпом созревания психических функций). Работа над звуком, словом, предложением ведҰтся одновременно с коррекцией имеющихся навыков письма и чтения.
26. Примеры заданий по слушанию и говорению в предмете "Русский язык":
1) количественное и качественное обогащение активного, пассивного и потенциального словаря детей в ходе наблюдения за лексическим значением слов;
2) подбор групп однокоренных слов, тематических групп слов, синонимических рядов;
3) наблюдение над связью слов в предложении, над построением простых и сложных предложений, предложений с прямой речью, с однородными членами; над правильностью употребления форм слов, их грамматической сочетаемостью;
4) конструирование словосочетаний, предложений, текстов;
5) понимание и элементарный анализ художественного и учебно-научного текста;
6) выявление из прослушанного текста информации в соответствии с поставленной целью;
7) постановка вопросов на основе прослушанного текста;
8) составление диалога на заданную тему;
9) пересказ знакомых историй, сказок; чтение стихотворений наизусть.
27. Примеры заданий по письму в предмете "Русский язык":
1) списывание готового текста;
2) предоставление информации в форме рисунков;
3) составление текста по опорным словам, плану;
4) вписывание пропущенных слов, работа с деформированным текстом;
5) письмо по памяти;
6) корректирование собственных текстов.
28. Использование информационно-коммуникативных технологий в изучении предмета " Русский язык" позволяет развивать умение обучающихся с ЗПР ориентироваться в информационных потоках окружающего мира, овладевать практическими способами работы с информацией, развивать умения, позволяющие обмениваться информацией с помощью современных технических средств.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
29. Оценивание результатов изучения предмета "Русский язык" осуществляется с применением критериального оценивания.
30. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
31. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
32. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между обучающимся и учителем, и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
33. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставлении обратной связи обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"
34. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) во 2 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
2) в 3 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;
3) в 4 классе – 4 часа в неделю, 136 часов в неделю.
35. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинеты комплектуются соответствующим школьным оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
36. В классе обеспечивается функциональная мебель для проведения различных форм (индивидуальная, парная, групповая) и видов работы. Необходимо предусмотреть место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
37. Содержание программы и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Русский язык" расписаны по сквозным темам и разделам обучения.
38. Разделы обучения разбиты на подразделы, которые содержат в себе структурные компоненты видов речевой деятельности.
39. Каждый подраздел содержит планируемые результаты по теме. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся согласно разработанным критериям.
40. Обучение русскому языку предполагает:
1) формирование языковой и коммуникативной компетенции у обучающихся с ЗПР, овладение навыками и умениями различных видов устной и письменной речи;
2) приобретение и систематизация знаний о языке;
3) освоение первоначальных знаний о лексике, фонетике, грамматике русского языка;
4) овладение орфографией и пунктуацией;
5) развитие диалогической и монологической устной и письменной речи, речевое творчество.
41. Содержание программы:
таблица 1
2 класс | |
I четверть | |
Все обо мне |
Повторение изученного в 1 классе. |
Моя семья и друзья |
Фонетика. |
II четверть | |
Моя школа |
Морфемика. Словообразование. |
Мой родной край |
Правописание |
III четверть | |
В здоровом теле – |
Слова, одинаковые по произношению, но разные по значению (омонимы); слова, близкие по значению (синонимы); слова, противоположные по значению (антонимы) (без употребления терминов). |
Традиции и фольклор |
Грамматическое значение слова (без термина). |
IV четверть | |
Окружающая среда |
Предложение. |
Путешествия |
Текст |
3 класс | |
1 четверть | |
Живая природа |
Повторение и закрепление знаний и умений, приобретҰнных во 2 классе. |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Правописание |
II четверть | |
Время |
Слово. Значение слова |
Архитектура |
Состав слова. Окончание и основа слова. Нулевое окончание. Роль окончания в предложении. Родственные слова. Корень слова. Однокоренные слова. Суффиксы, их значение для образования слов. Приставки, их значение для образования слов |
III четверть | |
Искусство |
Части речи |
Выдающиеся личности |
Глагол его значение, вопросы, на которые он отвечает. Роль глаголов в предложении. |
IV четверть | |
Вода – источник жизни |
Предложение. |
Культура отдыха. Праздники |
Текст Тема и основная мысль текста. Типы текста: описание и повествование. Структура текста: начало, основная часть, концовка; |
4 класс | |
I четверть | |
Моя Родина - Казахстан |
Повторение. Обобщение сведений о слове, предложении, тексте, части речи |
Ценности |
Типы и стили текстов Тема и основная мысль текста. Заглавие. Связь предложений в тексте. |
II четверть | |
Культурное наследие |
Имя существительное |
Мир профессий |
Наблюдения за употреблением имен числительных в общении. Ознакомление с термином "Имя числительное"* Употребление в письменной и устной речи словосочетаний типа пять страниц, шесть ложек, нет ножей. Составление словосочетаний, предложений с числительными. |
III четверть | |
Природные явления |
Глагол. Неопределенная форма глагола, изменение глагола по временам, числам, родам. Настоящее и будущее время глагола. 1 и 2 спряжение глагола, личные окончания глаголов. Виды глагола. Прошедшее время глагола; |
Охрана окружающей среды |
Наречие.* Подготовительные устные упражнения в использовании наречий в глагольных словосочетаниях и в предложениях. Выделение наречий в предложениях и в тексте. Ознакомление с термином наречие. Наречие — неизменяемая часть речи. Значение и вопросы. Роль в общении. Правописание наиболее употребительных семантически понятных ученикам наречий с суффиксами о, а, близко, быстро, внимательно, завтра, интересно, медленно, направо, слева, |
IV четверть | |
Путешествие в космос |
Предложение Главные и второстепенные члены предложения. Предложения с однородными членами, связанными союзами и, а, но, и без союзов; интонация при перечислении, запятая между однородными членами предложения. Составление предложений с однородными членами. |
Путешествие в будущее |
Текст. |
Примечание. Глубина изучения и степень обобщения учебного материала по темам, обозначенных звездочкой (*), с учетом речевых возможностей обучающихся.
42. Объем письменных работ:
таблица 2
Виды работы | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |||
1 полугодие | 2 полугодие | 1 полугодие | 2 полугодие | 1 полугодие | 2 полугодие | |
Словарный диктант | 3-5 | 5-7 | 7-10 | 10-12 | 10-12 | 12-15 |
Контрольный диктант | 20-25 | 25-30 | 40-45 | 45-50 | 50-55 | 55-60 |
Контрольное списывание | 15-20 | 20-25 | 40-45 | 50-55 | 60-65 | 65-70 |
Обучающее изложение | - | 30-35 | 45-50 | 55-60 | 65-70 | 75-80 |
Обучающее сочинение | - | - | 40-45 | 50-55 | 55-60 | 60-65 |
43. Навыки речевой деятельности:
таблица 3
2-4 классы | |||
№ | Виды речевой деятельности | Навыки | |
| Слушание и говорение | 1.1 Восприятие и воспроизведение основных единиц речи | |
1.2 Понимание содержания аудио/видеоинформации | |||
1.3 Прогнозирование событий | |||
1.4 Соблюдение речевых норм в зависимости от ситуации общения | |||
1.5 Привлечение внимания слушателей | |||
1.6 Составление рассказа на заданную тему | |||
1.7 Высказывание собственного мнения по аудио/видеоинформации | |||
1.8 Соблюдение орфоэпических норм | |||
2 | Чтение | 2.1 Использование видов чтения | |
2.2 Определение темы и основной мысли текста | |||
2.3 Определение композиции текстов разных типов и жанров | |||
2.4 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | |||
2.5 Формулирование вопросов и ответов | |||
2.6 Пересказывание текста | |||
2.7 Извлечение необходимой информации из различных источников | |||
3 | Письмо | 3.1 Создание текстов разных типов | |
3.2 Создание текстов разных стилей, жанров | |||
3.3 Составление плана текста | |||
3.4 Изложение содержания аудио/видеоинформации, прочитанного материала | |||
3.5 Написание текстов с использованием различных форм представления | |||
3.6 Исправление ошибок в работе и редактирование текста | |||
3.7 Соблюдение графических и каллиграфических норм | |||
3.8 Соблюдение орфографических норм | |||
3.9 Соблюдение грамматических норм | |||
3.10 Соблюдение пунктуационных норм | |||
44. Цели обучения представлены в виде ожидаемых результатов.
45. В учебной программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа–подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели
46. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 4
Навыки | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Восприятие и воспроизведение основных единиц речи | 2.1.1.1 узнавать и выделять единицы языка на уровне восприятия и воспроизведения (по образцу) | 3.1.1.1 понимать и дифференцировать единицы языка с опорой на грамматические нормы | 4.1.1.1 использовать единицы языка в активной речевой деятельности с соблюдением грамматических и орфоэпических норм |
1.2 Понимание содержания аудио/видеоинформации |
2.1.2.1 воспринимать различную по содержанию информацию |
3.1.2.1 уметь ориентироваться в содержании информации | 4.1.2.1 извлекать необходимую информацию из прослушанного и увиденного, преобразовывать объекты из чувственной формы в модель |
1.3 Прогнозирование событий | 2.1.3.1 прогнозировать дальнейшее событие текста по иллюстрациям, по заголовку и началу текста | 3.1.3.1 прогнозировать дальнейшее событие произведения по поступкам, характеристике героев и событиям, | 4.1.3.1 предвосхищать содержание текста по заголовку и с опорой на предыдущий опыт; |
1.4 Соблюдение речевых норм в зависимости от ситуации общения | 2.1.4.1 уметь формулировать свои затруднения, просьбы, обращения в различных ситуациях | 3.1.4.1 владеть навыками сотрудничества со взрослыми и сверстниками в разных социальных ситуациях, использовать речевые нормы | 4.1.4.1 слушать собеседника и вести диалоги различных видов в соответствии с речевой ситуацией и целью общения |
1.5 Привлечение внимания слушателей | 2.1.5.1 адекватно использовать интонацию и невербальные средства общения | 3.1.5.1 осознанно строить речевое высказывание в соответствии с задачами коммуникации | 4.1.5.1 выступать с речью, соблюдая нормы публичной речи, используя логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания |
1.6 Составление текста на заданную тему |
2.1.6.1 составлять небольшие рассказы по серии сюжетных картин |
3.1.6.1 составлять текст по опорным словам; по простому плану | 4.1.6.1 создавать текст на основе интерпретации художественного произведения, репродукций картин художников, по серии иллюстраций к произведению или на основе личного опыта; |
1.7 Высказывание собственного мнения по аудио/видеоинформации | 2.1.7.1 эмоционально выказывать отношение к воспринимаемой информации, используя распространенные предложения | 3.1.7.1 выражать собственное мнение к воспринимаемой информации | 4.1.7.1 выражать собственные оценочные суждения о содержании воспринимаемой информации с опорой на жизненный и читательского опыт |
1.8 Соблюдение орфоэпических норм | 2.1.8.1 правильно произносить слова с трудным ударением: с сочетаниями "чт", "чн", "иноязычного происхождения щн", "гк", "гч", слова | 3.1.8.1 соблюдать правила произношения окончаний -ого, -его; слов иноязычного происхождения, слов с трудными звукосочетаниями | 4.1.8.1 использовать логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания |
2) чтение:
таблица 5
Навыки | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Использование видов чтения |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка | 4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
2.2 Определение темы и основной мысли текста | 2.2.2.1 понимать основную мысль текста (при чтении вслух и про себя, при прослушивании) | 3.2.2.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность; | 4.2.2.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
2.3 Определение композиции текстов разных типов и жанров | 2.2.3.1 различать на практическом уровне виды и жанры текстов | 3.2.3.1 определять с помощью учителя тип и структурные компоненты текста-описания, текста-описания по их особенностям | 4.2.3.1 сравнивать, сопоставлять художественные произведения разных жанров |
2.4 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | 2.2.4.1 различать и выделять в тексте синонимы, антонимы, устойчивые словосочетания | 3.2.4.1 понимать значение образной лексики для создания текстов | 4.2.4.1 различать многозначные слова, фразеологизмы в тексте, понимать их значение и использовать |
2.5 Формулирование вопросов и ответов |
2.2.5.1 уметь задавать простые вопросы (с помощью учителя) по содержанию прочитанного | 3.2.5.1 уметь развернуто отвечать на вопросы по содержанию текста |
4.2.5.1 организовывать поиск ответов на проблемные вопросы |
2.6 Пересказывание текста |
2.2.6.1 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста |
3.2.6.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст |
4.2.6.1 передавать содержание прочитанного или прослушанного в виде пересказа (полного, краткого или выборочного) |
2.7 Извлечение необходимой информации из различных источников | 2.2.7.1 получать информацию через слушание и чтение текста, его анализ; | 3.2.7.1 владеть различными способами поиска учебной информации | 4.2.7.1 передавать содержание прочитанного или прослушанного с учҰтом специфики научно-познавательного, учебного и художественного текстов в виде пересказа (полного, краткого или выборочного) с помощью учителя |
3) письмо:
таблица 6
Навыки | цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Создание текстов разных типов и стилей | 2.3.1.1 описывать по выбору предмет. животное, объекты природы | 3.3.1.1 описывать репродукции с картин | 4.3.1.1 создавать небольшие рассказы собственного сочинения на основе жизненного опыта, материала прочитанных художественных произведений; |
3.2 Создание текстов разных стилей, жанров | 2.3.2.1 составлять рассказ-описание | 3.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование | 4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение |
3.3 Составление плана текста | 2.3.3.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам | 3.3.3.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | 4.3.3.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть |
3.4 Изложение содержания аудио/видеоинформации, прочитанного материала | 2.3.4.1 с помощью учителя и по опорным словам передавать содержание информации | 3.3.4.1 уметь адекватно воспринимать информацию и составлять вопросы по ее содержанию | 4.3.4.1 участвовать в обсуждении прослушанного/прочитанного текста |
3.5 Написание текстов с использованием различных форм представления | 2.3.5.1 правильно списывать и писать тексты под диктовку | 3.3.5.1 применять речевые навыки в письменной форме для разрешения проблем в различных ситуациях |
4.3.5.1 составлять и записывать рассказы повествовательного характера по |
3.6 Исправление ошибок в работе и редактирование текста | 2.3.6.1 использовать простейшие приҰмы анализа для определения лексических ошибок | 3.3.6.1 с помощью учителя исправлять лексические, орфографические, ошибки | 4.3.6.1 исправлять лексические, стилистические (с помощью учителя), орфографические, грамматические и пунктуационные ошибки |
3.7 Соблюдение графических и каллиграфических норм | 2.3.7.1 писать в тетради в узкую линейку прописные и строчные буквы и их соединения с соблюдением каллиграфических требований | 3.3.7.1 писать в тетради в широкую линейку прописные и строчные буквы и их соединения с соблюдением каллиграфических требований | 4.3.7.1 использовать каллиграфические навыки: соблюдение высоты, ширины и наклона прописных и строчных букв и их соединений |
3.8 Соблюдение орфографических норм |
2.3.8.1 писать слова с безударными гласными в корне, подбирать однокоренные слова, изменяя форму слова |
3.3.8.1 обозначать парные глухие/звонкие согласные на письме, применяя способы их проверки |
4.3.8.1 писать слова с удвоенными согласными на стыке приставки и корня, непроизносимыми согласными (непроверяемые) в корне слова |
3.9 Соблюдение грамматических норм |
2.3.9.1 различать имена существительные, прилагательные, глаголы, предлоги, определять их роль в предложении |
3.3.9.1 различать части речи, предлоги и союзы, определять их роль в предложении |
4.3.9.1 различать части речи на основе существенных признаков и определять их роль в предложении |
3.10 Соблюдение пунктуационных норм | 2.3.10.1 правильно использовать знаки препинания при оформлении предложений | 4.3.10.1 правильно использовать знаки препинания при оформлении предложений | |
47. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне |
2.1.1.1 узнавать и выделять единицы языка на уровне восприятия и воспроизведения (по образцу) |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.1.1 описывать по выбору предмет: животное, объекты природы |
Моя семья и друзья |
2.1.1.1 узнавать и выделять единицы языка на уровне восприятия и воспроизведения (по образцу) |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.7.1 писать в тетради в узкую линейку прописные и строчные буквы и их соединения с соблюдением каллиграфических требований |
2 четверть | |||
Моя школа |
2.1.2.1 воспринимать различную по содержанию информацию |
2.2.1.2 использовать ознакомительный вид чтения, чтение вслух |
2.3.2.1 составлять рассказ-описание |
Мой родной край |
2.1.1.1 узнавать и выделять единицы языка на уровне восприятия и воспроизведения (по образцу) |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.2.1 составлять рассказ-описание |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! |
2.1.2.2 формулировать вопросы к содержанию информации |
2.2.4.1 различать и выделять в тексте синонимы, антонимы, устойчивые словосочетания |
2.3.1.1 описывать по выбору предмет, животное, объекты природы |
Традиции и фольклор |
2.1.2.2 формулировать вопросы к содержанию информации, |
2.2.2.1 понимать основную мысль текста (при чтении вслух и про себя, при прослушивании) |
2.3.3.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам |
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.1.2.1 воспринимать различную по содержанию информацию |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.8.2 писать слова с непроверяемыми безударными гласными |
Путешествие |
2.1.1.1 узнавать и выделять единицы языка на уровне восприятия и воспроизведения (по образцу) |
2.2.3.1 различать на практическом уровне виды и жанры текстов |
2.3.1.1 описывать по выбору предмет, животное, объекты природы |
2) 3 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | |
1 четверть | ||||
Живая природа |
3.1.1.1 понимать и дифференцировать единицы языка с опорой на грамматические нормы |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.1.1 описывать репродукции с картин; | |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
3.1.4.1 владеть навыками сотрудничества со взрослыми и сверстниками в разных социальных ситуациях, использовать речевые нормы |
3.2.1.2 выбирать нужный вид чтения в соответствии с целью чтения |
3.3.3.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | |
2 четверть | ||||
Время |
3.1.1.1 понимать и дифференцировать единицы языка с опорой на грамматические нормы |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование | |
Архитектура |
3.1.2.1 уметь ориентироваться в содержании информации |
3.2.2.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность; |
3.3.3.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | |
3 четверть | ||||
Искусство |
3.1.2.1 уметь ориентироваться в содержании информации; |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.4.1 уметь адекватно воспринимать информацию и составлять вопросы по ее содержанию | |
Выдающиеся личности |
3.1.1.1 понимать и дифференцировать единицы языка с опорой на грамматические нормы |
3.2.2.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность |
3.3.1.1 описывать репродукции с картин | |
4 четверть | ||||
Вода – источник жизни |
3.1.3.1 прогнозировать дальнейшее событие произведения по поступкам, характеристике героев и событиям |
3.2.2.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность; |
3.3.1.1 описывать репродукции с картин | |
Культура отдыха. Праздники |
3.1.2.2 использовать разные виды передачи содержания информации пересказ (свободно, по плану, драматизация |
3.2.2.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность; |
3.3.1.1 описывать репродукции с картин | |
3) 4 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | |
1 четверть | ||||
Моя Родина – Казахстан |
4.1.4.1 слушать собеседника и вести диалоги различных видов в соответствии с речевой ситуацией и целью общения |
4.2.2.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | |
Ценности |
4.1.5.1 выступать с речью, соблюдая нормы публичной речи, используя логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания |
4.2.2.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
4.3.1.1 создавать небольшие рассказы собственного сочинения на основе жизненного опыта, материала прочитанных художественных произведений | |
2 четверть | ||||
Культурное наследие |
4.1.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
4.2.4.1 различать многозначные слова, фразеологизмы в тексте, понимать их значение |
4.3.4.1 участвовать в обсуждении прослушанного/прочитанного текста | |
Мир профессий |
4.1.5.1 выступать с речью, соблюдая нормы публичной речи, используя логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания |
4.2.2.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
4.3.1.1 создавать небольшие рассказы собственного сочинения на основе жизненного опыта, материала прочитанных художественных произведений | |
3 четверть | ||||
Природные явления |
4.1.2.1 извлекать необходимую информацию из прослушанного и увиденного, преобразовывать объекты из чувственной формы в модель |
4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | |
Охрана окружающей среды |
4.1.2.1 извлекать необходимую информацию из прослушанного и увиденного, преобразовывать объекты из чувственной формы в модель |
4.2.4.1 различать многозначные слова, фразеологизмы в тексте, понимать их значение и использовать |
4.3.1.1 создавать небольшие рассказы собственного сочинения на основе жизненного опыта, материала прочитанных художественных произведений | |
4 четверть | ||||
Путешествие в космос |
4.1.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию. |
4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию. |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | |
Путешествие в будущее |
4.1.2.1 извлекать необходимую информацию из прослушанного и увиденного, преобразовывать объекты из чувственной формы в модель |
4.2.2.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 287-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 287-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жас ерекшеліктеріне қарай дамитын танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің/сабақтың мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін психикалық дамуы тежелген білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқуіс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін қажетті біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Құндылықтық-бағдарлық, іс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарлық, коммуникативтік тәсілдемелер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде психикалық дамуы тежелген білім алушының білім алу барысында оның іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Бұл тәсілдеме пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінугеықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу психикалық дамуы тежелген білім алушының танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлы білім беруді жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың түрлі интерактивті әдістері қолданылады. Диалогтік және рефлексивті технологияларды қолдану білім алушылардың жоба және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруымен сабақтасады. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін психикалық дамуы тежелген білім алушының шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
8. Нақты пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан психикалық дамуы тежелген білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
9. Тіл үйретудің негізі болып табылатын коммуникативтік тәсіл әрбір оқу пәнінің түрлі оқу жағдаяттарында білім және білікпен алмасу, тілдік және сөйлеу нормалары жүйесін дұрыс қолдану сияқты әдіс-тәсілдері арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөйлеу әрекеттерін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылады.
10. Пән мазмұнын меңгеру және оқу мақсаттарына қол жеткізу процесінде психикалық дамуы тежелген білім алушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, атап айтсақ: қажетті ақпаратты іздеу, алу, көрсету, ақпараттармен алмасу үшін бірлесіп әрекет ету, жабдықтар мен қосымшаларды қолдану арқылы жұмысын бағалау сияқты қолдану дағдыларын дамыту үшін алғышарттар/жағдайлар жасалады.
11. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.
12. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары психикалық дамуы тежелген білім алушыны өзін-өзі оқыту субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидатын және нақты пәнді оқыту мақсаттарының жүйесі бар мектепті бітіргеннен кейінгінәтижелерін іске асыруға мүмкіндік береді.
13. Оқу бағдарламаларының тек пәндік білім мен білікке ғана емес, сонымен қатар, дағдылардың қалыптасуына бағыттылғаны оның ерекше өзгешелігі болып табылады. Оқыту мақсаттарының құрастырылған жүйесі:
1) білімді функционалдық қолдану, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынас жасаудың түрлі тәсілдерін қолдану, топпен, жұппен және жеке жұмыс істей алу, алған білімін өмірде қолдану (өмірге бейімдей алу) сияқты дағдыларын дамытуға негіз болады. Қалыптасқан дағдылар психикалық дамуы тежелген білім алушының мектептегі білім алу тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып табылады.
14. Еңбек нарығындағы өзгерістер психикалық дамуы тежелген білім алушылардың міндеттерді шешу үшін алған білімі мен тәжірибесін жаңаақпаратты жинақтау үшін қолдануға мүмкіндік беретін дағдылар жиынтығын меңгеру қажеттілігіне себепші болады.
15. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және психикалық дамуы тежелген білім алушылардың меңгерген білім, білік, дағдыларын оқу процесінде, өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруғабағытталады.
16. Қалыптасқан дағдылармен қатар "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "еңбек пен білім алу" сияқтыжеке қасиеттердің дамуы білім берудің басты құндылықтарына психикалық дамуы тежелген білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар психикалық дамуы тежелген білім алушының тәртібі мен күнделікті жағымды іс-әрекеттерге ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
17. "Әдебиеттік оқу" пәні–психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып білім алушыларының оқырмандық және қатысымдық дағдыларын қалыптастыруға, олардың адамгершілік және әдеби-эстетикалық құндылықтар жөнінде түсініктерін кеңейтуге, сөйлеу мәдениетін қалыптастырып, сөз өнерін сезінуге, көркем шығарманы оқуға деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік беретін негізгі пәндердің бірі.
18. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқу барысында психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып білім алушылары әлем туралы, жалпы адамзат туралы білім алады. Шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекетіне, мінез-құлқына, сөйлеген сөзіне талдау жасай отырып, адамдардың жан-дүниесін түсінуді және оған өз ойын білдіруді үйренеді.
19. "Әдебиеттік оқу" пәні:
1) көркем шығармалар арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушының бойында ұлттық тәрбие мен адамгершілік қасиеттерінің үйлесімді дамуына;
2) халық ауыз әдебиетіүлгілері мен көркем әдеби шығармаларды оқып-талдау арқылы қазақ тілінің бай эстетикалық мұрасымен танысуына;
3) әдеби шығармалар арқылы қазақ ұлтының мәдениетін, тарихын меңгеруіне;
4) сөз өнеріне деген қызығушылығы мен эстетикалық талғамының қалыптасуына;
5) әдеби мәтіндердің жанрын, стилін, құрылымын, тақырыбын, тілдік және баяндау ерекшеліктерін ажырата білуіне;
6) отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен танысуына;
7) әдеби-теориялық білім негіздерінен бастапқы түсініктерді меңгеруіне;
8) әдеби туындыларды оқу арқылы тұрақты оқырмандық қызығушылығының қалыптасуына;
9) оқу сауаттылығы мен шығармашылық жазу тілінің қалыптасуына;
10) анықтамалықтармен, сөздіктермен, библиографиялық әдебиеттермен, басқа да ақпарат көздерімен жұмыс істей білуге дағдылануына ықпал етеді.
20. "Әдебиеттік оқу" пәнінің бағдарламасы психикалық дамуы тежелген білім алушыларды қазақ және әлем балалар әдебиетінің түрлі жанрдағы көркем шығармаларымен таныстыруға, олардың оқу дағдылары мен оқырмандық біліктілігін қалыптастыруға, ізгілікті-елжанды жеке тұлға ретінде тәрбиелеуге бағытталады.
21. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мақсаты – психикалық дамуы тежелген бастауыш сынып білім алушыларының көркем шығарманы сезіммен қабылдауы, түсінуі, санасында қайта жаңғырта алуы және шығармадан қабылдағанын өзінің шығармашылық әрекетінде жүзеге асыруға ұмтылуы арқылы функционалдық сауаттылығын қалыптастыру.
22. "Әдебиеттік оқу" пәні бойынша төмендегідей міндеттерді жүзеге асырукөзделеді:
1) әдеби көркем шығармаларды оқыту арқылы қазақтың рухани қазынасын меңгерту;
2) коммуникативтік (айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым) дағдыларын қалыптастыру;
3) ауыз әдебиетінің, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру арқылы білім алушыларға адамдардың өзара түсінісуі, сыйластық, құрмет сезімдері, адамгершілік қасиеттері, өзінің және өзгенің іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарай білуі сияқты ізгілікті қасиеттерді қалыптастыру;
4) оқу сапасын (дауыстап, түсініп, іштей, мәнерлеп, көз жүгіртіп, болжап оқу) жетілдіру;
5) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың оқырмандық мәдениетін қалыптастыра отырып, сөз әдебі нормаларын орынды қолдану дағдыларын меңгерту;
6) көркемдік-танымдық сипаттағы мәтіндерді өз мақсатына сай іріктеп, саралап, талдап, ой қорытындысын жасауға үйрету;
7) алған білімін өмір жағдаяттарына байланысты қолданып, шешім жасай білуге үйрету;
8) оқыған шығарма сюжетінің ізімен немесе еркін тақырыпта ауызша, жазбаша шығармашылық жұмыс түрлерін орындауға дағдыландыру.
23. Оқу бағдарламасының мазмұныкөркем шығармалар арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың сөздік қорын жаңа сөздермен байытуды, көркем туындылардағы айтылған ойларға пікірін білдіруді, белгілі бір тақырыпқа байланысты ойын толық, түсінікті етіп ауызша және жазбаша жеткізе білуге дағдыландыруды, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беруді, мәтін бойынша өздігінен сұрақтар құрастырып, жауаптарды болжап, өзін-өзі бақылауды, өзін-өзі бағалауды, шығармадағы негізгі ойды өз бетінше тұжырымдауды, мәтін бөлімдері арасында мағыналық байланыс орнатуды, жоспар құруды; сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды, көркем шығармаларды басқа өнер түрлерімен салыстыруды, көркем шығармалардың элементтерін ажыратуды қамтиды.
24. "Әдебиеттік оқу"пәнін меңгеру білім алушының:
1) қазақ балалар әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерін талдай отырып, ұлттық және жалпыадамзаттық рухани құндылықтарды бойына сіңіруіне;
2) көркем шығармадағы тілдік қолданыс ерекшеліктеріне бақылау және талдау жасай отырып, тілдік құралдарды саналы түрде дұрыс таңдауына және өмірлік тәжірибесінде қолдануына;
3) алған білімі мен дағдыларын өмірлік жағдаяттарда және басқа адамдармен қарым-қатынас барысында пайдалануына көмектеседі.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
25. Жалпы білім беру ұйымдары "білім алу жолдарын білетін", ынталы, қызығушылығы және жауапкершілігі бар дамыған тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қағиданы ұстанады.
26. Білім алушылардың бойында бұл қасиеттерді қалыптастыруда мұғалімдер түрлі педагогикалық тәсілдемелер мен технологиялар қолдана алады. Атап айтқанда, олар:
1) оқытудың коммуникативтік (қатысымдық) тәсілдемесі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым);
2) зерттеушілік тәсілдеме (білім алушылар "не білемін?, нені білгім келеді?, нені үйрендім?" тұрғысынан өз әрекетін талдауға үйренеді);
3) жүйелі-әрекеттік тәсілдеме;
4) дамыта оқыту технологиясы (психикалық дамуы тежелген білім алушылар оқу әрекетінің тәсілдерін игеріп, өзінің іс-әрекетін жоспарлау және басқару жолын үйренеді);
5) саралап оқыту технологиясы (психикалық дамуы тежелген білім алушыларды қабілеті, мүмкіндігі, ерекшелігіне қарай оқыту).
27. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда қолданылатын оқыту стратегиялары мен әдістері:
1) мұғалім мен психикалық дамуы тежелген білім алушының "субъект-субъект" дидактикалық қатынаста білім іздеу процесіне бірдей енуі;
2) оқу проблемаларын шешу барысында мұғалім мен психикалық дамуы тежелген білім алушының ынтымақтаса отырып, ізденіс әдістерін қолдану; оқу проблемаларын шешудің әдіс-тәсілдерін психикалық дамуы тежелген білім алушыларға дамыта оқыту принципіне сәйкес құру және көрсету;
3) психикалық дамуы тежелген білім алушының пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен қалыптасқан түсініктерін әрі қарай дамыту;
4) ойын әдісі;
5) "оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау" арқылы қолдау жасау;
6) сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту;
7) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді қолдану арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру;
8) тәжірибелік, шығармашылық оқу әрекеттеріне ынталандыру;
9) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білімін жүйелі түрде мониторингілеу;
10) психикалық дамуы тежелген білім алушыларды зерттеушілік әрекетке негізделген оқуға ынталандыру;
11) психикалық дамуы тежелген білім алушыларға алдын ала берілетін жазба мәтіндердің үлгісін қолдану (мұғалім алдын ала үлгілер береді);
12) психикалық дамуы тежелген білім алушылардың оқу әрекетін жеке, жұптық, топтық және ұжымдық түрде ұйымдастыру (білім алушылар бірін-бірі өзара оқытуға, бірін-бірі бағалауға, пікір алмасуға үйренеді);
13) оқыту барысында "не білемін?, не білгім келеді?, нені үйрендім?" түріндегі кері байланысты жүзеге асыру.
28. Басты назар білім мен сол білімді қолдану процесіне аударылады. Психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білім алу барысындағы нәтижелері мен алдағы қадамдарын анықтау үшін оқытудың нақты мақсаттары алдын ала белгіленеді.
29. "Әдебиеттік оқу" пәнін оқытуда келесі ұстанымдарды басшылыққа алады:
1) психикалық дамуы тежелген білім алушыны қатесі үшін жазалап оқыту емес, қателерін түзету үшін оқыту;
2) өз ойларын айтуға, өздігінен шешім қабылдауға мүмкіндік беру.
30. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) қолдану құзыреттілігі психикалық дамуы тежелген білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынасында технологияларды орынды қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ны қолдану дағдылары арқылы қалыптасады.
31. Ақпаратты табу және онымен жұмыс істеу, мәліметтермен алмаса отырып, құрал-жабдықтар мен қосымшалардың мүмкіндіктерін пайдалану арқылы өз жұмысын бағалау арқылы психикалық дамуы тежелген білім алушылар АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған оқу бағдарламаларын меңгеру процесінде дамытады.
32. "Әдебиеттік оқу" пәнінің оқу бағдарламасында төмендегідей көрініс табады:
1) оқытудың сапасын арттыру үшін сабақта жаңашыл әдістер мен ақпараттық технологияларды пайдалану;
2) ғаламтор ресурстарымен жұмыс жасайды (мысалы, керекті ақпаратты оқу, материалды іріктеу, жеке құжат немесе файл ретінде көшіру және сақтау);
3) мәтінмен жұмыс істеу үшін қарапайым бағдарламадан көшу (Word, Power Point);
4) ақпаратты жеке құжат ретінде сақтау үшін жабдықтарды (принтер, сканер) пайдалану;
5) электронды оқулықтарды пайдалану;
6) тақырыпқа байланысты медиақұралдарды қолдану;
7) ақпаратты саралау және зерттеу.
33. "Әдебиеттік оқу" пәнінен тыңдалым мен айтылым, сөйлеу әрекеттерін дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдауға, мазмұнын түсінуге әр түрлі жанрдағы мәтіндерді ұсыну;
2) шығарманы қайталап тыңдау, негізгі ойды анықтау;
3) тыңдалған шығарма бойынша сұрақтар қою;
4) шығарма бойынша жоспар құру;
5) тыңдаған шығарманың белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру;
6) шығарманың мазмұны бойыншапікір айту, дәлелдеу;
7) шығарманы өз қиялымен өзгертіп аяқтау;
8) мәтіндегі оқиғаларды, іс-әрекеттердіталдай алу;
9) ұсынылған тақырып бойынша сұхбат алу немесе сұхбат беру және нәтижесі бойынша ауызша есеп беру;
10) жоспарланған тақырыптар бойынша пікірталас ұйымдастыру; жұпта ым-ишараны пайдаланып, оқиғаны жазуға дайындалу (мысалы, "Бағытталған оқу" және "Бағытталған жазу");
11) ауызша айтылғанды түсіну және сұрақтарға жауап бере білу;
12) берілген тақырып бойынша диалог құрастыру.
34. "Әдебиеттік оқу" пәнінен оқылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) көз жүгірте, шолу жасай отырып оқу;
2) шығарманың тақырыбы мен бастапқы бөлігіне сүйене отырып, оқиғаның дамуын болжау;
3) шығарманың негізгі ойы мен бөліктерін анықтай отырып оқу;
4) ақпаратты табу үшін оқу, қызығып оқу және өз көзқарасын айту үшін оқу, мәтінге ауызша және жазбаша шолу жасау;
5) әдебиетпен жұмыс (мұғалімнің көмегімен сұхбатқа сұрақтар мен жауаптар дайындау);
6) интернет ресурстарымен мұғалімнің көмегімен жұмыс (тақырып мазмұны бойынша презентациялар, жобалар дайындау).
35. "Әдебиеттік оқу" пәнінен жазылым дағдысын дамытуға ықпал ететін тапсырма үлгілері:
1) тыңдалған және оқылған мәтіннің қысқаша мазмұнын жазу;
2) таныс ертегі, әңгімелердің қысқаша мазмұнын жазу;
3) әдеби шығармадан алынған көркем сөздерді жазу;
4) әдеби шығармадағы жаңа сөздерден сөздік құрастыру;
5) газет-журналдарға шағын хабарлама, мақала жазу;
6) белгілі оқиғаны өз ойынша өзгертіп аяқтау;
7) әдеби шығарма мәтініндегі оқиғаны өз көзқарасымен өзгертіп аяқтау;
8) ақпаратты суреттер мен сызбалар, белгілер арқылы беру;
9) сұхбатқа сұрақтар дайындау.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
36. "Әдебиеттік оқу" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
37. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процесін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
38. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
39. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
40. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу бөлімін оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету үшін, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Әдебиеттік оқу" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
41. "Әдебиеттік оқу" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 2-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
2) 3-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;
3) 4-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат.
42. "Әдебиеттік оқу" бойынша қойылатын нормативтер:
1-кесте
Сынып | Оқу шапшаңдығының міндетті деңгейі | |
І жартыжылдықсоңы | ІІ жартыжылдық соңы | |
2 | 30-35 сөз | 40-45 сөз |
3 | 45-50 сөз | 55-60сөз |
4 | 60-55 сөз | 70-75сөз |
43. Сыныпта жұмыс түрлерін (жеке, жұптық, топтық) ұйымдастыру үшін жиһаздар орын ауыстыруға қолайлы, әрі жеңіл болады. Сондай-ақ, кітап сөрелеріне, білім алушылардың көрме жұмыстарына арналған стенділерге және көрнекі құралдарға арнайы орындар ескеріледі.
44. Оқу материалдарының сыныптар бойынша топталуы:
2-кесте
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
1. Өзім туралы | 1. Тірі табиғат | 1. Менің Отаным – Қазақстан |
2. Менің отбасым және достарым | 2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | 2. Адами құндылықтар |
3. Менің мектебім | 3. Уақыт | 3. Мәдени мұра |
4. Менің туған өлкем | 4. Сәулет | 4. Мамандықтар әлемі |
5. Дені саудың – жаны сау | 5. Өнер | 5. Табиғи құбылыстар |
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 6. Атақты тұлғалар | 6. Қоршаған ортаны қорғау |
7. Қоршаған орта | 7. Су – тіршілік көзі | 7. Ғарышқа саяхат |
8. Саяхат | 8. Демалыс мәдениеті. Мерекелер | 8. Болашаққа саяхат |
45. Көркем шығарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
1) ауыз әдебиеті үлгілері;
2) жазба балалар әдебиеті үлгілері.
46. Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
1) балаларға арналған тақпақ, санамақ, мадақтау, мазақтау, өтірік өлеңдер, төрт-түлік жырлары: төрт түлік туралы өлеңдер, мал, жан-жануарлар айтысы, Наурыз жыры;
2) ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер;
3) аңыз-әңгімелер: Тазша бала, Алдар көсе, Қожанасыр, Асан қайғы, Қорқыт туралы;
4) мақал-мәтелдер (әртүрлі тақырыптағы);
5) жұмбақ-жаңылтпаштар (әртүрлі тақырыптағы);
6) шешендік сөздер: әйгілі шешендер мен билер сөздері;
7) жырлар: батырлар жырларынан үзінділер.
47. Жазба балалар әдебиеті үлгілерінен:
1) Қазақ ақын-жазушылары: Ы.Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Жамбыл Жабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, С.Сейфуллин, Б.Майлин, М.Әуезов, С.Бегалин, Б.Соқпақбаев, Ш.Смаханұлы, Қ.Мырза Әли, М.Әлімбай, Ө.Тұрманжанов, Ж.Смақов, Қ.Баянбай, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Ә.Табылдиев, А.Асылбеков, Ө.Қанахин, Т.Молдағалиев, Е.Өтетілеуов, Б.Кірісбаев, Е.Елубай, С.Қалиев, С.Сейітов, Б.Ысқақов, Д.Жұмагелдинова, М.Айымбетов, М.Абылқасымова өлең-жырлары, ертегі-мысалдары, әңгімелері.
48. Ғылыми-танымдық шығармалар:
1) мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).
49. Әлем халықтары балалар әдебиетінің көрнекті өкілдерінің үлгілі шығармалары: әңгіме, мысал, ертегілері.
50. Бағдарламаны білудің негізгі ұстанымдары "Біз осы пән бойынша не білеміз және білімді қалай меңгереміз?" деген мәселелерді қарастырады. "Әдебиеттік оқу" пәні бойынша білім мазмұны коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру мақсатына сәйкес құрылған. Пән бойынша ұсынылатын білім мазмұнының ішкі бөлімдері жинақталған білім, түсінік пен дағдыларды қалыптастыруды көздейтін кіші бөлімшелерге бөлінген. Әрбір бөлімше өзара сабақтаса отырып, оқыту мақсаттарын айқындайды. Бұл мұғалім мен білім алушыға алдағы қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
51. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары қолдануға, мониторинг жасауға тиімді болу үшін төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 3.2.1.1 кодында "3" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "1" - оқыту мақсатының реттік нөмері:
3-кесте
2-4 сыныптар | |||
№ | Бөлімдер (сөйлеу әрекетінің түрлері) | Бөлімшелер (дағды) | |
| Тыңдалым және айтылым | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | |
1.2 Шығарманы мазмұндау | |||
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | |||
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | |||
2 | Оқылым | 2.1 Оқу түрлерін қолдану | |
2.2 Шығарма мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | |||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |||
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | |||
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | |||
3 | Жазылым | 3.1 Шығарманың жоспарын құру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | |||
3.3 Қатені табу және түзету | |||
52. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) тыңдалым және айтылым:
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін (І немесе ІІІ жаққа өзгертіп, жағдаяттар қосып, оқиғаларды өрбітіп) қолданып, шығарманы қысқаша/ ішінара мазмұндау |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді қолдану | 3.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді қолдану | 4.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді қолдану |
3.1.3. 2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер қолдану | 4.1.3.2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер/ фото/суреттер қолдану | ||
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.4.1 өз ойын тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | 3.1.4.1 өз ойын көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | 4.1.4.1 өз ойын мен көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру |
2) оқылым:
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | 4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/рөлге бөліп/ мәнерлеп/теріп/ шапшаң оқу |
2.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | 3.2.1.2 шығарманы іштей түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу | 4.2.1.2 шығарманы іштей көз жүгіртіп/шолып/ түртіп алып/ сұрақтар қоя отырып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу/ талдау жасап оқу | |
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | 3.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен ондағы негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.4.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | 3.2.4.1 кейіпкердің портретін сипаттау, оның іс-әрекеті мен мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, бағалау | 4.2.4.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу | 3.2.5.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу және себеп-салдарлық байланысын сызба түрінде көрсету |
3) жазылым:
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
Білім алушылар | |||
2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | 3.3.1.1 оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру | 4.3.1.1 оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сурет/ аппликация пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу | 3.3.2.1 шығармашылық жұмысын сурет түрінде ұсыну | 4.3.2.1 шығармашылық жұмысын сызба түрінде ұсыну |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | 4.3.3.1 шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру және орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету |
53. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 2-сынып:
8 - кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары* |
2-сынып | ||
1 тоқсан | ||
1. Өзім туралы | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/ рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | |
2.2.1.2 шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу | ||
2.3 Шығарманың тақырыбы мен ондағы негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.4.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сурет/ аппликация пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу | |
2-тоқсан | ||
3.Менің мектебім | 1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 2.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді қолдану |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.4.1 өз ойын тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | |
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 2.2.2.1 мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 2.2.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
3-тоқсан | ||
5. Дені саудың – жаны сау | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 2.1.1.1 шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 2.1.2.1 шығарманың мазмұнын дайын жоспар бойынша немесе өз сөзімен мазмұндау/ үзіндісін мазмұндау | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану |
2.2.1.1 шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/ рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу | |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.4.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 2.3.1.1 мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
4-тоқсан | ||
7. Қоршаған орта | 1.3 Тыңдарманның назарын аударту | 2.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді қолдану |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 2.1.4.1 өз ойын тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу | |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 2.2.4.1 кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 2.2.5.1 сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 2.3.2.1 мұғалімнің көмегімен сурет/ аппликация пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу | |
3.3 Қатені табу және түзету | 2.3.3.1 мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
2) 3-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Тірі табиғат | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру |
1.3 Тыңдарманың назарын аудару | 3.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді қолдану | |
3.1.3.2 сөйлеу барысында иллюстрациялар/көрнекіліктер қолдану | ||
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | |
3.2.1.2 шығарманы іштей түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу | ||
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 шығармашылық жұмысын сурет түрінде ұсыну | |
2-тоқсан | ||
3. Уақыт | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 3.1.4.1 өз ойын көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы мен негізгі ойды анықтау | 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу | |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.4.1 кейіпкердің портретін сипаттау, оның іс-әрекеті мен мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, бағалау | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 3.3.1.1 оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру | |
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
3-тоқсан | ||
5. Өнер | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 3.1.1.1 шығарманың маңызды тұстарын анықтау үшін ашық сұрақтар қою және жауап беру |
1.3 Тыңдарманның назарын аудару | 3.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/нақыл сөздерді қолдану | |
2.4 Кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалау | 3.2.4.1 кейіпкерлердің портретін сипаттау, оның іс-әрекеті мен мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, бағалау | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 шығармашылық жұмысын сурет түрінде ұсыну | |
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
4-тоқсан | ||
7. Су – тіршілік көзі | 1.2 Шығарманы мазмұндау | 3.1.2.1 шығарманың мазмұнын бірлесе құрастырған жоспар бойынша немесе өз сөзімен толық/таңдауына қарай мазмұндау/ сахналау |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 3.1.4.1 өз ойын көркем-бейнелі сөздерді қолдана отырып жеткізу | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану | 3.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/мәнерлеп/теріп оқу | |
3.2.1.2 шығарманы іштей түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып оқу | ||
2.2 Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қою және жауап беру | 3.2.2.1 қолдануға (практикалық) және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 3.2.5.1 шығарманың мазмұнына сәйкес түрлі дереккөздерден: иллюстрация, әдеби кітаптар ақпаратты табу және ақпаратты сызба түрінде беру | |
3.1 Шағырманың жоспарын құру | 3.3.1.1 оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойып, жоспар құру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 3.3.2.1 шығармашылық жұмысын сурет түрінде ұсыну | |
3.3 Қатені табу және түзету | 3.3.3.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді табу және түзету | |
3) 4-сынып:
10 – кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Менің Отаным – Қазақстан | 1.3 Тыңдарманның назарын аудару |
4.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/нақыл сөздерді қолдану |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.4.1 өз ойын көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану |
4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп/ шапшаң оқу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу және себеп-салдарлық байланысын сызба түрінде көрсету | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.2 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.2.1 шығармашылық жұмысын сызба түрінде ұсыну | |
2-тоқсан | ||
3. Мәдени мұра | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.2 Шығарманы мазмұндау | 4.1.2.1 шығарма мазмұнын түрлі баяндау тәсілдерін (I немесе III жаққа өзгертіп, жағдаяттар қосып, оқиғаларды өрбітіп,) қолданып, шығарманы қысқаша/ішінара мазмұндау | |
1.4 Тыңдалған шығарма бойынша пікір білдіру | 4.1.4.1 өз ойын көзқарасын өмірде болған /өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | |
2.2 Шығарма мазмұны бойыншша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | |
2.4 Кейіпкердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.4.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу және себеп-салдарлық байланысын сызба түрінде көрсету | |
3.2 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.2.1 шығармашылық жұмысын сызба түрінде ұсыну | |
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | |
3-тоқсан | ||
5. Табиғи құбылыстар | 1.3 Шығарманы мазмұндау | 4.1.3.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді қолдану |
1.4 Тыңдарманның назарын аудару | 4.1.4.1 өз ойын мен көзқарасын өмірде болған/өзге шығармадағы ұқсас оқиғалармен салыстыра отырып білдіру | |
2.2 Шығарма мазмұны бойыншша сұрақтар қою және жауап беру | 4.2.2.1 шығарманы қайта құруға және бағалауға негізделген сұрақтар қою және жауап беру | |
2.4 Кейіпкердің іс-әрекетін бағалау | 4.2.4.1 кейіпкердің/кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінез-құлқының өзгеру себептерін мәтіннен тауып, салыстырып бағалау | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу және себеп-салдарлық байланысын сызба түрінде көрсету | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба түрінде ұсыну | |
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | |
4-тоқсан | ||
7. Ғарышқа саяхат | 1.1 Шығарманың мазмұнын түсіну | 4.1.1.1 шығарманың мазмұнын толық түсіну, кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап беру |
1.4 Тыңдарманның назарын аударту |
4.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/нақыл сөздерді қолдану | |
2.1 Оқу түрлерін қолдану |
4.2.1.1 шығарманы дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп/ шапшаң оқу | |
2.3 Шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау | 4.2.3.1 шығарманың тақырыбы және негізгі ойды анықтау, автордың ойын мәтін деректерінен келтіре отырып дәлелдеу | |
2.5 Түрлі дереккөздерден ақпарат алу | 4.2.5.1 түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табу және себеп-салдарлық байланысын сызба түрінде көрсету | |
3.1 Шығарманың жоспарын құру | 4.3.1.1 оқылған шығармадағы оқиға жүйесін анықтап, оны бөліктерге бөлу, әр бөлікке ат қойып жоспар құру | |
3.3 Шығармашылық жұмыстарды түрлі формада ұсыну | 4.3.3.1 шығармашылық жұмысын сызба түрінде ұсыну | |
3.4 Қатені табу және түзету | 4.3.4.1 мұғалімнің көмегімен шығарманың құрылымын, стилін жетілдіру, орфографиялық, пунктуациялық қателерді тауып түзету | |
54. Сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқыту мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 288 -қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Әдебиеттік оқу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 288-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Литературное чтение"
13. Предмет "Литературное чтение" относится к числу важнейших учебных предметов, составляющих вместе с другими учебными дисциплинами основу общего образования, и направлен на:
1) овладение осознанным, правильным, беглым и выразительным чтением как базовым умением в системе образования младших обучающихся с задержкой психического развития;
2) совершенствование всех видов речевой деятельности, умений вести диалог, выразительно читать и рассказывать, импровизировать;
3) формирование читательского кругозора и приобретение опыта самостоятельной читательской деятельности;
4) развитие эмоциональной отзывчивости при чтении художественных произведений;
5) развитие нравственных чувств, уважения к культуре других народов.
14. Цель программы по литературному чтению – обучение обучающихся с задержкой психического развития навыку чтения и пониманию прочитанного, формирование умения полноценно воспринимать литературное произведение в его эмоциональном, образном и логическом единстве, преодоление недостатков в развитии эмоционально-волевой сферы обучающихся с задержкой психического развития.
15. Для достижения поставленной цели изучения предмета в начальной школе необходимо решение следующих практических задач:
1) формирование фонематического восприятия, звукового анализа и синтеза;
2) формирование, закрепление и постепенное совершенствование навыков чтения — сознательного, правильного, беглого и выразительного чтения вслух и про себя;
3) уточнение и обогащение словарного запаса путем расширения и дифференциации непосредственных впечатлений и представлений, полученных при чтении;
4) формирование умений полноценно воспринимать литературное произведение в его эмоциональном, образном и логическом единстве;
5) развитие нравственных и эстетических представлений и чувств, художественного вкуса, творческого и воссоздающего воображения, коррекция личностного развития обучающегося;
6) преодоление недостатков в развитии речи обучающихся, формирование речевых умений и навыков, знаний о родном языке;
7) развитие и расширение первоначальных знаний и представлений обучающихся об окружающем мире, обогащение чувственного опыта, развитие его мыслительной деятельности и познавательной активности;
8) привитие интереса к книге, к самостоятельному чтению.
16. В процессе освоения курса литературного чтения у младших обучающихся с задержкой психического развития повышается уровень коммуникативной культуры: формируются умения составлять диалоги, высказывать собственное мнение, строить монолог в соответствии с речевой задачей, работать с различными видами текстов, самостоятельно пользоваться справочным аппаратом учебника, находить информацию в словарях, справочниках и энциклопедиях.
17. На уроках литературного чтения у обучающихся с задержкой психического развития формируется читательская компетентность, выражающаяся в постоянном чтении книг, владении техникой чтения и приҰмами работы с текстом, понимании прочитанного и прослушанного произведения, знании книг, умении их самостоятельно выбрать и оценить.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
18. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Литературное чтение" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с задержкой психического развития:
1) принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития (природосообразно). Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения обучающихся с задержкой психического развития обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: замедленная скорости приема и переработки сенсорной информации обучающимися, недостаточность умственных операций и действий, низкая познавательная активность и слабость познавательных интересов, ограниченность знаний и представлений об окружающем, отставание в речевом развитии, несформированность произвольной регуляции поведения, недостатки моторики и координации движений. В работе с обучающимися опираются на их высокую обучаемость, сохранность наглядно-действенного мышления. Организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций. Применяется командный подход к организации психолого-педагогической поддержки обучающегося, вовлеченность в этот процесс семьи ребенка;
2) принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков, начиная от элементарных гигиенических, коммуникативных, бытовых навыков, заканчивая сложными социальными навыками, взглядами, убеждениями;
3) принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования. Традиционное школьное обучение опирается на систему житейских понятий и развитую словесную речь, которыми обладает ребенок при поступлении в школу. На основе словесной речи продолжает развиваться общение, в значительной степени на основе словесной речи регулируется поведение обучающихся. У детей с задержкой психического развития имеют место специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые компенсируются педагогическими средствами, для обеспечения успешности в обучении и социализации;
4) принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития обучающегося с задержкой психического развития, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности. Предметно-практическая деятельность позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта детей, овладевать навыками социального взаимодействия;
5) принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход к обучающимся с особыми образовательными потребностями в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода;
6) принцип необходимости специального педагогического руководства. Специальный педагог, зная общие закономерности развития ребенка, познавательные возможности каждого обучающегося класса, способы специальной педагогической помощи не только организовывают учебно-познавательную деятельность детей, но и управлять этим процессом. В некоторых случаях самостоятельная учебно-познавательная деятельность обучающихся затруднена или невозможна, тогда педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности обучающегося, для обеспечения успешного выполнения учебного задания.
19. Примеры заданий, развивающих навыки слушания и говорения по предмету "Литературное чтение":
1) выявление из прослушанного текста информации в соответствии с поставленной целью;
2) постановка вопросов на основе прослушанного текста;
3) словесное рисование портретов героев произведения;
4) построение высказываний в устной форме на знакомые темы и темы, которые интересуют обучающихся;
5) составление диалога на заданную тему;
6) пересказ знакомых историй, рассказывание сказок; чтение стихотворений наизусть;
7) подготовка к творческим работам;
8) вопросно-ответная работа.
20. Примеры заданий по чтению в содержании предмета "Литературное чтение":
1) прогнозирование развития событий по началу/концу текста или по заголовку;
2) работа с литературой (например: поиск информации на заданную или интересующую обучающихся тему, для подготовки вопросов и ответов для интервью и тому подобное);
3) использование различных видов чтения: ознакомительное чтение, поисковое чтение, чтение для нахождения информации, ролевое чтение, чтение для удовольствия и чтение для высказывания точки зрения;
4) работа с текстами (инсценирование, чтение по ролям, создание диафильма/мультфильма).
21. Примеры заданий по письму в содержании предмета "Литературное чтение":
1) подробное, краткое, выборочное и сжатое изложение содержания прослушанного или прочитанного текста, описание личных впечатлений о фильме и книге;
2) написание текстов разных стилей и жанров по образцу и самостоятельно;
3) написание начала/середины/концовки текста;
4) оставление текста по опорным словам, плану;
5) письмо по памяти;
6) корректирование собственных текстов.
22. Использование информационно-коммуникативных технологий в изучении предмета "Литературное чтение" позволяет развивать умение обучающихся с ЗПР ориентироваться в информационных потоках окружающего мира, овладевать практическими способами работы с информацией, развивать умения, позволяющие обмениваться информацией с помощью современных технических средств.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
23. Оценивание результатов изучения предмета "Литературное чтение" осуществляется с применением критериального оценивания.
24. Критериальное оценивание основано на взаимосвязи преподавания, обучения и оценивания. Результаты критериального оценивания используются для эффективного планирования и организации образовательного процесса.
25. Критериальное оценивание включает формативное и суммативное оценивание.
26. Формативное оценивание проводится непрерывно, обеспечивает обратную связь между обучающимися и учителем и позволяет своевременно корректировать учебный процесс.
27. Суммативное оценивание проводится по завершении изучения блока учебной информации в определенном периоде обучения, используется для предоставления обратной связи обучающимся, выставления четвертных и годовых оценок по предмету.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Литературное чтение"
28. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Литературное чтение" составляет:
1) во 2 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 3 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 4 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.
29. Необходимо, чтобы мебель в классе легко передвигалась для проведения различных форм работ (индивидуальная, парная, групповая) и видов работ. Также необходимо место для книжных полок, стендов для выставки работ обучающихся и наглядных пособий.
30. Содержание предмета и планируемые результаты освоения учебной программы по курсу "Литературное чтение" переданы через систему целей обучения и реализуются через сквозные темы. Такое распределение содержания программы позволит учителю планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся согласно разработанным критериям.
31. Предмет "Литературное чтение" будет эффективным, если будут:
1) учитываться психолого-педагогические особенности младших обучающихся с задержкой психического развития (уровень развития интеллекта, речи, памяти, эмоциональной сферы);
2) моделироваться ситуации, способствующие развитию речи и творческих способностей обучающихся;
3) обеспечиваться максимальное внимание к развитию и совершенствованию фонематического восприятия, анализа и синтеза;
4) уточняться и обогащаться словарный запаса путем расширения и закрепления непосредственных впечатлений об окружающем мире;
5) осуществляться развитие связной речи: формирование и совершенствование умения связно выражать свои мысли, говорить внятно и выразительно, точно употреблять слова; воспитание интереса к родному языку;
6) формироваться навыки общеучебные умения и навыки, а также приемы умственной деятельности, необходимых для овладения основным содержанием программы "Литературное чтение".
32. Программа по предмету предполагает организацию проектной деятельности, которая способствует включению обучающихся в активный познавательный процесс. Проектная деятельность позволяет закрепить, расширить, углубить полученные на уроках знания, создаҰт условия для творческого развития обучающихся, формирования позитивной самооценки, навыков совместной деятельности со взрослыми и сверстниками, умений сотрудничать друг с другом, совместно планировать свои действия, вести поиск и систематизировать нужную информацию.
33. Программа предусматривает знакомство с книгой как источником различного вида информации и формирование библиографических умений.
34. В процессе обучения меняются приҰмы овладения навыком чтения: сначала идҰт освоение целостных (синтетических) приҰмов чтения в пределах слова и словосочетания (чтения целыми словами); далее формируются приҰмы интонационного объединения слов в предложения. Увеличивается скорость чтения (беглое чтение), постепенно вводится чтение про себя с воспроизведением содержания прочитанного. Обучающиеся постепенно овладевают рациональными приҰмами чтения и понимания прочитанного, орфоэпическими и интонационными нормами чтения, слов и предложений, осваивают разные виды чтения текста (выборочное, ознакомительное, изучающее) и используют их в соответствии с конкретной речевой задачей. Параллельно с формированием навыка беглого, осознанного чтения ведҰтся целенаправленная работа по развитию умения постигать смысл прочитанного, обобщать и выделять главное. Обучающиеся овладевают приҰмами выразительного чтения.
35. Совершенствование устной речи (умения слушать и говорить) проводится параллельно с обучением чтению. Совершенствуются умения воспринимать на слух высказывание или чтение собеседника, понимать цели речевого высказывания, задавать вопросы по услышанному или прочитанному произведению, высказывать свою точку зрения. Усваиваются продуктивные формы диалога, формулы речевого этикета в условиях учебного и внеучебного общения. Знакомство с особенностями национального этикета и общения людей проводится на основе литературных (фольклорных и классических) произведений. Совершенствуется монологическая речь обучающихся (с опорой на авторский текст, на предложенную тему или проблему для обсуждения), целенаправленно пополняется активный словарный запас.
36. Особое место в программе отводится работе с текстом художественного произведения. На уроках литературного чтения совершенствуется представление о текстах (описание, рассуждение, повествование); обучающиеся сравнивают художественные, деловые (учебные) и научно-познавательные тексты, учатся соотносить заглавие с содержанием текста (его темой, главной мыслью), овладевают такими речевыми умениями, как деление текста на части, озаглавливание, составление плана, различение главной и допол-нительной информации текста.
37. Обучение чтению осуществляется на материале литературных текстов, рекомендованных Типовой учебной программой по предмету "Литературное чтение" для 2-4 классов уровня начального образования, которые адаптируются педагогом с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных трудностей обучающихся с задержкой психического развития (сокращение объема текста произведения с сохранением стилистики автора, упрощение заданий к текстам по грамматическому и семантическому оформлению).
38. Количество уроков, необходимых для изучения конкретных произведений и выполнение творческих заданий, определяет учитель, в зависимости от задач и уровня подготовленности обучающихся.
39. Содержание программы:
таблица 1
2 класс | |
I четверть | |
Все обо мне |
Восприятие на слух литературного произведения. Эмоциональная реакция обучающихся на прочитанное Выражение своего отношения к произведению, к героям, их поступкам. |
Моя семья и друзья |
Тема и основная мысль произведения. Соотнесение содержания и основной мысли произведения с пословицами. |
II четверть | |
Моя школа |
Текст. Тема текста. Заголовок текста. Текст – описание (природы, животного). Текст-повествование. Ключевые (опорные) слова текста. Структурные части текста: начало, основная часть, концовка |
Мой родной край |
Стихотворение. Картины природы в лирическом стихотворении. |
III четверть | |
В здоровом теле – |
Тема и основная мысль произведения. |
Традиции и фольклор |
Общее понятие о малых жанрах устного народного творчества: загадки, потешки, песенки, приговорки, считалки, пословицы, поговорки, чистоговорки, скороговорки. |
IV четверть | |
Окружающая среда |
Сравнение прозаического и поэтического текстов. |
Путешествия |
Главная мысль и герои произведения; основные события их последовательность; |
3 класс | |
I четверть | |
Живая природа |
Ориентировка в элементах книги: обложка, переплет, титульный лист, оглавление, иллюстрация. Использование книги для расширения знаний об окружающем мире. Осознанное восприятие обращенной речи, высказываний собеседника, разных видов информации. Ответы на вопросы по содержанию текста, формулирование вопросов к тексту, деление текста на смысловые части, определение последовательности событий в тексте. |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Жанровые признаки басни, сравнение сюжетов басен, простейший анализ формы, структуры, объяснение морали, подбор пословиц, соответствующие морали басен. Инсценирование отдельных эпизодов произведения, чтение по ролям диалогов героев. Моделирование "живых картин" к отдельным эпизодам произведения. |
II четверть | |
Время |
Ориентировка в структуре текста: заглавие, части, главы, абзацы; использование знаний о структуре текста при анализе. Соответствие заглавия содержанию произведения. Оценивание поступков героев и собственных, исходя из критериев общечеловеческих ценностей; Самостоятельное воспроизведение текста с использованием выразительных средств языка, рассказ по иллюстрациям, пересказ. Образ-персонаж. Анализ особенностей авторских выразительных средств для характеристики героя. Подтверждение своих ответов примерами из текста. Работа со словом (распознавание прямого и переносного значения слов, их многозначности). |
Архитектура |
Типы книг, их значение Диалог как вид речи. Особенности диалогического общения. Участие в обсуждении прослушанного/прочитанного текста (формулировка вопросов, высказываний с обоснованием собственного мнения, соблюдение правил речевого этикета), с опорой на текст или собственный опыт. |
III четверть | |
Искусство |
Диалог как форма речи, моделирование диалога по содержанию текста Понимание вопросов, ответы на простые вопросы на заданную тему, по содержанию текста, определение последовательности событий, формулировка вопросов по тексту, высказывание собственного мнения по обсуждаемому произведению. Выполнение заданий к тексту произведения, поиск ответов на вопросы по содержанию, оценка поступков героев с опорой на изобразительно-выразительные средства языка, сопоставление поступков героев по аналогии или по контрасту Пересказ текста с использованием выразительных средств языка (по вопросам учителя), рассказ по иллюстрациям, пересказ. |
Выдающиеся личности |
Элементы книги: обложка, переплет, титульный лист, оглавление, иллюстрация. Элементарные сведения об авторе. |
IV четверть | |
Вода – источник жизни |
ПриҰмы анализа произведения разных жанров, установление причинно-следственных связей в тексте. Ответы на вопросы; нахождение в тексте подтверждение своему ответу или отрывок по предлагаемому заданию; различение действующих лиц и оценивание их поступков; деление текста на части по вопросам, определение с помощью учителя основной мысли прочитанного, пересказ содержания. Стихотворение. Поэтические средства. |
Культура отдыха. Праздники |
Ответы на вопросы по прочитанному и подтверждение своего ответа примерами из текста. Характеристика героя произведения. Портрет, характер героя, выраженные через поступки и речь. Работа со словом (распознавание прямого и переносного значения слов, их многозначности). |
4 класс | |
I четверть | |
Моя Родина - Казахстан |
Элементы книги: содержание или оглавление, титульный лист, аннотация, иллюстрации, сведения об авторе. |
Ценности |
Понятие "Ценности". Текст-повествование, текст-рассуждение. Композиция текста. Понимание содержания прочитанного, определение темы и основной мысли. Портрет героя с использованием изобразительно-выразительных средств языка, использованных автором текста. |
II четверть | |
Культурное наследие |
Характеристика героев и событий прочитанного; составление устной характеристики персонажа произведения (портрет, речь, поступки, мысли; авторское отношение). Распознавание прямого и переносного значения слов, их многозначности; нахождение в тексте сравнений, метафор, гипербол (с помощью учителя).Композиция рассказов разных типов: описание, повествование, рассуждение. Рассказ-описание. |
Мир профессий |
Построение высказываний в устной речи Характеристика образа-персонажа: портрет, характер, выраженные через поступки и речь. |
III четверть | |
Природные явления |
Осознание темы и идеи художественного произведения. Портрет и характер героя произведения. Осмысление нравственно-этической проблемы произведения, высказывание собственного отношения к ее решению. |
Охрана окружающей среды |
Осознание темы и идеи художественного произведения. Осмысление нравственно-этической проблемы произведения, высказывание собственного отношения к ее решению; Установление причинно-следственных связей в содержании текста7 Характеристика героя через описание его портрета; Развитие внимания к деталям художественного образа. Развернутые ответы на вопросы по содержанию текста; конструирование собственных вопросов; организация поиска ответов на проблемные вопросы; озаглавливание частей текста; составление плана пересказа текста; Устный отзыв о прочитанном. Подробный пересказ текста. Краткий пересказ текста (выделение главного в содержании текста). |
IV четверть | |
Путешествие в космос |
Ориентировка в содержании художественного, учебного и научно популярного текста, Понимание смысла прочитанного (при чтении вслух и про себя, при прослушивании): определение главной мысли и героев произведения; темы и подтемы (микротемы); основных событий, |
Путешествие в будущее |
Использование различных видов чтения: ознакомительное, поисковое, выборочное; выбор нужного вида чтения в соответствии с целью чтения. Умение находить в тексте необходимую информацию. |
40. Круг чтения (рекомендательно):
таблица 2
2 класс | |
I четверть | |
Все обо мне |
В. Драгунский "Что я люблю" (сборник "Денискины рассказы"). |
Моя семья и друзья |
А. Барто "Друг", "Я выросла". |
II четверть | |
Моя школа |
В. Голявкин "Не везет", "В шкафу". |
Мой родной край |
В. Боков "Какая наша Родина!". |
III четверть | |
В здоровом теле – здоровый дух! |
Л. Квитко "Лыжники". |
Традиции и фольклор |
"Добрый и злой" (казахская народная сказка). |
IV четверть | |
Окружающая среда |
М. Пришвин "Птицы под снегом". |
Путешествия |
В. Берестов "Путешественники". |
3 класс | |
I четверть | |
Живая природа |
В.П.Астафьев "Запах сена". |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
Э. Мошковская "Я маму мою обидел". |
II четверть | |
Время |
С.Я. Маршак "Вчера и сегодня". |
Архитектура |
Д. Родари "Сказки по телефону". |
III четверть | |
Искусство |
С.Я.Маршак "Цирк". |
Выдающиеся личности |
С. Алексеев. "Генералам генерал" (о Суворове). |
IV четверть | |
Вода – источник жизни |
И.Бунин "Бушует полая вода". |
Культура отдыха. Праздники |
В. Берестов "Сказка про выходной день". |
4 класс | |
I четверть | |
Моя Родина - Казахстан |
С.Сейфуллин "Есть сказочные уголки…". |
Ценности |
Л. Толстой "Два товарища". |
II четверть | |
Культурное наследие |
Былины "Добрыня Никитич", "Добрыня и Змей". |
Мир профессий |
С.Маршак "Почта". |
III четверть | |
Природные явления |
Н. Некрасов "Перед дождем". |
Охрана окружающей среды |
Б. Заходер "Все-все". |
IV четверть | |
Путешествие в космос |
Ю. Гагарин "Вижу землю". |
Путешествие в будущее |
Р. Ингпен "Волшебная карусель". |
41. В разделе программы "Система целей" для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 2.2.1.4 "2" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
42. Содержание навыков речевой деятельности:
таблица 3
2-4 классы | ||
№ | Виды речевой деятельности | Навыки |
1 | Слушание и говорение | 1.1 Понимание содержания разных видов информации |
1.2 Пересказ произведения | ||
1.3 Прогнозирование событий | ||
1.4 Привлечение внимания слушателя | ||
1.5 Составление рассказа на заданную тему | ||
2 | Чтение | 2.1 Использование видов чтения |
2.2 Формулирование вопросов и ответов по содержанию литературного произведения | ||
2.3 Определение темы и основной мысли литературного произведения | ||
2.4 Определение жанра литературного произведения | ||
2.5 Оценивание поступков героев литературного произведения | ||
2.6 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | ||
2.7 Распознавание изобразительно-выразительных средств языка и понимание их роли в тексте | ||
2.8 Извлечение информации из различных источников | ||
3 | Письмо | 3.1 Составление плана |
3.2 Создание творческих работ разных жанров | ||
3.3 Написание текстов с использованием различных форм представления | ||
3.4 Нахождение и исправление ошибок | ||
43. Система целей обучения:
1) слушание и говорение:
таблица 4
Навыки | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
1.1 Понимание содержания разных видов информации | 2.1.1.1 формулировать вопросы к содержанию информации | 3.1.1.1 уметь ориентироваться в содержании информации | 4.1.1.1 анализировать информацию, выделять существенные признаки |
2.1.1.2 отвечать на простые вопросы по содержанию | 3.1.1.2 использовать разные виды передачи содержания информации пересказ (свободно, по плану, драматизация) | 4.1.1.2 пересказывать содержание информации по составленному алгоритму | |
1.2 Пересказ произведения | 2.1.2.1 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста | 3.1.2.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст | 4.1.2.1 передавать содержание прочитанного или прослушанного с учҰтом специфики научно-познавательного, учебного и художественного текстов в виде пересказа (полного, краткого или выборочного) |
2.1.2.2 пересказывать текст по опорным словам, плану, иллюстрации | 3.1.2.2 пересказывать содержание текста: подробно, сжато, выборочно, с изменением лица рассказчика | ||
1.3 Прогнозирование событий | 2.1.3.1 прогнозировать дальнейшее событие текста по иллюстрациям | 3.1.3.1 прогнозировать дальнейшее событие произведения по поступкам, характеристике героев и событиям | 4.1.3.1 предвосхищать содержание текста по заголовку и с опорой на предыдущий опыт |
2.1.3.2 прогнозировать дальнейшее событие по заголовку и началу текста | |||
1.4 Привлечение внимания слушателя | 2.1.4.1 адекватно использовать интонацию и невербальные средства общения | 3.1.4.1 осознанно строить речевое высказывание в соответствии с задачами коммуникации | 4.1.4.1 выступать с речью, соблюдая нормы публичной речи, используя логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания |
1.5 Составление рассказа на заданную тему | 2.1.5.1 составлять небольшие рассказы по серии сюжетных картин | 3.1.5.1 составлять текст по опорным словам; по простому плану | 4.1.5.1 создавать текст на основе интерпретации художественного произведения, репродукций картин художников, по серии иллюстраций к произведению или на основе личного опыта |
2.1.5.2 уметь описывать сюжетную картинку, иллюстрацию с использованием лексических средств | 3.1.5.2 реконструировать текст, используя различные способы работы с "деформированным" текстом: восстанавливать последовательность событий, причинно-следственные связи | 4.1.5.2 создавать собственный текст (повествование–по аналогии, рассуждение – развҰрнутый ответ на вопрос; описание – характеристика героя) | |
2) чтение:
таблица 5
Навыки | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
2.1 Использование видов чтения | 2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного | 3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка | 4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
2.2.1.2 использовать ознакомительный вид чтения, чтение вслух | 3.2.1.2 выбирать нужный вид чтения в соответствии с целью чтения | ||
2.2 Формулирование вопросов и ответов по содержанию литературного произведения | 2.2.2.1 уметь задавать простые вопросы (с помощью учителя) по содержанию прочитанного | 3.2.2.1 уметь развернуто отвечать на вопросы по содержанию текста | 4.2.2.1 организовывать поиск ответов на проблемные вопросы |
2.2.2.2 уметь отвечать на поставленный вопрос, используя простые предложения | 3.2.2.2 конструировать собственные вопросы к тексту | 4.2.2.2 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста. | |
2.3 Определение темы и основной мысли литературного произведения | 2.2.3.1 понимать основную мысль текста (при чтении вслух и про себя, при прослушивании) | 3.2.3.1 определять главную мысль и героев произведения; тему и подтемы (микротемы); основные события и устанавливать их последовательность | 4.2.3.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения. |
4.2.3.2 выбирать из текста или подбирать заголовок, соответствующий содержанию и общему смыслу текста | |||
2.4 Определение жанра литературного произведения | 2.2.4.1 различать на практическом уровне виды и жанры текстов | 3.2.4.1 определять с помощью учителя тип и структурные компоненты текста-описания, текста-описания по их особенностям | 4.2.4.1 сравнивать, сопоставлять художественные произведения разных жанров, выделяя два -три существенных признака (отличать прозаический текст от стихотворного; распознавать особенности построения фольклорных форм: сказки, загадки, пословицы) |
2.5 Оценивание поступков героев литературного произведения | 2.2.5.1 описывать внешность героев, их поступки в эпическом произведении простыми предложениями | 3.2.5.1 давать оценку эмоционального состояния героев, их нравственных позиций | 4.2.5.1 уметь находить в выделенном отрывке меткие слова или выражения, ярко характеризующие героя, природу, события, определять их значение и объяснять, почему это слово выбрано автором, как оно характеризует героя |
3.2.5.2 понимание отношения автора к героям произведения, используя слова и выражения из текста | |||
2.6 Понимание лексических и синтаксических единиц в тексте | 2.2.6.1 различать и выделять в тексте синонимы, антонимы, устойчивые словосочетания | 3.2.6.1 понимать значение образной лексики для создания текстов | 4.2.6.1 различать многозначные слова, фразеологизмы в тексте, понимать их значение |
4.2.6.2 использовать лексические и синтаксические единицы при пересказе текстов | |||
2.7 Распознавание изобразитель-но-выразитель-ных средств и понимание их роли в тексте | 2.2.7.1 выделять изобразительно-выра-зительные средства (сравнение, олицетво-рение), определять их роль в тексте с помощью учителя | 3.2.7.1 находить эпитеты, сравнения, олицетворения, осознавать их роль в художественном произведении | 4.2.7.1 выделять в тексте сравнение, олицетворение, эпитет, гиперболу, метафору |
3.2.7.2 находить слова и выражения для характеристики литературных героев | 4.2.7.2 пояснять прямое и переносное значение слова, его многознач-ность с опорой на контекст, целенаправ-ленно пополнять на этой основе свой активный словарный запас | ||
2.8 Извлечение информации из различных источников | 2.2.8.1 получать информацию через слушание и чтение текста, его анализ | 3.2.8.1 владеть различными способами поиска учебной информации на заданную тему, в словаре в соответствии с коммуникативными и познавательными задачами | 4.2.8.1 извлекать, перерабатывать полученную информацию, делать выводы и представлять полученные сведения в виде схемы причинно-следственных связей |
3) письмо:
таблица 6
Навыки | Цели обучения | ||
2 класс | 3 класс | 4 класс | |
3.1 Составление плана | 2.3.1.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам | 3.3.1.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | 4.3.1.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть |
2.3.1.2 составлять текст по опорным словам, по вопросам | 3.3.1.2 составлять вопросный план к тексту | ||
3.2 Создание творческих работ разных жанров | 2.3.2.1 составлять рассказ-описание | 3.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование | 4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение |
3.3 Написание текстов с использованием различных форм представления | 2.3.3.1 правильно списывать и писать тексты под диктовку | 3.3.3.1 применять речевые навыки в письменной форме для разрешения проблем в различных ситуациях | 4.3.3.1 письменно оформлять достигнутые личностные результаты в портфолио |
3.4 Нахождение и исправление ошибок | 2.3.4.1 использовать простейшие приҰмы анализа для определения лексических ошибок | 3.3.4.1 с помощью учителя исправлять лексические, орфографические, ошибки | 4.3.4.1 исправлять лексические, стилистические (с помощью учителя), орфографические ошибки |
44. Ориентировочные нормы сформированности навыка чтения:
таблица 7
класс | 1 полугодие | 2 полугодие |
2 класс | 25 – 30 слов и знаков | 30 – 35 слов и знаков |
3 класс | 50 – 60 слов и знаков | 60– 70 слов и знаков |
4 класс | 70 – 80 слов и знаков | 80 - 90 слов и знаков |
45. Проверка техники чтения проводится во II – IV классах 2 раза в год в конце каждого полугодия. Проверка осуществляется по тексту, законченному в смысловом отношении. Количество слов в тексте предлагается больше, чем это предусмотрено в скорости чтения. Время учитывается со второго или третьего предложения, когда обучающийся преодолевает волнение и начинает читать в обычном для него темпе.
46. Требования к способу чтения:
1) 2 класс – плавное чтение целыми словами;
2) 3 класс – достаточно беглое плавное чтение словами и словосочетаниями;
3) 4 класс – плавное, достаточно беглое чтение словосочетаниями и фразами.
47. Долгосрочный план:
1) 2 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | 2.1.1.1 формулировать вопросы к содержанию информации | 2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.1.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам. |
2.1.1.2 отвечать на простые вопросы по содержанию |
2.2.2.1 уметь задавать простые вопросы (с помощью учителя) по содержанию прочитанного | ||
Моя семья и друзья |
2.1.2.1 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста |
2.2.1.2 использовать ознакомительный вид чтения, чтение вслух |
2.3.1.2 составлять текст по опорным словам, по вопросам |
2 четверть | |||
Моя школа |
2.1.1.1 формулировать вопросы к содержанию информации, |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.1.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам. |
Мой родной край |
2.1.2.1 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста. |
2.2.1.2. использовать ознакомительный вид чтения, чтение вслух |
2.3.1.2 составлять текст по опорным словам, по вопросам |
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! |
2.1.1.1 формулировать вопросы к содержанию информации |
2.2.1.1 читать со скоростью, позволяющей понимать смысл прочитанного |
2.3.2.1 составлять рассказ-описание |
Традиции и фольклор |
2.1.2.1 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста |
2.2.1.2 использовать ознакомительный вид чтения, чтение вслух |
2.3.1.2 составлять текст по опорным словам, по вопросам |
4 четверть | |||
Окружающая среда |
2.1.1.2 отвечать на простые вопросы по содержанию |
2.2.2.1уметь задавать простые вопросы (с помощью учителя) по содержанию прочитанного |
2.3.3.1 правильно списывать и писать тексты под диктовку |
Путешествие |
2.1.1.1 формулировать вопросы к содержанию информации |
2.2.2.2 уметь отвечать на поставленный вопрос, используя простые предложения |
2.3.1.1 делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам |
2) 3 класс:
таблица 9
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | |
1 четверть | ||||
Живая природа |
3.1.1.1 уметь ориентироваться в содержании информации |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.1.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | |
Что такое хорошо, что такое плохо? |
3.1.2.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст |
3.2.1.2 выбирать нужный вид чтения в соответствии с целью чтения |
3.3.3.1 применять речевые навыки в письменной форме для разрешения проблем в различных ситуациях | |
2 четверть | ||||
Время |
3.1.2.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.1.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | |
Архитектура |
3.1.1.1 уметь ориентироваться в содержании информации |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.1.2 составлять вопросный план к тексту | |
3 четверть | ||||
Искусство |
3.1.2.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст |
3.2.1.2 выбирать нужный вид чтения в соответствии с целью чтения |
3.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, | |
Выдающиеся личности |
3.1.2.1 творчески пересказывать текст (от лица героя, от автора), дополнять текст |
3.2.1.2 выбирать нужный вид чтения в соответствии с целью чтения |
3.3.1.1 составлять план текста из повествовательных и вопросительных предложений | |
4 четверть | ||||
Вода – источник жизни |
3.1.1.1 уметь ориентироваться в содержании информации |
3.2.1.1 уметь правильно и осознанно читать предложения, тексты в соответствии с литературными нормами языка |
3.3.1.2 составлять вопросный план к тексту | |
Культура отдыха. Праздники |
3.1.2.2 пересказывать содержание текста: подробно, сжато, выборочно, с изменением лица рассказчика |
3.2.2.1 уметь развернуто отвечать на вопросы по содержанию текста |
3.3.1.2 составлять вопросный план к тексту | |
3) 4 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Слушание и говорение | Чтение | Письмо | ||||
1 четверть | |||||||
Моя Родина – Казахстан |
4.1.1.1 анализировать информацию, выделять существенные признаки |
4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть | ||||
Ценности |
4.1.1.2 пересказывать содержание информации по составленному алгоритму |
4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | ||||
2 четверть | |||||||
Культурное наследие |
4.1.2.1 передавать содержание прочитанного или прослушанного с учҰтом специфики научно-познавательного, учебного и художественного текстов в виде пересказа (полного, краткого или выборочного) |
4.2.2.2 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть | ||||
Мир профессий |
4.1.1.1 анализировать информацию, выделять существенные признаки |
4.2.3.1 аргументировать соответствие заглавия содержанию произведения |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | ||||
3 четверть | |||||||
Природные явления |
4.1.1.2 пересказывать содержание информации по составленному алгоритму |
4.2.1.1 использовать разные виды чтения для решения учебных задач, выполнения заданий к тексту произведения, поиска ответов на вопросы по содержанию |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть | ||||
Охрана окружающей среды |
4.1.1.1 анализировать информацию, выделять существенные признаки |
4.2.2.2 отвечать на вопросы и подтверждать свой ответ примерами из текста |
4.3.2.1 составлять художественный рассказ-описание, рассказ-повествование, рассказ-рассуждение | ||||
4 четверть | |||||||
Путешествие в космос |
4.1.1.2 пересказывать содержание информации по составленному алгоритму |
4.2.2.1 организовывать поиск ответов на проблемные вопросы |
4.3.3.1 письменно оформлять достигнутые личностные результаты в портфолио | ||||
Путешествие в будущее |
4.1.1.1 анализировать информацию, выделять существенные признаки |
4.2.2.1 организовывать поиск ответов на проблемные вопросы |
4.3.1.1 самостоятельно составлять план текста, озаглавливая каждую часть | ||||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 289-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 289-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде өздігінен білімді игеруі үшін білім алушының белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістері қолданылады.
8. Білім беру үдерісін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Нақты пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
11. Нақты пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, икемділік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруға бағдарланған.
12. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Математика" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. "Математика" оқу пәні ретінде психикалық дамуы тежелген білім алушыларға бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда елеулі үлес қосады. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға бастапқы білім сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады, зерттеу және қарым-қатынастың, математикалық білімді өмірде қолданудың алғашқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту психикалық функциялары мен эмоционалды-тұлғалық орталары дамымаған, аталған санаттағы білім алушылар, яғни бастауыш мектепте оқудың уақытын 1 жылға көбейту (0-сынып есебінен) қажеттігін білдіреді, оқу материалының мазмұнына қосымша бөлімдер енгізу, мектепке дейінгі кезеңде дамыту және оқытудың олқылықтарын толықтыруға бағытталған, күрделі абстрактілі ұғымдарды оқытуды неғұрлым кеш мерзімге ауыстыру.
14. Бастауыш сынып білім алушылары математика курсын игере отырып, білім мен іс-әрекет тәсілдерін меңгереді, мұның барлығы жинақтала келе оқи білуге негіз болады. Бастауыш сынып математикасы әр түрлі заттар мен құбылыстардың қоршаған әлемде математикалық тіл негіздерін сипаттау, талдай білуді, синтездеуді, жіктеуді, салыстыруды, себеп-салдар байланыстары мен заңдылықтарын орнатуды қалыптастыруға ықпал етеді.
15. Бастауыш білім беру деңгейдегі математика курсы кезең-кезеңге бөлініп, жүйелі түрде берілген, қоршаған ортадағы заттардың сандық арақатынасы мен кеңістіктегі формаларын сипаттаудан тұратын оқу курсының негізгі мақсаты – білім алушылардың математикалық таным негіздерін меңгеруіне және дағдыларын қалыптастыруына мүмкіндік жасау.
16. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға бастауыш білім беру деңгейінде математикалық білім берудің негізгі мақсатына сәйкес оқу пәні білім беру, түзете дамыту және тәрбиелеу міндеттерін айқындайды:
1) оқу және тәжірибелік мәселелерді шешу, арифметикалық алгоритмдерді пайдалану, геометриялық салулар мен математикалық зерттеулер жүргізу қабілеттерін дамыту;
2) математиканы әлемді суреттеу, үлгілеу және түсіну тәсілі ретінде қабылдау;
3) өзінің математикалық білімі мен біліктерін басқа пәндерді меңгеруде, сонымен қатар күнделікті өмірде қалай пайдалануын түсіну;
4) жалпы зерделік икемділіктер мен дағдылдарды (талдау, салыстыру, жіктеу, топтастыру) қалыптастыру, сөздік қорын математикалық терминдермен толықтыру;
5) білім алушыда өз әрекетін бағдарламалау (жоспарлау) және бақылау атқарымын қалыптастыру;
6) кеңістіктік түсініктер мен ұғымдарды, көрнекілік-бейнелік және сөздік-логикалық ойлау қабілетін дамыту;
7) мектепке дейінгі кезеңіндегі оқытудағы кемшіліктерді толықтыру;
8) білуге құштарлық, мақсаттылық, жауапкершілік, сенімділік және тәуелсіздік сияқты тұлғалық қасиеттерді дамыту;
9) коммуникативтік және әлеуметтік дағдыларын, топпен жұмыс істеу және өз көзқарасын білдіру, басқа адамдардың пікірін құрметтеу, көшбасшылық қасиеттерін көрсету, өз жұмысын жазбаша және ауызша түрде таныстыру дағдыларын дамыту.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
17. "Математика" пәні бойынша оқу үдерісін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдемелерінің жүзеге асырылуы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген.
18. Білім алушыларды оқытудың түзете дамыту бағыттылығының қағидасы білім беру процесін ағзаның сақталған атқарымы мен жүйесінің дамуындағы кемшілік табиғатының ерекшелігіне сәйкес пайдалануды тірек ете отырып құруды (яғни табиғатына сәйкес) білдіреді.
19. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығының қағидасы оқу және оқыту әрекетінің арнайы тәсілдемесі мен әдістерімен қамтамасыз етіледі. Сонымен бірге, білім алушылардың сенсорлық ақпаратты қабылдау және өңдеу жылдамдылығының баяулылығы, ойлау операциясы мен әрекетінің жетіспеушілігі, танымдық белсенділігінің төменділігі мен танымдық қызығушылығының әлсіздігі, қоршаған орта туралы білімі мен түсінігінің шектеулілігі, сөйлеу тілінің дамуының артта қалуы, тәртіпті еркін реттеуінің қалыптаспағандығы, қимыл-қозғалыс пен қимыл үйлесімділігінің кемшіліктері есепке алынады.
20. Білім алушылармен жұмыста олардың оқуға жарамдылығының жоғары болуы, көрнекілік-әрекеттік ойлау қабілетінің сақталуы тірек етіледі. Оқыту барысында педагог білім алушылардың жетілмеген атқарымдары мен жүйелерін дамытумен қамтамасыз етеді. Білім алушыларды психологиялық-педагогикалық тұрғыда қолдауды ұйымдастырудың командалық тәсілдемесі, сондай-ақ бұл процеске баланың жанұясын тарту қолданылады.
21. Оқытудың әлеуметтік бейімдеу бағытылығының қағидасы жеке тұлғаның әлеуметтік бейімделе алмауын жеңуді немесе төмендетуді білдіреді. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысуы үшін қажетті тәртіп нормаларынан, қарапайым гигиеналық, коммуникативтік, тұрмыстық дағдылардан бастап, әлеуметтік дағдылармен, көзқарастармен, сенімдерге дейінгі күрделі өмірлік дағдыларды меңгеру бойынша арнайы жұмыс қарастырылады.
22. Білім алу құралы ретіндегі ойлау қабілетін, сөйлеу тілін және қарым-қатынасты дамыту қағидасы. Әдеттегі мектептік білім беру, мектепке келген бала меңгерген күнделікті тұрмыстағы түсініктер мен дамыған сөздік сөйлеу тілінің жүйесін тірек етеді. Сөздік сөйлеу тілінің негізінде қарым-қатынас дамуын жалғастырады, сондай-ақ сөздік сөйлеу тілінің негізінде білім алушының тәртібі реттеледі. Психикалық дамуы тежелген балалардың оқуы мен әлеуметтенуінің табыстылығын қамтамасыз ету үшін олардың сөйлеу тілінің, ойлау қабілетінің, қарым-қатынастық дамуындағы педагогикалық құралдармен міндетті түрде жойылатын немесе өтелетін ерекше мәселелері болады.
23. Білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме қағидасы психологияда бар "жетекші әрекет" түсінігін тірек етеді. Заттық-практикалық әрекет психикалық дамуы тежелген баланың өтемдік дамуының, оқу және еңбек әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше құралы болып табылады.
24. Білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларды оқыту процесінде педагогтың басшылығымен сөйлеу тілдік қатынас (екеуден, топтасқан жұмыс) үшін табиғи жағдай құратын заттық-практикалық әрекет кеңінен пайдаланылады. Заттық-практикалық әрекет жоғары психикалық атқарымдардың (қабылдау, сөйлеу тілі, ойлау) сенсомоторлық негізін дамытуға, балалардың жеткіліксіз өмірлік тәжірибесінің орнын толтыруға, әлеуметтік өзара әрекетену дағдыларын меңгеруге мүмкіндік береді.
25. Сараланған және жекеленген тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы білім алуда ерекше қажеттілігі бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Педагог сыныптағы өзінің сипаты бойынша бір тектес топтардың болуына байланысты, олардың әрқайсысы үшін мазмұны, қарқыны, көлемі, күрделілігі әр түрлі жұмыс тәсілі мен әдістерінің барлығына, бақылау мен оқуға уәжінің түрі мен тәсілдеріне қарай отырып, түзете білім беру процесін ұйымдастырады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекеленген тәсіл сараланған тәсілдің нақтылануы болып табылады.
26. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Арнайы педагог бала дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, балалардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл үдерісті басқара алады. Кейбір жағдайларда білім алушылардың өзіндік оқу-танымдық әрекеті әлсіз болған немесе мүлдем мүмкін болмаған жағдайда, педагог оқу тапсырмаларын табысты орындалуын қамтамасыз ету үшін білім алушының жетілмеген компонентінің атқарымын өзіне алады. Білім алушыда қалыптастырылатын дағдылар мен икемділіктерді жүзеге асыруды толық дербестікпен қамтамасыз ету үшін педагогтың көмегі біртіндеп азаятын болады.
27. Білім алушылардың сабақтағы әрекет түрлерін дұрыс таңдаған жағдайда педагогикалық міндеттер де дұрыс шешіледі. Математика курсының ең бір күрделі тақырыптарын оқыту алдында, білім алушылардың субъекті тәжірибесін кеңейтуге, нақты сандық бейнелер мен қатынастарды қалыптастыруға бағытталған практикалық дайындық жаттығуларын ендіру арқылы арнайы дайындық жұмысын жүргізу ұсынылады.
28. Көрнекілік-әрекеттік ойлаудың басым болуы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың психологиялық ерекшеліктері болып табылады. Оларға математикалық ұғымдар мен қатынастар жататын дерексіздікпен жұмыс істеу өте қиын. Мұндай жағдайда танымдық әрекетті жүзеге асыру тәсілі білім алушылардың зерделік мүмкіндіктеріне сәйкес болады.
29. Заттық-тәжірибелік әрекет математикалық түсініктерді меңгеру үшін негізді құруға ғана емес, сонымен бірге, оларда өз әрекеттерін жоспарлау, бақылау және бағалау икемділіктерін қалыптастыруға да көмектеседі. Қолжетімді тәжірибелік әрекет психикалық дамуы тежелген білім алушыларда математика сабақтарында жиі туындайтын зерделік қажуды төмендетуге көмектеседі.
30. Математиканы оқытуда пәнаралық байланысты пайдалану математиканы оқу үшін негіз болып табылатын өмірлік түсініктердің қажетті шеңберін құруға көмектеседі.
31. Психикалық дамуы тежелген білім алушылардың басым бөлігінің сөйлеу тілінде жүйелі кемшіліктері болады, бұл математиканы меңгеруде қиындықтар тудырады. Осыған байланысты білім алушылардың сөздік қорын мақсатты түрде математикалық терминдермен, сөз тіркестерімен, ерекше грамматикалық құрылымдармен толықтыру маңызды болады. Білім алушыларды өздерінің заттық-тәжірибелік және ақыл-ойлық әрекеттерін сөйлеу тілімен қолдап отыруға ынталандыру пайдалы болады.
32. Математика сабақтары көрнекілік және дидактикалық (көрсету және үлестірмелі) материалдардың қажетті қорымен жабдықталуға міндетті. Көрнекі материал білім алушылардың ойлау қабілетін тежемеуі үшін оларды біртіндеп абстракциялау, яғни заттық көрнекілікті иллюстрациялықпен, содан кейін шартты түрге, ең соңында схемалық және графикалық түрге ауыстырылады.
33. Мұғалім математика сабақтарын өткізуге дайындықта икемділік пен шығармашылық танытуға міндетті. Үлгілік мектеп оқулықтарының материалдары жиі жағдайда психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды. Мұғалімге өзінің сыныбындағы білім алушылар үшін олардың жеке және типоологиялық ерекшеліктерін есепке ала отырып, аралық, дайындық, түрлендірілген қосымша жаттықтырудың, жартылай ізденістік тапсырмалары мен жаттығуларын табады немесе өзі құрастырады.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
34. "Математика" пәнін меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
35. Критериалды бағалау оқыту, оқу және бағалаудың өзара тығыз байланысында негізделген. Критериалды бағалау нәтижелері білім беру процессін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру мақсатында пайдаланылады.
36. Критериалды бағалау қалыптастырушы және жиынтық бағалаудан тұрады.
37. Қалыптастырушы бағалау үздіксіз өткізіледі, білім алушы мен оқытушы арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және оқу процессін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
38. Жиынтық бағалау белгілі оқу мерзімінде оқу блогын оқып бітіргенде өткізіледі, білім алушыларға кері байланысты қамтамасыз ету, пән бойынша тоқсандық және жылдық бағаларды қою үшін колданылады.
5-тарау. "Математика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
39. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
40. Сынып кабинетіндегі жиһаздардың орналасуы үлгілеу және практикалық жұмыстарды жүргізу бөліктерін, білім алушылардың жұмыстарын таныстыра алатын орынды, бумаларды, кітап сөрелерін орналастыратын орындар қарастырылады. Сыныптағы жиһаз жеке, жұп немесе топ ішіндегі жұмыстарды, семинарларды ұйымдастыруға мүмкіндік беру үшін қозғалмалы болғаны дұрыс.
41. 4-сыныпта күрделі есептеу операцияларын орындау үшін қажетті жағдайда калькуляторлар беріледі.
42. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пәннің мазмұны оқыту бөлімдерінен тұрады. Бұл бөлімдер сыныптарға арналған оқыту мақсаттары бойынша білім, білік және дағдыларды қалыптастыруға арналған бөлімшелерден тұрады. Бөлімшелердің ішіндегі оқу мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға, білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар білім алушыларды келесі оқыту мақсаттарымен таныстыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 |
Санға дейінгі түсініктер. | 1.1 Шамалық түсініктер |
1.2 Заттың ауырлығы туралы түсініктер | ||
1.3 Сандық түсініктер | ||
1.4 Кеңістіктік түсініктер | ||
1.5 Мезгілдік түсініктер | ||
1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер | ||
1.7 Сандармен амалдар орындау | ||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер | ||
2 | Алгебра элементтері | 2.1 Санды және әріпті өрнектер |
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | ||
3 | Геометрия элементтері | 3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу | ||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | ||
4 | Жиын. Логика элементтері | 4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар |
4.2 Пікірлер | ||
4.3 Тізбектер | ||
4.4 Нысандардың комбинациялары | ||
5 | Математикалық модельдеу | 5.1 Есептер және математикалық модель |
5.2 Математикалық тіл |
43. Бағдарламада оқыту мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін, төрт саннан тұратын кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқыту мақсатының реттік саны. Жұлдызшамен (*) белгіленген мақсаттар білім алушылардың мүмкіндіктерін есепке ала отырып жүзеге асырылады.
44. Оқыту мақсаттарының жүйесі:
1) "Сандар және өлшемдер":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | ||||
Білім алушылар: | ||||||||
1.1 Шамалық түсініктер |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 | ||||||
0.1.1.2 шамасы бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы). |
1.1.1.2 шамасы бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы). | |||||||
0.1.1.3 заттарды шама белгісі бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, қалыңдығы) жіктеу және реттеу |
1.1.1.3 заттарды шама белгісі бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, қалыңдығы) жіктеу және реттеу | |||||||
1.2 Заттың ауырлығы туралы түсініктер | 0.1.2.1. бұлшық еттік сезінуді пайдалана отырып, ауырлығы бойынша салыстырылатын екі заттың әрқайсысының қасиеттерін атау | 1.1.2.1. бұлшық еттік сезінуді пайдалана отырып, ауырлығы бойынша салыстырылатын екі заттың әрқайсысы ның қасиеттерін атау | ||||||
1.3 Сандық түсініктер | 0.1.3.1 заттардың екі тобын саны бойынша салыстыр-ғанда жұптап салыстыру тәсілін пайдалану | 1.1.3.1 заттардың екі тобын саны бойынша салыстырған-да жұптап салыстыру тәсілін пайдалану | ||||||
0.1.3.2 заттардың екі тобын саны бойынша салыстырғанда теңестіру тәсілін пайдалану | 1.1.3.2 заттардың екі тобын саны бойынша салыстырғанда теңестіру тәсілін пайдалану | |||||||
0.1.3.3 заттардың, сұйық және сусымалы заттардың санын арттыру және кеміту | 1.1.3.3 заттардың, сұйық және сусымалы заттардың санын арттыру және кеміту | |||||||
0.1.3.4 заттардың, сұйық және сусымалы заттардың санын көп-аз, артық-кем, біреу де жоқ, біреу, соншама, тең, бірдей түсініктерімен белгілеу | 1.1.3.4 заттардың, сұйық және сусымалы заттардың санын көп-аз, артық-кем, біреу де жоқ, біреу, соншама, тең, бірдей түсініктерімен белгілеу | |||||||
1.4 Кеңістіктік түсініктер | 0.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | 1.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | ||||||
0.1.4.2 бір-біріне қатысты бірнеше заттардың кеңістіктік қатынасын түсіну (арасында, артында, үстінде, астында, алдында) | 1.1.4.2 бір-біріне қатысты бірнеше заттардың кеңістіктік қатынасын түсіну (арасында, артында, үстінде, астында, алдында) | |||||||
0.1.4.3 заттарды қатарластырып орналастырғанда бірізділік тәртібі қатынасын түсіну (бірінші, соңғы, артында, алдында, арасында) | 1.1.4.3 заттарды қатарластырып орналастырғанда бірізділік тәртібі қатынасын түсіну (бірінші, соңғы, артында, алдында, арасында) | |||||||
0.1.4.4 қағаз беті жазықтығында бағдарлау (ортасында, оң жағында, сол жағында, үстінде, астында, жоғары-төмен) | 1.1.4.4 қағаз беті жазықтығында бағдарлау (ортасында, оң жағында, сол жағында, үстінде, астында, жоғары-төмен) | |||||||
1.5 Мезгілдік түсініктер | 0.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | 1.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | ||||||
0.1.5.2 тәулік бөліктерінің, апта күндерінің бірізділік тәртібін атау | 1.1.5.2 тәулік бөліктерінің, апта күндерінің бірізділік тәртібін атау | |||||||
1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер | 0.1.6.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну; 10 көлемінде тура және кері санау; натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 1.1.6.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну; 10/11-20 көлемінде тура және кері санау; натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | 2.1.6.1 100-ге дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну; 100 көлеміндегі сандарды тура және кері санау, натурал сандар қатарындағы орнын анықтау |
3.1.6.1 | 4.1.6.1 көптаңбалы сандардың құрылу жолын түсіну, натурал сандар қатарындағы 1 000 000 көлеміндегі санның орнын анықтау | |||
0.1.6.2 |
1.1.6.2 |
2.1.6.2 |
3.1.6.2 |
4.1.6.2 | ||||
0.1.6.3 |
1.1.6.3 |
2.1.6.3 |
3.1.6.3 |
4.1.6.3 | ||||
1.1.6.4 шартты көрнекіліктерді пайдалана отырып, ондықты он бірлікпен ауыстыра отырып, санаудың ірі бірлігі - ондықты құрастыру | 2.1.6.4 санаудың ірі бірлігі – жүздікті құрастыру | 3.1.6.4 санаудың ірі бірлігі –мыңдықты құрастыру | 4.1.6.4 санаудың ірі бірлігі – миллионды құрастыру; санау, жазу | |||||
1.1.6.5 |
2.1.6.5 |
3.1.6.5 | 4.1.6.5 бөлшектердің құрылуын көрсету, оларды жазу, салыстыру; пайыз бүтіннің жүзден бір бөлігі екенін түсіну; бүтіннің бөліктерін пайызбен жазу, оқу | |||||
4.1.6.6* бөлімдері бірдей және алымдары бірдей жай бөлшектерді сан сәулесінде салыстыру, дұрыс бөлшек, бұрыс бөлшек, аралас сандарды ажырату | ||||||||
4.1.6.7* бөлімі 10, 100-ге тең жай бөлшектерді ондық бөлшек түрінде жазу, оқу және салыстыру | ||||||||
1.7 Сандармен амалдар орындау | 0.1.7.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | 1.1.7.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | 2.1.7.1 көбейтуді бірдей қосылғыштардың қосындысын табу, бөлуді - нысандардың мазмұнына қарай және тең бөліктерге бөлу ретінде түсіну | 4.1.7.1 бөлімдері бірдей жай бөлшектерді қосу және азайтуды бөлімді сол қалпында қалдырып, сәйкес алымдарды қосу және азайту деп түсіну; санның квадратын - бірдей екі көбейткіштің, ал кубын - бірдей үш көбейткіштің көбейтіндісі ретінде түсіну | ||||
0.1.7.2 заттық-тәжірибелік әрекеттегі қосу мен азайтудың өзара кері амал екендігін қарастыру және көрсету | 1.1.7.2 қосу және азайту - өзара кері амалдар екенін түсіну, қосу және азайту амалдары компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты анықтау | 2.1.7.2 көбейту және бөлу - өзара кері амалдар екенін түсіну, көбейту және бөлу амалдарының компоненттері арасындағы байланысты анықтау | 3.1.7.2 көбейту және бөлуді орындауда 0 мен 1 сандарының қасиеттерін қолдану; санды 0 санына бөлуге болмайтынын білу |
4.1.7.2 | ||||
0.1.7.3 заттық-тәжірибелік әрекеттегі қосудың ауыстырымдылық қасиетін қарастыру және көрсету | 1.1.7.3 қосудың ауыстырымдылық қасиетін; 0 мен 1 сандарының қасиетін қолдану | 2.1.7.3* қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін/көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | 3.1.7.3 көбейтудің ауыстырымдылық, үлестірімділік, терімділік қасиеттерін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | 4.1.7.3 көптаңбалы сандармен есептеулер жүргізгенде қосу және көбейтудің қасиеттерін қолдану | ||||
1.1.7.4 біртаңбалы сандарды ондықтан аттамай қосу кестесін құру, білу және қолдану |
2.1.7.4 біртаңбалы сандарды ондықтан аттап қосу кестесін құру, білу және қолдану; |
3.1.7.4 |
4.1.7.4 | |||||
0.1.7.5 қосу мен азайту амалдарын орындағанда 1-ден санау, қайта санау, тәсілдерін, сан құрамы туралы білімін пайдалану | 1.1.7.5. ондықтан аттамай 20 көлеміндегі бір таңбалы сандарды ауызша қосу және азайтуды орындау | 2.1.7.5 біртаңбалы сандарды ондықтан аттап ауызша қосу және азайтуды орындау | 3.1.7.5 үштаңбалы сандарды ауызша қосу және азайтуды орындау | 4.1.7.5 көптаңбалы сандарды ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау; микрокалькулятордың көмегімен есептеулер жүргізу | ||||
2.1.7.6 екітаңбалы сандарды: 40+17, 57-40; 35+12 түріндегі өрнектерді ондықтан аттамау жағдайында ауызша қосу және азайтуды орындау | 3.1.7.6 біртаңбалы санға қалдықпен бөлуді орындау |
4.1.7.6 | ||||||
2.1.7.7 мынадай жағдайларда: 45+9,45+19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша және жазбаша қосу мен азайтуды орындау | 3.1.7.7 кестеден тыс мынадай жағдайларда: 17∙5 96: 6 75:15 84:4 ауызша көбейту мен бөлуді орындау | 4.1.7.7* екітаңбалы/ үштаңбалы сандарды бір таңбалы санға ауызша көбейту мен бөлуді орындау | ||||||
2.1.7.8 мынадай жағдайларда: 34+ 23, 57-23; 27+34, 61-27, 47+33; 80-47 екі таңбалы сандарды қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | 3.1.7.8 үш таңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | 4.1.7.8 көптаңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту алгоритмдерін қолдану | ||||||
3.1.7.9 | 4.1.7.9 санды қосындыға көбейту, санды көбейтіндіге көбейту және бөлу ережелерін қолдану | |||||||
3.1.7.10 мынадай жағдайларда: 23∙2, 123∙2, 46:2, 246:2 екітаңбалы/ үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | 4.1.7.10* көптаңбалы сандарды біртаңбалы/екі таңбалы /үштаңбалы сандарға қалдықпен бөлуді орындау | |||||||
3.1.7.11 мынадай жағдайларда: 28∙3, 269∙2, 84:3, 538:2 екітаңбалы/үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | 4.1.7.11 екітаңбалы/ үштаңбалы санға жазбаша көбейту және бөлу алгоритмдерін қолдану | |||||||
3.1.7.12 нөлдермен аяқталатын үштаңбалы санды біртаңбалы санға жазбаша көбейту және бөлу тәсілін қолдану | 4.1.7.12 нөлмен аяқталатын көптаңбалы сандарды біртаңбалы/екітаңбалы/үштаңбалы санға жазбаша көбейту және бөлу алгоритмін қолдану | |||||||
3.1.7.13 бөліндінің бір разрядында нөл болатын кезде үш таңбалы санды біртаңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | 4.1.7.13 бөлінді мәнінде нөлдер болатын жағдайда көптаңбалы санды біртаңбалы/екітаңбалы/үштаңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану | |||||||
4.1.7.14* аралас санды бұрыс бөлшекке және бұрыс бөлшекті аралас санға айналдыру; санның/шаманың бөлігін табу және бөлігі бойынша санды/шаманы табу: 100 көлеміндегі сандар мен жүздіктердің жартысын, үштен бір, төрттен бір, оннан бір бөлігін табу | ||||||||
4.1.7.15 бөлімдері бірдей жай бөлшектерді қосу және азайту алгоритмін қолдану | ||||||||
4.1.7.16* пайызды бөлшекке, бөлшекті пайызға түрлендіру | ||||||||
1.8. Шамалар және өлшем бірліктер | 1.1.8.1 ұзындық/ уақыт шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін өлшемдер мен құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | 2.1.8.1 әр түрлі өлшеу аспаптары шкалаларын (шәкілдерін) бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау | 3.1.8.1 ауданы болатын нысандарды атау және ауданды өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдап алу, палеткамен өлшеу | 4.1.8.1 көлемі болатын нысандар мен кеңістіктік геометриялық фигураларды атау, көлемді өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдау, кубиктермен (1 см3) өлшеу | ||||
1.1.8.2 өлшем бірліктерді (см, дм/сағ) қолданып өлшеу | 2.1.8.2 ұзындық (м)/ масса (кг)/л, уақыт (мин) өлшем бірліктерін қолданып өлшеу | 3.1.8.2 мм, км/ г, т/см2, дм2, м2 /сек өлшем бірліктерін қолданып өлшеу |
4.1.8.2 | |||||
0.1.8.3 шамалар мәндерін (тг) салыстыру және амалдар орындау | 1.1.8.3 шамалар мәндерін (см, дм/ кг/ л/ сағ) салыстыру және амалдар орындау | 2.1.8.3 шамалар мәндерін (см, дм, м/ кг, / л/ сағ, мин,ай, жыл) салыстыру және амалдар орындау | 3.1.8.3 шамалар мәндерін (мм,см, дм, м/ г, кг, ц, т / л/ см2, дм2, м2, / сек, мин, сағ, тәул, жыл, ғасыр) салыстыру және амалдар орындау | 4.1.8.3 шамалар мәндерін мм,см,дм,м,км/мг,кг,ц,т/мл,л,см3,дм3,м3/см2,дм2, м2, ар, га/с,мин, сағ, тәул, жыл ғасыр өлшем бірліктерін салыстыру | ||||
1.1.8.4 ұзындық өлшем бірліктерін (см, дм) олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 2.1.8.4 ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 3.1.8.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (г, кг, ц, т)/ аудан* (см2, дм2, м2/ уақыт (сек,мин, сағ, тәул. ғасыр) бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | 4.1.8.4 ұзындық (мм, см, дм, м, км)/масса (мг, г, кг, ц, т)/ аудан* (мм2, см2, дм2, м2, г, а)/ көлем (мм3 , см3, дм3, м3 )/ уақыт (с, мин, сағ, тәул.) өлшем бірліктерін олардың арақатысына сүйеніп түрлендіру | |||||
1.1.8.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат /уақыттың өлщем бірліктерін ажырату: минут, сағат, күн, апта, ай | 2.1.8.5 циферблат бойынша уақытты анықтау: сағат және минут | 3.1.8.5 әр түрлі сағат бойынша уақытты анықтау: сағат, минут, секундты |
4.1.8.5* уақыт өлшем бірлігінің үлесін табу (мысалы, 1/60 сағ = 1 мин; ½ сағ = 30 мин; | |||||
0.1.8.6 |
1.1.8.6 |
2.1.8.6 |
3.1.8.6 |
4.1.8.6 | ||||
2) "Алгебра элементтері":
3-кесте
Бөлімшелер | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
Білім алушылар: | ||||
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 1.2.1.1 санды өрнектерді (қосынды, айырма)/ теңдік, теңсіздіктерді ажырату, құрастыру, жазу және оқу | 2.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді/теңдіктер мен теңсіздіктерді ажырату, құрастыру, жазу және оқу | 3.2.1.1 бір /екі әріпі бар әріпті өрнектерді ажырату, құрастыру, жазу және оқу | 4.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді түрлендіру |
2.2.1.2 әріптің берілген мәніндегі бір амалды әріпті өрнектің мәнін табу | 3.2.1.2 әріптердің берілген мәндерінде екі әріпі бар әріпті өрнектің мәнін табу | 4.2.1.2 әріптердің берілген мәндеріндегі бірнеше әріпі бар әріпті өрнектің мәнін табу | ||
3.2.1.3* көбейтудің үлестірімділік және терімділік, қосу мен көбейтудегі ауыстырымдылық қасиеттерін әріпті теңдік түрінде: | 4.2.1.3* әріпті өрнектерді құру және есептер шығару барысында қолдану | |||
3.2.1.4 санды 0-ге көбейту, 0-ге бөлуге болмайтын жағдайларды әріпті теңдік түрінде: aх0 = 0; a
|
4.2.1.4* бөлімдері бірдей жай бөлшектерді қосу және азайту алгоритмін әріпті теңдік түрінде:
көрсету және қолдану | |||
1.2.1.5 жақшасыз санды өрнектерді салыстыру | 2.2.1.5 жақшалы және жақшасыз санды өрнектерді (екі амалдан артық емес қосу мен азайту/ 3 көлемінде көбейту және бөлу) салыстыру | 3.2.1.5 әріпті, санды өрнектерді (үш амалдан артық емес) салыстыру |
4.2.1.5* бөлшектің негізгі қасиетін әріпті теңдік түрінде:
k
| |
1.2.1.6 екі амалды жақшалы және жақшасыз өрнектердің мәнін табу | 2.2.1.6 екі-үш амалды жақшалы және жақшасыз өрнектердің мәнін табу | 3.2.1.6 төрт амалды жақшалы және жақшасыз өрнектерде амалдардың орындалу тәртібін анықтау, олардың мәнін табу | 4.2.1.6 бөлшек санды өрнектерді салыстыру | |
3.2.1.7 формулаларды амалардың арасындағы өзара қатынасты орнатушы теңдік ретінде түсіну | 4.2.1.7 төрт амалдан артық жақшалы және жақшасыз өрнектерде амалдардың орындалу тәртібін анықтау, олардың мәнін табу | |||
4.2.1.8 бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы арақашықтық формуласын(s=v∙t, t=s: v, v=s:t) қуып жету қозғалысы мен қалып қою қозғалысына байланысты формулаларды / қалдықпен бөлу* формуласын (a=b∙c+r)/ шығарып алу және қолдану | ||||
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | 1.2.2.1 теңдік және теңсіздікті тану; тура және тура емес теңдікті айыра білу | 2.2.2.1 х <
| 3.2.2.1 қарапайым теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу | 4.2.2.1* қос теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу |
1.2.2.2 есептерді "таңдап алу" әдісімен шешу | 2.2.2.2 қосу мен азайтуға, көбейту мен бөлуге берілген қарапайым теңдеулерді шешу |
3.2.2.2 көбейту мен бөлуге берілген х:8=9; 51:х=17; 23*х=46 түріндегі қарапайым теңдеулерді, құрылымы күрделі |
4.2.2.2* 39 + 490 : k = 46; | |
3) "Геометрия элементтері":
4-кесте
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
3.1. Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 0.3.1.1. геометриялық пішіндерді: нүкте, түзу, қисық сызықтарды тану және атау | 1.3.1.1 геометриялықпішіндерді: нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар, кесінді, сәуле, бұрышты бір бірінен ажырату және атау | 2.3.1.1 бұрыш түрлерін (тік, сүйір, доғал) бір бірінен ажырату және атау/тік төртбұрыш, шаршы, тік бұрышты үшбұрыштың мәнді белгілерін анықтау | 3.3.1.1 шеңбер мен дөңгелекті, олардың элементтерін (центр, радиус, диаметр) бір бірінен ажырату және атау/симметриялы және симметриялы емес жазық фигураларды айыра білу және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 4.3.1.1 тік бұрышты үшбұрышты, оның элементтерін (катет, гипотенуза), текше, тік бұрышты параллелепипед және олардың элементтерін (төбесі, қабырғалары, қырлары) бір бірінен ажырату және атау |
0.3.1.2 жазық пішіндерді (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш, сопақша) және кеңістік пішіндерді (текше, шар) тану, атау, ажырату және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 1.3.1.2 жазық пішіндерді (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) және кеңістік пішіндерді (текще, шар, цилиндр, конус, пирамида) тану және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | 2.3.1.2 көпбұрыштарды жіктеу | 3.3.1.2 геометриялық фигураларды жіктеу | 4.3.1.2 үшбұрыштарды жіктеу | |
1.3.1.3 геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш) қабырғаларын өлшеу және салыстыру |
2.3.1.3 көпбұрыштардың, қоршаған ортадағы заттар қабырғаларының ұзындығын өлшеу, периметрді табуға арналған формулаларды: Р=2(а+b), | 3.3.1.3 тік бұрышты үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш ауданы формуласын: S= (a*b):2, S=a2, S=a*b шығарып алу және қолдану | 4.3.1.3 тік бұрышты параллепипед көлемінің формуласын (V=a∙b∙c) шығарып алу және қолдану | ||
2.3.1.4 пішіннің белгісіз қабырғасын оның периметрі мен белгілі қабырғалары арқылы табу | 3.3.1.4 суретте кескінделген құрастырылған пішіндердің, қоршаған ортадағы жазық пішіндердің периметрін анықтау | 4.3.1.4* суретте бейнеленген құрастырылған пішіндердің, қоршаған ортадағы жазық пішіндердің ауданын анықтау | |||
2.3.1.5 берілген периметрі бойынша тор көзді қағазға жазық пішіндер салу | 3.3.1.5* берілген ауданы бойынша тор көзді қағазға жазық пішіндер салу | 4.3.1.5* жазық пішіндерді оське қарағанда симметриялы болатын пішіндермен толықтыру; бұрыштың шамасын табу | |||
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу | 0.3.2.1 қимаүлгі, трафарет, тірек нүктелердің көмегімен жазықтықта түзу, қисық сызықты, қарапайым жазық геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, шаршы, тікбұрыш, дөңгелек, сопақша) кескіндеу | 1.3.2.1 түзу, тұйықталған және тұйықталмаған және қисық, сынық сызықты жазықтықта / қарапайым жазық геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, төртбұрыш) нүктелі қағазда кескіндеу | 2.3.2.1 нүктелі қағазда кесінділер, түзулер мен геометриялық пішіндерді орны, қозғалыс және бағыты бойынша нұсқаулыққа сәйкес сызу | 3.3.2.1* нүктелі қағазда параллель және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық пішіндерді сызу, олардың қиылысу және бірігу аумағын табу | 4.3.2.1* нүктелі қағазда перпендикуляр түзулер, симметриялы және симметриялы емес жазық пішіндерді сызу |
1.3.2.2 берілген ұзындығы бойынша кесінді сызу | 2.3.2.2 тік бұрышты сызу | 3.3.2.2 берілген қабырғалары бойынша тіктөртбұрыш пен шаршы, циркульдің көмегімен шеңбер салу | 4.3.2.2 градустық өлшемі бойынша бұрыш; екі катеті бойынша тік бұрышты үшбұрыш; радиусы бойынша шеңбер және дөңгелекті; тік бұрышты сызғыштың көмегімен түзуге перпендикуляр түзу салу | ||
1.3.2.3 жазық пішіндер үлгілерінен және бөліктерінен композиция құрастыру | 2.3.2.3 жазық пішіндер үлгілерін бөлу және олардан композиция құрастыру | 3.3.2.3 кеңістіктік геометриялық пішіндердің (тікбұрышты параллепипед, текше) жазбасын дайындау және олардың үлгісін құрастыру | 4.3.2.3* кеңістіктік геометриялық пішіндердің (пирамида, цилиндр, конус) жазбасын дайындау және олардың үлгісін құрастыру | ||
1.3.2.4. геометриялық пішіндер арасындағы негізгі қатынастарды анықтау (үлкен-кіші, жоғары-төмен, кең-тар, жуан-жіңішке, қалың-жұқа) | 2.3.2.4. бастапқы орнын, бағытын, қозғалысын (оңға, солға, тура, толық бұрылу, сағат тілімен және сағат тіліне кері жартыға, төрттен бірге бұрылу) , анықтау айқындайтын нұсқаулыққа сәйкес әрекет жасау | 3.3.2.4* солға және оңға бұрғанда, үстінен және жанынан қарағанда кеңістіктік пішіндердің қалпындағы өзгерістерді түсіндіру | 4.3.2.4. симметриялы және симметриялы емес жазық пішіндерді бір-бірінен ажырату және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестен-діру | ||
3.3 Нүктелер кординаттары және қозғалыс бағыты | 1.3.3.1 сан сәулесінде белгіленген нүктелердің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | 2.3.3.1 сызықта белгіленген нүктелерді бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | 3.3.3.1 жазық пішінде белгіленген нүктелердің орнын бір-біріне қатысты анықтау | 4.3.3.1* қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, нысандар қозғалысы сызбасын құру, сәйкес есептеулер жүргізу | |
4.3.3.2 нысандардың бастапқы орны мен қозғалыс бағытын (бір-біріне қарама қарсы, бірінен - бірі қарама-қарсы бағытта) анықтау |
4) "Жиын. Логика элементтері":
5-кесте
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 1.4.1.1 екі жиынның бірігуін және жиыннан оның бөлігін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | 2.4.1.1 тең жиындардың бірігуін және жиынның оның тең бөліктерін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | 3.4.1.1* екі жиынның бірігуі мен қиылысуын Эйлер-Венн диаграммасының көмегімен көрнекі түрде кескіндеу | 4.4.1.1* жиындар арасындағы қатынастың (тең, қиылысатын, қиылыспайтын жиындар, ішкі жиын) сипатын анықтай білу | |
0.4.1.2 жиындарды элементерінің белгілері (нысандардың түсі, пішіні, өлшемі, материалы, әрекеті) бойынша құру және жіктеу | 1.4.1.2 жиындарды элементерінің белгілері (нысандардың түсі, пішіні, өлшемі, материалы, әрекеті) бойынша құру және жіктеу | 2.4.1.2 сандардың жазылуындағы цифрлар саны, 2-ге бөлінуі, сандық тізбектегі алатын орндары бойынша сандық жиындар құру және жіктеу (бөліктеу) | 3.4.1.2* сандардың жиындарын, олардың бірігуі мен қиылысуын элементтердің берілген немесе білім алушылардың өздері анықтаған қасиеттері бойынша құру | 4.4.1.2 түзу сызықтардың, геометриялық пішіндердің қиылысуын көрсету, қиылысу және бірігу аймақтарын белгілеу | |
0.4.1.3 жұп құру арқылы нысандар жиындарын салыстыру; тең жиын- терді, бос жиындарды анықтау | 1.4.1.3 жұп құру арқылы нысандар жиындарын салыстыру; тең жиын- терді, бос жиындарды анықтау | 2.4.1.3 жиындар мен олардың элементтерін диаграммада белгілеу; элементтердің жиынға, жиындардың бірігуіне және қиылысуына тиістілігін анықтау | 3.4.1.3* сандар көптігінің ішкі элементтердің берілген немесе білім алушылардың өздері анықтаған қасиеттері бойынша құру | 4.4.1.3* есептерді, теңдеулер мен теңсіздіктерді шешуде жиындардың қиылысуы мен бірігуінің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін қолдану | |
4.2 Пікірлер | 0.4.2.1. тұжырымдардың ақиқаттығын немесе ақиқат еместігін анықтау | 1.4.2.1. тұжырымдардың ақиқаттығын немесе ақиқат еместігін анықтау | 2.4.2.1 тұжырымдардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау, ақиқат немесе жалған тұжырымдар құру | 3.4.2.1 ақиқат немесе жалған пікірлер құру | 4.4.2.1* математикалық мазмұндағы пікірлер құру, олардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау |
0.4.2.2 бірдей цифрлар мен пішіндерден тұратын бар басқатырғыштар, ребустар шешу | 1.4.2.2 бірдей цифрлар мен фигуралардан тұратын бар басқатырғыштар, ребустар шешу, сәйкестік пен ақиқаттықты анықтауға берілген қарапайым логикалық есептерді шығару | 2.4.2.2 сандық есептерді, әртүрлі сандардан тұратын басқатырғыштарды, ауыстырып құюға және өлшеуге берілген логикалық есептерді зерттеу және шығару | 3.4.2.2* кестелер және графтар құру әдісімен логикалық пайымдауға берілген есептерді шығару | 4.4.2.2* кеңістіктік ойлау қабілетін дамытуға арналған логикалық есептерді шығару | |
4.3. Тізбектер |
0.4.3.1 |
1.4.3.1 |
2.4.3.1 |
3.4.3.1 |
4.4.3.1 |
0.4.3.2 |
1.4.3.2 | 2.4.3.2 берілген заңдылық бойынша тізбекті құрастыру, тізбектегі заңдылықтың бұзылуын табу | 3.4.3.2 өзі таңдаған заңдылық бойынша тізбектер құрастыру, тізбектегі заңдылықтың бұзылуын табу | 4.4.3.2 заңдылықты немесе ережені өзі таңдап, сандар/ сандар тобы тізбектерін құру | |
4.4. Нысандардың комбинациялары | 0.4.4.1 қоршаған ортадағы заттардан "екі-екіден" (жұп) комбинациялар жиынын құрастыру | 1.4.4.1 қоршаған ортадағы заттардан "екі - екіден" комбинациялар жиынын құрастыру | 2.4.4.1 қоршаған ортадағы заттардан "үш-үштен" комбинациялар жиынын құрастыру | 3.4.4.1* "мүмкіндіктер тармағы" туралы түсінігі болу, күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдаяттар мен есеп шығаруда қолдану | 4.4.4.1* "таңдап алу" әдісімен комбинаторлық есептерді шығару |
5) "Математикалық модельдеу":
6-кесте
Бөлімшелер | 0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
5.1 Есептер және математикалық модель | 0.5.1.1 есепті заттармен, олардың орынбасарларымен әрекеттер, суреттердің көмегімен модельдеу | 1.5.1.1 есепті сызба, сурет, қысқаша жазба түрінде модельдеу; есепті шешу үшін тірек сызбасын таңдау |
2.5.1.1 |
3.5.1.1 | 4.5.1.1* есепті сызба, алгоритм, дөңгелек диаграмма, график түрінде модельдеу |
0.5.1.2 артық, кем, тең, сонша, бірнеше бірлікке артық/кем, ұзын, қысқа, ауыр, жеңіл ұғымдарын/ заттардың орналасуын, арақашықтығын, бағытын анықтайтын терминдерді қолдану | 1.5.1.2 артық, кем, тең, сонша, бірнеше бірлікке артық/кем, ұзын, қысқа, ауыр, жеңіл, қымбат, арзан, баға ұғымдарын/ заттардың орналасуын, арақашықтығын, бағытын анықтайтын терминдерді қолдану | 2.5.1.2 есептерді шығару барысында "баға", "мөлшер" (сан), "құн"; ұзындығы, ені, периметр шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | 3.5.1.2 есептерді шығаруда "бір заттың массасы", "саны", "жалпы масса"/ "бір затқа жіберілген шығын", "заттардың саны", "жалпы шығын"/ ұзындығы, ені, ауданы ұғымдарының өзара тәуелділігін пайдалану | 4.5.1.2 есептерді шығаруда жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс; өнімділік/ егіннің түсімділігі; ауданы мен массасы/ жылдамдық, арақашықтық, уақыт/ биіктік, ені, ұзындық, көлемі шамаларырының өзара тәуелділігін пайдалану | |
0.5.1.3 қосынды және қалдықты табуға берілген драматизациялық және иллюстрациялық есептерді талдау және шығару | 1.5.1.3 қосынды және қалдықты табуға берілген есептерді талдау және шығару | 2.5.1.3 бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға; мазмұнына қарай және бірдей бөліктерге бөлуге берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп шығару | 4.5.1.3 бүтіннің бөлігін табуға берілген есептерді талдау және шығару; кері есеп құрастыру, шығару | ||
1.5.1.4 санды бірнеше бірлікке арттыру, кеміту; айырмалық салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару | 3.5.1.4 санды кері есепті шығару және қысқа теңдеу құру, бірнеше бірлікке арттыру, кеміту; айырмалық салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару | 4.5.1.4* шамалар арасындағы тәуелділікке; пропорционал бөлуге, белгісізді екі айырым бойынша табуға берілген есептерді талдау және шығару | |||
2.5.1.5 қосу мен азайтудың белгісіз компоненттерін табуға; тікбұрыштың (шаршының)қабырғаларының ұзындығын, периметрін табуға берілген есептерді талдау және шығару | 3.5.1.5 тікбұрыштың (шаршының) қабырғаларының ұзындығын, ауданын табуға берілген есептерді талдау және шығару | 4.5.1.5. бүтіннің пайызын және керісінше пайызы бойынша бүтін санды табуға берілген есептерді талдау және шығару | |||
0.5.1.6 қосу мен азайтуға берілген есептерге қатысты таңдаған амалдарын негіздеу, шығару әдісін түсіндіру | 1.5.1.6 қосу мен азайтуға берілген есептерге қатысты таңдаған амалдарын негіздеу, шығару әдісін түсіндіру | 2.5.1.6 көбейту мен бөлуге берілген есептерге қатысты таңдаған амалдарын негіздеу, шығару әдісін түсіндіру | 3.5.1.6 есептеу кезінде жауабын алдын ала болжау, нәтижесін құрама есептің шартына сәйкес түсіндіру | 4.5.1.6 әр түрлі құрама есептерді құрастыру, салыстыру, шығару | |
1.5.1.7 санды бірнеше бірлікке арттыру/кемітуге; айырмалық салыстыруға берілген қарапайым есептерді модельдеу және шығару |
2.5.1.7 | 3.5.1.7 үш амалмен шығарылатын есептерді (шамалар арасындағы тәуелділкке құрылған жай есептердің түрлі комбинациялары) модельдеу және шығару | 4.5.1.7* үш-төрт амалмен шығарылатын есептерді модельдеу және түрлі әдіспен шығару, ең тиімді әдісті анықтау | ||
2.5.1.8 барлық арифметикалық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді санды өрнектер түрінде шығарудың моделін құрастыру | 3.5.1.8 айнымалысы бар өрнектер мен теңдеу түрінде барлық арифметикалық амалдарға берілген қарапайым есептерді шешуді; қосу мен азайтуға берілген құрама есептерді моделдеу | 4.5.1.8* теңдеу мен санды өрнек арқылы құрама есепті шығарудың моделін құрастыру | |||
4.5.1.9* бір-біріне кездесу және қарама-қарсы бағыттағы қозғалыс, артынан қуып жету, бір бағыттағы қалып қою қозғалысына берілген есептерді арифметикалық және алгебралық әдіспен шешу | |||||
5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен зат топтарымен) көрсету | 1.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен) көрсету және сан сәулесінде көрсету | 2.5.2.1 екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені қолдану | 3.5.2.1 көп таңбалы сандардың графикалық моделін құру, кластар мен разрядтар кестесін қолдану | 4.5.2.1 жай бөлшектердің құрылуын, салыстыру, қосу және азайтуды бейнелеу үшін жазық пішіндердің бөлігі және сан сәулесін қолдану |
0.5.2.2
|
1.5.2.2
| 2.5.2.2 жиынды белгілеу үшін латын алфавитінің бас әріптерін, жиын элементтерін белгілеу үшін латын алфавитінің кіші әріптерін; жиынға тиістілігін/тиісті еместігін белгілеу үшін
| 3.5.2.2* екі жиынның қиылысуы
| ||
0.5.2.3 сандардың натурал сан қатары қасиетіне негізделген, сандардың дәйектілігін иллюстрациялық түрде көрсету үшін "сандық баспалдақты" пайдалану, сандарды, көршілес сандарды, салыстыру (артық/кем) | 1.5.2.3 сандардың қосындысы мен айырмасын, сандарды салыстыру (артық/кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды, сандар қатарын көрсету үшін сан сәулесін қолдану | 2.5.2.3 нүктелерді, кесінділерді, сәулелерді, түзулерді латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу, оларды белгілеуі бойынша оқу | 3.5.2.3 бұрыштарды, көпбұрыштарды латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу, оларды белгілеуі бойынша оқу | 4.5.2.3 текшені, тік бұрышты параллелепипедті латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу, оларды белгілеуі бойынша оқу | |
1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларының өрнектердін оқу мен жазуда қолдану | 2.5.2.4 көбейту және бөлу амалдарының компоненттері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | 3.5.2.4 қосу мен азайту, көбейту және бөлу амалдары компоненттерінің атауларын жақшалы өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | 4.5.2.4 пайызды % символымен, мысалы, 25%; бұрыштың градустық өлшемін 0 символымен, мысалы, 450 белгілеуді қолдану | ||
2.5.2.5 деректерді жинақтау, жүйелеу, кестелер құрастыру | 3.5.2.5* деректерді жинақтау, жүйелеу және диаграммалар мен пиктограммалар қолданып салыстыру | 4.5.2.5* ақпаратты түсіндіру, салыстыру және мәліметтерді жиынтықтау, қозғалыс графиктерін құру, қозғалысқа арналған есептерге сызба құрастыру |
45. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1 тоқсан | |||
"Өзім туралы" | 1.1 Шамалық түсініктер |
0.1.1.1 заттарды шамасы бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы, тереңдігі) салыстырғанда салу және қою тәсілдерін пайдалану | |
1.2 Заттың ауырлығы туралы түсініктер | 0.1.2.1 бұлшық еттік сезінуді пайдалана отырып, ауырлығы бойынша салыстырылатын екі заттың әрқайсысының қасиеттерін атау | ||
1.4 Кеңістіктік түсініктер |
0.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортадағы кеңістікте бағдарлау (жоғары-төмен, алдында-артында, оң жақта-сол жақта, алыс-жақын) | ||
1.5 Мезгілдік түсініктер |
0.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | ||
3.1. Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 0.3.1.2 жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш, сопақша) және кеңістік пішіндерді (текше, шар) тану, атау, ажырату және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | ||
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.2 жиындарды элементерінің белгілері (нысандардың түсі, пішіні, өлшемі, материалы, әрекеті) бойынша құру және жіктеу | ||
5.2 Математикалық тіл | 0.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен зат топтарымен) көрсету | ||
2 тоқсан | |||
"Менің отбасым және достарым" | 1.3 Сандық түсініктер |
0.1.3.1 екі зат тобын саны бойынша салыстырғанда жұптап салыстыру тәсілін пайдалану | |
1.4 Кеңістіктік түсініктер |
0.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | ||
1.5 Мезгілдік түсініктер |
0.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | ||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 0.3.1.2 жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш, сопақша) және кеңістік пішіндерді (текше, шар) тану, атау, ажырату және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | ||
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.3 жұп құру арқылы нысандар жиындарын салыстыру; тең жиын-терді, бос жиындарды анықтау | ||
3 тоқсан | |||
"Саяхат" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
0.1.6.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну; 10 көлемінде тура және кері санау; натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
0.1.7.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну; | ||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
0.1.8.3 шамалар мәндерін (тг) салыстыру және амалдар орындау | ||
1.4 Кеңістіктік түсініктер |
0.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | ||
1.5 Мезгілдік түсініктер |
0.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | ||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 0.3.1.2 жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш, сопақша) және кеңістік пішіндерді (текше, шар) тану, атау, ажырату және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | ||
4.2 Пікірлер |
0.4.2.1 тұжырымдардың ақиқаттығын немесе ақиқат еместігін анықтау; | ||
4.3 Тізбектер |
0.4.3.1 10-ға дейінгі сандар тізбегін құрастыру; суреттер, пішіндер, символдардан тұратын тізбектердің заңдылықтарын анықтау | ||
5.1 Есептер және математикалық модель |
0.5.1.1 есепті заттармен, олардың орынбасарларымен әрекеттер, суреттердің көмегімен модельдеу | ||
5.2 Математикалық тіл |
0.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығы-мен, таяқшалар-мен зат топтарымен) көрсету
0.5.2.3 сандардың натурал сан қаатары қасиетіне негізделген, сандардың дәйектілігін иллюстраци-ялық түрде көрсету үшін "сандық баспалдақты" пайдалану, сандарды, көршілес сандарды, салыстыру (артық/кем) | ||
4 тоқсан | |||
"Тағам және сусын" | 1.4. Кеңістіктік түсініктер |
0.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | |
1.5 Мезгілдік түсініктер |
0.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | ||
1.6. |
0.1.6.1 натурал сандар және нөл санының құрылу жолын түсіну; 10 көлемінде тура және кері санау; натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | ||
1.7 Сандармен амалдар орындау |
0.1.7.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | ||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
0.1.8.3 шамалар мәндерін (тг) салыстыру және амалдар орындау | ||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
0.3.1.1 геометриялық пішіндерді: нүкте, түзу, қисық сызықтарды тану және атау | ||
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу | 0.3.2.1 қимаүлгі, трафарет, тірек нүктелердің көмегімен жазықтықта түзу, қисық сызықты, қарапайым жазық геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, шаршы, тікбұрыш, дөңгелек, сопақша) кескіндеу | ||
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 0.4.1.3 жұп құру арқылы нысандар жиындарын салыстыру; тең жиын-терді, бос жиындарды анықтау | ||
4.2 Пікірлер |
0.4.2.1 тұжырымдардың ақиқаттығын немесе ақиқат еместігін анықтау | ||
4.3 Тізбектер |
0.4.3.1 10-ға дейінгі сандар тізбегін құрастыру; суреттер, пішіндер, символдардан тұратын тізбектердің заңдылықтарын анықтау | ||
4.4 Нысандардың комбинациялары | 0.4.4.1 қоршаған ортадағы заттардан "екі-екіден" (жұп) комбинациялар жиынын құрастыру | ||
5.1 Есептер және математикалық модель |
0.5.1.1 есепті заттармен, олардың орынбасарларымен әрекеттер, суреттердің көмегімен модельдеу | ||
5.2 Математикалық тіл |
0.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалар-мен зат топтарымен) көрсету
0.5.2.3 сандардың натурал сан қатары қасиетіне негізделген, сандардың дәйектілігін иллюстрациялық түрде көрсету үшін "сандық баспалдақты" пайдалану, сандарды, көршілес сандарды, салыстыру (артық/кем) | ||
2) 1-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
1 тоқсан | ||||
"Өзім туралы" | 1.1 Шамалық түсініктер |
1.1.1.1 заттарды шамасы бойынша (ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы) салыстырғанда салу және қатар қою тәсілдерін пайдалану | ||
1.2 Заттың ауырлығы туралы түсініктер | 1.1.2.1 бұлшық еттік сезінуді пайдалана отырып, ауырлығы бойынша салыстырылатын екі заттың әрқайсысы ның қасиеттерін атау | |||
1.3 Сандық түсініктер |
1.1.3.1 екі зат тобын саны бойынша салыстырғанда жұптап салыстыру тәсілін пайдалану | |||
1.4 Кеңістіктік түсініктер |
1.1.4.1 өз дене мүшелерінде, өзіне қатысты жақын ортада (жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын) бағдарлау | |||
1.5 Мезгілдік түсініктер |
1.1.5.1 өз өміріндегі оқиғалардың тәулік бөліктерімен, апта күндерімен арақатынасын белгілеу | |||
1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
1.1.6.1 санау барысында натурал сандардың реттік номері анықталатындығын түсіну 10 көлемінде тура және кері санау; олардың натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | |||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
1.1.8.1 ұзындық шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | |||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 1.3.1.2 жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) және кеңістік пішіндерді (текше, шар, цилиндр, конус, пирамида, тікбұрышты параллепипед) тану және қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |||
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 1.3.3.1 сан сәулесінде белгіленген нүктелердің бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | |||
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 1.4.1.2 жиындарды элементерінің белгілері (нысандардың түсі, пішіні, өлшемі, материалы, әрекеті) бойынша құру және жіктеу | |||
4.3 Тізбектер |
1.4.3.1 10-ға дейінгі/ 20- ға дейінгі сандар тізбегін құрастыру; суреттер, пішіндер, символдардан тұратын тізбектердің заңдылықтарын анықтау | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.1 цифрды саннан ажырату, бір таңбалы сандарды түрлі тәсілдермен (нүктелер жиынтығымен, таяқшалармен) көрсету және сан сәулесінде көрсету | |||
2 тоқсан | ||||
"Менің отбасым және достарым" | 1.7 Сандармен амалдар орындау |
1.1.7.1 қосу амалын ортақ элементтері жоқ жиындардың бірігуі, азайтуды - жиынның бөлігін ажыратып алу ретінде түсіну | ||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.2 "+", "–", "=", "
1.5.2.3. сандардың қосындысы мен айырмасын, сандарды салыстыру (артық/кем), көршілес сандарды, сандық аралықтарды, сандар қатарын көрсету үшін сан сәулесін қолдану 1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларының өрнектердін оқу мен жазуда қолдану | |||
5.1 Есептер және математикалық модель | 1.5.1.2 артық, кем, тең, сонша, бірнеше бірлікке артық/кем, ұзын, қысқа, ауыр, жеңіл, қымбат, арзан, баға ұғымдарын/ заттардың орналасуын, арақашықтығын, бағытын анықтайтын терминдерді қолдану | |||
1.3 Сандық түсініктер |
1.1.3.1 көлемді тану: ұзындық, өлшем мен оны өлшеуге қажетті құралдарды таңдау | |||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 1.3.1.1 геометриялық пішіндерді: нүкте, түзу, қисық және сынық сызықтар, тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар, кесінді, сәуле, бұрышты бір бірінен ажырату және атау | |||
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу | 1.3.2.3 жазық пішіндер үлгілерінен және бөліктерінен композиция құрастыру | |||
3 тоқсан | ||||
"Саяхат" | 1.7 Сандармен амалдар орындау |
1.1.7.2 қосу және азайту - өзара кері амалдар екенін түсіну, қосу және азайту амалдары компоненттері мен нәтижелері арасындағы байланысты анықтау | ||
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 1.2.1.1 санды өрнектерді (қосынды, айырма) құрастыру, жазу және оқу | |||
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
1.2.2.1 теңдік және теңсіздікті тану; тура және тура емес теңдікті айыра білу | |||
5.1 Есептер және математикалық модель |
1.5.1.1 есепті сызба, сурет, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.2 "+", "–", "=", "
1.5.2.3 сандардың қосындысы мен айырмасын көрсету үшін сан сәулесін қолдану 1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларының өрнектердін оқу мен жазуда қолдану | |||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
1.1.8.1 ұзындық шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін өлшемдер мен құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | |||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 1.3.1.3 геометриялық пішіндердің (үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш) қабырғаларын өлшеу және салыстыру | |||
4.2 Пікірлер | 1.4.2.2 бірдей цифрлар мен пішіндерден тұратын басқатырғыштар, ребустар шешу | |||
4.3 Тізбектер | 1.4.3.2 іс-әрекет және табиғат күйінің тізбектілігін анықтау, сандар, пішіндер, ойыншықтар, түрлі-түсті моншақтар тізбектерін құру және тізбектегі заңдылықтың бұзылуын табу | |||
4 тоқсан | ||||
"Тағам және сусын" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
1.1.6.1 11-20 көлемінде тура және кері санау; натурал сандар қатарындағы орнын анықтау | ||
1.7 Сандармен амалдар орындау |
1.1.7.5 ондықтан аттамай 20 көлеміндегі біртаңбалы сандарды ауызша қосу және азайтуды орындау | |||
4.3 Тізбектер | 1.4.3.1 20-ға дейінгі сандар тізбегін құрастыру | |||
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
1.1.8.1 ұзындық шамаларын ажырату; оларды өлшеу үшін өлшемдер мен құралдарды таңдау, өлшемдер жүргізу | |||
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі | 1.3.1.3 геометриялық пішіндердің (үшбұрыш, шаршы, тік төртбұрыш) қабырғаларын өлшеу және салыстыру | |||
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
1.3.2.1 түзу, тұйықталған және тұйықталмаған және қисық, сынық сызықты жазықтықта / қарапайым жазық геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, төртбұрыш) нүктелі қағазда кескіндеу | |||
4.4 Нысандардың комбинациялары | 1.4.4.1. қоршаған ортадағы заттардан "екі-екіден" комбинациялар жиынын құрастыру | |||
5.1 Есептер және математикалық модель |
1.5.1.1 есепті сызба, сурет, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |||
5.2 Математикалық тіл | 1.5.2.2 "+", "–", "=", "
1.5.2.4 қосу мен азайту амалдарының компоненттері атауларының өрнектердін оқу мен жазуда қолдану | |||
3) 2-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
"Өзім туралы" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
2.1.6.1 100-ге дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну; 100 көлеміндегі сандарды тура және кері санау, натурал сандар қатарындағы орнын анықтау |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
2.1.7.3* қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін қолдану | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
2.1.8.1 әртүрлі өлшеу аспаптары шәкілдерін бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 2.2.1.6 екі-үш амалды жақшалы және жақшасыз өрнектерде арифметикалық амалдардың орындалу тәртібін анықтау, олардың мәнін табу | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
2.5.1.1 бір; екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.1 екітаңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені пайдалану | |
2 тоқсан | ||
"Менің мектебім" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
2.1.6.3 12-ге дейінгі сандардың римдік нумерациясын оқу, жазу және пайдалану |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
2.1.7.3* қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану | |
4.3 Тізбектер |
2.4.3.1 100-ге дейінгі сандар тізбектерінің заңдылығын анықтау | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
2.5.1.1 екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
2.1.8.3 шамалар мәндерін: ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг)/ көлем (сыйымдылық) (л)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау; | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар |
2.4.1.2 сандардың жазылуындағы цифрлар саны, 2-ге бөлінуі, сандық тізбектегі алатын орындары бойынша сандық жиындар құру және жіктеу (бөліктеу) | |
4.2 Пікірлер | 2.4.2.1 тұжырымдардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау, ақиқат немесе жалған тұжырымдар құру | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 2.4.4.1 қоршаған ортадағы заттардан "үш-үштен" комбинациялар жиынын құрастыру | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.2 жиынды белгілеу үшін латын алфавитінің бас әріптерін, жиын элементтерін белгілеу үшін латын алфавитінің кіші әріптерін; жиынға тиістілігін/тиісті еместігін белгілеу үшін
2.5.2.5 деректерді жинақтау және жүйелеу, кестелер және диаграммалар тұрғызу | |
3 тоқсан | ||
"Дені саудың - жаны сау" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер | 2.1.6.5 50-ге дейін 3, 4, 5-тен топтап тура және кері санау; жұп/тақ сандарды ажырату; заттар тобын 2, 3, 4, 5-тен тең бөліктерге бөлуді көрсету |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
2.1.7.1 көбейтуді бірдей қосылғыштардың қосындысын табу, бөлуді - заттарды мазмұнына қарай және тең бөліктерге бөлу ретінде түсіну | |
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
2.3.1.1 бұрыш түрлерін (тік, сүйір, доғал) бір бірінен ажырату және атау/ тік төртбұрыш, шаршы, тік бұрышты үшбұрыштың мәнді белгілерін анықтау | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
2.3.2.1 нүктелі қағазда кесінділер, түзулер мен геометриялық фигураларды орны, қозғалыс және бағыты бойынша нұсқаулыққа сәйкес сызу | |
4.3 Тізбектер | 2.4.3.2 берілген заңдылық бойынша тізбекті құрастыру, тізбектегі заңдылықтың бұзылуын табу | |
5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.3 бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға; мазмұнына қарай және бірдей бөліктерге бөлуге берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді шығару | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер | 2.1.8.6 50 теңгелік, 100 теңгелік монеталарды, 200 теңгелік, 500 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше төлем жасау | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер |
2.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді (көбейтінді, бөлінді)/теңдіктер мен теңсіздіктерді ажырату, құрастыру, жазу және оқу | |
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | 2.2.2.1. х <
2.2.2.2 көбейту мен бөлуге берілген қарапайым теңдеулерді шешу | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 2.4.1.1 тең жиындардың бірігуін және жиынтен оның тең бөліктерін айырып алуды диаграмма арқылы көрнекі түрде кескіндеу | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
2.5.1.2 есептерді шығару барысында баға, сан, құн арасындағы тәуелділікті пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.4 көбейту және бөлу амалдарының компоненттері атауларын өрнектерді оқу мен жазуда пайдалану | |
4 тоқсан | ||
"Қоршаған орта" | 1.7 Сандармен амалдар орындау | 2.1.7.3* қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін/көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану |
2.1 Санды және әріпті өрнектер |
2.2.1.5 екі амалдан артық жақшалы және жақшасыз әріпті, санды өрнектерді салыстыру | |
5.1 Есептер және математикалық модель | 2.5.1.8 барлық арифметикалық амалдарға берілген жай есептердің шешуін санды өрнектер түрінде; құрама есептердің шешуін жекелеген амалдар түрінде модельдеу және шығару | |
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
2.3.1.3 көпбұрыштардың, қоршаған ортадағы заттар қабырғаларының ұзындығын өлшеу, периметрді табуға арналған формулаларды: Р=2(а+b), | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
2.3.2.3 жазық пішіндердің модельдерін бөлу және олардан композиция құрастыру | |
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 2.3.3.1 сызықта белгіленген нүктелерді бір-біріне қатысты орналасуын анықтау | |
4.2 Пікірлер | 2.4.2.2 сандық есептерді, әртүрлі сандардан тұратын басқатырғыштарды, ауыстырып құюға және өлшеуге берілген логикалық есептерді зерттеу және шығару | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
2.5.1.2 есептерді шығару барысында ұзындығы, ені, периметр шамалары арасындағы тәуелділікті пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл | 2.5.2.3 нүктелерді, кесінділерді, сәулелерді, түзулерді латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу, оларды белгілеуі бойынша оқу | |
4) 3-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
"Тірі табиғат" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
3.1.6.1 1000-ға дейінгі сандардың құрылу жолын түсіну; 1000 көлеміндегі сандарды тура және кері санау, олардың натурал сандар қатарындағы орнын анықтау |
5.2 Математикалық тіл |
3.5.2.1 көптаңбалы сандардың графикалық моделін құру, кластар мен разрядтар кестесін қолдану | |
1.2 Заттың ауырлығы туралы түсініктер |
3.1.2.5 үштаңбалы сандарды санның ондық құрамы негізінде ауызша қосу және азайтуды орындау | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
3.1.7.2 көбейту және бөлуді орындауда 0 мен 1 сандарының қасиеттерін қолдану; санды 0 санына бөлуге болмайтынын білу | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
3.1.8.1 ауданы болатын нысандарды атау және ауданды өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдап алу, палеткамен өлшеу | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер |
3.2.1.1 бір айнымалысы/екі айнымалысы бар өрнектерді ажырату, құрастыру, жазу және оқу
3.2.1.6 төрт амалды жақшалы және жақшасыз өрнектерде амалдардың орындалу тәртібін анықтау, олардың мәнін табу 3.2.1.7 формулаларды шамалардың арасындағы өзара қатынасты орнатушы теңдік ретінде түсіну | |
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | 3.2.2.1 қарапайым теңсіздіктердің көптеген шешімдерін табу | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар |
3.4.1.1* екі жиынның бірігуі мен қиылысуын Эйлер-Венн диаграммасының көмегімен көрнекі түрде кескіндеу | |
4.3 Тізбектер |
3.4.3.1 1000-ға дейінгі сандар тізбектерінің заңдылығын анықтау | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 3.4.4.1* "мүмкіндіктер тармағы" туралы түсінігі болу, күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдаяттар мен есеп шығаруда қолдану | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.1 2-3 амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу | |
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.2* екі жиынның қиылысуы
3.5.2.4 көбейту және бөлу амалдары компоненттерінің атауларын жақшалы өрнектерді оқу мен жазуда қолдану | |
2 тоқсан | ||
"Уақыт" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер | 3.1.6.5 үлесті құру жолын көрсетіп беру, оларды салыстыру |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
3.1.7.4 | |
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
3.3.1.1 шеңбер мен дөңгелекті, олардың элементтерін (центр, радиус, диаметр) бір бірінен ажырату және атау/ симметриялы және симметриялы емес жазық пішіндерді айыра білу және оларды қоршаған ортадағы заттармен сәйкестендіру | |
5.1 Есептер және математикалық модель | 3.5.1.4 шамалар арасындағы тәуелділікке берілген есептерді талдау және шығару | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
3.1.7.5 үштаңбалы сандарды ауызша қосу және азайтуды орындау | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
3.1.8.1 ауданы болатын нысандарды атау және ауданды өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдап алу, палеткамен өлшеу | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
3.3.2.1* нүктелі қағазда параллель және қиылысатын түзулерді; қиылысатын геометриялық жазық фигураларды сызу, олардың қиылысу және бірігу аумағын табу | |
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты | 3.3.3.1 жазық фигурада белгіленген нүктелердің орнын бір-біріне қатысты анықтау | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.2 есептерді шығаруда ұзындығы, ені, ауданы ұғымдарының өзара тәуелділігін пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.3 бұрыштарды, көпбұрыштарды латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу, оларды белгілеуі бойынша оқу | |
3 тоқсан | ||
"Өнер" | 1.7 Сандармен амалдар орындау |
3.1.7.3 көбейтудің ауыстырымдылық, үлестірімділік, терімділік қасиеттерін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 3.2.1.3* көбейтудің үлестірімділік және терімділік қасиеттерін әріпті теңдік түрінде: (ab)c=a(bc); a(b+c)=ab+ac; a(b-c)=ab-ac көрсету және қолдану | |
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу | 3.2.2.2 2 көбейту мен бөлуге берілген х: 8=9; 51:х=17; 23*х=46 түріндегі қарапайым теңдеулерді, құрылымы күрделі х* (25:5)=60; (24*3): х=6;х: (17*2)=2; k+124:4=465 түріндегі теңдеулерді шешу | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
3.1.7.10 мынадай жағдайларда: 23∙2, 123∙2, 46:2, 246:2 екітаңбалы/үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға жазбаша көбейту мен бөлу алгоритмдерін қолдану | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
3.3.2.3 кеңістіктік геометриялық пішіндердің (тікбұрышты параллепипед, текше) жазбасын дайындау және олардың моделін құрастыру | |
4 тоқсан | ||
"Су – тіршілік көзі" | 1.7 Сандармен амалдар орындау | 3.1.7.13 бөліндінің бір разрядында нөл болатын кезде үштаңбалы санды біртаңбалы санға бөлу алгоритмін және кері амал алгоритмін қолдану |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер | 3.1.8.6 1000 теңгелік, 2000 теңгелік, 5000 теңгелік купюраларды ажырату және түрліше төлем жасау | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 3.2.1.5 әріпті, санды өрнектерді (үш амалдан артық емес) салыстыру | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 3.4.1.3* сандар жиындарының ішкі жиындарын элементтердің берілген немесе білім алушылардың өздері анықтаған қасиеттері бойынша құру | |
4.2 Пікірлер |
3.4.2.1 ақиқат немесе жалған пікірлер құру | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 3.4.4.1* "мүмкіндіктер ағашын" құрастыру және күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдаяттар мен есеп шығаруда қолдану | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
3.1.8.2 секунд өлшем бірлігін қолданып өлшеу | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
3.5.1.1 2-3 амалмен орындалатын есепті кесте түрінде модельдеу | |
5.2 Математикалық тіл | 3.5.2.5* деректерді жинақтау, жүйелеу және диаграммалар мен пиктограммалар қолданып салыстыру | |
4) 4-сынып:
11-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
"Менің Отаным –Қазақстан" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
4.1.6.1 көптаңбалы сандардың құрылу жолын түсіну, натурал сандар қатарындағы 1 000 000 көлеміндегі санның орнын анықтау |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.2 көптаңбалы сандармен арифметикалық амалдарды орындауда 0 мен 1 сандарының қасиеттерін қолдану | |
1.8 Шамалар және өлшем бірліктер |
4.1.8.1 көлемі болатын нысандар мен кеңістіктік геометриялық пішіндерді атау, көлемді өлшеуге арналған өлшемдер мен құралдарды таңдау, кубиктермен (1 см3) өлшеу | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.3 көптаңбалы сандармен есептеулер жүргізгенде қосу және көбейтудің қасиеттерін қолдану | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.8 бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы арақашықтық формуласын (s=v∙t, t=s: v, v=s:t) | |
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
4.3.1.1 тікбұрышты параллелепипед және олардың элементтерін (төбесі, қабырғалары, қырлары) тану және атау | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар |
4.4.1.1* жиындар арасындағы қатынастың (тең, қиылысатын, қиылыспайтын жиындар, ішкі жиын) сипатын анықтай білу | |
4.3 Тізбектер | 4.4.3.1 1 000 000-ға дейінгі сандар тізбектерінің заңдылықтарын анықтау | |
5.1 Есептер және математикалық модель | 4.5.1.2 есептерді шығаруда жылдамдық, арақашықтық шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.3 текшені, тік бұрышты параллелепипедті латын алфавитінің бас әріптерімен таңбалау, оларды таңбалануы бойынша оқу | |
2 тоқсан | ||
"Мәдени мұра" | 1.6 Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер |
4.1.6.5 пайыз бүтіннің жүзден бір бөлігі екенін түсіну; бүтіннің бөліктерін пайызбен жазу |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.9 санды қосындыға көбейту, санды көбейтіндіге бөлу ережесін қолдану | |
4.3 Тізбектер | 4.4.3.1 жай бөлшектермен өрнектелген сандар тізбектерінің заңдылықтарын анықтау | |
1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.1 бөлімдері бірдей жай бөлшектерді қосу және азайтуды бөлімді сол қалпында қалдырып, сәйкес алымдарды қосу және азайту деп түсіну | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер |
4.2.1.4* бөлімдері бірдей жай бөлшектерді қосу және азайту алгоритмін әріпті теңдік түрінде:
көрсету және қолдану 4.2.1.5* бөлшектің негізгі қасиетін әріпті теңдік түрінде:
k
4.2.1.6 бөлшек санды өрнектерді салыстыру | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу | 4.3.2.2 шеңбер және дөңгелекті радиусы бойынша салу | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.2 есептерді шығаруда жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс шамаларының өзара тәуелділігін пайдалану | |
5.2 Математикалық тіл |
4.5.2.1 жай бөлшектердің құрылуын, салыстыру, қосу және азайтуды бейнелеу үшін жазық фигуралардың бөлігі және сан сәулесін қолдану | |
3 тоқсан | ||
"Табиғи құбылыстар" | 1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.10* көптаңбалы сандарды екі таңбалы санға қалдықпен бөлуді орындау |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.8 қалдықпен бөлу формуласын (a=b∙c+r) шығару және қолдану | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.1* есепті сызба, алгоритм, дөңгелек диаграмма, график түрінде модельдеу | |
2.1 Санды және әріпті өрнектер | 4.2.1.8 қуып жету қозғалысы мен бір бағыттағы қалып қою қозғалысына байланысты формуласын шығару және қолдану | |
3.3 Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты |
4.3.3.1* қозғалыстың басталуы мен бағытын пайдалана отырып, нысандар қозғалысы сызбасын құру, сәйкес есептеулер жүргізу | |
4.2 Пікірлер |
4.4.2.1* математикалық мазмұндағы пікірлер құру, олардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау | |
4.4 Нысандардың комбинациялары | 4.4.4.1* "таңдап алу" әдісімен комбинаторлық есептерді шығару | |
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.5* ақпаратты түсіндіру, салыстыру және мәліметтерді жиынтықтау, қозғалыс графиктерін құру, қозғалысқа арналған есептерге сызба құрастыру | |
4 тоқсан | ||
"Ғарышқа саяхат" | 1.7 Сандармен амалдар орындау |
4.1.7.1 санның квадратын - бірдей екі көбейткіштің, ал кубын - бірдей үш көбейткіштің көбейтіндісі ретінде түсіну |
2.1 Санды және әріпті өрнектер |
4.2.1.1 санды және әріпті өрнектерді түрлендіру | |
2.2 Теңдік және теңсіздік. Теңдеу |
4.2.2.1* қос теңсіздіктердің шешімдер жиынын табу | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 4.4.1.3* есептерді, теңдеулер мен теңсіздіктерді шешуде жиындардың қиылысуы мен бірігуінің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін қолдану | |
3.1 Геометриялық пішіндер және олардың жіктелуі |
4.3.1.1 тік бұрышты үшбұрышты, оның элементтерін (катет, гипотенуза) тану және атау | |
3.2 Геометриялық пішіндерді кескіндеу және салу |
4.3.2.1* нүктелі қағазда перпендикуляр түзулер, симметриялы және симметриялы емес жазық пішіндерді сызу | |
4.1 Жиындар және олармен орындалатын амалдар | 4.4.1.2 түзу сызықтардың, геометриялық пішіндердің қиылысуын көрсету, қиылысу және бірігу аймақтарын белгілеу | |
4.3 Тізбектер | 4.4.3.2 заңдылықты немесе ережені өзі таңдап, сандар/ сандар тобы тізбектерін құру | |
5.1 Есептер және математикалық модель |
4.5.1.4* шамалар арасындағы тәуелділікке; пропорционал бөлуге берілген есептерді талдау және шығару | |
5.2 Математикалық тіл | 4.5.2.4 бұрыштың градустық өлшемін символымен, мысалы, 450 белгілеуді қолдану | |
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 290-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 290-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің мазмұнын және олардың білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде өздігінен білімді игеруі үшін білім алушының белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысу және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін.
8. Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.
9. Белгілі бір пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушы өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
11. Пән бойынша күнделікті білім беру процесінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, икемділік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруға бағдарланған.
12. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болады.
2-тарау. "Түзету ырғағы" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. "Түзету ырғағы" пәні психикалық дамуы тежелген білім алушылардың психофизикалық тұрғыда жетілмеуін және танымдық әрекеттеріндегі кемшіліктерді жеңуге көмектесетін түзету пәндерінің қатарына кіреді.
14. Психикалық дамуы тежелген білім алушылардың еркін қимыл-қозғалыстық әрекетін қалыптастыру, тәртібін реттеу жоғары психикалық атқарымдардың (зейін, есте сақтау, ойлау, қиялдау және сөйлеу тілі) жеткіліксіз дамуы аясында жүзеге асырылады. Осы санаттағы білім алушылар әрекеттерінің әр түрлі түрі ырғақтығының жеткіліксіздігімен сипатталады. Музыкалық дыбыстарға деген зейіннің төмендігі, музыкаға деген эмоциялық әсерінің жеткіліксіздігі байқалады. Қимыл-қозғалыс ырғағы музыканың дыбысталу ырғағына сәйкес келмейді. Ырғақтық дамудың жеткіліксіз деңгейі білім алушылардың қимыл және эмоциялық аясындағы бұзылыстардың болуын ғана емес, сондай-ақ тұлғалық құрылымның рухани жағының да дамымауын айқындайды.
15. Түзету ырғағы сабақтарында қимыл-қозғалыс аясын сөзбен және музыкамен үйлестіре дамыту мен түзету білім алушылардың икемділіктерін жетілдіруге мүмкіндік беретін бейімделу қабілеттерін қалыптастыруға көмектеседі:
1) үйлесімді, икемді және ырғақты қозғалу (жүру, жүгіру, билеу);
2) музыканы тыңдау (оның мазмұнын, қарқынын, ырғағын, көңіл күйін сезіну және бере білу);
3) кез-келген қимылға еркін (белгі бойынша) қосылу және оны еркін аяқтау;
4) дыбысты, сөзді, сөз тіркестерін, мәтінді анық айту;
5) интонацияның әр түрлі түрін беру, сөйлеу тілінің қарқыны мен ырғағын еркін өзгерту, өзінің айтқанын қимылмен, мимикамен және ишаратпен сүйемелдеу;
6) еркін босаңсу және ширығу (бұлшықеттік және психологиялық);
7) барлық әрекеттерді өзі және өзін-өзі бақылау.
16. Түзету ырғағы сабақтарында педагогикалық түзете қолдаудың әр түрлі салаларына қатысты келесі міндеттер шешіледі:
1) сауықтыру саласында:
сүйек-бұлшықеттік аппаратты нығайту;
физиологиялық дұрыс тыныс алу дағдыларын дамыту;
дұрыс мүсінді, жүрісті, қимылдың сәнділігін жетілдіру;
әр білім алушының психикалық денсаулығын сақтау және нығайту, психикалық дамуы тежелген балаларда тұлғалық (эмоциялық) және әлеуметтік туынды бұзылыстардың алдын алу;
2) оқыту саласында:
қимыл-ырғақтық икемділіктер мен дағдыларды дамыту;
метроырғақтық, музыкалық мәдениет, музыкалық қабылдау мен әсершілділік саласындағы теориялық білім жүйесін қалыптастыру;
3) түзету және дамыту саласында:
кеңістіктік және мезгілдік түсініктерді, сенсорлық үдерістерді, жоғары психикалық атқарымдарды дамыту үшін жағдай тудыру;
сөйлеу тілінің жалпы айқындығы мен байланыстылығын жетілдіру;
сөйлеу тілін интонациялау мен мәнерлеу қабілеті мен ұмтылысты дамыту;
қарым-қатынасты тілдік, жартылай тілдік және тілдік емес құралдардың көмегімен бастау және қолдау икемділіктерін қалыптастыру.
17. "Түзету ырғағы" пәні бойынша бағдарламаны меңгеру келесілерге көмектеседі:
1) оқу әрекеттерін мақсатқа және оны жүзеге асыру жағдайларына сәйкес жоспарлау, бақылау және бағалау икемділіктерін қалыптастыру;
2) ұжымдық ішкі іскерлік қарым-қатынас пен шығармашылық қатынас дағдыларын әр түрлі рөлдерді (басшы, орындаушы, сарапшы) орындау арқылы жұптағы, топтағы жұмыстыр және қажетті талаптар мен ережелерді сақтау арқылы қабылдау;
3) оқу әрекетінің сәттілігі\сәтсіздігі себептерін түсіну қабілетін қалыптастыру;
4) белсенділік, ынташылдық, төзімділік, қайсарлық, еңбекқорлық, жауапкершілік сияқты жағымды тұлғалық қасиеттерді нығайту;
5) көп ұлтты Қазақстан халқы мен басқа елдердің мәдениетін құрметтеу және адамгершілік сезімдерді дамыту.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
18. Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары (мектеп, гимназия, лицей) білім алушы "оқуға үйренуге" және дербес, уәжді, мүдделі, батыл, жауапкершілікті және зерделік дамыған тұлға болуға міндетті деген қағиданы басшылыққа алады.
19. Осы қасиеттерді білім алушыда түзету ырғағы сабақтарында тәрбиелеу және дамыту үшін мұғалім келесілерді жүзеге асырады және пайдаланады:
1) оқытудағы әрекеттік тәсілдеме қағидасы, ол білім алуда ерекше қажеттіліктері бар білім алушылардың психикалық қабілетін дамыту мәселелерін қазіргі кездегі түсінуді оларды белсенді әрекет негізінде музыкамен қатынас үдерісіне тарту деп білдіреді;
2) оқыту мазмұнының табиғи сәйкестік сипатын көрсететін онтогенез қағидасы;
3) әлемді нақты сезімдік бейнеде қабылдайтын және танитын бастауыш сынып жасындағы психикалық дамуы тежелген бала психикасының табиғи ерекшеліктеріне негізделген бейнелілік қағидасы;
4) құрамындағы өмірлік құбылыстарды ұғыну және түсіну арқылы музыкалық, қимыл-қозғалыстық және тілдік мәдениеттілікке қол жеткізуді бағдарлайтын ұқсастық және айырмашылық қағидасы;
5) өзара шығармашылықпен әрекеттесуді, яғни педагогпен білім алушының қушының, білім алушылардың түзету ырғақтық әрекеті процесіндегі бір-бірімен бірлескен шығармашылық әрекетін білдіретін коммуникативтік бағыттылық пен бірлескен шығармашылық қағидасы;
6) музыка, қимыл және сөйлеу тілінің синкретизм қағидасы. Бұл қағида психикалық дамуы тежелген балалардың музыкалық-ырғақтық қабілетін ырғақ сабақтарында дамытуда жетекші қағида болып табылады.
20. Түзету ырғағы сабақтарында қолдануға ұсынылатын оқытудың стратегиясы, технологиясы мен тәсілдері:
1) стратегиялар: дербестік және белсенділік, тәжірибелік, сыни, коммуникативтік, мәнмәтіндік;
2) технологиялар: шағын топтардағы (команда) жұмыс, рөлдік және іскерлік ойындар, модульдік оқыту, ересектермен бірлесе әрекеттену деңгейі, еліктеу бойынша әрекеттену деңгейі, үлгі бойынша әрекеттену деңгейі, сөздік нұсқау бойынша өздігінен әрекеттену деңгейі кіретін қимыл-қозғалыстық икемділіктерді жетілдірудің төрт деңгейлілігі;
3) тәсілдер: мұғалім мен білім алушылардың бірлескен әрекетіне қатысты сөздік, көрнекілік және тәжірибелік тәсілдер (көрнекілік-кинестикалық тәсілдің басымдылығымен) кіретін дидактиканың классикалық тәсілдері, мәселелік оқыту тәсілі, тәжірибе, жобалық тәсіл негізіндегі пәнаралық оқыту.
21. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу бағдарламасының мақсаттарының бірі болып табылатын тұлғаны әлеуметтендіру қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес тәсілдерін дұрыс қолдана отырып, әр түрлі қоғамда өзара тиімді әрекеттенуге қабілетті азаматтарды тәрбиелеуді білдіретіндіктен, білім алушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту ырғақ мұғалімі әрекетінің негізгі бағыты болып табылады. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін білім алушыларда оқу диалогына қатысу ынтасын, сөйлеу тілінің әр түрлі түрлері мен мәнері туралы, мәдениетті сөйлеу дағдылары, просодика элементтері (қарқын, жоғары, қаттылығы, жылдамдығы үні, ырғақтық, үзіліс, интонация, сондай-ақ мимика мен ишарат) туралы түсініктерді дамыту. Педагог әр білім алушының даму кемшілігіне қарамай, өзінің пікірін сенімді білдіруге, құрдастарымен, мұғалімдермен қарым-қатынаста сөздік және сөздік емес қарым-қатынас құралдарын сауатты пайдалануға, сондай-ақ өзін-өзі шығармашылықпен танытуға үйрене алатын әр түрлі түрдегі коммуникация көтермеленетін және бағаланатын орта құруға міндетті.
22. Заттармен және оларсыз, музыкалық сүйемелдеумен және онсыз орындалатын сан алуан түрлі жаттығулар ырғақтық икемділікті қалыптастыру құралдары болып табылады. Сабақтағы ырғақтық әрекеттердің барлық түрлері кеңістіктік түсініктерді, сенсорлық процестерді, жоғары психикалық атқарымдарды, сөздік және сөздік емес коммуникативтік икемділіктерді, дербестік пен өзін-өзі бақылауды, оқу әрекетінің құрылымын түзетуге және дамытуға көмектеседі.
23. Кеңістіктік түсініктерді түзетуге және дамытуға көмектесуге арналған жаттығулар:
1) әр түрлі бағытта қол мен аяқтың еркін қозғалысымен жүру және марштап жүру;
2) бір-бірден, жұптасып, аяқтың ұшымен шашырап, зал бойымен ырғақтық жеңіл қимылмен жүгіру;
3) "паровоз" құрап қозғалу;
4) қозғалыс кезінде мұғалімнің белгісі бойынша оңға, солға бұрылу;
5) заттардың арасымен жүру және жүгіру.
24. Қимыл-қозғалыстық жадты, көру зейінін, өзін-өзі бақылау мен қимылды үйлестіруге көмектесуге арналған жаттығулар:
1) тұрған, еденде отырған, орындықта отырған қалыптағы қолдың затпен (жалауша, шеңбер, таяқ, доп) және затсыз алға – артқа – жоғары қимылдары;
2) қозғалыс амплитудасын біртіндеп өсіре отырып қолды сермеу;
3) өзінің алдында және артында қолын шапалақтау;
4) қолды айналдыра қозғау және еркін тербелту;
5) аяқтың ұшына көтерілуімен бір мезгілде қолды көтеру және түсіру;
6) орындықтың арқалығын ұстана, тірексіз, затты ұстап тұрып, жүрелеп отыру;
7) аяқтың ұшын кезекпен алға және жанына қарай қою, аяқтың ұшымен тұру;
8) тізенің астынан алақан соғып, тізеден бүгілген сол аяқты және оң аяқты кезекпен көтеру, тізені қолмен, таяқпен, шеңбермен қоршап ұстау;
9) еденде отыру, аяқ бірге – оңға, солға бұрылу;
10) алға, артқа, жанына қарай еңкею (қолды аяқ ұшына тигізу);
11) заттарды өзіне қатысты алға, жанына қою, сол заттарды ұстап алу;
12) жатқан қалыпта аяқты түзулеп, кезекпен көтеру және түсіру;
13) мүсінді дұрыстауға арналған жаттығулар: қолмен еден тіреп, "тізерлеп жатқан" қалыптан қолды еденнен алмай, тізені бүгіп тұру;
14) кілем үстінде заттардың арасымен еркін еңбектеу.
25. Есту жадын, есту зейінін, ырғақтық түсініктер мен ырғақтық-қимылдық дағдыларды дамытуға көмектесуге арналған жаттығулар:
1) музыкалық аспаптардың (домбыра, рояль, металлофон, бубен) дыбысталуын қабылдау;
2) музыкалық шығарманың басталуымен аяқталуын қабылдау: музыканың басталуында бір жерде тұрып жүру, аяқталуында тоқтау және шапалақтау;
3) музыканың орташа және жылдам қарқынын қозғалыспен беру;
4) күшті және әлсіз бөліктерін беру үшін, ырғақтық суреттемені шығару үшін бубенді, даңғараны, маракасты пайдалану арқылы акцент жасау;
5) динамикалық реңктерді қабылдау және бере білу;
6) би элементтерін орындау: жай жүру, аяқтың ұшымен жүгіру, шапқылап жүру (ақырын, жылдам), аяқты тыпырлату, иықтан айналу, қазақ халқының би элементтері: өкшеден жай қадам және бірінші қалыптан жанына қарай қадам басу, "Сәлем" қол қалпы;
7) биді және өлең-биді орындау.
26. Тәртіптегі өзін-өзі бақылауды дамытуға, сөйлеу тілдік мәдениетті және басқа да әлеуметтік дағдыларды қалыптастыруға көмектесуге арналған жаттығулар:
1) қуаныштың, көңілсіздіктің мимкалық қалыпын бере білу;
2) сезімді мимика бойынша бөлу;
3) ширығуға қарама-қарсы босаңсу;
4) нұсқау бойынша босаңсу (ширығуға кереғарлықсыз);
5) дикциялық жаттығулар;
6) артикуляциялық мүшелерді атау және табу;
7) төменгі көк еттік тыныс алу кезіндегі ауызбен біркелкі дем шығаруды жетілдіру: бөліп шығару, тежей дем алу, жүрісті және ауа ағынының бағытын кезектестіріп дем шығару;
8) жұмсақ және қатты "шабуылдар" қолданылатын дауыстық жаттығулар;
9) ұсақ қимылға берілген жаттығулар: жұдырық түю, жұдырық жазу, санау арқылы көлденең сызықтарды белгі бойынша сызу, саусақтарды үлкен бармақпен санау және музыка бойынша кезектестіре ырғақты жақындату;
10) ырғақтар мен құрылыстарды, сызықтық құрылымдарды, суреттемелерді, ырғақты сызбаларды үлгілеу.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
27. "Түзету ырғағы" пәні аясындағы оқыту нәтижесін бағалау деңгейлік тәсілдемеге негізделген критериалды өлшемді қолдану арқылы жүзеге асырылады. Оқу тоқсаны аяқталғаннан кейін, педагог қимыл-ырғақтық икемділік қалыптасқан деңгейді көрсете отырып, барлық бағдарламалық мақсаттар бойынша мәліметтерді жеке Жетістік картасына тіркейді:
1) әрекет ересекпен бірге көрсетілгеннен кейін орындалады;
2) әрекет еліктеу бойынша орындалады;
3) әрекет үлгі бойынша орындалады;
4) әрекет сөздік нұсқау бойынша орындалады. Қимыл-ырғақтық икемділік білім алушының жауапкершілік және ынталану деңгейін, оның қимыл-қозғалыстық мүмкіндігі мен бұзылыс түрін есепке ала отырып бағаланады. Оқу нәтижесін балдық бағалау пайдаланылмайды. Бағалау сипаттама түрінде болады.
28. Әр білім алушы оқу басталу уақытындағы психомоторлық мүмкіндіктерінің қалыптасуын бағалау үшін педагог оқу жылының бастапқы екі аптасында Озерецкийдің стандартталған шәкілі негізінде экспресс-диагностика жүргізеді. Педагог он даигностикалық тапсырманы таңдайды, тестілеу жүргізеді және келесі сәйкестіктерді пайдаланады:
1) егер диагностикалық нұсқаулықтардың барлығы дәл және қалыпты қарқында орындалған жағдайда, білім алушы он диагностикалық тапсырмадан бір ғана қате жіберсе, яғни тапсырмалардың 90%-ын дұрыс орындаған жағдайда, психомоторлық мүмкіндік оңтайлы деңгейде болады;
2) орындау қарқыны баяу, қимылы сенімсіз, іздеу түрінде болуы, он диагностикалық тапсырмадан кем дегенде үш қате жіберсе, яғни тапсырмалардың 75%-ын дұрыс орындаған жағдайда, психомоторлық мүмкіндік ұйғарымды деңгейде болады;
3) бір тапсырмадан басқасына қиындықпен ауысқанда, орындау үшін нұсқауды үнемі нақтылауды қажет етсе, он диагностикалық тапсырмадан кем дегенде бес қате жіберсе, яғни 50%-ынан аз болмайтын тапсырмаларды дұрыс орындаған жағдайда, психомоторлық мүмкіндік өте қиын деңгейде болады;
4) егер тапсырманың жартысынан азын ғана дұрыс орындаса, онда психомоториканың терең деңгейде дамымауы тіркеледі. Диагностикалық мәліметтер білім алушыларға қатысты жекеленген және жіктелген тәсілдемені жоспарлаған кезде есепке алынады. Түзету ырғақтық әсердің тиімділігін анықтау үшін төртінші сыныпты аяқтағанда, Озерецкий шәкілін пайдаланып, бақылау кесіндісі алынады.
5-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
29. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 33 сағат;
3) 2-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
4) 3-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
5) 4-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;
30. Үшінші тоқсанында даярлық және бірінші сыныптарда қосымша каникул қарастырылған. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттерді санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жинақтастыруға міндетті.
31. Түзету ырғағы сабақтарына арналған құрал-жабдықтар: мұғалімге арналған музыкалық аспап, мультимедиалық кешен, бейнекамера; фотоаппарат, сандық тасмалдаушылардағы аудио- және видео- материалдар, әр білім алушының жаттығуды орындауына қажетті заттар (түрлі-түсті жалаушалар, шарлар, ленталар, орамалдар, шеңберлер, доптар, секіртпе жіптер), балаларға арналған шулы және үнді музыкалық құралдар (сылдырмақтар, бубендер, даңғаралар, пианино, үрмелі сырнай, металлофон, үшбұрыштар, маракастар), орындықтар (балалардың бойы мен санына қарай), стационарлық айна, гимнастикалық құрылғы, батут және "сенсорлық жарық бөлме" құрал-жабдықтары, тақта, көрсету материалдары (оқу кестелері, қимыл-қозғалыс сызбалары, жағдаяттық және заттық суреттер, сазгерлердің, балет артистерінің, спортшылардың портреттері), үлестірмелі дидактикалық материал (ырғақтық сызба, сөйлеу тілдік тапсырмалар бар карточкалар) жинақтастырылуға міндетті. Түзету ырғағы сабақтарына арналған кабинеттің еденіне жаттығуларды отырған және жатқан қалыпта орындауға, шапшаң қимылды және басқа да белсенді тәсілдерді өткізуге арналған арнайы жабын төселеді. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстары мен көрнекілік құралдар қойылатын стенділерге арналған орындар алдын ала қарастырылады. Барлық балалар түзету ырғағы сабағына арнайы киімде қатысады.
32. Оқу пәнінің мазмұны. Берілген пәннің мазмұнын анықтау үшін төрт бөлім және жеті бөлімше бойынша ұйымдастырылған мақсаттар жүйесі құрылған. Бөлімдер сынып бойынша оқытудың мақсатын қамтитын күтілетін нәтижелер түріндегі (дағдылар немесе икемділіктер, білім немесе ұғынымдар) бөлімшелерге бөлінген. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқытудың мақсаттары мұғалімдерге өзінің жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпараттандыруға мүмкіндік береді:
1) 1-бөлім "Зал кеңістігінде бағдарлау" екі бөлімшеден құралады, олар түзете оқыту мен тәрбиелеу процесіне тәртіп пен жинақылықты ендіруді; жүріс, жүгіріс және секірістердің әр түрлі түрлерін орындаған кезде интервалды сақтауды, сапқа түру мен сапты қайтадан түзеуде нақты сызықты ұстануды; қимыл-қозғалысты музыканың басталуымен және аяқталуымен нақты үйлестіруді; кинестикалық немесе көруге берілген белгіге деген әсерін жетілдіруді; кеңістіктік гнозис пен праксисті дамытуды қамтамасыз етеді;
2) 2-бөлім "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар" бұлшықеттердің жеке топтарын дамытуды және нығайтуды, мойын, иық, қол, бел аяқ қимылдарын жылдам және бірқалыпты ауыстыру қабілетін дамытуды; барлық қимыл-қозғалыстық аппараттың бөліктері мен мүшелерінің әрекеттерін үйлестіруді; музыканың сүйемелдеуімен жүруді; бұлшықеттік тонусты реттеуді; ми бөлімдерінің өзара әрекеттестігін дамытуды қамтамасыз етеді;
3) 3-бөлім "Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар" 2 бөлімшеден құралады, олар әр түрлі модальдылық ырғақтарды қабылдау және шығару қабілетін дамыту бойынша арнайы ұйымдастырылған жұмысты білдіреді. Бұл бөлімнің мақсаттарын жүзеге асыру процесінде шығармашылық қабілетті, қимыл-қозғалыстық және музыкалық жадты дамытуды, есту зейінін, шоғырлануды, қабылдауды түзету, қарқынды, ырғақты музыканың немесе қимылдың сипатын ажырату және шығару; жеке-дара және ұжымдық қарқын мен ырғақ сезімін дамытуды қамтамыз етеді;
4) 4-бөлім "Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ" 2 бөлімшеден құралады. Берілген бөлімнің мақсатын жүзеге асыру білім алушылардың өзінің сезімін, күйзелісін және қалауын білдіру құралы ретіндегі мимика, ишарат, қалып түсініктерін дамытуды; мимика, ишарат, икемділікті қарым-қатынас жағдайын есепке ала отырып, айтылым мағынасына, оның мақсатына сәйкес тани білуді және еркін басқаруды қалыптастыруды; көру-қимыл ("көз-қол" механизмі) және қол үйлесімділігін жетілдіру арқылы жазба сөйлеу тілі мен каллиграфияны дамытуды; саусақтық белсенділікке және ұсақ қимылдардың үйлесімділігіне ынталандыра әсер ету арқылы сөйлеу тілінің жалпы айқындығын арттыруды; дерексіз және жалпы сөздік қорды толықтыру, нақтылау және жүйелеуді, сөйлеу тілінің грамматикалық құрылысын және байланыстылығын дамытуды қамтамасыз етеді.
1-кесте
№ | Оқыту мақсаты жүйесінің бөлімдері | Оқыту мақсаты жүйесінің бөлімшелері |
1 | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | ||
2 | Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
3 | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Музыкалық-ырғақты қабылдау |
3.2 Музыкалық-ырғақты шығару | ||
4 | Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ |
33. Оқу бағдарламада оқыту мақсаттарын қолдануға, мониторинг өткізуге тиімді болу үшін, төрт саннан тұратын кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмері.
34. "Түзету ырғағы" пәнінің аясындағы оқыту мақсаттарын жіктеу, 0 және 1-сыныптарда 20 мақсат, 2-сыныпта 19 мақсат, 3-сыныпта 18 мақсат, 4-сыныпта 17 мақсат жүзеге асырылады, яғни 0-4-сынып аралығында жүзеге асырылатын 94 оқыту мақсатының жүйесін құруға мүмкіндік берді. Түзете - дамыту және білім беру жұмысын жүзеге асыру мақсаты заттық сипаттағы білім мен икемділікті қалыптастыруға ғана емес, сондай-ақ оларды шынайы практикада қолдану, сөйлеу тілдік әрекет түрлері мен коммуникативтік дағдыларды, сондай-ақ өмірлік құзыреттілікті дамытуға да қатысты болады.
35. Оқыту мақсатының жүйесі:
1) "Зал кеңістігінде бағдарлау":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||
1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | ||||
Білім алушылар меңгереді | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
0.1.1.1 |
1.1.1.1 |
2.1.1.1 |
3.1.1.1 |
4.1.1.1 |
0.1.1.2 |
1.1.1.2 |
2.1.1.2 |
3.1.1.2 |
4.1.1.2 |
0.1.1.3 |
1.1.1.3 |
2.1.1.3 |
3.1.1.3 |
4.1.1.3 |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | ||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||
0.1.2.1 |
1.1.2.1 |
2.1.2.1 |
3.1.2.1 |
4.1.2.1 |
0.1.2.2 |
1.1.2.2 |
2.1.2.2 |
3.1.2.2 |
4.1.2.2 |
2) "Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||
2.1. Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | ||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
0.2.1.1 |
1.2.1.1 |
2.2.1.1 |
3.2.1.1 |
4.2.1.1 |
0.2.1.2 |
1.2.1.2 |
2.2.1.2 |
3.2.1.2 |
4.2.1.2 |
0.2.1.3 |
1.2.1.3 |
2.2.1.3 |
3.2.1.3 |
4.2.1.3 |
0.2.1.4 |
1.2.1.4 |
2.2.1.4 |
3.2.1.4 |
4.2.1.4 |
0.2.1.5 |
1.2.1.5 |
2.2.1.5 | ||
3) "Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар":
4-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||
3.1. Ырғақты қабылдау | ||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып |
0.3.1.1 |
1.3.1.1 |
2.3.1.1 |
3.3.1.1 |
4.3.1.1 |
0.3.1.2 |
1.3.1.2 |
2.3.1.2 |
3.3.1.2 |
4.3.1.2 |
3.2 Ырғақты шығару | ||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||
0.3.2.1 |
1.3.2.1 |
2.3.2.1 |
3.3.2.1 |
4.3.2.1 |
0.3.2.2 |
1.3.2.2 |
2.3.2.2 |
3.3.2.2 |
4.3.2.2 |
0.3.2.3 |
1.3.2.3 | |||
4) "Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері":
5-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
4.1 Психогимнастика элементтері | ||||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||||
0-сынып | 1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4-сынып | ||
0.4.1.1 |
1.4.1.1 |
2.4.1.1 |
3.4.1.1 |
4.4.1.1 | ||
0.4.1.2 |
1.4.1.2 |
2.4.1.2 |
3.4.1.2 | |||
0.4.1.3 |
1.4.1.3 |
2.4.1.3 |
3.4.1.3 |
4.4.1.3 | ||
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | ||||||
Білім алушылар меңгереді: | ||||||
0.4.2.1 |
1.4.2.1 |
2.4.2.1 |
3.4.2.1 |
4.4.2.1 | ||
0.4.2.2 |
1.4.2.2 |
2.4.2.2 |
3.4.2.2 |
4.4.2.2 | ||
36. Түзету ырғақтық әсер ету мақсаттарының осы жүйесі әрбір оқу жылында қайталанатын, міндетті түрде қосылатын сегіз ортақ тақырыптың ұзақ мерзімді жоспардағы бөлімдері мен тақырыптарын анықтауға мүмкіндік берді. Оқытудың әр жылында тақырыптар төрт тоқсан бойынша жұптық бірізділікпен бөлінеді. Түзету ырғақтық әсер ету мақсаттарының жүйесі әр сыныптағы оқу мазмұнының аясын анықтайды.
37. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 0.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүйемелдеуімен және санау арқылы сыныпқа кіру; жүрген кезде мүсінді бақылау арақашықтықты сақтау |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 0.1.2.1 бір-бірден сап түзу, қатарда тұрғанда мүсінді бақылау | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 0.2.1.1 белгі бойынша өз қимылын тежеу | |
Менің мектебім | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 0.3.1.1 дыбыстың шығу көзін көрсету және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу |
3.2 Ырғақты шығару | 0.3.2.1 ырғақты, қол мен аяқтың қимылын қолжетімді деңгейде үйлестіре отырып, 2\4, 4\4 музыкасының сүйемелдеуімен жүру | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 0.4.1.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан қуаныш және мұңды сезімдерді анықтау; | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.2.1 ұзақ және жайымен тыныс алу (7 сек дейін), тыныс шығарғанда дауысты дыбыстарды (а-э-о-у-ы-и) созып айту, төменгі диафрагмалық тыныс алу тәсілін меңгеру | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 0.1.1.2 музыканың сүйемелдеуімен және санау арқылы сапта бір-бірден, жұптасып жүру және жүгіру, жүрген кезде беліне қойылған қолдың көмегімен тепе-теңдігін сақтау |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 0.1.2.1 бір-бірден сап түзу, қатарда тұрғанда мүсінді бақылау | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 0.2.1.2 музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; еліктеу бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
Бізді қоршаған әлем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 0.3.1.1 дыбыстың шығу көзін көрсету және дыбыстың шығу бағытына қарай қозғалу |
3.2 Ырғақты шығару | 0.3.2.2 жануарлардың (түлкі, аю, қоян) қимыл ерекшеліктерін қолжетімді құралдардың көмегімен бере білу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 0.4.1.2 қуаныш пен уайымның мимикалық қалпын көрсету | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.2.1 ұзақ және жайымен тыныс алу (7 секундке дейін), тыныс шығарғанда дауысты дыбыстарды (а-э-о-у-ы-и) созып айту, төменгі диафрагмалық тыныс алу тәсілін меңгеру | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 0.1.1.3 кеңістікте бағдарлау, алға, артқа, жоғары, төмен бағыттарын көрсету; өзінің сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 0.1.2.2 мұғалімнің қатысуымен шеңбер құрап жүру, қозғалу | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
0.2.1.3 қарапайым қимылды еліктеу және үлгі бойынша затпен орындау | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 0.3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау |
3.2 Ырғақты шығару | 0.3.2.3 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, баланы тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 0.4.1.3 эмбрион, көшірдің қалпын қабылдау, сонымен бірге бұл жағдайда кинестикалық бақылауды пайдалана отырып, босаңсуды сезіну | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.2.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 0.1.1.3 кеңістікте бағдарлау, алға, артқа, жоғары, төмен бағыттарын көрсету; өзінің сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 0.1.2.2 мұғалімнің қатысуымен шеңбер құрап жүру, қозғалу | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
0.2.1.4 мойын мен денені қарама-қарсы жаққа бұруды орындау | |
Дені саудың - жаны сау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 0. 3.1.2 естілген музыканың қарқыны мен көңіл күйін "қатты", "ақырын", "көңілді", "мұңды" түсініктерінің аясында анықтау |
3.2 Ырғақты шығару | 0.3.2.3 еңбектік, тұрмыстық әрекеттердің (шабу, аралау, балғамен жұмыс, кестелеу, баланы тербету) ерекшеліктерін қолжетімді құралдармен бере білу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 0.4.1.3 эмбрион, көшірдің қалпын қабылдау, сонымен бірге бұл жағдайда кинестикалық бақылауды пайдалана отырып, босаңсуды сезіну | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 0.4.2.2 айнадан қарап бақылау арқылы, көзін жұмып отырып артикуляциялық аппарат мүшелерін атау және табу | ||
2) 1-сынып:
7-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 1.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде музыканың сүйемелдеуімен сыныпқа кіру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 1.1.2.1 бір-бірден сап түзу, шахматтық тәртіпте қайтадан сап түзу, жұптағы өз орнын табу | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 1.2.1.1 музыкалық шығарманың немесе аузекі мәтіннің басталуын, аяқталуын қабылдау және ерекшелеу | |
Менің мектебім | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 1.3.1.1 табиғат дыбыстарын есту арқылы тану, "дыңыл", "тықыл", "сыбдыр", "сытыр", "ұлу" сөздерінің мағыналарын түсіну және ажырату |
3.2 Ырғақты шығару | 1.3.2.1 қимылды жылдам, ақырын және орташа қарқыныдағы музыкамен үйлестіру, белгі бойынша біреуінен басқасына көшу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 1.4.1.1 шынайы қарым-қатынаста, бет-әлпет бейнесінің (фотосурет, сурет, пиктограмма) мимикасынан таңқалу, ұялу сезімдерін анықтау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.2.1 жұдырықты ырғақпен түю-жазу, саусақтарды жақындату, түйістіру және айқастыру; шынайы жағдайда және бейнесі бойынша оң қол мен сол қолды ажырату | ||
2-тоқсан | |||
Менің отбасым және достарым | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 1.1.1.2 сол аяқтан адымдау; сапта бір-бірден, екі-екіден, үш-үштен тепе-теңдігін, арақашықтықты сақтай жүру және жүгіру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 1.1.2.1 бір-бірден сап түзу, шахматтық тәртіпте қайтадан сап түзу, жұптағы өз орнын табу | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 1.2.1.2 музыканың сүйемелдеуімен өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; үлгі және сөздік нұсқау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
Бізді қоршаған әлем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 1.3.1.1 табиғат дыбыстарын есту арқылы тану, "дыңыл", "тықыл", "сыбдыр", "сытыр", "ұлу" сөздерінің мағыналарын түсіну және ажырату |
3.2 Ырғақты шығару | 1.3.2.2 би қадамдарын еліктеу және үлгі бойынша орындау: өкшеден алға, бір орында тұрып аяқтың ұшынан өкшеге, кең, жеңіл, серпінді, ауыспалы | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 1.4.1.2 үлгі бойынша және шынайы қатынаста қуаныш пен уайымның, таңқалу мен ұялудың мимикалық қалпын кезектестіре көрсету | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.2.1 жұдырықты ырғақпен түю-жазу, саусақтарды жақындату, түйістіру және айқастыру; шынайы жағдайда және бейнесі бойынша оң қол мен сол қолды ажырату | ||
3-тоқсан | |||
Саяхат | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 1.1.1.3 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; басқалардың, бейне бойынша сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 1.1.2.2 шеңбер құрып, айнала жүрген кезде шеңберді кеңейту және тарылту | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
1.2.1.3 қарапайым қимылды үлгі және сөздік нұсқау бойынша затпен орындау | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 1.3.1.2 музыканың қарқынын: жылдам-ақырын-орташа; музыканың түрін: үзік-созық, ұзын сонар, әуенді екенін ажырату |
3.2 Ырғақты шығару | 1.3.2.3 алдын ала берілген нұсқау мен үлгі бойынша ырғақтық нысан құруға арналған, музыканың сүйемелдеуімен текшелермен моншақтармен өнімдік әрекеттерді орындау | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 1.4.1.3 үлгі бойынша және сөздік нұсқау бойынша біртіндеп босаңси отырып, еркін тербелу, ақырын қарқынмен айналуды, сілкілеуді орындау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.2.2 еңкейе, қолын сермей, бұрыла отырып, еріннің, тілдің, тіл асты бұлшық еттің артикуляциялық тренингісін ырғақпен орындау:"Әткеншек", "Сағат", "Аттар", "Сылақшы" | ||
4-тоқсан | |||
Тағам және сусын | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 1.1.1.3 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, негізгі бағыттарды көрсете білу; басқалардың, бейне бойынша сол және оң аяғын, қолын, құлағын көзін ажырату және көрсету |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 1.1.2.2 шеңбер құрып, айнала жүрген кезде шеңберді кеңейту және тарылту | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 1.2.1.5 гимнастикалық қабырға бойымен оңға-солға қарай қозғалғанда басындағы жеңіл (200 грамға дейін) затты ұстап тұру | |
Дені саудың - жаны сау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 1.3.1.2 музыканың қарқынын: жылдам-ақырын-орташа; музыканың түрін: үзік-созық, ұзын сонар, әуенді екенін ажырату |
3.2 Ырғақты шығару | 1.3.2.3 алдын ала берілген нұсқау мен үлгі бойынша ырғақтық нысан құруға арналған, музыканың сүйемелдеуімен текшелермен моншақтармен өнімдік әрекеттерді орындау | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 1.4.1.3 үлгі бойынша және сөздік нұсқау бойынша біртіндеп босаңси отырып, еркін тербелу, ақырын қарқынмен айналуды, сілкілеуді орындау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 1.4.2.2 еңкейе, қолын сермей, бұрыла отырып, еріннің, тілдің, тіл асты бұлшық еттің артикуляциялық тренингісін ырғақпен орындау: "Әткеншек", "Сағат", "Аттар", "Сылақшы" | ||
3) 2-сынып:
8-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Өзім туралы | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 2.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде саптағы жүрісті санау арқылы сыныпқа кіру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 2.1.2.1 бойға қарай сап түзу, сыртқы нысаналарды (сызықты, арқанды, таяқты, шеңберді) пайдалана отырып, шеңбер құру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
2.1 | 2.2.1.1 музыканың үзіндісін немесе тіркесін қозғалыспен (сермеу, жұлқыну, ұмтылу, бұрылу, еңкею) беру | |
Менің отбасым және достарым | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 2.3.1.1 2\4;4\4 әуеніндегі марштық ырғақты, марштық қозғалысты тану, атау және сипаттау |
3.2 Ырғақты шығару | 2.3.2.1 екі үлесті мөлшердегі әуеннің күшті және әлсіз үлестерінің кезектесуін қимылмен бере білу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 2.4.1.1 бұйрық бойынша, үлгі бойынша, елестету бойынша әуеннің түрі мен көңіл күйіне қарай бүкіл денені босаңсытуға арналған этюдтарды орындау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.2.1 саусақтарды атай отырып, сөйлеу тілдік сүйемелдеумен өздігінен 1-2 саусақтар гимнастикасын орындау | ||
2-тоқсан | |||
Менің мектебім | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 2.1.1.2 жүрісті жүрелей отырумен кезектестіру; аяқтың ұшымен жүру (2\4, 4\4 музыканың сүймелдеуімен); тактінің күшті бөлігін ерекшелеу |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 2.1.2.1 бойға қарай сап түзу, сыртқы нысаналарды (сызықты, арқанды, таяқты, шеңберді) пайдалана отырып, шеңбер құру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.2.1.2 етістіктерді пайдалана отырып, өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; айнаға қарап, өзін-өзі бақылау бойынша қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
Менің туған өлкем | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау |
2.3.1.1 |
3.2 Ырғақты шығару | 2.3.2.1 екі үлесті мөлшердегі әуеннің күшті және әлсіз үлестерінің кезектесуін қимылмен бере білу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 2.4.1.2 тыйым салу қалпын (мимикалық, ортақ) беруге арналған тапсырманы орындау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.2.1 саусақтарды атай отырып, сөйлеу тілдік сүйемелдеумен өздігінен 1-2 саусақтар гимнастикасын орындау | ||
3-тоқсан | |||
Дені саудың - жаны сау | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 2.1.1.3 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, нысандардың орналасу орнын алда-артта, жоғары-төмен, оң жақта-сол жақта атау; тепе-теңдікті сақтау |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 2.1.2.1 бойға қарай сап түзу, сыртқы нысаналарды (сызықты, арқанды, таяқты, шеңберді) пайдалана отырып, шеңбер құру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.2.1.3 лента мен шеңберді айналдыру, затты әуеннің күшті 2\4 бөлігінде лақтыру және қағып алу | |
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 2.3.1.2 музыканың көңіл күйін ажырату: көңілді-мұңды, салтанатты-сергек |
3.2 Ырғақты шығару | 2.3.2.2 би қимылдарын еліктеу және үлгі бойынша орындау: "Матрешкалар", "Тәрелкелер", "Шамдар", "Аяқты тыпырлату" | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 2.4.1.3 үлгі бойынша және сөздік нұсқау бойынша тыныс алуды бақылай, біртіндеп босаңси отырып, беттің, мойын мен қолдың үстіңгі жағын сипау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.2.2 сөйлемнен логикалық акцент табу және сөз тіркесінің сыртқы әрекетін белгілей отырып, логикалық акценттен өте қажетті күш пен интонациямен, айту | ||
4-тоқсан | |||
Қоршаған орта | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 2.1.1.3 кеңістікте және жазықтықта бағдарлау, нысандардың орналасу орнын алда-артта, жоғары-төмен, оң жақта-сол жақта атау; тепе-теңдікті сақтау |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 2.1.2.2 қозғалыс кезінде бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар |
2.2.1.4 жүріс кезінде және заттарды бір-біріне беру кезде денені әр түрлі жаққа бұрумен бір мезгілде басты бұру және айналдыру қимылдарды орындау | |
Саяхат | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 2.3.1.2 музыканың көңіл күйін ажырату: көңілді-мұңды, салтанатты-сергек |
3.2 Ырғақты шығару | 2.3.2.2 би қимылдарын еліктеу және үлгі бойынша орындау: "Матрешкалар", "Тәрелкелер", "Шамдар", "Аяқты тыпырлату" | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 2.4.1.3 үлгі бойынша және сөздік нұсқау бойынша тыныс алуды бақылай, біртіндеп босаңси отырып, беттің, мойын мен қолдың үстіңгі жағын сипау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 2.4.2.2 сөйлемнен логикалық акцент табу және сөз тіркесінің сыртқы әрекетін белгілей отырып, логикалық акценттен өте қажетті күш пен интонациямен, айту | ||
4) 3-сынып:
9-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тірі табиғат | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 3.1.1.1 сабаққа дайындалу және ұйымдасқан түрде саптағы жүрісті санау арқылы сыныпқа кіру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 3.1.2.1 бір-бірден сап түзу, бой бойынша сап түзу, көру немесе есту белгілері бойынша шеңбер құрап тұру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.1 допты жанындағы көршісіне берумен бір мезгілде ұмтылысты орындау, затты қолына ұстап тұрып, тепе-теңдігін сақтау | |
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы) | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 3.3.1.1 вальстік ырғақты, вальстік қимылды тану, атау және сипаттау |
3.2 Ырғақты шығару | 3.3.2.1 қарапайым ырғақты суреттеменің екпінін шапалақпен аяқты тыпырлатумен белгілеу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 3.4.1.1 әрекетпен (оқиғамен) және одан кейінгі сезім, көңіл күйдің арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.2.1 барлық логоырғақтық жаттығуларды орындаған кезде барлық қойылған дыбыстардың фонациясын және артикуляцияны дұрыс сақтау | ||
2-тоқсан | |||
Уақыт | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 3.1.1.2 саптағы қозғалыс кезінде бұйрық бойынша қайтадан сап түзу, мұғалімнің бұйрығымен шеңберді кеңейту және тарылту |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 3.1.2.1 бір-бірден сап түзу, бой бойынша сап түзу, көру немесе есту белгілері бойынша шеңбер құрап тұру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.2 өзінің алдында, басының үстінде шапалақтау; көзін жұмып, тыныс алуын бөле отырып, қолымен аяғын бүге және жаза жүрелеп отыру | |
Сәулет | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 3.3.1.1 вальстік ырғақты, вальстік қимылды тану, атау және сипаттау |
3.2 Ырғақты шығару | 3.3.2.1 қарапайым ырғақты суреттеменің екпінін шапалақпен аяқты тыпырлатумен белгілеу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 3.4.1.2 өзінің әрекетін және басқа білім алушылардың тапсырманы орындау сапасын адекватты бағалау, тапсырманы тұжырымдау, ескерту мен сынды адекватты қабылдау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.2.1 барлық логоырғақтық жаттығуларды орындаған кезде барлық қойылған дыбыстардың фонациясын және артикуляцияны дұрыс сақтау | ||
3-тоқсан | |||
Өнер | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 3.1.1.3 бағдарлау және бағыттарды атау, етістіктерді (еңбектеді, жүгірді, жүрді), үстеу сөздерді (алға, артқа, жоғары, төмен, солға, оңға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдаланып қимыл траекториясы туралы есеп беру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 3.1.2.2 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен және санау арқылы алға және жоғары лақтыру | |
Атақты тұлғалар | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 3.3.1.2 музыкадағы екі үлесті және үш үлесті мөлшерлерді ажырату және салыстыру |
3.2 Ырғақты шығару |
3.3.2.2 | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 3.4.1.3 мұғалімнің бұйрығымен босаңсу | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.2.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | ||
4-тоқсан | |||
Су – тіршілік көзі | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 3.1.1.3 бағдарлау және бағыттарды атау, етістіктерді (еңбектеді, жүгірді, жүрді), үстеу сөздерді (алға, артқа, жоғары, төмен, солға, оңға, жанына, тура, көлденеңінен) пайдаланып қимыл траекториясы туралы есеп беру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 3.1.2.2 қозғалыс кезінде, мүсінді сақтай отырып, бір шеңберден жеке екі шеңбер құрау | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 3.2.1.4 қимыл қарқынын динамика мен әуен қарқынымен үйлестіре отырып, екі қол мен аяқты әр түрлі жазықтықтағы қарама-қарсы жаққа қарай бір мезгілде айналдыру | |
Демалыс мәдениеті. Мерекелер | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 3.3.1.2 музыкадағы екі үлесті және үш үлесті мөлшерлерді ажырату және салыстыру |
3.2 Ырғақты шығару |
3.3.2.2 | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 3.4.1.3 мұғалімнің бұйрығымен босаңсу | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 3.4.2.2 екі күрделі (ямб, хорей) және үш күрделі (д актиль) ырғақты өлеңдерді ажырату, ортақ қимылдарды немесе шапалақты пайдалдана отырып, оларды шығару | ||
5) 4-сынып:
10-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Менің Отаным – Қазақстан | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 4.1.1.1 мүсінді бақылау арақашықтықты сақтау, саптағы қозғалыс туралы сөздік есеп беру |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 4.1.2.1 сап, қатар, шеңбер құрап, шахматты тәртіпте тұружәне атау, оларды атауы бойынша ажырату | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 4.2.1.1 4-5 ортақ қимылдардан тұратын тізбекті қабылдау, есте сақтау және орындау | |
Адами құндылықтар | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау |
4.3.1.1 Қазақстан Республикасын мекендеген халықтардың би қимылдары мен әуендерін тану: |
3.2 Ырғақты шығару | 4.3.2.1 өзінің қимылын берілген ырғаққа бағындыру, қарапайым ырғақ сызбаларды құру | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 4.4.1.1 ұжымдық ойында жетекші болу, бұйрықтарды ойын ережесіне сай, нақты интонациямен бере білу, ойын ережелерін барлық ойыншылардың сақтауын қадағалау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.2.1 тыныс алуды дұрыс бөле отырып, қатты және ақырын, жоғары және төмен дауысты, баяу және жылдам сөйлеу тілін үлгілеу | ||
2-тоқсан | |||
Мәдени мұра | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 4.1.1.2 музыкалық шығарманың түріне, көлеміне және құрылысына сәйкес жүрістің қажетті қарқыны мен түрін өздігінен таңдау |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 4.1.2.1 сап, қатар, шеңбер құрап, шахматты тәртіпте тұружәне атау, оларды атауы бойынша ажырату | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 4.2.1.2 қимылды әуеннің түрі мен көңіл күйінің ауысуына сәйкес өздігінен жайлыны үздік-создық қимылға, содан кейін керісінше ауыстыру | |
Мамандықтар әлемі | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау |
4.3.1.1 Қазақстан Республикасын мекендеген халықтардың би қимылдары мен әуендерін тану: |
3.2 Ырғақты шығару | 4.3.2.1 өзінің қимылын берілген ырғаққа бағындыру, қарапайым ырғақ сызбаларды құру | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 4.4.1.1 ұжымдық ойында жетекші болу, бұйрықтарды ойын ережесіне сай, нақты интонациямен бере білу, ойын ережелерін барлық ойыншылардың сақтауын қадағалау | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.2.1 тыныс алуды дұрыс бөле отырып, қатты және ақырын, жоғары және төмен дауысты, баяу және жылдам сөйлеу тілін үлгілеу | ||
3-тоқсан | |||
Табиғат құбылыстар | Зал кеңістігінде бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 4.1.1.3 қиымылдың алдағы траекториясын анықтау және жүзеге асыру арқылы бағытта бағдарлау және атау: алға-артқа, жоғары-төмен, оң жаққа-сол жаққа, тура-көлденең |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 4.1.2.2 қозғалысты тоқтатпай, бір-бірімен соқтығыспай, мүсін мен тепе-теңдікті сақтай саптан шашырау, содан кейін шеңбер құру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 4.2.1.3 ұсақ заттарды музыканың сүйемелдеуімен алға, жоғары және нысанға лақтыру және ұстап алу | |
Қоршаған ортаны қорғау | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 4.3.1.2 ырғақ сызбаларын оқу және олардың әуенмен ара қатынасын белгілеу |
3.2 Ырғақты шығару | 4.3.2.2 қимылды орындағандағы жеке қиыншылықтарды (ыңғайсыздық, ебдейсіздік) айнадан қарау арқылы бақылап, байқау және жеңу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 4.4.1.3 аутотрениг элементтерін білу, релаксация формуласы бойынша босаңсу | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.2.2 ырғақ сызбаларды оқу және олардың мәтіндермен ара қатынасын белгілеу; ырғақ сызбаларды құру | ||
4-тоқсан | |||
Ғарышқа саяхат | Залдағы кеңістікте бағдарлау | 1.1 Бағыттар және орнын ауыстыру | 4.1.1.3 қиымылдың алдағы траекториясын анықтау және жүзеге асыру арқылы бағытта бағдарлау және атау: алға-артқа, жоғары-төмен, оң жаққа-сол жаққа, тура-көлденең |
1.2 Сап құру және қайтадан сап түзу | 4.1.2.2 қозғалысты тоқтатпай, бір-бірімен соқтығыспай, мүсін мен тепе-теңдікті сақтай саптан шашырау, содан кейін шеңбер құру | ||
Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 2.1 Ырғақтық-гимнастикалық жаттығулар | 4.2.1.4 твист-жүрісті орындау: әр қадамда мойын мен денені бір жаққа, ал жамбас пен аяқты қарама-қарсы жаққа бұруды орындау | |
Болашаққа саяхат | Би және басқа да музыкалық-ырғақтық қимылдар | 3.1 Ырғақты қабылдау | 4.3.1.1 ырғақ сызбаларын оқу және олардың әуенмен ара қатынасын белгілеу |
3.2 Ырғақты шығару | 4.3.2.2 қимылды орындағандағы жеке қиыншылықтарды (ыңғайсыздық, ебдейсіздік) айнадан қарау арқылы бақылап, байқау және жеңу | ||
Психогимнастика және сөйлеу тілдік ырғақ элементтері | 4.1 Психогимнастика элементтері | 4.4.1.3 аутотрениг элементтерін білу, релаксация формуласы бойынша босаңсу | |
4.2 Сөйлеу тілдік ырғақ | 4.4.2.2 ырғақ сызбаларды оқу және олардың мәтіндермен ара қатынасын белгілеу; ырғақ сызбаларды құру | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 291-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 291-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения обучающихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Коррекционная ритмика"
13. Предмет "Коррекционная ритмика" относится к числу коррекционных дисциплин, призванных способствовать преодолению психофизической незрелости и недостатков познавательной деятельности обучающихся с задержкой психического развития (далее - ЗПР).
14. Формирование произвольной двигательной деятельности обучающихся с задержкой психического развития, регуляция поведения осуществляются на фоне недостаточно развитых высших психических функций: внимания, памяти, мышления, воображения и речи. Различные виды деятельности обучающихся этой категории характеризуются недостаточной ритмичностью. Отмечается снижение внимания к музыкальному звучанию, недостаточность эмоциональной отзывчивости на музыку. Ритм движений не соответствует ритму музыкального звучания. Недостаточный уровень развития ритмической способности приводит не только к нарушению двигательной и эмоциональной сфер обучающегося, но и предопределяет недоразвитие духовной составляющей в структуре личности.
15. Развитие и коррекция двигательной сферы в сочетании со словом и музыкой на уроках коррекционной ритмики служит формированию адаптивных способностей обучающихся, так как позволяет сформировать умения:
1) координированно, пластично и ритмично двигаться (ходить, бегать, танцевать);
2) слушать музыку (чувствовать и выражать ее содержание, темп, ритм, настроение);
3) произвольно (по сигналу) включаться в любое движение и произвольно его заканчивать;
4) внятно произносить звуки, слова, фразы, тексты;
5) воспроизводить различные виды интонации, произвольно изменять темп и ритм речи, сопровождать свою речь и движения мимикой и жестами;
6) произвольно расслабляться или напрягаться (мышечно и психологически);
7) осуществлять само- и взаимоконтроль всех действий.
16. На уроках коррекционной ритмики необходимо решать задачи, относящиеся к различным областям коррекционно-педагогической поддержки, а именно:
1) в области оздоровления:
укреплять костно-мышечный аппарат;
развивать навыки правильного физиологического дыхания,
вырабатывать правильную осанку, походку, грацию движений;
сохранять и укреплять психическое здоровье каждого обучающегося, предупреждать вторичные личностные (эмоциональные) и социальные расстройства у детей с задержкой психического развития;
2) в области обучения:
развивать двигательно-ритмические умения и навыки;
формировать систему теоретических знаний в области метроритмики, музыкальной культуры, музыкального восприятия и впечатлительности воспитания;
3) в области коррекции и развития:
обеспечивать условия для развития пространственных и временных представлений, сенсорных процессов, высших психических функций;
совершенствовать общую внятность и связность речи;
развивать стремление и способность к интонированию и выразительности речи;
формировать умение инициировать и поддерживать коммуникацию с помощью вербальных, паравербальных и невербальных средств.
17. Освоение программы по предмету "Коррекционная ритмика" способствует:
1) формированию умения планировать, контролировать и оценивать учебные действия в соответствии с поставленной задачей и условиями ее реализации;
2) приобретению навыка внутриколлективного делового общения и творческой коммуникации посредством работы в паре, в группе с выполнением различных ролей (лидера, исполнителя, эксперта) и соблюдением соответствующих требований и правил;
3) формированию способности понимать причины успеха/неуспеха учебной деятельности;
4) укреплению положительных личностных качеств, таких как активность, инициативность, выносливость, упорство, трудолюбие, личная ответственность;
5) развитию нравственных чувств, уважения к культуре народов многонационального Казахстана и других стран.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
18. Организации образования Республики Казахстан (школы, гимназии, лицеи) следуют принципу, согласно которому обучающиеся "научатся, учатся" и становятся самостоятельными, мотивированными, заинтересованными, уверенными, ответственными и интеллектуально развитыми личностями.
19. Для воспитания и развития этих качеств у обучающихся на уроке коррекционной ритмики учителем будут реализованы и использованы:
1) принцип деятельностного подхода в обучении, который состоит в том, что современное понимание проблемы развития психических способностей обучающихся с особыми образовательными потребностями предполагает вовлечение их в процесс общения с музыкой на основе активной деятельности;
2) принцип онтогенеза, указывающий на природосообразный характер содержания обучения;
3) принцип образности, основывающийся на универсальной природной особенности психики ребенка с задержкой психического развития младшего школьного возраста воспринимать и познавать мир в конкретно-чувственных образах;
4) принцип сходства и различия, который ориентирует на постижение музыкальной, двигательной и речевой культуры через осмысление и понимание воплощенных в ней жизненных явлений;
5) принцип коммуникативной направленности и сотворчества, предполагающий творческое взаимодействие, то есть совместную творческую деятельность обучающихся и педагога, обучающихся друг с другом в процессе коррекционно-ритмической деятельности;
6) принцип синкретизма музыки, движения и речи. Именно этот принцип является ведущим принципом развития музыкально-ритмических способностей детей с задержкой психического развития на уроках ритмики.
20. Рекомендуемые стратегии, технологии и методы обучения, применяемые на уроках коррекционной ритмики:
1) стратегии: самостоятельности и активности, экспериментальная, критическая, коммуникативная, контекстная;
2) технологии: работа в малых группах (команде), ролевые и деловые игры, модульное обучение, четырехуровневая отработка двигательных умений, включающая уровень совместных со взрослым действий, уровень действий по подражанию, уровень действий по образцу, уровень самостоятельных действий по словесной инструкции;
3) методы: классические методы дидактики, относящиеся к словесным, наглядным и практическим способам совместной деятельности учителя и обучающихся (с преобладанием наглядно-кинестетических), метод проблемного обучения, междисциплинарное обучение на основе опыта, проектный метод.
21. Развитие коммуникативных навыков обучающихся – приоритетное направление деятельности педагога-ритмиста, так как одной из целей учебной программы по предмету "Коррекционная ритмика" является социализация личности, воспитание граждан, способных эффективно взаимодействовать в различных сообществах, адекватно применяя речевые и неречевые способы общения. Для реализации этой цели необходимо развивать у обучающихся желание вступать в учебный диалог, представления о различных видах и стилях речи, навыки культурного речевого поведения, элементы просодики: темп, высоту, громкость, скорость, тембр, ритмичность, паузы, интонацию, а также мимику и жесты. Педагог создает такую среду, в которой поощряется и ценится коммуникация в различных формах, где каждый обучающийся, несмотря на наличие дефекта, уверенно выражает свое мнение, учится грамотно использовать речевые и неречевые средства для общения со сверстниками, учителями, а также для творческого самовыражения.
22. Средствами формирования ритмических умений являются разнообразные упражнения – с предметами и без них, с музыкальным сопровождением и без него. Все виды ритмической деятельности на уроках способствуют коррекции и развитию пространственных представлений, сенсорных процессов, высших психических функций, вербальных и невербальных коммуникативных умений, самостоятельности и самоконтроля, структуры учебной деятельности.
23. Упражнения, способствующие коррекции и развитию пространственных представлений:
1) ходьба и маршировка в различных направлениях свободным шагом с естественным движением рук и ног;
2) легкий ритмичный бег по одному, парами, врассыпную на носках, по всему пространству зала;
3) движение "паровозиком";
4) повороты вправо, влево по сигналу учителя во время движения;
5) ходьба и бег между расставленными предметами.
24. Упражнения, способствующие развитию моторной памяти, зрительного внимания, самоконтроля и координации движений:
1) движения рук вперед – назад – вверх без предметов и с предметами (флажки, обручи, палки, мячи) – стоя, сидя на полу, на стуле;
2) размахивание руками с постепенным увеличением амплитуды;
3) хлопки впереди и сзади себя;
4) круговые движения и свободное качание руками;
5) подъем и опускание рук с одновременным подъемом на носки;
6) приседания: держась рукой за спинку стула, без опоры, с предметом;
7) попеременное выставление ног на носок вперед и в сторону, вставание на носки;
8) поочередное поднимание левой и правой ног, согнутых в коленях с хлопком под коленом, обхватывание колена рукой, палкой обручем;
9) повороты вправо, влево – ноги вместе, сидя на полу;
10) наклоны вперед, назад, в стороны (коснуться носков рукой);
11) выставление предметов перед собой и сбоку от себя, захват этих предметов;
12) поочередное поднимание и опускание прямых ног из положения лежа перед собой;
13) упражнения на выработку осанки: из положения "лежа на коленях", упираясь руками в пол, вставать, разгибая колени, не отрывая рук от пола;
14) свободное ползание по ковру между предметами.
25. Упражнения, способствующие развитию слуховой памяти, слухового внимания, ритмических представлений и ритмико-двигательных навыков:
1) восприятие звучания музыкального инструмента (домбра, рояль, металлофон, бубен);
2) восприятие начала и конца звучания музыкального произведения: с началом музыки шагать на месте, с окончанием – остановиться и хлопнуть;
3) передача умеренного и быстрого темпов музыки движением;
4) отхлопывание акцента, с использованием бубна, барабана, маракас для передачи сильных и слабых долей, для воспроизведения ритмического рисунка;
5) восприятие и передача динамических оттенков;
6) исполнение элементов танца: простой ход, бег на полупальцах, шаг галопом (медленно, быстро), притопы, кружение через плечо, элементы казахского народного танца: простой шаг с каблука и из первой позиции в сторону, позиция рук;
7) исполнение плясок и песен-плясок.
26. Упражнения, способствующие развитию самоконтроля в поведении, формированию речевой культуры и других социальных навыков:
1) воспроизведение мимических поз радости, грусти;
2) определение чувств по мимике;
3) расслабление по контрасту с напряжением;
4) расслабление по инструкции (без контраста с напряжением);
5) дикционные упражнения;
6) называние и нахождение органов артикуляции;
7) отработка равномерного длительного ротового выдоха при нижнедиафрагмальном дыхании: дробный выдох, дыхание с задержкой, выдох с чередованием хода и направления воздушной струи;
8) голосовые упражнения с применением мягкой и твердой атак;
9) упражнения на тонкую моторику: сжимание кистей в кулачки, разжимание кулачков, черчение параллельных вертикальных линий по разметке под счет, ритмичное сближение пальцев, поочередно с большим пальцем, под счет и музыку;
10) моделирование ритмов в постройках, линейных конструкциях, рисунках, ритмосхемах.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
27. Оценивание результатов обучения в рамках предмета "Коррекционная ритмика" осуществляется с применением критериального инструментария, основанного на уровневом подходе. По окончании учебной четверти педагог заносит в индивидуальную Карту достижений данные по всем программным целям, с указанием уровня, на котором было сформировано
двигательно-ритмическое умение:
1) действие выполняется совместно со взрослым после показа;
2) действие выполняется по подражанию;
3) действие выполняется по образцу;
4) действие выполняется по словесной инструкции. Оцениваются двигательно-ритмические умения с учетом степени ответственности и старания обучающегося, его двигательных возможностей и характера нарушения. Бальная отметка учебных достижений не используется. Оценка носит описательный мотивирующий характер.
28. Для оценки сформированности психомоторных возможностей каждого обучающегося к моменту начала обучения, в течение первых двух недель учебного года, педагогом проводится экспресс-диагностика на основе стандартизированной шкалы Озерецкого. Педагог подбирает десять диагностических заданий, проводит тестирование и используют следующие соответствия:
1) психомоторные возможности находятся на оптимальном уровне, если все инструкции диагностического инструментария выполняются четко, в нормальном темпе, при этом обучающийся допускает не более одной ошибки при выполнении десятити диагностических заданий, то есть правильно выполнил 90% заданий;
2) психомоторные возможности на допустимом уровне: замедленный темп выполнения, движения неуверенные, носят поисковый характер, при этом допущено максимум 3 ошибки при выполнении 10-ти диагностических заданий, то есть правильно выполнил 75% заданий;
3) психомоторные возможности на критическом уровне: значительные затруднения в переключении с одного задания на другое, выполнение требует постоянного уточнения инструкции; допущено максимум 5 ошибок при выполнении 10-ти диагностических заданий, то есть правильно выполнил не менее 50% заданий;
4) если выполнено правильно менее половины заданий, то фиксируется факт глубокого недоразвития психомоторики.
29. Диагностические данные учитываются при планировании индивидуального и дифференцированного подхода к обучающимся. Для определения эффективности коррекционно-ритмического воздействия по окончании четвертого класса проводится контрольный срез,- с использованием шкалы Озерецкого.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Коррекционная ритмика"
30. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Коррекционная ритмика" составляет:
1) в 0 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
2) в 1 классе – 1 час в неделю, 33 часа в учебном году;
3) во 2 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
4) в 3 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;
5) в 4 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
31. В третьей четверти в нулевом и первом классах предусмотрены дополнительные каникулы. Для организации учебно-воспитательного процесса кабинет коррекционной ритмики будет укомплектован соответствующим оборудованием с учетом санитарно-гигиенических норм.
32. Оборудование для уроков коррекционной ритмики составляют: музыкальный инструмент для учителя, мультимедийный комплекс, видеокамера; фотоаппарат; аудио- и видео- материалы на цифровых носителях, предметы для выполнения упражнений (на каждого обучающегося): разноцветные флажки, шары-фитболы, ленты, платочки, обручи, мячи, гимнастические палки, скакалки), детские шумовые и тональные музыкальные инструменты (погремушки, бубны, барабаны, пианино, духовые гармоники, металлофоны, треугольники, маракасы), стульчики (по росту и количеству детей), стационарное зеркало, гимнастический станок, батут и другое оборудование из арсенала "светлой сенсорной комнаты", доска, демонстрационный материал (учебные таблицы, схемы движений, сюжетные и предметные картины, портреты композиторов, артистов балета, спортсменов), раздаточный дидактический материал (карточки с ритмосхемами, речевыми заданиями). Пол в кабинете коррекционной ритмики будет иметь специальное покрытие, предназначенное для проведения упражнений в положениях сидя и лҰжа, подвижных игр и других активных методов. Необходимо предусмотреть место для открытых книжных полок и специальных шкафов для хранения оборудования. Все дети посещают уроки коррекционной ритмики в специальной форме.
33. Содержание учебного предмета:
1) для определения содержания данного предмета выстроена система целей, которая организована по четырем разделам и семи подразделам. Разделы и подразделы содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
раздел 1 "Ориентировка в пространстве зала" состоит из двух подразделов: "Направления и перемещения" и "Построения и перестроения". Цели обучения охватывают: внесение дисциплины и организованности в процесс коррекционного обучения и воспитания; соблюдение интервала при выполнении различных видов ходьбы, бега и прыжков, удерживание четкой линии построения и перестроения; отработку точного сочетания движений с началом и концом музыки; выработку реакции на кинестетический либо визуальный сигнал; развитие пространственного гнозиса и праксиса;
раздел 2 "Ритмико-гимнастические упражнения" обеспечивает развитие и укрепление отдельных групп мышц, развитие способности к быстрой и плавной переключаемости движений шеи, плечевого пояса, рук, ног; координацию деятельности отделов и органов всего моторного аппарата, совершенствование перекрестной схемы ходьбы под музыку; регуляцию мышечного тонуса; развитие межполушарного взаимодействия отделов головного мозга;
раздел 3 "Танцевальные и другие музыкально - ритмические движения" содержит 2 подраздела, предполагающие специально организованную работу по развитию способности воспринимать и воспроизводить ритмы различных модальностей. В процессе реализации целей этого раздела будет обеспечено развитие творческих способностей, двигательной и музыкальной памяти, коррекция слухового внимания, сосредоточения, восприятие, различение и воспроизведение темпа, ритма, настроения мелодии или движения; развитие чувства индивидуального и коллективного темпа и ритма;
раздел 4 "Элементы психогимнастики и речевая ритмика" включает 2 подраздела. Реализация целей данного подраздела обеспечит условия для развития у обучающихся представлений о мимике, жестах, позах как средствах передачи своих ощущений, переживаний и намерений; формирование умения распознавать и произвольно управлять жестами, мимикой, пластикой - в соответствии со смыслом высказывания, его целями,- с учетом ситуации общения; развитие письменной речи и каллиграфии посредством совершенствования зрительно-двигательной координации (механизма "глаз-рука") и ручной ловкости; повышение общей внятности речи через стимулирующее воздействие пальцевой активности и координацию тонких движений; пополнение, уточнение и систематизацию абстрактного и обобщенного словаря, развитие грамматического строя и связности речи.
таблица 1
№ | Разделы системы целей обучения | Подразделы системы целей обучения |
1 | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения |
1.2 Построения и перестроения | ||
2 | Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения |
3 | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие музыкального ритма |
3.2Воспроизведение музыкального ритма | ||
4 | Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики |
4.2 Речевая ритмика |
34. В программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает номер учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – номер учебной цели.
35. Детализация целей обучения в рамках предмета "Коррекционная ритмика" позволила выстроить систему из 94-х учебных целей обучения с 0 по 4 класс, где в 0 и 1 классах представлены по 20 целей, во 2 -19 целей, в 3 классе реализуются 18 целей, в 4 классе представлены 17 целей. Система целей коррекционно-развивающей и образовательной работы направлена не только на формирование знаний и умений предметного характера, но и на применение их в реальной практике, развитие видов речевой деятельности и коммуникативных навыков, а также жизненных компетенций:
1) "Ориентировка в пространстве зала":
таблица 2
Подраздел 1.1 "Направления и перемещения" | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
0.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение и счет; контролировать осанку при ходьбе, сохранять дистанцию | 1.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение | 2.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю | 3.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю | 4.1.1.1 контролировать осанку и сохранение дистанции, дать словесный отчет о движении в строю |
0.1.1.2 ходить и бегать в колонне по одному, по два, под музыку и счет, держать равновесие при ходьбе при помощи рук на поясе | 1.1.1.2 шагать с левой ноги; ходить и бегать в колоне по одному, по два, по три сохраняя дистанцию и равновесие | 2.1.1.2 чередовать ходьбу с приседанием, ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2/4, 4\4);выделяя сильную долю такта | 3.1.1.2 перестраиваться по команде во время движения в колонне, сужать и расширять круги по команде учителя | 4.1.1.2 самостоятельно находить нужный темп и вид ходьбы в соответствии с характером, размером и строением музыкального произведения |
0.1.1.3 ориентироваться в пространстве, уметь показать направления вперед, назад, вверх, вниз; различать и называть левую и правую ноги, руки, уши, глаза у себя | 1.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, уметь показать основные направления, различать левую и правую ноги, руки, уши, глаза у другого, по изображениям | 2.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, называть месторасположение объектов: впереди-сзади, вверху-внизу, справа-слева; владеть децентрацией | 3.1.1.3 ориентироваться и называть направления, дать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали) | 4.1.1.3 ориентироваться и называть направления, определяя и реализуя будущую траекторию движения: вперед-назад, вниз-вверх, направо-налево, в сторону, прямо-по диагонали |
Подраздел 1.2 "Построения и перестроения" | ||||
0.1.2.1 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю | 1.1.2.1 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару | 2.1.2.1 строиться в шеренгу по росту, колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) | 3.1.2.1 быстро строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу | 4.1.2.1 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг, шахматный порядок |
0.1.2.2 двигаться в хороводе при участии педагога | 1.1.2.2 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения | 2.1.2.2 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения | 3.1.2.2 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку | 4.1.2.2 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие |
2) "Ритмико-гимнастические упражнения":
таблица 3
Подраздел 2.1 "Ритмико-гимнастические упражнения" | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
0.2.1.1 тормозить свое движение по сигналу | 1.2.1.1 воспринимать и отмечать начало и конец звучания музыкального произведения или устного текста | 2.2.1.1 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы | 3.2.1.1 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | 4.2.1.1 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений |
0.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по подражанию | 1.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по образцу и словесной инструкции | 2.2.1.2 выполнять и называть, используя глаголы, хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с самоконтролем в зеркало | 3.2.1.2 выполнять хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с закрытыми глазами с распределением дыхания | 4.2.1.2 самостоятельно менять движение плавное на отрывистое и наоборот- в соответствии со сменой характера и настроения мелодии |
0.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по подражанию и образцу | 1.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по образцу и словесной инструкции | 2.2.1.3 вращать ленту и обруч, перебрасывать и ловить подброшенный предмет под сильную долю мелодии 2\4 | 3.2.1.3 бросать мелкие предметы вперед и вверх под музыку и счет | 4.2.1.3 бросать и ловить мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку |
0.2.1.4 выполнять скручивания шеи и туловища в противоположные стороны | 1.2.1.4 выполнять твист-ходьбу на месте: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги – в противоположную | 2.2.1.4 выполнять повороты и вращения головы с одновременным скручиванием туловища в разноименные стороны, во время ходьбы и при передаче предметов | 3.2.1.4 выполнять одновременные вращения двух рук и ноги в противоположные стороны в разных плоскостях, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии | 4.2.1.4 выполнять твист-ходьбу: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги – в противоположную |
0.2.1.5 передвигаться по наклонной плоскости (скамейке, доске) под медленную музыку | 1.2.1.5 удерживать легкий предмет на голове (до 200 грамм) передвигаясь вправо-влево по гимнастической стенке с поворотами | 2.2.1.5 сочетать упражнения с удержанием груза на голове с упражнениями в равновесии без дополнительных опор | ||
3) "Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения":
таблица 4
Подраздел 3.1 "Восприятие ритма" | ||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс |
0.3.1.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука и двигаться к источнику звука | 1.3.1.1 распознавать на слух звуки природы, понимать и различать значения слов "звон", "стук", "шорох", "хруст", "вой" | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4;4\4, маршевые движения | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: |
0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый- медленный"; "веселый- грустный" | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая –медленная-умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая –грустная –торжествен-ная – бодрая | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями |
Подраздел 3.2 "Воспроизведение ритма" | ||||
0.3.2.1 ритмично, на доступном уровне координируя движение рук и ног, ходить под музыку 2\4, 4\4 | 1.3.2.1 согласовывать движения с музыкой в быстром, медленном и умеренном темпе, переключаясь по сигналу с одного на другой | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | 3.3.2.1 отмечать в движении, хлопками и притопами акценты, несложный ритмический рисунок | 4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму, составлять простейшие ритмосхемы |
0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца | 1.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу танцевальные шаги: с каблука вперед, с носка на пятку на месте, широкий, скользящий, пружинистый, переменный | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка спритопом" | 3.3.2.2 выполнять цепочку из 3-4-х плясовых движений с плавным переключением и сохранением темпа, ритма и настроения легко, естественно и непринужденно | 4.3.2.2 подмечать и продолевать индивидуальные затруднения при исполнении движений: скованность, неловкость, шарканье,- с контролем в зеркало |
0.3.2.3 передавать доступными средствами особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | 1.3.2.3 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта, по предварительной инструкции и образцу | |||
4) "Элементы психогимнастики и речевая ритмика":
таблица 5
Подраздел 4.1 "Элементы психогимнастики" | |||||||
0 класс | 1 класс | 2 класс | 3 класс | 4 класс | |||
0.4.1.1 определять чувства радости и грусти, по мимике в реальном общении по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | 1.4.1.1 определять чувства удивления, смущения по мимике в реальном общении, по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | 2.4.1.1 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде и образцу, по представлению, по характеру и настроению мелодии | 3.4.1.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | 4.4.1.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам, контролировать выполнение правил всеми игроками | |||
0.4.1.2 демонстрировать мимические позы радости и грусти | 1.4.1.2 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | 2.4.1.2 выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | 3.4.1.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | ||||
0.4.1.3 принимать позу эмбриона и позу кучера, ощущая при этом состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль | 1.4.1.3 выполнять по образцу и словесной инструкции свободные качании, вращения в медленном темпе, встряхивания, постепенно расслабляясь | 2.4.1.3 выполнять по образцу и словесной инструкции поверхностное поглаживание лица, шеи, рук, контролируя дыхание и постепенно расслабляясь | 3.4.1.3 расслабляться под команды учителя | 4.4.1.3 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | |||
Подраздел 4.2 "Речевая ритмика" | |||||||
0.4.2.1 продолжительно и плавно выдыхать (до 7 секунд), плавно произнося на выдохе гласные а-э-о-у-ы-и, владеть приемом нижнедиафрагмального дыхания | 1.4.2.1 ритмично сжимать - разжимать кулаки, сближать, соединять и скрещивать пальцы рук, различая правую и левую руки,- в реальности и по изображению | 2.4.2.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | 3.4.2.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | 4.4.2.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | |||
0.4.2.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | 1.4.2.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: "Качели", "Часики", "Лошадки", "Маляры",- на фоне наклонов, махов, поворотов | 2.4.2.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы, интонацией | 3.4.2.2 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | 4.4.2.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами; составлять ритмосхемы | |||
36. Долгосрочные планы. Данная система целей коррекционно-ритмического воздействия позволила определить разделы и темы долгосрочных планов с обязательным включением восьми сквозных тем, повторяющихся на каждом году обучения. На каждом году обучения темы попарно последовательно распределяются по четырем четвертям. Система целей коррекционно-ритмического воздействия определяет рамки содержания обучения в каждом классе:
1) 0 класс:
таблица 6
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 0.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение и счет; контролировать осанку при ходьбе, сохранять дистанцию |
1.2 Построения и перестроения | 0.1.2.1 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 0.2.1.1 тормозить свое движение по сигналу | |
Моя школа | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.1 ритмично, на доступном уровне координируя движение рук и ног, ходить под музыку 2\4, 4\4 | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 0.4.1.1 определять чувства радости и грусти, по мимике в реальном общении по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | |
4.2 Речевая ритмика | 0.4.2.1 продолжительно и плавно выдыхать (до 7 секунд), плавно произнося на выдохе гласные а-э-о-у-ы-и | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 0.1.1.2 ходить и бегать в колонне по одному, по два, под музыку и счетдержать равновесие при ходьбе при помощи рук на поясе |
1.2 Построения и перестроения | 0.1.2.1 построиться в одну шеренгу, контролировать осанку, стоя в строю | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 0.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по подражанию | |
Мир вокруг нас | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.1 чувствовать и указывать направление (источник) звука и двигаться к источнику звука |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.2 передавать доступными средствами особенности движения животных: лисы, медведя, зайца | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 0.4.1.2 демонстрировать мимические позы радости и грусти | |
4.2 Речевая ритмика | 0.4.2.2 продолжительно и плавно выдыхать (до 7 секунд), плавно произнося на выдохе гласные а-э-о-у-ы-и, владеть приемом нижнедиафрагмального дыхания | ||
3 четверть | |||
Путешествие | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 0.1.1.3 ориентироваться в пространстве, уметь показать направления вперед, назад, вверх, вниз |
1.2 Построения и перестроения | 0.1.2.2 двигаться в хороводе при участии педагога | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения |
0.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по подражанию и образцу | |
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый - медленный"; "веселый- грустный" |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.3 передавать доступными средствами особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 0.4.1.3 принимать позу эмбриона и позу кучера, ощущая при этом состояние расслабления мышц, используя кинестетический контроль | |
4.2 Речевая ритмика | 0.4.2.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и формы перемещения | 0.1.1.3 ориентироваться в пространстве, уметь показать направления вперед, назад, вверх, вниз; различать и называть левую и правую ноги, руки, уши, глаза у себя |
1.2 Построения и перестроения | 0.1.2.2 двигаться в хороводе при участии педагога | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения |
0.2.1.4 выполнять скручивания шеи и туловища в противоположные стороны | |
В здоровом теле –здоровый дух! | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 0.3.1.2 определять темп и настроение слышимого музыкального материала в рамках понятий "быстрый - медленный"; "веселый - грустный" |
3.2 Воспроизведение ритма | 0.3.2.3 передавать доступными средствами особенности трудовых и бытовых действий: рубка, пиление, работа молотком, вышивание, укачивание младенца | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 0.4.1.3 принимать позу эмбриона и позу кучера, ощущая при этом состояние расслабления мышц | |
4.2 Речевая ритмика | 0.4.2.2 называть и находить органы артикуляции с контролем в зеркало и с закрытыми глазами | ||
2) 1 класс:
таблица 7
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 1.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс под музыкальное сопровождение |
1.2 Построения и перестроения | 1.1.2.1 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 1.2.1.1 воспринимать и отмечать начало и конец звучания музыкального произведения или устного текста | |
Моя школа | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.1 распознавать на слух звуки природы, понимать и различать значения слов "звон", "стук", "шорох" |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.1 согласовывать движения с музыкой в быстром, медленном и умеренном темпе, переключаясь по сигналу с одного на другой | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 1.4.1.1 определять чувства удивления, смущения по мимике в реальном общении, по мимике изображенного лица (на фото, на рисунке, пиктограмме) | |
4.2 Речевая ритмика | 1.4.2.1 ритмично сжимать - разжимать кулаки, сближать, соединять и скрещивать пальцы рук, различая правую и левую руки | ||
2 четверть | |||
Моя семья и друзья | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 1.1.1.2 шагать с левой ноги; ходить и бегать в колоне по одному, по два, по три сохраняя дистанцию и равновесие |
1.2 Построения и перестроения | 1.1.2.1 построиться в одну шеренгу, перестроиться в шахматном порядке, уметь находить своҰ место, пару | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 1.2.1.2 выполнять под музыку хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног по образцу и словесной инструкции | |
Мир вокруг нас | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.1 распознавать на слух звуки природы, понимать и различать значения слов "звон", "стук", "шорох", "хруст", "вой" |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу танцевальные шаги: с каблука вперед, с носка на пятку на месте, широкий, скользящий, пружинистый, переменный | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 1.4.1.2 демонстрировать мимические позы радости, грусти, удивления, смущения в чередовании, по инструкции, в живом общении | |
4.2 Речевая ритмика | 1.4.2.1 ритмично сжимать - разжимать кулаки, сближать, соединять и скрещивать пальцы рук, различая правую и левую руки - в реальности и по изображению | ||
3 четверть | |||
Путешествие | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 1.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, уметь показать основные направления,различать левую и правую ноги, руки, уши, глаза у другого, по изображениям |
1.2 Построения и перестроения | 1.1.2.2 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения |
1.2.1.3 выполнять простые движения с предметом по образцу и словесной инструкции | |
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая-медленная-умеренная по темпу |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.3 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта, - по предварительной инструкции и образцу | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 1.4.1.3 выполнять по образцу и словесной инструкции свободные качании, вращения в медленном темпе, встряхивания, постепенно расслабляясь | |
4.2 Речевая ритмика | 1.4.2.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: "Качели", "Часики", "Лошадки", "Маляры" | ||
4 четверть | |||
Еда и напитки | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 1.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, уметь показать основные направления, различать левую и правую ноги, руки, уши, глаза у другого, по изображениям |
1.2 Построения и перестроения | 1.1.2.2 двигаться в хороводе, расширяя и сужая его во время движения | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 1.2.1.5 удерживать легкий предмет на голове (до 200 г) передвигаясь вправо-влево по гимнастической стенке с поворотами | |
В здоровом теле –здоровый дух! | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 1.3.1.2 различать темп в музыке: быстрая-медленная-умеренная по темпу; характер музыки: отрывистая, протяжная, напевная |
3.2 Воспроизведение ритма | 1.3.2.3 выполнять ряд продуктивных действий с кубиками, бусинами под музыку для создания ритмического объекта, - по предварительной инструкциии образцу | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 1.4.1.3 выполнять по образцу и словесной инструкции свободные качании, вращения в медленном темпе, встряхивания, постепенно расслабляясь | |
4.2 Речевая ритмика | 1.4.2.2 ритмично выполнять артикуляционный тренинг круговой мышцы губ, язычной, подъязычной мускулатуры: "Качели", "Часики", "Лошадки", "Маляры",- на фоне наклонов, махов, поворотов | ||
3) 2 класс:
таблица 8
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
ВсҰ обо мне | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 2.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю |
1.2 Построения и перестроения | 2.1.2.1 строиться в шеренгу по росту, колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 2.2.1.1 воспроизводить и передавать в движении (махи, рывки, выпады повороты, наклоны), акцент музыкального отрывка или фразы | |
Моя семья и друзья | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4; 4\4 маршевые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 2.4.1.1 исполнять этюды на расслабление мышц всего тела по команде и образцу, по представлению, по характеру и настроению мелодии | |
4.2 Речевая ритмика | 2.4.2.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | ||
2 четверть | |||
Моя школа | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 2.1.1.2 чередовать ходьбу с приседанием, ходить, двигаться на носках и пятках (под музыку 2\4, 4\4); выделяя сильную долю такта |
1.2 Построения и перестроения | 2.1.2.1 строиться в шеренгу по росту, колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 2.2.1.2 выполнять и называть, используя глаголы, хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с самоконтролем в зеркало | |
Мой родной край | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.1 узнавать и называть и описывать ритм марша в мелодии 2\4;4\4, маршевые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.1 передавать движениями чередование сильных и слабых долей в мелодии с двудольным размером | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 2.4.1.2 выполнять задания на запрещенную позу (мимическую и общую) | |
4.2 Речевая ритмика | 2.4.2.1 самостоятельно воспроизводить 1-2 упражнения из пальчиковой гимнастики в речевом сопровождении, называя пальцы руки, - по наименованиям | ||
3 четверть | |||
В здоровом теле – здоровый дух! | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 2.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, называть месторасположение объектов: впереди-сзади, вверху-внизу, справа-слева |
1.2 Построения и перестроения | 2.1.2.1 строиться в шеренгу по росту, в колонну по одному, в круг, используя внешние ориентиры (начерченную линию, разложенный канат, палки, обручи) | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 2.2.1.3 вращать ленту и обруч, перебрасывать и ловить подброшенный предмет* под сильную долю мелодии 2\4 | |
Традиции и фольклор | Танцевальные и другие\музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая-грустная-торжественная |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики" | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 2.4.1.3 выполнять по образцу поверхностное поглаживание лица, шеи, рук, контролируя дыхание и постепенно расслабляясь | |
4.2 Речевая ритмика | 2.4.2.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы | ||
4 четверть | |||
Окружающая среда | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения |
2.1.1.3 ориентироваться в пространстве и на плоскости, называть месторасположение объектов: впереди-сзади, вверху-внизу, справа-слева; |
1.2 Построения и перестроения | 2.1.2.2 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения |
2.2.1.4 выполнять повороты и вращения головы с одновременным скручиванием туловища в разноименные стороны, во время ходьбы и при передаче предметов | |
Путешествие | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 2.3.1.2 различать настроение в музыке: веселая – грустная – торжественная-бодрая |
3.2 Воспроизведение ритма | 2.3.2.2 выполнять по подражанию и образцу плясовые движения: "Матрешки", "Тарелки", "Фонарики", "Ковырялочка с притопом" | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 2.4.1.3 выполнять по образцу и словесной инструкции поверхностное поглаживание лица, шеи, рук, контролируя дыхание и постепенно расслабляясь | |
4.2 Речевая ритмика | 2.4.2.2 находить логический акцент в предложении и воспроизводить фразу с переходом логического акцента, отмечая его внешним действием, голосом необходимой силы | ||
4) 3класс:
таблица 9
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живая природа | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 3.1.1.1 готовиться к занятиям и организованно входить в класс, подавать счет для ходьбы в строю, |
1.2 Построения и перестроения | 3.1.2.1 быстро строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному сигналу | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 3.2.1.1 выполнять выпад в сторону с одновременной передачей мяча соседу, удерживая предмет в руках, удерживать равновесие | |
Что такое хорошо, что такое плохо? | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.1 отмечать в движении, хлопками и притопами акценты, несложный ритмический рисунок | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 3.4.1.1 выявлять причинно-следственную связь поступка (события) и следующего за ним чувства ощущения, настроения | |
4.2 Речевая ритмика | 3.4.2.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | ||
2 четверть | |||
Время | Ориентировка в пространствезала | 1.1 Направления и перемещения | 3.1.1.2 перестраиваться по команде во время движения в колонне, сужать и расширять круги по команде учителя |
1.2 Построения и перестроения | 3.1.2.1 быстро строиться в колонну по одному, в шеренгу по росту, в круг по визуальному или звуковому сигналу | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 3.2.1.2 выполнять хлопки перед собой, над головой, приседания, сгибания и разгибания рук и ног с закрытыми глазами с распределением дыхания | |
Архитектура | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.1 узнавать и называть и описывать вальсовый ритм, вальсовые движения |
3.2 Воспроизведение ритма | 3.3.2.1 отмечать в движении, хлопками и притопами акценты, несложный ритмический рисунок | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 3.4.1.2 адекватно оценивать свою деятельность и качество выполнения заданий другими обучающимися, подводить итог занятия, адекватно воспринимать замечания и критику | |
4.2 Речевая ритмика | 3.4.2.1 сохранять правильную артикуляцию и фонацию всех поставленных звуков при выполнении всех логоритмических упражнений | ||
3 четверть | |||
Искусство | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 3.1.1.3 ориентироваться и называть направления, дать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали) |
1.2 Построения и перестроения | 3.1.2.2 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 3.2.1.3 бросать мелкие предметы вперед и вверх под музыку и счет | |
Выдающиеся личности | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке |
3.2 Воспроизведение ритма |
3.3.2.2 выполнять цепочку из | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 3.4.1.3 расслабляться под команды учителя | |
4.2 Речевая ритмика | 3.4.2.2 различать двусложный (ямб, хорей) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | ||
4 четверть | |||
Вода – источник жизни | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 3.1.1.3 ориентироваться и называть направления, дать словесный отчет о траектории движения, используя глаголы (полз, бежал, шел) и наречия (вперед, назад, вниз, вверх, направо, налево, в сторону, прямо, по диагонали) |
1.2 Построения и перестроения | 3.1.2.2 перестраиваться из одного в 2 отдельных маленьких круга во время движения, сохраняя правильную осанку | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 3.2.1.4 выполнять одновременные вращения двух рук и ноги в противоположные стороны в разных плоскостях, подстраивая темп движений под динамику и темп мелодии | |
Культура отдыха. Праздники | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 3.3.1.2 различать и сравнивать дву- и трехдольные размеры в музыке |
3.2 Воспроизведение ритма |
3.3.2.2 выполнять цепочку из | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 3.4.1.3 расслабляться под команды учителя | |
4.2 Речевая ритмика | 3.4.2.2 различать двусложный (ямб, хорей) и трехсложный (дактиль) ритмы стихосложения и уметь их воспроизводить, используя общие движения или хлопки | ||
5) 4 класс:
таблица 10
Сквозные темы | Разделы | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 4.1.1.1 контролировать осанку и сохранение дистанции, дать словесный отчет о движении в строю |
1.2 Построения и перестроения | 4.1.2.1 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг, шахматный порядок | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 4.2.1.1 воспринимать, запоминать и воспроизводить цепочку из 4-5 общих движений | |
Ценности | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: казахский народный, русский, гопак, клезмер, лезгинка, полька |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму, составлять простейшие ритмосхемы | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 4.4.1.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам | |
4.2 Речевая ритмика | 4.4.2.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 4.1.1.2 самостоятельно находить нужный темп и вид ходьбы в соответствии с характером, размером и строением музыкального произведения |
1.2 Построения и перестроения | 4.1.2.1 различать по названиям, называть и выполнять построение в шеренгу, колонну, круг, шахматный порядок | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 4.2.1.2 самостоятельно менять движение плавное на отрывистое и наоборот - в соответствии со сменой характера и настроения мелодии | |
Мир профессий | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма |
4.3.1.1 узнавать по характеру движений и мелодии танцы народов, населяющих Республику Казахстан: |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.1 подчинять свои движения заданному ритму, составлять простейшие ритмосхемы | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 4.4.1.1 быть ведущим в коллективной игре, уметь подавать четкие интонированные команды, адекватные игровым правилам, контролировать выполнение правил всеми игроками | |
4.2 Речевая ритмика | 4.4.2.1 узнавать, а затем моделировать по образцу громкий и тихий, высокий и низкий голос, медленную и быструю речь, правильно распределяя дыхание | ||
3 четверть | |||
Природные явления | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 4.1.1.3 ориентироваться и называть направления, определяя и реализуя будущую траекторию движения: вперед-назад, вниз-вверх, направо-налево, в сторону, прямо-по диагонали |
1.2 Построения и перестроения | 4.1.2.2 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 4.2.1.3 бросать и ловить мелкие предметы в цель, вперед и вверх под музыку | |
Охрана окружающей среды | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.2 подмечать и продолевать индивидуальные затруднения при исполнении движений: скованность, неловкость, шарканье,- с контролем в зеркало | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 4.4.1.3 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | |
4.2 Речевая ритмика | 4.4.2.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами | ||
4 четверть | |||
Путешествие в космос | Ориентировка в пространстве зала | 1.1 Направления и перемещения | 4.1.1.3 ориентироваться и называть направления, определяя и реализуя будущую траекторию движения: вперед-назад, вниз-вверх, направо-налево, в сторону, прямо-по диагонали |
1.2 Построения и перестроения | 4.1.2.2 перестраиваться из колонны врассыпную, а затем в круг, не прекращая движения, не сталкиваясь, сохраняя осанку и равновесие | ||
Ритмико-гимнастические упражнения | 2.1 Ритмико-гимнастические упражнения | 4.2.1.4 выполнять твист-ходьбу: при каждом шаге скручивая голову и туловище в одну сторону, тазобедренную область и ноги- в противоположную | |
Путешествие в будущее | Танцевальные и другие музыкально-ритмические движения | 3.1 Восприятие ритма | 4.3.1.2 читать ритмосхемы и соотносить их с мелодиями |
3.2 Воспроизведение ритма | 4.3.2.2 подмечать и преодолевать индивидуальные затруднения при исполнении движений: скованность, неловкость, шарканье,- с контролем в зеркало | ||
Элементы психогимнастики и речевая ритмика | 4.1 Элементы психогимнастики | 4.4.1.3 знать элементы аутотренинга, выполнять расслабление под формулы релаксации | |
4.2 Речевая ритмика | 4.4.2.2 читать ритмосхемы и соотносить их с текстами; составлять ритмосхемы | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 292-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1 сыныптары үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 292-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.
2. Оқу бағдарламасы білім алушылардың жас ерекшеліктерінің танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр оқу пәнінің/сабақтың мазмұны мен білім, білік, дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.
3. Оқу бағдарламасы оқыту процесін білім алушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігін табуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін біліктерді меңгеруге бағыттайды.
4. Оқу бағдарламасында оқу - нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдемелерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдемелер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдар болып табылады.
5. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.
6. Қазіргі кезеңде білім алушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсіл пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді. Мұғаліммен бірлесіп шығармашылықпен айналысады және серіктес, кеңесші ретінде мұғалімнің қолдауы кезінде білім алушының белсенді танымдық қабілеті тұрақты сипатқа ие болады.
7. Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесінде барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интербелсенді әдістерін қолдану кезінде мүмкін болады.
8. Оқу процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін білім алушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас үлгісіне айналдырады.
9. Пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан білім алушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Осы пәннің оқу мақсаттары аясында жүзеге асырылатын тәрбиелік сипаттағы жоба жұмысын ата-аналармен, жергілікті қауымдастық өкілдерімен бірлесе отырып, ұйымдастыруға болады.
10. Оқу бағдарламасында оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
11. Пән бойынша күнделікті білім беру үдерісінің мазмұны оқу мақсаттарына бағынады және білім алушылардың меңгерген білім, икемділік және дағдыларын кез келген оқу процесінде және өмір жағдаяттарында пайдалану даярлылығын қалыптастыруға бағдарлаған.
12. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болуы тиіс.
2-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері
13. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" – мектепке оқуға келген психикалық дамуы тежелген білім алушылардың психофизикалық тұрғыдан дамымауы мен кемшіліктерін жеңуді, мектепке дейінгі кезеңдегі дамыту мен оқытудағы кемшіліктердің орнын толтыруды мақсат ететін түзету цикліне кіріктірілген пән болып табылады. Түзету курсы білім алушылардың өмірлік тәжірибесіне жақын заттар мен құбылыстарды тікелей бақылау негізінде білім алушылардың танымдық әрекеті мен сөйлеу тілін белсендірумен қамтамасыз етуге міндетті. Бұнда түзете тәрбиелеу бағыты ғана емес, сонымен бірге "Дүниетану", "Жаратылыстану" пәндерін оқу үшін қажетті алғы шартты құратын дайындық бағытты да қарастырады.
14. Түзету курсының міндеттері:
1) қоғам өмірі мен қоршаған табиғат туралы білімді қалыптастыру арқылы білім алушылардың ой-өрісін кеңейту;
2) білім алушыларды заттардың қасиеттері (түс, пішін, көлем) туралы, заттардың кеңістікте орналасуы туралы жалпы түсініктерін қалыптастыру;
3) заттық-практикалық және өнімдік әрекеттердің көмегімен білім алушылардың өмірлік тәжірибесін байыту;
4) білім алушылардың белсенді сөздік қорын байыту және жүйелеу, ауызекі диалогтық және монологтық сөйлеу тілін дамыту;
5) білім алушылардың қабылдау (көру, есту арқылы, жанасымдық-қимылдық, кеңістіктік), көрнекілік-әрекеттік және көрнекілік-бейнелік ойлауын, ұғына ойлау қабілеті элементтерін, ойлау операцияларын (талдау, жинақтау, салыстыру, жіктеу, топтау, жалпылау, дерексіздендіру, себеп-салдарлық байланысын табу) дамытуға көмектесу;
6) өз әрекетін жоспарлау, бақылауды жүргізе білу, бақылау әрекеттерін орындау дағдыларын қалыптастыру.
15. Курстың мазмұны "Мен және қоғам", "Тірі табиғат", "Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер" бөлімдерінен құралған.
16. "Мен және қоғам" бөлімі балаларды әлеуметтік қатынастар (адамның әрекеттерінің түрлері туралы, халықта қабылданған мәдени салт-дәстүрлер туралы ақпарат береді) әлеміне ендіреді. Адам денесінің құрылысы, ағзаның негізгі атқарымдары туралы түсініктерді қалыптастырады. Адам қолымен жасалған заттық әлеммен таныстыру барысында балалардың заттардың негізгі атқарымдық қолданыстары туралы, олармен әрекеттену тәсілдері туралы түсініктері нақтыланады. Табиғатпен таныстыру процесінде балаларда жануарлар мен өсімдіктер әлемі туралы, нысандар мен табиғат құбылыстарының өзара тәуелділігі туралы түсініктер қалыптасады. Адам өмірі мен әрекетінің табиғи ортада үнемі өзгеріп тұратын табиғи жағдайларға тәуелділігіне баса назар аударылады. Себеп-салдарлық байланыс қарастырылады. Экологиялық тәрбие мен өз денсаулығын сақтауға ерекше назар аударылады.
17. Қоршаған табиғат пен қоғамдағы заттар және құбылыстармен таныстыру барысында білім алушыларда мақсатты бағытта қалыптастырылатын икемділіктер мен дағдылар:
1) зерттелетін нысандарды тікелей бақылау;
2) зерттелетін нақты затты мақсатты бағытта бірізділікпен талдау;
3) заттарды әр түрлі белгілері бойынша салыстыру;
4) заттарды тектік белгісі негізінде топтарға бөлу;
5) біртекті заттар тобын жалпылауыш сөздермен атау;
6) бақыланатын табиғат және қоғамдық құбылыстар арасындағы себеп-салдарлық қарапайым байланыстарды табу;
7) белгілі бір жоспар бойынша өзінің жақын қоршаған ортасындағы заттардың белгілері туралы айтылымдарды құрастыру;
8) бақыланған оқиғалар, құбылыстар, заттарды ересек адамның басшылығымен талқылау негізінде тұжырымдама мен қорытынды жасау;
9) әңгіме баян, әңгіме есеп беру, әңгіме сипаттама құрастыру;
10) жақын ортадағы құрдастарымен және ересек адамдармен дұрыс қарым-қатынас құру.
18. Білім алушылар бақылау және табиғатқа саяхат негізінде жыл мезгілдерінің кезектесу тәртібін, күз, қыс, көктем және жаз айларының атауларын меңгереді, әрбір жыл мезгілінің ерекше белгілері туралы айтуға және оларды салыстыруға үйренеді. Табиғаттағы мезгілдік өзгерістерді сипаттағанда бастапқыда жайылма сөйлемдерді пайдаланады, оқытудың келесі жылында анықталған заңдылықты сипаттау үшін бағыныңқы құрмалас сөйлемдерді жиі пайдалана бастайды. Балалар бұл кезеңде берілген жоспар немесе тірек сөздер бойынша байланыстырылған әңгіме түріндегі тұжырымдаманы өздері жасай алады.
3-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
19. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту"пәні бойынша оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдерінің жүзеге асырылуы психикалық дамуы тежелген білім алушылардың білім алудағы ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған арнайы педагогикалық қағидаларға негізделген.
20. Білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығының қағидасы білім беру процесін ағзаның сақталған атқарымы мен жүйесін дамудың кемшілік табиғатының ерекшелігіне сәйкес пайдалануды тірек ете отырып құруды (яғни табиғатына сәйкес) білдіреді. Психикалық дамуы тежелген білім алушыларды оқытудың түзете-дамыту бағыттылығының қағидасы оқу және оқыту әрекетінің арнайы тәсілдемесі мен әдістерімен қамтамасыз етіледі. Сонымен бірге, білім алушылардың сенсорлық ақпаратты қабылдау және өңдеу жылдамдылығының баяулылығы, ойлау операциясы мен әрекетінің жетіспеушілігі, танымдық белсенділігінің төменділігі мен танымдық қызығушылығының әлсіздігі, қоршаған орта туралы білімі мен түсінігінің шектеулілігі, сөйлеу тілінің дамуының артта қалуы, тәртіпті еркін реттеуінің қалыптаспағандығы, қимыл-қозғалыс пен қимыл үйлесімділігінің кемшіліктері есепке алынады. Білім алушылармен жұмыста олардың оқуға жарамдылығының жоғары болуы, көрнекілік-әрекеттік ойлау қабілетінің сақталуы тірек етіледі. Жетіспеген атқарымдарын дамытуды ынталандыруға арналған әрекеттер ұйымдастырылады. Білім алушыларды
психологиялық-педагогикалық тұрғыда қолдауды ұйымдастырудың командалық тәсілдемесі, сондай-ақ бұл үдеріске баланың жанұясын тарту қолданылады.
21. Оқытудың әлеуметтік бейімдеу бағыттылығының қағидасы жеке тұлғаның әлеуметтік бейімделе алмауын жеңуді немесе төмендетуді білдіреді. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысуы үшін қажетті тәртіп нормаларынан, қарапайым гигиеналық, коммуникативтік, тұрмыстық дағдылардан бастап, әлеуметтік дағдылармен, көзқарастармен, сенімдерге дейінгі күрделі өмірлік дағдыларды меңгеру бойынша арнайы жұмыс қарастырылады.
22. Білім алу құралы ретіндегі ойлау қабілетін, сөйлеу тілін және қарым-қатынасты дамыту қағидасы. Әдеттегі мектептік білім беру, мектепке келген бала меңгерген күнделікті тұрмыстағы түсініктер мен дамыған сөздік сөйлеу тілінің жүйесін тірек етеді. Сөздік сөйлеу тілінің негізінде қарым-қатынас дамуын жалғастырады, сондай-ақ сөздік сөйлеу тілінің негізінде білім алушының тәртібі реттеледі. Психикалық дамуы тежелген балалардың оқуы мен әлеуметтенуінің табыстылығын қамтамасыз ету үшін олардың сөйлеу тілінің, ойлау қабілетінің, қарым-қатынастық дамуындағы педагогикалық құралдармен міндетті түрде жойылуға немесе өтелуге тиісті ерекше мәселелері болады.
23. Ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеудегі әрекеттік тәсілдеме қағидасы психологиядағы "жетекші әрекет" түсінігін тірек етеді. Заттық-практикалық әрекет психикалық дамуы тежелген баланың өтемдік дамуының, оқу және еңбек әрекетінің құрылымдық компоненттерін қалыптастырудың ерекше құралы болып табылады. Ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту процесінде педагогтың басшылығымен сөйлеу тілдік қатынас (екеуден, топтасқан жұмыс) үшін табиғи жағдай құратын заттық-практикалық әрекет кеңінен пайдаланылады. Заттық-практикалық әрекет жоғары психикалық атқарымдардың (қабылдау, сөйлеу тілі, ойлау) сенсомоторлық негізін дамытуға, балалардың жеткіліксіз өмірлік тәжірибесінің орнын толтыруға, әлеуметтік өзара әрекеттену дағдыларын меңгеруге мүмкіндік береді.
24. Сараланған және жекеленген тәсілдеме қағидасы. Ұжымдық оқу процесі жағдайындағы ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға қатысты сараланған тәсілдеме бұзылыстары бір санаттағы білім алушылардың вариативтік типологиялық ерекшеліктерінің барлығына шартты болады. Педагог сыныптағы өзінің сипаты бойынша бір тектес топтардың болуына байланысты, олардың әрқайсысы үшін мазмұны, қарқыны, көлемі, күрделілігі әр түрлі жұмыс тәсілі мен әдістерінің барлығына, бақылау мен оқуға уәжінің түрі мен тәсілдеріне қарай отырып, түзете білім беру процесін ұйымдастырады. Білім алушыларды топтарға бөлу шартты және қозғалмалы түрде болады. Жекеленген тәсіл сараланған тәсілдің нақтылануы болып табылады.
25. Арнайы педагогикалық басшылықтың қажеттілік қағидасы. Арнайы педагог бала дамуының жалпы заңдылығын, сыныптағы әрбір білім алушының танымдық мүмкіндігін, арнайы педагогикалық көмек тәсілдерін біле отырып, балалардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастырып қана қоймай, сонымен бірге, бұл процесті басқара алады. Кейбір жағдайларда білім алушылардың өзіндік оқу-танымдық әрекеті әлсіз болған немесе мүлдем мүмкін болмаған жағдайда, педагог оқу тапсырмаларының табысты орындалуын қамтамасыз ету үшін білім алушының жетілмеген компонентінің атқарымын өзіне алады.
26. Білім алушылардың сабақтағы әрекет түрлерін дұрыс таңдаған жағдайда педагогикалық міндеттер де дұрыс шешіледі. Зерттелетін құбылыстар мен заттарды тікелей бақылау (саяхатта), білім алушылардың заттық-практикалық әрекеті, ақыл-ой және сөйлеу тілдік, сондай-ақ ойын әрекеттері (дидактикалық, оқиғалық-рөлдік, үстел үстілік ойындар, ережелі ойындар және тағы басқа) жетекші болады.
27. Бақылау, бақыланатын нысанның бөліктерін көру және ерекшелей білуге, жеке бір нысандар мен құбылыстармен болып жатқан өзгерістерді байқауға үйретуде мұғалімнің сөйлеу тілінің рөлі орасан зор. Психикалық дамуы тежелген білім алушы бақыланатын нысанды мұғалімнің сөйлеу тілінсіз толық қабылдай алмайды. Мұғалім өзінің сұрақтарымен білім алушылардың затты белгілі бір тәртіпте толық тексеруін қамтамасыз етуге міндетті.
28. Экскурсия кезінде білім алушылардың зейінін жаңа сөздерге аудару керек, сұрақтарды балалар оларға жауап бергенде жаңа сөздерді немесе таныс сөздерді жаңа мәнмәтінде қолданатындай етіп қояды. Мұғалім білім алушылардың заттар мен құбылыстардың белгілерін білдіретін саналуан анықтамаларды пайдаланатынын, сондай-ақ олардың сөйлеу тілінің грамматикалық дұрыс безендірілуін бақылауға міндетті. Саяхатқа баруды жоспарлағанда балалардың белсенді сөйлеу тіліне ендіру қажет сөздерді алдын ала жазып алу пайдалы болады.
29. Бағдарламаның кез келген тақырыбын оқығанда білім алушылардың практикалық әрекеттерін (табиғи материалдарды жинау, жапырақтардан белгілі бір белгісі бойынша гүлшоқ жасау, жапсырмақұрақ, коллаж құрастыру, сурет салу, суреттерді бояу, өсімдіктерді және сыныптағы, мектептегі және басқа да айналасындағы жабдықтарды күту) ұйымдастыру.
30. Балалардың экскурсиядағы, сондай-ақ сыныптағы сабақ кезіндегі практикалық әрекеттері нақты ұйымдастырылады. Ұсынылған тапсырманың мазмұнына алатын білімнің сапасы ғана емес, сонымен бірге білім алушылардың зейіні мен ойлау қабілетінің дамуы да тәуелді болады. Әдетте білім алушылар жерге түскен күзгі жапырақтарды теру тапсырмасын ойланбай-ақ орындайды. Егер білім алушыларға бір ағаштың түсі мен көлемі бойынша әр түрлі жапырақтарын тауып, оларды түсі мен көлемін кезектестіре отырып жинауды ұсынса, онда балалар тапсырманы орындағанда жапырақтарды мұқият таңдауға, салыстыруға, талдауға мәжбүр болады, ал бұл олардың дамуына жағымды әсер етеді.
31. Білім алушыларды қоршаған табиғаттың немесе заттық ортаның жаңа нысандарымен мынандай тәртіпте: затты табиғи нысан түрінде немесе иллюстрация түрінде берілген үлгімен салыстыру барысында тану, сөздік сипаттама бойынша тану арқылы таныстырады, ең соңында зерттелетін заттың әңгіме сипаттамасы құрылады.
32. Білім алушылардың бақылау және практикалық жұмыстары қоршаған әлемнің нысандары туралы сан алуан түсініктерді қалыптастыруға арналған нақты-сезімдік негізді құруға мүмкіндік береді.
33. Балалардың бақылау және практикалық әрекет процесінде жинақтаған білімі мен түсініктері сөйлеу тілінде (айтылымдарда, әңгімеде, сипаттамада) тұжырымдалады. Байланыстырылған сөйлеу тілін қалыптастыруға және мәдени қарым-қатынас дағдыларын тәрбиелеуге үлкен көңіл бөлінеді.
34. Әрбір сабақта балалардың мұғалімнің тапсырмасы бойынша жүргізген бақылауларының нәтижелері туралы қысқаша әңгіме өткізу үшін уақыт (8-10 минут) бөлінуге тиісті. Сабақтың міндетті мазмұнына балалардың қоршаған әлемнің нысандары мен құбылыстары туралы түсініктерін нақтылауға, бекітуге, көрсетуге мүмкіндік беретін заттық-практикалық және сан алуан түрлі өнімдік әрекеттер кіреді.
35. Балалардың нысандарды бақылауын қорытындылайтын әңгімелердің практикалық жұмыстарды орындауымен үйлесуі білім алушыларда танымдық қызығушылықты тудырады, ал бұл олардың білуге құмарлығын және танымдық белсенділігін дамытуға негіз болады.
36. Жалпы даму деңгейін арттыруға көмектесетін практикалық жұмыстардың ішінде табиғи материалмен жұмысқа үлкен көңіл бөлінеді. Табиғи материалдардан жасалған бұйымдарды балалар ойнауға болатын ойыншық ретінде қабылдайды. Бұйымдарды, олардың бөліктерін атау, орындау тәртібін талдау сөйлеу тілінің, ойлау операциясының, әсіресе жоспарлау және өзін-өзі бақылау маңызды болып табылатын әрекеттің құрылымдық компоненттерін дамытуға көмектеседі.
37. Мектеп ішіне, мектеп ауласына, спорт алаңына, ойын алаңына, мектепке жақын жерде орналасқан қоғамдық мекемелерге, жақын жердегі саябақ, гүлбақтарға міндетті түрде саяхат ұйымдастырып, бақылау жүргізу қажет. Қыста құстарға жем беру әрекеттерін бақылау. Үй жануарларының өмірін бақылау.
38. Білім алушылардың практикалық әрекеттерінің ұсынылатын түрлері:
1) жанұя мүшелерінің суреттері немесе фотосуреттерінен альбом құрастыру;
2) дене, тіс, шаш, киім және аяқ киім (қол жуу, тарақты, аяқ киім және киім щеткасын пайдалану бойынша жаттығулар) күтімі бойынша жаттығулар;
3) сыныптағы өсімдіктер күтімі (суғару, жапырақтарды сүрту). Ағаштың жапырақтарын жинау және оларды кейіннен сабақта пайдалану үшін кептіру;
4) табиғи материалдарды (бүрлерді, емен жаңғағын, талшынды, үйеңкі сырғаларын) жинау. Суреттерді немесе жапсырмақұрақтарды кептірілген ағаш, бұта, гүлді өсімдіктердің жапырақтарынан орындау. Табиғи материалдардан бұйымдар жасау;
5) ағаштың жапырақтары мен жемістерінен ою құрастыру. Ағаш жапырақтары бейнелерінің сұлбасы бойынша жүргізу. Таныс ағаштардың сұлбалық бейнелерін тану. Жемсалғышқа жем салу;
6) жыл мезгілдеріне тән белгілерді бақылау. Оларды ауа райы күнтізбесінде шартты белгілердің көмегімен белгілеу;
7) геометриялық пішіндердің сұлбалық нүктелері бойынша жүргізу. Геометриялық пішіндердің қимаүлгісі бойымен жүргізу. Геометриялық пішіндердің сұлбасының ішін штрихтау. Ұзындықтары әр түрлі таяқшалардан геометриялық пішіндерді құрастыру. Геометриялық пішіндердің үлгілерін түсі, көлемі, пішіні бойынша топтастыру. Геометриялық пішіндердің үлгілерінен жапсырмақұрақтарды және өрнектерді құрастыру. "Пішіні бойынша таңда", "Түсі бойынша таңда", "Геометриялық лото" дидактикалық ойындары;
8) бояу кітапшаларындағы сұлбалық бейнелерді бояу;
9) көшедегі тәртіп және жол қозғалысы ережелерін бекітуге арналған дидактикалық шапшаң қимылды ойындар.
39. Өмірлік құзыреттілік дағдыларын дамыту "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша түзету сабақтарындағы педагог пен білім алушылардың бірлескен әрекетінің мазмұны болып табылуға міндетті. Өмірлік дағдыларды қалыптастыру бойынша жұмыс бағыттары:
1) өзінің мүмкіндіктері, білім беру ұйымдарындағы қажеттіліктері мен құқықтары туралы сайма-сай түсініктерді дамыту;
2) әлеуметтік-тұрмыстық дағдыларды меңгеру; коммуникативтік дағдыларды меңгеру;
3) әлем суреттері және оның мезгілдік-кеңістіктік ұйымдастырылуын саралау;
4) өзінің әлеуметтік айналасын ұғыну және жасына сәйкес жүйелік құндылық пен әлеуметтік рөлдерді меңгеру.
40. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар әдетте қолданылатын құралдардың көмегімен құрылуы мүмкін емес дамыту және түзету міндеттерін шешу үшін қажетті оқыту жағдайларын "құрастыруға" көмектесе отырып, арнайы білім беру педагогы үшін қажетті құралдардың арсеналын кеңейтеді.
41. Сабақтарда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануда ұсынылатын мақсаттар:
1) көрнекілік пішіндегі қандай да бір заттық мазмұнның біреуінен басқасына еркін өтіп, сөйлеу тілінің көмегімен бір тәсілден басқасына көше отырып, тікелей бақылаудан жасырын және кез келген қажетті күрделі белгілік пішіндегі танымдық нысандарды үлгілеу;
2) баланың өзінің әрекетін шынайы және кешеуілдетілген уақыт түзімінде талдауы үшін көзбен көруге болатын қосымша динамикалық тірек құру; топтық оқыту жағдайындағы жекеленген өнімдік әрекеттену мүмкіндігімен қамтамасыз ету; жекеленген сапалы оқыту мүмкіндігін кеңейту.
42. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану оқыту процесін жекелендіруге мүмкіндік береді; сабақтағы жұмыстың мазмұнына деген қызығушылықты арттырады; білім алушылардың танымдық әрекетін белсендіреді; шығармашылық мүмкіндігін дамытады.
43. Оқу процесіндегі ақпараттық-коммуникациялық технология білім алушылардың жұмысқа деген қабілеттілігін есепке ала отырып, мөлшерлеп пайдаланылуға тиіс.
4-тарау. Оқу жетістіктерін бағалау тәсілдері
44. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні аясында түзете-дамыта оқыту нәтижесін бағалау деңгейлік мақсатты тұжырымдамаға негізделген өлшемді қолдану арқылы жүзеге асырылады.
45. Әрбір тақырыпқа арналған бақылау-диагностикалық тапсырмалар деңгейлік мақсатты тұжырымдамаға сәйкес әзірленеді. Бақылау-диагностикалық тапсырмаларды орындау нәтижелері білім алушылардың жетістіктер картасында тіркеледі және білім алушыларға қатысты жекеленген тәсілдемені жүзеге асыру үшін негіз болып табылады.
46. Білім алушылардың жетістіктерін балдық бағалау оқуда және психофизикалық жетілмеуі мен танымдық әрекеттің кемшіліктерін жеңуде пайдаланылмайды.
47. Жетістіктерді бағалау сипаттама түрінде болады.
5-тарау. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
48. "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 0-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат;
2) 1-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 66 сағат.
49. Оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру үшін кабинеттерді санитарлық-гигиеналық нормаларды есепке ала отырып, қажетті мектептік құрал-жабдықтармен жинақтастыруға міндетті.
50. Сыныптағы әр түрлі түрдегі жұмыстарды (жекеленген, жұптық, топтық және ойын және басқада белсенді тәсілдер) жүргізу үшін сыныптағы жиһаз жеңіл қозғалуға тиісті. Кітап сөрелеріне, білім алушылардың жұмыстары мен көрнекілік құралдар қойылатын стенділерге арналған орындар алдын ала қарастырылады.
51. Оқу пәнінің мазмұны:
1) пән бойынша мазмұн оқытудың бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер ары қарай сынып бойынша оқытудың мақсатын қамтитын күтілетін нәтижелер түріндегі (дағдылар немесе икемділіктер, білім немесе ұғынымдар) бөлімшелерге бөлінген. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқытудың мақсаттары мұғалімдерге өзінің жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпараттандыруға мүмкіндік береді:
1-кесте
№ | Бөлімдер | Бөлімшелер |
1 | Мен және қоғам | 1.1 Мен бала (ұл бала, қыз бала) |
1.2 Менің жанұям | ||
1.3 Менің үйім | ||
1.4 Біздің мектеп | ||
1.5 Біздің айналамыздағы заттар | ||
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | ||
2 | Тірі табиғат | 2.1 Өсімдіктер |
2.2 Жануарлар | ||
3 | Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер | 3.1 Күз |
3.2 Қыс | ||
3.3 Көктем | ||
3.4 Жаз |
52. Бағдарламада оқыту мақсаттарын пайдалану ыңғайлы болу үшін кодтау тәсілі ендірілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмерін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодындағы "1" – сынып, "2.1" – 2-бөлімнің 1-бөлімшесі, "4" – оқыту мақсатының реттік нөмері.
53. Оқыту мақсатының жүйесі. Түзете-дамыту және білім беру жұмысын жүзеге асыру мақсаты заттық сипаттағы білім мен икемділікті қалыптастыруға ғана емес, сондай-ақ оларды шынайы практикада қолдану, сөйлеу тілдік әрекет түрлері мен коммуникативтік дағдыларды, өмірлік құзыреттілікті дамытуға қатысты болады.
1) "Мен және қоғам":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар меңгереді | ||
0-сынып | 1-сынып | |
1.1 Мен бала (ұл бала, қыз бала) |
0.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын атау |
1.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын, үйінің мекенжайын атау |
1.2 Менің жанұям |
0.1.2.1 жанұяның ересек мүшелерінің тегін, есімін, әкесінің есімін, өзінің үйдегі міндеттерін және өз жанұясы мүшелерінің міндеттерін атау |
1.1.2.1 жанұяның ересек мүшелерінің тегін, есімін, әкесінің есімін, олардың мамандықтарын, өзінің үйдегі міндеттерін және өз жанұясы мүшелерінің міндеттерін атау |
1.3 Менің үйім |
0.1.3.1 үйдегі тәртіп ережелерін сақтау |
1.1.3.1 асүйлік ыдыстардың қолданысын түсіну, дастархан жая білу |
1.4 Біздің мектеп |
0.1.4.1 мектептің нөмірін, өзінің сыныбын атау. Сынып жетекшісінің және басқа да сынып мұғалімдерінің есімін, әкесінің есімін, сыныптастары мен мектептегі достарының есімдерін атау |
1.1.4.1 мектептің нөмірін, өзінің сыныбын атау. Мектеп орналасқан көшені атау. Сынып жетекшісінің және басқа да сынып мұғалімдерінің есімін, әкесінің есімін, сыныптастары мен мектептегі достарының есімдерін атау; мектеп қызметкерлерінің мамандықтарын (мұғалім, директор, оқу ісінің меңгерушісі, дәрігер, медбике, сыпырушы және тағы басқа) атау. Мектеп қызметкерлерінің еңбектеріне деген құрмет |
1.5 Біздің айналамыздағы заттар |
0.1.5.1 негізгі және аралық түстерді және олардың реңктерін атау: қызыл, сары, қызғылт сары, жасыл, көгілдір, көк, күлгін, ақ, қоңыр, қара |
1.1.5.1 адамды қоршап тұрған заттарды атау (жиһаз, ыдыстар, көлік, тамақ өнімдері, ойыншықтар, мектептік заттар): қуыршақ, машина, пирамида, кітап, дәптер, альбом, сүт, нан, май, шкаф, үстел, орындықтар, автобус, троллейбус, машина, кәстрөл, тәрелке, қасық |
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел |
0.1.6.1 өзінің қаласын, ауылын, мемлекеттің астанасын, республиканы, Президенттің есімін атау. Өз елінің елтаңбасы мен туын тану |
1.1.6.1 өзінің қаласын, ауылын, мемлекеттің астанасын, республиканы, Президенттің есімін атау. Өз елінің елтаңбасы мен туын тану |
2) "Тірі табиғат":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар меңгереді | ||
0-сынып | 1-сынып | |
2.1 Өсімдіктер |
0.2.1.1 бақша өсімдіктерінің (көкөністер) 2-3 түрін, бақ өсімдіктерінің (жемістер мен жидектер) 2-3 түрін тану және атау. Көкөністерді, жемістерді, жидектерді пішініне, көлеміне, түсі мен дәміне қарай салыстыру |
1.2.1.1 көкөністердің, жемістер мен жидектердің 3-4 түрін тану және атау. Көкөністерді, жемістерді, жидектерді пішініне, көлеміне, түсі мен дәміне қарай салыстыру |
2.2 Жануарлар |
0.2.2.1 жергілікті жерде кең тараған жануарлар мен олардың төлдерінің үш-төрт түрін тану және атау |
1.2.2.1 жергілікті жерде кең тараған құстар мен олардың балапандарының үш-төрт түрін тану және атау |
3) "Табиғаттағы мезгілдік өзгерістер":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
Білім алушылар меңгереді | ||
0-сынып | 1-сынып | |
3.1 Күз |
0.3.1.1 күз белгілерін бақылау және атау |
1.3.1.1 күз белгілерін атау. Күз айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Күз айларын күнтізбелік табельден табу |
3.2 Қыс |
0.3.2.1 қыс белгілерін бақылау және атау |
1.3.2.1 қыс белгілерін атау. Қыс айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Қыс айларын күнтізбелік табельден табу |
3.3 Көктем |
0.3.3.1 көктем белгілерін бақылау және атау |
1.3.3.1 көктем белгілерін атау. Көктем айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Көктем айларын күнтізбелік табельден табу |
3.4 Жаз |
0.3.4.1 жаз белгілерін бақылау |
1.3.4.1 жаз белгілерін атау. Жаз айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Жаз айларын күнтізбелік табельден табу |
54. Ұзақ мерзімді жоспар:
1) 0-сынып:
5-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
1-тоқсан | |||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен бала (ұл бала, қыз бала) | 0.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын атау | |
0.1.1.2 жанұядағы басқа мүшелерге қатысты туысқандық байланыс жүйесіндегі өзінің орнын анықтау | |||
0.1.1.3 өз дене мүшелерінің кеңістіктік орналасуында бағдарлау (жоғарыда, төменде, алдында, артында, сол жақ, оң жақ) | |||
0.1.1.4 есту, көру, дәм сезіну, түйсіну мүшелерінің қолданысы туралы айтып беру | |||
0.1.1.5 өзіне қатысты жақын кеңістікте: алдында-артында, алыс-жақын, оң жақта-сол жақта бағдарлау | |||
0.1.1.6 жеке гигиенаның: тіс тазарту, жуыну, тарану, киіну, киім мен аяқ киімді тазарту сияқты қарапайым ережелерін сақтау | |||
1.5 Біздің айналамыздағы заттар | 0.1.5.1 негізгі және аралық түстерді және олардың реңктерін атау: қызыл, сары, қызғылт сары, жасыл, көгілдір, көк, күлгін, ақ, қоңыр, қара | ||
0.1.5.2 заттарды түсі бойынша топтастыруды орындау | |||
0.1.5.3 заттардың пішінін ажырату және атау. Қоршаған кеңістікте белгілі бір пішіндегі (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш, сопақша) заттарды табу | |||
0.1.5.4 заттарды пішіні бойынша топтастыруды орындау | |||
1.3 Менің үйім | 0.1.3.1 үйдегі тәртіп ережелерін сақтау | ||
0.1.3.2 өзінің заттарын ұқыптап ұстау, бөлменің тазалығын сақтау және желдету | |||
0.1.3.3 үйдегі қауіпсіздік ережелерін түсіндіру | |||
1.5 Біздің айналамыздағы заттар | 0.1.5.5 үйдегі тұрмыстық заттарды және оқу құралдарын олардың қолданысына сәйкес қолдану | ||
0.1.5.6 ережелерді сақтай отырып, шапшаң қимылды және үстел үстілік ойындарды ойнау | |||
3.1 Күз | 0.3.1.1 күз белгілерін бақылау және атау | ||
0.3.1.2 күз айларын атау, олардың дәйектілігін білу | |||
0.3.1.3 күзге арналған киімді таңдау және атау | |||
0.3.1.4 күзгі табиғаттағы бақылаулар туралы әңгіме құрастыру | |||
2-тоқсан | |||
3. Менің отбасым және достарым | 1.2 Менің жанұям | 0.1.2.1 жанұядағы ересек адамдардың тегін, есімін, әкесінің есімін, өзінің үйдегі міндеттерін және өз жанұясы мүшелерінің міндеттерін атау | |
0.1.2.3 жанұя мүшелерінің арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын түсіндіру және мысалдар келтіру | |||
0.1.2.4 жанұяда тұрақты міндеттерінің болуы және оларды орындау | |||
0.1.2.5 кішкентайларға қамқор болу, үлкендерге көмектесу | |||
0.1.2.6 жанұядағы мейірімділікке, қамқорлыққа және көрсетілген көмекке риза бола білу | |||
1.4 Біздің мектеп | 0.1.4.1 мектептің нөмірін, өзінің сыныбын атау. Сынып жетекшісінің және басқа да сынып мұғалімдерінің есімін, әкесінің есімін, сыныптастары мен мектептегі достарының есімдерін атау | ||
0.1.4.2 мектептегі (сабақтағы, үзіліс кезіндегі, асханадағы, спорт залдағы) тәртіп ережелерін орындау | |||
0.1.4.3 өзінің білім алушы, сынып кезекшісі ретіндегі әлеуметтік рөлін түсіну | |||
0.1.4.4 мектептік мерекелердің мәнін түсіну, оларға қатысу | |||
0.1.4.5 оқу құралдарын олардың қолданысына сәйкес қолдану | |||
0.1.4.6 мектепке апаратын сөмкесін сабақ кестесіне қарай өзі жинастыру. Оқу заттарын ұқыпты ұстау, сабақтан кейін орнына қою. Қайшыны пайдалану | |||
0.1.4.7 мектептің атқарымдық аймақтарының орнын анықтау | |||
4.Бізді қоршаған әлем | 1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | 0.1.6.1 өзінің қаласын, ауылын, мемлекеттің астанасын, республиканы, Президенттің есімін атау. Өз елінің елтаңбасы мен туын тану | |
2.1 Өсімдіктер | 0.2.1.3 туған өлкенің табиғатын сақтау | ||
2.2 Жануарлар | 0.2.2.1 жергілікті жерде кең тараған жануарлар мен олардың төлдерінің үш-төрт түрін тану және атау | ||
0.2.2.3 жабайы және үй жануарларын ажырату | |||
3.2 Қыс | 0.3.2.1 қыс белгілерін бақылау және атау | ||
0.3.2.2 қыс айларын атау, олардың дәйектілігін білу | |||
0.3.2.3 қысқа арналған киімді таңдау және атау | |||
0.3.2.6 қысқы мерекелерді атау | |||
3-тоқсан | |||
5. Саяхат | 1.2 Менің жанұям | 0.1.2.7 жанұялық фотоальбомның материалдарын тірек ете отырып, жанұя мүшелерінің ауызша суреттемесін құрау | |
1.6 Біздің қала (ауыл) біздің ел | 0.1.6.2 саябақ, шағын бақ және басқа да демалыс орындарының қолданысын білу. Қоғамдық орындарда қабылданған тәртіп нормаларын орындау | ||
0.1.6.3 әр түрлі әлеуметтік жағдайларға сәйкес бейтаныс адамдарға қатысты тәртіп ережелерін білу | |||
2.1 Өсімдіктер | 0.2.1.1 бақша өсімдіктерінің (көкөністер) 2-3 түрін, бақ өсімдіктерінің (жемістер мен жидектер) 2-3 түрін тану және атау. Көкөністерді, жемістерді, жидектерді пішініне, көлеміне, түсі мен дәміне қарай салыстыру | ||
0.2.1.2 ағаштардың 2-3 түрін, бұталардың 1-2 түрін, негізгі ерекшелік белгілері (жапырақтары, гүлдері және жемістерінің көлемі мен қабығы) бойынша гүлдік өсімдіктердің 2-3 түрін тану және атау | |||
0.2.1.4 өсімдік бөліктерінің атауларын (сабақ, дің, бұтақ, жапырақ, гүл, күлте) пайдалана отырып, ағаштардың, бұталардың, гүлдік өсімдіктердің сыртқы белгілері туралы әңгіме құрастыру | |||
2.2 Жануарлар | 0.2.2.2 жануарлардың дене бөліктерін (бас, дене, аяқ, тұяқ, жал, құйрық) тану және атау | ||
0.2.2.4 жергілікті жерде мекендеген құстарды тану. Құстар мен олардың балапандарының екі-үш түрінің атауын білу | |||
0.2.2.5 құстардың дене бөліктерін (бас, дене, аяғы, қанаты, тұмсығы, қауырсыны); құстардың сыртқы ерекше белгілерін атау | |||
0.2.2.6 қыста құстарға жем шашу | |||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.2 Менің жанұям | 0.1.2.2 жанұялық мерекелерді атау | |
0.1.2.3 жанұя мүшелерінің арасындағы қамқорлық қатынастың маңыздылығын түсіндіру және мысалдар келтіру | |||
0.1.2.4 жанұяда тұрақты міндеттерінің болуы және оларды орындау | |||
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | 0.1.6.4 көшеден өту ережелерін, бағдаршам белгілерінің мәнін, жол белгілерінің ("Жаяу өтпе жол", "Жерасты өтпе жол") мәнін айту | ||
0.1.6.5 жол қозғалысы ережелерін дидактикалық ойындар мен шынайы жағдайда сақтау | |||
0.1.6.6 жаяужол, жүретін жол, жол жиегі, жол қиылысы, бағдаршамның қолданысын түсіну | |||
3.2 Қыс | 0.3.2.4 қысқы табиғаттағы бақылаулар туралы әңгіме құрастыру | ||
0.3.2.5 балалардың қыстағы қызықтары туралы айтып беру | |||
3.3 Көктем | 0.3.3.1 көктем белгілерін бақылау және атау | ||
0.3.3.2 көктем айларын атау, олардың дәйектілігін білу | |||
0.3.3.3 көктемге арналған киімді таңдау | |||
0.3.3.4 көктемгі табиғаттағы бақылаулар туралы әңгіме | |||
0.3.3.5 көктемгі мерекелерді (8-наурыз, Наурыз мейрамы, Қазақстан халқының бірлігі, Отан қорғаушылар күні, Жеңіс күні) атау | |||
4-тоқсан | |||
7. Тағам және сусын | 1.1 Мен бала (ұл бала, қыз бала) | 0.1.1.7 жанұядағы күн тәртібін орындау | |
0.1.1.8 дене бөліктері мен заттардың кеңістікте өзіне қатысты орналасуын анықтау үшін сөйлеу тілінде сөздерді (жоғарда, төменде, алдында, артында, дененің оң, сол жағы, адамның беті, оң-сол, алыс-жақын) пайдалану | |||
0.1.1.9 суретті жоспарды, педагогтың сұрақтарын тірек ете отырып, өзінің ұл бала (қыз бала), білім алушы ретіндегі сөздік портретін құру | |||
0.1.1.10 өз денсаулығының ерекшеліктерін білу. Ата-ананы тарту және тіршілікті қамтамасыз ету саласындағы мәселені шешу үшін мұғалімге жанұямен байланысу қажеттілігін түсіндіру талап етілетін жағдайларды ерекшелей білу | |||
8. Дені саудың – жаны сау | 3.4 Жаз | 0.3.4.1 жаз белгілерін бақылау | |
0.3.4.2 жаз айларын атау, олардың дәйектілігін білу | |||
0.3.4.3 жазға арналған киімді таңдау | |||
0.3.4.4 балалардың жаздағы ойындары мен қызықтары туралы айтып беру | |||
2) 1-сынып:
6-кесте
Ортақ тақырыптар | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Өзім туралы | 1.1 Мен бала (ұл бала, қыз бала) | 1.1.1.1 өзінің тегін, есімін, әкесінің атын, туылған датасын, үйінің мекенжайын атау |
1.1.1.2 жанұя мүшелерінің арасындағы туысқандық дәрежесін түсіндіру | ||
1.1.1.3 өз дене мүшелерінің кеңістіктік орналасуында бағдарлау (жоғарыда, төменде, алдында, артында, сол жақ, оң жақ) | ||
1.1.1.4 өзіне қатысты жақын кеңістікте: жоғарыда-төменде, алдында-артында, алыс-жақын, оң жақта-сол жақта бағдарлау | ||
1.1.1.5 қимылды берілген бағытта: алға-артқа, оңға-солға қарай орындау | ||
1.1.1.6 заттарды бір-біріне қатысты белгілі бір кеңістіктік жағдайда: артында, алдында, үстінде, астында, оң жағында, сол жағында, арасында, үстінде, үлгі боынша, сөздік нұсқау бойынша орналастыру | ||
1.1.1.7 өз дене бөліктері мен заттардың кеңістікте өзіне қатысты орналасуын, бірнеше заттардың біріне-бірінің қатысты кеңістіктік орналасуын анықтау үшін сөйлеу тілінде сөздерді (жоғарда, төменде, алдында, артында, дененің оң, сол жағы, адамның беті, оң-сол, алыс-жақын, үстінде, астында, артында, астында, алдында, арасында) пайдалану | ||
1.1.1.8 суретті жоспарды, педагогтың сұрақтарын тірек ете отырып, өзінің ұл бала (қыз бала), білім алушы ретіндегі сөздік портретін құру | ||
1.1.1.9 өз денсаулығының ерекшеліктерін білу. Ата-ананы тарту және тіршілікті қамтамасыз ету саласындағы мәселені шешу үшін жанұямен байланысу қажеттілігін мұғалімге түсіндіру талап етілетін жағдайларды ерекшелей білу | ||
1.1.1.10 жеке гигиена ережелерін сақтау, дене тазалығын қадағалау, тіс тазарту, тарану, киім мен аяқ киімді тазарту | ||
1.3 Менің үйім | 1.1.3.1 асүйлік ыдыстардың қолданысын түсіну, дастархан жая білу | |
1.1.3.2 электртұрмыстық заттардың үй күтіміндегі қолданысын түсіну | ||
1.1.3.3 техниканы үй еңбегінде пайдалану | ||
1.1.3.4 үйдегі өз міндеттері туралы әңгіме құрау | ||
1.1.3.5 үйдегі қауіпсіздік ережелерін түсіндіру және орындау | ||
3.1 Күз | 1.3.1.1 күз белгілерін атау. Күз айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Күз айларын күнтізбеден табу | |
1.3.1.2 экскурсия уақытында күзге тән белгілерді бақылау | ||
1.3.1.3 ауа райы түзімінде күздің негізгі белгілерін шартты белгілердің көмегімен белгілеу | ||
1.3.1.4 күздегі өсімдіктер өміріндегі өзгерістер туралы білімді жалпылау | ||
1.3.1.5 мұғалімнің сұрақтары бойынша, сурет бойынша "Алтын күз", "Қара күз" тақырыптарына әңгіме құрау | ||
1.3.1.6 күз туралы тақпақтарды айту, жұмбақтарды шешу | ||
1.3.1.7 табиғаттағы күздік өзгерістердің себептерін түсіндіру | ||
2-тоқсан | ||
3. Менің отбасым және достарым | 1.4 Біздің мектеп | 1.1.4.1 мектептің нөмірін, өзінің сыныбын атау. Мектеп орналасқан көшені атау. Сынып жетекшісінің және басқа да сынып мұғалімдерінің есімін, әкесінің есімін, сыныптастары мен мектептегі достарының есімдерін атау; мектеп қызметкерлерінің мамандықтарын (мұғалім, директор, оқу ісінің меңгерушісі, дәрігер, медбике, сыпырушы және тағы басқа) атау |
1.1.4.2 мұғалімдердің талаптарын орындау, мектептегі тәртіп ережелерін сақтау | ||
1.1.4.3 ересектер мен құрдастарына сыпайыгершілік таныту (амандасу, өтініш білдіру, кешірім сұрау, алғыс білдіру, қоштасу) | ||
1.1.4.4 мектеп ғимаратында бағдарлау, мектептегі спорт залын, асхананы, медициналық кабинетті өздігінен таба білу | ||
1.1.4.5 мектеп жиһазының заттарын, оқу заттарын атау; олардың қолданысын және пайдалану ережелерін білу. Мектеп құралдарын ұқыптылықпен пайдалану | ||
1.1.4.6 сабақ кестесінде бағдарлай білу және мектептегі күнделікті сан алуан істерге араласу, өзіне тапсырылған іске деген жауапкершілікті алу | ||
1.1.4.7 сыныптың күнделікті өміріне, мектептік мерекелерді дайындауға және өткізуге қатысу; | ||
1.1.4.8 өзінің сыныбы туралы, мектеп туралы, мектептегі мерекелер туралы әңгіме құрастыру | ||
1.2 Менің жанұям | 1.1.2.1 жанұядағы ересек адамдардың тегін, есімін, әкесінің есімін, олардың мамандықтарын, өзінің үйдегі міндеттерін және өз жанұясы мүшелерінің міндеттерін атау | |
1.1.2.2 жанұя мүшелерінің арасындағы туысқандық дәрежелерін түсіндіру; жанұя мүшелерінің туылған күндерін атау | ||
1.1.2.3 жанұялық мерекелерді дайындауға және өткізуге қатысу | ||
1.1.2.4 сыйлықтарды сыйлай және қабылдай білу | ||
1.1.2.5 жанұялық фотоальбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, өзінің жанұясы туралы, ата-анасының еңбегі туралы әңгіме құрау | ||
1.1.2.6 жанұялық фотоальбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, жанұялық мерекелер мен басқа да оқиғалар туралы әңгіме құрау | ||
4. Бізді қоршаған әлем | 1.5 Біздің айналамыздағы заттар | 1.1.5.1 адамды қоршап тұрған заттарды атау (жиһаз, ыдыстар, көлік, тамақ өнімдері, ойыншықтар, мектептік заттар): қуыршақ, машина, пирамида, кітап, дәптер, альбом, сүт, нан, май, шкаф, үстел, орындықтар, автобус, троллейбус, машина, кәстрөл, тәрелке, қасық |
1.1.5.2 нақты заттардың (заттық суреттер) 4-6 түрінің жалпылауыш сөздерге: ойыншықтар, оқу заттары, жиһаз, ыдыстар, аяқ киім, киім, бас киімдер, тұрмыстық техникаға қатысын табу | ||
1.1.5.3 негізгі түстер мен олардың реңктерін атау және ажырату | ||
1.1.5.4 пішін эталондарын атау (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш, тікбұрыш, сопақша) | ||
1.1.5.5 жақын қоршаған ортадан белгілі бір пішіндегі (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш, тікбұрыш, сопақша) заттарды табу | ||
1.1.5.6 адамды қоршаған заттардың қолданысын түсіну | ||
1.1.5.7 сөйлеу тілінде сәйкес сөздерді (дөңгелек, шаршы, сопақша және тағы басқа, оң жақ, сол жақ, артында, алдында, оң жағында, сол жағында, арасында, үстінде) пайдалана отырып, заттардың пішінін және олардың өзара орналасуын атау | ||
1.1.5.8 заттарды (олардың бейнелерін) пішіні, түсі, көлемі, қолданысы бойынша топтастыру. Жалпылауыш сөздерді пайдалану | ||
1.1.5.9 ережелерді сақтау талап етілетін ойындарды (лото, домино және тағы басқа) ойнау | ||
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | 1.1.6.1 өзінің қаласын, ауылын, мемлекеттің астанасын, республиканы, Президенттің есімін атау. Өз елінің елтаңбасы мен туын тану | |
1.1.6.2 өз қаласының басты көшелері мен көрікті жерлерін атау. Мектепке жақын орналасқан қоғамдық ғимараттарды (дүкен, пошта, дәріхана, емхана, кинотеатр, кітапхана) атау және олардың қолданысын білу. Бұл мекемелерде жұмыс істейтін адамдардың мамандықтарын атау | ||
1.1.6.3. саябақ, шағын бақ және басқа да демалыс орындарының қолданысын білу. Қоғамдық орындардақабылданған тәртіп нормаларын орындау | ||
2.2 Жануарлар | 1.2.2.1 жергілікті жерде кең тараған құстар мен олардың балапандарының үш-төрт түрін тану және атау | |
1.2.2.2 үй құстарының үш-төрт түрін тану және атау | ||
1.2.2.3 жергілікті жерде кең тараған үй жануарлары мен олардың төлдерінің үш-төрт түрін тану және атау. Құстардың сыртқы ерекшеліктері туралы әңгімелеп беру | ||
1.2.2.4 құстардың дене бөліктерін (бас, дене, аяғы, қанаты, тұмсығы, қауырсыны); жануарлардың дене бөліктерін (бас, дене, аяқ, тұяқ, жал, құйрық) тану және атау | ||
3.2 Қыс | 1.3.2.1 қыс белгілерін атау. Қыс айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Қыс айларын тізбелік табельден табу | |
1.3.2.2 қысқы мерекелерді (Жаңа жыл) атау.Жаңа жылдық мерекенің мәнін білу | ||
1.3.2.3 жаңа жылдық ойыншықтарды жасау, шыршаны безендіру, жақындары мен туыстарына ашық хаттар мен сыйлықтар дайындау | ||
1.3.2.4 "Жаңа жыл" жағдаяттық сурет бойынша әңгіме құрастыру | ||
1.3.2.5 "Мен Жаңа жылды қалай қарсы аламын (алдым)" тақырыбына айтылымдар құрастыру | ||
1.3.2.6 қыс, Жаңа жыл туралы тақпақтарды айту | ||
1.3.2.7 балалардың қыстағы қызықтары туралы айтып беру | ||
1.3.2.8 қысқы демалысты қалай өткізу туралы жоспар құру | ||
3-тоқсан | ||
5. Саяхат | 1.2 Менің жанұям | 1.1.2.6 жанұялық фотоальбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, жанұялық мерекелер мен басқа да оқиғалар туралы әңгіме құрау |
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | 1.1.6.4 бейтаныс адамдармен әр түрлі әлеуметтік жағдайлардағы тәртіп ережелерін білу | |
1.1.6.5 жаяужол, жүретін жол, жол жиегі, жол қиылысы, бағдаршамның қолданысын түсіну | ||
1.1.6.6 көшеден өту ережелерін, бағдаршам белгілерінің мәнін, жол белгілерінің ("Жаяу өтпе жол", "Жерасты өтпе жол") мәнін айту | ||
1.1.6.7 қоғамдық орындардағы (дүкен, театр, қоғамдық көлікте) тәртіп ережелерін айту | ||
1.1.6.8 жол қозғалысы ережелерін дидактикалық ойындар мен шынайы жағдайда сақтау | ||
1.1.6.9 жолаушылар көлігіндегі (автобус, троллейбус, трамвай, такси және тағы басқа) тәртіп ережелерін сақтау | ||
1.1.6.10 демалыс орындарындағы тәртіп ережелерін сақтау. Табиғатқа және айналасындағы заттарға қамқорлықпен қарау (ластамау және тағы басқа) | ||
2.1 Өсімдіктер | 1.2.1.1 көкөністердің, жемістер мен жидектердің 3-4 түрін тану және атау. Көкөністерді, жемістерді, жидектерді пішініне, көлеміне, түсі мен дәміне қарай салыстыру | |
1.2.1.2 ағаштардың үш-төрт түрін, бұталардың бір-екі түрін және негізгі ерекшелік белгілері бойынша жақын маңдағы гүлдердің екі-үш түрін атау | ||
1.2.1.3 өсімдік бөліктерін: тамыр, сабақ, дің, бұтақ, жапырақ, гүл, жемістерді атау | ||
1.2.1.4 бөлме өсімдіктерінің 3-4 түрін тану және атау | ||
1.2.1.5 өсімдіктердің күтімін (гүлдерді, ағаштарды суғару, жапырақтарды сүрту) білу | ||
1.2.1.6 өсімдік бөліктерінің атауларын (сабақ, дің, бұтақ, жапырақ, гүл, күлте) пайдалана отырып, ағаштардың, бұталардың, гүлдік өсімдіктердің сыртқы белгілері туралы әңгіме сипаттама құрастыру | ||
1.2.1.7 шынайы нысанды, нақпішінді, суретті тірек ете отырып, жемістердің (көкөністердің) сыртқы белгілері туралы айтылымдарды құрастыру | ||
2.2 Жануарлар | 1.2.2.5 балықтардың 2-3 түрін тану және атау, олардың дене құрылысының ерекшеліктері туралы айту | |
1.2.2.6 жәндіктердің 2-3 түрін тану және атау, олардың дене мүшелерін атау | ||
1.2.2.7 жабайы және үй жануарлары мен құстарды ажырату | ||
1.2.2.9 кез-келген жануардың әңгіме сипаттамасын құру; адамның жануарлар мен құстарды қалай күтетіні туралы әңгімелеу; балықтың мекендейтін ортасы туралы әңгімелеу | ||
6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті | 1.2 Менің жанұям | 1.1.2.6 жанұялық фотоальбомды пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарын тірек ете отырып, жанұялық мерекелер мен басқа да оқиғалар туралы әңгіме құрау |
1.1.2.7 жанұяда тұрақты міндеттерінің болуы және оларды орындау | ||
1.6 Біздің қала (ауыл), біздің ел | 1.1.6.11 педагогтың сұрақтары бойынша, фотосуреттер мен суреттер топтамасы бойынша өз қаласы, ауылы және өз елі туралы әңгіме құрау | |
1.1.6.12 өзінің сезімін, бас тартуын, ренішін, ризашылығын, өтінішін әдептілікпен білдіре білу | ||
3.3 Көктем | 1.3.3.1 көктем белгілерін атау. Көктем айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Көктем айларын күнтізбелік табельден табу | |
1.3.3.2 көктемгі мерекелерді (8-наурыз, Наурыз мейрамы, Қазақстан халқының бірлігі, Отанды қорғаушылар күні, Жеңіс күні) атау | ||
1.3.3.3 адамның табиғаттағы көктемгі жұмыстары туралы әңгімелеу | ||
1.3.3.4 мұғалімнің сұрақтары бойынша, суреттік жоспар бойынша, жағдаяттық сурет бойынша "Көктем келді", "Анамның мерекесі","Наурыз мейрамы", "Қазақстан халқының бірлігі", "Отанды қорғаушылар күні", "Жеңіс күні" тақырыптарына әңгіме құрастыру | ||
1.3.3.5 қолынан келетін көктемгі егістік жұмыстарын (жерді қазу, тұқым себу, өсімдікті суғару) орындау | ||
1.3.3.6 көшеттерді отырғызу тәртібі туралы әңгімелеу | ||
4-тоқсан | ||
7. Тағам және сусын | 2.1 Өсімдіктер | 1.2.1.8 суреттік жоспар немесе пиктограмма бойынша жемістің (көкөністің) сөздік сипаттамасын құрастыру |
1.2.1.9 өсімдіктің өсуі үшін қандай жағдайлардың (топырақ, су, күн көзі, жылу) қажет екенін түсіну | ||
1.2.1.10 бақ, бақша, бөлме өсімдіктерін ажырату | ||
1.2.1.11 ағаштардың жапырақтарын теру және кептіру, табиғи материал жинау. Жапырақтарды белгілі бір ағаш түріне жататындығына қарай, пішіні, көлемі бойынша топтастыру | ||
1.2.1.12 ағаштардың, бұталардың, гүлдік өсімдіктердің кептірілген жапырақтарын пайдалана отырып, суреттер мен жапсырмақұрақтарды орындау | ||
1.2.1.13 үлгі бойынша ағаштар мен бұталардың ұсақ жапырақтарынан немесе гүл күлтелерінен өрнек құрастыру | ||
8. Дені саудың - жаны сау | 3.4 Жаз | 1.3.4.1 жаз белгілерін атау. Жаз айларының атауларын, олардың дәйектілігін білу. Жаз айларын күнтізбелік табельден табу |
1.3.4.2 адамдардың бақтағы, бақшадағы, егістіктегі, мектеп жанындағы үлескедегі жаздық жұмыстары туралы айтып беру | ||
1.3.4.3 бақтағы, бақшадағы өсімдіктерді өсіруде ересек адамдарға көмектесу: бақ пен бақша өсімдіктерін суғару, арам шөптерден тазарту | ||
1.3.4.4 "Жаз"; "Мен жазды қалай өткіземін"; "Көңілді демалыс" тақырыптарына әңгіме құрастыру. Жаз туралы тақпақтарды айту, жұмбақтарды шешу | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 293-қосымша |
Психикалық дамуы тежелген білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1 сыныптары үшін "Айналамен таныстыру және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 293-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Глава 1. Общие положения
1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года №1080.
2. Учебная программа является учебно-нормативным документом, определяющим по каждому учебному предмету/дисциплине содержание и объем знаний, умений и навыков соответственно возрастным познавательным возможностям обучающихся.
3. Учебная программа ориентирует процесс обучения на использование методического потенциала каждого предмета для осознанного усвоения обучающимися знаний и приобретения умений по предметным областям, развитие самостоятельности путем овладения способами учебной деятельности, умениями ориентироваться в социокультурном пространстве.
4. В учебной программе гармонично сочетаются традиционные функции учебно-нормативного документа с описаниями инновационных педагогических подходов к организации образовательного процесса в современной школе. Подходы к обучению являются основными ориентирами в построении принципиально новой структуры учебной программы по предмету.
5. Ценностно-ориентированный, деятельностный, коммуникативный, личностно-ориентированный подходы, как классические основы образования, использованы для усиления приоритетности системы целей обучения и результатов образовательного процесса, что нашло отражение в новой структуре учебной программы.
6. Одним из основных требований к процессу обучения на современном этапе является организация активной деятельности обучающегося по самостоятельному "добыванию" знаний. Такой подход способствует не только приобретению предметных знаний, социальных и коммуникативных навыков, но и личностных качеств, которые позволяют ему осознавать собственные интересы, перспективы и принимать конструктивные решения. Активная познавательная деятельность обучающегося приобретает устойчивый характер в условиях сотворчества и поддержки учителя как партнера, консультанта.
7. Такого характера усиление личностно-ориентированного образования возможно при использовании интерактивных методов обучения, которые в различных сочетаниях создают предпосылки для сотрудничества всех участников образовательного процесса, не допуская авторитарности во взаимоотношениях.
8. Все инновационные подходы к организации образовательного процесса превращают обучение в модель общения учащихся в реальном творческом процессе, предполагающий активный обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
9. Учебная программа конкретного предмета позволяет развивать активность обучающегося в познавательном и социальном плане путем организации учебной деятельности, ориентированной на использование материалов регионального характера (объекты, предприятия, источники информации). Проектная деятельность воспитательного характера, осуществляемая в рамках достижения целей обучения данного предмета организована в партнерстве с родителями, представителями местного сообщества.
10. В учебной программе сформулированы ожидаемые результаты, представленные в виде системы целей обучения, которые служат основой для определения содержания учебного предмета. В содержательном аспекте учебные программы раскрывают вклад конкретного учебного предмета в воспитание обучающегося как субъекта своего учения и субъекта межличностного общения.
11. Содержание ежедневного образовательного процесса по конкретному предмету подчинено целям обучения и ориентировано на формирование у обучающихся готовности использовать приобретенные знания, умения и навыки в любой учебной и жизненной ситуации.
12. Развитие личностных качеств в органическом единстве с навыками широкого спектра являются основой для привития обучающимся базовых ценностей образования: "казахстанский патриотизм и гражданская ответственность", "уважение", "сотрудничество", "труд и творчество", "открытость", "образование в течение всей жизни". Эти ценности призваны стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и повседневную деятельность.
Глава 2. Цель и задачи изучения учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
13. "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" – является интегрированным предметом коррекционного цикла, преследующим цель преодоления психофизической незрелости и недостатков познавательной деятельности обучающихся с задержкой психического развития (далее - ЗПР), приступающих к школьному обучению, восполнения пробелов дошкольного этапа развития и обучения. Коррекционный курс обеспечивает активизацию познавательной деятельности и развитие речи обучающихся на основе непосредственных наблюдений предметов и явлений, близких жизненному опыту обучающихся. Предусматривается не только коррекционно-воспитательная, но и пропедевтическая направленность курса, создание необходимых предпосылок для изучения предметов: "Познание мира", "Естествознание".
14. Задачи коррекционного курса:
1) расширять кругозор обучающихся путем формирования знаний о жизни общества и природном окружении;
2) формировать у обучающихся обобщенные представления о свойствах предметов (цвет, форма, размер), о расположении предметов в пространстве;
3) обогащать жизненный опыт обучающихся с помощью предметно-практической и продуктивной деятельности;
4) обогащать и систематизировать активный словарь обучающихся, развивать устную диалогическую и монологическую речь;
5) способствовать развитию восприятия (зрительного, слухового, тактильно-двигательного, пространственного) обучающихся, наглядно-действенного и наглядно-образного мышления, элементов понятийного мышления, умственных операций (анализ, синтез, сравнение, классификация, сериация, обощение, абстрагирование, установление причинно-следственных связей);
6) формировать навыки планирования собственной деятельности, умения вести наблюдения, выполнять контролирующие действия.
15. Содержание курса структурировано в разделы: "Я и общество", "Живая природа", "Сезонные изменения в природе".
16. Раздел "Я и общество" вводит детей в мир социальных отношений (информирует о видах деятельности человека, о культурных традициях принятых в народе). Формируются представления о строении тела человека, об основных функциях организма. В ходе ознакомления с предметным миром, созданным руками человека, у детей уточняются представления о функциональном назначении основных предметов, о способах действия с ними. В процессе ознакомления с природой у детей формируются представления о мире животных и растений, о взаимозависимости объектов и явлений природы. Особое внимание обращается на зависимость жизни и деятельности человека от природных условий в постоянно меняющейся природной среде. Рассматриваются причинно-следственные связи. Особое внимание уделяется экологическому воспитанию и охране собственного здоровья.
17. В процессе ознакомления с предметами и явлениями окружающей природы и общества у обучающихся целенаправленно формируют следующие умения и навыки:
1) непосредственного наблюдения за изучаемыми объектами;
2) целенаправленного последовательного анализа изучаемого конкретного предмета;
3) сравнения предметов по различным признакам;
4) распределения предметов на группы на основании родового признака;
5) называния группы однородных предметов обобщающими словами;
6) установления простейших причинно-следственных связей наблюдаемых природных и общественных явлений;
7) составления высказываний о признаках предметов из своего ближайшего окружения по определенному плану;
8) делать выводы и умозаключения на основе обсуждения под руководством взрослого наблюдаемых событий, явлений, предметов;
9) составления рассказа-повествования, рассказа-отчета, рассказа-описания;
10) правильного общения и поведения со сверстниками и взрослыми из ближайшего окружения.
18. На основе наблюдений и экскурсий в природу обучающие усваивают порядок чередования времен года, названия осенних, зимних, весенних и летних месяцев, учатся рассказывать об отличительных признаках каждого времени года и сравнивать их. Сначала при описании сезонных изменений в природе используются простые распространенные предложения, на следующем году обучения для описания установленной закономерности все больше используются сложноподчиненные предложения. В этот период детей подводят к самостоятельным обобщениям в виде связного рассказа по данному плану или по опорным словам.
Глава 3. Педагогические подходы к организации учебного процесса
19. Педагогические подходы к организации учебного процесса по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" основаны на принципах специальной педагогики, реализация которых направлена на удовлетворение особых образовательных потребностей обучающихся с задержкой психического развития.
20. Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения учащихся предполагает построение образовательного процесса с опорой на использование сохранных функций и систем организма в соответствии со спецификой природы недостатка развития (природосообразно). Принцип коррекционно-развивающей направленности обучения учащихся с ЗПР обеспечивается специальными методами и приемами учебной и обучающей деятельности. При этом учитываются: замедленная скорости приема и переработки сенсорной информации обучающимися, недостаточность умственных операций и действий, низкая познавательная активность и слабость познавательных интересов, ограниченность знаний и представлений об окружающем, отставание в речевом развитии, несформированность произвольной регуляции поведения, недостатки моторики и координации движений. В работе с обучающими опираются на их высокую обучаемость, сохранность наглядно-действенного мышления. Организуется деятельность по стимуляции развития недостаточных функций. Применяется командный подход к организации психолого-педагогической поддержки обучающегося, вовлеченность в этот процесс семьи ребенка.
21. Принцип социально-адаптирующей направленности обучения предполагает преодоление или уменьшение социальной дезадаптации личности. Предусматривается специальная работа по освоению обучающимся необходимых для участия в социальной жизни норм поведения, жизненных навыков, начиная от элементарных гигиенических, коммуникативных, бытовых навыков, заканчивая сложными социальными навыками, взглядами, убеждениями.
22. Принцип развития мышления, языка и коммуникации, как средств получения образования. Традиционное школьное обучение опирается на систему житейских понятий и развитую словесную речь, которыми обладает ребенок при поступлении в школу. На основе словесной речи продолжает развиваться общение, в значительной степени на основе словесной речи регулируется поведение обучающегося. У детей с ЗПР имеют место специфические проблемы в развитии речи, мышления, общения, которые будут преодолены или компенсированы педагогическими средствами, для обеспечения успешности в обучении и социализации.
23. Принцип деятельностного подхода в обучении и воспитании обучающихся с особыми образовательными потребностями опирается на существующее в психологии понятие "ведущая деятельность". Предметно-практическая деятельность является специфическим средством компенсаторного развития ребенка с ЗПР, формирования структурных компонентов учебной и трудовой деятельности. В процессе обучения учащихся с особыми образовательными потребностями широко используется предметно-практическая деятельность под руководством педагога (работа парами, группами), которая создает естественные условия для мотивированного речевого общения. Предметно-практическая деятельность позволяет развивать сенсомоторную основу высших психических функций (восприятия, речи, мышления), компенсировать недостаточность жизненного опыта детей, овладевать навыками социального взаимодействия.
24. Принцип дифференцированного и индивидуального подхода. Дифференцированный подход к обучающимся с особыми образовательными потребностями в условиях коллективного учебного процесса обусловлен наличием вариативных типологических особенностей у обучающихся одной категории нарушений. Педагог организует коррекционно-образовательный процесс исходя из наличия в классе однородных по своим характеристикам групп, через различное для каждой из них содержание, темпа, объема, сложности, методов и приемов работы, форм и способов контроля и мотивации учения. Деление обучающихся на группы условно и подвижно. Индивидуальный подход является конкретизацией дифференцированного подхода.
25. Принцип необходимости специального педагогического руководства. Специальный педагог, зная общие закономерности развития ребенка, познавательные возможности каждого обучающегося класса, способы специальной педагогической помощи будут не только организовать
учебно-познавательную деятельность детей, но и управлять этим процессом. В некоторых случаях самостоятельная учебно-познавательная деятельность обучающихся затруднена или не возможна, тогда педагог берет на себя функции незрелого компонента деятельности обучающегося, для обеспечения успешного выполнения учебного задания.
26. Педагогические задачи будут успешно решены при правильном выборе видов деятельности обучающихся на уроке. Ведущими станут непосредственные наблюдения (на экскурсиях) за изучаемыми явлениями и предметами, предметно-практическая деятельность обучающихся, умственная и речевая, а также игровая деятельность (дидактические, сюжетно-ролевые, настольные игры, игры по правилам).
27. В обучении наблюдению – умению видеть и выделять части, признаки наблюдаемого объекта, замечать изменения, происходящие с отдельными объектами и явлениями, - огромную роль играет речь учителя. Без речи учителя наблюдаемый объект не полностью воспринимается обучающимся с ЗПР. Учитель своими вопросами обеспечивает полное обследование обучающимися предмета в определенном порядке.
28. Во время экскурсии необходимо акцентировать внимание обучающихся на новых для них словах, так ставить вопросы, чтобы отвечая на них обучающиеся употребляли новые слова, или знакомые слова в новом контексте. Учитель следит за использованием разнообразных определений, которые обозначают признаки предметов и явлений, а также за правильностью грамматического оформления речи обучающихся. Полезно при планировании экскурсии выписать слова, которые нужно ввести в активную речь детей.
29. При изучении любой темы программы обязательной является организация практической деятельности обучающихся: сбор природного материала, составление букетов из листьев, подобранных в соответствии с определенным признаком, составление аппликаций, коллажей, выполнение рисунков, раскрасок, уход за растениями и окружающей обстановкой в классе, в школе.
30. Необходима четкая организация практической деятельности детей как на экскурсии, так и на уроке в классе. От содержания предлагаемых заданий зависит не только качество приобретаемых знаний, но и развитие внимания и мышления обучающихся. Так, задание собрать опавшие осенние листья обучающиеся выполняют обычно бездумно, механически. Если же попросить обучающихся найти разные по цвету и величине листья одного дерева и сложить их, чередуя по цвету или размеру, то при выполнении задания обучающиеся будут вынуждены рассматривать, сравнивать, рассуждать, что благоприятно скажется на их развитии.
31. Ознакомление обучающихся с новыми объектами окружающего природного или предметного окружения следует проводить в следующем порядке: узнавание предмета при сличении его с образцом, представленном в виде натурального объекта или в виде иллюстрации, узнавание по словесному описанию и, наконец, составление рассказа-описания изучаемого предмета.
32. Наблюдения и практические работы обучающихся позволяют создать конкретно-чувственную основу для формирования разнообразных представлений об объектах окружающего мира.
33. Знания и представления, накопленные детьми в процессе наблюдений и практической деятельности, обобщаются в речи (в высказываниях, беседах, описаниях, рассказах). Большое внимание уделяется формированию связной речи и воспитанию навыков культурного общения.
34. Каждый урок включает короткую беседу (8-10 минут) о результатах наблюдений, которые были проведены детьми по заданию учителя. Обязательным содержанием урока являются предметно-практическая и разнообразные виды продуктивной деятельности, позволяющие иллюстрировать, закрепить, уточнить представления детей об объектах и явлениях окружающего мира.
35. Сочетание беседы, обобщающей наблюдения детей за объектами, с выполнением практических работ вызовет у обучающихся познавательный интерес, что станет основой для развития у них любознательности и познавательной активности.
36. Среди практических работ, способствующих повышению уровня общего развития, важное место отводится работе с природным материалом. Поделки из природного материала воспринимаются детьми как игрушки, которые можно обыграть. Анализ поделки, называние ее деталей, порядка выполнения способствует развитию речи, мыслительных операций и структурных компонентов деятельности, важными из которых являются планирование и самоконтроль.
37. Обязательны экскурсии и наблюдения: по школе, на школьный двор, спортивную площадку, игровую площадку, в общественные учреждения, находящиеся поблизости от школы, в ближайший сквер, парк. Наблюдения за птицами во время подкормки зимой. Наблюдения за поведением домашних животных.
38. Рекомендованные виды практической деятельности обучающихся:
1) составление альбома с рисунками или фотографиями членов семьи;
2) упражнения по уходу за телом, зубами, волосами, одеждой и обувью (мытье рук, упражнения в пользовании расчески, зубной щетки, сапожной и одежной щеток);
3) уход за растениями класса (полив, протирание листьев). Сбор листьев деревьев и высушивание их для последующего использования на уроках;
4) сбор природного материала (шишек, желудей, каштанов, крылаток). Выполнение рисунков или аппликаций с использованием высушенных листьев деревьев, кустарников, цветковых растений. Выполнение поделок из природного материала;
5) составление орнаментов их листьев, плодов деревьев. Обводка контурного изображения листьев деревьев. Раскрашивание внутри контура цветными карандашами. Узнавание контурного изображения листьев знакомых деревьев. Засыпание корма в кормушки;
6) наблюдение характерных признаков времен года. Обозначение их с помощью условных знаков на календаре погоды;
7) обводка геометрических фигур по точкам контура. Обводка шаблонов геометрических фигур. Штриховка внутри контура геометрических фигур. Составление геометрических фигур из палочек различной длины. Группировка моделей геометрических фигур по цвету, величине, форме. Составление аппликаций и узоров с использованием моделей геометрических фигур. Дидактические игры "Подбери по форме", "Подбери по цвету", "Геометрическое лото";
8) раскрашивание контурных изображений в книжках-раскрасках;
9) дидактические подвижные игры на закрепление правил поведения на улице и дорожного движения.
39. Навыки жизненной компетенции также станут содержанием совместной деятельности педагога и обучающихся на коррекционных занятиях по предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи". Работа по формированию жизненных навыков выстраивается в таких направлениях:
1) развитие адекватных представлений о собственных возможностях, нуждах и правах в организации образования;
2) овладение социально-бытовыми умениями; овладение навыками коммуникации;
3) дифференциация картины мира и ее временно-пространственной организации;
4) осмысление своего социального окружения и освоение соответствующей возрасту системой ценностей и социальных ролей.
40. Информационно-коммуникационные технологии (далее - ИКТ) расширяют арсенал средств педагога специального образования, помогая "достраивать" те условия обучения, которые необходимы для решения развивающих и коррекционных задач, но не созданы при помощи традиционно применяемых средств.
41. Использование ИКТ на уроках рекомендуется с целью:
1) моделирования сложных и скрытых от непосредственного наблюдения объектов познания в любых необходимых знаковых формах, свободно переходя от одного и того же предметного содержания в наглядной форме и с помощью речи, переходить от одного способа к другому;
2) создавать дополнительные визуальные динамические опоры для анализа ребенком собственной деятельности в режиме реального и отсроченного времени; обеспечивать возможность продуктивной индивидуальной деятельности в условиях группового обучения; расширять возможности качественной индивидуализации обучения.
42. Использование ИКТ позволяет индивидуализировать процесс обучения; повысить интерес к содержанию работы на уроке; активизировать познавательную деятельность обучающихся; развивать творческий потенциал.
43. ИКТ в учебном процессе будут использоваться дозировано с учетом работоспособности обучающихся.
Глава 4. Подходы к оцениванию учебных достижений
44. Оценивание результатов коррекционно-развивающего обучения в рамках предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" осуществляется с применением критериального оценивания, основанного на уровневом целеполагании.
45. В соответствии с уровневым целеполаганием разрабатываются контрольно-диагностические задания для каждой темы. Результаты выполнения контрольно-диагностических заданий фиксируются в картах достижений обучающхся и являются основой для реализации индивидуального подхода к обучающимся.
46. Бальная отметка достижений обучающихся в обучении и преодолении психофизической незрелости и недостатков познавательной деятельности не используется.
47. Оценка достижений носит описательный характер.
Глава 5. Организация содержания учебного предмета "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи"
48. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Ознакомление с окружающим миром и развитие речи" составляет:
1) в 0 классе – 2 часа в неделю, 66 часов в учебном году;
2) в 1 классе – 2 часа в неделю, 66 часов в учебном году.
49. Содержание учебного предмета:
1) содержание по предмету организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения:
таблица 1
№ | Раздел | Подраздел |
1 | Я и общество | 1.1 Я ребенок (мальчик, девочка) |
1.2 Моя семья | ||
1.3 Мой дом | ||
1.4 Наша школа | ||
1.5 Предметы вокруг нас. | ||
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | ||
2 | Живая природа | 2.1 Растения |
2.2 Животные | ||
3 | Сезонные изменения в природе | 3.1 Осень |
3.2 Зима | ||
3.3 Весна | ||
3.4 Лето |
50. В программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 1.2.1.4 "1" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
51. Система целей обучения. Цели осуществления коррекционно-развивающей и образовательной работы касаются не только формирования знаний и умений предметного характера, но и применения их в реальной практике, развития видов речевой деятельности и коммуникативных навыков, а также жизненных компетенций:
1) "Я и общество":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | |
Обучающиеся будут | ||
0 класс | 1 класс | |
1.1 Я ребенок (мальчик, девочка) |
0.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения |
1.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения, домашний адрес |
1.2 Моя семья |
0.1.2.1 называть фамилию, имя, отчество взрослых членов семьи, свои домашние обязанности и обязанности членов своей семьи; |
1.1.2.1 называть фамилию, имя, отчество взрослых членов семьи, их профессии, свои домашние обязанности и обязанности членов своей семьи; |
1.3 Мой дом |
0.1.3.1 соблюдать правила поведения дома; |
1.1.3.1 понимать назначение кухонной посуды, уметь накрывать на стол; |
1.4.Наша школа |
0.1.4.1 называть номер школы, свой класс. Называть имя, отчество классного руководителя, имена своих одноклассников и школьных друзей; |
1.1.4.1 называть номер школы, свой класс. Называть улицу на которой расположена школа. Называть имя, отчество классного руководителя, имена своих одноклассников и школьных друзей; называть профессии работников школы: учитель, директор, завуч, врач медсестра, уборщица |
1.5 Предметы вокруг нас. |
0.1.5.1 различать и называть основные и промежуточные цвета и их оттенки: красный, желтый, оранжевый, зеленый, голубой, синий, фиолетовый, белый, коричневый, черный; |
1.1.5.1 называть предметы, окружающие человека (мебель, посуда, транспорт, продукты питания, игрушки, школьные вещи): кукла, машина, пирамида, книга, тетрадь, альбом, молоко, хлеб, масло, шкаф, стол, стулья, автобус, троллейбус, машина, кастрюля, тарелка, ложка; |
1.6 Наш город (село, аул), наша страна |
0.1.6.1 называть свой город, село, столицу государства, республику, имя Президента. Узнавать герб и флаг своей страны; |
1.1.6.1 называть свой город, село, столицу государства, республику, имя Президента. Узнавать герб и флаг своей страны; |
2) "Живая природа":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | |
Обучающиеся будут: | ||
0 класс | 1 класс | |
2.1 Растения |
0.2.1.1 узнавать и называть 2-3 вида растений огорода (овощей), 2-3 вида растений сада (фруктов и ягод). Сравнивать овощи, фрукты, ягоды по форме, величине, цвету, вкусу |
1.2.1.1 узнавать и называть 3-4 вида овощей, фруктов и ягод. Сравнивать овощи, фрукты, ягоды по форме, величине, цвету, вкусу |
2.2 Животные |
0.2.2.1 узнавать и называть три-четыре вида животных и их детенышей, распространенных в данной местности; |
1.2.2.1 узнавать и называть три-четыре вида птиц и их птенцов, распространҰнных в данной местности; |
3) "Сезонные изменения в природе":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | |
Обучающиеся будут: | ||
0 класс | 1 класс | |
3.1 Осень |
0.3.1.1 наблюдать и называть признаки осени; |
1.3.1.1 называть признаки осени. Знать названия и последовательность осенних месяцев. Находить осенние месяцы в табель-календаре |
3.2 Зима |
0.3.2.1 наблюдать и называть признаки зимы; |
1.3.2.1 называть основные признаки зимы. Знать названия и последовательность зимних месяцев года. Находить зимние месяцы в табель-календаре |
3.3 Весна |
0.3.3.1 наблюдать и называть признаки весны; |
1.3.3.1 называть признаки весны. Знать названия и последовательность весенних месяцев года. Находить весенние месяцы в табель-календаре; |
3.4 Лето |
0.3.4.1 наблюдать признаки лета |
1.3.4.1 называть признаки лета. Знать названия и последовательность летних месяцев года. Находить летние месяцы в табель-календаре |
52. Долгосрочные планы:
1) 0 класс:
таблица 5
Сквозная тема | Подразделы | Цели обучения |
четверть | ||
1. Все обо мне | 1.1 Я ребенок (мальчик, девочка) | 0.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения |
0.1.1.2 определять свое место в системе родственных связей относительно членов семьи | ||
0.1.1.3 ориентироваться в пространственном расположении частей своего тела (вверху, внизу, спереди, сзади, левая-правая) | ||
0.1.1.4 рассказать о назначении органов слуха, зрения, вкуса, осязания | ||
0.1.1.5 ориентироваться в ближайшем пространстве относительно себя: спереди-сзади, далеко-близко, справа-слева | ||
0.1.1.6 соблюдать элементарные правила личной гигиены: чистить зубы, умываться, расчесываться, одеваться, чистить одежду и обувь | ||
1.5 Предметы вокруг нас | 0.1.5.1 различать и называть основные и промежуточные цвета и их оттенки: красный, желтый, оранжевый, зеленый, голубой, синий, фиолетовый, белый, коричневый, черный | |
0.1.5.2 выполнять группировку предметов по цвету | ||
0.1.5.3 различать и называть форму предметов. Находить в окружающем пространстве предметы определенной формы (круглый, квадратный, треугольный, овальный) | ||
0.1.5.4 выполнять группировку предметов по форме; | ||
1.3 Мой дом | 0.1.3.1 соблюдать правила поведения дома | |
0.1.3.2 содержать в порядке свои вещи, соблюдать чистоту и проветривать в комнате | ||
0.1.3.3 объяснять правила безопасного поведения дома | ||
1.5 Предметы вокруг нас | 0.1.5.5 применять предметы домашнего обихода и учебные принадлежности, в соответствии с их назначением; | |
0.1.5.6 играть в подвижные и настольные игры, соблюдая правила | ||
3.1 Осень | 0.3.1.1 наблюдать и называть признаки осени | |
0.3.1.2 называть осенние месяцы года, знать их последовательность | ||
0.3.1.3 подбирать одежду для осени | ||
0.3.1.4 составлять рассказ о наблюдениях природы осенью | ||
2 четверть | ||
3. Моя семья и друзья | 1.2 Моя семья | 0.1.2.1 называть фамилию, имя, отчество взрослых членов семьи, свои домашние обязанности и обязанности членов своей семьи; |
0.1.2.3 объяснять важность заботливого отношения между членами семьи и приводить примеры; | ||
0.1.2.4 иметь и выполнять постоянные обязанности в семье; | ||
0.1.2.5 заботиться о младших, помогать старшим; | ||
0.1.2.6 уметь быть благодарным за проявление внимания, заботы и оказанную помощь в семье; | ||
1.4.Наша школа | 0.1.4.1 называть номер школы, свой класс. Называть имя, отчество классного руководителя, имена своих одноклассников и школьных друзей | |
0.1.4.2 выполнять правила поведения в школе: на уроках, на перемене, в столовой, в спортзале | ||
0.1.4.3 понимать свою социальную роль обучающегося, дежурного по классу | ||
0.1.4.4 понимать смысл школьных праздников, принимать в них участие | ||
0.1.4.5 применять учебные принадлежности в соответствии с их назначением | ||
0.1.4.6 уметь самостоятельно собирать в школу портфель, согласно расписанию уроков. Уметь аккуратно обращаться с учебными вещами, складывать на место после уроков. Пользоваться ножницами | ||
0.1.4.7 определять местонахождение функциональных зон школы | ||
4. Мир вокруг нас | 1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 0.1.6.1 называть свой город, село, столицу государства, республику, имя Президента. Узнавать герб и флаг своей страны; |
2.1 Растения | 0.2.1.3 беречь природу родного края | |
2.2 Животные | 0.2.2.1 узнавать и называть три-четыре вида животных и их детенышей, распространенных в данной местности; | |
0.2.2.3 различать диких и домашних животных; | ||
3.2 Зима | 0.3.2.1 наблюдать и называть признаки зимы | |
0.3.2.2 называть зимние месяцы года, знать их последовательность | ||
0.3.2.3 подбирать и называть одежду для зимы; | ||
0.3.2.6 называть зимние праздники | ||
3 четверть | ||
5. Путешествие | 1.2 Моя семья | 0.1.2.7 составлять словесный портрет членов семьи на основе материалов семейного фотоальбома |
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 0.1.6.2 знать назначение места отдыха, такие как скверы, парки. Выполнять принятые нормы поведения в общественных местах | |
0.1.6.3 знать правила поведения в разных социальных ситуациях с незнакомыми людьми | ||
2.1 Растения | 0.2.1.1 узнавать и называть 2-3 вида растений огорода (овощей), 2-3 вида растений сада (фруктов и ягод). Сравнивать овощи, фрукты, ягоды по форме, величине, цвету, вкусу | |
0.2.1.2 узнавать и называть 2-3 вида деревьев, 1-2 вида кустарников, 2-3 вида цветковых растений по основным отличительным признакам (по листьям, цветку, форме и величине плодов, коре) | ||
0.2.1.4 составлять рассказы о внешних признаках деревьев, кустарников, цветковых растений, используя названия частей растений (ствол, ветки, стебель, листья, цветы, лепестки) | ||
2.2 Животные | 0.2.2.2 узнавать и называть части тела животных (голова, туловище, ноги, лапы, копыта, грива, хвост); | |
0.2.2.4 узнавать птиц, обитающих в данной местности. Знать названия двух-трех видов птиц и их птенцов; | ||
0.2.2.5 называть части тела птиц (голова, туловище, лапки, крылья, клюв, перья); внешние отличительные признаки птиц; | ||
0.2.2.6 подкармливать птиц зимой | ||
6. Традиции и фольклор | 1.2 Моя семья | 0.1.2.2 называть семейные праздники; |
0.1.2.3 объяснять важность заботливого отношения между членами семьи и приводить примеры; | ||
0.1.2.4 иметь и выполнять постоянные обязанности в семье; | ||
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 0.1.6.4 рассказать правила перехода улицы, значение сигналов светофора, значение дорожных знаков "Пешеходный переход", "Подземный переход" | |
0.1.6.5 соблюдать правила дорожного движения в дидактических играх и реальной ситуации | ||
0.1.6.6 понимать назначение тротуара, проезжей части, обочины, перекрестка, светофора | ||
3.2 Зима | 0.3.2.4 составлять рассказ о наблюдениях природы зимой; | |
0.3.2.5 рассказывать о зимних забавах детей; | ||
3.3 Весна | 0.3.3.1 наблюдать и называть признаки весны | |
0.3.3.2 называть весенние месяцы года, знать их последовательность | ||
0.3.3.3 подбирать одежду для весны | ||
0.3.3.4 составлять рассказ о наблюдениях природы весной | ||
0.3.3.5 называть весенние праздники: (8 марта, Наурыз, День единства народов Казахстана, День защитников отечества, День Победы) | ||
4 четверть | ||
7. Еда и напитки | 1.1 Я ребенок (мальчик, девочка) | 0.1.1.7 выполнять режим дня в семье |
0.1.1.8 использовать в речи слова для определения пространственного расположения частей тела и предметов относительно себя (вверху, внизу, спереди, сзади, правая, левая сторона тела, лица человека, справа-слева, далеко-близко) | ||
0.1.1.9 составлять словесный портрет о себе как о мальчике (девочке), об обучающемся опираясь на картинный план, вопросы педагога | ||
0.1.1.10 знать особенности своего здоровья. Уметь выделять ситуации, когда требуется привлечение родителей, и объяснять учителю необходимость связаться с семьҰй для принятия решения в области жизнеобеспечения | ||
8. В здоровом теле – здоровый дух! | 3.4 Лето | 0.3.4.1 наблюдать признаки лета |
0.3.4.2 называть летние месяцы года, знать их последовательность | ||
0.3.4.3 подбирать одежду для лета | ||
0.3.4.4 рассказывать об играх и забавах детей летом | ||
2) 1 класс:
таблица 6
Сквозная тема | Подразделы | Цели обучения |
1 четверть | ||
1. Все обо мне | 1.1 Я ребенок (мальчик, девочка) | 1.1.1.1 называть свою фамилию, имя, отчество, дату рождения, домашний адрес |
1.1.1.2 объяснять степень родства между членами семьи | ||
1.1.1.3 ориентироваться в пространственном расположении частей своего тела (вверху, внизу, спереди, сзади, левая-правая) | ||
1.1.1.4 ориентироваться в ближайшем пространстве относительно себя: вверху-внизу, спереди-сзади, далеко-близко, справа-слева | ||
1.1.1.5 выполнять движения в заданном направлении: вперед-назад, вправо-влево | ||
1.1.1.6 располагать предметы в определенном пространственном положении относительно друг друга: за, перед, над, под, справа, слева, между, на по образцу, по словесной инструкции | ||
1.1.1.7 использовать в речи слова для определения пространственного расположения частей собственного тела, предметов относительно себя, нескольких предметов относительно друг друга (вверху, внизу, спереди, сзади, правая, левая сторона тела, лица человека, справа-слева, далеко-близко, на, над, за, под, перед, между) | ||
1.1.1.8 составлять словесный портрет о себе как о мальчике (девочке), об обучающемся опираясь на картинный план, вопросы педагога | ||
1.1.1.9 знать особенности своего здоровья; уметь выделять ситуации, когда требуется привлечение родителей, и объяснять учителю необходимость связаться с семьҰй для принятия решения в области жизнеобеспечения | ||
1.1.1.10 соблюдать правила личной гигиены, следить за чистотой тела, чистить зубы, расчесываться, чистить одежду и обувь | ||
1.3 Мой дом | 1.1.3.1 понимать назначение кухонной посуды, уметь накрывать на стол; | |
1.1.3.2 понимать назначение электробытовых предметов в уходе за домом; | ||
1.1.3.3 использовать технику в домашнем труде; | ||
1.1.3.4 составлять рассказ о своих обязанностях по дому; | ||
1.1.3.5 объяснять и выполнять правила безопасного поведения дома | ||
3.1 Осень | 1.3.1.1 называть признаки осени. Знать названия и последовательность осенних месяцев. Находить осенние месяцы в табель-календаре | |
1.3.1.2 наблюдать характерные признаки осени во время экскурсии | ||
1.3.1.3 обозначать основные признаки осени с помощью условных знаков в календаре погоды | ||
1.3.1.4 обобщать знания об изменениях в жизни растений осенью | ||
1.3.1.5 составлять рассказ на темы: "Золотая осень", "Листопад", "Поздняя осень" по вопросам учителя, по картине | ||
1.3.1.6 рассказывать стихи, разгадывать загадки об осени | ||
1.3.1.7 объяснять причины осенних изменений в природе | ||
2 четверть | ||
3. Моя семья и друзья | 1.2 Моя семья | 1.1.2.1 называть фамилию, имя, отчество взрослых членов семьи, их профессии, свои домашние обязанности и обязанности членов своей семьи |
1.1.2.2 объяснять степень родства между членами семьи; называть дни рождения членов семьи | ||
1.1.2.3 участвовать в подготовке и проведении семейного праздника | ||
1.1.2.4 уметь дарить и принимать подарки | ||
1.1.2.5 составлять рассказ о своей семье, о труде родителей, используя семейный фотоальбом, по вопросам учителя | ||
1.1.2.6 составлять рассказ о семейных праздниках и событиях, используя семейный фотоальбом, с опорой на вопросы учителя | ||
1.4.Наша школа | 1.1.4.1 называть номер школы, свой класс. Называть улицу на которой расположена школа. Называть имя, отчество классного руководителя, имена своих одноклассников и школьных друзей; называть профессии работников школы: учитель, директор, завуч, врач медсестра, уборщица | |
1.1.4.2 выполнять требования учителей, соблюдать правила поведения в школе | ||
1.1.4.3 использовать вежливые формы обращаться к старшим и сверстникам (приветствие, просьба, извинение, благодарность, прощание) | ||
1.1.4.4 ориентироваться в здании школы, самостоятельно находить в школе спортзал, столовую, медицинский кабинет | ||
1.1.4.5.называть предметы школьной мебели, учебные вещи; знать их назначение и правила пользования. Бережно относиться к оборудованию школы | ||
1.1.4.6 содержать в порядке рабочее учебное место. Бережно относиться к окружающим вещам (к одежде, мебели, учебникам, игрушкам, оборудованию классной комнаты) | ||
1.1.4.7 уметь ориентироваться в расписаний занятий и включаться в разнообразные повседневные школьные дела, брать на себя ответственность за порученные дела | ||
1.1.4.8 участвовать в повседневной жизни класса, в подготовке и проведении школьных праздников | ||
1.1.4.9 составлять рассказ о своем классе, о школе, о школьных праздниках | ||
1.1.4.10 составлять словесный портрет об однокласснике по вопросам учителя | ||
4. Мир вокруг нас | 1.5 Предметы вокруг нас. | 1.1.5.1 называть предметы, окружающие человека (мебель, посуда, транспорт, продукты питания, игрушки, школьные вещи): кукла, машина, пирамида, книга, тетрадь, альбом, молоко, хлеб, масло, шкаф, стол, стулья, автобус, троллейбус, машина, кастрюля, тарелка, ложка |
1.1.5.2 умение отнести 4-6 видов конкретных предметов (предметных картинок) к обобщающим словам: игрушки, учебные вещи, мебель, посуда, обувь, одежда, головные уборы, бытовая техника | ||
1.1.5.3 называть и различать основные цвета и их оттенки; | ||
1.1.5.4 называть эталоны формы (круг, квадрат, треугольник, прямоугольник, овал); | ||
1.1.5.5 находить в ближайшем окружении предметы определенной формы (круглой, овальной, квадратной, прямоугольной, треугольной); | ||
1.1.5.6 понимать назначение предметов, окружающих человека; | ||
1.1.5.7 называть форму предметов и их взаимное расположение, используя в речи соответствующие слова (круглый, квадратный, овальный и прочее, слева, справа, за, перед, над, под, справа, слева, между, на); | ||
1.1.5.8 группировать предметы (их изображения) по форме, цвету, размеру, назначению. Использовать обобщающие слова; | ||
1.1.5.9 играть в игры с соблюдением правил (лото, домино) | ||
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 1.1.6.1 называть свой город, село, столицу государства, республику, имя Президента. Узнавать герб и флаг своей страны; | |
1.1.6.2 называть главные улицы и достопримечательности своего города, села. Называть общественные здания, находящиеся поблизости от школы (магазин, почта, аптека, поликлиника, кинотеатр, библиотека) и знать их назначение. Названия профессий людей, работающих в этих учреждениях | ||
1.1.6.3 выполнять принятые нормы поведения в общественных местах | ||
2.2 Животные | 1.2.2.1 узнавать и называть три-четыре вида птиц и их птенцов, распространҰнных в данной местности; | |
1.2.2.2 узнавать и называть три-четыре вида домашних птиц | ||
1.2.2.3 узнавать и называть три-четыре вида домашних животных и их детенышей, распространенных в данной местности. Рассказывать о внешних отличительных особенностях птиц | ||
1.2.2.4 узнавать и называть части тела птиц (голова, туловище, лапки, крылья, клюв, перья), животных (голова, туловище, ноги, лапы, копыта, грива, хвост) | ||
3.2 Зима | 1.3.2.1 называть основные признаки зимы. Знать названия и последовательность зимних месяцев года. Находить зимние месяцы в табель-календаре; | |
1.3.2.2 называть зимние праздники (Новый год, Рождество). Знать значение Новогоднего праздника; | ||
1.3.2.3 изготавливать новогодние игрушки, наряжать Ұлку, готовить открытки и подарки родным и близким | ||
1.3.2.4 составлять рассказы по сюжетной картине "Новый год", "Рождество" | ||
1.3.2.5 составлять высказывания на тему: "Как я встречу (встретил) Новый год" | ||
1.3.2.6 рассказывать стихи о зиме, о Новом годе | ||
1.3.2.7 рассказывать о зимних забавах детей зимой | ||
1.3.2.8 составлять план проведения досуга на зимних каникулах | ||
3 четверть | ||
5. Путешествие | 1.2 Моя семья | 1.1.2.6 составлять рассказ о семейных праздниках и событиях, используя семейный фотоальбом, с опорой на вопросы учителя; |
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 1.1.6.4 знать правила поведения в разных социальных ситуациях с незнакомыми людьми | |
1.1.6.5 понимать назначение тротуара, проезжей части, обочины, перекрестка, светофора | ||
1.1.6.6 рассказать правила перехода улицы, значение сигналов светофора, значение дорожных знаков "Пешеходный переход", "Подземный переход" | ||
1.1.6.7 рассказать правила поведения в общественных местах (магазине, театре, общественном транспорте) | ||
1.1.6.8 соблюдать правила дорожного движения в дидактических играх и реальной ситуации | ||
1.1.6.9 соблюдать правила поведения в пассажирском транспорте: автобусе, троллейбусе, трамвае, такси; | ||
1.1.6.10 соблюдать правила поведения в местах отдыха. Бережно относиться к природе и предметам вокруг: не сорить и тому подобное | ||
2.1 Растения | 1.2.1.1 узнавать и называть 3-4 вида овощей, фруктов и ягод. Сравнивать овощи, фрукты, ягоды по форме, величине, цвету, вкусу | |
1.2.1.2 называть три-четыре вида деревьев, один-два вида кустарников и два-три вида цветов ближайшего окружения по основным отличительным признакам | ||
1.2.1.3 называть части растений: корни, ствол, стебли, ветки, листья, цветы, плод | ||
1.2.1.4 узнавать и называть 3-4 вида комнатных растений | ||
1.2.1.5 уметь ухаживать за растениями (поливать цветы, деревья, протирать листья) | ||
1.2.1.6 составлять рассказ-описание внешних признаков деревьев, кустарников, цветковых растений, используя названия частей растений (ствол, ветки, стебель, листья, цветы, лепестки) | ||
1.2.1.7 составлять высказывания о внешних признаках фруктов (овощей), с опорой на реальный объект, муляж, картину | ||
2.2 Животные | 1.2.2.5 узнавать и называть 2-3 вида рыб, рассказывать об особенностях строения их тела | |
1.2.2.6 узнавать и называть 2-3 вида насекомых, называть части их тела | ||
1.2.2.7 различать домашних и диких животных и птиц | ||
1.2.2.8 составлять рассказ-описание любой птицы. Рассказывать о пользе птиц, рассказывать о пользе домашних животных | ||
1.2.2.9 составлять рассказ-описание любого животного; рассказ об уходе человека за животными и птицами; рассказ о среде обитания рыб | ||
6. Традиции и фольклор | 1.2 Моя семья | 1.1.2.6 составлять рассказ о семейных праздниках и событиях, используя семейный фотоальбом, с опорой на вопросы учителя; |
1.1.2.7 иметь и выполнять постоянные обязанности в семье; | ||
1.6 Наш город (село, аул), наша страна | 1.1.6.11 составлять рассказ о своҰм городе, селе, о своей стране по вопросам педагога, по фотографиям, серии картин; | |
1.1.6.12 уметь корректно выразить свои чувства, отказ, недовольство, благодарность, просьбу | ||
3.3 Весна | 1.3.3.1 называть признаки весны. Знать названия и последовательность весенних месяцев года. Находить весенние месяцы в табель-календаре | |
1.3.3.2 называть весенние праздники (8 марта, Наурыз, День единства народов Казахстана, День защитников отечества, День Победы) | ||
1.3.3.3 рассказывать о весених работах человека в природе | ||
1.3.3.4 составлять рассказы на темы: "Весна пришла", "Мамин праздник". "Праздник Наурыз", День единства народов Казахстана, "День Победы" по вопросам учителя, по картиннму плану, по сюжетной картине | ||
1.3.3.5 выполнять посильные весенне-полевые работы: копать почву, сажать семена, поливать растения | ||
1.3.3.6 рассказывать о порядке высаживания саженцев | ||
4 четверть | ||
7. Еда и напитки | 2.1 Растения | 1.2.1.8 составлять словесное описание фрукта (овоща) по рисуночному плану или пиктограммам |
1.2.1.9 понимать, какие условия необходимы для роста растений (земля, вода, солнечный свет, тепло) | ||
1.2.1.10 различать растения сада, огорода, комнатные растения | ||
1.2.1.11 собирать и высушивать листья деревьев, собирать природный материал. Группировать листья по форме, размеру, принадлежности к определенному виду дерева | ||
1.2.1.12 выполнять рисунки и аппликации с использованием засушенных листьев деревьев, кустарников, цветков растений | ||
1.2.1.13 составлять орнаменты из мелких листьев деревьев и кустарников или из лепестков цветов по образцу | ||
8. В здоровом теле – здоровый дух! | 3.4 Лето | 1.3.4.1 называть признаки лета. Знать названия и последовательность летних месяцев года. Находить летние месяцы в табель-календаре |
1.3.4.2 рассказывать о летних работах людей в саду, в огороде, в поле, на пришкольном участке; | ||
1.3.4.3 помогать взрослым в выращивании растении сада, огорода: поливать растения сада и огорода, удалять сорную траву | ||
1.3.4.4 составлять рассказы на темы: "Лето"; "Как я проведу лето"; "ВесҰлые каникулы". Отгадывать загадки, декламировать стихи о лете | ||
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 294-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1 сыныптары үшін "Сауат ашу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 294-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 295-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-1 сыныптары үшін "Сауат ашу" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 295-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 296-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 296-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 297-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 297-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 298-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 298-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 299-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Оқу және тіл дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 299-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 300-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 300-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 301-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 2-4 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде емес)
Ескерту. Бұйрық 301-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 302-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 302-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына 303-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0 - 4 сыныптары үшін "Айналадағы әлем" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 303-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3-сәуірдегі № 115 бұйрығына 304-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 304-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3-сәуірдегі №115 бұйрығына 305-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-3 сыныптары үшін "Қол еңбегі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 305-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3-сәуірдегі №115 бұйрығына 306-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 4-сыныбы үшін "Жалпы еңбекке дайындық" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 306-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3-сәуірдегі №115 бұйрығына 307-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Бейнелеу өнері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 307-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3-сәуірдегі
№115 бұйрығына 308-қосымша
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Музыка және ән" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 308-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылдың 3 сәуіріндегі №115 бұйрығына 309-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 309-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына 310-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Танымдық әрекеттерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 310-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына 311-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 311-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 312-қосымша |
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 0-4 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 312-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 313-қосымша |
Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
Ескерту. Бұйрық 313-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына сәйкес әзірленген.
2. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың негізгі мазмұны болып, шынайы тұрмыстық жағдайларда білім алушылардың көмексіз бағдарлауына ықпал ететін өмірлік дағдылары, әлеуметтік дұрыс дағдылары, болып табылады. Академиялық білім қалыптастыру аясында таным әрекетін қалыптастырудың бағытталған тәсілдерін игерудегі қиындықтармен негізделген, білім алушылардың мүмкіндіктерінің аздығы байқалады.
3. Бағдарлама мақсаты - білім алушылардың қатынастық қажеттіліктерін және оқу мен жазудың қарапайым дағдыларын қамтамасыз ететін, қатынас құралдарын (сөздік және сөзге қатысы жоқ) қалыптастыру.
4. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) қаратпа сөзді түсінуін және бейвербалды графикалық белгілердің (суреттер, фотолар, пиктограммалар және басқс графикалық бейнелер) мағынасын түсінуін қалыптастыру;
2) тіл арқылы қатынасқа түсуге ынтасын, игерілген дағдыларын тұрмыстық жағдайда қолдануын дамыту;
3) қатынасқа түсі білігін, қатынастың тілдік және балама құралдарын қолданып, қатынастың жалпы тәртіптегі ережелерін сақтай отырып, әңгімені қолдап, аяқтау дағдыларын қалыптастыру;
4) білім алушылардың жеке заттық, тұрмыстық, ойын әрекеттерімен байланысты сөздік қорын молайту.
5. Бағдарламаның түзете-дамыту міндеттері:
1) сабақтарға қызығушылықтарын дамыту, тілдік белсенділігін қолдап, мадақтау;
2) эмоционалды және әлеуметтік-тұлғалық дамуына жағдайлар жасау;
3) жалпы және артикуляциялық моторикасын дамыту, қимылдарының, қол саусақтарының ұсақ моторикасының тепе-тендігін жетілдіру;
4) көру-моторлы тепе тендігін, кеңістік түсініктерін дамыту;
5) еңбекқорлық, шыдамдылық, жұмыс жасауға қабілетін, бастаған істі аяғына дейін жеткізуге тәрбиелеу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде төмендегіні ескеру қажет:
1) ұжыммен оқу кезінде оқушылардың танымдық белсенділігінің төмендігі;
2) топтық жұмыс барысында мұғалімнің ынталандырушы, реттеуші, жоспарлаушы көмегіне деген реакциясының әлсіздігі;
3) коммуникативтік, реттеуші, жоспарлаушы сөйлеу функцияларының дамымауы;
4) бастауыш сынып оқушыларының өз белсенділігін сақтаудағы және бір сабақ бойы оқу пәнінің мазмұнына зейінін шоғырландырудағы шағын ресурсы;
5) қалыптасатын дағдыларды машықтандырудың қиындықтары.
7. Бастауыш сыныптарда педагогикалық іс - шаралар практикалық дағдыларды игеру тәсілдерін қалыптастыруға бағытталған-мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу, үлгі бойынша жұмыс істеу, ересектер мен балалармен ынтымақтастық.
8. Арнайы педагогика қағидаларына негізделген оқушыларды оқыту және тәрбиелеу процесі оқушылардың өзіндік белсенділігін, мүмкін болатын ең жоғары бастама мен тәуелсіздікті дамытуға ықпал етеді.
9. Педагогтер оқушылардың бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқынмен даму құқығын құрметтейді; үнемі өзгеріп отыратын мүмкіндіктерді зерттейді, білім беру қажеттіліктерін бағалайды, дағдыларды дамыту мен игерудегі минималды ілгерілеулерді тіркейді. Кез-келген прогресс оқуда оң нәтиже ретінде қарастырылады.
10. Педагогтер осы бағдарламадан әрбір оқушы үшін қолжетімді оқу мазмұнын, сондай-ақ оқушылардың білім беру, тұлғалық жетістіктерін бағалаудың жеке мүмкіндіктері мен нәтижелерін ескере отырып, оқыту әдістерін, нысандарын, құралдарын дербес таңдайды.
11. Оқу-тәрбие процесі Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың бүкіл кезеңі ішінде пәндік іс-әрекетте құрылады. Оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес пәндік ортаны құру кезінде келесі ережелер орындалады:
1) білім мен дағдыларды жаңа жағдайға көшірудің елеулі қиындықтарына байланысты осы дағдылар пайдаланылатын жағдайға барынша жақын жағдайда жүзеге асыру іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру;
2) сабақтарды ұйымдастыруға арналған үй-жайларды жарақтандыру нақты өмірлік жағдайларды көрсетуі тиіс;
3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-орта білім алушылардың психофизиологиялық ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып ұйымдастырылады (қозғалыс белсенділігі үшін, демалу үшін орындар қажет).
4) заттық орта білім алушылардың мүмкіндіктерінің өзгеруіне сәйкес өзгеруге тиіс.
12. Педагог әр түрлі оқу пәндерінің мазмұнын бір сабаққа біріктіреді. Оқытудың интеграцияланған сипаты пәндік оқытуға біртіндеп көшумен мектепте оқудың алғашқы 2-4 жылында пәнсіз оқытумен жүзеге асырылады. Пәнсіз оқыту кезеңінде оқушылардың мақсатты іс-әрекетін ұйымдастыру үшін тақырыптық жоспарлау қолданылады.
13. Бағдарлама оқу жылының әр аптасы үшін түпкілікті тақырыпты анықтайды. Тақырыптар мен олардың реттілігін анықтау кезінде Мен – баламын" концентрациясынан (оқушының өзі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзіне деген оң көзқарасын қалыптастыру), "Бала және оның әлемі" концентрациясына (жақын орта: отбасы, үй, ойыншықтары, өз мектебі, сыныбы, сыныптастары туралы түсініктерін қалыптастыру) өту принципі қолданылды), әрі қарай "Бала және үлкен әлем" концентрациясына (өсімдіктер, жануарлар әлемі, табиғат құбылыстары).
14. Әр сыныпта қайталанатын және біртіндеп кеңеюді, зерттелетін ұғымдардың, сөздіктің, фразеологизмнің, практикалық жаттығулардың күрделілігін қамтитын концентрациялық қағидаға сәйкес қайталанады. Мектептің педагогикалық кеңесі оқушылардың аймақтық ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, тақырыптар мен өтпелі тақырыптар тізбегіне өзгерістер енгізе алады.
15. Зияты орташа түрде зақымдалған оқушылардың сөйлеу тілі дамуы (оның болмауына дейін) және қарым-қатынаста айқын қиындықтар бар. Әрбір нақты жағдайда бар проблемалар педагогикалық құралдармен өтеледі.
16. Бағдарлама материалында сөйлеуді түсінуді дамыту, ауызша және балама қарым-қатынас құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекі және тиімді ойлауын дамыту бойынша дәйекті жұмыс құрылады. Педагог тарапынан білім алушылардың өз қызметі мен іс-әрекетін сөйлеу сүйемелдеуі мөлшерленген және түсінуге қолжетімді болуы тиіс.
17. Оқыту процесі тек мазмұнды ғана емес, сонымен қатар ұйымдастырушылық формаларды да қатаң реттеуді қарастырмайды.
18. Оқу сабағын ұйымдастырған кезде әр оқушыда осындай қажеттілік туындаған кезде қызмет түрін өзгерту немесе демалу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Жеке жұмысты жеке қарқынмен орындау, педагогтің жеке көмегін алу үшін жағдайлар қамтамасыз етіледі.
19. Білім алушыларға сабақ барысында сынып бөлмесінде еркін қозғалуға, оқу тапсырмаларын үстел басында, кілемде, тұрып, сыныптастарымен бірлесіп немесе сыныптастарының жұмысын бақылап отыруға мүмкіндік беріледі.
20. М.Монтессори педагогикалық жүйесін басқа арнайы педагогикалық әдістер мен технологиялармен, соның ішінде PECS карталарын, пиктограммаларды, жаһандық оқу әдісін қолдана отырып, арнайы дайындалған заттық- дамыту ортада қолдану ұсынылады.
21. Білім алушылардың сөйлеу және коммуникативтік дағдылары қалыптасатын негізгі қызмет түрлері:
1) пәндік-практикалық қызмет (еліктеу-орындаушылық, жаттығу, тұрмыстық, шығармашылық);
2) ойын қызметі: (пәндік және дидактикалық, сюжеттік-рөлдік, іскерлік ойындар; заттық модельдеу);
3) қарым-қатынас: (өз қалауларын, білімдерін, іс-әрекеттерін сұрақ немесе жауап түрінде ауызша ресімдеу үлгілерін игеру үшін лексикалық материалды қайталап немесе бірлесіп қайталау, жаттанды сөздер, фразалар, дыбыстарға еліктеулерді айту).
4) оқу қызметі (жаттығулар).
22. Оқыту барысында тәжірибелік және көрнекі әдістер жетекші орын алады. Ауызша әдістер айтарлықтай аз рөл атқарады, олар көрнекі оқыту әдістерін және оқушылардың өзіндік әрекеттерін толықтырады. Педагогтің сөзі дұрыс болуы керек, қосымша ақпараттан арылуы керек. Педагог нақты жаттығулардың түрлерін, оларды сыныпта өткізу тәсілдері мен орнын (жұмыс үстелінде, тақтада, теру алаңында, ойын бұрышында, кілемде) мұқият ойластырады.
23. Көрнекі пәндік құралдарға қойылатын негізгі талаптар:
1) моторлы-қол жетімді, мотивацияланған (арнайы дайындықсыз және ауызша сөйлеу тілін уақытша алмастыратын қарапайым, айналасындағыларға түсінікті) қимылдар, заттар, тым тартымды емес ойыншықтар-қарапайым;
2) манипуляциялау үшін қажет анық суреттер (орналастыру, желімдеу және т. б.);
3) оқушыға таныс адамдар мен нысандардың фотосуреттері;
4) арнайы қарапайым қаріппен жазылған сөздер;
5) клеенка мен картоннан, матадан жасалған ойыншық-кітаптар;
6) оқушылар өз ойындарында қолданатын әртүрлі заттар мен ойыншықтар бейнеленген суреттер;
7) әр оқушының, қызметкерлердің, туыстардың, сүйікті жануарлардың фотосуреттері бар альбомдар;
8) оқушылардың эмоционалдық, тұрмыстық, әлеуметтік және ойын тәжірибесін көрсететін сурет материалы;
9) саусақ театрына арналған қуыршақтар жиынтығы; ертегілерді драматизациялауға арналған бибабо қуыршақтары; жануарлар бейнеленген қолғаптар;
10) сурет салуға арналған тақталар; кілемше, фланелеграф; "сурет салуға арналған тақта"; пиктограммалар.
24. Өмірлік жағдайларды драматизациялау үшін дидактикалық ойындар қолданылады. Ойындарды жүргізу кезінде белгілі бір қарқынмен жүру керек, ойын жаттығуларын студенттерге арналған сұрақтармен қанықтырмау керек. Оқушыларды мұғалім мен сыныптастарының іс-әрекеттерін бақылауға, сыныптастарының жауаптарын тыңдауға, жалпы ойынға қатысу кезегін күтуге үйрету керек.
25. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау пайдаланылады, ол білім алушының жетістіктерінің сапалық көрсеткіші болып табылады. Білім алушылардың жетістіктерін сипаттау кезінде дағдыларды меңгерудің дербестік дәрежесі міндетті түрде көрсетіледі: өз бетінше, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, көмекші, балама құралдардың көмегімен.
26. Сынып бөлмесіндегі сабақтар мектептің басқа үй-жайларында да, одан тыс жерлерде де (дүкен, пошта, сквер, саябақ, спорт алаңы, тірі бұрыш, кітапхана және басқалар) өткізілетін экскурсиялармен, бақылаулармен кезектесіп отырады.
27. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін бағдарлы негіз болатын және білім алушыларды оқытудың жеке бағдарламаларын құру кезінде мұғалім басшылыққа алатын оқыту мақсаттарының жүйесі тұжырымдалған.
28. Бағдарламаның мазмұны ұсынымдық сипатта болады. Мұғалім оқушылардың жеке мүмкіндіктері мен қажеттіліктерін ескере отырып, кез келген өзгерістер енгізуге құқылы, оның ішінде жеңіл ақыл ойы зақымдалған білім алушылар үшін "Әліппе, Ана тілі" бағдарламасынан жекелеген мақсаттарды қосу есебінен бағдарлама мазмұнының күрделенуін алуға болады.
3-тарау. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәнінің мазмұны
29. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәні бойынша 1-4 сыныптарда оқу жүктемесі:
1) 1-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылында 132 сағатты құрайды;
2) 2-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды;
3) 3-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды;
4) 4-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №8170 болып тіркелген).
30. "Тіл дамыту" оқу пәнінің Бағдарлама мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тіл дамыту";
2) "Қатынас";
3) "Графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту".
31. "Тіл дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді құрайды:
1) сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика;
2) сөйлеу тілін түсіну;
3) айтылым;
4) оқу элементтері.
32. "Қатынас" бөлімі:
1) қатынастық іс-әрекет:
2) тіл арқылы қатынас жасау.
33. "Графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді құрайды:
1) қолдың моторикасы;
2) көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктер;
3) жазу элементтері.
34. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінің 1 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алуы және артикуляциялық моторика: жатып, отырғанда және тұрғанда сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау, тамаққа алақанның көмегімен дауыс перделерінің дірілін сезіну. Дауысты, тіл мен еріннің қозғалғыштығын дамыту. Мұғалімнің бет-әлпетіне және оның іс-әрекетіне еліктеу (күлімсіреу, қайғыру, бетті жабу, ауызды жабу, ұртқа үрлеу, еріндерден түтікше жасап созу, тілді шығару). Сөйлеу тілін түсіну: сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану және ажырату (табиғат көше, музыкалық аспаптардың дыбыстары, дыбыстық ойыншықтар). Дыбыс күшін ажырату (қатты, тыныш), меңзегіш қимылды түсіну және қолдану. "Қайда?" сұрағына жауап ретінде затты табу (қарау, демонстрациялық қимыл, сөз: мұнда, анда). Дыбыстық сигнал бойынша ойын әрекетін орындау, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын нұсқаулар бойынша, мысалы, "Қуыршақты бер". "Қолыңды бер", "Допты ал" сияқты сөйлемдерді түсіну. Таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау; ойыншықтармен жаттығулар жасау: "Аюдың қалай секіретінін көрсет?" және суреттермен, мысалы: "Аюдың отырғанын көрсет?". Фотосуреттерде, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның кескінімен байланысы (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық, жартылай сурет). Мұғалімнің сипаттамасы бойынша заттарды, ойыншықтарды тану (бір-екі белгісі бойынша). Сюжеттік суреттерді тану және табу. Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалім шығарған әр түрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: мұғалімнің соңынан дыбыстарды және буындарды қайталау (қа-қа, мә-мә, иа-иа), қысқа тақпақтарды ойын жағдайларында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімін айтқан қысқа тақпақтарын жаттап, қарапайым қимылдармен байланыстыру. Ойын әрекеттерін дыбысқа еліктеу, ым-ишара, сөздер, қимылдармен үйлестіру. Суреттерді, сөздер жазылған карточкаларды қолданып, сөйлемдерді интонациясын келтіріп, педагогтің соңынан қайталау. Мұғаліммен бірге таныс ертегіні ойыншыққа сүйене отырып, айтып беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалардағы суреттерді қарап, беттерін ашып, тақыыптар бойынша кітапшалар жасау, мұғаліммен (ата аналармен) бірге, оқушының өмірінен алынған, баланың қызығуына қатысты жағдайлар бейнеленген фотолардан жеке кітапшасын (альбом) жасау. Өзінің және сыныптастарының аттары жазылған карточкаларды сәйкестендіріп, іріктеу. Ұсынылған сөзді басқа сөздер ішінен танып, шапалақ соғу, карточкаларды көтеру. Заттар, әрекеттер, белгілерге сәйкес атаулары жазылған карточкалармен сәйкестендіру. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі: балаларға арналған шағын фольклор түрлері, халық ертегілері, тақпақтары: "Ақ қоян", "Аю отыр партада", "Қошақанды кайрау", "Тәй-тәйқуыршақ" (Ұ.Есдәулетұлы), "Ал, санаңдар!", "Ата ақылы" (С.Мәуленов), "Сыйлаймын" (Ш.Мұхамеджанов), "Қуыр, қуыр, қуырмаш", ертегілер: "Үш аю", "Бауырсақ", "Үйшік", "Маша мен аю", мазақтамалар: "Ерке", "Тәттіқұмар".
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өз бетін айнадан көру, зерттеу, "Айнадан не көрдің?" сұрағына жауап беру. Өз атын естігенде әрекет білдіру, жауап беру. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Әңгімелесушімен ым-ишара, сөз, әрекет (басты изеу, қолды созу, күлімдеу) арқылы амандасу, қоштасу. Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, басын изеу арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен көз арқылы қатынас орнату, әңгіме барысында арақашықтық, кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, әңгімелесі кезінде берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Мұғалімнің көмегі арқылы, өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру. Мұғаліммен бірге суреттерді, пиктограммаларды және сөздер жазылған карталарды қолдана отырып, ойыншық, сүйікті заттарын сипаттайтын 1-3 қысқа сөйлем құрастыру. Адамдардың, жануарлардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына, таныс ертегілерді, әңгімелерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарына қатысу. Ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен байланыстыру. Мерекеде, күнделікті өмірде, дүкенде, саябақта әртүрлі жағдайларда басқалармен сөз арқылы қатынасқа түсуге дайындығын және ұмтылуын білдіру;
3) графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: мұғалімнің қолы, саусағының және қолының ерікті қимылдарын бақылау, мұғалімге еліктеп, қарапайым қимылдарды орындау. Әр түрлі заттарды қолдана отырып массаж жаттығуларын жасау. Қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс ұстап үйрену (қарындашты жұдырықпен ұстамай, қағазды бос қолымен ұстау). Көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктерін үйлестіру: түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа - ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (1-5 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің жолақтарынан көрсету бойынша құру (1-2 пішін). Мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеп, таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан әр түрлі заттарды құру (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ). Мұғалімнің сурет салуын қарап, бақылау (құм мен жармада, тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен үлкен парақта). Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі кеңістіктерде (ватман, жарма, клеенка) сурет еркін сурет салу. Оқушының алақанын қағазға (құм, жарма, тақта) жағу, мұғалімнің көмегімен өз алақанында саусақпен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу. Трафарет бойынша дөңгелектеу (таныс заттар, геометриялық пішіндер), оларды бояу. Үлгі бойынша 2 элементтен тұратын жолақта және шеңберде өрнек жасау. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (10 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, параққа қарындашпен "жазу". Қағаз парағында түзу және қисық, қисық сызықтар "жазу". Карточкаға жазылған өз атын сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, маркермен, қаламмен жазу.
35. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 2 сыныптағы базалық мазмұны: 1) "Тіл дамыту" бөлімі. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау, тамақты ұстап, алақанның көмегімен дауыс перделерінің дірілін сезіну. Дауысты, тіл мен еріннің қозғалғыштығын дамыту. Суреттерге сәйкес үлгі бойынша артикуляциялық гимнастиканы орындау. Сөйлеу тілін түсіну: сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану және ажырату (табиғат дыбыстары, көшедегі, музыкалық аспаптар, дыбыс шығаратын ойыншықтар). Дыбыстың күші мен темпін ажырату (қатты, ақырын, жылдам, баяу), көрсету қимылын түсіну және қолдану; сұраққа жауап ретінде тақырыпты табу: қайда? (көрсету қимылымен, сөзбен: Анда, мұнда, осында). Дыбыстық белгі (шапалақ, қоңырау, ысқырық) бойынша екі сөзден құралған нұсқау бойынша ойын әрекетін орындау. Таныс заттар мен әрекеттерді суреттерден тану және атау; ойыншықтармен жаттығулар жасау: "Аюдың қалай секіретінін, ұйықтайтынын, жуынатынын көрсет?". Мысалы: "Аюдың жатқанын көрсет?". Фотосуреттерде, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Суретте бейнеленген затты, әрекетті оның бейнесімен салыстыру (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық сурет). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелерді тыңдау. Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелерді тыңдау. Мұғалім айтқан әртүрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: мұғалімнің соңынан дыбыстарға еліктеу, буын, сөздер, тақпақтарды ойын жағдайында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен, суретпен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөзінен тақпақтарды жаттау және айтып, қимылдармен үйлестіру. Педагогтің соңынан сөйлемдерді дұрыс интонациямен, суреттер, сөздер жазылған карточкаларды қолданып, қайталау. Таныс ертегіні суреттерге сүйеніп, мұғалімнің көмегімен айтып беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалар, журналдардағы суреттерді қарау. Кітапшаларды парақтап, сурет бейнеленген бетті табу. Тақырып бойынша ата-аналар, педагогтің көмегімен кішкентай кітапшалар жасау. Оқушының өмірі мен қызығушылықтары бейнеленген фотолардан кітапша, (альбом) жасау. Отбасы мүшелері мен мұғалімдердің аты-жөні жазылған тақтайшаларды тану және таңдау. Заттық, сюжеттік суреттерге және жалпылау карталарына негізделген сөздерді тану және атау, мысалы: үстел, орындық, шкаф, жиһаз. Заттарға арналған іс-қимыл атаулары бар карталарды іріктеу, мысалы: ұшақ ұшады, құс ұшады, зымыран ұшады. Заттардың әртүрлі белгілерін көрсететін карталарды таңдау. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі төмендегідей болады: санамақтар: "Ақ қоян", "Аю", "Бір үйде біз нешеуміз", "Ал, санаңдар!", "Ал санайық, санайық", "Кел санайық!", тақпақтар: "Қазақстан –Республикам менің" (Д.Әбілев), "Күзгі жапырақтар" (Қ.Шаңғытбаев), "Отан" (Е.Өтетілеуұлы), "Көкөніс" (Ғ.Өкеев), "Қуыр, қуыр, қуырмаш", ертегілер: "Үш аю", "Бауырсақ", "Үйшік", "Мақта қыз бен мысық", "Арыстан мен түлкі", әңгімелер: "Неліктен ойнамайды?", "Ұшқан ұя", "Немере", "Шие тергенде", "Жалқау немере", мазақтамалар: "Ерке", "Тәттіқұмар", "Ашқарақ", "Мақтаншақ", Сөздік ойындар: "Ойынға шақыру", "Қаламақ", "Тышқан мен мысық".
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өз бетін айнадан көру, зерттеу, бөліктерін көрсету, атау. "Айнадан не көрдің?" сұрағына жауап беру. Өз атын естігенде әрекет білдіру, жауап беру. Ересектермен қатынас кезінде есімін, фамилиясын, жынысын білу, қолдану. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, басын изеу арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу, қол созу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен арақашықтық пен кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен қысқа сөйлемдер құрастыру, есімдіктерді қолдану-менікі (менің), сенікі (сенің) ойыншық, сүйікті заттар туралы, суреттерді, пиктограммаларды және сөз карталарын қолдану. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына қатысу. Мұғалімнің қимылдарын көрсету және оқушыларға таныс ертегілерді, әңгімелерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарында бейнеге сәйкес келетін ойыншықты, затты таңдау. Рөлге сәйкес ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен сүйемелдеу. Рөлдік сәйкестендіруге арналған сөйлеумен жұптық ойындарға қатысу. Жануарлардың, адамдардың, құстардың бейнелері мен қимыл қозғалыстарын білдіретін ойын-имитацияларға қатысу. Мұғалімнің қозғалыстарын оқушының қайталауы, ойыншық, заттарды бейнеге сәйкес таныс ертегі, әңгіме, тақпақтарды қолданып, ойын-драматизацияда қолдану. Рөлге сәйкес ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен сүйемелдеу. Тіл арқылы рөлдік сәйкестендіруге арналған жұптық ойындарға қатысу;
3) графомоторлы дағдылармен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, үлгі бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі бойынша орындау және ұстап тұру. Көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктерін үйлестіру: геометриялық пішіндердің жолақтарынан үлгі бойынша құру (1-2 пішін). Таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан әр түрлі заттарды үлгі бойынша, есте сақтауы бойынша (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ) құру. Мұғалімнің сурет салуын бақылау (құм мен жармада, бормен тақтада немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда маркермен). Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға, клеенкаға) еркін сурет салу. Оқушының алақанын қағазға (құм, жарма, тақта) төсеу. Мұғалімнің көмегімен өз алақанын саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу. Трафарет пен шаблондар бойынша шеңбер (таныс заттар, геометриялық пішіндер) сызу, бояу. Үлгі бойынша 2 элементтен тұратын жолақта және шеңберде өрнек жасау. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (10 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, параққа қарындашпен "жазу". Қағаз парағында түзу және қисық сызықтарды "жазу". Карточкаға жазылған өз есімін сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, фломастермен, қаламмен жазу. Карточкалардан сөздерді кішкентай кітапшаларға көшіріп жазу.
36. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 3 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау. Терең диафрагмалды-қабырғалық тыныс алуды дамыту (шусыз бірқалыпты тыныс алу мен дем шығару). Қимылдардың көлемі мен біркелкілігін жақсартуға арналған артикуляциялық жаттығуларды орындау. Сөйлеу тілін түсіну: заттың, құбылыстың, әрекеттің дыбысын тану және ажырату (күн күркірейді, машина сигнал береді, есік ашылады). Дыбыстың күші мен қарқынын ажырату (қатты, тыныш, жылдам, баяу), дыбыстық жиілікті есту қабілетін дамыту, мысалы: "үлкен қоңырау-кішкентай қоңырау" ойыны. Ойын әрекетін дыбыстық сигнал бойынша, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын сөздік нұсқау бойынша орындау. Фотода, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген, таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау; ойыншықтармен және суреттермен жаттығулар жасау, мысалы: "Сен ата, мен көрсетемін". таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның кескінімен байланысы (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық, жартылай сурет). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалім шығарған сөйлеу интонациясын тыңдау және ажырату (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Оқушылар меңгерген есімдік + зат есім үлгісіндегі, екі сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Айтылым: (ааааа- қыз жылап жатыр, ууууу- қасқырдың ұлуы) дыбыстау, дыбыстарға еліктеу, буындар мен сөздерді, тақпақты ойын жағдайында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға жауап беру арқылы ым-ишара, сөз, сурет, сөйлем арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөздерінен үйрену және қарапайым қимылдармен сүйемелденетін қысқа (есте сақтау бойынша 1-4 жол) тақпақтарды айту. Ойын әрекеттерін ым-ишара, қимылдармен, сөздермен үйлестіру. Өлеңдерді, шағын тақпақтарды жалғастырып айту, содан кейін оларды өз бетінше айту, "сөйлем" терминінің мағынасын түсіну, сөйлемді шартты белгімен белгілеу – ұзын жолақ. Мұғаліммен бірге иллюстрацияға сүйене отырып, таныс ертегіні әңгімелеп беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалардағы суреттерді қарап тамашалау. Кітап беттерін ашу, ертегі, әңгіменің басын табу. Мұғаліммен (ата - аналармен) бірге балаларға арналған тақырыптық кітаптар жасау. Оқушының өміріндегі оқиғалар мен қызығушылықтарды бейнелейтін фотосуреттермен оқушының жеке кітабын (альбомын) құру. Өзінің аты жазылған картаны тану және пайдалану. "Сөз" терминінің мағынасын түсіну, Кім? Не? сұрақтары бойынша карталарды таңдау. Элементтерге арналған іс-қимылдардың атаулары бар карталарды таңдау, мысалы: бала жатыр, жүгіріп келеді, бала отыр. Заттардың белгілерінің атауы жазылған карточкаларды таңдау: мөлшері, түсі және пішіні бойынша. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі төмендегідей болады: сөздік ойындар: "Қаламақ", "Тышқан мен мысық", тақпақтар: "Қой" (Т.Жексенбай), "Кірқоймас" (К.Чуковский аударған| Ф.Оңғарсынова), "Тазалықтың досы" (А.Меңжанова), "Көмек" (Н.Айтов), "Әже", "Доп", "Достық", "Біздің әулет" (Б.Кірісбаев), әңгімелер: "Үй хайуандары" (М. Дулатов), "Салақтық" (Ы.Алтынсарин), ертегілер: "Ит пен мысық адамға қалай дос болды?", "Күшік пен мысық", "Жеті қазынаның бірі" (Халық ауыз әдебиеті), мазақтамалар: "Ерке", "Тәттіқұмар", "Ашқарақ", "Мақтаншақ", Сөздік ойындар: "Ойынға шақыру", "Қаламақ", "Тышқан мен мысық".
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өзін айнадан, сыныптасын, мұғалімді қарап, бақылау. Ересектермен қатынас кезінде есімі мен тегін қолдану. Сөйлеушінің заттарын атау (бетінің бөліктері, киімдер). Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану, байсалдылық) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, сәлем, сау бол). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, фраза арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз, фраза қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, фраза арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, рахмет), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен арақашықтық пен кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен сүйікті заттары туралы суреттер, пиктограммалар, сөздер жазылған карталар арқылы 1-3 қысқа сипаттама сөйлемдер құрастыру. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне, таныс ертегі, әңгімелердің, тақпақтардың мәтінін қолданып, еліктеу ойындарына қатысу. Атқаратын рөліне сәйкес, ойын жағдайларын жеке сөздер, ым-ишара, қимылдармен үйлестіру. Өзінің ойын кезіндегі рөлдік диалогына қатысу;
3) графомоторлы дағдылар мен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, есте сақтауы бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі және сөздік нұсқау бойынша орындау және ұстап тұру. Әртүрлі заттарды (доптар, сақинашалар, қарындаштар) қолданып, массаж жаттығуларын орындау. Қарындаш, қылқалам, бор, қаламды дұрыс ұстау (жұдырықпен қыспай, еркін қолмен парақты ұстап). Көру-моторлы тепе-тиендік пен қеңістіктік түсініктер: түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара) және өлшемі (қысқа, орташа, ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (2-8 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің жолақтарынан үлгі бойынша құру (2-4 пішін). Таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан, есте сақтауы бойынша әр түрлі заттарды құрастыру. Мұғалімнің тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда сурет салуын бақылау. Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі тегістіктерде (ватманға, жармаға, клеенкаға) еркін сурет салу. Өз алақаны саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу, мұғалімнің көмегімен композициялар жасау. Әріптерге ұқсайтын нысандарды салу. Трафарет, сұлба бойынша сызу (таныс заттар, геометриялық пішіндер). Оларды бояу. Жолақшада, шаршыда, дөңгелекте АТАТ, ААТТААТТ, ААТААТ сызбасы бойынша оюлар жазу. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (5 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Құмда, жармада, қарындашпен парақ бетіне әртүрлі бағыттарда жазу. Парақ бетінде тік және көлденең (тік, қисық, ирек) сызықтарды "жазу". Карточкаға жазылған өз есімін сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, фломастермен, қаламмен жазу. Карточкалардан сөздерді кішкентай кітапшаларға көшіріп жазу.
37. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 4 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау. Терең диафрагмалды-қабырғалық тыныс алуды дамыту (шусыз бірқалыпты тыныс алу мен дем шығару). Артикуляциялық жаттығуларды өз бетінше үлгі, сурет, есте сақтауы, сөздік нұсқау бойынша орындау. Сөйлеу тілін түсіну: дауысты дыбыстарды (а, ә, о, ө, у, и) заттық суреттерге сүйене отырып, дыбыссыз артикуляция негізінде тану және ажырату. Сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану, дыбыстың шығу көзін табу. Дыбыстың күші мен қарқынын ажырату (қатты, тыныш, жылдам, баяу). Ойын әрекетін дыбыстық сигнал бойынша, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын сөздік нұсқау бойынша орындау. Таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттармен жаттығулар орындау "Мен атаймын, ал сен көрсет" және керісінше. Фотода, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның бейнесімен сәйкестендіру (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалімнің айтқан әр түрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: сөздік нұсқау бойынша дыбыстарға еліктеу, буын, сөздер, тақпақтар, ойын жағдайларында айту. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен, суретпен, сөйлеммен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөздерінен тақпақтар, қысқа өлеңдерді қарапайым қимылдармен үйлестіріп, жаттау (есте сақтау бойынша 1-4 жол). Сөйлемді мұғалімнен кейін дұрыс интонациямен, суреттерді, сөздер жазылған парақшаларды қолдана отырып қайталау. Иллюстрацияға сүйене отырып, таныс ертегіні айтып беру. Буын, сөз, тақпақтарды тындап, мұғаліммен бірге, өз бетінше жалғастырып айту. Иллюстрациялар сериясына сүйене отырып, ертегінің мазмұнын баяндау. Оқу элементтері: балалардың кітаптарындағы, журналдардағы иллюстрацияларды қарау. Парақтарды ашуу, мұғалім атаған заттарды, әрекеттер мен белгілерді кітапта табу. Мұғаліммен (ата-аналармен) бірге сәбилерге арналған тақырыптық кітаптар жасау. Оқушының өміріндегі оқиғалар мен қызығушылықтарды бейнелейтін фотосуреттермен оқушының жеке кітабын (альбомын) жасау. Өз есімі жазылған парақшаны балалар өз жұмыстарына есімдерін жазу үшін танып, қолдану. "Сөз", "сөйлем" терминдерінің мағынасын және белгілеуін түсіну (көк жолақшамен белгілеу). Карточкаларды тақырып бойынша іріктеу және топтастыру, мысалы: "Мұрын, ауыз, көз, құлақ, бет –бастың бөліктері". Заттардың әрекеттерін парақта жазылған атауларымен сәйкестендіру, мысалы: "бақа секіреді, өрмекші өрмелейді". Сөздік нұсқау бойынша заттардың қасиеттерін білдіретін сөздер жазылған парақтар іріктеу. А, Ә, У, О, Ө, И әріптерін тану және атау. Контуры бойынша (10-5 см) кесілген әріптерді тану және атау. А, Ә, У, О, Ө, И дыбыстарын дыбыссыз артикуляция негізінде тану және қайталау. А, Ә, У, О, Ө, И әріптері жазылған парақтарді іріктеу. Өткен әріптерді өзінің есімінін атауынан, сөздерден табу. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі төмендегідей болады. Тақпақтар: "Көңілді қыс" (Р.Сәбитұлы), "Малдың баласын сүйюі", "Қарлығашқа тимеңдер" (Т. Молдағалиев), "Бағдаршам" (Ә. Табылдиев), "Ақ боран" (Ә.Табылдиев), "Суретші" (М.Жаманбалинов), "Ұшқыш болғым келеді" (Қ. Аманжолов), "Қазым, қазым қаңқылда" (С.Бегалин), "Сырғанақ" (Б.Жақып), "Ай неге жалаңаш" (қазақ мифі), санамақтар: "Менің киімдерім" (Ө. Ақыпбекұлы), ертегілер: "Қаз бен үйрек", "Не дәмді?", "Әтеш пен тоты", "Түлкінің балтасы" (нганасан ертегісі), "Жазда күн неге ұзақ?", "Төлдер айтысы", "Қарлығаштың құйрығы неге айыр?" (қазақ ертегісі), "Ағаштар ұйықтай ма?", "Еңбекпен ел көгерер", "Ақымақ қасқыр", "Жаман жолдас" (Ы.Алтынсарин), әңгімелер: "Шатыргүл" (Ө. Тұрманжанов), "Қар қандай" (М.Гай дайындаған А.Д.Сейсенова), "Екі аяз", "Менің шешемнен нан иісі шығады", "Нан қайдан шығады?" (М.Етекбаев), "Қайдан келдің бауырсақ?" (Ө.Тұрманжанов).
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өзін айнадан, сыныптасын, мұғалімді қарап, бақылау. Ересектермен қатынас кезінде есімі мен тегін қолдану. Сөйлеушінің заттарын атау. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану, байсалдылық, көңілсіздік) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, сәлем, сау бол). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, фраза арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз, фраза қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, фраза арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, рахмет) арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен көз арқылы қатынас орнату, ересектермен, сыныптастарымен арақашықтық пен кезектілікті сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен сүйікті заттары туралы суреттер, пиктограммалар, сөздер жазылған карталар арқылы 2-4 қысқа сипаттама сөйлемдер құрастыру. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне, таныс ертегі, әңгімелердің, тақпақтардың мәтінін қолданып, еліктеу ойындарына қатысу. Атқаратын рөліне сәйкес, ойын жағдайларын жеке сөздер, ым-ишара, қимылдармен үйлестіру. Өзінің ойын кезіндегі рөлін атап, ойын диалогына қатысу;
3) графомоторлы дағдылар мен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, есте сақтауы бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі және сөздік нұсқау бойынша орындау және ұстап тұру. Әртүрлі заттарды (доптар, сақинашалар, қарындаштар) және тақпақтарды қолданып, массаж жаттығуларын орындау. Қарындаш, қылқалам, бор, қаламды дұрыс ұстау (жұдырықпен қыспай, еркін қолмен парақты ұстап). Көру-моторлы тепе-тендік пен кеңістіктік түсініктер: түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара, қоңыр) және өлшемі (қысқа, орташа, ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (2-10 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің (2-4 пішін) жолақтарынан үлгі бойынша құру. Әртүрлі нысандар мен әріптерді құрастыру: А,Ә,О,И әріптерін таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан, есте сақтауы бойынша құрастыру. Мұғалімнің тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда сурет салуын бақылау. Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі тегістіктердегі (ватманға, жармаға, клеенкаға) суреттерді аяқтап салу. Өз алақаны саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу, мұғалімнің көмегімен топтық композициялар жасау. Әріптерді жазу: А, Ә, У, О, Ө, И әртүрлі тегістіктерде, А4 парақтарында. Трафарет пен шаблон бойынша (таныс заттар, геометриялық пішіндер, А,Ә,У,О,Ө,И әріптері), бояу. Нысандар мен әріптерді контурлар мен нүктелер бойынша сызу. АТАТ, ААТТ, ААТТ, АТАТ сызбасы бойынша элементтердің кезектесуі бар жолақта, шаршыда, шеңберде өрнек салу. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (3-5 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен, қарындашпен, қаламмен заттың контуры бойымен (әртүрлі әдістерді қолдана отырып) орындау. 3-5 см. жолда саусақпен, жармада, қарындашпен, парақта "жазу". Қағаз парағында көлденең (түзу және қисық, қисық) және тік сызықтарды "жазу". Әріптерді сызылмаған қағазға үлгі бойынша, мұғалімнің диктанты бойынша басып жазу. Өз атын үлгіге қарап, қарындашпен, маркермен, сызылмаған қағаз парағына басып жазу. Парақтардағы сөздерді баланың кішкентай кітапшаларына көшіріп жазу. Танысқан әріптерді таныс және таныс емес сөздерден табу және басып жазу.
Параграф 2. Оқу мақсаттарының жүйесі
38. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сыныбы, "2.1" - бөлім және бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік саны
39. Бөлімдер мен сыныптар бойынша оқу мақсаттарының жүйесі:
1) "Тіл дамыту" бөлімі:
2) "Қатынас" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып | |
1.2.1.1 қарым-қатынас жағдайына көңілді эмоционалды қатынасты білдіру | 2.2.1.1 қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты көрсету | 3.2.1.1 басқалармен байланысқа түсу және қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынас көрсету | 4.2.1.1 өз бетінше басқалармен байланысқа түсу және қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынас көрсету | |
1.2.1.2 сөйлейлеп жатқан ересек адаммен және құрдасымен көз байланысын сақтау | 2.2.1.2 ересек адаммен және сыныптасымен көз байланысын сақтау (нұсқау беру кезінде, әңгімелесу барысында) | 3.2.1.2 әңгімелесушімен көз байланысын сақтау (нұсқау беру кезінде, әңгімелесу барысында) | 4.2.1.2 әңгімелесушімен көз байланысын сақтау (нұсқаулықты ұсынған кезде, әңгіме барысында) | |
1.2.1.3 айнада өзіне қарап, сұраққа жауап беру: бұл кім? | 2.2.1.3 айнаға өзіне қарау, бетінің бөліктерін көрсету | 3.2.1.3 айнада өзін, сыныптасын, мұғалімдерді қарау | 4.2.1.3 айнада өзін, сыныптасын, мұғалімдерді қарау | |
1.2.1.4 өз атына жауап беру | 2.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | 3.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | 4.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | |
1.2.1.5 эмоционалды күйлерді көрсету және тану (қуаныш, ашу, қорқыныш) | 2.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану) | 3.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану, тыныштық, ашу) | 4.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану, тыныштық, көңілсіздік) | |
1.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-әрекет арқылы қоштасу (басын изеу, қолын созу, күлу) | 2.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, адамдармен жест, сөз, іс-қимыл арқылы қоштасу (басын изеу, қолын созу, күлімсіреу) | 3.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-қимыл арқылы қоштасу (сөздерді қолданады: сәлем, сау болыңыз) | 4.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-әрекет арқылы қоштасу (мұғалімнің сыныбына кірген тұру, сөздерді қолданы: Сәлеметсіз бе, сау болыңыз) | |
1.2.1.7 өзіне назар аудару, келісім мен келіспеушілікті дыбыспен, қимылмен, сөзбен, бас изеп білдіру | 2.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді (келіспеушілікті) дыбыспен, қимылмен, сөзбен білдіру | 3.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді (келіспеушілікті) дыбыспен, қимылмен, сөзбен білдіру | 4.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді білдіру (келіспеушілікті) дыбыспен, сөз тіркесімен | |
1.2.1.8 дыбысты, қимылды, пиктограмманы, сөзді қолдана отырып, көмек сұрау | 2.2.1.8 дыбысты, қимылды, пиктограмманы, сөзді қолдана отырып, көмек сұрау | 3.2.1.8 қимылды, пиктограмманы, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып, көмек сұрау | 4.2.1.8 қимылды, пиктограмманы, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып, көмек сұрау | |
1.2.1.9 өз қалауын көзбен, демонстрациялық қимылмен, суретпен, сөзбен білдіру | 2.2.1.9 өз қалауын көзбен, көрсеткіш қимылмен, суретпен, сөзбен білдіру: иә-жоқ | 3.2.1.9 көрсеткіш қимылды, бейнені, сөздерді қолдана отырып, өз қалауын білдіру | 4.2.1.9 көрсеткіш қимылды, бейнені, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып өз қалауын білдіру: мен қалаймын, боламын, қаламаймын, болмаймын, қаламаймын | |
1.2.1.10 мимиканы, қимылды, сөзді, әрекетті пайдаланып ризашылық білдіру (басын изеу, күлу) | 2.2.1.10 қимылдарды, сөздерді, әрекеттерді қолдану арқылы алғыс білдіру (басын изеу, қолын созу, күлу) | 3.2.1.10. ризашылық білдіру іс-қимыл қимылдарын, рахмет сөзін қолдану | 4.2.1.10 қимылдарды, сөздерді, әрекеттерді қолдану арқылы алғыс білдіру (басың изеу, қолың кеудеге қойып, рахмет айту) | |
1.2.2.1 әңгімеде қашықтықты және кезектілікті сақтау | 2.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | 3.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | 4.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | |
1.2.2.2 сұрақтар қою және жауап беру, мұғалімнің көмегімен диалогты қолдау | 2.2.2.2 мұғаліммен бірлесіп, өз іс-әрекеттері туралы айту | 3.2.2.2 әрекеттер, суреттер, ертегілер сюжеттері бойынша екі сөзді құрастыру (мұғалімнің көмегімен) | 4.2.2.2 іс-әрекеттердің, суреттердің, әңгімелердің сюжеттері бойынша екі-үш сөзден тұратын ұсыныстар айту (мұғалімнің көмегімен) | |
1.2.2.3 адамдар мен жануарлардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына қатысу | 2.2.2.3 қозғалыста жануарлар мен құстардың бейнелерін көрсету, мұғалім көрсеткен қозғалыс бойынша ойыншықты таңдау | 3.2.2.3 диалогтік сөйлеуін дамытуға арналған коммуникативті жағдаяттық ойындарға қатысу, мысалы: "Менің отбасым" | 4.2.2.3 оқушылардың диалогтік сөйлеуін дамытуға арналған коммуникативті жағдаяттық ойындарға қатысу, мысалы: "Дәрігердің қабылдауында" | |
1.2.2.4 таныс ертегілерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарына қатысу | 2.2.2.4 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | 3.2.2.4 қозғалыста әндер мен өлеңдер мәтінімен сүйемелденетін іс - әрекеттерді жасау; қозғалыста іс-әрекеттерді орындайтын қуыршақтардың, жануарлардың, құстардың бейнелерін жасау | 4.2.2.4 іс-әрекетті мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша қозғалысқа келтіру | |
1.2.2.5 мерекеде, күнделікті өмірде әртүрлі жағдайларда басқалармен сөйлесуге дайын болу және ұмтылу | 2.2.2.5 екі сөзден тұратын сөйлемдерді қолдана отырып, өзін ойын рөлінде атай отырып, сөйлеумен жұптық ойындарға қатысу | 3.2.2.5 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | 4.2.2.5 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | |
3.2.2.6 ойын рөлін атай отырып, қарапайым рөлдік диалогты ойнату | 4.2.2.6 ойын рөлін атай отырып, қарапайым рөлдік диалогты ойнату | |||
3) "Графоторлық дағдыларды және жазу элементтерін дамыту" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып | |
1.3.1.1 мұғалімнің қолдарымен, саусақтарымен және қолдарымен ерікті қимылдар жасауын бақылау, оған еліктеу | 2.3.1.1 қолдарымен, саусақтарымен және білектерімен ерікті қимылдарды үлгі бойынша орындау (бөлек, ауыспалы және дәйекті қимылдар) | 3.3.1.1 қолдың ерікті қимылдарын үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша орындау (бөлек, ауыспалы және дәйекті қимылдар) | 4.3.1.1 қолдарымен, саусақтарымен және білектермен ерікті қимылдарды үлгі бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес орындау (жеке, ауыспалы, дәйекті қозғалыстар және қозғалыстар сериясы) | |
1.3.1.2 саусақтардың бүгілуі мен кеңеюін орындау, мұғалімге еліктеу отырып саусақтарының әртүрлі позицияларға бүгу | 2.3.1.2 қолдың қозғалысын қоршаған әр түрлі заттарға ұқсас етіп орындау. Мысалы, "ешкі", "ұлу", "ұя" | 3.3.1.2 мұғалімнің үлгісі мен ауызша нұсқауы бойынша қол қимылдарын орындау: жұдырықтарды қысу және ашу, қолды шайқау және бұлғау, буындардағы қозғалыс амплитудасын біртіндеп арттыру | 4.3.1.2 саусақ жаттығуларын мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша белгілі бір ырғақта, қарқында, өлеңдермен сүйемелдеумен орындау | |
1.3.1.3 мұғалімнің көмегімен әртүрлі заттарды (конустар, жаңғақтар, каштан) қолдана отырып, қол массажын жасау | 2.3.1.3 табиғи материалдармен қол жаттығуларын орындау: "құмыраны бүршікпен толтыру", "жаңғақтарды сұрыптау" | 3.3.1.3 әртүрлі заттарды (массажер, доптар, роликтер, сақиналар) қолдана отырып, қолға өзіндік массаж орындау | 4.3.1.3 әртүрлі заттарды (массажер, доптар, роликтер, сақиналар) қолдана отырып, қолға өзіндік массаж орындау | |
1.3.1.4 қарындаш пен щетканы, борды дұрыс қолдану (қарындашты жұдырықта қыспау, қағазды бос қолымен қағазды ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | 2.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | 3.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | 4.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | |
1.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (20, 2 см; 10, 2 см-ден 1-5 таяқша) | 2.3.2.1 жолақтардан, таяқшалардан (сары, қызыл, көк, жасыл; қысқа – ұзын; 1-6 таяқша) заттарды, геометриялық пішіндерді үлгі бойынша орналастыру | 3.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (2-8 таяқша) | 4.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (2-10 таяқша) | |
1.3.2.2 мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу арқылы таяқшалардан, пластилиннен, сымнан әр түрлі заттарды құрастыру (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ) | 2.3.2.2 таяқшалардан, пластилиннен, сымнан, үлгі бойынша, жад бойынша әртүрлі заттарды құрастыру | 3.3.2.2 үлгі бойынша таяқшалардан, пластилиннен, сымнан әріптерге ұқсайтын графикалық кескін жасау | 4.3.2.2 А, Ә, Ө, О, У, И әріптерінің кескінін үлгі бойынша сымнан және таяқшалардан,пластилиннен, қамырдан жасау | |
1.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 2.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және суреттерді тану (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 3.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және суреттерді тану (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 4.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және ауызша нұсқаулар арқылы суретті аяқтау (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | |
1.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға) еркін сурет салу | 2.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға) еркін сурет салу | 3.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (альбомда, жармаға) еркін сурет салу | 4.3.2.4 үлкен қағаз парақтарына қаламдармен, щеткалармен, қарындаштармен түзу және бұралмалы сызықтар салу, содан кейін сызбаны сюжет болатындай етіп толықтыру, мысалы: "доп жолмен домалап барады" | |
1.3.2.5 таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді трафарет бойынша сызу, оларды бояу | 2.3.2.5 әр түрлі беттерде, А4 парақтарында әріптерге ұқсас заттарды салу | 3.3.2.5 әр түрлі беттерде, А4 парақтарында әріптерге ұқсас заттарды салу | 4.3.2.5 А, О, Ә, Ө, У, И әріптерін әр түрлі беттерде, А4 парақтарына салу | |
1.3.2.6 еліктеу бойынша 2 элементтен тұратындай шеңбер және жолақ үлгісін жасау | 2.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді сызу | 3.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді сызу | 4.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді А, О, Ә, Ө, У, И әріптерін сызу | |
1.3.2.7 солдан оңға қарай кеңдігі 10 см аспайтын жолға әртүрлі пішіндер мен олардың элементтерінен тұратын тізбектерді салу | 2.3.2.7 заттарға ұқсайтын пішіндердің контурлары мен нүктелері бойынша сурет салу | 3.3.2.7 контурлар мен нүктелер бойынша сурет салу | 4.3.2.7 контурлар мен нүктелер бойынша пішіндер, әріптер салу | |
2.3.2.8 үлгі бойынша геометриялық пішіндерде жолақтар жазу | 3.3.2.8 АБАБ, ААББ ААББ, ААББ сызбасы бойынша шаршыда, шеңберде дайын элементтерден жолақтар жазу | 4.3.2.8 АБАБ, ААББ ААББ, ААББ сызбасы бойынша шаршыда, шеңберде дайын элементтерден жолақтар жазу | ||
2.3.2.9 солдан оңға қарай жұмыс жасай отырып, әр түрлі пішіндер мен олардың элементтерін шекарада (10-5 см) сызу | 3.3.2.9 солдан оңға қарай жұмыс жасай отырып, әр түрлі пішіндер мен олардың элементтерін шекарада (5 см) сызу | 4.3.2.9 солдан оңға қарай жұмыс жасай отырып, әр түрлі пішіндер мен олардың элементтерін шекарада (5-3 см) сызу | ||
1.3.3.1 нүктелерді саусақпен "жазу" (әртүрлі әдістерді қолдану) | 2.3.3.1 әр түрлі ыдыстарға құйылған жармаға (құмға) саусақпен; фломастерлермен, қағаз парағындағы маркерлермен, тақтадағы бормен нүктелерді "жазу" | 3.3.3.1 музыкалық аспаптардың ырғақ соққылары немесе мұғалімнің шапалақтары бойынша саусақпен жарма немесе құмға, маркерлермен нүктелерді "жазу" | 4.3.3.1 ауызша нұсқаулар бойынша саусақпен жарма немесе құмға, маркерлермен нүктелерді "жазу" | |
1.3.3.2 көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, қарындашпен қағаз парағына "жазу" | 2.3.3.2 әр түрлі беттерде әр түрлі бағытта сызықтарды "жазу" (түзу, қисық, қисық) | 3.3.3.2 әр түрлі беттерде әр түрлі бағытта сызықтарды "жазу" (түзу, қисық, қисық) | 4.3.3.2 фломастерлермен, маркерлермен, қарындаштармен, қағаз парағындағы қаламмен нүктелер мен нүктелер бойынша тік және көлденең түзу және бұралмалы сызықтарды "жазу" | |
1.3.3.3 алақанды қағазға (құм, жарма, тақта) қойып, мұғалімнің көмегімен саусақтарды контур бойымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу | 2.3.3.3 алақанды айналдырып сызу, мұғалімнің көмегімен суреттерді аяқтау (сегізаяқ, балық, құс) | 3.3.3.3 алақанды айналдырып сызу, мұғалімнің көмегімен суреттерді аяқтау (сегізаяқ, балық, құс) | 4.3.3.3 алақанды айналдырып сызу, топтық суреттер салу | |
1.3.3.4 өз есімін карточкадан қағаз бетіне қарындаш, фломастермен көшіріп жазу | 2.3.3.4 өз есімін карточкадан қағаз бетіне қарындаш, фломастермен көшіріп жазу | 3.3.3.4 өз есімін қағаз бетіне қарындаш, фломастермен жазу | 4.3.3.4 өз есімін қағаз бетіне қарындаш, фломастермен жазу | |
1.3.3.5 сөздерді карточкалардан көшіріп жазу | 2.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | 3.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | 4.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | |
4.3.3.6 А, У, О, Ә, Ө, И әріптерін айту бойынша А4 қағаз бетіне жазу | ||||
4.3.3.7 таныс және бейтаныс сөздерден үйренген әріптерді табу және белгілеу | ||||
40. Бағдарлама Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
41. Оқу мақсаттарын сыныптар мен тоқсандар бойынша бөлу ұсыныс түрінде берілген. Мұғалім әр оқушының мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу мақсаттарын жеке анықтайды.
Параграф 3. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 1 сынып:
2) 2 сынып:
3) 3 сынып:
4) 4 сынып:
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 314-қосымша |
Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде)
Ескерту. Бұйрық 314-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына сәйкес әзірленген.
2. Орташа ақыл ойы кемістігі бар оқушыларды оқытудың негізгі мазмұны болып, шынайы тұрмыстық жағдайларда білім алушылардың көмексіз бағдарлауына ықпал ететін өмірлік дағдылары, әлеуметтік дұрыс дағдылары, болып табылады. Академиялық білім қалыптастыру аясында таным әрекетін қалыптастырудың бағытталған тәсілдерін игерудегі қиындықтармен негізделген, білім алушылардың мүмкіндіктерінің аздығы байқалады.
3. Бағдарлама мақсаты - білім алушылардың қатынастық қажеттіліктерін және оқу мен жазудың қарапайым дағдыларын қамтамасыз ететін, қатынас құралдарын (сөздік және сөзге қатысы жоқ) қалыптастыру.
4. Бағдарламаның оқу міндеттері:
1) қаратпа сөзді түсінуін және бейвербалды графикалық белгілердің (суреттер, фотолар, пиктограммалар және басқс графикалық бейнелер) мағынасын түсінуін қалыптастыру;
2) тіл арқылы қатынасқа түсуге ынтасын, игерілген дағдыларын тұрмыстық жағдайда қолдануын дамыту;
3) қатынасқа түсі білігін, қатынастың тілдік және балама құралдарын қолданып, қатынастың жалпы тәртіптегі ережелерін сақтай отырып, әңгімені қолдап, аяқтау дағдыларын қалыптастыру;
4) білім алушылардың жеке заттық, тұрмыстық, ойын әрекеттерімен байланысты сөздік қорын молайту.
5. Бағдарламаның түзете-дамыту міндеттері:
1) сабақтарға қызығушылықтарын дамыту, тілдік белсенділігін қолдап, мадақтау;
2) эмоционалды және әлеуметтік-тұлғалық дамуына жағдайлар жасау;
3) жалпы және артикуляциялық моторикасын дамыту, қимылдарының, қол саусақтарының ұсақ моторикасының тепе-тендігін жетілдіру;
4) көру-моторлы тепе тендігін, кеңістік түсініктерін дамыту;
5) еңбекқорлық, шыдамдылық, жұмыс жасауға қабілетін, бастаған істі аяғына дейін жеткізуге тәрбиелеу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде төмендегіні ескеру қажет:
1) ұжыммен оқу кезінде оқушылардың танымдық белсенділігінің төмендігі;
2) топтық жұмыс барысында мұғалімнің ынталандырушы, реттеуші, жоспарлаушы көмегіне деген реакциясының әлсіздігі;
3) коммуникативтік, реттеуші, жоспарлаушы сөйлеу функцияларының өрескел дамымауы;
4) оқушыларының өз белсенділігін сақтаудағы және бір сабақ бойы оқу пәнінің мазмұнына зейінін шоғырландырудағы шағын ресурсы;
5) қалыптасатын дағдыларды машықтандырудың қиындықтары.
7. Педагогикалық іс - шаралар практикалық дағдыларды игеру тәсілдерін қалыптастыруға бағытталған-мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу, үлгі бойынша жұмыс істеу, ересектер мен балалармен ынтымақтастық.
8. Арнайы педагогика қағидаларына негізделген оқушыларды оқыту және тәрбиелеу процесі оқушылардың өзіндік белсенділігін, мүмкін болатын ең жоғары бастама мен тәуелсіздікті дамытуға ықпал етеді.
9. Педагогтар оқушылардың бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқынмен даму құқығын құрметтейді; үнемі өзгеріп отыратын мүмкіндіктерді зерттейді, білім беру қажеттіліктерін бағалайды, дағдыларды дамыту мен игерудегі минималды ілгерілеулерді тіркейді. Кез-келген прогресс оқуда оң нәтиже ретінде қарастырылады.
10. Педагогтар осы бағдарламадан әрбір оқушы үшін қолжетімді оқу мазмұнын, сондай-ақ оқушылардың білім беру, тұлғалық жетістіктерін бағалаудың жеке мүмкіндіктері мен нәтижелерін ескере отырып, оқыту әдістерін, нысандарын, құралдарын дербес таңдайды.
11. Оқу-тәрбие процесі Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың бүкіл кезеңі ішінде пәндік іс-әрекетте құрылады. Оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес пәндік ортаны құру кезінде келесі ережелер орындалады:
1) білім мен дағдыларды жаңа жағдайға көшірудің елеулі қиындықтарына байланысты осы дағдылар пайдаланылатын жағдайға барынша жақын жағдайда жүзеге асыру іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру;
2) сабақтарды ұйымдастыруға арналған үй-жайларды жарақтандыру нақты өмірлік жағдайларды көрсетуі тиіс;
3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-орта білім алушылардың психофизиологиялық ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып ұйымдастырылады (қозғалыс белсенділігі үшін, демалу үшін орындар қажет).
4) заттық орта білім алушылардың мүмкіндіктерінің өзгеруіне сәйкес өзгеруге тиіс.
12. Педагог әр түрлі оқу пәндерінің мазмұнын бір сабаққа біріктіреді. Оқытудың интеграцияланған сипаты пәндік оқытуға біртіндеп көшумен мектепте оқудың алғашқы 2-4 жылында пәнсіз оқытумен жүзеге асырылады. Пәнсіз оқыту кезеңінде оқушылардың мақсатты іс-әрекетін ұйымдастыру үшін тақырыптық жоспарлау қолданылады.
13. Бағдарлама оқу жылының әр аптасы үшін түпкілікті тақырыпты анықтайды. Тақырыптар мен олардың реттілігін анықтау кезінде Мен – баламын" концентрациясынан (оқушының өзі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзіне деген оң көзқарасын қалыптастыру), "Бала және оның әлемі" концентрациясына (жақын орта: отбасы, үй, ойыншықтары, өз мектебі, сыныбы, сыныптастары туралы түсініктерін қалыптастыру) өту принципі қолданылды), әрі қарай "Бала және үлкен әлем" концентрациясына (өсімдіктер, жануарлар әлемі, табиғат құбылыстары).
14. Әр сыныпта қайталанатын және біртіндеп кеңеюді, зерттелетін ұғымдардың, сөздіктің, фразеологизмнің, практикалық жаттығулардың күрделілігін қамтитын концентрациялық қағидаға сәйкес қайталанады. Мектептің педагогикалық кеңесі оқушылардың аймақтық ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, тақырыптар мен өтпелі тақырыптар тізбегіне өзгерістер енгізе алады.
15. Зияты орташа түрде зақымдалған оқушылардың сөйлеу тілі дамуы (оның болмауына дейін) және қарым-қатынаста айқын қиындықтар бар. Әрбір нақты жағдайда бар проблемалар педагогикалық құралдармен өтеледі.
16. Бағдарлама материалында сөйлеуді түсінуді дамыту, ауызша және балама қарым-қатынас құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекі және тиімді ойлауын дамыту бойынша дәйекті жұмыс құрылады. Педагог тарапынан білім алушылардың өз қызметі мен іс-әрекетін сөйлеу сүйемелдеуі мөлшерленген және түсінуге қолжетімді болуы тиіс.
17. Оқыту процесі тек мазмұнды ғана емес, сонымен қатар ұйымдастырушылық формаларды да қатаң реттеуді қарастырмайды.
18. Оқу сабағын ұйымдастырған кезде әр оқушыда осындай қажеттілік туындаған кезде қызмет түрін өзгерту немесе демалу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Жеке жұмысты жеке қарқынмен орындау, педагогтың жеке көмегін алу үшін жағдайлар қамтамасыз етіледі.
19. Білім алушыларға сабақ барысында сынып бөлмесінде еркін қозғалуға, оқу тапсырмаларын үстел басында, кілемде, тұрып, сыныптастарымен бірлесіп немесе сыныптастарының жұмысын бақылап отыруға мүмкіндік беріледі.
20. М.Монтессори педагогикалық жүйесін басқа арнайы педагогикалық әдістер мен технологиялармен, соның ішінде PECS карталарын, пиктограммаларды, жаһандық оқу әдісін қолдана отырып, арнайы дайындалған заттық- дамыту ортада қолдану ұсынылады.
21. Білім алушылардың сөйлеу және коммуникативтік дағдылары қалыптасатын негізгі қызмет түрлері:
1) пәндік-практикалық қызмет (еліктеу-орындаушылық, жаттығу, тұрмыстық, шығармашылық);
2) ойын қызметі: (пәндік және дидактикалық, сюжеттік-рөлдік, іскерлік ойындар; заттық модельдеу);
3) қарым-қатынас: (өз қалауларын, білімдерін, іс-әрекеттерін сұрақ немесе жауап түрінде ауызша ресімдеу үлгілерін игеру үшін лексикалық материалды қайталап немесе бірлесіп қайталау, жаттанды сөздер, фразалар, дыбыстарға еліктеулерді айту).
4) оқу қызметі (жаттығулар).
22. Оқыту барысында тәжірибелік және көрнекі әдістер жетекші орын алады. Ауызша әдістер айтарлықтай аз рөл атқарады, олар көрнекі оқыту әдістерін және оқушылардың өзіндік әрекеттерін толықтырады. Педагогтың сөзі дұрыс болуы керек, қосымша ақпараттан арылуы керек. Педагог нақты жаттығулардың түрлерін, оларды сыныпта өткізу тәсілдері мен орнын (жұмыс үстелінде, тақтада, теру алаңында, ойын бұрышында, кілемде) мұқият ойластырады.
23. Көрнекі пәндік құралдарға қойылатын негізгі талаптар:
1) моторлы-қол жетімді, мотивацияланған (арнайы дайындықсыз және ауызша сөйлеу тілін уақытша алмастыратын қарапайым, айналасындағыларға түсінікті) қимылдар, заттар, тым тартымды емес ойыншықтар-қарапайым;
2) манипуляциялау үшін қажет анық суреттер (орналастыру, желімдеу және т. б.);
3) оқушыға таныс адамдар мен нысандардың фотосуреттері;
4) арнайы қарапайым қаріппен жазылған сөздер;
5) клеенка мен картоннан, матадан жасалған ойыншық-кітаптар;
6) оқушылар өз ойындарында қолданатын әртүрлі заттар мен ойыншықтар бейнеленген суреттер;
7) әр оқушының, қызметкерлердің, туыстардың, сүйікті жануарлардың фотосуреттері бар альбомдар;
8) оқушылардың эмоционалдық, тұрмыстық, әлеуметтік және ойын тәжірибесін көрсететін сурет материалы;
9) саусақ театрына арналған қуыршақтар жиынтығы; ертегілерді драматизациялауға арналған бибабо қуыршақтары; жануарлар бейнеленген қолғаптар;
10) сурет салуға арналған тақталар; кілемше, фланелеграф; "сурет салуға арналған тақта"; пиктограммалар.
24. Өмірлік жағдайларды драматизациялау үшін дидактикалық ойындар қолданылады. Ойындарды жүргізу кезінде белгілі бір қарқынмен жүру керек, ойын жаттығуларын студенттерге арналған сұрақтармен қанықтырмау керек. Оқушыларды мұғалім мен сыныптастарының іс-әрекеттерін бақылауға, сыныптастарының жауаптарын тыңдауға, жалпы ойынға қатысу кезегін күтуге үйрету керек.
25. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау пайдаланылады, ол білім алушының жетістіктерінің сапалық көрсеткіші болып табылады. Білім алушылардың жетістіктерін сипаттау кезінде дағдыларды меңгерудің дербестік дәрежесі міндетті түрде көрсетіледі: өз бетінше, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, көмекші, балама құралдардың көмегімен.
26. Сынып бөлмесіндегі сабақтар мектептің басқа үй-жайларында да, одан тыс жерлерде де (дүкен, пошта, сквер, саябақ, спорт алаңы, тірі бұрыш, кітапхана және басқалар) өткізілетін экскурсиялармен, бақылаулармен кезектесіп отырады.
27. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін бағдарлы негіз болатын және білім алушыларды оқытудың жеке бағдарламаларын құру кезінде мұғалім басшылыққа алатын оқыту мақсаттарының жүйесі тұжырымдалған.
28.Бағдарламаның мазмұны ұсынымдық сипатта болады. Мұғалім оқушылардың жеке мүмкіндіктері мен қажеттіліктерін ескере отырып, кез келген өзгерістер енгізуге құқылы, оның ішінде жеңіл ақыл ойы зақымдалған білім алушылар үшін "Әліппе, Ана тілі" бағдарламасынан жекелеген мақсаттарды қосу есебінен бағдарлама мазмұнының күрделенуін алуға болады.
3-тарау. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәнінің мазмұны
29. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" оқу пәні бойынша 1-4 сыныптарда оқу жүктемесі:
1) 1-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылында 132 сағатты құрайды;
2) 2-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды;
3) 3-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды;
4) 4-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты құрайды.
Пәннің оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы типтік оқу жоспарына сәйкес жасалды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
30. "Тіл дамыту" оқу пәнінің Бағдарлама мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Тіл дамыту";
2) "Қатынас";
3) "Графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту".
31. "Тіл дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді құрайды:
1) сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика;
2) сөйлеу тілін түсіну;
3) айтылым;
4) оқу элементтері.
32. "Қатынас" бөлімі:
1) қатынастық іс-әрекет:
2) тіл арқылы қатынас жасау.
33. "Графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді құрайды:
1) қолдың моторикасы;
2) көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктер;
3) жазу элементтері.
34. "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінің 1 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алуы және артикуляциялық моторика: жатып, отырғанда және тұрғанда сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау, тамаққа алақанның көмегімен дауыс перделерінің дірілін сезіну. Дауысты, тіл мен еріннің қозғалғыштығын дамыту. Мұғалімнің бет-әлпетіне және оның іс-әрекетіне еліктеу (күлімсіреу, қайғыру, бетті жабу, ауызды жабу, ұртқа үрлеу, еріндерден түтікше жасап созу, тілді шығару). Сөйлеу тілін түсіну: сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану және ажырату (табиғат көше, музыкалық аспаптардың дыбыстары, дыбыстық ойыншықтар). Дыбыс күшін ажырату (қатты, тыныш), меңзегіш қимылды түсіну және қолдану. "Қайда?" сұрағына жауап ретінде затты табу (қарау, демонстрациялық қимыл, сөз: мұнда, анда). Дыбыстық сигнал бойынша ойын әрекетін орындау, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын нұсқаулар бойынша, мысалы, "Қуыршақты бер". "Қолыңды бер", "Допты ал" сияқты сөйлемдерді түсіну. Таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау; ойыншықтармен жаттығулар жасау: "Аюдың қалай секіретінін көрсет?" және суреттермен, мысалы: "Аюдың отырғанын көрсет?". Фотосуреттерде, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның кескінімен байланысы (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық, жартылай сурет). Мұғалімнің сипаттамасы бойынша заттарды, ойыншықтарды тану (бір-екі белгісі бойынша). Сюжеттік суреттерді тану және табу. Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалім шығарған әр түрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: мұғалімнің соңынан дыбыстарды және буындарды қайталау (уа, иго-го-го, ко-ко), қысқа тақпақтарды ойын жағдайларында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімін айтқан қысқа тақпақтарын жаттап, қарапайым қимылдармен байланыстыру. Ойын әрекеттерін дыбысқа еліктеу, ым-ишара, сөздер, қимылдармен үйлестіру. Суреттерді, сөздер жазылған карточкаларды қолданып, сөйлемдерді интонациясын келтіріп, педагогтың соңынан қайталау. Мұғаліммен бірге таныс ертегіні ойыншыққа сүйене отырып, айтып беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалардағы суреттерді қарап, беттерін ашып, тақыыптар бойынша кітапшалар жасау, мұғаліммен (ата аналармен) бірге, оқушының өмірінен алынған, баланың қызығуына қатысты жағдайлар бейнеленген фотолардан жеке кітапшасын (альбом) жасау. Өзінің және сыныптастарының аттары жазылған карточкаларды сәйкестендіріп, іріктеу. Ұсынылған сөзді басқа сөздер ішінен танып, шапалақ соғу, карточкаларды көтеру. Заттар, әрекеттер, белгілерге сәйкес атаулары жазылған карточкалармен сәйкестендіру. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі: балаларға арналған шағын фольклор түрлері, халық ертегілері, тақпақтары: "Водичка-водичка", "Ладушки", "Катя, Катя маленька", "Кую-кую ножку", "Сорока-ворона", "Кисонька -мурысонька", "Идет коза рогатая", ертегілер: "Курочка-ряба", "Как Курочка Петушка спасала", "Репка", "Колобок", "Теремок", "Маша и медведь". С. Михалковтың "Песенка друзей", А.Бартоның "Игрушки", С. Капутикянның "Маша обедает";
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өз бетін айнадан көру, зерттеу, "Айнадан не көрдің?" сұрағына жауап беру. Өз атын естігенде әрекет білдіру, жауап беру. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Әңгімелесушімен ым-ишара, сөз, әрекет (басты изеу, қолды созу, күлімдеу) арқылы амандасу, қоштасу. Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, басын изеу арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен көз арқылы қатынас орнату, әңгіме барысында арақашықтық, кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, әңгімелесі кезінде берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Мұғалімнің көмегі арқылы, өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру. Мұғаліммен бірге суреттерді, пиктограммаларды және сөздер жазылған карталарды қолдана отырып, ойыншық, сүйікті заттарын сипаттайтын 1-3 қысқа сөйлем құрастыру. Адамдардың, жануарлардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына, таныс ертегілерді, әңгімелерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарына қатысу. Ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен байланыстыру. Мерекеде, күнделікті өмірде, дүкенде, саябақта әртүрлі жағдайларда басқалармен сөз арқылы қатынасқа түсуге дайындығын және ұмтылуын білдіру;
3) графомоторлы дағдыларды және жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: мұғалімнің қолы, саусағының және қолының ерікті қимылдарын бақылау, мұғалімге еліктеп, қарапайым қимылдарды орындау. Әр түрлі заттарды қолдана отырып массаж жаттығуларын жасау. Қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс ұстап үйрену (қарындашты жұдырықпен ұстамай, қағазды бос қолымен ұстау). Көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктерін үйлестіру: түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа - ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (1-5 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің жолақтарынан көрсету бойынша құру (1-2 пішін). Мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеп, таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан әр түрлі заттарды құру (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ). Мұғалімнің сурет салуын қарап, бақылау (құм мен жармада, тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен үлкен парақта). Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі кеңістіктерде (ватман, жарма, клеенка) сурет еркін сурет салу. Оқушының алақанын қағазға (құм, жарма, тақта) жағу, мұғалімнің көмегімен өз алақанында саусақпен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу. Трафарет бойынша дөңгелектеу (таныс заттар, геометриялық пішіндер), оларды бояу. Үлгі бойынша 2 элементтен тұратын жолақта және шеңберде өрнек жасау. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (10 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, параққа қарындашпен "жазу". Қағаз парағында түзу және қисық, қисық сызықтар "жазу". Карточкаға жазылған өз атын сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, маркермен, қаламмен жазу.
35. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 2 сыныптағы базалық мазмұны:
1) "Тіл дамыту" бөлімі. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау, тамақты ұстап, алақанның көмегімен дауыс перделерінің дірілін сезіну. Дауысты, тіл мен еріннің қозғалғыштығын дамыту. Суреттерге сәйкес үлгі бойынша артикуляциялық гимнастиканы орындау. Сөйлеу тілін түсіну: сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану және ажырату (табиғат дыбыстары, көшедегі, музыкалық аспаптар, дыбыс шығаратын ойыншықтар). Дыбыстың күші мен темпін ажырату (қатты, ақырын, жылдам, баяу), көрсету қимылын түсіну және қолдану; сұраққа жауап ретінде тақырыпты табу: қайда? (көрсету қимылымен, сөзбен: Анда, мұнда, осында). Дыбыстық белгі (шапалақ, қоңырау, ысқырық) бойынша екі сөзден құралған нұсқау бойынша ойын әрекетін орындау. Таныс заттар мен әрекеттерді суреттерден тану және атау; ойыншықтармен жаттығулар жасау: "Аюдың қалай секіретінін, ұйықтайтынын, жуынатынын көрсет?". Мысалы: "Аюдың жатқанын көрсет?". Фотосуреттерде, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Суретте бейнеленген затты, әрекетті оның бейнесімен салыстыру (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық сурет). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелерді тыңдау. Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелерді тыңдау. Мұғалім айтқан әртүрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: мұғалімнің соңынан дыбыстарға еліктеу, буын, сөздер, тақпақтарды ойын жағдайында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен, суретпен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөзінен тақпақтарды жаттау және айтып, қимылдармен үйлестіру. Педагогтың соңынан сөйлемдерді дұрыс интонациямен, суреттер, сөздер жазылған карточкаларды қолданып, қайталау. Таныс ертегіні суреттерге сүйеніп, мұғалімнің көмегімен айтып беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалар, журналдардағы суреттерді қарау. Кітапшаларды парақтап, сурет бейнеленген бетті табу. Тақырып бойынша ата-аналар, педагогтың көмегімен кішкентай кітапшалар жасау. Оқушының өмірі мен қызығушылықтары бейнеленген фотолардан кітапша (альбом) жасау. Отбасы мүшелері мен мұғалімдердің аты-жөні жазылған тақтайшаларды тану және таңдау. Заттық, сюжеттік суреттерге қарап, заттарды тану, атау және жалпылау, мысалы: үстел, орындық, шкаф – бұл жиһаз. Іс-қимыл атаулары бар карталарды заттарға сәйкес іріктеу, мысалы: ұшақ ұшады, құс ұшады, зымыран ұшады. Заттардың әртүрлі белгілерін көрсететін карталарды таңдау. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі. Ұлттық әндер, санамақтар, ертегілер: "Волк и козлята", "Два жадных медвежонка", "Заячья избушка". Әдеби шығармалар: Л.Н.Толстойдің "Рассказы из Азбуки", К.Д.Ушинскийдің "Ласточка". Жазушылар мен ақындардың шығармалары: С.Я.Маршактың "Хороший день", "Багаж"; А Бартоның "Почему Вовка рассердился", В.Бороздиннің "Радуйтесь вместе с нами"; Ю Гарейдің "Спи, моя хорошая"; В.Орловтың "Тихо, тихо, тихо, тихо"; Е.Благининаның "Посидим в тишине"; Э. Мошковскаяның "Плакали ночью желтые клены"; В. Берестовтің "Лето"; Г.Ладонщиковтың "Я люблю тебя, Буренка"; А. Кардашовтың "Кот"; А.Ахундованың "Хорошая погода";
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өз бетін айнадан көру, зерттеу, бөліктерін көрсету, атау. "Айнадан не көрдің?" сұрағына жауап беру. Өз атын естігенде әрекет білдіру, жауап беру. Ересектермен қатынас кезінде есімін, фамилиясын, жынысын білу, қолдану. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, күлу). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, басын изеу арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу, қол созу), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен арақашықтық пен кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен қысқа сөйлемдер құрастыру, есімдіктерді қолдану-менікі (менің), сенікі (сенің) ойыншық, сүйікті заттар туралы, суреттерді, пиктограммаларды және сөз карталарын қолдану. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына қатысу. Мұғалімнің қимылдарын көрсету және оқушыларға таныс ертегілерді, әңгімелерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарында бейнеге сәйкес келетін ойыншықты, затты таңдау. Рөлге сәйкес ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен сүйемелдеу. Рөлдік сәйкестендіруге арналған сөйлеумен жұптық ойындарға қатысу. Жануарлардың, адамдардың, құстардың бейнелері мен қимыл қозғалыстарын білдіретін ойын-имитацияларға қатысу. Мұғалімнің қозғалыстарын оқушының қайталауы, ойыншық, заттарды бейнеге сәйкес таныс ертегі, әңгіме, тақпақтарды қолданып, ойын-драматизацияда қолдану. Рөлге сәйкес ойын жағдайларын жеке сөздермен, қимылдармен және іс-әрекеттермен сүйемелдеу. Тіл арқылы рөлдік сәйкестендіруге арналған жұптық ойындарға қатысу;
3) графомоторлы дағдылармен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, үлгі бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі бойынша орындау және ұстап тұру. Түрлі заттарды қолданып массаж жаттығуларын орындау. Қарындашты, қылқаламды, борды дұрыс ұстау (қарындашты жұдырықпен қыспай, қағазды бос қолмен ұстау). Көру-моторлы тепе тендік пен кеңістіктік түсініктерін үйлестіру: таяқшалардан немесе қағаз жолақтарынан (1-6 таяқша) түсі (сары, қызыл, көк, жасыл) және өлшемі (қысқа-ұзын) бойынша таңдау және топтастыру. Көрсетілім бойынша жолақтардан геометриялық пішіндерді құрастыру (1-2 пішін). Таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан әр түрлі заттарды үлгі бойынша, есте сақтауы бойынша (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ) құру. Мұғалімнің сурет салуын бақылау (құм мен жармада, бормен тақтада немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда маркермен). Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға, клеенкаға) еркін сурет салу. Оқушының алақанын қағазға (құм, жарма, тақта) төсеу. Мұғалімнің көмегімен өз алақанын саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу. Трафарет пен шаблондар бойынша шеңбер (таныс заттар, геометриялық пішіндер) сызу, бояу. Үлгі бойынша 2 элементтен тұратын жолақта және шеңберде өрнек жасау. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (10 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, параққа қарындашпен "жазу". Қағаз парағында түзу және қисық сызықтарды "жазу". Карточкаға жазылған өз есімін сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, фломастермен, қаламмен жазу. Карточкалардан сөздерді кішкентай кітапшаларға көшіріп жазу.
36. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 3 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау. Терең диафрагмалды-қабырғалық тыныс алуды дамыту (шусыз бірқалыпты тыныс алу мен дем шығару). Қимылдардың көлемі мен біркелкілігін жақсартуға арналған артикуляциялық жаттығуларды орындау. Сөйлеу тілін түсіну: заттың, құбылыстың, әрекеттің дыбысын тану және ажырату (күн күркірейді, машина сигнал береді, есік ашылады). Дыбыстың күші мен қарқынын ажырату (қатты, тыныш, жылдам, баяу), дыбыстық жиілікті есту қабілетін дамыту, мысалы: "үлкен қоңырау-кішкентай қоңырау" ойыны. Ойын әрекетін дыбыстық сигнал бойынша, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын сөздік нұсқау бойынша орындау. Фотода, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген, таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау; ойыншықтармен және суреттермен жаттығулар жасау, мысалы: "Сен ата, мен көрсетемін". таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның кескінімен байланысы (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық, жартылай сурет). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалім шығарған сөйлеу интонациясын тыңдау және ажырату (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Оқушылар меңгерген есімдік + зат есім үлгісіндегі, екі сөзден тұратын сөйлемдер құрастыру. Айтылым: (ааааа- қыз жылап жатыр, ууууу- қасқырдың ұлуы) дыбыстау, дыбыстарға еліктеу, буындар мен сөздерді, тақпақты ойын жағдайында қайталау. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға жауап беру арқылы ым-ишара, сөз, сурет, сөйлем арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөздерінен үйрену және қарапайым қимылдармен сүйемелденетін қысқа (есте сақтау бойынша 1-4 жол) тақпақтарды айту. Ойын әрекеттерін ым-ишара, қимылдармен, сөздермен үйлестіру. Өлеңдерді, шағын тақпақтарды жалғастырып айту, содан кейін оларды өз бетінше айту, "сөйлем" терминінің мағынасын түсіну, сөйлемді шартты белгімен белгілеу – ұзын жолақ. Мұғаліммен бірге иллюстрацияға сүйене отырып, таныс ертегіні әңгімелеп беру. Оқу элементтері: балаларға арналған кішкентай кітапшалардағы суреттерді қарап тамашалау. Кітап беттерін ашу, ертегі, әңгіменің басын табу. Мұғаліммен (ата - аналармен) бірге балаларға арналған тақырыптық кітаптар жасау. Оқушының өміріндегі оқиғалар мен қызығушылықтарды бейнелейтін фотосуреттермен оқушының жеке кітабын (альбомын) құру. Өзінің аты жазылған картаны тану және пайдалану. "Сөз" терминінің мағынасын түсіну, Кім? Не? сұрақтары бойынша карталарды таңдау. Элементтерге арналған іс-қимылдардың атаулары бар карталарды таңдау, мысалы: бала жатыр, жүгіріп келеді, бала отыр. Заттардың белгілерінің атауы жазылған карточкаларды таңдау: мөлшері, түсі және пішіні бойынша. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі: ұлттық әндер мен мазақтамалар: "Жили у бабуси два веселых гуся". Ертегілер: "Кот, петух и лиса", "Три поросенка". Әдеби шығармалар: Л.Н.Толстойдің "Косточка"; Ф.Тютчевтің "Весна". Жазушылар мен ақындардың шығармалары: К.Чуковскийдің "Муха-цокотуха"; С.Маршактың "Сказка о глупом мышонке"; Е.Пермяктің "Торопливый ножик"; З. Александроваеың "Кролики", Н. Соконскаяның "Где мой, пальчик?"; А. Ахундованың "Окно";
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өзін айнадан, сыныптасын, мұғалімді қарап, бақылау. Ересектермен қатынас кезінде есімі мен тегін қолдану. Сөйлеушінің заттарын атау (бетінің бөліктері, киімдер). Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану, байсалдылық) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, сәлем, сау бол). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, фраза арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз, фраза қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, фраза арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, рахмет), сөз, іс-әрекет арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен арақашықтық пен кезектілік сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен сүйікті заттары туралы суреттер, пиктограммалар, сөздер жазылған карталар арқылы 1-3 қысқа сипаттама сөйлемдер құрастыру. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне, таныс ертегі, әңгімелердің, тақпақтардың мәтінін қолданып, еліктеу ойындарына қатысу. Атқаратын рөліне сәйкес, ойын жағдайларын жеке сөздер, ым-ишара, қимылдармен үйлестіру. Өзінің ойын кезіндегі рөлдік диалогына қатысу;
3) графомоторлы дағдылар мен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, есте сақтауы бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі және сөздік нұсқау бойынша орындау және ұстап тұру. Әртүрлі заттарды (доптар, сақинашалар, қарындаштар) қолданып, массаж жаттығуларын орындау. Қарындаш, қылқалам, бор, қаламды дұрыс ұстау (жұдырықпен қыспай, еркін қолмен парақты ұстап). Көру-моторлы тепе-тиендік пен қеңістіктік түсініктер: түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара) және өлшемі (қысқа, орташа, ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (2-8 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің жолақтарынан үлгі бойынша құрастыру (2-4 пішін). Таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан, есте сақтауы бойынша әр түрлі заттарды құрастыру. Мұғалімнің тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда сурет салуын бақылау. Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі тегістіктерде (ватманға, жармаға, клеенкаға) еркін сурет салу. Өз алақаны саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу, мұғалімнің көмегімен композициялар жасау. Әріптерге ұқсайтын нысандарды салу. Трафарет, сұлба бойынша сызу (таныс заттар, геометриялық пішіндер). Оларды бояу. Жолақшада, шаршыда, дөңгелекте АБАБ, ААББААББ, ААБААБ сызбасы бойынша оюлар жазу. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (5 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен "жазуды" орындау (әртүрлі әдістерді қолдану). Құмда, жармада, қарындашпен парақ бетіне әртүрлі бағыттарда жазу. Парақ бетінде тік және көлденең (тік, қисық, ирек) сызықтарды "жазу". Карточкаға жазылған өз есімін сызықтар сызылмаған параққа қарындашпен, фломастермен, қаламмен жазу. Карточкалардан сөздерді кішкентай кітапшаларға көшіріп жазу.
37. "Тіл дамуының кемшіліктерін түзету" пәнінің 4 сыныптағы базалық мазмұны:
1) тіл дамыту. Сөйлеу кезіндегі тыныс алу және артикуляциялық моторика: жату, отыру және тұру қалпында сөйлеу кезіндегі тыныс алуын дамытуға арналған жаттығуларды орындау. Терең диафрагмалды-қабырғалық тыныс алуды дамыту (шусыз бірқалыпты тыныс алу мен дем шығару). Артикуляциялық жаттығуларды өз бетінше үлгі, сурет, есте сақтауы, сөздік нұсқау бойынша орындау. Сөйлеу тілін түсіну: дауысты дыбыстарды (а,о,у,и) заттық суреттерге сүйене отырып, дыбыссыз артикуляция негізінде тану және ажырату. Сөзге қатысы жоқ дыбыстарды тану, дыбыстың шығу көзін табу. Дыбыстың күші мен қарқынын ажырату (қатты, тыныш, жылдам, баяу). Ойын әрекетін дыбыстық сигнал бойынша, ым-ишара бойынша, екі сөзден тұратын сөздік нұсқау бойынша орындау. Таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттармен жаттығулар орындау "Мен атаймын, ал сен көрсет" және керісінше. Фотода, суреттерде және сюжеттік суреттерде бейнеленген таныс заттар мен әрекеттерді тану және атау. Заттың, іс-әрекеттің оның бейнесімен сәйкестендіру (түрлі-түсті сурет, ақ-қара, контурлық). Аудио-бейнежазбаны қолдана отырып, қысқа өлеңдер, ертегілер, әңгімелер тыңдау. Мұғалімнің айтқан әр түрлі сөйлеу интонацияларын тыңдау (тақпақтар, өлеңдер, сөйлемдер, ертегілер). Айтылым: сөздік нұсқау бойынша дыбыстарға еліктеу, буын, сөздер, тақпақтар, ойын жағдайларында айту. Тыңдағанның мазмұны бойынша, мұғалімнің көмегімен, сұрақтарға сөзбен, қимылмен, суретпен, сөйлеммен жауап беру арқылы әңгімеге қатысу. Мұғалімнің сөздерінен тақпақтар, қысқа өлеңдерді қарапайым қимылдармен үйлестіріп, жаттау (есте сақтау бойынша 1-4 жол). Сөйлемді мұғалімнен кейін дұрыс интонациямен, суреттерді, сөздер жазылған парақшаларды қолдана отырып қайталау. Иллюстрацияға сүйене отырып, таныс ертегіні айтып беру. Буын, сөз, тақпақтарды тындап, мұғаліммен бірге, өз бетінше жалғастырып айту. Иллюстрациялар сериясына сүйене отырып, ертегінің мазмұнын баяндау. Оқу элементтері: балалардың кітаптарындағы, журналдардағы иллюстрацияларды қарау. Парақтарды ашуу, мұғалім атаған заттарды, әрекеттер мен белгілерді кітапта табу. Мұғаліммен (ата-аналармен) бірге сәбилерге арналған тақырыптық кітаптар жасау. Оқушының өміріндегі оқиғалар мен қызығушылықтарды бейнелейтін фотосуреттермен оқушының жеке кітабын (альбомын) жасау. Өз есімі жазылған парақшаны балалар өз жұмыстарына есімдерін жазу үшін танып, қолдану. "Сөз", "сөйлем" терминдерінің мағынасын және белгілеуін түсіну (көк жолақшамен белгілеу). Карточкаларды тақырып бойынша іріктеу және топтастыру, мысалы: "Мұрын, ауыз, көз, құлақ, бет – бастың бөліктері". Заттардың әрекеттерін парақта жазылған атауларымен сәйкестендіру, мысалы: "құс ұшады, ұлу өрмелейді". Сөздік нұсқау бойынша заттардың қасиеттерін білдіретін сөздер жазылған парақтар іріктеу. А, У, О, И әріптерін тану және атау. Контуры бойынша (10-5 см) кесілген әріптерді тану және атау. А, У, О, И дыбыстарын дыбыссыз артикуляция негізінде тану және қайталау. А, У, О, И әріптері жазылған парақтарді іріктеу. Өткен әріптерді өзінің есімінін атауынан, сөздерден табу. Ұсынылатын көркем әдебиет тізімі. Ұлттық ертегілер мен мазақтамалар: "Приди, приди солнышко". Ертегілер: "Заяц, лиса и петух", "Красная шапочка", "Снегурочка". Әдеби шығармалар: К.Ушинскийдің "Умей обождать"; И.Суриковтың "Детство". Произведения писателей и поэтов: К.Чуковский "Муха-цокотуха"; С.Михалковтың "Дядя Степа", В.Маяковскийдің "Что такое хорошо и что такое плохо"; В.Осееваның "Волшебное слово"; Я Акимнің "Цветные огоньки"; К. Серованың "Колокольчик", "Одуванчик"; Н. Сладковтың "Сорока и волк", А. Усанованың "Строители"; Г. Ландощиковтың "Сквозь пургу";
2) қатынас. Қатынастық іс-әрекет: қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты білдіру. Ересек адамның, басқа оқушының бетіне қарау, әңгімелесушімен көз байланысын орнату. Өзін айнадан, сыныптасын, мұғалімді қарап, бақылау. Ересектермен қатынас кезінде есімі мен тегін қолдану. Сөйлеушінің заттарын атау. Басқа адамның эмоционалды күйлерін (қуаныш, ашулану, қорқыныш, тандану, байсалдылық, көңілсіздік) көрсету және тану. Әңгімелесушімен сәлемдесу және қоштасу, қимыл, сөз, әрекет арқылы (басын изеу, қолын созу, сәлем, сау бол). Өзіне назар аудару, келісу-келіспеуін дыбыс, ым-ишара, сөзбен, фраза арқылы жеткізу. Дыбыс, ым-ишара, пиктограмма, сөз, фраза қолдану арқылы көмек сұрауын білдіру. Өзінің қалауын көзімен, ым-ишара (бас изеу, күлімсіреу), сөз, фраза арқылы білдіру. Ризашылығын көзімен, ым-ишара (бас изеу, рахмет) арқылы білдіру. Тіл арқылы қатынас жасау: әңгімелесушімен көз арқылы қатынас орнату, ересектермен, сыныптастарымен арақашықтық пен кезектілікті сақтау. Сұрақтар қою, берілген тақырып бойынша диалогты қолдау. Өз әрекеттерін сөзбен үйлестіру (мұғаліммен бірге). Мұғалімнің көмегімен сүйікті заттары туралы суреттер, пиктограммалар, сөздер жазылған карталар арқылы 2-4 қысқа сипаттама сөйлемдер құрастыру. Адамдардың, жануарлардың, құстардың қимылдары мен бейнелеріне, таныс ертегі, әңгімелердің, тақпақтардың мәтінін қолданып, еліктеу ойындарына қатысу. Атқаратын рөліне сәйкес, ойын жағдайларын жеке сөздер, ым-ишара, қимылдармен үйлестіру. Өзінің ойын кезіндегі рөлін атап, ойын диалогына қатысу;
3) графомоторлы дағдылар мен жазу элементтерін дамыту. Қолдың моторикасы: қол, саусақ және қолының ерікті қимылдарын еліктеп, есте сақтауы бойынша орындау. Саусақтардың қарапайым қалыптарын үлгі және сөздік нұсқау бойынша орындау және ұстап тұру. Әртүрлі заттарды (доптар, сақинашалар, қарындаштар) және тақпақтарды қолданып, массаж жаттығуларын орындау. Қарындаш, қылқалам, бор, қаламды дұрыс ұстау (жұдырықпен қыспай, еркін қолмен парақты ұстап). Көру-моторлы тепе-тендік пен кеңістіктік түсініктер: түсі (сары, қызыл, көк, жасыл, ақ, қара, қоңыр) және өлшемі (қысқа, орташа, ұзын) таяқшалар немесе қағаз жолақтары (2-10 таяқша) бойынша таңдау және топтастыру. Геометриялық пішіндердің (2-4 пішін) жолақтарынан үлгі бойынша құру. Әртүрлі нысандар мен әріптерді құрастыру: А, У, О, И әріптерін таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан, сымнан, есте сақтауы бойынша құрастыру. Мұғалімнің тақтада бормен немесе қылқаламмен, маркермен, қарындашпен, үлкен қағазда сурет салуын бақылау. Саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі тегістіктердегі (ватманға, жармаға, клеенкаға) суреттерді аяқтап салу. Өз алақаны саусағымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу, мұғалімнің көмегімен топтық композициялар жасау. Әріптерді жазу: А,У,О, И, әртүрлі тегістіктерде, А4 парақтарында. Трафарет пен шаблон бойынша (таныс заттар, геометриялық пішіндер, А, У, О, И әріптері), бояу. Нысандар мен әріптерді контурлар мен нүктелер бойынша сызу. АБАБ, ААББААББ, ААБААБ сызбасы бойынша элементтердің кезектесуі бар жолақта, шаршыда, шеңберде өрнек салу. Әр түрлі сызықтардан, пішіндерден, бейнелерден жиектердің кең жолында (3-5 см) сурет салу, жұмысты солдан оңға қарай жүргізу. Жазу элементтері: нүктелерді саусақпен, қарындашпен, қаламмен заттың контуры бойымен (әртүрлі әдістерді қолдана отырып) орындау. 3-5 см. жолда саусақпен, жармада, қарындашпен, парақта "жазу". Қағаз парағында көлденең (түзу және қисық, қисық) және тік сызықтарды "жазу". Әріптерді сызылмаған қағазға үлгі бойынша, мұғалімнің диктанты бойынша басып жазу. Өз атын үлгіге қарап, қарындашпен, маркермен, сызылмаған қағаз парағына басып жазу. Парақтардағы сөздерді баланың кішкентай кітапшаларына көшіріп жазу. Танысқан әріптерді таныс және таныс емес сөздерден табу және басып жазу.
Параграф 2. Оқу мақсаттарының жүйесі
38. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодында "1" - сыныбы, "2.1" - бөлім және бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік саны
39. Бөлімдер мен сыныптар бойынша оқу мақсаттарының жүйесі:
1) "Тіл дамыту" бөлімі:
2) "Қатынас" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып | |
1.2.1.1 қарым-қатынас жағдайына көңілді эмоционалды қатынасты білдіру | 2.2.1.1 қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынасты көрсету | 3.2.1.1 басқалармен байланысқа түсу және қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынас көрсету | 4.2.1.1 өз бетінше басқалармен байланысқа түсу және қарым-қатынас жағдайына жағымды эмоционалды қатынас көрсету | |
1.2.1.2 сөйлейлеп жатқан ересек адаммен және құрдасымен көз байланысын сақтау | 2.2.1.2 ересек адаммен және сыныптасымен көз байланысын сақтау (нұсқау беру кезінде, әңгімелесу барысында) | 3.2.1.2 әңгімелесушімен көз байланысын сақтау (нұсқау беру кезінде, әңгімелесу барысында) | 4.2.1.2 әңгімелесушімен көз байланысын сақтау (нұсқаулықты ұсынған кезде, әңгіме барысында) | |
1.2.1.3 айнада өзіне қарап, сұраққа жауап беру: бұл кім? | 2.2.1.3 айнаға өзіне қарау, бетінің бөліктерін көрсету | 3.2.1.3 айнада өзін, сыныптасын, мұғалімдерді қарау | 4.2.1.3 айнада өзін, сыныптасын, мұғалімдерді қарау | |
1.2.1.4 өз атына жауап беру | 2.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | 3.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | 4.2.1.4 өзін атау және өз атына, тегіне, жынысына жауап беру, ересектерді атымен және әкесінің атымен атау (есімдері) | |
1.2.1.5 эмоционалды күйлерді көрсету және тану (қуаныш, ашу, қорқыныш) | 2.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану) | 3.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану, тыныштық, ашу) | 4.2.1.5 әңгімелесушінің эмоционалды күйлерін ажырату және қайталау (қуаныш, қорқыныш, қайғы, таңдану, тыныштық, көңілсіздік) | |
1.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-әрекет арқылы қоштасу (басын изеу, қолын созу, күлу) | 2.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, адамдармен жест, сөз, іс-қимыл арқылы қоштасу (басын изеу, қолын созу, күлімсіреу) | 3.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-қимыл арқылы қоштасу (сөздерді қолданады: сәлем, сау болыңыз) | 4.2.1.6 әңгімелесушімен сәлемдесіп, жест, сөз, іс-әрекет арқылы қоштасу (мұғалімнің сыныбына кірген тұру, сөздерді қолданы: Сәлеметсіз бе, сау болыңыз) | |
1.2.1.7 өзіне назар аудару, келісім мен келіспеушілікті дыбыспен, қимылмен, сөзбен, бас изеп білдіру | 2.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді (келіспеушілікті) дыбыспен, қимылмен, сөзбен білдіру | 3.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді (келіспеушілікті) дыбыспен, қимылмен, сөзбен білдіру | 4.2.1.7 өзіне назар аудару және келісімді білдіру (келіспеушілікті) дыбыспен, сөз тіркесімен | |
1.2.1.8 дыбысты, қимылды, пиктограмманы, сөзді қолдана отырып, көмек сұрау | 2.2.1.8 дыбысты, қимылды, пиктограмманы, сөзді қолдана отырып, көмек сұрау | 3.2.1.8 қимылды, пиктограмманы, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып, көмек сұрау | 4.2.1.8 қимылды, пиктограмманы, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып, көмек сұрау | |
1.2.1.9 өз қалауын көзбен, демонстрациялық қимылмен, суретпен, сөзбен білдіру | 2.2.1.9 өз қалауын көзбен, көрсеткіш қимылмен, суретпен, сөзбен білдіру: иә-жоқ | 3.2.1.9 көрсеткіш қимылды, бейнені, сөздерді қолдана отырып, өз қалауын білдіру | 4.2.1.9 көрсеткіш қимылды, бейнені, сөздерді, сөз тіркестерін қолдана отырып өз қалауын білдіру: мен қалаймын, боламын, қаламаймын, болмаймын, қаламаймын | |
1.2.1.10 мимиканы, қимылды, сөзді, әрекетті пайдаланып ризашылық білдіру (басын изеу, күлу) | 2.2.1.10 қимылдарды, сөздерді, әрекеттерді қолдану арқылы алғыс білдіру (басын изеу, қолын созу, күлу) | 3.2.1.10. ризашылық білдіру іс-қимыл қимылдарын, рахмет сөзін қолдану | 4.2.1.10 қимылдарды, сөздерді, әрекеттерді қолдану арқылы алғыс білдіру (басың изеу, қолың кеудеге қойып, рахмет айту) | |
1.2.2.1 әңгімеде қашықтықты және кезектілікті сақтау | 2.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | 3.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | 4.2.2.1 ересек адаммен және құрдастарымен сөйлесуде қашықтық пен кезектілікті сақтау | |
1.2.2.2 сұрақтар қою және жауап беру, мұғалімнің көмегімен диалогты қолдау | 2.2.2.2 мұғаліммен бірлесіп, өз іс-әрекеттері туралы айту | 3.2.2.2 әрекеттер, суреттер, ертегілер сюжеттері бойынша екі сөзді құрастыру (мұғалімнің көмегімен) | 4.2.2.2 іс-әрекеттердің, суреттердің, әңгімелердің сюжеттері бойынша екі-үш сөзден тұратын ұсыныстар айту (мұғалімнің көмегімен) | |
1.2.2.3 адамдар мен жануарлардың қимылдары мен бейнелеріне еліктеу ойындарына қатысу | 2.2.2.3 қозғалыста жануарлар мен құстардың бейнелерін көрсету, мұғалім көрсеткен қозғалыс бойынша ойыншықты таңдау | 3.2.2.3 диалогтік сөйледі дамытуға арналған коммуникативті жағдаяттық ойындарға қатысу, мысалы: "Менің отбасым" | 4.2.2.3 диалогтік сөйледі дамытуға арналған коммуникативті жағдаяттық ойындарға қатысу, мысалы: "Дәрігердің қабылдауында" | |
1.2.2.4 таныс ертегілерді, өлеңдерді драматизациялау ойындарына қатысу | 2.2.2.4 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | 3.2.2.4 қозғалыста әндер мен өлеңдер мәтінімен сүйемелденетін іс - әрекеттерді жасау; қозғалыста іс-әрекеттерді орындайтын қуыршақтардың, жануарлардың, құстардың бейнелерін жасау | 4.2.2.4 іс-әрекетті мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша қозғалысқа келтіру | |
1.2.2.5 мерекеде, күнделікті өмірде әртүрлі жағдайларда басқалармен сөйлесуге дайын болу және ұмтылу | 2.2.2.5 екі сөзден тұратын сөйлемдерді қолдана отырып, өзін ойын рөлінде атай отырып, сөйлеумен жұптық ойындарға қатысу | 3.2.2.5 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | 4.2.2.5 таныс ертегілерді драматизациялау ойындарына қатысу, іс-әрекеттерді орындау және рөлге сәйкес сөздік және сөзсіз құралдарды қолдану | |
3.2.2.6 ойын рөлін атай отырып, қарапайым рөлдік диалогты ойнату | 4.2.2.6 ойын рөлін атай отырып, қарапайым рөлдік диалогты ойнату | |||
3) "Графоторлық дағдыларды және жазу элементтерін дамыту" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2 сынып | 3 сынып | 4 сынып | |
2.3.1.1 қолдарымен, саусақтарымен және білектерімен ерікті қимылдарды үлгі бойынша орындау (бөлек, ауыспалы және дәйекті қимылдар) | 3.3.1.1 қолдың ерікті қимылдарын үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша орындау (бөлек, ауыспалы және дәйекті қимылдар) | 4.3.1.1 қолдарымен, саусақтарымен және білектермен ерікті қимылдарды үлгі бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес орындау (жеке, ауыспалы, дәйекті қозғалыстар және қозғалыстар сериясы) | ||
2.3.1.2 қолдың қозғалысын қоршаған әр түрлі заттарға ұқсас етіп орындау. Мысалы, "ешкі", "ұлу", "ұя" | 3.3.1.2 мұғалімнің үлгісі мен ауызша нұсқауы бойынша қол қимылдарын орындау: жұдырықтарды қысу және ашу, қолды шайқау және бұлғау, буындардағы қозғалыс амплитудасын біртіндеп арттыру | 4.3.1.2 саусақ жаттығуларын мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша белгілі бір ырғақта, қарқында, өлеңдермен сүйемелдеумен орындау | ||
2.3.1.3 табиғи материалдармен қол жаттығуларын орындау: "құмыраны бүршікпен толтыру", "жаңғақтарды сұрыптау" | 3.3.1.3 әртүрлі заттарды (массажер, доптар, роликтер, сақиналар) қолдана отырып, қолға өзіндік массаж орындау | 4.3.1.3 әртүрлі заттарды (массажер, доптар, роликтер, сақиналар) қолдана отырып, қолға өзіндік массаж орындау | ||
2.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | 3.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | 4.3.1.4 қарындаш пен қылқаламды, борды дұрыс пайдалану (қарындашты жұдырықпен ұстамау, қағазды бос қолмен ұстау, қылқалам мен борды дұрыс ұстау) | ||
1.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (20, 2 см; 10, 2 см-ден 1-5 таяқша) | 2.3.2.1 жолақтардан, таяқшалардан (сары, қызыл, көк, жасыл; қысқа – ұзын; 1-6 таяқша) заттарды, геометриялық пішіндерді үлгі бойынша орналастыру | 3.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (2-8 таяқша) | 4.3.2.1 түсі (сары, қызыл, көк) және өлшемі (қысқа – ұзын) бойынша таяқшалар немесе қағаз (картон) жолақтарын таңдау және топтау (2-10 таяқша) | |
1.3.2.2 мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу арқылы таяқшалардан, пластилиннен, сымнан әр түрлі заттарды құрастыру (қоршау, шөп, орындық, үстел, тарақ) | 2.3.2.2 таяқшалардан, пластилиннен, сымнан, үлгі бойынша, жад бойынша әртүрлі заттарды құрастыру | 3.3.2.2 үлгі бойынша таяқшалардан, пластилиннен, сымнан әріптердің графикалық кескінін жасау | 4.3.2.2 А, О, У, И әріптерінің кескінін үлгі бойынша сымнан және таяқшалардан, пластилиннен, қамырдан жасау | |
1.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 2.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және суреттерді тану (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 3.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және суреттерді тану (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | 4.3.2.3 мұғалімнің сурет салуын бақылау және ауызша нұсқаулар арқылы суретті аяқтау (бормен тақтаға немесе қылқаламмен, талшықты қарындашпен, үлкен қағазға маркермен) | |
1.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға) еркін сурет салу | 2.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (ватманға, жармаға) еркін сурет салу | 3.3.2.4 саусақпен, қарындашпен, маркермен әр түрлі беттерге (альбомда, жармаға) еркін сурет салу | 4.3.2.4 үлкен қағаз парақтарына қаламдармен, щеткалармен, қарындаштармен түзу және бұралмалы сызықтар салу, содан кейін сызбаны сюжет болатындай етіп толықтыру, мысалы: "доп жолмен домалап барады" | |
1.3.2.5 таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді трафарет бойынша сызу, оларды бояу | 2.3.2.5 әр түрлі беттерде, А4 парақтарында әріптерге ұқсас заттарды салу | 3.3.2.5 әр түрлі беттерде, А4 парақтарында әріптерге ұқсас заттарды салу | 4.3.2.5 А, О, У, И әріптерін әр түрлі беттерде, А4 парақтарына салу | |
1.3.2.6 еліктеу бойынша 2 элементтен тұратындай шеңбер және жолақ үлгісін жасау | 2.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді сызу | 3.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді сызу | 4.3.2.6 трафареттер мен шаблондар бойынша таныс заттардың суреттерін, геометриялық пішіндерді, А, О, У, И әріптерін сызу | |
1.3.2.7 солдан оңға қарай кеңдігі 10 см аспайтын жолға әртүрлі пішіндер мен олардың элементтерінен тұратын тізбектерді салу | 2.3.2.7 заттарға ұқсайтын пішіндердің контурлары мен нүктелері бойынша сурет салу | 3.3.2.7 контурлар мен нүктелер бойынша сурет салу | 4.3.2.7 контурлар мен нүктелер бойынша пішіндер, әріптер салу | |
2.3.2.8 үлгі бойынша геометриялық пішіндерде жолақтар жазу | 3.3.2.8 АБАБ, ААББААББ, ААБААБ сызбасы бойынша шаршыда, шеңберде дайын элементтерден жолақтар жазу | 4.3.2.8 АБАБ, ААББААББ, ААБААБ сызбасы бойынша шаршыда, шеңберде дайын элементтерден жолақтар жазу | ||
2.3.2.9 солдан оңға қарай кеңдігі 10-5 см аспайтын жолға әртүрлі пішіндер мен олардың элементтерінен тұратын тізбектерді сызу | 3.3.2.9 солдан оңға қарай кеңдігі 5 см аспайтын жолға әртүрлі пішіндер мен олардың элементтерінен тұратын тізбектерді сызу | 4.3.2.9 солдан оңға қарай кеңдігі 5-3 см аспайтын жолға әртүрлі пішіндер мен олардың элементтерінен тұратын тізбектерді сызу | ||
1.3.3.1 нүктелерді саусақпен "жазу" (әртүрлі әдістерді қолдану) | 2.3.3.1 жармаға (құмға) саусақпен; қағаз парағына фломастерлермен, маркерлермен, тақтадаға бормен нүктелерді "жазу" | 3.3.3.1 музыкалық аспаптардың ырғақ соққылары немесе мұғалімнің шапалақтары бойынша саусақпен жарма немесе құмға, маркерлермен нүктелерді "жазу" | 4.3.3.1 ауызша нұсқаулар бойынша саусақпен жарма немесе құмға, маркерлермен нүктелерді "жазу" | |
1.3.3.2 көлденең (жол) және тік (шөп, қоршау) сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, қарындашпен қағаз парағына "жазу" | 2.3.3.2 әр түрлі беттерде әр түрлі бағытта сызықтарды "жазу" (түзу, қисық, қисық) | 3.3.3.2 әр түрлі беттерде әр түрлі бағытта сызықтарды "жазу" (түзу, қисық, қисық) | 4.3.3.2 фломастерлермен, маркерлермен, қарындаштармен, қағаз парағындағы қаламмен нүктелер мен нүктелер бойынша тік және көлденең түзу және бұралмалы сызықтарды "жазу" | |
1.3.3.3 алақанды қағазға (құм, жарма, тақта) қойып, мұғалімнің көмегімен саусақтарды контур бойымен (қарындашпен, бормен, қылқаламмен, таяқшамен) сызу | 2.3.3.3 алақанды айналдырып сызу, мұғалімнің көмегімен суреттерді аяқтау (сегізаяқ, балық, құс) | 3.3.3.3 мұғалімнің көмегімен алақанды айналдырып сызу және суреттерді аяқтау (сегізаяқ, балық, құс) | 4.3.3.3 алақанды айналдырып сызу, топтық суреттер салу | |
1.3.3.4 өз есімін карточкадан қағаз бетіне қарындаш, фломастермен көшіріп жазу | 2.3.3.4 өз есімін карточкадан қағаз бетіне қарындаш, фломастермен көшіріп жазу | 3.3.3.4 өз есімін қағаз бетіне қарындаш, фломастермен жазу | 4.3.3.4 өз есімін қағаз бетіне қарындаш, фломастермен жазу | |
1.3.3.5 сөздерді карточкалардан көшіріп жазу | 2.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | 3.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | 4.3.3.5 сөздерді карточкалардан тапсырмасы берілген қағаз беттеріне көшіріп жазу | |
4.3.3.6 А, У, О, И әріптерін айту бойынша А4 қағаз бетіне жазу | ||||
4.3.3.7 таныс және бейтаныс сөздерден үйренген әріптерді табу және белгілеу | ||||
40. Бағдарлама Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
41. Оқу мақсаттарын сыныптар мен тоқсандар бойынша бөлу ұсыныс түрінде берілген. Мұғалім әр оқушының мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу мақсаттарын жеке анықтайды.
Параграф 3. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Сөйлеу және коммуникацияны дамыту" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 1 сынып:
2) 2 сынып:
3) 3 сынып:
4) 4 сынып:
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 315-қосымша |
Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Санау" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 315-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Санау" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына сәйкес әзірленген.
2. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың негізгі мазмұны өмірлік дағдылар, әлеуметтік қолайлы мінез-құлық дағдылары болып табылады, оларды игеру оқушылардың әдеттегі тұрмыстық жағдайларда көмекке деген қажеттілігін азайтуға ықпал етеді. Академиялық білімді қалыптастыру саласында білім алушыларда танымдық іс-әрекеттің мақсатты әдістерін қалыптастырудағы айқын қиындықтарға байланысты мүмкіндіктердің шағын ресурсы байқалады.
3. Бағдарлама мақсаты-білім алушыларда тұрмыстық жағдайларда, қол жетімді шаруашылық-еңбек қызметінде, қоршаған әлемде бағдарлау үшін қажетті қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру.
4. Бағдарлама міндеттері:
1) оқушыларда сандық түсініктер мен ұғымдарды қалыптастыру (шамалар, сандық, кеңістіктік, уақыттық, заттардың ауырлығы мен формасы туралы);
2) қол жетімді санау және есептеу дағдыларын қалыптастыру;
3) алған дағдылар мен біліктілікті өмірлік жағдайларда қолдануға үйрету.
5. Түзете-дамыту міндеттері:
1) көрнекі және тиімді ойлауды, танымдық белсенділікті, қозғалыс ептілігін, жағымды эмоционалдық және ерікті қасиеттерді қалыптастыруға және дамытуға ықпал ету;
2) еңбекқорлыққа, шыдамдылыққа, басталған істі аяқтауға жеткізе білуге, дербестік пен тәуелсіздікке тәрбиелеуге;
3) көзді және бұлшықет сезімдерін дамыту;
4) сабаққа деген қызығушылықты, басқа білім алушылармен және ересектермен өзара іс-қимыл жасау және ынтымақтасу қабілетін дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Қарапайым математикалық ұғымдар, санау және есептеу дағдылары алаңдатады және және оларды меңгеру оқушылардан күрделі психикалық әрекеттер жүйесін орындауды талап етеді. Оқушылардың зияткерлік іс-әрекетінің терең дамымауы бағдарлама мазмұнын игеруде елеулі қиындықтар туғызады, сондықтан оқу тапсырмалары, ең алдымен, оқушылардың практикалық іс-әрекетін, көрнекі және тиімді ойлауын, өмірлік дағдыларын дамыту құралы ретінде қолданылады.
7. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде мыналарды ескеру қажет:
1) ұжымдық оқыту жағдайында оқушылардың танымдық белсенділігінің төмендігі;
2) фронтальды жұмыста қолданылатын мұғалімнің бағыттаушы, ынталандырушы көмегіне әлсіз реакция;
3) сөйлеудің коммуникативтік, реттеуші, жоспарлау функцияларының өрескел дамымауы;
4) оқушыларының өз белсенділігін сақтаудағы және қырық бес минут ішінде бір оқу пәнінің мазмұнына зейінін шоғырландырудағы шағын ресурсы;
5) қалыптасатын дағдыларды автоматтандырудың қиындықтары.
8. Педагогикалық іс - шаралар практикалық дағдыларды игеру тәсілдерін қалыптастыруға бағытталған-мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу, үлгі бойынша жұмыс істеу, ересектер мен балалармен ынтымақтастық.
9. Арнайы педагогика принциптеріне негізделген мектеп оқушыларын оқыту мен тәрбиелеу процесі оқушылардың өзіндік белсенділігін, барынша мүмкін болатын бастамасы мен дербестігін дамытуға ықпал етеді.
10. Мұғалімдер оқушылардың бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқынмен даму құқығын құрметтейді; үнемі өзгеріп отыратын мүмкіндіктерді зерттейді, білім беру қажеттіліктерін бағалайды, дағдыларды дамыту мен игерудегі минималды ілгерілеулерді тіркейді. Кез-келген прогресс оқуда оң нәтиже ретінде қарастырылады.
11. Педагогтер осы бағдарламадан әрбір оқушы үшін қолжетімді оқу мазмұнын, сондай-ақ оқушылардың білім беру, тұлғалық жетістіктерін бағалаудың жеке мүмкіндіктері мен нәтижелерін ескере отырып, оқыту әдістерін, нысандарын, құралдарын дербес таңдайды.
12. Оқу-тәрбие процесі Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың бүкіл кезеңі ішінде пәндік іс-әрекетте құрылады. Оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес пәндік ортаны құру кезінде келесі ережелер орындалады:
1) білім мен дағдыларды жаңа жағдайға көшірудің елеулі қиындықтарына байланысты осы дағдылар пайдаланылатын жағдайға барынша жақын жағдайда жүзеге асыру іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру;
2) сабақтарды ұйымдастыруға арналған жер шынайы өмірлік жағдайларды көрсетуі тиіс;
3) мектептегі әлеуметтік-тұрмыстық және заттық-дамытушы орта білім алушылардың психофизиологиялық ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып ұйымдастырылады (қозғалыс белсенділігі үшін, демалу үшін орындар қажет).
4) заттық орта білім алушылардың мүмкіндіктерінің өзгеруіне сәйкес өзгеруге тиіс.
13. Мұғалім бір сабақта әртүрлі пәндердің мазмұнын біріктіреді. Оқытудың кіріктірілген сипаты мектептегі алғашқы 2-4 жылда заттық оқытуға біртіндеп көшумен заттық емес білім беру арқылы жүзеге асады. Затсыз оқыту кезеңінде оқушылардың мақсатты іс-әрекетін ұйымдастыру үшін тақырыптық жоспарлау қолданылады.
14. Бағдарлама оқу жылының әр аптасы үшін түпкілікті тақырыпты анықтайды. Тақырыптар мен олардың реттілігін анықтау кезінде "мен - бала" концентрінде (оқушының өзі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзіне деген оң көзқарасын қалыптастыру), "бала және оның әлемі" концентрінде (жақын орта: отбасы, үй, ойыншықтары, өз мектебі, сыныбы, сыныптастары туралы түсініктерді қалыптастыру) өту принципі қолданылды), әрі қарай "бала және үлкен әлем" концентрінде (өсімдіктер, жануарлар әлемі, табиғат құбылыстары).
15. Қайталау және бірте-бірте кеңейту, оқытылатын ұғымдарды, сөздіктерді, фразеологизмдерді, практикалық жаттығуларды күрделендіріп отыруды көздейтін шоғырлану принципіне сәйкес қиылысатын тақырыптар әр сыныпта қайталанады. Мектептің педагогикалық кеңесі аймақтық ерекшеліктер мен оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, пәнге және тоғысқан тақырыптардың ретіне өзгерістер енгізе алады.
16. Бағдарламаның мазмұны шоғырлану қағидасына сәйкес құрылымдалған. Әрбір тақырыпта алдымен пән, содан кейін функционалдық және практикалық маңызы ашылады, содан кейін мүмкіндігінше математикалық қатынастар саласы. Тақырыптардың қайталануы оқушылардың қалыптастырған дағдыларының автоматтандырылуын қамтамасыз етеді.
17. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушылардың сөйлеу тілінің дамуында (оның болмауына дейін) және қарым-қатынас жасауында айқын қиындықтар бар. Әрбір нақты жағдайда бар проблемалар педагогикалық құралдармен өтеледі.
18. Бағдарлама материалында сөйлеуді түсінуді дамыту, ауызша және балама қарым-қатынас құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекі және тиімді ойлауын дамыту бойынша дәйекті жұмыс құрылады. Педагог тарапынан білім алушылардың өз қызметі мен іс-әрекетін сөйлеу сүйемелдеуі мөлшерленген және түсінуге қолжетімді болуы тиіс.
19. Оқыту процесі тек мазмұнды ғана емес, ұйымдастыру формаларын да қатаң реттеуді қарастырмайды.
20. Оқу сабағын ұйымдастырған кезде әр оқушыда осындай қажеттілік туындаған кезде қызмет түрін өзгерту немесе демалу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Жеке жұмысты жеке қарқынмен орындау, педагогтің жеке көмегін алу үшін жағдайлар қамтамасыз етіледі.
21. Оқушыларға сабақ барысында сыныпта еркін қозғалуға, оқу тапсырмаларын үстел басында, кілемде отырып, тұрып, сыныптастарымен бірлесе отырып немесе сыныптастарының жұмысын бақылап орындауға мүмкіндік беріледі.
22. М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін арнайы дайындалған пәндік дамытушылық ортада басқа арнайы педагогикалық әдістер мен технологиялармен үйлестіре пайдалану ұсынылады.
23. Алдын ала сандық бейнелерді қалыптастыру үшін студенттер Монтессори материалдарын пайдаланады: "Қызғылт мұнара", "Қоңыр баспалдақтар", "Қызыл таяқшалар", "Цилиндр кірістірулері бар блоктар", "Түрлі-түсті цилиндрлер", "Салмақ тақтайшалары", "Кірістіру қораптары", "Геометриялық денелер", "Геометриялық жәшіктер", "Геометриялық басқатырғыштар", "Конструктивті үшбұрыштар", "Металл кірістіру жақтаулары"; Фребель дидактикалық материалдары, Кюизинер таяқшалары, Дьенеш логикалық блоктары, Коос текшелері, сусымалы заттар, су, шынайы заттар (ыдыс-аяқ, ас құралдары, киім-кешек, аяқ киім, ойыншықтар, оқу заттары), өнеркәсіптік дидактикалық материалдар, үстел ойындары (геометриялық, математикалық лото, домино) және мұғалімнің өз бетімен дайындаған дидактикалық материалдары.
24. Санау және есептеу дағдыларын қалыптастыру үшін Монтессори материалдары қолданылады: "Сандық жолақтар", Бүдірлі сандар", "Шағын және үлкен шоттар", "Сандар мен фишкалар", "Үстелдегі сандық жолақтар", "Сеген тақталары", Нумикон дидактикалық нұсқаулық, "Дидактикалық тасбақа", санау таяқшалары, абак, тік абакус, сандық фигуралар, санауға арналған шағын заттар (көлемдік және жазық), табиғи материал (ақжелкен, каштан, малтатас, жаңғақ, қабық), ойыншықтар, тақырыптық суреттер, "Сандық баспалдақ", сандар мен математикалық белгілер кассасы, нақты заттар (ыдыс-аяқ, ас құралдары, киім-кешек, аяқ киім, ойыншықтар, оқу заттары).
25. Оқытуда, ойында, практикалық және көрнекі әдістер білім алушылардың ойын және практикалық іс-әрекетіне енгізілген мөлшерленген ауызша оқыту әдістерін шектеулі пайдалана отырып қолданылады.
26. Оқушыларға дидактикалық ойындар, өмірлік жағдаяттарды драматизациялау ойындары ұсынылады. Ойындарды өткізу кезінде белгілі бір қарқынды сақтау керек, ойын жаттығуларын оқушыларға сұрақтармен асыра толтырмау керек. Мектеп оқушыларын мұғалім мен сыныптастарының іс-әрекетін байқауға, сыныптастарының жауаптарын тыңдауға, ортақ ойынға қатысу үшін өз кезегін күтуге үйрету керек.
27. Сынып бөлмесіндегі сабақтар мектептің басқа үй-жайларында да, одан тыс жерлерде де (дүкен, пошта, алаң, саябақ, спорт алаңы, тұрғын бұрыш, кітапхана және т.б.) өткізілетін экскурсиялармен, бақылаулармен кезектесіп отырады.
28. Білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау пайдаланылады, ол білім алушының жетістіктерінің сапалық көрсеткіші болып табылады. Білім алушылардың жетістіктерін сипаттау кезінде дағдыларды меңгерудің дербестік дәрежесі міндетті түрде көрсетіледі: дербес, үлгі бойынша, еліктеу бойынша, педагогпен бірлескен іс-қимылдардың көмегімен.
29. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін нұсқаулық негіз болатын және оқушылардың жеке оқу бағдарламаларын құру кезінде мұғалімді басшылыққа алатын оқыту мақсаттарының жүйесі тұжырымдалған. Белгілі бір сабаққа оқу мақсаттарын таңдағанда, оларды нақтылауға, бірнеше бөлікке бөлуге болады.
30. Бағдарламаның мазмұны ұсынымдық сипатқа ие, мұғалім әр сынып оқушысының мүмкіндіктері мен нақты жетістіктеріне сәйкес оқу мазмұны мен қарқынына кез-келген өзгерістер енгізуге құқылы.
3-тарау. "Санау" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Санау" пәнінің мазмұны
31. "Санау" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 1 -сынып – аптасына 3сағат, оқу жылында – 99 сағатты;
2) 2 -сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
3) 3 -сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
4) 4 -сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты құрайды.
Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
32. "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Санға дейінгі ұғымдар";
2) "Нөмірлеу";
3) "Арифметикалық амалдар" (3,4 сыныптар);
4) "Шамалар";
5) "Арифметикалық есептер" (3, 4 сыныптар);
6) "Көрнекі геометрия элементтері".
33. "Санға дейінгі ұғымдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) заттардың қасиеті;
2) шаманы білдіретін ұғымдар;
3) сандық ұғымдар;
4) заттардың ауырлығын білдіретін ұғымдар;
5) кеңістіктік ұғымдар;
6) уақытты білдіретін ұғымдар.
34. "Нөмірлеу" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) санау әрекеті;
2) сандарды тану, атау, жазу;
3) жиындар мен сандарды салыстыру, сан құрамы.
35. "Арифметикалық амалдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) жиындар мен сандарды қосу;
2) жиындар мен сандарды алу.
36. "Шамалар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) шамаларды өлшеу;
2) шама бірліктері (ұзындығы, көлемі, құны).
37. "Арифметикалық есептер" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) тапсырмалар – драматизация.
38. "Көрнекі геометрия элементтері" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық денелер мен фигуралар;
2) геометриялық пішіндерді құрастыру, модельдеу және салу.
39. 1-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) санға дейінгі ұғымдар. Заттардың қасиетітоптан үлгі бойынша нысанды таңдау, ол үлгі сияқты қасиеттерге ие (мақсаты, түсі, пішіні бойынша). Сөздерді түсіну: "бірдей, әртүрлі, ұқсас, ұқсас емес, бірдей, бәрі, қалғандары". Шаманы білдіретін ұғымдар: "үлкен-кіші", "көп-кем". Көлемі бойынша екі көлемді затты сипап сезіну, көру тәсілдермен (тәсілдермен) салыстыру (зерттеу); екі жазықтық затты салыстыруда беттестіру, жапсарластыруды қолдану. Сөздерді түсіну: "үлкен-кіші". Үлкен/кіші затты тану ("көрсету, әкелу, қою, беру, үлкен/кіші алу..."). Сұраққа жауап: "Ең үлкендері қайсы ...?". Заттарды көлеміне қарай топтастыру: "үлкендері бар" - "кішкентайлары бар". Шаманы білдіретін ұғымдар "жоғары-төмен": салыстыру әдісімен биіктігі бойынша екі нысанды салыстыру (зерттеу). Заттың биіктік белгісін тану жоғары/төмен ("жоғары/төмен көрсету..."), "... биіктіктері қайсы?" деген сұраққа жауап. Заттарды биіктікке қарай топтастыру: "мұнда биік" – "онда төмен". Ойын және өмірлік жағдайдағы заттардың өлшемдерінің параметрлерін есепке алу (үлкен қуыршақ үшін үлкен көйлек таңдау; шағын гаражға шағын көлік қою; үлкен қасықпен сорпа ішу, кішкене қасықпен шайға қант салу). сандық ұғымдар: "көп – аз; бір, жоқ". Екі топтағы заттарды саны бойынша көрнекі салыстыру. Сөздерді түсіну – "көп – аз; бір, жоқ". Заттардың екі тобын салыстыру жағдайындағы шаманы тану: "көп – аз", "бір – бір зат емес" (мұнда көп қой, ал мұнда аз; бір/жоқ). "Мұнда қанша, сонда?" Деген сұраққа жауап. Сұйықтар мен сусымалы қатты заттардың мөлшері туралы идеялар: екі бірдей ыдыстағы сұйық, сусымалы қатты заттарды көрнекі түрде салыстыру. "Көп, аз, бос" сөздерін түсіну. Сұйықтар мен сусымалы заттарды салыстыру жағдайындағы мөлшерді тану: "көп, аз, бос" (қай жерде көп / аз / бос екенін көрсетіңіз). "Мұнда қанша, сонда?" Деген сұраққа жауап. Заттардың ауырлық дәрежесі туралы түсінік: "ауыр-жеңіл", екі затты ауырлық күші бойынша бұлшықетті салыстыру. "Ауыр-жеңіл" сөздерін түсіну. "Қолдағы" салмағы бойынша салыстырылған екі заттың әрқайсысының массасын тану ("көрсету, қою, беру, алу ауыр / жеңіл ..."). Кеңістіктік ұғымдар: "мұнда – сонда", "алға-артқа", "мұнда", "жақын", "жоғарыда - төмен", "алдын-артында", "жақын - алыс". Заттың орналасқан жерін білдіретін сөздерді түсіну: "мұнда-ана", "мұнда", "жақын". Меңзеу қимылының көмегімен затты ауызша нұсқау бойынша орналастыру: "алға-артқа", "мына жерде", "мұнда", "келесі"; меңзеу қимылын қолданбай: "келесі". "Қайда ...?" деген сұраққа жауап. "осында", "онда", "жақын жерде" сөздерін қолдану. Уақытты білдіретін ұғымдар: "алдымен – содан кейін", "бүгін – ертең". Өз өміріндегі оқиғаларды, режим сәттерін салыстыру, мұғалімнің/ересектің нұсқауларын "алдымен - содан кейін", "бүгін", "ертең" сөздерімен түсіну. "Қашан...?" деген сұраққа жауап, "бүгін", "ертең" сөздерін қолдану;
2) көрнекі геометрия элементтері. Геометриялық денелер текше, шар ("текше", "шар"). Текше мен доптың пішінін сезіну арқылы зерттеу, текше мен шардың қасиеттерін зерттеу: шар домалайды, текше домаламайды, текше тұрады. Шар мен текшенің геометриялық денелерін үлгі бойынша, атауы бойынша таңдау. Шар тәрізді заттар мен ойыншықтарды табу, текше ("шарға ұқсас, бірдей; текшеге ұқсас, бірдей"). Геометриялық фигуралар: шеңбер, шаршы, сопақ. Шеңбердің, сопақша мен квадраттың жазықтық модельдерін жанасу арқылы зерттеу. Геометриялық паздлдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелек, сопақ және шаршы төсемдерді салу. Шеңберлердің, сопақшалардың және квадраттардың геометриялық фигураларын үлгі бойынша, атауы бойынша таңдау. Геометриялық фигуралар: нүкте, түзу сызық. Нүктелерді, түзу сызықтарды саусақпен құмға, жармаға, борға еліктеу бойынша, үлгі бойынша, аты бойынша модельдеу.
40. 2-сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) санға дейінгі ұғымдар. Шаманы білдіретін ұғымдар: "қалың-жұқа", "қалыңырақ-жұқарақ". Қалыңдығы бойынша екі затты салыстыру (зерттеу) – сипап сезіну, көру арқылы. Сөздерді түсіну: "қалың-жұқа". Заттың белгісін тану қалың/жұқа ("көрсету, әкелу, қою, беру, алу қалың/жұқа"). Сұрақтың жауабы: "қалыңдығы қандай?". Заттарды қалыңдығына қарай топтастыру: "мұнда қалың" - "онда жұқа". Шаманы білдіретін ұғымдар "ұзын-қысқа", "ұзынырақ-қысқарақ". Көріп салыстыру (зерттеу) әдісімен ұзындық бойынша екі затты бір затты екіншісіне қою немесе жапсарластыру әдісі. Заттың белгісін тану: ұзын / қысқа ("көрсету, әкелу, қою, беру, ұзын / қысқа алу ..."). Сұраққа жауап: "... ұзындығы қандай?". Заттарды ұзындығына қарай топтастыру: "мұнда ұзын" - "онда қысқа". Заттың көлемін (үлкен, кіші, биік, аласа, жуан, жіңішке, ұзын, қысқа) сипаттайтын сын есімдерді зат есімдермен, мұғалімге еліктеп, өз бетінше белсенді сөйлеуде үйлестіру. Ойын және өмірлік жағдайдағы заттардың өлшемдерінің параметрлерін есепке алу (ұзын және қысқа қарындаштарды қолайлы қораптарға салу, ұзын сабақтары бар гүлдерді биік вазаға салу). сандық ұғымдар: "көп – аз; көбірек аз". Екі топтағы заттарды саны бойынша көрнекі салыстыру. Сөздерді түсіну – "көп – аз; көбірек азырақ". "Көп – аз" заттардың екі тобын салыстыру жағдайындағы шаманы тану (қай жерде көп/аз екенін көрсет). "Мұнда қанша, сонда?" Деген сұраққа жауап. Мұғалімнің еліктеуіне сәйкес заттардың санын көбейту және азайту (заттарды қосу, кейбір заттарды алып тастау арқылы), ауызша нұсқау бойынша өз бетінше: "Көп / аз жаса ...". "Қосты ма, азырақ болды ма?", "Алып кетті, азырақ болды ма?" деген сұрақтарға жауап. Сұйықтар мен сусымалы қатты заттардың мөлшері туралы түсініктер: екі бірдей ыдыстағы сұйық, сусымалы қатты заттарды көзбен көріп салыстыру; "көп, аз" сөздерін түсіну. Сұйықтар мен сусымалы заттарды салыстыру жағдайындағы мөлшерді тану: "көп, аз, көбірек, азырақ" (қай жерде көп / аз / көбірек / азырақ екенін көрсету). "Мұнда қанша, сонда?" деген сұраққа жауап. Сусымалы заттар мен сұйықтықтардың мөлшерін (қосу, толықтыру, толтыру, алу, құю, сусымалы заттардың, сұйықтықтардың бір бөлігін төгу арқылы) мұғалімге еліктеп, ауызша нұсқау бойынша өз бетінше көбейту және азайту: "Көбірек жаса. / азырақ жаса ...". Сұрақтарға жауап: "қосылды (толтырылды, толықтырылды), көп немесе аз болды ма?", "Алып кетті (құйылды, төгілді), көп пе, аз ба?". Заттардың ауырлығын білдіретін ұғымдар: "ауыр-жеңіл", "ауырырақ-жеңілірек" таразыны қолдана отырып, ауырлығы бойынша екі затты салыстыру. "Ауыр-жеңіл", "ауырлау-жеңілдеу" сөздерін түсіну. Ауыр/жеңіл затты көрсету: "Қай зат ауыр/жеңіл? Қай зат ауырлау/жеңілдеу? екі заттың ауырлығы (салмағы) бойынша табақ таразысының көмегімен салыстыру нәтижелері бойынша (бір зат бір таразы табаға, екіншісі таразылардың екінші табасына орналастырылады). Екі заттың әрқайсысының қасиеттерін ауырлық дәрежесі бойынша салыстыру кезінде атау: "Ауырлығы бойынша салыстыр. Бұл қандай зат? Екінші зат қандай?" Кеңістіктік ұғымдар: "жақын", "жоғарыда - төмен", "алдыңғы - артында", "оң-сол", "жақын - алыс". Өз денесінің бөліктерінде бағдарлау: жоғарғы жағында - бас, мойын, кеуде; төмен жағында - аяқ; алдыңғы жағында - бет, кеуде, асқазан; артында - бастың артқы жағы, арқа, оң - сол қол, аяқ, көз, құлақ, бет мұғалімге көрсетілгендей: "Алдыңда не бар екенін көрсет". Заттарды (ойыншықтарды) ең жақын кеңістікте көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдында (өзінің алдында), артына мысалы, "Оны алдыңызға қойыңыз". "алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдымда, артымда сөздерін қолданып, "Қайда ...?" деген сұраққа жауап беру. Бірнеше заттарды (ойыншықтарды) көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, нұсқау бойынша: "Ойыншықтарды бір қатарға қою". Уақытты білдіретін ұғымдар: "алдымен - содан кейін", "бүгін - ертең - кеше", "таң", "түн". Өз өміріндегі оқиғаларды, режим сәттерін салыстыру, мұғалімнің / ересектің нұсқауларын түсіну: "алдымен - содан кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "түн" сөздерімен. Сұраққа жауап: "Қашан ...?". Иллюстрациялық материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып сабақта режимдік сәттердің ретін (тәртібін) (таңғы ас, мектеп, түскі ас, серуендеу және т.б.) орындау;
2) көрнекі геометрия элементтері: Геометриялық денелер текше, шар ("текше", "шар"). Текше мен доптың пішінін сезіну арқылы оқу, текше мен доптың қасиеттерін зерттеу: доп домалап жатыр, текше домаламайды, текше тұрады. Доп пен текшенің геометриялық денелерін үлгі бойынша, атына сәйкес таңдау. Шардың, текшенің пішіні бар заттар мен ойыншықтарды іздеу ("шарға ұқсайды, бірдей; текшеге ұқсайды, бірдей"). Суреттерде, фотосуреттерде текшені, шарды тану. Геометриялық пішіндер: шеңбер, шаршы, сопақ, үшбұрыш. Шеңбердің, шаршының, сопақтың, үшбұрыштың жазық модельдерін сезіну арқылы зерттеу. Геометриялық пазлдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелек, шаршы, сопақ, үшбұрышты кірістірулерді кірістіру. Дөңгелектердің, шаршылардың, сопақтардың және әртүрлі өлшемдегі үшбұрыштардың геометриялық пішіндерін үлгіге сәйкес атау бойынша таңдау. Геометриялық пішіндер: нүкте, түзу, қисық сызық. Саусақпен құмға, жармаға, тақтаға бормен, жіптердің көмегімен, сымға еліктеу арқылы, үлгі бойынша, аты бойынша нүктелер, түзу сызықтар, қисық (орамалы) сызықтарды модельдеу. Таяқшаларды пайдаланып шаршыны, үшбұрышты модельдеу (санақ, Кюизинер таяқшалары).
41. 3 -сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) санға дейінгі ұғымдар. Шаманы білдіретін ұғымдар: "кең-тар", "кеңірек-тарлау". Екі затты ені бойынша көру тәсілімен, бір затты екіншісіне беттестіру немесе қабаттастыру тәсілімен салыстыру (зерттеу). Сөздерді түсіну: "кең-тар". Заттың белгісін тану: кең/тар ("көрсету, әкелу, қою, беру, кең/тар"). Сұрақтың жауабы: "...ені қандай?". Заттарды ені бойынша топтастыру: "мұнда кең" - "онда тар". Шаманы білдіретін ұғымдар "терең-таяз", "тереңірек-таязырақ": екі затты тереңдік негізінде визуалды түрде салыстыру (зерттеу). Тереңдік белгісін тану ("көрсет, әкел, қой, бер, терең/таяз тәрелкені ал"). Заттың көлемін (үлкен, кіші, биік, аласа, жуан, жіңішке, ұзын, қысқа, кең, тар, терең, таяз) сипаттайтын сын есімдерді мен сан есімдерді мұғаліміне еліктеу, өз бетінше белсенді сөйлеу тілінде үйлестіру. Ойын және өмірлік жағдайдағы заттардың өлшемдерінің параметрлерін есепке алу (сорпа үшін біз терең табақтарды аламыз, котлеттер үшін біз кішкентай табақты таңдаймыз). сандық ұғымдар: "бірдей", "сонша", "сондай". Заттарды жұпқа біріктіру, сөздерді түсіну: "барлығы", "әрқайсысы", "барлығында", "жұп", "артық (артық)", "жетіспейді". Екі топтағы заттар санын мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша, "қай заттардың көп/аз екенін салыстыру" нұсқауы бойынша өз бетіңізше жұптастыру арқылы салыстыру. Екі топтағы заттар санының теңдігін анықтау: "әр заттың жұбы бар". "Қосымша заттар" негізінде топтағы заттардың көбірек санын анықтау. Топтағы заттардың аз санын анықтау: жұп құру үшін "заттар жетіспейді". Мұғалімге еліктеу арқылы заттардың санын көбейту және азайту (заттарды қосу, заттардың бір бөлігін алып тастау), ауызша нұсқау бойынша өздігінен: "Көп жаса/ аз жаса". "Олар көп қосты ма, аз қалды ма?", "Алып тастады, аз қалды ма?" деген сұрақтарға жауап. Сұйықтар мен сусымалы қатты заттардың мөлшері туралы түсініктер: екі бірдей ыдыстағы сұйық, сусымалы қатты заттарды көрнекі түрде салыстыру. Сұйықтар мен сусымалы заттарды салыстыру жағдайындағы мөлшерді тану – "бірдей", "сонша". деген сұраққа жауап "Салыстыру. Мұнда қанша? Сусымалы заттар мен сұйықтықтардың мөлшерін (қосу, толықтыру, толтыру, алу, құю, сусымалы заттардың, сұйықтықтардың бір бөлігін төгу арқылы) мұғалімге еліктеп, ауызша нұсқау бойынша өз бетінше көбейту және азайту: "Көбірек істеу. / азырақ істе ...". "Қосылды (толтырды, толықтырылды), көп болды ма, аз болды ма?", "Алды ма (құйды, төгілді), көп пе, аз қалды ма?" деген сұрақтарға жауап. Ойындағы және өмірлік жағдайдағы сандық сипаттарды есепке алу (шайға дастархан жаю, әр қонаққа тостаған қою, әр қонаққа кәмпит беру, тексеру – барлығында ыдыс бар ма? Кімде кәмпит жетіспеді?). Заттардың ауырлығын білдіретін ұғымдар: "ауыр-жеңіл", "ауырырақ-жеңілірек", "ауырлығы бірдей". Бұлшықет сезімдерін, таразыларды пайдалана отырып, екі затты ауырлығы арқылы салыстыру. Екі затты ауырлық дәрежесі бойынша салыстыру нәтижелеріне негізделген ауыр/жеңіл заттың көрсеткіші. Бірдей ауырлықтағы заттардың жұптарын құрастыру (Монтессори салмақ тақталарын пайдалану). Нұсқауларға сәйкес ауырлық дәрежесі бойынша салыстыру кезінде екі заттың әрқайсысының қасиеттерін атау: "Ауырлығы бойынша салыстыру. Бұл қандай зат? Екінші зат қандай? ("ауыр, жеңіл, ауырлығы бірдей" ("салмақ")). Кеңістіктік ұғымдар: "жақын", "жоғарыда-төменде", "алдыңғы-арттың", "оң-солдың", "жақын – алыстың", "ортада, ортасында", "арасында". Заттарды (ойыншықтарды) ең жақын кеңістікте орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдында (өзінің алдында), артына көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау, мысалы, "Оны алдыңызға қойыңыз". Екі, үш заттың бір-біріне қатысты орналасуы: "алдында, артында, арасында, ішінде, үстінде" көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша. Оқушының берілген бағыттағы қозғалысы: "алға, артқа, оңға, солға, бүйірге" көрсету бойынша, ауызша нұсқау бойынша. Заттың қозғалуы (мысалы, көлік, доп): үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша "алға, артқа, жоғары, төмен, оңға, солға, бүйірге". "Қайда ...?" деген сұраққа жауап. сөздерді қолданып "алыс, жақын, жақын, жоғары, төмен, алдымда, артымда. Бірнеше заттарды (ойыншықтарды) көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, нұсқау бойынша: "Ойыншықтарды бір қатарға қою". Жеке және жалпы пайдалануға арналған тұрмыстық заттарды, ойыншықтарды, оқу құралдарын орналастыру және жылжыту оларды сабақта және сабақтан тыс уақытта мақсатты пайдалану жағдайында, сондай-ақ олармен жұмыс істегеннен кейін сөрелерде сақтау орындарына оралған кезде жүзеге асырылады, жәшіктерде, шкафтарда, сөмкелерде. Кезектілік тәртібін бақылау: мұғалімнің көрсетуі мен ауызша нұсқауы бойынша" шеткі, бірінші, соңғы, бұрын, кейін, үшін", ойын және өмірлік жағдайда ұстану тәртібін қолдану. Уақытты білдіретін ұғымдар: "алдымен - содан кейін", "қазір-кейін", "бүгін - ертең - кеше", "таңертең", "күндізгі", "кеш", "түн". Өз өміріндегі оқиғаларды, режим сәттерін салыстыру, мұғалімнің / ересектің нұсқауларын: "алдымен - содан кейін", "қазір - кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таң" сөздерімен түсіну. , "күндіз", "кешке", "түнде". Сұраққа жауап: "Қашан ...?". Көрнекілік материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып сабақтағы күнделікті сәттердің (таңғы ас, мектеп, түскі ас, серуендеу және т.б.) тізбегін (тәртібін) орындау.
"Суреттерді ретімен орналастырыңыз, алдымен, содан кейін келесі" нұсқаулары бойынша иллюстрациялық материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып, режим сәттерінің тізбегін орнату. Белгіленген тәртіппен ойнау, белгіленген тәртіпті жеке тәжірибемен салыстыру.
2) сандарды нөмірлеу. 1, 2, 3, 4, 5 сандары. Сандық фигуралар бойынша реттелген жиындарды (1, 2, 3, 4, 5) қабылдау, реттелген жиындарды қайта есептеусіз сан ретінде атау: бір, екі, үш, төрт, бес. 1-ден 5-ке дейінгі негізгі сандарды ретімен ата. Қайта есептеусіз жиынтықтан бір, екі, үш затты таңдау, таңдалған зат санының айналасында қолмен айналу қозғалысын орындау және "қанша?" сұрағына жауап ретінде соңғы санды атау. Заттар санының саусақтардың санына қатынасы: "бірдей". Топтағы заттардың саны 5-ке дейін, заттарды алдын-ала қатарға қойып, әр затқа қол тигізіп, әр затты саусақпен көрсетіп, санау. 1, 2, 3, 4, 5 сандарын үлгі бойынша, атауы бойынша, көлемді үлгілерді, кедір-бұдыр сандарды сезіну тәсілімен тану (кассада болу). Иілгіштік материал (ермексаз, саз, қамыр) арқылы фигураларды модельдеу. Сандардың контурлық кескінін бояу, штрихтау, бастыру. Сан қатарында 1-ден 5-ке дейінгі сандар тізбегін орнату. Заттар топтарын жұптық қатынас тәсілдерімен салыстыру, қайта есептеу. 2, 3, 4, 5 заттан тұратын жиынтықтарды екі топқа үлгі бойынша бөлу (5 жаңғақты екі табаққа бөл, бір табаққа қанша, екіншісіне қанша? Қалай басқаша бөлуге болады?). Ойын және өмірлік жағдайлардағы сандық сипаттамаларды есепке алу;
3) шамалар. Монеталардың тану үлгісі бойынша 1 тг, 2 тг, 5 тг, атауына сәйкес. "Дүкен" ойынында тиындарды пайдалану. Сұйық, сусымалы заттардың мөлшерін шартты өлшемдермен (қасық, стақан, кесе) зерттелген сан шегінде (1, 2, 3, 4, 5 рет) көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша өлшеу. Заттың ұзындығы бойынша шартты ұзындық өлшемін зерттелген сан шегінде (1, 2, 3, 4, 5 рет) көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша төсеу. Сұйықтықты, сусымалы заттарды өлшеу, зерттелетін санның шегінде объектінің ұзындығын өлшеу үшін қолданылатын шартты өлшемдердің санын есептеуді жүзеге асыру (Монтессори материалдарының қызыл-көк таяқшаларын пайдалану). Сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін қолданылатын шартты өлшемдер санын зерттелетін сан шегінде сандармен белгілеу;
4) арифметикалық есептер (тапсырмалар-ашық нәтиже беретін драматизация). Оқытылатын сан шамасында заттар санының өзгеруімен (ұлғаюы, азаюы) мұғалімнің заттық жағдайды ойнауы (драматизациясы). Оқытушы мен оқушының зерттелетін сан шамасында заттар санын өзгерту бойынша ойын әрекеттерін бірлесіп орындау. Оқушының оқытылатын сан шамасында заттар санын өзгерту бойынша мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу бойынша ойын әрекеттерін орындау. Оқытушы ұсынған үлгі бойынша оқушының ойын әрекеттерін орындауы зерттелетін сан шамасында заттар санын өзгерту. Мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша оқушының ойын әрекеттерін орындау ("құмыраға 3 қызыл гүл мен 2 ақ гүл сал"). Мұғалімнің сұрағына жауап: "қанша болды (қалды)?", заттарды қайта санау туралы сұраққа жауап табу;
4) көрнекі геометрия элементтері. Геометриялық денелер – шар, текше, брус.
Геометриялық денелерді үлгі бойынша, аты бойынша тану. Геометриялық денелердің (текше, брус, шар) атауларын өз сөзінде қолдану. Иллюстрацияларда, фотосуреттерде текшені, брус, шарды тану. Геометриялық фигура: тіктөртбұрыш. Әртүрлі өлшемдегі тіктөртбұрыштардың жазық модельдерін сипап сезіну арқылы зерттеу. Геометриялық пазлдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелек, сопақ, шаршы, тікбұрышты кірістірулерді кірістіру. Геометриялық фигураларды таңдау: шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, әртүрлі өлшемдегі тіктөртбұрыштар үлгісі бойынша, аты бойынша. Шаршы мен тіктөртбұрышты ажырату. Геометриялық пішіндер: нүкте, түзу, қисық сызық, шеңбер. Нүктелері, түзулер, қисық сызықтар, шеңберлер, шаршылар, үшбұрыштар, тіктөртбұрыштарды жармада, құмда саусақпен, тақтаға бормен еліктеу, үлгі бойынша, атауы бойынша модельдеу. Таяқшалар арқылы шаршыны, үшбұрышты, төртбұрышты модельдеу. Үлгі контуры және трафарет шеңбері, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш. Алынған фигура контурының ішіне штрихтау.
42. 4 -сыныпқа арналған "Санау" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) санға дейінгі ұғымдар. Шаманы білдіретін ұғымдар: "үлкен-кіші", "биік-аласа", "жуан-жіңішке", "ұзын-қысқа", "кең-тар", "терең-таяз". Көріп салыстыру әдісімен, қолдану немесе қабаттастыру әдістерімен екі затты шамасы бойынша салыстыру. Заттың өлшем белгісін атау бойынша тану: үлкен / кіші, биік / аласа, жуан / жіңішке, ұзын / қысқа, кең / тар терең / кіші екі затты салыстыру жағдайында ("көрсету, әкелу, қою, беру, беру, алу ..."). Сұрақтарға жауап: "ұзындығы/ ені/биіктігі, қалыңдығы, өлшемі қандай?". Заттарды шамасы бойынша топтастыру. 3-5 затты шамасы бойынша ретке келтіру (ұзындығы, ені, биіктігі, шамасы, қалыңдығы бойынша). Ұқсас сипаттамалары бар заттардың жұптарын құру: бірдей ұзындық, бірдей биіктік, бірдей қалыңдық, бірдей ені көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша. Көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, өздігімен ойын, тұрмыстық жағдайлардағы заттар сипаттамаларының шамасын есепке алу. Заттың мөлшерін сипаттайтын сын есімдерді зат есімдермен (үлкен текше, кішкентай қасық, үлкен алма) және санмен (ұзын лента, қысқа лента) мұғалімге еліктеп, белсенді сөйлеуде дербес үйлестіру. сандық ұғымдар: "бірдей", "сонша", "осынша". Саны бойынша салыстыру кезінде екі жиыннан жұптарға заттарды біріктіру. Сөздерді түсіну:" барлығы", "әрқайсысы", "барлығында", "жұпта", "артық (артық)", "жетіспейді". Екі топтағы заттар санын мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша, нұсқаулыққа сәйкес жұптастыру арқылы салыстыру: "қай заттар көп/аз немесе көп екенін салыстыр". "Жетіспейтіндерді" қосу, "артық" алу арқылы салыстырылатын екі топтағы заттардың санын теңестіру. Ойын және өмірлік жағдайдағы сандық сипаттамаларды есепке алу (кезекші, әр оқушыға қарындаш, шыныаяқ бер, қосымша шыныаяқтарды шкафқа сал; сурет салу альбомдарын тарат, альбомдар кімге жетіспеді? Тағы қанша альбом қажет?). Заттардың ауырлығы туралы түсінік: "ауыр-жеңіл", "ауырырақ-жеңілірек", "ауырлығы бірдей". Бұлшықет сезімдерін, таразыны қолдана отырып, ауырлық дәрежесі бойынша екі затты салыстыру. Ауырлығы бойынша екі затты салыстыру нәтижелері бойынша ауыр/жеңіл затты көрсету. Нұсқаулыққа сәйкес ауырлықпен салыстырған кезде екі заттың әрқайсысының қасиеттерін атау: "ауырлық бойынша салыстыр. Бұл зат қандай? Екінші зат қандай?" ("ауыр, жеңіл, ауырлығы бірдей" ("салмақ"). Заттарды салмағы бойынша топтастыру (ауыр/жеңіл). Кеңістіктік ұғымдар: өзіне қатысты заттарды (ойыншықтарды) жақын кеңістікке орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғарыда, төменде, өзіңнің алдыңда (өзіңнің алдыңда), өзіңнің артыңда көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша. Бір-біріне қатысты екі, үш затты орналастыру: "бұрын, үшін, арасында, ішінде, үстінде, астында" көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша. Білім алушының берілген бағыттағы қозғалысы: "алға, артқа, оңға, солға, бүйірге" көрсетілім бойынша, ауызша нұсқау бойынша. Заттың қозғалысы (мысалы, машина, доп): "алға, артқа, жоғары, төмен, оңға, солға, бүйірге" үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша. Бірнеше заттарды (ойыншықтарды) көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, нұсқау бойынша: "Ойыншықтарды бір қатарға қою". Тізбектілік тәртібін бақылау: "шеткі, бірінші, соңғы, арасында" көрсету және мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша. Көрнекі үлгі бойынша тізбекті орындау, заттардың қатардағы кезектесу реті (моншақ, мозаика). Ауызша нұсқауларды орындау тәртібін белгілеу ("Шалқан" ертегісін сахналау). Мұғалімнің талабы бойынша бірінші, соңғы, шеткі заттың, кез келгеннен кейінгі, қатардағы кез келгеннің алдында тұрған затты көрсету. Ойын мен өмірлік жағдаятта реттілік тәртібін қолдану. Тұрмыстық заттарды, ойыншықтарды, жеке және жалпы пайдаланымдағы оқу құралдарын орналастыру және жылжыту оларды сабақтарда және сабақтан тыс уақытта мақсатты пайдалану жағдайларында, сондай-ақ олармен жұмыс істегеннен кейін оларды сақтау орындарына сөрелерге, қораптарға, шкафтарға, сөмкелерге қою кезінде жүзеге асырылады. Фланелеграфта, магниттік тақтада, қағаз парағында, еліктеу бойынша, үлгі бойынша (ортасында, ортада, үстінде, астында, оң жақта, сол жақта) шығармашылық жеке және топтық жұмыстарды орындау кезінде жазықтық кескіндерді орналастыру. Уақытты білдіретін ұғымдар: "алдымен-содан кейін", "қазір – кейін", "бүгін – ертең – кеше", "таңертең", "күндіз", "кешке", "түнде". Өз өміріндегі оқиғалардың, режимдік сәттердің арақатынасы, мұғалімнің/ересек адамның нұсқауларын "алдымен – кейін", "қазір – кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "күндіз", "ешке", "түнде деген сөздермен түсіну. Сұрақтың жауабы: "Қашан?". Режимдік сәттердің реттілігін (тәртібін) (таңғы ас, мектептегі сабақтар, түскі ас, серуендеу және т.б.), иллюстрациялық материалды (көрнекі кестені) пайдалана отырып, сабақтағы қызмет түрлерін орындау. Күннің бөліктеріне тән өз іс-әрекетінің иллюстрацияларында тану: таң, күн, кеш, түн. Күннің бөліктеріне тән өз іс-әрекетіңіздің дәйектілігін белгілеу: таңертең, түстен кейін, кешке, нұсқаулыққа сәйкес: "суреттерді ретімен орналастыр, алдымен, содан кейін". Аптадағы күндердің атаулары мен реттілігімен практикалық танысу. Жыртылатын күнтізбе мен табель күнтізбесін пайдалану тәсілін бақылау;
2) нөмірлеу. 1-ден 7-ге дейінгі сандық сандарды атауды (мүмкіндігінше жеке оқушылар үшін 10-ға дейін) мұғалім ретімен көрсетеді. Топтағы заттарды 7 (мүмкіндігінше 10 шамасында) қатардағы заттарды алдын ала орнату арқылы, әрбір затты ұстай отырып, әрбір затты саусақпен көрсету арқылы қайта есептеу. Санау арқылы жиынтықтан 1-7 (8, 9, 10 мүмкіндігімен) заттарды таңдау, таңдалған заттар санын қолмен қимылдау және "Қанша?" деген сұраққа жауап ретінде соңғы санды атау. Заттардың санын саусақтардың санымен салыстыру. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (мүмкіндігінше 8, 9 және 10) сандарын үлгі бойынша, аты бойынша (кассада болу); көлемді үлгілерді, кедір-бұдыр сандарды сезіну тәсілімен тану. Иілгіш материал (ермексаз, саз, қамыр) арқылы фигураларды модельдеу. Сандардың контурлық кескінін бояу, штрихтау, бастыру. Сандарды құмға, жармаға саусақпен, тақтаға бормен, сызылмаған қағазға қарындаш, фломастермен, үлгі бойынша үлкен торға, контур бойына оқушыға ыңғайлы етіп жазу. Санның (сөздің), заттардың (жиындардың) санының қатынасы, сандарды пайдаланып санның жазылуы. 1-ден 7-ге дейінгі сандар тізбегінің атауы (мүмкіндігінше 10-ға дейін) сандық қатарға, жадқа негізделген. Заттар топтарын жұптық қатынас тәсілдерімен салыстыру, мүмкін болса, қайта есептеу арқылы. Жиынтықтарды бөлу 2, 3, 4, 5, 6, 7 (мүмкіндігінше 8, 9, 10) модель бойынша екі топқа арналған заттар (екі стаканға 9 қарындаш сал, бір стаканда қанша, екіншісінде қанша ? Оны басқаша орналастыр). Санау әрекеттерін, ойын, тұрмыстық жағдайлардағы сандық көріністерді, режимдік сәттерді пайдалану (үстелге әр табақтың жанына 1 қасық қойып, ыдысқа сыныптағы оқушыларға сәйкес көп тәтті нан сал);
3) арифметикалық әрекеттер. Көрсетілім бойынша заттардың санын көбейту және азайту (заттарды қосу, заттардың бір бөлігін алып тастау), ауызша нұсқау бойынша өз бетіңізше: "көп жаса/ аз жаса". Заттар, сұйықтықтар мен сусымалы заттар санының ұлғаю жағдайын "+" (қосу) белгісімен, " - " (алу) белгісімен мөлшердің азаю жағдайын, ойын жағдайларында "=" (тең) белгісімен заттар, сұйықтықтар мен сусымалы заттар санының тең болу жағдайын белгілеу. "+" (қосу), " - " (алу), "=" (тең) белгілерін қолдана отырып, заттық – тәжірибелік әрекет бойынша мұғаліммен бірлескен іс-әрекетте, еліктеу бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша үлгі бойынша 5 шамасында қосу және азайту мысалдарын құрастыру;
4) шамалар. 1 тг., 2 тг., 5 тг., (мүмкіндігінше 10 тг.) үлгі бойынша, атауы бойынша тиындарды тану. "Дүкен" ойынында тиындарды пайдалану. сұйықтықтың, сусымалы заттардың мөлшерін шартты шаралармен (қасықпен, стаканмен, шыныаяқпен) көрсету бойынша 5 рет, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша өлшеу. Заттың ұзындығы бойынша шартты өлшемді көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша оқыған санның шамасында жасап көру. Сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын оқыған санның шамасында өлшеу үшін пайдаланылған шартты шаралардың санын есептеуді жүзеге асыру (Монтессори-материалдардың қызыл-көк штангаларын пайдалана отырып). Сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін пайдаланылған шартты шаралар санын оқыған санның шамасындағы сандармен белгілеу;
5) Арифметикалық есептер (тапсырмалар-ашық нәтиже беретін драматизация ). Ашық нәтижемен 5 шамасындағы заттар санының өзгеруімен (ұлғаюы, азаюы) мұғалімнің заттық жағдайды ойнауы (драматизациясы). 5 шамасындағы заттар санын өзгерту бойынша педагог пен оқушының ойын әрекеттерін бірлесіп орындауы. 5 шамасында заттар санын өзгерту бойынша мұғалімнің іс-әрекетіне еліктеу бойынша оқушының ойын әрекеттерін орындау. 5 шамасында заттар санын өзгерту бойынша педагог ұсынған үлгі бойынша оқушының ойын әрекеттерін орындауы. Оқушының ауызша нұсқауларға сәйкес ойын әрекеттерін орындау ("4 қызыл шеңбер алыңыз. Тағы 1 сары шеңбер алыңыз"). Мұғалімнің сұрағына жауап: "қанша болды (қалды)?". Заттарды қайта санау арқылы сұраққа жауап табу. "+" (қосу), " - " (алу), "=" (тең) белгілерін қолдана отырып, драматизациялау бойынша мұғаліммен бірлескен іс-әрекетте, еліктеу бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша үлгі бойынша 5 шамасында қосу және азайту үшін мысалдар құрастыру;
6) көрнекі геометрия элементтері. Геометриялық денелер – шар, текше, брус.
Геометриялық денелерді үлгі бойынша, аты бойынша тану. Геометриялық денелердің (текше, брус, шар) атауларын өз сөзінде қолдану. Иллюстрацияларда, фотосуреттерде текшені, брус, шарды тану. Геометриялық пішіндер: шеңбер, шаршы, сопақ, үшбұрыш, төртбұрыш. Әртүрлі өлшемдегі тіктөртбұрыштардың жазық модельдерін сипап сезіну арқылы зерттеу. Геометриялық пішіндердің үлгілерін түсі, пішіні, өлшемі бойынша топтастыру. Геометриялық пазлдарды құрастыру. Әртүрлі көлемдегі геометриялық фигуралар үлгілерінен үлгі бойынша, атау бойынша шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш түстері бойынша таңдау. Модель бойынша құрастыруда геометриялық пішіндердің үлгілерін пайдалану. Геометриялық пішіндер: нүкте, түзу, қисық сызық, шеңбер. Нүктелер, түзулер, қисық сызықтар, шеңберлер, шаршылар, үшбұрыштар, тіктөртбұрыштар, құмда, жармада саусақпен, тақтаға бормен, сызылмаған қағазға фломастер, қарындашпен еліктеу, үлгі бойынша, атауы бойынша үлгілеу. Сопақ, шаршы, шеңбер, үшбұрыш, тіктөртбұрышты контуры және трафарет бойынша бастыру. Алынған фигура контурының ішін штрихтау.
43. Оқу материалы бағдарламада шоғырлану принципіне сәйкес бөлінеді, бұл дағдылардың үздіксіз қайталануын және бекітілуін қамтамасыз етеді. Оқушыларға бағдарламаға енгізілген барлық дағдыларды сөзсіз игеру талаптары қойылмайды.
44. Әр сыныпта оқыту бұрын меңгерілген материалды қайталаудан басталуы керек.
Параграф 2. Оқу мақсаттарының жүйесі
45. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлімше ретін, төртінші сан - оқу мақсатының реттік нөмірін білдіреді Мысалы, 1.2.1.4 кодталуында: "1" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік саны.
46. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлімдер мен сыныптар бойынша берілген:
1) "Санға дейінгі ұғымдар" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 -сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | 4 -сынып | |
1.1.1.1 заттардың тобынан үлгіде көрсетілгендей қасиеттері бірдей (түсіне, көлеміне, түріне қарай) мұғаліммен бірлескен іс-әрекет арқылы бөліп көрсету "Бірдей ал" | 2.1.1.1 заттардың тобынан үлгіде көрсетілгендей қасиеттері бірдей (түсіне, көлеміне, түріне қарай) мұғаліммен бірлескен іс-әрекет арқылы бөліп көрсету "Бірдей ал" | 3.1.1.1 заттардың тобынан үлгіде көрсетілгендей қасиеттері бірдей (түсіне, көлеміне, түріне қарай) мұғаліммен бірлескен іс-әрекет арқылы бөліп көрсету "Бірдей ал" | 4.1.1.1 сөздік нұсқауларды орындау: "барлығы", "бірдей", "әрқайсысы", "әртүрлі" | |
1.1.1.2 сөздік нұсқауларды орындау: "бәрі", "бәрі бірдей", "қалғандары", "басқалар" | 2.1.1.2 сөздік нұсқауларды орындау: "бәрі", "бәрі бірдей", "қалғандары", "басқалар" | 3.1.1.2 сөздік нұсқауларды орындау: "барлығы", "бірдей", "әрқайсысы", "әртүрлі" | ||
1.1.2.1 мұғалімнің көрсетілімі бойынша, мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша және өздігімен үлкен және кішкентай көлемді заттарды салыстыру кезінде көріп салыстыру, сипап сезіну әдістерін қолдану | 2.1.2.1 мұғалімнің көрсетілімі бойынша, мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша және өздігімен жуан және жіңішке заттарды салыстыру кезінде көріп салыстыру, сипап сезіну әдістерін қолдану | 3.1.2.1 заттарды ені бойынша салыстыру кезінде көріп салыстыру, сипап сезіну әдістерін қолдану | 4.1.2.1 екі затты көлемі, ұзындығы, биіктігі, ені, қалыңдығы, тереңдігі бойынша көріп салыстыру әдісімен, беттестіру тәсілдерімен салыстыру | |
1.1.2.2 көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес үлкен және кішкентай жалпақ заттарды салыстыру кезінде қабаттасу әдістерін қолдану | 2.1.2.2 салыстырылып отырған екі жуан, жіңішке затты сұрай бойынша танып білу және көрсету | 3.1.2.2 заттарды еніне қарай салыстырғанда мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, мұғалімнің сөздік нұсқауы бойынша, өздігінен қолданба тәсілдерін пайдалану | 4.1.2.2 екі затты салыстыру жағдайында өлшемдік белгісін аты бойынша тану: үлкен/кішкентай, биік/төмен, қалың/жұқа, ұзын/қысқа, кең/тар терең/ таяз | |
1.1.2.3 сұраныс бойынша салыстырылып отырған екі үлкен, кіші затты танып білу және көрсету | 2.1.2.3 қалыңдығымен салыстырған кезде 2 заттың әрқайсысының қасиетін атау: "қалыңдығы қандай ..?" | 3.1.2.3 сұраныс бойынша салыстырылып отырған екі кең, тар затты танып білу және көрсету | 4.1.2.3 сұраққа жауап беру кезінде заттың шамасының белгісін атау: "ұзындығы/ ені/биіктігі, қалыңдығы, өлшемі қандай?" | |
1.1.2.4 2 затты өлшемі бойынша салыстыру кезінде олардың әрқайсысының қасиетін атау: "Өлшемі қандай ..?" | 2.1.2.4 заттарды топтарға бөлу (жіктеу) қалыңдық белгісі бойынша көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, сипаттаманың шамасы бойынша (мұнда қалың-жұқа) | 3.1.2.4 ені бойынша салыстыру кезінде 2 заттың әрқайсысының қасиетін атау: "Ені қандай..?" | 4.1.2.4 заттарды ұзындық/ені/биіктігі, қалыңдығы, өлшемі бойынша үлгі бойынша, шама сипаттамасының атауы бойынша топтарға бөлу | |
1.1.2.5 көрсеткіш бойынша шама белгісі бойынша, үлгі бойынша, сипаттама шамасының атауы бойынша заттарды топтарға бөлу (жіктеу) (мұнда үлкендер бар-кішкентайлар бар) | 2.1.2.5 ойын, тұрмыстық, заттық қызметтегі заттардың қалыңдығын үлгі бойынша, өз бетінше көрсету | 3.1.2.5 заттарды топтарға бөлу (жіктеу) ені бойынша көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, сипаттаманың өлшемі бойынша (мұнда кең-тар) | 4.1.2.5 көлемі, ұзындығы, ені, биіктігі, қалыңдығы бойынша көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша 3-5 затты ретімен қатарға қою | |
1.1.2.6 өз бетінше, үлгі бойынша, көрсету арқылы ойын, тұрмыстық, заттық әрекеттерде заттардың көлемін есепке алу | 2.1.2.6 заттарды ұзындығы бойынша салыстыру кезінде көріп салыстыру әдістерін қолдану | 3.1.2.6 өз бетінше, үлгі бойынша, көрсету арқылы ойын, тұрмыстық, заттық әрекеттерде заттардың енін есепке алу | 4.1.2.6 көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша өлшем сипаттамалары ұқсас заттарды жұп жасау: бірдей ұзындық, бірдей биіктік, бірдей қалыңдық, ені бірдей | |
1.1.2.7 мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша заттарды биіктігі бойынша салыстыру кезінде көзбен көріп салыстыру әдістерін қолдану | 2.1.2.7 ұзындығы бойынша заттарды салыстыру кезінде мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, өз бетінше, мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша, қабаттастыру тәсілдерін қолдану | 3.1.2.7 мұғалімнің көрсетуі бойынша, мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша, өз бетінше терең және ұсақ заттарды, объектілерді салыстыру кезінде көріп салыстыру, ұстап сезіну әдістерін қолдану | 4.1.2.7 ойын, тұрмыстық, заттық әрекеттерде көрсету бойынша, үлгі бойынша, өздігінен заттардың мөлшерін есепке алу | |
1.1.2.8 салыстырылып отырған екі биік -төмен тұрған затты танып білу және көрсету | 2.1.2.8 сұрау бойынша салыстырылып отырған екі ұзын -қысқа затты танып білу және көрсету | 3.1.2.8 сұрау бойынша салыстырылып отырған екі терең – таяз затты танып білу және көрсету | 4.1.2.8 белсенді сөйлеуде өз бетінше мұғалімге еліктеу арқылы заттың көлемін сипаттайтын сын есімдерді (үлкен текше, кішкентай қасық, үлкен алма) және (ұзын таспа, қысқа лента) сан есімдерімен үйлестіру | |
1.1.2.9 биіктігі бойынша салыстыру кезінде 2 заттың әрқайсысының қасиетін атау: "Биіктігі қандай?" | 2.1.2.9 биіктігі бойынша салыстыру кезінде 2 заттың әрқайсысының қасиетін атау: "Ұзындығы бойынша қандай?" | 3.1.2.9 заттарды іріктеуде тереңдігі бойынша топтарға бөлу (жіктеу), шама сипаттамасының атына қарай (мұнда терең, сол жерде таяз) | ||
1.1.2.10 биіктік белгісі бойынша көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, сипаттаманың өлшемі бойынша атауы бойынша заттарды топтарға бөлу (жіктеу) (мұнда жоғары-төмен) | 2.1.2.10 ұзындық белгісі бойынша көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, сипаттаманың өлшемі бойынша атауы бойынша заттарды топтарға бөлу (жіктеу) (мұнда ұзын-қысқа) | 3.1.2.10 ойын, тұрмыстық, заттық әрекеттерде заттардың тереңдігін есепке алу | ||
1.1.2.11 ойын, тұрмыстық, заттық әрекеттерде заттардың биіктігін есепке алу | 2.1.2.11 ойын, тұрмыстық, заттық әрекетте заттардың ұзындығын ескеру, үлгі бойынша, өз бетінше көрсету | 3.1.2.11 белсенді сөйлеуде өз бетінше мұғалімге еліктеу арқылы заттың шамасын сипаттайтын сын есімдерді (үлкен, кіші, биік, аласа, жуан, жіңішке, ұзын, қысқа, кең, тар, терең, таяз) сан есімдерімен үйлестіру | ||
2.1.2.12 белсенді сөйлеуде өз бетінше мұғалімге еліктеу арқылы заттың шамасын сипаттайтын сын есімдерді (үлкен, кішкентай, биік, төмен, қалың, жұқа, ұзын, қысқа) сан есімдерімен үйлестіру | ||||
1.1.3.1 мөлшерін білу:" көп – аз", заттардың екі тобын көріп салыстыру жағдайында (қай жерде көп/аз екенін көрсету) | 2.1.3.1 санын тану: "көп – аз", "көбірек-азырақ", "бірде-бір зат емес" заттардың екі тобын көрнекі салыстыру жағдайында (қай жерде көп / аз; көбірек/ азырақ екенін көрсету) | 3.1.3.1 екі топтағы заттарды көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша жұптастыру | 4.1.3.1 заттарды көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша жұптастыру | |
1.1.3.2 санын білу: "бірде-бір зат" саны бойынша визуалды салыстыру жағдайында (бір / жоқ) | 2.1.3.2 мұғалімге еліктеу арқылы заттардың санын көбейту және азайту (заттарды қосу, заттардың бір бөлігін алып тастау), ауызша нұсқау бойынша өз бетінше: "көп жаса/ аз жаса" | 3.1.3.2 нұсқауларды "барлық заттар, топтағы әрбір зат, жұп заттар" деген сөздермен орындау | 4.1.3.2 нұсқауларды "барлығы", "әрқайсысы", "барлығында", "жұп", "артық", "жетіспейді" деген сөздермен орындау | |
1.1.3.3 көрнекі салыстыру жағдайында сұйықтықтар мен сусымалы заттардың мөлшерін білу (қай жерде көп/аз/бос екенін көрсету) | 2.1.3.3 көрнекі салыстыру жағдайында сұйықтықтар мен сусымалы заттардың мөлшерін білу (қай жерде көп/аз/көбірек/азырақ екенін көрсету) | 3.1.3.3 екі топтағы заттардың санын жұптастыру әдісімен мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша, өзбетімен (көп, аз, бірдей) салыстыру | 4.1.3.3 екі топтағы заттардың санын мұғалімнің көрсетуі бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша, өз бетінше (көп, аз, бірдей) жұптастыру арқылы салыстыру | |
1.1.3.4 сұраққа жауап беру "Салыстыр. Мұнда қанша бар?" заттар топтарын салыстыру кезінде (көп / аз) | 2.1.3.4 сусымалы заттар мен сұйықтықтардың мөлшерін мұғалімге еліктеп, өз бетінше ауызша нұсқауларға сәйкес көбейту және азайту: "Көп жаса/ аз жаса ..." | 3.1.3.4 жұптық қатынастан кейін екі топтағы заттардың тең (бірдей) және тең емес санын (көп/аз) тану (қай жерде көп/аз/бірдей екенін көрсету) | 4.1.3.4 жұптық қатынастан кейін екі топтағы заттардың тең (бірдей) және тең емес санын (көп/аз) тану (қай жерде көп/аз/бірдей екенін көрсету) | |
1.1.3.5 сұраққа жауап беру " Салыстыр. Мұнда қанша бар ?"заттардың жиынтығын салыстыру кезінде, сұйықтықтарды салыстыру кезінде, сусымалы заттарды салыстыру кезінде (көп / аз / бос) | 2.1.3.5 заттар жиынын салыстыру кезінде санын атау: "мұнда қанша, сонда?" деген сұраққа жауап бергенде "көп / аз / көбірек / азырақ" | 3.1.3.5 екі бірдей ыдыста сұйықтықтар мен сусымалы заттардың тең мөлшерін тану (қай жерде көп / аз, бірдей екенін көрсет) | 4.1.3.5 "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отырып, заттардың, сұйықтардың және сусымалы заттардың топтарын (көп, аз, бірдей) салыстыру нәтижесін атау | |
2.1.3.6 санды атау: "мұнда қанша?" деген сұраққа жауап бергенде "көп / аз / көбірек / азырақ" сұйық, сусымалы қатты заттарды салыстыру кезінде | 3.1.3.6 "Қанша?" деген сұраққа жауап бере отырып, заттардың, сұйықтардың және сусымалы заттардың топтарын (көп, аз, бірдей) салыстыру нәтижесін атау | 4.1.3.6 "жетіспейтін" заттарды қосу, "артық" заттарды алу арқылы салыстырылатын екі топтағы заттардың санын теңестіру | ||
3.1.3.7 көрсетілім бойынша заттардың санын көбейту және азайту (заттарды қосу, заттардың бір бөлігін алып тастау), ауызша нұсқау бойынша өз бетінше: "көп жаса/ аз жаса ..." | 4.1.3.7 ойындағы және өмірлік жағдайдағы сандық сипаттарды ескеру | |||
3.1.3.8 көрсетілім бойынша сусымалы заттар мен сұйықтықтардың мөлшерін көбейту және азайту, ауызша нұсқау бойынша өз бетінше: "көп жаса/ аз жаса" | ||||
1.1.4.1 әртүрлі практикалық іс-әрекеттер мен ойын жағдайларында (ауыр, жеңіл заттарды алып жүру, ауыстыру, қою) заттың бұлшықет арқылы салмағын сезіну | 2.1.4.1 мұғалімнің талабымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты қолға ұстап салыстыру нәтижелері бойынша ауыр/жеңіл затты көрсету | 3.1.4.1 мұғалімнің сұрауымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты қолға ұстап салыстыру нәтижелері бойынша ауыр/жеңіл затты көрсету | 4.1.4.1 мұғалімнің сұрауымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты қолға ұстап салыстыру нәтижелері бойынша ауыр/жеңіл затты көрсету | |
1.1.4.2 қолға ұстап ауырлығы бойынша екі затты салыстыру, жеңіл, ауыр заттарды анықтау | 2.1.4.2 мұғалімнің өтініші бойынша ауыр/жеңіл затты таразымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты салыстыру нәтижелері бойынша көрсету | 3.1.4.2 мұғалімнің өтініші бойынша ауыр/жеңіл затты таразымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты салыстыру нәтижелері бойынша көрсету | 4.1.4.2 мұғалімнің өтініші бойынша ауыр/жеңіл затты таразымен ауырлық дәрежесі бойынша екі затты салыстыру нәтижелері бойынша көрсету | |
1.1.4.3. қолға ұстап ауырлығы бойынша екі затты салыстыру нәтижелері бойынша мұғалімнің талабы бойынша ауыр/жеңіл затты көрсету | 2.1.4.3 ауырлығы бойынша салыстыру кезінде 2 заттың әрқайсысының салмағын атау: ("ауыр", "жеңіл", "ауырырақ", "жеңілірек") | 3.1.4.3 бұлшықеттік сезімдерге сүйеніп бірдей салмақтағы жұп заттарды ("салмақ тақтайшалары" Монтессори) таразыға орналастыру | 4.1.4.3 салмағы бойынша салыстырған кезде 2 заттың әрқайсысының салмағын атау: ("ауыр", "жеңіл", "ауырырақ", "жеңілірек", "салмағы бірдей") | |
3.1.4.4 салмағы бойынша салыстырған кезде 2 заттың әрқайсысының салмағын атау: ("ауыр", "жеңіл", "ауырырақ", "жеңілірек", "салмағы бірдей") | 4.1.4.4 заттарды салмағы бойынша топтастыру (ауыр/жеңіл) | |||
2.1.5.1 мұғалім көрсеткендей, өтініші бойынша сұрақтарға жауап бере отырып, дене мүшелерінің орналасуын көрсету: жоғарғы жағында не бар? - бас, мойын, кеуде; төменде не бар? - аяқ; алдында не бар - бет, кеуде, асқазан; артқы жағы - бастың артқы жағы, артқы жағы | 3.1.5.1 көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулар бойынша өзіне қатысты заттарды (ойыншықтарды) ең жақын кеңістікке орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдына (өзінің алдында), артына | 4.1.5.1 көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулар бойынша өзіне қатысты заттарды (ойыншықтарды) ең жақын кеңістікке орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдына (өзінің алдында), артына | ||
1.1.5.2 мұғалімнің ауызша нұсқауы бойынша затты "алға-артқа", "мұнда-мұнда", "осында", "жақын жерде" сөздерімен және меңзеу қимылымен орналастыру | 2.1.5.2 көрсету бойынша, мұғалім үлгісі бойынша, сөздік нұсқаулар бойынша өзіне қатысты заттарды (ойыншықтарды) ең жақын кеңістікке орналастыру: алыс, жақын, айналасында, жоғары, төмен, алдына (өзінің алдында), артына | 3.1.5.2 өтініш бойынша дене мүшелерінің орналасуын көрсету: "оң – сол қолды, аяқты, көзді, құлақты, бетті көрсету | 4.1.5.2 көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулар бойынша екі, үш затты бір-біріне қатысты орналастыру: "алдында, артында, арасында, ішінде, үстінде, астында" | |
1.1.5.3 "Қайда ...?" деген сұраққа жауап беру. "осында", "сонда", "жақын жерде" сөздерін және/немесе меңзеу қимылын қолдану | 2.1.5.3 "Қайда ...?" деген сұраққа жауап беру. "алыс, жақын, айналасында, жоғары, төменде, алдымда, артымда" сөздерін қолдану | 3.1.5.3 екі, үш затты бір-біріне қатысты орналастыру: еліктеу, үлгі бойынша, ауызша нұсқау арқылы "бұрын, артында, арасында, ішінде, үстінде" | 4.1.5.3 берілген бағытта қозғалу: "алға, артқа, оңға, солға, бүйірге" көрсетілім бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша | |
2.1.5.4 бірнеше заттарды (ойыншықтарды) көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, нұсқауларға сәйкес қатарға орналастыру: "ойыншықтарды қатарға қой" | 3.1.5.4 берілген бағытта қозғалу:" алға, артқа, оңға, солға, бүйірге " еліктеу, ауызша нұсқаулық бойынша | 4.1.5.4 затты жылжыту (мысалы, машина, доп): "алға, артқа, жоғары, төмен, оңға, солға, бүйірге" көрсетілім бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша | ||
3.1.5.5 затты жылжыту (мысалы, машина, доп):" алға, артқа, жоғары, төмен, оңға, солға, бүйірге " көрсетілім бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша | 4.1.5.5 "Қайда ...?" деген сұраққа жауап беру. "алыс, жақын, жақын, жоғары, төменде, алдымда, артымда" сөздерін қолдану | |||
3.1.5.6 "Қайда ...?" деген сұраққа жауап беру. "алыс, жақын, жақын, жоғары, төменде, алдымда, артымда" сөздерін қолдану | 4.1.5.6 бірнеше заттарды (ойыншықтарды) көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, нұсқауларға сәйкес қатарға орналастыру: "ойыншықтарды қатарға қой" | |||
3.1.5.7 бірнеше заттарды (ойыншықтарды) олардың суреттерін (суреттерін) көрсету бойынша қатарға, үлгі бойынша, "ойыншықтарды қатарға қой"нұсқаулығы бойынша орналастыру | 4.1.5.7 мұғалімнің көрсетуі мен ауызша нұсқауы бойынша заттар мен олардың бейнелерінің ретін бақылау" шеткі, бірінші, соңғы, арасында" | |||
3.1.5.8 мұғалімнің көрсетуі және ауызша нұсқаулары бойынша "шеткі, бірінші, соңғы, бұрын, кейін, артта" кезектілігін сақтау | 4.1.5.8 мұғалімнің сұрауы бойынша бірінші, соңғы, шеткі заттарды, кез келгеннен кейінгі, қатардағы кез келгеннің алдында тұрған заттарды көрсету | |||
4.1.5.9 көрнекі үлгі бойынша (моншақтар, мозаика)заттардың кезектесу тәртібін, заттарды қатарға кезектестіру тәртібін орындау | ||||
4.1.5.10 ауызша нұсқауларды орындау тәртібін белгілеу ("Шалқан" ертегісін сахналау) | ||||
4.1.5.11 ойын және өмірлік жағдаяттардағы реттілікті қолдану (мысалы, көрнекі кесте) | ||||
4.1.5.12 шығармашылық жеке және топтық жұмыстарды орындау кезінде фланелографта, магниттік тақтада, парақта еліктеу, үлгі бойынша (ортада, ортада, жоғарыда, төменде, оң жақта, сол жақта) жазық кескіндерді орналастыру. | ||||
1.1.6.1 өз өміріндегі оқиғаларды, режимдік сәттерді "алдымен – содан кейін", "бүгін", "ертең"сөздерімен байланыстыру | 2.1.6.1 өз өміріндегі оқиғаларды, режимдік сәттерді "алдымен – кейінірек", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "түнде" сөздерімен байланыстыру | 3.1.6.1 өз өміріндегі оқиғаларды, режимдік сәттерді "алдымен – кейін", "қазір - кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "күндіз", "кешке", "түнде" сөздерімен байланыстыру | 4.1.6.1 өз өміріндегі оқиғаларды, режимдік сәттерді "алдымен – кейін", "қазір - кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "күндіз", "кешке", "түнде" сөздерімен байланыстыру | |
1.1.6.2 мұғалімнің/ересектердің нұсқауларын орындау: "алдымен - содан кейін" | 2.1.6.2 мұғалімнің/ересектердің нұсқауларын орындау: "алдымен - содан кейін" | 3.1.6.2 мұғалімнің/ересек адамның нұсқауларын "алдымен – кейін", "қазір - кейін"деген сөздермен орындау | 4.1.6.2 мұғалімнің/ересек адамның нұсқауларын "алдымен – кейін", "қазір - кейін"деген сөздермен орындау | |
1.1.6.3 "Қашан ...?" деген сұраққа жауап беру "бүгін", "ертең" сөздерін қолдану | 2.1.6.3 "Қашан ...?" деген сұраққа жауап беру. "алдымен - содан кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "түн" сөздерін қолдану | 3.1.6.3 "Қашан ...?" деген сұраққа жауап беру. "алдымен-содан", "қазір-кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "түстен кейін", "кешке", "түнде" сөздерін қолдану | 4.1.6.3 "Қашан ...?" деген сұраққа жауап беру. "алдымен-содан", "қазір-кейін", "кеше", "бүгін", "ертең", "таңертең", "түстен кейін", "кешке", "түнде" сөздерін қолдану | |
2.1.6.4 иллюстрациялық материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып сабақта режим сәттерінің, іс-әрекет түрлерінің реттілігін (тәртібін) сақтау | 3.1.6.4 иллюстрациялық материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып, сабақтағы әрекеттер тізбегін қадағалау | 4.1.6.4 иллюстрациялық материалды (көрнекі кесте) пайдалана отырып, сабақтағы әрекеттер тізбегін қадағалау | ||
3.1.6.5 нұсқаулыққа сәйкес иллюстрациялық материалды (визуалды кестені) қолдана отырып, сабақта режимдік сәттердің, іс-әрекеттің реттілігін табу:" Суреттерді ретімен орналастыр, алдымен не, содан кейін" | 4.1.6.5 иллюстрацияларда тәулік бөліктеріне тән өзіндік іс-әрекет түрлерін тану: таңертең, түстен кейін, кешке, түнде | |||
4.1.6.6. жыртылатын күнтізбе мен табель күнтізбесін пайдалану тәсілдерін байқау | ||||
2) "Нөмірлеу" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 -сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | 4 -сынып | |
3.2.1.1 1-ден 5-ке дейінгі топтағы заттардың есебін жүргізіңіз, мұғаліммен бірге, көрсетілім бойынша, өз бетінше орналастыру | 4.2.1.1 1-7 (мүмкін болса, 8, 9, 10) затты мұғаліммен бірлесе отырып, көрсету бойынша, нұсқау бойынша санау арқылы бөлу ("5 текшені ал") | |||
3.2.1.2 барлық заттарды қайта санағаннан кейін қолмен шеңбер қимылын қолдану | 4.2.1.2 барлық заттарды қайта санағаннан кейін қолмен шеңбер қимылын қолдану | |||
3.2.1.3 "Қанша?" сұрағына жауап беру, соңғы санды атау, заттарды қайта санау кезінде атау | 4.2.1.3 "Қанша?" сұрағына жауап беру, соңғы санды атау, заттарды қайта санау кезінде атау | |||
3.2.1.4 нұсқау бойынша көрсетілімге сәйкес мұғаліммен бірлесе 1-ден санап, жиынтықтан бір, екі, үш, төрт, бес затты таңдау ("3 қасық ал") | 4.2.1.4 ойында, күнделікті жағдайларда, режим сәтінде санау әрекеттерін қолдану | |||
3.2.2.1 қайта санаусыз сандық фигуралардағы нүктелер санын атау: 1, 2, 3, 4, 5 | 4.2.2.1 1-ден 7-ге дейінгі сандық сандарды атау (мүмкіндігінше 10-ға дейін) мұғалімге, сандық қатарға, жадқа сүйене отырып, ретімен көрсету | |||
3.2.2.2 1-ден 5-ке дейінгі сандық сандарды мұғалімге, жадына сүйеніп атау | 4.2.2.2 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (мүмкіндігінше 8,9 және 10 саны) үлгі бойынша, аты бойынша сипап сезу, көру арқылы сандарды тану | |||
3.2.2.3 1, 2, 3, 4, 5 сандарын үлгі бойынша, сипап сезу арқылы, көзбен көріп, аты бойынша тану | 4.2.2.3 иілгіш материалды (ермексаз, саз, қамыр) пайдаланып 1-7 сандарын (мүмкіндігінше 0, 8, 9) модельдеу | |||
3.2.2.4 иілгіш материалмен (ермексаз, саз, қамыр)1-5 сандарын модельдеу | 4.2.2.4 1-7 сандарының контурлық кескіндерін бояу, штрихтау, сызу (мүмкіндігінше 8,9 және 10 сандары) | |||
3.2.2.5 1-5 сандарының контурлық кескіндерін бояу, штрихтау, сызу | 4.2.2.5 сандарды сәйкестендіру, сандардың әрқайсысына қатысты заттар саны: 0,1,2,3,4,5,6,7 (мүмкіндігінше 8,9 және 10 саны) | |||
3.2.2.6 сандарды сәйкестендіру, сандардың әрқайсысына қатысты заттар саны: 1,2,3,4,5 | 4.2.2.6 1-ден 7-ге дейінгі заттардың санын (мүмкіндігінше 8, 9 және 10) саусақтардың санымен салыстыру | |||
3.2.2.7 заттардың санын 1,2,3,4,5 саусақ санымен салыстыру | 4.2.2.7 1-ден 7-ге дейінгі (мүмкіндігінше 10-ға дейін) сандары бар карточкаларды көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша сандық қатарға олардың орналасу реті бойынша қою | |||
3.2.2.8 1-ден 5-ке дейінгі сандары бар карточкаларды көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша сан қатарына реті бойынша қою | 4.2.2.8 үлгі бойынша сандарды жадыда сақтап саусақпен құмға, жармаға, оқушыға ыңғайлы етіп жазу | |||
4.2.2.9 үлгі бойынша сандарды жадыда сақтап бормен тақтаға, сызылмаған қағазға, қарындаш, фломастер, үлкен торға оқушыға ыңғайлы етіп жазу | ||||
3.2.3.1 заттардың топтарын жұптастыру тәсілімен, 5 шамасында қайта есептеу тәсілімен салыстыру | 4.2.3.1 екі топтағы заттардың санын жұптастыру әдісімен, 7 (10) шамасында қайта есептеу тәсілімен салыстыру | |||
3.2.3.2 еліктеу, үлгі бойынша заттарды екі топқа 2, 3, 4, 5 жиынтығын орналастыру | 4.2.3.2 еліктеу, үлгі бойынша заттарды екі топқа 2, 3, 4, 5, 6, 7 (8, 9, 10) жиынтығын орналастыру | |||
3) "Арифметикалық амалдар" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 -сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | 4 -сынып | |
4.3.1.1 көрсетілім бойынша заттардың, сұйықтықтардың және сусымалы заттардың санын көбейту, ауызша нұсқау бойынша өз бетіңізше: "көбірек жаса...". | ||||
4.3.1.2 сұраққа жауап беру: "Қостыңыз ба (толтырдыңыз, толықтырдыңыз) көбейді ме, азайды ма?" | ||||
4.3.1.3 ойын жағдайында заттардың, сұйықтықтардың және сусымалы заттардың көбеюін "+" (қосу) белгісімен белгілеу | ||||
4.3.1.4 ойын жағдаяттарында "=" (тең) белгісімен заттардың, сұйықтықтардың және сусымалы заттардың мөлшерлерінің теңдігін көрсету | ||||
4.3.1.5 педагогпен бірлескен қызметте, көрсетілім бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша үлгі бойынша сандары, "+" "(қосу), " = " (тең) белгілері бар карточкаларды пайдалана отырып, заттық – тәжірибелік әрекет бойынша 5 шамасында қосуға мысалдар құрастыру | ||||
4.3.2.1 ауызша нұсқау бойынша өз бетінше, көрсетілім бойынша заттардың, сұйықтықтардың, сусымалы заттардың санын азайту: "Азырақ жаса ...". | ||||
4.3.2.2 сұраққа жауап беру: "Алдық, көп қалды ма немесе аз қалды ма?" | ||||
4.3.2.3 ойын жағдайларында заттар, сұйықтықтар, сусымалы заттар санының азаюын "–" (азайту) белгісімен белгілеу | ||||
4.3.2.4 педагогпен бірлескен қызметте, көрсетілім бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша үлгі бойынша сандары, " - "(азайту), " = " (тең) белгілері бар карточкаларды пайдалана отырып, заттық – тәжірибелік әрекет бойынша 5 шамасында азайтуға мысалдар құрастыру | ||||
4) "Шамалар" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 -сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | 4 -сынып | |
3.4.1.1 сұйықтықтың, сусымалы заттардың мөлшерін шартты шаралармен (қасықпен, стаканмен, шыныаяқпен) зерттелетін сан шегінде көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша өлшеу | 4.4.1.1 сұйық, сусымалы заттардың мөлшерін шартты өлшемдермен (қасық, стақан, кесе) көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша 5 рет шамасында өлшеу. | |||
3.4.1.2 көрсетілім бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша зерттелетін сан шегінде заттың ұзындығы бойынша шартты өлшем салу | 4.4.1.2 шартты өлшемді заттың ұзындығы бойынша 5 рет көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқау бойынша орындау | |||
3.4.1.3 зерттелетін сан шегінде сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін пайдаланылған шартты шаралар санын есептеуді жүзеге асыру | 4.4.1.3 сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін пайдаланылған шартты шаралар санын 5 шамасында есептеуді жүзеге асыру | |||
3.4.1.4 зерттелетін сан шегінде сұйықтықты, сусымалы затты өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін пайдаланылған шартты шаралардың санын цифрлармен белгілеу | 4.4.1.4 сұйықты, сусымалы заттарды өлшеу, заттың ұзындығын өлшеу үшін қолданылатын шартты өлшемдердің санын 5 шамасында сандармен көрсету | |||
3.4.2.1 1 тг, 2 тг, 5 тг тиындарды үлгі бойынша, атауы бойынша тану | 4.4.2.1 1 тг, 2 тг, 5 тг, 10 тг тиындарды үлгі бойынша, атауы бойынша тану | |||
3.4.2.2 "Дүкен" ойынында 1 тг, 2 тг, 5 тг тиындарды пайдалану | 4.4.2.2 "Дүкен" ойынында 1 тг, 2 тг, 5 тг, 10 тг тиындарды пайдалану | |||
5) "Арифметикалық есептер" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
3.5.1.1 ашық нәтижемен 5 шегінде заттар санының өзгеруімен (көбеюі, азаюы) мұғалімнің заттық жағдаятты ойнауын (драматизациясын) бақылау | 4.5.1.1 ашық нәтижемен 5 шегінде заттар санының өзгеруімен (көбеюі, азаюы) мұғалімнің заттық жағдаятты ойнауын (драматизациясын) бақылау | |||
3.5.1.2 ашық нәтижемен 5 шегінде заттар санын өзгерту бойынша ойын әрекеттерін педагогпен бірлесіп, көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша орындау | 4.5.1.2 ашық нәтижемен 5 шегінде заттар санын өзгерту бойынша ойын әрекеттерін педагогпен бірлесіп, көрсету бойынша, үлгі бойынша, ауызша нұсқаулық бойынша орындау | |||
3.5.1.3 "қанша болды (қалды)?" сұрағына жауап табу заттарды қайта санау арқылы | 4.5.1.3 "қанша болды (қалды)?" сұрағына жауап табу заттарды қайта санау арқылы | |||
4.5.1.4 ауызша нұсқау бойынша еліктеу, үлгі бойынша мұғаліммен бірлескен іс-әрекетте 5 шамасындағы сандармен "+" (қосу), "=" (тең) белгілері бар тақтайшаларды пайдаланып драматизация ізі бойынша қосуға мысалдар құрастыру | ||||
4.5.1.5 ауызша нұсқау бойынша мұғаліммен бірлескен іс-әрекетте 5 шамасында "-" (азайту), "=" (тең) сандары мен белгілері бар тақталарды пайдаланып, драматизация ізі бойынша еліктеу арқылы, үлгі бойынша азайтуға мысалдар құрастыру | ||||
6) "Көрнекі геометрия элементтері" бөлімі
Оқу мақсаттары | ||||
1 - сынып | 2 - сынып | 3 - сынып | 4 - сынып | |
1.6.1.1 шардың пішінін көзбен және сезіну арқылы тексеру | 2.6.1.1 куб және шардың пішінін көзбен және сезіну арқылы тексеру | 3.6.1.1 текшені, брус, шарды үлгі бойынша, атауы бойынша тану | 4.6.1.1 текшені, брус, шарды үлгі бойынша, атауы бойынша тану | |
1.6.1.2 текшенің пішінін көзбен және сипап сезіну арқылы зерттеу | 2.6.1.2 текше мен шардың қасиеттерін зерттеу: домалайды, домаламайды | 3.6.1.2 текшені, брус, шарды иллюстрацияларда, фотосуреттерді үлгі бойынша, атауы бойынша тану | 4.6.1.2 текшені, брус, шарды иллюстрацияларда, фотосуреттерді үлгі бойынша, атауы бойынша тану | |
1.6.1.3 шар мен текшенің қасиеттерін зерттеу: шар домалайды, текше домаламайды | 2.6.1.3 геометриялық денелерден кубты, шарды үлгі бойынша атауы бойынша таңдау | 3.6.1.3 ойын жағдаяттарында геометриялық денелердің атауларын (текше, брус, шар) өз сөзінде қолдану | 4.6.1.3 ойын жағдаяттарында геометриялық денелердің атауларын (текше, брус, шар) өз сөзінде қолдану | |
1.6.1.4 геометриялық денелерден үлгі бойынша, атауы бойынша шарды таңдау | 2.6.1.4 ұсынылған заттар мен ойыншықтардың ішінен текше, доп тәрізді пішінді таңдау ("текшеге, допқа ұқсайды") | 3.6.1.4 әртүрлі өлшемдегі тіктөртбұрыштардың жазық үлгілерін сипап сезіну және көру арқылы зерттеу | 4.6.1.4 шеңберлердің, сопақтардың, шаршылардың, үшбұрыштардың, әртүрлі өлшемдегі төртбұрыштардың жазық үлгілерін сипап сезіну арқылы зерттеу | |
1.6.1.5 атауы бойынша, үлгі бойынша геометриялық денелерден текшені таңдау | 2.6.1.5 текшенің, иллюстрациядағы шардың, фотосуреттердің үлгісі бойынша, атауы бойынша тану | 3.6.1.5 геометриялық пазылдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелек, сопақ, шаршы, үшбұрышты, тікбұрышты кірістірулерді салу | 4.6.1.5 геометриялық пішіндердің үлгілерін түсі, пішіні, өлшемі бойынша топтастыру | |
1.6.1.6 ұсынылған заттар мен ойыншықтардың ішінен доп тәрізді пішінді таңдау ("допқа ұқсас, бірдей) | 2.6.1.6 геометриялық денелердің (текше, шар) атауларын өз сөзінде қолдану | 3.6.1.6 геометриялық пішіндердің үлгілерінен үлгіге сәйкес шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыштар атауы бойынша таңдау | 4.6.1.6 геометриялық пазылдарды құрастыру, жақтауларға кірістіру | |
1.6.1.7 ұсынылған заттар мен ойыншықтардың ішінен текше пішіні барын (текшеге ұқсас, бірдей) таңдау | 2.6.1.7 шеңбердің, сопақтың, шаршының, үшбұрыштың жазық үлгілерін сипап сезіну және көріп зерттеу | 3.6.1.7 ойын жағдаяттарында өз сөзінде шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш геометриялық фигуралардың атауларын қолдану | 4.6.1.7 әртүрлі өлшемдегі геометриялық фигуралардың үлгілерінен, түстері бойынша шеңберлер, сопақшалар, шаршылар, үшбұрыштар, тіктөртбұрыштар үлгісіне сәйкес атауы бойынша таңдау | |
1.6.1.8 шеңбердің жазық үлгілерін сипап сезіну және көріп зерттеу | 2.6.1.8 геометриялық пазылдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелектерді, сопақ және үшбұрыш, төртбұрышты ойықшаларға салу | 4.6.1.8 сипап сезе отырып ("сиқырлы қап" ойыны) шар, текше, брус, шеңбер, сопақ, тікбұрыш, үшбұрышты таба алу | ||
1.6.1.9 шаршының жазық үлгілерін сипап сезіну және көріп зерттеу | 2.6.1.9 геометриялық пішіндердің үлгілерінен шеңберлер, сопақшалар, шаршылар, үшбұрыштар үлгісіне сәйкес атауы бойынша таңдау | 4.6.1.9 шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш геометриялық фигуралардың атауларын өз сөзінде қолдану | ||
1.6.1.10 сопақшаның жазық үлгілерін сипап сезіну және көріп зерттеу | ||||
1.6.1.11 геометриялық пазылдарды құрастыру, жақтауларға дөңгелектерді, сопақ және төртбұрышты салу | ||||
1.6.1.12 геометриялық фигуралардан шеңберлерді, сопақтарды және квадраттарды үлгісіне сәйкес атауы бойынша таңдау | ||||
1.6.2.1 нүктелерді, түзу сызықтарды саусақпен құмға, жармаға еліктеу, үлгі бойынша, аты бойынша салу | 2.6.2.1 нүктелерді, түзулерді, қисық сызықтарды саусақпен құмға, жармаға еліктеу, үлгі бойынша, аты бойынша салу | 3.6.2.1 нүктелерді, түзулерді, қисық сызықтарды, шеңберлерді, шаршыларды, үшбұрыштарды, тіктөртбұрыштарды құмда саусақпен, жармаларды еліктеу арқылы, үлгі бойынша, аты бойынша бейнелеу | 4.6.2.1 үлгі бойынша, көрсету бойынша құрастыру үшін геометриялық фигуралардың үлгілерін пайдалану | |
1.6.2.2 тақтаға еліктеу бойынша, үлгі бойынша, аты бойынша бормен нүкте, түзу сызу | 2.6.2.2 тақтаға еліктеу бойынша, үлгі бойынша, аталуы бойынша бормен нүкте, түзу, қисық сызық сызу | 3.6.2.2 нүктелерді, түзулерді, қисық сызықтарды, шеңберлерді, шаршыларды, үшбұрыштарды, тіктөртбұрыштарды тақтаға бормен, фломастер, сызылмаған қағазға қарындашпен еліктеу, үлгі бойынша, атауы бойынша салу | 4.6.2.2 нүктелерді, түзулерді, қисық сызықтарды, шеңберлерді, сопақшаларды, квадраттарды, үшбұрыштарды, тіктөртбұрыштарды саусақпен құмға, жармаға еліктеп, үлгі бойынша, аты бойынша бейнелеу | |
2.6.2.3 таяқшаларды пайдаланып квадратты, үшбұрышты модельдеу | 3.6.2.3 таяқшаларды пайдаланып шаршыны, үшбұрышты, тіктөртбұрышты модельдеу | 4.6.2.3 нүктелер, түзулер, қисық сызықтар, шеңберлер, сопақшалар, шаршылар, үшбұрыштар, тіктөртбұрыштар, қарындаш, фломастермен сызылмаған қағазға еліктеу, үлгі бойынша, атауы бойынша салу | ||
3.6.2.4 шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш шаблонын және трафаретін өз бетінше сызу | 4.6.2.4 шеңбер, сопақ, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш шаблонын және трафаретін өз бетінше сызу | |||
3.6.2.5 көрсету бойынша, өз бетімен шеңбердің, сопақшаның, квадраттың, үшбұрыштың, тіктөртбұрыштың ішін штрихтап сызу | 4.6.2.5 көрсету бойынша, өз бетімен шеңбердің, сопақшаның, квадраттың, үшбұрыштың, тіктөртбұрыштың ішін штрихтап сызу | |||
47. Бағдарлама Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Санау" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
48. Оқу материалын осы бағдарламада оқу жылдары (сыныптар) және тоқсандар бойынша бөлу ұсынымдық сипатта болады. Мұғалім оқу материалының күрделілігін төмендету немесе арттыру, әрбір білім алушының мүмкіндіктері мен нақты жетістіктерін ескере отырып, Жеке оқу бағдарламасындағы оқу материалының көлемін ұлғайту немесе азайту үшін кез келген бөлімнің оқу материалын төрттен бірінен (сыныптан) екіншісіне ауыстыруға құқылы.
Параграф 3. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Санау" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспары
1) 1 - сынып:
2) 2 - сынып
3) 3 - сынып
4) 4 - сынып
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына 316-қосымша |
Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Айналадағы әлем" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 316-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Айналадағы әлем" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына сәйкес әзірленген.
2. Зияты орташа түрде зақымдалған мектеп оқушыларын оқытудың негізгі мазмұны өмірлік дағдылар, қоғамға қолайлы мінез-құлық дағдылары болып табылады, оларды меңгеру білім алушылардың күнделікті типтік жағдайларда көмекке мұқтаждығын азайтуға көмектеседі. Академиялық білімді қалыптастыру аясында білім алушылардың мүмкіндіктер қоры аз, себебі танымдық іс-әрекеттің мақсатты әдістерін қалыптастырудағы айқын қиындықтары байқалады.
3. Бағдарламаның мақсаты білім алушыларда жақын қоршаған ортаның объектілері мен құбылыстары туралы түсініктерін қалыптастыру, білім алушыларды оқыту мен алғашқы әлеуметтендірудің түзете-дамыту функциясын жүзеге асыру болып табылады.
4. Бағдарламаның оқу мақсаттары:
1) өзі және қоршаған әлем туралы түсініктерін қалыптастыру;
2) адам өміріне қажетті тұрмыстық заттар туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру;
3) әлеуметтік дағдылар мен құзыреттерді, микроәлеуметтік орта туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру;
4) дербестікті дамыту, оқушылардың белсенділігін қолдау.
5. Бағдарламаның түзете-дамыту міндеттері :
1) айналадағы адамдардың, өсімдіктердің, жануарлардың, табиғат құбылыстарының алуан түрлілігіне қызығушылықты ояту;
2) танымдық белсенділікті, негізгі психикалық функцияларды (қабылдау, есте сақтау, зейін, ойлау, мінез-құлық пен белсенділікті реттеу) дамыту;
3) сөйлеу тілі және қарым-қатынастың басқа түрлері арқылы айналадағылармен қарым-қатынас жасау қабілетін қалыптастыру, оқушылардың сөздік қорын молайту;
4) табиғи, әлеуметтік және технологиялық ортада қауіпсіз мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
6. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде мыналарды ескеру қажет:
1) ұжымдық оқыту жағдайындағы оқушылардың танымдық белсенділігінің төмендігін;
2) фронтальды жұмыста қолданылатын мұғалімнің бағыттаушы, ынталандырушы көмегіне әлсіз реакциясын;
3) сөйлеудің коммуникативтік, реттеуші, жоспарлау функцияларының өрескел дамымауы;
4) қырық бес минут ішінде бір оқу пәнінің мазмұнына назар аудару және өз белсенділігін қамтамасыз ету үшін кіші жастағы оқушылардың шағын ресурсын;
5) қалыптастырып жатқан дағдыларды машықтандырудың қиындықтарын.
7. Педагогикалық іс-шаралар ересектермен және балалармен әрекеттесуды, ынтымақтастықты орнатуды қамтитын дағдалардың қажетті алғышарттары мен меңгеру амалдарын қалыптастыруға бағытталған.
8. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқыту мен тәрбиелеу үрдісін ұйымдастыру арнайы педагогика қағидаларына негізделеді.
9. Педагогтер оқушылардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай, өзіндік қарқынмен даму құқығын құрметтейді; өзгермелі мүмкіндіктерді үнемі зерттейді, білім беру қажеттіліктерін бағалайды, оқушылардың дағдыларды дамыту мен меңгерудегі минималды жетістіктерін тіркейді. Кез келген прогресс оқудың оң нәтижесі ретінде қарастырылады.
10. Педагогтер осы Бағдарламадан әрбір білім алушы үшін қолжетімді оқу мазмұнын, сондай-ақ білім алушылардың жеке мүмкіндіктері мен тұлғалық және білім алудағы жеке жетістіктерін бағалау нәтижелерін ескере отырып, әдістерді, нысандарды, оқу-әдістемелік құралдарды дербес таңдайды.
11. Оқу-тәрбиелеу үрдісі оқудың барлық кезеңінде пәндік іс-әрекет негізінде құрылады. Оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын пәндік ортаны құру кезінде келесі ережелер сақталады:
1) дағдылар мен біліктіліктерді қалыптастыруды сол дағдылар қолданылатын жағдайға барынша жақын жағдаятында жүзеге асыру, бұл білім мен дағдыны жаңа жағдаятына көшірудегі елеулі қиындықтарға байланысты;
2) сабақты ұйымдастыруға арналған бөлмелерді жабдықтау нақты өмірлік жағдайларды бейнелеуі керек;
3) оқушылардың мүмкіндіктерінің өзгеруіне сәйкес пәндік ортаны өзгерту (күрдендіру, кеңейту).
12. Әрбір сабақтың мазмұны оқушыға іс-әрекеттің әр түрлерін (пәндік, ойын, сөйлеу, құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас) пайдалана отырып, түрлі анализаторларға негізделіп жақын әлеуметтік және пәндік ортаның ерекшеліктерін, өз қабілетін тануына ықпал етеді. Мұғалімдер бір сабақта әртүрлі пәндердің мазмұнын интеграциялау арқылы біріктіреді.
13. Білім берудің интеграцияланған сипаты мектептегі оқудың алғашқы 2-4 жылында пәндік емес білім беру арқылы жүзеге асырылады, кейін ол пәндік оқытуға кезең-кезеңімен ауысады. Оқушылардың пәндік емес оқыту кезінде мақсатты іс-әрекетін ұйымдастыру үшін өтпелі тақырыптық жоспарлау қолданылады.
14. Бағдарлама оқу жылының әр аптасы үшін өтпелі ортақ тақырыпты анықтайды. Тақырыптарды және олардың реттілігін анықтау кезінде "Мен баламын" концентрінен (оқушының өзі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзіне деген оң көзқарасын қалыптастыру) "Бала және оның әлемі" концентріне (жақын ортасы жайлы: оның отбасы, үйі, ойыншықтары, мектебі, сыныбы, сыныптастары туралы түсінік қалыптастыру) және одан әрі "Бала және үлкен әлем" концентріне (өсімдіктер, жануарлар әлемі, табиғат құбылыстары) өту қағидасы қолданылған.
15. Қайталауды және бірте-бірте кеңейтуді, оқытылатын ұғымдарды, лексиканы, фразеологизмдерді, практикалық жаттығуларды күрделендіріп отыруды көздейтін концентрлік қағидасына сәйкес өтпелі тақырыптар әр сыныпта ортақ тақырып ретінде қайталанады. Мектептің педагогикалық кеңесі аймақтық ерекшеліктерді және оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, пәнге және ортақ тақырыптардың ретіне өзгерістер енгізе алады.
16. Білім алушыларда ойлаудың, қарым-қатынастың, сөйлеу тілінің (оның жоқтығына дейін) дамуында спецификалық проблемалары бар. Бұл проблемаларды компенцациялау әрбір жеке жағдайда педагогикалық құралдар арқылы жүзеге асады. Сөйлеуді түсінуді дамыту, вербальды және баламалы қарым-қатынас құралдарын қалыптастыру, оқушылардың бейнелеу-әрекеттік ойлауын дамыту бойынша жүйелі жұмыстар бірізділікпен жүргізіледі. Мұғалімнің сөйлеуі, өзінің және балалардың іс-әрекетін сөйлеумен сүйемелдеуі мөлшерлі және оқушыларға түсінікті болуы керек.
17. Оқыту үрдісі тек мазмұнды ғана емес, ұйымдастыру формаларын да қатаң реттеуді қарастырмайды. Академиялық білімді қалыптастыруға бағытталған сабақты дәстүрлі түрде өткізудің тиімділігі төмен.
18. Сабақты ұйымдастырған кезде әр оқушыға қажеттілік туындаған сәтте іс-әрекет түрін өзгертуге немесе демалуға болатындай мүмкіндікті қарастырады. Жеке жұмысты орындау, жеке қарқынмен жұмыс жасау, мұғалімнің жеке көмегін алу үшін жағдайлар жасалады.
19. Оқушыларға сабақ барысында сыныпта еркін қозғалуға, оқу тапсырмаларын үстел басында, кілемде отырып, тұрып, сыныптастарымен бірлесіп орындауға, сыныптастарының жұмысын бақылауға мүмкіндік беріледі.
20. Арнайы педагогика қағидаларына сәйкес құрылған педагогикалық іс-шаралар оқушылардың өзіндік белсенділігін, олардың бастамашылдығы мен дербестігін дамытуға бағытталған. М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін арнайы дайындалған пәндік дамытушылық ортада басқа арнайы педагогикалық әдістер мен технологиялармен ұштастыра пайдалану ұсынылады.
21. Бағдарламаны игеру барысында білім алушылардың белсенділігі мен дербестігі қалыптасатын қызметтің негізгі түрлері:
1) қоғамдық өмірдің құбылыстарын, жанды және жансыз табиғатын бақылау;
2) пәндік-практикалық қызмет;
3) ойын әрекеттері және ойын іс-әрекеті;
4) әлеуметтік-тұрмыстық іс-әрекет;
5) білім алушылармен және жақын ортаның ересектерімен қарым-қатынас;
6) оқу қызметі (оқушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес).
22. "Айналадағы әлем" пәні бойынша сабақтарда оқытудың негізгі әдістері: мұғалімнің әрекет әдісін көрсетуі, көрсету және үлгі бойынша жаттығулар, ұйымдастырылмаған және арнайы ұйымдастырылған бақылаулар, оқушылардың өмірлік тәжірибесін кеңейтуге, нақтылауға ықпал ететін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану.
23. Практикалық дағдыларды қалыптастыру үшін мыналарды пайдалану керек:
1) бала мен ересек адамның бірлескен әрекеттері, еліктеу әрекеттері;
2) оқытушының жетекшілігімен объектілерді қарау;
3) табиғат құбылыстарын, қоршаған дүние объектілерін, тірі объектілерді серуендер мен экскурсиялар кезінде бақылаулар;
4) затттардың, объектілердің олардың сәйкес бейнелерімен үйлестіру, одан кейін оларды атау немесе ыммен көрсету;
5) заттарды, иллюстрацияларды дербес атау және/немесе педагогтың ауызша нұсқауы бойынша көрсету;
6) заттармен ойын жағдайында пайдалану, оларды функционалдық маңызына сәйкес қолдану, заттардың, объектілерждің қасиеттері мен сапаларын практикалық әрекет арқылы тану.
24. Бағдарламаның мазмұны ұсыныс түрінде берілген. Педагог оқушылардың жеке қабілеттері мен қажеттіліктерін ескере отырып, кез келген өзгерістер енгізуге құқылы. Дағдылардың ойдағыдай нәтижелі қалыптасатын жағдайында, зиятының жеңіл түрінде бұзылыстары бар білім алушыларға арналған "Айналадағы әлем" пәні бойынша Бағдарламаның оқу материалын пайдалануға болады.
25. Бағдарлама мазмұны білім алушының жеке оқу бағдарламаларын дайындаудың негізі болып табылады, жеке бағдарламалар оқушылардың қол жеткізген мақсаттарын ескере отырып, жарты жылда бір рет қайта қаралады. Жеке оқу бағдарламасы арнайы білім беру қажеттіліктерін бағалау негізінде құрастырылады.
26. Оқу жетістіктерін баллдық бағалау қолданылмайды. Мектеп оқушыларының жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау қолданылады.
3-тарау. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің мазмұны
27. "Айналадағы әлем" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 1-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 66 сағат;
2) 2-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;
3) 3-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағат;
4) 4-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағат.
Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
28. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің негізгі мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды :
1) "Мен және қоғам";
2) "Табиғат";
3) "Менің Отаным – Қазақстан".
29. "Мен және қоғам" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) мен және менің отбасым, достарым;
2) менің үйім;
3) мектеп.
30. "Табиғат" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) табиғаттағы маусымдық өзгерістер;
2) өсімдіктер;
3) жануарлар.
31. "Менің Отаным – Қазақстан" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды:
1) менің қалам, ауылым;
2) көлік. Жол ережелері;
3) халыққа қызмет көрсету аясы.
32. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің 1-сыныпқа арналған базалық мазмұны:
1) мен және қоғам. Мен және менің отбасым, достарым: өз есімін айту, отбасы мүшелерінің есімдерін атау. Отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау. Отбасылық альбомын құрастыру. Сыныптастарын есімдері бойынша тану. Менің үйім: ас үйге, жатын бөлмеге, қонақ бөлмеге (үстел, орындықтар, диван, кереует, шкаф) арналған бөлмелер мен жиһаздардың тағайындалуы. Ойыншықтарды атау. Мектеп: ересек адамның көмегімен мектеп аумағындағы бөлмелерде (дәліз, сынып, асхана, дәретхана, жатын бөлме, спорт залы) бағдарлау. Сыныптар мен бөлмелердің есіктерін ақырын ашу-жабу, орындықтың шусыз қозғалту. Сыныпта өзінің жұмыс орнын тану, оқу құралдарына, дидактикалық материалдарға ұқыптылықпен қарау. Мектеп қоңырауының мағынасын түсіну. Мектепте, сыныпта өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айқайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттерді көрсетпеу. Мұғалімдерге, сыныптастарына, мектеп жұмысына деген жағымды эмоционалды қатынас. Сабақта және сабақтан кейін сыныптастармен, мұғалімдермен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік қолайлы тәсілдерін пайдалану. Ойыншықтар мен оқу заттарды ажырату;
2) табиғат. Табиғаттағы маусымдық өзгерістер: жыл мезгілдерінің ауысуын, ауа райы жағдайын бақылау (жылы, суық, аяз, күн, жел, жаңбыр, қар). Табиғаттағы өзгерістерді бақылау: жапырақ түсі, жапырақтың түсуі, шөптердің қурап қалуы, ағаштардың қысқы тыныштық кезеңі, ағаштар мен бұталардың гүлденуі, гүлдердің құлпырап ашылуы. Жаңбырды, қарды, желді тікелей сезіну арқылы тану. Жыл мезгілдеріне байланысты киімді зерттеу. Жыл мезгіліне сәйкес таза ауадағы ойындар. Мектеп ауласына экскурсия. Өсімдіктер: көкөністер мен жемістерді түсіне, пішініне, дәміне қарай ажырату (мысалы, сәбіз, алма). Бақшадағы, жылыжайдағы және бақшадағы бақылаулар. Жануарлар: үй жануарларының (мысық), жабайы жануарлардың (қоян), құстардың (тауықтың), жабайы құстардың (торғай), жәндіктердің (қоңыз), аквариум балықтарының сыртқы түрін, әдеттерін зерттеу. Жануарлар мен құстардың қозғалып жүруін, қоректенуін бақылау;
3) менің Отаным – Қазақстан. Менің қалам, ауылым: әнұранды тыңдау, әнұран орындалғанда оқушының өзін-өзі ұстауы, Қазақстан туына зерделеп қарау. Қала, ауыл бойынша экскурсиялар. Жақын ортаның негізгі объектілері. Көлік (автобус). Қалада жаяу жүру ережелерін меңгеру. Бағдаршамның сигналдарын тану. Қоғамдық көлікті қолдану ережелері. Экскурсиялар. Халыққа қызмет көрсету секторы: дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға ересек адаммен бару. Тауарларды, дәрі-дәрмектерді сатып алу, сатып алушы мен сатушы, пошта қызметкері, дәріхана, медициналық қызметкерлер арасындағы әрекеттесу үрдісін бақылау. Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айғайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттерді көрсетпеу; қоршаған ортаға қатысты деструктивті әрекеттерді қолданбау, басқа адамдардың заттарына қол тигізбеу, өзгелердің заттарын алмау.
33. "Айналадағы әлем" оқу пәнінің 2-сыныпқа арналған базалық мазмұны:
1) мен және қоғам. Мен және менің отбасым, достарым: өз есімін атау, отбасы мүшелерінің (ана, әке, әже, ата) есімдерін атау. Отбасылық альбомды зерделеп қарау (отбасындағы мерекелер – отбасы мүшелерінің туған күндері, Жаңа жыл). Отбасы мүшелерін фотосуреттерінен тану, атау. Сыныптастарының есімдерін атау. Менің үйім: өз үйін, жақын айналадағы заттарды тану. Ас үйге, жатын бөлмеге, қонақ бөлмеге арналған бөлмелер мен жиһаздардың (үстел, орындықтар, диван, кереует, гардероб) функционалды маңызын біліп айту. Отбасында қолынан келетін шаруашылық міндеттерін орындау. Мектеп: мектеп аумағындағы бөлмелерде (дәліз, сынып, асхана, дәретхана, жатын бөлме, спорт залы) ересек адамның көмегімен, өз бетінше бағдарлау. Сыныптар мен бөлмелердің есіктерін ақырын ашу-жабу, орындықтың шусыз қозғалту. Саныпта өзінің жұмыс орнын тану, оқу құрал-жабдықтарына, заттарға, дидактикалық материалдарға ұқыптылықпен қарау. Өз портфелін және оқу заттарын тану (қарындаш қорабы, дәптер). Мұғалімнің көмегімен сабаққа қажетті заттарды портфельден алып шығару, мұғалімнің көмегімен сабақтан кейін заттарды портфельге қайта салу. Мектеп портфелін, қарындаш қорабын, фломастер салынған қорапты, қаламсауытты ашу және жабу. Қораптан фломастер, қарындаштарды ақырын шығарып, орнына қайтару. Мектеп қоңырауының мағынасын түсіну. Мектепте, сыныпта өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айқайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттерді көрсетпеу; қоршаған заттық және табиғи ортаға қатысты деструктивті әрекеттерді қолданбау. Мұғалімдерге, сыныптастарына, мектеп жұмысына деген жағымды эмоционалы оң көзқарасын білдіру. Сабақта және сабақтан кейін сыныптастармен, мұғалімдермен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік қолайлы тәсілдерін пайдалану;
2) табиғат. Табиғаттағы маусымдық өзгерістер: ауа райы жағдайын бақылау (жылы, суық, аяз, күн, жел, жаңбыр, қар). Кешегі мен бүгінгі ауа райын салыстыру, ауа райын, күз айларындағы табиғаттың өзгеруін (қатты суыт, жаңбырлы күндер). Мұғалімнің күз айларын атауы. Күз айларында өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігіндегі өзгерістерді бақылау: жапырақ түсінің өзгеруі, жапырақтың түсуі, құстардың кетуі. Жылдың әр мезгіліндегі табиғаттағы өзгерістерді бақылау. Көктем айларында табиғатта болатын өзгерістерді бақылау (ауа райының жылынуы, мұз айдыны, қардың еруі, құстардың келуі, бүршік жарылуы). Жыл мезгіліне сай киім. Жыл мезгіліне сәйкес таза ауадағы ойындар. Мектеп ауласына экскурсия. Өсімдіктер: көкөністерді түсі, пішіні, өлшемі, дәмі, иісі (сәбіз, қияр) бойынша салыстыру және ажырату. Жемістерді түсі, пішіні, көлемі, дәмі, иісі (алма, алмұрт) бойынша салыстыру және ажырату. Бақшадағы, жылыжайдағы және жеміс бағындағы бақылаулар. Көкөністер мен жемістерді салыстыру. Көкөністер мен жемістерді көрнекі үлгі бойынша жіктеу, жалпылау сөздерді қолдану. Бөлме өсімдіктеріне күтім жасау (суару). Жидектер (таңқурай). Жидектер қосылған тағамдар. Жануарлар: үй жануарларының (мысық, ит) сыртқы түрін, негізгі дене мүшелерін, әдеттерін зерттеу. Үй жануарларына күтім жасау. Жабайы жануарлардың (қоян, түлкі) сыртқы түрін, негізгі мүшелерін, әдет-ғұрпын, қоректенетін жерін, мекендеу ортасын зерттеу. Үй құстарының (тауық, үйрек), жергілікті жабайы құстардың (мысалы, көгершін, торғай) сыртқы түрін, денесінің негізгі бөліктерін, қоректенуін зерттеу. Жәндіктердің (қоңыз, көбелек), өзен балықтарының сыртқы түрі мен қозғалу әдістерін зерттеу;
3) менің Отаным – Қазақстан. Менің қалам, ауылым: Әнұранды тыңдау, әнұран орындалған кездегі оқушының дұрыс тұрысын сақтау. Қазақстанның туын тану. Домбыраны қарап зерттеу, домбыра үнін тыңдау. Қала, ауыл бойынша экскурсиялар. Көлік: бағдаршамда жол ережесін сақтау, зебра арқылы өту. Автокөліктердің, автобустардың қозғалысын бақылау. Қоғамдық көлікте жүріс-тұрыс ережелерін сақтау. Экскурсиялар. Халыққа қызмет көрсету секторынан: дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға ересек адаммен бару. Тауарларды, дәрі-дәрмектерді сатып алу үрдісін, сатып алушы мен сатушы, пошта қызметкері, дәріхана, медициналық қызметкерлер арасындағы қарым-қатынасын бақылау. Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айғайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттерді көрсетпеу; қоршаған объективті ортаға қатысты деструктивті әрекеттерді қолданбау, басқа адамдардың заттарына қол тигізбеу. Сатушымен, дәрігермен, пошта, дәріхана қызметкерлерімен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік жағымды тәсілдерін қолдану: сәлемдесу, қоштасу, көрсетілген қызмет үшін рахмет айту, көмектесу. Қоғамдық орындарда есіктерді шусыз ашу-жабу. Қоғамдық орында қоршаған орта объектілеріне ұқыптылықпен қарау.
34. 3-сыныпқа арналған "Айналадағы әлем" пәнінің негізгі мазмұны:
1) Мен және қоғам. Мен және менің отбасым, достарым: өз есімін, тегін (фамилиясын), отбасы мүшелерінің есімдерін атау. Отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау. Отбасылық альбомға шолу жасау (отбасындағы мерекелер, отбасы мүшелерінің туған күндері, Жаңа жыл). Отбасы мүшелерінің суреттерін тану, атау. Сыныптастарының есімдерін атау. Менің үйім: өз үйің, айналадағы заттарды тану, олардың мақсатын атау. Пәтерді, үйді тазалауға көмектесу. Ас үй, жатын бөлме, қонақ бөлмесін танып, оларды атау, жиһаздарын (үстел, орындықтар, диван, кереует, гардероб) тағайындалу маңызын білу және айту. Мектеп: мектеп ғимаратында еркін жүріп өз сыныбына, дәретханаға, асханаға, дәрігерлік кабинетке, жатын бөлмеге, спортзалға жол тауып бару. Сыныптағы мұғалім үстелін, оқушылардың жұмыс үстелін, оқулықтар мен дидактикалық материалдарға арналған шкафты, тақтаны атаулары бойынша тану. Сыныптар мен бөлмелердің есіктерін шусыз ашу-жабу, орындықтың ақырын қозғалту. Сыныпта өз жұмыс орнын тану, жұмыс орнын ретке келтіру. Оқу заттарына, дидактикалық материалдарға ұқыптылықпен қарау. Өз мектеп портфелін және оқу заттарын тану (қарындаш қорап, дәптер). Портфельден сабаққа қажетті заттарды мұқият шығару: мұғалімнің көмегімен, өз бетінше. Сабақтан кейін оқу заттарын портфельге ақырындап қайта салу: оқытушының көмегімен, өз бетінше. Портфельді, қарындаштар, фломастер салынған қорапты, қаламсауытты ашу және жабу. Қораптан фломастер, қарындаштарды ақырын шығарып, орнына қайтару. Проблемалық жағдайда мұғалімнен, сыныптастарынан көмек сұрау, көмекке ризашылық білдіру; сыныптасына көмектескісі келетінін көрсету. Басқа оқушыларға кедергі келтірмей, солармен қатар жұмыс жасау.
2) табиғат. Табиғаттағы маусымдық өзгерістер: табиғаттың күзгі өзгерістерін бақылау (ауа райынның салқындауы, жаңбырлы ауа райы, салқын жел, жапырақтың түсуі, шөптердің, гүлдердің солуы). Жылы климатқа ұшып бара жатқан құстарды көру. Қыс мезгіліндегі табиғаттағы өзгерістерді бақылау (ауа райының суығы, аяз, қар, мұз, мұзтайғақ). Көктемде табиғаттағы өзгерістерді бақылау (ауа райының жылуы, қардың еруі, құстардың келуі, бүршік жаруы, даланың гүлденуі). Күнделікті ауа-райын бақылау (ашық, бұлтты, суық, күн шығуы, қар, жаңбыр ). Жыл мезгіліне сай киім таңдау. Жыл мезгіліне сәйкес таза ауадағы ойындар. Жылдың әр мезгілінде табиғатқа экскурсиялар. Өсімдіктер: көкөністерді (сәбіз, қияр, қырыққабат) және жемістерді (алма, алмұрт, банан) түсіне, пішініне, иісіне қарай ажырату. Бақшадағы, жылыжайдағы және жеміс бағындағы бақылаулар. Жидектерді түсі, пішіні, көлемі, дәмі, иісі бойынша ажырату (мысалы, таңқурай, қарақат). Жергілікті ағаштардың (мысалы, қайың) және гүлдердің (мысалы, түймедақ) сыртқы түрін зерттеу. Үй өсімдіктерге күтім жасау (түпқоймаларын жуу). Экскурсиялар. Жануарлар: үй жануарларының (мысық, ит, сиыр) сыртқы түрін, негізгі дене мүшелерін, әдеттерін, қоректенуін зерттеу. Үй жануарларына күтім жасау. Жабайы жануарлардың (қоян, түлкі, аю) сыртқы түрін, денесінің негізгі бөліктерін, әдеттерін, қылықтарын, қоректенуін, өмір салтын зерттеу. Үй құстарының (тауық, әтеш, қаз) және жергілікті құстардың (мысалы, торғай, көгершін) сыртқы түрін, денесінің негізгі бөліктерін, өмір салтын, күтімін зерттеу. Жәндіктердің (қоңыз, көбелек, шыбын) және балықтардың сыртқы түрін, дене мүшелерін (басы, денесі, құйрығы), қозғалу тәсілін бақылау;
3) менің Отаным – Қазақстан. Менің қалам, ауылым: Әнұранды тыңдау, әнұран орындалған кездегі оқушының тұрыс ұстанымдарын сақтау. Қазақстанның туын тану. Домбыраны, домбыраның үнін тану. Білім алушының тұратын аймақтың негізгі көрікті жерлерін аралау (өзен, көл, таулар). Қала, ауыл бойынша экскурсиялар; мектептен үйге дейінгі жол. Көлік: бағдаршам сигналы бойынша жол ережесін сақтап жүру. "Зебра" өтпе жолын пайдалану. Автокөліктердің, автобустардың, пойыздардың қозғалысын бақылау. Жол ережесін сақтамаудың қауіптілігін түсіну. Қоғамдық көлікте жүріс-тұрыс ережелерін сақтау. Мектеп пен үйге баратын жолды білу. Экскурсиялар. Халыққа қызмет көрсету секторы: дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға ересек адаммен бару. Тауарларды, дәрі-дәрмектерді сатып алу үрдісін бақылау, сатып алушы мен сатушы, дәріхана, пошта қызметкері, медициналық қызметкерлер арасындағы қарым-қатынас. Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айқайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттер жасамау, қоршаған ортаға зиян келтіретін әрекеттерді қолданбау, басқа адамдардың заттарына қол тигізбеу. Сатушымен, дәрігермен, дәріхана мен пошта қызметкерімен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік жағымды тәсілдерін қолдану: сәлемдесу, қоштасу, көрсетілген қызмет үшін рахмет айту, көмектесу. Қоғамдық орындарда есіктерді ақырын, шусыз ашу-жабу. Өзіне-өзі қызмет көрсетуді талап ететін азық-түлік дүкенінде ересек адаммен бірге заттарды таңдау. Өнімдерді кассаға апару үшін себеттер, арбаларды пайдалану. Таңдалған бұйымдарды себетке, қоларбаға дұрыс орналастыру. Дүкенде ересек адаммен бірге қоларбаны жылжыту. Таңдалған өнімді кассирдің, сатушының алдындағы үстелге дұрыс қою. "Дүкен" рөлдік ойыны. Қоғамдық орында қоршаған орта объектілеріне ұқыптылықпен қарау.
35. 4-сыныпқа арналған "Айналадағы әлем" пәнінің негізгі мазмұны:
1) Мен және қоғам. Мен және менің отбасым, достарым: өз аты-жөнін, тегін, отбасы мүшелерінің есімдерін атау. Отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау. Отбасылық альбомға шолу жасау (отбасындағы мерекелер, отбасы мүшелерінің туған күндері, Жаңа жыл). Отбасы мүшелерінің суреттерін тану, атау. Сыныптастарының есімдерін атау. Менің үйім: мектепке баратын жолды білу. Отбасындағы тәртіп ережелерін орындау. Шаруашылық міндеттерін, отбасындағы қолынан келетін тапсырмаларды орындау. Ас үйге, жатын бөлмеге, қонақ бөлмеге арналған бөлмелер мен олардың жиһаздарын (үстел, орындықтар, диван, кереует, гардероб) атау, тағайындау мақсаттарын айту. Мектеп: мектеп ғимаратында еркін жүру: өз сыныбына, дәретханаға, асханаға, дәрігерлік кабинетке, спортзалға өз бетінше бару. Сыныптағы мұғалім үстелін, оқушылардың жұмыс үстелін, оқулықтар мен дидактикалық материалдарға арналған шкафты, тақтаны атауы бойынша тану. Сыныптар мен бөлмелердің есіктерін шусыз ашу-жабу, орындықтың ақырын, абайлап қозғалту. Сыныпта жұмыс орнын тану, жұмыс орнын ретке келтіру. Жұмыс үстелінің бетін, терезе алдын, тақтаны дымқыл шүберекпен сүрту. Сыныптағы едендегі қоқыстарды жинау үшін еден щеткасын, сыпырғышты, қалақты пайдалану. Оқу заттарына, құралдарына, дидактикалық материалдарға ұқыптылықпен қарау. Дидактикалық материалдар мен оқу құралдарын қолданылғаннан кейін оларды шкафтағы орындарына қою. Өз мектеп портфелін және оқу заттарын тану (қарындаш қорап, дәптер). Мұғалімнің көмегімен сабаққа қажетті заттарды портфельден шығарып алу. Сабақтан кейін оқу заттарын портфеліне рет-ретімен қайта салу. Портфельді, қарындаштар, фломастер салынған қорапты, қаламсауытты ашу және жабу. Қораптан фломастер, қарындаштарды ақырын шығарып, орнына қайтару. Проблемалық жағдайда мұғалімнен, сыныптастарынан көмек сұрау. Көмек үшін рақмет айту. Сыныптасқа көмектесуге, бірлесіп жұмыс жасауға ұмтылу, өтініш білдірту Басқа оқушыларға кедергі келтірмей, қатар жұмыс істеу;
2) табиғат. Табиғаттағы маусымдық өзгерістер: ауа райын күнделікті бақылау, табиғаттағы күзгі өзгерістер (күзде өсімдіктер мен жануарлар). Күзге арналған киім таңдау. Балалардың күзгі ойындары. Бақшада, бақта күзгі жұмыстарды орындау. Табиғаттағы қысқы өзгерістерді бақылау (қыста өсімдіктер мен жануарлар). Қыс мезгіліне киім таңдау. Балаларға арналған қысқы ойындар. Мұздың қасиеттерін бақылау. Табиғаттағы көктемгі өзгерістерді бақылау (көктемдегі өсімдіктер мен жануарлар). Көктемге арналған киім таңдау. Балалардың көктемгі ойындары. Бақшада, бақта көктемгі жұмыстарды орындау. Жазда табиғаттағы өзгерістерді бақылау (жазда өсімдіктер мен жануарлар). Жазғы киімдерді таңдау. Балаларға арналған жазғы ойындар. Жазғы егін жинау. Күнделікті ауа-райын бақылау. Жылдың әр мезгілінде табиғатқа экскурсиялар. Табиғи материалдар жинағы. Табиғи материалдардан қолөнер бұйымдарын, аппликация жасау. Өсімдіктер: көкөністер мен жемістерді сыртқы түріне, түсіне, пішініне, иісіне, дәміне қарай ажырату. Бақшадағы, жылыжайдағы және бақтағы бақылаулар. Көрнекі үлгі бойынша көкөністер мен жемістерді топтастыру. Жидектердің сыртқы түрі, түсі, пішіні, иісі, дәмі бойынша ажырату. Жергілікті ағаштарды, бұталарды бақылау және атау. Ағаштар мен бұталарды ажырату. Бөлме өсімдіктеріне күтім жасау. Жануарлар: үй жануарларының сыртқы түрін, мінез-құлқын, қоректенуін, пайдасын, үй жануарларына күтім жасау жолдарын зерттеу. Үй жануарларына ат қою. Жабайы жануарлардың (қоян, түлкі, аю, кірпі) сыртқы түрін, өмір салтын, қоректенуін зерттеу. Жануарлар туралы ертегін қоюға қатысу. Құстардың сыртқы түрін, өмір салтын, қоректенуін зерттеу. Құстар туралы ертегін қоюға қатысу. Жергілікті құстарды бақылау. Қыста құстарға көмектесу. Құстарға жем салу астауларын (үйшіктерін) жасау. Тұрғын үй маңындағы құстарды бақылау (мектеп ауласына экскурсия). Жәндіктердің (құмырсқа, шыбын, қоңыз) сыртқы түрін бақылау. Топқа бөлу: үй жануарлары, жабайы аңдар; құстар, жәндіктер. Кейбір балық түрлерін (мысалы, сом, шортан, тұқы) тану және атау;
3) менің Отаным – Қазақстан. Менің қалам (ауылым): Әнұранды тыңдау, Гимн орындалғанда оқушының өзін-өзі дұрыс ұстауы, Қазақстанның туын тану. Музыкалық аспаптың атын айту, домбыра үнін тану. Оқушы тұратын аймақтың негізгі көрікті жерлерін тану және атау (өзен, көл, тау, орман). Қала, ауыл бойынша экскурсиялар. Өз қалаңның, ауылыңның негізгі мекемелері: дүкен, мектеп, емхананың мақсатын тану және атау. Мектептен үйге баратын жолды білу. Қала, ауыл бойынша экскурсиялар. Көлік: мұғалімнің қалауы бойынша көлік құралдарын тану және атау. Жаяу жүргіншілерге арналған жерүсті және жерасты өтпе жолы арқылы көшеден өту ережелерін сақтау. Тротуармен жүру. Жолда жүру ережелерін сақтамаудың қауіптілігін түсіну. Қоғамдық көлікте жүріс-тұрыс ережелерін сақтау. Халыққа қызмет көрсету секторынан: дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға, кафелерге ересек адаммен бару. Тауарды сатып алу үрдісін, сатып алушы мен сатушы, дәріхана, пошта қызметкері, медициналық қызметкерлер арасындағы қарым-қатынасты бақылау. Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айқайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттер жасамау, қоршаған ортаға зиян келтіретін әрекеттерді қолданбау, басқа адамдардың заттарына қол тигізбеу. Сатушымен, дәрігермен, пошта қызметкерімен, дәріханамен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік жағымды тәсілдерін қолдану: сәлемдесу, қоштасу, көрсетілген қызмет үшін рахмет, көмектесу. Қоғамдық орындарда есіктерді шусыз ашу-жабу. Өзіне-өзі қызмет көрсетеді талап ететін азық-түлік дүкенінде ересек адаммен бірге заттарды таңдау. Өнімдерді кассаға апару үшін себетті, қоларбаны пайдалану: таңдалған тауарларды себетке, қоларбаға ұқыпты орналастыру. Дүкенде ересек адаммен бірге арбаны жылжыту. Таңдалған өнімді кассирдің, сатушының алдындағы үстелге дұрыс қою. "Дүкен" рөлдік ойыны. Кафеге бару, дастархан басында отыру ережелерін сақтау, бейтаныс адамдармен сөйлесу (кафе қызметкерлері), әдепті тамақтану, ас құралдары, майлықтарды дұрыс пайдалану.
2-параграф. Оқу мақсаттарының жүйесі
36. Бағдарламадағы оқу мақсаттары кодтау арқылы берілген. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бағдарламаның бөлімі мен бөлімшесін, төртінші сан білім беру мақсатының нөмірленуін көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4 кодтауында "1" – сынып, "2.1" – кіші бөлім, "4" – оқу мақсатының нөмірленуі.
37. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлімдер мен сыныптар бойынша берілген:
1) "Мен және қоғам" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4 сынып | |
1.1.1.1 ересектермен және құрдастарымен сөйлесуде көз байланысын орнату | 2.1.1.1 өз атына, тегіне әудесу | 3.1.1.1 өз атына әудесу, өз атын айту | 4.1.1.1 өз аты мен тегіне, әудесу, өз аты мен тегін айту | |
1.1.1.2 өз атына әудесу | 2.1.1.2 әңгімелесушімен амандасу, онымен сөзбен немесе ыммен қоштасу | 3.1.1.2 көмек сұрау, тілегін үнмен (сөзбен) білдіру | 4.1.1.2 суреттегі отбасы мүшелерін тану, көрсету, атау: анасын, әкесін, әжесін, атасын, ағаларын, апа-сіңлілерін | |
1.1.1.3 сұхбаттаспен амандасу, онымен басын изеп, қол бұлғап, сөзбен қоштасу | 2.1.1.3 фотосуреттерде отбасы мүшелерін тану және көрсету: ана, әке, әже, ата | 3.1.1.3 суреттегі отбасы мүшелерін тану, көрсету, атау: ана, әке, әже, ата | 4.1.1.3 фотосуреттердегі жақын туыстарды - апкелерді, ағаларды, нағашыларды, бөлелерді, інілерді тану, көрсету, атау | |
1.1.1.4 өзіне назар аударту, келісуді (келіспеуді) білдіру, ризашылықты үнмен (сөзбен), бас изеумен, ыммен білдіру | 2.1.1.4 отбасылық фотосуреттерінен жақын туыстарын тану | 3.1.1.4 отбасы мүшелерін аттарымен тану және атау | 4.1.1.4 отбасының кіші мүшелеріне қамқорлық, үлкендерге құрмет көрсету | |
1.1.1.5 өзін, анасын немесе ең жақын адамын суреттен тану | 2.1.1.5 отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау (есікті ұстау, кесе, тәпішке, көзілдірік беру) | 3.1.1.5 отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау (есікті ұстау, кесе, тәпішке, көзілдірік беру) | 4.1.1.5 отбасындағы өз міндеттерін орындау | |
1.1.1.6 отбасы мүшелеріне қамқорлық көрсету (орындықты көтеру, кесе беру, есікті ұстау) | 2.1.1.6 жақын адамы ауырса, оған жанашырлық білдіру (сипау, құшақтау, заттарды әкелу) | 3.1.1.6 отбасындағы өз міндеттерін орындау | 4.1.1.6 сыныптастарын, достарын атымен, мұғалімдерін аты мен әкесінің аты бойынша шақыру | |
1.1.1.7 жақын адамы ауырып қалса, оған жанашырлық білдіру (сипау, құшақтау, заттарды әкелу) | 2.1.1.7 жеке заттарын тану | 3.1.1.7 сыныптастарын, достарын атағанда көрсету | 4.1.1.7 өткен отбасылық мерекелер туралы ауызша немесе альтернативті коммуникацияларды пайдалана отырып, қарапайым мәлімдемелер құрастыру | |
1.1.1.8 ұнататын сыныптасыңызға назар білдіру | 2.1.1.8 сыныптасын аты бойынша тану | 3.1.1.8 келісу (келіспеу), ризашылықты үнмен (сөзбен) білдіру | ||
1.1.1.9 жеке заттарын тану | ||||
1.1.2.1 өз үйін, үй ауласын фотосуреттен тану | 2.1.2.1 өз үйін, үй ауласын фотосуреттен тану | 3.1.2.1 жақын қоршаған орта объектілерін тану (аялдама, дүкен, алаң, стадион) | 4.1.2.1 мектепке бару және қайту жолын тану | |
1.1.2.2 үйдегі бөлмелерді тану: жатын бөлме, ас үй, ванна, дәретхана, олардың мақсатын білу | 2.1.2.2 жақын ортада бағдарлау: жақын маңдағы объектілерді тану (дүкен, саябақ, аялдама) | 3.1.2.2 өз үйін, подъезін, қабатын, пәтерін білу | 4.1.2.2 отбасындағы мінез-құлық, тәртіп ережелерін сақтау (үлкендер демалып жатқанда шуламау; отбасының басқа мүшелеріне агрессия көрсетпеу, дастархан басында тамақ ішу) | |
1.1.2.3 ас үй жиһазын, қонақ бөлме жиһазын, жатын бөлме жиһазын тану | 2.1.2.3 отбасында қол жетімді тапсырмаларды орындау (аяқ киім дұрыс қою, лас табақты ыдыс-аяқ жуатын шұңғылшаға салу) | 3.1.2.3 ас үйдің, жатын бөлменің және олардың жиһаздарының, (үстел, орындықтар, диван, кереует, гардероб) мақсатын білу | 4.1.2.3 үлкендердің еңбегін құрметтеу, отбасында қол жетімді тапсырмаларды орындау (пәтерді жинауға көмектесу: заттарды шкафқа қою, шыныаяқтарды жуу, қасықтарды сүрту) | |
1.1.2.4 өз ойыншықтарын тану | 2.1.2. 4 үйде өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау, пәтерде, үйдің ауласында тазалықты сақтау | 3.1.2.4 пәтерді, үйді тазалауға барынша көмек көрсету (орындықтарды орналастыру, үстелдегі ыдыстарды ыдыс-аяқ жуатын шұңғылшаға алу) | 4.1.2.4 үйдегі міндеттерін орындау | |
2.1.2.5 көмек сұрау, тілегін үнмен (сөзбен ) білдіру | 3.1.2.5 ата-аналарға, ересектерге өтініш, тілек білдірту, тапсырма беру, үлкендер мен құрдастарға сөйлегенде сабырлық сақтап, сыпайы сөйлеу, олардың сөзін үзбеу | 4.1.2.5 ауызша немесе балама коммуникацияны пайдалана отырып, өз тілектері мен сұраныстарын білдіру үшін қарапайым мәлімдемелер құрастыру | ||
2.1.2.6 үлкендер мен балалармен амандасу, бас изеумен, қол бұлғаумен, сөзбен қоштасу | 3.1.2.6 ауызша немесе баламалы түрде ересектермен және балалармен амандасу, олармен қоштасу, өтініш білдіру, келісімін (келіспегенін) білдіру | |||
1.1.3.1 ересек адамның көмегімен мектеп ішінде бағдарлау: дәліздерде, сыныпта, асханада, дәретханада, жатын бөлмеде, спорт залында; үлкендердің көмегімен сыныпта өз жұмыс орнын табу | 2.1.3.1 мектеп ғимараты ішінде бағдарлау: сыныптар, дәліздер, дәретхана, асхана | 3.1.3.1 мектеп бөлмелердің мақсатын түсіну: сынып, жатын бөлме, асхана, киім ілетін бөлме, акт залының, кітапхананың мақсатын түсіну. | 4.1.3.1 мектептің ішкі және сыртқы аймақтарында бағдарлау | |
1.1.3.2 мектептегі ішкі бөлмелерін тану және ажырату: сыныптар, дәліздер, асхана, дәретхана, дәрігер, логопед, психолог кабинеттері | 2.1.3.2 мектеп жиһазының мақсатын түсіну: тақта, парта, орындық | 3.1.3.2. спорт залының, акт залының, кітапхананың мақсатын түсіну | 4.1.3.2 сыныптастарын атымен атау | |
1.1.3.3 мектеп қоңырауларына орай әрекет ету (сабаққа, сабақтан) | 2.1.3.3 партада дұрыс отыру | 3.1.3.3 мектепттегі тәртіп ережелерін сақтау | 4.1.3.3 мектеп бөлмелердің тағайындалу мақсаттарын түсіну | |
1.1.3.4 мектептегі оқушылардың тәртіп ережелерін сақтау: сабақ кезінде шу шығармау, қоңырау соққанда ғана сыныптан шығу | 2.1.3.4 сабақ кезінде, үзіліс кезінде кезекшінің міндеттерін орындау: мұғалімге ойыншықтарды жинауға, орындықтарды реттеуге көмектесу | 3.1.3.4 мектептің (интернаттың) күн тәртібін сақтау | 4.1.3.4 оқу құралдарын мақсатына сай пайдалану | |
1.1.3.5 оқу құралдарын: қарындашты (қаламды) тану оқу заттарына, дидактикалық материалдарына ұкыпты қарау | 2.1.3.5 мұғалім мен тәрбиешінің қарапайым, қол жетімді нұсқауларын орындау. Мысалы: "Майраны шақыр", "Орындықты орнына қой" | 3.1.3.5 кезекшінің міндеттерін орындау | 4.1.3.5 оқушылардың тәртіп ережелерін сақтау | |
1.1.3.6 ойыншықтарды тану: доп, машиналар, қуыршақ | 2.1.3.6 мектеп құралдарын тану және көрсету: үлгі бойынша (осындай затты бер), аты бойынша (қарындашты ал, портфельді аш) | 3.1.3.6 оқу құралдарын мақсатына сай пайдалану | 4.1.3.6 мұғалімнің, тәрбиешінің талаптарын, өтініштерін орындау | |
1.1.3.7 мұғалімдерге, сыныптастарына, мектеп жұмысына жағымды эмоционалды қатынасын білдіру | 2.1.3.7 мектеп құралдарын мақсатына қарай пайдалану (қарындаш, портфель) | 3.1.3.7 өтініш немесе тілекті сөзбен (дыбыспен) немесе ым- ишарамен білдіру | 4.1.3.7 мектептің (интернаттың) күнделікті тәртібін сақтауға | |
2.1.3.8 оқу заттары мен ойыншықтарды ажырату | 4.1.3.8 мектеп ұжымындағы мінез-құлық нормаларын, тәртіп ережелерін орындау | |||
2.1.3.9 оқу заттарын портфельден шығару | 4.1.3.9 вербалды немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым мәлімдемелерді құрастыру | |||
2.1.3.10 мектеп заттарын портфельге салу | ||||
2) "Табиғат" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4 сынып | |
1.2.1.1 күн сайын ауа райы жағдайын бақылап отыру (жылы, суық, жаңбыр, қар, жел) | 2.2.1.1 мұғалімнен кейін жыл мезгілдерінің атауларын қайталау: көктем, жаз, күз, қыс | 3.2.1.1 күн сайын ауа райын бақылау (ашық, бұлтты, суық, күн ашық, қар, жаңбыр) | 4.2.1.1 сурет бойынша жыл мезгілін анықтау | |
1.2.1.2 қардың салқындығын сезіну және оның жылы қолда еруін көру | 2.2.1.2 күн сайын ауа райының өзгеруін бақылау (жылы, суық, күн, жел, жаңбыр, қар) | 3.2.1.2 табиғаттағы, өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігіндегі өзгерістерді бақылау: күзде, қыста, көктемде, жазда (жасыл жапырақтар - жапырақтар сарғайған - жапырақтар түсті, құстар ұшып кетті) | 4.2.1.2 сюжетті сурет бойынша бақшадағы, бақтағы күзгі және көктемгі жұмыстарды тану | |
1.2.1.3 жаңбырды, қарды, желді тікелей сезіну арқылы тану | 2.2.1.3 күз айларындағы ауа-райын, табиғаттың өзгеруін бақылау: салқындау, күрт суыту, жаңбырлы күндер | 3.2.1.3 күзгі салқындау, жаңбырлы ауа райы, салқын жел, жапырақтардың түсуі, шөптердің, гүлдердің солуы, құстардың кетуін айтып көрсету | 4.2.1.3 суреттен күзгі жапырақтарды табу | |
1.2.1.4 жыл мезгілдерінің белгілерін қадағалау: жапырақ түсі, жапырақтың түсуі, шөптердің, гүлдердің солуы; ағаштардың қысқы тыныштығы, ағаштардағы бүршіктер, бұталар, гүлдер, ағаштар мен бұталардың гүлденуі, бұталар мен ағаштардағы гүлдердің, жемістер мен жидектердің гүлденуі | 2.2.1.4 күз айларында өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігіндегі өзгерістерді бақылау: жапырақтың түсуі, жапырақтарды түсі бойынша ажырату, құстардың кетуі | 3.2.1.4 қыста табиғатта болатын өзгерістерді атау немесе көрсету - суық, аяз, қар, мұз, мұзтайғақ | 4.2.1.4 күзгі салқындау, жаңбырлы ауа райы, салқын жел, жапырақтардың түсуі, шөптердің, гүлдердің солуы, құстардың кетуі атап көрсету | |
1.2.1.5 жыл маусымына сай киіну | 2.2.1.5 өсімдіктер мен жануарлар тіршілігінің қыстағы өзгерістерін бақылау: қар, жапырақсыз ағаштар | 3.2.1.5 мұзтайғақ жағдайда мұздың қасиетін түсіну (тайғақ, құлау мүмкін) | 4.2.1.5 суреттен жаз, қыс, күз, көктем мезгіліндегі табиғат бейнелерін тауып көрсету | |
1.2.1.6 жыл маусымыны сәйкес таза ауада ойнау | 2.2.1.6 қардың салқындығын сезіну және оның жылы қолда еруін көру | 3.2.1.6 табиғаттың көктемдегі өзгерістерін атау немесе көрсету – ауаның жылынуы, қардың еруі, құстардың келуі, бүршік жарылуы, даланың гүлденуі | 4.2.1.6 күн сайын ауа райын бақылау (ашық, бұлтты, суық, күн шуақты, қар, жаңбыр) | |
2.2.1.7 мұз қатқан кездегі мұздың қасиетін түсіну (тайғақ, құлау мүмкін) | 3.2.1.7 табиғаттың жазғы өзгерістерін атау немесе көрсету | 4.2.1.7 қыста табиғатта болатын өзгерістерді атау немесе көрсету - суық, аяз, қар, мұз, мұз | ||
2.2.1.8 көктем айларындағы табиғаттағы өзгерістерді бақылау: ауаның жылынуы, мұз сүңгілері, қардың еруі, құстардың келуі, бүршік жарылуы | 3.2.1.8 ұсынылған суреттердің ішінен қыс, жаз бейнесін таңдау | 4.2.1.8 мұзтайғақ жағдайда мұздың қасиетін түсіну (тайғақ, құлау мүмкін) | ||
2.2.1.9 жаз айларында табиғаттағы өзгерістерді бақылау: күн жарқырайды, гүлдер гүлдейді | 3.2.1.9 маусымға сай киіну | 4.2.1.9 маусымға сай киіну | ||
2.2.1.10 маусымға сай киіну | 3.2.1.10 маусымға сәйкес таза ауада ойнау | 4.2.1.10 жыл мезгіліне сай киінген балаларды суреттен көрсету | ||
2.2.1.11 маусымға сәйкес таза ауада ойнау | 3.2.1.11 өтініш немесе тілекті сөзбен (үнмен) немесе ым- ишарамен білдіру | 4.2.1.11 әр түрлі маусымда ашық ауада ойындар ойнау | ||
4.2.1.12 көктемде табиғаттағы өзгерістерді байқау (жылы болды, қар еріді) | ||||
4.2.1.13 вербалды немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым чсөйлемдерді құрастырып айту | ||||
1.2.2.1 таныс көкөністерді үлгісі бойынша (тура осындай бер), аты бойынша (сәбізді ал), дәмі бойынша (мысалы, сәбіз) тану | 2.2.2.1 көкөністерді үлгі бойынша тану және көрсету (сәбіз, қияр) | 3.2.2.1көкөністерді көрсету және атау: сәбіз, қияр, орамжапырақ | 4.2.2.1суреттегі көкөністерді көрсетіп, атау | |
1.2.2.2 екі көкөністен сәбізді үлгісі, атауы, дәмі бойынша таңдау | 2.2.2.2 сәбіз мен қиярды үлгілері, аттары, дәмі бойынша басқа көкөністердің ішінен ажыратып табу | 3.2.2.2 көкөністердің түсін, пішінін, дәмін атау | 4.2.2.2 суреттегі жемістерді көрсету және атау | |
1.2.2.3 үлгісі, өлшемдері бойынша екінің ішінен таңдау (үлкен сәбізді бер) | 2.2.2.3 жемістерді үлгісі мен атауы бойынша тану және көрсету (алма, алмұрт) | 3.2.2.3 жемістерді көрсету және атау: алма, алмұрт, банан | 4.2.2.3 көкөністер мен жемістердің түсін, пішінін, дәмін атау | |
1.2.2.4 таныс жемістерді үлгісі, атауы, дәмі бойынша тану (мысалы, алма) | 2.2.2.4 алма мен алмұртты басқа жемістердің ішінен үлгісі, атауы, дәмі бойынша табу | 3.2.2.4 жемістердің түсін, пішінін, дәмін, иісін ажырату және атау | 4.2.2.4 көкөністер мен жемістерді көрнекі үлгі бойынша, жалпылаушы сөз бойынша топтастыру | |
1.2.2.5 екі жемістің бірін үлгісіне, атауына, дәміне қарай таңдау, мысалы, алманы | 2.2.2.5 өлшемі мен аты бойынша таңдау жасау (маған үлкен қияр бер, маған үлкен алма бер) | 3.2.2.5 көкөністер мен жемістерді көрнекі үлгі бойынша топтастыру, жалпылаушы сөздерді қолдану арқылы | 4.2.2.5 көкөністерден дайындалған тағамдарды тану және атау (салат, көкөніс сорпасы) | |
1.2.2.6 өлшеміне, үлгіге сәйкес таңдау жасау (маған кішкентай алма бер) | 2.2.2.6 көкөністер мен жемістерді көрнекі үлгі бойынша топтастыру | 3.2.2.6 жидектерді (таңқурай, қарақат) тану және атау | 4.2.2.6 жемістерден дайындалған тағамдарды тану және атау (тосап, компот) | |
1.2.2.7 жемістер мен көкөністерді үлгісіне, атауына, дәміне қарай ажырату, мысалы, сәбіз мен алманы | 2.2.2.7 жидектерді (таңқурай) сыртқы түрі бойывнша (үлгіге сәйкес), дәміне қарай тану және табу | 3.2.2.7 жидектердің түсін, пішінін, дәмін атау | 4.2.2.7 жақын жерде (жергілікті аумағында) жиі кездесетін жидектерді тану және атау | |
1.2.2.8 бақшадағы, жылыжайдағы көкөністердің өсуін, бақтағы жемістердің өсуін бақылау | 2.2.2.8 бөлме өсімдіктерін су сепкішпен суару | 3.2.2.8 жергілікті ағаштарды тану және атау | 4.2.2.8 жидектерден жасалған тағамдарды тану және атау | |
2.2.2.9 бақшадағы, жылыжайдағы көкөністердің өсуін, бақтағы жемістер мен жидектердің өсуін бақылау | 3.2.2.9 гүлдерді танып, атау - түймедақ | 4.2.2.9 жақын жерде (жергілікті аумағында) жиі кездесетін ағаштарды тану және атау | ||
3.2.2.10 бөлме өсімдіктерін күту ережелерін сақтау (түпқоймасын жуу) | 4.2.2.10 үлгі бойынша ағаш бөліктерін көрсету | |||
3.2.2.11 ауызша немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым сөйлемдерді құрастыру | 4.2.2.11 бұта мен ағашты ажырату | |||
3.2.2.12 бақшадағы, жылыжайдағы көкөністердің өсуін, бақтағы жемістер мен жидектердің өсуін бақылау | 4.2.2.12 үлкен жапырақтары бар бөлме өсімдіктерді күту ережелерін сақтау: фикус, бегония (түпқоймаларды жуу, жапырақтарды шаңнан тазарту) | |||
4.2.2.13 ауызша немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым сөйлемдерді құрастыру | ||||
4.2.2.14 бақшадағы, жылыжайдағы көкөністердің өсуін, бақтағы жемістер мен жидектердің өсуін бақылау | ||||
1.2.3.1 үй жануарларын (мысалы, мысықты) үлгісі, атауы бойынша тану | 2.2.3.1 үй жануарларын (мысықты, итті) үлгісі, атаулары бойынша тану | 3.2.3.1 үй жануарларын көрсету және атау (мысық, ит, сиыр) | 4.2.3.1 суреттен үй жануарларын көрсету және атау | |
1.2.3.2 үлгі бойынша екі үй жануарларының ішінен мысықты таңдау, макеттер, иллюстрациялар арқылы атау | 2.2.3.2 мысықтар мен иттерді дауысынан тану | 3.2.3.2 үй жануарларының негізгі дене мүшелерін атау (бас, дене, табан, құйрық) | 4.2.3.2 үй жануарларының негізгі дене мүшелерін атау (бас, дене, табан, құйрық) | |
1.2.3.3 үлгі бойынша екі өлшемнен таңдау жасау (үлкен мысықты көрсет) | 2.2.3.3 мысық пен иттің денесінің негізгі бөліктерін (басы, денесі, табаны, құйрығы) үлгіге сәйкес, атауы бойынша көрсету | 3.2.3.3 мысықты, итті, сиырды дауыс үндерінен тану | 4.2.3.3 үлгі бойынша екі өлшемнен таңдау жасау (үлкен мысықты көрсет) | |
1.2.3.4 жабайы жануарларды (мысалы, қоянды) үлгісі, аты бойынша тану | 2.2.3.4 үй жануарларын күту (су беру, жем беру) | 3.2.3.4 жануарлардың орындайтын әрекеттерін атау (мысық сүт ішеді, сиыр шөп жейді, ит үйшігінде отырады) | 4.2.3.4 үй жануарлардың төлдерін тану және атау (марғау, күшік, бұзау) | |
1.2.3.5 екі жабайы аңнан қоянды үлгісіне, атауына сәйкес таңдау | 2.2.3.5 жабайы жануарларды (қоян, түлкі) үлгісі, аты бойынша тану | 3.2.3.5 үй жануарларын қамқорлық білдіру, оларға күтім жасауға көмектесу | 4.2.3.5 жануарлардың адамға қалай көмектесетінін атап айту (сиыр сүт береді, мысық тышқандарды ұстайды, ит үйді күзетеді) | |
1.2.3.6 екі заттан (суреттен) таңдау жасау: өлшемі бойынша, улгі бойынша (тура осындай бер), аты бойынша (үлкен қоян бер) | 2.2.3.6 мұғалімнен кейін қайталау, қоян мен түлкінің әдеттеріне еліктеу | 3.2.3.6 жабайы жануарларды (қоян, түлкі, аю) көрсету және атау | 4.2.3.6 үй жануарларын қамқорлық білдіру, оларға күтім жасауға көмектесу | |
1.2.3.7 үлгісі бойынша, аты бойынша мысық пен қоянды ажырату | 2.2.3.7 үш жануардың ішінен үлгі бойынша қоянды, түлкіні таңдау (осы сияқтыны көрсет) | 3.2.3.7 мұғалімнен кейін қайталау, қоян, түлкі, аюдың әдеттеріне еліктеу (музыкалық сүйемелдеу) | 4.2.3.7 суреттегі жабайы жануарларды көрсету және атау (қоян, түлкі, аю, кірпі) | |
1.2.3.8 үй құстарын (мысалы, тауық) үлгі бойынша, аты бойынша тану | 2.2.3.8 атауына сәйкес таңдау жасау(түлкіні көрсет, қоянды көрсет) | 3.2.3.8 жануарлардың орындайтын әрекеттерін атау (қоян секіреді) | 4.2.3.8 суреттен қоянды жазда, қоянды қыста, аюды жазда, аюды қыста тану | |
1.2.3.9 екі құстың ішінен үлгісіне, атауына сәйкес біреуін, мысалы, тауықты таңдау | 2.2.3.9 құсты (тауықты, қазды) үлгісі, атауы бойынша тану | 3.2.3.9 жабайы жануарлардың төлдерін тану және атау (көжек, конжық, жаутаң) | 4.2.3.9 жануарлар туралы ертегін сахналауға қатысу, жануарлардың әдеттерін мұғалімнің соңынан қайталау | |
1.2.3.10 екі құстың ішінен аты бойынша біреуін таңдау (тауықты көрсет) | 2.2.3.10 үш құстың ішінен үлгі бойынша тауықты, қазды таңдау (осы сияқты көрсет) | 3.2.3.10 құсты дауыс үнінен тану (тауық, әтеш, қаз) | 4.2.3.10 жабайы жануарлардың төлдерін тану және атау (көжек, конжық, жаутаң) | |
1.2.3.11 жабайы құстардың табиғаттағы әдеттерін байқау, (мысалы, торғайды) аттауы бойынша тану | 2.2.3.11 заттың аттауы бойынша таңдау жасау (тауықты көрсет, қазды көрсет) | 3.2.3.11 құстардың қимылдарын айту (тауық шоқиды, әтеш шақырады, қаз жүзеді) | 4.2.3.11 үй жануарларын сыртқы түрі бойынша тану, суреттен көрсету, және атау | |
1.2.3.12 табиғаттағы жәндіктерді бақылау (мысалы, қоңыз), аттауы бойынша тану | 2.2.3.12 жергілікті құстарды үлгісі бойынша, аты бойынша тану (торғай, көгершін) | 3.2.3.12 мұғалімнің соңынан қайталап, үй құстарының әдеттеріне еліктеу | 4.2.3.12 құстарды дауыстары бойынша ажырату | |
1.2.3.13 аквариумдағы балықтарды бақылау, балыққа жем беру | 2.2.3.13 торғайларды, көгершіндерді бақылап қарау | 3.2.3.13 жергілікті құстарды сыртқы түрі, дауысы бойынша тану және атау (көгершін, торғай) | 4.2.3.13 құстарға тән әрекеттерін атау | |
2.2.3.14 құс қоректендіру үйшігіне жем салу | 3.2.3.14 жергілікті құстарды бақылау | 4.2.3.14 құстар туралы ертегін сахналауға қатысу | ||
2.2.3.15 табиғаттағы жәндіктерді бақылап, үлгісі, атауы бойынша тану (мысалы, қоңыз, көбелек | 3.2.3.15 қоректендіру үйшігіне жем салу | 4.2.3.15 жергілікті құстарды сыртқы түрі бойынша тану, суреттен көрсету, атау | ||
2.2.3.16 өзен балықтарын бақылау, қарастыру | 3.2.3.16 жәндіктерді сыртқы түрі бойынша тану және атау (қоңыз, көбелек, шыбын) | 4.2.3.16 жергілікті құстарды бақылау және күтіп қарау (қоректендіру үйшігі) | ||
3.2.3.17 балықтың дене мүшелерін тану және атау (бас, дене, құйрық) | 4.2.3.17 суреттен жәндіктерді тану, көрсету және атау (қоңыз, көбелек, шыбын, құмырсқа) | |||
4.2.3.18 үй жануарлары мен жабайы аңдарды, құстарды, жәндіктерді ажыратыу және үлгі бойынша, жалпылаушы сөз бойынша топтастыру | ||||
4.2.3.19 балықтың кейбір түрлерін тану және атау (мысалы, жайын, шортан, мөңке) | ||||
4.2.3.20 вербалды немесе баламалы коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым сөйлемдер құрастыру (жануарлардың, құстардың, жәндіктер және балықтардың қылықтары, қозғалыс әдеттері туралы) | ||||
3) "Менің Отаным – Қазақстан" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1 сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4 сынып | |
1.3.1.1 әнұранды бір орында тұрып, оң қолды жүрек тұсына қойып тыңдау | 2.3.1.1 әнұранды бір орында тұрып, оң қолды жүрек тұсына қойып тыңдау | 3.3.1.1 ауылдың (қаланың) ішінен өз үйін тану | 4.3.1.1 үйін, жиі баратын демалыс және ойын-сауық орындарын фотосуретте тану | |
1.3.1.2 Қазақстан туын танып, көрсету | 2.3.1.2 Қазақстан туын танып, көрсету | 3.3.1.2 өз ауылында, (қаласында) мектептен үйге дейінгі жолды тану | 4.3.1.2 үйден мектепке және кері қайту жолын тану | |
1.3.1.3 туған ауылдың (қаланың) ішінен өз үйін тану | 2.3.1.3 домбыраны тану, домбыраның үнін тану | 3.3.1.3 қаланың демалыс саябағы мен үнемі баратын дүкенін тану | 4.3.1.3 оқушы тұратын аймақтың негізгі көрікті жерлерін (өзен, көл, тау, орман) тану | |
1.3.1.4 қаланың демалыс саябағы мен үнемі баратын дүкенін тану | 2.3.1.4 өзі тұратын қаладағы (ауылдағы) өз үйіне баратын жолды тану | 3.3.1.4 өзі тұратын аймақтың негізгі көрікті жерлерін (өзен, көл, таулар) тану | 4.3.1.4 өз қаласының, ауылының негізгі мекемелерінің мақсатын түсіну: дүкен, емхана, мектеп | |
2.3.1.5 көшелердің мерекелік безендірілуіне көңіл бөлу (қала, ауыл бойынша экскурсиялар кезінде) | 3.3.1.5 өз қаласының, ауылының негізгі мекемелерінің мақсатын түсіну: дүкен, мектеп | 4.3.1.5 қала мен ауылдың айырмашылығын түсіну | ||
2.3.1.6 қаланың демалыс саябағы мен үнемі баратын дүкенін тану | 3.3.1.6 Қазақстан Республикасының әнұраны орындалған кезінде оң қолын жүрек тұсына қойып тік тұру | 4.3.1.6 Қазақстан Республиканың әнұраны орындалған кезінде оң қолды жүрек тұсына қойып тік тұру қалпын сақтау | ||
2.3.1.7 туған ауылдың (қаланың) ішінен өз үйін тану | 3.3.1.7 Қазақстан туын тану және көрсету | 4.3.1.7 Қазақстан туын тану және көрсету | ||
3.3.1.8 2-3 тудың ішінен Қазақстан туын тауып көрсету ерекшелеу | 4.3.1.8 ұсынылған 2-3 таңбаның ішінен Қазақстан туын тауып таңдау | |||
3.3.1.9 домбыраны тану және атау | 4.3.1.9 домбыраны тану және көрсету | |||
3.3.1.10 домбыра үнін тану | 4.3.1.10 домбыра үнін тану | |||
4.3.1.11 ауызша немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым сөйлемдерді құрастыру | ||||
1.3.2.1 қалада жүру үшін қоғамдық көлігін тану (автокөлік, автобус, трамвай) | 2.3.2.1 көлік түрлерін тану (автомобиль, автобус, трамвай, пойыз) | 3.3.2.1 суретте қаланың, ауылдың негізгі көлік түрлерін атаулары бойынша көрсету | 4.3.2.1 негізгі көлік түрлерін атау: автобус, автомобиль, пойыз, ұшақ, пароход | |
1.3.2.2 бағдаршамдарды тану және оны көрсету | 2.3.2.2 суреттегі бағдаршамды тану және оны көрсету | 3.3.2.2 суреттен көлік түрлерін атаулары бойынша көрсету: автобус, жеңіл көлік, трамвай, пойыз | 4.3.2.2 көлік түрлерінің қозғалыс амалдарын атау (автобус, автомобиль – жүреді, пойыз – жүреді, ұшақ – ұшады, пароход – жүзеді) | |
1.3.2.3 қоғамдық көлікте өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: бос орындыққа отырып жүру | 2.3.2.3 ойын жағдайында бағдаршам талаптарын орындау | 3.3.2.3 мектепке бару және қайту жолын тану, білу | 4.3.2.3 жолда жүру ережелерін сақтау | |
1.3.2.4 қалада жүру ережелерін сақтау (ересек адамның қолынан ұстап тротуармен жаяу жүру) | 2.3.2.4 қоғамдық көлікте өзін-өзі ұстау ережелерін сақтауға: бос орындыққа отыру; ақырын сөйлеу, айқайламау | 3.3.2.4 қоғамдық көлікте өзін дұрыс ұстау | 4.3.2.4 көшеден өту ережелерін сақтау | |
2.3.2.5 қала бойынша қозғалыс ережелерін сақтау (тротуармен жүру, ересек адамның қолынан ұстау) | 3.3.2.5 бағдаршамның жанған түстеріне сәйкес көшеден өту ережелерін сақтау | 4.3.2.5 бағдаршам сигналдарын және олардың мағынасын атау (қызыл – тоқта, сары – кү, жасыл – жүр) | ||
2.3.2.6 ересек адамның сүйемелдеуімен жолды "зебра" бойымен кесіп өту (экскурсия кезінде, ойын жағдайында) | 3.3.2.6 ересектердің еріп жүрумен жолды жаяу жүргіншілерге арналған жерүсті және жерасты өткелдерімен кесіп өту | 4.3.2.6 ересектердің сүйемелдеуімен жолды "зебра" бойымен, жер асты өткелі арқылы кесіп өту | ||
3.3.2.7 жол ережесін сақтамаудың қауіптілігін түсіну | 4.3.2.7 көшеде өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: тротуармен жүру, қоқыс тастамау, айқайламау, итермеу | |||
4.3.2.8 мектепке бару және қайту жолдарын табу | ||||
4.3.2.9 жол қозғалысы ережелерін сақтамаудың қауіптілігін түсіну | ||||
4.3.2.10 ауызша немесе альтернативті коммуникацияны пайдалана отырып, қарапайым сөйлемдерді құрастыру | ||||
1.3.3.1 ересектермен бірге дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға бару | 2.3.3.1 ересектермен бірге дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға бару | 3.3.3.1 ересектермен бірге дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға бару | 4.3.3.1 ересектермен бірге дүкендерге (азық-түлік және өнеркәсіп тауарлары), базарларға, емханаларға, дәріханаларға бару | |
1.3.3.2 тауарларды, дәрі-дәрмектерді сатып алу үрдісін, сатып алушы мен сатушы, пошта қызметкері, дәріхана, медициналық персонал арасындағы қарым-қатынасты бақылау | 2.3.3.2 тауарларды, дәрі-дәрмектерді сатып алу үрдісін, сатып алушы мен сатушы, пошта қызметкері, дәріхана, медициналық персонал арасындағы қарым-қатынасты бақылау | 3.3.3.2 қоғамдық орындарда, айналасындағы заттарға күтіммен қарау | 4.3.3.2 ересек адаммен бірге өзіне-өзі қызмет көрсететін азық-түлік дүкенінде заттарды таңдау | |
1.3.3.3 қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтау: айғайламау, жүгірмеу, айналаңдағы адамдарға агрессивті әрекеттер жасамау; қоршаған орта объектілеріне қатысты деструктивті әрекеттерді қолданбау, өзге адамдардың заттарына қол тигізбеу (алмау) | 2.3.3.3 қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережелерін сақтауға: айқайламауға, жүгірмеуге , айналаңыздағы адамдарға агрессивті әрекеттер жасамауға ; қоршаған орта объектілеріне қатысты деструктивті әрекеттерді қолданбау, өзге адамдардың заттарына қол тигізбеу (алмау) | 3.3.3.3 ересек адаммен бірге өзіне-өзі қызмет көрсететін азық-түлік дүкенінде тауарларды таңдау | 4.3.3.3 өзіне-өзі қызмет көрсетуді талап ететін дүкеніндегі өнімдерді кассаға апару үшін себетті, арбаны пайдалану: таңдалған тауарларды себетке, арбаға мұқият салу. | |
2.3.3.4 сатушымен, дәрігермен, пошта қызметкерімен, дәріханамен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік қолайлы тәсілдерін қолдану: сәлемдесу, қоштасу, көрсетілген қызмет үшін рахмет, көмек | 3.3.3.4 өзіне-өзі қызмет көрсететін дүкендегі өнімдерді кассаға апару үшін себетті, арбаны пайдалану: таңдалған өнімдерді себетке, арбаға мұқият орналастыру. | 4.3.3.4 "Дүкен" рөлдік ойынын ойнау, сатушы, сатып алушы рөлін орындау | ||
3.3.3.5 "Дүкен" рөлдік ойынын ойнау, сатушы, сатып алушы рөлін орындау | 4.3.3.5 кафеге бару, дастархан басында мәдениетті мінез-құлық дағдыларын қолдану, бейтаныс адамдармен (кафе қызметкерлері) қарым-қатынас жасау, ұқыпты тамақтану, ас құралдарын, майлықтарды дұрыс пайдалану | |||
38. Бағдарлама Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Айналадағы әлем" оқу пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
39. Оқу мақсаттарын сыныптар мен тоқсандар бойынша бөлу ұсыныс түрінде берілген. Мұғалім әр оқушының мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу мақсаттарын жеке анықтайды.
Параграф 3. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Айналадағы әлем" оқу пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспары
1) 1- сынып :
2) 2 сынып :
3) 3 -сынып:
4) 4- сынып:
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 317-қосымша |
Орташа ақыл-ой кемістігі бар білім алушыларға арналған бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін "Тәртіп мәдениеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 317-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына 318-қосымша |
Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. Бұйрық 318-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің 27.07.2017 № 352 (1, 2, 6, 8, 9, 10,(11, 12) сыныптардың ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылары үшін 01.09.2017, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 3-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2018, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар 4-сыныптың және 10-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2019, 11-сыныптың білім алушылары үшін 01.09.2020 қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 06.11.2024 № 327 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1 - 4 сыныптары үшін "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңының 19-бабы 1 тармағына сәйкес әзірленген.
2. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларды оқытудың негізгі мазмұны өмірлік дағдылар, әлеуметтік қолайлы мінез-құлық дағдылары болып табылады, оларды игеру оқушылардың әдеттегі тұрмыстық жағдайларда көмекке деген қажеттілігін азайтуға ықпал етеді. Академиялық білімді қалыптастыру саласында білім алушыларда танымдық іс-әрекеттің мақсатты әдістерін қалыптастырудағы айқын қиындықтарға байланысты мүмкіндіктердің шағын ресурсы байқалады.
3. Бағдарламаның мазмұнын мұғалім, тәрбиешілер (оқушының мектепте болған барлық уақыты ішінде, өзіне-өзі қызмет көрсетуге және гигиеналық рәсімдерді орындауға байланысты табиғи жағдайларда, режимдік сәттерде) және оқушылардың ата-аналары (үйде, қоғамдық орындарда, кез келген өмірлік жағдайларда) жүзеге асырады.Мұғалімдер мен отбасының қызметін үйлестіруді және мақұлдауды сынып жетекші жүзеге асырады.
4. Бағдарламаның мақсаты – білім алушылардың денсаулықты сақтауға, күнделікті өмірде барынша мүмкін болатын дербестік пен дербестікке қажетті практикалық біліктілік пен дағдылар жүйесін дамыту болып табылады.
5. Бағдарлама міндеттері:
1) оқушыларда өздері, дене мүшелері және олардың мақсаты, мүмкіндіктері, жақын әлеуметтік ортасы туралы алғашқы түсініктерін қалыптастыру;
2) жеке гигиена саласындағы дағдыларды қалыптастыру;
3) адам күнделікті пайдаланатын тұрмыстық заттар туралы білімді қалыптастыру;
4) тамақтануды ұйымдастыру, киімге, аяқ киімге және басқа да тұрмыстық заттарға күтім жасау саласында қарапайым өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын, тұрмыстық және еңбек дағдыларын қалыптастыру;
5) төтенше жағдайларда, қоғамдық орындарда, үйде, көшедегі әртүрлі жағдайларда мінез-құлық ережелерін сақтау дағдыларын қалыптастыру.
6. Түзете – дамыту міндеттері:
1) сабаққа деген ынтасын, белсенділігін, қызығушылығын ояту;
2) гигиеналық процедуралар мен өзіне-өзі қызмет көрсетуге, көмек сұрауға, қабылдауға және көмек көрсетуге қатысты қажеттіліктерінөлеңге жеткізудің вербалды емес және вербалды тәсілдерін қалыптастыру;
3) жақын ортадағы адамдарға оң көзқарасты, мінез-құлық пен қарым-қатынастың қолайлы тәсілдерін, құрдастарымен және ересектермен ынтымақтастық қабілеттерін қалыптастыру;
4) еңбекқорлыққа, шыдамдылыққа, жұмысқа қабілеттілікке, басталған істі соңына дейін жеткізе білуге тәрбиелеу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
7. Оқу үрдісін ұйымдастыру кезінде мыналарды ескеру қажет:
1) ұжымдық оқыту жағдайында оқушылардың танымдық белсенділігінің төмендігі;
2) сабақта фронтальды жұмыста қолданылатын мұғалімнің көмегін ынталандыратын нұсқаулыққа әлсіз реакция;
3) сөйлеудің коммуникативті, реттеуші, жоспарлау функцияларының айқын дамымауы;
4) білім алушылардың белсенділігі мен зейінін сабақ бойы бір оқу пәнінің мазмұнында сақтай алмау;
5) қалыптасатын дағдыларды автоматандырудың қиындықтары.
8. Арнайы педагогика қағидаттарына негізделген оқушыларды оқыту және тәрбиелеу процесі білім алушылардың өзіндік белсенділігін, барынша ықтимал бастамасы мен дербестігін дамытуға бағытталады.
9. Мұғалімдер оқушылардың бірегей ерекшеліктерін сақтай отырып, жеке қарқынмен даму құқығын құрметтейді; өзгермелі мүмкіндіктерді үнемі зерттейді, білім беру қажеттіліктерін бағалайды, оқушылардың өзіне-өзі қызмет көрсету және гигиена дағдыларын дамыту мен игерудегі минималды ілгерілеулерді тіркейді. Оқу барысындағы кез-келген ілгерілеу оң нәтиже ретінде қарастырылады.
10. Педагогтер осы бағдарламадан әрбір оқушы үшін қолжетімді оқу мазмұнын, сондай-ақ оқушылардың білім беру, тұлғалық жетістіктерін бағалаудың жеке мүмкіндіктері мен нәтижелерін ескере отырып, оқыту әдістерін, нысандарын, құралдарын дербес таңдайды.
11. Оқу-тәрбие процесі бүкіл оқу кезеңінде пәндік іс-әрекетте құрылады. Оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес пәндік ортаны құру кезінде келесі ережелер орындалады:
1) білім мен дағдыларды жаңа жағдайға көшірудің айтарлықтай қиындықтарына байланысты осы дағдылар қолданылатын жағдайға мүмкіндігінше жақын жағдайда жүзеге асыру біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру;
2) дағдыларды қалыптастыру процесінде нақты заттар мен гигиена құралдарын қолдану;
3) білім алушылардың өзгермелі мүмкіндіктеріне сәйкес пәндік ортаны өзгерту (біртіндеп күрделендіре отырып, кеңейту).
12. Әр сабақтың мазмұны оқушыға әртүрлі іс-әрекеттерде (пәндік, ойын, сөйлеу, құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас) зерттелетін объектілерді қолдана отырып, әртүрлі анализаторларға сүйене отырып, өзінің мүмкіндіктерін, жақын әлеуметтік және пәндік ортаның ерекшеліктерін білуге көмектесуі керек. Мұғалімдер әртүрлі оқу пәндерінің мазмұнын бір сабаққа біріктіреді.
13. Оқыту мазмұнының интеграциялық сипаты оқудың алғашқы 2-4 жылында пәнсіз оқыту болып біртіндеп пәндік оқытуға көшумен жүзеге асырылады. Пәнсіз оқыту кезеңінде оқушылардың мақсатты іс-әрекетін ұйымдастыру үшін тақырыптық жоспарлау қолданылады.
14. Бағдарлама оқу жылының әр аптасы үшін өтпелі тақырыпты анықтайды.Тақырыптар мен олардың реттілігін анықтау кезінде "мен - бала" концентрациясынан (оқушының өзі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзіне деген оң көзқарасын қалыптастыру), "бала және оның әлемі" концентрациясына (жақын орта туралы түсініктерін қалыптастыру) өту принципі қолданылды: (өз отбасына, үйіне, ойыншықтарына, мектебіне, сыныбына, сыныптастарына) және одан әрі "бала және үлкен әлем" (өсімдіктер, жануарлар әлемі, табиғат құбылыстары) концентрациясына өтеді.
15. Өтпелі ортақ тақырыптар қайталау және бірте-бірте кеңейту, оқытылатын ұғымдарды, лексиканы, фразеологизмдерді, практикалық жаттығуларды күрделендіріп отыруды көздейтін концентрлік принципке сәйкес әр сыныпта қайталанады. Мектептің педагогикалық кеңесі оқушылардың ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, тақырыптар мен өтпелі тақырыптар тізбегіне өзгерістер енгізе алады.
16. Бағдарламаның мазмұны концентрация принципіне сәйкес құрылымдалған. Әр тақырыпта алдымен пәндік, содан кейін функционалды және семантикалық жақтары, содан кейін мүмкіндігінше қарым-қатынас саласы ашылады.Бұрын оқығанды қайталау оқушылардың бойында қалыптасатын дағдыларды автоматтандыруды қамтамасыз етеді.
17. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушылардың сөйлеуді дамытуда (оның болмауына дейін) және қарым-қатынаста айқын қиындықтар бар. Әрбір нақты жағдайда бар проблемалар педагогикалық құралдармен өтеледі.
18. Бағдарлама материалында сөйлеуді түсінуді дамыту, ауызша және балама қарым-қатынас құралдарын қалыптастыру, білім алушылардың көрнекі және тиімді ойлауын дамыту бойынша дәйекті жұмыс құрылуда. Педагог тарапынан білім алушылардың қызметі мен өз іс-әрекетін сөйлеу арқылы сүйемелдеуі мөлшерленген және түсінуге қолжетімді болуы тиіс.
19. Оқыту процесі тек мазмұнды ғана емес, сонымен қатар ұйымдастырушылық формаларды да қатаң реттеуді қарастырмайды.
20. Оқу сабағын ұйымдастырған кезде әр оқушыда қажеттілік туындаған кезде қызмет түрін өзгерту немесе демалу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Жеке жұмысты жеке қарқынмен орындау, мұғалімнің жеке көмегін алу үшін жағдайлар жасалады.
21. Білім алушыларға сабақ барысында сынып бөлмесінде еркін қозғалуға, оқу тапсырмаларын үстел басында, кілемде, тұрып, сыныптастарымен бірлесіп немесе сыныптастарының жұмысын бақылап отыруға мүмкіндік беріледі.
22. М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін арнайы дайындалған пәндік дамытушы ортада басқа арнайы педагогикалық әдістер мен технологиялармен бірге қолдану ұсынылады.
23. Әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру және өзіне-өзі қызмет көрсету үшін арнайы дайындалған пәндік дамытушы ортада қасықпен себуге, қолды жууға, тістерді тазалауға, тарақ пен айна қолдануға, кірді жууға, кірді кептіруге, үтікті пайдаланып кірді үтіктеуге арналған жинақтар, ыдыс жууға арналған жинақ, еденнен қоқысты, үстелден шаңды жинауға арналған жинақ, айналар мен әйнектерді жууға арналған, бекіткіштері бар жақтаулар жиынтығы (түймелер, түйреуіштер, ілгектер, жіптер, шілтерлер), аяқ киімді тазартуға арналған жиынтық, жеңіл тағамдар дайындауға арналған құралдармен жабдықталады.
24. Оқытуда күнделікті режимге сәйкес өзіне-өзі қызмет көрсетудің табиғи өмірлік жағдайлары, оқушылардың ойын және практикалық іс-әрекеттеріне қолжетімді ауызша оқыту әдістерін пайдалана отырып, ойын, практикалық және көрнекі әдістер қолданылады.
25. Дидактикалық ойындар, ойыншықтарды қолданатын сюжеттік ойындар, өмірлік жағдайларды драматизациялау ойындары қолданылады. Ойындарды өткізу кезінде өлшенген қарқынмен жүру керек, ойын жаттығуларын білім алушыларға сұрақтармен қанықтырмау керек.Оқушыларды мұғалім мен сыныптастарының іс-әрекеттерін бақылауға, осы әрекеттерді қайталауға, сыныптастарының жауаптарын тыңдауға, жалпы ойынға қатысу кезегін күтуге үйрету керек.
26. Сыныптағы сабақтар мектептің басқа бөлмелерінде де, одан тыс жерлерде де өткізілетін экскурсиялармен, бақылаулармен, асханада, жатын бөлмеде, санитарлық бөлмелерде практикалық жаттығулармен ауысады.
27. Өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын, гигиеналық дағдыларды және мінез-құлық мәдениетін игерудің маңызды шарты-мұғалімнің, тәрбиешінің және оқушылардың ата-аналарының (заңды өкілдерінің) іс-әрекеттерінің үйлесімділігі.Сабақта, сабақтан тыс уақытта оқушыларда қалыптасатын гигиеналық дағдылар мен өзіне-өзі қызмет көрсету дағдылары отбасында бекітіледі.Ата-аналар мұғалімдерге өзін-өзі күту дағдыларын, жеке гигиенаны, отбасы мен қоғамдағы мінез-құлық мәдениетін қолданудың жетістігі туралы үнемі ақпарат беріп отыруы керек.
28. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушылардың жетістіктерін бағалау үшін сипаттамалық бағалау пайдаланылады, бұл білім алушының жетістіктерінің сапалық көрсеткіші болып табылады.Жетістіктерді бағалауды мұғалімдер, тәрбиешілер, ата-аналар ұйымдастырылған сабақтар мен өмірлік жағдайлар үрдісінде әр оқушының іс-әрекетін бақылау негізінде жүргізеді.
29. Білім алушылардың өзіне-өзі қызмет көрсету және мәдени-гигиеналық дағдылар саласындағы жетістіктерін сипаттау кезінде жетістіктер картасында дағдыларды меңгерудің дербестік дәрежесі міндетті түрде көрсетіледі: дербес; фотосуреттерге, суреттерге және пиктограммаларға бағдарлана отырып; үлгі бойынша; еліктеу бойынша; педагогпен (ата-аналармен) бірлескен іс-қимылдардың көмегімен.
30. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін нұсқаулық негіз болатын және оқушылардың жеке оқу бағдарламаларын құру кезінде мұғалімнің басшылыққа алатын оқыту мақсаттарының жүйесі тұжырымдалған.Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негізгі нұсқаулық болатын және оқушылардың жеке оқу бағдарламаларын құру кезінде мұғалімнің басшылыққа алатын оқыту мақсаттарының жүйесі тұжырымдалған.
31. Бағдарламаның мазмұны және оны сыныптар бойынша бөлу ұсынымдық сипатқа ие, мұғалім әр сынып оқушысының мүмкіндіктері мен нақты жетістіктеріне сәйкес оқу мазмұны мен қарқынына кез-келген өзгерістер енгізуге құқылы.
3-тарау. "Өзіне-өзі қызмет көрсету" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
Параграф 1. "Өзіне-өзі қызмет көрсету" оқу пәнінің мазмұны
32. "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 1 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 66 сағатты;
2) 2 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағатты;
3) 3 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағатты;
4) 4 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағатты құрайды.
Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына байланысты (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелген).
33."Өзіне-өзі қызмет көрсету" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) "Жеке гигиена";
2) "Тамақтану мәдениеті";
3) "Киім мен аяқ киімге күтім жасау";
34. "Жеке гигиена" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) адамның дене мүшелері, қызметі;
2) жеке күтім заттары мен құралдары;
3) дене күтімі, денсаулықты сақтау.
35. "Тамақтану мәдениеті" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) азық-түлік;
2) ыдыс-аяқ, ас құралдары, оларға күтім жасау, асхана киімдері
3) тамақтану мәдениеті;
4) асхана жиһазы және оған күтім жасау.
36. "Киім мен аяқ киімге күтім жасау" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) киім және аяқ киім;
2) киіну-шешіну дағдылары;
3) киімге күтім жасау;
4) аяқ киімге күтім жасау.
37.1-сыныпқа арналған "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке гигиена. Адамның дене мүшелері - бас, мойын, кеуде қуысы, қолдар, аяқтар; бас – көз, құлақ, мұрын, ауыз, ерін, бет, тіл, тістер, шаш; кеуде – іш, арқа; қолдар - алақан, саусақтар, тырнақтар; аяқтар – тізе, аяқ, саусақтар, тырнақтар. Дене мүшелерін мұғалімге еліктеу арқылы, атауы бойынша, мұғалім айтып тұрған шағын өленге, тақпаққа ілесе көрсету. Басқа оқушының және қуыршақтың дене мүшелерін көрсету. Мұғалімнің көмегімен алақанды құммен, жармамен көлденең айналдыру. Дене мүшелерін атау (мүмкіндігінше). Заттар мен гигиена құралдары: сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал, тіс пастасы, тіс щеткасы, тарақ, айна және олардың қолданылу мақсаты. Атауы бойынша тану (көрсету), жеке гигиена заттарын (сүлгі, тіс щеткасы, тарақ, қол орамал) таңба белгілері бойынша тану. Дене күтімі, денсаулықты сақтау: заттарды дұрыс ұстау, қолданғаннан кейін орнына қайта ұқыпты орналастыру. Қолды (бетті) жуу ретін меңгеру: жеңдерді қайыру, су құбыры шүмегін ашу, судың температурасын реттеу, сабынды алу, қолды, сабынды сулау, алақандарды сабындау, сабынды сабын қорабына қою, қолдың артқы жағын, саусақтардың арасын сабындау, сабынды жуу, жабу (мұғалімнің, ересек адамның көмегінің әртүрлі дәрежесімен). Сүлгіні пайдалану тәртібі: сүлгіні таңбасы бойынша табу, қолды және бетінді орамалмен сүрту, сүлгіні ілгішке қайта ілу (мұғалімнің, ересек адамның көмегінің әртүрлі дәрежесінде). Бет орамалды қолдану тәртібі: мұрынды жазылған бет орамалмен сүрту, орамалды пайдаланып түшкіру, орамалды бүктеу, орамалды көрсетілім бойынша киім қалтасына, ауызша нұсқауларға сәйкес орналастыру.Айна алдында шашты тарау, қажет болған жағдайда мұғалімнің, ересек адамның көмегімен; қуыршақтың шашын тарау. Тістерді тазалау- әр түрлі щеткалар арасында тіс щеткасын тану, өз тіс щеткасын тану, тіс щетканы дұрыс ұстау.Айна алдында тістерді тазалау тәртібін орындау: тіс щеткасының қылшықтарын сумен сулау, тіс пастасының қақпағын бұрап алу, тіс пастасын щеткаға сығу, тістерді еліктеп тазалау кезінде тік және көлденең қимылдарды орындау; тіс пастасының қақпағын бұрау, ауыз қуысын шаю, тіс щеткасының қылшықтарын шаю. Дәретханаға барғаннанкейін өз киімінді ретке келтіру;
2) тамақтану мәдениеті. Азық-түлік: жиі тұтынатын тағамдарды зерттеу (нан, тоқаш, печенье, сүт, шай, компот, шырын, сорпа, котлет, жемістер, көкөністер, тәтті тағамдар; және басқалары, оқушылардың мүмкіндіктерін ескере отырып, мұғалімнің қалауы бойынша). Қарау, дәм сынағы, бірқатар өнімдер мен тағамдарды үлгі бойынша, атауы бойынша тану, өнімдер мен тағамдардың атауы (мүмкіндігінше), фотосуретте, суретте тану. Ыдыс-аяқ, ас құралдары, оларға күтім жасау, асхана киімдері: асхана жиһазын (үстел, орындық, отырғыш, ыдыс-аяқ шкафы) атауы бойынша тану. Шай қасықтар мен ас қасықтарды, шанышқыларды, шыныаяқтарды, табақтарды, майлықтарды атауы бойынша тану. Шай мен ас қасықты, шанышқыны, кесені, стаканды дұрыс ұстау. Қауіпті заттарды (шанышқыны) және оларды тамақтану кезінде қауіпсіз пайдалану тәсілдерін зерттеу. Тамақтанар алдында қолды жуу, тамақ ішкеннен кейін ауызды сумен шаю. Тамақтану мәдениеті: үстелдегі мінез-құлық ережелерін орындау (үстелде тік отыру, шынтағынды үстелге қоймау, тамақтану кезінде сөйлеспеу).Тамақтану ережелерін орындау: тағамды абайлап, ұзақ, асықпай шайнау, нанды тістеп немесе екі қолмен үзіп жеу, тамақты жеуде әдеп сақтау, нанды үгутпеу, шашпау, табақ пен стақандағы тағамды шашыратпау. Ас құралдарын мақсатына сай пайдалану (шай қасық және ас қасық, шанышқы, майлық ұстағыш). Қантты шай қасықпен шайға салып, араластыру. Қайнатылған жұмыртқаның қабығын алып тастау, шырын, компотты кішкене құмырадан кесеге немесе шыныаяққа құю, тамақтану кезінде және одан кейін қағаз майлықты қолдану.Тамақтанғаннан кейін ризашылық білдіру. Асхана жиһазы және оған күтім жасау: үстелден пайдаланылған ыдыс-аяқ пен ас үй құралдарын тазалау, үстел үстіндегі нан үгіндісін сүрту. Рөлдік ойындар: "Қонақтар", "Қуыршақты тамақтандыру". Ересек адамның көмегімен мерекелік дастархан жаюға қатысу;
3) Киім мен аяқ киімге күтім жасау. Киім және аяқ киім: ұл мен қыздың күнделікті киімдерін жыл мезгіліне сәйкес зерттеу (шалбар, көйлек, юбка, жейде, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, қалпақ, мойынорағыш, қолғап және т.б., оқушылардың мүмкіндіктері мен климаттық ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалімнің қалауы бойынша).Үлгі бойынша, атауы бойынша бірқатар басқа киімдерді қарау, ұстап көру, тану. Өз киім заттарын табу. Ұлдар мен қыздарға арналған киімдерді ажырату. Қыздар мен ұлдарға арналған күнделікті аяқ киімді жыл мезгіліне сәйкес танып білу (бәтеңке, туфли, етік, жаздық аяқ киім (сандалдар), кроссовка, үй тәпішкесі): басқа да аяқ киімдерді үлгі бойынша, атауы бойынша қарау, ұстап көру, тану. Аяқ киімді табу (мүмкіндігінше) киім мен аяқ киімді атау, фотосуретте, суретте тану. Киіну-шешіну дағдылары: өз киімдерін (шалбар, жейде, юбка, күртеше, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, қалпақ, мойынорағыш, қолғап және т.б.) оқушылардың мүмкіндіктері мен климаттық ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалімнің қалауы бойынша ересек адамның көмегімен белгілі бір ретпен, өз бетінше алып тастау және кию.Көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес қуыршақты киіндіру және шешіндіру. Үлкендердің көмегімен, өз бетінше, сыныптасының киімінде, көрсетілім бойынша қуыршақтың киімінде, өз бетінше өз киімінде бекіткіштерді (түймелерді, сыдырмаларды) ағыту және түймелеу. Оң және сол қолға арналған қолғапты анықтау, бірнеше қолғапты, шұлықты жұпқа бөлу. Аяқ киімді шешіп алу, бекіткішті (сыдырма, жабыстырғыш) шешіп ағыту, аяқ киімді кию, үлкендердің көмегімен, өз бетінше көрсету бойынша бекіткішті (сыдырма, жабыстырғыш) түймелеу. Оң және сол аяққа арналған аяқ киімді анықтау, бірнеше аяқ киімді жұпқа бөлу. Киімге күтім жасау: өз киімін іліп қою (ілгекке, орындық арқасына), бет орамалдарын, киімін бүктеу, киімнің өң және теріс жақтарын ажырату. Бүктелген орамалдарды, киімдерінді шкафтағы сөреге, орындыққа көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес орналастыру. Аяқ киімге күтім жасау: аяқ киімді аяқ киім сөресіне, аяқ киім науасына қою. Былғары аяқ киімді көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес жұмсақ, құрғақ шүберекпен сүрту.
38. 2-сыныпқа арналған "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке гигиена.1-сынып материалын қайталау. Қағаз сүлгіні пайдалану. "Қуыршақты шомылдыру" сюжеттік ойын. Проблемалық жағдайда көмек сұрай білу (сүлгі жоқ, су құбыры шүмегі ашылмайды), көмек үшін Алғыс айту. Басқа оқушыға гигиеналық процедураларды орындауға көмектесу (су құбыры шүмегін ашып-жабу, сабынды беру, сүлгіні табу, шашты тарау);
2) тамақтану мәдениеті. 1-сынып материалын қайталау. Дәстүрлі азық-түлік қаптамаларын танып білу (мүмкіндігінше атау): бөтелке (сүт), қорап (печенье, кәмпит). Қаптамаларды ашу (печенье қорабы, кәмпиттер қорабы, йогурт, сүзбе ірімшігі, шырын пакеті): тығынды бұрап алу, қаптаманы қайшымен кесу, қақпақты алу, картон қорапты ашу және тағамды алу. Мандарин, банан қабығын аршу. Шай ыдыстарын, шай қасықтарды жуу және шаю, ыдыс-аяқ пен қасықтарды сүлгімен сүрту. Проблемалық жағдайларда көмек сұрай білу (қасық жоқ, нан таусылды, майлық жетіспеді), көмек үшін алғыс айту. Басқа оқушыға көмек көрсету (майлық беру, қасық әкелу, шырын құю). Үстел мен дастархан бетін дымқыл шүберекпен сүрту;
3) киім мен аяқ киімге күтім жасау. 1-сынып материалын қайталау. Киім бөліктерін (жең, жаға, аяқ, белбеу, қалта) атауы бойынша тану. Аяқ киімнің бөліктерін (табаны, өкшесі) атауы бойынша тану. Қыс мезгіліне арналған киімдердің жіктелуі - жазға арналған. Үйге арналған аяқ киімнің жіктелуі – ашық ауада, қыста-жазда. Ересектердің көмегімен өз киімінде ілмектерді (түймелерді, сыдырма) өз бетінше ағыту және түймелеу . Ересектердің көмегімен шоуда галстук, мойынорағышты өз бетінше шешу.Сыныптасының киіміндегі, қуыршақ киіміндегі бекіткіштерді (түймелерді, сыдырма) ағыту және түймелеу . Аяқ киімді шешіп алу, бекіткішті ағыту (сыдырма, жабыстырғыш, шілтер). Киім мен аяқ киімді ілгіште, сөреде табу. Проблемалық жағдайларда көмек сұрай білу (киімді терісінен оңға айналдыру, сыдырманы жабу), көмек үшін Алғыс айту. Басқа оқушыға көмек көрсету (түймелерді тағу, мойынорағышты байлау, алжапқышты кию).Үлкен айна көмегімен сыртқы келбетін бақылау (жағаның орналасуы, бекіткіштің күйі, киімнің тазалығы). Киімді терісінен оңға айналдыру. Ылғал киімдерді, қолғаптарды кептіру. Киімді щеткамен тазалау.Кір сабынмен жуу, қол орамалын шаю және кір ілгішке ілу, киім қыстырғыштарын пайдалану. Ылғал аяқ киімді кептіру, резеңке аяқ киімді көрсетілім бойынша жуу және сүрту, ауызша нұсқауларға сәйкес. Былғары аяқ киімді аяқ киімге арналған ылғалды губкамен тазалау.
39. 3-сыныпқа арналған "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке гигиена. 1 - 2 сынып материалын қайталау. Адам денесінің бөліктері: иек, желке; қолдар (оң-сол) –шынтақ, саусақтар (бас бармақ, балаң үйрек, ортан терек, шылдыр шүмек, кішкентай бөбек), тырнақтар (оң-сол). Адам денесінің негізгі бөліктерінің функциялары: біз аяқтарымызбен жүреміз, қолдарымызбен заттарды аламыз, жұмыс істейміз, көзімізбен қараймыз, құлағымызбен тыңдаймыз, аузымызбен тамақтанамыз, сөйлейміз. Дене бөліктерін суретте, суретте көрсету.Сұйық сабынды қолдану. Электрлік қол кептіргішті пайдалану. Тырнаққа күтім жасау үшін щетканы қолдану. Шаш қыстырғыштарын, шаш байламдарын пайдалану;
2) тамақтану мәдениеті. 1 - 2 сынып материалын қайталау. Суреттегі өнімдер мен тағамдарды тану. Қаптамаларды ашу (печенье қорабы, кәмпиттер қорабы, йогурт, сүзбе ірімшігі, шырын пакеті): тығынды бұрап алу, қаптаманы қайшымен кесу, қақпақты алу, картон қорапты ашу. Азық-түлікті және оларды ұқыпты алу, табаққа, кесеге, пиалаға, шыныаяққа алмастыру.Атауы бойынша терең және таяз табақтарды тану. Қауіпті заттарды зерттеу: пышақ, қайшы, сіріңке, шам, қауіпсіз пайдалану әдістері. Өрт кезіндегі мінез-құлық (айқайлау, көмекті қатты шақыру). Пышақпен немесе кескіш затпен жарақат алу кезіндегі мінез-құлық (көмекке шақыру). Нанға май жағып, ірімшікті, шұжықты нанның бір бөлігіне жағу. Бананды, бір тілім нанды, жұмыртқаны 2-ге, 4-ке бөліп кесу. Көкөністер мен жемістерді жеу алдында жуу. Дастарханды үстелден алу және бүктеу;
3) киім мен аяқ киімге күтім жасау. 1 - 2 сынып материалын қайталау.
Оқушылардың мүмкіндіктері мен климаттық ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалімнің қалауы бойынша жыл мезгіліне сәйкес ұл мен қызға арналған күнделікті және мерекелік киімдерді зерттеу, ұлттық киімдерді зерттеу. Киімнің бөліктерін (манжеттер, белбеу, ілмек) атауы бойынша тану. Маусымға сәйкес қыздар мен ұлдарға арналған күнделікті және мерекелік аяқ киімдерді зерттеу, көрсетілім бойынша, аты бойынша тану. Аяқ киімнің бөліктерін атауы бойынша тану (бекіткіш). Киім мен аяқ киімнің жіктелуі (әр күн үшін) – мерекелік. Ересектердің көмегімен өз бетінше галстуктарды, мойынорағышты, байлау және шешу. Ересектердің көмегімен ілмекті (шілтерді) көрсету арқылы өздігінен бекіту. Былғары аяқ киімді щеткамен және аяқ киімге арналған креммен тазалау.
40. 4-сыныпқа арналған "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке гигиена. 1, 2, 3 сыныптардың материалдарын қайталау. Тырнақты тазалау құралдарын пайдалану;
2) тамақтану мәдениеті. 1, 2, 3 сыныптардың материалдарын қайталау. Сыртқы түрі, иісі бойынша жарамсыз тағамдарды анықтау (құрт жеген өрік, шіріген алма, бүлінген шұжық). Көкіністерді, жемістерді, жидектерді жеу алдында жуу. Үстелге мата дастарханды ересек адамның немесе сыныптастың көмегімен, өз бетінше жаю.
3) киім мен аяқ киімге күтім жасау. 1, 2, 3 сыныптардың материалын қайталау. Киімдегі бекіткіштерді (түймелер, түйреуіштер, ілгектер) атауы бойынша тану. Аяқ киімнің бөліктерін (тілшек) атауы бойынша тану. Өз киіміндегі, сыныптасының киіміндегі, көрсетілім бойынша қуыршақ киіміндегі, ересек адамның көмегімен бекіткіштерді (түймелерді, түйреуіштерді, ілгектерді) өз бетінше ағыту және түймелеу.
Параграф 2. Оқу мақсаттарының жүйесі
41. Оқыту мақсаттары бағдарламада кодтаумен ұсынылған. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан –бағдарламаның бөлімдері мен бөлімшелері, төртінші сан оқу мақсатының нумерациясын көрсетеді. Мысалы, 1.2.1.4: "1"–сынып, "2.1" - бөлімше, "1" –бөлімше, "4" –оқу мақсатының нумерациясы.
42. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлімдер мен сыныптар бойынша берілген:
1) "Жеке гигиена" бөлімі:
Оқу мақсаттары | ||||
1-сынып | 2-сынып | 3-сынып | 4 -сынып | |
1.1.1.1 дене бөліктерін көрсету: аты және мұғалімге еліктеу бойынша бас, мойын, кеуде, қолдар, аяқтар | 2.1.1.1 мұғалімге еліктеу, атауы бойынша мүмкіндігінше өзінің дене бөліктерін атау: бас, мойын, кеуде, қолдар, аяқтар | 3.1.1.1 мұғалімге еліктеу, атауы бойынша мүмкіндігінше өзінің дене бөліктерін атау және оның қызметін айту: бас, мойын, кеуде, қолдар, аяқтар | 4.1.1.1 мұғалімге еліктеу, атауы бойынша мүмкіндігінше өзінің дене бөліктерін атау және оның қызметін айту: бас, мойын, кеуде, қолдар, аяқтар | |
1.1.1.2 мұғалімге еліктеу бойынша өз бас бөліктерін көрсету: көз, құлақ, мұрын, ауыз, ерін, жақ, тіл, тіс, шаш | 2.1.1.2 мұғалімге еліктеп, аты бойынша; мүмкін болса, өзіңнің бас бөліктерін көрсет: көз, құлақ, мұрын, ауыз, ерін, бет, маңдай, иек, тіл, тіс, шашын | 3.1.1.2 мұғалімге еліктеп, аты бойынша; мүмкін болса, өзіңнің бас бөліктерін көрсет және оның қызметтерін айт: көз, құлақ, мұрын, ауыз, ерін, бет, маңдай, иек, тіл, тіс, шаш | 4.1.1.2 мұғалімге еліктеп, аты бойынша; мүмкін болса, өзіңнің бас бөліктерін көрсет және оның қызметтерін айт: көз, құлақ, мұрын, ауыз, ерін, бет, маңдай, иек, тіл, тіс, шаш | |
1.1.1.3 мұғалімге еліктеп, аты бойынша дене бөліктерін көрсет: асқазан, арқа; алақан, саусақтар, тырнақтар; тізе, аяқ, саусақ, тырнақ | 2.1.1.3 мұғалімге еліктеу, аты бойынша; мүмкіндігінше денеңіздің бөліктерін атаңыз, денеңіздің бөліктерін көрсетіңіз: иық, кеуде, асқазан, арқа; қолдар (оң-сол) - шынтақ, алақан саусақтар, тырнақтар; аяқтар (оң-сол) - тізе, аяқ, саусақтар (үлкен, кішкентай саусақ), тырнақтар | 3.1.1.3 мұғалімге еліктеу, аты бойынша; дене мүшелерін атау дене мүшелерін көрсету: иық, кеуде, іш, арқа; қолдар (оң-сол) - шынтақ, алақан, саусақтар (бас бармақ, балаң үйрек, ортаңғы, шылдыр шүлмек, кішкентай саусақ), тырнақтар; аяқтар (оң-сол) - тізе, аяқ | 4.1.1.3 мұғалімге еліктеу, аты бойынша; дене мүшелерін атау дене мүшелерін көрсету: Кеуде қуысы-иық, кеуде, іш, арқа; қолдар (оң-сол) - шынтақ, алақан, саусақтар, тырнақтар; аяқтар (оң-сол) - тізе, аяқ, саусақтар (бас бармақ, балаң үйрек, ортаңғы, шылдыр шүлмек, кішкентай саусақ), тырнақтар | |
1.1.1.4 дене мүшелерін мұғалімге еліктеу арқылы, аты бойынша, мұғалім айтатын өлеңдермен бірге көрсету | 2.1.1.4 өз дене мүшелерін мұғалімге еліктеу арқылы, аты бойынша, мұғалім айтатын өлеңдермен бірге көрсету | 3.1.1.4 өз дене мүшелерін мұғалімге еліктеу арқылы, аты бойынша, мұғалім айтатын өлеңдермен бірге көрсету | 4.1.1.4 өз дене мүшелерін мұғалімге еліктеу арқылы, аты бойынша, мұғалім айтатын өлеңдермен бірге көрсету | |
1.1.1.5 мұғалімге еліктеп, аты бойынша басқа оқушының дене мүшелерін көрсету | 2.1.1.5 мұғалімге еліктеп, аты бойынша басқа оқушының дене мүшелерін көрсетіп, мүмкіндігінше атау | 3.1.1.5 мұғалімге еліктеп, аты бойынша басқа оқушының дене мүшелерін көрсету және атау | 4.1.1.5 басқа оқушының дене мүшелерін көрсету | |
1.1.1.6 мұғалімге еліктеу, аты бойынша қуыршақ денесінің бөліктерін көрсету | 2.1.1.6 мұғалімнің еліктеуі бойынша, аты бойынша қуыршақ денесінің бөліктерін көрсету және мүмкіндігінше атау | 3.1.1.6 мұғалімге еліктеу, аты бойынша қуыршақ денесінің бөліктерін көрсету | 4.1.1.6 қуыршақ денесінің бөліктерін көрсету және атау | |
1.1.1.7 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды құммен, жармамен науаға салу | 2.1.1.7 фотосуреттен өз дене бөліктерін көрсету және олардың қызметтерін (мүмкіндігінше) атау | 3.1.1.7 фотосуреттен өз дене бөліктерін көрсету және олардың қызметтерін (мүмкіндігінше) атау | 4.1.1.7 фотосуреттен өз дене бөліктерін көрсету және олардың қызметтерін (мүмкіндігінше) атау | |
1.1.1.8 дененің бөліктерін атау, олардың мақсатын атау (мүмкіндігінше) | 2.1.1.8 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды құммен, жармамен науаға салу | 3.1.1.8 суреттегі адам денесінің бөліктерін көрсету және атау | 4.1.1.8 суреттегі адам денесінің бөліктерін көрсету және атау | |
3.1.1.9 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды құммен, жармамен науаға салу | 4.1.1.9 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды құммен, жармамен науаға салу | |||
3.1.1.10 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды қағаз бетіне қарындаштың көмегімен сызу | 4.1.1.10 мұғалімнің көмегімен, өзбетінше алақанды қағаз бетіне қарындаштың көмегімен сызу | |||
1.1.2.1 үлгі,атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиеналық заттарды тану (көрсету, алу): сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал, тарақ, айна | 2.1.2.1 үлгі,атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиеналық заттарды тану және атау (көрсету, алу): сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал, тарақ, айна | 3.1.2.1 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиеналық заттарды тану (көрсету, алу): сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал, тарақ, айна | 4.1.2.1 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиеналық заттарды тану (көрсету, алу): сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал, тарақ, айна | |
1.1.2.2 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиена құралдарын тану (көрсету, алу): иіс сабын, тіс пастасы, сусабын, крем | 2.1.2.2 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиена құралдарын тану (көрсету, алу): иіс сабын, тіс пастасы, сусабын, крем | 3.1.2.2 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиена құралдарын тану (көрсету, алу): иіс сабын, тіс пастасы, сусабын, крем | 4.1.2.2 үлгі, атауы бойынша және мүмкіндігінше гигиена құралдарын тану (көрсету, алу): иіс сабын, тіс пастасы, сусабын, крем | |
1.1.2.3 үлгі бойынша басқа мақсатта қолданылатын щеткалар арасында тіс щеткасын тану | 2.1.2.3 атауы бойынша басқа мақсаттағы щеткалар арасында тіс щеткасын тану | 3.1.2.3 атауы бойынша басқа мақсаттағы щеткалар арасында тіс щеткасын тану | 4.1.2.3 атауы бойынша басқа мақсаттағы щеткалар арасында тіс щеткасын тану | |
1.1.2.4 сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал тіс пастасы, тіс щеткасы, тарақ, айна мақсатына сай қолдану | 2.1.2.4 сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал тіс пастасы, тіс щеткасы, тарақ, айна мақсатына сай қолдану | 3.1.2.4 сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал тіс пастасы, тіс щеткасы, тарақ, айна мақсатына сай қолдану | 4.1.2.4 сабын, сабын ыдысы, сүлгі, орамал тіс пастасы, тіс щеткасы, тарақ, айна мақсатына сай қолдану | |
1.1.2.5 жеке гигиена заттарын (сүлгі, тіс щеткасы, тарақ, орамал) таңбасы бойынша тану | 2.1.2.5 жеке гигиена заттарын (сүлгі, тіс щеткасы, тарақ, орамал) таңбасы бойынша тану | 3.1.2.5 жеке гигиена заттарын (сүлгі, тіс щеткасы, тарақ, орамал) таңбасы бойынша тану | 4.1.2.5 жеке гигиена заттарын (сүлгі, тіс щеткасы, тарақ, орамал) таңбасы бойынша тану | |
1.1.2.6 жеке гигиена заттарын (сабын, тіс щеткасы мен паста, сүлгі, тарақ, орамал) дұрыс ұстау, қолданғаннан кейін орнына қайта ұқыпты қою | 2.1.2.6 жеке гигиена заттарын (сабын, тіс щеткасы мен паста, сүлгі, тарақ, орамал) дұрыс ұстау, қолданғаннан кейін орнына қайта ұқыпты қою | 3.1.2.6 жеке гигиена заттарын (сабын, тіс щеткасы мен паста, сүлгі, тарақ, орамал) дұрыс ұстау, қолданғаннан кейін орнына қайта ұқыпты қою | 4.1.2.6 жеке гигиена заттарын (сабын, тіс щеткасы мен паста, сүлгі, тарақ, орамал) дұрыс ұстау, қолданғаннан кейін орнына қайта ұқыпты қою | |
1.1.3.1 көрсету бойынша қолды жуу тәртібін ұстану | 2.1.3.1 көрсету бойынша қолды жуу тәртібін ұстану | 3.1.3.1 көрсету бойынша қолды жуу тәртібін ұстану | 4.1.3.1 көрсету бойынша қолды жуу тәртібін ұстану | |
1.1.3.2 бетті жуу тәртібін ұстану | 2.1.3.2 бетті жуу тәртібін ұстану | 3.1.3.2 сұйық сабын қолдану | 4.1.3.2 сұйық сабын қолдану | |
1.1.3.3 көрсету бойынша сүлгіні, бет орамалды пайдалану тәртібін ұстану | 2.1.3.3 сүлгіні, бет орамалды пайдалану тәртібін ұстану | 3.1.3.3 тырнаққа күтім жасау үшін щетканы қолдану | 4.1.3.3тырнаққа күтім жасау үшін щетканы қолдану | |
1.1.3.4 айна алдында шашынтарау | 2.1.3.4 қағаз сүлгіні орамалды қолдану | 3.1.3.4 бетті жуу тәртібін ұстану | 4.1.3.4 тырнақты тазалау құралдарын пайдалану | |
1.1.3.5 қуыршақтың шашын тарау | 2.1.3.5 айна алдында өз шашын тарау | 3.1.3.5 сүлгіні, бет орамалды пайдалану тәртібін ұстану | 4.1.3.5бетті жуу тәртібін ұстану | |
1.1.3.6 көрсету бойынша айна алдында тісті тазалау тәртібін ұстану | 2.1.3.6 қуыршақтың шашын тарау | 3.1.3.6 қағаз сүлгіні орамалды қолдану | 4.1.3.6 қағаз сүлгіні орамалды қолдану тәртібін ұстану | |
1.1.3.7 дәретханаға барғаннан кейін өз киімін ретке келтіру | 2.1.3.7 көрсету бойынша айна алдында тісті тазалау тәртібін ұстану | 3.1.3.7 электрлік қол кептіргішті қолдану | 4.1.3.7 қағаз сүлгіні орамалды қолдану | |
2.1.3.8 дәретханаға барғаннан кейін өз киімін ретке келтіру | 3.1.3.8 айна алдында өз шашын тарау | 4.1.3.8электрлік қол кептіргішті қолдану | ||
2.1.3.9 проблемалық жағдайларда көмек сұрау (сүлгі жоқ, су құбыры шүмегі ашылмайды) | 3.1.3.9 қуыршақ шашын тарау | 4.1.3.9 айна алдында өз шашын тарау | ||
2.1.3.10 көрсетілген көмекке алғыс айту | 3.1.3.10 шаш қыстырғыштары мен резеңкені қолдану | 4.1.3.10 қуыршақ шашын тарау | ||
2.1.3.11 басқа оқушыға гигиеналық процедураларды орындауға көмектесу (су құбыры шүмегін ашу-жабу, сабын беру, сүлгіні табу, шашты тарау) | 3.1.3.11 айна алдында тісті тазалау тәртібін ұстану | 4.1.3.11 шашқа арналған қыстырғыштар мен резеңкені қолдану | ||
2.1.3.12 "Қуыршақты шомылдыру" сюжеттік ойынын ойнау | 3.1.3.12дәретханаға барғаннан кейін өз киімін ретке келтіру | 4.1.3.12 айна алдында тісті тазалау тәртібін ұстану | ||
3.1.3.13 проблемалық жағдайларда көмек сұрау (сүлгі жоқ, су құбыры шүмегі ашылмайды) | 4.1.3.13 дәретханаға барғаннан кейін өз киімін ретке келтіру | |||
3.1.3.14 көрсетілген көмекке алғыс айту | 4.1.3.14проблемалық жағдайларда көмек сұрау (сүлгі жоқ, су құбыры шүмегі ашылмайды) | |||
3.1.3.15 басқа оқушыға гигиеналық процедураларды орындауға көмектесу (су құбыры шүмегін ашу-жабу, сабын беру, сүлгіні табу, шашты тарау) | 4.1.3.15көрсетілген көмекке алғыс айту | |||
3.1.3.16 "Қуыршақты шомылдыру" сюжеттік ойынын ойнау | 4.1.3.16 басқа оқушыға гигиеналық процедураларды орындауға көмектесу (су құбыры шүмегін ашу-жабу, сабын беру, сүлгіні табу, шашты тарау) | |||
4.1.3.17 "Қуыршақты шомылдыру" сюжеттік ойынын ойнау | ||||
2) "Тамақтану мәдениеті":
3) "Киім мен аяқ киімге күтім жасау":
Оқу мақсаттары | ||||
1-сынып | 2 -сынып | 3 -сынып | 4 -сынып | |
1. 3. 1. 1 ұстап көру және үлгі, атауы бойынша ұл мен қыздардың күнделікті маусымдық кимідерін тану | 2. 3. 1. 1 ұстап көру және үлгі, атауы бойынша ұл мен қыздардың күнделікті маусымдық кимідерін тану | 3. 3. 1. 1 ұстап көру және үлгі, атауы бойынша ұл мен қыздардың маусымдық, мерекелік және ұлттық кимідерін тану | 4. 3. 1. 1 ұстап көру және үлгі, атауы бойынша басқа заттардың ішінен ұл мен қыздардың маусымдық, мерекелік және ұлттық кимідерін тану | |
1. 3. 1. 2 өз киімдерін табу және атау: шалбар, көйлек, юбка, жейде, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, бас киім, мойынорағыш, қолғап | 2. 3. 1. 2 өз киімдерін табу және атау: шалбар, көйлек, юбка, жейде, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, бас киім, мойынорағыш, қолғап | 3. 3. 1. 2 өз киімдерін табу және атау: шалбар, көйлек, юбка, жейде, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, бас киім, мойынорағыш, қолғап | 4. 3. 1. 2 өз киімдерін табу және атау: шалбар, көйлек, юбка, жейде, көйлек, алжапқыш, шұлық, колготки, спорттық костюм, куртка, бас киім, мойынорағыш, қолғап | |
1. 3. 1. 3 ұлдарға қыздарға арналған киімдерді ажырату, топтастыру | 2. 3. 1. 3 киімнің бөліктерін тану және көрсету: жеңі, жағасы, аяғы, белбеуі, аты бойынша қалтасы | 3. 3. 1. 3 киімнің бөліктерін тану және көрсету: жеңдер, манжеттер, жаға, белбеу, қалта, белбеу, аты бойынша ілмек | 4. 3. 1. 3 киімнің бөліктерін тану және көрсету: жеңдер, манжеттер, жағалар, белбеу, қалта, белбеу, ілмек, түймелер, түйреуіштер, ілгектер | |
1. 3. 1. 4 үлгі бойынша, атауы бойынша маусымдық аяқ киімді қарау, сезіну, басқа да бірқатар заттардан тану | 2. 3. 1. 4 ұлға, қыздарға арналған киімдерді ажырату, топтастыру | 3. 3. 1. 4 ұлға, қыздарға арналған киімдерді ажырату, топтастыру | 4. 3. 1. 4 ұлға, қыздарға арналған киімдерді ажырату, топтастыру | |
1. 3. 1. 5 өз аяқ киімін табу: бәтеңке, туфли, етік, жеңіл сандал, кроссовка, үй тәпішкесі | 2. 3. 1. 5 маусымдық аяқ киімді үлгі бойынша, атауы бойынша қарау, ұстап көру, тану | 3. 3. 1. 5 маусымдық аяқ киімді үлгі бойынша, атауы бойынша қарау, ұстап көру, тану | 4. 3. 1. 5 үлгі бойынша, аты бойынша маусымдық аяқ киімді тану | |
1. 3. 1. 6 таныс киім мен аяқ киім заттарын (мүмкіндігінше) атау | 2. 3. 1. 6 өз аяқ киімін табу: бәтеңке, туфли, етік, жеңіл сандал, кроссовка, үй тәпішкесі | 3. 3. 1. 6 өз аяқ киімін табу: бәтеңке, туфли, етік, жеңіл сандал, кроссовка, үй тәпішкесі | 4. 3. 1. 6 өз аяқ киімін табу: бәтеңке, туфли, етік, жеңіл сандал, кроссовка, үй тәпішкесі | |
1. 3. 1. 7 фотосуреттен, суреттен таныс киім мен аяқ киім заттарын тану | 2. 3. 1. 7 аяқ киімнің бөліктерін тану: атауы бойынша табаны, өкшесі | 3. 3. 1. 7 аяқ киімнің бөліктерін тану: атауы бойынша табаны, өкшесі | 4. 3. 1. 7 аяқ киімнің бөліктерін тану: атауы бойынша табаны, өкшесі | |
2. 3. 1. 8 таныс киім мен аяқ киім заттарын (мүмкіндігінше) атау | 3. 3. 1. 8 таныс киім мен аяқ киім заттарын (мүмкіндігінше) атау | 4. 3. 1. 8 таныс киім мен аяқ киім заттарын (мүмкіндігінше) атау | ||
2. 3. 1. 9 фотосуреттен, суреттен таныс киім мен аяқ киім заттарын тану | 3. 3. 1. 9 фотосуреттен, суреттен таныс киім мен аяқ киім заттарын тану | 4. 3. 1. 9 фотосуреттен, суреттен таныс киім мен аяқ киім заттарын тану | ||
2. 3. 1. 10 киім заттарын топтарға бөлу: қыс, жаз | 3. 3. 1. 10 киім заттарын топтарға бөлу: Қыс мезгіліне, Жаз мезгіліне арналған; күнделікті (әр күн үшін), мерекелік | 4. 3. 1. 10 киім заттарын топтарға бөлу: Қыс мезгіліне, Жаз мезгіліне арналған; күнделікті (әр күн үшін), мерекелік | ||
2. 3. 1. 11 аяқ киім заттарын топтарға бөлу: үйге, көшеге; қыста, жазда | 3. 3. 1. 11 аяқ киім заттарын топтарға бөлу: үйге, көшеге; қыста, жазда | 4. 3. 1. 11 аяқ киім заттарын топтарға бөлу: үйге, көшеге; қыста, жазда | ||
1. 3. 2. 1 өз киімін ересек адамның көмегімен өзбетінше белгілі бір реттілікпен шешіп, кию | 2. 3. 2. 1 өз киімін ересек адамның көмегімен белгілі бір реттілікпен шешіп, кию | 3. 3. 2. 1 өз киімін ересек адамның көмегімен белгілі бір реттілікпен шешіп, кию | 4. 3. 2. 1 өз киімін ересек адамның көмегімен белгілі бір реттілікпен шешіп, кию | |
1. 3. 2. 2 ойын жағдайындағы ауызша нұсқауларға сәйкес, көрсету бойынша қуыршаққа киімді кигізу, шешу | 2. 3. 2. 2 ойын жағдайындағы ауызша нұсқауларға сәйкес, көрсету бойынша қуыршаққа киімді кигізу, шешу | 3. 3. 2. 2 ойын жағдайындағы ауызша нұсқауларға сәйкес, көрсету бойынша өзбетінше қуыршаққа киімді кигізу, шешу | 4. 3. 2. 2 ойын жағдайындағы ауызша нұсқауларға сәйкес, көрсету бойынша өзбетінше қуыршаққа киімді кигізу, шешу | |
1. 3. 2. 3 өз киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, ересек адамның көмегімен өз бетінше ағыту және түймелеу | 2. 3. 2. 3 өз киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, ересек адамның көмегімен өз бетінше ағыту және түймелеу | 3. 3. 2. 3 өз киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, ересек адамның көмегімен өз бетінше ағыту және түймелеу | 4. 3. 2. 3 ересек адамның көмегімен өз киіміндегі ілмектерді (түймелер, сыдырма, тоғалар, түймелер, түйреуіштер, ілгектер) өз бетінше ағыту және түймелеу | |
1. 3. 2. 4 қуыршақ киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, ересек адамның көмегімен өз бетінше ағыту және түймелеу | 2. 3. 2. 4 қуыршақ және сыныптасының киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, өз бетінше ағыту және түймелеу | 3. 3. 2. 4 қуыршақ және сыныптасының киіміндегі ілмектерді (түймелерді, сыдырманы) көрсету бойынша, өз бетінше ағыту және түймелеу | 4. 3. 2. 4 қуыршақ және сыныптасының киіміндегі ілмектерді (түймелер, сыдырма, тоғалар, түймелер, түйреуіштер, ілгектер) көрсету бойынша, өз бетінше ағыту және түймелеу | |
1. 3. 2. 5 оң және сол қолға арналған қолғаптарды таңдау | 2. 3. 2. 5 байламдарды, мойынорағышты көрсету арқылы, ересек адамның көмегімен, өз бетінше шешу | 3. 3. 2. 5 байламдарды, мойынорағышты көрсету арқылы, ересек адамның көмегімен, өз бетінше шешу және тағу | 4. 3. 2. 5 байламдарды, мойынорағышты көрсету арқылы, ересек адамның көмегімен, өз бетінше шешу және тағу | |
1. 3. 2. 6 шұлық пен қолғаптың жұбын табу | 2. 3. 2. 6 оң және сол қолға арналған қолғап пен шұлықты таңдау | 3. 3. 2. 6 оң және сол қолға арналған қолғап пен перчатканы таңдау | 4. 3. 2. 5 оң және сол қолға арналған қолғап пен перчатканы таңдау | |
1. 3. 2. 7 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма) шешу | 2. 3. 2. 7 шұлық пен қолғаптың, перчатканың жұбын табу | 3. 3. 2. 7 шұлық пен қолғаптың, перчатканың жұбын табу | 4. 3. 2. 7 шұлық пен қолғаптың, перчатканың жұбын табу | |
1. 3. 2. 8 көрсету бойынша, ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма) шешу | 2. 3. 2. 8 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма) шешу | 3. 3. 2. 8 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма, бауын) шешу | 4. 3. 2. 8 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма, бауын) шешу | |
1. 3. 2. 9 оң және сол аяққа арналған аяқ киімді анықтау | 2. 3. 2. 9 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма) тағу және кию | 3. 3. 2. 9 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма, бауын) тағу және кию | 4. 3. 2. 9 көрсету бойынша ересек адамның көмегімен өз бетінше аяқ киімдегі бекіткіштерді (жабыстырғыш, сыдырма, бауын) тағу және кию | |
1. 3. 2. 10 бірнеше аяқ киімді жұпқа бөлу | 2. 3. 2. 10 оң және сол аяққа арналған аяқ киімді анықтау | 3. 3. 2. 10 оң және сол аяққа арналған аяқ киімді анықтау | 4. 3. 2. 10 оң және сол аяққа арналған аяқ киімді анықтау | |
2. 3. 2. 11 бірнеше аяқ киімді жұпқа бөлу | 3. 3. 2. 11 бірнеше аяқ киімді жұпқа бөлу | 4. 3. 2. 11 бірнеше аяқ киімді жұпқа бөлу | ||
2. 3. 2. 12 өз киімі мен аяқ киімін ілгіштен, шкафтағы сөреден табу | 3. 3. 2. 12 өз киімі мен аяқ киімін ілгіштен, шкафтағы сөреден табу | 4. 3. 2. 12 өз киімі мен аяқ киімін ілгіштен, шкафтағы сөреден табу | ||
2. 3. 2. 13 проблемалық жағдайларда көмек сұрау (киімді терісінен оңға айналдыру, сыдырманы бекіту), көмек үшін Алғыс айту | 3. 3. 2. 13 проблемалық жағдайларда көмек сұрау (киімді терісінен оңға айналдыру, сыдырманы бекіту), көмек үшін Алғыс айту | 4. 3. 2. 13 проблемалық жағдайларда көмек сұрау (киімді терісінен оңға айналдыру, сыдырманы бекіту), көмек үшін Алғыс айту | ||
2. 3. 2. 14 басқа оқушыға көмек көрсету (түймелерді бекіту, мойынорағышты байлау, алжапқыш кию) | 3. 3. 2. 14 басқа оқушыға көмек көрсету (түймелерді бекіту, мойынорағышты байлау, алжапқыш кию) | 4. 3. 2. 14 басқа оқушыға көмек көрсету (түймелерді бекіту, мойынорағышты байлау, алжапқыш кию) | ||
2. 3. 2. 15 үлкен айна көмегімен сыртқы келбетін бақыла у(жағаның орналасуы, бекіткіштің күйі, киімнің тазалығы) | 3. 3. 2. 15 үлкен айна көмегімен сыртқы келбетін бақыла у(жағаның орналасуы, бекіткіштің күйі, киімнің тазалығы) | 4. 3. 2. 15 үлкен айна көмегімен сыртқы келбетін бақыла у(жағаның орналасуы, бекіткіштің күйі, киімнің тазалығы) | ||
1. 3. 3. 1 өз киімінді ілгекке, орындықтың артына іліп қою | 2. 3. 3. 1 өз киімінді ілгекке, орындықтың артына іліп қою | 3. 3. 3. 1 өз киімінді ілгекке, орындықтың артына іліп қою | 4. 3. 3. 1 өз киімінді ілгекке, орындықтың артына іліп қою | |
1. 3. 3. 2 өз киіміне бет орамалын бүктеп салу | 2. 3. 3. 2өз киіміне бет орамалын бүктеп салу | 3. 3. 3. 2өз киіміне бет орамалын, қалың майлылықты бүктеп салу | 4. 3. 3. 2өз киіміне бет орамалын, қалың майлылықты бүктеп салу | |
1. 3. 3. 3 киімнің ішкі және сыртқы жағын ажырату | 2. 3. 3. 3 киімнің ішкі және сыртқы жағын ажырату | 3. 3. 3. 3 киімнің ішкі және сыртқы жағын ажырату | 4. 3. 3. 3 киімнің ішкі және сыртқы жағын ажырату | |
2. 3. 3. 4 киімді сырт жағына бұру | 3. 3. 3. 4 киімді сырт жағына ішкі жағына аудару | 4. 3. 3. 4 киімді сырт жағына ішкі жағына аудару | ||
1. 3. 3. 4 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес бүктелген орамалдарды, киімдерді шкафтағы сөреге, орындыққа орналастыру | 2. 3. 3. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес бүктелген орамалдарды, киімдерді шкафтағы сөреге, орындыққа орналастыру | 3. 3. 3. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес бүктелген орамалдарды, киімдерді шкафтағы сөреге, орындыққа орналастыру | 4. 3. 3. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес бүктелген орамалдарды, киімдерді шкафтағы сөреге, орындыққа орналастыру | |
2. 3. 3. 6 ылғал киімдерді, қолғаптарды, перчатканы құрғату | 3. 3. 3. 6 ылғал киімдерді, қолғаптарды, перчатканы құрғату | 4. 3. 3. 6 ылғал киімдерді, қолғаптарды, перчатканы құрғату | ||
2. 3. 3. 7 сыртқы киімді киім щеткасымен тазалау | 3. 3. 3. 7 сыртқы киімді киім щеткасымен тазалау | 4. 3. 3. 7 сыртқы киімді киім щеткасымен тазалау | ||
2. 3. 3. 8 кір сабынмен жуу, қол орамалын шаю және кір ілгішке ілу, киім қыстырғыштарын пайдалану | 3. 3. 3. 8 кір сабынмен жуу, қол орамалын шаю және кір ілгішке ілу, киім қыстырғыштарын пайдалану | 4. 3. 3. 8 қол орамалын, қуыршақты кір сабынмен жуу, шаю және кір ілгішке ілу, киім қыстырғыштарын пайдалану | ||
3. 3. 3. 9 бет орамалын, зығыр майлылықтарды үтікпен үтіктеу | 4. 3. 3. 9 бет орамалын, зығыр майлылықтарды үтікпен үтіктеу | |||
1. 3. 4. 1 көрсету бойынша аяқ киімін аяқ киім сөресіне, аяқ киім науасына орналастыру | 2. 3. 4. 1көрсету бойынша аяқ киімін аяқ киім сөресіне, аяқ киім науасына орналастыру | 3. 3. 4. 1 ауызша нұсқауларға сәйкес көрсету бойынша аяқ киімін аяқ киім сөресіне, аяқ киім науасына өз бетінше орналастыру | 4. 3. 4. 1 ауызша нұсқауларға сәйкес көрсету бойынша аяқ киімін аяқ киім сөресіне, аяқ киім науасына өз бетінше орналастыру | |
1. 3. 4. 2 көрсету бойынша былғары аяқ киімді жұмсақ құрғақ шүберекпен сүрту | 2. 3. 4. 2 көрсету бойынша былғары аяқ киімді жұмсақ құрғақ шүберекпен сүрту | 3. 3. 4. 2 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес, былғары аяқ киімді жұмсақ, құрғақ шүберекпен сүрту | 4. 3. 4. 2 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес, былғары аяқ киімді жұмсақ, құрғақ шүберекпен сүрту | |
2. 3. 4. 3 ылғалды аяқ киімді кептіру | 3. 3. 4. 3 ылғалды аяқ киімді кептіру | 4. 3. 4. 3 ылғалды аяқ киімді кептіру | ||
2. 3. 4. 4 резеңке аяқ киімді көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес жуу және сүрту | 3. 3. 4. 4 резеңке аяқ киімді көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес жуу және сүрту | 4. 3. 4. 4 резеңке аяқ киімді көрсетілім бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес өзбетінше жуу және сүрту | ||
2. 3. 4. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес былғары аяқ киімді аяқ киімге арналған ылғалды губкамен тазалау | 3. 3. 4. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес былғары аяқ киімді аяқ киімге арналған ылғалды губкамен тазалау | 4. 3. 4. 5 көрсету бойынша, ауызша нұсқауларға сәйкес өзбетінше былғары аяқ киімді аяқ киімге арналған ылғалды губкамен тазалау | ||
3. 3. 4. 6 былғары аяқ киімді щеткамен және аяқ киімге арналған креммен тазалау | 4. 3. 4. 6 былғары аяқ киімді щеткамен және аяқ киімге арналған креммен тазалау | |||
43. Бағдарлама Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
44. Оқу мақсаттарын сыныптар мен тоқсандар бойынша бөлу ұсыныс түрінде берілген. Мұғалім әр оқушының мүмкіндіктерін ескере отырып, оқу мақсаттарын жеке анықтайды.
Параграф 3. Зияты орташа түрде зақымдалған білім алушыларға арналған 1-4 сыныптары үшін "Өзіне-өзі қызмет көрсету" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 1-сынып:
2) 2-сынып
3) 3-сынып
4) 4-сынып
РҚАО-ның ескертпесі!
Бұйрықтың жалғасын V13008424_2 қараңыз
