Об утверждении Стратегии развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Атырау" на 2014 - 2023 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2014 года № 741. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 10 декабря 2018 года № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 2 статьи 184 Закона Республики Казахстан "О государственном имуществе" от 1 марта 2011 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Стратегию развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Атырау" на 2014 – 2023 годы.

2. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	К. Масимов

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2014 года № 741

Стратегия
развития акционерного общества "Национальная компания
"Социально-предпринимательская корпорация
"Атырау" на 2014 – 2023 годы

Стратегия развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Атырау" (далее – СПК) на 2014 – 2023 годы (далее – Стратегия) разработана в соответствии с Правилами разработки, утверждения стратегий развития и планов развития национальных управляющих холдингов, национальных холдингов, национальных компаний, акционером которых является государство, а также мониторинга и оценки их реализации, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2011 года № 1236, и Концепцией развития СПК, одобренный постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2012 года № 1382 (далее – Концепция).

Стратегия носит концептуальный характер и не включает в себя описание организационных мероприятий и документальных процедур, которые будут выработаны после согласования и утверждения Стратегии.

Стратегия является основой для разработки последующих программных документов, планов развития на пятилетний период, прогнозных финансовых моделей, а также бюджета СПК.

Настоящая Стратегия определяет миссию, видения, стратегические направления, цели, задачи, мероприятия, механизмы их реализации и показатели результатов деятельности на ближайшие 10 лет и разработана с учетом основных направлений:

1) Послания Президента Республики Казахстан Лидера Нации Н.А. Назарбаева народу Казахстана "Стратегия "Казахстан – 2050" – новый политический курс состоявшегося государства" от 14 декабря 2012 года;

2) Указа Президента Республики Казахстан от 6 апреля 2007 года № 310 "О дальнейших мерах по реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года";

3) Указа Президента Республики Казахстан от 01 февраля 2010 года № 922 "О Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года";

4) Указа Президента Республики Казахстан от 4 июня 2013 года № 579 "Об утверждении Концепция инновационного развития Республики Казахстан до 2020 года";

5) Указа Президента Республики Казахстан от 18 июля 2009 года № 827 "О системе государственного планирования в Республике Казахстан";

6) Указа Президента Республики Казахстан от 4 марта 2010 года № 931 "О некоторых вопросах дальнейшего функционирования Системы государственного планирования в Республике Казахстан";

7) Указа Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 958 "О Государственной программе по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан";

8) Программы развития территории Атырауской области до 2015 года, утвержденная решением областного маслихата от 3 декабря 2010 года № 374-IV;

9) постановления Правительства Республики Казахстан № 1382 от 31 октября 2012 года "Об одобрении Концепции развития социально-предпринимательских корпораций";

10) постановления Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2010 года № 1308 "Об утверждении Программы по развитию инноваций и содействию технологической модернизации в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы";

11) постановления Правительства Республики Казахстан от 13 апреля 2010 года № 301 " Об утверждении Программы "Дорожная карта бизнеса 2020";

12) постановления Правительства Республики Казахстан от 14 марта 2011 года № 254 "Об утверждении Программы "Производительность – 2020";

13) постановления Правительства Республики Казахстан от 30 октября 2010 года № 1145 "Об утверждении Программы по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы";

14) Указа Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева "О мерах по созданию и обеспечению деятельности социально-предпринимательских корпораций" от 13 января 2007 года № 274;

15) Закона "Об акционерных обществах" Республики Казахстан от 13 мая 2003 года № 415 – II;

16) Закона "О государственном имуществе" Республики Казахстан от 01 марта 2011 года № 413 – IV;

17) Закона "О недрах и недропользовании" Республики Казахстан от 24 июня 2010 года № 291 – IV;

18) постановления Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2010 года № 266 "О вопросах социально-предпринимательских корпораций".

Стратегия развития нацелена на достижение устойчивого развития СПК путем содействия стабильному и сбалансированному экономическому росту Атырауской области, повышения уровня и качества жизни населения региона и роста акционерной стоимости СПК. Стратегия также подразумевает развитие Атырауского региона через механизм государственно-частного партнерства.

Роль СПК сводится к обеспечению стимулирования развития предпринимательства и бизнеса, развития региональной инфраструктуры, способствующей повышению уровня жизни населения, и решения социально значимых проблем региона. При этом основным инструментом содействия развитию предпринимательства и бизнеса является участие Компании в совместных с частным бизнесом инвестиционных проектах через размещение активов, передаваемых социально-предпринимательским корпорациям для реализации инвестиционных проектов.

Разработка Стратегии обуславливается:

1) необходимостью иметь целевые ориентиры долгосрочного социально-экономического развития с четкими представлениями об основных приоритетах, источниках и механизмах их реализации;

2) необходимостью гармоничного развития социальной сферы региона;

3) определением направлений и сфер деятельности, приоритетных для реализации потенциала СПК;

4) формированием политики развития и модели функционирования СПК;

5) выработкой комплекса мер, направленных на обеспечение дальнейшего становления СПК в качестве регионального института развития.

1. Анализ текущей ситуации

Анализ внешней среды

1. Общая характеристика Атырауской области

Атырауская область (далее – область) расположена на западе Республики Казахстан, образована в 1938 году. До 1992 года именовалась Гурьевской областью.

Область находится, в основном, в пределах обширной Прикаспийской низменности. Территория области равна 118,6 тыс.кв.км (4,35 % от общей площади территории Казахстана).

Протяженность границ области: общая – 1 949,46 км., в том числе с Астраханской областью – 449,61 км., с Западно-Казахстанской – 626,08 км., с Актюбинской – 524,39 км., с Мангистауской – 349,38 км.

Административно-территориальное деление области на 1 января 2010 года: 2 города (1 областного значения, 1 районного значения), 6 поселков, 170 сел (аулов) в составе 7 районов (Жылыойский, Индерский, Исатайский, Курмангазинский, Кызылкогинский, Макатский, Махамбетский) и Атырауской городской администрации.

Население области на 1 января 2013 года – 555,2 тыс. человек (по данным Национальной переписи населения Республики Казахстан). Численность городского населения составляет 268,2 тыс. человек (48,3 %), сельского – 287,0 тыс. человек (51,7 %). Плотность населения в среднем по области (на 1 квадратный км. территории) составляет 4,68 человека.

Область богата природными ресурсами, является одним из ведущих регионов Казахстана с интенсивно развивающейся нефтегазовой промышленностью.

Область обладает достаточно крупными запасами нефти

и газа, причем, рациональное использование геоэкономического потенциала области позволит улучшить качество жизни населения не только Прикаспийского региона, но и в целом Казахстана. Область является старейшим нефтегазодобывающим регионом Казахстана. На территории области выявлены крупнейшие месторождения нефтегазового и газоконденсатного сырья, разработанные на территории 4-х районов. Государственным балансом запасов Республики Казахстан по области учтено 87 месторождений углеводородного сырья, в том числе нефтяных – 66, нефтегазовых и газоконденсатных – 21.

Кроме того, область богата запасами различных полезных ископаемых: глины для кирпичного производства (запасы оцениваются в 52,7 млн. тонн); калийной соли (697 млн. тонн); строительного песка (41,2 млн. метров в кубе); гипса (21,0 млрд. тонн); поваренной соли (687,0 млн. тонн); песчано-гравийной смеси (12,0 млн. метров в кубе); известняка (1,9 млн. метров в кубе); мела (95,2 млн. тонн); бешофита (50,0 тыс. тонн); источниками минеральной воды, насыщенной диоксидом натрия, хлорида кальция, хлорида магния, сульфата магния, их запасы составляют 898 млн. кубических метров.

В области 61 государственное зарегистрированное месторождение. Из 8 полезных ископаемых: пищевой соли – 2, гипса – 3, известкового камня – 1, мергельной мели – 2, кирпичных сырья - 5, песчано-гравийной смеси – 6, остальные составляют – 23 глинистые породы. В городе Атырау – 7, в Жылыойском районе – 17, в Макатском районе – 5 и в Индерском районе – 12 общераспространенных полезных ископаемых.

В 2012 году ВРП области составил 3 105 млрд. тенге, удельный вес в общем ВВП страны 10,3 %. Сегодня в регионе производится около 24,9 % промышленной продукции страны, добывается 46,7 % нефти и 35,7 % газа. Удельный вес инвестиций в основной капитал – 18,9 %. В рейтинге уровня развитости регионов по итогам 2012 года область заняла 1 место.

2. Описание Индустриально-инновационного развития региона

Горнодобывающая промышленность

Область позиционируется как крупный сырьевой регион Республики Казахстан со специализацией в нефтегазодобывающей сфере.

Горнодобывающая промышленность является доминирующей в промышленности региона ввиду сильного нефтегазового сектора, что вызывает очень сдвинутую экономическую структуру. Регион является одним из главных экспортеров углеводородного сырья (нефть, газ) на мировые рынки. В перспективе эти виды продукции останутся основными товарами, с которыми Казахстан может конкурировать на мировом рынке.

Экономика области, в силу сложившихся обстоятельств, имеет ярко выраженную сырьевую направленность. Нефтегазодобывающая отрасль занимает доминирующее положение в структуре промышленного производства и составляет порядка 91 %. В связи с принятием Стратегии индустриально-инновационного развития и впоследствии Государственной программы форсированного индустриально-инновационного развития, наметилась тенденция незначительного снижения диспропорции между горнодобывающей и перерабатывающими отраслями экономики региона. Учитывая, что в ближайшей перспективе будет введено месторождение Кашаган, роль нефтегазового сектора значительно возрастет.

В то же время ввод интегрированного газохимического комплекса, реконструкция Атырауского нефтеперабатывающего завода и других проектов позволят удерживать образовавшуюся диспропорцию и наращивать объемы производства несырьевых отраслей экономики. Предпосылки для этого имеются. Промышленную политику области формируют 7 районов и 2 города, где расположены ключевые производственные мощности, 14 крупных и 34 средних промышленных предприятий, на долю которых приходится 98% от общего объема производимой промышленной продукции.

За 1 полугодие 2013 года объем промышленной продукции в действующих ценах составил 2 257,1 млрд. тенге, индекс физического объема произведенной продукции 107,6%. В горнодобывающей промышленности произведено продукции на сумму 2 082,3 млрд. тенге, индекс физического объема произведенной продукции 107,8%. Объем инвестиций в основной капитал в январе-декабре 2012 года с учетом дооценки составил 1032 млрд. тенге. Преобладающими источниками инвестиций остаются средства иностранных хозяйствующих субъектов (46,1%).

Среди основных проблем препятствующих развитию отрасли наиболее существенными являются высокая энергоемкость, низкая рентабельность, не позволяющая предприятиям обновлять основные фонды и инвестировать

в развитие новых технологий, проблема подготовки и повышения квалификации инженерных и рабочих кадров.

Обрабатывающая промышленность

В обрабатывающей промышленности объем промышленной продукции составил в сумме 153,4 млрд. тенге, что к уровню 2012 года составляет 102,1%.

В целях реализации Государственной программы форсированного индустриально-инновационного развития постановлением акимата области от 29 сентября 2009 года за № 217 создан Координационный совет по форсированному индустриально-инновационному развитию, который на своих заседаниях рассматривает и принимает решения по реализации инвестиционных проектов.

На территории области работают 4 машиностроительные компании ТОО "Атыраунефтемаш", ТОО "Карашунгил", ТОО "Доссормунаймаш" и ТОО "КазТурбоРемонт". Развитию машиностроительной отрасли препятствуют низкая конкурентоспособность машиностроительной продукции, узкая номенклатура и низкая доля потребления продукции казахстанского машиностроения, низкое техническое состояние активной части промышленно-производственных фондов и незначительный уровень инновационной активности в отрасли. Вместе с тем, данная отрасль имеет большой потенциал развития с учетом вступления в Таможенный союз и, соответственно, увеличения рынка сбыта производимой продукции, упрощения процедуры экспорта и импорта сырья и комплектующих.

В рамках реализации отраслевой программы по развитию строительной индустрии и производства строительных материалов, будет осуществлена модернизация действующих и строительство новых производств, направленных на обеспечение внутреннего спроса и расширение экспортных возможностей.

Проблемы, существующие в отрасли, связаны с "узким" отечественным ассортиментом производимой продукции, несоответствием производимой продукции международным стандартам (GMP и ISO 13485) и несовершенством нормативно-правовой базы, регулирующей развитие отрасли.

Для развития отрасли местными исполнительными органами будут оказаны секторальные и проектные меры государственной поддержки в части государственной закупки лекарственных средств, обеспечения квалифицированными кадровыми ресурсами, разработки и внедрения технических регламентов, создания привлекательных условий для привлечения прямых инвестиций.

Развитие предпринимательства

Выпуск продукции (товаров и услуг) субъектами малого и среднего предпринимательства (далее – МСП) за январь-декабрь 2012 года составил 445,2 млрд. тенге.

Количество активных субъектов МСП, работающих на рынке на 1 января 2013 года, составило 29767 единиц.

Численность активно занятых в МСП на 1 января 2013 года составила 89,2 тыс. человек.

Вопросы развития конкуренции в регионе отражены в разделах стратегического плана управления и Программе развития территории Атырауской области на 2011 – 2015 годы, измеряемых в таких индикаторах как улучшение показателей количества активных субъектов малого и среднего бизнеса, обеспеченность торговыми площадями, розничного товарооборота, объемов производства продукции МСП и доли МСП в валовом региональном продукте области будет свидетельствовать о поддержке развития конкуренции в регионе.

Для развития конкуренции в области реализуются меры по созданию необходимой инфраструктуры по развитию предпринимательской деятельности и улучшению конкурентной среды в целом.

В целях разъяснения некоторых аспектов развития конкуренции, сокращения административных барьеров проводятся круглые столы с участием представителей бизнес сообщества и средств массовой информации. Публикуются материалы по данной тематике на страницах областных и районных газет.

В целях снижения административных барьеров в деятельности субъектов малого и среднего бизнеса по области действует Экспертный Совет при Акиме области (консультативно-совещательный орган) по оптимизации разрешительной системы. Таким образом, в целях развития конкуренции в экономике региона, работа по снижению административных барьеров будет продолжена.

Для улучшения конкурентной среды будут реализованы меры по созданию необходимой инфраструктуры для развития предпринимательской деятельности, на постоянной основе будут проводиться анализы состояния и развития товарных рынков и развития конкуренции в области, результаты которых будут освещаться в средствах массовой информации.

Местные исполнительные органы на постоянной основе будут принимать действенные меры по развитию местной конкуренции, в том числе по снижению административных барьеров, создания благоприятных условий конкурентных отношений, в том числе через СПК и государственно-частное партнерство. О ходе данной работы ежеквартально информируется Агентство Республики Казахстан по защите конкуренции (далее – антимонопольное агентство).

Как показывает анализ товарных рынков, в ряде сегментов экономики имеет место недостаточное развитие конкуренции.

В этой связи мерами развития конкуренции в регионе определены:

1) организация сбора, анализа и публикации информации о региональных рынках, потребностях в товарах и услугах в целях привлечения новых предпринимателей;

2) продолжение работы в части повышения информационной прозрачности деятельности органов местного государственного управления.

Дальнейшая работа по устранению административных барьеров и развития конкурентного рынка, неизменно повлечет увелечение числа занятых в МСП, а также положительно повлияет на развитие предпринимательства в целом в регионе.

Агропромышленный комплекс

Агропромышленный комплекс области является одним из важных секторов экономики региона, так как на сегодняшний день в сельской местности проживает более 50% общей численности населения области. В последние годы в состоянии экономики сельскохозяйственной отрасли области наблюдаются позитивные сдвиги. Наиболее важным результатом следует считать рост сельскохозяйственного производства, основным направлением которого является животноводство, где наблюдается тенденция устойчивого роста поголовья скота и производимой животноводческой продукции. Параллельно идет улучшение генофонда и повышение продуктивности племенных животных.

В настоящее время ситуация в области характеризуется динамичным развитием производства, повышением его эффективности, развитием рынка финансовых услуг на селе, улучшением качества жизни сельского населения.

Объем валовой продукции (услуг) сельского хозяйства в январе-декабре 2012 года составил 39802,3 млн. тенге, в том числе животноводства – 28499,2 млн. тенге, растениеводства – 10934,5 млн. тенге.

Анализ индикаторов устойчивого развития региона показывает их неоднородность и противоречивость: область занимает лидирующие позиции по показателю ВРП на душу населения, уровню средней номинальной заработной платы, объему промышленной продукции и инвестиций в основной капитал, вместе с тем имеет место слабо развитое сельское хозяйство. В этой связи региону для поднятия сельскохозяйственной отрасли необходима поддержка со стороны государства.

Производство продукции растениеводства

Территория области расположена в пустынной зоне. Почвы для возделывания сельскохозяйственных культур малопродуктивны, кроме незначительной части приречно-пойменной зоны на севере области (Индерский, Махамбетский районы) и пригорода Атырау. Последние 3-4 года в целом по области под сельскохозяйственными культурами занято в среднем площадь в 6,5 тысяч га.

Государственная поддержка сельхозпроизводителей в части товарного кредитования весенне-полевых и уборочных работ, удешевления стоимости горюче-смазочных материалов, обновлению сельхозтехники позволила сельхозпроизводителям обеспечить ежегодный рост посевных площадей.

Из-за низкого плодородия почвы, регион находится в зоне повышенного риска земледелия, к тому же большая зависимость водообеспечения сельхозтоваропроизводителей от уровня паводковых вод, высокая степень износа гидротехнических сооружений и водонасосных установок, высокая себестоимость кормопроизводства, отсутствие обводнительной системы не позволяет выращивать кормовые культуры. Производство картофеля и овощей сосредоточено в основном в домашних хозяйствах населения, что снижает эффективность производства и товарность продукции, отсутствие современных технически оснащенных хранилищ для овощей, картофеля и фруктов, не налажена их заготовка и переработка.

В результате реформирования сельхозпредприятий и снижения сельскохозяйственного производства произошло сокращение земель сельскохозяйственного назначения с 1990 годом на 8186,6 тыс. га, в том числе пашня уменьшилась на 26,3 тыс. га. Земли сельскохозяйственного назначения закреплены за крестьянскими хозяйствами, значительная часть этих земель не используется.

Для эффективного ведения земледелия, сохранения и воспроизводства плодородия почвы, необходимо проведение зонирования земель, их инвентаризация, контроль использования земельных участков по целевому назначению.

В последние годы в области широко распространяется технология капельного орошения сельхоз культур, как в открытом, так и закрытом грунте. В настоящее время по технологии капельного орошения на открытом и закрытом грунте выращиваются сельскохозяйственные культуры на площади 250 га, такими крупными хозяйствами региона, как: "Атырауагроонимдери", "Райхан", "Сабуров", "Джумагалиев", "Рахатов", "Сандугаш", из которых 155/га занято плодово-ягодными, 77,5/га овощами, 8/га бахчевых культур и 10/га картофелем.

Производство продукции животноводства

В области на 1 января 2013 года во всех категориях хозяйств области количество крупного рогатого скота составило 157,2 тыс. голов, в том числе коров составило 76,7 тыс. голов, овец и коз (621 тыс. голов), лошадей (53,5 тыс. голов), верблюдов (31,5 тыс. голов), птицы на 2,6% (86,6 тыс.). Из основных видов продукции животноводства мяса в живом весе, молока, яиц, так по итогам года всеми категориями хозяйств области реализовано скота и птиц на убой (в живом весе) – 24,9 тыс. тонн, молока – 35,5 тыс. тонн, яиц – 4821,8 тыс. штук.

Параллельно идет улучшение генофонда и повышение продуктивности племенных животных, племенная база которого на сегодняшний день представлена 19 племенными хозяйствами.

Слабое развитие племенного хозяйства в области обусловливается в первую очередь дороговизной самого производства. Закупка скота, создание необходимой инфраструктуры и технологических процессов, а также достаточно большой срок выхода на самоокупаемость производства (порядка 6 лет в виду особенностей технологического процесса) заставляет многих предпринимателей вкладывать деньги в другие направления, обладающие более высокой рентабельностью. Проблемой уже существующих предприятий является слабая технологическая база и труднодоступность получения необходимых инвестиций в производство.

Несмотря на это регион является очень благоприятным для верблюдоводства. Область занимает второе место в Республике после Мангистауской области по разведению верблюдов, здесь сосредоточено более 31,5 тысяч голов, что составляет 1/3 от общего поголовья республики.

В последние годы в республике имеется тенденция к увеличению поголовья едильбаевских, грубошерстных казахских курдючных овец, в том числе по области, благодаря чему регион занимает одно из лидирующих мест по Республике.

В этой связи, актуальным является постановка на научную основу улучшения продуктивности едильбаевских пород овец западного региона Казахстана, а именно Атырауской области, с использованием баранов-производителей более высокопродуктивных курдючных пород отечественной едильбаевской селекции.

Отсутствие перерабатывающих предприятий затрудняют заготовку и сбыт шерсти и шкур, в том числе и каракульских, что соответственно снижает на нее спрос и покупательскую стоимость. В этой связи наблюдается тенденция к уменьшению поголовья каракульских овец. Тем не менее научными организациями ведутся работы по сохранению и совершенствованию генофонда, направленные на повышение живой массы и скороспелости.

Одним из способов увеличения доли племенного скота является искусственное осеменение. В области действуют 33 пункта.

Использование правильного рациона кормления коров является важной составляющей для укрепления генофонда молочного стада. Объем заготовленных кормов составляет 4612,1 тыс. тонн и обеспечивает потребности скота на 97%, но по структуре кормов имеются определенные проблемы. Заготовка таких важных кормов, как силос и сенаж, не проводится. Основной рацион скота состоит из соломы, сена и концентратов, что не повышает продуктивность молочного скота. Особенно данная проблема актуальна для фермерских хозяйств.

Развитие пастбищных ресурсов

В последние годы заметны необратимые экологические изменения сельскохозяйственных угодий, усиление процессов деградации земель. Основным антропогенным фактором, способствующим деградации сельскохозяйственных угодий области, можно выделить пере выпас скота на пастбищах, особенно близ крупных населенных пунктов, приводящий к их разрушению – дигрессии.

Здесь отмечается снижение урожайности кормовых угодий и по большому счету, процесс деградации пастбищ области можно считать наглядным примером развития процессов опустынивания. Одним из основных признаков деградации пастбищ области является высокая степень сбитости пастбищ, на которых проявляются процессы дефляции.

Сбитость пастбищ проявляется в замене ценных видов растений на сорные и непоедаемые, уменьшении урожайности, ограничении сезонов использования. Следует отметить, что наиболее сбитые участки приурочены к колодцам и местам водопоя скота.

Наибольшее проявление деградации наблюдается в Курмангазинском, Махамбетском и Кызылкогинском районах. На сегодня земли сельскохозяйственного назначения составляют 1945,7 тыс. га или 16,4% от территории области.

Согласно качественной оценке сельскохозяйственных угодий области из общей площади 38 % угодий относится к солонцовым, 34 % к дефлированным, 19% к засоленным и только 6% приходится на земли не осложненных отрицательными признаками.

Особого внимания требует проблема деградации пойменных и дельтовых природных комплексов. Хотелось бы отметить, что в пойме и протоках реки Урал отмечается процесс усыхания, которому подвержено 132,6 тыс. га долинной системы, как известно, являющихся самыми ценными сенокосными угодьями области.

Необходимо отметить, что на экологическое состояние ландшафтов пастбищного использования большую роль оказывает характер и степень увлажненности, ветровая и водная эрозия, являющиеся наиболее опасными видами деградации земель.

Таким образом, вследствие различных природных процессов за последнее десятилетие площади гидроморфных ландшафтов существенно сократились. В частности, луговых травостоев в области стало меньше в 3 раза, тростников – в 14 раз. В целом по области отмечается снижение урожайности сельскохозяйственных угодий и их кормового запаса.

Хозяйствами области ведутся работы по увеличению доли площадей кормовых культур. Благодаря чему можно на 1/3 покрыть ежегодный дефицит в кормах, составляющий 25-30% от общей потребности области в грубых кормах. На сегодня под посевами многолетних кормовых культур занято около 200 га, планируется к 2015 году довести площадь до 1021 га.

Для решения данных проблем СПК будет содействовать в следующих направлениях:

1) сокращение пастбищной нагрузки; введение экологически обоснованного пастбище оборота при соблюдении нагрузки, близкой к оптимальной и создание в условиях пастбище оборота степных генетических резерватов (зон покоя);

2) оптимизация водохозяйственных сооружений на временных водотоках и малых реках;

3) разработка мероприятий, обеспечивающих финансовую поддержку сельхозпроизводителей, на выращивание многолетних кормовых культур.

Производство рыбной продукции

Основными промысловыми рыбами в регионе являются осетровые, сельдь, жерех, вобла, щука, судак, сазан и сом.

Общий объем видимого потребления в Казахстане согласно данным объемов производства, экспорта и импорта рыбы и рыбной продукции – 58,9 тыс. тонн. В то время как фактический объем потребления рыбы и морепродуктов населением составляет 145 тыс. тонн. Таким образом, объем предложения покрывает объем реального спроса лишь на 41%.

85% произведенной в Казахстане рыбы экспортируется. Из них 30% приходится на экспорт продуктов, произведенных в Атырауской области.

Одним из наиболее перспективных товарных рынков является рынок черной икры осетровых, основными экспортерами которой являются пять стран: Россия, Казахстан, Туркменистан, Азербайджан и Иран.

Развитие производства осетровых и черной икры сдерживается отсутствием необходимой инфраструктуры по разведению, выращиванию рыбы, а также по ее вылову, приемке и хранению.

Согласно постановлению акимата Атырауской области от 20 июня 2006 года № 168 "О закреплении рыбохозяйственных водоемов (участков) за пользователями по Урало-Каспийскому бассейну (в пределах Атырауской области) право на ведение рыбного хозяйства с закреплением рыбохозяйственных водоемов получили 14 природ пользователей, сроком на 10 лет, до 2016 года. Из них по реке Урал – 9 и по реке Кигаш – 5.

По итогам 2012 года природопользователями области было добыто 13,0 тыс. тонн рыбы, что составляет 38% освоения выделенных лимитов 2012 года. В том числе, добыча по районам промысла составила в Каспийском море 5,0 тыс. тонн, или 27% выделенных лимитов, по реке Урал с пространством 5,0 тыс. тонн, или 47% выделенных лимитов и по реке Кигаш 3,0 тыс. тонн или 60% выделенных лимитов. Согласно оперативной информации в 2012 году производство рыбной продукций составила 9,3 тысяч тонн или 71,2% по сравнению с 2011 годом.

В соответствии с Планом развития рыбного хозяйства на 2006 – 2015 годы наблюдается увеличение объемов инвестиции. В 2012 году на развитие рыбного хозяйства были привлечены 159,7 млн. тенге частных инвестиции, что на 135% больше запланированного показателя.

Развитие рыбной отрасли региона будет осуществляться в соответствии с направлениями, определенными Стратегией развития рыбной отрасли в Атырауской области.

Так, согласно данной стратегии проблемами рассматриваемой отрасли являются:

1) отсутствие профессиональных кадров;

2) трудоемкость рыбной отрасли, требующая значительных капиталовложений;

3) ограниченные производственные мощности частных предприятий по промысловой добыче, предприятий по переработке и исследовательских учреждений;

4) низкий уровень инвестиций (по сравнению с прочими отраслями сельского хозяйства);

5) неразвитая инфраструктура;

6) отсутствие единого управления отрасли в Урало-Каспийском бассейне;

7) слабое научное обеспечение.

Производство продуктов питания и переработка сельскохозяйственного сырья

В области нет крупных предприятий по производству сельскохозяйственной продукции, за исключением ТОО "Атырау-Дэм", молокоперерабатывающий завод в городе Атырау. В данных предприятиях ранее выпускался основной объем молока и молочной продукции, с использованием порошкового молока в качестве основного сырья. В настоящее время данные предприятия простаивают.

По области действует 16 заготовительных пунктов, из них по закупу мяса 6, по закупу продукции растениеводства 2, по закупу кожсырья и шерсти 6, по закупу молока 2 и 33 пункта искусственного осеменения. Количество хозяйственных структур, занятых рыбным промыслом 29, из них в сельских округах города Атырау 14, в Курмангазинском районе 15.

На сегодняшний день в области действуют 40 перерабатывающих цехов. Из них по переработке животноводческой продукции 8, общей мощностью 7,5 тыс. тонн в сутки, растениеводческой продукции 4, мощностью около 4,0 тыс. тонн, рыбной продукции 28, мощностью 0,4 тыс. тонн. Промышленная переработка шерсти и кожевенного сырья в области не производится. Перерабатывающие цеха в большинстве загружены на 60-70%.

Анализ потребления населением области продуктов питания на соответствие стандартам потребления показывает, что по мясу, овощам и бахчевым культурам потребление на уровне, а по рыбе выше пороговых значений, то по производству картофеля, плодам, ягодам, молоку и яйцам фактическое потребление ниже стандартов потребления.

Доля переработки сельхозпродукции незначительна, основные объемы мяса, молока, овощей реализуются на продовольственных рынках в не переработанном виде.

Анализ основных проблем:

1) низкое оснащение предприятий переработки технологическим оборудованием;

2) высокая степень износа технологического оборудования предприятий по переработке сельхозпродукции;

3) неполная загруженность мощностей перерабатывающих предприятий из-за отсутствия сырья;

4) отсутствие системы закупа у населения излишков, произведенной ими продукции.

Оценка основных внешних и внутренних факторов:

1) отставание в технологии производства пищевых продуктов;

2) потеря рынков сбыта в дальнем и ближнем зарубежье;

3) усиление зависимости от импорта продовольственных продуктов.

Возможности экономической специализации Атырауской области

В настоящее время экономика региона, в структуре которой наибольший удельный вес занимает горнодобывающая промышленность, имеет ярко выраженную сырьевую направленность, что позиционирует его как крупный сырьевой регион Республики Казахстан со специализацией в нефтегазодобывающей сфере.

Анализ социально-экономического развития региона показал, что основными негативными факторами для развития конкурентоспособной специализации региона в экономике республики являются: удаленность региона от основных рынков сбыта в республике, сырьевая ориентированность производства и экспорта, ограниченность водных ресурсов, обширные территории с низкой продуктивностью земель, недостаточное развитие транспортной инфраструктуры и транспортно-логистической отрасли.

Вместе с тем, имеющиеся сырьевые ресурсы, транзитный потенциал области создают предпосылки для перспективного позиционирования области в системе международной торговли как региона размещения экспортных производств на основе технологического аутсорсинга и международной промышленной кооперации.

Оптимизация структуры экономики региона должна быть ориентирована на сокращение сырьевой зависимости экономики и на увеличение доли обрабатывающей промышленности, транспорта и сферы услуг и позиционирование региона как развитого индустриально-сервисного региона.

Перспективными направлениями развития экономики региона наряду с нефтегазодобывающей промышленностью могут стать:

1) глубокая переработка нефти и газа;

2) развитие обрабатывающего сектора экономики, ориентированного в основном на обслуживание нефтяного сектора;

3) выращивание и переработка рыбы;

4) развитие стройиндустрии;

5) развитие сельскохозяйственного производства (животноводство, рыболовство, тепличное растениеводство, мясомолочная продукция).

Диверсификацию региональной экономики целесообразнее начинать с развития отраслей промышленности и услуг, обеспечивающих обслуживание нефтегазовой отрасли.

Для производства продукции и услуг, удовлетворяющих потребности нефтегазовой отрасли (запасных частей, оборудования, продуктов питания, спецодежды и пр.), должны быть привлечены предприятия малого и среднего бизнеса региона. Однако, существует проблема, сдерживающая передачу крупными предприятиями субконтрактных работ малому и среднему бизнесу, заключающаяся в том, что крупные предприятия нефтегазовой отрасли, по большей части, иностранные, при выборе поставщиков продукции и услуг требуют сертификации производимой продукции в соответствии с международными стандартами качества и безопасности продукции (ИСО-9000 и другие). Проблемой является сложность, длительность и высокая стоимость процедур по прохождению международной сертификации производимых предприятиями малого и среднего бизнеса товаров. Местные компании нуждаются в поддержке при сертификации стандартов качества продукции. Другим важным сдерживающим фактором является отсутствие стандартизации. При определении национальных продуктов и стандартов обработки, приоритет должен быть отдан продуктам, представляющим значимость для нефтегазового сектора.

В целом, к приоритетным подсекторам обрабатывающей промышленности, которые смогут достичь значительного роста в среднесрочной перспективе, могут быть отнесены:

1) машиностроение (производство оборудования, запасных частей и прочей машиностроительной продукции для нефтегазовой отрасли);

2) металлургия и металлообработка (производство металлоконструкции, труб, металлопроката и готовой металлической продукции для строительной индустрии и нефтегазового сектора, кабельно-проводниковая продукция, новые полупроводниковые и композиционные материалы, производство сплавов с использованием вторичного сырья и сортопрокатные производства на основе лома и отходов, другие);

3) химикаты (для сельского хозяйства, нефтегазовой и нефтехимической промышленности);

4) мясомолочная, рыбная и овощная продукция.

Развитие обрабатывающей промышленности будет стимулировать и поддерживать, в свою очередь, индустрию логистики посредством создания большого количества груза для внутреннего и внешнего рынков.

Анализ глобальных факторов региона

Политические факторы

Деятельность СПК соответствует требованиям документов Системы государственного планирования в Республике Казахстан, действующего законодательства, определяющих направления и приоритеты государственной политики.

При осуществлении своей деятельности СПК руководствуется поставленными государством задачами по развитию региональной экономики Республики Казахстан.

Развитие как краткосрочных, так и долгосрочных явлений в этой сфере сопровождается постоянным анализом, мониторингом программных мероприятий и предпринимаемых мер со стороны Правительства Республики Казахстан и иных государственных органов Республики Казахстан. В соответствии со сложившейся ситуацией в аграрную политику государства вносятся коррективы, которые учитываются СПК в своей деятельности.

Правовые факторы

СПК руководствуется в своей деятельности нормами Налогового кодекса Республики Казахстан от 1 января 2014 года, Закона Республики Казахстан "Об акционерных обществах".

Хозяйственные факторы

Существенным фактором, способным повлиять на эффективное функционирование региональной экономики, может стать возрастание конкуренции на продовольственном рынке в результате предстоящего вступления Казахстана во Всемирную Торговую Организацию и усиление ограничений по применению различных мер аграрной политики.

Демографические факторы

Демографический рост населения региона и увеличение потребности в продовольствии позволит СПК успешно и на долгосрочный основе реализовывать мероприятия по содействию наращиванию экспортного потенциала продукции АПК региона.

В то же время, урбанизация населения ведет к росту потребности в ранней плодоовощной продукции городским населением, необходимости строительства новых овощехранилищ и тепличных комплексов. Кроме того, фактор улучшения и роста уровня благосостояния населения ведет к качественному изменению структуры потребления: в потребительской корзине будет увеличиваться доля полуфабрикатов и готовых продовольственных изделий.

Технологические факторы

Ключевыми факторами влияющими на технологическое развитие экономики области являются – эффективность производства и техническое перевооружение, скорость освоения производства новых видов продукции и привлечение новейших технологий. Особое влияние данных факторов на технологическое развитие обусловлено структурой, текущим состоянием и тенденциями роста казахстанской экономики и сложившемся положением в научно-технической сфере страны.

Текущее состояние с внедрением новых технологий в экономике не соответствует необходимому уровню и не обеспечивает устойчивый рост продукции, разработку и внедрению новых товаров, вывод на более высокий уровень конкурентоспособности.

Таким образом, требуется проведение полномасштабной технологической модернизации предприятий, которая позволит заменить низкопроизводительное и трудоемкое оборудование более современным и эффективным.

Отсутствие в настоящее время развитой научно-исследовательской базы, достаточной для обеспечения ускоренного технологического развития отрасли, и отсутствие отечественных мощностей по производству современного, отвечающего мировым стандартам оборудования делает процесс технической и технологической модернизации Атырауской области зависимым от привлечения технологий.

В связи с этим, повышение уровня технологичности отечественного производства неизменно повлечет увеличение спроса предпринимателей на услуги Компании по финансированию приобретения высокотехнологичного и высокопроизводительного оборудования и техники.

Анализ внутренней среды

1) Сфера деятельности и правовой статус СПК "Атырау"

СПК образована на основании решения общего собрания акционеров от 26 апреля 2010 года, на котором она была реорганизована АО "НК "СПК "Каспий" путем выделения из его состава отдельного для Атырауской области – социально-предпринимательской корпорации "Атырау" в организационно-правовой форме "Акционерного общества" со статусом "Национальной компании".

СПК "Атырау" является социально-предпринимательской корпорацией, управляющей переданными ей государственными активами (земельные участки, права недропользования, объекты движимого и недвижимого имущества и пр.) путем эффективного их использования для получения прибыли, которая должна направляться на финансирование коммерческих и социальных проектов.

Основной целью коммерческой составляющей СПК является максимизация стоимости компании для акционеров, путем реализации совместных инвестиционных проектов, эффективного использования финансовых инструментов и управления переданными активами.

2) Анализ корпоративного управления и внедрение системы эффективного менеджмента

В своей деятельности СПК "Атырау" как управляющая компания основывается на принципах современной системы корпоративного управления. СПК оценивает корпоративное управление по трем основным компонентам: структура, процессы и прозрачность.

В Компании сформированы следующие органы:

1) высший орган – общее собрание в лице акционера;

2) орган управления – Совет директоров;

3) орган взаимодействия – Корпоративный секретарь;

4) контрольный орган – СВА;

5) исполнительный орган – Правление.

Совет директоров состоит из 5 человек: Председатель Совета директоров – Аким области, члены Совета директоров: Первый заместитель акима области, Председатель Правления АО "НК "СПК "Атырау", а также два независимых директора.

Целями деятельности Совета директоров являются общее руководство деятельностью Компании, обеспечение реализации интересов и защита прав акционеров, установление принципов и норм деятельности Компании, а также контроль над деятельностью Председателя Правления Компании в пределах своей компетенции.

Корпоративный секретарь обеспечивает взаимосвязь деятельности всех департаментов и Совета директоров. Он находится в непосредственном подчинении председателя Совета директоров и его членов.

Для обеспечения непосредственной работы компании формируется исполнительный орган в форме Правления. В состав Правления СПК "Атырау" входят: Председатель Правления, Заместители Председателя Правления и директор административно-хозяйственного департамента.

Внутренний аудит необходим для осуществления контроля деятельности в области: расходования денежных средств компании, организации отдельных структурных подразделений, эффективности внутреннего контроля.

В СПК "Атырау" структуры, процедуры и практика корпоративного управления регулируются Уставом и внутренними документами компании:

1) Кодексом корпоративного управления АО НК "СПК "Атырау";

2) должностными инструкциями.

В СПК действуют Кодекс корпоративного управления и Кодекс деловой этики, определяющие ценности компании, а также основы ее работы и внешних коммуникаций.

Важной задачей СПК, как управляющей компании, является создание качественной системы корпоративного управления. Одним из ключевых шагов в рамках данного направления стало ежегодное проведение диагностики системы корпоративного управления дочерних и зависимых организаций (далее – ДЗО) с использованием собственной Методики диагностики системы корпоративного управления ДЗО (далее - Методика). Методика позволяет определить рейтинг соответствия наилучшей практике корпоративного управления и призвана стать инструментом для постоянного мониторинга процесса совершенствования корпоративного управления в компаниях СПК.

Для определения эффективности системы корпоративного управления в дочерних и зависимых компаниях СПК использует собственную Методику диагностики корпоративного управления. Методика была разработана на основе стандартов лучшей мировой практики корпоративного управления. Целью диагностики является повышение уровня корпоративного управления ДЗО СПК путем структурированного и последовательного подхода к оценке и развитию их систем корпоративного управления на основе лучшей практики. Действующая Методика позволяет определить рейтинг соответствия наилучшей практике корпоративного управления и является инструментом для постоянного мониторинга процесса совершенствования корпоративного управления в компаниях СПК.

Методика была разработана на основе следующих передовых стандартов:

1) методология GAMMA Standard&Poor’s;

2) требования к корпоративному управлению рейтинговых агентств Fitch и Moody’s;

3) принципы корпоративного управления ОЭСР;

4) рекомендации ОЭСР по корпоративному управлению для компании с государственным участием.

Целью Диагностики является повышение уровня корпоративного управления ДЗО СПК, путем структурированного и последовательного подхода к оценке и развитию систем их корпоративного управления, на основе лучшей практики.

По результатам диагностики выявляются недостатки систем управления и определены шаги по улучшению качества управления в компаниях. Также на основе результатов диагностики соответствующие компании реализовывают Планы по совершенствованию корпоративного управления.

Высокий уровень корпоративного управления не только влияет на экономические показатели деятельности компании, повышение прозрачности, полноценность процесса принятия решений, но и положительно сказывается на восприятии компании инвесторами.

В области корпоративного управления СПК "Атырау" придерживается рекомендуемой политики акционера;

В этой сфере особое внимание отводится:

1) отчетности перед акционером об итогах деятельности корпорации по итогам месяца, квартала, полугодия, года;

2) своевременной разработке и утверждению годового бюджета;

3) проведению ежегодного аудиторского отчета;

4) согласованию планов финансирования проектов;

5) разработке стратегических документов и программ и т.д.

Существующий профессионально-интеллектуальный уровень, продуктивный возраст, опыт работы сотрудников компании хорошая предпосылка для динамичного развития компании.

Для обеспечения эффективной модели управления СПК должны активно внедрять современные стандарты корпоративного управления, соответствующие лучшей мировой практике. Это позволит обеспечить эффективность и повысить прозрачность компании.

Будет внедрена система эффективного менеджмента, отлажены механизмы внутреннего контроля и мониторинга, направленные на выявление всех рисков, связанных с его функционированием в рыночных условиях, с внедрением рейтинга корпоративного управления.

3) Активы и дочерние компании АО "НК "СПК "Атырау"

Обеспечение эффективного управления переданными компании активами позволит СПК "Атырау" повысить показатели финансово-хозяйственной деятельности Компании, что в долгосрочной перспективе позволит ей размещать акции на казахстанской фондовой бирже в целях обеспечения привлечения дополнительных финансовых ресурсов, а также обеспечения прозрачности деятельности Компании. Список активов АО "НК "СПК "Атырау" представлен в Приложении 1.

Анализ результатов деятельности работы дочерних зависимых компании характеризует их, как низкодоходные и даже убыточные компании. Большинство ДЗО работали в социально ориентированных секторах экономики или имели основной источник доходов – бюджетное финансирование. Материально-техническая база переданных ДЗО нуждается модернизации, реконструкции и доукомплектации. Одним из ключевых направлений действий СПК будут реабилитация и выход на уровень безубыточности СПК, путем тесного взаимодействия с Акционером.

Стратегия по риск-менеджменту является ключевым для СПК как структура действующая на рынке. Бизнес-процессы регулирующие деятельность СПК "Атырау" позволяют оценивать потенциальные бизнес проекты на этапе рассмотрения, анализа.

Сотрудники Компании придерживаются правил при рассмотрении бизнес проектов и проводят количественный и качественный анализ по определению, управлению бизнес-рисков.

Модель управления рисками СПК "Атырау" представлена в Схеме № 1

Схема № 1. Модель управления рисками

В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан "О мерах по созданию и обеспечению деятельности социально-предпринимательских корпораций "Каспий", "Тобол" и "Батыс" от 17 сентября 2007 года № 407, деятельность социально-предпринимательских корпораций основана на общей идеологии - содействие экономическому развитию соответствующей области, в которой она создана.

В соответствии с этими направлениями деятельности Проектом предусмотрена реализация принципов партнерства СПК "Атырау", хозяйствующих субъектов и органов исполнительной власти Атырауской области в рамках реализации поставленных задач.

Уставный капитал Компании составляет – 3 007 180 000 тенге. На сегодняшний день АО "НК "СПК "Атырау" не имеет кредитных займов от финансовых институтов.

Согласно аудиторскому заключению за 2011 год общий доход Компании составил 1 444 382 тыс. тенге, расходы составили 1 429 096 тыс. тенге. Чистая прибыль по итогам года составляет 15 286 тыс. тенге.

Финансовая отчетность за 2011 года утверждена единственным акционером.

С целью дальнейшего развития и повышения эффективности деятельности переданными в оплату уставного капитала государственными активами, компанией планируются инвестиции, направленные на капитализацию дочерних организаций. Компания будет проводить следующие меры по улучшению финансовой деятельности:

1) осуществление дополнительной капитализации ДЗО для обновления их основных фондов;

2) оптимизация структуры и ключевых процессов системы управления рисками;

3) осуществление финансового мониторинга проектов и дочерних организаций;

4) систематизация процедур принятия решений и критерий выбора, анализа бизнес-проектов;

5) использование интегрированных систем менеджмента

6) создание наблюдательных советов (ревизионные комиссии) в дочерних компаниях.

7) срок выхода на уровень безубыточности.

4) Инвестиционная деятельность

Масштабный приток инвестиций в реальный сектор экономики является одним из определяющих условий форсированного индустриально-инновационного развития Казахстана. Учитывая то, что предложение отечественных инвесторов в настоящее время не всегда в состоянии удовлетворить растущий внутренний спрос на инвестиционные ресурсы, большое значение имеют прямые иностранные инвестиции (ПИИ). Одним из эффективных инструментов по привлечению инвестиций в регионы становятся Центры обслуживания инвесторов (далее – ЦОИ).

Центр Обслуживания Инвесторов был создан по решению заседания Совета директоров № СД-20/01-2013-СПК от 25 января 2013 года.

Основными задачами ЦОИ является:

1) поиск инвесторов для привлечения инвестиции в регион;

2) сервисная поддержка и сопровождение проектов инвесторов на региональном уровне.

Функции ЦОИ:

1) поиск иностранных и отечественных инвесторов для региона, потенциальных партнеров для создания совместных предприятий между казахстанской и зарубежной сторонами;

2) осуществление функций "первого окна" в регионе для потенциальных инвесторов;

3) содействие в реализации инструментов государственной поддержки для инвесторов на региональном уровне;

4) формирование и ведение региональной базы данных по перспективным и действующим проектам для потенциальных инвесторов;

5) мониторинг реализации инвестиционных проектов на территории области в пределах компетенции ЦОИ;

6) создание диалоговой площадки между частным инвестором и государством, представителями казахстанского и зарубежного бизнеса;

7) участие в решении проблемных вопросов инвесторов на региональном уровне, защита интересов инвесторов;

8) информационно-аналитическое обеспечение инвесторов, уполномоченных государственных органов, задействованных институтов развития и прочих заинтересованных организаций:

9) проведение обучающих семинаров для местных предпринимателей, касательно привлечения инвестиций и их эффективного использования;

10) организация переговоров, встреч, "круглых столов" инвесторов с уполномоченными государственными органами, институтами развития;

11) организация инвестиционных форумов/выставок с участием казахстанской и зарубежной сторон;

12) представление интересов региона на международных инвестиционных мероприятиях;

13) поиск потенциальных партнеров для создания совместных предприятий между казахстанской и зарубежной сторонами;

14) содействие в подписании договоров, меморандумов, соглашений между государственными органами, местными предприятиями и инвесторами в пределах компетенции ЦОИ;

15) оказание прочих услуг в рамках сервисной поддержки инвесторов.

В созданном ЦОИ при Компании задействованы 2 специалиста.

В 2013 году ЦОИ разработан инвестиционный портал области www.atyrauinvest.kz. Портал функционирует на 3 языках: казахский, русский и английский. Сайт стал эффективным инструментом для онлайн регистрации и освещения работы во время форума ATYRAU INVEST 2013. На сайте размещены полезная информация и видеоролики о регионе, проектах требующих финансирования, а также имеется возможность назначить встречу. На 1 января 2014 года сайт имеет 30652 просмотра, в том числе 1346 просмотров из стран зарубежья.

В целях привлечения инвестиции в производство ЦОИ примет участие в разработке программы продвижения инвестиционной привлекательности Атырауской области через торговые представительства РК за рубежом, KazNex; сотрудничество с международными организациями, бизнес-форумами, активизация работы по привлечению потенциальных инвесторов с Таможенного Союза.

Планируется разработка карты инвестиционной привлекательности районов области. Например, Индерский район где имеются залежи строительных материалов, развитие стройиндустрии. Данная мера позволит распространить ПИИ во всех районах Атырауской области, а не сконцентрировать в индустриальных парках.

По инвестиционной деятельности Компания будет руководствоваться критериями отбора бизнес проектов, представленными в Таблице № 1:

Таблица № 1. Критерии отбора бизнес проектов

№	Классификация проектов	Показатели эффективности
		NPV, тыс. тенге	IRR, %	DPB, лет
1	Бизнес-проекты по развитию обрабатывающего сектора	положит.	свыше 15%	не более 5 лет
2	Бизнес-проекты в производства и переработки сельхоз продукции	положит.	свыше 15%	не более 10 лет
3	Бизнес-проекты по развитию экспорта казахстанской продукции	положит.	свыше 15%	не более 7 лет
4	Инфраструктурные проекты	положит.	свыше 15%	не более 10 лет
5	Социальные проекты

К дополнению, при рассмотрении бизнес-проектов, СПК "Атырау" будет учитывать:

1) социально-экономическую значимость проекта;

2) количество создаваемых рабочих мест;

3) детально проработанный бизнес-план;

4) продуманный долгосрочный план развития компании.

Так как СПК "Атырау" находится в периоде становления, то бюджетное финансирование будет являться крайне важным для Компании. При отсутствии финансирования из бюджета, реализация инвестиционных проектов будет затруднена.

Ниже представляем инструменты финансирования, применимые в деятельности СПК:

1) государственное финансирование;

2) участие в уставном капитале основными и денежными средствами, правами недропользования и землепользования;

3) финансирование экономически привлекательных и эффективных проектов через "Национальный управляющий холдинг "Байтерек" и институты развития (Банк Развития Казахстана, Инвестиционный Фонд);

4) привлечение финансирования банков второго уровня посредством подписания с ними Генерального Соглашения;

5) предоставление гарантий коммерческим банкам по займам, привлекаемым для финансирования инвестиционных проектов с долей участия Компании в них;

6) создание дочерней компании, аккумулирующей доходы, генерируемые в рамках реализуемых проектов;

7) фондовые инструменты.

Компания активно осуществляет политику участия в инвестиционных проектах, путем участия в уставном капитале создаваемых предприятий. Эффективное управление долями компании в инвестиционных проектах является важной составляющей в деятельности компании. На сегодняшний день, с участием СПК "Атырау" реализовано 7 проектов на общую сумму 542,2 млн. тенге.

В инвестиционном портфеле СПК "Атырау" находятся 28 инвестиционных проектов на общую сумму 90,417 млрд. тенге.

1) реализуемые – 12 проектов на общую сумму 76,593 млрд.тенге;

2) рассматриваемые – 7 проектов на общую сумму 12,352 млрд. тенге;

3) приостановленные – 8 проектов на общую сумму 1,112 млрд. тенге.

На стадии реализации 26 инвестиционных проектов, в том числе:

1) 5 проекта в сфере промышленности на общую сумму 72,818 млрд. тенге;

2) 7 проектов в сельском хозяйстве на общую сумму 3,775 млрд. тенге;

3) 14 проектов в сфере недропользования на общую сумму 798, 36 млн. тенге.

По реализованным проектам фактически профинансированная сумма составляет – 542,20 млн. тенге, в том числе участие СПК "Атырау" – 169,60 млн. тенге, партнеры – 372,60 млн. тенге. Показатель привлечения инвестиций составляет 2,20 тенге.

5) Внедрение инновации

Внедрение инноваций является инструментом повышения конкурентоспособности бизнес проектов, которое является катализатором развития и доходности.

В Атырауской области развитие инноваций среди предприятий МСБ выглядит проблематичным, так как в области отсутствует опыт внедрения инновационной деятельности, слабое внимание самих предпринимателей инновациям.

Существуют следующие типы инноваций:

1) продуктовые, связанные с изменениями в продукций;

2) технологические, распространяющиеся на методы производства;

3) нетехнологические, затрагивающие факторы социального характера,

4) организационные, экономические формы хозяйственной деятельности.

Изменение требований покупателей к качеству товаров и услуг, возрастающее многообразие новой продукции с одновременным сокращением времени ее выведения на рынок, усиление конкуренции, вызывают необходимость адекватного реагирования со стороны товаропроизводителей на изменения внешней среды. Важным побудительным мотивом для разработки инноваций является желание и стремление руководства вести стратегическую деятельность вообще и осуществлять инновационную в частности.

Другим основным условием для внедрения инноваций является наличие эффективной системы маркетинга и сбыта, осуществляющей связь предприятия с конечными потребителями с целью постоянного выявления новых требований покупателей, предъявляемых к качеству производимых товаров и услуг.

Также, для осуществления инновационной деятельности необходимо наличие инновационного потенциала предприятия, который характеризуется как совокупность различных ресурсов, включая:

1) интеллектуальные (технологическая документация, патенты, лицензии, бизнес-планы по освоению новшеств, инновационная программа предприятия);

2) материальные (опытно-приборная база, технологическое оборудование, ресурс площадей);

3) финансовые (собственные, заемные, инвестиционные, федеральные, грантовые);

4) кадровые (лидер-новатор; персонал, заинтересованный в инновациях; партнерские и личные связи сотрудников с научно-исследовательским институтом и вузами; опыт проведения научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы (далее –НИОКР); опыт управления проектами);

- инфраструктурные (собственные подразделения НИОКР, отдел главного технолога, отдел маркетинга новой продукции, патентно-правовой отдел, информационный отдел, отдел конкурентной разведки);

иные ресурсы, необходимые для осуществления инновационной деятельности.

Основными проблемами с выведением новых изделий на рынок принято считать:

1) недостаточный анализ внешних факторов среды функционирования предприятия,

2) перспектив развития рынка и поведения конкурентов;

3) недостаточный анализ внутренних инновационных, производственных, финансовых и других возможностей;

4) неэффективный маркетинг и недостаточная (или непрофессиональная) поддержка нового товара при выведении его на рынок.

При продвижении инновационных проектов, СПК "Атырау" будет придерживаться стратегии по созданию ценностей в 6 направлениях, представленных в Схеме № 2.

Схема № 2. Ценности Компании

Тем самым, СПК сможет создать мультипликативный эффект при реализации проектов в Атырауской области.

Схема № 3. Модель рассмотрения бизнес-проектов

К дополнению, при рассмотрении потенциальных проектов, сотрудники компании будут придерживаться модели рассмотрения бизнес-проектов, разработанной компанией. Модель представлена в Схеме № 3.

Внедрение инновации в сельском хозяйстве

Наблюдения показывают, что в сельскохозяйственном секторе инновации в настоящее время внедряются медленно. Предприниматели, работающие в сельском хозяйстве, приобретают и адаптируют в свою деятельность инновации других компаний (машины, оборудование и пр.).

Существующие проблемы:

1) практически не создаются и не модернизируются новые продукты;

2) мало используются возобновляемые источники энергии;

3) хозяйственные субъекты недостаточно участвуют в технологических платформах (кластерах), в государственных и частных научно-исследовательских организациях, а также в кооперативах и других кооперативных структурах;

4) недостаточно используются средства для обучения в связи с новыми или значительно улучшаемыми продуктами и процессами;

5) мало вербуется высококвалифицированных рабочих;

6) недостаточное внедрение информационных технологий.

В целях усиления инновационной активности, СПК будет мотивировать бизнес структуры обращать внимание на внедрении инновации в агропромышленный комплекс.

В частности, в рыбном хозяйстве СПК видит развитие товарного осетроводства на основе инновационного УЗВ (устройство замкнутого водообмена), которое предполагает выращивание товарной рыбы (осетрины) круглый год с меньшим расходом воды.

Установка позволяет достичь необходимого качества воды, проходя непрерывную очистку от продуктов жизнедеятельности рыбы в механических фильтрах, биофильтрах, а также непрерывно обогащаясь кислородом.

Оборудование для выращивания рыбы установлено по модульному принципу. Производительность одного модуля 34 тонн осетра в год. В проекте предусмотрена установка 3 независимых модулей.

В Российской Федерации и других государствах, где осетроводство в том числе товарное, поставлены на промышленно - индустриальной основе, широко внедрены основные типы технологии выращивания гибридов осетровых: прудовое, садковое, бассейновое и комбинированное, связанное с наличием земельных, водных и энергетических ресурсов. Наличие элементов бассейнового выращивания в закрытом помещении предусматривают меньший отход, при выращивании рыб в то же время обеспечивают интенсивность роста рыб и получения результата в короткие сроки.

Другая инновационная деятельность

В рамках развития инновационной деятельности в Атырауской области, СПК сфокусируется на реконструкции Атырауского бизнес-инкубатора, где приоритет будет отдан инновационным проектам в строительстве и переработки сельского хозяйства МСП.

В деятельности бизнес-инкубатора будут привлечены местные высшие учебные заведения, такие как Атырауский государственный университет им. Х. Досмухамедова и Атырауский институт нефти и газа, где будут вестись разработки технологии и их коммерциализация. Центр НИОКР предполагает создание совместного направления с местными высшими учебными заведениями НИИ по коммерциализации инновационных разработок.

Схема № 4.

К дополнению, на первом этапе (2013-1016), приоритетным в инновационном развитии проектам в областях, представленных в Схеме № 5.

Схема № 5. Приоритетные области в инновационном развитии

SWOT-анализ СПК

Сильные стороны:	Слабые стороны:
1) статус национальной компании в регионе; 2) передача компании государственных активов (земельные активы, права недропользования, др. госимущество) предназначенных для реализации проектов; 3) поддержка акционером в лице Акимата Атырауской области, а также центральных исполнительных органов; 4) квалифицированный кадровый состав; 5) наличие нефинансовых активов СПК (земельные ресурсы, право недропользования, другое имущество) для реализации бизнес-проектов. 6) пополнение оборотного капитала через ежегодную капитализацию акционером; 7) широкие возможности СПК при финансирование проектов; 8) отсутствие конкурентов в прямом проектном финансировании в регионе; 9) возможность привлечения средств институтов развития в проекты с участием СПК; 10) опыт работы с разно профильными активами; 11) привлечение финансовых средств из областного и республиканского бюджетов; 12) партнерство с международными компаниями.	1) неоптимальный и широкий отраслевой диапазон проектов, а также наличие социально-ориентированных предприятий, переданных местными исполнительными органами и как следствие "распыление" усилий СПК, нет наращивания отраслевых знаний; 2) недостаточная капитализация СПК; 3) низкая скорость принятия решений по бизнес развитию (согласование многих решений, разрешения); 4) неэффективное использование переданных Компании активов; 5) длительность сроков рассмотрения проектов до фактического финансирования; 6) длительность сроков получения права недропользования; 7) участие СПК в реализации государственных программах без покрытия операционных расходов; 8) слабая информированность бизнес сообщества о деятельности и возможностях СПК. 9) недостаточный опыт работы в условиях реализации механизма государстввенно-частного партнерства; 10) недоверие со стороны бизнеса; 11) низкая доля инвестиционных вложений инновационного, технологического и инженерного характера; 12) недостаточно активное взаимодействие с другими институтами развития 13) отсутствие вертикально-интегрированных структур Компании в районах, городах области. 14) наличие в портфеле значительной доли долгосрочных проектов, а также социально-ориентированных проектов.
Возможности:	Угрозы:
1) привлечение финансовых средств через национальные институты развития включая привлечение средств частного сектора в целях финансирования проектов Атырауской области; 2) выход Компании на фондовый рынок; 3) содействие малому и среднему бизнесу путем участия в инвестиционных проектах; 4) растущий инвестиционный потенциал области; 5) расширение форм сотрудничества в ГЧП; 6) трансферт опыта и информационных ресурсов из государственных институтов развития; 7) потенциал (ветровой, солнечный, водный) в повышении энергетической независимости области, путем внедрения нетрадиционных и инновационных технологий; 8) преимущества при получении права недропользования, сокращение сроков рассмотрения документов; 9) получение бюджетных инвестиций для реализации инвестиционных проектов; 10) привлечение иностранных инвестиций.	1) ухудшение мировой экономической ситуации; 2) увеличение периода реализации проектов из-за некачественной экспертизы; 3) отсутствие координации между центральными и местными исполнительными органами по вопросам финансирования и реализации бизнес проектов; 4) финансовый кризис: инфляция, отсутствие ликвидности; 5) снижение предложения инвестиций в связи с нестабильной ситуацией на финансовых рынках; 6) низкая емкость рынка долгосрочного финансирования; 7) резкий рост цен на сырье и продукцию по действующим проектам Компании, вызывающий возможный спад покупательской активности; 8) ужесточение кредитной политики банками второго уровня; 9) высокая подверженность влиянию изменения законодательства и регулятивных мер.

3. Определение точек роста (приоритетных секторов) региона для СПК

На основе определения сильных сторон внешней и внутренней среды СПК выявлены возможности, которые обеспечивают эффективное использование их конкурентных преимуществ.

Устранение проблем (слабых сторон) приведет к возникновению возможностей, в обратном случае – к реализации угроз развитию СПК.

В соответствии со Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2020 года, Государственной программой по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан, Программой по развитию агропромышленного комплекса в Республике Казахстан на 2013 – 2020 годы "Агробизнес – 2020" планируется увеличение инвестиций в регионы, что позволит проводить планомерную инвестиционную политику, способствующую развитию приоритетных секторов экономики области.

Стимулирование государством повышение производительности в отраслях экономики, внедрение инновационных разработок, внедрение современных управленческих технологий, создание новых конкурентоспособных производств, модернизация (техническое перевооружение) действующих производств, затраты на НИОКР из различных источников; защита интеллектуальной собственности, внедрение и реализация различных инструментов государственной поддержки предприятий создают благоприятные условия для привлечения новых технологий, осуществления инновационной политики в регионе.

Основные направления стратегического развития

На основе анализа сильных и слабых сторон, возможностей и угроз, Компания планирует сконцентрировать усилия и ресурсы на реализации проектов в рамках развития следующих приоритетных секторов экономики области:

1) промышленность и недропользование;

2) развитие инновационной политики;

3) агропромышлненный комплекс и сельхозпереработка;

4) сектор малого и среднего бизнеса.

Промышленность и недропользование

Атырауская область позиционируется как крупный сырьевой регион Республики Казахстан со специализацией в нефтегазодобывающей сфере.

Для преодоления сырьевой направленности экономики рассматриваемого макрорегиона необходимо содействовать увеличению добавленной стоимости в нефтегазовом секторе путем улучшения его эффективности: основными задачами в рамках данного направления будут усиление существующих позиций на внешних рынках и вхождение в число крупных поставщиков качественного минерального сырья, за счет внедрения передовых технологий нефтегазодобычи и выхода на мировые рынки.

СПК будет содействовать развитию промышленности через развитие минерально-сырьевой базы с помощью создание совместных с СПК предприятий, для действующих и новых предприятий.

Для поддержки проектов по недропользованию СПК усилит информационную работу по месторождениям области и возможностях СПК, а также будет формировать предложения потенциальным партнером. Что в конечном итоге должно положительно повлиять на вовлечение новых месторождений в хозяйственный оборот и повышение рыночной капитализации добывающих совместных предприятий.

Агропромышлненный комплекс и сельхозпереработка

Развитие аграрного сектора и глубокой переработки сельскохозяйственной продукции, является для Компании приоритетным направлением приложения усилий и ресурсов на долгосрочную перспективу.

СПК планирует способствовать качественному развитию АПК области через развитие инфраструктуры АПК и содействие производства продуктов питания. Для развития отгонного животноводства планируются финансирование строительство колодцев и других инфраструктур пастбищ, а также для увеличения корм заготовочной базы предоставление целевого займа на полевые работы.

Предполагается содействие в реализации мероприятия для развития АПК области по вопросам: внедрения технологии капельного орошения, стимулированию объектов малого предпринимательства к объединению мелких агроформирований в более крупные хозяйства, создание современных овощехранилищ, увеличение объектов тепличного хозяйства, реализация проектов по увеличению количества племенного и высокопродуктивного скота, проведение мероприятий по распространению и внедрению инновационного опыта, проведение практических семинаров, способствующих повышению рентабельности сельского хозяйства, развитие логистики по заготовке, транспортировке и хранению сырья, привлечение инвестиций в АПК и продуктов ее переработки, содействие развитию производственных мощностей по некоторым сельхозпродуктам.

Развитие инновационной политики

Основными направлениями деятельности будет являться содействие развитию региональной инновационной системы, обеспечивающей повышение конкурентоспособности экономики области за счет участия в управлении инновационно - технологического развития отраслей экономики, создания условий для развития высокотехнологичного МСБ и повышения научного и инжинирингового потенциала области. СПК будет проводить инновационную политику по следующим направлениям:

1) создание R&D центров, что способствует постепенному переводу проведения исследований по казахстанским проектам на территорию Казахстана;

2) вовлечение иностранных университетов, экспортных организаций, малого и среднего бизнеса зарубежных стран для организации совместной работы, что обеспечит комплексные, сбалансированные и целенаправленные меры для интеграции в глобальную инновационную систему;

3) оказание поддержки науки Казахстана, в частности Назарбаев Университету и другим высшим учебным заведениям с целью обеспечения заказами отечественных НИИ;

4) содействие в развитии альтернативной энергетики и энергоэффективных технологии.

СПК, принимая во внимание приоритеты развития инновационных отраслей экономики страны и необходимость продвижения на международный рынок отечественных наукоемких технологических продуктов, а также стремясь к обеспечению, где это целесообразно, совместимости имеющихся в распоряжении сторон инструментов поддержки инновационных компании, предполагает установить и развивать регулярный диалог с другими институтами развития. Итогом чего должны стать:

1) построение в области конкурентоспособной в республиканском масштабе региональной инновационной системы;

2) обеспечение непрерывности инновационного цикла путем создания комплексной системы поддержки малых и средних инновационных компании, реализующих проекты в сфере коммерциализации результатов научно-технической деятельности.

Основными партнерами СПК в развитии инновационной деятельности являются:

1) АО "Национальный управляющий холдинг "Байтерек";

2) "Банк развития Казахстана";

3) АО "Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций";

4) АО "Инвестиционный фонд Казахстана";

5) АО "Kazyna Capital Management";

6) АО "Казахстанский центр содействия инвестициям";

7) ТОО "Корпорация по развитию и продвижению экспорта KAZNEX";

8) АО "Национальный инновационный фонд";

9) АО "Фонд развития предпринимательства "Даму";

10) АО "Центр инжиниринга и трансферта технологий";

11) А также другие международные институты развития.

Сектор малого и среднего бизнеса

Реализация проектов в сектор МСБ также является приоритетным стратегическим направлением в деятельности СПК. Компания будет осуществлять поддержку новых бизнес-инициатив, а также финансировать проекты по стимулированию производства действующих субъектов МСБ по более низким процентным ставкам. В данном направлении особое значение имеет активное участие в реализации государственных программ "Занятость-2020" и "Дорожная карта бизнеса 2020".

СПК планирует проводить круглые столы, семинары с представителями МСБ, холдингов и иностранных компании по вопросам поддержки бизнеса.

2. Миссия и видение

Сегодня деятельность СПК направлена на создание благоприятных условий для развития предпринимательской деятельности, создание новых и модернизацию существующих производств, привлечение инвестиций, реализацию правительственных инициатив. Исходя из этого, определены миссия, и видение СПК.

Миссия СПК – содействие социально-экономическому развитию региона на принципах партнерства государства и бизнеса.

Видение СПК – к 2023 году СПК видит себя региональным институтом развития, эффективно управляющим активами, стимулирующим экономическую активность в точках роста региона, в том числе через привлечение инвестиций, и выступающим катализатором формирования конкурентоспособных устойчивых производств.

3. Стратегические направления деятельности (далее – СНД), цели, ключевые показатели деятельности и ожидаемые результаты по ним.

В рамках поставленных задач перед СПК, определены следующие приоритетные направления деятельности:

1)привлечение инвесторов и создание новых производств в точках роста региона;

2)создание условий для стимулирования экономической активности в точках роста;

3)увеличение стоимости активов и повышение уровня корпоративного управления;

4)участие в реализации государственных программ.

СНД 1. Привлечение инвесторов и создание новых производств в точках роста региона

Цель 1. Привлечение инвестиций частного сектора в развитие обрабатывающей промышленности, обслуживающей нефтегазовый сектор и другие крупные промышленные предприятия

Задачи:

1)информационно-консультационная поддержка бизнеса;

2)инфраструктурная поддержка проектов, обеспечение земельными участками;

3)оказание инвесторам содействия в реализации проектов через долевое финансирование, участие активами, а также получении финансирования в рамках государственных и отраслевых программ;

4)создание рабочих мест;

5)создание новых и модернизация существующих конкурентоспособных производств в приоритетных секторах экономики региона (точках роста);

6)улучшение бизнес-климата, совершенствование условий привлечения и стимулирование притока инвестиций;

7)содействие во взаимодействии крупных нефтяных компании с отечественным бизнесом с целью заручения намерений данных компании работать с местными поставщиками в случае соответствия их продукции предъявляемым ими требованиям.

Мероприятия:

1)осуществление комплекса мероприятий по информированию предприятий о государственной системе поддержки бизнеса, политике компании в отношении предпринимательства и бизнеса;

2)способствование формированию благоприятной среды, развитию инвестиционного потенциала и активности объектов предпринимательства;

3)формирование портфеля инвестиционных проектов, обладающих высоким потенциалом роста;

4)финансирование ежегодно не менее 5 проектов МСБ, обслуживающих нефтегазовый сектор и другие крупные промышленные предприятия области;

5)активизация работы центра обслуживания инвесторов в области привлечения ПИИ;

6)сотрудничество с ОЭСР в совместной реализации проектов по повышению региональной конкурентоспособности.

Ключевые показатели деятельности:

1. Объем привлеченных инвестиций, млн. тенге;

2. Количество инвестиционных проектов несырьевого сектора, единиц;

3. Количество созданных рабочих мест, единиц.

Ожидаемые показатели:

Объем привлеченных инвестиций составит в 2018 – 1,0 млрд. тенге, до 1,5 млрд. тенге к 2023 году. Количество инвестиционных проектов несырьевого сектора, поддерживаемых СПК к 2023 году составит 75. Ежегодно будут создаваться в среднем 120-140 рабочих мест.

Цель 2. Привлечение инвестиций частного сектора в проекты недропользования

Задачи:

1) эффективное использование имеющегося минерально-сырьевого потенциала Атырауской области;

2) обеспечение рационального использования минеральных ресурсов для активного развития всех отраслей промышленности;

3) обеспечение вовлечения государственных активов в деловой оборот, оздоровление проблемных активов и развитие на их базе конкурентоспособных производств;

4) расширение сотрудничества с государственными институтами развития для реализации бизнес – проектов.

Мероприятия:

1) усиление информационной работы о месторождениях области и возможностях СПК;

2) оказание содействия потенциальным партнерам в получении необходимой информации по полезным ископаемым в области;

3) формирование предложений по выгодному расположению месторождений, получение информации о действующих месторождениях;

4) совершенствование системы управления проектами в сфере недропользования через вовлечение новых месторождений в хозяйственный оборот и повышение рыночной капитализации добывающих совместных предприятий;

5) сбор и структурирование региональных инвестиционных проектов в сфере недропользования.

Ключевые показатели деятельности:

1) Объем инвестиций, млн. тенге;

2) Количество освоенных месторождений, единиц.

Ожидаемые результаты:

В результате объем инвестиций в проекты недропользования в 2018 году составит 90 млн. тенге, в 2023 году - 120 млн. тенге. Количество освоенных месторождений в 2018 году составит 9,11 в 2023 году.

Цель 3. Реализация и поддержка инвестиционных и инновационных проектов, в том числе входящих в ГПФИИР.

Задачи:

1) создание условий для развития высокотехнологичного малого и среднего бизнеса и повышения научного и инжинирингового потенциала региона;

2) создание условий для развития сельхоз товаропроизводителей области и реализации их продукции.

3) развитие кластеров в приоритетных отраслях, координация партнерских программ по развитию МСБ вокруг системообразующих и крупных компании регионов;

4) проведение аналитических исследований и подготовка инвестиционных и инновационных проектов с привлечением возможностей институтов развития;

5) организация трансферта передовых технологий;

6) содействие брендированию продукции для более активного продвижения продукции на внутреннем и внешнем рынках.

7) развитие коммуникаций и обмен навыками между портфельными компаниями;

8) привлечение в регионы отечественных и зарубежных инвесторов для реализации перспективных проектов, в том числе на принципах государственно-частного партнерства.

Мероприятия:

1) разработка технико-экономических обоснований, проектно-сметных документаций с целью привлечения инвестиций для реализации проектов СПК;

2) кредитование и нефинансовая поддержка работ сельхоз товаропроизводителей в регионе.

3) расширение сотрудничества с государственными институтами развития, привлечение финансового потенциала институтов НУХ "Байтерек" (Банк Развития Казахстана, Инвестиционный Фонд Казахстана, Национальное агентство по технологическому развитию) к реализации индустриально-инновационных проектов;

4) развитие минерально-сырьевой базы через создание совместных с СПК предприятий, для действующих и новых предприятий;

5) исполнение обязательств недропользователей по направлению 1% на НИОКР, на работу технопарков, центров коммерциализации, на реализацию других совместных инновационных инициатив;

6) анализ рынка товаров и составление перечня перспективной продукции.

Ключевые показатели деятельности:

1) Количество созданных в регионе конкурентоспособных проектов (производств), в том числе проектов, входящих в ГПФИИР, единиц;

2) Количество реализуемых проектов с участием иностранных инвесторов, единиц;

3) Соотношение привлечения средств частных инвесторов к вложенным средствам СПК, единиц.

Ожидаемые результаты:

к 2018 году будет создано 7 конкурентоспособных производств (проектов), к 2023 году – 15 производств.

Количество реализуемых проектов с участием иностранных инвесторов достигнет к 2018 году 3 единицы, к 2023 году 7 единиц.

Ежегодно будет финансироваться работы минимум 5 хозяйствующих субъектов, занятых в сельском хозяйстве.

СНД 2. Создание условий для стимулирования экономической активности в точках роста

Цель 1. Формирование региональной инновационной системы

Задачи:

1) создание условий, стимулирующих применение инновационных технологий;

2) развитие инфраструктуры поддержки начинающего бизнеса (технопарки, бизнес-инкубаторы, индустриальные зон).

Мероприятия:

1) исследование состояния и развития инновационной инфраструктуры;

2) создание и развитие индустриальных зон, отраслевых конструкторских бюро, технопарков;

3) оказание содействия субъектам индустриально-инновационной деятельности в коммерциализации технологий;

4) поддержка эффективного внедрения инноваций и развития высокотехнологичных производств.

5) активизация работы по сотрудничеству учебных заведений с предприятиями по вопросам разработки и внедрения инноваций, новых технологий.

Ключевые показатели деятельности:

1) количество инновационных бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности, единиц;

2) количество участников от области в национальных инновационных конкурсах, единиц.

Ожидаемые результаты:

За счет увеличения количества бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом к реализации, их количество в 2018 году достигнет 5 единиц, а в 2023 году 15 единиц.

Количество участников от региона в национальных инновационных конкурсах, начиная с 2015 года будет составлять 1-3 человека.

Цель 2. Развитие бизнес инкубатора в городе Атырау

Задачи:

1) реанимация бизнес инкубатора и создание на его базе инновационной структуры;

2) подготовка инфраструктуры и передача бизнес инкубатора (аутсорсинг) частной компании под управление;

3) поддержка инновационных стартапов во всех отраслях экономики;

4) пропаганда предпринимательской деятельности среди молодежи (совместно с фондом "Даму" и Акиматом Атырауской области);

5) сопровождение проектов;

6) продвижение имиджа Атырауского региона в Интернете;

7) взаимная работа с недропользователями ТCO, NCPOC по финансированию МСП;

8) оказание нефинансовой поддержки бизнеса в рамках деятельности компании.

Мероприятия:

1) организации встреч молодежи с местными, иностранными и республиканскими предпринимателями;

2) внедрение системы экспертизы проектов;

3) разработка плана защиты интеллектуальной собственности;

4) подписание партнерских соглашений с международными ассоциациями бизнес-инкубаторов;

5) обучение основам бизнеса с целью ориентации граждан на занятие частным бизнесом в регионе;

6) оказание содействия в углублении и расширении технических знаний, переподготовке граждан, повышении квалификации;

7) создание консультационного центра на базе бизнес инкубатора.

Ключевые показатели деятельности:

1) Инкубирование компании, единиц;

2) Создание консультационного центра, единиц;

3) Количество бизнес-заявок, поступивших на рассмотрение, единиц.

Ожидаемые результаты:

В результате будет инкубировано 20 компании. Будет создано в 2015 году консультационный центр на базе бизнес инкубатора. Будут созданы программные продукты. Количество бизнес-заявок, поступивших на рассмотрение составит 60 ед. в 2023 году

Цель 3. Реализация партнерских программ с крупными компаниями

Задачи:

1) развитие сети местных поставщиков вокруг крупных компании;

2) развитие альтернативного бизнеса, не связанного с профильной деятельностью компании на базе крупных компании;

3) развитие инициатив предпринимателей в области внедрения передовых технологий и охраны окружающей среды на базе крупных компании;

4) оказание нефинансовой поддержки бизнеса в рамках деятельности компании;

5) взаимодействие с другими институтами развития.

Мероприятия:

1) заключение меморандумов о взаимопонимании и сотрудничестве между заинтересованными сторонами;

2) создание рабочей группы по вопросам реализации партнерских программ, с привлечением представителей государственных органов, местных исполнительных органов, институтов развития, крупных компании и бизнес-ассоциаций.

Ключевые показатели деятельности:

1) Количество местных поставщиков вокруг крупных компании, единиц;

2) Количество предприятий альтернативного бизнеса, не связанного с профильной деятельностью компании на базе крупных компании, единиц.

Ожидаемые результаты:

В результате достижения цели по реализации партнерских программ с крупными компаниями будет достигнуто значительное развитие и поддержка малого и среднего предпринимательства в регионах посредством объединения усилий крупных компании, государства, международных организаций.

К 2018 году количество местных поставщиков вокруг крупных компании составит 8 единиц, а к 2023 году 22 единицы. Количество предприятий альтернативного бизнеса, не связанного с профильной деятельностью компании на базе крупных компании к 2018 году составит 4 единицы, к 2023 году 12 единиц.

СНД 3. Увеличение стоимости активов и повышение уровня корпоративного управления

Цель 1. Повышение эффективности управления активами СПК.

Задачи:

1) повышение эффективности собственного капитала и активов СПК;

2) увеличение стоимости активов;

3) увеличение источников получения доходов;

4) создание эффективных органов управления;

5) эффективное управление затратами;

6) финансовое оздоровление ДЗО;

7) внедрение передовых управленческих технологий и стандартов.

Мероприятия:

1) осуществление дополнительной капитализации ДЗО для обновления их основных фондов;

2) оптимизация структуры и ключевых процессов системы управления рисками;

3) осуществление финансового мониторинга проектов и дочерних организаций;

4) систематизация процедур принятия решений и критерий выбора, анализа бизнес-проектов;

5) использование интегрированных систем менеджмента;

6) создание наблюдательных советов (ревизионные комиссии) в дочерних компаниях.

Ключевые показатели деятельности:

1) чистый годовой доход СПК, в том числе на одного сотрудника, млн. тенге;

2) показатель ROA, в %;

3) показатель ROE, в %.

Ожидаемые результаты:

В результате достижения цели по увеличению прибыльности Компания выйдет на устойчивый уровень доходности. Так в 2018 году прогнозный чистый доход составит 125 млн. тенге, в 2023 году 250 млн. тенге. Будет обеспечен выход на уровень безубыточности деятельности ДЗО. Будут производиться ежегодные выплаты дивидендов в бюджет. Будет оптимизирована структура административных расходов СПК и дочерних организаций. Показатели ROA в 2023 году составит 1,7%, ROE - 2,2%.

Цель 2. Повышение уровня корпоративного управления

Задачи:

1) внедрение рейтинга корпоративного управления GAMMA Standard & Poor`s ("Анализ и оценка эффективности корпоративного управления, подотчетности и менеджмента"), в том числе в ДЗО;

2) организация программ обучения персонала;

3) внедрение оценки работ каждого сотрудника KPI (key performance indicators);

4) внедрение программ развития сотрудников;

5) улучшение принципов корпоративного управления во всех дочерних и совместных предприятиях.

Мероприятия:

1) разработка программы развития каждого сотрудника;

2) привлечение выпускников программы "Болашак" по направлениям: инвестиционная деятельность, управление активами, бухгалтерский баланс и др.;

3) обеспечение своевременного раскрытия информации об СПК, в том числе, о ее финансовом положении, экономических показателях, структуре собственности и управления;

4) разработка функциональных обязанностей сотрудников в части оценки технологий, планирования применяемых в реализуемых и планируемых проектах.

5) создание и поддержка информационного портала Атырауской области.

Ключевые показатели деятельности:

1) Посещаемость корпоративного веб-сайта в год, посещений;

2) Количество привлеченных выпускников международной стипендии Президента Республики Казахстан "Болашак", человек;

3) Получение для СПК и ДЗО рейтинга корпоративного управления рейтингового агентства РФЦА, на уровне KZ CG7.

Ожидаемые результаты:

В результате достижения цели по созданию благоприятного климата в коллективе, повышению качества корпоративного управления повысится эффективность деятельности Компании, улучшится ее репутация. Будет обеспечен рост капитала и чистой прибыли. Показатель производительности сотрудников в 2023 году по сравнению с 2012 годом увеличится в 3 (три) раза. В 2018 году количество привлеченных выпускников международной стипендии Президента Республики Казахстан "Болашак" составит 3 человека, к 2023 году 10 человек. К 2019 году получение для СПК и ДЗО рейтинга корпоративного управления рейтингового агентства РФЦА, на уровне KZ CG7.

Цель 3. Реабилитация предприятий области

Задачи:

1) поддержка действующего бизнеса, испытывающих финансовые затруднения;

2) предоставление предпринимателем финансовых средств в целях реорганизации собственного бизнеса по более низким процентным ставкам;

3) помощь предпринимателям с оборотным капиталом и приобретением опыта предпринимательской деятельности.

Мероприятия:

1) привлечение инвестиции для оздоровления предприятий;

2) отбор и финансирование требующих реабилитации предприятий;

3) оказание консультационных услуг.

Ключевой показатель деятельности:

1. Количество реабилитированных (оздоровленных) предприятий, единиц.

Ожидаемые результаты

В результате реализации данной цели будет реабилитировано к 2018 году 8 предприятий, к 2023 году 13 предприятий.

СНД 4. Участие в реализации государственных программ

Цель 1. Участие в реализации государственных программ, направленных на поддержку бизнеса

Задачи:

1) поддержка новых бизнес-инициатив;

2) вовлечение сельских предпринимателей и лица из числа самостоятельно занятого, безработного и малообеспеченного населения в предпринимательство;

3) создание условий для развития отгонного животноводства в Атырауской области.

4) предоставление населению области финансовых средств в целях организации собственного бизнеса по более низким процентным ставкам;

5) помощь начинающим предпринимателям с начальным капиталом и приобретением опыта предпринимательской деятельности;

6) создание эффективной системы кредитования предпринимателей для стимулирования производства.

Мероприятия:

1) поддержка и создание специализированных микрофинансовых институтов, которые занимаются исключительно предоставлением кредитов и финансируются из внешних источников;

2) отбор и финансирование хозяйств отгонного овцеводства;

3) проведение круглых столов, семинаров с представителями МСБ, холдингов и иностранных компании по вопросам поддержки бизнеса;

4) включение в сайты местных государственных органов ссылок на сайт Компании.

Ключевые показатели деятельности:

1. Объем микрокредитования, млн. тенге;

2. Доля обрабатывающей промышленности в структуре ВРП, в %;

3. Финансирование строительств колодцев для обводнения отгонных пастбищ, единиц.

Ожидаемые результаты

В результате реализации данной цели произойдет неуклонный рост обрабатывающей промышленности в структуре валового регионального продукта, который к 2018 году достигнет 4,2%, а к 2023 году – 5,7%. Возрастет экспортный несырьевой потенциал области, будет обеспечено устойчивое развитие сектора частного предпринимательства в несырьевых отраслях экономики.

Объем микрокредитования увеличится с 690 млн. тенге в 2012 году до 2,0 млрд. тенге в 2023 году; В том числе, будет построено к 2018 году 6, а к 2022 году 15 единиц колодцев для отгонного животноводства.

Будут увеличены поголовья племенного скота ежегодно на 4 %, будут созданы условия для развития отгонного овцеводства в регионе.

Цель 2. Участие в реализации государственных программ, направленных на привлечение инвесторов и развитию СЭЗ

Задачи:

1) целевой поиск инвесторов, привлечение инвестиций для бизнес-проектов;

2) размещение информации о бизнес-проектах на сайте Компании;

3) разработка и составление резюме инвестиционных проектов;

4) привлечение в регионы отечественных и зарубежных инвесторов для реализации перспективных проектов, в том числе на принципах государственно-частного партнерства.

Мероприятия:

1) способствование формированию благоприятной среды, развитию инвестиционного потенциала и активности объектов предпринимательства по инвестированию проектов;

2) продолжение работы по проведению road-show на региональных и международных выставках, конференциях, форумах о возможностях и потенциале области;

3) проведение постоянного анализа и отбора проектов СЭЗ и бизнес инкубаторов для последующего их финансирования;

4) поиск инвесторов для реабилитации проблемных активов;

5) оказание инвесторам содействия в реализации проектов через долевое финансирование, участие активами, а также получении финансирования в рамках государственных и отраслевых программ.

Ключевые показатели деятельности:

1) Количественное расширение базы потенциальных инвесторов по сравнению с 2012 годом, в %;

2) Количество разработанных и внедренных брендов продукции, в том числе в СЭЗ, индустриальных зонах, единиц.

Ожидаемые результаты

В результате будет создана база инвестиционных проектов, количество потенциальных инвесторов по сравнению с 2012 годом возрастет к 2018 году на 100%, к 2023 году - на 250%. СПК будут осуществлены мероприятия по разработке и внедрению 3-х брендов продукции, в том числе в СЭЗ, индустриальных зонах.

Пошаговое следование стратегии, направленной на долгосрочное развитие, способствует стабильному и сбалансированному экономическому росту региона, реализации социальной политики области, а также увеличению экономической ценности бизнеса СПК, что повлечет рост акционерной стоимости и позволит компании выйти на IРО.

Стратегия развития СПК, как направляющий документ, точнее следование утвержденным целям, задачам требует системного контроля и анализа с целью:

1) недопущения нарушений в реализации выбранной политики развития;

2) своевременной корректировки направлений реализации стратегии;

3) повышения механизмов контроля за деятельностью СПК;

4) предупреждения возникновения конфликтных ситуаций.

Принимая во внимание, что стратегическое планирование является динамическим процессом, анализ соответствия Стратегии развития СПК заданным параметрам, будет осуществляться на системной основе и корректироваться с учетом изменений внутренней и внешней среды.

Мониторинг и контроль реализации Стратегии будет проводиться соответствующими департаментами и службами СПК. При отклонениях от установленных параметров - на Правление будут предлагаться необходимые корректировки с последующим утверждением Советом директоров.

В результате реализации Стратегии ожидаются создание новых конкурентоспособных производств, увеличение количества рабочих мест в регионе, повышение производительности действующих предприятий по реализации экспортоориентированной отечественной продукции, сокращение количества нерентабельных государственных предприятий, повышение конкурентоспособности продукции субъектов предпринимательства, решение социальных и экологических проблем Атырауской области.

Приложение к Стратегии развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Атырау" на 2014 – 2023 годы

Основные ключевые показатели деятельности
(далее – КПД) стратегического развития
АО "НК "СПК "Атырау" на 2014 – 2023 годы

СНД 1. Привлечение инвесторов и создание новых производств в точках роста региона

Цель 1. Привлечение инвестиций частного сектора в развитие обрабатывающей промышленности, обслуживающей нефтегазовый сектор и другие крупные промышленные предприятия

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Объем привлеченных инвестиции, млн. тенге	20,00	140,00	240,00	250,00	350,00	100,00	100,00	100,00	100,00	100,00
КПД 2. Количество инвестиционных проектов несырьевого сектора, единиц	1	2	4	6	8	10	10	11	11	12
КПД 3. Количество созданных рабочих мест, единиц	20	120	120	120	120	130	130	130	130	140

Цель 2. Привлечение инвестиций частного сектора в проекты недропользование

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Объем инвестиции, млн. тенге	6,00	15,00	21,00	21,00	27,00	6,00	6,00	6,00	6,00	6,00
КПД 2. Количество освоенных месторождений, единиц	1	1	2	2	3	-	-	-	1	1

Цель 3. Реализация и поддержка инвестиционных и инновационных проектов, в том числе входящих в ГПФИИР.

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Количество созданных в регионе конкурентоспособных проектов (производств), в том числе проектов, входящих в ГПФИИР, единиц	1,00	1,00	1,00	2,00	2,00	1,00	1,00	2,00	2,00	2,00
КПД 2. Количество реализуемых проектов с участием иностранных инвесторов, единиц	-	-	1	1	1	-	1	1	1	1
КПД 3. Соотношение привлечения средств частных инвесторов к вложенным средствам СПК, единиц	1,1	1,2	1,2	1,3	1,3	1,3	1,3	1,3	1,4	1,5

СНД 2. Создание условий для стимулирования экономической активности в точках роста

Цель 1. Формирование региональной инновационной системы

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Количество инновационных бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности, единиц	-	1	1	1	2	2	2	2	2	2
КПД 2. Количество участников от области в национальных инновационных конкурсах, единиц	-	1	1	1	2	2	2	2	3	3

Цель 2. Развитие бизнес инкубатора в городе Атырау

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Инкубирование компании, единиц	-	1	1	2	2	2	2	3	3	4
КПД 2. Создание консультационного центра, единиц	-	1	-	-	-	-	-	-	-	-
КПД 3. Количество бизнес-заявок, поступивших на рассмотрение, единиц	1	2	4	5	6	7	8	8	9	10

Цель 3. Реализация партнерских программ с крупными компаниями

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Количество местных поставщиков вокруг крупных компании, единиц	-	1	1	3	3	3	3	2	3	3
КПД 2. Количество предприятий альтернативного бизнеса, не связанного с профильной деятельностью компании на базе крупных компании, единиц	-	1	1	1	1	1	1	2	2	2

СНД 3. Увеличение стоимости активов и повышение уровня корпоративного управления

Цель 1. Повышение эффективности управления активами СПК

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Чистый годовой доход СПК, в том числе на одного сотрудника, млн. тенге;	50	70	85	100	125	150	175	200	225	250
КПД 2. Показатель ROA, в %	-	1,1	1,2	1,2	1,3	1,3	1,4	1,5	1,6	1,7
КПД 3. Показатель ROE, в %	-	1,5	1,6	1,6	1,7	1,7	1,8	2,0	2,1	2,2

Цель 2. Повышение уровня корпоративного управления

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Посещаемость корпоративного веб-сайта в год, посещений	4 000	7 000	10 000	14 000	20 000	25 000	30 000	35 000	40 000	45 000
КПД 2. Количество привлеченных выпускников международной стипендии Президента Республики Казахстан "Болашак", человек	-	-	1	1	1	1	1	1	2	2
КПД 3. Получение для СПК и ДЗО рейтинга корпоративного управления рейтингового агентства РФЦА, на уровне KZ CG7						3 квартал 2016 года

Цель 3. Реабилитация предприятий

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Количество реабилитированных (оздоровленных) предприятий, единиц	-	1	2	2	3	1	1	1	1	1

СНД 4. Участие в реализации государственных программ

Цель 1. Участие в реализации государственных программ, направленных на поддержку бизнеса

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Объем микрокредитования, млн. тенге	500,00	700,00	700,00	700,00	700,00	700,00	700,00	750,00	800,00	900,00
КПД 2. Доля обрабатывающей промышленности в структуре ВРП, в %	3,5%	3,7%	3,9%	4,1%	4,2%	4,5%	4,9%	5,2%	5,4%	5,7%
КПД 3. Финансирование строительств колодцев для обводнения отгонных пастбищ, единиц		1	1	2	2	1	2	2	2	2

Цель 2. Участие в реализации государственных программ, направленных на привлечение инвесторов и развитию СЭЗ

Наименование КПД	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
КПД 1. Количественное расширение базы потенциальных инвесторов по сравнению с 2012 годом, в %	10%	30%	50%	70%	100%	130%	160%	190%	220%	250%
КПД 2. Количество разработанных и внедренных брендов продукции, в том числе в СЭЗ, индустриальных зонах, единиц			1			1				1

"Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 - 2023 жылдарға арналған даму стратегиясын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 30 маусымдағы № 741 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 10 желтоқсандағы № 818 қаулысымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

"Мемлекеттік мүлік туралы" 2011 жылғы 1 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 184-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған "Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясы бекітілсін.

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 30 маусымдағы № 741 қаулысымен бекітілген

"Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық
компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған
даму стратегиясы

"Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясы (бұдан әрі – Стратегия) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 қазандағы № 1236 қаулысымен бекітілген Акционері мемлекет болып табылатын ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың даму стратегиялары мен даму жоспарларын әзірлеу, бекіту, сондай-ақ оларды іске асырудың мониторингі мен оны бағалау қағидаларына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 қаулысымен мақұлданған Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасына (бұдан әрі – Тұжырымдама) сәйкес әзірленген.

Стратегияның тұжырымдамалық сипаты бар және Стратегия келісіліп, бекітілгеннен кейін әзірленетін ұйымдастырушылық іс-шаралар мен құжаттамалық рәсімдердің сипатын қамтымайды.

Стратегия кейінгі бағдарламалық құжаттарды, орта мерзімді даму жоспарларын, болжамды қаржы модельдерін, сондай-ақ ӘКК бюджетін әзірлеу үшін негіз болып табылады.

Осы ӘКК-нің 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясы компанияның ұзақ мерзімді бағдарлары мен оның даму бағыттары туралы пайымын қалыптастыру, Компанияның болашақтағы дамуында қол жеткізу тәсілдері мен жолдарын айқындау мақсатында және мыналардың:

1) Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың "Қазақстан-2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты 2012 жылғы 14 желтоқсандағы Қазақстан халқына Жолдауының;

2) "Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясын одан әрі іске асыру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 6 сәуірдегі № 310 Жарлығының;

3) "Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығының;

4) "Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі инновациялық даму тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 4 маусымдағы № 579 Жарлығының;

5) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы № 827 Жарлығының;

6) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығының;

7) "Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығының;

8) Облыстық мәслихаттың 2010 жылғы 3 желтоқсандағы № 374-IV шешімімен бекітілген Атырау облысының аумағын дамытудың 2015 жылға дейінгі бағдарламасының;

9) "Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасын мақұлдау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 қаулысының;

10) "Қазақстан Республикасында инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қарашадағы № 1308 қаулысының;

11) "Бизнестің жол картасы 2020" бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 301 қаулысының;

12) "Өнімділік 2020" бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 14 наурыздағы № 254 қаулысының;

13) "Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қазандағы № 1145 қаулысының;

14) "Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар құру және олардың қызметін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 13 қаңтардағы № 274 Жарлығының;

15) "Акционерлік қоғамдар туралы" 2003 жылғы 13 мамырдағы № 415-II Қазақстан Республикасы Заңының;

16) "Мемлекеттік мүлік туралы" 2011 жылғы 1 наурыздағы № 413-IV Қазақстан Республикасы Заңының;

17) "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" 2010 жылғы 24 маусымдағы № 291-IV Қазақстан Республикасы Заңының;

18) "Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 наурыздағы № 266 қаулысының негізгі бағыттарын ескере отырып әзірленген.

Даму стратегиясы Атырау облысының тұрақты әрі теңгерімді экономикалық өсуіне жәрдемдесу, өңір халқының тұрмыс деңгейі мен сапасын жоғарылату және ӘКК-нің акционерлік құнын өсіру жолымен ӘКК-нің орнықты дамуына қол жеткізуге бағытталған. Стратегияда Атырау өңірін мемлекттік-жекешелік әріптестік тетігі арқылы да дамыту көзделеді.

ӘКК рөлі кәсіпкерлік пен бизнестің дамуын ынталандыруды, халықтың тұрмыс сапасын жоғарылатуға ықпал ететін өңірлік инфрақұрылымды дамытуды және өңірдің әлеуметтік маңызы бар проблемаларын шешуді қамтамасыз ету болып табылады. Бұл ретте, кәсіпкерлік пен бизнестің дамуына жәрдемдесудің негізгі құралы инвестициялық жобаларды іске асыру үшін әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларға берілетін активтерді орналастыру арқылы Компанияның жеке бизнеспен бірлескен инвестициялық жобаларға қатысуы болып табылады.

Стратегияны әзірлеу мыналармен негізделеді:

1) негізгі басымдықтар, оларды іске асыру көздері мен тетіктері туралы нақты түсінігі бар ұзақ мерзімді әлеуметтік-экономикалық дамудың нысаналы бағдарларының болу қажеттігі;

2) өңірдің әлеуметтік саласын үйлесімді дамыту қажеттігі;

3) ӘКК әлеуетін іске асыру үшін басым болып табылатын бағыттар мен қызмет салаларын айқындау;

4) ӘКК дамыту саясаты мен оның жұмыс істеу моделін қалыптастыру;

5) өңірлік даму институты ретінде ӘКК одан әрі қалыптасуын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешенін әзірлеу.

1. Ағымдағы жағдайды талдау

Сыртқы ортаны талдау

1. Атырау облысының жалпы сипаттамасы

Атырау облысы (бұдан әрі – облыс) Қазақстан Республикасының батысында орналасқан, 1938 жылы құрылған. 1992 жылға дейін Гурьев облысы болып аталды.

Облыс, негізінен, ұлан байтақ Каспий маңы ойпатының шегінде орналасқан. Облыс аумағы – 118,6 мың шаршы км (Қазақстанның жалпы ауданының 4,35%-ы).

Облыс шекарасының ұзындығы: жалпы – 1 949,46 км., оның ішінде Астрахань облысымен – 449,61 км., Батыс Қазақстан облысымен – 626,08 км., Ақтөбе облысымен – 524,39 км., Маңғыстау облысымен – 349,38 км.

2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша облыстың әкімшілік-аумақтық бөлінісі: 2 қала (1-еуі – облыстық маңызы бар, 1-еуі – аудандық маңызы бар), 6 кент, 7 ауданның (Жылыой, Индер, Исатай, Құрманғазы, Қызылқоға, Мақат, Махамбет) және Атырау қалалық әкімшілігінің құрамында 170 ауыл.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша облыс халқы – 555,2 мың адам (Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағының деректері бойынша). Қала халқының саны 268,2 мың адам (48,3 %), ауыл халқы – 287,0 мың адам (51,7 %). Облыс бойынша халық тығыздығы орта есеппен (аумақтың 1 шаршы км. шаққанда) 4,68 адамды құрайды.

Облыс табиғи ресурстарға бай, Қазақстанның мұнай-газ өнеркәсібі қарқынды дамып келе жатқан озыңқы өңірлерінің бірі болып табылады.

Облыста мұнай мен газдың орасан зор қоры бар, оның үстіне, облыстың геоэкономикалық әлеуетін ұтымды пайдалану Каспий маңы өңірінің ғана емес, бүкіл Қазақстан халқының тұрмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік бермек. Облыс Қазақстанның ежелден мұнай-газ өндіретін өңірі болып табылады. Облыс аумағында мұнай-газ және газ конденсаты шикізатының аса ірі кен орындары анықталған, олар 4 ауданның аумағында шоғырланған. Қазақстан Республикасы қорларының мемлекеттік теңгерімінде облыс бойынша көмірсутек шикізатының 87 кен орны, оның ішінде 66 мұнай, 21 мұнай-газ және газ конденсаты кен орны есепке алынған.

Бұдан басқа, облыста кірпіш өндірісіне арналған сазбалшықтың (52,7 млн. тонна қоры бар деп бағаланып отыр); калий тұзының (697 млн. тонна); құрылыс құмының (41,2 млн. текше метр); гипстің (21,0 млрд. тонна); ас тұзының (687,0 млн. тонна); құм-қиыршықтас қоспасының (12,0 млн. текше метр); әктастың (1,9 млн. текше метр); бордың (95,2 млн. тонна); бешофиттің (50,0 мың тонна) түрлі пайдалы қазбаларының қоры өте мол; натрий диоксидіне, кальций хлоридіне, магний хлоридіне, магний сульфатына қанық минералды су көзінің қоры 898 млн. текше метрді құрайды.

Облыста мемлекеттік тіркелген 61 кен орны бар. Оның ішінде 8-і пайдалы қазба: 2 – ас тұзы, 3 – гипс, 1 - әктас, 2 – мергель боры, 5 – кірпіш шикізаты, 6 – құм-қиыршықтас қоспасы, қалған 23-і – сазбалшық жыныстары. Атырау қаласында 7, Жылыой ауданында 17, Мақат ауданында 5 және Индер ауданында 12 кең таралған пайдалы қазба бар.

2012 жылы облыс ЖӨӨ 3 105 млрд. теңгені құрады, жалпы ЕЛ ЖІӨ-сіндегі үлес салмағы – 10,3%. Бүгінде өңірде елдің өнеркәсіптік өнімінің 24,9 %-ға жуығы шығарылады, мұнайдың 46,7 %-ы және газдың 35,7%-ы өндіріледі. Негізгі капиталға инвестициялардың үлес салмағы – 18,9%. 2012 жылдың қорытындысы бойынша өңірлердің даму деңгейінің рейтингінде облыс 1-ші орынды иеленді.

2. Өңірдің индустриялық-инновациялық дамуының сипаты

Кен өндіру өнеркәсібі

Облыс Қазақстан Республикасының мұнай-газ өндіру саласына маманданған ірі шикізат өңірі ретінде орын алған.

Мұнай-газ секторының мықты болуына байланысты кен өндіру өнеркәсібі өңірде үстем болып табылады, мұның өзі өте дамыған экономикалық құрылымды туындатады. Өңір көмірсутек шикізатын (мұнай, газ) әлемдік нарықтарға басты экспорттаушылардың бірі болып табылады. Перспективада өнімнің бұл түрлері негізгі тауарлар болып қала бермек, олар арқылы Қазақстан әлемдік нарықта бәсекеге түсе алады.

Қалыптасқан мән-жайларға байланысты облыс экономикасының шикізаттық бағыты өте айқын көрінеді. Өнеркәсіптік өндіріс құрылымында мұнай-газ өндіру саласы үстем жағдайды иеленіп отыр және шамамен 91 %-ды құрайды. Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасынан кейін индустриялық-инновациялық даму стратегиясының қабылдануына байланысты өңір экономикасының кен өндіру және қайта өңдеу салаларының арасындағы теңгерімсіздіктің аздап азаю үрдісі байқалды. Таяудағы перспективада Қашаған кен орны пайдалануға берілетінін ескерсек, мұнай-газ секторының рөлі айтарлықтай арта түспек.

Сонымен қатар, ықпалдастырылған газ-химия кешенін пайдалануға беру, Атырау мұнай өңдеу зауытын қайта жаңарту және басқа да жобалар орын алып отырған теңгерімсіздікті тежеп, экономиканың шикізат емес салалары өндірісінің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік бермек. Бұған алғышарттар бар. Облыстың өнеркәсіптік саясатын 7 аудан мен 2 қала қалыптастырады, бұларда басты өнеркәсіптік қуаттар, 14 ірі және 34 орта өнеркәсіптік кәсіпорындар орналасқан, өндірілетін өнеркәсіптік өнімдердің жалпы көлемінің 98%-ы осылардың үлесіне тиесілі.

2013 жылдың I жартыжылдығында өнеркәсіптік өнімдердің қолданыстағы бағаларға шаққандағы көлемі 2 257,1 млрд. теңгені құрады, өндірілген өнімнің нақты көлем индексі – 107,6 %. Кен өндіру өнеркәсібінде 2 082,3 млрд. теңге сомасына өнім өндірілді, өндірілген өнімнің нақты көлем индексі – 107,8 %. Жете бағалауды ескере отырып, 2012 жылғы қаңтар – желтоқсанда негізгі капиталға инвестициялар көлемі 1032 млрд. теңгені құрады. Шетелдік шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаражаты инвестициялардың негізгі көзі болып табылады (46,1 %).

Энергияны көп қажет ету, кәсіпорындардың негізгі қорларды жаңартуына және жаңа технологияларды дамытуға инвестиция құюға мүмкіндік бермейтін төмен рентабельділік, инженерлер мен жұмысшы кадрлар даярлау және олардың біліктілігін жоғарылату проблемасы саланы дамытуға кедергі келтіретін негізгі проблемалардың арасындағы ең маңыздылары болып табылады.

Өңдеуші өнеркәсіп

Өнеркәсіптік өнімнің өңдеуші өнеркәсіптегі көлемі 153,4 млрд. теңге сомасын құрады, бұл 2012 жылдың деңгейіне қатысты 102,1 %.

Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасын іске асыру мақсатында облыс әкімдігінің 2009 жылғы 29 қыркүйектегі № 217 қаулысымен Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі үйлестіру кеңесі құрылды, ол өз отырыстарында инвестициялық жобаларды қарайды және оларды іске асыру бойынша шешімдер қабылдайды.

Облыс аумағында 4 машина жасау компаниясы жұмыс істейді: "Атыраунефтемаш" ЖШС, "Қарашұңғыл" ЖШС, "Доссормунаймаш" ЖШС және "КазТурбоРемонт" ЖШС. Машина жасау өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігінің төмен болуы, номенклатураның аз болуы және қазақстандық машина жасау өнімдерін тұтыну үлесінің төмен болуы, өнеркәсіптік-өндірістік қорлардың белсенді бөлігінің техникалық жай-күйінің төмен болуы және саладағы инновациялық белсенділіктің мардымсыз деңгейі машина жасау саласын дамытуға кедергі келтіреді. Сонымен қатар, Кеден одағына кіргенімізді және тиісінше өндірілетін өнімді өткізу нарығының ұлғайғанын, шикізат пен жиынтықтауыштардың экспорты мен импорты рәсімдерінің оңайлатылғанын ескерсек, бұл саланың зор әлеуеті бар.

Құрылыс индустриясы мен құрылыс материалдарының өндірісін дамыту жөніндегі салалық бағдарламаны іске асыру шеңберінде ішкі сұранысты қамтамасыз етуге және экспорттық мүмкіндіктерді кеңейтуге бағытталған өндірістердің жұмыс істеп тұрғандарын жаңғырту және жаңаларын салу жүзеге асырылады.

Салада орын алып отырған проблемалар өндірілетін өнімнің отандық ассортиментінің "тар" болуына, өндірілетін өнімнің халықаралық стандарттарға (GMP және ISO 13485) сәйкес келмеуіне және саланың дамуын реттейтін нормативтік құқықтық базаның жетілдірілмеуіне байланысты.

Саланы дамыту үшін жергілікті атқарушы органдар дәрілік заттарды мемлекеттік сатып алу, білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету, техникалық регламенттерді әзірлеу және енгізу, тікелей инвестициялар тарту үшін тартымды жағдайлар жасау бөлігінде секторлық және жобалық мемлекеттік қолдау шараларын көрсетеді.

Кәсіпкерлікті дамыту

Шағын және орта кәсіпкерлік (бұдан әрі – ШОК) субъектілерінің өнім (тауарлар мен көрсетілетін қызметтер) шығаруы 2012 жылғы қаңтар – желтоқсанда 445,2 млрд. теңгені құрады.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша нарықта жұмыс істеген белсенді ШОК субъектілерінің саны 29767 бірлікті құрады.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ШОК-та белсегді жұмыспен қамтылғандар саны 89,2 мың адамды құрады.

Өңірде бәсекелестікті дамыту мәселелері басқарманың стратегиялық жоспарының бөлімдері мен Атырау облысының аумақтарын дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған бағдарламасында көрсетілген, олар шағын және орта бизнесің белсенді субъектілерінің саны көрсеткіштерінің жақсаруы, сауда алаңдарымен қамтамасыз етілу, бөлшек сауда айналымы, ШОК өнім өндіру көлемі және облыстың жалпы өңірлік өніміндегі ШОК үлесі сияқты индикаторлармен өлшеніп, өңірдегі бәсекелестікті дамытуды қолдау туралы айғақтайтын болады.

Облыстағы бәсекелестікті дамыту үшін кәсіпкерлік қызметті дамыту және жалпы бәсекелі ортаны жақсарту бойынша қажетті инфрақұрылым құру жөніндегі шаралар іске асырылуда.

Бәсекелестікті дамытудың, әкімшілік кедергілерді қысқартудың кейбір тұстарын түсіндіру мақсатында бизнес-қоғамдастық пен бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстелдер өткізіледі. Облыстық және аудандық газет беттерінде осы тақырып бойынша материалдар жарияланып тұрады.

Облыс бойынша шағын және орта бизнес қызметіндегі әкімшілік кедергілерді қысқарту мақсатында облыс әкімінің жанында рұқсат беру жүйесін оңтайландыру жөніндегі сарапшылық кеңес (консультативтік-кеңесші орган) жұмыс істейді. Осылайша, өңір экономикасындағы бәсекелестікті дамыту мақсатында әкімшілік кедергілерді қысқарту жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.

Бәсекелі ортаны жақсарту үшін кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін қажетті инфрақұрылым жасау жөніндегі шаралар іске асырылады, облыстағы тауар нарықтарының жай-күйі мен дамуына және бәсекелестіктің дамуына тұрақты негізде талдау жүргізіледі, олардың нәтижесі бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланатын болады.

Жергілікті атқарушы органдар тұрақты негізде жергілікті бәсекелестікті дамыту бойынша, оның ішінде әкімшілік кедергілерді қысқарту, бәсекелі қатынастар үшін қолайлы жағдай жасау бойынша пәрменді шаралар қабылдайтын болады, ӘКК мен мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы да жүзеге асырылатын болады. Бұл жұмыстың барысы туралы Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау агенттігіне (бұдан әрі – Монополияға қарсы агенттік) тоқсан сайын хабарланып тұрады.

Тауар нарықтарын талдау көрсетіп отырғандай, бірқатар экономика сегменттерінде бәсекелестік жеткілікті дамымай отыр.

Осыған байланысты мыналар өңірдегі бәсекелестікті дамыту шаралары ретінде айқындалған:

1) жаңа кәсіпкерлерді тарту мақсатында өңірлік нарықтар, тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің қажеттілігі туралы ақпарат жинауды, талдауды және жариялауды ұйымдастыру;

2) жергілікті мемлекеттік басқару органдары қызметінің ақпараттық ашықтығын жоғарылату бөлігіндегі жұмысты жалғастыру.

Әкімшілік кедергілерді жою және бәсекелі нарықты дамыту жөніндегі келешектегі жұмыс ШОК-та жұмыспен қамтылғандар санының ұлғаюына мүмкіндік беріп, бүкіл өңірдегі кәсіпкерлікті дамытуға оң ықпалын тигізетіні сөзсіз.

Агроөнеркәсіптік кешен

Облыстың агроөнеркәсіптік кешені өңір экономикасының аса маңызды секторларының бір болып табылады, өйткені бүгінгі таңда жалпы облыс халқының 50 %-дан астамы ауылдық жерлерде тұрады. Соңғы жылдары облыстың ауыл шаруашылығы саласы экономикасының жай-күйінде оң серпіліс байқалады. Негізгі бағыты мал шаруашылығы болып табылатын ауыл шаруашылығы өндірісінің өсуін мейлінше маңызды нәтиже деп санауға болады, мұнда мал басы мен өндірілетін мал шаруашылығы өнімдерінің орнықты өсу үрдісі байқалып отыр. Сонымен қатар, генофонд пен асыл тұқымды малдардың өнімділігін жақсарту жүргізілуде.

Қазіргі уақытта облыстағы ахуалды өндірістің серпінді дамуымен, оның тиімділігінің жоғарылауымен, ауылдағы қаржылық қызметтер нарығының дамуымен, ауыл халқының тұрмыс сапасының жақсаруымен сипаттауға болады.

2012 жылғы қаңтар – желтоқсанда ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің (көрсетілетін қызметтерінің) көлемі 39 802,3 млн. теңгені құрады, оның ішінде мал шаруашылығы – 28 499,2 млн. теңге, өсімдік шаруашылығы –10 934,5 млн. теңге.

Өңірдің орнықты даму индикаторларын талдау олардың әркелкі әрі қарама-қайшы екенін көрсетеді: жан басына шаққандағы ЖӨӨ көрсеткіші, орташа номиналды жалақы деңгейі, өнеркәсіптік өнім көлемі мен негізгі капиталға инвестициялар бойынша облыс алдыңғы орындарды иеленіп отыр, дегенмен, ауыл шаруашылығы нашар дамыған. Осыған байланысты ауыл шаруашылығы саласын дамыту үшін өңірге мемлекет тарапынан қолдау талап етіледі.

Өсімдік шаруашылығы өнімдерінің өндірісі

Облыс аумағы шөлейт аймақта орналасқан. Облыстың солтүстігіндегі өзен маңындағы алқап аймағындағы аздаған бөлігінен (Индер, Махамбет аудандары) мен Атырау қаласының маңынан басқа, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруге арналған топырақтың өнімділігі нашар. Соңғы 3-4 жылда жалпы облыс бойынша ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруге орта есеппен 6,5 мың га алқап пайдаланылады.

Көктемгі егіс жұмыстары мен жинау жұмыстарына тауарлық кредит беру, жанар-жағармай материалдарының құнын арзандату, ауыл шаруашылығы техникасын жаңарту бөлігінде ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді мемлекеттік қолдау ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің егіс алқаптарын жыл сайын өсіруіне мүмкіндік берді.

Топырақ құнарлылығының төмен болуына байланысты өңір тәуекелі жоғары диқаншылық аймағында орналасқан, оның үстіне, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді сумен қамтамасыз етудің тасқын су деңгейіне тәуелділігінің жоғары болуы, гидротехникалық құрылыстар мен су сорғысы қондырғыларының жоғары дәрежеде тозуы, жем-шөп өндірісінің өзіндік құнының жоғары болуы, суландыру жүйесінің болмауы жем-шөп дақылдарын өсіруге мүмкіндік бермейді. Картоп пен көкөніс өндіріс, негізінен, тұрғындардың үй қожалықтарында шоғырландырылған, мұның өзі өндірістің тиімділігі мен өнімнің тауарлық бейнесін нашарлатады, көкөністерге, картоп пен жемістерге арналған заманауи техникамен жасақталған сақтау қоймалары жоқ, оларды дайында умен өңдеу жолға қойылмаған.

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын реформалау мен ауыл шаруашылығы өндірісінің төмендеуі нәтижесінде 1990 жылмен салыстырғанда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер 8 186,6 мың га азайды, оның ішінде шабындық 26,3 мың га азайды. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер шаруа қожалықтарына бекітіліп берілген, бұл жерлердің қомақты бөлігі пайдаланылмайды.

Диқаншылықты тиімді жүргізу, топырақтың құнарлылығын сақтау және молайту үшін жерлерді аймақтарға бөлуді жүргізу, оларды түгендеу, жер учаскелерінің нысаналы мақсаты бойынша пайдаланылуын бақылау қажет.

Соңғы жылдары облыста ашық топырақтағы да, жабық топырақтағы да ауыл шаруашылығы дақылдарын тамшылатып суару технологиясы кеңінен таралып келеді. Қазіргі уақытта "Атырауагроөнімдері", "Райхан", "Сабуров", "Жұмағалиев", "Рахатов", "Сандуғаш" сияқты өңірдің ірі шаруашылықтары ашық және жабық топырақта тамшылатып суару технологиясы бойынша 250 га алқапта ауыл шаруашылығы өсіреді, оның ішінде 155/га жеміс-жидек, 77,5/га көкөніс, 8/га бақша дақылдары және 10/га картоп отырғызылған.

Мал шаруашылығы өнімдерінің өндірісі

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша облыс шаруашылықтарының барлық санаттарында ірі қара мал саны количество 157,2 мың бас болды, оның ішінде сиыр – 76,7 мың бас, қой-ешкі (621 мың бас), жылқы (53,5 мың бас), түйе (31,5 мың бас), құс – 2,6% (86,6 мың). Мал шаруашылығы өнімдерінің тірілей салмақтағы ет, сүт, жұмыртқа сияқты негізгі түрлерінің ішінен облыс шаруашылықтарының барлық санаттары жыл қорытындысы бойынша 24,9 мың тонна сойылатын мал мен құс (тірілей салмақта), 35,5 мың тонна сүт, 4 821,8 мың дана жұмыртқа өткізді.

Бұған қоса, асыл тұқымды малдардың генофондын жақсарту және өнімділігін жоғарылату жүргізіліп жатыр, асыл тұқымды мал базасында бүгінгі күні 19 асыл тұқымды шаруашылық жұмыс істейді.

Облыстағы асыл тұқымды шаруашылықтың нашар дамуы, бірінші кезекте, өндірістің өзінің қымбат болуына байланысты. Мал сатып алу, қажетті инфрақұрылым мен технологиялық процестерді құру, сондай-ақ өндірістің өзін-өзі ақтауға шығу мерзімінің мейлінше көп (технологиялық процестің ерекшеліктеріне байланысты шамамен 6 жыл) болуы кәсіпкерлердің көпшілігін ақшаны рентабельділігі неғұрлым жоғары басқа бағыттарға салуға мәжбүрлейді. Технологиялық базаның осал болуы және өндіріске қажетті инвестицияларға қол жеткізудің қиын болуы қазіргі жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың проблемасы болып табылады.

Бұған қарамастан, өңір түйе шаруашылығы үшін өте қолайлы болып табылады. Түйе өсіру бойынша облыс Қазақстан Республикасында Иаңғыстау облысынан кейін екінші орында, мұнда 31,5 мыңнан астам түйе бар, мұның өзі республикадағы түйенің жалпы санының 1/3-ін құрайды.

Соңғы жылдары республикада, оның ішінде облыста еділбай қойының, қылшық жүнді құйрықты қазақ қойларының санын ұлғайту үрдісі орын алып отыр, соның арқасында өңір республика бойыншы алдыңғы орындардың бірінде.

Осыған байланысты, Қазақстанның басыт өңірінде, атап айтқанда, Атырау облысында отандық еділбай селекциясының құйрықты өнімділігі неғұрлым жоғары тұқымының қошқарларын пайдалана отырып, еділбай тұқымдас қойдың өнімділігін жақсартуды ғылыми негізге қою өзекті болып табылады.

Қайта өңдеуші кәсіпорындардың болмауы жүн мен тері, оның ішінде қаракөл жүні мен терісін дайындауда және өткізуде қиындық туғызады, мұның өзі оған деген сұраныс пен тұтынушылық құнды төмендетеді. Осыған байланысты қаракөл қойы санының азаю үрдісі байқалып отыр. Дегенмен, ғылыми ұйымдар тірі салмақ пен тез жетілуді арттыру бағытында генофондты сақтап қалу бойынша жұмыстар жүргізуде.

Асыл тұқымды малдың үлесін ұлғайту тәсілдерінің бірі қолдан ұрықтандыру болып табылады. Облыста 33 пункт жұмыс істейді.

Сиырды азықтандырудың құнарлы рационын пайдалану сүтті табынның генофондын нығайтудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Дайындалған жем-шөп көлемі 4 612,1 мың тоннаны құрайды және малдың 97 %-ын қамтамасыз етеді, жем-шөп құрылымы бойынша белгілі бір проблемалар бар. Сүрлем мен пішен сияқты жем-шөптің маңызды түрлерін дайындау жүргізіледі. Малдың негізгі рационы сабаннан, шөп пен концентраттардан тұрады, бұл сүтті малдың өнімділігін жоғарылатпайды. Бұл проблема шаруа қожалықтары үшін аса өзекті.

Жайылымдық ресурстарды дамыту

Соңғы жылдары ауыл шаруашылығы алқаптарының қайта айналмайтын экологиялық өзгерістері, жердің тозу процестерінің күшеюі байқалып отыр. Жайылымдарға, әсіресе, ірі елді мекендердің маңында малды тым көп жаюды облыстың ауыл шаруашылығы алқаптарының тозуына ықпал ететін негізгі антропогенді фактор ретінде атап көрсетуге болады, бұл олардың жойылуына – дигрессияға әкеп соқтырады.

Мұнда жем-шөп алқаптарындағы шығымдылықтың төмендегені байқалып отыр, жайылымдардың нашарлау процесін, негізінен, шөлейттену процестері дамуының ең басты көрнекі үлгісі деп санауға болады. Облыстың жайылымдарының негізгі тозу белгілерінің бірі жайылымдардың жоғары дәрежеде тапталуы болып табылады, сол жерлерде дефляция процестері көріне бастайды.

Жайылымдардың тапталуы өсімдіктедің бағалы түрлерінің арамшөппен және мал жемейтін өсімдіктермен алмасуынан, шығымдылықтың азаюынан, пайдалану маусымдарының шектелуінен көрінеді. Көбірек тапталған учаскелер құдықтар мен мал суаратын жерлердің маңайына шоғырланатынын атап өткен жөн.

Тозу көріністері Құрманғазы, Махамбет және Қызылқоға аудандарында көбірек байқалады. Бүгінгі таңда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер – 1945,7 мың га немесе облыс аумағының 16,4 %-ы.

Облыстың ауыл шаруашылығы алқаптарының сапасын бағалауға сәйкес алқаптардың жалпы ауданының 38 %-ы сортаң, 34 %-ы дефляцияланған, 19 %-ы тұзды аймақтарға жатады, 6 %-ы ғана жағымсыз белгілері жоқ жерлерге тиесілі.

Жайылма мен сағада орналасқан табиғат кешендерінің тозу проблемасы ерекше назар аударуды талап етеді. Жайық өзенінің жайылмасы мен тармағында құрғау процесі басталғанын атап өту қажет, алқаптағы жүйенің 132,6 мың га осы процеске ұшыраған, бұлар облыстың аса бағалы шабындық алқаптары болып табылатыны белгілі.

Жайылым ретінде пайдаланылатын ландшафтардың экологиялық жай-күйіне жердің тозуының аса қауіпті түрлері болып табылатын ылғалдылықтың сипаты мен дәрежесі, жел және су эрозиясы зор әсерін тигізетінін атап өту қажет.

Осылайша, түрлі табиғи процестердің салдарынан соңғы онжылдықтар бойы гидроморфты ландшафтар ауданы айтарлықтай қысқарды. Атап айтқанда, облыстағы шалғын көгалды жерлер 3 есе, құрақты жерлер 14 есе азая түсті. Жалпы, облыс бойынша ауыл шаруашылығы алқаптарының шығымдылығы мен жем-шөп қорының азайғаны байқалып отыр.

Облыс шаруашылықтары жем-шөп дақылдары ауданының үлесін ұлғайту бойынша жұмыстар жүргізуде. Соның арқасында облыстағы қара шөптің жалпы қажеттілігінің 25-30 %-ын құрайтын жыл сайынғы жем-шөп тапшылығының 1/3-ін жабуға болады. Бүгінгі таңда 200 га жуық алқапта көпжылқы жем-шөп дақылдары егілген, 2015 жылға қарай мұны 1021 га дейін жеткізу жоспарланып отыр.

Бұл проблемаларды шешу үшін ӘКК мынадай бағыттарда жәрдем көрсететін болады:

1) жайылымдық жүктемені азайту; оңтайлы жүктемеге жуық жүктемені сақтай отырып, экологиялық негізделген жайылым айналымын енгізу және жайылым айналымы жағдайларында далалық генетикалық резерваттар (тыныш аймақтар) құру;

2) уақытша су ағыстары мен шағын өзендерде су шаруашылығы құрылыстарын оңтайландыру;

3) көпжылдық жем-шөп дақылдарын өсіруге ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді қаржылай қолдауды қамтамасыз ететін іс-шараларды әзірлеу.

Балық өнімдерінің өндірісі

Бекіре, майшабақ, ақмарқа, торта, шортан, көксерке, сазан мен жайын өңірдегі кәсіпшілік балықтың негізгі түрлері болып табылады.

Балық пен балық өнімдерін өндіру, экспорттау мен импорттау көлемінің деректеріне сәйкес Қазақстандағы көрнекі тұтынудың жалпы көлемі – 58,9 мың тонна. Ал халықтың балық пен теңіз өнімдерін нақты тұтыну көлемі 145 мың тоннаны құрайды. Осылайша, ұсыныс көлемі іс жүзіндегі сұраныстың 41 %-ын ғана жабады.

Қазақстанда шығарылған балықтың 85 %-ы экспортталады. Оның 30 %-ы Атырау облысында шығарылған өнімдердің экспортына тиесілі.

Бекіренің қара уылдырығының нарығы неғұрлым перспективалы тауар нарықтарының бірі болып табылады, бес ел: Ресей, Қазақстан, Түрікменстан, Әзербайжан мен Иран оның негізгі экспорттаушылары болып табылады.

Бекіре мен қара уылдырық өндірісін дамытуды балықты өсіру, молайту жөніндегі, сондай-ақ оны аулау, қабылдау және сақтау жөніндегі қажетті инфрақұрылымның болмауы тежеп отыр.

"Жайық-Каспий бассейні бойынша (Атырау облысы шегінде) балық шаруашылығы су тоғандарын (учаскелерін) пайдаланушыларға бекітіп беру туралы" Атырау облыстық әкімдігінің 2006 жылғы 20 маусымдағы № 168 қаулысына сәйкес балық шаруашылығы су тоғандарын пайдалану құқығын 2016 жылға дейін 10 жыл мерзімге 14 табиғат пайдаланушы алды. Оның ішінде 9-ы Жайық өзені бойынша және 5-еуі Қиғаш өзені бойынша.

2012 жылдың қорытындысы бойынша облыстың табиғат пайдаланушылары 13,0 мың тонна балық өндірді, бұл 2012 жылы бөлінген лимитті игерудің 38 %-ын құрайды. Оның ішінде, кәсіпшілік аудандары бойынша өндіру Каспий теңізінде 5,0 мың тоннаны немесе бөлінген лимиттің 27 %-ын, алқабымен бірге Жайық өзені бойынша по реке 5,0 мың тоннаны немесе бөлінген лимиттің 47 %-ын және Қиғаш өзені бойынша 3,0 мың тоннаны немесе бөлінген лимиттің 60 %-ын құрайды. Жедел ақпаратқа сәйкес 2012 жылы балық өнімдерінің өндірісі 9,3 мың тоннаны немесе 2011 жылсен салыстырғанда 71,2 %-ды құрайды.

Балық шаруашылығының дамытудың 2006 – 2015 жылдарға арналған жоспарына сәйкес инвестициялар көлемінің ұлғайғаны байқалып отыр. 2012 жылы балық шаруашылығының дамытуға 159,7 млн. теңге жеке меншік инвестициялар тартылды, бұл жоспарланған көрсеткіштен 135 % жоғары.

Өңірдің балық саласын дамыту Атырау облысында балық саласын дамыту стратегиясында айқындалған бағыттарға сәйкес жүзеге асырылатын болады.

Айталық, осы стратегияға сәйкес мыналар қаралып отырған саланың проблемалары болып табылады:

1) кәсіпқой кадрлардың болмауы;

2) қомақты капитал салымдарын талап ететін балық саласының еңбекті көп қажет етуі;

3) кәсіпшілік өңдеу жөніндегі жеке меншік кәсіпорындардың, қайта өңдеу жөніндегі кәсіпорындар мен зерттеу мекемелерінің өндірістік қуаттарының шектеулі болуы;

4) инвестициялардың төмен деңгейі (ауыл шаруашылығының өзге салаларымен салыстырғанда);

5) дамымаған инфрақұрылым;

6) Жайық-Каспий бассейінінде саланы бірыңғай басқарудың болмауы;

7) ғылыми қамтамасыз етудің нашар болуы.

Тамақ өнімдерінің өндірісі және ауыл шаруашылығы шикізатын қайта өңдеу

Атырау қаласындағы "Атырау-Дәм" ЖШС, сүт өңдейтін зауытты қоспағанда, облысты ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдейтін кәсіпорындар жоқ. Аталған кәсіпорындарда бұрын сүт және сүт өнімдерінің негізгі көлемі шығарылған болатын, негізгі шикізат ретінде сүт ұнтағы пайдаланылған. Қазіргі уақытта бұл кәсіпорындар бос тұр.

Облыс бойныша 16 дайындау пункті жұмыс істейді, оның ішінде нт сатып алу бойынша – 6, өсімдік шаруашылығы өнімдерін сатып алу бойынша – 2, былғары шикізаты мен жүн сатып алу бойынша – 6, сүт сатып алу бойынша – 2 және қолдан ұрықтандыратын 33 пункт. Балық кәсіпшілігімен айналысатын шаруашылық құрылымдардың саны – 29, оның ішінде Атырау қаласының ауылдық округтерінде – 14, Құрманғазы ауданында – 15.

Бүгінгі таңда облыста 40 қайта өңдеу цехы жұмыс істейді. Оның ішінде мал шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу бойынша – 8, жалпы қуаты тәулігіне 7,5 мың тонна, өсімдік шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу бойынша – 4, қуаты 4,0 мың тоннаға жуық, балық өнімдерін қайта өңдеу бойынша – 28, қуаты 0,4 мың тонна. Жүн мен тері-былғары шикізатын өнеркәсіптік қайта өңдеу облыста жүргізілмейді. Қайта өңдеуші цехтардың көпшілігі 60-70%-ға жүктелген.

Тұтыну стандарттарына сәйкестігі тұрғысынан облыс тұрғындарының тамақ өнімдерін тұтынуын талдау ет, көкөніс пен бақша дақылдары бойнынша тұтыну шекті мәндердің деңгейінде, ал балық бойынша одан жоғары екенін көрсетсе, картоп, жеміс, жидек, сүт пен жұмыртқа бойынша іс жүзіндегі тұтыну стандарттардан төмен екенін көрсетіп отыр.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу үлесі мардымсыз, еттің, сүттің, көкөністердің негізгі көлемі азық-түлік базарларында өңделмеген күйде өткізіледі.

Негізгі проблемаларды талдау:

1) кәсіпорындардың технологиялық қайта өңдеу жабдықтарымен жарақтандырылуының төмен болуы;

2) ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу жөніндегі кәсіпорындардың технологиялық жабдықтарының тозу дәрежесінің жоғары болуы;

3) шикізаттың болмауына байланысты қайта өңдеу жөніндегі кәсіпорындар қуаттарының толық жүктелмеуі;

4) тұрғындар өндірген өнімдердің артық бөлігін сатып алу жүйесінің болмауы.

Негізгі сыртқы және және ішкі факторларды бағалау:

1) тамақ өнімдерінің өндірісі технологияларының кенже қалуы;

2) алыс және таяу шет елдердегі өткізу нарықтарынан айырылу;

3) азық-түлік өнімдерінің импортына тәуелділіктің күшеюі.

Атырау облысының экономикалық мамандану мүмкіндіктері

Қазіргі уақытта өңір экономикасының шикізаттық бағытталуы айқын көреніде, оның құрылымында кен өндіру өнеркәсібінің иленетін үлесі қомақты, мұның өзі оны Қазақстан Республикасының мұнай-газ өндіру саласына маманданған ірі шикізат өңірі ретінде көрсетеді.

Өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау мынаны көрсетті: республика экономикасында өңірдің бәсекеге қабілетті мамандануын дамыту үшін мыналар келеңсіз факторлар болып табылады: өңірдің республикадағы негізгі өткізу нарықтарынан қашық орналасуы, өндіріс пен экспорттың шикізатқа бағдарлануы, су ресурстарының шектеулі болуы, жердің өнімділігі төмен аумақтардың көп болуы, көліктік инфрақұрылымның және көліктік*-логистикалық саланың жеткіліксіз дамытылуы.

Сонымен қатар, қолда бар шикізат ресурстары, облыстың көліктік әлеуеті перспективада халықаралық сауда жүйесінде облысты технологиялық аутсорсинг пен халықаралық өнеркәсіптік кооперация негізінде экспорттық өндірістерді орналастыратын өңір ретінде позициялау үшін алғышарт жасайды.

Өңір экономикасының құрылымын оңтайландыру экономиканың шикізаттық тәуелділігін азайтуға және өңдеуші өнеркәсіптің, көлік пен көрсетішлетін қызметтер саласының үлесін ұлғайтуға және өңірді дамыған индустриялық-сервистік өңір ретінде көрсетуге бағытталуға тиіс.

Мұнай-газ өндіру өнеркәсібімен қатар мыналар өңір экономикасын дамытудың перспективалы бағыттарына айналуы мүмкін:

1) мұнай мен газды терең өңдеу;

2) негізінен мұқнай секторына қызмет көрсетуге бағдарланған экономиканың өңдеуші секторын дамыту;

3) балық өсіру және өңдеу;

4) құрылыс индустриясын дамыту;

5) мал шаруашылығы өндірісін дамыту (мал шаруашылығы, балық аулау, жылыжайдағы өсімдік шаруашылығы, ет-сүт өнімдері).

Өңірлік экономиканы әртараптандыруды өнеркәсіп салаларын және мұнай-газ саласына қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін қызметтерді дамытудан бастаған жөн.

Мұнай-газ саласының қажеттіліктерін қанағаттандыратын өнімдер мен көрсетілетін қызметтер өндірісі үшін (қосалқы бөлшектер, жабдықтар, тамақ өнімдері, арнайы киім және басқалары) өңірдің шағын және орта бизнес кәсіпорындары жұмылдырылуға тиіс. Алайда, ірі кәсіпорындардың қосалқы келісімшарттық жұмыстарды шағын және орта бизнеске беруін тежейтін проблема бар, ол мұнай-газ саласының, негізінен, шетелдік ірі кәсіпорындары өнімдер мен көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерді таңдаған кезде өндірілетін өнімді халықаралық сапа және өнім қауіпсіздігі стандарттарына (ИСО-9000 және басқалары) сәйкес сертификаттауды талап ететіне сайып келеді. Шағын және орта бизнес кәсіпорындары өндіретін тауарларды халықаралық сертификаттаудан өткізу жөніндегі рәсімдердің күрделілігі, ұзақтығы мен құнының жоғары болуы да проблема болып табылады. Жергілікті компаниялар өнімнің сапа стандарттарын сертификаттаған кезде қолдауды қажет етеді. Стандарттаудың болмауы тағы бір тежеуші фактор болып табылады. Ұлттық өнімдер мен өңдеу стандарттарын айқындау кезінде мұнай-газ секторы үшін маңызы бар өнімдерге басымдық берілуге тиіс.

Тұтастай алғанда, өңдеуші өнеркәсіптің орта мерзімді перспективада айтарлықтай өсуге қол жеткізе алатын басым шағын секторына мналарды жатқызуға болады:

1) машина жасау (жабдықтар, қосалқы бөлшектер мен мұнай-газ саласына арналған өзге де машина жасау өнімдерінің өндірісі);

2) металлургия және металл өңдеу (металл конструкцияларының, құбырлардың, металл илемінің және құрылыс индустриясы мен мұнай-газ саласына арналған дайын металл өнімдерінің, кәбіл-сым өнімдерінің, жартылай өткізгіш жаңа және композициялық материалдардың өндірісі, қайтала шикізат пайдаланылатын қорытпа өндірісі және сынықтар мен қалдықтар негізіндегі сорт-илем өндірістері, басқалары);

3) химикаттар (ауыл шаруашылығы, мұнай-газ және мұнай-химия өнеркәсібі үшін);

4) ет-сүт, балық және көкөніс өнімдері.

Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту, өз кезегінде, ішкі және сыртқы нарықтар үшін қомақты көлемдегі жүк жасау арқылы логистика индустриясын ынталандырады және қолдайды.

Өңірдің жаһандық факторларын талдау

Саяси факторлар

ӘКК қызметі Қазақстан Республикасынщдағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің, қолданыстағы заңнаманың мемлекеттік саясат бағыттары мен басымдықтарын айқындайтын талаптарына сәйкес келеді.

Өз қызметін жүзеге асыру кезінде ӘКК Қазақстан Республикасының өңірлік экономикасын дамыту жөнінде мемлекет алға қойған міндеттерді басшылыққа алады.

Осы саладағы қысқа мерзімді құбылыстарды да, ұзақ мерзімді құбылыстарды да дамыту бағдарламалық іс-шараларды және Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органдары тарапынан қабылданып жатқан шараларды ұдайы талдаумен, мониторингтеумен сүйемелденеді. Қалыптасып отырған жағдайға байланысты мемлекеттің аграрлық саясатына түзетулер енгізіледі, оларды ӘКК өз қызметінде ескереді.

Құқықтық факторлар

ӘКК өз қызметінде 2014 жылғы 1 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Салық кодексінің, "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының нормаларын басшылыққа алады.

Шаруашылық факторлар

Қазақстанның алдағы Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі нәтижесінде азық-түлік нарығындағы бәсекелестіктің ұлғаюы және аграрлық саясаттың әрқилы шараларын қолдану бойынша шектеулердің күшеюі өңірлік экономиканың тиімді жұмыс істеуіне ықпал етуге қабілетті маңызды факторға айналуы мүмкін.

Демографиялық факторлар

Өңір тұрғындарының демографиялық өсуі және азық-түлікке деген қажеттіліктің артуы ӘКК-ге өңір АӨК өнімдерінің экспорттық әлеуетін ұлғайтуға жәрдемдесу жөніндегі іс-шараларды ойдағыдай әрі ұзақ мерзімді негізде іске асыруына мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, халықтың урбанизациясы қала халқының ерте пісетін жеміс-көкөніс өнімдерін тұтынуының өсуіне, жаңа көкөніс сақтау қоймалары мен жылыжай кешендерін салу қажеттігіне алып келеді. Бұдан басқа, халықтың әл-ауқатының жақсаруы мен өсуінің факторы тұтыну құрылымы сапасының өзгеруіне әкеп соғады: тұтынушылар қоржынында жартылай фабрикаттар мен дайын азық-түлік бұйымдарының үлесі ұлғаяьын болады.

Технологиялық факторлар

Өндірістің тиімділігі мен техникалық қайта жарақтану, өнімнің жаңа түрлерінің өндірісін игеру жылдамдығы мен ең жаңа технологияларды тарту облыс экономикасын технологиялық дамытуға ықпал ететін түйінді факторлар болып табылады. Бұл факторлардың технологиялық дамуға ерекше әсері қазақстандық экономиканың құрылымымен, ағымдағы жай-күйімен және өсу үрдістерімен әрі елдің ғылыми-техникалық саласында қалыптасқан жағдаймен негізделген.

Экономикадағы жаңа технологияларды енгізудің ағымдағы жай-күйі қажетті деңгейге сәйкес келмейді және өнімдердің орнықты өсуін, жаңа тауарларды әзірлеуді және енгізуді, бәсекеге қабілеттіліктің неғұрлым жоғары деңгейіне шығуды қамтамасыз етпейді.

Осылайша, кәсіпорындарды толық ауқымда жаңғыртуды жүргізу талап етіледі, ол өнімділігі төмен әрі еңбекті қажет ететін жабдықтарды замануи әрі нғұрлым тиімді жабдықтармен алмастыруға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта саланың жедел технологиялық дамуын қамтамасыз ету үшін жеткілікті ғылыми-зерттеу базасының болмауы және әлемдік стандарттарға сай келетін заманауи жабдықтарды шығару жөніндегі қуаттардың болмауы Атырау облысын техникалық және технологиялық жаңғырту процесін технологияларды тартуға тәуелді етеді.

Осыған байланысты, отандық өндірістің технологиялылығы деңгейін жоғарылату Компанияның жоғары технлогиялы әрі өнімділігі жоғары жабдықтер мен техниканы сатып алуды қаржыландыру жөніндегі көрсетілетін қызметтеріне кәсіпкерлер сұранысын ұлғайтуға алып келетіні сөзсіз.

Ішкі ортаны талдау

1) "Атырау" ӘКК қызметінің саласы мен құқықтық мәртебесі

ӘКК акционерлердің жалпы жиналысының 2010 жылғы 26 сәуірдегі шешімінің негізінде құрылған, онда "Каспий" ӘКК" ҰК" АҚ қайта ұйымдастырылып, оның құрамынан Атырау облысы үшін бөлек "Ұлттық компания" мәртебесімен "Акционерлік қоғам" ұйымдық-құқықтық нысанындағы "Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы бөлінді.

"Атырау" ӘКК өзіне берілген мемлекеттік активтерді (жер учаскелері, жер пайдалану құқығы, жылжымалы және жылжымайтын мүлік объектілері және т.б.) пайда алу үшін тиімді пайдалану жолымен басқаратын әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация болып табылады, бұл пайда коммерциялық және әлеуметтік жобаларды қаржыландыруға жұмсалуға тиіс.

Бірлескен инвестициялық жобаларды іске асыру, қаржы құралдарын тиімді пайдалану және берілген активтерді басқару жолымен акционерлер үшін компания құнын жоғарылату ӘКК-нің коммерциялық құрамдасының негізгі мақсаты болып табылады.

2) Корпоративтік басқаруды талдау және тиімді менеджмент жүйесін енгізу

Басқарушы компания ретінде "Атырау" ӘКК өз қызметінде корпоративтік басқарудың заманауи жүйесінің қағидаттарын негізге алады. ӘКК корпоративтік басқаруды негізгі үш құрамдауыш бойынша бағалайды: құрылым, процестер мен ашықтық.

Компанияда мынадай органдар қалыптасқан:

1) жоғары орган – акционер тұлғасындағы жалпы жиналыс;

2) басқару органы – Директорлар кеңесі;

3) өара іс-қимыл жасау органы – Корпоративтік хатшы;

4) бақылау органы – ІБҚ;

5) атқарушы орган – Басқарма.

Директорлар кеңесі 5 адамнан тұрады: Директорлар кеңесінің төрағасы – облыс әкімі, Директорлар кеңесінің мүшелері: облыс әкімінің бірінші орнынбасары, "Атырау" ӘКК" ҰК" АҚ Басқарма төрағасы, сондай-ақ тәуелсіз екі директор.

Компания қызметіне жалпы басшылық жасау, акционерлердің мүдделерін іске асыруды қамтамасыз ету және құқытарын қорғау, Компания қызметінің қағидаттары мен нормаларын белгілеу, сондай-ақ өз құзыреті шегінде Компанияның басқарма төрағасының қызметін бақылау Директорлар кеңесі қызметінің мақсаттары болып табылады.

Корпоративтік хатшы барлық департаменттер мен Директорлар кеңесі қызметінің өзара байланысын қамтамасыз етеді. Ол Директорлар кеңесінің төрағасы мен оның мүшелеріне тікелей бағынысты болады.

Компанияның тікелей жұмысын қамтамасыз ету үшін Басқарма нысанында атқарушы орган қалыптастырылады. "Атырау" ӘКК Басқарма құрамына мыналар кіреді: Басқарма төрағасы, Басқарма төрағасының орынбасарлары және әкімшілік-шаруашылық департаментінің директоры.

Ішкі аудит: компанияның ақшалай қаражатын жұмсау, жекелеген құрылымдық бөлімшелерді ұйымдастыру, ішкі бақылаудың тиімділігі салаларындағы қызметті бақылауды жүзеге асыру үшін қажет.

"Атырау" ӘКК-де корпоративтік басқару құрылымы, рәсімдері мен практикасы Жарғымен және компанияның ішкі құжаттарымен реттеледі:

1) "Атырау" ӘКК корпоративтік басқару кодексі;

2) лауазымдық нұсқаулықтар.

ӘКК-де Корпоративтік басқару кодексі мен Іскери этика кодексі қолданылады, бұлар компания құндылықтарын, сондай-ақ оның жұмысы мен сыртқы коммуникация негіздерін айқындайды.

Басқару компания ретінде ӘКК-нің маңызды міндеті сапалы корпоративтік басқару жүйесін құру болып табылады. Еншілес және тәуелді ұйымдарда (бұдан әрі – ЕТҰ) корпоративтік басқару жүйесін диагностикалаудың меншікті әдістемесін (бұдан әрі – Әдістеме) пайдалана отырып, ЕДҰ-ны корпоративтік басқару жүйесін жыл сайын диагностикалауды жүргізу осы бағыттағы түйінді қадамдардың біріне айналды. Әдістеме корпоративтік басқарудың ең үздік практикасына сәйкестік рейтингін айқындауға мүмкіндік береді және ӘКК компанияларында корпоративтік басқаруды жетілдіру процесін ұдайы мониторингтеу құралына айналуға тиіс.

Еншілес және тәуелді ұйымдарда корпоративтік басқару жүйесінің тиімділігін айқындау үшін ӘКК Корпоративтік басқаруды диагностикалаудың меншікті әдістемесін пайдаланады. Әдістеме корпоративтік басқарудың ең үздік әлемдік практикасы стандарттарының негізінде әзірленген. Диагностикалаудың мақсаты үздік практика негізінде корпоративтік басқару жүйелерін бағалау мен дамытудың құрылымдалған әрі дәйекті тәсілі арқылы ӘКК ЕТҰ-дағы корпоративтік басқару деңгейін жоғарылату болып табылады. Қолданыстағы Әдістеме корпоративтік басқарудың ең үздік практикасына сәйкестік рейтингін айқындауға мүмкіндік береді және ӘКК компанияларында корпоративтік басқаруды жетілдіру процесін ұдайы мониторингтеу құралы болып табылады.

Әдістеме алдыңғы қатарлы мынадай стандарттардың негізінде әзірленген:

1) GAMMA Standard&Poor’s әдіснамасы;

2) Fitch және Moody’s рейтингтік агенттіктерінің корпоративтік басқаруға қойылатын талаптары;

3) ЭЫДҰ корпоративтік басқару қағидаттары;

4) мемлекет қатысатын компаниялар үшін ЭЫДҰ-ның корпоративтік басқару жөніндегі ұсынымдары.

Диагностикалаудың мақсаты үздік практика негізінде корпоративтік басқару жүйелерін бағалау мен дамытудың құрылымдалған әрі дәйекті тәсілі арқылы ӘКК ЕТҰ-дағы корпоративтік басқару деңгейін жоғарылату болып табылады.

Диагностикалау нәтижелері бойынша басқару жүйесіндегі кемшіліктер анықталып, компаниялардағы басқару сапасын жақсарту жөніндегі қадамдар айқындалады. Сондай-ақ диагностикалау нәтижелерінің негізінде тиісті компаниялар Корпоративтік басқаруды жетілдіру жөніндегі жоспарларды іске асыоады.

Корпоративтік басқарудың жоғары деңгейі компания қызметінің экономикалық көрсеткіштеріне, ашықтықты арттыруға, шешім қабылдау процесінің толықтығына әсерін тигізіп қана қөоймай, инвесторлардың компанияны қабылдауына да оң ықпалын тигізеді.

Корпоративтік басқару саласында "Атырау" ӘКК акционер ұсынатын саясатты ұстанады;

Бұл салада мыналарға ерекуше назар аударылады:

1) ай, тоқсан, жартыжылдық, жыл қорытындылары бойынша корпорация қызметінің нәтижесі туралы акционер алдындағы есептілік;

2) жылдық бюджеттің уақтылы әзірлеу және бекіту;

3) жыл сайын аудиторлық есеп жүргізу;

4) жобаларды қаржыландыру жоспарларын келісу;

5) стратегиялық құжаттар мен бағдарламаларды әзірлеу және т.б.

Қазіргі кәсіптік-зияткерлік деңгей, жұмысқа қабілетті жас, компания қызметкерлерінің жұмыс тәжірибесі компанияны серпінді дамыту үшін жақсы алғышарт болып табылады.

Басқарудың тиімді моделін қамтамасыз ету үшін ӘКК үздік әлемдік практикаға сәйкес келетін заманауи корпоративтік басқару стандарттарын белсенді енгізуге тиіс. Бұл тиімділікті қамтамасыз етуге және компаниялардың ашықтығын арттыруға мүмкіндік береді.

Тиімді менеджмент жүйесі енгізіледі, нарық жағдайларында оның жұмыс істеуіне байланысты барлық тәуекелдерді анықтауға бағытталған ішкі бақылау және мониторинг тетіктері жолға қойылады, корпоративтік басқару рейтингі енгізіледі.

3) "Атырау" ӘКК" ҰК" АҚ-ның активтері мен еншілес компаниялары

Компанияға берілген активтерді тиімді басқаруды қамтамасыз ету "Атырау" ӘКК-ге Компанияның қаржы-шаруалышық қызметінің көрсеткіштерін жоғарылатуға мүмкіндік береді, бұл ұзақ мерзімді перспективада қосымша қаржы ресурстарын тартуды қамтамасыз ету, сондай-ақ Компания қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында оған қазақстандық қор биржасында акцияларды орналастыруға мүмкіндік береді. "Атырау" ӘКК" ҰК" АҚ активтерінің тізімі 1-қосымшада келтірілген.

Еншілес және тәуелді компаниялар қызметінің нәтижелерін талдау оларды кірісі төмен, тіпті шығынды компаниялар ретінде сипаттайды. ЕДҰ көпшілігі экономиканың әлеуметтік бағдарланған секторларында жұмыс істеген немесе олардың кірісінің негізгі көзі бюджеттік қаржыландыру болды. Берілген ЕТҰ-лардың материалдық-техникалық базасы жаңғыртуды, қайта жаңартуды және толық жиынтықтауды қажет етеді. Акционермен өзара тығыз іс-қимыл жасау арқылы оңалту және ӘКК-нің шығынсыздық деңгейіне шығуы ӘКК қызметінің түйінді бағыттарының бірі болып табылады.

Тәуекел-менеджмент жөніндегі стратегия нарықта жұмыс істейтін құрылым ретіндегі ӘКК үшін түйінді болып табылады. "Атырау" ӘКК қызметін реттейтін бизнес-процестері қарау, талдау сатысында әлеуетті бизнес жобаларды бағалауға мүмкіндік береді.

Компания қызметкерлері бизнес жобаларды қарау кезінде қағидаларды ұстанады және бизнес-тәуекелдерді айқындау, басқару бойынша сандық және сапалық талдау жүргізеді.

"Атырау" ӘКК тәуекелін басқару моделі № 1 схемада келтірілген.

№ 1 схема. Тәуекелдерді басқару моделі

"Каспий", "Тобыл" және "Батыс" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларын құру және олардың қызметін қамтамасызету жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 17 қыркүйектегі № 407 Жарлығына сәйкес әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың қызметі ортақ идеологияға – өзі құрылған тиісті облыстың экономикалық дамуына жәрдемдесуге бағытталған.

Қызметтің осы бағыттарына сәйкес Жобада алға қойылған міндеттерді іске асыру шеңберінде "Атырау" ӘКК-нің, шаруашылық жүргізуші субъектілердің және Атырау облысының атқарушы билік органдарының әріптестігі қағидаттарын іске асыру көзделген.

Компанияның жарғылық капиталы – 3 007 180 000 теңгені құрайды. Бүгінгі күні "Атырау" ӘКК" ҰК" АҚ-ның қаржы инстиуттарынан алған кредиттік қарызы жоқ.

2011 жылғы аудиторлық қорытындыға сәйкес Компанияның жалпы кірісі 1 444 382 мың теңгені, шығыстары 1 429 096 мың теңгені құрады. Жылдың қорытындылары бойынша таза пайда 15 286 мың теңгені құрайды.

2011 жылғы қаржылық есептілікті жалғыз акционер бекітті.

Жарғылық капиталды төлеуге берілген мемлекеттік активтерді одан әрі дамыту және олардың қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында компания еншілес ұйымдарды капиталдандыруға бағытталған инвестицияларды жоспарлап отыр. Компания қаржылық қызметті жақсартуға бағытталған мынадай шараларды жүргізетін болады:

1) ЕТҰ-ның негізгі қорларын жаңарту үшін оларды қосымша капиталдандыруды жүзеге асыру;

2) тәуекелдерді басқару жүйесінің құрылымы мен түйінді процестерін оңтайландыру;

3) жобалар мен еншілес ұйымдарды қаржылық мониторингті жүзеге асыру;

4) шешім қабылдау рәсімдері мен бизнес-жобаларды таңдау, талдау өлшемдерін жүйелендіру;

5) ықпалдастырылған менеджмент жүйесін пайдалану;

6) еншілес компанияларда байқау кеңестерін (тексеру комиисяларын) құру.

7) шығынсыздық деңгейіне шығу мерзімі.

4) Инвестициялық қызмет

Экономиканың нақты секторына инвестициялардың ауқымды құйылуы Қазақстанның үдемелі индустриялық-инновациялық дамуының айқындаушы шарттарының бірі болып табылады. Қазіргі уақытта отандық инвесторлардың ұсынысы инвестициялық ресрустарға деген өсіп келе жатқан ішкі сұранысты үнемі қанағаттандыратындай күйде бола бермейтінін ескерсек, тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) маңызы зор. Инвесторларға қызмет көрсету орталықтары (ИҚО) өңірлерге инвестициялар тарту жөніндегі тиімді құралдардың біріне айналады.

Инвесторларға қызмет көрсету орталығы Директорлар кеңесі отырысының 2013 жылғы 25 қаңтардағы № СД-20/01-2013-СПК шешімімен құрылған.

ИҚО негізгі міндеттері:

1) өңірге инвестициялар тарту үшін инвесторлар іздеу;

2) инвесторлардың жобаларын өңірлік деңгейде сервистік қолдау және сүйемелдеу болып табылады.

ИҚО функциялары:

1) өңір үшін отандық және шетелдік инвесторларды, қазақстандық және шетелдік тараптар арасында бірлескен кәсіпорындар құру үшін әлеуетті әріптестерді іздеу;

2) әлеуетті инвесторлар үшін өңірде "бірінші терезе" функцияларын жүзеге асыру;

3) инвесторлар үшін өңірлік деңгейде мемлекеттік қолдау құралдарын іске асыруға жәрдемдесу;

4) әлеуетті инвесторлар үшін перспективалы және қолданыстағы жобалар бойынша өңірлік дерекқорды қалыптастыру және енгізу;

5) ИҚО құзыретінің шегінде облыс аумағында инвестициялық жобалардың іске асырылуын мониторингтеу;

6) жеке инвестор мен мемлекет, қазақстандық және шетелдік бизнес өкілдері арасында диалог алаңқайын құру;

7) инвесторлардың проблемалы мәселелерін өңірлік деңгейде шешуге қатысу, инвесторлардың мүддесін қорғау;

8) инвесторларды, уәкілетті мемлекеттік органдарды, жұмылдырылған даму институттарын және өзге де мүдделі ұйымдарды ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету;

9) жергілікті кәсіпкерлер үшін инвестициялар тартуға және оларды тиімді пайдалануға қатысты оқыту семинарларын өткізу;

10) инвесторлардың уәкілетті мемлекеттік органдармен, даму институттарымен келіссөздерін, кездесулерін, "дөңгелек үстелдерін" ұйымдастыру;

11) қазақстандық және шетелдік тараптардың қатысуымен инвестициялық форумдар/ көрмелер ұйымдастыру;

12) халықаралық инвестициялық іс-шараларда өңір мүддесін білдіру;

13) қазақстандық және шетелдік тараптар арасында бірлескен кәсіпорындар құру үшін әлеуетті әріптестер іздеу;

14) ИҚО құзыретінің шегінде мемлекеттік органдар, жергілікті кәсіпорындар мен инвесторлар арасында шарттарға, меморандумдарға, келісімдерге қол қоюға жәрдемдесу;

15) инвесторларды сервистік қолдау шеңберінде өзге де қызметтер көрсету.

Компания жанынан ИҚО құруға 2 маман жұмылдырылған.

2013 жылы Инвесторларға қызмет көрсету орталығы облыстың www.atyrauinvest.kz инвестициялық порталын әзірледі. Портал 3 тілде жұмыс істейді: қазақ, орыс және ағылшын. Сайт ATYRAU INVEST 2013 форумы кезінде онлайн тіркелу мен жұмысты жария етудің тиімді құралына айналды. Сайтта пайдалы ақпарат пен өңір туралы, қаржыландыруды талап ететін жобалар туралы бенероликтер орналастырылған, сондай-ақ кездесу белгілеу мүмкіндігі бар. 2014 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 30652 рет қаралған, оның ішінде шет елдерден 1346 рет қаралған.

Өндіріске инвестициялар тарту мақсатында ИҚО Атырау облысының инвестициялық тартымдылығын ҚР-ның шет елдердегі сауда өкілдіктері, KazNex арқылы ілгерілету бағдарламасын әзірлеуге; халықаралық ұйымдармен, бизнес-форумдармен ынтымақтастыққа қатысады, Кеден одағының шеңберінде әлеуетті инвесторларды тарту жөніндегі жұмысты жандандырады.

Облыс аудандарының инвестциялық тартымдылық картасын әзірлеу жоспарланып отыр. Мысалы, құрылыс материалдарының кені бар Индер ауданында құрылыс индустриясын дамыту. Бұл шара индустриялық парктерге ғана көңіл аударып қоймай, ТШИ-ді Атырау облысының барлық аудандарына таратуға мүмкіндік береді.

Инвестициялық қызмет бойынша Компания бизнес-жобаларды іріктеудің № 1-кестеде келтірілген өлшемдерін басшылыққа алатын болады:

№ 1-кесте. Бизнес-жобаларды іріктеу өлшемдері

№	Жобалардың жіктемесі	Тиімділік көрсеткіштері
		NPV, мың теңге	IRR, %	DPB, жыл
1	Өңдеуші секторды дамыту жөніндегі бизнес-жобалар	оң	15 %-дан артық	5 жылдан аспайды
2	Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу жөніндегі бизнес-жобалар	оң	15 %-дан артық	10 жылдан аспайды
3	Қазақстандық өнімнің экспортын дамыту жөніндегі бизнес-жобалар	оң	15 %-дан артық	7 жылдан аспайды
4	Инфрақұрылымдық жобалар	оң	15 %-дан артық	10 жылдан аспайды
5	Әлеуметтік жобалар

Бұған қоса, бизнес-жобаларды қарау кезінде "Атырау" ӘКК мыналарды ескеретін болады:

1) жобаның әлеуметтік-экономикалық маңызы;

2) құрылатын жұмыс орындарының саны;

3) мұқият пысықталған бизнес-жоспар;

4) компаняны дамытудың пысықталған ұзақ мерзімді жоспары.

"Атырау" ӘКК қалыптасу кезеңінде тұрғандықтан, бюджеттік қаржыландыру Компания үшін өте маңызды болмақ. Бюджеттен қаржыландыру болмаған жағдайда, инвестициялық жобаларды іске асыру қиындық туғызады.

Төменде ӘКК қызметіне қолдануға болатын қаржыландыру құралдары келтірілген:

1) мемлекеттік қаржыландыру;

2) жарғылық капиталға негізгі құралдармен және ақша қаражатымен, жер қойнауын және жер пайдалану құқықтарымен қатысу;

3) экономикалық тартымды және тиімді жобаларды "Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" мен даму институттары (Қазақстанның Даму банкі, Инвестициялық қор) арқылы қаржыландыру;

4) екінші деңгейдегі банктермен Бас келісімге қол қою арқылы олардан қаржы тарту;

5) Компанияның қатысу үлесі бар инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін тартылатын қарыздар бойынша коммерциялық банктерге кепілдіктер беру;

6) іске асырылатын жобалар шеңберінде шоғырландырылатын кірістерді жинақтайтын еншілес компания құру;

7) қор құралдары.

Компания құрылатын кәсіпорындардың жарғылық капиталына қатысу жолымен инвестициялық жобаларға қатысу саясатын жүзеге асырады. Компанияның инвестициялық жобалардағы үлестерін тиімді басқару компания қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Бүгінгі таңда "Атырау" ӘКК-нің қатысуымен жалпы сомасы 542,2 млн. теңгеге 7 жоба іске асырылған.

"Атырау" ӘКК-нің инвестициялық қоржынында жалпы сомасы 90,417 млрд. теңгеге 28 инвестициялық жоба бар.

1) іске асырылып жатқан – жалпы сомасы 76,593 млрд. теңгеге 12 жоба;

2) қаралып жатқан – жалпы сомасы 12,352 млрд. теңгеге 7 жоба;

3) тоқтатыла тұрған – жалпы сомасы 1,112 млрд. теңгеге 8 жоба.

26 инвестициялық жоба іске асырылу сатасында, оның ішінде:

1) жалпы сомасы 72,818 млрд. теңгеге 5 жоба өнеркәсіп саласында;

2) жалпы сомасы 3,775 млрд. теңгеге 7 жоба ауыл шаруашылығында;

3) жалпы сомасы 798, 36 млн. теңгеге 14 жоба жер қойнауын пайдалану саласында.

Іске асырылған жобалар бойынша іс жүзінде қаржыландырылған сома – 542,20 млн. теңгені құрайды, оның ішінде "Атырау" ӘКК-нің қатысуы – 169,60 млн.теңге, әріптестер – 372,60 млн. теңге. Инвестиция тарту көрсеткіші 2,20 теңгені құрайды.

5) Инновацияларды енгізу

Инновацияларды енгізу бизнес-жобалардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың құралы болып табылады, бұл – даму мен кірістіліктің катализаторы.

Атырау облысында ШОБ кәсіпорындары арасында инновацияларды дамыту проблемалы болып табылады, өйткені облыста инновациялық қызметті енгізу тәжірибесі жоқ, кәсіпкерлердің өздері инновацияларға назар аудара бермейді.

Инновациялардың мынадай түрлері бар:

1) өнімдердегі өзгерістерге байланысты азық-түлік саласында;

2) өндіріс әдістеріне таралатын технологиялық;

3) әлемуеттік сиптаттағы факторларды қозғайтын бейтехнологиялық;

4) шаруашылық қызметтің эксоноикалық нысантарына қатысты ұйымдық.

Тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасына сатып алушылар қоятын талаптардың өзгеруі, жаңа өнімдердің түр-түрінің көбеюімен қатар оларды нарыққа шығару уақытының қысқаруы, бәсекелесіктің күшеюі сыртқы ортадағы өзгерістерге тауар өндірушілер тарапынан барабар ден қою қажеттігін туындатады. Басшылықтың жалпы стратегиялық қызметтеі жүргізуге және атап айтқанда, инновациялық қызметті жүзеге асыруға ниеттенуі мен ұмтылуы инновацияларды әзірлеу үшін маңызды түрткі болып табылады.

Өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасына сатып алушылар қоятын жаңа талаптарды үнемі анықтап тұру мақсатында кәсіпорындар мен соңғы тұтынушылар арасындағы байланысты жүзеге асыратын маркетинг пен өткізудің тиімді жүйесінің болуы инновацияларды енгізудің тағы бір негізгі шарты болып табылады.

Сондай-ақ, инновациялық қызметті жүзеге асыру үшін кәсіпорындардың инновациялық әлеуеті болуы қажет, ол әртүрлі ресурстардың жиынтығы ретінде сипатталып, мыналарды қамтиды:

1) зияткерлік (технологиялық құжаттама, патенттер, лицензиялар, жаңалықтарды игеру жөніндегі бизнес-жоспарлар, кәсіпорынның инновациялық бағдарламасы);

2) материалдық (тәжірибелік-аспап базасы, технологиялық жабдық, алаңдар ресурсы);

3) қаржылық (меншікті, қарыз, инвестициялық, федералдық, гранттық);

4) кадрлық (жаңашыл көшбасшы; инновацияларға мүдделі персонал; қызметкерлердің ғылыми-зерттеу институтымен және жоғары оқу орындарымен әріптестік және жеке байланыстары; ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (бұдан әрі – ҒЗТКЖ) жүргізу тәжірибесі; жобаларды басқару тәжірибесі);

- инфрақұрылымдық (меншікті ҒЗТКЖ бөлімшелері, бас технолог бөлімі, жаңа өнім маркетингінің бөлімі, патентн-құқық бөлімі, ақпараттық бөлім, бәсекелестікті барлау бөлімі);

инновациялық қызметті жүзеге асыру үшін қажетті өзге де ресурстар.

Мыналар жаңа бұйымдардың нарыққа шығарылуына байланысты негізгі проблемалар ретінде саналады:

1) кәсіпорындардың жұмыс істеу ортасының сыртқы факторларын талдаудың жеткіліксіздігі;

2) нарықты дамыту және бәсекелестердің мінез-құлқының перспективалары;

3) ішкі инновациялық, өндірістік, қаржылық және басқа да мүмкіндіктерді талдаудың жеткіліксіздігі;

4) тиімсіз маркетинг және тауарды нарыққа шығарған кезде оны қолдаудың жеткіліксіздігі (немесе кәсіпқойлықпен қолданбауы).

Инновациялық жобаларды ілгерілету кезінде "Атырау" ӘКК № 2-схемада келтірілген 6 бағыт бойынша құныдылықтар жасау стратегиясын ұстанатын болады.

№ 2-схема. Компания құндылықтары

Сол арқылы, ӘКК Атырау облысындағы жобаларды іа кезінде мультипликативтік әсер жасай алады.

№ 3-схема. Бизнес-жобаларды қарау моделі

Бұған қоса, әлеуетті жобаларды қарау кезінде компания қызметкерлері бизнес-жобаларды қараудың компания әзірлеген моделін ұстанатын болады. Модель № 3-схемада келтірілген.

Ауыл шаруашылығында инновацияларды енгізу

Қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы секторында инновациялар өте баяу енгізіліп жатқанын байқау көрсетіп отыр. Ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін кәсіпкерлер басқа компаниялардың иннвацияларын (машиналар, жабдықтар және т.б.) сатып алып, өз қызметіне бейімдейді.

Қазіргі проблемалар:

1) жаңа өнімдер мүлдем дерлік жасалмайды және жаңғыртылмайды;

2) жаңартылатын энергия көздері аз пайдаланылады;

3) шаруашылық жүргізуші субъектілер технологиялық платформаларға (кластерлерге), мемлекеттік және жекешелік ғылыми-зерттеу ұйымдарына, сондай-ақ кооперативтер мен басқа да кооперативтік құрылымдарға жеткілікті түрде қатыспайды;

4) жаңа немесе айтарлықтай жақсартылатын өнімдер мен процестерге байланысты оқыту құралдары жеткіліксіз пайдаланылады;

5) біліктілігі жоғары жұмысшылар көп шақырылмайды;

6) ақпараттық технологиялардың енгізілуі жеткіліксіз.

Инновациялық белсенділікті күшейту мақсатында ӘКК бизнес-құрылымдарды агроөнеркәсіптік кешенге инновациялар енгізуге ынталандыратын болады.

Атап айтқанда, балық шаруашылығында ӘКК тауарлық бекіре шаруашылығын ТСҚ (тұйық су алмасу құрылғысы) негізінде дамытуды көздейді, онда суды аз жұмсай отырып, тауарлық балықты (бекіре) жыл бойы өсіру көзделеді.

Қондырғы мехнаикалық сүзгілерде, биосүзгілерде балықтың тыныс-тіршілігінің өнімдерінен үздіксіз тазартудан өткізіп, сондай-ақ үздіксіз оттегімен байыта отырып, судың қажетті сапасына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Балық өсіруге арналған жабдық модульдік қағидат бойынша орнатылған. Бір модульдің өнімділігі – жылына 34 тонна бекіре. Жобада тәуелсіз 3 модуль орнату көзделген.

Бекіре шаруашылығы, оның ішінде тауарлық бекіре шаруашылығы өнеркәсіптік-индустриялық негізде жолға қойылған Ресей Федерациясы мен басқа мемлекеттерде гибридті бекіре өсіру технологияларының негізгі үлгілері енгізілген: жер, су және энергетика ресурстарының болуына байланысты тоғанда, торда, бассейнде және аралас өсіру. Жабық үй-жайда бассейнде өсіру элементтерінің болуы балық өсіру кезінде қалдықтардың аз болуын көздейді және сонымен қатар балықтардың өсуі мен қысқа мерзімде нәтиже алу қарқындылығын қамтамасыз етеді.

Басқа инновациялық қызмет

Атырау облысындағы инновациялық қызметті дамыту шеңберінде ӘКК Атырау бизнес-инкубаторын қайта жаңартуға назар аударатын болады, мұнда ШОК-тың құрылыс және ауыл шаруашылығындағы қайта өңдеу саласындағы инновациялық жобаларына басымдық беріледі.

Бизнес-инкубатордың қызметіне Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті мен Атырау мұнай және газ институты сияқты жергілікті жоғары оқу орындары жұмылдырылып, технологияларды әзірлеу мен оларды коммерцияландыру жүргізілетін болады. ҒЗТКЖ орталығы инновациялық әзірлемелерді коммерцияландыру жөніндегі ҒЗИ-мен жергілікті жоғары оқу орындарының бірлескен бағытын құруды көздейді.

№ 4-схема.

Бұған қоса, бірінші кезеңде (2013 – 2016) № 5-схемада келтірілген салалардағы жобалардың инновациялық даму басымдықтары.

№ 5-схема. Инновациялық дамудағы басым салалар

7) ӘКК SWOT-талдау

Мықты тұстары:	Осал тұстары:
1) өңірдегі ұлттық компания мәртебесі; 2) компанияға жобаларды іске асыруға арналған мемлекеттік активтердің (жер активтері, жер қойнауын пайдалану құқығы, басқа да мемлекеттік мүлік) берілуі; 3) Атырау облысының әкімдігі тұлғасында акционердің және басқа да орталық атқарушы органдардың қолдауы; 4) білікті кадрлар құрамы; 5) бизнес-жобаларды орналастыру үшін ӘКК-нің қаржылық емес активтерінің болуы (жер ресурстары, жер қойнауын пайдалану құқығы, басқа да мүлік). 6) акционердің жыл сайын капиталданыруы арқылы айналық қаражатын толықтыру; 7) жобаларды қаржыландыру кезінде ӘКК мүмкіндіктерінің мол болуы; 8) өңірдегі тікелей жобалық қаржыландыруда бәсекелестердің болмауы; 9) ӘКК қатысатын жобаларға даму институттарыың қаражатын тарту мүмкіндігі; 10) әртүрлі бейіндегі активтермен жұмыс істеу тәжірибесі; 11) облыстық және республикалық бюджеттен қаржы қаражатын тарту; 12) халықаралық компаниялармен әріптестік.	1) жобалардың оңтайлы емес әрі кең салалық ауқымы, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар берген әлеуметтік бағдарланған кәсіпорындардың болуы және соның салдарынан ӘКК күш-жігерінің "бытырап кетуі", салалық білім ұлғайтылмайды; 2) ӘКК капиталдандырудың жеткіліксіздігі; 3) бизнесті дамыту боынша шешім қабылдау жылдамдығының төмен болуы (көптеген шешімдерді, рұқсаттарды келісу); 4) Компанияға берілген актвитердің тиімсіз пайдаланылуы; 5) іс жүзінде қаржыландырылғанға дейін жобаларды қарау мерзімінің ұзақ болуы; 6) жер қойнауын пайдалану құқығын алу мерзімінің ұзақ болуы; 7) мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға ӘКК-нің операциялық шығыстарды жаппай қатысуы; 8) бизнес-қоғамдастықтың ӘКК қызметі мен мүмкіндігі туралы азхабардар болуы; 9) мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін іске асыру жағдайларындағы жұмыс тәжірибесінің жеткіліксіз болуы; 10) бизнес тарапынан сенімсіздік; 11) инновациялық, технологиялық және инженерлік сипаттағы инвестициялық салымдар үлесінің төмен болуы; 12) басқа даму институттарымен белсенді өзара іс-қимыл жасаудың жеткіліксіз болуы 13) облыс аудандарында, қалаларында Компанияның тігінен ықпалдастырылған құрылымдарының болмауы; 14) қоржында ұзақ мерзімді жобалар, сондай-ақ әлеуметтік бағдарланған жобалар үлесінің қомақты болуы.
Мүмкіндіктер:	Қауіптер:
1) Атырау облысының жобаларын қаржыландыру мақсатында жеке меншік сектордың қаражатын тартуды қоса алғанда, ұлттық даму институттары арқылы қаржы қаражатын тарту; 2) Компанияның қор нарығына шығуы; 3) инвестциялық жобаларға қатысу жолымен шағын және орта бизнеске жәрдемдесу; 4) облыстың өсіп келе жатқан инвестциялық әлеуеті; 5) МЖӘ-да ынтымақтастық тетіктерінің кеңейтілуі; 6) мемлекеттік даму институттарынан тәжірибе мен ақпараттық ресурстар трансферті; 7) дәстүрлі емес және инновациялық технологияларды енгізу жолымен облыстың энергетикалық тәуелсіздігін жоғарылату әлеуеті (жел, күн, су); 8) жер қойнауын пайдалану құқықтарын алу кезіндегі артықшылық, құжаттарды қарау мерзімдерін қысқарту; 9) инвестициялық жобаларды іске асыру үшін бюджеттік инвестициялар алу; 10) шетелдік инвестициялар алу.	1) әлемдік экономикалық ахуалдың нашарлауы; 2) сапатаманың сапасыз болуына байланысты жобаларды іске асыру кезеңдерінің ұлғаюы; 3) бизнес-жобаларды қаржыландыру және іске асыру мәселелері бойынша орталық жіне жергілікті атқарушы органдар арасындағы үйлестірудің болмауы; 4) қаржы дағдарысы: инфляция, өтімділіктің болмауы; 5) қаржы нарықтарындағы ахуалдың орнықсыз болуына байланысты инвестцияларды ұсынудың төмендеуі; 6) ұзақ мерзімді қаржыландыру нарығы сыйымдылығының аз болуы; 7) Компанияның қолданыстағы жобалары бойынша шикізат пен өнім бағасының күрт өсуі, бұл тұтынушылық белсенділіктің құлдырауына әкеп соқтыруы мүмкін; 8) екінші деңгейдегі банктердің кредиттік саясатты қатаңдатуы; 9) заңнама мен рететуші шаралар өзгерісінің ықпалына ұшырау тәуекелінің жоғары болуы.

3. ӘКК үшін өсу нүктелерін (басым секторларды) айқындау

ӘКК-нің ішкі және сыртқы ортасының мықты тұстарын айқындау негізінде олардың бәсекелік артықшылықтарын тиімді пайдалануды қамтамасыз ететін мүмкіндіктер анықталды.

Проблемаларды (осал тұстарды) жою мүмкіндіктердің туындауына алып келеді, ал керісінше болса – ӘКК дамуына қауіп төнеді.

Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарына, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаға, 2013 – 2020 жылдарға арналған "Агробизнес-2020" бағдарламасына сәйкес өңірлерге құйылатын инвестцияларды ұлғайту жоспарланып отыр, мұның өзі облыс экономикасының басым салаларын дамытуға ықпал ететін жоспаолы инвестициялық саясат жүргізугі мүмкіндік бермек.

Экономика салаларында өнімділікті арттыруды ммелекеттің ынталандыруы, инновациялық әзірлемелерді енгізу, қазіргі заманғы басқарушылық технологияларды енгізу, бәсекеге қабілетті жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту (техникалық қайта жарақтау), ҒЗТКЖ-ға түрлі көздерден жұмсалатын шығындар; зияткерлік меншікті қорғау, кәсіпорындарды мемлекеттік қолдаудың түрлі құралдарын енгізу және іске асыру жаңа технологияларды тарту, өңірдегі инновациялық саясатты жүзеге асыру үшін қолайлы жағдайлар жасайды.

Стратегиялық дамудың негізгі бағыттары

Мықты және осал тұстарды, мүмкіндіктер мен қауіптерді талдау негізінде Компания күш-жігері мен ресурстарын облыс экономикасының мынадай басым салаларын дамыту шеңберіндегі жобаларлы іске асыруға шоғырландыруды жоспарлап отыр:

1) өнеркәсіп және жер қойнауын пайдалану;

2) инновациялық саясатты дамыту;

3) агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы тауарларын өңдеу;

4) шағын және орта бизнес секторы.

Өнеркәсіп және жер қойнауын пайдалану

Атырау облысы Қазақстан Республикасының мұнай-газ өндіру саласына маманданған ірі шикізат өңірі ретінде орын алған.

Қаралып отырған макроөңір экономикасының шикізаттық бағытталуын еңсеру үшін мұнай-газ секторының тиімділігін жақсарту жолымен оның қосылған құнын ұлғайтуға жәрдемдесу қажет: бұл бағыт шеңберіндегі негізгі міндеттер мұнай-гаө өндірудің алдыңғы қатарлы технологияларын енгізу және әлемдік нарықтарға шығу есебінен сыртқы нарықтардағы қазіргі позицияны нығайту және сапалы минералдық шикізат жеткізушілердің ірілерінің қатарына кіру болмақ.

ӘКК жұмыс істеп тұрған және жаңа кәсіпорындар үшін ӘКК-мен бірлескен кәсіпорындар құрудың көмегімен минералдық-шикізат базасын дамыту арқылы өнеркәсіпті дамытуға жәрдемдесетін болады.

Жер қойнауын пайдалану жөніндегі жобаларды қолдау үшін ӘКК облыстың кен орындары және ӘКК мүмкіндіктері жөніндегі ақпараттық жұмысты күшейеді, сондай-ақ әлеуетті әріптестерге ұсыныстар қалыптастыратын болады. Мұның өзі, сайып келгенде, жаңа кен орындарын шаруашылық айналымға тартуға және өндіруші бірлескен кәсіпорындарды нарықтық капиталдандыруға оң әсерін тигізуге тиіс.

Агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы тауарларын өңдеу

Аграрлық секторды және ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеуді дамыту Компания үшін күш-жігері мен ресурстарын жұмсайтын ұзақ мерзімді перспективаға арналған басым бағыт болып табылады.

ӘКК АӨК инфрақұрылымын дамыту және тамақ өнімдерінің өндірісіне жәрдемдесу арқылы облыстың АӨК сапалы дамытуға ықпал етуді жоспарлап отыр. Отарлы мал шаруашылығын дамыту үшін құдықтарды және жайылымдардың басқа да инфрақұрылымын салуды қаржыландыру, сондай-ақ дайындау базасының жем-шөбін ұлғайту үшін даладағы жұмыстарға нысаналы қарыз беру жоспарланған.

Облыс АӨК дамыту үшін мынадай мәселелер бойынша іс-шараларды іске асыруға жәрдемдесу болжанып отыр: тамшылатып суару технологиясын енгізу, шағын кәсіпкерлік объектілерін ұсақ агроқұрылымдарды неғұрым ірі шаруашылықтарға біріктіруге ынталандыру, заманауи көкөніс сақтау қоймаларын құру, жылыжай шаруашылығының объектілерін ұлғайту, асыл тұқымды әрі өнімділігі жоғары мал санын ұлғайту жөніндегі жобаларды іске асыру, инновациялық тәжірибені тарату және енгізу жөнінде іс-шаралар өткізу, ауыл шаруашылығының рентабельділігін арттыруға ықпал ететін практикалық семинарлар өткізу, шикізатты дайындау, тасымалдау және сақтау жөніндегі логистиканы дамыту, АӨК-ке және оның қайта өңделген өнімдеріне инвестициялар тарту, ауыл шаруашылығы өнімдерінің кейбіреулері бойынша өндірістік қуаттарды дамытуға жәрдемдесу.

Инновациялық саясатты дамыту

Экономика салаларын инновациялық-технологиялық дамытуды басқаруға қатысу, жоғары технологиялы ШОБ дамыту үшін жағдайлар жасау әрі облыстың ғылыми және инжинирнгтік әлеуетін жоғарылату есебінен облыс экономикасының бәсекеге қабілеттілігін арттыруды қамтамасыз ететін өңірлік инновациялық жүйені дамытуға жәрдемдесу қызметтің негізгі бағыты болып табылады. ӘКК мынадай бағыттарда инновациялық саясат жүргізетін болады:

1) R&D орталықтар құру, мұның өзі қазақстандық жобалар бойынша зерттеулер жүргізуді Қазақстан аумағына біртіндеп ауыстыруға мүмкіндік береді;

2) бірлескен жұмысты ұйымдастыру үшін шетелдік университеттерді, экспорттық ұйымдарды, шет елдердің шағын және орта бизнесін тарту, мұның өзі жаһандық инновациялық жүйеге ықпалдасу үшін кешенді, теңгерімді және нысаналы шараларды қамтамасыз етеді;

3) отандық ҒЗИ-ді тапсырыстармен қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан ғылымына, атап айтқанда Назарбаев Университететіне және басқа да жоғары оқу орындарына қолдау көрсету;

4) баламалы энергетика мен тиімділігі жоғары технологияларды дамытуға жәрдемдесу.

Экономиканың инновациялық салаларын дамыту басымдықтарын және ғылымды қажет ететін отандық технологиялық өнімдерді халықаралық нарыққы ілегрілету қажеттігін назарға ала отырып, сондай-ақ орынды болатын жерлерде инновациялық компанияларды қолдаудың тараптар иелігіндегі құралдарының үйлесімділігін қамтамасыз етуге ұмтыла отырып, ӘКК басқа даму институттарымен жүйелі диалог орнатуды және дамытуды көздейді. Мыналар соның қорытындысына айналуға тиіс:

1) облыста республикалық ауқымдағы бәсекеге қабілетті өңірлік инновациялық жүйе құру;

2) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы жобаларды іске асыратын шағын және орта инновациялық компанияларды қолдаудың кешенді жүйесін құру жолымен инновациялық циклдің үздіксіздігін қамтамасыз ету.

Мыналар инновациялық қызметті дамытудағы ӘКК-нің негізгі әріптестері болып табылады:

1) "Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" АҚ;

2) "Қазақстан Даму банкі";

3) "Экспорттық кредиттер мен инвестцияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы" АҚ;

4) "Қазақстан инвестициялық қоры" АҚ;

5) "Kazyna Capital Management" АҚ;

6) "Қазақстандық инвестицияларға жәрдемдесу орталығы" АҚ;

7) "KAZNEX" экспортты дамыту және ілгерулету жөніндегі корпорация" ЖШС;

8) "Ұлттық инновациялық қор" АҚ;

9) "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ;

10) "Инжиниринг және технологиялар трансферті орталығы" АҚ;

11) Сондай-ақ басқа да халықаралық даму институттары.

Шағын және орта бизнес секторы

ШОБ секторындағы жобаларды іске асыру да ӘКК қызметіндегі стратегиялық басым бағыт болып табылады. Компания жаңа бизнес-бастамаларды қолдауды жүзеге асырады, сондай-ақ жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің өндірісін ынталандыру жөніндегі жобаларды неғұрлым төмен пайыздық мөлшерлемелермен қаржыландыратын болады. Бұл бағытта "Жұмыспен қамту – 2020" және "Бизнестің жол картасы – 2020" мемлекеттік бағдарламаларын іске асыруға белсенді қатысудың маңызы зор.

ӘКК ШОБ-тың, холдингтердің және шетелдік компаниялардың өкілдерімен бизнесті қолдау мәселелері бойынша дөңгелек үстелдер, семинарлар өткізуді жоспарлап отыр.

2. Миссия мен пайым

Бүгінгі таңда ӘКК қызметі кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін жағдайлар жасауға, жаңа өндірістер құруға және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғыртуға, инвестициялар тартуға, үкіметтік бастамаларды іске асыруға бағытталған. Осыны басшылыққа ала отырып ӘКК миссиясы мен пайымы айқындалған.

ӘКК миссиясы – мемлекет пен бизнестің әріптестігі қағидаттарында өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына жәрдемдесу.

ӘКК пайымы – 2023 жылға қарай ӘКК өзін активтерді тиімді басқаратын, өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті, оның ішінде инвестициялар тарту арқылы ынталандыратын және бәсекеге қабілетті орнықты өндірістерді қалыптастырудың катализаторы ретінде әрекет ететін өңірлік даму институты ретінде көреді.

3. Қызметтің стратегиялық бағыттары (бұдан әрі – ҚСБ), мақсаттар, қызметтің түйінді көрсеткіштері және межеленген нәтижелер.

ӘКК алдына қойылған міндеттер шеңберінде мынадай қызметтің басым бағыттары айқындалды:

1) инвесторлар тарту және өңірдің өсу нүктелерінде жаңа өндірістер құру;

2) өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті ынталандыру үшін жағдайлар жасау;

3) активтердің құнын ұлғайту және корпоративтік басқару деңгейін жоғарылату;

4) мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға қатысу.

ҚСБ 1. Инвесторлар тарту және өңірдің өсу нүктелерінде жаңа өндірістер құру

1-мақсат. Өңдеуші өнеркәсіпті дамытуға, қызмет көрсетуші мұнай-газ секторына және басқа да ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарға жеке меншік сектордың инвестицияларын тарту

Міндеттер:

1) бизнесті ақпараттық-консультациялық қолдау;

2) жобаларды инфрақұрылымдық қолдау, жер учаскелерімен қамтамасыз ету;

3) үлестік қаржыландыру, активтер түрінде қатысу арқылы инвесторларға жобаларды іске асыруда, сондай-ақ мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде қаржы алуда жәрдем көрсету;

4) жұмыс орындарын құру;

5) өңір экономикасының басым секторларында (өсу нүктелері) өндірістердің жаңаларын ашу және жұмыс істеп тұрған бәсекеге қабілетті өндірістерді жаңғырту;

6) бизнес-ахуалды жақсарту, инвестициялар тарту жағдайларын жетілдіру және олардың құйылуын ынталандыру;

7) өнімдері өздеріне қойылатын талаптарға сәйкес келген жағдайда, ірі мұнай компанияларының жергілікті өнім берушілермен жұмыс істеуге деген ниетін бекіту мақсатында олардың отандық бизнеспен өзара іс-қимыл жасауына жәрдемдесу.

Іс-шаралар:

1) бизнесті қолдаудың мемлекеттік жүйесі, компанияның кәсіпкерлікке және бизнеске қатысты саясаты туралы кәсіпорындарды хабардар ету жөніндегі іс-шаралар кешенін жүзеге асыру;

2) қолайлы орта қалыптастыруға, инвестициялық әлеуетті дамытуға және кәсіпкерлік объектілерінің белсенділігіне ықпал ету;

3) өсу әлеуеті жоғары инвестициялық жобалар қоржынын қалыптастыру;

4) мұнай-газ секторына және облыстың басқа да өнеркәсіптік ірі кәсіпорындарына қызмет көрсететін ШОБ жобаларының жыл сайын кемінде 5-еуін қаржыландыру;

5) ТШИ тарту саласында инвесторларға қызмет көрсету орталықтарының жұмысын жандандыру;

6) өңірлік бәсекеге қабілеттілікті жоғарылату жөніндегі жобаларды бірлесіп іске асыруда ЭЫДҰ-мен ынтымақтастық.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) Тартылған инвестициялар көлемі, млн.теңге;

2) Шикізат емес сектордың инвестициялық жобаларының саны, бірлік;

3) Құрылған жұмыс орындарының саны, бірлік.

Межеленген көрсеткіштер:

Тартылған инвестициялар көлемі 2018 жылы 1,0 млрд. теңге құрап, 2023 жылға қарай 1,5 млрд. теңгеге дейін жетеді. ӘКК қолдайтын шикізат емес сектордың инвестициялық жобаларының саны 2023 жылға қарай 75-ті құрайды. Жыл сайын орта есеппен 120-140 жұмыс орны құрылады.

2-мақсат. Жер қойнауын пайдалану жобаларына жеке меншік сектордың инвестицияларын тарту

Міндеттер:

1) Атырау облысының қолда бар минералдық-шикізат кешенін тиімді пайдалану;

2) өнеркәсіптің барлық салаларын белсенді дамыту үшін минералдық ресурстарды ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету;

3) мемлекеттік активтердің іскери айналымға тартылуын қамтамасыз ету, проблемалы активтерді сауықтыру және олардың базасында бәсекеге қабілетті өндірістерді дамыту;

4) бизнес-жобаларды жүзеге асыру үшін мемлекеттік даму институттарымен ынтымақтастықты кеңейту.

Іс-шаралар:

1) облыстың кен орындары және ӘКК мүмкіндіктері жөніндегі ақпараттық жұмысты күшейту;

2) облыстағы пайдалы қазбалар бойынша қажетті ақпарат алуды әлеуетті әріптестерге жәрдем көрсету;

3) кен орындарын ыңғайлы орналастыру жөнінде ұсыныстар қалыптастыру, қазіргі кен орындары туралы ақпарат алу;

4) жаңа кен орындарын шаруашылық айналымға тарту және өндіруші бірлескен кәсіпорындарды нарықтық капиталдандыруды арттыру арқылы жер қойнауын пайдалану саласындағы жобаларды баақару жүйесін жетілдурі;

5) жер қойнауын пайдалану саласындағы өңірлік инвестициялық жобаларды жинау және құрылымдау.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) Инвестициялар көлемі, млн.теңге;

2) Игерілген кен орындарының саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер:

Нәтижесінде жер қойнауын пайдалану жобаларына құйылатын инвестициялар көлемі 2018 жылы 90 млн. теңгені, 2023 жылы 120 млн. теңгенгі құрайды. Игерілген кен орындарының саны 2018 жылы 9, 2023 жылы 11 болады.

3-мақсат. Инновациялық және инвестициялық, оның ішінде ҮИИДМБ-ға кіретін жобаларды іске асыру және қолдау.

Міндеттер:

1) жоғары технологиялы шағын және орта бизнесті дамыту мен өңірдің ғылыми және инжинирингтік әлеуетін жоғарылату үшін жағдай жасау;

2) облыстың ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерін дамыту және олардың өнімдерін өткізу үшін жағдай жасау;

3) басым салаларда кластерлерді дамыту, сондай-ақ өңірдің жүйе түзуші және ірі компанияларының айналасында ШОБ дамыту бойынша ірңптестік бағдарламаларын үйлестіру;

4) даму институттарының мүмкіндіктерін тарта отырып, талдамалық зерттеулер жүргізу әрі инвестициялық және инновациялық жобаларды дайындау;

5) озық технологиялар трансфертін ұйымдастыру;

6) ішкі және сыртқы нарықтарда өнімді белсендірек ілгерілету үшін өнімді брендтеуге қолдау көрсету.

7) коммуникацияларды дамыту және қоржынды компаниялар арасында машық алмасу;

8) перспективалы жобаларды жүзеге асыру үшін өңірге отандық және шетелдік инвесторларды, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарында тарту.

Іс-шаралар:

1) ӘКК жобаларын іске асыру үшін инвестициялар тарту мақсатында техникалық-экономикалық негіздемелер, жобалау-сметалық құжаттама әзірлеу;

2) өңірдегі ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің жұмысына кредит беру және қаржылай емес қолдау;

3) мемлекеттік даму институттарымен ынтымақтастықты кеңейту, "Бәйтерек" ҰБХ институттарының (Қазақстанның Даму банкі, Қазақстанның Инвестициялық қоры, Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік) қардылық әлеуетін индустриялық-инновациялыөқ жобаларды іске асыруға тарту;

4) жұмыс істеп тұрған және жаңа кәсіпорындар үшін ӘКК-мен бірлескен кәсіпорындар құру арқылы минералдық-шикізат базасын кеңейт;

5) жер қойнауын пайдаланушылардың 1 %-ды ҒЗТКЖ-ға, технопарктердің, коммерцияландыру орталықтарының жұмысына, басқа да бірлескен инновациялық бастамаларды іске асыруға жібері жөніндегі міндеттемелерін орындау;

6) тауарлар нарығын талдау және перспективалы өнімдер тізбесін жасау.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) өңірде құрылған бәсекеге қабілетті жобалардың (өндірістердің), оның ішінде ҮИИДМБ-ға кіретін жобалардың саны, бірлік;

2) шетелдік инвесторлар қатысуымен іске асырылатын жобалардың саны, бірлік;

3) жекеше инвесторлардың қаражатын тартудың ӘКК салынған қаражатына арақатынасы, бірлік.

Межеленген нәтижелер:

2018 жылға қарай бәсекеге қабілетті 7 жоба (өндіріс), 2023 жылға қарай – 15 өндіріс құрылады.

Шетелдік инвесторлар қатысуымен іске асырылатын жобалардың саны 2018 жылға қарай 3 бірлікке, 2023 жылға қарай 7 бірлікке жетеді.

Жыл сайын ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін 5 шаруашылық жүргізуші субъектінің жұмысы қаржыландырылады.

ҚСБ 2. Өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті ынталандыру үшін жағдайлар жасау

1-мақсат. Өңірлік инновациялық жүйе қалыптастыру

Міндеттер:

1) инновациялық технологияларды пайдалануды ынталандыратын жағдайлар жасау;

2) бастапқы бизнесті қолдау инфрақұрылымын дамыту (бизнес-инкубаторлар, технопарктер, индустриялық аймақтар).

Іс-шаралар:

1) инновациялық инфрақұрылымның жай-күйін зерттеу және дамыту;

2) инфрақұрылымдық аймақтар, салалық конструкторлық бюролар мен технопарктер құру және дамыту;

3) технологияларды коммерцияландыруда индустриялық-инновациялық қызмет субъектілеріне жәрдем көрсету;

4) инновацияларды тиімді енгізуді және жоғары технологиялы өндірістерді дамытуды қолдау;

5) инновацияларды, жаңа технологияларды әзірлеу және енгізу мәселелері бойынша оқу орындарының кәсіпорындармен ынтымақтастық жөніндегі жұмысты жандандыру.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау саласындағы уәкілетті орган іріктеп алған инновациялық бизнес-идеялардың саны, бірлік;

2) ұлттық инновациялық конкурстарға облыс атынан қатысушылар саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер:

Іске асыру үшін уәкілетті орган іріктеп алған инновациялық бизнес-идеялардың санын ұлғайту есебінен 2018 жылға қарай олардың саны 5 бірлікке, ал 2023 жылы 15 бірлікке жетеді.

Ұлттық инновациялық конкурстарға өңір атынан қатысатындардың саны 2015 жылдан бастап 1-3 адамды құрайды.

2-мақсат. Атырау қаласындағы бизнес-инкубаторды дамыту

Міндеттер:

1) бизнес-инкубаторды оңалту және оның базасында инновациялық құрылым құру;

2) инфрақұрылымды дайындау және бизнес-инкубаторды жеке меншік компанияның басқаруына беру (аутсорсинг);

3) экономиканың барлық салаларында инновациялық стартаптарды қолдау;

4) жастар арасында кәсіпкерлік қызметті насихаттау ("Даму" қорымен және Атырау облысының әкімдігімен бірге);

5) жобаларды сүйемелдеу;

6) Интернетте Атырау өңірінің имиджін ілгерілету;

7) ШОК қаржыландыру бойынша ТCO, NCPOC жер қойынауын пайдаланушылармен өзара жұмыс;

8) компания қызметінің шеңберінде бизнесті қаржылай емес қолдау.

Іс-шаралар:

1) жастардың жергілікті, шетелдік және республикалық кәсіпкерлермен кездесулерін ұйымдастыру;

2) жобаларды сараптау жүйесін енгізу;

3) зияткерлік меншікті қорғау жоспарын әзірлеу;

4) бизнес-инкубаторлардың халықаралық қауымдастықтарымен әріптестік келісімдерге қол қою;

5) өңірде азаматтарды жеке бизнеспен айналысуға бағдарлау мақсатында бизнес негіздеріне оқыту;

6) техникалық білімді тереңдетуде және кеңейтуде, азаматтарды қайта даярлауда, олардың біліктілігін жоғарылатуда жәрдем көрсету;

7) бизнес-инкубатордың базасында консультациялық орталық құру.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) компанияларды инкубациялау, бірлік;

2) консультациялық орталық құру, бірлік;

3) қарауға келіп түскен бизнес-өтінімдер саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер:

Нәтижесінде 20 компания инкубацияланады. 2015 жылы бизнес-инкубатордың базасында консультациялық орталық құрылады. Бағдарламалық өнімдер жасалады. Қарауға келіп түскен бизнес-өтінімдер саны 2023 жылы 60 бірлікті құрайды.

3-мақсат. Ірі компаниялармен бірге әріптестік бағдарламаларды іске асыру

Міндеттер:

1) ірі компаниялардың айналасынан жергілікті өнім берушілер желісін дамыту;

2) ірі компаниялардың базасында компанияның бейінді қызметіне байланысы жоқ баламалы бизнесті дамыту;

3) ірі компаниялардың базасында алдыңғы қатарлы технологияларды енгізу және қоршаған ортаны қорғау саласында кәсіпкерлердің бастамаларын дамыту;

4) компания қызметінің шеңберінде бизнеске қаржылай емес қолдау көрсету;

5) басқа даму институттарымен өзара іс-қимыл жасау.

Іс-шаралар:

1) мүдделі тараптар арасында өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасу;

2) мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың, даму институттарының, ірі компаниялардың және бизнес-қауымдастықтардың өкілдерін тарта отырып, әріптестік бағдарламаларды іске асыру мәселелері бойынша жұмыс тобын құру.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) Ірі компаниялардың айналасындағы жергілікті өнім берушілер саны, бірлік;

2) Ірі компаниялардың базасында компанияның бейінді қызметіне байланысы жоқ баламалы бизнес кәсіпорындарының саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер:

Ірі компаниялармен бірге әріптестік бағдарламаларды іске асыру жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде ірі компаниялардың, мемлекеттің, халықаралық ұйымдардың күш-жіберін біріктіру арқылы өңірлердегі шағын және орта кәсіпкерлікті айтарлықтай дамытуға және қолдауға қол жеткізілетін болады.

2018 жылға қарай ірі компаниялардың айналасындағы жергілікті өнім берушілер саны 8 бірлікті, ал 2023 жылға қарай 22 бірлікті құрайды. Ірі компаниялардың базасында компанияның бейінді қызметіне байланысы жоқ баламалы бизнес кәсіпорындарының саны 2018 жылға қарай 4 бірлікті, 2023 жылға қарай 12 бірлікті құрайды.

ҚСБ 3. Активтердің құнын ұлғайту және корпоративтік басқару деңгейін жоғарылату

1-мақсат. Компания активтерін басқару тиімділігін жоғарылату.

Міндеттер:

1) Компанияның меншікті капиталы мен активтерінің тиімділігін жоғарылату;

2) активтердің құнын ұлғайту;

3) кіріс алу көздерін ұлғайту;

4) басқарудың тиімді органдарын құру;

5) шығындарды тиімді басқару;

6) ЕТҰ қаржылық сауықтыру;

7) алдыңғы қатарлы басқарушылық технологиялар мен стандарттарды енгізу.

Іс-шаралар:

1) негізгі қорларын жңарту үшін ЕТҰ қосымша капиталдандыруды жүзеге асыру;

2) тәуекелдерді басқару жүйесінің құрылымы мен түйінді процестерін оңтайландыру;

3) жобалар мен еншілес ұйымдарды қаржылық мониторингтеуді жүзеге асыру;

4) шешімдер қабылдау рәсімдерін және бизнес-жобаларды іріктеу, талдау өлшемдерін жүйелендіру;

5) менеджементтің ықпалдастырылған жүйелерін пайдалану,

6) еншілес компанияларда байқау кеңестерін (тексеру комиссияларын) құру.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) ӘКК-нің жылдық таза кірісі, оның ішінде бір қызметкерге шаққанда, млн. теңге;

2) ROA көрсеткіші, %-бен;

3) ROE көрсеткіші, %-бен.

Межеленген нәтижелер:

Пайдалылықты ұлғайту жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде Компания кірістіліктің орнықты деңгейіне шығады. Айталық, 2018 жылы болжамды таза пайда 125 млн. теңгені, 2023 жылы 250 млн. теңгені құрайды. ЕТұ қызметінің шығынсыздық деңгейіне шығуы қамтамасыз етілетін болады. Бюджетке жыл сайын дивидендтерді төлеу жүзеге асырылады. ӘКК мен еншілес ұйымдардың әкімшілік шығыстары оңтайландырылады. ROA көрсеткіші 2023 жылы 1,7 %-ды, ROE – 2,2 %-ды құрайды.

2-мақсат. Корпоративтік басқару деңгейін жоғарылату

Міндеттер:

1) GAMMA Standard & Poor`s ("Корпоративтік басқарудың тиімділігін, есептілік пен менеджментті талдау және бағалау") корпоративтік басқару рейтингін енгізу, оның ішінде ЕТҰ-да;

2) персоналды оқыту бағдарламаларын ұйымдастыру;

3) әрбір қызметкердің жұмысын бағалауды енгізу KPI (key performance indicators);

4) қызметкерлерді дамыту бағдарламаларын енгізу;

5) барлық еншілес және бірлескен кәсіпорындарда корпоративтік басқару қағидаттарын жақсарту.

Іс-шаралар:

1) әрбір қызметкер үшін даму бағдарламасын әзірлеу;

2) мына бағыттар: инвестициялық қызмет, активтерді басқару, бухгалтерлік теңгерім және басқалары бойынша "Болашақ" бағдарламасының түлектерін шақыру;

3) ӘКК туралы, оның ішінде оның қаржылық жағдайы, экономикалық көрсеткіштері, меншік және басқару құрылымы туралы ақпаратты уақтылы ашуды қамтамасыз ету;

4) технологияларды бағалау, іске асырылатын және жоспарланатын жобаларда қолданылатын жоспарлау бөлігінде қызметкерлердің функционалдық міндеттерін әзірдеу;

5) Атырау облысының ақпараттық порталын құру және қолдау.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) Корпоративтік веб-сайтқа бір жылда кірушілер саны, кірушілер;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің "Болашақ" халықаралық стипендиясының шақырылған түлектерінің саны, адам;

3) ӘКК мен ЕТҰ үшін KZ CG7 деңгейінде РФЦА рейтингтік агенттігінің корпоративтік басқару рейтингін алу.

Межеленген нәтижелер:

Ұжымда қолайлы ахуал құру, корпоративтік басқару сапасын жақсарту жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде Компания қызметінің тиімділігі жоғарылайды, оның беделі жақсарады. Капитал мен таза пайданың өсуі қамтамасыз етіледі. 2012 жылмен салыстырғанда 2023 жылы қызметкерлер өнімділігінің көрсеткіші 3 (үш) есе өсті. 2018 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің "Болашақ" халықаралық стипендиясының шақырылған түлектерінің саны 3 адамды құрайды, 2023 жылға қарай 10 адам болады. 2019 жылға қарай ӘКК мен ЕТҰ үшін KZ CG7 деңгейінде РФЦА рейтингтік агенттігінің корпоративтік басқару рейтингі алынады.

3-мақсат. Облыс кәсіпорындарын оңалту

Міндеттер:

1) қаржылай қиындық шегіп жүрген, жұмыс істеп тұрған бизнесті қолдау;

2) өзінің бизнесін неғұрлым төмен пайыздық мөлшерлемелер бойынша қайта ұйымдастыру мақсатында кәсіпкерлерге қаржы қаражатын беру;

3) кәсіпкерлерге айналым қаражатымен және кәсіпкерлік қызмет тәжірибесін алуда көмек көрсету.

Іс-шаралар:

1) кәсіпорындарды сауықтыру үшін инвестициялар тарту;

2) оңалтуды талап ететін кәсіпорындарды іріктеу және қаржыландыру;

3) консультациялық қызметтер көрсету.

Қызметтің түйінді көрсеткіші:

1. Оңалтылған (сауықтырылған) кәсіпорындар саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер

Осы мақсатты іске асыру нәтижесінде 2018 жылға қарай 8 кәсіпорын, 2023 жылға қарай 13 кәсіпорын оңалтылады.

ҚСБ 4. Мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға қатысу

1-мақсат. Бизнесті қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға қатысу

Міндеттер:

1) жаңа бизнес-бастамаларды қорғау;

2) ауыл кәсіпкерлерін және өзін-өзі жұмыспен қамтыған, жұмыссыз және табысы аз тұрғындар қатарындағы адамдарды кәсіпкерлікке тарту;

3) Атырау облысында отарлы мал шаруашылығын дамыту үшін жағдайлар жасау.

4) меншікті бизнесті неғұрлым төмен пайыздық мөлшерлемелер бойынша ұйымдастыру мақсатында облыс тұрғындарына қаржы қаражатын беру;

5) ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерге бастапқы қаражатымен және кәсіпкерлік қызмет тәжірибесін алуда көмек көрсету;

6) өндірісті ынталандыру үшін кәсіпкерлерге кредит берудің тиімді жүйесін құру.

Іс-шаралар:

1) тек қана кредит берумен айналысатын және сыртқы көздерден қаржыландырылатын мамандандырылған микроқаржы институттарын құру және қолдау;

2) отарлы қой өсіретін шаруашылықтарды іріктеу және қаржыландыру;

3) бизнесті қолдау мәселелері бойынша ШОБ, холдингтер мен шетелдік компаниялардың өкілдерімен дөңгелек үстелдер, семинарлар өткізу;

4) жергілікті атқарушы органдардың сайттарына Компания сайтына сілтемелерді орналастыру.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1. Микрокредит беру көлемі, млн. теңге;

2. ЖӨӨ құрылымындағы өңдеуші өнеркәсіптің үлесі, %-бен;

3. Отарлы шаруашылықтарға су жіберу үшін құдықтар құрылысын қаржыландыру, бірлік.

Межеленген нәтижелер

Бұл мақсатты іске асыру нәтижесінде жалпы өңірлік өнімнің құрылымындағы өңдеуші өнеркәсіптің үлесі өсіп, 2018 жылға қарай 4,2 %-ға, ал 2023 жылға қарай 5,7 %-ға жетеді. Облыстың экспорттық шикізат емес әлеуеті өседі, экономиканың шикізат емес секторларында жеке меншік кәсіпкерлік секторының орнықты өсуі қамтамасыз етіледі.

Микрокредит беру көлемі 2012 жылғы 690 млн. теңгеден 2023 жылы 2,0 млрд. теңгеге дейін өседі; Оның ішінде отарлы шаруашылықтарға су жіберу үшін 2018 жылға қарай 6, ал 2022 жылға қарай 15 бірлік құдық салынады.

Асыл тұқымды мал басының саны жыл сайын 4 %-ға ұлғайтылады, өңірде отарлы қой өсіруді дамыту үшін жағдайлар жасалады.

2-мақсат. Инвесторлар тартуға және АЭА дамытуға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға қатысу

Міндеттер:

1) инвесторларды нысыналы іздеу, бизнес-жобалар үшін инвестициялар тарту;

2) Компания сайтында бизнес-жобалар туралы ақпарат орналастыру;

3) инвестициялық жобалардың түйіндемесін жасау және әзірлеу;

4) перспективалы жобаларды жүзеге асыру үшін өңірге отандық және шетелдік инвесторларды, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарында тарту.

Іс-шаралар:

1) жобаларды инвестициялау бойынша қолайлы орта қалыптастыруға, инвестициялық әлеуетті және кәсіпкерлік объектілерінің белсенділігін дамытуға ықпал ету;

2) өңірлік және халықаралық көрмелерде, конференцияларда, форумдарда облыстың мүмкіндіктері мен әлеуеті туралы road-show өткізу жөніндегі жұмысты жалғастыру;

3) кейіннен қаржыландыру үшін АЭА мен бизнес-инкубаторлардың жобаларын ұдайы талдау мен іріктеуді жүргізу;

4) проблемалы активтерді оңалту үшін инвесторлар іздеу;

5) үлестік қаржыландыру, активтер түрінде қатысу арқылы инвесторларға жобаларды іске асыруда, сондай-ақ мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде қаржы алуда жәрдем көрсету.

Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

1) 2012 жылмен салыстырғанда әлеуетті инвесторлар базасының санын ұлғайту, %-бен;

2) Әзірленген және енгізілген, оның ішінде АЭА-дағы, индустриялық аймақтардағы өнім брендтерінің саны, бірлік.

Межеленген нәтижелер

Нәтижесінде инвестициялық жобалар базасы құрылады, 2012 жылмен салыстырғанда әлеуетті инвесторлар саны 2018 жылға қарай 100 %-ға, 2023 жылға қарай 250 %-ға өседі. ӘКК 3 өнімнің брендін, оның ішінде АЭА-да, индустриялық аймақтарда әзірлеу және енгізу жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырады.

Стратегияның жүзеге асырылуын бақылауды қамтамасыз ету үшін бірқатар сандық және сапалық көрсеткіштер әзірленді. Олар ӘКК жаңа миссиясы мен пайымын енгізудің жалпы процесін, болжамды инвестициялық қоржынды қалыптастыруды (қайта құрылымдауды және әзірлеуді қоса алғанда) және ұйымдық ішкі өзгерістерді жүргізуді қамтиды.

ӘКК өз нәтижелерін осы индикаторларға қатысты қадағалап отырады және барлық қажетті ресурстар мен күш-жігерді олардың нысаналы мәндеріне қол жеткізуге жұмсайды.

Сондай-ақ, Стратегияны іске асыру мақсатында ӘКК дамытудың бес жылға арналған жоспары әзірленеді, онда Стратегияны іске асыру шеңберінде орта мерзімді кезең ішінде жүзеге асырылатын іс-шаралар нақтыланады және айқындалады.

Қажет болған жағдайда Стратегияны түзету және/немесе нақтылау жөнінде тиісті ұсыныстар енгізілетін болады.

"Атырау" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясына қосымша

"Атырау" ӘКК" ҰК" АҚ стратегиялық дамуының 2014 – 2023 жылдарға
арналған қызметтің түйінді көрсеткіштері (бұдан әрі – ҚТК)

1-ҚСБ. Инвесторлар тарту және өңірдің өсу нүктелерінде жаңа өндірістер құру 1-мақсат. Қайта өңдеу өнеркәсібіне, мұнай-газ секторына қызмет көрсететін және басқа да ірі өндірістік кәсіпорындарға инвестиция алып келу
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Тартылған инвестиция көлемі, млн.теңге	20,00	140,00	240,00	250,00	350,00	100,00	100,00	100,00	100,00	100,00
2-ҚТК. Шикізат емес сектордағы инвестициялық жобалар саны, бірлік;	1	2	4	6	8	10	10	11	11	12
3-ҚТК. Дайындалған жұмыс орындары саны, бірлік.	20	120	120	120	120	130	130	130	130	140
2-мақсат. Жер қойнауын пайдалану жобаларына жеке сектор инвестициясын тарту
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Тартылған инвестиция көлемі, млн.теңге;	6,00	15,00	21,00	21,00	27,00	6,00	6,00	6,00	6,00	6,00
2-ҚТК. Игерілген кен орындары саны, бірлік	1	1	2	2	3	-	-	-	1	1
3-мақсат. Инвестициялық және инновациялық жобаларды қолдау және жүзеге асыру
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Аймақта дайындалған бәсекеге қабілетті жобалардың саны, бірлік	1,00	1,00	1,00	2,00	2,00	1,00	1,00	2,00	2,00	2,00
2-ҚТК. Шетелдік инвесторлардың қатысуымен жүзеге асқан жобалар саны, бірлік	-	-	1	1	1	-	1	1	1	1
3-ҚТК. Жеке инвесторлар қаражаты мен ӘКК салған қаражатқа қатынасы, бірлік	1,1	1,2	1,2	1,3	1,3	1,3	1,3	1,3	1,4	1,5
2-ҚСБ. Өсу нүктелерінде экономикалық белсенділіктің артуына қолайлылық тудыру 1-мақсат. Аймақтық инновациялық жүйені түзу
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Индустриалды-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдаудың облыстағы өкілетті органының таңдаған инновациялық бизнес-идеяларының саны, бірлік	-	1	1	1	2	2	2	2	2	2
2-ҚТК. Ұлттық инновациялық конкурстарға облыстан қатысатындар саны, бірлік	-	1	1	1	2	2	2	2	3	3
2-мақсат. Атырау қаласында бизнес инкубаторын дамыту
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Компанияны инкубирилеу, бірлік	-	1	1	2	2	2	2	3	3	4
2-ҚТК. Консультациялық орталық құру, бірлік	-	1	-	-	-	-	-	-	-	-
3-ҚТК. Қарауға келетін бизнес өтініштердің саны, бірлік	1	2	4	5	6	7	8	8	9	10
3-мақсат. Ірі компаниялармен әріптестік бағдарламаларді жүзеге асыру
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Ірі компаниялардың маңындағы жергілікті қамсыздандырушылардың саны, бірлік	-	1	1	3	3	3	3	2	3	3
2-ҚТК. Ірі компаниялар базасындағы компанияның профильдік қызметіне байланысты емес альтернативті бизнес кәсіпорындарының саны, бірлік	-	1	1	1	1	1	1	2	2	2
3-ҚСБ. Активтер құнын өсіру және ұжымдық басқару деңгейін көтеру 1-мақсат. Компания активтерін басқару тиімділігін арттыру
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. ӘКК бір қызметкерге санағанда жылдық таза кірісі, млн. теңге	50	70	85	100	125	150	175	200	225	250
2-ҚТК. ROA көрсеткіші, %-да	-	1,1	1,2	1,2	1,3	1,3	1,4	1,5	1,6	1,7
3-ҚТК. ROE көрсеткіші, %-да	-	1,5	1,6	1,6	1,7	1,7	1,8	2,0	2,1	2,2
2-мақсат. Ұжымдық басқару деңгейін көтеру
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Ұжымдық веб-сайтқа 1 жылда кіретіндер саны, кіріп шығу	4 000	7 000	10 000	14 000	20 000	25 000	30 000	35 000	40 000	45 000
2-ҚТК. Тартылған "Болашақ" бағдарламасы түлектерінің саны, адам	-	-	1	1	1	1	1	1	2	2
3-ҚТК. ӘКК және ЕТҚ үшін KZ CG7 деңгейіндегі РФЦА рейтингтік агенттігінің ұжымдық басқару рейтингін алу						3 квартал 2016 года
3-мақсат. Атырау облысының кәсіпорындарын оңалту
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Оңалған кәсіпорындар саны, бірлік	-	1	2	2	3	1	1	1	1	1
4-ҚСБ. Мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысу 1-мақсат. Бизнесті қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысу
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. Шағын несиелендіру көлемі, млн. теңге	500,00	700,00	700,00	700,00	700,00	700,00	700,00	750,00	800,00	900,00
2-ҚТК. ЖАӨ-дегі қайта өңдеу өндірісінің үлесі, %-д	3,5 %	3,7 %	3,9 %	4,1 %	4,2 %	4,5 %	4,9 %	5,2 %	5,4 %	5,7 %
3-ҚТК. Өріске мал айдауға арналған жайылымдарды суландыру үшін құдықтар құрылысын қаржыландыру, бірлік		1	1	2	2	1	2	2	2	2
2-мақсат. Инвесторларды тартуға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысу
ҚТК атауы	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1-ҚТК. 2012 жылмен салыстырғанда потенциалды инвесторлар базасының өсуі, %-да	10 %	30 %	50 %	70 %	100 %	130 %	160 %	190 %	220 %	250 %
2-ҚТК. Дайындалған және енгізілген танымал өнімдер саны, бірлік			1			1				1