ИПС "Әділет"

В целях обеспечения диверсификации и повышения конкурентоспособности экономики Республики Казахстан в долгосрочном периоде ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Утвердить Государственную программу по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010—2014 годы (далее - Программа).P11000731

2. Правительству Республики Казахстан:

1) в месячный срок разработать и утвердить Карту индустриализации Казахстана на 2010-2014 годы и Схему рационального размещения производственных мощностей до 2015 года;

2) в месячный срок разработать и утвердить План мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Программы;

3) представлять в Администрацию Президента Республики Казахстан результаты мониторинга и оценки Программы в сроки и порядке, установленные Указом Президента Республики Казахстан от 4 марта 2010 года № 931 "О некоторых вопросах дальнейшего функционирования Системы государственного планирования в Республике Казахстан".

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 27.08.2012 № 371 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 01.08.2013 № 607.

3. Центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Программы.

4. Признать утратившими силу некоторые указы Президента Республики Казахстан согласно приложению к настоящему Указу.

5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.

6. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан	Н. Назарбаев

УТВЕРЖДЕНА
Указом Президента
Республики Казахстан
от 19 марта 2010 года № 958

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
по форсированному индустриально-инновационному развитию
Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы

Астана, 2010 год

Содержание

Сноска. Раздел с изменениями, внесенными указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

Паспорт Программы

Введение

Анализ текущей ситуации

Цель, приоритеты, задачи и принципы программы

Основные направления реализации Программы

1. Развитие приоритетных секторов экономики, обеспечивающих ее диверсификацию и рост конкурентоспособности

1.1 Диверсификация производства в "традиционных индустриях"

Нефтегазовый сектор

Горнометаллургическая отрасль

Химическая промышленность

Атомная промышленность

1.2 Развитие отраслей на базе внутреннего спроса

Машиностроение

Фармацевтическая промышленность

Строительная индустрия и производство строительных материалов

1.3 Поддержка отраслей, имеющих экспортный потенциал

Агропромышленный комплекс

Легкая промышленность

Туристская отрасль

1.4 Развитие секторов "экономики будущего"

Информационные и коммуникационные технологии

Космическая деятельность

Возобновляемые источники энергии

2. Ключевые меры поддержки развития приоритетных секторов

2.1 Обеспечение энергетической инфраструктурой

2.2 Обеспечение транспортной инфраструктурой

2.3 Обеспечение инфокоммуникациями

2.4 Развитие минерально-сырьевого комплекса

2.5 Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

2.6 Снижение административных барьеров

2.7 Развитие конкуренции

2.8 Техническое регулирование и создание инфраструктуры качества

2.9 Энергосбережение

2.10 Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

2.11 Тарифная политика

2.12 Привлечение инвестиций и развитие специальных экономических зон

2.13 Торговая политика

2.14 Инструменты финансовой поддержки Программы

2.15 Местное содержание

3. Формирование центров экономического роста на основе рациональной территориальной организации экономического потенциала

3.1 Территориальная организация производственного потенциала в разрезе приоритетных секторов экономики

3.2 Формирование центров экономического роста

4. Обеспечение эффективного взаимодействия государства и бизнеса в развитии приоритетных секторов экономики

4.1 Схема и инструменты реализации Программы на республиканском уровне

4.1.1 Роль системообразующих крупных частных компаний и субъектов квазигосударственного сектора в реализации Программы

4.1.2 Механизмы реализации Программы на республиканском уровне

4.2 Схема и инструменты реализации Программы на региональном уровне

4.2.1 Роль институтов развития, национальных компаний в реализации Программы на региональном уровне

4.2.2 Механизмы реализации Программы на региональном уровне (Дорожная карта бизнеса 2020)

4.3 Повышение роли объединений бизнеса

5. Финансовое обеспечение Программы

6. Результаты Программы

Паспорт программы

Сноска. Раздел с изменением, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Наименование Государственная программа по форсированному

программы индустриально-инновационному развитию

Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы

Основание для 1) пункт 1 Плана мероприятий по реализации

разработки поручений Президента Республики Казахстан, данных

на внеочередном XII съезде НДП "Hуp Отан" 15 мая

2009 года, утвержденного распоряжением Президента

Республики Казахстан от 2 июня 2009 года № 326;

2) пункты 3 и 4 Плана мероприятий по реализации

поручений Президента Республики Казахстан, данных

на III сессии Парламента Республики Казахстан

четвертого созыва 1 сентября 2009 года,

утвержденного приказом Руководителя

Администрации Президента Республики Казахстан от

19 сентября 2009 года № 01-30.27.

Разработчик Министерство экономического развития и торговли

Республики Казахстан, Министерство индустрии и

новых технологий Республики Казахстан

Цель программы Обеспечение устойчивого и сбалансированного роста

экономики через диверсификацию и повышение ее

конкурентоспособности

Задачи Развитие приоритетных секторов экономики,

обеспечивающих ее диверсификацию и рост

конкурентоспособности;

усиление социальной эффективности развития

приоритетных секторов экономики и реализации

инвестиционных проектов;

создание благоприятной среды для индустриализации;

формирование центров экономического роста на

основе рациональной территориальной организации

экономического потенциала;

обеспечение эффективного взаимодействия

государства и бизнеса в процессе развития

приоритетных секторов экономики.

Срок реализации 2010 - 2014 годы

Необходимые Государственный бюджет и средства предприятий,

ресурсы и организаций, включая средства национальных

источники компаний и организаций с участием государства.

финансирования Объемы финансирования из республиканского и местных

бюджетов будут уточняться при формировании

соответствующих бюджетов на планируемый период

Целевые Увеличение:

индикаторы 1) ВВП в реальном выражении в 2014 году - не менее

чем на 38,4 % к 2008 году, в номинальном выражении

- на 26 трлн. тенге;

2) ВДС несырьевого сектора в реальном выражении к

2015 году составит не менее 39,5 % к уровню 2008

года;

3) обрабатывающей промышленности в реальном

выражении к 2015 году составит 43,6 % к уровню

2008 года;

4) стоимостного объема несырьевого (обработанного)

экспорта - не менее чем на 30 % к уровню 2008

года;

5) производительности труда в обрабатывающей

промышленности - не менее чем в 1,5 раза к уровню

2008 года в реальном выражении (в сопоставимых

ценах 2008 года);

6) доли местного содержания в закупках

государственных учреждений и организаций: товаров

- до 43 %, работ и услуг - до 87 %;

7) доли местного содержания в закупках

национального управляющего холдинга, национальных

холдингов и компаний: товаров - до 49 %, работ и

услуг - до 78 %;

8) доли местного содержания в закупках

недропользователей (горнорудный комплекс): товаров

- до 12 %, работ и услуг - до 74 %;

9) доли местного содержания в закупках

недропользователей (нефтегазовый сектор) без учета

показателей НКОК, КПО и ТШО: товаров - до 16,0 %,

работ и услуг - до 72,5 %;

10) доли местного содержания в закупках

системообразующих предприятий: товаров - до 15 %,

работ и услуг - до 68 %;

11) доли инновационно активных предприятий - до

10 % от числа действующих предприятий.

Снижение энергоемкости ВВП не менее чем на 10 % от

уровня 2008 года.

Введение

Государственная программа по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010-2014 годы (далее - Программа) разработана во исполнение поручения Главы государства, данного 15 мая 2009 года на внеочередном XII съезде Народно-демократической партии "Hуp Отан", Послания Главы государства народу Казахстана "Новое десятилетие - новый экономический подъем - новые возможности Казахстана", а также в соответствии с ключевыми направлениями Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года, являющегося вторым этапом реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года.

Программа направлена на обеспечение устойчивого и сбалансированного роста экономики через диверсификацию и повышение ее конкурентоспособности.

Программа является логическим продолжением проводимой политики по диверсификации экономики, и интегрировала в себя основные подходы Стратегии индустриально-инновационного развития на 2003-2015 годы, Программы "30 корпоративных лидеров Казахстана", а также других программных документов в сфере индустриализации.

На период до 2015 года основным приоритетом политики форсированной индустриализации станет реализация крупных инвестиционных проектов в традиционных экспортоориентированных секторах экономики, с мультипликацией новых бизнес возможностей для малого и среднего бизнеса через целенаправленное развитие казахстанского содержания, последующих переделов и переработки.

Инициаторами продвижения крупных проектов станут АО "Фонд Национального Благосостояния "Самрук-Казына" (далее - АО "ФНБ "Самрук-Казына"), системообразующие компании топливно-энергетического и металлургического секторов экономики, а также стратегические иностранные инвесторы.

Параллельно будут осуществляться формирование и/или усиление отраслей экономики, не связанных с сырьевым сектором и ориентированных на внутренний, а в последующем на региональный рынки (страны Таможенного Союза, Центральной Азии).

Государство поддержит инициативы казахстанского среднего и малого бизнеса, направленные на трансферт передовых технологий, привлечение иностранных инвесторов для создания современных импортозамещающих производств, с перспективой развития их экспортной ориентированности.

В целях формирования основ постиндустриальной экономики продолжится развитие национальной инновационной инфраструктуры и поддержка научно-технологических заделов, имеющих перспективы коммерциализации.

В целом, государственная поддержка диверсификации экономики будет осуществляться через реализацию системных мер экономической политики на макро- и секторальном уровнях, а также селективных мер поддержки конкретных секторов экономики и проектов.

Системные меры экономической политики будут концентрироваться на формировании благоприятной макросреды и инвестиционного климата, мерах по повышению производительности и конкурентоспособности национальной экономики.

Селективные меры будут осуществляться на основе комбинированного пакета мер финансовой и нефинансовой поддержки приоритетных секторов и проектов.

Государство системно выстроит свое взаимодействие с бизнесом на основе формирования эффективных институтов сотрудничества как на республиканском, так и региональном уровнях.

Адекватная объективному состоянию экономики траектория политики индустриализации до 2015 года будет иметь внутреннюю согласованность с ресурсными, инфраструктурными, институциональными и технологическими ограничениями. Системный характер встроенных в Программу механизмов, стимулирующих диверсификацию и технологическую модернизацию экономики, обеспечит:

создание благоприятных макроэкономических условий;

улучшение бизнес-климата и стимулирование притока инвестиций;

массовую технологическую модернизацию и развитие национальной инновационной системы;

повышение качества человеческого капитала.

Концентрация ресурсов государства и бизнеса на развитии приоритетных секторов экономики будет сопровождаться интерактивным процессом согласования решений государства и бизнеса, использованием современных информационных систем мониторинга и конкретных инструментов реализации.

Анализ текущей ситуации

Курс индустриально-инновационного развития, заложенный в начале 2000 года, стратегически верно идентифицировал основные риски экономики Казахстана: был выбран безальтернативный курс на диверсификацию экономики и уход от сырьевой зависимости.

За этот период созданы базовые институциональные основы индустриализации:

Национальный фонд, обеспечивающий устойчивость экономики;

АО "ФНБ "Самрук-Казына", консолидирующий потенциал государства на реализации прорывных направлений;

институты развития, сопровождающие процесс диверсификации;

диалоговые площадки для взаимодействия и координации действий государства и бизнеса.

В рамках инвестиционной политики совершенствовалась законодательная база, определяющая правовые и экономические основы стимулирования инвестиций.

Эти меры позволили в период активного роста экономики, связанного с ростом нефтегазодобывающего сектора, обеспечить адекватный рост и ненефтяного сектора экономики, обеспечить условия для дальнейшего становления малого и среднего бизнеса.

Несмотря на определенные результаты, политика диверсификации и инновационного развития не была реализована в полной мере в связи с наличием ряда системных эффектов, объективно присущих ресурсным экономикам стран с развивающимися рынками:

проявляются симптомы "голландской болезни" экономики, способствуя воспроизводству эффекта перераспределения ресурсов (инвестиционных, трудовых) в сырьевой сектор;

рыночный механизм в этот период оказался не в состоянии подавать сигналы, предотвращающие "перегрев" отдельных секторов экономики, и не смог помочь государству выстроить "правильную" структуру экономики;

политика диверсификации столкнулась с отсутствием необходимой критической массы для ее продвижения.

Масштабы выделенных государственных инвестиций на диверсификацию были недостаточны и распылены, что не могло привести к каким-либо серьезным структурным сдвигам.

В результате структура экономики сохранила сырьевую направленность, а структура занятости характеризует низкую эффективность использования трудового потенциала. В 2008 году, при занятости в сельском хозяйстве 31,5 % населения, удельный вес продукции этого сектора в структуре ВВП составил всего 5,8 %. За период с 2000 по 2008 годы доля обрабатывающей промышленности в ВВП сократилась с 16,5 % до 11,8 %, а доля горнодобывающей возросла с 13 % до 18,7 %.

По ключевому фактору конкурентоспособности экономики - производительности, несмотря на положительную динамику последних лет, Казахстан отстает от средних по развитию стран: по данным на 2008 год производительность труда по паритету покупательной способности в Казахстане составила 22,6 тыс. долл. на человека, в то время как в России - 33,4, Японии - 68,2, США - 98,1.

Экстенсивный характер роста крупного казахстанского бизнеса, ориентированного на получение быстрой прибыли от экспорта сырья, не позволил ему переключиться на более высокие переделы и на внутренний рынок при изменении мировой конъюнктуры.

Инициативы государства не получили должной поддержки бизнес-сообщества, так как молодой национальный бизнес не окреп настолько, чтобы выступить активным игроком диверсификации и строить новый, инновационный для Казахстана бизнес, пробиться и конкурировать на мировом рынке, привлекать в качестве стратегических партнеров ведущие компании мира.

В докризисный период рыночная экономика Казахстана формировалась эволюционно. Проциклическое развитие задавалось динамикой роста экспортно-сырьевого сектора и доступностью дешевых инвестиционных ресурсов на внешних финансовых рынках.

Специфика национального среднего и малого бизнеса в Казахстане определялась его возможностью занимать свободные ниши, гарантирующие быструю отдачу от инвестиций (внутренние неторгуемые сектора экономики: недвижимость, торговля, местная строительная индустрия, торгово-посреднический сектор и сфера услуг).

Соответственно, приоритеты бизнеса не коррелировали с приоритетами государства по развитию обрабатывающих производств, выпускающих продукцию с высокой добавленной стоимостью. Эти тенденции отразились и в соответствующем портфеле инвестиционных проектов, как институтов развития, так и банков второго уровня. Это отражает объективный эволюционный процесс становления национального бизнеса. Кризис, сдувший "пузыри", заставляет искать новые рынки и инновационные продукты. Оптимальным путем посткризисного развития Казахстана является ускоренная индустриализация.

Мировой опыт свидетельствует о наличии различных подходов к индустриализации: стратегии "догоняющего развития", "традиционной специализации", "постиндустриального развития". Исходя из структуры национальной экономики, на данном этапе развития наиболее подходящей стратегией индустриализации экономики Казахстана является стратегия "традиционной специализации" с опорой на сырьевой сектор с последующим переходом сырьевых производств на более высокие переделы.

Устойчивые связи между секторами традиционной специализации и остальной экономикой позволят сформировать целый ряд сопутствующих отраслей, которые получат возможность развиваться через их сервисное обслуживание. Это также сформирует благоприятные условия для формирования кластеров малого и среднего бизнеса вокруг предприятий сырьевого сектора.

Сегодня, когда усиливается конкуренция на развивающихся рынках и важно быстро занять рынки как внутренние, так и потенциальные внешние, необходимо максимально реализовать потенциал Таможенного союза с доступным рынком - 170 млн. человек. Кроме того, уникальное географическое положение Казахстана делает возможным осуществить и завоевать позиции эффективного глобального посредника в Азии и СНГ (Россия, Центральная Азия, Китай, Иран, Индия). В целях расширения доступных рынков активного присутствия предприятий Республики Казахстан необходимо обеспечить интенсивную поддержку несырьевого экспорта агропромышленного комплекса, текстильной промышленности и туризма.

Параллельно необходимо осуществить селективную поддержку секторов "экономики будущего", которые будут играть доминирующую роль в мировой экономике в последующие 15-20 лет.

Основным условием успешной реализации политики индустриализации должен стать рост производительности факторов производства и обеспечение конкурентоспособности национальной экономики.

Предстоящая индустриализация потребует перехода от политики равномерного развития регионов к точечному подходу развития городов и территорий, обладающих большим потенциалом роста и высокой экономической активностью.

Эффективность политики индустриализации зависит от консолидации усилий бизнеса и государства на развитии приоритетных секторов экономики, а также от формирования эффективных институтов и механизмов их взаимодействия.

Цель, приоритеты, задачи и принципы программы

Сноска. Раздел с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Цель - Обеспечение устойчивого и сбалансированного роста экономики через диверсификацию и повышение ее конкурентоспособности.

Целевые индикаторы

1) увеличение ВВП в реальном выражении в 2014 году - не менее чем на 38,4 % к уровню 2008 года, в номинальном выражении - на 26 трлн. тенге;

2) увеличение ВДС несырьевого сектора в реальном выражении к 2015 году составит не менее 39,5 % к уровню 2008 года;

3) увеличение обрабатывающей промышленности в реальном выражении к 2015 году составит 43,6 % к уровню 2008 года;

4) увеличение стоимостного объема несырьевого (обработанного) экспорта - не менее чем на 30 % к уровню 2008 года;

5) увеличение производительности труда в обрабатывающей промышленности - не менее чем в 1,5 раза к уровню 2008 года в реальном выражении (в сопоставимых ценах 2008 года);

6) снижение энергоемкости ВВП не менее чем на 10 % от уровня 2008 года.

Приоритеты:

повышение производительности факторов производства как важнейшего условия роста конкурентоспособности национальной экономики;

акцент на привлечение инвестиций, преимущественно прямых иностранных, в создание новых экспортоориентированных высокотехнологичных производств;

развитие и укрепление национальной инновационной системы;

снижение уровня концентрации экономики и усиление роли малого и среднего бизнеса в процессе индустриализации;

рациональная пространственная организация экономического потенциала.

Задачи:

Развитие приоритетных секторов экономики, обеспечивающих ее диверсификацию и рост конкурентоспособности;

усиление социальной эффективности развития приоритетных секторов экономики и реализации инвестиционных проектов;

создание благоприятной среды для индустриализации;

формирование центров экономического роста на основе рациональной территориальной организации экономического потенциала;

обеспечение эффективного взаимодействия государства и бизнеса в процессе развития приоритетных секторов экономики.

Программа базируется на следующих принципах:

ориентация на бизнес-инициативы;

поддержка "прорывных" проектов и кластерных инициатив в несырьевом секторе;

оптимальное распределение рисков между государством и частным сектором и четкое определение их ролей в процессе индустриализации;

мультипликация новых бизнес-возможностей;

итеративность, связана с перманентным уточнением в процессе реализации Программы состава участников в зависимости от степени проработки проектов;

транспарентность - принцип открытости перечня участников Программы, содержания мастер-планов, запросов заявителей, мер государственной поддержки, результатов мониторинга реализации Программы;

равный доступ - участником Программы может являться как отечественная, так и иностранная компания, как крупные, так и средние, малые предприятия;

конкурентность - как основа продвижения эффективных проектов и предотвращения использования неэкономических методов;

трансфертность (эффект распространения) - меры государственной поддержки, касающиеся совершенствования нормативной правовой и нормативно-технической базы (улучшения бизнес-среды), распространяются на всех субъектов экономической деятельности;

преемственность - наиболее эффективные меры государственной политики, предусмотренные в уже реализуемых программных документах, будут применяться при реализации данной Программы;

образование - наука - инновация - базовые составляющие для обеспечения тесной взаимосвязи между подготовкой квалифицированных кадров, достижениями науки, созданием инновационных технологий и новых видов продукции, востребованных на рынках.

Основные направления реализации Программы
1. Развитие приоритетных секторов экономики, обеспечивающих ее
диверсификацию и рост конкурентоспособности

Сноска. Подраздел 1 в редакции Указа Президента РК от 07.03.2014 № 762.

В предстоящий период политика индустриализации будет направлена на опережающее развитие приоритетных несырьевых секторов через развитие отраслей "традиционной специализации", которые станут катализаторами индустриально-инновационных процессов.

Усилия государства сконцентрируются на развитии следующих приоритетных секторов экономики:

1) традиционных: нефтегазового сектора, горно-металлургического комплекса, атомной и химической промышленности с последующим переходом сырьевых производств на более высокие переделы;

2) основанных на спросе недропользователей, национальных компаний и государства: машиностроение, строительная индустрия, фармацевтика;

3) производств, не связанных с сырьевым сектором и ориентированных преимущественно на экспорт: агропромышленный комплекс, легкая промышленность, туризм;

4) секторов "экономики будущего", которые будут играть доминирующую роль в мировой экономике в последующие 15-20 лет: информационные и коммуникационные технологии, биотехнологии, альтернативная энергетика, космическая деятельность.

Перечень указанных секторов не является исчерпывающим и будет дополняться в процессе реализации Программы.

Актуальность вышеуказанных приоритетных направлений подтверждена результатами первого научно-технологического форсайта, проведенного Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан при методологической поддержке Корейского института оценки и планирования науки и технологии КИСТЕП в 2010-2011 годах. Так, по итогам технологического прогнозирования был определен перечень из 75 критических для Казахстана технологий по 7 приоритетным отраслям экономики (горно-металлургический комплекс, энергетика, агропромышленный комплекс, химическая промышленность, нефтегазовый сектор, информационно-коммуникационные технологии, машиностроение).

Более того, технологии энергоэффективности и информационно-коммуникационные технологии были отнесены к технологиям межотраслевого характера, развитие которых должно стать приоритетом для центральных и местных исполнительных органов.

На следующем этапе форсайтных исследований в целях развития критических технологий будут разрабатываться и реализовываться целевые технологические программы (далее - ЦТП), предусматривающие систематизацию механизмов и комплексов мер по развитию критических технологий с целью получения ключевых продуктов и услуг, основанные на взаимодействии государства, бизнеса и науки. Предполагается, что ЦТП будут являться действенным механизмом государственно-частного партнерства в научно-технологической сфере. В долгосрочной перспективе они смогут сыграть положительную роль в усилении конкурентоспособности различных секторов экономики.

При реализации Программы необходимо учитывать, что мировое сообщество вступило в третью индустриальную революцию, одной из характеристик которой являются кастомизация спроса (производство продуктов и услуг с учетом интересов и требований конкретного потребителя), применение индивидуального подхода в производстве товаров и услуг, что должно наложить существенный отпечаток на требования, предъявляемые к рабочей силе, размещению и организации производства.

Выделяются 4 основных тренда третьей промышленной революции:

1) автоматизация, цифровизация производств (переход с аналоговой формы передачи информации на цифровую) и робототехника;

2) новые материалы;

3) логистика нового поколения;

4) "зеленые" технологии.

Вместе с тем, индустриально-инновационная политика должна отвечать следующим основополагающим требованиям третьей индустриальной революции:

1) развитие технологий энергосбережения и энергоэффективности, возобновляемых источников энергии, обеспечивающих снижение потребления энергии и выбросов в окружающую среду, а также переход к энергетической независимости (т.е. автономная выработка электроэнергии);

2) достижение гибкости производств за счет автоматизации систем управления, создания роботизированных производств, применения технологии 3D-печати. Это будет способствовать обеспечению мобильности технологических процессов для производства новой продукции и быстрому сбыту товаров под заказ в рамках средне- и мелкосерийного производства;

3) построение информационного общества, обеспечивающего широкомасштабное использование интернет-возможностей;

4) развитие новых материалов, таких как композитные материалы, нанотехнологии, имеющих совершенно иные возможности для производства и обладающих рядом преимущественных качеств (высокая прочность, легкость, универсальность, более низкая стоимость).

В целях реализации вышеприведенных приоритетных направлений будут проводиться анализ перспективности использования технологий с выявлением основных проблем при их реализации, осуществляться мероприятия по обучению, стимулированию потребителей технологий, приобщению отечественных работников к работе с данными технологиями, а также реализовываться меры по созданию исследовательских центров, учебных лабораторий, крупномасштабных инновационных проектов.

Успешная диверсификация экономики неразрывно связана с устойчивым развитием республики, в том числе путем оптимизации системы управления устойчивым развитием и внедрения "зеленой" политики низкоуглеродной экономики, привлечения инвестиций, решения экологических проблем, снижения негативного воздействия антропогенной нагрузки на природные экосистемы, усиления ответственности природопользователей по снижению эмиссий в окружающую среду, комплексной переработки отходов.

В процессе ускорения диверсификации экономики государство будет противостоять реализации неэффективных проектов, поэтому основными критериями выбора проектов для поддержки будут производительность, энергоэффективность и экспортоориентированность, связанные, прежде всего, с возможностью реализации потенциала Таможенного союза.

Индустриальная политика будет ориентирована на целенаправленное использование конкурентных преимуществ предприятий в производственной интеграции и промышленной кооперации, в результате которых могут быть сформированы кластеры нового поколения. Сотрудничество с мировыми лидерами в научной, технологической и маркетинговой сферах деятельности в результате позволит отечественным предприятиям повысить уровень научно-исследовательского и технологического потенциала, способствовать трансферту существующих и созданию новых технологий.

Кроме того, существует необходимость обеспечения базы для трансферта и внедрения передовых технологий, развития необходимой научно-исследовательской инфраструктуры и формирования благоприятного "инновационного климата", включающего создание условий и стимулов для инновационной деятельности отечественных компаний.

В этой связи, трансферт технологий будет осуществляться по трем основным направлениям:

Обеспечение доступа к зарубежным технологиям. Первоначально будут проработаны вопросы по осуществлению анализа рынка с целью выявления потребностей промышленности, возможности применения и адаптации тех или иных технологий в стране, в том числе в рамках реализации форсайтных исследований. На основе полученных результатов через акционерное общество "Национальное агентство по технологическому развитию" будет реализовываться программа по открытию доступа к базам данных зарубежных технологий, налаживанию контактов, оказанию поддержки в трансферте технологий, в том числе через целевые технологические программы. В свою очередь, проведение данной работы будет способствовать наращиванию инновационной активности отечественных предприятий.

Создание сети трансферта технологий. В частности, будут проработаны вопросы по созданию центров трансферта технологий совместно с США и другими странами. Подобные центры будут являться связующим звеном в доступе отечественных предприятий к мировым современным технологиям и наоборот зарубежных перспективных разработок к отечественному рынку, а также ведущими "точками коммуникаций" казахстанского бизнеса и основных генераторов идей. Совместные международные центры трансферта технологий будут осуществлять как поиск за рубежом технологических партнеров и технологий для отечественных предприятий, так и продвижение казахстанских стартапов.

Организация работы по продвижению отечественных технологий и научных разработок на мировом технологическом рынке. Для этого в акционерном обществе "Национальное агентство по технологическому развитию" будет реализовываться программа по отбору лучших отечественных технологических стартапов для последующего продвижения их за рубеж, в том числе через организацию стажировок, обучение, оплату консалтинговых услуг, а также сотрудничество с ведущими мировыми бизнес-акселераторами.

1.1 Диверсификация производства в "традиционных индустриях"

Сноска. Глава 1.1 с изменениями, внесенным указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Нефтегазовый сектор

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607; с изменением, внесенным Указом Президента РК от 07.03.2014 № 762.

Краткий анализ текущей ситуации

В 2009 году добыча нефти и газового конденсата в республике составила порядка 76,5 млн. тонн, добыча газа составила 35,6 млрд. куб. м. Экспорт нефти и газового конденсата составил 68,1 млн. тонн.

Нефтеперерабатывающими заводами (далее - НПЗ) в 2009 году переработано 12,1 млн. тонн нефти.

Дальнейшее развитие добычи нефти тесно взаимосвязано с морскими проектами и результатами проектов расширения месторождений "Тенгиз" и "Карачаганак".

Несмотря на большие объемы добычи углеводородного сырья, на сегодняшний день в Казахстане отсутствует полный технологический цикл глубокой переработки углеводородного сырья с получением продукции с высокой добавленной стоимостью.

Переработка углеводородного сырья ограничивается сепарацией нефти и газа. В стране действуют 3 НПЗ и 3 газоперерабатывающих завода (далее - ГПЗ), построенные еще в советское время и не отвечающие современным стандартам.

В настоящее время при участии АО "Национальная компания "КазМунайГаз" (далее - АО "НК "КазМунайГаз") подготовлены к этапу реализации базовые проекты по созданию высокотехнологичных, инновационных и гибких производств по комплексной, глубокой переработке углеводородного сырья, позволяющие производить качественные нефтепродукты и нефтехимическую продукцию в определенных соотношениях в зависимости от международного и внутреннего рынков спроса.

Для реализации взаимосвязанных производств нефтегазовой и нефтехимической отраслей в Атырауской области создана специальная экономическая зона "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк".

Основные задачи

1. Увеличение глубины и объемов переработки отечественного углеводородного сырья (нефть/газ).

2. Обеспечение потребности внутреннего рынка в нефтепродуктах и сжиженном газе.

3. Диверсификация экспортных маршрутов транспортировки нефти, газа.

Целевые индикаторы

1. Обеспечение роста объемов переработки нефти на НПЗ в 2014 году до 15 млн. тонн (122,1 % к 2008 году), с доведением качества отечественных нефтепродуктов с 2016 года до стандартов качества Евро-4, Евро-5.

2. Обеспечение транспортировки газа по газопроводу "Бейнеу - Бозой - Шымкент":

в 2013 году - до 2,5 млрд. куб. м;

в 2015 году - до 6 млрд. куб. м;

с 2016 года и в последующие годы - до 10 млрд. куб. м.

3. Обеспечение производства нефтяных дорожных битумов с 2013 года в объеме 200 тыс. тонн в год.

4. Обеспечение производства ароматических углеводородов (бензол, п-ксилол):

в 2014 году - до 188,7 тыс. тонн в год;

в 2015 году - до 377,4 тыс. тонн в год;

с 2016 года и в последующие годы - до 629,0 тыс. тонн в год.

Основные направления развития отрасли

Политика государства в сфере нефтегазового сектора будет сфокусирована на стимулировании развития производств более высокой добавленной стоимости, формировании вспомогательного, обслуживающего и перерабатывающего блоков малых и средних предприятий через аутсорсинг и усиление местной составляющей в крупных проектах, а также на формировании кластеров вокруг крупных системообразующих компаний за счет объединения усилий обслуживающих и вспомогательных предприятий.

Такой подход позволит достичь широкого мультипликативного эффекта от развития нефтегазового и нефтехимического секторов на сопряженные отрасли внутренней экономики с его активным внедрением в национальный воспроизводственный процесс.

Будут созданы нефтегазовые и нефтехимические производства по глубокой переработке углеводородного сырья для выпуска базовой и широкого спектра продукции с высокой добавленной стоимостью с использованием возможности сочетания инновационных технологий глубокой, первичной и комплексной переработки углеводородного сырья.

В этих целях предусматривается реализация следующих инвестиционных проектов:

1) строительство на Атырауском нефтеперерабатывающем заводе (далее - АНПЗ):

комплекса по производству ароматических углеводородов с проектной мощностью бензола - 133 тыс. тонн в год, параксилола - 496 тыс. тонн в год. Срок реализации проекта: 2010-2014 годы;

комплекса по глубокой переработке нефти. Срок реализации проекта: 2011 - 2016 годы;

2) модернизация и реконструкция Шымкентского нефтеперерабатывающего завода (Южно-Казахстанская область) мощностью по переработке нефти до 6 млн. тонн в год. Срок реализации проекта: 2011 - 2016 годы;

3) модернизация и реконструкция Павлодарского нефтехимического завода (Павлодарская область) мощностью по первичной переработке нефти до 7,5 млн. тонн в год. Срок реализации проекта: 2011 - 2016 годы;

4) строительство интегрированного газохимического комплекса по производству базовой нефтехимической продукции мощностью 1,3 млн. тонн продукции в год, предусматривающего переработку углеводородного газа Тенгизского месторождения (Атырауская область). Срок реализации проекта: 2009 - 2016 годы;

5) строительство битумного завода на базе Актауского завода пластических масс (переработка тяжелой Каражанбасской нефти) мощностью не менее 400 тыс. тонн дорожных битумов, соответствующих климатическим условиям Казахстана (Мангистауская область). Срок реализации проекта: 2010-2013 годы.

Для увеличения местного содержания в закупках нефтегазовых компаний предполагаются следующие меры:

1) национальные компании нефтегазовой сферы будут инициировать создание новых производств, обеспечивающих увеличение доли местного содержания в закупках посредством прямого участия во вновь создаваемых производствах или гарантирования долгосрочного заказа продукции, выпускаемой отечественными товаропроизводителями;

2) вокруг крупных нефтегазовых проектов будут создаваться технопарки по примеру Аксайского индустриального парка, созданного при поддержке компании "Карачаганак Петролеум Оперейтинг Б.В." (далее - КПО). Целью проекта является организация производства казахстанскими компаниями товаров, регулярно и долгосрочно востребованных КПО. По такому же принципу возможно создание комплекса объектов по производству востребованной продукции АО "НК "КазМунайГаз", товариществом с ограниченной ответственностью "Тенгизшевройл" (далее - ТШО), "Норт Каспиан Оперейтинг Компани Б.В." (далее - НКОК) и другими крупными недропользователями;

3) в контракты с недропользователями будут включены условия по обязательному обеспечению нефтью отечественных НПЗ и организации производства сопутствующих товаров, а также обеспечению приоритетности закупок отечественных товаров, работ и услуг;

4) будут заключаться меморандумы с крупными частными системообразующими предприятиями, направленные на увеличение уровня переработки сырья и закупок у отечественных товаропроизводителей.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение транспортной инфраструктурой

Казахстанская Каспийская Система Транспортировки (далее - ККСТ), предназначенная для экспорта нефти с месторождений "Кашаган" и "Тенгиз" через Каспийское море и систему Баку - Тбилиси - Джейхан и/или другие нефтетранспортные системы на международные рынки, будет состоять из:

1) нефтепровода Ескене - Курык;

2) Транскаспийской системы/проекта (далее - ТКП), включающего нефтеналивной терминал на казахстанском побережье Каспийского моря, танкеры и суда для перевозки нефти и вспомогательных операций, нефтесливной терминал на азербайджанском побережье Каспийского моря, соединительные сооружения с системой Баку - Тбилиси - Джейхан.

Каспийский Трубопроводный Консорциум (далее - КТК)

Нефтепровод КТК, общей протяженностью 1510 км, соединяет месторождение "Тенгиз" и нефтетерминал на российском побережье Черного моря вблизи порта Новороссийск.

Предполагается расширение пропускной способности нефтепровода до 67,0 млн, тонн нефти в год.

Нефтепровод Казахстан - Китай

Нефтепровод Казахстан - Китай включает реализацию проекта нефтепровода Атасу - Алашанькоу и Кенкияк - Кумколь. Предусматривается расширение пропускной способности существующих мощностей нефтепровода Казахстан - Китай до 20 млн. тонн в год.

Нефтепровод Атырау - Самара

Нефтепровод Атырау - Самара является одним из приоритетных направлений транспортировки нефти через территорию Российской Федерации в направлении Черного моря или Балтийского моря.

Газопровод Бейнеу - Бозой - Акбулак

В целях обеспечения потребности в газе южных регионов страны и исключения зависимости от импортного газа предусматривается ввод в эксплуатацию по пусковым комплексам газопровода Бейнеу - Бозой - Акбулак:

1-го пускового комплекса 1-ой очереди - 2011 год;

2-го пускового комплекса 1-ой очереди - 2013 год;

2-ой очереди - 2019 год.

Обеспечение инфраструктурой на территории специальной экономической зоны (далее - СЭЗ)

1. Строительство объектов инфраструктуры для производственной площадки в Карабатане Атырауской области, в том числе для деятельности интегрированного газохимического комплекса;

2. Строительство инфраструктуры технопарка СЭЗ "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" в городе Атырау, на территории которого будут размещены предприятия малого и среднего бизнеса, работающие на базовом нефтехимическом сырье.

Формирование сервисной инфраструктуры

Будут проработаны вопросы создания сервисной инфраструктуры, призванной удовлетворить спрос нефтегазовой промышленности в высококвалифицированных кадровых и научно-исследовательских ресурсах, а также в технических, управленческих и коммерческих услугах.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах по 16 специальностям нефтегазовой отрасли будет покрыта в рамках подготовки в высших учебных заведениях (далее - вуз) и 18 учебных заведениях технического и профессионального образования (далее - ТиПО) в Атырауской, Актюбинской, Западно-Казахстанской, Мангистауской, Кызылординской, Южно-Казахстанской областях.

В 2011 году будет введен в эксплуатацию Межрегиональный центр по подготовке и переподготовке кадров для нефтегазовой отрасли на 700 ученических мест в городе Атырау.

Для дальнейшего успешного развития системы профессионального образования в нефтегазовой отрасли будет осуществлен переход на мировые стандарты обучения в отрасли посредством:

1) разработки нормативной правовой базы, предусматривающей ответственность компаний в профессиональном образовании молодежи и подготовке казахстанских кадров;

2) взаимодействия с социальными партнерами путем привлечения их к подготовке кадров, обеспечения совместного использования учебных центров нефтяных компаний в процессе обучения казахстанских кадров.

Подготовка специалистов для нефтегазовой отрасли будет осуществляться в рамках государственного заказа и целевых образовательных грантов крупных иностранных нефтяных компаний.

Внедрение технических регламентов

В настоящее время действует единая нормативно-техническая база нефтегазовой и нефтехимической отраслей на территории Таможенного союза (далее - ТС). В рамках ТС разработаны и утверждены следующие технические регламенты:

1) "О требованиях к автомобильному и авиационному бензину, дизельному и судовому топливу, топливу для реактивных двигателей и мазуту" (вводится в действие с 31 декабря 2012 года);

2) "О требованиях к смазочным материалам, маслам и специальным жидкостям" (вводится в действие с 1 марта 2014 года).

До ввода в действие вышеназванных технических регламентов на территории Республики Казахстан действуют технические регламенты, устанавливающие требования к безопасности:

1) бензина, дизельного топлива и мазута (утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 1 марта 2010 года № 153);

2) присадок к бензинам (утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 июня 2010 года № 634);

3) смазок и специальных жидкостей для транспортных средств (утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 июня 2010 года № 563);

4) нефтегазопромыслового, бурового, геологоразведочного и геофизического оборудования (утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2009 года № 2231).

Также в рамках ТС будет разработан технический регламент, устанавливающий требования к безопасности магистральных нефтепроводов, подводных трубопроводов и кабелей.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в отрасли нефтегазового сектора приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования для месторождений на поздней стадии разработки на примере месторождений акционерного общества "НК "КазМунайГаз" будут определены технологии повышения нефтеотдачи пластов. Развитие данной критической технологии будет обеспечиваться через механизм реализации целевой технологической программы "Развитие технологий повышения нефтеотдачи пласта для месторождений на поздней стадии разработки на примере месторождений акционерного общества "НК "КазМунайГаз" (поддержание пластового давления, технологии бурения скважин в особых условиях, сейсморазведка с высокой разрешающей способностью, технология интегрированной интерпретации данных сейсморазведки для создания детальной модели, технология подготовки нефти), также каталитические технологии, в том числе для процессов получения полимеров и эластомеров (полиэтилен, полипропилен, синтетический каучук)".

Нефтехимия

Сноска. Параграф исключен Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Горнометаллургическая отрасль

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Доля горно-металлургической отрасли в общем объеме промышленного производства составляет - 17,5 %. Доля добычи металлических руд - 3,8 %, добыча железных руд - 1,5 %, добыча руд цветных металлов - 2,3 %, доля металлургической промышленности - 11,8 %, доля производства готовых металлических изделий - 1,2 %. На долю металлургической промышленности приходится свыше 35 % всего объема обрабатывающей промышленности. Практически все производимые в стране металлы и металлопродукция экспортируются, а производство продукции более высоких переделов находится за рубежом. По итогам 2008 года экспортировано продукции на 13,21 млрд. долл. США.

Основными проблемами горно-металлургического комплекса являются: истощение сырьевой базы, низкая комплексность используемого сырья, высокая степень износа основных производственных фондов, высокая степень загрязнения окружающей среды и технологическое отставание, отсутствие интегрированных комплексов с полным циклом производства (от добычи до выпуска продукции с высокой степенью товарной готовности), малая емкость и рассредоточенность внутреннего рынка, высокая энерго-, трудо- и материалоемкость продукции, острая нехватка инвентарного подвижного состава.

Перспективные возможности технологического развития горно-металлургической отрасли: 1) в черной металлургии - производство высококачественного сырья для получения стали (гранулированный чугун и горячее брикетированное железо, производство ферросплавов с цветными и редкими металлами), производство качественной стали (трубной и коррозийностойкой, жаростойкой и жаропрочной, инструментальной, шарикоподшипниковой, рельсовой и рессорно-пружинной) и расширение сортамента высоколегированной стали; 2) в цветной металлургии - производство чистых металлов (алюминий, медь, золото, титан) и изделий из них (катанки, проволоки, проката, профиля и сплавов, а также ювелирных изделий).

Основная задача

Создание металлургических производств последующих переделов, обеспечивающих развитие машиностроения, стройиндустрии и других отраслей промышленности и экспорта.

Целевые индикаторы

1. Увеличение валовой добавленной стоимости металлургической отрасли к 2015 году не менее чем на 50 % в реальном выражении к уровню 2008 года на основе глубокой переработки минерального сырья и создания новых переделов.

2. Увеличение объема экспорта металлургической продукции на 30 % к уровню 2008 года.

3. Увеличение производительности труда металлургической промышленности не менее чем на 15 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы

Прогноз структуры и объемов выпуска продукции черной металлургии:

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2008 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.	к уровню 2008 г. %
1	Чугун передельный, полученный путем прямого восстановления железа	МИР	тыс. тонн	3195	3195	3195	3195	3195	3000	93,8
2	Плоский прокат из стали	МИР	тыс. тонн	2826	2900	2900	2900	2900	3100	110
3	Жесть белая	МИР	тыс. тонн	174	174	174	174	174	85	48,8
4	Оцинкованное железо	МИР	тыс. тонн	526	526	526	526	526	573	108,9
5	Железо с полимерным покрытием	МИР	тыс. тонн	58	58	58	58	58	78	134,4
6	Трубы	МИР	тыс. тонн	104	104	164	434	434	215,4	207,1
7	Ферро - сплавы	МИР	тыс. тонн	1590	1620	1654	1654	1654	1700	107
8	Титановые слитки	МИР	тыс. тонн	-	-	-	-	-	16	-

Прогноз структуры и объемов выпуска продукции цветной металлургии:

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2008 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.	к уровню 2008 г.%
1	Первичный алюминий	МИР	тыс. тонн	125	125	250	250	250	207	165,6
2	Катодная медь	МИР	тыс. тонн	398,4	398,4	433,4	473,4	475	500	50,2
3	Катодное золото	МИР	кг	20825	20825	35825	35825	35825	43184	207,3
4	Цинк необработанный	МИР	тыс. тонн	365,6	365,6	365,6	365,6	370	370	101
5	Свинец	МИР	тыс. тонн	105,8	105,8	105,8	205,8	205,8	205,8	195

Основные направления развития отрасли

Государственная политика в развитии горно-металлургического комплекса страны будет направлена на реализацию следующих направлений:

организация производств основных (базовых) металлов крупными предприятиями;

организация производств конечной продукции высоких переделов с высокой добавленной стоимостью на основе базовых, редких и редкоземельных металлов предприятиями малого и среднего бизнеса.

Также будет применяться комплекс мер по стимулированию снижения доли экспорта руд и концентратов для обеспечения комплексной переработки минерального сырья.

Предполагаемые к развитию производства, направленные на новые переделы, ориентированные на экспорт:

1) в черной металлургии будет реализован крупный проект в 2018 году по увеличению мощности производства стали до 6 млн. тонн в год (Карагандинская область). Также в пятилетний период будет увеличен годовой объем производства ферросиликомарганца на 64,8 тыс. тонн в год, феррохрома до 440 тыс. тонн в год;

2) в цветной металлургии будет увеличено производство первичного алюминия на 125 тыс. тонн. Также будет начато строительство нового завода по производству первичного алюминия мощностью 250 тыс. тонн в год (Павлодарская область). В редкометальной и редкоземельной подотрасли к 2014 году будут созданы (не менее двух) совместные предприятия с крупнейшими мировыми корпорациями-лидерами в области высокотехнологичных производств. Кроме того, будет увеличен выпуск катодной меди на 95 тыс. тонн, губчатого титана - на 16 тыс. тонн, производства кварца высокой чистоты - 16,5 тыс. тонн, медно-молибденовой руды - 2,5 млн. тонн. Также в 2016 году будет увеличен выпуск медного концентрата на 85 тыс. тонн (Восточно-Казахстанская область).

Будет увеличено производство тантала к 2015 году до 297 тонн, бериллия до 2000 тонн.

На внутренний рынок с поэтапным выходом на внешние рынки:

в черной металлургии в Карагандинской области в индустриальной зоне будут созданы (не менее трех) высокотехнологичные малотоннажные производства, выпускающие продукцию с высокой добавленной стоимостью. Также будет увеличен годовой объем производства стального проката на 450 тыс. тонн в Костанайской области, горячего брикетированного железа - 1,4 млн. тонн в год;

в цветной металлургии в Павлодарской области будет создана индустриальная зона для размещения производств по переработке алюминия. Планируется создать малотоннажные производства по переработке алюминия мощностью 20 тыс. тонн проката в год, 10 тыс. тонн в год профиля. Кроме того, будет увеличен выпуск золота (сплав-Доре, катодное золото) на 15 тонн в год, а также освоено производство по аффинажу золота мощностью 25 тонн в год;

в сфере производства металлургической продукции высоких переделов будут созданы 25 малых и средних предприятий в Восточно-Казахстанской, Западно-Казахстанской, Карагандинской, Актюбинской и Павлодарской областях.

Предусматривается реализация следующих проектов:

Костанайская область - горячебрикетированное железо - 1,4 млн. тонн в год;

Костанайская область - сортовой прокат - 75 тыс. тонн в год;

Костанайская область - металлопрокат - 450 тыс. тонн в год;

Жамбылская область - ферросиликомарганец - 64,8 тыс. тонн в год;

Актюбинская область - феррохром — до 440 тыс. тонн в год;

Акмолинская область - добыча руды - 8 млн. тонн в год, производство золота - 15 тонн в год;

Павлодарская область - производство концентрата меди - 100 тыс. тонн в год. Запуск планируется в 2015 г.;

Павлодарская область - производство первичного алюминия - 125 тыс. тонн в год;

Восточно-Казахстанская область - производство концентрата меди - 85 тыс. тонн в год, 25 тыс. тонн в год катодной меди. Запуск планируется в 2016 г.;

Восточно-Казахстанская область - производство губчатого титана - 16 тыс. тонн в год;

Восточно-Казахстанская область - производство катодной меди - 70 тыс. тонн в год.

В 2018 году в Карагандинской области планируется запуск крупного проекта с увеличением производства стали до 6 млн. тонн в год.

Этапы реализации данного проекта:

реконструкция доменной печи № 2.

Сумма инвестирования - 109,3 млн. долл. США. В ноябре 2011 года печь была поставлена на разогрев. Первый чугун (содержание кремния более 2 %), был получен 29 апреля 2012 года, 10 мая - передельный чугун (содержание кремния 0,8 - 1 %);

модернизация машины непрерывного литья заготовок № 3.

Сумма инвестирования - 37,4 млн. долл. США. В ноябре 2011 года введена в эксплуатацию. На рабочие параметры машина непрерывного литья заготовок № 3 вышла в апреле 2012 года;

строительство блока разделения воздуха кислородного производства фирмы "Linde".

Сумма инвестирования - 125 млн. долл. США. Проект запущен в эксплуатацию 25 декабря 2012 года;

строительство котельной станции на доменном газе.

Сумма инвестиций - 18,5 млн. долл. США. Запущен в эксплуатацию 15 декабря 2012 года;

реконструкция доменной печи № 3.

Сумма инвестирования - 130 млн. долл. США. Заключен контракт с фирмой "Пауль Вюрт" (Люксембург). В прогрессе выполнение инжиниринговых (проектных) работ.

5 декабря 2012 года печь остановлена на капитальный ремонт.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение транспортной инфраструктурой

Будет проработан вопрос увеличения пропускной способности железной дороги на станциях: Аксу-2 (Павлодарская область), Дон (Хромтау, Актюбинская область), Жинишке (Актюбинская область).

Будут проработаны вопросы по обеспечению энергетической и транспортной инфраструктурой планируемых к реализации инвестиционных проектов.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах по специальностям для горно-металлургической отрасли обеспечивается за счет подготовки кадров в вузах и учебных заведениях ТиПО Казахстана.

Будет внедрена система прохождения производственной практики на производственных предприятиях сроком на 3 месяца с закреплением индивидуальных руководителей на местах.

Внедрение технических регламентов

В целях совершенствования сферы технического регулирования в металлургической отрасли будут разработаны и внедрены 4 технических регламента по металлургии и металлообработке, 311 государственных стандартов Республики Казахстан, гармонизированных с международными требованиями, в том числе на методы испытаний - 162, на продукцию - 148, а также 1 стандарт на систему менеджмента. Предлагаемые к принятию стандарты будут направлены на: металлы - 156, металлические материалы - 85, систему менеджмента - 1, измерение и методы испытаний металлических материалов - 58. Кроме того, необходимо провести модернизацию государственных эталонов по шкалам твердости с целью производства высокоточных мер твердости для метрологического обеспечения измерений качества металлов и металлоизделий.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В целях научно-технического развития отрасли к 2014 году будет проработан вопрос создания установок для проведения опытно-промышленных испытаний новых технологий переработки минерального и техногенного сырья с получением новых материалов с заданными свойствами при Центре металлургии и высоких технологий в Восточно-Казахстанской области.

Будут проводиться системный мониторинг предприятий, анализ и контроль процессов формирования добавленной стоимости продукции металлургии и металлообработки.

На повышение инновационной активности бизнеса будут выделены инновационные гранты для модернизации предприятий металлургии и металлообработки в целях достижения высоких показателей производительности труда, энергоэффективности и экологичности производства. В рамках Закона Республики Казахстан от 9 января 2012 года "О государственной поддержке индустриально-инновационной деятельности" будут выделены гранты для проведения научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ (далее - НИОКР), а также на льготное финансирование лизинга оборудования.

В рамках реализации инновационной политики в отрасли горно-металлургического комплекса приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования были определены следующие критические технологии в области горно-металлургического комплекса: технологии производства сплавов цветных металлов, комплексных ферросплавов, технологии прямого восстановления железа, выщелачивания металлов, выплавки износостойких сплавов, отливки износостойких и жаропрочных изделий, технологии литья изделий из чугуна, стали, цветных металлов, технологии геолого-геофизических методов поиска и разведки месторождений полезных ископаемых, переработки техногенных месторождений, получения коллективных концентратов, прямого получения чистых металлов, обогащения и переработки труднообогатимого и низкокачественного сырья. Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Будет создана и внедрена инновационно-технологическая база отрасли по комплексному извлечению полезных компонентов из минерального сырья и металлургии высоких переделов.

Будут:

1) проработаны вопросы разработки и реализации проектов по автоматизации основных производственных процессов на горных предприятиях;

2) подготовлены механизмы адаптации и модернизации импортных технологий.

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций

Стимулирование развития НИОКР путем сокращения налогооблагаемой базы по корпоративному подоходному налогу на 150 % от расходов на внедрение результатов по НИОКР.

В целях развития местного содержания при реализации проектов с участием государства приоритетное право на поставку металлопродукции для реализации данных проектов будет обеспечено отечественным производителям.

Поддержка развития отрасли также будет осуществляться путем приоритетного закупа товаров, работ и услуг предприятий отрасли недропользователями, национальными компаниями и государственными органами.

Будут предприняты меры для стимулирования реализации металлов на внутреннем рынке в целях получения продукции высоких переделов.

Будут разработаны системные меры по участию крупных системообразующих компаний горно-металлургического комплекса в диверсификации экономики Казахстана и создании добавленной стоимости, в том числе посредством развития местного содержания, трансферта технологий, стимулирования освоения новых видов продукции.

Ресурсное обеспечение

Будет оказано содействие отечественным компаниям с ограниченной ресурсной базой в приобретении горнорудных активов за рубежом.

Будут проводиться разработка и внедрение эффективных технологий по переработке забалансовых, труднообогатимых руд и концентратов и отвалов, а также использованию вторичного сырья (лома и отходов черных и цветных металлов).

Будет проработан вопрос по:

1) созданию системы оценки и учета запасов полезных ископаемых, соответствующей международным стандартам;

2) созданию системы управления процессами вовлечения в промышленное использование техногенных минеральных образований (ТМО);

3) проведению оценки состояния и размещения прогнозных ресурсов с выделением первоочередных участков проведения поисково-разведочных работ.

Акционерное общество "Национальная горнорудная компания "Тау-Кен Самрук" (далее - АО "НГК "Тау-Кен Самрук") будет обеспечивать интересы государства в горно-металлургическом комплексе в части приобретения отчуждаемых прав на недропользование и участвовать в освоении и разработке месторождений полезных ископаемых.

Совершенствование законодательства

Будут внесены изменения в Закон Республики Казахстан от 24 июня 2010 года "О недрах и недропользовании" в части наделения полномочиями Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан по вопросу утверждения плана горных работ по добыче твердых полезных ископаемых.

Химическая промышленность

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Валовой объем производства химической промышленности в мире составляет около 2 трлн. долл. США. Доля казахстанского производства в мировом производстве - 0,04 %, в объеме промышленного производства страны - 1,61 %, в объеме обрабатывающей промышленности страны - 4,84 %.

По итогам 2008 года объем экспорта продукции отрасли составил 101 млрд. тенге или около 0,84 млрд. долл. США, а импорт - 92 млрд. тенге или 0,76 млрд. долл. США.

К проблемам развития отрасли относятся: низкая степень переработки сырья; несоответствие продукции требованиям международных стандартов; технологическое и техническое отставание отрасли; износ основных фондов (более 80 %); низкий коэффициент обновления основных фондов (1-1,5 % в год); отсутствие ряда базовых производств для производства продукции дальнейших переделов; дефицит квалифицированных кадров.

В настоящее время объективно отсутствуют инжиниринговые компании, способные осуществить полный комплекс инжиниринговых услуг по проектированию конкурентоспособных химических производств (аналитические исследования, предпроектная, проектная документация, проектирование оборудования, технологии, контроль за строительством, сопровождение деятельности).

Основная задача

Развитие приоритетных конкурентоспособных производств химической промышленности, направленных на выпуск высокотехнологичной, экспортоориентированной и инновационной продукции с высокой добавленной стоимостью.

Целевые индикаторы

1. Увеличение валовой добавленной стоимости не менее чем на 70 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Увеличение объема экспорта продукции химической промышленности на 38 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

3. Увеличение производительности труда в производстве продуктов химической промышленности в 2 раза в реальном выражении к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2009 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Организовано производство новых видов химической продукции	МИР	шт.	-	-	5	5	5	6
2	Каустическая сода	МИР	тыс. тонн	-	-	30	30	30	30
3	Хлор	МИР	тыс. тонн	-	_	9,6	9,6	9,6	10
4	Соляная кислота	МИР	тыс. тонн	-	-	45	45	45	44,5
5	Гипохлорит натрия	МИР	тыс. тонн	-	-	6,6	6,6	6,6	5
6	Минеральные удобрения	МИР	тыс. тонн	251, 7	254	257	260	260	400
7	Ввод мощностей по переработке и обогащению химического сырья	МИР	шт.	-	-	-	2	3	4
8	Серная кислота	МИР	тыс. тонн	997	997	1177	1177	2527	2350
9	Аммонит	МИР	тыс. тонн	-	-	-	15	15	15
10	Биопрепараты и гуматы (стимуляторы роста)	МИР	тыс. тонн	-	-	0,6	0,6	0,6	0,6

Основные направления развития отрасли

Будут проведены работы по:

1) организации производства минеральных удобрений (в том числе азотных и фосфорных) не менее 1 млн. тонн в год, калийных (в том числе бесхлорных) - не менее 250 тыс. тонн в год, комплексных - не менее 200 тыс. тонн в год, каустической соды по мембранному методу - не менее 30 тыс. тонн в год, цианида натрия и средств агрохимии;

2) увеличению объемов производства серной кислоты не менее 500 тыс. тонн в год, синтетических моющих средств - не менее 20 тыс. тонн в год.

В этих целях предусматривается реализация следующих инвестиционных проектов:

1) производство каустической соды по мембранному методу 30 тыс. тонн в год и прочей продукции - хлора, гипохлорита натрия (Павлодарская область);

2) производство серной кислоты до 180 тыс. тонн в год (Акмолинская область);

3) строительство сернокислотного цеха мощностью 650 тыс. тонн в год (Жамбылская область).

С 2014 года будут начаты инфраструктурные и строительные работы по следующим проектам:

1) организация производства азотно-фосфорных удобрений не менее 1 млн. тонн в год (месторождения "Ушбас" и "Герес" Южно-Казахстанской области);

2) строительство горно-обогатительной фабрики (Жамбылская область).

Реализация вышеуказанных проектов откроет возможность для организации производства продукции высоких переделов предприятиями малого и среднего бизнеса, позволит увеличить наукоемкость отрасли, использовать имеющиеся научные разработки и обеспечить потребности внешних и внутренних рынков.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение инфраструктурой

Будет проработан вопрос обеспечения энергетической инфраструктурой проекта строительства завода по производству комплексных минеральных удобрений в Жамбылской области.

Будет проработан вопрос обеспечения транспортной инфраструктурой проектов строительства завода по производству комплексных минеральных удобрений в Жамбылской области, завода по производству азотно-фосфорных удобрений в Южно-Казахстанской области.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах по специальностям для химической отрасли обеспечивается за счет подготовки кадров в вузах и учебных заведениях ТиПО Казахстана.

Снятие административных барьеров

В целях упрощения процедуры в области регулирования обращения химической продукции на территории Республики Казахстан будет частично автоматизирована государственная услуга по регистрации химической продукции.

Техническое регулирование в области химической промышленности

Будут разработаны технические регламенты ТС в химической отрасли, а также стандарты, которые могут быть приняты в качестве доказательной базы к техническим регламентам.

В рамках бюджетной программы 013 "Услуги в сфере технического регулирования и метрологии" предусматривается разработка и внедрение 225 национальных и региональных стандартов, гармонизированных с международными требованиями.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В целях реализации Закона Республики Казахстан от 9 января 2012 года "О государственной поддержке индустриально-инновационной деятельности" (далее - Закон) осуществляется государственная поддержка в виде предоставления инновационных грантов по девяти направлениям, указанным в статье 20 Главы 4 Закона, который носит заявительный характер.

Инновационные гранты будут предоставляться субъектам индустриально-инновационной деятельности путем возмещения и (или) оплаты части затрат по реализации индустриально-инновационных проектов.

Будет создана специализированная инжиниринговая компания в сфере химического производства, деятельность которой будет направлена на подготовку не менее 30 квалифицированных инженеров из числа казахстанских специалистов, внедрение современных методик и международных стандартов по проектированию производств, увеличение местного содержания в инжиниринговых услугах в отрасли не менее чем до 40 %, формирование системы научно-инжинирингового сопровождения деятельности предприятий отрасли.

В рамках реализации инновационной политики в отрасли химической промышленности приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования были определены следующие критические технологии в области химической промышленности: технологии получения композиционных и керамических материалов для замещения металлических изделий, биохимические технологии получения продукции из биомассы (биоэтанол второго поколения, биоразлагаемые полимеры), разработка нанокатализаторов для процессов нефте-, газопереработки, технологии получения сложных (комплексных) минеральных и органоминеральных удобрений, технологии для развития углехимии. Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций

Товарищество с ограниченной ответственностью (далее - ТОО) "Объединенная химическая компания" акционерного общества "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына" (далее - АО "ФНБ "Самрук-Казына") будет основным оператором реализации Программы в химической промышленности и будет обеспечивать интересы государства в части приобретения отчуждаемых прав на недропользование, участвовать в освоении и разработке месторождений полезных ископаемых, заниматься привлечением необходимого заемного капитала на международном финансовом рынке и поиском стратегических инвесторов. Будет организовано льготное кредитование инвестиционных проектов, предприятий малого и среднего бизнеса по производству химической продукции.

Будут увеличены объемы субсидирования сельскохозяйственных производителей в целях стимулирования потребления минеральных удобрений отечественного производства.

Торговая политика

В целях поддержки экспорта будет предусмотрена финансовая и сервисная поддержка химических предприятий-экспортеров на продвижение производимой продукции.

Будет упрощена процедура получения лицензии на экспорт химической продукции, уменьшены сроки выдачи согласований в каждом министерстве.

Будет решен вопрос получения специального разрешения на хождение цистерн для перевозки желтого фосфора по территории стран Европейского Союза (далее - ЕС) на период 2011 - 2018 годы (в связи с их запретом в странах ЕС с 2011 года).

Ресурсное обеспечение

Будут проведены поисковые работы по месторождениям сырья для химической промышленности.

Атомная промышленность

Сноска. Параграф в редакции указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Атомная промышленность Казахстана в основном представлена предприятиями урановой промышленности.

В настоящее время в Казахстане имеются значительные объемы разведанных запасов урана - 2-е место в мире.

Объем добычи урана в Казахстане в 2008 году составил 8 512 тонн. Добыча урана в Казахстане осуществляется совместными и дочерними предприятиями акционерного общества "Национальная атомная компания "Казатомпром" (далее - АО "НАК "Казатомпром").

В Казахстане имеются все предпосылки для создания и развития производств дореакторного ядерного топливного цикла для выпуска в Казахстане урановой продукции более высоких переделов относительно его добычи, а именно:

1) наличие значительных запасов и ресурсов природного урана;

2) наличие развитой уранодобывающей промышленности;

3) наличие предприятия по производству компонентов ядерного топлива для атомных электрических станций;

4) наличие в стране высококвалифицированных специалистов урановой промышленности.

Цель

Развитие в Казахстане высокотехнологичной и наукоемкой атомной промышленности, обеспечение трансферта передовых технологий. Основные задачи

1. Выполнение установленных целевых индикаторов добычи урана.

2. Создание условий для развития производств дореакторного ядерного топливного цикла в Казахстане.

Целевые индикаторы

1. Сохранение лидирующих позиций на мировом рынке природного урана: увеличение объемов добычи урана до 22 - 25 тыс. тонн в 2014 году в рамках обязательств по контрактам на недропользование с учетом конъюнктуры мирового рынка урана и при согласовании с компетентным органом Республики Казахстан.

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Объем добычи урана	МЭ	тонн	19449	21240	22320	23469
2	Обогащение урана на действующем предприятии по разделению изотопов на территории РФ	МЭ	млн. ЕРР			0,3	2,5
3	Обеспеченность атомной отрасли профессиональными кадрами	МЭ	кол-во специалистов	100	100	100	100

Основные направления развития

В целях развития атомной промышленности предполагается реализация следующих основных мероприятий:

1) проведение поисково-оценочных работ в пределах Шу-Сарысуйской ураново-рудной провинции с целью воспроизводства урановой ресурсной базы;

2) проведения геолого-разведочных работ для увеличения разведанных запасов урана;

3) продолжение работы по расширению производственных мощностей на действующих рудниках;

4) ввод в эксплуатацию новых добычных комплексов;

5) создание условий для построения вертикально интегрированного комплекса диверсифицированных в мировой дореакторный ядерно-топливный цикл предприятий по конверсии природного урана, производству ядерного топлива и его компонентов с получением гарантированного доступа к услугам по разделению изотопов урана через участие в действующем российском предприятии по обогащению урана.

Основным оператором развития атомной промышленности Республики Казахстан является АО "НАК "Казатомпром", которое будет сконцентрировано на наращивании отечественного потенциала в сфере добычи урана путем прямого участия в крупных проектах обустройства и запуска новых месторождений, проведении поисково-оценочных и геолого-разведочных работ.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Формирование сервисной инфраструктуры

В целях достижения запланированных объемов добычи урана способом подземного (кислотного) выщелачивания предусмотрено ресурсное обеспечение добычи урана путем создания серно-кислотных заводов, производств химических реагентов, создания производства бурильных труб.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Будет продолжена реализация программы подготовки, переподготовки и повышения квалификации специалистов для атомной промышленности.

Подготовка специалистов будет проводиться в вузах Казахстана, специализированными организациями АО "НАК "Казатомпром" по повышению квалификации (ТОО "Институт высоких технологий", ТОО "Казахстанский ядерный университет"), а также в вузах ближнего и дальнего зарубежья. Переподготовка и повышение квалификации специалистов будут организованы с привлечением зарубежных специалистов, а также в вузах ближнего и дальнего зарубежья.

Снятие административных барьеров

Для осуществления государственного регулирования отношений в сфере использования атомной энергии будет продолжено совершенствование нормативных правовых актов, регулирующих вопросы лицензирования деятельности в атомной промышленности.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в отрасли атомной промышленности приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования были определены следующие критические технологии в области атомной промышленности: технологии по выпуску новых материалов на основе нанотехнологий для выработки энергии, технологии получения различной радиоизотопной продукции (для ядерной медицины и других отраслей экономики). Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

1.2 Развитие отраслей на базе внутреннего спроса

Интенсивное развитие экономики в "традиционных индустриях", развитие казахстанского содержания послужит стимулом для развития секторов экономики, основанных на спросе недропользователей, национальных компаний и государства, прежде всего машиностроения, строительной индустрии и фармацевтической промышленности.

При этом стратегией развития данных отраслей будет поэтапный переход от обеспечения внутреннего спроса к росту их экспортного потенциала за счет повышения конкурентоспособности отечественных предприятий, роста производительности факторов производства, внедрения инновационных технологий.

Машиностроение

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Машиностроительный комплекс включает 13 подотраслей: железнодорожная, нефтегазовая, горношахтная и металлургическая, автомобилестроение, сельскохозяйственная, электрооборудование и т.д. Доля продукции машиностроительного комплекса в общем объеме промышленного производства Казахстана снизилась с 15,9 % в 1990 году до 2,9 % в 2008 году. Емкость рынка в 2008 году составила 16 663 млн. долларов, из которых основную долю занимает импорт 15 475 млн. долларов, или 41 % в общей структуре импорта товаров.

Основные проблемы развития отрасли: технологическое отставание предприятий, низкая конкурентоспособность продукции; отсутствие связей с мировыми производителями, доступа к конструкторской документации; незначительный объем инвестиций; отсутствие межзаводской кооперации; высокий уровень изношенности оборудования (43-80 %); дефицит квалифицированных кадров; низкий уровень послепродажного сервиса машиностроительной продукции.

В нефтегазовом, горношахтном и металлургическом машиностроении проблемами являются: отсутствие информированности предприятий машиностроения о перспективных планах закупок недропользователей, планах технического перевооружения, потребности в продукции нефтегазового машиностроения в разрезе месторождений, регионов, планах по импорту продукции.

В сельскохозяйственном машиностроении проблемами являются: использование импортируемых комплектующих и материалов, низкий платежеспособный спрос сельхозтоваропроизводителей, труднодоступность кредитных ресурсов, законодательное ограничение возможности финансирования производства отечественной машиностроительной продукции лизинговыми компаниями.

В транспортном машиностроении проблемами являются: отсутствие крупногабаритного литья; использование импортируемых комплектующих и материалов.

В оборонной промышленности проблемами являются: практическое отсутствие научных исследований; отсутствие полного цикла производства (в основном производятся комплектующие); отсутствие эффективного взаимодействия со своими главными потребителями - Вооруженными Силами, другими войсками и воинскими формированиями Казахстана; ограниченное количество потенциальных потребителей (в основном казахстанская военная продукция может заинтересовать только государства-члены ОДКБ); низкая рентабельность производства, недостаточное государственное финансирование.

Основная задача

Максимальное удовлетворение потребностей внутреннего рынка и расширение экспорта за счет увеличения производства конечной продукции с высокой добавленной стоимостью.

Целевые индикаторы

1. Увеличение валовой добавленной стоимости в машиностроении на 70 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Увеличение производительности труда в отрасли машиностроения в 2,3 раза в реальном выражении к уровню 2008 года.

3. Обеспечение прироста доли отечественного производства машиностроения в общем объеме ресурсов отрасли в 1,5 раза к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Транспортное машиностроение, в том числе:	МИР
1.1	уровень локализации производства легковых автомобилей и комплектующих	МИР	%	-	5	10	20	30
1.2	производство дизельных локомотивов	МИР	ед.					42
1.3	производство пассажирских вагонов	МИР	ед.					48
2	Сельскохозяйственное машиностроение, в том числе:	МИР
1.1	производство комбайнов	МИР	ед.	-	258	565	590	650
1.2	производство тракторов*	МИР	ед.	1000	1000	1000	1000	1000

Примечание: * ежегодное планируемое производство

Основные направления развития отрасли

Модернизация действующих предприятий с целью создания гибких производств по расширению выпускаемого ассортимента и освоение новых видов машиностроительной продукции.

Организация крупных сборочных производств с увеличением уровня локализации через освоение производства деталей и комплектующих.

Создание новых современных предприятий по производству машиностроительной продукции с высокой добавленной стоимостью и развитию сервисных услуг (инжиниринга).

В транспортном машиностроении к 2015 году будет организовано сборочное производство легковых автомобилей и комплектующих с доведением уровня локализации до 30 %.

В железнодорожном машиностроении будет увеличено производство локомотивов, грузовых вагонов. Будет освоено производство специализированной платформы с последующим увеличением мощности до 200 единиц в год, вагона-хоппера - до 600 единиц в год. Будет организовано производство стального литья для нужд железнодорожного машиностроения.

Будет увеличено местное содержание в сборочном производстве вертолетов.

К 2015 году будет проработан вопрос организации центра по сборке и техническому обслуживанию беспилотных летательных аппаратов (далее - БПЛА) двойного назначения.

В сельскохозяйственном машиностроении к 2015 году будет увеличено производство комбайнов до 650 единиц в год, организовано сборочное производство тракторов в объеме 1 тыс. единиц в год и навесного оборудования. Будет создана сеть из девяти торгово-сервисных центров по реализации и обслуживанию сельскохозяйственной техники.

В нефтегазовом машиностроении к 2015 году будет увеличено производство трубопроводной арматуры, жидкостных насосов и бурильных машин. Будет запущен завод по ремонту и сервисному обслуживанию газотурбинных установок и оборудования.

В горно-металлургическом машиностроении к 2015 году будет увеличено производство оборудования для горнодобывающей промышленности.

В электротехническом машиностроении к 2015 году будет увеличено производство аккумуляторов, трансформаторов и изолированных проводов, освоено производство трансформаторов класса напряжения 110-220 кВ.

Планируется реализация следующих инвестиционных проектов:

1) локомотивосборочный завод, город Астана - 100 локомотивов в год и производство деталей и комплектующих на территории СЭЗ города Астаны;

2) сборочное производство автомобилей, Восточно-Казахстанская область - 120 000 автомобилей в год и технопарк по производству деталей и комплектующих;

3) сборочное производство комбайнов, Костанайская область - 650 единиц в год, производство деталей и комплектующих;

4) сборочное производство магистральных электровозов в городе Астане мощностью 50 электровозов в год и развитие предприятий малого и среднего бизнеса по производству деталей и комплектующих;

5) строительство завода по производству пассажирских вагонов "Тальго" в городе Астане.

В оборонной промышленности к 2015 году будут реализованы программные меры, направленные на решение существующих проблем и создание реального потенциала для значительного увеличения доли местного содержания в государственном оборонном заказе республики.

Основные направления развития предприятий оборонно-промышленного комплекса Казахстана будут определяться наиболее перспективными потребностями в товарах военного назначения военной организации государства.

Государственными органами и оборонными предприятиями будут предприняты эффективные, согласованные меры по увеличению экспорта казахстанской продукции военного назначения.

Будет активизировано взаимодействие государства и оборонного комплекса, направленное на увеличение количества и качества НИОКР в сфере оборонного производства.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение инженерной инфраструктурой

Будут проработаны вопросы обеспечения необходимым земельным участком и инженерной инфраструктурой строительства автозавода и технопарка по производству автокомпонентов в Восточно-Казахстанской области.

Будут проработаны вопросы организации инфраструктуры для развития судостроения в Каспийском регионе.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах по специальностям для машиностроительной отрасли обеспечивается за счет подготовки кадров в вузах и учебных заведениях ТиПО Казахстана.

В 2010 году будет начато строительство Межрегионального центра по подготовке и переподготовке кадров для машиностроительной отрасли на 700 ученических мест в городе Усть-Каменогорске.

В 2012 году будет введен в эксплуатацию "Центр технологий на транспорте" акционерного общества "Национальная компания "Қазақстан темір жолы" (далее - АО "НК "КТЖ") с возможностью обучения до 15 000 человек в год.

Внедрение технических регламентов

Будут разработаны и внедрены 14 технических регламентов по требованиям к безопасности: автотранспортных средств; пожарной техники для защиты объектов; вентиляционных систем, низковольтного оборудования; сельскохозяйственных и лесозаготовительных тракторов, прицепов и машин; нефтегазопромыслового, бурового, геологоразведочного и геофизического оборудования; стационарных компрессорных холодильных установок; оборудования для переработки сельскохозяйственного сырья и продукции растениеводства; оборудования для переработки сельскохозяйственного сырья и продукции животноводства; водогрейных и паровых котлов; шахтных подъемных установок, подъемно-транспортных средств; оборудования, работающего под давлением; лифтов, а также 169 государственных стандартов.

Будут модернизированы государственные эталоны геометрических величин и физико-химических измерений для метрологического обеспечения производства и контроля безопасности и качества продукции машиностроения.

Соответствующими государственными органами Республики Казахстан будет проводиться активная политика по поддержке интересов отечественных производителей при разработке технических регламентов в рамках ТС.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

Будут созданы 5 конструкторских бюро для обслуживания потребностей предприятий по сегментам: сельскохозяйственное, горно-металлургическое, транспортное и нефтегазовое машиностроение и приборостроение.

Для обновления основных фондов и технологического перевооружения предприятий машиностроения будет организован лизинг оборудования на льготных условиях.

Развитие НИОКР будет стимулировано путем уменьшения налогооблагаемого дохода на 50 % от фактически ранее понесенных расходов на выполнение работ, признанных по заключению уполномоченного органа Республики Казахстан в области науки научно-исследовательскими, научно-техническими и (или) опытно-конструкторскими.

В рамках реализации инновационной политики в отрасли машиностроения приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений, в том числе определенных по итогам технологического прогнозирования следующих критических технологий: технологии механоактивации, производства композитных деталей, защиты материалов от механических воздействий (наплавка, напыление, футеровка защитного слоя), от химического воздействия (антикоррозионные покрытия; лакокрасочные, оксидные), от термического воздействия (электрохимический способ нанесения термоизоляции, наплавка композитов), технологии 3D-принтинга, сборки узлов (сборочных единиц), изготовления цельнокатаных колес и центров, ремонта, восстановления и испытаний газотурбинных двигателей.

Развитие данных критических технологий, а также иных направлений, определяемых в результате форсайтных исследований и анализа, будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций

Внутренний спрос на сельскохозяйственную технику будет обеспечен за счет приобретения в лизинг техники отечественного производства на льготных условиях на базе акционерного общества "КазАгроФинанс" (далее - АО "КазАгроФинанс").

Внутренний спрос на отечественную машиностроительную продукцию будет обеспечен через проработку механизма возмещения части вознаграждения по кредитам на приобретение продукции отечественного машиностроения, а также путем проработки вопроса внедрения инструментов лизингового финансирования через институты развития на приобретение новой отечественной автомобильной техники.

Также будет проработан вопрос организации закупа автомобильной техники для государственных органов исполнительной власти, их территориальных органов и подведомственных учреждений.

В целях поддержки прямых инвестиций на территории СЭЗ "Астана - новый город" будет размещено производство продукции специального и двойного назначения.

Торговая политика

Казахстанская машиностроительная продукция будет продвижена на рынки Узбекистана, Кыргызстана, Таджикистана, Туркменистана, Афганистана.

Будут предоставлены финансовые стимулы для продвижения экспорта казахстанской машиностроительной продукции.

Фармацевтическая промышленность

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

В настоящее время доля отечественного производства в общем объеме рынка лекарств в Казахстане не превышает 30 % в натуральном выражении и 10 % в денежном выражении.

За последнее десятилетие казахстанский рынок фармацевтической продукции значительно вырос в объеме, ежегодно увеличиваясь на 10 % начиная с 1999 года. По итогам 2009 года производство фармацевтической продукции в Республике Казахстан составило 84,7 млн. долл. США. Это составляет 0,13 % от объема промышленного производства и 0,4 % от объема производства обрабатывающей промышленности.

В течение 2009 года объем импорта лекарственных средств в Казахстан составил около 816,9 млн. долл. США, а экспорт продукции - 17,8 млн. долл. США.

К проблемам развития отрасли можно отнести: дефицит квалифицированных кадров, подготовленных для работы в соответствии со стандартами GMP; ограниченный объем инвестиций в сектор; отсутствие гарантированных рынков сбыта; отсутствие производственных мощностей, работающих в соответствии со стандартами GMP, отсутствие производства отечественных субстанций.

Производство лекарств условно можно разделить на три группы: оригинальные (защищенные патентом) лекарства, дженериковые препараты, производство субстанций.

В настоящее время рынок дженериков составляет основную долю потребления лекарств в Казахстане - порядка 85 %, а рынок оригинальных препаратов - не более 15. Наиболее перспективным направлением развития фармацевтической промышленности в стране на 2010 - 2014 годы будет организация производства дженериковых препаратов, а также модернизация действующих и вновь вводимых мощностей в соответствии с требованиями международных стандартов GMP.

Основная задача

Обеспечение здоровья нации и лекарственной безопасности страны за счет увеличения отечественного производства высококачественных лекарственных средств.

Целевые индикаторы

1. Обеспечение 50 % внутреннего рынка отечественными лекарственными средствами до конца 2014 года в натуральном выражении. (ответственный государственный орган - МИР).

2. Увеличение валовой добавленной стоимости отрасли не менее чем в 2 раза в реальном выражении к уровню 2008 года.

3. Увеличение производительности труда отрасли по производству основных фармацевтических продуктов на 50 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы (ответственный государственный орган - МИР)

1) модернизация действующих производств и строительство новых фармацевтических предприятий;

2) внедрение международных стандартов качества на предприятиях фармацевтической промышленности "Надлежащая производственная практика" (GMP) - получение предприятиями соответствующих сертификатов;

3) создание условий для импортозамещения фармацевтической и медицинской продукции на базе современных технологий в соответствии с международными стандартами (GMP):

в 2010 году подписание 7 долгосрочных договоров сроком до 7 лет, государственный закуп лекарственных средств и ИМН у отечественных производителей через Единого дистрибьютора;

в 2011 году организация государственного закупа медицинской техники у отечественных производителей;

4) обеспечение отрасли квалифицированными кадрами - получение соответствующих сертификатов.

Основные направления развития отрасли

В рамках развития отрасли будет осуществлена модернизация действующих производств и строительство новых фармацевтических предприятий.

Будут созданы новые производства по выпуску твердых лекарственных форм (таблетки, капсулы, драже).

Планируется реализация следующих инвестиционных проектов:

1) расширение фармацевтического завода и строительство нового завода;

2) приведение производственной базы завода медицинских препаратов (город Павлодар) в соответствие с правилами надлежащей производственной практики (GMP) (далее - GMP), а также запуск новых линий по производству ампул, вакцин, сывороток и антибиотиков;

3) увеличение выпуска шприцев, налаживание производства систем для вливания инфузионных растворов и контейнеров для медицинских отходов на заводе медицинских изделий;

4) увеличение выпуска антибиотиков в соответствии со стандартами;

5) строительство нового завода, отвечающего требованиям GMP, в Алматинской области по выпуску инъекционных растворов, таблеток, капсул, "мягких" лекарственных форм и сиропов;

6) строительство нового завода, отвечающего требованиям GMP, в Алматинской области по выпуску таблеток, капсул и флаконов;

7) модернизация и расширение имеющейся производственной базы с целью приведения ее в соответствие с требуемыми стандартами, а также обучение персонала работе с оборудованием производства GE Healthcare и обеспечение необходимой инфраструктурой;

8) строительство завода по выпуску одноразовых систем для вливания инфузионных растворов.

Указанный перечень проектов не является окончательным. На следующем этапе будет сформирован дополнительный портфель проектов в соответствии с приоритетами развития отрасли.

Реализация вышеуказанных проектов позволит решить задачу расширения отечественного производства до 600 наименований (из 1200), что позволит обеспечить 50 % покрытия ассортимента лекарств в натуральном выражении.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Государственная закупка лекарственных средств

Будет организован долгосрочный государственный закуп лекарственных средств у отечественных производителей фармацевтической продукции через единого дистрибьютора ТОО "СК Фармация" Самрук-Казына, что частично решит вопросы сбыта в данной отрасли. При этом доля государственных закупок в структуре внутреннего рынка фармацевтической продукции увеличится до 45-50 %.

Долгосрочные контракты на государственные закупки будут предоставляться предприятиям с обязательным условием осуществления инвестиций в модернизацию производства и повышения производительности.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Будут подготовлены специалисты для работы на предприятиях фармацевтической и медицинской промышленности в соответствии с правилами GMP по производству лекарственных средств, по производству изделий медицинского назначения ИСО 13485.

Также будет обеспечено повышение квалификации сотрудников курирующих фармацевтическую и медицинскую промышленность Республики Казахстан.

Снятие административных барьеров

Пересмотр приоритетов лекарственных формуляров медицинских организаций в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи: вместо дорогостоящего лечения узких групп пациентов переход к всеобщему и рациональному лекарственному обеспечению путем снижения закупа лекарственных средств с отсутствием данных доказательной медицины, а также внедрение системы аналоговой замены препаратов и переход на отечественные дженерики.

Внедрение технических регламентов

До конца 2014 года на предприятиях фармацевтической промышленности будут внедрены правила надлежащей производственной практики (GMP) по выпуску лекарственных препаратов, по выпуску изделий медицинского назначения и медицинской техники ИСО 13485.

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций

Будут внесены изменения в налоговое законодательство в части увеличения коэффициента вычета из налогооблагаемой базы по корпоративному подоходному налогу на 150 % на расходы, понесенные предприятием по внедрению международных стандартов (GMP) и европейских медицинских стандартов, согласно директиве 93/42/ЕЕС.

Государственный закуп у отечественных производителей лекарственных средств, медицинского оборудования и изделий медицинского назначения будет производиться путем заключения долгосрочных договоров через единого дистрибьютора, определяемого Правительством Республики Казахстан.

Торговая политика

В рамках Единого экономического пространства (далее - ЕЭП) проводится работа по:

1) гармонизации законодательной базы по аналогии с ЕС в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;

2) обеспечению взаимного признания регистрационных удостоверений на лекарственные средства производителей государств-членов ТС, произведенные в условиях надлежащей производственной практики (GMP).

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в отрасли фармацевтической промышленности приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

Строительная индустрия и производство строительных материалов

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Объемы строительства в Казахстане росли быстрыми темпами с начала 2000-х годов, достигнув 60 % уровня в 2005 и 2006 годах. Влияние мирового финансового кризиса привело к резкому замедлению темпов роста строительства.

Быстрый рост цен на строительные материалы с начала 2000-х годов был обусловлен растущим дефицитом строительных материалов, что привело к росту импорта. В 2008 году доля импорта на рынке стройматериалов составила 46,7 %.

Рост производства строительных материалов в Казахстане сдерживался рядом проблем: в Казахстане производится в основном продукция низких переделов; многие виды продукции не производятся; довольно высокий износ основных средств; низкая производительность труда; производство стройматериалов сконцентрировано в Алматинской, Карагандинской и Восточно-Казахстанской областях и в городах Астане и Алматы (на которых приходится более 60 % объема производства).

Несмотря на наличие достаточной сырьевой базы для развития отрасли, в Казахстане было в основном развито производство цемента и кирпича. В 2006-2007 году до 30 % используемого цемента импортировалось, но рост мощностей отечественных заводов позволит полностью отказаться от импорта цемента.

В настоящее время в Казахстане отсутствует производство листового стекла, а большинство используемых готовых изделий из стекла импортируется. Керамическое производство начало развиваться относительно недавно, несмотря на наличие богатой сырьевой базы (29 месторождений бетонитовых глин, пригодных для использования). Подавляющая часть продукции импортируется из Турции, Китая и Италии.

На рынке отделочных материалов в Казахстане преобладает импортная продукция:

в последние годы импортный линолеум полностью доминировал на рынке (более 99 %);

ограниченность лесных ресурсов и отсутствие современных производств привело к доминированию импорта на рынке изделий из фанеры и древесноволокнистых плит;

на рынке обоев 73 % занимает импортная продукция, при этом производство обоев в стране активно развивается. Доля рынка отечественных производителей напрямую зависит от таможенных пошлин на импорт обоев.

К ключевым проблемам, сдерживающим развитие отрасли строительных материалов в Казахстане, можно отнести:

несоответствие системы технического регулирования и государственного нормирования международным стандартам и устаревшие принципы ценообразования;

низкий технологичный уровень производства и низкий уровень производительности труда.

Основная задача

Удовлетворение спроса внутреннего рынка за счет увеличения производства отечественных строительных материалов, изделий и конструкций и выпуска продукции с высокой добавленной стоимостью.

Целевые индикаторы

1. Увеличение валовой добавленной стоимости в производстве прочей неметаллической минеральной продукции не менее чем на 66 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Удовлетворение потребности внутреннего рынка строительными материалами более чем на 80 %.

3. Увеличение производительности труда в производстве прочей неметаллической минеральной продукции в 1,9 раз в реальном выражении к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы (ответственный государственный орган - МИР)

1) в цементном производстве выпуск цемента будет доведен к 2014 году до 7 млн. тонн в год на действующих и новых предприятиях, построены цементные терминалы, проведено техническое перевооружение действующих цементных заводов и сокращена степень износа основных средств до 30 %;

2) в производстве керамики к 2014 году выпуск керамических плиток будет доведен до 5,5 млн. кв. м в год, построен обогатительный комбинат по переработке глины мощностью 200 тыс. тонн в год;

3) в стекольном производстве будет начато строительство стекольного завода мощностью до 140 тыс. т/год;

4) в индустриальном строительстве будет построено к 2014 году 6 комбинатов индустриального строительства общей мощностью 900 тыс. м 2 жилья в год;

5) будут созданы не менее 60 малых и средних предприятий, производящих строительные материалы (окна и двери, ламинат, линолеум и пр.) и услуги (проектно-изыскательские, дизайнерские, отделочные и пр.), вокруг 6 комбинатов индустриального строительства в городах Актобе, Алматы, Астане и Шымкенте.

Основные направления развития отрасли

Государственная политика в развитии строительной индустрии будет направлена на развитие производства конкурентоспособных, энергосберегающих строительных материалов, изделий и конструкций с высокой добавленной стоимостью на инновационной основе, совершенствование государственного регулирования архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, повышение качества и безопасности строительной продукции.

В рамках развития отрасли будет осуществлена модернизация действующих и строительство новых производств, направленных на обеспечение внутреннего спроса и расширение экспортных возможностей:

В цементном производстве будет доведен к 2014 году выпуск цемента до 7 млн. тонн в год на действующих и новых предприятиях, построены цементные терминалы, проведено техническое перевооружение действующих цементных заводов и сокращена степень износа основных средств до 30 %.

В производстве керамики к 2014 году выпуск керамических плиток будет доведен до 5,5 млн. кв. м в год, построен обогатительный комбинат по переработке глины мощностью 200 тыс. тонн в год.

В индустриальном строительстве будет построено к 2014 году 13 комбинатов индустриального строительства общей мощностью 3 млн. м² жилья в год в городах Актобе, Алматы, Астане и Шымкенте. Комбинат индустриального строительства предоставляет услуги по производству изделий и конструкций, из которых будет организовано строительство энергопассивных домов.

Вокруг комбинатов индустриального строительства будут созданы условия для развития не менее 130 малых и средних предприятий, производящих строительные материалы (окна и двери, ламинат, линолеум и пр.) и услуги (проектно-изыскательские, дизайнерские, отделочные и пр.).

Планируется реализация следующих ключевых проектов и формирование вокруг них сети поставщиков:

Жамбылская область - строительство цементного завода - 1100 тыс. тн/год.

Акмолинская область - строительство цементного завода - 552 тыс. тн/год.

Восточно-Казахстанская область - строительство цементного завода по "сухому способу" - 1000 тыс. тн/год.

Мангистауская область - строительство цементного завода по "сухому способу" - 1 млн. тонн в год.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Будет внедрена система прохождения производственной практики выпускниками учебных заведений ТиПО и вузов на производственных предприятиях.

Потребность в кадрах по специальностям будет удовлетворена за счет подготовки специалистов в вузах и 139 учебных заведениях ТиПО.

В городах Астане, Алматы, Шымкенте и Актобе будут созданы колледжи мирового уровня по специализации "Профильные школы архитектуры и строительства".

Совершенствование технического регулирования

В сфере технического регулирования будут разработаны и внедрены:

1) 405 национальных и межгосударственных стандартов;

2) модернизация государственных эталонов теплопроводности и температурных величин на соответствие техническим регламентам.

Будет осуществлено реформирование системы технического регулирования строительной отрасли Республики Казахстан.

Будет разработана новая сметно-нормативная база.

Будет создан Государственный градостроительный кадастр Республики Казахстан и проведена реструктуризация и формирование единой системы государственного градостроительного кадастра.

В целях научного обеспечения реформирования системы технического регулирования строительной отрасли будут определены и усилены научные структуры, подведомственные Министерству регионального развития Республики Казахстан.

Будут пересмотрены и внесены изменения в законодательные акты по усилению ответственности в части соблюдения стандартов и технических регламентов в области строительства (в том числе промышленного, дорожного строительства и строительства прочей инфраструктуры) в целях повышения безопасности и сроков их использования, снижения объемов необходимых ремонтных работ.

В этих целях будет укреплена система государственного архитектурно-строительного контроля.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

Для повышения инновационной активности бизнеса будут выделены средства институтам развития на предоставление финансового лизинга по льготным условиям для модернизации основных фондов.

В целях научно-технического развития отрасли будет обеспечено развитие научных исследований, направленных на разработку новых технологий в области жилищного строительства.

В рамках реализации инновационной политики в отрасли строительной индустрии приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций

Для субъектов малого и среднего бизнеса (производителей ресурсосберегающих и энергоэффективных стройматериалов и конструкций) будет предоставляться кредитование по льготным условиям.

В целях поддержания спроса на отечественные строительные материалы и развития жилищного строительства будет обеспечена разработка серии типовых проектов для многоэтажного и малоэтажного жилищного строительства с использованием энергоэффективных материалов и технологий на основе строительных материалов, изделий и конструкций, производимых комбинатами индустриального строительства.

В целях развития местного содержания будет осуществляться деятельность по недопущению необоснованного (цена, качество) применения импортных строительных материалов, изделий и конструкций, а также соблюдению технических регламентов путем недопущения включения в сводную ведомость потребности основных строительных материалов, изделий, конструкций и оборудования иностранного производства, если их производство осуществляется в Казахстане.

Снижение административных барьеров

Будут внесены изменения в систему лицензирования в сфере архитектуры, градостроительства и строительства с учетом международного опыта. Будут сокращены и оптимизированы лицензируемые виды деятельности. Выдаваемые лицензии будут разделены на категории в зависимости от технической сложности объекта строительства, опыта работы и наличия собственного капитала лицензиата.

1.3 Поддержка отраслей, имеющих экспортный потенциал
Агропромышленный комплекс

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Краткий анализ текущей ситуации

На современном этапе благодаря принятым государством мерам аграрный сектор экономики развивается стабильно.

Рост производства продукции сельского хозяйства в 2009 году по сравнению с 2008 годом составил 13,8 %. Достигнут рост практически по всем видам сельскохозяйственных культур. Получен рекордный урожай зерновых в объеме 20,8 млн. тонн в весе после доработки.

Основные показатели развития животноводства в республике свидетельствуют о стабилизации отрасли, ежегодном увеличении поголовья скота и птицы и объемов производства животноводческой продукции. За последние годы ежегодно поголовье скота и птицы увеличивается в среднем на 3,8 %, объемы производства продукции животноводства - на 3,5 %.

Потенциал страны позволяет полностью обеспечить стабильность внутреннего продовольственного рынка, гарантированное его насыщение основными продуктами питания и выход на внешние рынки с экологически чистыми продуктами.

В целом в республике создана устойчивая основа для обеспечения населения сельскохозяйственной продукцией и достижения продовольственной безопасности страны.

Основная задача

Создание условий для повышения конкурентоспособности субъектов агропромышленного комплекса (далее - АПК) Республики Казахстан.

Целевые индикаторы

1. Рост валовой добавленной стоимости АПК в 2014 году не менее чем на 16 % в реальном выражении по сравнению с 2008 годом.

2. Увеличение производительности труда в сельском хозяйстве с 360 тыс. тенге не менее чем в 2 раза в реальном выражении к уровню 2008 года.

3. Доля отечественного производства продовольственных товаров в общем объеме их ресурсов на уровне 80 %.

4. Увеличение в 2014 году доли переработки мяса до 26 % от общего объема произведенного мяса в убойном весе, молока - до 38 % от общего объема надоенного молока, томатов - до 12 % от общего объема валового сбора.

Основные направления развития отрасли

Стратегия в отрасли растениеводства предусматривает создание условий для повышения конкурентоспособности субъектов растениеводства, повышение экономической доступности товаров, работ и услуг. В первую очередь, будут приниматься меры по диверсификации производства сельскохозяйственной продукции путем перехода на научно обоснованные влагоресурсосберегающие технологии возделывания культур, обеспечения рационального использования земель сельскохозяйственного назначения, вовлечения в сельскохозяйственный оборот новых и ныне неиспользуемых земель.

Так как зерновые культуры занимают наибольшую долю в структуре экспорта сельскохозяйственной продукции, особое внимание будет уделено развитию инфраструктуры зернового производства посредством строительства новых и расширения действующих мощностей для обработки и хранения зерна, а также его транспортировки.

В отрасли животноводства будет продолжена работа по стимулированию сельскохозяйственных товаропроизводителей к развитию мясного и молочного животноводства и повышению экспортного потенциала продукции животноводства.

Будет продолжена работа по развитию племенной базы и повышению генетического потенциала скота и птицы, в том числе за счет импорта племенных животных, для дальнейшей репродукции.

Для развития традиционных отраслей животноводства будут проработаны вопросы принятия комплекса мероприятий, стимулирующих развитие отгонного животноводства, в том числе овцеводства.

Также будут проработаны вопросы принятия мер по развитию кормопроизводства и восстановлению, обводнению деградированных пастбищных земель.

В целях увеличения товарного производства рыбы как приоритетного направления развития рыбного хозяйства будут приняты меры государственной поддержки отечественных производителей продукции аквакультуры.

В сфере переработки сельскохозяйственной продукции актуальным остается техническое и технологическое перевооружение производства с тем, чтобы повысить качество отечественной продукции, расширить ассортимент продовольственных товаров и тем самым создать равные условия для конкуренции с нашими основными торговыми партнерами по ТС.

Будут созданы условия для стимулирования производства органической продукции через внедрение системы международной сертификации.

Будут реализованы меры по дальнейшему насыщению рынка продовольственными продуктами отечественного производства, в том числе путем развития логистики хранения и доставки продукции до потребителей, созданию пунктов по заготовке, переработке и хранению путем кооперирования сельхозтоваропроизводителей.

Особое внимание будет уделено развитию ветеринарии, защите растений и безопасности пищевой продукции с целью достижения высоких стандартов качества и безопасности продуктов.

В целях стимулирования внедрения передовых технологий и увеличения объемов производства отечественной сельскохозяйственной продукции наряду с действующими мерами поддержки будет предусмотрен постепенный переход от прямого субсидирования субъектов АПК к поддержке через льготное финансирование (субсидирование процентной ставки по кредитам и лизингу, возмещение части комиссии при гарантировании займов и возмещение части страховых премий при страховании займов для обеспечения риска невозврата займов субъектами агропромышленного комплекса перед финансовыми институтами, а также снижения капиталоемкости и сроков окупаемости инвестиционных вложений. Субъектам агропромышленного комплекса оказывается государственная поддержка в виде частичной компенсации расходов при инвестиционных вложениях, направленных на создание новых либо расширение действующих производственных мощностей).

В целях снижения кредитной нагрузки на сельскохозяйственные предприятия и недопущения их банкротства будет осуществляться финансовое оздоровление данных предприятий.

Для обеспечения равных условий отечественным сельскохозяйственным товаропроизводителям в свете вступления во Всемирную торговую организацию (далее - ВТО), а также членства в ТС и ЕЭП уровень государственной поддержки будет доведен до соответствующих согласованных показателей в рамках интеграционных процессов.

Создание научно-инновационной системы генерации и внедрения знаний в приоритетных отраслях АПК будет осуществляться путем проведения научных исследований, реализации совместно с международными ведущими научными центрами научно-инновационных проектов в области аграрных исследований, развития системы трансферта и коммерциализации агротехнологий и сетей распространения знаний, а также создания трансдисциплинарных научно-образовательных комплексов (центров) международного уровня.

Индустриально-инновационное развитие агропромышленного комплекса будет достигнуто посредством реализации высокотехнологичных инвестиционных проектов, а также путем внедрения принципов интегрированного управления водными ресурсами.

Предусматривается реализация не менее 20 крупных проектов в агропромышленном комплексе, в том числе строительство 8 животноводческих комплексов, 2 птицефабрик, 3 теплиц, 3 молочно-товарных ферм, 1 мясокомбината, по одному заводу по производству хлебобулочных изделий, сортового семенного материала хлопчатника. Предусматривается создание условий для привлечения крупномасштабных инвестиций в аграрный сектор и продолжения взаимодействия государства с финансовыми институтами.

Четким ориентиром для предпринимателей, финансовых институтов, государственных органов и социально-предпринимательских корпораций при реализации инвестиционных проектов станут мастер-планы по приоритетным направлениям АПК, в том числе в сфере развития производства и экспорта зерна и продуктов его глубокой переработки, мяса и мясопродуктов, масличных культур, плодоовощной продукции, молока и молочных продуктов, шерсти и продуктов ее глубокой переработки, развития птицеводства.

Наряду с этим необходимо развитие смежных отраслей экономики, включая производство минеральных удобрений, химических средств защиты растений, ветеринарных препаратов, диагностикумов, сельскохозяйственной техники.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Стимулирование инвестиций

Для экономического стимулирования развития отрасли, повышения ее инвестиционной привлекательности и технико-технологической модернизации сельскохозяйственных формирований и предприятий по переработке сельскохозяйственной продукции будет продолжена поддержка субъектов АПК по следующим направлениям:

1) удешевление стоимости горюче-смазочных материалов и других товарно-материальных ценностей, необходимых для проведения весенне-полевых и уборочных работ;

2) удешевление стоимости удобрений и гербицидов;

3) удешевление затрат на производство овощей в закрытом грунте;

4) возмещение затрат на закладку и выращивание многолетних насаждений плодово-ягодных культур, яблони сорта "Апорт" и винограда;

5) удешевление стоимости затрат на экспертизу качества казахстанского хлопка-волокна и хлопка-сырца;

6) удешевление стоимости услуг по доставке воды сельхозтоваропроизводителям;

7) развитие семеноводства;

8) повышение продуктивности и качества продукции животноводства;

9) развитие племенного животноводства;

10) удешевление процентных ставок по кредитам и лизингу, выдаваемым субъектам АПК;

11) развитие систем управления производством сельскохозяйственной продукции;

12) возмещение субъектам агропромышленного комплекса части комиссии и страховых премий при гарантировании и страховании займов;

13) частичная компенсация расходов при инвестиционных вложениях, направленных на создание новых либо расширение действующих производственных мощностей;

14) субсидирование затрат перерабатывающих предприятий для обеспечения гарантируемой закупочной цены на сельскохозяйственное сырье, сданное на переработку.

Поддержка сельскохозяйственных товаропроизводителей также будет осуществляться посредством льготного кредитования и микрокредитования, развития лизинга сельскохозяйственной и специальной техники, оборудования по переработке сельскохозяйственной продукции, развития системы страхования в АПК, информационно-маркетингового обеспечения, реализации инвестиционных проектов посредством проектного финансирования.

Также будут реализованы меры по фондированию банков второго уровня, микрокредитных организаций и кредитных товариществ для последующего финансирования ими проектов в АПК.

Подготовка конкурентоспособных профессиональных кадров

Рассмотрение вопроса увеличения государственного образовательного заказа на подготовку докторов PhD, магистров и бакалавров в соответствии с потребностями аграрной отрасли, а также специалистов с техническим и профессиональным образованием сельскохозяйственных и ветеринарных специальностей.

Инфраструктурное и ресурсное обеспечение

В целях инфраструктурного и ресурсного обеспечения АПК, а также повышения эффективности систем государственного регулирования АПК будет проведена работа по:

1) обеспечению фитосанитарного и ветеринарного благополучия страны;

2) идентификации сельскохозяйственных животных;

3) проработке вопросов улучшения условий хозяйствования и создания стимулов для роста товарной продукции за счет укрупнения сельскохозяйственного производства, создания и расширения сети заготовительно-сбытовых структур;

4) развитию инфраструктуры водообеспечения;

5) использованию водных ресурсов с учетом принципов интегрированного управления водными ресурсами;

6) проработке вопросов сохранения и улучшения мелиоративного состояния земель путем внедрения передовых методов орошения;

7) эффективному использованию земель сельскохозяйственного назначения;

8) развитию систем государственного контроля и надзора и оказания государственных услуг для субъектов АПК.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в отрасли агропромышленного комплекса приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования определены следующие критические технологии в области агропромышленного комплекса: воспроизводство плодородия почв, прогрессивные системы орошения, технологии интенсивного развития животноводства, технологии глубокой переработки сельскохозяйственного сырья, инженерная энзимология, клеточная и геномная селекция, клеточная и молекулярная инженерия, технологии создания биопрепаратов, методы обеспечения биобезопасности продукции.

Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Легкая промышленность

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Легкая промышленность включает текстильную, швейную, трикотажную, кожевенно-меховую и обувную отрасли.

На сегодняшний день в легкой промышленности более 80 % предприятий представлено субъектами малого и среднего бизнеса.

Перспективы технологического развития отрасли связаны с наличием натурального сырья, производственных мощностей и человеческих ресурсов.

Для успешного развития легкой промышленности в Казахстане имеются благоприятные факторы и предпосылки - в Южно-Казахстанской области ежегодно собирают 400 - 450 тыс. тонн хлопка-сырца, производство в стране натурального сырья - хлопкового волокна (130-170 тыс. тн/год), шерсти (15-20 тыс. тн/год) и более 7,5 млн. штук кожевенного сырья, возможность экспорта тканей и пряжи, одежды на мировые товарные рынки, где есть спрос на указанную продукцию из натурального сырья.

При этом порядка 80 % предприятий отрасли оснащены устаревшим оборудованием, загруженность составляет 30 - 40 %.

Общая тенденция развития отрасли характеризуется снижением ее доли в объеме промышленности республики, что сопряжено с сокращением рабочих мест.

Продукция отрасли имеет низкую конкурентоспособность по цене из-за наличия большого количества товаров, произведенных в Китае, в том числе контрафактных.

Основная задача

Удовлетворение потребности внутреннего рынка в продукции легкой промышленности за счет переработки сырья, производства продукции с высокой добавленной стоимостью и с перспективой ее выхода на внешние рынки.

Целевые индикаторы

1. Увеличение валовой добавленной стоимости в легкой промышленности в 2014 году не менее чем на 9 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Увеличение экспорта готовой продукции в 2,5 раза к уровню 2008 года.

3. Увеличение производительности труда в легкой промышленности в 1,5 раза в реальном выражении к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2008 г.	2009 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Количество занятых в отрасли	МИР	чел.	15932	13700	13800	13985	14270	14555	12700
2	Объем производства текстильных изделий	МИР	млрд. тенге	24,7	13,5	13,7	13,8	14,0	14,4	20,0
3	Объем производства одежды	МИР	млрд. тенге	24,7	11,6	11,8	12,2	12,6	13,2	20,2
4	Объем производства кожаной и относящейся к ней продукции	МИР	млрд. тенге	3,0	2,8	2,8	2,9	3,0	3,1	3,1

Основные направления развития отрасли

В предстоящий период основные направления развития отрасли связаны с созданием стимулов для модернизации и диверсификации производств по переработке местного сырья (хлопок, шерсть, кожа) в текстильной, швейной, кожевенной и обувной промышленности.

В целях создания продуктов с высокой добавленной стоимостью будут предусмотрены меры поддержки:

1) подотрасли по производству шерстяных изделий для модернизации предприятий по первичной обработке шерсти, а также создания шерстяного кластера для организации полного технологического цикла по переработке шерсти;

2) производства изделий из хлопка на территории СЭЗ "Оңтүстік" (Южно-Казахстанская область) для организации полного технологического цикла производства кардной и гребенной хлопчатобумажной пряжи, тканей и готовых текстильных изделий, крашения и отделки пряжи и тканей, а также готовых швейных изделий, в том числе за счет расширения видов деятельности СЭЗ "Оңтүстік" (производство шелковых тканей, производство нетканных текстильных материалов, ковровых изделий и гобеленов, хлопковой целлюлозы и ее производных, высококачественной бумаги из хлопкового сырья и изделий из кожи);

3) кожевенной и обувной подотрасли для организации глубокой переработки шкур сельскохозяйственных животных и выпуска конкурентоспособной товарной кожи, шубно-меховых изделий и обуви;

4) швейной подотрасли для осуществления модернизации предприятий.

Предусматривается реализация следующих инвестиционных проектов:

1) Восточно-Казахстанская область - "Реконструкция и модернизация кожевенного производства";

2) Южно-Казахстанская область - "Организация современного текстильного производства в СЭЗ "Оңтүстік";

3) Южно-Казахстанская область - "Выпуск гигроскопичной ваты и целлюлозы";

4) Южно-Казахстанская область - "Организация современного производства по выпуску гребенной и кардной хлопчатобумажной пряжи".

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах по специальностям для легкой промышленности обеспечивается за счет подготовки кадров в вузах и учебных заведениях ТиПО Казахстана.

Техническое регулирование

Для обеспечения надлежащего уровня качества разработка и принятие стандартов, отвечающих требованиям технического регламента и/или соответствующих международным стандартам.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в отрасли легкой промышленности приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

Туристская отрасль

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

В последние годы в целом наблюдается положительная динамика развития туристской отрасли республики: по итогам 2008 года общее число посетителей по сравнению с 2007 годом увеличилось на 3,1 %, объем внутреннего туризма вырос на 8,2 %, выездной туризм вырос на 15,3 %.

Объем инвестиций в развитие объектов туризма возрос с 47 млрд. тенге в 2005 году до 97 млрд. тенге в 2007 году, а по итогам 2008 года данный показатель вырос до 129,3 млрд. тенге.

Вместе с тем, мировой экономический и финансовый кризис негативно отразился на въездном туризме, объем которого снизился на 11 % и составил лишь 4,7 млн. туристов по сравнению с 5,3 млн. в 2007 году.

Одной из составляющих снижения количества въезжающих в Республику Казахстан явилась малая привлекательность объектов туристской индустрии ввиду их моральной изношенности и отсутствия инфраструктуры.

Незначительное количество мест размещения, соответствующих мировым стандартам, приводит к неполному использованию потенциала по предоставлению полного спектра услуг въезжающим туристам, и, как следствие, низкой экономической отдачи.

Принимались меры по формированию туристского имиджа Казахстана и продвижению национального туристского продукта на мировой рынок. В этих целях обеспечивается участие Казахстана на крупнейших международных туристских выставках в Мадриде, Берлине, Пекине, Сеуле, Токио и Лондоне, размещаются рекламные видеоролики на ведущих телеканалах мира, таких как CNN, ВВС, Евроньюс и Дискавери. Наряду с этим, проводится Казахстанская международная туристская ярмарка - КИТФ в г. Алматы.

Основная задача

Повышение конкурентоспособности индустрии туризма и привлекательности Казахстана как туристского направления.

Целевые индикаторы

1. Увеличить количество мест размещения для внутреннего и въездного туризма в 1,5 раза к уровню 2008 года.

2. Увеличить заполняемость гостиниц путем увеличения предоставления койко/суток для внутреннего и въездного туризма в 1,5 раза к уровню 2008 года.

Показатели результатов реализации Программы (ответственный государственный орган - МИР)

По итогам реализации задач будет достигнуто следующее:

1) увеличение совокупного дохода организаций, предоставляющих услуги в сфере туристской деятельности, к 2015 году не менее чем на 12 % от уровня 2008 года;

2) рост инвестиций в основной капитал в сфере туризма к 2015 году составит 30 % от уровня 2009 года;

3) ежегодный рост туристских услуг не менее чем на 10 % за счет строительства объектов туристской индустрии;

4) увеличение продолжительности пребывания посетителей составит в 2010 году - 5 %, в 2011 году - 8 %, в 2012 году - 10 %, в 2013 году - 12 %, в 2014 году - 15 % от уровня 2009 года;

5) увеличение количества посетителей составит в 2011 году - 210000, в 2012 году - 225000, в 2013 году - 370000, в 2014 году - 390000 отдыхающих в год от уровня 2010 года;

6) в 2011 году будет разработан профессиональный стандарт в сфере индустрии туризма;

7) выпуск специалистов для сферы туризма составит в 2011 году - 1000 человек, в 2012 году - 1100 человек, в 2013 году - 1200 человек, в 2014 году - 1300 человек;

8) в 2014 году будет разработана модель подготовки и сертификации гидов-экскурсоводов, подготовлены не менее 4-х туристских пакетов для участников и гостей Международной специализированной выставки ЭКСПО-2017.

Основные направления развития отрасли

Развитие отрасли будет направлено на формирование конкурентоспособного туристского продукта и общей маркетинговой стратегии Казахстана, в том числе с учетом положений Концепции развития туристской отрасли Республики Казахстан до 2020 года; развитие кадрового потенциала туристской индустрии; реализацию комплекса мер по развитию отрасли туризма с учетом организации и проведения в городе Астане Международной специализированной выставки ЭКСПО - 2017.

Будет проведена работа по созданию современной инфраструктуры индустрии туризма посредством реализации следующих инвестиционных проектов:

комплексного развития горнолыжного курорта Шымбулак в городе Алматы для приема до 2000 человек в день;

строительства туристско-развлекательного комплекса в границах СЭЗ "Бурабай" Акмолинской области, где будут созданы условия для развития малого и среднего бизнеса в следующих направлениях:

1) оказание услуг в области оздоровления, развлечения, организации питания, предоставления гостиничных, экскурсионных, информационных, транспортных услуг;

2) оказание услуг в области культурно-познавательного, экологического, делового, спортивного и других видов туризма.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Инфраструктурное и ресурсное обеспечение

В рамках создания конкурентоспособного туристского продукта и реализации общей маркетинговой стратегии предполагается:

1) строительство туристских центров, комплексов и объектов размещения в регионах;

2) создание инфраструктуры горнолыжного туризма;

3) стимулирование развития экологического туризма;

4) продолжение работы по упрощению визовых и регистрационных процедур, пограничного контроля для граждан из политически стабильных государств;

5) совершенствование законодательной и нормативной правовой базы, регулирующей развитие въездного и внутреннего туризма;

6) усовершенствование системы туристской статистики и отчетности;

7) продвижение казахстанского турпродукта на внутреннем и внешнем рынках посредством участия в международных выставках, ярмарках и туристских мероприятиях.

В рамках создания конкурентоспособной инфраструктуры индустрии туризма будет:

1) разработан типовой проект строительства объектов придорожной инфраструктуры акиматами Актюбинской, Кызылординской, Южно-Казахстанской, Жамбылской и Алматинской областей;

2) проработан вопрос перевода земель особо охраняемых природных территорий в земли запаса для строительства и размещения гольф-клуба на территории государственного национального природного парка "Бурабай".

Для развития условий активного отдыха будут реализованы проекты, предусмотренные в Мастер-плане кластерной программы развития туризма в Восточно-Казахстанской области, а также системных планах:

1) развития горнолыжных курортов близ города Алматы;

2) развития Щучинско-Боровской курортной зоны в Акмолинской области;

3) развития зоны отдыха "Кендерли" в Мангистауской области.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в кадрах для туристской отрасли по 14 специальностям будет удовлетворена за счет их подготовки в вузах и 77 учебных заведениях ТиПО;

1) дополнительная потребность в кадрах (персонал развлечений, торгово-коммерческий персонал) для туристско-развлекательного комплекса в СЭЗ "Бурабай" Акмолинской области и туристической базы горнолыжного комплекса "Шымбулак" Алматинской области будет восполняться за счет подготовки кадров в учебных заведениях ТиПО и учебных центрах краткосрочной подготовки;

2) будут созданы условия для повышения качества туристского образования путем проведения аудита одного государственного вуза по сертификации качества туристского образования "UNWTO-TedQual" и разработки профессиональных стандартов в сфере индустрии туризма.

Развитие конкуренции

В целях развития конкуренции на рынке предоставления услуг для туристов будет обеспечено создание законодательных условий для укрупнения туристских операторов.

Создание привлекательных условий для инвестиций

Для развития отрасли туризма в Казахстане будут предусмотрены:

1) создание привлекательных условий для инвестиций;

2) упрощение административных формальностей для развития въездного и внутреннего туризма;

3) развитие экотуризма.

В рамках реализации комплекса мер по развитию отрасли туризма с учетом организации и проведения в городе Астане Международной специализированной выставки ЭКСПО-2017 планируется:

1) проведение мероприятий по определению и анализу необходимых изменений в комплексный проект градостроительного планирования территории Бурабайского района Акмолинской области с учетом Системного плана развития Боровской курортной зоны;

2) внесение предложений по организации курсов подготовки, переподготовки и повышения квалификации специалистов сферы туризма, а также проведение работы по созданию единой учебной программы для данных курсов;

3) создание новых туристских маршрутов для участников и гостей выставки.

1.4 Развитие секторов "экономики будущего"
Информационные и коммуникационные технологии

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Краткий анализ текущей ситуации отрасли

Масштабное внедрение информационных и коммуникационных технологий (далее - ИКТ) является обязательным условием увеличения производительности труда и создания условий для интеграции отечественных предприятий в мировую экономику.

Растущий спрос бизнеса и населения на услуги телекоммуникаций привел к значительному росту доходов телекоммуникационных операторов. По предварительным итогам 2009 года доходы от оказания услуг связи составили 430 млрд. тенге, что на 7,5 % выше по сравнению с 2008 годом. Наиболее динамично развивается предоставление услуг доступа к Интернет (увеличение на 22 % по сравнению с 2008 годом), местной телефонной связи (на 19 %) и сегмента мобильной связи (на 9 %). Наибольший рост, который происходит вследствие развития магистральных сетей волоконно-оптической связи казахстанских операторов и уникального географического положения страны, наблюдается в сегменте услуг передачи данных и составляет 37 %.

В 2009 году операторами почтовой и курьерской связи были предоставлены услуги на общую сумму 12,3 млрд. тенге, что на 100 млн. тенге больше, чем в 2008 году. Наиболее динамично развиваются услуги курьерской связи, которые предоставляют более 40 предприятий, в том числе, отечественные представители малого и среднего бизнеса.

В сфере информационных технологий по итогам 2009 года валовый доход предприятий, по оценкам, уменьшится на 7 % по сравнению с 2008 годом и составит около 90 млрд. тенге, что обусловлено общим спадом экономической активности в стране и проведенной в начале 2009 года единовременной девальвацией национальной валюты. В расходах на ИКТ преобладают затраты на закуп компьютерного и сетевого оборудования, которые составляют более 75 % от всех расходов на информационные технологии, что отражает продолжающуюся компьютеризацию казахстанского общества. Отечественные компании широко представлены в секторах сборки компьютерного оборудования, системной интеграции и разработки программного обеспечения на заказ.

В целях обеспечения роста конкурентоспособности отечественной ИКТ-отрасли в среднесрочной перспективе важнейшую роль играют те условия, созданные государством, которые позволяют ИКТ-компаниям успешно конкурировать на внутреннем рынке. Данные меры будут реализовываться поэтапно. На первом этапе будут повышено качество местной технологической инфраструктуры, поддержаны отечественные производители, повышен уровень подготовки ИКТ-специалистов, развита инновационная среда. На втором этапе будут реализованы меры по насыщению внутреннего ИКТ-рынка товарами и услугами отечественного производства. Этапы и механизмы стимулирования и развития ИКТ-отрасли определены в Государственной программе "Информационный Казахстан - 2020".

Для поддержания высоких темпов и ускорения развития сектора ИКТ в Республике Казахстан необходимо решить ряд следующих актуальных задач:

1) совершенствование нормативной правовой базы и технического регулирования ИКТ-отрасли;

2) повышение доли местного содержания в закупках государственных органов и компаний с участием государства товаров, работ и услуг в общем объеме IТ-рынка;

3) обеспечение отечественного рынка квалифицированными ИКТ-кадрами;

4) развитие технологического потенциала отечественной ИКТ-отрасли;

5) повышение инвестиционной привлекательности ИКТ-отрасли.

Основная задача

Формирование конкурентоспособного национального сектора инфокоммуникационных технологий.

Целевые индикаторы

Увеличение валовой добавленной стоимости в отрасли информации и связи к 2015 году на 77 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

Основные направления развития отрасли

В секторе ИКТ в Республике Казахстан планируется развивать следующие направления.

В рамках развития электронных услуг и "электронного правительства" в целях обеспечения потребности бизнеса и населения, упрощения и оптимизации работы государственных органов будут:

1) создана целевая архитектура "электронного правительства";

2) создана инфокоммуникационная инфраструктура для обмена информацией в рамках ТС;

3) внедрены информационные системы электронного лицензирования, электронного нотариата и электронных закупок;

4) обеспечен полный переход на безбумажный документооборот для документов сроком хранения не более 5 лет как на внутриведомственном, так и межведомственном уровнях государственного управления;

5) оптимизированы и автоматизированы бизнес-процессы государственных услуг;

6) обеспечена выдача наиболее востребованных разрешительных документов в электронном формате.

В рамках развития казахстанского сегмента сети Интернет в целях обеспечения спроса населения на казахстанский контент будут созданы:

1) национальные интернет-ресурсы, в том числе новостные, мультимедийные, социальные сети;

2) контентное сопровождение и развитие порталов государственных

органов.

В рамках формирования и развития отечественного потенциала в сфере ИКТ будет обеспечено дальнейшее развитие научно-исследовательского института (далее - НИИ).

В рамках развития отечественного производства высокотехнологичного оборудования в целях обеспечения внутреннего спроса на территории специальной экономической зоны "Парк инновационных технологий" (далее - СЭЗ "ПИТ") планируется создание ИКТ-кластера.

В рамках развития сектора разработки программного обеспечения и услуг в целях обеспечения потребности бизнеса и государства будут созданы:

1) компании, разрабатывающие и эксплуатирующие инновационные информационные системы и продукты;

2) некоммерческая, негосударственная организация (корпоративный фонд) для реализации мероприятий, направленных на развитие отрасли ИКТ.

В рамках развития образования в сфере инфокоммуникаций в целях обеспечения потребности отрасли в квалифицированных специалистах технического и профессионального уровня будет обеспечено развитие Международного университета информационных технологий.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение потребности квалифицированными кадровыми ресурсами:

1) увеличение в 2 раза количества государственных грантов по инфокоммуникационным специальностям для обучения в вузах Казахстана по сравнению с 2009 годом;

2) совершенствование образовательных программ подготовки IT-специалистов на уровнях высшего и профессионально-технического обучения на базе международных стандартов.

Внедрение технических регламентов:

1) развитие базы стандартов в сфере инфокоммуникаций до международного уровня;

2) совершенствование нормативной правовой базы и технического регулирования ИКТ-отрасли.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации:

1) грантовое, инвестиционное финансирование реализации инновационных старт-ап проектов;

2) высвобождение радиочастотного спектра в диапазоне 450 МГц для развития сетей телекоммуникаций с использованием технологии CDMA;

3) выделение государственных заказов и грантов на проведение НИОКР в ИКТ исследовательским институтом информационных технологий.

Реализация новой модели информатизации государственных органов с выводом на аутсорсинг ИКТ-инфраструктуры государственных органов на технологиях "облачных вычислений" и виртуализации.

В рамках реализации инновационной политики в отрасли ИКТ приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования были определены следующие критические технологии в области ИКТ: облачные вычисления, мобильные и мультимедийные технологии, технологии распознавания образов и речи, технологии информационной безопасности. Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Создание привлекательного инвестиционного климата отрасли:

1) развитие путем финансовой поддержки инфраструктуры СЭЗ "ПИТ";

2) создание ИКТ-кластера на территории СЭЗ "ПИТ" как интеллектуальной, инновационной и инфраструктурной среды в целях повышения доли местного содержания ИКТ-отрасли;

3) выделение земельных грантов для проектов по строительству дата-центров, реализуемых в рамках Программы;

4) консолидация ИКТ-заказа государственных органов, национальных холдингов и компаний, силовых структур и размещение его на СЭЗ "ПИТ" в целях повышения местного содержания в секторе ИКТ;

5) создание системы мер государственной поддержки развития казахстанского сегмента сети Интернет;

6) увеличение числа предоставляемых государственных услуг через веб-портал "электронного правительства";

7) государственное финансирование социальных проектов в казахстанском сегменте сети Интернет.

Биотехнологии

Сноска. Параграф исключен Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Космическая деятельность

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Краткий анализ текущей ситуации

Объективными предпосылками для формирования космической отрасли в нашей стране являются наличие уникального конкурентного преимущества - крупнейшего в мире космодрома "Байконур" с функционирующими космическими ракетными комплексами (далее — КРК) "Протон", "Союз", "Зенит", "Днепр"; наземного комплекса управления космической связи; базовых элементов Национальной системы космического мониторинга (далее - НСКМ), включающей три центра приема космической информации со спутников дистанционного зондирования Земли (далее - ДЗЗ); основных элементов научно-технологической инфраструктуры, включающей станции космических лучей, научные лаборатории, астрономическую обсерваторию.

В рамках первой космической программы на 2005-2007 годы были реализованы проекты создания спутника связи и вещания "KazSat-1", организации специального конструкторско-технологического бюро космической техники (СКТБ КТ), развиты подсистемы НСКМ. Были разработаны проектные материалы создания космического ракетного комплекса (КРК) "Байтерек", спутника связи и вещания "KazSat-2", космической системы дистанционного зондирования Земли (ДЗЗ), сборочно-испытательного комплекса космических аппаратов (СбИК КА), космической системы научного назначения, системы высокоточной спутниковой навигации.

В Казахстане на сегодняшний день сформировалась значительная потребность в различных космических услугах, в частности, в услугах космических систем связи, космических систем ДЗЗ и систем высокоточной спутниковой навигации (СВСН).

Для удовлетворения этих потребностей необходимо решение ряда проблем создания полноценной космической отрасли:

недостаточное развитие рынка отечественных космических услуг (связи, ДЗЗ, навигации, производства космической техники, пусковых услуг);

отсутствие нормативной правовой и нормативно-технической базы для развития космической деятельности;

отсутствие системы кадрового обеспечения космической деятельности.

Для решения этих проблем необходима реализация следующих задач:

создание и развитие целевых космических систем и объектов наземной космической инфраструктуры;

развитие научной и научно-технологической базы космической деятельности;

подготовка и повышение квалификации профессиональных кадров;

создание договорной и нормативно-правовой базы космической отрасли.

Основная задача

Реализация первого этапа создания полноценной космической отрасли как наукоемкого и высокотехнологичного сектора экономики, способствующего ускорению индустриально-инновационного развития республики, укреплению национальной безопасности и обороны, развитию науки и высоких технологий.

Целевые индикаторы

1. Рост ВДС на 30 % в 2014 году в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Степень удовлетворения потребностей страны в каналах фиксированной спутниковой связи в 2014 году - 80 %.

3. Степень удовлетворения потребностей страны в услугах высокоточной спутниковой навигации (% покрытия территории Казахстана) в 2014 году - 55 %.

4. Доля данных с казахстанских космических аппаратов (далее - КА) ДЗЗ в общем количестве космических данных, предоставляемых потребителям, в 2014 году - 50 %.

5. Внедрение не менее 9 наукоемких космических технологий

в 2014 году.

Основные направления развития отрасли

Создание и развитие целевых космических систем и их использование предусматривает:

системы спутниковой связи и вещания "KazSat" для оказания услуг космических систем связи на внутреннем рынке с поэтапным выходом на внешние рынки;

космической системы ДЗЗ для оказания услуг в предоставлении данных ДЗЗ на внутреннем и на внешних рынках;

космической системы научного назначения для решения задач развития космической науки и технологий, исследования предвестников землетрясений.

Предусматривается развитие Национальной системы космического мониторинга (НСКМ) для удовлетворения спроса на внутреннем и на внешних рынках в данных ДЗЗ с высоким уровнем обработки и добавленной стоимости.

Создание и развитие объектов наземной космической инфраструктуры предусматривает:

экологически безопасного КРК "Байтерек" на космодроме "Байконур" для оказания пусковых услуг на внутреннем и на внешних рынках;

СбИК КА для оказания услуг по проектированию, изготовлению, сборке и испытаниям КА в рамках госзаказа и внешних заказов;

наземной инфраструктуры системы высокоточной спутниковой навигации (СВСН) для оказания услуг спутниковой навигации и по сертификации навигационного оборудования на внутреннем рынке;

производства потребительского навигационного оборудования для внутреннего и внешних рынков.

В целях постепенного перехода космодрома "Байконур" Казахстану, предусматривается участие в проектах коммерческого использования существующих на космодроме "Байконур" КРК "Зенит" и "Днепр" для оказания пусковых услуг на внутреннем и на внешних рынках.

Планируется реализация следующих инвестиционных проектов:

1) создание системы спутниковой связи и вещания "KazSat" ("KazSat - 2", "KazSat - 3", резервный наземный комплекс управления);

2) создание сборочно-испытательного комплекса космических аппаратов;

3) создание космической системы ДЗЗ;

4) создание наземной инфраструктуры системы высокоточной спутниковой навигации Республики Казахстан;

5) участие в проектах коммерческого использования существующих на космодроме "Байконур" космических ракетных комплексов "Зенит" и "Днепр".

Стратегическим партнером по реализации проектов создания космической системы ДЗЗ и СбИК является французское предприятие EADS Astrium.

В рамках данных проектов будут производиться импорт промышленных мощностей и обмен технологиями, а также проработаны вопросы по созданию и развитию совместных международных компаний и выгодных для страны партнерств.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Будет продолжена реализация программы подготовки, переподготовки и повышения квалификации специалистов для космической сферы.

Подготовка специалистов будет проводиться в филиале "Восход" Московского авиационного института (г. Байконур), а также в вузах Казахстана, по программе "Болашак" в странах ближнего и дальнего зарубежья.

Переподготовка и повышение квалификации специалистов будет организована с привлечением зарубежных специалистов. Освоение современных космических технологий предусмотрено в контракте со стратегическим партнером по созданию космической системы ДЗЗ и СбИК.

Предусматривается подготовка и переподготовка специалистов космического профиля до 700 человек.

Совершенствование законодательства

В целях совершенствования законодательства и систематизации правового регулирования космической деятельности будут разработаны поправки в нормативные правовые акты, регламентирующие космическую деятельность.

Внедрение технических регламентов

Будут разработаны регламенты в сфере технического регулирования развития отрасли: по требованиям к безопасности ракетных и космических комплексов, по требованиям к безопасности автоматических космических аппаратов, по требованиям к безопасности средств транспортировки изделий ракетно-космической техники и компонентов ракетного топлива.

Будут разработаны государственные (национальные) стандарты в области космической деятельности.

Будет обеспечено внедрение нормативных документов (регламентов, методик) по комплексной оценке состояния экосистем на территориях, подверженных воздействию ракетно-космической деятельности.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

Развитие научной и научно-технологической базы космической деятельности предусматривает разработку научно-технологического обеспечения создания космической техники и технологий, развитие научной и экспериментальной базы астрофизических и космических исследований, изучение оптических и электродинамических процессов в атмосфере - ионосфере Земли, создание системы наземно-космического геодинамического и геофизического мониторинга земной коры.

В рамках реализации инновационной политики в космической отрасли приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

Возобновляемые источники энергии

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Краткий анализ текущей ситуации

Одним из приоритетных направлений развития электроэнергетики и решения экологических проблем Казахстана является использование возобновляемых энергетических ресурсов. Потенциал возобновляемых энергетических ресурсов (гидроэнергия, ветровая и солнечная энергия) в Казахстане весьма значителен.

В настоящее время гидроэнергетические ресурсы Казахстана принято характеризовать следующими величинами:

Валовой (теоретический) потенциал 170x10⁹ кВтч/год;

Технический (возможный для 62x10⁹ кВтч/год;

использования) потенциал

Экономический потенциал 27-30x10⁹ кВтч/год

По территории Казахстана гидроэнергетические ресурсы распределены неравномерно, большая часть из них сосредоточена в трех регионах Казахстана:

В Юго-Восточной зоне, в бассейне реки Или, питаемой реками, стекающими с гор Заилийского Алатау, в бассейне восточного Балхаша и группа Алакольского озер, питаемых реками, стекающими с Жетысуского Алатау.

В Восточной зоне, в бассейне реки Иртыш с главными притоками.

В Южной зоне, в бассейнах рек Сырдарьи, Таласа и Чу.

Одним из наиболее перспективных видов возобновляемых источников энергии выступает ветроэнергетика. Разработан ветровой атлас Казахстана.

В настоящее время изучено 10 площадок для строительства ветровых электростанций (далее - ВЭС) в Казахстане. Все эти площадки можно использовать для строительства крупных ВЭС общей мощностью до 1000 МВт для коммерческого производства электроэнергии в объеме 2-3 млрд. кВтч электроэнергии.

Несмотря на северную широту географического расположения Казахстана, ресурсы солнечной энергии в стране являются стабильными и приемлемыми благодаря благоприятным климатическим условиям. По итогам исследований потенциал солнечной энергии в южных районах страны достигает 2500 - 3000 солнечных часов в год.

Основная задача

Увеличение доли возобновляемых источников энергии (малые гидроэлектростанции (далее - ГЭС), ветроэлектростанции (далее - ВЭС), солнечные установки) в энергобалансе страны.

Целевые индикаторы

1. Достижение объема вырабатываемой электроэнергии в 2014 году возобновляемыми источниками энергии (ВЭС, солнечными станциями, а также ГЭС мощностью до 35 МВт) 1 млрд. кВт.ч в год.

2. Доля вырабатываемой электроэнергии возобновляемыми источниками энергии (ветроэлектростанциями, солнечными станциями, а также гидроэлектростанциями мощностью до 35 МВт) в общем объеме электропотребления более 1 % к 2015 году.

Основные направления развития отрасли

Планируется реализация проектов по строительству первых ВЭС.

К предполагаемым районам размещения относятся Акмолинская, Жамбылская области, Джунгарские ворота и Шелекский коридор - в Алматинской области. Предполагаемая установленная мощность ветроустановок на первом этапе может составить 50 - 100 МВт.

К 2015 году предполагается начало строительства ветропарков установленной мощностью 125 МВт с выработкой электрической энергии 400 млн. кВт.ч.

До 2015 года в республике продолжатся работы по разработке и началу строительных работ проектов малых ГЭС в Алматинской, Жамбылской и Южно-Казахстанской областях с планируемым введением в эксплуатацию малых ГЭС мощностью свыше 50 МВт, с намечаемой выработкой электрической энергии - 150 млн. кВт.ч.

Предусматривается совершенствование законодательства в области поддержки использования возобновляемых источников энергии, а также разработка плана мероприятий по развитию в Казахстане возобновляемой энергетики с включением конкретных целевых индикаторов по количеству объектов (солнечные, ветровые и другие установки) и карты их размещения.

Секторальные и проектные меры государственной поддержки

Предусматривается проработка вопросов по поддержке возобновляемых источников энергии, в том числе: резервирование и приоритет при предоставлении земельных участков для строительства объектов возобновляемых источников энергии; обязательства энергопередающих организаций по покупке электроэнергии, произведенной с использованием возобновляемых источников энергии; освобождение возобновляемых источников энергии от платы за транспорт электроэнергии по сетям; поддержка при подключении объектов по использованию возобновляемых источников энергии к сетям энергопередающей организации.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в энергетической отрасли, а именно в области развития возобновляемых источников энергии приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования определены следующие критические технологии в области возобновляемых источников энергии: технологии по выпуску термоэлементов и (солнечных) фотоэлементов, технологии по выпуску ветровых агрегатов, использующих концентраторы воздушных потоков, технологии изготовления вихревых ветротурбин, технологии по теплоснабжению и генерации электрической энергии за счет солнечных лучей, технологии по выпуску концентраторов солнечных лучей, технологии по экономическому стимулированию снижения выбросов парниковых газов и внедрения возобновляемых источников энергии. Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

Атомная энергетика

Сноска. Параграф исключен Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

2. Ключевые меры поддержки развития приоритетных секторов

Сноска. Подраздел 2 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

Государственная поддержка индустриализации будет осуществляться через реализацию системных мер экономической политики на макро- и секторальном уровнях, а также селективных мер поддержки конкретных секторов экономики и проектов, которые будут осуществляться на основе комбинированного пакета мер финансовой и нефинансовой поддержки, через формирование благоприятной макроэкономической среды; расширение финансовых инструментов поддержки Программы; инфраструктурное, ресурсное и кадровое обеспечение; улучшение бизнес-среды; технологическую модернизацию, развитие инноваций и науки; создание благоприятных условий для привлечения прямых инвестиций; эффективную торговую и тарифную политики.

Системные меры макроэкономической политики будут включать сбалансированное и согласованное использование инструментов денежно-кредитной, фискальной, а также структурной политики, которые будут реализованы в соответствии с задачами индустриализации.

Согласованность денежно-кредитной и фискальной политики будет обеспечиваться ежегодным принятием совместных заявлений Правительства Республики Казахстан и Национального Банка Республики Казахстан об основных направлениях экономической политики.

В рамках денежно-кредитной политики будут предприниматься меры, направленные на обеспечение стабильного функционирования отечественной финансовой системы, а также стабильного обменного курса тенге и устойчивости платежного баланса страны через:

курсовую политику, направленную на обеспечение баланса между внутренней и внешней конкурентоспособностью казахстанской экономики и не допускающую переоценку курса национальной валюты. Политика обменного курса будет адекватно реагировать на изменения мировых цен, условия внешней торговли, создавая, тем самым, фундамент для развития внутренней экономики;

низкий уровень инфляции, поддерживающийся в комплексе с мерами антиинфляционной политики Правительства Республики Казахстан (уровень годовой инфляции в 2010 - 2014 годах в пределах 5,0 - 8,0 % (декабрь к декабрю предыдущего года);

принятие мер, направленных на выравнивание конкурентных условий для банков второго уровня и ограничение доли иностранных банков в банковской системе;

регулирование краткосрочной ликвидности банков в целях поддержания ее на адекватном уровне с использованием в зависимости от ситуации на денежном рынке и уровня инфляции инструментов регулирования ставок по операциям Национального Банка, включая официальную ставку рефинансирования.

Налогово-бюджетная политика будет направлена на создание условий для модернизации и диверсификации экономики через фискальное стимулирование процессов индустриализации, финансирование развития индустриальной инфраструктуры, науки и инноваций, человеческого капитала.

Будет сформирована оптимальная модель привлечения и распределения капитала в экономику по каналам государственных институтов во взаимоувязке с параметрами государственного бюджета.

Политика формирования и использования активов Национального фонда будет способствовать дальнейшему поддержанию макроэкономической устойчивости, диверсификации экономики и обеспечению ежегодного фиксированного гарантированного трансферта в республиканский бюджет, направляемого на финансирование бюджетных программ развития.

В целях придания большей гибкости механизму использования средств Национального фонда в рамках контрцикличной политики размер фиксированного значения гарантированного трансферта из Национального фонда может корректироваться в сторону уменьшения или увеличения до 15 % в зависимости от ситуации в экономике.

Такой подход обеспечит баланс между финансированием приоритетных расходов Правительства Республики Казахстан в условиях кризиса и накоплением средств Национального фонда в период экономического роста.

2.1 Обеспечение энергетической инфраструктурой
Краткий анализ текущей ситуации

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Производство электрической энергии осуществляют 59 электрических станций национального значения, промышленного и регионального назначения различной формы собственности, общая установленная мощность которых составляет 18 992,7 МВт, располагаемая мощность - 14 558,0 МВт, 80 % электростанций работают на угле.

По итогам 2009 года выработка электроэнергии на электростанциях страны составила 78,4 млрд. кВтч, потребление составило 77,9 млрд. кВтч. Основой энергетического комплекса Казахстана является Единая электроэнергетическая система Казахстана (далее - ЕЭС Казахстана).

ЕЭС Казахстана - это комплекс электростанций и электрических сетей, объединенных общим режимом работы, единым централизованным оперативно-диспетчерским и противоаварийным управлением, единой системой планирования развития, технической политикой, нормативно-технологическим и правовым регулированием. ЕЭС Казахстана условно делится на три энергетические зоны:

Северная зона, включающая Акмолинскую, Актюбинскую, Восточно-Казахстанскую, Карагандинскую, Костанайскую, Павлодарскую и Северо-Казахстанскую области, энергохозяйство которых объединено общей сетью и имеет развитую связь с Россией;

Южная зона, в которую входят Алматинская, Жамбылская, Кызылординская и Южно-Казахстанская области, объединенные общей электрической сетью и имеющие развитую связь с Кыргызстаном и Узбекистаном;

Западная зона, включающая Атыраускую, Западно-Казахстанскую и Мангистаускую области, энергохозяйство которых имеет электрическую связь с Россией. Мангистауская, Атырауская и Западно-Казахстанская области объединены общей электрической сетью.

Северная зона ЕЭС является энергоизбыточной, так как в данной зоне размещены крупные электростанции Павлодарской области - Экибастузские ГРЭС-1 и ГРЭС-2.

Южная зона относится к энергодефицитной, покрытие которой осуществляется из Северной зоны по транзиту 500 кВ "Север - Юг Казахстана".

Активы электроэнергетической отрасли имеют высокий уровень износа, в том числе:

генерирующее оборудование - 70 %;

электрические сети - 65 %.

В связи с нарастанием износа энергогенерирующего оборудования электростанций, отсутствием инвестиций с мая 2009 года внедрен новый механизм тарифообразования в электроэнергетике, которым предусмотрены введение предельных, расчетных и индивидуальных тарифов на электроэнергию для энергопроизводящих организаций и соответственно выполнение энергопроизводящими организациями инвестиционных обязательств по реконструкции, модернизации, расширению и новому строительству энергогенерирующих мощностей.

Утверждены предельные тарифы на электрическую энергию по 13 группам энергопроизводящих организаций на период с 2009 по 2015 годы с разбивкой по годам, которые могут ежегодно корректироваться с учетом необходимости обеспечения инвестиционной привлекательности отрасли.

Между Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан и энергопроизводящими организациями действуют 39 соглашений об исполнении инвестиционных обязательств в рамках предельных тарифов на 2010 год в объеме более 85,584 млрд. тенге.

В случаях реализации крупномасштабных инвестиций (строительство новых электростанций) инвесторы могут работать по расчетному тарифу или индивидуальному тарифу.

Внедрение нового механизма тарифообразования позволит повысить инвестиционную привлекательность отрасли, создать условия для привлечения инвестиций в отрасль и просчитать возможности энергопроизводящих организаций по обеспечению возвратности инвестиций.

Основная задача

Обеспечение электроэнергией потребностей экономики и достижение энергетической независимости страны.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф с изменением, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Доведение выработки электроэнергии в 2014 году до 97,9 млрд. кВтч при прогнозном потреблении 96,8 млрд. кВтч.

2. Обеспечить в 2014 году объем добычи угля до 119 млн. тонн.

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Надежное электроснабжение экономики и населения Казахстана будет связано со строительством новых электроэнергетических объектов, расширением и реконструкцией существующих, модернизацией национальной электрической сети, эффективным использованием имеющихся энергетических ресурсов на базе разработки прогнозных балансов.

В планируемый период, за счет ввода новых мощностей и модернизации действующих, общий объем производимой в стране электроэнергии превысит прогнозируемые объемы потребления.

Избыточный объем производства электроэнергии в Северной энергетической зоне за счет модернизируемых Экибастузских и Аксуйской ГРЭС будет перераспределяться в энергодефицитные Южную и Западную энергетические зоны по межрегиональным линиям электропередачи Северный Казахстан - Актюбинская область и Север - Юг.

Для снятия вопроса энергодефицита в Западном Казахстане предполагаются ввод Уральской ГТЭС и расширение Атырауской ТЭЦ, в южных регионах страны - ввод в 2012 году Мойнакской ГЭС и Акшабулакской ГТЭС, в 2018 году - двух энергоблоков Балхашской ТЭС. Будет осуществлено строительство ряда электросетевых объектов, в том числе подстанции "Алма" и линий электропередачи по выдаче мощности Мойнакской ГЭС, а также реконструкция существующих электросетей и понижающих подстанций.

Также будет рассмотрен вопрос реализации проекта транзита 500 кВ Север - Восток - Юг.

Предусматривается реализация следующих проектов:

1. Атырауская ТЭЦ. Стоимость реализации проекта - 16,4 млрд. тенге. Мощность 75 МВт. Сроки реализации: 2006-2010 годы.

2. Уральская ГТЭС. Стоимость реализации проекта - 9,8 млрд. тенге. Мощность 54 МВт. Сроки реализации: 2010-2012 годы.

3. Балхашская ТЭС. Мощность 1-модуля 1320 МВт. Сроки реализации: 2010-2018 годы.

4. Мойнакская ГЭС. Мощность 300 МВт. Сроки реализации: 2006-2012 годы.

5. ГТЭС на месторождении "Акшабулак". Мощность проекта 87 МВт. Сроки реализации: 2010-2012 годы.

6. Экибастузская ГРЭС-2 (строительство блока № 3). Мощность 600 - 660 МВт. Сроки реализации: 2010-2015 годы.

7. Экибастузская ГРЭС-1 (восстановление блока № 8). Мощность 500 МВт. Сроки реализации: 2010-2012 годы.

8. Восстановление энергоблока № 2 Аксуской ГРЭС. Мощность 325 МВт. Сроки реализации: 2009-2011 годы.

9. Модернизация Шардаринской ГЭС. Сроки реализации: 2010-2016 годы.

10. Выдача мощности Мойнакской ГЭС. Сроки реализации: 2010-2012 годы.

11. Строительство подстанции 500 кВ "Алма" с присоединением к НЭС Казахстана линиями 500, 220 кВ. Сроки реализации: 2010-2014 годы.

12. Модернизация национальной электрической сети Казахстана, II этап. Сроки реализации: 2010-2016 годы.

13. Строительство трансформаторных подстанций в городе Алматы и Алматинской области для "Азиады - 2011". Сроки реализации: 2009-2011 годы.

14. Строительство транзита ВЛ 500 кВ Север - Восток - Юг. Сроки реализации: 2011-2018 годы.

Обеспечение роста объемов добычи угля будет достигнуто за счет следующих проектов:

на разрезах Экибастузского угольного бассейна:

проекта реконструкции транспортной схемы разреза "Богатырь", перехода на новую автомобильно-конвейерную технологию, при которой на разрезе будет добываться до 48 миллионов тонн угля в год;

завершение проекта строительства циклично-поточного вскрышного комплекса (ЦПВК) на разрезе "Восточный". Производительность ЦПВК составит 10 млн. куб. метров вскрышных пород в год - на шахтах Карагандинского угольного бассейна за счет внедрения высокопроизводительной горной техникой и технологий, обеспечивающих среднесуточную нагрузку на очистной забой на уровне 3000 -:- 5000 тонн;

строительства и ввода в эксплуатацию каменноугольного месторождения "Жалын" в Карагандинской области проектной мощностью 500 тыс. тонн угля в год.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами

Потребность в специалистах по 17 специальностям будет покрыта в рамках их подготовки в вузах и 80 учебных заведениях ТиПО.

Будет завершено строительство Межрегионального центра по подготовке и переподготовке кадров для топливно-энергетической отрасли на 700 ученических мест в г. Экибастузе.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

В рамках реализации инновационной политики в энергетической отрасли приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

По итогам технологического прогнозирования были определены следующие критические технологии в области электроэнергетики: технологии "зеленой экономики" и энергосбережения, технологии в сфере жилищного строительства, технологии по выпуску ионисторов и конденсаторов нового типа, технологии по выпуску аккумуляторов нового поколения, технологии для создания нового вида топлива, технологии по выпуску котлоагрегатов, использующие пиролиз и газификацию угля, технологии по выпуску малых котлоагрегатов на всех видах топлива, технологии по выпуску новых материалов на основе нанотехнологий для выработки энергии технологии по выпуску безнапорных ГЭС с прямоточными гидротурбинами, технологии по выпуску прямоточных гидротурбин на магистральных трубопроводах, технологии по выпуску светодиодных ламп освещения, технологии газификации угля, технологии утилизации газа, технологии по сжиганию высокозольного угля, технологии для производства тепловыделяющих сборок, технологии по выпуску датчиков контроля и учета режимов работы энергоустановок, технологии получения различной радиоизотопной продукции (для ядерной медицины и других отраслей экономики), технологии по теплоснабжению и генерации электрической энергии за счет солнечных лучей, технологии по выпуску концентраторов солнечных лучей. Развитие данных критических технологий будет обеспечиваться через реализацию механизма целевых технологических программ.

2.2 Обеспечение транспортной инфраструктурой
Краткий анализ текущей ситуации

В настоящее время в сфере транспорта осуществляется реализация инфраструктурных проектов: проводится модернизация железных дорог, начато строительство железнодорожных линий - Узень-госграница с Туркменистаном и Жетыген-Коргас; реализуется программа по модернизации и развитию объектов наземной инфраструктуры; проведена реконструкция 5-ти ключевых аэропортов (Астана, Алматы, Актобе, Атырау, Актау), введен в эксплуатацию новый аэровокзал в аэропорту г. Актау; проводится дальнейшая работа по улучшению технического состояния автомобильных дорог, открыта скоростная автомагистраль "Астана-Щучинск" с 6-ти полосным движением, ежегодно ведется работа по содержанию судоходных водных путей, начата реализация проекта реконструкции Усть-Каменогорского и Бухтарминского шлюзов.

В то же время, значительная часть автотранспортной инфраструктуры эксплуатируется за пределами нормативного срока, другая приближается к этому сроку, в связи с чем существенно ухудшается ситуация по безопасности работы транспорта. Отмечается высокая изношенность имеющейся дорожно-эксплуатационной техники.

В железнодорожной отрасли недостаточно развита сеть железных дорог, растет износ основных средств в железнодорожной отрасли, дефицит пассажирского подвижного состава; низкий уровень сервиса и отсутствие конкуренции; недостаточное финансирование обновления и развития железнодорожного транспорта; действующие принципы тарифообразования и механизм регулирования исключают ориентированность перевозчика на клиента. Необходимо максимально эффективно реализовать транзитный потенциал страны и привлечь новых (частных) субъектов на развитие железнодорожных линий, которые в свою очередь позволят сформировать конкурентную среду в транспортно-коммуникационном комплексе и увеличить парк транспортных средств.

В сфере гражданской авиации основной проблемой является устаревший парк региональных воздушных судов, не соответствующих стандартам Международной организации гражданской авиации (ИКАО), дефицит авиационного персонала, особенно летного состава.

В области водного транспорта наблюдается недостаточная мощность портовой инфраструктуры, слабая развитость сервисной инфраструктуры, дефицит квалифицированных отечественных специалистов, необходима реконструкция судоходных шлюзов.

Основная задача

Развитие транспортно-коммуникационного комплекса, способного в полном объеме удовлетворять потребности экономики и населения в транспортных услугах.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Увеличение валовой добавленной стоимости по отрасли транспорта и складирования на 38 % в реальном выражении к уровню 2008 года.

2. Хорошее и удовлетворительное состояние 83 % республиканской и 68 % местной сети автодорог.

3. Рост объема транзитных перевозок по территории Республики Казахстан на железнодорожном транспорте на 10,3 %.

4. Повышение к 2015 году скорости грузовых контейнерных поездов по международным транспортным коридорам сообщения на 15 - 20 %, а на участках скоростного движения пассажирских поездов - на 20 - 30 %.

5. Износ основных активов железнодорожного транспорта снижен до 61 %.

6. Увеличение числа международных воздушных сообщений в 2,5 раза по сравнению с 2008 годом.

7. Пропускная способность морских портов доведена до 16 млн. тонн в год.

8. Увеличение объемов перевозок грузов в транзитном направлении до 19,4 млн. тонн.

Стратегия действий

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607; с изменениями, внесенными Указом Президента РК от 07.03.2014 № 762.

Стратегия действий направлена на развитие транспортно-коммуникационного комплекса и транспортно-логистической системы, способных в полном объеме удовлетворять потребности экономики в транспортных и логистических услугах, а также интегрировать страну в международные транспортные сети.

Планируются следующие меры по:

1) приведению существующей сети железных дорог к мировым стандартам безопасности и скорости движения наряду с оптимизацией сети посредством строительства новых участков;

2) реконструкции около 3,9 тыс. км и ремонту 5,6 тыс. км автодорог республиканского значения и 11,5 тыс. км дорог местного значения;

3) проведению к 2015 году реконструкции (строительства) взлетно-посадочных полос, пассажирских и грузовых терминалов в 7 аэропортах республики (города Кызылорда, Кокшетау, Актау, Талдыкорган, Костанай, Тараз, Уральск), поэтапной модернизации аэронавигационной инфраструктуры и завершению реконструкции аэропортовой сети республики, приобретению новых современных воздушных судов;

4) развитию портовой и сервисной инфраструктур, в том числе расширению мощностей морского порта Актау, доведению к 2015 году количества торгового флота до 11 единиц, в том числе 9 танкеров и 2 сухогрузных судов;

5) реализации следующих проектов в автодорожной отрасли: реконструкция участков автомобильных дорог основных транзитных коридоров: "Западная Европа - Западный Китай", "Омск - Павлодар - Майкапшагай", "Актау - граница Туркменистана", "Щучинск - Кокшетау - Петропавловск", "граница Российской Федерации - Уральск - Актобе", "Астана - Костанай - Челябинск" и "Астана - Ерейментау - Шидерты";

6) реконструкции участков автомобильных дорог республиканского значения "Алматы - Усть-Каменогорск", "Кызылорда - Павлодар - Успенка - граница Российской Федерации", "Ушарал - Достык", "Бейнеу - Акжигит - граница Узбекистана", а также осуществлению реконструкции местной сети автодорог;

7) введению платной системы на отдельных участках автомобильных дорог республиканского значения;

8) строительству 439 км железных дорог, а также началу строительства новых железных дорог Жезказган - Бейнеу и Аркалык - Шубарколь протяженностью 1200 километров;

9) реконструкции и модернизации Усть-Каменогорского, Бухтарминского и Шульбинского шлюзов к 2015 году;

10) обновлению и модернизации государственного технического речного флота в количестве 19 единиц к 2015 году;

11) технической модернизации инфраструктуры порта Актау;

12) увеличению числа транспортно-логистических центров до 14 единиц к 2015 году.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

Планируется проведение научных прикладных исследований в автодорожной отрасли в части прогнозирования ресурса железобетонных пролетных строений автодорожных мостов; в сфере автомобильного транспорта - по проблемам диспетчерского управления пассажирскими перевозками в крупных городах; в сфере транзитного потенциала - по изучению конкурентной среды на рынке транспортных услуг в рамках региональных экономических организаций.

В рамках реализации инновационной политики в области обеспечения транспортной инфраструктурой приоритет будет отдан решению ключевых технологических задач и развитию новых передовых научно-технологических направлений.

Стимулирование инвестиций:

1) привлечение на казахстанский рынок железнодорожных пассажирских перевозок стратегических инвесторов из числа квалифицированных международных пассажирских операторов на условиях государственно-частного партнерства;

2) либерализация рынка железнодорожной отрасли и реформы государственного регулирования в соответствии с целевой моделью железнодорожной отрасли;

3) принятие мер по субсидированию железнодорожных пассажирских перевозок по социально значимым межобластным сообщениям и регулярных внутренних и международных авиаперевозок.

Техническое регулирование:

1) к 2015 году 11 аэропортов будут иметь категорию Международной организации гражданской авиации (ИКАО);

2) в 2013 году в сфере автомобильного транспорта будут внедрены экологические стандарты Евро-3, автоматизированная система взвешивания автотранспортных средств в движении, внедрены цифровые тахографы на международных перевозках;

3) будут внедрены системы менеджмента и качества в соответствии с международными стандартами ИСО 9001:2000, ИСО 9001, ИСО 14001 и OHSAS 18001 за счет собственных средств предприятий.

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами:

1) подготовка специалистов по транспортной отрасли будет осуществляться в учебных заведениях технического, профессионального и высшего образования, учебных центрах предприятий, за счет государственного образовательного заказа, гранта и средств предприятий. Потребность в 2010 - 2012 годах в сфере транспортно-коммуникационного комплекса составляет более 70 тыс. квалифицированных специалистов;

2) потребность в кадрах по 8 специальностям транспорта и коммуникаций будет осуществляться за счет их обучения в вузах и 109 учебных заведениях ТиПО;

3) профессиональное обучение рабочих по 75 квалификациям и профессиям, связанным с обеспечением безопасности движения поездов, будут осуществлять филиалы АО "НК "КТЖ" - учебные центры работников железнодорожного транспорта в городах Актобе, Караганде, Павлодаре, Таразе.

Совершенствование законодательства

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Внесение изменений в законы Республики Казахстан:

1) "О торговом мореплавании" в части сокращения разрешительных функций в целях стимулирования деятельности частного сектора, пролонгации права привлечения судоходными компаниями иностранных граждан в состав экипажей судов;

2) "О железнодорожном транспорте" в части проведения реформирования и определения новых субъектов железнодорожного транспорта.

2. Принятие Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".

2.3 Обеспечение инфокоммуникациями
Краткий анализ текущей ситуации

Обеспечение населения, бизнеса и государства инфокоммуникационными услугами и технологиями является одним из условий для перехода страны к инновационной экономике и информационному обществу.

Проникновение инфокоммуникационных технологий характеризуется следующими индикаторами. Количество пользователей сети Интернет достигло 5,1 миллионов абонентов (32 на 100 человек). Показатель компьютеризации общества в 2009 году достиг 12,7 компьютеров на 100 человек (11,2 компьютера на 100 человек в 2008 году). Количество абонентов фиксированной связи в 2009 году составило более 3,7 млн. абонентов, что на 100 тысяч абонентов больше, чем в 2008 году. Средняя телефонная плотность составила 23,4 абонента на 100 жителей (22,2 абонента на 100 жителей в 2008 году). Количество абонентов мобильной связи составило 14,9 млн. абонентов, что соответствует плотности абонентов мобильной связи в 95,5 абонентов на 100 жителей.

Основные проблемы обеспечения инфокоммуникациями:

инфраструктурные проблемы (нехватка радиочастот, необходимых для внедрения телекоммуникационных технологий нового поколения; устаревшая материальная база телерадиовещательного комплекса);

барьеры для развития конкуренции (убыточность сельской почтовой и местной телефонной связи; высокие оптовые тарифы доминирующих операторов для вторичных провайдеров услуг Интернет).

Основная задача

Развитие инфокоммуникационных технологий для перехода к информационному обществу и инновационной экономике.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Повышение уровня цифровизации местных сетей телекоммуникаций - 100 %.

2. Плотность абонентов фиксированного широкополосного доступа к сети Интернет - 15 на 100 человек.

3. Плотность абонентов сотовой связи - 135 на 100 человек.

4. Повышение уровня компьютерной грамотности населения до 52 %.

5. Обеспечение перевода в электронную форму 65 % государственных услуг, подлежащих оптимизации и автоматизации.

6. Обеспечение возможностью приема цифрового эфирного вещания 82 % населения республики.

7. Плотность фиксированных телефонных линий - 26,8 на 100 жителей.

8. Плотность пользователей Интернет - 54,7 на 100 жителей.

Стратегия действий

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Развитая инфраструктура инфокоммуникаций способствует конкурентоспособности казахстанской экономики и играет важную роль в развитии корпоративного сектора и решении ряда других социальных задач:

1) модернизация и развитие инфокоммуникационной инфраструктуры в целях обеспечения внутреннего спроса на услуги телекоммуникаций (цифрового телевидения, широкополосного доступа к сети Интернет);

2) развитие вычислительных центров в целях обеспечения спроса на услуги веб-хостинга, первичного и резервного хранения данных и поэтапного выхода на внешние рынки.

В рамках развития телекоммуникационной инфраструктуры будет обеспечена возможность подключения к услугам телефонной связи и доступа к сети Интернет для всего населения Республики Казахстан.

В целях обеспечения широких слоев населения услугами связи, включая доступ к сети Интернет, будут обеспечены:

1) внедрение и развитие сетей беспроводного широкополосного доступа к сети Интернет с использованием технологии 3G, CDMA-450/800 и LTE (4G);

2) развитие сетей фиксированного широкополосного доступа к сети Интернет во всех областных центрах с использованием технологии FTTH, FTTB;

3) высвобождение радиочастотного спектра в диапазоне 450 МГц для развития сетей телекоммуникаций с использованием технологии CDMA-450/EVDO.

Стандарт сотовой связи третьего поколения (3G) до конца 2015 года будет введен в эксплуатацию в населенных пунктах с численностью населения от 10 000 и более.

Также будет введен стандарт мобильной связи нового поколения (4G) до 1 января 2015 года на базе технологий LTE в городах Астане, Алматы, областных центрах, населенных пунктах с численностью населения свыше 50 000 человек.

До конца 2015 года будет внедрен стандарт CDMA-450/EVDO в сельских населенных пунктах в целях обеспечения услугами телефонной связи и доступа к сети Интернет. Общее количество базовых станций сети телекоммуникаций сельской связи достигнет к 2015 году 900 единиц.

Ключевыми проектами являются:

развитие "электронного правительства";

внедрение цифрового телевещания;

3) обеспечение регионального охвата единой транспортной средой государственных органов Республики Казахстан;

4) развитие сетей фиксированного широкополосного доступа к сети Интернет с использованием технологии FTTH, FTTB;

5) модернизация сети телекоммуникаций сельской связи с использованием технологии CDMA-450/EVDO;

6) создание серверной платформы для оказания услуг хостинга для государственных органов;

7) завершение технологического оснащения серверного центра;

8) внедрение и развитие сетей беспроводного широкополосного доступа к сети Интернет с использованием технологии 3G и LTE (4G);

9) модернизация системы мониторинга радиочастотного спектра;

10) создание резервного серверного центра;

11) создание коммерческих дата-центров;

12) создание информационной системы "Межгосударственный шлюз по обмену информацией в рамках ТС";

13) строительство первой очереди ИКТ-кластера на территории СЭЗ "ПИТ";

14) создание первой очереди государственной "облачной" платформы.

2.4 Развитие минерально-сырьевого комплекса

Сноска. Глава 2.4 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Минерально-сырьевой комплекс республики в состоянии обеспечить необходимой сырьевой базой приоритетные отрасли экономики страны, послужить "локомотивом" для вывода Казахстана на рельсы устойчивого развития.

Казахстан играет стратегическую роль на мировом рынке меди, урана, титана, ферросплавов и стали, является монополистом на Евроазиатском субконтиненте по хрому, имеет значительное влияние на региональном рынке железа, марганца, угля и алюминия. С решением вопросов транспортировки, Казахстан сможет эффективно распорядиться запасами нефти и занять достойное место на мировом нефтяном рынке.

Объективной реальностью текущего состояния минерально-сырьевого комплекса являются усложняющиеся с каждым годом условия воспроизводства запасов минерального сырья.

Развитие перспективной ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса страны требует проведения поисковых и поисково-оценочных работ с целью прироста запасов.

Основная задача

Обеспечение рационального и комплексного использования и воспроизводства минеральных ресурсов для активного развития всех отраслей промышленности.

Целевые индикаторы

1. Процент восполнения запасов основных видов полезных ископаемых (отношение выявленных запасов к погашенным, по нарастающей) в 2014 году - 50 %: в 2009 году - 23 %, в 2010 году - 25 %, в 2011 году - 25 %, в 2012 году - 30 %, в 2013 году - 0 %, в 2014 году - 50 % (ответственный государственный орган - МИР).

2. Обеспечение сельских населенных пунктов запасами подземных вод: в 2009 году - 30,8 %, в 2010 году - 30,8 %, в 2011 году - 33,5 %, в 2012 году - 43,2 %, в 2013 году - 49,5 %, в 2014 году - 57,3 % (ответственный государственный орган - МИР).

3. Наполнение Банка данных геологической информации в объеме до 95 % к 2015 году (ответственный государственный орган - МИР).

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2009 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Оценка прогнозных ресурсов:
1.1	золота	МИР	тонн	102,8	110	105	108	0	100,4
1.2	меди	МИР	тыс. тонн	0,95	1	1	1	0	1
1.3	полиметаллов	МИР	тыс. тонн	4,95	6,1	3,6	6,1	0	5,2
2	Прирост запасов:
2.1	золота	МИР	тонн	10,161	10	1	13,5	0	15
2.2	меди	МИР	тыс. тонн	561,7	150	100	105	0	110
2.3	полиметаллов	МИР	тыс. тонн	0	0	0	115	0	120
3	Количество сел для обеспечения запасами подземных вод	МИР	село	-	-	52	0	341	216
4	Доразведка с переоценкой запасов месторождений подземных вод для обеспечения запасами подземных вод крупных населенных пунктов и групповых водопроводов	МИР	место рождение	2	4	12	0	35	30
5	Оцифровка геологической информации	МИР	Тб	-	-	-	-	-	20

Основные направления развития

Сноска. Параграф с изменением, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Важнейшим направлением укрепления минерально-сырьевой базы страны является внедрение новых технологий проведения поисковых работ, возрождение и проведение в значительных объемах геофизических работ на твердые полезные ископаемые и углеводородное сырье. Для коренного улучшения всей технологической цепи геологоразведочных работ будет предусмотрена современная методология геолого-съемочных работ, начаты на новом уровне исследования, направленные на разработку современных методов поисков и разведки, оценки запасов, отвечающих современным требованиям и стандартам и на этой основе - проведение региональных, поисковых и поисково-оценочных работ с целью прироста запасов.

Вхождение Казахстана в мировой рынок обуславливает необходимость синхронизации отечественных и международных стандартов в области недропользования (в частности, классификации и категоризации запасов полезных ископаемых, стадийности геологоразведочных работ и т.д.).

В целях организации действенного контроля за рациональным и комплексным использованием недр, будет совершенствован механизм государственной экспертизы недр, осуществлен постепенный переход на новые современные технологии экспертизы запасов на основе компьютерного моделирования месторождений полезных ископаемых, автоматизированных комплексов оценки и подсчета запасов.

По группе приоритетных отраслей с удовлетворительным состоянием сырьевых баз (железорудная, угольная, урановая и нефтегазовая) основными направлениями их развития следует считать: восполнение убывающих запасов, рациональное освоение имеющихся разведанных запасов, своевременный перевод предварительно оцененных запасов в промышленные категории, их освоение и государственная поддержка в продвижении продукции на мировой рынок (урановая), наращивание мощности горно-обогатительного комплекса (марганцевая), создание внутренних транспортных коммуникаций (нефтегазовая).

Для группы отраслей с менее удовлетворительным состоянием минерально-сырьевой базы (марганцевая, алюминиевая, железорудная и хромитовая) главными направлениями развития являются: разведка, освоение и продвижение ресурсов на внешний рынок, пополнение и укрепление сырьевых баз легкодоступными, богатыми и качественными рудами.

Для отраслей с острыми сырьевыми проблемами (меднорудная, свинцово-цинковорудная, золоторудная и титановая) важнейшим направлением развития должно быть коренное укрепление сырьевых баз новыми конкурентоспособными объектами путем выделения перспективных площадей, поиска и разведки месторождений.

Для продолжения эффективного развития минерально-сырьевого комплекса предусматриваются следующие меры:

1) создание благоприятных условий для привлечения инвестиций в сферу разведки дефицитных видов минерального сырья (внесение изменений в отраслевое законодательство, классификацию и категоризацию запасов полезных ископаемых, стадийность геологоразведочных работ и другие), а также совершенствование инфраструктуры геологической отрасли, предусмотренных Концепцией развития геологической отрасли Республики Казахстан до 2030 года;

2) активное привлечение к решению задачи развития минерально-сырьевой базы страны акционерного общества "Национальная компания "Казгеология" (далее - АО "НК "Казгеология"), основной стратегической целью концепции которой является воспроизводство минерально-сырьевой базы Республики Казахстан;

3) повышение эффективности использования минерального сырья Республики Казахстан путем тесного партнерства с АО "НГК "Тау-Кен Самрук", основными стратегическими направлениями развития которого являются:

повышение эффективности использования природных ресурсов Республики Казахстан;

эффективное управление горнорудными активами в целях обеспечения устойчивого роста стоимости;

рост участия государства в освоении месторождений твердых полезных ископаемых;

выполнение работ по принципу государственно-частного партнерства с недропользователями и социально-предпринимательскими корпорациями.

2.5 Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами
Краткий анализ текущей ситуации

Устойчивый экономический рост и связанные с ним структурные изменения экономики сопровождались повышением емкости национального рынка труда и изменением его структуры. Увеличение спроса на трудовые ресурсы, в определенной мере было связано не только с расширением объемов производства, но и с сохранением при этом относительно низких темпов роста производительности труда и возможностями использования дешевого труда.

В стране сохраняется теневая занятость в сфере строительства, производстве пищевых продуктов, на транспорте, на уличных продовольственных и вещевых рынках, на сезонных сельскохозяйственных работах. Особой группой в ее составе остаются нелегальные трудовые мигранты (10,5 тыс. человек - в 2000 г., 24,7 тыс. человек - в 2005 г., 54,0 тыс. - в 2008 г., и 30,4 - в 2009 г.), которые покрывают неудовлетворенный спрос на труд, несмотря на наличие безработного населения на рынке труда Казахстана.

В последние годы отмечается рост профессиональной мобильности работников, многие из которых получают второе или третье профессиональное образование, а также рост численности работников с высшим и средним специальным образованием.

Вместе с тем, структура и формы профессиональной подготовки граждан неадекватны изменениям в спросе на рабочую силу в профессиональном разрезе. Существует дисбаланс между профессиональной подготовкой и высшей школой.

Структура высшего и послевузовского образования Республики Казахстан соответствует международной стандартной классификации образования ЮНЕСКО. Введена трехуровневая модель подготовки специалистов: бакалавр - магистр - доктор Ph.D.

Подготовка кадров по направлениям Программы осуществляется в 69 вузах республики с общим контингентом 238104 человека по 199 программам высшего и послевузовского образования.

Вузами ведутся работы по развитию инновационной инфраструктуры образования, по созданию разнопрофильных научно-инновационных центров, новых технопарков, которые являются связующим звеном между образованием, наукой и производством.

Подготовка квалифицированных кадров по техническим, технологическим специальностям и специальностям агропромышленного комплекса осуществляется в 543 учебных заведениях ТиПО по 186 специальностям, где обучается 260,9 тыс. человек.

В то же время существует ряд проблем, препятствующих обеспечению потребности в подготовке профессиональных кадров для индустриально-инновационного развития страны:

не осуществляется прогнозирование потребности в кадрах на долгосрочный период;

недостаточная законодательная база по привлечению работодателей к подготовке кадров;

устаревшая материально-техническая база учебных заведений ТиПО;

не решен вопрос организации производственной практики и стажировки обучающихся учебных заведений ТиПО на предприятиях;

содержание образовательных программ высшего и послевузовского образования не в полной мере отвечает требованиям работодателей, выражающим изменения на рынке труда;

недостаточно развито социальное партнерство. Отсутствуют механизмы обеспечения базами производственной практики, трудоустройства выпускников, привлечения работодателей к процессу создания профессиональных стандартов.

Основная задача

Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами потребностей приоритетных секторов экономики в рамках индустриально-инновационного развития.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Увеличение доли учебных заведений, оснащенных современным оборудованием, до 70 %.

2. Увеличение доли трудоустроенных выпускников учебных заведений технического и профессионального образования, обучавшихся по государственному заказу, до 78 %.

3. Разработка 147 профессиональных стандартов по приоритетным специальностям (профессиям) по различным секторам экономики.

4. Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами потребностей приоритетных секторов экономики в рамках индустриально-инновационного развития:

	Ед. изм.	2012 год	2013 год	2014 год
Подготовка с техническим и профессиональным образованием по техническим специальностям	тыс. чел.	7,3	11,6	16,9
Подготовка с высшим образованием по техническим специальностям	тыс. чел.	11,9	12,0	12,1

5. Удельный вес высококвалифицированной рабочей силы в составе иностранной рабочей силы 55 % - к 2014 году.

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Для достижения целей по обеспечению квалифицированными кадрами потребностей экономики и спроса на рынке труда будут реализованы мероприятия по формированию модели непрерывного образования, включающей взаимоувязанную систему технического и профессионального, инженерно-технического и дополнительного профессионального образования, развитию сбалансированного, динамичного рынка труда, взаимодействию государства и бизнеса для привлечения специалистов в приоритетные сектора экономики, внедрению дуальной системы обучения на предприятиях проектов Программы, а также использованию внутренней и внешней миграции.

Для определения необходимой потребности в трудовых ресурсах отраслевые министерства определяют потребность в трудовых ресурсах на каждом конкретном проекте по годам, в разрезе специальностей на периоды их строительства и функционирования и представляют в Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

Обеспечение данных проектов кадрами в нужном объеме и требуемой квалификации будет осуществляться за счет:

1) поиска необходимых кадров (работников) на региональных рынках труда, в том числе из числа безработных;

2) вовлечения трудовых ресурсов из других регионов страны с избытком трудовых ресурсов, включая вахтовый метод работы;

3) подготовки и переподготовки кадров как из числа безработных за счет бюджетных программ, так и на базе учебных центров крупных предприятий;

4) привлечения иностранной рабочей силы в соответствии со спросом на конкретных проектах.

Первичной задачей в данном вопросе рассматривается плановая подготовка необходимых кадров через систему образования в соответствии с потребностями проектов ГПФИИР.

В целях заполнения имеющегося (предполагаемого) дефицита кадров будут реализованы меры по переобучению кадров необходимым специальностям (профессиям), содействию внутренней трудовой миграции, а также привлечению иностранных работников.

С учетом дефицита квалифицированных рабочих и специалистов среднего звена приоритетное внимание будет уделено ТиПО.

Развитие технического и профессионального образования будет осуществляться по следующим направлениям:

1) Развитие инфраструктуры и укрепление материально-технической базы учебных заведений ТиПО:

обновление материально-технической базы действующих учебных заведений, ориентированное на потребности приоритетных секторов экономики;

строительство новых учебных заведений ТиПО. Отбор проектов по строительству учебных заведений ТиПО, заявляемых акиматами, будет осуществляться на конкурсной основе с учетом сводной потребности по проектам, включенным в Карту индустриализации. Проекты будут реализовываться на условиях совместного финансирования из республиканского и местного бюджетов, при участии крупных предприятий;

строительство межрегиональных профессиональных центров в городах Атырау по нефтегазовой отрасли, Экибастуз по топливно-энергетической отрасли, Шымкенте по обрабатывающей отрасли и Усть-Каменогорске по машиностроительной отрасли;

создание базовых учебных центров на базе существующих организаций ТиПО по проектам индустриального инновационного развития.

2) Обновление структуры и содержания образовательных программ в соответствии со спросом на рынке труда и международными стандартами путем разработки:

национальной квалификационной системы с привлечением объединений работодателей и работников;

профессиональных стандартов;

интегрированных (модульных) образовательных программ подготовки компетентных специалистов.

3) Совершенствование структуры и системы управления ТиПО:

обеспечение взаимодействия национального, региональных и отраслевых советов по развитию ТиПО с координационными советами на республиканском и региональном уровнях для целевой подготовки кадров приоритетных секторов экономики и проектов Карты индустриализации;

привлечение работодателей и отраслевых ассоциаций к подготовке кадров в рамках социального партнерства путем заключения соответствующих соглашений, создания фондов поддержки развития ТиПО, учебных заведений и учебных центров при предприятиях, предоставление рабочих мест для производственной практики, стажировок, стипендий.

4) Обеспечение качества подготовки квалифицированных кадров для решения задач индустриализации:

внедрение отраслевой системы сертификации квалификаций специалистов, в том числе международной сертификации;

усиление кадрового потенциала организаций ТиПО на базе межрегиональных центров по повышению квалификации;

подготовка преподавателей и мастеров производственного обучения для учебных заведений ТиПО в высших учебных заведениях.

Совершенствование системы высшего образования в целях обеспечения индустриально-инновационного развития будет осуществляться по следующим направлениям:

заключение соглашений на формирование баз производственных практик между вузами, НИИ и системообразующими промышленными предприятиями;

осуществление совместных образовательных проектов отечественных и зарубежных вузов с привлечением финансовых средств национальных и транснациональных компаний;

многосторонняя кооперация вузов с ведущими отечественными и зарубежными промышленными предприятиями и ведущими НИИ по вопросам повышения квалификации, переподготовки, стажировки профессорско-преподавательского состава на высокотехнологических предприятиях, отечественных и зарубежных вузах.

При представлении потребности в кадрах отраслевыми государственными органами будет формироваться государственный образовательный заказ на все необходимые для реализации проектов профессии и специальности (в т.ч. штучная, эксклюзивная подготовка).

Переподготовка и повышение квалификации кадров

Подготовка управленческих кадров является решающим фактором обеспечения конкурентоспособности на глобальном рынке, как отдельных предприятий, так и экономики страны в целом.

С этой целью будет осуществляться сотрудничество с местными и зарубежными партнерами в области повышения квалификации руководящих работников и менеджеров в сфере экономики с направлением их на стажировку за рубеж.

Организация опережающего обучения персонала основана на создании условий для постоянного обновления знаний и умений на протяжении всей жизни. Для этого получит дальнейшее развитие и будет использована трехуровневая система подготовки и переподготовки кадров в учреждениях высшего, среднего и начального образования; на производстве (внутрифирменная подготовка); обучения и переобучения целевых групп населения уполномоченными органами занятости.

В рамках предпринимаемых мер по переподготовке и повышению квалификации работников в приоритетном порядке будут охвачены следующие категории граждан: работники, занятые в режиме неполного рабочего времени, либо находящихся перед угрозой сокращения, и представители целевых групп населения.

По взаимодействию государства и бизнеса для привлечения специалистов в приоритетные сектора экономики будут осуществляться следующие мероприятия:

развитие механизма частично оплачиваемой производственной практики;

проведение ярмарок-вакансий;

организация социальных рабочих мест и молодежной практики;

формирование и постоянное обновление базы данных "Выпускник".

Использование внутренней и внешней миграции

Наряду с использованием возможностей системы образования, для обеспечения квалифицированными кадровыми ресурсами будут широко использоваться механизмы внутренней и внешней миграции, путем:

поиска необходимых кадров (работников) на региональных рынках труда, в том числе из числа безработных;

вовлечения трудовых ресурсов из других регионов страны с избытком трудовых ресурсов, включая вахтовый метод работы;

привлечения иностранной рабочей силы, в соответствии со спросом на конкретных проектах, путем рационального распределения квоты на привлечение иностранной рабочей силы.

Регулирование внешней трудовой миграции будет направлено на удовлетворение спроса на высококвалифицированную рабочую силу, уменьшение напряжения на внутреннем рынке труда, стимулирование притока инвестиций.

Будет широко применяться дифференцированный порядок и селективный механизм привлечения трудовых мигрантов, который позволит повысить инвестиционную привлекательность страны, расширить использование высококвалифицированных специалистов и передовой опыт ведения бизнеса.

По развитию сбалансированного, динамичного рынка труда будут осуществлены следующие мероприятия:

1) на базе Информационно-аналитической системы, позволяющей вести оперативный мониторинг всех проектов Карты индустриализации, уполномоченным органом по занятости будет проводиться анализ потребности в кадрах по конкретным специальностям на предстоящий период, включая этапы строительства и эксплуатации. На основе этого будет формироваться государственный образовательный заказ на все необходимые для реализации проектов профессии и специальности (в том числе штучная, эксклюзивная подготовка);

2) с 2014 года предусматривается разработка прогнозного баланса трудовых ресурсов Республики Казахстан на пятилетний период.

На основе создания республиканского банка данных будут разработаны и региональные прогнозы спроса и предложения рабочей силы.

В рамках информационной базы предстоит создать качественно новую систему информирования населения о состоянии спроса и предложения на рынке труда и значительно расширить сеть информационно-консультационных услуг.

С 2014 года будет автоматизирована услуга выдачи разрешений на привлечение иностранной рабочей силы через информационную систему "Государственная база данных "е-лицензирование" путем интеграции данной системы с действующей информационной системой "иностранная рабочая сила".

Совершенствование законодательства

Внесение изменений и дополнений в законы и кодексы:

1. Трудовой кодекс Республики Казахстан, в части формирования национальной квалификационной системы и установления компетенции по разработке профессиональных стандартов;

2. Закон Республики Казахстан "О частном предпринимательстве", "О государственном предприятии" в части предоставления мест для производственной практики в организациях и внутрипроизводственного обучения персонала (непосредственно на рабочем месте) с последующим присвоением квалификации;

3. Закон Республики Казахстан "О занятости населения", в части содействия трудоустройству выпускников.

4. Принятие закона Республики Казахстан "О миграции населения" (в новой редакции) и "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам миграции населения".

2.6 Снижение административных барьеров
Краткий анализ текущей ситуации

В рамках реализации Концепции совершенствования разрешительной системы в Республике Казахстан на 2009-2011 годы подготовлены предложения по отмене 348 процедур из выявленных 1004 вида разрешительных процедур, предполагающие уменьшение лицензионно-разрешительного документооборота примерно на 880 тысяч единиц в год по сравнению с 2008 годом (выдано почти 29 млн. разрешительных документов).

В 2009 году принят Закон Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам частного предпринимательства", внесший изменения в 72 законодательных акта, в том числе 8 кодексов.

Закон позволил оптимизировать и упорядочить проверки субъектов предпринимательства, проводимые государственными органами, наделенными контрольно-надзорными функциями. Оптимизация и упорядочение проверок достигается за счет внедрения систем оценки рисков, утверждения форм проверочных листов, ведомственной статистической отчетности.

Основная задача

Снижение административных барьеров препятствующих развитию предпринимательской деятельности.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. К 2015 году операционные издержки, связанные с регистрацией и ведением бизнеса (получением разрешений, лицензий, сертификатов; аккредитацией; получением консультаций), включая время и затраты, снизятся на 30 % по сравнению с 2011 годом.

2. Будут сокращены на 30 % по сравнению с 2009 годом лицензируемые виды деятельности и упрощен порядок выдачи лицензий, разрешений, согласований и других разрешительных документов.

3. Не менее 80 % разрешительных процедур будут охвачены автоматизацией до конца 2015 года.

Стратегия действий

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Меры по снижению административных барьеров, препятствующих развитию предпринимательской деятельности, будут сконцентрированы на следующих направлениях.

Совершенствование лицензионно-разрешительной и регистрационной систем:

1. "Сжатие" разрешительной системы:

1) сокращение количества разрешительных документов и процедур и утверждение их исчерпывающего перечня на законодательном уровне;

2) сужение сферы действия лицензирования, в том числе исключение из перечня лицензируемых видов и подвидов деятельности, не обеспеченной квалификационными требованиями.

2. Упрощение и совершенствование разрешительных процедур:

1) распространение принципа "одного окна" на все разрешительные документы и государственные органы, за исключением финансового сектора;

2) сокращение временных затрат и издержек в связи с получением разрешительных документов путем: ограничения сроков рассмотрения документов на полноту до 2-х дней; исключения обязательного нотариального заверения документов; распространения принципа "молчание - знак согласия" на все разрешительные документы;

3) введение уведомительного порядка вместо разрешений, не несущих прямого риска для жизни и здоровья граждан и носящих информационный характер;

4) полная автоматизация уведомительного порядка;

5) обеспечение приема уведомлений через центры обслуживания населения и портал "электронного правительства";

6) оптимизация разрешительных процедур для последующей автоматизации;

7) расширение сферы "е-лицензирования", исключая финансовый сектор:

2010 - 2011 годы - центральные государственные органы-лицензиары, включая их территориальные подразделения;

2011 - 2012 годы - местные государственные органы-лицензиары.

Ввести ответственность предпринимателей за представление недостоверной информации при подаче уведомления о начале деятельности и декларировании соответствия требованиям законодательства.

3. Упрощение процедур открытия и закрытия предприятий.

4. Упрощение процедур регулирования внешнеэкономической деятельности.

5. Для внедрения централизованной системы публичного анализа регуляторного воздействия действующих и вновь вводимых норм законов и инструментов регулирования экономики принять меры по:

1) полной автоматизации системы управления рисками в контрольной и надзорной деятельности государственных органов;

2) реализации функционала отчетности в государственной базе данных "е-лицензирование";

3) обеспечению всеобщего бесплатного доступа к базе данных нормативных правовых актов Республики Казахстан к 2011 году;

4) доработке методики оценки создания экономических последствий и правовому мониторингу нормативных правовых актов Республики Казахстан с учетом международного опыта.

6. Оптимизация и систематизация проверок субъектов предпринимательской деятельности:

1) оптимизация, сокращение и регламентация проверок бизнеса, проводимых правоохранительными органами;

2) урегулирование вопроса доследственных проверок правоохранительных органов в целях исключения необоснованного вмешательства в предпринимательскую деятельность;

3) проработка вопросов использования альтернативных механизмов контроля и обеспечения безопасности (страхование ответственности, персональные финансовые гарантии, общественный контроль).

7. Усиление государственных гарантий защиты законных прав субъектов частного предпринимательства, в том числе за счет регламентации порядка проведения внеплановых проверок бизнеса и иных форм контроля.

8. Обеспечение либерализации государственного регулирования предпринимательской деятельности путем расширения внедрения принципов технического регулирования предпринимательской деятельности.

9. Совершенствование нормативной правовой базы в сфере развития местного содержания.

10. Внедрение реестра субъектов частного предпринимательства по размерности.

Совершенствование законодательства

Внесение изменений и дополнений в законы Республики Казахстан:

1. "О банкротстве".

2. "О железнодорожном транспорте".

Разработка и принятие законов Республики Казахстан:

3. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты по вопросам совершенствования разрешительной системы".

4. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам пересмотра компетенции Правительства Республики Казахстан и уполномоченных госорганов на принятие нормативных правовых актов, устанавливающих требования к проверяемым субъектам".

2.7 Развитие конкуренции
Краткий анализ текущей ситуации

Значимость развития конкуренции возрастает при решении задач по преодолению последствий кризиса и подготовки последующего экономического роста. Тенденция мирового экономического кризиса отразилась на развитии конкуренции в целом.

Результаты проведенных в 2009 году анализов свидетельствуют о том, что монополизированными и высококонцентрированными рынками на протяжении длительного времени остаются железнодорожная отрасль, топливно-энергетический комплекс и телекоммуникационный сектор. Данные отрасли, являясь экономикообразующими, значительно влияют на развитие конкуренции в смежных отраслях.

Недостаточно развита конкуренция на рынке продовольственных товаров.

Высока доля участия государства в экономике, в том числе увеличивается количество предприятий с государственным участием, что негативно влияет на конкурентную среду, а качество, оказываемых основных услуг государственными предприятиями остается очень низким.

Основные задачи

Создание условий для роста экономической активности бизнеса путем развития свободной конкуренции и обеспечения равного доступа на рынки товаров и услуг.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

	2010 год	2011 год	2012 год	2013 год	2014 год
1. Доля потребителей, удовлетворенных качеством оказываемой государственной услуги по рассмотрению ходатайств на экономическую концентрацию	-	-	-	40 %	50 %
2. Доля государственных предприятий и юридических лиц, более 50 % акций (долей) которых принадлежат государству, получивших отказ антимонопольного органа в предоставлении согласия на создание	-	-	-	5 %	6 %

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменением, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

В целях реализации поставленных задач потребуется проведение мероприятий по снижению доли участия государства на рынках республики, демонополизации отраслей экономики, а также совершенствование инструментов антимонопольного контроля:

1) упорядочение деятельности государственных предприятий, ТОО и АО с участием государства путем повышения антимонопольного контроля и передача непрофильных активов деятельности в частный сектор;

2) включение целей развития конкуренции и демонополизации отраслей и секторов экономики, а также конкретных мер по их реализации в стратегические планы государственных органов;

3) определение перечня регулируемых услуг (товаров, работ) субъектов естественных монополий для дальнейшего их сокращения;

3) на рынке перевозок железнодорожным транспортом:

утверждение инвестиционного тарифа;

обеспечение недискриминационного доступа к магистральной сети и другим объектам инфраструктуры;

увеличение сроков предоставления права на маршрут по социально-значимым перевозкам пассажиров железнодорожным транспортом с 1 года до 3-5 лет, с внесением соответствующих изменений в законодательство;

устранение перекрестного субсидирования и обеспечение прозрачной политики формирования тарифов на услуги перевозки грузов и пассажиров в целях справедливого тарифообразования.

4) на рынке авиаперевозок и аэропортовых услуг:

разделение аэропортовой и перевозочной деятельности;

развитие конкуренции в техническом обслуживании, обработке багажа, грузов и почты, обслуживания на перроне, поставке продуктов питания, беспошлинной торговле, автопарковках и т.д.;

разработка и внедрение правил недискриминационного доступа авиакомпаний к услугам аэропортов и аэронавигационным услугам;

создание условий для расширения низкобюджетных авиаперевозок, развитие деловой и малой авиации;

создание равных конкурентных условий для авиаперевозчиков (в том числе, путем контроля за предоставлением государственной помощи);

обеспечение возможности авиакомпаниям и аэропортам заключения прямых контрактов с производителями авиаГСМ, минуя посреднические структуры;

обеспечение предоставления аэропортами услуг по хранению авиаперевозчиками авиатоплива и возможности строительства альтернативных топливозаправочных комплексов.

5) на рынке телекоммуникаций:

продажа на фондовом рынке пакетов акций и долей участия АО "Казахтелеком" в операторах фиксированной, мобильной связи и Интернет в целях снижения в среднесрочной перспективе степени экономической концентрации рынка телекоммуникационных услуг;

проведение комплекса мероприятий по конверсии радиочастот в целях их высвобождения для нужд операторов связи;

обеспечение равного открытого доступа к сетям телекоммуникаций общего пользования, а также прозрачного и недискриминационного межоператорского присоединения.

6) на рынке нефтепродуктов и угля:

обеспечение равного доступа давальцев нефти к услугам НПЗ;

в целях устранения дефицита нефтепродуктов на внутреннем рынке рассмотреть вопрос о переработке казахстанской нефти на НПЗ Российской Федерации и КНР по толлинговой схеме;

исключение непродуктивных посреднических структур на рынках реализации бензина, дизельного топлива, авиационного керосина, природного и сжиженного газа, угля.

7) на рынке продовольственных товаров:

для устранения фактов диктата со стороны ритейлеров на законодательном уровне регламентировать механизм взаимоотношений ритейлеров с поставщиками продовольственных товаров, обеспечивающий недискриминационный доступ поставщиков к крупным торговым сетям и исключающий навязывание разного рода условий.

Совершенствование законодательства

Внесение изменений и дополнений в действующее законодательство и принятие следующих нормативных правовых актов:

1) разработка и принятие Закона Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты по вопросам государственных монополий" в целях приведения ряда законов в соответствие со статьей 32 Закона Республики Казахстан "О конкуренции";

2) разработка и принятие Закона Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам конкуренции";

3) внесение изменений в Правила субсидирования убытков перевозчика, связанных с осуществлением пассажирских перевозок по социально-значимым сообщениям, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 11 ноября 2004 года № 1188, в части совершенствования механизма субсидирования социально-значимых перевозок пассажиров железнодорожным транспортом в части увеличения сроков предоставления маршрутов с 1-го года до 3-х лет;

4) пересмотр и внесение изменений в нормативно-правовую документацию, регламентирующую порядок перевозок пассажиров, багажа и грузобагажа, работы железнодорожных вокзалов в соответствии с появлением института частных перевозчиков;

5) гармонизация законодательства, регулирующего воздушные перевозки, в части приведения двусторонних межправительственных соглашений об использовании воздушного пространства в соответствие с нормами антимонопольного законодательства (дополнения их конкурентными нормами, направленными на ликвидацию дискриминации или несправедливой конкурентной политики);

6) внесение изменений в Закон "О железнодорожном транспорте" и другие законодательные акты в части утверждения инвестиционного тарифа;

7) принятие Правил недискриминационного доступа к услугам НПЗ.

2.8 Техническое регулирование и создание
инфраструктуры качества
Анализ текущей ситуации

В настоящее время присутствует тенденция завоевания экономических ниш методами нормативной экспансии - через лоббирование в технических регламентах, стандартах, методах аккредитации, оценки соответствия и прочих формах допуска на рынок.

Через принятие технических регламентов решаются вопросы обеспечения безопасности продукции для жизни и здоровья человека и окружающей среды, национальной безопасности, снижения давления на бизнес, ограничения доступа на рынок импортной продукции.

Технические регламенты для потребителей являются гарантией безопасности потребляемой продукции, а для производителей, импортеров и реализаторов документом, содержащим исчерпывающие требования государства для обеспечения безопасности первых.

В соответствии с Планом по разработке технических регламентов на 2007-2009 годы планировалось принятие 97 технических регламентов, из них всего утверждено - 61. Согласно внесенным коррективам предстоит разработать и принять 43 технических регламентов.

В активной фазе находится работа по созданию единого таможенного союза, и одним из важных направлений является техническое регулирование.

Согласно утвержденному Графику разработки первоочередных технических регламентов Евразийского экономического сообщества предполагается разработать и принять 32 технических регламента, при этом по 24 техническим регламентам, имеются или разрабатываются казахстанские аналоги.

В этой связи, важным является учет интересов Казахстана при принятии технических регламентов ЕврАзЭС, в основу которых должны быть заложены качественно разработанные технические регламенты Казахстана.

Требуется адаптированное внедрение технических регламентов, которое должно балансировать интересы государства и предпринимательства.

Для полноценного внедрения требований технического регламента в среднем необходимо не менее одного года, за это время должны быть приняты меры по исключению ведомственного нормирования, уменьшению административного давления на бизнес среду, при необходимости модернизации производств, созданию испытательной базы, разработаны и приняты гармонизированные стандарты.

На сегодняшний день Государственный фонд технических регламентов и стандартов содержит более 56 342 нормативных документов по стандартизации, в число которых входят государственные, международные, национальные и региональные стандарты. На уровне государственных стандартов принято 2 791 единиц, из них гармонизированных с международными требованиями - 1 846 единиц, что составляет общий процент гармонизации - 66 %.

Уровень гармонизации государственных стандартов в разрезе отраслей составляет: 1. машиностроение и машиностроительная продукция (80,3 %); 2. энергетика и электротехника (57,4 %); 3. дорожно-транспортная техника (72,8 %); 4. строительные материалы и строительство (72,3 %); 5. легкая промышленность (32,9 %); 6. сельское хозяйство (47,1 %); 7. пищевая промышленность (60 %); 8. химическая технология (70,1 %); 9. металлургия и горное дело (59,7 %); 10. нефть и газ. Смежные производства (92,4 %).

Ежегодно принимается порядка 350 государственных стандартов. Это в той или иной мере позволяет повышать общий уровень гармонизации на 1-2 %.

С учетом форсирования работ в рамках индустриализации, ежегодно необходимо принимать дополнительно 500 стандартов и в течение 5 лет принять не менее 2500 государственных стандартов, при этом уделяя большое внимание их гармонизации с международными требованиями.

С 2008 года создана национальная система аккредитации, которая включает 1059 структур, из них 186 органов по сертификации, 541 испытательных лабораторий и 332 метрологических служб.

Сеть аккредитованных органов по сертификации и испытательных лабораторий распределена крайне неравномерно, в основном в городе Алматы, отсутствуют аккредитованные испытательные лаборатории по определению генно-модифицированных источников, соответствия топлива и автомобилей экологическим требованиям Евро, пожарной безопасности и другие.

Основные задачи

Применение инструментов технического регулирования в процессах индустриализации и создание инфраструктуры качества для:

1. Ограничения отечественного рынка от опасной и некачественной (нестандартной) продукции.

2. Создания условий для производства продукции соответствующей мировым стандартам, внедрения систем менеджмента и технологического перевооружения.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Разработка и принятие ежегодно не менее 500 нормативных документов по стандартизации, отвечающих требованиям технических регламентов и соответствующих международным стандартам.

2. К 2014 году концентрация всех нормативных технических документов в Едином государственном фонде нормативных технических документов в количестве не менее 67500 НД (66 500 - в 2012 году, 67 000 - в 2013 году, 67 500 - в 2014 году).

3. К 2014 году 60 модернизаций (дооснащение) не менее 30 государственных эталонов и эталонного оборудования (в 2010 году - 16 эталонов, в 2011 году - 10 эталонов, в 2012 году - 10 эталонов, в 2013 году - 10 эталонов, в 2014 году - 14 эталонов).

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

В рамках реализации задачи по ограничению отечественного рынка от опасной и некачественной (нестандартной) продукции будет проводиться:

разработка и внедрение технических регламентов, устанавливающих повышенные требования к безопасности продукции и особые условия доступа на отечественный рынок продукции центральными и местными исполнительными органами;

государственный контроль, основанный на принципах наименьшего вмешательства и эффективного управления рисками;

создание и модернизация испытательных лабораторий, в том числе в рамках строительства приграничных торговых центров, специальных экономических зон, а также в рамках инвестиционных проектов;

принятие мер по заключению многосторонних и двусторонних соглашений по эквивалентности систем аккредитации, сертификатов и протоколов, в том числе в рамках интеграционных объединений;

включение представителей уполномоченного органа в области технического регулирования и метрологии для обеспечения выполнения требований технических регламентов и стандартов в составы комиссии по финансированию и приемке инвестиционных проектов на республиканском и местном уровнях;

работы по созданию профессионального государственного органа по формированию и реализации политики технического нормирования и государственного контроля за соблюдением технических регламентов и стандартов.

В рамках задачи по созданию условий для производства продукции, соответствующей мировым стандартам, внедрения систем менеджмента и технологического перевооружения будут проводиться:

1) разработка и принятие национальных и межгосударственных стандартов, основанных на передовых международных стандартах, необходимых для выпуска продукции в рамках конкретных производств;

2) организация мер, направленных на внедрение стандартов на продукцию, а также социальной инфраструктуры центральными и местными исполнительными органами;

3) полноценное функционирование Единого государственного фонда нормативных технических документов и его пополнение документами международных организаций;

4) организация мероприятий по пропаганде внедрения стандартов систем менеджмента и повышения качества продукции, разработка механизма осуществления субсидирования предприятий малого и среднего бизнеса при внедрении стандартов систем менеджмента;

5) возобновление практики указания соответствия товаров, работ, услуг требованиям национальных стандартов и неправительственных стандартов (при наличии) при ежегодном формировании и утверждении плана государственных закупок;

6) модернизация национальной эталонной базы для метрологического обеспечения отраслей и подтверждения эквивалентности эталонной базы на международном уровне;

7) создание законодательных мер по стимулированию трансферта технологий путем использования добровольных стандартов в нормативных правовых актах республики;

8) создание условий для производства и выпуска в обращение инновационной продукции и добровольного подтверждения соответствия;

9) совершенствование системы финансирования разработки национальных стандартов на принципах государственно-частного партнерства, предусматривающего активное участие бизнеса в работах по стандартизации (в разработке национальных стандартов, предварительных национальных стандартов и их актуализации, в том числе в отношении инновационной продукции), позволяющих ускорить внедрение прогрессивных методов производства продукции высокого качества;

10) участие казахстанских технических комитетов по стандартизации (далее - ТК) в работе международных и межгосударственных технических комитетов по стандартизации (далее - ИСО/ТК и МТК). Участие ТК в работе ИСО/ТК и МТК на стадии разработки проектов стандартов даст возможность влиять на формирование стандартов в интересах отечественной экономики (то есть при закладывании требований в проект стандарта учитывать производственные мощности и научно-техническую оснащенность отечественных предприятий), своевременно быть готовыми к выпуску перспективных видов продукции, требования к которым закладываются в новых международных и межгосударственных стандартах, а также создать условия для дальнейшего продвижения национальной продукции на мировые рынки, расширить сотрудничество в научно-технической сфере.

Развитие инноваций и содействие технологической модернизации

Вместе с тем, будут разработаны национальные стандарты по

производительности, экологичности, энергоэффективности и ресурсосбережению. Формирование таких "технологических коридоров" позволит повысить эффективность использования природных ресурсов, безопасность продукции (услуг), снизить энерго- и материалоемкость.

В этой связи, будут определяться минимальные требования к технологиям для внедрения в среднесрочной перспективе при производстве отдельных видов продукции с последующим включением этих требований в нормативные документы по стандартизации.

Совершенствование законодательства

Внесение изменений и дополнений в Кодекс Республики Казахстан "Об административных правонарушениях", законы Республики Казахстан "О техническом регулировании", "Об аккредитации в области оценки соответствия", технические регламенты. В частности, ужесточение административных воздействий в отношении предприятий, не соблюдающих требования технических регламентов; приведение в соответствие с соглашениями, принятыми в рамках ЕвразЭС и Таможенного союза.

2.9 Энергосбережение
Краткий анализ текущей ситуации

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

В условиях угрозы мирового кризиса и высочайшей мировой конкуренции необходимо в ускоренном темпе модернизировать экономику, в том числе индустриальный сектор страны, и обеспечить энергетическую безопасность с учетом индустриально-инновационного развития нашей страны. Одним из главных направлений в росте конкурентоспособности страны, технологической модернизации промышленности и жилищно-коммунального хозяйства являются энергосбережение и повышение энергоэффективности.

Республика Казахстан по показателю энергоемкости ВВП страны значительно отстает не только от развитых стран мира, но и от России, Беларуси, структуры экономик которых очень близки казахстанской. Это свидетельствует о значительном потенциале снижения энергоемкости от 10 % до 40 %.

Для определения причин столь высокой энергоемкости ВВП по отношению к другим странам необходимо проанализировать сферы потребления первичных топливно-энергетических ресурсов (далее - ТЭР).

В рамках изучения потенциала энергосбережения страны выявлено, что самой энергоемкой отраслью (более 70 % потребления электроэнергии) является промышленность страны.

При этом в стране более 35 % производимой электроэнергии потребляют 15 крупных предприятий, таких, как "Аксуский ферросплавный завод", "Арселор Миттал Темиртау" и "Казахстанский электролизный завод".

Высокое энергопотребление в промышленном секторе Казахстана обусловлено, в первую очередь, такими энергоемкими отраслями, как металлургическая и горная промышленность. Значительное количество промышленных предприятий республики используют устаревшие технологии и эксплуатируют оборудование со значительными степенями износа. Поэтому существует необходимость в модернизации технического парка, так как устаревшее оборудование и старые технологии являются одним из источников потерь энергии.

Жилищный сектор сегодня потребляет около 40 % отпускаемой тепловой энергии. По экспертным оценкам, около 70 % зданий имеют теплотехнические характеристики, не отвечающие современным требованиям, из-за чего они теряют через ограждающие конструкции до 30 % тепловой энергии, потребляемой для отопления.

Таким образом, исходя из вышеизложенных данных, основными потребителями энергетических ресурсов являются сектор промышленности, в том числе производство электроэнергии и теплоэнергии (47 % потребления от общего объема первичных энергетических ресурсов), и сектор жилищно-коммунального хозяйства.

Основные задачи

Снижение энергоемкости производства в целях обеспечения роста конкурентоспособности экономики Казахстана.

Структурная перестройка экономики с увеличением малоэнергоемких обрабатывающих отраслей.

Реализация потенциала технологического энергосбережения.

Осуществление целостной системы правовых, административных и экономических мер, стимулирующих эффективное использование энергии.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Снижение энергоемкости промышленности не менее чем на 12 % от уровня 2008 года.

Стратегия действий

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Для снижения энергоемкости страны определен комплекс мер, необходимых для повышения энергоэффективности отраслей. Правовое, регулятивное поле для построения системы энергосбережения и повышения энергоэффективности во всех отраслях экономики создано в соответствии с Законом Республики Казахстан от 13 января 2012 года "Об энергосбережении и повышении энергоэффективности" (далее - Закон). Также утвержденный, постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2011 года Комплексный план повышения энергоэффективности Республики Казахстан на 2012 - 2015 годы является действенным механизмом реализации основ, заложенных в Законе.

На первоначальном этапе все необходимые меры в секторе промышленности можно выстроить в следующую последовательность действий:

1) прохождение субъектами государственного энергетического реестра обязательного энергоаудита, по итогам которого будет составлен план мероприятий по энергосбережению. Реализация данных мероприятий должна обеспечить ежегодное снижение потребления энергетических ресурсов;

2) внедрение системы энергоменеджмента субъектами государственного энергетического реестра;

3) заключение добровольных соглашений в области энергосбережения и повышения энергоэффективности.

Также для возможности введения стимулирующих мер необходимо предусмотреть меры тарифного, таможенного, антимонопольного регулирования.

Для государственного стимулирования вышеуказанных мероприятий по внедрению новых технологий, системы энергоменеджмента и модернизации оборудования необходимо создать Фонд энергосбережения в качестве механизма развития и финансирования экономически эффективных проектов энергосбережения на основе государственно-частного партнерства. Целью Фонда будет являться финансирование и поддержка проектов повышения энергоэффективности, в том числе на промышленных предприятиях, в бюджетной сфере, в секторе жилищно-коммунального хозяйства и прочих.

Для жилищно-коммунального хозяйства и бюджетного сектора будет необходимо провести энергетические обследования зданий и разработать соответствующие энергосберегающие мероприятия.

Проведение капитального ремонта с элементами термомодернизации будет являться первоочередной задачей, так как оснащение зданий автоматизированными системами регулирования теплопотребления способствует значительному уменьшению теплопотребления зданий.

Кроме того, необходимо внедрить систему энергоменеджмента ИСО 50001 на коммунальных предприятиях.

Одним из инструментов финансирования мероприятий в жилищно-коммунальном хозяйстве будет введение энергосервисных договоров и компаний.

Будут проработаны вопросы внедрения других важных мер, в том числе:

1) внедрение технического регулирования путем утверждения технических регламентов, стандартов, сертификации и требований как к оборудованиям и технологиям, так и для зданий и их проектным документациям;

2) подготовка отечественных специалистов в сфере энергосбережения;

3) пропаганда энергосбережения среди населения.

Также одним из приоритетов стратегии действий станет развитие международного сотрудничества и обмен опытом в сфере энергосбережения.

Улучшение законодательства

В реализацию Закона РК "Об энергосбережении" будут разработаны нормативные документы, затрагивающие промышленную энергетическую, строительную и другие сферы, а также новые государственные стандарты и технические регламенты в области энергосбережения.

2.10 Развитие инноваций и содействие технологической
модернизации

Сноска. Глава 2.10 с изменениями, внесенными указами РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

На сегодняшний день в Казахстане доля расходов на науку составляет 0,2 % от ВВП страны, тогда как рекомендуемая Международным академическим советом доля расходов для развивающихся стран составляет 1-1,5 % от ВВП. К примеру, в России соответствующий показатель равен 1,3 % от национального ВВП, в Китае - 1,4 %, Германии - 2,5 %, США - 2,8 %, Японии - 3,3 %. Количество выданных патентов в Казахстане составляет 1671, тогда как в России выдано 19 641 патентов, в Китае - 26 292, в США - 154 760, и в Японии - 217 364.

В Казахстане Академия наук реорганизована в общественное объединение, а финансирование научно-исследовательских институтов производится централизованно через национальные научные центры при Министерстве образования и науки и не связано с потребностями казахстанской экономики, по сути, являясь финансированием текущей деятельности научно-исследовательских институтов, а участие вузов и частного сектора остается минимальным.

Казахстанские промышленные предприятия не стремятся заниматься НИОКР самостоятельно, и не склонны вкладывать деньги в приобретение продукции НИОКР, сравнительно инертны даже те предприятия, которые занимаются модернизацией производства. Согласно статистическим данным уровень инновационной активности предприятий в Казахстане в последние годы колеблется на уровне 3-4 %, что значительно ниже, чем в странах ЕС.

С 1997 года по 2008 год удельный вес научно-технических услуг в составе затрат предприятий увеличился более чем в 4,5 раза, что свидетельствует о повышении спроса на продукцию НИОКР.

Большинство предприятий предпочитают проекты "под ключ", когда технологические решения уже воплощены в импортной технике и оборудовании. В то же время, редко приобретаются лицензированные технологии и патенты (4 % фирм).

При анализе полной структуры отечественного научно-исследовательского комплекса установлено, что 80 % всей научной сферы республики составляет исследовательская часть и менее 20 % приходится на НИОКР. Соотношение ученых, конструкторов и работников опытных производств в Казахстане 25:4:1, в то же время как в развитых странах это соотношение составляет 1:2:4. Оптимальной будет система финансирования науки в следующих соотношениях: 20 % на фундаментальные исследования, 30 % на прикладные исследования, 50 % на ОКР, что позволит создать эффективную систему внедрения инновационных технологий.

Основные задачи

1. Формирование эффективной национальной инновационной системы и развитие инновационной инфраструктуры.

2. Создание условий, стимулирующих масштабное и ускоренное освоение инновационных разработок новых видов продукции и услуг.

3. Модернизация технического, технологического и управленческого уровней отечественных предприятий, в том числе за счет широкомасштабного трансферта технологий.

4. Постановка четких технологических задач перед наукой для последующего внедрения данных решений на отечественных предприятиях.

5. Создание и внедрение наукоемких технологий и конкурентоспособной биотехнологической продукции для здравоохранения и сельского хозяйства, охраны окружающей среды, пищевой и перерабатывающей промышленности.

6. Обеспечение тесной взаимосвязи науки и промышленности, в том числе через реализацию целевых технологических программ.

Целевые индикаторы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Количество международно-признанных патентов до 30 к 2015 году	МИР	ед.		5	5	10	10
2	Количество внедренных новых технологий и опытно-конструкторских разработок к 2015 году до 150 и 110 соответственно	МИР	ед.		20 20	50 30	60 50	20 10
3	Инновационная инфраструктура к 2015 году:	МИР	ед.
	отраслевые центры - 2	МИР					1	1
	конструкторские бюро - 3	МИР			1	1	1
	технопарки - 4	МИР			1	1	1	1
	центры коммерциализации - 70	МИР			9	15	21	25
4	Уровень инновационной активности предприятий к 2015 году - 10 %	МИР	%	4,2	4,8	6,8	8,8	10
5	Высокотехнологичные производства совместно с крупными зарубежными компаниями	МИР	ед.	-	-	1	-	1
6	Количество проектов, реализованных через инновационную инфраструктуру:	МИР	ед.
	Центры коммерциализации	МИР			7	15	28	40
	Технопарки	МИР		30	40	50	60	70
	конструкторские бюро:	МИР
	количество сертифицированной продукции	МИР		5	10	15	20	1
	количество приобретенной конструкторской документации	МИР		6	8	8	10	2
	количество разработанной конструкторской документации	МИР		-	4	6	10	15
7	Государственные расходы на науку и инновации в % от ВВП	МИР	%	0,28	0,4	0,6	0,8	1,0
8	Увеличение доли инновационной продукции в общем объеме ВВП	МИР	%	0,51	0,6	0,7	0,85	1,0
9	Затраты на технологические инновации в промышленности	МИР	млн. тенге	31034	45000	60000	75000	98000
10	Увеличение количества инженерно-технического персонала на 100 тыс. человек общего населения страны к 2015 году	МИР	%	-	База	1,0	2,0	5,0
11	Оценка эффективности затрат на разработку и внедрение технологических инноваций (соотношение объема инновационной продукции к объему затрат на технологические инновации)	МИР		2,7	3,9	5,13	6,48	8,6
12	Увеличение доли внутренних затрат на исследования и разработки от валового внутреннего продукта к 2015 году 1 %	МИР	%	0,15	0,10	0,2	0,5	1
13	Динамика осведомленности населения Республики Казахстан о проводимой инновационной политике в Республике Казахстан	МИР	%			3	4	5

Показатели результатов реализации Программы (ответственный государственный орган - МИР)

1) Развитие системы содействия технологической модернизации путем формирования спроса на новые технологии, предложения инноваций и внедрения и распространения инноваций.

К 2015 году будут апробированы модели коммерциализации результатов технологических исследований и бизнес-инкубирования начинающих высокотехнологичных компаний в количестве не менее 150 проектов; созданы основы национальной сети трансферта технологий; привлечено порядка 50 передовых зарубежных технологий; количество приобретенной конструкторско-технологической документации, лицензий и патентов на инновационные технологии составит не менее 100. Будет запущена система предоставления инновационных грантов, в том числе, ориентированных на содействие повышению эффективности действующих производств; сформирована сеть инновационных предприятий МСБ - поставщиков высокотехнологичной продукции в количестве не менее 100 и профинансировано не менее 50 инновационных проектов. Кроме того, будут созданы не менее 15 предприятий МСБ, ориентированных на поставку товаров и услуг для отраслеобразующих проектов.

2) Создание собственных компетенций через технологическое прогнозирование и планирование, ориентирование прикладной науки на потребности бизнеса и формирование инновационных кластеров.

К 2015 году будет создана национальная система научно-технологического прогнозирования, разработаны межотраслевой научно-технологический план, региональные и отраслевые программы развития инноваций; созданы не менее 2 национальных инновационных кластеров, включающих не менее 10 крупных научно-исследовательских институтов и центров, 30 инновационных компаний, 4 бизнес-инкубатора; внесены изменения в законодательство с целью создания стимулов для инвестирования в НИОКР; внедрены принципы системной работы с отечественными инноваторами и потребителями инноваций.

3) Развитие инновационной среды путем повышения координации элементов НИС, пропаганды инновационной активности и совершенствования законодательной базы.

К 2015 году будет создана система сквозного принятия решений и координации инновационной деятельности путем усиления роли уполномоченного органа в сфере инновационного развития; формирования эффективной национальной системы управления инновационно-технологическим развитием, включающей отраслевой и региональный уровни; создания системы экспертного принятия решений через Совет по технологической политике, технологические отраслевые и научные советы; создания единого национального оператора по технологическому развитию; разработки и реализации долгосрочного комплекса мер по информационному и пропагандистскому обеспечению процессов инновационного развития; внедрения принципов системной работы с иностранными высокотехнологичными инвесторами и изобретателями.

Стратегия действий

Научное обеспечение форсированной индустриализации

Основной целью развития науки в Республике Казахстан является создание национальной научно-инновационной системы, ориентированной на решение четких научно-технологических задач по развитию приоритетных отраслей на предстоящий период.

Будет изменена структура финансирования науки в следующих пропорциях: фундаментальные исследования - 20 %, прикладные исследования - 30 %, опытно-конструкторские разработки - 50 %.

Будут предусмотрены три вида финансирования научных исследований: грантовое - финансирование научных проектов, соответствующих национальным приоритетам страны; программно-целевое - финансирование по стратегическим направлениям и базовое - финансирование для научных организаций через государственные задания.

При Министерстве образования и науки Республики Казахстан будут созданы Государственная научно-техническая экспертиза (далее - ГНТЭ) с участием зарубежных экспертов и научные советы по приоритетным направлениям с участием отраслевых министерств, бизнес-сообщества, научного сообщества и неправительственных организаций.

Научные заявки будут подаваться учеными, вузами и НИИ, что предполагает научную свободу в решении поставленных задач. После проведения технической экспертизы ГНТЭ заявок с привлечением зарубежных экспертов на предмет новаторства, перспективности и научной обоснованности научные советы примут решение о присуждении гранта исходя из приоритетных направлений исследований.

Для активного вовлечения вузов в научные исследования будет создана единая научная сеть между вузами, НИИ и научными центрами, а также обеспечены равные условия конкурса для претендентов на получение грантов.

На базе "Назарбаев Университета" и существующих крупных университетов Казахстана будет создана сеть национальных лабораторий, инжиниринговых, проектно-конструкторских бюро.

Непременным условием развития эффективной науки станет комплексная и надежная защита объектов интеллектуальной собственности.

Для связи науки и бизнеса, продвижения научных разработок и технологий на рынок товаров и услуг с максимальной экономической прибылью будут созданы офисы коммерциализации при научных организациях и вузах страны.

Развитие биотехнологий рассматривается как одно из основных направлений научного обеспечения индустриализации.

В целях эффективного и качественного развития сферы биотехнологий будут реализованы следующие меры:

1) создание новых отечественных тест-систем на основе использования геномных технологий для диагностики социально значимых болезней;

2) создание производств по выпуску диагностикумов и вакцин, соответствующих международным правилам производственной практики (GMP);

3) создание коллекции микроорганизмов и биотехнологических производств по выпуску заквасок, пищевого белка, аминокислот, ферментов, биоконсервантов;

4) выведение высокопродуктивных, конкурентоспособных сортов растений для нужд сельского хозяйства;

5) разработка экологически чистых биологических методов защиты растений от вредителей и болезней;

6) создание консорциумов штаммов микроорганизмов для использования в целях биоремедиации загрязненных нефтепродуктами почвенных и водных экосистем;

7) разработка способов фиторемедиации почв, загрязненных тяжелыми металлами и пестицидами, на основе использования растений-гипераккумуляторов.

Будут внедрены не менее 8 критических технологий к 2015 году:

1) по направлению критических технологий "Клеточная и геномная селекция":

технология создания и внедрения сорта картофеля методами клеточной селекции;

технология создания и внедрения двух сортов яровой мягкой пшеницы методами клеточной селекции;

2) по направлению критических технологий "Технология создания био- и лекарственных препаратов":

технология производства биопрепаратов-нефтедеструкторов;

разработка технологии изготовления вакцины "Kazfluvac" против птичьего гриппа A/H5N1 на основе отечественного штамма;

разработка технологии изготовления вакцины "Refluvac" против свиного гриппа A/H1N1 на основе отечественного штамма;

разработка отечественной технологии изготовления вакцины против туберкулеза;

3) по направлению критических технологий "Клеточная и молекулярная инженерия":

технология получения и внедрения клеточного препарата для лечения ожогов;

4) по направлению критических технологий "Методы обеспечения биобезопасности продукции":

выпуск биопрепаратов в соответствии с правилами GMP.

Инновационная политика

Необходимо сконцентрироваться на основных тенденциях третьей промышленной революции. Они могут иметь двойной эффект для казахстанской экономики: оказывать влияние на базовые отрасли и создать совершенно новые отрасли.

С учетом изложенного инновационная политика Казахстана будет сконцентрирована на:

развитии собственных научных компетенций, формировании инновационной среды, реализации умного трансферта технологий.

Эти принципы работы заложены в Концепции инновационного развития Казахстана до 2020 года, целью которой является формирование общества, ориентированного на экономику знаний с высоким уровнем благосостояния и качества жизни населения. Исходя из цели, определены следующие задачи Концепции:

1) развитие критических для Казахстана технологий, определенных по результатам технологического прогнозирования;

2) формирование системы поддержки инновационной деятельности через реализацию 8 стратегических политик:

инновации в государственном секторе;

инновационная среда;

эффективная наука;

развитие системы коммерциализации технологий; инновационно-активный бизнес;

эффективные региональные инновационные системы;

инфраструктура для инноваций;

интеграция в мировую инновационную систему.

Так, будут осуществлены следующие меры поддержки инновационной деятельности:

1) выделение инновационных грантов, в том числе на условиях софинансирования;

2) проектное финансирование;

3) услуги технологического бизнес-инкубирования. В рамках деятельности технопарков будет проработан вопрос создания всего комплекса необходимых консультационных, инжиниринговых и производственных услуг бизнес-инкубирования для развития научно-исследовательской и инновационной деятельности при тесном взаимодействии с университетами или научно-исследовательскими центрами;

4) заключение технологических соглашений с крупными национальными компаниями и недропользователями с описанием технологических ориентиров на среднесрочную перспективу;

5) развитие системы коммерциализации отечественных технологий и локализации перспективных зарубежных технологий;

6) развитие деятельности венчурных фондов, которая в свою очередь будет способствовать приходу иностранных инвесторов, финансово-промышленных групп и транснациональных корпораций на рынок венчурного капитала.

Кроме того, будет продолжена работа по развитию инновационной инфраструктуры, в том числе:

1) развитие сети отраслевых конструкторских бюро, деятельность которых будет направлена на оказание услуг по улучшению качественных характеристик используемого оборудования, выпускаемой продукции, техническое содействие в создании опытно-промышленных образцов;

2) развитие существующих и новых технопарков;

3) развитие трансферта технологий. На сегодняшний день действуют 2 международных центра трансферта технологий - с Францией и Кореей, в рамках которых начата реализация конкретных совместных проектов. К 2015 году необходимо проработать вопрос открытия подобных центров со странами-членами ОЭСР, обладающими высоким уровнем технологического развития;

4) дальнейшее ускоренное развитие СЭЗ "ПИТ", предполагающее запуск второй очереди строительства, увеличение оборотов компаний, привлечение зарубежной управляющей компании. Будут приняты меры по созданию на базе СЭЗ "ПИТ" инновационно-технологического хаба международного уровня, предусмотрев данное направление в концепции СЭЗ.

Кроме того, будет устранено имеющееся противоречие по формированию отчета по СГД по итогам завершения соответствующего года, не позволяющее недропользователям надлежащим образом исчислять 1 % от СГД в течение отчетного года и, соответственно, правильно исполнить обязательства.

Для поддержания прикладных исследований, ориентированных на промышленность, необходимо по опыту ЕС приступить к реализации целевых технологических программ.

При проведении прикладных исследований целевые технологические программы (далее - ЦТП) должны стать механизмом повышения технологической компетенции на основе долевого участия государства и бизнеса.

Кроме того, ежегодно будет проводиться работа по реализации комплексной пропаганды, включающей в себя проведение PR-стратегии, конкурсов среди молодежи и работников предприятий, бизнесменов, семинаров, выставок, конгрессов и других мероприятий, формирующих у населения благоприятное мнение об инновациях и инноваторах.

Также будет вестись рейтинговая оценка деятельности центральных и местных исполнительных органов по технологическому развитию в разрезе отраслей и регионов.

Стимулирование экономической эффективности предприятий

В соответствии с Концепцией инновационного развития Республики Казахстан до 2020 года основной акцент в инновационной политике на ближайшие годы будет сделан на стимулировании экономической эффективности предприятий преимущественно через трансферт технологий, техническую модернизацию, совершенствование бизнес-процессов.

В этой связи, в целях обеспечения реализации поставленной задачи и формирования единых скоординированных действий в области инновационной политики усилия Правительства Республики Казахстан до 2015 года будут сосредоточены на развитии следующих приоритетных направлений.

Первое - сфокусированное инновационное развитие регионов. Важной предпосылкой повышения эффективности инновационной деятельности станет активизация инновационной политики, осуществляемой местными исполнительными органами.

В регионах будет проработан вопрос создания региональных инновационных систем. Кроме того, регионы будут располагать собственными средствами на реализацию инновационной политики, соответствующими инструментами поддержки инноваций, элементами инновационной инфраструктуры.

Кроме того, в каждом регионе будет проработан вопрос создания центров поддержки инноваций по принципу "одного окна" в целях определения, раскрытия и развития инновационного потенциала региона, потребности в инновационных продуктах, продвижения инновационных проектов и оказания всестороннего содействия их инициаторам, оснащенных необходимой инфраструктурой и имеющих достаточный ресурсный потенциал.

Методологическое и консультационное сопровождение данных процессов будет обеспечивать Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан через акционерное общество "Национальное агентство по технологическому развитию".

Вместе с тем, в регионах будут решены системные проблемы развития технопарков, в частности, четко определены их специализация и модели функционирования.

Основной упор будет придаваться развитию двух национальных инновационных кластеров с разделением ролей между Назарбаев Университетом и Парком инновационных технологий.

Как показывает мировой опыт, наиболее успешная модель модернизации - это интеллектуальные зоны вокруг крупнейших университетов. В этой связи, создание вокруг Назарбаев Университета инновационно-интеллектуального кластера будет способствовать трансферту и созданию новых технологий с их последующим внедрением в производство.

Парк инновационных технологий должен отвечать за изобретательство и воплотить в Казахстане опыт Силиконовой долины и сетевых технопарков зарубежных стран, таких как Сабержая в Малайзии.

Парк должен опираться на попечительский совет и собственный целевой фонд, создаваемый, в том числе за счет средств отчисления недропользователей в размере 1 %.

Финансирование данных технопарков и инновационных кластеров будет производиться, в том числе в рамках обязательств по отчислению 1 % от совокупного годового дохода на развитие инноваций.

Второе - реализация политики двустороннего трансферта технологий. Будут созданы системные условия для трансферта технологий и освоения отечественной промышленностью инновационных разработок. В этой связи, на первом этапе будет проработан вопрос трансферта опережающих прорывных технологий посредством создания совместных центров трансферта технологий, а также открытия крупных казахстанских представительств в ведущих центрах, генерации инноваций рядом с офисами ведущих инновационных компаний.

Кроме того, в рамках осуществления трансферта талантливых зарубежных ученых и специалистов крупными вузами, НИИ и другими субъектами инновационной системы необходимо проработать отдельный комплекс мер, предусматривающий конкурентные условия их пребывания на уровне мировых стандартов и всю необходимую адаптационную поддержку.

Третье - повышение эффективности процедур предоставления инструментов государственной поддержки инновационной деятельности. Особое значение следует придать развитию рискового финансирования. Правительству Республики Казахстан следует рассмотреть вопрос по разработке системы рисков государственного финансирования инновационных проектов. Учитывая особую природу инновационного финансирования, контроль за реализацией таких проектов должен коренным образом отличаться от традиционного контроля расходования бюджетных средств. Необходимо утвердить на корпоративном уровне прозрачные и гибкие процедуры принятия решений, обеспечивающие высокую вероятность успеха проектов. Контроль должен сводиться исключительно к соблюдению данных процедур.

Вместе с тем, будет проработан вопрос по усилению работы центральных и местных исполнительных органов в части проведения разъяснительной работы по оказанию государственной поддержки инновационной деятельности. Данная мера позволит повысить уровень информированности населения и будет способствовать увеличению числа заявителей на предоставление инструментов поддержки.

Четвертое - обеспечение налогового стимулирования инновационной деятельности. На данном направлении будут применены меры стимулирования развития научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ, предусмотренные Налоговым кодексом Республики Казахстан.

Кроме того, в соответствии с лучшей мировой практикой развития национальной инновационной системы будут приняты меры по определению особого статуса малых инновационных предприятий.

Пятое - реализация механизма целевых технологических программ (далее - ЦТП). При проведении прикладных исследований целевые технологические программы должны стать механизмом повышения технологической компетенции на основе долевого участия государства и бизнеса.

С целью наиболее эффективной реализации ЦТП будет разработан механизм финансирования, предусматривающий закрепление реализации ЦТП за уполномоченным органом соответствующей отрасли.

Шестое - формирование единого реестра инновационных проектов. В рамках данного направления будет сформирована карта инноваций. Соответствующий порядок мониторинга и продвижения проектов карты инноваций будет определен Правительством Республики Казахстан.

Седьмое - повышение эффективности системы коммерциализации технологий. В этой связи, будет проработан вопрос создания нормативно-правовой базы по развитию системы коммерциализации инновационных проектов и интеллектуальной собственности.

Вместе с тем, ежегодно будет проводиться работа по реализации комплексной пропаганды, включающей в себя проведение PR-стратегии, конкурсов среди молодежи и работников предприятий, бизнесменов, семинаров, выставок, конгрессов и других мероприятий, формирующих у населения благоприятное мнение об инновациях и инноваторах.

Ключевая роль в создании стимулов инновационной деятельности будет принадлежать национальным компаниям - главным флагманам отечественной экономики, стратегии, программы и планы развития которых должны будут отражать основные направления деятельности в области развития научной деятельности, технологий и инноваций. Вместе с тем, выделяемые ими ежегодно средства в виде обязательных отчислений на развитие инноваций будут способствовать укреплению национальной инновационной системы.

К тому же, учитывая, что в настоящее время развитие инноваций является приоритетной деятельностью для государственных органов всех уровней, необходимо предусмотреть в отраслевых и региональных программных документах центральных и местных исполнительных органов обязательное отражение основных направлений деятельности в области инновационного развития, что, во-первых, позволит вовлечь их в реализацию инновационной политики, во-вторых, станет мощным стимулом для достижения лидирующих позиций в рамках введения рейтинговой оценки инновационной деятельности государственных органов.

Совершенствование законодательства

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 07.03.2014 № 762.

1. Закон Республики Казахстан "Об инновационном кластере "Парк инновационных технологий".

2. Закон Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам инновационного кластера "Парк инновационных технологий".

2.11 Тарифная политика
Анализ текущей ситуации

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

В настоящее время в сферах естественных монополий осуществляют свою деятельность около 1089 субъектов естественных монополий (далее - СЕМ) по оказанию 1514 регулируемых услуг, в том числе:

1) 743 - в сфере водоканализационных систем;

2) 446 - в сфере электро- и теплоэнергетики;

3) 280 - в сфере транспорта;

4) 45 - в сфере транспортировки нефти и газа.

В сферах естественных монополий существуют проблемы изношенности сетей, технологической отсталости, износ основных средств которых составляет в среднем 60 - 65 %, потери.

Помимо высокого уровня нормативных потерь на предприятиях имеют место сверхнормативные потери, которые приводят к неэффективной деятельности и снижению инвестиционной привлекательности.

Качество и доступность услуг субъектов естественных монополий, связанные с их технологической модернизацией и повышением инвестиционной привлекательности, а также предсказуемость уровня тарифов являются важнейшими факторами успешной индустриализации.

Основные задачи

Проведение эффективной тарифной политики, основанной на обеспечении баланса интересов субъектов естественных монополий и потребителей их услуг.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Повышение эффективности деятельности СЕМ

1. Увеличение объема инвестиций в сферах естественных монополий к 2015 году на 27 % в сравнении к 2011 году.

(по данным СЕМ, в % в сравнении к 2011 году)

2009 год	2010 год	2011 год	2012 год	2013 год	2014 год	2015 год
100	100	100	106,1	114,7	120,5	127

2. Недопущение необоснованного роста цен на продукцию, товары, услуги субъектов регулируемого рынка путем сохранения до 2015 года уровня совокупного вклада тарифов на регулируемые услуги СЕМ и субъектов рынка в инфляцию на уровне 1,58.

(по данным показателей социального экономического развития Республики Казахстан, %)

2009 год

2010

год

2011 год

2012 год

2013 год

2014 год

2015 год

2,0

1,43

1,58

1,58*

3. Объем сэкономленных средств от снижения сверхнормативных и нормативных технических потерь к 2015 году на 85 % к уровню 2011 году.

(по данным АРЕМ и ДАРЕМ, % в сравнении к 2010 году)

2009 год	2010 год	2011 год	2012 год	2013 год	2014 год	2015 год
-	-	100	63	75	76	85

Примечание: * уточняется Правительством Республики Казахстан.

Стратегия действий

Совершенствование системы тарифообразования субъектов регулируемых рынков будет осуществляться с применением инструментов оценки влияния тарифов на развитие отраслей экономики.

В предстоящий период предусматривается:

повышение эффективности деятельности субъектов естественных монополий путем внедрения в практику нового метода стимулирующего регулирования - сравнительного анализа для установления тарифов, учитывающих степень эффективности деятельности региональных электросетевых компаний (далее - РЭК), что создаст у субъектов естественных монополий стимулы к оптимизации деятельности и технологий оказания услуг;

введение дифференциации тарифов на услуги водоснабжения, по группам потребителей и в зависимости от объемов потребления при установлении величины потребления воды, что позволит обеспечить социальную справедливость, предусматривающую дифференциацию оплаты услуг в соответствии с повышенными условиями комфортности, а также использованием воды в коммерческих целях;

введение предельных уровней цен на услуги субъектов регулируемого рынка, предоставляющих субъектам регулируемого рынка возможность гибкого реагирования на изменения, происходящие на регулируемых рынках, не превышая установленного уровня цен. При этом регулирующий орган вправе снижать цены при проведении экспертизы.

Изменение тарифов, влияющих на развитие отраслей экономики, предусматривается с учетом запланированного коридора инфляции, а также вклада регулируемых услуг в уровень инфляции, определяемого Правительством.

Будет усовершенствована методология расчета тарифов для стимулирования субъектов естественных монополий к повышению производительности и снижению затрат на основе ликвидации сверхнормативных и сокращения нормативных потерь.

Совершенствование законодательства

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

В целях совершенствования тарифной политики необходимо разработать некоторые нормативные правовые акты:

1) Правила утверждения инвестиционной программы (проекта) субъектов естественных монополий, определяющей порядок рассмотрения, утверждения инвестиционных программ и (или) инвестиционных проектов субъектов естественных монополий;

2) по внесению изменений и дополнений в Правила проведения публичных слушаний при рассмотрении заявок на утверждение тарифов (цен, ставок сборов) или их предельных уровней на регулируемые услуги (товары, работы) субъектов естественных монополий, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 апреля 2003 года № 376;

3) по внесению изменений в Правила утверждения нормативных технических потерь, технических и технологических норм расхода сырья, материалов, топлива, энергии субъектов естественных монополий, утвержденные приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий от 4 августа 2006 года № 191-ОД;

4) по внесению изменений в Правила утверждения предельного уровня тарифов (цен, ставок сборов) и тарифных смет на регулируемые услуги (товары, работы) субъектов естественных монополий, утвержденные приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий от 12 июня 2006 года № 149-ОД;

5) по внесению изменений в Инструкцию по расчету ставки прибыли (чистого дохода) на регулируемую базу задействованных активов для субъектов естественной монополии, оказывающих услуги водохозяйственной и (или) канализационной систем, и субъектов естественной монополии энергетического сектора, утвержденную приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий от 27 января 2003 года № 17-ОД.

2.12 Привлечение инвестиций и развитие специальных
экономических зон

Сноска. Глава 2.12 с изменениями, внесенными указами РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

За период с 1993 года, включая 9 месяцев 2009 года, в экономику страны было привлечено 102,9 млрд. долларов США прямых иностранных инвестиций (далее - ПИИ), в том числе в несырьевые сектора экономики - 14,6 млрд. долларов США (14,2 % от общего объема).

Среди факторов, негативно влияющих на привлекательность многих перспективных для Казахстана секторов экономики ключевыми являются следующие:

низкая емкость внутреннего рынка;

отдаленность от крупных рынков сбыта и отсутствие удобной логистики влекут значительные расходы на транспортировку товаров;

относительно высокая стоимость рабочей силы при нехватке высококвалифицированных кадров и отсутствие соответствующей инфраструктуры;

отсутствие централизованной системы по работе с инвесторами, в том числе с иностранными, а также недостаточно эффективные меры государственной поддержки инвестиций.

В настоящее время расширение каналов привлечения ПИИ осуществляется через повышение инвестиционной привлекательности СЭЗ, индустриальных зон (далее - ИЗ) и развитие механизмов государственно-частного партнерства (далее - ГЧП).

1. Текущее состояние СЭЗ, ИЗ

Всего в Казахстане создано 6 СЭЗ, которые условно можно разделить на группы: 1) промышленно-производственные зоны - "Морпорт Актау", "Оңтүстік", "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" и "Астана - новый город" в части индустриальной субзоны (ИЗ г. Астаны); 2) сервисные - "Бурабай" и "Астана - новый город" в части строительной субзоны; 3) технико-внедренческая зона - "Парк информационных технологий". Кроме того, созданы 2 ИЗ в городах Астане и Караганде, при этом ИЗ г. Астаны включена в состав СЭЗ "Астана - новый город".

Мировой опыт свидетельствует о том, что создание СЭЗ и ИЗ является фактором ускоренного экономического роста за счет активизации международного товарооборота, мобилизации инвестиций, углубления интеграционных экономических процессов.

Инвестиционная привлекательность казахстанских СЭЗ и ИЗ в настоящее время недостаточно высока, так как условия их функционирования не вполне ориентированы на реальные потребности и интересы инвесторов.

2. Текущее состояние ГЧП

В Казахстане в условиях роста потребности общества в объектах инфраструктуры и качественного предоставления ими услуг, увеличения морального и физического износа основных средств и отсутствия у государства достаточных финансовых ресурсов на обновление и создание объектов инфраструктуры, использование механизмов ГЧП может обеспечить выполнение задач в отраслях традиционной ответственности государства, позволит реализовать и развивать потенциал частных инвесторов и привлечь средства институциональных инвесторов.

Опыт реализации первых концессионных проектов в Казахстане свидетельствует о возможности привлечения значительных инвестиций в развитие транспортной инфраструктуры посредством использования механизма ГЧП.

Несмотря на наличие опыта реализации концессионных проектов необходимо работу по:

1) привлечению частных инвестиций в отрасли традиционной ответственности государства;

2) созданию благоприятных условий для инвесторов и кредиторов при инвестировании в капиталоемкие объекты (инфраструктурные, энергетические и др.);

3) внедрению эффективных методов управления объектами государственной собственности жилищно-коммунальной сферы путем привлечения частного капитала.

Основные задачи

Создание привлекательных условий для прямых инвестиций в несырьевые экспортоориентированные и высокотехнологичные производства, а также развитие инфраструктуры.

Целевые индикаторы

1. Количество привлеченных целевых инвесторов из списка компаний, включенных в Global-2000: в 2010 году - 2, в 2011 году - 3, в 2012 году - 4, в 2013 году - 4, в 2014 году - 5 (ответственный государственный орган - МИР).

2. Прямые иностранные инвестиции в обрабатывающую промышленность увеличатся не менее чем на 10 %: в 2008 году - 100 %, в 2009 году - 101 %, в 2010 году - 103 %, в 2011 году - 105 %, в 2012 году - 107 %, в 2013 году — 109 %, в 2014 году - 110 % (ответственный государственный орган - МИР).

3. Среднегодовой темп роста объемов освоенных инвестиций в основной капитал предприятий на территориях СЭЗ за период с 2008 по 2014 годы составит не менее 40 % (ответственный государственный орган - МИР).

4. Рост объема производства товаров и услуг (работ) на территориях СЭЗ в 2014 году по отношению к 2008 году составит 80 % (ответственный государственный орган - МИР).

5. Ежегодный рост объемов производства товаров и услуг (работ) на территориях индустриальных зон составит не менее 20 % (ответственный государственный орган - МНЭ).

6. Ежегодный рост количества рабочих мест на территории СЭЗ составит не менее 15 % (ответственный государственный орган - МИР).

7. Реализация инвестиционных проектов с применением механизма государственно-частного партнерства увеличится в 2015 году не менее чем в 2 раза по сравнению с 2008 годом (ответственный государственный орган - МНЭ).

8. Отечественные и иностранные инвестиции в несырьевые секторы экономики (обрабатывающая промышленность, переработка сельскохозяйственной продукции, услуги) увеличатся не менее чем на 30 % к 2020 году: в 2009 году - 100 %, в 2010 году - 103 %, в 2011 году - 106 %, в 2012 году - 109 %, в 2013 году - 112 %, в 2014 году - 115 % (ответственные государственные органы - МИР, МНЭ).

9. Увеличение объема прямых иностранных инвестиций к валовому внутреннему продукту на пять процентных пунктов: в 2009 году - 17,2 %, в 2010 году - 17,3 %, в 2011 году - 17,4 %, в 2012 году - 17,5 %, в 2013 году - 13,0 %, в 2014 году - 13,5 % (ответственные государственные органы - МИР, НБ).

10. Диверсификация источников инвестиций (7 основных стран инвесторов с долей каждой страны 5 % и более): в 2009 году - 5 ед., в 2010 году - 5 ед., в 2011 году - 6 ед., в 2012 году - 6 ед., в 2013 году — 7 ед., в 2014 году - 7 ед. (ответственный государственный орган - МИР).

11. Заключение соглашений с иностранными государствами о поощрении и взаимной защите инвестиций: в 2009 году - 1 шт., в 2010 году - 2 шт., в 2011 году - 2 шт., в 2012 году - 2 шт., в 2013 году - 2 шт., в 2014 году - 2 шт. (ответственные государственные органы - МНЭ, МИР).

12. Создание до конца 2011 года двух СЭЗ: в городе Караганде на базе Индустриального парка (для развития металлургии и металлообработки) и "Приграничная торгово-экономическая зона "Хоргос - Восточные ворота", как основной части логистического каркаса Западная Европа - Западный Китай (для развития различных видов обрабатывающих производств и транспортно-логистических услуг) (ответственный государственный орган — МИР).

13. Создание до конца 2014 года трех индустриальных зон в Актюбинской, Восточно-Казахстанской и Южно-Казахстанской областях с различной отраслевой направленностью (ответственный государственный орган - МНЭ).

14. Увеличение количества участников на ИЗ до 42 к 2015 году: в 2009 году - 1 шт., в 2010 году - 1 шт., в 2011 году - 10 шт., в 2012 году - 20 шт., в 2013 году — 30 шт., в 2014 году - 42 шт. (ответственный государственный орган - МНЭ).

15. Увеличение инвестиций в производство со среднегодовым темпом роста объемов освоенных инвестиций в основной капитал предприятий на территориях ИЗ за период с 2008 по 2014 годы составит не менее 20 % (ответственный государственный орган - МНЭ).

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2009 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Разработка Концепции проекта Закона Республики Казахстан по внесению изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам стимулирования инвестиций	МИР	количество	-	-	1	-	-	-
2	Заключение соглашений с иностранными государствами о поощрении и взаимной защите инвестиций	МНЭ, МИР	шт.	1	2	2	2	2	2
3	Предусмотрение упрощенных условий визового режима для иностранных инвесторов согласно законодательству Республики Казахстан (инвесторская виза)	МИД, МИР		-	-	1	-	-	-
4	Инвестиционный веб-портал с базой данных инвестиционных проектов на территории Республики Казахстан	МИР, АО "KaznexInvest"	количество	-	-	1	-	-	-
5	За период с 2011 года по 2014 год будут опубликованы рекламно-информационные статьи об инвестиционных возможностях Республики Казахстан, в том числе:
5.1	в казахстанских периодических изданиях	МИР, АО "KaznexInvest"	количество	-	-	12	12	-	12
5.2	в международных периодических изданиях	МИР, АО "KaznexInvest"	количество	-	-	4	4	4	4
6	До конца 2014 года будут созданы 3 новых СЭЗ	МИР	количество	-	-	2	-	-	1
7	До конца 2014 года будут созданы 3 ИЗ с различной отраслевой направленностью	МНЭ	количество	-	-	-	-	-	3
8	Принятие Закона Республики Казахстан "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан"	МИР	количество	-	-	1	-	-	-
9	До конца 2014 года будет организовано 30 торговых миссий	МИР, АО "KaznexInvest"	шт.	2	6	6	6	6	6
10	До конца 2014 года будет проведено 60 маркетинговых исследований (бриф-анализы) с целью определения экспортных ниш для потенциальных рынков сбыта казахстанской продукции	МИР, АО "KaznexInvest"	шт.	20	20	10	10	10	10
11	До конца 2014 года не менее 300 казахстанским предприятиям-экспортерам будет оказана государственная поддержка путем возмещения их затрат, связанных с выводом продукции на внешние рынки	МИР, АО "KaznexInvest"	Количество предприятий	-	50	80	80	45	50
12	Обеспечение к 2015 году охвата финансовыми и страховыми услугами экспортных операций - до 2 % от объема несырьевого экспорта страны (95 млрд. тенге)	МИР, АО "НУХ "Байтерек"	млрд. тенге	-	3	9	17	27	39

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенными Указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 07.03.2014 № 762.

Предусматривается применение следующих мер по стимулированию инвестиций.

1. Для инвестиционных проектов в приоритетных отраслях экономики:

инвестиционные преференции, предусматриваемые Законом Республики Казахстан от 24 декабря 2012 года "Об инвестициях";

специальный порядок выдачи въездных виз для иностранных специалистов на оперативной и безвозмездной основе.

2. Для инвестиционных проектов, реализуемых на территориях СЭЗ:

1) особый порядок налогообложения с учетом лучшей мировой практики. Льготы будут предоставляться предприятиям, отобранным по критериям, определенным настоящей Программой;

2) особый механизм в отношении ввоза иностранной рабочей силы.

3. По наиболее крупным и приоритетным инвестиционным проектам могут заключаться отдельные инвестиционные соглашения, предусматривающие особые меры государственной поддержки:

1) преференции;

2) обеспечение минимального долгосрочного государственного заказа и заказа национальных компаний;

3) другие финансовые и нефинансовые меры стимулирования.

Решение по данным мерам поддержки в рамках инвестиционных соглашений будут приниматься на уровне Правительства.

В целях расширения привлечения инвестиций в несырьевые сектора экономики будут вестись индивидуальные переговоры с каждым крупным потенциальным инвестором.

Реализация индивидуального подхода по привлечению прямых иностранных инвестиций будет включать проведение следующих мероприятий:

поиск и определение потенциальных целевых инвесторов, прежде всего из числа ТНК;

разработка и реализация "дорожных карт" по работе с каждым целевым инвестором, включая:

содействие в открытии и ведении бизнеса в Казахстане;

организацию встреч с ключевыми политическими лидерами и ведущими компаниями в Казахстане;

предоставление консультационных услуг, как на стадии разработки инвестиционного проекта, так и на стадии его реализации;

постинвестиционную поддержку.

Для реализации индивидуального подхода будут усовершенствованы институциональные механизмы взаимодействия с иностранными инвесторами. Предусматривается:

усиление Комитета по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан как единого координирующего органа по работе с иностранными инвесторами, работающего по принципам "первого адреса обращения" и "единого консультанта" для иностранных инвесторов. Также предполагается определить специализированную компанию при Министерстве индустрии и новых технологий Республики Казахстан по привлечению иностранных инвесторов и работе с иностранными инвесторами;

создание международной сети будет обеспечено за счет использования ресурсов дипломатических представительств за рубежом, торговых представительств, института почетных консулов, а также проработки вопросов определения штатных единиц в составе дипломатических представительств страны за рубежом в дипломатическом ранге советника-посланника, назначаемого по представлению Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан и подотчетного ему, и атташе в посольствах Казахстана в отдельных странах для создания института представителей по вопросам инвестиций, торговли и технологий. Будет введена рейтинговая оценка их деятельности;

создание постоянно действующей комиссии по иностранным инвестициям под руководством Премьер-Министра Республики Казахстан с целью координации и контроля деятельности государственных органов и национальных холдингов по вопросам привлечения иностранных инвестиций в экономику Казахстана и защиты прав и интересов иностранных инвесторов. Комиссия будет выполнять роль "омбудсмена" для иностранных инвесторов.

Комиссия будет рассматривать проекты и принимать решения относительно заключения инвестиционных соглашений для предоставления специальных условий для инвесторов при реализации крупных проектов. С отдельными крупными инвесторами в исключительных случаях будут заключаться инвестиционные соглашения для реализации проектов вне территорий СЭЗ, предусматривающие определенный пакет льгот и преференций, в том числе возможность компенсации части инвестиций.

Отбор крупнейших инвестиционных проектов и решение по всем льготам и преференциям в рамках инвестиционных соглашений будут приниматься Правительством Республики Казахстан. Наряду с индивидуальным подходом работы с инвесторами будет продолжена работа по продвижению привлекательного инвестиционного имиджа Казахстана (общий подход), включая:

проведение информационно-презентационных мероприятий (публикации, выставки, официальные встречи, форумы; печатные, телевизионные и электронные СМИ, интернет-ресурсы). Ключевым мероприятием по данному направлению будет создание единого интернет-портала для иностранных инвесторов;

содействие инвесторам в поиске партнеров, установлении деловых контактов, предоставление необходимой информации.

С целью концентрации усилий на привлечении ПИИ будет систематизирована деятельность казахстанской части межправительственных комиссий, где данные вопросы будут координироваться Комитетом по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

Дальнейшее развитие специальных экономических зон (СЭЗ)

Специальные экономические зоны являются точками экономического роста и оказывают положительное социально-экономическое влияние как на регионы своего базирования, так и на всю экономику страны. Для эффективного развития СЭЗ необходимо:

1) обеспечение инфраструктурой для реализации высокотехнологичных проектов на территории СЭЗ;

2) привлечение к управлению СЭЗ профессиональных управляющих компаний, которые должны обеспечить качественный рывок в привлечении инвестиций и развитии СЭЗ.

Будут рассмотрены вопросы расширения территорий действующих СЭЗ и создания новых СЭЗ, при этом будет учитываться фактор наличия удобных коммуникаций для доставки сырья и поставок готовой продукции.

На базе СЭЗ "Павлодар" планируется создание химического кластера. Также планируется создание СЭЗ "Химический парк Тараз" в Жамбылской области, где предлагается разместить производства химической отрасли.

Важным фактором повышения эффективности функционирования СЭЗ будет привлечение "якорных" (стратегических) инвесторов, в том числе иностранных, для производства несырьевой высокотехнологичной продукции с акцентом на освоение рынков ТС, КНР и Центральной Азии.

В целях общего контроля и мониторинга, методологического и законодательного сопровождения СЭЗ Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан определено единым уполномоченным органом по СЭЗ.

Для эффективного развития СЭЗ необходима государственная поддержка путем создания инженерной инфраструктуры, на которую готовы прийти потенциальные инвесторы для реализации крупных проектов.

В 2013 году будут продолжены работы по строительству инфраструктурных объектов субзоны № 1 специальной экономической зоны "Морпорт Актау", будут начаты проектные работы по обеспечению инфраструктурой остальных четырех субзон СЭЗ "Морпорт Актау". Также начаты работы по корректировке ТЭО СЭЗ "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" с учетом изменений территории, проектные работы по строительству инженерной инфраструктуры СЭЗ "Хоргос - Восточные ворота" и "Павлодар", продолжены работы по обеспечению инженерной инфраструктурой СЭЗ "ПИТ".

В 2014 - 2015 годах будут завершены работы по строительству транспортной и инженерной инфраструктуры субзоны № 1 СЭЗ "Морпорт Актау", СЭЗ "Парк инновационных технологий", проектные работы СЭЗ "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк", начато строительство транспортной и инженерной инфраструктуры СЭЗ "Хоргос - Восточные ворота" и "Павлодар".

Развитие индустриальных зон в регионах страны

Индустриальные зоны являются одним из действенных механизмов стимулирования развития частного предпринимательства, в первую очередь субъектов малого и среднего бизнеса, придания импульса перспективному индустриальному развитию страны, образования новых рабочих мест, содействия росту инвестиционной привлекательности регионов.

В целях создания единой системной политики по развитию и регулированию индустриальных зон и для обеспечения механизма правового регулирования и законодательного закрепления деятельности индустриальных зон предполагается совершенствование законодательства Республики Казахстан в области развития индустриальных зон.

Учитывая, что две действующие индустриальные зоны созданы частными предпринимателями, будет проработан вопрос применения механизма государственно-частного партнерства при создании и функционировании индустриальных зон.

Для дальнейшего развития индустриальных зон в ближайшие годы будет продолжена работа по обеспечению строительства инженерной инфраструктуры индустриальных зон в регионах страны.

В 2013 году будут начаты строительно-монтажные работы по объектам транспортной и инженерной инфраструктуры индустриальной зоны в Алатауском районе города Алматы.

В 2014 - 2015 годах будут завершены работы по строительству инфраструктурных объектов индустриальной зоны города Алматы.

Кроме того, будут прорабатываться вопросы создания новых индустриальных зон в городах Таразе, Актобе, Талдыкоргане, Костанае, Шымкенте, Туркестане.

Развитие государственно-частного партнерства

Привлечение инвестиций в отрасли традиционной ответственности государства будет осуществляться на основе передачи частному сектору объектов государственной собственности при сохранении права распоряжения за государством посредством заключения следующих видов контрактов: проектирование, финансирование, строительство и эксплуатация (концессия), по которым частный сектор выполняет функции по финансированию строительства или реконструкции, управлению, содержанию и эксплуатации объекта концессии; государство оставляет за собой функции контроля за качеством предоставления услуг, а также может предоставить меры государственной поддержки.

Предполагается реализация по механизму концессии следующих проектов:

1) строительство (реконструкция) и эксплуатация участков автомобильных дорог "БАКАД";

2) внедрение интеллектуально-транспортной и платежной системы (далее - ИТПС) и эксплуатация участка "Астана - Щучинск" автомобильной дороги, расширение Актауского международного морского торгового порта в северном направлении; строительство и эксплуатация автовокзала в городе Актау и другие.

Важную роль при реализации инфраструктурных проектов могут сыграть пенсионные активы создаваемого единого накопительного пенсионного фонда, размещение которых будет осуществляться на строго рыночных условиях. Для привлечения пенсионных активов будет применен механизм выпуска инфраструктурных облигаций под поручительство государства.

Государством будет продолжена работа по внедрению принципов проектного финансирования, структурированию и сопровождению проектов ГЧП с использованием механизмов синдицированного финансирования и секьюритизации. В законодательство будут внесены поправки, обеспечивающие возможность создания специальных проектных организаций с особым юридическим статусом, развитие института концессии.

Планомерная работа по импорту промышленных мощностей и обмену технологиями будет продолжена в рамках ранее определенной целевой группы для привлечения в Республику Казахстан - это 20 приоритетных стран-инвесторов и 136 технологических лидеров.

В результате проведенных работ:

1) Федеративная Республика Германия является одной из приоритетных стран, инвесторы из которой в большом количестве импортировали свои промышленные мощности в Республику Казахстан, в частности в СЭЗ "Сарыарка";

2) проект Toyota Motors Corporation, являющийся одним из 136 технологических лидеров, подходит к активной фазе реализации.

Вышеуказанную целевую группу предлагается дополнить иностранными компаниями, наиболее компетентными в 75 критических технологиях, определенных в рамках проведенного технологического форсайта. В качестве сценария привлечения и развития перспективных технологических направлений предлагается использовать формулу "сырье в обмен на технологии", т.е. сырьевой потенциал Республики Казахстан будет использован в обмен на импорт промышленных мощностей и трансферт технологий.

В рамках поиска представителей целевой группы ранее успешно себя зарекомендовали роуд-шоу и бизнес-форумы. Предлагается расширить использование эффективного инструмента роуд-шоу для выхода на контакт с данными компаниями.

Привлечение представителей целевой группы в Республику Казахстан существенно повысит конкурентоспособность страны в рамках региона. Импорт промышленных мощностей передовых стран в мире и доступ к технологиям технологических лидеров обеспечат экспансию продукции Республики Казахстан на рынки стран Таможенного союза и Центральной Азии.

Взаимодействие с иностранными инвесторами из целевой группы предлагается построить на основе создания и развития совместных международных компаний и выгодных для страны партнерств. В этой связи наиболее актуальной формой сотрудничества является создание совместных предприятий, для чего необходимо определить наиболее перспективных отечественных партнеров.

При этом стоит учитывать, что со стороны отечественных предпринимателей возможен риск отсутствия собственного капитала для вхождения в долю. Для решения данной проблемы будет рассмотрен вопрос оказания необходимой государственной поддержки в виде субсидированного кредитования и развития таких инструментов финансирования, как проектное, долговое и акционерное финансирование.

В целом система привлечения ПИИ в Республику Казахстан выстроена, инвестиционная привлекательность Республики Казахстан планомерно развивается, но для дальнейшего совершенствования государственной политики в этой области требуется внесение определенных изменений как в законодательное, так и в институциональное поле Республики Казахстан.

Так, будут проработаны вопросы расширения доступа инвесторов в международный коммерческий арбитраж, в рамках которого предлагается законодательно детализировать понятие "Инвестиции", расширить перечень форм арбитражных соглашений в соответствии с международными договорами, исключить норму о возможности обжалования арбитражного решения третьим лицом, устранить пробелы, касающиеся обеспечения иска в зарубежных международных коммерческих арбитражах.

В рамках снижения участия государства в экономике и барьеров для иностранных инвесторов предлагается применить лучшую международную практику в области национальной безопасности с обеспечением наименьшего влияния государства на инвестиционные потоки и принципов недискриминационности, транспарентности, подотчетности.

В целях обеспечения более эффективного входа иностранных инвесторов на национальный рынок предлагается решить вопросы ограниченности перечня профессий для самостоятельного трудоустройства иностранных работников.

Приток ПИИ и развитие малого и среднего бизнеса (далее - МСБ) являются существенной движущей силой для экономического роста, при этом фрагментация глобальных цепочек добавленной стоимости предоставляет возможность для МСБ Республики Казахстан интегрироваться в цепь поставок инвесторов и, таким образом, эффективно использовать положительные внешние эффекты от передачи технологий, навыков и ноу-хау.

В процессе формирования и реализации данной политики будет рассмотрен вопрос оказания государственной поддержки, направленной на содействие интеграции малых и средних предприятий в глобальные цепочки создания стоимости путем формирования и использования связей между МСБ и ПИИ. Кластеры, местное содержание, наращивание потенциала и навыков рассматриваются как эффективные стратегии для развития связей между МСБ и ПИИ. При этом необходима координация с программами регионального развития и стратегиями поощрения ПИИ.

Помимо вышеуказанных направлений будут проработаны вопросы корпоративного управления в государственных предприятиях, защиты интеллектуальной собственности, развития практики ответственного ведения бизнеса и либерализации торговой политики.

В рамках выстроенной системы привлечения ПИИ в предстоящие годы будет решен ряд проблемных вопросов, препятствующих полноценной деятельности центров обслуживания инвесторов (далее - ЦОИ), созданных во всех регионах страны в качестве структурных подразделений или дочерних предприятий социально-предпринимательских корпораций соответствующего региона. ЦОИ являются фронт-офисами для операционного обслуживания инвесторов и будут осуществлять прямое общение с клиентом (получение первичных документов, необходимых контактов и другой информации для начала продвижения проекта), а также обеспечивать оперативное и правильное реагирование на обращение иностранных инвесторов на местах.

ЦОИ будут регулярно проводить обсуждения с действующими инвесторами в регионах страны с целью обеспечения их необходимыми условиями для деятельности.

Помимо усиления ЦОИ, в рамках растущей глобальной конкуренции за ПИИ планируется расширение полномочий национального оператора по привлечению инвестиций.

Совершенствование законодательства

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Принятие Закона Республики Казахстан "О специальных экономических зонах" в новой редакции.

2. Внесение изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по внедрению новых форм государственно-частного партнерства и расширению сфер их применения.

3. Внесение изменений и дополнений в Закон Республики Казахстан "Об инвестициях".

4. Внесение изменений и дополнений в налоговое законодательство Республики Казахстан.

5. Внесение изменений и дополнений в соответствующие нормативные правовые акты Республики Казахстан в части улучшения инвестиционной привлекательности специальных экономических зон.

6. Совершенствование законодательства в области развития

индустриальных зон.

2.13 Торговая политика
Анализ текущей ситуации

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Проведение эффективной торговой политики является важной составляющей индустриально-инновационного развития. В условиях глобализации и жесткой конкуренции казахстанским экспортерам необходимо удержать существующие и завоевать новые "ниши" на мировых рынках, придерживаясь при этом правил международной торговли.

В связи с этим объективным условием становится интеграция Казахстана в глобальную экономику путем вступления во Всемирную Торговую Организацию и участия в ТС и ЕЭП Республики Беларусь, Республики Казахстан и Российской Федерации.

В настоящее время на территории ТС применяются единые меры таможенно-тарифного и нетарифного регулирования внешней торговли в отношении третьих стран.

Переговоры по вступлению Казахстана в ВТО находятся в стадии завершения.

Наряду с интеграцией в глобальные рынки, для решения поставленных задач по развитию экспортоориентированных несырьевых секторов экономики требуется формирование эффективной системы продвижения экономических интересов и оперативного устранения торговых и неторговых барьеров на внешних рынках, а также институтов продвижения несырьевого экспорта.

Позитивные тенденции развития внутренней торговли сопровождаются сохранением ряда проблем.

Неразвита биржевая торговля, современные форматы торговли. На торговых рынках сосредоточен значительный объем теневого оборота, высокий уровень реализации контрабандной и контрафактной продукции; широкое использование поддельных сертификатов качества на реализуемые товары.

Основные задачи

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Создание эффективной и оперативной системы продвижения и защиты экономических интересов республики (комплексная национальная система поддержки развития внешнеторговой политики, обеспечивающей конкурентоспособные условия деятельности казахстанских компаний) путем интеграции в мировую торговую систему.

2. Содействие развитию и продвижению экспорта отечественных несырьевых (обработанных) товаров, услуг.

3. Раскрытие потенциала экономической интеграции в рамках ТС и ЕЭП в интересах экономического развития Казахстана и других стран-участниц объединения.

4. Повышение эффективности внутренней торговли, увеличение производительности труда в торговой сфере через совершенствование инфраструктуры торговли.

Целевые индикаторы

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

К концу 2014 года планируются:

1. Достижение ежегодных темпов роста розничного товарооборота в относительном выражении к предыдущему году, начиная с 2014 года, не менее 108,6 %, причем в 2010 году - 100 %, в 2011 году - 102 %, в 2012 году - 103 %, в 2013 году - 109 %.

2. Доведение доли современных торговых форматов в общем объеме розничного товарооборота до 40 %.

3. Увеличение стоимостного объема несырьевого (обработанного) экспорта в страны-участницы ТС и ЕЭП не менее чем на 40 % от уровня 2008 года.

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Создание системы продвижения и защиты экономических интересов республики, интеграции в мировую торговую систему.

1. В целях создания эффективной и оперативной системы продвижения и защиты экономических интересов республики путем интеграции в мировую торговую систему будет завершено формирование Таможенного союза Республики Беларусь, Республики Казахстан и Российской Федерации.

С 1 января 2010 года начата практическая реализация Таможенного союза Республики Беларусь, Республики Казахстан и Российской Федерации.

Таможенный союз предполагает в дополнение к беспошлинной торговле применение единой внешнеторговой политики в отношении третьих стран и устранение внутренних таможенных границ.

В этих целях будут проведены переговоры с третьими странами, в том числе со странами СНГ, в целях унификации торговых режимов, действующих на сегодня у трех государств.

Кроме того, в соответствии с принятыми главами государств решениями наднациональному органу (Евразийской экономической комиссии) переданы полномочия по введению единого таможенного тарифа и применению нетарифных мер, которые будут распространяться на три государства и формироваться на основании предложений сторон.

С 1 июля 2010 года будет отменено таможенное оформление на внутренних таможенных границах, а до 1 июля 2011 года таможенный контроль. Таким образом, посредством устранения административных барьеров и обеспечения свободного передвижения товаров между нашими странами будет создана единая таможенная территория таможенного союза с внутренним рынком емкостью порядка 165 млн. человек.

Расширение внутреннего рынка станет основным стимулом для привлечения иностранных инвестиций, развития новых производств, кооперации взаимодополняющих предприятий, устранение административных барьеров также создаст условия для создания совместных предприятий и роста взаимных инвестиций.

2. До 2012 года будет сформировано Единое экономическое пространство Республики Беларусь, Республики Казахстан и Российской Федерации.

Формирование Единого экономического пространства предусматривает равный доступ к внутренней инфраструктуре государств-участников, что особенно актуально для Казахстана, как страны, не имеющей выхода к морю.

Предусматриваются проведение согласованной макроэкономической политики, установление единых правил и принципов защиты конкуренции, регулирования деятельности субъектов естественных монополий, а также в области промышленного и сельскохозяйственного субсидирования, проведения государственных закупок, свободное передвижение рабочей силы и капитала.

В этих целях будут разработаны соответствующие международные документы, создающие правовую основу ЕЭП.

3. Заключение соглашений о преференциальной торговле с третьими странами и объединениями стран.

Создание преференциальных условий торговли товарами между Казахстаном и третьими странами обеспечит благоприятные условия для продвижения казахстанского экспорта на внешние рынки.

В этих целях проводятся переговоры с третьими странами, в том числе со странами СНГ, в целях унификации торговых режимов стран-членов ТС.

Будут проведены переговоры по заключению соглашения о свободной торговле с государствами-участниками Европейской ассоциации свободной торговли (Швейцария, Лихтенштейн, Норвегия, Исландия), Новой Зеландией и Черногорией.

Планируется начать переговоры с Вьетнамом и другими странами с учетом членства в ТС.

4. Завершение переговоров и вступление во Всемирную Торговую Организацию (далее - ВТО).

Полноправное членство Казахстана в ВТО, а также соответствие нормам и правилам данной международной организации обеспечит доступ казахстанским товарам на рынки стран-членов ВТО на не дискриминационной основе, а также позволит эффективно защищать интересы казахстанских производителей на рынках третьих стран путем доступа к международному арбитражу.

Членство в ВТО позволит увеличить приток капитала в виде прямых иностранных инвестиций за счет предсказуемости и транспарентности внешнеэкономической политики, а также устранит торговые ограничения и дискриминационный подход в торговых разбирательствах к казахстанским товарам.

5. Продвижение экономических интересов и оперативное устранение торговых и неторговых барьеров на внешних рынках.

При установлении торговых ограничений в отношении казахстанских товаров будет использован механизм инициирования и проведения процедуры разрешения международных торговых споров, либо применения ответных мер в соответствии с международными соглашениями.

6. Применение механизмов таможенно-тарифного и нетарифного регулирования.

На постоянной основе будет проводиться работа по изучению существующего производства и планов по его развитию, по результатам которой вырабатываться предложения по повышению таможенных пошлин в отношении товаров, производство которых осуществляется в Казахстане, а также по снижению таможенных пошлин на товары, в отношении которых существует заинтересованность в импорте из стран дальнего зарубежья.

Также на основании анализа влияния на внутренний рынок изменений конъюнктуры мирового рынка будут разрабатываться предложения по применению других мер таможенно-тарифного и нетарифного регулирования внешней торговли товарами.

Кроме того, в целях обеспечения отечественных предприятий необходимым сырьем, а также недопущения возникновения критического недостатка товаров на внутреннем рынке будут разрабатываться соответствующие предложения по ограничению экспорта.

Предложения будут направляться на рассмотрение Евразийской экономической комиссии.

Содействие развитию и продвижению экспорта отечественных несырьевых (обработанных) товаров, услуг.

В целях стимулирования отечественного экспорта несырьевых (обработанных) товаров, услуг будут:

усилена деятельность АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST" путем создания комплексной и агрессивной системы продвижения экспорта;

оказана информационная и экспертная поддержка экспортеров;

предоставлена финансовая поддержка экспортеров;

оказано содействие экспортерам в доступе к каналам дистрибуции на целевых рынках.

1. Создание комплексной и агрессивной системы продвижения экспорта.

Будут разработана и принята Национальная экспортная стратегия Республики Казахстан, создана интегрированная система поддержки экспортеров по принципу "одного окна" и в целом усовершенствована законодательная база в области развития экспорта.

2. Информационная и экспертная поддержка экспортеров.

Для вхождения на рынки стран целевого интереса с конкретными казахстанскими товарами несырьевого (обработанного) сектора экономики и услугами регулярно будут проводиться обзоры по странам, товарам и услугам, по потенциальным экспортным нишам на основе мирового спроса, анализ тенденции мировой торговли и внешней торговли Казахстана (Trade Performance Index (TPI), ежегодно издаваться справочник экспортной продукции Казахстана, серии инструктивных материалов "В помощь экспортеру", "Путеводитель экспорта", а также будет разработан и поддерживаться специализированный веб-сайт для казахстанских экспортеров и потенциальных зарубежных покупателей.

Будут реализовываться учебные программы по подготовке специалистов по управлению экспортной деятельностью, организованы посещения ведущих зарубежных экспортных производств в целях применения передового опыта на предприятиях Казахстана.

Будут созданы необходимые условия для развития экспортной способности казахстанских предприятий упаковочной отрасли в целях повышения конкурентоспособности отечественных несырьевых (обработанных) товаров.

В целях выработки совместной стратегии и координации действий государственных органов по вопросам содействия развитию и продвижению экспорта, а также устранения административных и бюрократических мер, препятствующих развитию и продвижению экспорта, и обеспечения потребностей бизнеса будет активизирована работа Совета экспортеров при Министерстве индустрии и новых технологий Республики Казахстан, межправительственных комиссий по торгово-экономическому и научно-техническому сотрудничеству при защите интересов и решении проблем казахстанских экспортеров.

Для формирования идеологии "экспортной ориентированности" будет проводиться пропаганда нацеленности на экспорт с привлечением частного и государственного секторов.

3. Финансовая поддержка экспортеров.

Финансовая поддержка экспортеров осуществляется путем возмещения затрат по продвижению отечественных несырьевых (обработанных) товаров, услуг на внешние рынки. Экспортерам возмещаются затраты, связанные с: брендингом и рекламой товаров, услуг на внешних рынках; участием в зарубежных выставках; разработкой и изданием каталогов; открытием и содержанием представительства, офиса, склада, шоу-комнаты, торговой точки за рубежом; регистрацией продукции, товарного знака за рубежом, сертификацией продукции за рубежом; обучением сотрудников за рубежом или привлечением иностранных специалистов; привлечением франшизы; созданием и запуском интернет-ресурсов; транспортными расходами; проведением маркетинговых исследований; разработкой экспортной стратегии.

4. Содействие экспортерам в доступе к каналам дистрибуции на целевых рынках.

Для содействия налаживанию прямых контактов между отечественными производителями и потенциальными зарубежными покупателями, обмена информацией по качественным и ценовым показателям продукции, обсуждения деталей экспортных контрактов будут организованы регулярные торговые миссии Казахстана за рубежом, встречи в формате "продавцы и покупатели" в различных регионах Казахстана.

Для освоения экспортных ниш будут реализовываться мероприятия по продвижению товарных знаков конкретных товаров обрабатывающего сектора экономики и услуг на внешние рынки.

Будут проводиться презентации экспортного потенциала казахстанских производителей товаров и компаний, предоставляющих услуги на международных выставках в формате единого национального стенда, а также обеспечено участие отечественных компаний в зарубежных профильных выставках.

В целях обеспечения государством действенных мер для казахстанских экспортеров будет проводиться интеграция Казахстана в число поставщиков продукции в рамках гуманитарной помощи.

Предусматривается создание:

1) сети зарубежных представительств АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST" Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан;

2) института внешнеторговых посредников для гарантированного продвижения продукции отечественных производителей и содействия экспортерам в доступе к каналам сбыта товаров;

3) международной сети за счет использования ресурсов дипломатических представительств за рубежом, торговых представительств, института почетных консулов, а также проработки вопросов определения штатных единиц в составе дипломатических представительств страны за рубежом в дипломатическом ранге советника-посланника, назначаемого по представлению Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан и подотчетного ему, и атташе в посольствах Казахстана в отдельных странах для создания института представителей по вопросам привлечения инвестиций, технологий и продвижения экспорта, и будет введена рейтинговая оценка их деятельности.

Повышение эффективности внутренней торговли

В целях формирования прозрачной системы ценообразования с учетом международной практики будет создана современная биржевая торговая инфраструктура.

В целях форсированного инфраструктурного развития торговли будут совершенствоваться крупные современные и средние форматы торговли.

Развитие безналичной электронной системы оплаты платежей, коммунальных услуг, товаров и др.

Совершенствование законодательства

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Приведение национального законодательства в соответствие с требованиями Всемирной торговой организации, а также международной правовой базой, заключаемой в рамках интеграционных объединений.

2. Внесение изменений и дополнений в Закон Республики Казахстан "О регулировании торговой деятельности" в части закрепления правового статуса Национальной организации по развитию и продвижению экспорта и инструментов экономического стимулирования экспорта, а также регулирования развития торговой структуры.

3. Совершенствование законодательства в области электронной торговли.

4. Совершенствование законодательства в области развития экспорта.

5. Внесение изменений и дополнений в Закон Республики Казахстан "Об инвестициях" в части предоставления инвестиционных преференций иностранным инвесторам, реализующим проекты по строительству современных торговых объектов свыше 1 000 кв. м.

2.14 Инструменты финансовой поддержки Программы
Краткий анализ текущей ситуации

Мировой финансовый кризис приостановил фондирование отечественной экономики зарубежными кредитными средствами, в связи с чем, доступ к внешнему фондированию для отечественных финансовых организаций оказался закрытым либо ограниченным. Банки второго уровня не имеют "длинных денег" для финансирования долгосрочных и среднесрочных инвестиционных проектов, включенных в Программу. В связи с этим возникает необходимость увеличения объемов и инструментов финансирования Программы с участием институтов развития.

Основные задачи

Увеличение инвестиций в приоритетные сектора экономики посредством расширения инструментов и доступности источников финансирования.

Целевые индикаторы:

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

1. Инвестиции за период с 2010 по 2015 годы в сектор частного предпринимательства посредством АО "Фонд развития предпринимательства "Даму" в объеме не менее 73,3 млрд. тенге.

2. Объем инвестиций АО "Банк развития Казахстана" в приоритетные сектора в 2010 - 2014 годы составит не менее 519,8 млрд. тенге при соответствующей и своевременной капитализации АО "Банк развития Казахстана". При этом значение средневзвешенного индекса эффекта развития по ежегодному освоению составит не менее 62 в 2014 году.

3. Финансирование программы поддержки экспортеров отечественных несырьевых (обработанных) товаров, услуг за период 2010 - 2014 годы посредством АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST" в объеме не менее 5,4 млрд. тенге.

4. Объем поддержанных экспортных сделок по программе торгового финансирования АО "Экспортно-кредитная страховая корпорация "КазЭкспортГарант" за период 2010 - 2014 годы составит не менее 6 млрд. тенге.

5. АО "Казына Капитал Менеджмент": создание фонда Greenfield-проектов для финансирования проектов Программы с целевой капитализацией в размере 400 млн. долларов США до 2014 года.

6. Объем финансирования АО "БРК-Лизинг" модернизации действующих и новых конкурентных производств за период 2011 - 2013 годы составит 45 млрд. тенге.

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Предусматривается формирование единой системы инструментов, операторов и агентов финансовой поддержки отечественных предприятий и инвестиционных проектов на республиканском и региональном уровне. При этом, в основу государственной финансовой поддержки закладываются рыночные механизмы, стимулирующие активизацию инвестиционной деятельности в приоритетных секторах экономики.

Основной акцент политики применения государственных инструментов будет сделан на мобилизацию частных финансовых ресурсов и сфокусированную кредитную деятельность банков второго уровня и других финансовых институтов на цели индустриализации.

Система финансовой поддержки будет сводиться к повышению доступности финансовых ресурсов для отечественных производителей, предложению благоприятных условий финансирования в соответствии с потребностями инвестиционных проектов, их показателей окупаемости и рентабельности.

Государственные финансовые ресурсы будут направлены через государственных и частных операторов. К операторам государственного сектора относятся:

АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро", АО "Банк развития Казахстана", АО "БРК-Лизинг"; АО "Инвестиционный фонд Казахстана", АО "Национальное агентство по технологическому развитию" (далее - АО "НАТР"), АО "Казына Капитал Менеджмент", АО "Фонд развития предпринимательства "Даму", социально-предпринимательские корпорации, АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST", АО "Экспортно-кредитная страховая корпорация "КазЭспортГарант" и другие организации.

К частным операторам относятся: банки второго уровня, международные институты развития, лизинговые компании, инвестиционные компании и другие финансирующие организации. При этом критерии отбора частных операторов будут прозрачны и открыты для общественности и должны будут обеспечивать равный (недискриминационный) доступ всех потенциальных участников к реализации проектов. Критерии и порядок будут определяться Правительством.

Функционирование операторов и инструментов будет организовано на принципах рационального и эффективного использования финансовых ресурсов, предложения широкого спектра источников и инструментов поддержки, и разделения рисков государства с частным сектором.

Операторами государственного сектора будут сформированы механизмы оказания финансовой поддержки, устойчивого функционирования, основанные на следующих принципах:

сбалансированности оказания финансовой поддержки;

своевременности принятия решений по финансированию и оказанию необходимых мер государственной поддержки;

специализации государственных организаций на определенных операциях и видах деятельности;

кооперации между государственными и частными финансовыми институтами в сфере финансирования и интеграции различных инструментов в определенном инвестиционном проекте.

Деятельность операторов государственного сектора будет ориентирована на достижение максимальной эффективности цели и задач Программы. В соответствии с объемами необходимого финансирования будут расширены или сокращены производственные мощности и численность сотрудников организаций, оптимизированы внутренние бизнес-процессы, регламентированы процедуры рассмотрения и т.д.

Инвестиционная политика и приоритеты операторов государственного сектора будут сконцентрированы и сфокусированы на потребности индустриального развития.

Операторы программы будут проводить политику инвестирования в проекты, способствующие качественному изменению структуры экономики и ее устойчивому росту. Основными критериями для финансирования проектов являются:

соответствие приоритетам Программы;

обязательное собственное участие в проекте;

экспортоориентированность;

производство конкурентоспособных товаров, работ и услуг. При этом, продукция должна соответствовать аналогичным мировым стандартам и быть конкурентоспособной по стоимости;

производство продукции с высокой добавленной стоимостью, при этом, приоритет будет отдаваться проектам, которые содержат наибольшую добавленную стоимость, или элементов, которые дают возможность выйти на мировые рынки;

повышение производительности труда;

сокращение энергопотребления;

увеличение ресурсосбережения;

производство, способствующее развитию местного содержания, вовлечение предприятий малого и среднего бизнеса;

развитие и внедрение инноваций и передовых технологий.

Система государственной финансовой поддержки будет способствовать созданию рыночных механизмов стимулирования инвестиционной активности, предусматривающая использование следующих основных инструментов:

кредитование;

лизинговое финансирование;

долевое финансирование;

субсидирование ставки вознаграждения по кредитам;

предоставление корпоративных гарантий (поручительств);

сервисная поддержка;

предоставление грантов для экспортеров;

предэкспортное финансирование - торговое финансирование и страхование экспортных операций предприятий экспортеров;

долгосрочные контракты на приобретение продукции;

грантовое финансирование НИОКР;

условные обязательства государства в виде государственных гарантий и поручительств государства;

проектное финансирование - финансирование инвестиционного проекта, основным источником выплаты заемных средств по которому служат потоки денежных поступлений и доход от реализации инвестиционного проекта, для использования данного инструмента будут внесены соответствующие поправки в законодательство Республики Казахстан;

мезонинное финансирование - предоставление субординированного займа с правом его конвертации в акции или доли участия в капитале заемщика;

промежуточное финансирование - финансирование в целях обеспечения подготовки и реализации инвестиционных проектов.

Государственная финансовая поддержка будет предоставляться в соответствии с приоритетами Программы с учетом следующих условий:

ставки вознаграждения - будут предприниматься меры по снижению ставок вознаграждения до уровня ниже рыночных, с учетом среднеотраслевой рентабельности и окупаемости инвестиций в отрасли;

сроки - акцент будет сделан на удлинение сроков финансирования с целью достижения соответствующей окупаемости проектов и возвратности средств;

критерии финансирования - будут выработаны в соответствии со стратегическими целями и задачами данной Программы и других программных документов;

лимиты финансирования - будут устанавливаться с учетом отраслевой направленности и размеров субъектов хозяйственной деятельности (крупный, средний и малый бизнес).

Для финансирования предприятий и инвестиционных проектов, определения доли участия государства в проектах, операторов и инструментов поддержки, а также вовлечения частного финансового сектора будут формироваться соответствующие бюджетные программы поддержки на республиканском и региональном уровне.

Будут закреплены целевые показатели, которые должны быть достигнуты, алгоритм мониторинга исполнения, а также методика оценки эффективности указанных бюджетных программ и механизмы контроля за целевым использованием выделенных финансовых ресурсов.

Улучшение законодательства

1. Совершенствование законодательства в сфере управления стрессовыми активами.

2. Совершенствование законодательства в целях улучшения инвестиционной привлекательности Республики Казахстан и развития рынка прямых инвестиций.

3. Совершенствование законодательства в сфере проектного финансирования.

2.15 Местное содержание

Сноска. Подраздел 2 дополнен главой 2.15 в соответствии с Указом РК от 25.12.2014 № 984.

Краткий анализ текущей ситуации

Местное содержание - показатель доли, в стоимостном и процентном выражениях, местных товаров, услуг и трудовых ресурсов, используемых при осуществлении деятельности предприятиями на территории Республики Казахстан.

Отечественная обрабатывающая промышленность имеет потенциал для насыщения внутреннего рынка отечественной конкурентоспособной продукцией, однако на сегодняшний день объем производства и, соответственно, закупа отечественных товаров, работ и услуг незначителен по сравнению с объемом импортируемых товаров, работ и услуг.

Как показывает международный опыт, на этапе становления экономики в рамках переходного периода (США, Бразилия, Норвегия и т.д.), эффективное государственное регулирование хозяйственных отношений может принести положительные экономические результаты, при этом государственная политика не должна быть ограничена исключительно мерами воздействия на потребителей, но и параллельно должна обеспечивать развитие производственного потенциала отечественной промышленности.

Анализ международной практики развития местного содержания показывает, что в основном государственная политика в вопросах развития местного содержания должна быть направлена на:

1) организацию совместной работы Правительства, местных производителей, инвесторов и активное вовлечение компаний покупателей местной продукции и услуг;

2) изучение потребностей рынка на основе анализа потребностей государственных органов и крупных хозяйствующих субъектов;

3) разработку системных мер в целях поддержки отечественного производства, защиты внутреннего рынка, повышения конкурентоспособности товаров и услуг, повышение эффективности системы образования, ориентированной на реальные нужды рынка труда;

4) определение целевых показателей по этапам программы развития местного содержания и их постоянный контроль.

Общий объем закупа товаров, работ и услуг (далее - ТРУ) согласно данным отчетностей субъектов мониторинга местного содержания (государственные органы, недропользователи, концессионеры, национальные компании и системообразующие предприятия) в 2012 году составил 8711,6 млрд. тенге, в том числе у отечественных поставщиков — 4954,3 млрд. тенге. Доля местного содержания в ТРУ составила 56,9 %, что на 1,6% больше, чем в 2011 году и на 8,6 % больше данных 2010 года. При этом:

1) товаров закуплено на общую сумму 3432,4 млрд. тенге, в том числе местных товаров закуплено на сумму 1184,0 млрд. тенге, доля местных товаров составила 34,5 %, что на 324,8 млрд. тенге больше, чем в 2011 году и на 334,1 млрд. тенге больше, чем в 2010 году;

2) работ приобретено на общую сумму 2466,0 млрд. тенге, из них доля местных работ составила 60,9 % - это меньше показателя 2011 года на 4,5 %, но в денежном эквиваленте больше на 401,9 млрд. тенге - 1501,4 млрд. тенге;

3) услуг оказано на общую сумму 2813,1 млрд. тенге, из них местными поставщиками оказано услуг на сумму 2268,8 млрд. тенге, доля местных услуг составила 80,7 %. Для сравнения, в 2011 году местными поставщиками оказано услуг меньше на 238,1 млрд. тенге или на 6,9 %.

Основные задачи

1. Систематизация государственной политики развития местного содержания, совершенствование нормативно-правовой базы.

2. Оказание сервисной поддержки отечественным производителям.

3. Анализ и прогнозирование путей дальнейшего развития отечественного производства.

4. Содействие в реализации проектов по освоению производства наиболее востребованных на внутреннем рынке товаров и услуг и модернизации действующих производств.

Целевые индикаторы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Доля местного содержания в закупках государственных органов:
	товаров	МИР	%	50	42,1	43	44	43
	работ и услуг	МИР	%	80	85,9	86,9	88	87
2	Доля местного содержания в закупках национального управляющего холдинга, национальных холдингов и компаний:
	товаров	МИР	%	51	46,2	47	47	49
	работ и услуг	МИР	%	75	67,7	73,3	75	78
3	Доля местного содержания в закупках системообразующих предприятий:
	товаров	МИР	%	47	14,2	15	16	15
	работ и услуг	МИР	%	83,7	62,6	68,2	70	68
4	Доля местного содержания в сфере недропользования в горнорудном комплексе:
	товаров	МИР	%	13,4	11	13	14	12
	работ и услуг	МИР	%	77,5	71,4	74,8	76	74
5	в нефтегазовом комплексе (без учета NCOC, КПО и ТШО):
	товаров	МИР	%	10,5	8	11	13	16
	работ и услуг	МИР	%	57,0	65	67,5	70	72,5
6	Казахстанский персонал:
	менеджеры высшего звена	МИР	%	-	30	40	60	70
	менеджеры среднего звена, инженерно-технический персонал и рабочие специальности	МИР	%	-	60	70	80	90

Показатели результатов реализации Программы

№ п/п	Наименование	Ответственный государственный орган	Ед. изм.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Совершенствование законодательства в части местного содержания	МИР	проект постановления Правительства Республики Казахстан	-	1	8	6	4
2	Количество форумов, совещаний и конференций по вопросам местного содержания	МИР	количество	-	5	5	5	20
3	Количество проектов отечественных производителей, которым оказаны меры государственной поддержки	МИР	количество	-	-	-	-	28
4	Количество аналитических исследований с целью развития отечественного производства	МИР	аналитические отчеты	-	7	7	7	5
5	Количество аналитических материалов по проведенным закупкам ТРУ субъектами мониторинга по местному содержанию	МИР	отчеты и рекомендации	-	2	2	2	2
6	Количество проектов по освоению новых производств, запущенных при государственном содействии	МИР	количество	-	3	6	12	10

Стратегия действий

Реализация проводится в три этапа, с 2010 по 2014 годы.

1. Первый этап - 2010 - 2011 годы:

1) согласование и утверждение уполномоченным государственным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности модели управления по реализации Программы развития местного содержания, организация состава участников (членов Управляющего и Исполнительного комитета, секторальных комитетов по 10 стратегическим темам, утверждение устава участников Программы с описанием процесса работы, целевых показателей, Плана работы с указанием целей и задач);

2) анализ спроса и предложения товаров, работ и услуг в проектах недропользования: анализ данных по крупным проектам недропользования с целью составления графика освоения производства необходимых товаров, работ и услуг с учетом планируемых сроков по трем основным направлениям: 1) товары и услуги; 2) кадры; 3) инфраструктура поддержки проектов, в результате определение необходимых товаров и услуг, кадров и инфраструктуры;

3) изучение перечня отсутствующих на внутреннем рынке товаров и услуг, а также качества существующего предложения по трем вышеуказанным направлениям: товары и услуги, кадры и инфраструктура;

4) выделение приоритетных категорий товаров и услуг для развития на внутреннем рынке;

5) определение необходимых мероприятий для создания новых, развития имеющихся в производстве товаров и услуг, решения вопросов, связанных с улучшением инфраструктуры, ресурсов, необходимых для производства товаров и услуг, модернизации существующих предприятий;

6) разработка отраслевых и региональных планов развития местного содержания на краткосрочную (до 1 года) и среднесрочную (до 5 лет) перспективу и согласование их с уполномоченным органом;

7) разработка механизма и модели по созданию и внедрению новых видов продукции и услуг на базе существующих и создаваемых предприятий государственного и квазигосударственного секторов;

8) определение потенциальных компаний из числа существующих для развития местного производства товаров и услуг согласно мониторинга.

2. Второй этап - 2012 год:

1) реализация планов подготовки производства, услуг и повышения квалификации кадров, необходимых при проведении операций по недропользованию;

2) реализация проектов по дальнейшему развитию предприятий малого и среднего бизнеса, включения их в цепочку поставок нефтегазовым и сервисным компаниям.

3. Третий этап - 2013 - 2014 годы:

1) систематизация государственной политики развития местного содержания и совершенствование нормативной правовой базы с учетом активизации интеграционных процессов;

2) усиление мер, направленных на повышение качества отечественной продукции, развитие производственного потенциала местных компаний;

3) увеличение местного содержания в закупках государственных органов, национальных компаний и холдингов, системообразующих предприятий, недропользователей, а также в рамках крупных национальных программ и проектов в течение переходного периода;

4) оказание организационной и сервисной поддержки отечественным производителям;

5) содействие в реализации проектов по созданию/развитию производства необходимых товаров, работ и услуг, модернизации действующих производств и обеспечению отечественных производителей долгосрочными заказами.

3. Формирование центров экономического роста на основе
рациональной территориальной организации экономического
потенциала
Основная задача

Сноска. Параграф в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Обеспечение концентрации экономики на территориях, обладающих конкурентными преимуществами для индустриального развития, с формированием полюсов роста через приоритетное развитие агломераций с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте, Актобе и Актау, консолидирующих экономическую активность в стране, выступающих в роли "локомотивов" для остальных территорий страны и обеспечивающих интеграцию страны с региональными и глобальными рынками.

Стратегия действий

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Территориальный аспект политики индустриализации Республики Казахстан до 2015 года будет реализовываться по двум взаимоувязанным направлениям.

Первое - размещение производств приоритетных секторов экономики в регионах в контексте обеспечения их сбалансированного развития.

Второе - создание зон опережающего роста через приоритетное развитие агломераций с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте, Актобе и Актау.

В рассматриваемый период индустриальная модернизация будет определяться в основном, развитием традиционных экспортоориентированных отраслей экономики, а также сопутствующих отраслей, ориентированных на спрос этих секторов, на основе интенсификации факторов производства.

Размещение производств традиционных и ориентированных на внутренний спрос секторов, будет осуществляться в сложившихся центрах локализации, в привязке к источникам сырья, электроэнергии и транспортной инфраструктуре или вблизи рынков сбыта.

Развитие новых экспортоориентированных производств в сфере агропромышленного комплекса, легкой промышленности и туризма, учитывая требования к квалификации работников этих секторов и относительно низкую мобильность трудовых ресурсов страны, будет осуществляться в традиционных для этих отраслей регионах с ориентацией на рынки крупных городов или в трудоизбыточных регионах.

Перспективы долгосрочного и качественного роста экономики будут определяться концентрацией новых высокотехнологичных, инновационных производств в формируемых агломерациях с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте, Актобе и Актау и тяготеющих к ним территориях, обладающих необходимым научно-техническим и образовательным потенциалом, коммуникационной инфраструктурой.

Агломерационный эффект заключающийся в экономии от масштаба, мобильности труда и капитала, увеличение отдачи от факторов производства, в совокупности позволят обеспечить в этих городах опережающий рост экономики с мультипликацией новых возможностей для остальных регионов страны.

Инструментом оптимального размещения производственного потенциала страны станет Схема рационального размещения производственных мощностей - регулярно актуализируемый инструмент, позволяющий координировать действия бизнеса, отраслевых и территориальных органов государства.

Схемы рационального и перспективного размещения производительных сил и производственных мощностей, оптимизации системы расселения населения станут составной частью Прогнозной схемы территориально-пространственного развития Казахстана, являющейся основой для разработки генеральной схемы организации территории Республики Казахстан, а также других градостроительных документов (межрегиональные схемы территориального развития, комплексные схемы градостроительного планирования территории, генеральные планы населенных пунктов, проекты детальной планировки).

Мониторинг реализации генеральной схемы, актуализация информационных данных должны осуществляться постоянно при обновлении источника информации. Внесение изменений в проектные предложения и основные положения должно осуществляться каждые пять лет, корректировка генеральной схемы — каждые десять лет.

3.1 Территориальная организация производственного потенциала в
разрезе приоритетных секторов экономики

1. "Традиционные индустрии" (нефтегазовая, горно-металлургическая, химическая, атомная).

Определяющим фактором для размещения новых производств традиционных экспортоориентированных отраслей экономики Казахстана будет оставаться близость к источникам сырья, энергии и транспортной инфраструктуре.

Основные предприятия нефтегазовой отрасли расположены в западных областях и Кызылординской области, являющихся районами размещения минерально-сырьевой базы и добычи нефти и газа. Перспективное размещение новых производств будет связано с освоением месторождений казахстанского сектора Каспийского моря.

Размещение новых производств, связанное с углубленной переработкой углеводородного сырья (производство битума в г. Актау, полиэтилена и полипропилена на базе интегрированного газохимического комплекса в Атырауской области), будет ориентировано на источники сырья, а реконструкция трех НПЗ (Атырауского, Павлодарского, Шымкентского) - на существующую инфраструктуру и рынки сбыта.

Предприятия горнометаллургического комплекса будут и впредь, преимущественно размещены в северо-западной, центральной и северо-восточной частях страны с центрами отраслевой специализации в городах Караганде, Костанае, Актобе, Павлодаре, Усть-Каменогорске, Жезказгане, вблизи источников сырья и дешевой электроэнергии, имеющихся производственных мощностей, инфраструктуры и квалифицированных трудовых ресурсов.

Размещение новых и модернизация действующих производств более высоких переделов в металлургии и металлообработке будет привязано к:

существующим предприятиям первичных переделов - производство стали (Карагандинская область), титановых слитков (Восточно-Казахстанская область), феррохрома (Актюбинская область), производство рельс и проката (Павлодарская область), ферросиликомарганец (Жамбылская область), производство специальных сталей (Карагандинская и Костанайская области).

источникам дешевой электроэнергии - производство алюминия (Павлодарская область), катодной меди (Восточно-Казахстанская область).

Размещение предприятий химической промышленности с начальными переделами связано с привязкой к источникам сырья (Жамбылская, Актюбинская, Атырауская и Южно-Казахстанская области - азотные, фосфорные, калийные, комплексные минеральные удобрения), более высокие переделы привязаны к имеющимся производственным мощностям, к трудовым ресурсам необходимой квалификации, научно-технической базе и спросу со стороны населения, промышленных предприятий (спецхимикаты и потребительская химия - Павлодарская, Карагандинская, Восточно-Казахстанская области и г. Алматы; каустическая сода - город Павлодар, производство серной кислоты - Акмолинская, Кызылординская и Жамбылская области), производство резинотехнических изделий - Карагандинская область.

Центры отраслевой специализации: Тараз, Шымкент, Актюбинск, Алматы.

На размещение предприятий атомной промышленности, по-прежнему, будут влиять такие факторы, как наличие источников сырья, производственно-технической и научной базы, а также исторически сложившаяся территориальная локализация отрасли.

Учитывая специфику атомной отрасли, ее развитие продолжит осуществляться в традиционных регионах добычи уранового сырья - в Южном Казахстане, в Акмолинской области, переработка - в Акмолинской (Степногорский горно-химический комбинат) и Восточно-Казахстанской (Ульбинский металлургический завод) областях.

Центры отраслевой специализации: Усть-Каменогорск, Степногорск.

В целом, высвобождаемые избыточные трудовые ресурсы сырьевых секторов экономики, в связи с интенсификацией производства будут перераспределяться в новые высокотехнологичные предприятия, ориентированные на глубокую переработку сырья.

2. Отрасли на базе внутреннего спроса (машиностроение, фармацевтика, оборонная промышленность, стройиндустрия).

Для развития отраслей, базирующихся на внутреннем спросе, преобладающими факторами станут наличие спроса, производственно-инфраструктурная и технологическая базы, включая простаивающие, но нуждающиеся в восстановлении промышленные зоны городов с подведенной инженерно-транспортной инфраструктурой, низкие транспортные издержки на доставку продукции, комплектующих и оборудования.

Размещение новых производств этой группы отраслей будет происходить рядом с предприятиями традиционных секторов и в городах Алматы, Астане.

Новые предприятия машиностроения в соответствии с профилем будут размещены:

сельскохозяйственное машиностроение - в регионах с наибольшей деятельностью сельского хозяйства - северные и восточные регионы (проект по производству сельскохозяйственной техники в г. Костанае, производство тракторов марки "Беларус" в г. Семей);

нефтегазовое машиностроение - в западном регионе в целях технологического обеспечения интенсивно развивающейся нефтегазодобычи с ориентацией на спрос нефтегазодобывающих и перерабатывающих предприятий в специализированном оборудовании, расходных материалах и комплектующих к ним (проекты нефтегазового машиностроения в городах Атырау и Уральск) и существующие производственные мощности - г. Алматы, Северо-Казахстанской и Восточно-Казахстанской областей;

горнорудное машиностроение - в центральных и восточных регионах, с ориентацией на спрос крупных предприятий горнометаллургического комплекса (проекты в Восточно-Казахстанской, Павлодарской и Карагандинской областях);

электротехническое машиностроение - в южных и центральных регионах, с ориентацией на имеющуюся производственную базу (проекты в Южно-Казахстанской, Алматинской и Карагандинской областях);

транспортное машиностроение - в северных, центральных и восточных регионах, с ориентацией на наличие квалифицированных трудовых ресурсов, производства комплектующих и запасных частей смежных отраслей (производство дорожно-строительной техники и автобусов в г. Костанае, локомотивосборочный завод в г. Астана, легковых автомобилей в г. Усть-Каменогорск, электровозов в г. Атбасар Акмолинской области, грузовых вагонов в г. Петропавловске и г. Экибастузе);

оборонное машиностроение будет базироваться на существующих мощностях предприятий машиностроения через механизм государственного заказа.

Центры отраслевой специализации: Астана, Алматы, Костанай, Семей, Уральск, Усть-Каменогорск, Петропавловск.

Предприятия фармацевтической промышленности будут размещаться в привязке к созданной ранее научно-производственной базе (Южно-Казахстанской области и г. Алматы), а также к наличию образовательной инфраструктуры, высококвалифицированных трудовых ресурсов (Актюбинская, Восточно-Казахстанская, Карагандинская области и гг. Алматы и Астана). Наиболее крупное из них - строительство фармацевтической фабрики в г. Астане.

Центры отраслевой специализации: Алматы, Шымкент, Астана, Караганда.

Размещение новых производств промышленности строительных материалов будет привязано к местным источникам сырья, наличию локальных рынков сбыта, созданной производственно-технологической базе.

Реализация инвестиционных проектов по строительству и модернизации цементных заводов, а также производству керамики, стекла, гипсовых блоков, облегченных строительных панелей, сухих строительных смесей будет ориентирована на сырьевую базу и рынки сбыта (Акмолинская, Атырауская, Жамбылская, Западно-Казахстанская, Мангистауская, Карагандинская, Восточно-Казахстанская, Актюбинская, Кызылординская, Южно-Казахстанская области).

Комбинаты индустриального строительства будут ориентированы на рынки сбыта (города Астана, Алматы, Шымкент, Актобе).

Центры отраслевой специализации: Алматы, Астана, Шымкент, Усть-Каменогорск, Атырау.

3. Отрасли, имеющие экспортный потенциал (АПК, легкая, туризм) Аграрная индустрия будет развиваться в центре, на севере, юге и востоке страны.

Размещение перерабатывающих предприятий агропромышленного комплекса и рыбного хозяйства будет ориентировано как на источники сырья, так и рынки сбыта крупных городов.

Приоритетом станет формирование продовольственных поясов вокруг городов Астаны и Алматы.

Основные производства агропромышленного комплекса, направленные на глубокую переработку зерна и мяса, преимущественно будут размещаться в северных регионах.

Центры отраслевой специализации: Петропавловск, Костанай, Кокшетау, Шымкент, Тараз, Талдыкорган, Алматы, Кызылорда, Атырау.

Предприятия легкой промышленности будут размещаться в городах Алматы, Шымкенте, Семей в привязке к созданной производственно-технологической базе, к наличию сырьевых и трудовых ресурсов, а также к предъявляемому и перспективному внутреннему и мировому спросу.

Центры отраслевой специализации: Шымкент, Талдыкорган, Семей.

Туристская деятельность будет формироваться вблизи основных рекреационных зон, культурно-исторических и деловых центров республики с развитой транспортно-коммуникационной инфраструктурой.

4. Сектора экономики будущего (информационные и коммуникационные технологии, биотехнологии, альтернативная энергетика, космическая деятельность)

Размещение производств наукоемких секторов экономики будущего и формирование центров инновационных систем будет проводиться в городах Астане и Алматы, имеющих образовательно-инновационный и бизнес-технологический потенциал, высококвалифицированных специалистов и поставщиков специализированных услуг.

Базой для развития производств в сфере информационных технологий, ориентированных на внутренний и внешний рынки, интегрирующих потенциал процессинговых центров ведущих иностранных компаний, будет СЭЗ "Парк информационных технологий "Алатау". Сборочно-испытательный комплекс космических аппаратов будет размещен в городе Астане.

Инновации в сфере биотехнологий будут развиваться на основе созданной ранее научно-внедренческой базы и медицинского кластера в городах Астане и Алматы, в сфере альтернативных (возобновляемых) источников энергии и новых материалов - на базе Nazarbayev University в г. Астана, Казахстанско-Британского технического университета и КазНТУ им. К.И. Сатпаева в г. Алматы.

Размещение инфраструктурных объектов

Размещение энергопроизводящих предприятий и строительство магистральных электросетей будет определяться перспективным спросом на электроэнергию, и прогнозным балансом электроэнергии до 2020 года, разработанных с учетом потребностей индустриализации, а также близости к источникам сырья.

Для снятия вопроса энергодефицита в Западном Казахстане предполагается ввод Уральской ГТЭС и расширение Атырауской ТЭЦ, в южных регионах страны - возведение к 2011 году Мойнакской ГЭС, Акшабулакской ГТЭС, к 2013 году - двух энергоблоков Балхашской ТЭС и выдачи мощности этих объектов через понижающую станцию 500 кВ Алма.

В Северной энергетической зоне с учетом дополнительной потребности и наличия дешевого угля Экибастузского бассейна будет осуществлена модернизация Экибастузских и Аксуйской ГРЭС, а избыточный объем производства электроэнергии будет перераспределяться в энергодефицитные Южную и Западную энергетические зоны.

Формирование и размещение транспортно-коммуникационной инфраструктуры будет направлено на решение задач обеспечения выхода на внешние и связанности внутреннего рынков.

При этом стратегически важным станет формирование развитой транспортно-коммуникационной инфраструктуры на западе и юге страны, где наблюдается ее дефицит.

Таким образом, реализация проектов по развитию транспортной и энергетической инфраструктуры придаст пространственному развитию более динамичный характер и снизит риски, связанные с энергообеспечением.

3.2 Формирование центров экономического роста

Сноска. Глава 3.2 в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

В мировой практике развитие агломераций как полюсов роста позволяет сконцентрировать экономический и трудовой потенциал страны, достичь эффекта масштаба, инфраструктурного эффекта.

Государство будет содействовать концентрации населения в долгосрочных центрах экономического роста. Такими центрами роста являются формирующиеся агломерации (Астана, Алматы, Шымкент, Актобе, Актау).

С учетом этого на основании выбранных критериев проведен анализ агломерационного потенциала городов Казахстана. В качестве критериев определены демографическая емкость, логистический и экономический потенциал, а также административный статус города-ядра. По результатам проведенного анализа определены агломерации 2-х уровней:

агломерации 1-го уровня - города Астана, Алматы и Шымкент, как обладающие наибольшим потенциалом;

агломерации 2-го уровня - в их число включены города Актобе и Актау. Данные города в целом находятся на начальной стадии реализации своего агломерационного потенциала.

Вместе с тем будут дополнительно рассмотрены и продолжена работа по формированию и других агломераций 2-го уровня.

С учетом конкурентных преимуществ и ограничений Астанинская агломерация позиционируется как центр высоких технологий и инноваций на базе "Назарбаев Университета", АО "НАТР", акционерного общества "Фонд науки", индустриального парка в составе СЭЗ "Астана - новый город", медицинского кластера на базе Национального медицинского холдинга и в целом как сетевая "зона роста" вдоль автобана "Бурабай - Астана - Караганда" с учетом задач по развитию продовольственного пояса вокруг города Астаны.

Алматинская агломерация будет развиваться как торгово-логистический и финансовый центр на базе сети транспортно-логистических центров (далее - ТЛЦ) (акционерное общество "Международный центр приграничного сотрудничества "Хоргос" (далее - МЦПС "Хоргос") и как его филиал - ТЛЦ "Growing City" в составе проекта G4 City, ТЛЦ "Алматы"), инновационный кластер на базе СЭЗ "ПИТ" как центр коммерциализации технологий, крупнейших университетов города Алматы, центр туризма ("Шымбулак", "Медео", "Табаган", "Кокжайлау", этнотуризм) всего региона Центральной Азии. В целом Алматинская агломерация также рассматривается как сетевая "зона роста" с учетом развития самого города-ядра, проектов по строительству городов-спутников G4 City и МЦПС "Хоргос" (СЭЗ "Хоргос").

Предлагается позиционировать Шымкентскую агломерацию как центр переработки агропродукции (в том числе на базе СЭЗ "Оңтүстік"), легкой (текстильный кластер) и фармацевтической промышленности.

Актюбинская агломерация будет позиционирована как металлургический кластер и ТЛЦ региона, центр переработки химической промышленности и строительной индустрии.

Актауская агломерация будет развиваться как транспортно-логистический хаб и нефтесервисный кластер на базе морского порта Актау.

При этом инструментами развития агломераций предлагается определить государственные проекты ("Назарбаев Университет", МЦПС "Хоргос" и другие), специальные экономические зоны (СЭЗ "Морпорт Актау", СЭЗ "Оңтүстік" и другие), государственно-частное партнерство (БАКАД и другие) и другие инструменты государственных и отраслевых программ ("Дорожная карта бизнеса - 2020" (далее - "ДКБ - 2020"), "Доступное жилье - 2020", "Занятость - 2020", "Модернизация жилищно-коммунального хозяйства" и другие).

4. Обеспечение эффективного взаимодействия государства и
бизнеса в развитии приоритетных секторов экономики

Сноска. Подраздел 4 с изменениями, внесенными указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

В рамках реализации Программы роль государства будет заключаться в формировании системы институтов, инструментов, механизмов поддержки приоритетных секторов экономики и эффективного взаимодействия с бизнесом.

Государственная поддержка бизнеса будет осуществляться по всем возможным направлениям, в том числе путем развития местного содержания, включая следующие основные направления:

1) систематизация государственной политики развития местного содержания и совершенствование нормативной правовой базы;

2) содействие в реализации проектов по созданию/развитию производства необходимых товаров, работ и услуг, модернизации действующих производств и обеспечении отечественных производителей долгосрочными заказами;

3) оказание сервисной поддержки отечественным производителям.

Дальнейшие действия по развитию местного содержания будут рассматриваться через призму вступления страны в ЕЭП и ВТО, поскольку активный интеграционный процесс подразумевает частичную или полную отмену отдельных мер государственной поддержки отечественного производства. В этой связи планируется разработать комплекс мер с целью компенсации инструментов поддержки, которые будут утеряны по окончании переходного периода.

Координация реализации Программы на республиканском уровне будет осуществляться Государственной комиссией по вопросам модернизации экономики Республики Казахстан (далее - Государственная комиссия) и Республиканским управляющим центром по форсированному индустриально-инновационному развитию, возглавляемым Премьер-Министром Республики Казахстан - общая координация; Советом иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан (далее - СИИ) - взаимодействие с иностранными инвесторами; Координационным советом по форсированному индустриально-инновационному развитию при Правительстве Республики Казахстан (далее - Координационный совет) и созданными при нем рабочими группами, Советом экспортеров при Министерстве индустрии и новых технологий Республики Казахстан (далее - Совет экспортеров) - взаимодействие с отечественными экспортерами.

На региональном уровне координация реализации Программы будет осуществляться региональными координационными советами и региональными управляющими центрами по форсированному индустриально-инновационному развитию, возглавляемыми акимами соответствующих регионов.

Как на республиканском, так и региональном уровнях учет интересов бизнеса будет осуществляться представительством бизнес-организаций, предпринимательских структур и независимых экспертов в составе перечисленных консультативно-совещательных органов.

Государственными органами, обеспечивающими взаимодействие центральных и местных исполнительных органов по реализации Программы, будут министерства экономики и бюджетного планирования, индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

В целях реализации Программы будут разработаны отраслевые программы и мастер-планы, в которых будут конкретизированы секторальные системные и селективные меры поддержки приоритетных отраслей (подотраслей, сегментов), а в рамках разработки программ развития территорий (далее - региональные программы) - региональные меры поддержки.

Поддержка конкретных проектов, предусматриваемых в целях реализации отраслевых и региональных программ будет осуществляться посредством предоставления комбинированного пакета селективных мер финансовой и нефинансовой поддержки в рамках реализации постоянно обновляемых карт индустриализации.

Карта индустриализации Казахстана на 2010 - 2014 годы будет состоять из республиканской и региональных карт индустриализации.

Основную роль в реализации Программы сыграют АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро", на региональном уровне - социально-предпринимательские корпорации, а также специализированные сервисные организации.

4.1 Схема и инструменты реализации Программы на
республиканском уровне
4.1.1 Роль системообразующих крупных частных компаний и субъектов квазигосударственного сектора в реализации Программы

Сноска. Параграф 4.1.1 в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Инициаторами продвижения крупных проектов станут крупные системообразующие компании транспортно-коммуникационного, топливно-энергетического и металлургического секторов экономики, а также стратегические иностранные инвесторы, усилится их роль в мультипликации новых бизнес-возможностей для малого и среднего предпринимательства.

В рамках Программы системообразующими крупными частными компаниями и АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро" предусматриваются:

1) выполнение АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро" роли "операторов" по реализации отдельных отраслевых политик;

2) реализация крупных инвестиционных проектов;

3) увеличение местного содержания в закупках товаров, работ и услуг;

4) участие в инвестиционных проектах малого и среднего бизнеса в рамках развития местного содержания;

5) поставки части продукции на внутренний рынок в целях организации производств более высоких переделов предприятиями малого и среднего бизнеса;

6) формирование вокруг вновь создаваемых крупных производств кластерно-сетевых структур малого и среднего бизнеса;

7) передача части неосновных бизнес-функций малому и среднему бизнесу;

8) стимулирование политики по выводу непрофильных активов.

АО "ФНБ "Самрук-Казына" будет действовать по трем стратегическим направлениям.

1. Повышение долгосрочной стоимости компаний

Усилия Фонда будут направлены на повышение стоимости акционерного капитала компаний, что в свою очередь будет содействовать повышению роста национальной экономики.

АО "ФНБ "Самрук-Казына" призвано увеличить стоимость компаний через повышение уровней корпоративного управления и инновационного развития в компаниях, формирование прозрачной и оптимальной структуры управления, повышение финансовой результативности и устойчивости компаний.

2. Участие в диверсификации и модернизации национальной экономики

Ключевой целью в рамках данного стратегического направления являются создание новых и модернизация существующих производственных и инфраструктурных активов, а также развитие цепочки добавленной стоимости. Данная цель будет достигаться путем осуществления стратегических инвестиций, эффективного управления поставками и развития предпринимательской среды, стимулирования развития экономики через институты развития.

3. Социальная ответственность

АО "ФНБ "Самрук-Казына" будет повышать корпоративную социальную ответственность в группе компаний Фонда через эффективное регулирование социально-трудовых отношений на основе принципа социального партнерства, подготовку кадров и повышение квалификации работников, обеспечение экологической устойчивости, создание единой коммуникационной стратегии, направленной на прозрачность и открытость информации о деятельности Фонда.

Основным инструментом поддержки крупных инвестиционных проектов будут являться предоставление льготного финансирования АО "Банк развития Казахстана", а также долевое участие в проектах АО "ФНБ "Самрук-Казына" и его дочерних организаций.

Роль АО "НУХ "КазАгро" будет заключаться в стимулировании развития агропромышленного комплекса путем расширения инструментов финансовой и нефинансовой поддержки.

Для АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро" будут определены целевые показатели по привлечению инвестиций в экономику.

Инвестиционная политика национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний, привлечение и распределение ими финансовых ресурсов будут скоординированы с политикой индустриализации.

В этих целях предусматриваются рассмотрение и одобрение Республиканской бюджетной комиссией проектов планов развития и прогнозных параметров бюджетов национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний с государственным участием с учетом прогноза социально-экономического развития и бюджетных параметров на соответствующий период.

При этом будет введена прозрачная отчетность задолженности национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний для предотвращения концентрации рисков в квазигосударственном секторе и "перегрева" от долговых нагрузок, в том числе путем ограничения уровня их заимствования.

Для улучшения эффективности контроля за соблюдением заявленных показателей местного содержания в закупках национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний, а также стимулирования повышения данных показателей АО "ФНБ "Самрук-Казына" на ежемесячной основе будет осуществляться проверка расчетов доли местного содержания в закупках.

На основании мониторинга местного содержания в закупках, а также анализа проведенных проверок будут выводиться ключевые показатели эффективности (KPI) национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний по достижению плановых показателей местного содержания в закупках по итогам года.

Действия национальных управляющих холдингов, национальных холдингов и национальных компаний также сконцентрируются на:

1) интеграции бизнес-активности, поддержке отраслевой и межотраслевой кооперации и продвижении экспорта;

2) сервисной поддержке предприятий, включающей услуги по трансферту технологий, поддержке инноваций, консалтингу, инжинирингу, обучению и повышению квалификации кадров.

В целях исключения дублирования и формирования комплексной инфраструктуры поддержки предпринимательства будет структурирована деятельность специализированных сервисных организаций АО "Национальное агентство технологического развития", АО "Центр инжиниринга и трансферта технологий", АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST", АО "ФРП "Даму", АО "Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций", АО "Центр развития торговой политики", АО "Национальное агентство по развитию местного содержания", АО "Казагромаркетинг", АО "Казагроинновация", АО "Центр трансферта и коммерциализации технологий" при АО "Казагроинновация" с фокусированием на потребностях бизнеса.

4.1.2 Механизмы реализации Программы на республиканском уровне

Сноска. Параграф 4.1.2 с изменениями, внесенным указами Президента РК от 01.08.2013 № 607; от 25.12.2014 № 984.

Секторальные меры поддержки: отраслевые программы и мастер-планы

В целях реализации Программы и координации действий всех участников Программы будут разработаны 13 отраслевых программ, определяющих основное развитие отраслей, системные меры государственной поддержки, включая вопросы научно-технологического сопровождения развития отраслей, подготовки квалифицированных трудовых ресурсов и другие, в которых будут определены меры по поддержке конкретных проектов в этой отрасли.

Отраслевые программы будут утверждаться решениями Правительства Республики Казахстан после обсуждения на заседаниях Государственной комиссии.

Из 46 приоритетных подотраслей по 23, требующим более детального анализа, будут разработаны мастер-планы, в которых будут предусмотрены конкретные механизмы реализации по институциональным, инфраструктурным и инвестиционным аспектам, конкретизированы меры поддержки по данным подотраслям и конкретным проектам в данной подотрасли.

Проектные меры поддержки

Модернизация действующих и создание новых конкурентоспособных производств в рамках направления "Производительность 2020"

Целью является повышение конкурентоспособности промышленных предприятий в приоритетных секторах экономики путем увеличения производительности труда.

Меры государственной поддержки в рамках направления "Производительность 2020" будут заключаться в:

1) оплате за разработку или экспертизу комплексного плана инвестиционного проекта;

2) предоставлении долгосрочного лизингового финансирования;

3) предоставлении инновационных грантов;

4) сервисной поддержке:

оплата за обучение топ-менеджеров предприятий по вопросам повышения производительности труда и энергоэффективности;

софинансирование проведения технической диагностики предприятия;

возмещение затрат за техническое нормирование труда;

возмещение части затрат по сертификации продукции и систем менеджмента качества в соответствии с международными стандартами (API, ASTM, GMP, EN).

Реализация инструментов будет осуществляться операторами инструментов.

Механизмы, порядок и условия предоставления инструментов будут определяться Правительством Республики Казахстан соответствующими Правилами.

Меры государственной поддержки будут предоставляться предприятиям, реализующим и (или) планирующим реализовать инвестиционные проекты в приоритетных отраслях экономики.

Операторами инструментов будут являться юридические лица, определяемые Правительством Республики Казахстан.

Администратором направления "Производительность 2020" будет Министерство по инвестициям и развитию Республики Казахстан.

Услуги операторов будут возмещаться из бюджета.

Программа развития и продвижения экспорта - "Экспорт 2020"

Данная программа будет направлена на продвижение отечественных компаний на внешние рынки, и ее основными направлениями реализации станут: возмещение затрат экспортеров по мероприятиям, связанным с продвижением отечественных несырьевых (обработанных) товаров, услуг на внешние рынки; торговое финансирование и страхование; сервисная поддержка экспорта.

Объектами программы будут являться потенциальные и действующие экспортеры несырьевых (обработанных) товаров, услуг.

Администратором программы будет Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

Операторами программы будут являться АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST" и АО "КазЭкспортГарант".

Реализация программы на региональном уровне

Администраторами программы на региональном уровне выступят местные исполнительные органы, которыми в целях реализации настоящей программы будут предусмотрены соответствующие средства в местных бюджетах.

Мероприятия по сервисной поддержке экспортеров будут осуществляться при взаимодействии и координации с оператором программы.

Базовые условия по торговому финансированию и страхованию, оказанию сервисной поддержки экспорту и возмещению части затрат экспортеров, механизмы распределения средств, целевые показатели по росту экспорта в несырьевых секторах будут определены Правительством Республики Казахстан.

Программа поддержки и стимулирования прямых иностранных инвестиций - "Программа по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на 2010-2014 годы"

Данная программа будет направлена на создание привлекательных условий для прямых инвестиций в несырьевое экспортоориентированное и высокотехнологичное производство с применением следующих инструментов:

1) сервисная поддержка инвестиций;

2) повышение инвестиционной привлекательности специальных экономических и индустриальных зон.

Оказание сервисных услуг иностранным инвесторам и представителям казахстанского бизнеса будет осуществляться через специализированную сервисную организацию, определяемую Правительством Республики Казахстан, с применением следующих инструментов:

1) информационно-презентационные мероприятия по продвижению инвестиционных возможностей Казахстана (бизнес-форумы, роуд-шоу, печатная продукция, информационные сообщения в международных СМИ);

2) информационно-аналитические мероприятия (учетная функция, базы данных, исследования);

3) мероприятия по сопровождению иностранных инвесторов;

4) разработка и сопровождение национального инвестиционного интерактивного веб-сайта и Инвестиционного атласа страны.

Повышение инвестиционной привлекательности специальных экономических и индустриальных зон будет осуществляться посредством:

1) упрощенного механизма ввоза иностранной рабочей силы;

2) оказания услуг по принципу "одного окна";

3) режима свободной таможенной зоны на территории СЭЗ.

Администратор программы - Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

Оператором программы будет являться Комитет по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

Участниками программы могут являться юридические лица Республики Казахстан, осуществляющие инвестиции в приоритетные сектора экономики.

Карта индустриализации

Карта индустриализации Казахстана является инструментом мониторинга и реализации индустриально-инновационных проектов.

Процесс отбора проектов в Карту индустриализации Казахстана является итерационным, т.е. перечень проектов, включенных в карту индустриализации, может дополняться новыми проектами два раза в год по мере поступления заявок и соответствующего их рассмотрения.

В Карту индустриализации будут включаться проекты, соответствующие перечню приоритетных видов деятельности, утверждаемых Правительством Республики Казахстан.

Порядок включения проектов в республиканскую и региональные Карты индустриализации определяется Правительством Республики Казахстан.

При рассмотрении вопросов предоставления государственной поддержки проекты Карты индустриализации будут рассматриваться в приоритетном порядке.

Мониторинг проектов Карты индустриализации осуществляется уполномоченным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности совместно с государственными органами, ответственными за реализацию проектов, на базе информационно-аналитической системы (далее - система).

Система содержит качественные и количественные показатели, план-график и сведения о ходе реализации проектов и обеспечивает интерактивный процесс сбора и обработки информации по проектам с использованием современных информационных технологий, с обеспечением возможности предпринимателей-инициаторов проектов сигнализировать о возникающих проблемах.

Мониторинг проектов, находящихся в стадии реализации, будет проводиться по плану-графику реализации проекта.

Мониторинг по введенным проектам будет осуществляться на основе показателя "плановая мощность". Плановая мощность - производственный план выпуска продукции на определенный период, учитывающий технические, технологические и прочие факторы.

В случаях возникновения по проекту проблемных вопросов, ответственные за реализацию проекта совместно с инициаторами проекта принимают согласованный план мероприятий по разрешению проблемных вопросов.

Проекты исключаются из Карты индустриализации при проведении очередной актуализации в случае:

бесперебойной загрузки мощностей на уровне не менее 70 % (семидесяти процентов) в течение одного года;

возникновения проблем, в том числе форс-мажорных обстоятельств, решение которых невозможно в период реализации Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы.

В республиканскую Карту индустриализации отдельным перечнем включаются перспективные проекты, по мере проработанности которых ответственный за реализацию вносит предложение по включению проектов в Карту индустриализации согласно установленным процедурам.

4.2 Схема и инструменты реализации Программы на
региональном уровне
4.2.1 Роль институтов развития, национальных компаний
в реализации Программы на региональном уровне

Сноска. Параграф с изменениями, внесенным Указом Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Ответственными за продвижение инициатив предпринимательства в сфере индустриализации на местном уровне выступят акиматы регионов, интегрирующие деятельность бизнеса, институтов развития, национальных компаний и финансовых структур.

Аким региона будет возглавлять:

региональный Координационный совет, созданный в целях выработки рекомендаций по вопросам реализации форсированной индустриально-инновационной политики, предложений по отбору и определению мер государственной поддержки проектам бизнеса, включаемым в региональные Карты индустриализации, и состоящий из представителей государственных органов, институтов развития, национальных компаний, предпринимательских структур, банков второго уровня и независимых экспертов;

региональный управляющий центр по форсированному индустриально-инновационному развитию, создаваемый в целях решения проблемных вопросов, возникающих в ходе реализации проектов, включенных в региональные карты индустриализации.

В структуре акимата будет введена должность заместителя акима региона, ответственного за вопросы реализации политики индустриализации в рамках государственных и региональных программ.

Инструментами интеграции бизнес-активности и создания инфраструктуры поддержки предпринимательства станут программы развития территорий и программа "Дорожная карта бизнеса - 2020", в рамках которых будут четко определены роль каждого института развития, механизмы их взаимодействия с местными исполнительными органами и бизнесом, а также источники финансирования мер по поддержке предпринимательства.

Социально-предпринимательские корпорации выступят в роли региональных институтов развития, эффективно управляющих активами, стимулирующих экономическую активность в точках роста региона, в том числе через привлечение инвестиций, и выступающих катализатором формирования конкурентоспособных устойчивых производств.

Структуры АО "НУХ "КазАгро" сконцентрируются также на организации сбытовой и заготовительной кооперации, поддержке рынка и товаропроизводителей путем закупок сырья и продовольствия, экспорте и продвижении на внешние рынки продукции казахстанских производителей под "зонтичными" брэндами, включая консолидацию мелких партий, сертификацию и другие операции.

Деятельность ДАМУ сконцентрируется на предоставлении широкого спектра услуг по поддержке предпринимательства:

кредитование субъектов предпринимательства через банки второго уровня путем обусловленного размещения финансовых средств;

прямое кредитование в рамках программы "Даму-Колдау";

льготное финансирование лизинговых сделок и обусловленного размещения финансовых средств в лизинговых компаниях и банках второго уровня;

выполнение функций финансового агента по субсидированию ставки вознаграждения по кредитам;

формирование системы гарантирования и поручительства по обязательствам субъектов предпринимательства перед банками второго уровня;

секьюритизация портфелей кредитов предпринимательства под гарантию ДАМУ и других финансовых инструментов;

развитие франчайзинга;

оказание информационно-консалтинговой поддержки деятельности предпринимательства путем создания сети консультативно-тренинговых центров, выпуск и распространение специализированных изданий по предпринимательству.

Содействие развитию специализированных финансовых институтов, в том числе микрофинансовых организаций, кредитных и сельских кооперативов будет осуществляться структурами КазАгро.

АО "Национальное агентство технологического развития" и национальный холдинг "Парасат" сконцентрируются на поддержке и продвижении инноваций через:

обеспечение трансферта технологий, передачи знаний, покупки и передачи лицензий, запуска и вывода start-up&spin-off проектов;

обеспечение инновационных проектов грантовым финансированием;

развитие венчурного финансирования;

развитие научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ;

создание системы информационно-аналитического обеспечения и сопровождения инновационных процессов, в том числе с привлечением зарубежных экспертов;

реализации комплексной программы пропаганды инноваторства и рационализаторства.

Поддержка бизнес-процессов будет осуществляться в рамках деятельности специализированных сервисных организаций путем:

предоставления услуг технопарков и бизнес-инкубаторов;

предоставления консалтинговых услуг в области управления, развития бизнеса, в том числе, путем создания сети консультативно-тренинговых центров;

оказания инжиниринговых услуг в области разработки, обоснования и реализации проектов, предоставления обучающих услуг;

проведения маркетинговых исследований;

проведения технологической экспертизы проектов;

содействия выходу на зарубежные рынки.

4.2.2 Механизмы реализации Программы на региональном уровне
("Дорожная карта бизнеса - 2020")

Сноска. Параграф 4.2.2 в редакции Указа Президента РК от 01.08.2013 № 607.

Реализация программы "Дорожная карта бизнеса - 2020" будет направлена на сохранение действующих и создание новых постоянных рабочих мест, а также обеспечение устойчивого и сбалансированного роста регионального предпринимательства в несырьевых секторах экономики. Финансирование данной программы будет осуществляться из государственного бюджета по следующим направлениям:

1) поддержка новых бизнес-инициатив;

2) оздоровление предпринимательского сектора;

3) снижение валютных рисков предпринимателей;

4) усиление предпринимательского потенциала. Предприниматель может претендовать на комбинированный пакет мер государственной поддержки, предусмотренных в данной программе, а также и других бюджетных программ, предусмотренных в Программе.

Для каждого региона центральный исполнительный орган, определенный Правительством Республики Казахстан, будет определять общие лимиты финансирования, рассчитываемые с учетом экономического потенциала региона.

Акиматы будут самостоятельно распределять общий лимит финансирования по направлениям данной программы.

В рамках деятельности регионального координационного совета будут осуществлены отбор и рассмотрение проектов для субсидирования и гарантирования, обеспечение координации развития индустриальной инфраструктуры, сервисная поддержка и подготовка кадров для предпринимательства.

Будут приняты меры по оздоровлению предпринимательского сектора.

Субсидирование ставки вознаграждения по кредитам/договорам финансового лизинга будет осуществляться по новым инвестиционным проектам, а также проектам, направленным на модернизацию и расширение производства в приоритетных секторах экономики.

Будут субсидироваться как новые, так и ранее предоставленные кредиты по реализуемым проектам с максимальным сроком субсидирования 3 года с возможностью пролонгации до 10 лет (по договорам финансового лизинга - до 5 лет).

Обязательным условием поддержки будет являться участие заявителя проекта в его реализации собственными денежными средствами на уровне не ниже 10 % от общей стоимости реализации проекта либо участие в реализации проекта собственным движимым/недвижимым имуществом (в том числе имуществом третьих лиц, предоставляемым в обеспечение) на уровне не ниже 20 % от общей стоимости реализации проекта.

Субсидирование ставки вознаграждения по кредитам будет производиться согласно решениям регионального координационного совета.

Гарантирование кредитов предпринимательству будет осуществляться финансовым агентом, определенным Правительством Республики Казахстан, согласно решениям регионального координационного совета, направленным на организацию новых производств с максимальным размером не более 50 %, а для начинающих предпринимателей - по кредитам до 20 млн. тенге с максимальным размером гарантий не более 70 % от суммы кредита.

Финансовое сопровождение субсидирования ставки вознаграждения по кредитам и мониторинг целевого эффективного и своевременного использования средств будут производиться финансовым агентом, определенным Правительством Республики Казахстан, с исполнением соответствующих процедур в рамках генерального соглашения, заключаемого между акиматами, банками второго уровня и финансовым агентом.

Стоимость агентских услуг будет возмещаться из бюджета.

Правительством Республики Казахстан будут определяться механизм, порядок и условия: субсидирования ставок вознаграждения; гарантирования кредитов.

Индустриальная инфраструктура будет предоставляться для поддержки реализации проектов, включенных в данную программу, а также для реализации потенциально перспективных проектов на основании решений регионального координационного совета.

Переподготовка кадров для предпринимательства, в том числе повышение квалификации и организация рабочих мест, будут финансироваться путем распределения средств акиматами на основе положений и критериев, утверждаемых Правительством Республики Казахстан.

В целях совершенствования 4-го направления программы "Дорожная карта бизнеса - 2020" - "Усиление предпринимательского потенциала" предусматриваются проведение краткосрочных экспресс-курсов для начинающих предпринимателей и населения с предпринимательской инициативой, краткосрочных экспресс-курсов для действующих предпринимателей, предоставление сервисной поддержки ведения бизнеса, формирование инфраструктуры поддержки предпринимательства (развитие центров компетенции предпринимателей), обучение и повышение квалификации управленческих кадров малого и среднего бизнеса на базе бизнес-школы АОО "Назарбаев Университет" и других обучающих центров, а также организация стажировок для казахстанских предпринимателей на иностранных предприятиях аналогичного профиля при содействии международных организаций.

4.3 Повышение роли объединений бизнеса

В рамках развития взаимодействия государства и бизнеса будет обеспечено:

представительство и защита интересов членов объединений бизнеса в центральных и местных исполнительных органах, Парламенте Республики Казахстан и международных организациях;

выполнение экспертно-консультативных функций объединений предпринимателей для развития нормативно-правовой базы в области предпринимательства по дебюрократизации экономики, снятию излишних административных барьеров, оптимизации лицензионно-разрешительной системы и контрольно-надзорных функций государственных органов;

участие в совершенствовании системы государственных закупок;

"озеленение" бизнеса.

Для консолидации бизнес-среды будут стимулироваться:

рост членской базы объединений предпринимателей;

поддержка предприятий малого бизнеса крупными корпорациями через институциональные механизмы бизнес-объединений;

координация деятельности между отраслевыми, региональными ассоциациями предпринимателей и их объединениями.

Продолжится развитие социального партнерства в рамках трехстороннего сотрудничества между Правительством, профсоюзами и работодателями.

Для снижения трансакционых издержек при разрешении хозяйственных споров между экономическими агентами будут поддержаны:

деятельность третейских и арбитражных судов, в том числе при торгово-промышленных палатах;

механизмы внесудебных разбирательств.

В качестве бизнес-интеграторов объединения предпринимателей будут осуществлять различные функции по поддержке участников объединений:

совместное продвижение экспорта;

развитие различных форм кооперации;

предоставление сервисных услуг;

поддержка рынков и другие функции.

5. Финансовое обеспечение Программы

Для успешной реализации Программы будут консолидированы финансовые ресурсы государства и частного сектора, при этом государство сконцентрируется на финансовом обеспечении системных и секторальных мер поддержки, развития инфраструктуры, а частный сектор и национальные управляющие холдинги, национальные холдинги, национальные компании на проектном финансировании.

Для достижения целевых показателей Программы предполагаемые объемы непосредственных затрат на реализацию инвестиционных проектов составят порядка 6,5 трлн. тенге и будут обеспечены из следующих источников:

средства частных внутренних и внешних инвесторов;

средства национальных управляющих холдингов, национальных холдингов, национальных компаний и иных организаций с участием государства;

государственный бюджет на реализацию инфраструктурных проектов, а также на финансирование секторальных и общесистемных мер государственной поддержки индустриализации.

6. Результаты Программы

Успешная реализация Программы по форсированному индустриально-инновационному развитию будет способствовать обеспечению устойчивого и сбалансированного роста через ее диверсификацию и повышение конкурентоспособности в долгосрочном периоде.

Основными качественными результатами Программы станут рост производительности факторов производства, развитие и укрепление национальной инновационной системы, снижение уровня концентрации экономики и усиление роли малого и среднего бизнеса в процессе индустриализации, рациональная организация производительных сил индустриального сектора, рост качества человеческого капитала.

Традиционные экспортоориентированные сектора индустрии исполнят роль локомотивов индустриализации за счет развития производств последующих переделов и обеспечения широкого мультипликативного эффекта от их развития на сопряженные сектора экономики.

Предприятия новых подотраслей промышленного производства - нефтехимии, космической промышленности, инфокоммуникации, производства удобрений, фармацевтики, специализированного машиностроения, керамики, стекольного производства получат устойчивое развитие.

Форсированное развитие агропромышленного сектора и легкой промышленности на основе внедрения инноваций снизит зависимость экономики от импорта товаров потребительского спроса и расширит их экспортный потенциал с учетом рынка Таможенного Союза, емкостью 170 млн. чел.

Создание и внедрение наукоемких технологий и конкурентоспособной продукции секторов "экономики будущего" позволит Казахстану создать основы постиндустриальной экономики.

В структуре экономики увеличится удельный вес несырьевых секторов с ростом доли несырьевого экспорта до уровня не менее 40 % в общем объеме экспорта.

Будет достигнуто опережающее развитие инфраструктуры - энергетической, транспортной, инфокоммуникационной.

За счет снижения административных барьеров, создания условий для развития свободной конкуренции, расширения казахстанского содержания, проведения эффективной тарифной политики, целенаправленного создания сети предприятий малого и среднего бизнеса вокруг крупных промышленных производителей, произойдет решающий перелом в развитии отечественного предпринимательства.

Будут созданы системные условия для трансферта стандартных технологий и освоения отечественной промышленностью инновационных разработок, за счет дальнейшего развития инновационной инфраструктуры, создания инфраструктуры качества, формирования нормативной правовой базы в сфере энергосбережения, внедрения результатов НИОКР в приоритетных отраслях экономики.

За счет сбалансированной фискальной нагрузки повысится уровень инвестиционной привлекательности Казахстана в несырьевое экспортоориентированное и высокотехнологичное производство.

Сформированная единая система инструментов и мер государственной поддержки, включающая в себя специальные бюджетные программы, позволит скоординировать и сконцентрировать усилия государства и бизнеса и приведет к синергетическому эффекту в индустриализации страны и позволит достичь поставленных целей Программы.

Активное проведение форсированной индустриально-инновационной политики повысит устойчивость отечественной экономики по отношению к циклическим кризисам и повысит благосостояние казахстанцев.

ПРИЛОЖЕНИЕ
к Указу Президента
Республики Казахстан
от 19 марта 2010 года № 958

ПЕРЕЧЕНЬ
утративших силу некоторых
указов Президента Республики Казахстан

1. Указ Президента Республики Казахстан от 17 мая 2003 года № 1096 "О Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003 - 2015 годы" (САПП Республики Казахстан, 2003 г., № 23-24, ст. 217).

2. Указ Президента Республики Казахстан от 11 апреля 2006 года № 86 "О Транспортной стратегии Республики Казахстан до 2015 года" (САПП Республики Казахстан, 2006 г., № 13, ст. 121).

3. Указ Президента Республики Казахстан от 29 декабря 2006 года № 231 "О Государственной программе развития туризма в Республике Казахстан на 2007-2011 годы" (САПП Республики Казахстан, 2006 г., № 47, ст. 499).

4. Указ Президента Республики Казахстан от 2 июля 2008 года № 627 "О внесении изменения в Указ Президента Республики Казахстан от 17 мая 2003 года № 1096" (САПП Республики Казахстан, 2008 г., № 33, ст. 340).

5. Указ Президента Республики Казахстан от 11 февраля 2009 года № 735 "О внесении дополнения в Указ Президента Республики Казахстан от 29 декабря 2006 года № 231" (САПП Республики Казахстан, 2009 г., № 9, ст. 35).

Қазақстан Республикасының экономикасын ұзақ мерзімді кезеңде әртараптандыруды қамтамасыз ету және бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) бір ай мерзімде Қазақстанды индустрияландырудың 2010 - 2014 жылдарға арналған картасын және өндірістік қуаттарды ұтымды орналастырудың 2015 жылға дейінгі схемасын әзірлесін және бекітсін;

2) бір ай мерзімде Қазақстан Республикасы Үкіметінің Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін;

3) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығында белгіленген мерзімде және тәртіппен Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне Бағдарламаға мониторинг пен оны бағалаудың нәтижелерін ұсынсын.

Ескерту. 2-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 2012.08.27 № 371 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 01.08.2013 N 607 Жарлықтарымен.

3. Орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар Бағдарламаны іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.

4. Осы Жарлықтың қосымшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп танылсын.

5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2010 жылғы 19 наурыздағы
№ 958 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Мазмұны

Ескерту. Мазмұнға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Бағдарламаның паспорты

Кіріспе

Ағымдағы жағдайды талдау

Бағдарламаның мақсаты, басымдықтары, міндеттері мен принциптері

Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары

1. Экономиканы әртараптандыруды және оның бәсекеге қабілеттігінің өсуін қамтамасыз ететін басым секторларын дамыту

1.1 "Дәстүрлі индустриялардағы" өндірісті әртараптандыру

Мұнай-газ секторы

Кен металлургиясы саласы

Химия өнеркәсібі

Атом өнеркәсібі

1.2 Ішкі сұраныс негізінде салаларды дамыту

Машина жасау

Фармацевтика өнеркәсібі

Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндіру

1.3 Экспорттық әлеуеті бар салаларды қолдау

Агроөнеркәсіптік кешен

Жеңіл өнеркәсіп

Туристік сала

1.4 "Болашақ экономикасы" секторларын дамыту

Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар

Ғарыш қызметі

Жаңартылған энергия көздері

2. Басым секторлардың дамуын қолдаудың басты шаралары

2.1 Энергетика инфрақұрылымымен қамтамасыз ету

2.2 Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету

2.3 Ақпараттық коммуникациялармен қамтамасыз ету

2.4 Минералдық-шикізат кешенін дамыту

2.5 Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

2.6 Әкімшілік кедергілерді азайту

2.7 Бәсекелестікті дамыту

2.8 Техникалық реттеу және сапа инфрақұрылымын құру

2.9 Энергия үнемдеу

2.10 Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

2.11 Тариф саясаты

2.12 Инвестициялар тарту және арнайы экономикалық аймақтарды дамыту

2.13 Сауда саясаты

2.14 Бағдарламаны қаржылық қолдау құралдары

2.15 Жергілікті қамту

3. Экономикалық әлеуетті ұтымды аумақтық ұйымдастыру негізінде экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру

3.1 Экономиканың басым секторлары бөлінісінде өндірістік әлеуетті аумақтық ұйымдастыру

3.2 Экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру

4. Экономиканың басым секторларын дамытуда мемлекет пен бизнестің өзара тиімді іс-қимылын қамтамасыз ету

4.1 Бағдарламаны республикалық деңгейде іске асырудың схемасы мен құралдары

4.1.1 Жүйе құраушы ірі жеке компаниялардың және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің Бағдарламаны іске асырудағы рөлі

4.1.2 Бағдарламаны республикалық деңгейде іске асыру тетіктері

4.2 Бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асыру схемасы мен құралдары

4.2.1 Даму институттарының, ұлттық компаниялардың бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асырудағы рөлі

4.2.2 Бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асыру тетіктері (Бизнестің жол картасы - 2020)

4.3 Бизнес бірлестіктерінің рөлін арттыру

5. Бағдарламаны қаржылық қамтамасыз ету

6. Бағдарламаның нәтижелері

Қазақстан Республикасының үдемелі индустриялық-инновациялық
дамуының 2010-2014 жылдарға арналған
МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Астана, 2010 жыл

Бағдарламаның паспорты

Ескерту. Бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Бағдарламаның Қазақстан Республикасын үдемелі

атауы индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі

мемлекеттік бағдарлама

Әзірлеу үшін 1) Қазақстан Республикасы Президентінің 2009

негіздеме жылғы 2 маусымдағы № 326 өкімімен бекітілген

Қазақстан Республикасы Президентінің "Нұр
Отан" халықтық-демократиялық партиясының 2009
жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезінде
берілген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі
іс-шаралар жоспарының 1-тармағы;
2) Қазақстан Республикасының Президенті
Әкімшілігі Басшысының 2009 жылғы 19
қыркүйектегі № 01-30.27 бұйрығымен бекітілген
2009 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан

Республикасының Парламенті төртінші

шақырылымының III сессиясында Қазақстан

Республикасының Президенті берген

тапсырмаларды іске асыру жөніндегі іс-шаралар

жоспарының 3 және 4-тармақтары.

Әзірлеуші Қазақстан Республикасының Экономикалық даму

және сауда министрлігі, Қазақстан

Республикасының Индустрия және жаңа

технологиялар министрлігі

Бағдарламаның Экономиканы әртараптандыру және оның

мақсаты бәсекеге қабілеттігін арттыру арқылы орнықты

және теңгерімді өсуін қамтамасыз ету

Міндеттері Экономиканы әртараптандыруды және оның

бәсекеге қабілеттігінің өсуін қамтамасыз

ететін басым секторларын дамыту

Экономиканың басым секторларын дамытудың

әлеуметтік тиімділігін күшейту және

инвестициялық жобаларды іске асыру

Индустрияландыру үшін қолайлы орта жасау

Экономикалық әлеуетті ұтымды аумақтық

ұйымдастыру негізінде экономикалық өсу

орталықтарын құру

Экономиканың басым салаларын дамыту

процесінде мемлекет пен бизнестің өзара тиімді

іс-қимылын қамтамасыз ету

Іске асыру мерзімі 2010 - 2014 жылдар

Қажетті ресурстар Мемлекеттік бюджет және ұлттық компаниялар

мен қаржыландыру мен мемлекет қатысатын ұйымдардың қаражатын

көздері қоса алғанда, кәсіпорындардың, ұйымдардың

қаражаты. Республикалық және жергілікті

бюджеттерден қаржыландыру көлемі жоспарланатын

кезеңге арналған тиісті бюджеттерді

қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

Нысаналы Мыналарды:

индикаторлар 1) 2014 жылы ЖІӨ-ні 2008 жылға қарағанда

нақты мәнде кемінде 38,4 %-ға, номиналды мәнде

- 26 трлн. теңгеге;

2) 2015 жылға қарай шикізаттық емес

сектордың ЖҚҚ өсімі нақты мәнде 2008 жылғы

деңгейге қарағанда кемінде 39,5 %-ды құрайды;

3) 2015 жылға қарай өңдеуші өнеркәсіптің

өсімі нақты мәнде 2008 жылғы деңгейге

қарағанда 43,6 %-ды құрайды;

4) шикізаттық емес (өңделген) экспорттың

құндық көлемін 2008 жылғы деңгейге қарағанда

кемінде 30 %-ға;

5) өңдеуші өнеркәсіпте еңбек өнімділігін

2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде

(2008 жылдың салыстырмалы бағаларымен) кемінде

1,5 есеге;

6) мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың

тауарларды сатып алудағы жергілікті қамту

үлесін - 43 %-ға дейін, жұмыстар мен

қызметтерді сатып алуда - 87 %-ға дейін;

7) ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық

холдингтер мен компаниялардың тауарларды сатып

алудағы жергілікті қамту үлесін - 49 %-ға

дейін, жұмыстар мен қызметтерді сатып алуда -

78 %-ға дейін;

8) жер қойнауын пайдаланушылардың (тау-кен

кешені) тауарларды сатып алудағы жергілікті

қамту үлесін - 12 %-ға дейін, жұмыстар мен

қызметтерді сатып алуда - 74 %-ға дейін;

9) НКОК, ҚПО және ТШС көрсеткіштерін есепке

алмағанда, жер қойнауын пайдаланушылардың

(мұнай-газ секторы) тауарларды сатып алудағы

жергілікті қамту үлесін - 16 %-ға дейін,

жұмыстар мен қызметтерді сатып алуда - 72,5

%-ға дейін;

10) жүйе құраушы кәсіпорындардың тауарларды

сатып алудағы жергілікті қамту үлесін - 15

%-ға дейін, жұмыстар мен қызметтерді сатып

алуда - 68 %-ға дейін;

11) инновациялық белсенді кәсіпорындардың

үлесін жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар санының

10 %-ына дейін ұлғайту.

ЖІӨ-нің энергияны қажетсінуін 2008 жылғы

деңгейден кемінде 10 %-ға азайту.

Кіріспе

Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) Мемлекет басшысының "Нұр Отан" халықтық-демократиялық партиясының 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезінде берген тапсырмасын, Мемлекет басшысының "Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері" атты Қазақстан халқына Жолдауын орындау үшін, сондай-ақ Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын іске асырудың екінші кезеңі болып табылатын Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарының түйінді бағыттарына сәйкес әзірленді.

Бағдарлама экономиканы әртараптандыру және оның бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы орнықты және теңгерімді өсуін қамтамасыз етуге бағытталған.

Бағдарлама экономиканы әртараптандырудың жүргізіліп отырған саясатының қисынды жалғасы болып табылады әрі құрамына Индустриялық-инновациялық дамудың 2003 - 2015 жылдарға арналған стратегиясының, "Қазақстанның 30 корпоративтік көшбасшысы" бағдарламасының, сондай-ақ индустрияландыру саласындағы басқа да бағдарламалық құжаттардың негізгі тәсілдерін біріктірді.

2015 жылға дейінгі кезеңде қазақстандық қамтуды мақсатты дамыту арқылы шағын және орта бизнес, кейінгі қайта бөлу және қайта өңдеу үшін жаңа бизнес-мүмкіндіктерді мультипликациялаумен экономиканың дәстүрлі экспортқа бағдарланған секторларында ірі инвестициялық жобаларды іске асыру үдемелі индустрияландыру саясатының негізгі басымдығы болмақ.

Ірі жобаларды ілгерілетудің бастамашысы "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы (бұдан әрі - "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ), экономиканың отын-энергетика және металлургия секторларының ірі жүйе құраушы компаниялары, сондай-ақ стратегиялық шетелдік инвесторлар болып табылады.

Шикізат секторымен байланысты емес және ішкі, ал кейіннен өңірлік нарықтарға бағдарланған (Кеден одағы, Орталық Азия елдері) экономика салаларын қалыптастыру және/немесе күшейту қатар жүзеге асырылатын болады.

Мемлекет озық технологиялар трансфертіне, кейіннен олардың экспортқа бағдарлануын дамыта отырып, қазіргі заманғы импорт алмастырушы өндірісті құру үшін шетел инвесторларын тартуға бағытталған қазақстандық орта және шағын бизнес бастамаларын қолдайды.

Индустриядан кейінгі экономиканың негіздерін қалыптастыру мақсатында ұлттық инновациялық инфрақұрылымды дамыту және коммерцияландыру перспективалары бар ғылыми-технологиялық негіздерді қолдау жалғасады.

Жалпы алғанда, экономиканы әртараптандыруды мемлекеттік қолдау макро және секторлық деңгейлерде экономикалық саясаттың жүйелі шараларын, сондай-ақ экономиканың нақты секторларын және жобаларды қолдаудың селективті шараларын іске асыру арқылы жүзеге асырылатын болады.

Экономикалық саясаттың жүйелі шаралары қолайлы макроортаны және инвестициялық ахуалды қалыптастыруға, ұлттық экономиканың өнімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру жөніндегі шараларға шоғырланатын болады.

Селективті шаралар басым секторлар мен жобаларды қаржылық және қаржылық емес қолдау шараларының құрамдастырылған пакеті негізінде жүзеге асырылатын болады.

Мемлекет өзінің бизнеспен өзара іс-қимылын республикалық және өңірлік деңгейде де тиімді ынтымақтастық институттарын қалыптастыру негізінде жүйелі түрде құрады.

Экономиканың объективті жағдайына барабар болатын 2015 жылға дейінгі индустрияландыру саясатының траекториясы ресурстық, инфрақұрылымдық, институционалдық және технологиялық шектеулермен ішкі келісушілікте болады. Бағдарламаға енгізілетін экономиканы әртараптандыруды және технологиялық жаңғыртуды ынталандыратын тетіктердің жүйелік сипаты:

қолайлы макроэкономикалық жағдай жасауды;

бизнес-ахуалды жақсартуды және инвестициялар ағынын ынталандыруды;

жаппай технологиялық жаңғыртуды және ұлттық инновациялық жүйені дамытуды;

адами капитал сапасын арттыруды қамтамасыз етеді.

Экономиканың басым секторларын дамытуға мемлекет пен бизнес ресурстарын шоғырландыру мемлекет пен бизнес шешімдерін келісудің интерактивті процесімен, мониторингтің қазіргі заманғы ақпараттық жүйелері мен іске асырудың нақты құралдарын пайдаланумен бірге жүреді.

Ағымдағы жағдайды талдау

2000 жылдың басында негізі салынған индустриялық-инновациялық даму бағыты Қазақстан экономикасының негізгі тәуекелдерінің стратегиялық дұрыс екенін көрсетті: экономиканы әртараптандырудың және шикізатқа тәуелділіктен кетудің баламасыз бағыты таңдалды.

Бұл кезеңде индустрияландырудың базалық институционалдық негіздері:

экономиканың орнықтылығын қамтамасыз ететін Ұлттық қор;

серпінді бағыттарды іске асыруға мемлекеттің әлеуетін шоғырландыратын "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ;

әртараптандыру процесін қамтамасыз ететін даму институттары;

мемлекет пен бизнестің өзара іс-қимылы мен әрекеттерін үйлестіру үшін келіссөз алаңдары құрылды.

Инвестициялық саясат шеңберінде инвестицияларды ынталандырудың құқықтық және экономикалық негіздерін анықтайтын заңнамалық база жетілдірілді.

Бұл шаралар мұнай-газ өндіру секторының өсуімен байланысты экономиканың белсенді өсуі кезеңінде экономиканың мұнайға қатысты емес секторының да барабар өсуін қамтамасыз етуге, шағын және орта бизнестің одан әрі қалыптасуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Белгілі бір нәтижелерге қарамастан, әртараптандыру және инновациялық даму саясаты дамушы нарығы бар елдердің объективті ресурстық экономикаларына тән бірқатар жүйелі әсерлердің бар болуына байланысты толық түрде іске асырылған жоқ:

ресурстарды (инвестициялық, еңбек) шикізат секторларына қайта бөлу әсерін жаңғыртуға ықпал ете отырып, экономиканың "голланд ауруы" белгілерінің көрінуі;

бұл кезеңде нарықтық тетік экономиканың жекелеген секторларының "қызып кетуін" болдырмайтын белгі беруге мүмкіндігі болмады және мемлекетке экономиканың "дұрыс" құрылымын құруға көмектесе алмады;

әртараптандыру саясаты оны ілгерілету үшін қажетті шекті көлемнің болмауына кезікті.

Әртараптандыруға бөлінген мемлекеттік инвестициялардың көлемі жеткіліксіз әрі шашыраңқы болды, ол қандай да бір маңызды құрылымдық ілгерілеушілікке әкелмеді.

Нәтижесінде экономика құрылымы шикізаттық бағытын сақтап, ал жұмыспен қамтылу құрылымы еңбек әлеуетін пайдалану тиімділігінің төмендігін сипаттайды. 2008 жылы ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін халық саны 31,5%-ды, осы сектордың ЖІӨ құрылымындағы өнімнің үлес салмағы небәрі 5,8%-ды құрады. 2000 - 2008 жылдар кезеңінде ЖІӨ-де өңдеуші өнеркәсіп үлесі 16,5%-дан 11,8%-ға дейін қысқарды, ал кен өндіру үлесі 13%-дан 18,7%-ға өсті.

Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің басты факторы - өнімділік бойынша, соңғы жылдардың оң серпініне қарамастан Қазақстан дамуы жағынан орта деңгейлі елдерден де артта қалды: 2008 жылдың деректері бойынша сатып алу қабілетінің тепе-теңдігі бойынша Қазақстандағы еңбек өнімділігі бір адамға 22,6 мың долларды құрайды, ал бұл көрсеткіш Ресейде - 33,4, Жапонияда - 68,2, АҚШ-та - 98,1.

Шикізат экспортынан тез пайда алуға бағдарланған ірі қазақстандық бизнес өсуінің қарқынды сипаты әлемдік конъюнктураның өзгеруі кезінде барынша жоғары қайта бөлулерге және ішкі нарыққа ауысуға мүмкіндік бермеді.

Мемлекет бастамалары бизнес-қоғамдастықтан қажетті қолдау таппады, өйткені жас ұлттық бизнес әртараптандырудың белсенді ойыншысы болып көрінетіндей және Қазақстан үшін жаңа инновациялық бизнесті құру, әлемдік нарыққа шығу және бәсекеге түсу үшін стратегиялық әріптес ретінде әлемнің жетекші компанияларын тарта алмайды.

Дағдарысқа дейінгі кезеңде Қазақстанның нарықтық экономикасы эволюциялық түрде құрылды. Өткен циклдік даму экспорттық шикізат секторы өсуінің серпінімен және сыртқы қаржылық нарықтарда арзан инвестициялық ресурстардың қолжетімділігімен көрінді.

Қазақстанда орта және шағын бизнестің ұлттық ерекшелігі инвестициялардың тез қайтарымына кепілдік беретін бос тауашаны алу мүмкіндігімен анықталды (сатылмайтын ішкі экономика секторлары: жылжымайтын мүлік, сауда, жергілікті құрылыс индустриясы, сауда-делдалдық сектор мен қызметтер саласы).

Тиісінше, бизнес басымдықтары, қосылған құны жоғарғы өңдеу өндірістерін дамыту жөніндегі мемлекет басымдықтарына сәйкес келген жоқ. Бұл үрдістер даму институттарының, сонымен қатар екінші деңгейдегі банктердің инвестициялық жобаларының тиісті портфелінде көрінді. Бұл ұлттық бизнестің қалыптасуының объективті эволюциялық үрдісін көрсетеді. "Көбікті" үрлеген дағдарыс жаңа нарықтарды және инновациялық өнімдерді іздетеді. Қазақстанның дағдарыстан кейінгі дамуының оңтайлы жолына жеделдете индустрияландыру жатады.

Әлемдік тәжірибе индустрияландыруға қатысты әртүрлі әдістердің бар екенін көрсетіп отыр: "қуып жетуші даму", "дәстүрлі мамандандыру", "индустрияландырудан кейінгі даму" стратегиялары. Ұлттық экономика құрылымына сүйенетін болсақ, Қазақстан экономикасының ең қолайлы индустрияландыру стратегиясына шикізаттық өндірістерді жоғары бөліністерге ауыстырумен шикізат секторына сүйене отырып "дәстүрлі мамандандыру" стратегиясы болып табылады.

Дәстүрлі мамандандыру секторлары мен қалған экономика арасындағы тұрақты байланыстар сервистік қызмет арқылы дамуға мүмкіндік беретін бірқатар қосымша салаларды құрайды. Бұл сонымен қатар, шикізаттық емес сектор кәсіпорындарының жанында шағын және орта бизнес кластерлерін қалыптастыруға қолайлы жағдай жасайды.

Бүгінгі таңда, дамушы нарықтардағы бәсекелестік күшейгенде, ішкі және әлеуетті сыртқы нарықтарда тез орнығып, 170 млн. адамдық қолжетімді нарығы бар Кеден одағының әлеуетін барынша іске асыру қажет. Бұдан басқа, Қазақстанның бірегей географиялық орны Азия мен ТМД елдерінде (Ресей, Орталық Азия, Қытай, Иран, Үндістан) тиімді жаһандық серіктестік ұстанымын жүзеге асыру және иелену мүмкіндігін жасай алады. Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының белсенді болуының қолжетімді нарықтарын кеңейту мақсатында агроөнеркәсіптік кешеннің, тоқыма өнеркәсібінің және туризмнің шикізаттық емес экспорттың белсенді қолдауын қамтамасыз ету.

Қосымша "болашақ экономикасы" секторларына селективті қолдау жасау қажет, олар келесі 15-20 жылда әлемдік экономикадағы басым рөлге ие болатындар.

Индустрияландыру саясатының табысты іске асырылуының негізгі шартына өндіріс факторлары өнімділігінің өсуі және ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету жатады.

Алда тұрған индустрияландыру өңірлерді бірқалыпты даму саясатынан өсудің жоғарғы әлеуеті мен жоғарғы экономикалық белсенділікке ие қалалар мен аумақтарды дамытудағы дәлме-дәл әдіске ауысуды талап етеді.

Индустрияландыру саясатының тиімділігі бизнес пен мемлекеттің күш-жігерін экономиканың басым секторларын дамытуға шоғырландыру, сондай-ақ олардың тиімді институттары мен өзара әрекет ету тетіктерін қалыптастыруға байланысты болмақ.

Бағдарламаның мақсаты, басымдықтары, міндеттері мен принциптері

Ескерту. Бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Мақсаты - әртараптандыру мен оның бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы экономиканың орнықты және теңгерімделген өсуін қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

1) 2014 жылы ЖІӨ-ні 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кемінде 38,4 %-ға, номиналды мәнде - 26 трлн. теңгеге ұлғайту;

2) 2015 жылға қарай шикізаттық емес сектордың ЖҚҚ өсімі нақты мәнде 2008 жылғы деңгейге қарағанда кемінде 39,5 %-ды құрайды;

3) 2015 жылға қарай өңдеуші өнеркәсіптің өсімі нақты мәнде 2008 жылғы деңгейге қарағанда 43,6 %-ды құрайды;

4) шикізаттық емес (өңделген) экспорттың құндық көлемін 2008 жылғы деңгейге қарағанда кемінде 30 %-ға ұлғайту;

5) өңдеуші өнеркәсіпте еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде (2008 жылдың салыстырмалы бағаларымен) кемінде 1,5 есеге арттыру;

6) ЖІӨ-нің энергия сыйымдылығын 2008 жылғы деңгейден кемінде 10 %-ға төмендету.

Басымдықтар:

ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігі өсуінің маңызды шарты ретінде өндіріс факторларының өнімділігін арттыру;

экспортқа бағытталған жаңа жоғарғы технологиялық өндірістерді жасауға басым тікелей шетел инвестицияларын тартуға екпін беру;

ұлттық инновациялық жүйені дамыту мен нығайту;

экономиканың шоғырландырылу деңгейін төмендету және индустрияландыру процесінде шағын және орта бизнестің рөлін күшейту;

экономикалық әлеуеттің ұтымды кеңістігін ұйымдастыру.

Міндеттер:

Әртараптандыру мен бәсекеге қабілеттілік өсуін қамтамасыз ететін экономиканың басым секторларын дамыту;

Экономиканың басым секторларын дамытудың әлеуметтік тиімділігін күшейту және инвестициялық жобаларды іске асыру;

индустрияландыру үшін қолайлы ортаны құру;

экономикалық әлеуетті ұтымды аумақтық ұйымдастыру негізінде экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру;

экономиканың басым секторларын дамыту процесінде мемлекет пен бизнестің өзара тиімді әрекетін қамтамасыз ету.

Бағдарлама мынадай принциптерге негізделеді:

бизнес-бастамаларға бағдарлану;

шикізаттық емес секторда "серпінді" жобаларды және кластерлік бастамаларды қолдау;

мемлекет пен жеке меншік сектор арасындағы тәуекелдерді оңтайлы бөлу және индустрияландыру процесінде олардың рөлдерін нақты айқындау;

жаңа бизнес-мүмкіндіктерді мультипликациялау;

итеративтік, Бағдарламаны іске асыру барысында қатысушылар құрамынан жобаларды пысықтау деңгейі бойынша перманентті нақтылаумен байланысты;

транспаренттік - Бағдарламаға қатысушылардың, мастер-жоспарлардың мазмұнының, өтініш берушілердің сұрауларының, мемлекеттік қолдау шараларының, Бағдарламаны іске асыру мониторингінің нәтижелерінің ашықтық принципі;

тең қолжетімділік - Бағдарлама қатысушысы отандық, сонымен қатар шетелдік компания да, ірі және орта, шағын кәсіпорындар да болуы мүмкін;

бәсекелестік - тиімді жобаларды ілгерілету және экономикалық емес әдістерді пайдаланудың алдын алу негізі ретінде;

трансферттік (қолданылу әсері) - нормативтік-құқықтық және нормативтік-техникалық базаны жетілдіруге қатысты (бизнес-ортаны жақсарту) мемлекеттік қолдау шаралары, экономикалық қызметтің барлық субъектілеріне қолданылады;

сабақтастық - іске асырылып жатқан бағдарламалық құжаттарда көзделген мемлекеттік саясаттың аса тиімді шаралары осы Бағдарламаны іске асыру кезінде қолданылатын болады;

білім — ғылым — инновация - білікті кадрларды даярлау, ғылым жетістіктері, нарықта сұранысқа ие инновациялық технологиялар мен өнімдердің жаңа түрлерін жасау арасындағы өзара тығыз байланысты қамтамасыз ету үшін базалық құрамдауыш.

Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары
1. Экономиканы әртараптандыруды және бәсекеге қабілеттілігінің өсуін қамтамасыз ететін оның басым секторларын дамыту

Ескерту. 1-кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 07.03.2014 N 762 Жарлығымен.

Алдағы кезеңде индустрияландыру саясаты индустриялық-инновациялық процестердің катализаторларына айналатын "дәстүрлі мамандандыру" салаларын дамыту арқылы басым шикізаттық емес секторларды озыңқы дамытуға бағытталатын болады.

Мемлекеттің күш-жігері экономиканың мынадай басым секторларын дамытуға шоғырландырылады:

1) дәстүрлі: кейіннен шикізат өндірістерінен анағұрлым жоғары қайта өңдеулерге көше отырып мұнай-газ секторы, тау-кен металлургия кешені, атом және химия өнеркәсібі;

2) жер қойнауын пайдаланушылар, ұлттық компаниялар мен мемлекет сұранысына негізделген: машина жасау, құрылыс индустриясы, фармацевтика;

3) шикізаттық сектормен байланыстырылмаған және негізінен экспортқа бағдарланған өндірістер: агроөнеркәсіптік кешен, жеңіл өнеркәсіп, туризм;

4) алдағы 15 - 20 жылда әлемдік экономикада үстем рөлге ие болатын "болашақ экономикасының" секторлары: ақпараттық және коммуникациялық технологиялар, биотехнологиялар, баламалы энергетика, ғарыш қызметі.

Көрсетілген секторлардың тізбесі толық емес әрі Бағдарламаны іске асыру барысында толықтырылып отырады.

Жоғарыда көрсетілген басым бағыттардың өзектілігі 2010 - 2011 жылдары КИСТЕП Корея ғылым мен технологияларды бағалау және жоспарлау институтының әдіснамалық қолдауымен Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі жүргізген алғашқы ғылыми-технологиялық форсайт нәтижелерімен расталды. Осылайша, технологиялық болжау қорытындылары бойынша экономиканың басым 7 саласы (тау-кен металлургия кешені, энергетика, агроөнеркәсіптік кешен, химия өнеркәсібі, мұнай-газ секторы, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, машина жасау) бойынша Қазақстан үшін сындарлы 75 технологиядан тұратын тізбе айқындалды.

Оның үстіне, энергия тиімділігі технологиялары және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар салааралық сипаттағы технологияларға жатқызылған, оларды дамыту орталық және жергілікті атқарушы органдар үшін басымдыққа айналуға тиіс.

Форсайттық зерттеулердің келесі кезеңінде сындарлы технологияларды дамыту мақсатында мемлекеттің, бизнес пен ғылымның өзара іс-қимыл жасауына негізделген түйінді өнімдер мен көрсетілетін қызметтерді алу мақсатында сындарлы технологияларды дамыту бойынша тетіктер мен шаралар кешенін жүйелеуді көздейтін нысаналы технологиялық бағдарламалар (бұдан әрі - НТБ) әзірленіп, іске асырылатын болады. НТБ ғылыми-технологиялық саладағы мемлекеттік-жекеше әріптестіктің пәрменді тетігі болып табылады деп болжануда. Ұзақ мерзімді перспективада олар экономиканың түрлі секторларының бәсекеге қабілеттілігін күшейтуде оң рөл атқара алады.

Бағдарламаны іске асыру кезінде әлемдік қоғамдастықтың үшінші индустриялық төңкеріске аяқ басқанын ескеру қажет, оның сипаттамаларының бірі сұраныстың кастомизациялануы (өнімдер мен көрсетілетін қызметтерді нақты тұтынушының мүддесі мен талаптарын ескере отырып өндіру), тауарлар мен көрсетілетін қызметтер өндірісінде жеке тәсілді қолдану болып табылады, бұл жұмыс күшіне, өндірістің орналастырылуына және ұйымдастырылуына қойылатын талаптарда елеулі із қалдыруға тиіс.

Үшінші өнеркәсіптік төңкерістің негізгі 4 тренді ерекшеленеді:

1) автоматтандыру, өндірістерді цифрландыру (ақпаратты берудің ұқсас нысанынан цифрлық нысанға ауысу) және робот техникасы;

2) жаңа материалдар;

3) жаңа буын логистикасы;

4) "жасыл" технологиялар.

Сонымен қатар, индустриялық-инновациялық саясат үшінші индустриялық төңкерістің негіз қалаушы мынадай талаптарына жауап беруі тиіс:

1) энергия тұтынуды және қоршаған ортаға шығарындыларды азайтуды қамтамасыз ететін энергия үнемдеу және энергия тиімділігі технологияларын, жаңартылатын энергия көздерін дамыту, сондай-ақ энергетикалық тәуелсіздікке көшу (яғни, электр энергиясын дербес өндіру);

2) басқару жүйелерін автоматтандыру, роботтандырылған өндірістер құру, басып шығарудың 3D технологияларын қолдану есебінен өндірістердің икемділігіне қол жеткізу. Бұл орташа және ұсақ сериялы өндіріс шеңберінде жаңа өнімдер өндіруге және тауарларды тапсырыс бойынша жылдам өткізуге арналған технологиялық процестердің ұтқырлығын қамтамасыз етуге ықпал етеді;

3) интернет мүмкіндіктерін кең ауқымда қолдануды қамтамасыз ететін ақпараттық қоғам қалыптастыру;

4) өндіріс үшін мүлдем өзгеше мүмкіндіктерге ие және бірқатар артықшылықты сапалары (жоғары беріктік, жеңілдік, әмбебаптық, неғұрлым төмен құн) бар композитті материалдар, нанотехнологиялар секілді жаңа материалдарды дамыту.

Жоғарыда келтірілген басым бағыттарды іске асыру мақсатында оларды іске асыру кезіндегі негізгі проблемалар анықталып, технологияларды пайдаланудың перспективалылығына талдау жүргізілетін болады, технологияларды тұтынушыларды оқыту, ынталандыру, отандық қызметкерлерді осы технологиялармен жұмыс істеуге бейімдеу бойынша іс-шаралар жүзеге асырылады, сондай-ақ зерттеу орталықтарын, оқу зертханаларын, ірі көлемді инновациялық жобалар құру бойынша іс-шаралар іске асырылады.

Экономиканы ойдағыдай әртараптандыру республиканың орнықты дамуымен, оның ішінде орнықты дамуды басқару жүйесін оңтайландыру және төмен көміртекті экономиканың "жасыл" саясатын енгізу жолымен, инвестициялар тарту, экологиялық проблемаларды шешу, табиғат экожүйелеріне антропогендік жүктеменің келеңсіз әсерін төмендету, қоршаған ортаға эмиссияларды азайту бойынша табиғатты пайдаланушылардың жауапкершілігін күшейту, қалдықтарды кешенді қайта өңдеу арқылы дамуымен тығыз байланысты.

Экономиканы әртараптандыруды жеделдету процесінде мемлекет тиімсіз жобаларды іске асыруға қарсы тұратын болады, сондықтан қолдау үшін жобаларды таңдаудың негізгі критерийлері өнімділік, энергия тиімділігі және ең алдымен, Кеден одағының әлеуетін іске асыру мүмкіндігіне байланысты, экспортқа бағдарлану болып табылады.

Индустриялық саясат өндірістік интеграция мен өнеркәсіптік кооперациядағы кәсіпорындардың бәсекелестік артықшылықтарын нысаналы қолдануға бағдарланатын болады, олардың нәтижесінде жаңа буын кластерлері қалыптасуы мүмкін. Ғылыми, технологиялық және маркетингтік қызмет салаларындағы әлемдік көшбасшылармен ынтымақтастық нәтижесінде отандық кәсіпорындарға ғылыми-зерттеу және технологиялық әлеует деңгейін арттыруға, қолданыстағы технологиялар трансфертіне ықпал етуге және жаңаларын жасауға мүмкіндік береді.

Бұдан басқа, озық технологиялар трансферті мен оларды енгізу, қажетті ғылыми-зерттеу инфрақұрылымын дамытуды және отандық компаниялардың инновациялық қызметіне жағдай жасау мен оларды ынталандыруды қамтитын қолайлы "инновациялық ахуал" базасын қамтамасыз ету қажеттілігі бар.

Осыған байланысты, технологиялар трансферті негізгі үш бағыт бойынша жүзеге асырылатын болады:

Шетелдік технологияларға қолжетімділікті қамтамасыз ету. Өнеркәсіптің қажеттілігін анықтау мақсатында бастапқыда нарықты талдауды жүзеге асыру жөніндегі мәселелер, елдегі қандай да бір технологияларды қолдану және бейімдеу мүмкіндіктері, оның ішінде форсайттық зерттеулер шеңберінде пысықталатын болады. Алынған нәтижелердің негізінде "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" акционерлік қоғамы арқылы шетелдік технологиялардың дерекқорларына жол ашу, байланысты жолға қою, технологиялар трансфертіне, оның ішінде нысаналы технологиялық бағдарламалар арқылы қолдау көрсету бағдарламасы іске асырылатын болады. Өз кезегінде, осы жұмысты атқару отандық кәсіпорындардың инновациялық белсенділігін арттыруға ықпал ететін болады.

Технологиялар трансферті желісін құру. Атап айтқанда, АҚШ және басқа да елдермен бірлесіп технологиялар трансферті орталықтарын құру жөніндегі мәселелер пысықталатын болады. Мұндай орталықтар отандық кәсіпорындардың әлемдік қазіргі заманғы технологияларға және керісінше шетелдік перспективалы әзірлемелердің отандық нарыққа қолжетіліміндегі байланыстырушы буын, сондай-ақ қазақстандық бизнестің жетекші "коммуникация нүктелері" әрі идеялардың негізгі генераторы болмақ. Технологиялар трансфертінің бірлескен халықаралық орталықтары отандық кәсіпорындар үшін шетелде технологиялық әріптестер мен технологиялар іздестіруді де, қазақстандық стартаптарды алға жылжытуды да жүзеге асыратын болады.

Отандық технологиялар мен ғылыми әзірлемелерді әлемдік технологиялық нарыққа шығару жөніндегі жұмысты ұйымдастыру. Ол үшін "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" акционерлік қоғамында үздік отандық технологиялық стартаптарды кейіннен шетелде алға жылжыту үшін оларды іріктеу жөніндегі бағдарлама, оның ішінде тағылымдамалар, оқытулар ұйымдастыру, консалтингтік қызметтерге ақы төлеу, сондай-ақ жетекші әлемдік бизнес-акселераторлармен ынтымақтастық арқылы іске асырылады.

1.1 "Дәстүрлі индустриялардағы" өндірісті әртараптандыру
Мұнай-газ секторы

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен; өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 07.03.2014 N 762 Жарлығымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

2009 жылы республикада мұнай мен газ конденсатын өндіру шамамен 76,5 млн. тоннаны құрады, газ өндіру 35,6 млрд. текше метрді құрады. Мұнай мен газ конденсатының экспорты 68,1 млн. тоннаны құрады.

Мұнай өңдеу зауыттары (бұдан әрі - МӨЗ) 2009 жылы 12,1 млн. тонна мұнай өңдеді.

Мұнай өндіруді одан әрі дамыту теңіз жобаларымен, "Теңіз" және "Қарашығанақ" кен орындарын кеңейту жобаларының нәтижелерімен өзара тығыз байланысты.

Көмірсутек шикізатын өндіру көлемінің ауқымына қарамастан, бүгінгі күні Қазақстанда қосылған құны жоғары өнім ала отырып, көмірсутек шикізатын тереңдете өңдеудің толық технологиялық тізбегі жоқ.

Көмірсутек шикізатын өңдеу мұнай мен газды айырумен шектеледі. Елде сонау кеңес уақытында салынған әрі қазіргі заманғы стандарттарға сай келмейтін 3 МӨЗ және 3 газ өңдейтін зауыт (бұдан әрі - ГӨЗ) жұмыс істейді.

Қазіргі уақытта "ҚазМұнайГаз" ұлттық компаниясы" АҚ-ның (бұдан әрі - "ҚазМұнайГаз" ҰК" АҚ) қатысуымен халықаралық және ішкі сұраныс нарықтарына байланысты белгілі бір арақатынастағы сапалы мұнай өнімдері мен мұнай-химия өнімін шығаруға мүмкіндік беретін, көмірсутек шикізатын кешенді, терең қайта өңдеу бойынша жоғары технологиялық, инновациялық және икемді өндірістер құру жөніндегі базалық жобалар іске асырылу кезеңіне дайын.

Өзара байланысты мұнай-газ және мұнай-химия өндірістерін іске асыру үшін Атырау облысында "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" арнайы экономикалық аймағы құрылды.

Негізгі міндеттер

1. Отандық көмірсутек шикізатын (мұнай/газ) өңдеудің тереңдігін және көлемін ұлғайту.

2. Ішкі нарықтың мұнай өнімдері мен сұйытылған газға қажеттілігін қамтамасыз ету.

3. Мұнайды, газды тасымалдаудың экспорттық бағыттарын

әртараптандыру.

Нысаналы индикаторлар

1. 2016 жылдан бастап отандық мұнай өнімдерінің сапасын Еуро-4, Еуро-5 сапа стандартына дейін жеткізе отырып, 2014 жылы МӨЗ-де мұнай өңдеу көлемінің 15 млн. тоннаға дейін (2008 жылға 122,1 %) өсуін қамтамасыз ету.

2. "Бейнеу - Бозой - Шымкент" газ құбырымен газ тасымалдауды:

2013 жылы - 2,5 млрд. текше м. дейін;

2015 жылы - 6 млрд. текше м. дейін;

2016 жылдан бастап және одан кейінгі жылдары - 10 млрд. текше м. дейін қамтамасыз ету.

3. 2013 жылдан бастап жылына 200 мың тонна көлемінде мұнай жол битумдарын өндіруді қамтамасыз ету.

4. Хош иісті көмірсутектерді (бензол, п-ксилол):

2014 жылы - жылына 188,7 мың тоннаға дейін;

2015 жылы - жылына 377,4 мың тоннаға дейін;

2016 жылдан бастап және кейінгі жылдары - жылына 629,0 мың тоннаға дейін өндіруді қамтамасыз ету.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Мемлекеттің мұнай-газ саласындағы саясаты қосылған құны неғұрлым жоғары өндірістерді дамытуды ынталандыруға, ірі жобаларда аутсоринг және жергілікті құрауышты нығайту арқылы шағын және орта кәсіпорындарда қосалқы, қызмет көрсетуші және өңдеуші блоктарды қалыптастыруға, сондай-ақ қызмет көрсетуші және қосалқы кәсіпорындардың күш-жігерін біріктіру есебінен жүйе құраушы ірі компаниялардың төңірегінде кластерлер қалыптастыруға шоғырландырылатын болады.

Мұндай тәсіл мұнай-газ және мұнай-химия секторларын дамытудан ішкі экономиканың салаларына ұштасқан кең мультипликативтік әсерге қол жеткізіп, оны ұлттық қайта жаңғырту үдерісіне белсенді енгізуге мүмкіндік береді.

Көмірсутек шикізатын терең, бастапқы және кешенді қайта өңдеудің инновациялық технологияларын үйлестіру мүмкіндігін пайдалана отырып, қосылған құны жоғары базалық және өнімнің кең спектрлі өнім шығару үшін көмірсутек шикізатын терең қайта өндеу бойынша мұнай-газ және мұнай-химия өндірістері құрылатын болады.

Бұл мақсаттарда мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру көзделеді:

1) Атырау мұнай өңдеу зауытында (бұдан әрі - АМӨЗ):

хош иісті көмірсутектерді: жобалық қуаты жылына 133 мың тонна бензол, жылына 496 мың тонна параксилол өндіру кешенін салу. Жобаны іске асыру мерзімі: 2010 - 2014 жылдар;

мұнайды терең өңдеу кешенін салу. Жобаны іске асыру мерзімі: 2011 - 2016 жылдар;

2) мұнай өңдейтін қуаты жылына 6 млн. тоннаға дейін жететін Шымкент мұнай өңдеу зауытын (Оңтүстік Қазақстан облысы) жаңғырту және қайта жаңарту. Жобаны іске асыру мерзімі: 2011 - 2016 жылдар;

3) мұнайды бастапқы өңдейтін қуаты жылына 7,5 млн. тоннаға дейін жететін Павлодар мұнай химия зауытын (Павлодар облысы) жаңғырту және қайта жаңарту. Жобаны іске асыру мерзімі: 2011 - 2016 жылдар;

4) Теңіз кен орнының (Атырау облысы) көмірсутек газын қайта өңдеуді көздейтін қуаты жылына 1,3 млн. тонна өнім болатын базалық мұнай-химия өнімін өндіру жөніндегі интеграцияланған газ-химия кешенін салу. Жобаны іске асыру мерзімі: 2009 - 2016 жылдар;

5) Ақтау пластикалық масса зауытының базасында қуаты Қазақстанның климаттық жағдайына сәйкес келетін 400 мың тонна жол битумын өндіретін (Қаражанбас ауыр мұнайын өңдеу) битум зауытын салу (Маңғыстау облысы). Жобаны іске асыру мерзімі: 2010 - 2013 жылдар.

Мұнай-газ компанияларының сатып алуында жергілікті қамтуды ұлғайту үшін мынадай шаралар көзделеді:

1) мұнай-газ саласындағы ұлттық компаниялар жаңадан құрылатын өндірістерге тікелей қатысу немесе отандық тауар өндірушілер шығаратын өнімдерге ұзақ мерзімді тапсырыс беруге кепілдік беру арқылы сатып алудағы жергілікті қамту үлесін ұлғайтуды қамтамасыз ететін жаңа өндірістерді құруға бастама жасайтын болады;

2) ірі мұнай-газ жобаларының төңірегінде "Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В." компаниясының (бұдан әрі - ҚПО) қолдауымен құрылған Ақсай индустриялық паркінің үлгісі бойынша технопарктер құрылатын болады. Жобаның мақсаты қазақстандық компаниялардың ҚПО тұрақты және ұзақ мерзімді талап ететін тауарларды өндіруін ұйымдастыру болып табылады. Дәл осы қағидат бойынша "ҚазМұнайГаз" ҰК АҚ, "Теңізшевройл" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі- ТШО), "Норт Каспиан Оперейтинг Компани Б.В." (бұдан әрі - НКОК) және басқа ірі жер қойнауын пайдаланушылар талап ететін өнімдерді өндіру жөніндегі объектілер кешені құрылуы мүмкін;

3) жер қойнауын пайдаланушылармен келісімшарттарға отандық МӨЗ-дерді мұнаймен міндетті түрде қамтамасыз ету және ілеспе тауарлар өндірісін ұйымдастыру, сондай-ақ отандық тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу басымдығын қамтамасыз ету жөніндегі шарттар енгізілетін болады;

4) шикізат өңдеу және отандық тауар өндірушілерден сатып алу деңгейін ұлғайтуға бағытталған жүйе құраушы ірі жеке кәсіпорындармен меморандумдар жасалатын болады.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалау шаралары

Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету

Қазақстандық Каспий тасымалдау жүйесі (бұдан әрі - ҚКТЖ)

Мұнайды "Қашаған" және "Теңіз" кен орындарынан Каспий теңізі және Баку - Тбилиси - Джейхан жүйесі және/немесе басқа мұнай тасымалдау жүйелері арқылы халықаралық нарыққа экспорттауға арналған ҚКТЖ мыналардан құралатын болады:

1) Ескене - Құрық мұнай құбыры;

2) Каспий теңізінің қазақстандық жағалауындағы мұнай құю терминалын, мұнай тасымалдауға және қосалқы операцияларға арналған танкерлер мен кемелерді, Каспий теңізінің әзербайжандық жағалауындағы мұнай ағызу терминалын, Баку - Тбилиси - Джейхан жүйесімен қосу құрылыстарын қамтитын Транскаспий жүйесі/жобасы (бұдан әрі - ТКЖ).

Каспий құбыр жолы консорциумы (бұдан әрі - КҚК)

Жалпы ұзындығы 1510 км болатын КҚК мұнай құбыры "Теңіз" кен орны мен Қара теңіздің ресейлік жағалауындағы Новороссийск портына жақын мұнай терминалын қосады.

Мұнай құбырының өткізу қабілетін жылына 67,0 млн. тоннаға дейін ұлғайту көзделіп отыр.

Қазақстан - Қытай мұнай құбыры

Қазақстан - Қытай мұнай құбыры Атасу - Алашанькоу және Кеңқияқ - Құмкөл мұнай құбырының жобасын іске асыруды қамтиды. Қазақстан - Қытай мұнай құбырының қазіргі қуатының өткізу қабілетін жылына 20 млн. тоннаға дейін кеңейту көзделіп отыр.

Атырау - Самара мұнай құбыры

Атырау - Самара мұнай құбыры мұнайды Қара теңіз немесе Балтық теңізі бағытында Ресей Федерациясының аумағы арқылы тасымалдаудың басым бағыттарының бірі болып табылады.

Бейнеу - Бозой - Ақбұлақ газ құбыры

Елдің оңтүстік өңірлерінің газға деген қажеттілігін қамтамасыз ету және газ импортына тәуелділігін жою мақсатында Бейнеу - Бозой - Ақбұлақ газ құбырын іске қосу кешендері бойынша пайдалануға беру көзделіп отыр:

1-кезектің 1-іске қосу кешені - 2011 жыл;

1-кезектің 2-іске қосу кешені - 2013 жыл;

2-кезек - 2019 жыл.

Арнайы экономикалық аймақ (бұдан әрі - АЭА) аумағында инфрақұрылыммен қамтамасыз ету

1. Атырау облысында Қарабатанда өндірістік алаң үшін, оның ішінде интеграцияланған газ-химия кешенінің қызметі үшін инфрақұрылым объектілерін салу.

2. Атырау қаласында, аумағында базалық мұнай-химия шикізатымен жұмыс істейтін шағын және орта бизнес кәсіпорындары орналастырылатын "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" АЭА технопаркінің инфрақұрылымын салу.

Сервистік инфрақұрылымды қалыптастыру

Мұнай-газ өнеркәсібінің біліктілігі жоғары кадрларға және ғылыми-зерттеу ресурстарына, сондай-ақ техникалық, басқарушылық және коммерциялық қызметтер көрсетуге сұранысын қанағаттандыруға арналған сервистік инфрақұрылым құру мәселесі пысықталатын болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Мұнай-газ саласының 16 мамандық бойынша кадрларға мұқтаждығы Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстарының жоғары оқу орындары (бұдан әрі - ЖОО) мен техникалық және кәсіптік білім беретін (бұдан әрі - ТжКБ) 18 оқу орнында даярлау шеңберінде өтелетін болады.

2011 жылы мұнай-газ саласы үшін Атырау қаласында 700 оқу орнына арналған Өңіраралық кадрлар даярлау және қайта даярлау орталығы пайдалануға беріледі.

Мұнай-газ саласындағы кәсіптік білім беру жүйесін одан әрі табысты дамыту үшін саладағы оқытудың әлемдік стандарттарына көшу:

1) жастарға кәсіптік білім беру және қазақстандық кадрларды даярлау да компаниялардың жауапкершілігін көздейтін нормативтік құқықтық база әзірлеу;

2) әлеуметтік әріптестерді кадрлар даярлауға тарту арқылы олармен өзара іс-қимыл жасау, қазақстандық кадрларды оқыту үрдісінде мұнай компанияларының оқу орталықтарын бірлесіп пайдалануды қамтамасыз ету арқылы жүзеге асырылатын болады.

Мұнай-газ саласы үшін мамандар даярлау мемлекеттік тапсырыс және шетелдік ірі мұнай компанияларының мақсатты білім беру гранттарының шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

Техникалық регламенттерді енгізу

Қазіргі уақытта Кеден одағының (бұдан әрі - КО) аумағында мұнай-газ және мұнай-химия саласының бірыңғай нормативтік-техникалық базасы әрекет етеді. КО шеңберінде мынадай техникалық регламенттер әзірленді және бекітілді:

1) "Автомобиль және авиациялық бензинге, дизель және кеме отынына, реактивті қозғалтқыштарға арналған отынға және мазутқа қойылатын талаптар туралы" (2012 жылғы 31 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі);

2) "Жағармай материалдарына, майларға және арнайы сұйықтықтарға қойылатын талаптар туралы" (2014 жылғы 1 наурыздан бастап қолданысқа енгізіледі).

Жоғарыда аталған техникалық регламенттер қолданысқа енгізілгенге дейін Қазақстан Республикасының аумағында мыналардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейтін техникалық регламенттер қолданылады:

1) "бензинге, дизель отыны мен мазутқа" (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 наурыздағы № 153 қаулысымен бекітілген);

2) "бензинге телімдерге" (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 23 маусымдағы № 634 қаулысымен бекітілген);

3) "көлік құралдарына арналған жағармайларға және арнайы сұйықтықтарға" (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 12 маусымдағы № 563 қаулысымен бекітілген);

4) "мұнай-газ кәсіпшілігі, бұрғылау, геологиялық-барлау және геофизикалық жабдықтарға" (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 29 желтоқсандағы № 2231 қаулысымен бекітілген).

Сондай-ақ КО шеңберінде магистральды мұнай құбырларының, су асты құбыр жолдары мен кәбілдердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейтін техникалық регламент әзірленетін болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Мұнай-газ секторы саласындағы инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және озық ғылыми-технологиялық жаңа бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

"ҚазМұнайГаз" ҰК" акционерлік қоғамы кен орындарының үлгісінде игерудің кейінгі сатысындағы кен орындары үшін технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша қабаттардың мұнай беруін арттыру технологиялары айқындалатын болады. Осы сындарлы технологияны дамыту - "ҚазМұнайГаз" ҰК" акционерлік қоғамы кен орындарының үлгісінде игерудің кейінгі сатысындағы кен орындары үшін қабаттардың мұнай беруін арттыру технологияларын дамыту" нысаналы технологиялық бағдарламасын іске асыру тетігі (қабаттық қысымды ұстап тұру, ерекше жағдайларда ұңғымаларды бұрғылау технологиялары, жоғары дәлдік қабілеті бар сейсмикалық барлау, егжей-тегжейлі моделін жасау үшін сейсмикалық барлау деректерін интеграцияланған түсіндіру технологиясы, мұнай дайындау технологиясы), сонымен қатар каталитикалық технологиялар арқылы, оның ішінде полимерлер мен эластомерлер (полиэтилен, полипропилен, синтетикалық каучук) алу процестері үшін қамтамасыз етілетін болады".

Мұнай химиясы

Ескерту. Параграф алынып тасталды - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Тау-кен металлургия саласы

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Тау-кен металлургия кешенінің негізгі проблемалары: шикізат базасының сарқылуы, пайдаланылатын шикізат кешендігінің төмендігі, негізгі өндірістік қорлардың тозу дәрежесінің жоғары болуы, қоршаған орта ластануының жоғары дәрежесі және технологиялық артта қалу, толық өндіріс тізбегі бар интеграцияланған кешендердің болмауы (өндіруден бастап тауарлық дайындығының дәрежесі жоғары өнім шығаруға дейінгі), ішкі нарық сыйымдылығының аз болуы және бытыраңқылығы, өнімнің энергияны, еңбекті және материалды көп қажет етуі, инвентарлық жылжымалы құрамның өткір жетіспеушілігі.

Негізгі міндет

Машина жасауды, құрылыс индустриясын және басқа да өнеркәсіп саласы және экспортты дамытуды қамтамасыз ететін мынадай бөліністегі металлургия өндірістерін құру.

Нысаналы индикаторлар

1. 2015 жылға қарай металлургия саласының жалпы қосылған құнын минералды шикізатты терең өңдеу және жаңа бөліністер құру негізінде 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кемінде 50 %-ға ұлғайту.

2. Металлургия өнімінің экспорт көлемін 2008 жылғы деңгейге қарағанда 30 %-ға ұлғайту.

3. Металлургия өнеркәсібінің еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кемінде 15 %-ға ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Қара металлургия өнімдерін шығару құрылымы мен көлемін болжамдау:

р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2008 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2008 ж. деңгей ге қарағанда %
1	Темірді тікелей қалпына келтіру жолымен алынған қайта балқытылған шойын	ИДМ	мың тонна	3195	3195	3195	3195	3195	3000	93,8
2	Болаттан жасалған жалпақ илем	ИДМ	мың тонна	2826	2900	2900	2900	2900	3100	110
3	Ақ қаңылтыр	ИДМ	мың тонна	174	174	174	174	174	85	48,8
4	Мырышталған темір	ИДМ	мың тонна	526	526	526	526	526	573	108,9
5	Полимер жабыны бар темір	ИДМ	мың тонна	58	58	58	58	58	78	134,4
6	Құбырлар	ИДМ	мың тонна	104	104	164	434	434	215,4	207,1
7	Ферроқорытпалар	ИДМ	мың тонна	1590	1620	1654	1654	1654	1700	107
8	Титан құймалар	ИДМ	мың тонна	-	-	-	-	-	16	-

Түсті металлургия өнімдерін шығару құрылымы мен көлемін болжамдау:

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2008 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2008 ж. деңгейге қарағанда %
1	Бастапқы алюминий	ИДМ	мың тонна	125	125	250	250	250	207	165,6
2	Катодты мыс	ИДМ	мың тонна	398,4	398,4	433,4	473,4	475	500	50,2
3	Катодты алтын	ИДМ	кг	20825	20825	35825	35825	35825	43184	207,3
4	Өңделмеген мырыш	ИДМ	мың тонна	365,6	365,6	365,6	365,6	370	370	101
5	Қорғасын	ИДМ	мың тонна	105,8	105,8	105,8	205,8	205,8	205,8	195

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Елдің кен металлургиясы кешенін дамытудағы мемлекеттік саясаты мынадай бағыттарды іске асыруға бағытталады:

ірі кәсіпорындардың негізгі (базалық) металдар өндірісін ұйымдастыруы;

шағын және орта бизнес кәсіпорындарының базалық, жерде сирек және өте сирек кездесетін металдар негізінде жоғары бөліністі, қосылған құны жоғары түпкілікті өнім өндірістерін ұйымдастыру.

Сонымен қатар минералды шикізаттың кешенді өңделуін қамтамасыз ету үшін кендер мен концентраттар экспортының үлесін азайтуды ынталандыратын шаралар кешені қабылданады.

Жаңа бөліністерге бағытталған, экспортқа бағдарланған дамыту

болжанып отырған өндірістер:

1) қара металлургияда болат өндірісінің қуатын жылына 6 млн. тоннаға дейін ұлғайту бойынша 2018 жылы ірі жоба іске асырылады (Қарағанды облысы). Сонымен қатар бесжылдық кезеңде ферросиликомарганец өндірісінің жылдық көлемі жылына 64,8 мың тоннаға, феррохром көлемі жылына 440 мың тоннаға дейін ұлғайтылатын болады;

2) түсті металлургияда бастапқы алюминий өндірісі 125 мың тоннаға ұлғаяды. Сонымен қатар жылына қуаты 250 мың тонна бастапқы алюминий өндіретін жаңа зауыт құрылысы басталады (Павлодар облысы). Сирек металдар және жерде сирек кездесетін металдардың кіші саласында 2014 жылға қарай жоғары технологиялық өндірістер саласында аса ірі әлемдік көшбасшы корпорациялармен (кемінде екеу) біріккен кәсіпорындар құрылады. Бұдан басқа, катод мысын шығару - 95 мың тоннаға, кеуекті титан шығару - 16 мың тоннаға, саф таза кварц өндіру - 16,5 мың тоннаға, мыс-молибден кенін шығару 2,5 млн. тоннаға ұлғайтылатын болады. Сонымен қатар, 2016 жылы мыс концентратын шығару - 85 мың тоннаға (Шығыс Қазақстан облысы) ұлғайтылатын болады.

2015 жылға қарай тантал өндіру 297 тоннаға, бериллий өндіру 2000 тоннаға дейін ұлғайтылатын болады.

Сыртқы нарықтарға кезең-кезеңмен шыға отырып ішкі нарыққа бағытталу:

қара металлургияда Қарағанды облысындағы индустриялық аймақта қосылған құны жоғары өнім шығаратын (кемінде үшеу) жоғары технологиялық аз тоннажды өндірістер құрылады. Сонымен қатар, Қостанай облысындағы болат прокаты өндірісінің жылдық көлемі 450 мың тоннаға, ыстық брикетті темір өндірісі жылына 1,4 млн. тоннаға ұлғайтылады;

түсті металлургияда Павлодар облысында алюминийді қайта өңдейтін өндірістерді орналастыру үшін индустриялық аймақ құрылатын болады. Қуаты жылына 20 мың тонна прокат, жылына 10 мың тонна профиль өңдейтін алюминийді қайта өңдеу бойынша аз тоннажды өндірістер құру жоспарлануда. Бұдан басқа, алтынның шығарылымы (Доре балқымасы, катодты алтын) жылына 15 тоннаға артады, сондай-ақ қуаты жылына 25 тонна алтын аффинажының өндірісі игеріледі;

жоғары бөліністегі металлургия өнімін өндіру саласында Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Ақтөбе және Павлодар облыстарында 25 шағын және орта кәсіпорын құрылады.

Мынадай жобаларды іске асыру көзделіп отыр:

Қостанай облысы - ыстық брикетті темір - жылына 1,4 млн. тонна;

Қостанай облысы - сұрыптық прокат - жылына 75 мың тонна;

Қостанай облысы - металл прокаты - жылына 450 мың тонна;

Жамбыл облысы - ферросиликомарганец - жылына 64,8 мың тонна;

Ақтөбе облысы - феррохром - жылына 440 мың тоннаға дейін;

Ақмола облысы - кен өндіру - жылына 8 млн. тонна, алтын өндіру - жылына 15 тонна;

Павлодар облысы - мыс концентратының өндірісі - жылына 100 мың тонна. 2015 жылы іске қосу жоспарланып отыр;

Павлодар облысы - бастапқы алюминий өндірісі - жылына 125 мың тонна;

Шығыс Қазақстан облысы - мыс концентратының өндірісі - жылына

85 мың тонна, катод мысының өндірісі - жылына 25 мың тонна. 2016 жылы іске қосу жоспарлануда;

Шығыс Қазақстан облысы - кеуекті титан өндірісі - жылына 16 мың тонна;

Шығыс Қазақстан облысы - катод мысының өндірісі - жылына 70 мың тонна;

2018 жылы Қарағанды облысында болат өндірісін жылына 6 млн. тоннаға дейін ұлғайта отырып, ірі жобаны іске қосу жоспарлануда.

Бұл жобаны іске асыру кезеңдері:

№ 2 домна пешін реконструкциялау.

Инвестициялау сомасы - 109,3 млн. АҚШ доллары. 2011 жылдың қарашасында пеш қыздырылуға қойылды. Алғашқы шойын (құрамында 2 %-дан жоғары кремний бар) 2012 жылғы 29 сәуірде, 10 мамырда - қолданбалы шойын (құрамында 0.8-1 % кремний бар) алынды;

№ 3 дайындамаларды үздіксіз құю машинасын жаңғырту.

Инвестициялау сомасы - 37,4 млн. АҚШ доллары. 2011 жылғы қарашада пайдалануға берілді. № 3 машина жұмыс параметрлеріне 2012 жылғы сәуірде шықты;

"Linde" фирмасының оттегі өндірісінің ауаны бөлу блогын салу.

Инвестициялау сомасы - 125 млн. АҚШ доллары.

Жоба 2012 жылдың 25 желтоқсанында іске қосылды;

домналық газдағы қазандық станциясын салу.

Инвестициялау сомасы - 18,5 млн. АҚШ доллары. 2012 жылғы 15 желтоқсанда іске қосылды;

№ 3 домна пешін реконструкциялау.

Инвестициялау сомасы - 130 млн. АҚШ доллары. "Пауль Вюрт" фирмасымен (Люксембург) келісімшарт жасалды. Алда инжинирингтік (жобалық) жұмыстарды орындау тұр.

2012 жылғы 5 желтоқсанда пеш күрделі жөндеуге тоқтатылды.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету

Ақсу-2 (Павлодар облысы), Дөң (Хромтау, Ақтөбе облысы), Жіңішке (Ақтөбе облысы) станцияларындағы темір жолдың өткізу қабілетін арттыру мәселесі пысықталады.

Іске асыру жоспарланған инвестициялық жобаларды энергетикалық және көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету жөніндегі мәселелер пысықталатын болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Тау-кен металлургия саласы үшін мамандықтар бойынша кадрларға деген қажеттілік Қазақстанның ЖОО-да және ТжКБ оқу орындарында кадрлар даярлау есебінен қамтамасыз етіледі.

Жұмыс орындарында жеке жетекшілер бекітіле отырып, өндіріс кәсіпорындарында 3 ай мерзім өндірістік тәжірибеден өту жүйесі енгізіледі.

Техникалық регламенттерді енгізу

Техникалық реттеу саласын жетілдіру мақсатында металлургия саласында: металлургия мен металл өңдеу бойынша 4 техникалық регламент, халықаралық талаптармен үйлестірілген Қазақстан Республикасының 311 мемлекеттік стандарты, оның ішінде сынақтар әдістеріне 162, өнімге 148, сондай-ақ менеджмент жүйесіне 1 стандарт әзірленіп енгізілетін болады. Қабылдауға ұсынылатын стандарттардың 156-сы металдарға, 85-і металл материалдарына; 1-еуі менеджмент жүйесіне, 58-і металл материалдарын өлшеу және сынақ әдістеріне бағытталатын болады. Бұдан басқа, металдар мен металдан жасалған бұйымдардың сапасын өлшеуді метрологиялық қамтамасыз ету үшін қаттылықтың жоғары дәлдікті шараларын жасау мақсатында қаттылық шәкілдері бойынша мемлекеттік эталондарға жаңғырту жүргізу қажет.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Саланы ғылыми-техникалық дамыту мақсатында 2014 жылға қарай

Шығыс Қазақстан облысында Металлургия және жоғары технологиялар

орталығының жанынан өзіне тән қасиеттері бар жаңа материалдар ала отырып, минералды және техногендік шикізатты қайта өңдеудің жаңа технологияларына тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар жүргізу үшін қондырғылар салу мәселесі пысықталады.

Кәсіпорындарды жүйелі мониторингтеу, металлургия мен металл өңдеу өнімдерінің қосылған құнын қалыптастыру үдерістерін талдау және бақылау жүргізіледі.

Бизнестің инновациялық белсенділігін арттыру үшін еңбек өнімділігінің, энергия тиімділігінің жоғары көрсеткіштеріне және өндірістің экологиялылығына қол жеткізу мақсатында металлургия мен металл өңдеу кәсіпорындарын жаңғыртуға арналған инновациялық гранттар бөлінеді. "Индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы" 2012 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының шеңберінде ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (бұдан әрі - ҒЗТКЖ) жүргізу үшін, сондай-ақ жабдық лизингін жеңілдікпен қаржыландыруға гранттар бөлінетін болады.

Тау-кен металлургиясы кешені саласындағы инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және озық ғылыми-технологиялық жаңа бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша тау-кен металлургиясы кешені саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: түсті металдардың қорытпаларын, кешенді ферроқорытпаларды өндіру технологиялары, темірді тікелей қалпына келтіру, металдарды сілтісіздендіру, тозуға төзімді қорытпаларды балқыту, тозуға төзімді және ыстыққа төзімді бұйымдарды құю технологиялары, шойыннан, болаттан, түсті металдардан бұйымдар құю технологиялары, пайдалы қазбалардың кен орындарын іздестіру мен барлаудың, техногендік кен орындарын қайта өңдеудің, ұжымдық концентраттар алудың, таза металдарды тікелей алудың, байытуы қиын және сапасы төмен шикізаттарды байыту мен қайта өңдеудің геологиялық-геофизикалық әдістерінің технологиялары. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етіледі.

Саланың минералды шикізат пен жоғары бөліністі металлургиядан пайдалы құрауыштарды кешенді алу жөніндегі инновациялық-технологиялық база жасалып, қолданысқа енгізіледі.

Мыналар:

1) тау-кен кәсіпорындарындағы негізгі өндірістік процестерді автоматтандыру жөнінде жобалар әзірленіп, іске асыру мәселелері пысықталатын;

2) импорттық технологияларды бейімдеу мен жаңғырту тетіктері дайындалатын болады.

Тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау

Корпоративтік табыс салығы бойынша салық салынатын базаны ҒЗТКЖ нәтижелерін енгізу шығыстарының 150 %-на қысқарту жолымен ҒЗТКЖ дамытуды ынталандыру.

Мемлекет қатысатын жобаларды іске асыру кезінде жергілікті қамтуды дамыту мақсатында осы жобаларды іске асыру үшін металл өнімін жеткізудің басым құқығы отандық өндірушілерге қамтамасыз етіледі.

Саланың дамуын қолдау жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялардың және мемлекеттік органдардың сала кәсіпорындарының тауарларын, жұмыстарын және көрсетілетін қызметтерін басымдықпен сатып алуы жолымен жүзеге асырылатын болады.

Жоғары бөліністі өнімдер алу мақсатында ішкі нарықта металдар өткізуді ынталандыру үшін шаралар қабылданады.

Қазақстан экономикасын әртараптандыруда және қосылған құн жасауда, оның ішінде жергілікті қамтуды, технологиялар трансфертін дамыту, жаңа өнім түрлерін игеруді ынталандыру арқылы тау-кен металлургиясы кешенінің ірі жүйе құраушы компанияларының қатысуы бойынша жүйелі шаралар әзірленетін болады.

Ресурстық қамтамасыз ету

Ресурстық базасы шектеулі отандық компанияларға шетелде тау-кен активтерін сатып алу үшін жәрдем көрсетіледі.

Теңгерімделген, қиын байытылатын кендер мен концентраттарды және үйінділерді өңдеу, сондай-ақ қайталама шикізатты (қара және түсті металдардың сынықтары мен қалдықтары) пайдалану бойынша тиімді технологиялар әзірленеді және енгізіледі.

Мыналар:

1) халықаралық стандарттарға сәйкес пайдалы қазбалар қорын бағалау және есепке алу жүйесін құру;

2) техногендік минералдық түзілімдерді (ТМТ) өнеркәсіптік пайдалануға тарту процестерін басқару жүйесін құру;

3) іздестіру-барлау жұмыстарын жүргізудің бірінші кезекті учаскелерін бөле отырып, болжамды ресурстардың жай-күйі мен орналастырылуына бағалау жүргізу мәселелері пысықталатын болады.

"Тау-Кен Самұрық" ұлттық тау-кен компаниясы" акционерлік қоғамы (бұдан әрі - "Тау-Кен Самұрық" ҰТК" АҚ) тау-кен металлургиясы кешенінде жер қойнауын пайдалануға иеліктен шығарылатын құқықтарды сатып алу бөлігінде мемлекеттің мүддесін қамтамасыз етеді және пайдалы қазбалардың кен орындарын игеруге және өңдеуге қатысатын болады.

Заңнаманы жетілдіру

Қатты пайдалы қазбаларды өндіру жөніндегі тау-кен жұмыстарының жоспарын бекіту мәселесі жөнінде Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне өкілеттіктер беру бөлігінде "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 24 маусымдағы Заңына өзгерістер енгізіледі.

Химия өнеркәсібі

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы жағдайды қысқаша талдау

Әлемдегі химия өнеркәсібі өндірісінің жалпы көлемі шамамен 2 трлн. АҚШ долларын құрайды. Әлемдік өндірістегі қазақстандық өндірістің үлесі - 0,04%, елдің өнеркәсіптік өндірісінің көлемінде - 1,61%, елдің өңдеуші өнеркәсібінің көлемінде - 4,84%-ды құрайды.

2008 жылдың қорытындылары бойынша сала өнімі экспортының көлемі 101 млрд. теңгені немесе шамамен 0,84 млрд. АҚШ долларын, ал импорт - 92 млрд. теңгені немесе 0,76 млрд. АҚШ долларын құрады.

Саланы дамытудың проблемаларына мыналар жатады: шикізатты өңдеу деңгейінің төмендігі; өнімнің халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес келмеуі; саланың технологиялық және техникалық артта қалуы; негізгі қорлардың тозуы (80%-дан жоғары); негізгі қорларды жаңарту коэффициентінің төмендігі (жылына 1-1,5%); одан әрі бөлу өнімдерін өндіру үшін бірқатар базалық өндірістердің болмауы; білікті кадрлар тапшылығы.

Қазіргі уақытта бәсекеге қабілетті химия өндірістерін жобалау жөніндегі инжинирингтік қызметтердің (талдамалық зерттеулер, жоба алды, жобалық құжаттама, жабдықтарды, технологияларды жобалау, құрылысты бақылау, қызметті сүйемелдеу) толық кешенін жүзеге асыруға қабілетті инжинирингтік компаниялар жоқ екені рас.

Негізгі міндет

Қосылған құны жоғары жоғары технологиялық, экспортқа бағдарланған және инновациялық өнім шығаруға бағытталған химия өнеркәсібінің бәсекеге қабілетті басым өндірістерін дамыту.

Нысаналы индикаторлар

1) Жалпы қосылған құнды 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кемінде 70 %-ға ұлғайту.

2) Химия өнеркәсібі өнімінің экспорт көлемін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 38 %-ға ұлғайту.

3) Химия өнеркәсібі өнімдерін өндіруде еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 2 есеге ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Жаңа химиялық өнімдер түрлерінің өндірісі ұйымдастырылды	ИДМ	дана	-	-	5	5	5	6
2	Каустикалық сода	ИДМ	мың тонна	-	-	30	30	30	30
3	Хлор	ИДМ	мың тонна	-	-	9,6	9,6	9,6	10
4	Тұз қышқылы	ИДМ	мың тонна	-	-	45	45	45	44,5
5	Натрий гипохлориті	ИДМ	мың тонна	-	-	6,6	6,6	6,6	5
6	Минералды тыңайтқыштар	ИДМ	мың тонна	251,7	254	257	260	260	400
7	Химиялық шикізатты қайта өңдеу және байыту бойынша жаңа қуаттарды енгізу	ИДМ	дана	-	-	-	2	3	4
8	Күкірт қышқылы	ИДМ	мың тонна	997	997	1177	1177	2527	2350
9	Аммонит	ИДМ	мың тонна	-	-	-	15	15	15
10	Биопрепараттар және гуматтар (өсу стимуляторлары)	ИДМ	мың тонна	-	-	0,6	0,6	0,6	0,6

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Мыналар:

1) жылына кемінде: 1 млн. тонна минералды тыңайтқыштар (оның ішінде азотты және фосфорлы), 250 мың тонна калий тыңайтқыштары (оның ішінде хлорсыз), 200 мың тонна кешенді тыңайтқыштар, 30 мың тонна мембраналық әдіс бойынша каустикалық сода, натрий цианиді және агрохимия құралдары өндірістерін ұйымдастыру;

2) күкірт қышқылы өндірісінің көлемін жылына кемінде 500 мың тоннаға, синтетикалық жуғыш заттар өндірісінің көлемін жылына кемінде 20 мың тоннаға ұлғайту бойынша жұмыстар жүргізілетін болады.

Осы мақсаттарда мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру көзделеді:

1) мембраналық әдіс бойынша жылына 30 мың тонна каустикалық сода және өзге де өнімдер - хлор, натрий гипохлориті өндірісі (Павлодар облысы);

2) жылына 180 мың тоннаға дейін күкірт қышқылының өндірісі (Ақмола облысы);

3) жылына қуаты 650 мың тонна күкірт қышқылы цехын салу (Жамбыл облысы).

2014 жылдан бастап мынадай жобалар бойынша инфрақұрылымдық және құрылыс жұмыстары басталады:

1) жылына кемінде 1 млн. тонна азот-фосфорлы тыңайтқыштар өндірісін ұйымдастыру (Оңтүстік Қазақстан облысы "Үшбас" және "Герес" кен орындары);

2) кен байыту фабрикасын салу (Жамбыл облысы).

Жоғарыда көрсетілген жобаларды іске асыру шағын және орта бизнес кәсіпорындарының жоғары бөліністі өнімдер өндірісін ұйымдастыру үшін мүмкіндік ашады, саланың ғылымды қажет етуін ұлғайтуға, қолда бар ғылыми әзірлемелерді пайдалануға және сыртқы және ішкі нарықтардың қажеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Инфрақұрылыммен қамтамасыз ету

Жамбыл облысында кешенді минералды тыңайтқыштар өндіру зауытын

салу жобасын энергетикалық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мәселесі

пысықталатын болады.

Жамбыл облысында кешенді минералды тыңайтқыштар өндіру зауытын, Оңтүстік Қазақстан облысында азот-фосфор тыңайтқыштарын өндіру зауытын салу жобаларын көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету мәселесі пысықталатын болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Химия саласы үшін мамандықтар бойынша кадрларға деген қажеттілік Қазақстанның ЖОО-да және ТжКБ оқу орындарында кадрлар даярлау есебінен қамтамасыз етіледі.

Әкімшілік кедергілерді алып тастау

Қазақстан Республикасының аумағында химиялық өнімдер айналысын реттеу саласында рәсімдерді жеңілдету мақсатында химиялық өнімдерді тіркеу бойынша мемлекеттік қызмет көрсету ішінара автоматтандырылатын болады.

Химия өнеркәсібі саласындағы техникалық реттеу

КО-ның химия саласы бойынша техникалық регламенттері, сондай-ақ осы техникалық регламенттерге дәлелдеу базасы ретінде қабылданатын стандарттар әзірленетін болады.

013 "Техникалық реттеу және метрология саласындағы қызметтер"

бюджеттік бағдарламасы шеңберінде халықаралық талаптармен үйлестірілген 225 ұлттық және өңірлік стандарт әзірлеу және енгізу көзделген.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

"Индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы" 2012 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңын (бұдан әрі - Заң) іске асыру мақсатында Заңның 4-тарауының 20-бабында көрсетілген тоғыз бағыт бойынша өтінімдік сипатқа ие инновациялық гранттар беру түрінде мемлекеттік қолдау жүзеге асырылады.

Индустриялық-инновациялық қызмет субъектілеріне инновациялық гранттар индустриялық-инновациялық жобаларды іске асыру жөніндегі шығындардың бір бөлігін өтеу және (немесе) төлеу арқылы беріледі.

Химия өндірісі саласында қызметі қазақстандық мамандар арасынан кемінде 30 білікті инженер даярлауға, өндірістерді жобалау жөніндегі қазіргі заманғы әдістемелер мен халықаралық стандарттар енгізуге, саланың инжинирингтік қызметтеріндегі жергілікті қамтуды кемінде 40 %-ға дейін ұлғайтуға, сала кәсіпорындарының қызметін ғылыми-инжинирингтік сүйемелдеу жүйесін қалыптастыруға бағытталатын мамандандырылған инжинирингтік компания құрылатын болады.

Химия өнеркәсібі саласында иннованиялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша химия өнеркәсібі саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: металл бұйымдарын алмастыру үшін композициялық және керамикалық материалдар алу технологиялары, биомассадан (екінші буынның биоэтанолы, биоыдырайтын полимерлер) жасалған өнімдер алудың биохимиялық технологиялары, мұнайды, газды қайта өңдеу процестеріне арналған нанокатализаторлар әзірлеу, күрделі (кешенді) минералдық және органикалық-минералдық тыңайтқыштар алу технологиялары, көмір химиясын дамытуға арналған технологиялар. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау

"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамының (бұдан әрі - "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ) "Біріккен химиялық компания" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі - ЖШС) Химия өнеркәсібіндегі бағдарламаны іске асырудың негізгі операторы болады және жер қойнауын пайдалануға арналған иеліктен айыру құқықтарына ие болу, пайдалы қазбалар кен орындарын игеру мен әзірлеуге қатысу, халықаралық қаржы нарығында қажетті қарыз капиталын тартумен және стратегиялық инвесторларды іздестірумен айналысу бөлігінде мемлекеттің мүддесін қамтамасыз етеді. Химиялық өнімдер өндіру бойынша инвестициялық жобаларды, шағын және орта бизнес кәсіпорындарына жеңілдетілген кредит беру ұйымдастырылатын болады.

Отандық өндірушілердің минералды тыңайтқыштарын тұтынуды ынталандыру мақсатында ауыл шаруашылығының өнім өндірушілерін субсидиялау көлемдері ұлғайтылады.

Сауда саясаты

Экспортты қолдау мақсатында экспорттаушы химия кәсіпорындарының өндірілетін өнімді ілгерілетуіне қаржылай және сервистік қолдау көрсету көзделетін болады.

Химиялық өнімдерді экспорттауға лицензия алу рәсімі жеңілдетіледі, әрбір министрлікте келісімдер беру мерзімі азайтылатын болады.

2011-2018 жылдар кезеңіне Еуропалық Одақ (бұдан әрі - ЕО) елдері аумағы бойынша сары фосфор тасымалдау үшін цистерналардың жүрісіне арнайы рұқсаттар алу мәселесі (2011 жылдан бастап ЕО елдерінде оларға тыйым салынуына байланысты) шешілетін болады.

Ресурстық қамтамасыз ету

Химия өнеркәсібі үшін шикізат кен орындары бойынша іздестіру жұмыстары жүргізілетін болады.

Атом өнеркәсібі

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қазақстанның атом өнеркәсібін негізінен уран өнеркәсібінің кәсіпорындары құрайды.

Қазіргі уақытта Қазақстанда барланған уран қорының айтарлықтай көлемі бар - әлемде 2-ші орын алады.

2008 жылы Қазақстанда уран өндіру көлемі 8 512 тоннаны құрады. Қазақстанда уран өндіруді "Қазатомөнеркәсіп" ұлттық атом компаниясы" акционерлік қоғамының (бұдан әрі - "Қазатомөнеркәсіп" ҰАК" АҚ) бірлескен және еншілес кәсіпорындары жүзеге асырады.

Қазақстанда неғұрлым жоғары бөліністі уран өнімін шығару үшін оны өндіруге қатысты реакторға дейінгі ядролық отын циклі өндірістерін құру және дамыту үшін Қазақстанда барлық алғышарттар бар, атап айтқанда:

1) табиғи уранның едәуір қоры мен ресурстарының болуы;

2) дамыған уран өндіруші өнеркәсіптің болуы;

3) атом электр станциялары үшін ядролық отын құрауыштарын өндіретін кәсіпорынның болуы;

4) елде уран өнеркәсібінің жоғары білікті мамандарының болуы.

Мақсаты

Қазақстанда жоғары технологиялы және ғылымды көп қажет ететін атом өнеркәсібін дамыту, озық технологиялар трансфертімен қамтамасыз ету.

Негізгі міндеттері

1. Уран өндірудің белгіленген нысаналы индикаторларын орындау.

2. Қазақстанда реакторға дейінгі ядролық отын циклінің өндірісін дамыту үшін жағдайлар жасау.

Нысаналы индикаторлар

1. Табиғи уранның әлемдік нарықтағы көшбасшылық позицияларын сақтау: уранның әлемдік нарығының конъюнктурасын ескере отырып және Қазақстан Республикасының құзыретті органымен келісілген жағдайда, жер қойнауын пайдалану келісімшарттары бойынша міндеттемелер шеңберінде 2014 жылы уран өндіру көлемін 22 - 25 мың тоннаға дейін ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Уран өндіру көлемі	ЭМ	тонна	19449	21240	22320	23469
2	РФ аумағында изотоптарды бөлу жөніндегі қолданыстағы кәсіпорында уранды байыту	ЭМ	млн. ЖББ			0,3	2,5
3	Aтом саласының кәсіби кадрлармен қамтамасыз етілуі	ЭМ	Мамандар саны	100	100	100	100

Негізгі даму бағыттары

Атом өнеркәсібін дамыту мақсатында мынадай негізгі іс-шараларды іске асыру болжануда:

1) уранның ресурстық базасын қайта қалпына келтіру мақсатында Шу-Сарысу уран кендері провинциясының шегінде іздестіру-бағалау жұмыстарын жүргізу;

2) барланған уран қорын ұлғайту үшін геологиялық-барлау жұмыстарын жүргізу;

3) жұмыс істеп тұрған кеніштерде өндірістік қуаттылықты кеңейту

бойынша жұмысты жалғастыру;

4) жаңа өндіруші кешендерді пайдалануға қосу;

5) табиғи уран конверсиясы, жұмыс істеп тұрған ресейлік уран байыту кәсіпорнына қатысу арқылы уран изотоптарын бөлу қызметтеріне кепілдікті рұқсат ала отырып ядролық отын және оның құрауыштарын өндіру бойынша кәсіпорындардың әлемдік реакторға дейінгі ядролық отын цикліне әртараптандырылған тік интеграцияланған кешенін құру үшін жағдайлар жасау.

Қазақстан Республикасында атом өнеркәсібін дамытудың негізгі операторы "Қазатомөнеркәсіп" ҰАК" АҚ болып табылады, ол орналастыру және жаңа кен орындарын іске қосу бойынша ірі жобаларға тікелей қатысу, іздестіру-бағалау және геологиялық-барлау жұмыстарын жүргізу арқылы уранды өндіру саласында отандық әлеуетті арттыруға шоғырландырылады.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Сервистік инфрақұрылымды қалыптастыру

Жерасты (қышқылды) шаймалау әдісімен жоспарланған уран өндіру

көлеміне қол жеткізу үшін күкірт қышқылы зауыттарын құру, химиялық

реагенттерді өндіру, бұрғылау құбырларының өндірісін құру жолымен уран өндіруді ресурстық қамтамасыз ету көзделген.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Атом өнеркәсібі үшін мамандарды даярлау, қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру бағдарламаларын іске асыру жалғастырылатын болады.

Мамандарды даярлау Қазақстанның ЖОО-да, "Қазатомөнеркәсіп" ҰАК" АҚ-ның біліктілікті арттыру жөніндегі арнайы ұйымдарында ("Жоғары технологиялар институты" ЖШС, "Қазақстандық ядролық университет" ЖШС), сондай-ақ таяу және алыс шетелдердегі ЖОО-да жүргізілетін болады. Мамандарды қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру шетелдік мамандарды тарту арқылы, сондай-ақ таяу және алыс шетел ЖОО-да ұйымдастырылатын болады.

Әкімшілік кедергілерді алып тастау

Атом энергиясын пайдалану саласындағы қатынастарды мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру үшін атом өнеркәсібіндегі қызметті лицензиялау мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жалғастырылатын болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Атом өнеркәсібі саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша атом өнеркәсібі саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: энергия өндіру үшін нанотехнологиялар негізінде жаңа материалдар шығару жөніндегі технологиялар, түрлі радиоизотопты өнімдер (ядролық медицинаға және экономиканың басқа да салаларына арналған) алу технологиялары. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

1.2 Ішкі сұраныс негізінде салаларды дамыту

Экономиканы "дәстүрлі индустрияларда" қарқынды дамыту, қазақстандық қамтуды дамыту экономиканың жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялар мен мемлекеттің сұранысына негізделген секторларын, ең алдымен машина жасауды, құрылыс индустриясын және фармацевтика өнеркәсібін дамыту үшін ынталандыру шарасы болады.

Бұл ретте ішкі сұранысты қамтамасыз етуден отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру, өндіріс факторлары өнімділігінің өсуі, инновациялық технологиялар енгізу есебінен олардың экспорттық әлеуетін өсіруге кезең-кезеңімен көшу осы салаларды дамыту стратегиясы болады.

Машина жасау

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Машина жасау кешеніне 13 кіші сала кіреді: темір жол, мұнай-газ, кен-шахта және металлургия, автомобиль жасау, ауыл шаруашылығы, электр жабдығы және т.б. Қазақстанның өнеркәсіп өндірісінің жалпы көлеміндегі машина жасау кешені өнімінің үлесі 1990 жылы 15,9 %-дан 2008 жылы 2,9 %-ға төмендеді. 2008 жылы нарық сыйымдылығы 16 663 млн. долларды құрады, оның ішінде негізгі үлесті 15 475 млн. доллар импорт құрайды, бұл тауар импортының жалпы құрылымында 41% құрайды.

Саланы дамытудың негізгі проблемалары: кәсіпорындардың технологиялық артта қалуы; өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің төмендігі; әлемдік өндірушілермен байланыстың болмауы; конструкторлық құжаттамаға қолжетімділік; инвестиция көлемінің аз болуы; зауытаралық кооперацияның болмауы; жабдықтың тозу деңгейінің жоғары болуы (43-80 %); білікті кадрлардың тапшылығы; машина жасау өнімінің сатудан кейінгі сервисі деңгейінің төмен болуы.

Мұнай-газдағы, кен шахтасындағы және металлургия машиналарын жасаудағы проблемалар: машина жасау кәсіпорындарының жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуының перспективалы жоспарлары, техникалық қайта жарақтану жоспарлары, кен орындары, өңірлер бөлінісінде мұнай-газ машиналарын жасау өнімдерінде қажеттілік, өнім импорты бойынша жоспарлар туралы хабардар болмауы болып табылады.

Ауыл шаруашылығы машинасын жасаудағы проблемалар: импортталатын құрамдас бөліктер мен материалдарды пайдалану; ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің төлем қабілеттілік сұранысының төмендігі; кредиттік ресурстарға қол жеткізудің қиындығы; отандық машина жасау өнімін өндіруді лизингтік компаниялардың қаржыландыру мүмкіндігінің заңнамалық шектелуі болып табылады.

Көлік машинасын жасаудағы проблемалар: ірі габаритті құймалардың болмауы, импортталатын құрамдас бөліктер мен материалдарды пайдалану болып табылады.

Мыналар қорғаныс өнеркәсібіндегі проблемалар болып табылады: ғылыми зерттеулердің мүлдем болмауы; өндірістің толық циклінің жоқтығы (негізінен жинақтауыштары шығарылады); басты тұтынушылар - Қазақстанның Қарулы Күштерімен, басқа да әскерлерімен және әскери құрылымдарымен тиімді өзара қарым-қатынастың жоқтығы; әлеуетті тұтынушылар (негізінен Қазақстанның әскери өнімдері ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттерді ғана қызықтыра алады) санының шектеулі болуы; өндіріс рентабельдігінің төмендігі, мемлекеттің жеткіліксіз қаржыландыруы.

Негізгі міндет

Ішкі нарықтың қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру және қосылған құны жоғары түпкі өнім өндіруді ұлғайту есебінен экспортты кеңейту.

Нысаналы индикаторлар

1. Машина жасаудағы жалпы қосылған құнды 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 70 %-ға ұлғайту.

2. Машина жасау саласындағы еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 2,3 есеге ұлғайту.

3. Сала ресурстарының жалпы көлемінде 2008 жылғы деңгейге қарағанда 1,5 есеге отандық машина жасау өндірісі үлесінің өсімін қамтамасыз ету.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2011 ж.
1	Көлік машинасын жасау, оның ішінде:	ИДМ
1.1	жеңіл автомобильдер мен жинақтауыштар өндірісін оқшауландыру деңгейі	ИДМ	%		5	10	20	30
1.2	дизельді локомотивтер өндірісі	ИДМ	бірл.					42
1.3	жолаушы таситын вагондар өндірісі	ИДМ	бірл.					48
2	Ауыл шаруашылығы машинасын жасау, оның ішінде:	ИДМ
1.1	комбайндар өндірісі	ИДМ	бірл.	-	258	565	590	650
1.2	тракторлар өндірісі*	ИДМ	бірл.	1000	1000	1000	1000	1000

Ескертпе: * жыл сайынғы жоспарланатын өндіріс

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Шығарылатын ассортиментті кеңейту жөніндегі икемді өндірістер құру мақсатында жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту және машина жасау өнімінің жаңа түрлерін игеру.

Бөлшектер мен құрамдас бөліктер өндірісін игеру арқылы

жергіліктендіру деңгейін ұлғайта отырып, ірі құрастыру өндірістерін

ұйымдастыру.

Қосылған құны жоғары машина жасау өнімдерін өндіру және сервистік қызмет көрсетуді дамыту (инжиниринг) бойынша қазіргі заманғы жаңа кәсіпорындар құру.

Көлік машинасын жасауда 2015 жылға қарай жергіліктендіру деңгейін 30 %-ға дейін жеткізе отырып, жеңіл автомобильдер мен құрамдас бөліктерді құрастырып өндіру ұйымдастырылады.

Теміржол машинасын жасауда локомотивтер, жүк вагондарын шығару ұлғаяды. Қуаты жылына 200 бірлікке дейінгі мамандандырылған платформа, жылына 600 бірлікке дейін хоппер-вагон өндірісі игеріледі. Теміржол машинасын жасау қажеттіліктері үшін болат құю өндірісі ұйымдастырылады.

Тікұшақ құрастыру өндірісінде жергілікті қамту ұлғаятын болады.

2015 жылға қарай екіжақты бағдарланған пилотсыз ұшу аппараттарын (бұдан әрі - ПҰА) жинақтау және техникалық қызмет көрсету бойынша орталық ұйымдастыру мәселесі пысықталатын болады.

Ауыл шаруашылығы машиналарын жасауда 2015 жылға қарай комбайндар шығару жылына 650 бірлікке дейін ұлғаятын болады, жылына 1 мың бірлік көлемінде тракторлар құрастырып шығару және аспалы жабдықтар жасау ұйымдастырылады. Елдің ірі облыстарында ауыл шаруашылығы техникаларын өткізу және қызмет көрсету бойынша тоғыз сауда-сервистік орталықтан тұратын желі құрылады.

Мұнай-газ машиналарын жасауда 2015 жылға қарай құбыр арматурасы, сұйықтық сорғыштары және бұрғылау машиналары өндірісі ұлғаятын болады. Газ-құбыр қондырғылары мен жабдығын жөндеу мен сервистік қызмет көрсету зауыты іске қосылады.

Тау-кен металлургия машина жасауында 2015 жылға қарай тау-кен

өнеркәсібіне арналған жабдықтар өндірісі ұлғаятын болады.

Электр техникалық машина жасауда 2015 жылға қарай аккумуляторлар, трансформаторлар және оқшаулағышпен оралған сымдар жасау өндірісі ұлғайтылып, қуаты 110 - 220 кВ класты трансформаторлар өндірісі игеріледі.

Мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру жоспарланып отыр:

1) локомотив құрастыру зауыты, Астана қаласы - жылына 100 локомотив және Астана қаласының АЭА аумағындағы бөлшектер мен құрамдас бөліктер өндірісі;

2) автомобиль құрастырып шығару, Шығыс Қазақстан облысы - жылына 120 000 автомобиль және бөлшектер мен құрамдас бөліктер өндірісі технопаркі;

3) комбайн құрастырып шығару, Қостанай облысы - жылына 650 бірлік, бөлшектер мен құрамдас бөліктер өндірісі;

4) магистральды электровоздар құрастырып шығару, Астана қаласы - қуаты жылына 50 электровоз және бөлшектер мен құрамдас бөліктер өндірісі жөніндегі шағын және орта бизнес кәсіпорындарын дамыту;

5) Астана қаласында "Тальго" жолаушылар вагондарының өндірісі зауытын салу.

Қорғаныс өнеркәсібінде 2015 жылға қарай республиканың мемлекеттік қорғаныс тапсырысындағы жергілікті қамту үлесін елеулі арттыру үшін орын алған проблемаларды шешуге және нақты әлеует құруға бағытталған бағдарламалық шаралар іске асырылады.

Қазақстанның қорғаныстық-өнеркәсіптік кешен кәсіпорындарын дамытудың негізгі бағыттары мемлекеттің әскери ұйымының әскери бағыттағы тауарларына деген неғұрлым перспективалы қажеттіліктерімен айқындалады.

Мемлекеттік органдар мен қорғаныс кәсіпорындары қазақстандық әскери мақсаттағы өнімдердің экспортын ұлғайту жөнінде тиімді, келісілген шаралар қабылдайтын болады.

Мемлекет пен қорғаныс кешенінің қорғаныс өндірісі саласындағы ҒЗТКЖ саны мен сапасын ұлғайтуға бағытталған өзара іс-қимылы жандандырылатын болады.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету

Шығыс Қазақстан облысында автоқұрауыштар шығаратын автозауыт пен технопарк құрылысын қажетті жер учаскесімен және инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мәселелері пысықталатын болады.

Каспий өңірінде кеме құрылысын дамыту үшін инфрақұрылым ұйымдастыру мәселесі пысықталады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Машина жасау саласы үшін мамандықтар бойынша кадрларға деген қажеттілік Қазақстанның ЖОО-да және ТжКБ оқу орындарында кадрларды даярлау есебінен қамтамасыз етіледі.

2010 жылы Өскемен қаласында 700 оқушы орынға арналған машина жасау саласы үшін Өңіраралық кадрларды даярлау және қайта даярлау орталығының құрылысы басталатын болады.

2012 жылы "Қазақстан темір жолы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының (бұдан әрі - "ҚТЖ" ҰК" АҚ) жылына 15 000 адам білім алуға мүмкіндігі бар "Көліктегі технология орталығы" іске қосылады.

Жергілікті жерлерде жеке жетекшілер бекітіле отырып, 3 ай мерзімге өндірістік кәсіпорындарда өндірістік тәжірибеден өту жүйесі енгізілетін болады.

Техникалық регламенттерді енгізу

Мыналардың: автокөлік жабдықтарының; объектілерді қорғауға арналған өрт сөндіру техникасының; желдету жүйелерінің, төмен вольтті жабдықтардың; ауыл шаруашылығы және ағаш дайындау тракторларының, тіркемелер мен машиналарының; мұнай-газ кәсіпшілігі, бұрғылау, геологиялық барлау және геофизикалық жабдықтардың; стационарлық компрессорлық тоңазытқыш қондырғыларының; ауыл шаруашылығы шикізаты мен өсімдік шаруашылығы өнімін өңдеу жабдықтарының; ауыл шаруашылығы шикізаты мен мал шаруашылығы өнімін өңдеу жабдықтарының; су жылыту және бу қазандарының; шахталық көтеру қондырғыларының, көліктік-көтеру құралдарының; жоғары қысыммен жұмыс істейтін жабдықтардың; лифтілердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар бойынша 14 техникалық регламент, сондай-ақ 169 мемлекеттік стандарт әзірленеді және енгізіледі.

Өндірісті метрологиялық қамтамасыз ету және машина жасау өнімінің қауіпсіздігі мен сапасын бақылау үшін геометриялық шамалар мен физика-химиялық өлшемдердің мемлекеттік эталондары жаңғыртылатын болады.

Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік органдары КО шеңберінде техникалық регламенттерді әзірлеу кезінде отандық өндірушілердің мүдделерін қолдау бойынша белсенді саясат жүргізетін болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық қайта жаңғыртуға жәрдемдесу

Кәсіпорындардың қажеттіліктеріне қызмет көрсету үшін ауыл шаруашылығы, тау-кен металлургиясы, көлік және мұнайгаз машиналарын және аспап жасау сегменттері бойынша 5 конструкторлық бюро құру.

Машина жасау кәсіпорындарының негізгі қорларын жаңғырту мен

технологиялық қайта жарақтандыру үшін жеңілдікті шартпен жабдықтар

лизингі ұйымдастырылады.

Қазақстан Республикасының ғылым саласындағы ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық уәкілетті органның қорытындысы бойынша танылған жұмыстарды орындауға бұрын жұмсалған нақты шығыстардан салық салынатын табысты 50 %-ға азайту жолымен ҒЗТКЖ-ны дамытуды ынталандыру.

Машина жасау саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды, оның ішінде технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша айқындалған мынадай сындарлы технологияларды дамытуға басымдық беріледі: механикалық іске қосу, композиттік бөлшектер өндірісі, материалдарды механикалық әсерлерден (еріту, тозаң себу, қорғаныс қабатын тегістеу), химиялық әсерлерден (коррозияға қарсы жабындар; лак-бояу, оксидті), термиялық әсерлерден (термооқшаулағыш жағудың электр химиялық тәсілі, композиттерді еріту) қорғау технологиялары, 3D-принтинг, тораптарды құрастыру (құрастыру бірліктері), толық иленген дөңгелектерді және орталықтарды дайындау, газ-турбина қозғалтқыштарын жөндеу, қалпына келтіру және сынау технологиялары.

Осы сындарлы технологияларды, сондай-ақ форсайттық зерттеулер мен талдаулар нәтижесінде айқындалатын өзге де бағыттарды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау

Саланы дамытуды қолдау сонымен қатар жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялар мен мемлекеттік органдардың сала кәсіпорындарының тауарларын, жұмыстары мен қызметтерін басым сатып алу жолымен жүзеге асырылатын болады.

Ауыл шаруашылығы техникасына ішкі сұраныс "ҚазАгроҚаржы" акционерлік қоғамы (бұдан әрі - "ҚазАгроҚаржы" АҚ) базасында өзімізде шығарылған техниканы жеңілдікті шартпен лизингке сатып алу есебінен қамтамасыз етіледі.

Отандық машина жасау өніміне ішкі сұраныс отандық машина жасау өнімін сатып алуға берілетін кредиттер бойынша сыйақының бір бөлігін өтеу тетігін пысықтау арқылы, сондай-ақ жаңа отандық автомобиль техникасын сатып алуға даму институттары арқылы лизингтік қаржыландыру құралдарын енгізу мәселесін пысықтау жолымен қамтамасыз етілетін болады.

Сонымен қатар атқарушы биліктің мемлекеттік органдары, олардың аумақтық органдары мен ведомстволық бағыныстағы мекемелері үшін автомобиль техникасын сатып алуды ұйымдастыру мәселесі пысықталады.

"Астана - жаңа қала" АЭА аумағында тікелей инвестицияларды қолдау мақсатында арнайы және қосарланған мақсаттағы өнім өндірісі орналастырылатын болады.

Сауда саясаты

Қазақстандық машина жасау өнімдерін Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түрікменстан, Ауғанстан нарықтарына ілгерілету.

Қазақстандық машина жасау өнімінің экспортын ілгерілету үшін қаржылық ынталандыруды ұсыну.

Фармацевтика өнеркәсібі

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қазіргі уақытта Қазақстандағы дәрі-дәрмек нарығының жалпы көлемінде отандық өндіріс үлесі нақты мәнде 30 %-дан және ақшалай мәнде 10 %-дан аспайды.

Соңғы онжылдықта фармацевтика өнімінің қазақстандық нарығының көлемі едәуір өсті, ол 1999 жылдан бастап жыл сайын 10%-ға ұлғайды. 2000 жылдың қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасында фармацевтика өнімдерін өндіру 84,7 млн. АҚШ долларын құрады. Бұл өнеркәсіп өндірісі көлемінің кемінде 0,13 %-ын және өңдеу өнеркәсібі көлемінің 0,4 %-ын құрайды.

2009 жыл бойы Қазақстанда дәрі-дәрмек заттары импортының көлемі шамамен 816,9 млн. АҚШ долларын, ал өнімді экспорттау - 17,8 млн. АҚШ долларын құрады.

Саланы дамытудың проблемаларына мыналарды жатқызуға болады: GMP стандарттарына сәйкес жұмыс істеуге дайындалған білікті кадрлардың тапшылығы; секторға түсетін, инвестициялардың шектелген көлемі; кепілдендірілген өткізу нарықтарының болмауы; GMP стандарттарына сәйкес жұмыс істейтін өндірістік қуаттардың, отандық субстанцияларды өндірудің болмауы.

Дәрі-дәрмек шығаруды шартты түрде үш топқа бөлуге болады: түпнұсқалық (патентпен қорғалған) дәрілер, дженерик препараттары, субстанцияларды жасау.

Қазіргі уақытта дженерик нарығы Қазақстанда дәрі-дәрмекті тұтынудың негізгі үлесінің шамамен 85 %-ын құрайды, ал түпнұсқалық препараттар 15 %-дан аспайды. 2010-2014 жылдары елдегі фармацевтика өнеркәсібі дамуының анағұрлым перспективалы бағыттары дженерик препараттары өндірісін ұйымдастыру, сондай-ақ GMP халықаралық стандарттарының талаптарына сәйкес қолданыстағы және жаңадан енгізілген қуаттарды жаңғырту болады.

Негізгі міндет

Жоғары сапалы дәрілік заттар шығарудың отандық өндірісін ұлғайту есебінен ұлт денсаулығы мен елдің дәрілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

1. 2014 жылдың соңына дейін ішкі нарықты нақты мәнде 50 % отандық дәрілік заттармен қамтамасыз ету (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

2. Саланың жалпы қосылған құнын 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кемінде 2 есеге ұлғайту.

3. Негізгі фармацевтикалық өнімдер өндірісі бойынша саланың еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 50 %-ға ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ):

1) жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту және жаңа фармацевтикалық кәсіпорындар салу;

2) фармацевтикалық өнеркәсіп кәсіпорындарында "Тиісті өндірістік практика" халықаралық сапа стандарттарын (GMP) енгізу - кәсіпорындардың тиісті сертификаттар алуы;

3) халықаралық стандарттарға (GMP) сәйкес қазіргі заманғы технологиялар базасында фармацевтикалық және медициналық өнімнің импортын алмастыру үшін жағдай жасау:

2010 жылы 7 жылға дейінгі мерзімге ұзақ мерзімді 7 шартқа қол қою, Бірыңғай дистрибьютор арқылы отандық өндірушілерден дәрілік заттар мен ММБ мемлекеттік сатып алу;

2011 жылы медициналық техниканы отандық өндірушілерден мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру;

4) саланы білікті кадрлармен қамтамасыз ету - тиісті сертификаттар алу.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Саланы дамыту шеңберінде қолданыстағы өндірістерді жаңғырту және жаңа фармацевтикалық кәсіпорындар салу жүзеге асырылады.

Қатты дәрілік нысандарды (таблеткалар, капсулалар, драже) шығаратын жаңа өндірістер құрылатын болады.

Мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру жоспарланып отыр:

1) фармацевтикалық зауытты кеңейту және жаңа зауыт салу;

2) медициналық препараттар зауытының өндірістік базасын (Павлодар қаласы) тиісті өндірістік тәжірибе қағидаларына (GMP) сәйкес келтіру (бұдан әрі - GMP), сондай-ақ ампула, вакцина, сарысу және антибиотиктер өндірісі бойынша жаңа желілерді іске қосу;

3) медициналық бұйымдар зауытында шприцтер шығаруды ұлғайту,

инфузиялық ерітінділерді құю үшін жүйелер мен медициналық қалдықтарға

арналған контейнерлер өндірісін қалпына келтіру;

4) стандарттарға сәйкес антибиотиктер шығаруды ұлғайту;

5) Алматы облысында инъекциялық ерітінділер, таблеткалар, капсулалар, "жұмсақ" дәрі нысандары мен шәрбеттер шығаратын GMP талаптарына сай жаңа зауыт салу;

6) Алматы облысында таблеткалар, капсулалар және флакондар шығаратын GMP талаптарына сай жаңа зауыт салу;

7) қажетті стандарттармен сәйкестендіру үшін қолда бар өндірістік базаны жетілдіру және кеңейту, сондай-ақ персоналды GE Healthcare өндірісінің жабдығымен жұмыс жасауға үйрету және қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету;

8) инфузиялық ерітінділерді құю үшін бір рет пайдаланылатын жүйелерді шығару зауытын салу.

Жобалардың көрсетілген тізбесі түпкілікті емес. Келесі кезеңде саланың даму басымдықтарына сәйкес жобалардың қосымша портфелі қалыптастырылады.

Жоғарыда көрсетілген жобаларды іске асыру отандық өндірісті 600 атауға дейін (1200-дің ішінде) кеңейту міндетін шешуге мүмкіндік береді, бұл заттай мәнде дәрілердің түр-түрін 50 %-ға жабуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Дәрілік заттарды мемлекеттік сатып алу

Бірыңғай дистрибьютор "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ-ның "СК Фармация" ЖШС арқылы отандық фармацевтика өнімін өндірушілерден дәрілік заттарды ұзақ мерзімді мемлекеттік сатып алу ұйымдастырылатын болады, ол осы саладағы өткізу мәселесін ішінара шешеді. Бұл ретте фармацевтика өнімінің ішкі нарығы құрылымындағы мемлекеттік сатып алу үлесі 45-50 %-ға дейін ұлғаяды.

Кәсіпорын инвестицияларды міндетті түрде өндірісті жаңғыртуға және өнімділікті арттыруға салу шартымен мемлекеттік сатып алуға арналған ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасатын болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Дәрілік заттар өндірісі, ИСО 13485 медициналық мақсаттағы бұйымдар өндірісі бойынша дәрілік құралдарды өндіру бойынша GMP қағидаларына сәйкес фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп кәсіпорындарында жұмыс істейтін мамандар даярланатын болады.

Әкімшілік кедергілерді алып тастау

Тегін медициналық көмек көрсетудің кепілді көлемінің шеңберінде медициналық ұйымдардың дәрі-дәрмек формулярларының басымдықтарын қайта қарау: пациенттердің шектеулі тобын қымбат тұратын емдеудің орнына дәлелді медицина деректерінің болмауынан дәрілік құралдарды сатып алуды азайту арқылы жалпыға бірдей және тиімді емдеуді қамтамасыз ету, сондай-ақ препараттарды баламалы алмастыру және отандық дженериктерге ауысу жүйесін енгізу.

Техникалық регламенттерді енгізу

2014 жылдың соңына дейін фармацевтика өнеркәсібі кәсіпорындарында дәрілік препараттарды шығару, ИСО 13485 медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техника шығару бойынша дәрілік препараттарды шығару бойынша тиісті өндірістік тәжірибе қағидалары (GHP) енгізілетін болады.

Тікелей инвестицияларға тартымды жағдай жасау

Кәсіпорындардың халықаралық стандарттарды (GMP) және 93/42/ЕЕС директивасына сәйкес еуропалық медициналық стандарттарды енгізу бойынша жұмсалған шығындарды КПС бойынша салық салынатын базадан шығару коэффициентін 150 %-ға арттыру бөлігінде салық заңнамасына өзгерістер енгізіледі.

Дәрілік заттарды, медициналық жабдықты және медициналық мақсаттағы бұйымдарды отандық өндірушілерден мемлекеттік сатып алу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын бірыңғай дистрибьютор арқылы ұзақ мерзімді шарттар жасау жолымен жүргізіледі.

Сауда саясаты

Бірыңғай экономикалық кеңістік (бұдан әрі - БЭК) шеңберінде:

1) дәрілік құралдар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен

медициналық техника айналымы саласында Еуропалық одақпен ұқсас

заңнамалық базаны үйлестіру;

2) КО мүше мемлекеттердің өндірушілері, тиісті өндірістік тәжірибе жағдайларында өндірген (GMP) дәрілік құралдарына тіркеу куәліктерін өзара тануды қамтамасыз ету.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Фармацевтика өнеркәсібі саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндіру

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қазақстандағы құрылыс көлемі 2005 және 2006 жылдары 60 % деңгейіне жетіп, 2000 жылдан бастап шапшаң қарқынмен өсті. Әлемдік қаржы дағдарысының әсері құрылыстың өсу қарқынының күрт баяулауына алып келді.

2000 жылдан бастап құрылыс материалдары бағасының өсуі құрылыс материалдарына өсе түскен тапшылыққа негізделеді, ол импорттың өсуіне алып келді. 2008 жылы құрылыс материалдары нарығындағы импорттың үлесі 46,7 %-ды құрады.

Қазақстандағы құрылыс материалдары өндірісінің өсуін бірқатар проблемалар тежеді: Қазақстанда негізінен қайта бөлінуі төмен өнім өндіріледі; өнімнің көптеген түрлері өндірілмейді; негізгі құралдардың тозу деңгейі айтарлықтай жоғары; еңбек өнімділігі төмен; құрылыс материалдарының өндірісі Алматы, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарында және Астана мен Алматы қалаларында шоғырланған (өндіріс көлемінің 60%-дан астамы олардың үлесіне келеді).

Саланың дамуына қажетті шикізат базасының болуына қарамастан, Қазақстанда негізінен цемент пен кірпіш өндірісі дамыды. 2006 - 2007 жылдары пайдаланатын цементтің 30%-ына дейін импортталды, бірақ отандық зауыттар қуатының өсуі цемент импортынан бас тартуға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта Қазақстанда шыңдалған шыны өндірісі мүлдем жоқ, ал шыныдан жасалған дайын бұйымдардың көпшілігі импортталады. Қыш өндірісі бай шикізат базасының болуына қарамастан, жақында ғана дами бастады (қолдануға жарамды бетонитті саздың 29 кен орны). Өнімнің басым бөлігі Түркиядан, Қытайдан және Италиядан импортталады.

Қазақстандағы өңдеу материалдарының нарығында импорт өнімі басым болып келеді:

соңғы уақытта импортты линолеум нарықта толығымен басымдыққа ие болды (99%-дан астам);

орман ресурстарының шектеулігі мен қазіргі заманғы өндірістердің болмауы фанера мен ағаш талшықты тақталардан бұйымдар жасау нарығындағы импорттың басымдығына алып келді;

тұсқағаз нарығында импорт өнімі 73%-ды құрайды, бұл ретте елдегі тұсқағаздар өндірісі белсенді дамуда. Отандық өндірушілер нарығының үлесі тұсқағаздар импортына салынатын кедендік баждарға тікелей тәуелді.

Қазақстандағы құрылыс материалдары саласының дамуын тежейтін түйінді мәселелерге мыналарды жатқызуға болады:

техникалық реттеу және мемлекеттік нормалау жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкес келмеуі және баға белгілеу принциптерінің ескіруі;

өндірістің технологиялық деңгейінің төмендігі және еңбек өнімділігі деңгейінің төмендігі.

Негізгі міндет

Отандық құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкциялары өндірісін ұлғайту және қосылған құны жоғары өнімді шығару есебінен ішкі нарықтың сұранысын қанағаттандыру.

Нысаналы индикаторлар

1. Өзге де метал емес минералдық өнімдер өндірісінде жалпы қосылған құнды 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кем дегенде 66 %-ға ұлғайту.

2. Ішкі нарықтың құрылыс материалдарына деген қажеттілігін 80 %-дан астам қанағаттандыру.

3. Өзге де метал емес минералдық өнімдер өндірісінде еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 1,9 есеге ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ)

1) цемент өндірісінде 2014 жылға қарай жұмыс істеп тұрған және жаңа кәсіпорындарда цемент шығару жылына 7 млн. тоннаға жеткізіледі, цемент терминалдары салынады, жұмыс істеп тұрған цемент зауыттарын техникалық қайта жарақтау жүргізіледі және негізгі құралдардың тозу дәрежесі 30 %-ға дейін қысқарады;

2) 2014 жылы керамика өндірісінде керамикалық плиткалар шығару жылына 5,5 млн. ш. метрге дейін жеткізіліп, жылына 200 мың тонна саз өңдейтін байыту комбинаты салынады;

3) шыны өндірісінде жылына қуаты 140 мың тоннаға дейін шыны зауытының құрылысы басталатын болады;

4) индустриялық құрылыста 2014 жылға қарай жылына жалпы қуаты 900 мың м2 тұрғын үй, 6 индустриялық құрылыс комбинаты салынатын болады;

5) Ақтөбе, Алматы, Астана және Шымкент қалаларындағы 6 индустриялық құрылыс комбинаттарының айналасынан құрылыс материалдарын өндіретін (терезелер мен есіктер, ламинат, линолеум және т.б.) және қызмет көрсететін (жобалау-зерттеу, әрлеу және т.б.) кемінде 60 шағын және орта кәсіпорындар ашылады.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Құрылыс индустриясын дамытудағы мемлекеттік саясат бәсекеге қабілетті, энергияны үнемдейтін құрылыс материалдары, қосылған құны жоғары бұйымдар мен конструкциялар өндірісін инновациялық негізде дамытуға сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметін мемлекеттік реттеуді жетілдіруге, құрылыс өнімі сапасы мен қауіпсіздігін арттыруға бағытталатын болады.

Саланы дамыту шеңберінде ішкі сұранысты қамтамасыз етуге және экспорт мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталған жұмыс істеп тұрған өндірістерді жетілдіру және жаңа өндірістерді салу жүзеге асырылады:

Цемент өндірісінде 2014 жылға қарай жұмыс істеп тұрған және жаңа кәсіпорындарда цемент шығару жылына 7 млн. тоннаға жеткізілетін, цемент терминалдары салынатын, жұмыс істеп тұрған зауыттарды техникалық қайта жабдықтау және негізгі құралдардың тозу дәрежесін 30 %-ға дейін қысқарту жүргізілетін болады.

Керамика өндірісінде 2014 жылға қарай керамикалық тақтайшалар шығару жылына 5,5 млн/м² дейін жеткізіліп, қуаты жылына 200 мың тонна саз балшықты қайта өңдеу жөніндегі байыту комбинаты салынатын болады.

Шыны өндірісінде жылына қуаты 140 мың тоннаға дейін өнім шығаратын шыңдалған шыны зауытының құрылысы басталатын болады;

индустриялық құрылыста 2014 жылға қарай Ақтөбе, Алматы, Астана және Шымкент қалаларында жалпы қуаты жылына 3 млн. м² 13 тұрғын үй индустриялық құрылыс комбинаты салынатын болады. Индустриялық құрылыс комбинаты олардан энергияны енжар тұтынатын үйлер салу ұйымдастырылатын бұйымдар мен конструкциялар жасау жөніндегі қызмет көрсетуді ұсынады.

Индустриялық құрылыс комбинаттарының төңірегінде құрылыс материалдарын (терезелер мен есіктер, ламинат, линолеум және басқалары) өндіретін және қызмет көрсететін (жобалау-іздестіру, дизайнерлік, әрлеу және басқалары) кемінде 130 шағын және орта кәсіпорынды дамыту үшін жағдай жасалатын болады.

Мынадай түйінді жобаларды іске асыру және олардың төңірегінде өнім берушілердің желісін қалыптастыру жоспарланып отыр:

Жамбыл облысы - цемент зауытын салу - жылына 1100 мың тонна.

Ақмола облысы - цемент зауытын салу - жылына 552 мың тонна.

Шығыс Қазақстан облысы - "құрғақ тәсілмен" цемент зауытын салу - жылына 1000 мың тонна.

Маңғыстау облысы - "құрғақ тәсілмен" цемент зауытын салу - жылына 1 млн. тонна.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету ТжКБ және ЖОО оқу орындары түлектерінің өндірістік кәсіпорындарда өндірістік тәжірибеден өту жүйесі енгізіледі.

Мамандықтар бойынша кадрларға деген қажеттілік мамандарды ЖОО-да және 139 ТжКБ оқу орындарында даярлау есебінен қанағаттандырылады.

Астана, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында "Сәулет және құрылыс бейіндік мектептері" мамандануы бойынша әлемдік дәрежедегі колледждер құрылатын болады.

Техникалық реттеуді жетілдіру

Техникалық реттеу саласында мыналар әзірленетін және енгізілетін болады:

1) 405 ұлттық және мемлекетаралық стандарт;

2) мемлекеттік жылу өткізгіштік эталондарын және температуралық шамалардың техникалық регламенттерге сәйкестігі тұрғысынан жаңғырту.

Қазақстан Республикасының құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалау жүзеге асырылатын болады.

Жаңа сметалық-нормативтік база әзірленеді.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік қала құрылысы кадастры құрылады және мемлекеттік қала құрылысы кадастрының бірыңғай жүйесін қайта құрылымдау және қалыптастыру жүргізіледі.

Құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалауды ғылыми қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігіне ведомстволық бағыныстағы ғылыми құрылымдар айқындалатын және күшейтілетін болады.

Қауіпсіздікті және олардың пайдаланылу мерзімін арттыру, қажетті жөндеу жұмыстарының көлемін азайту мақсатында стандарттар мен техникалық регламенттерді сақтау тұрғысында құрылыс саласындағы (оның ішінде өнеркәсіп, жол құрылысы және басқа да инфрақұрылым құрылысы) жауапкершілікті күшейту жөніндегі заңнамалық актілер қайта қаралатын және оларға өзгерістер енгізілетін болады.

Осы мақсатта мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау жүйесі нығайтылатын болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Бизнестің инновациялық белсенділігін арттыру үшін даму институттарына негізгі қорларды жаңғырту үшін жеңілдікті шарттар бойынша қаржы лизингін беруге қаражат бөлінетін болады.

Саланы ғылыми-техникалық дамыту мақсатында тұрғын үй құрылысы саласында жаңа технологияларды әзірлеуге бағытталған ғылыми зерттеулерді дамыту қамтамасыз етілетін болады.

Құрылыс индустриясы саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Тікелей инвестициялар үшін қолайлы жағдайлар жасау

Шағын және орта бизнес субъектілері (ресурс үнемдеуші және энергия тиімді құрылыс материалдары мен конструкцияларды өндірушілер) үшін жеңілдікті шарттар бойынша кредиттер берілетін болады.

Отандық құрылыс материалдарына сұранысты қолдау және тұрғын үй құрылысын дамыту мақсатында индустриялық құрылыс комбинаттары шығаратын құрылыс материалдары, бұйымдар мен құрылғылар негізінде энергия тиімді материалдар мен технологияларды пайдалана отырып, көпқабатты және азқабатты тұрғын үй құрылысы үшін үлгілік жобалар сериясын әзірлеу қамтамасыз етілетін болады.

Жергілікті қамтуды дамыту мақсатында импорттық құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкцияларды негізсіз пайдалануға (баға, сапа) жол бермеу, сондай-ақ егер олардың өндірісі Қазақстанда жүзеге асырылатын болса, шетелдік өндірушінің негізгі құрылыс материалдарына, бұйымдарына, конструкцияларына қажеттілікті жиынтық ведомостіге енгізуге жол бермеу жолымен техникалық регламенттерді сақтау жөніндегі қызмет жүзеге асырылады.

Әкімшілік кедергілерді азайту

Халықаралық тәжірибені ескере отырып, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы лицензиялау жүйесіне өзгерістер енгізіледі. Лицензияланатын қызмет түрлері қысқартылады және оңтайландырылады. Берілетін лицензиялар құрылыс объектісінің техникалық күрделілігіне, лицензиаттың жұмыс тәжірибесіне және жеке капиталының болуына қарай санаттарға бөлінетін болады.

1.3 Экспорттық әлеуеті бар салаларды қолдау
Агроөнеркәсіптік кешен

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Ағымдағы жағдайды қысқаша талдау

Қазіргі кезеңде мемлекет қабылдаған шаралардың арқасында экономиканың аграрлық секторы тұрақты дамып отыр.

Ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісінің өсуі 2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы 13,8 %-ды құрады. Іс жүзінде ауыл шаруашылығы дақылдарының барлық түрлері бойынша өсуге қол жеткізілді. Жете өңделгеннен кейінгі салмағымен алғанда 20,8 млн. тонна көлемінде астық дақылдарының рекордтық өнімі алынды.

Республикада мал шаруашылығы дамуының негізгі көрсеткіштері саланың тұрақтылығын, мал басы мен құстың және мал шаруашылығы өнімін өндіру көлемінің жыл сайын ұлғайып келе жатқанын растап отыр. Соңғы жылдары мал басы мен құс жыл сайын орташа алғанда 3,8 %-ға, мал шаруашылығы өнімін өндіру көлемі 3,5 %-ға ұлғаюда.

Елдің әлеуеті ішкі азық-түлік нарығының тұрақтылығын, оны негізгі тамақ өнімдерімен кепілді толтыруды және экологиялық таза өнімдермен сыртқы нарықтарға шығуды қамтамасыз етуге толықтай мүмкіндік береді.

Тұтастай алғанда республикада халықты ауыл шаруашылығы өнімдерімен қамтамасыз ету және елдің азық-түліктік қауіпсіздігіне қол жеткізу үшін орнықты негіз жасалған.

Негізгі міндет

Қазақстан Республикасы агроөнеркәсіптік кешені (бұдан әрі - АӨК) субъектілерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жағдайлар жасау.

Нысаналы индикаторлар

1. АӨК-тің жалпы қосылған құнының 2014 жылы 2008 жылмен салыстырғанда нақты мәнде кемінде 16 %-ға өсуі.

2. Ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігін 360 мың теңгеден 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кем дегенде 2 есеге ұлғайту.

3. Азық-түлік тауарлары ресурстарының жалпы көлеміндегі отандық өндіріс тауарларының үлесі 80 % деңгейінде.

4. 2014 жылы етті өңдеу үлесі сойыс салмағында өндірілген еттің жалпы көлемінің 26 %-ына дейін, сүтті сауылған сүттің жалпы көлемінің 38 %-ына дейін, томатты жалпы жинау көлемінің 12 %-ына дейін ұлғайту.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Өсімдік шаруашылығы саласындағы стратегия өсімдік шаруашылығы субъектілерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жағдайлар жасауды, тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерге экономикалық қолжетімділікті арттыруды көздейді. Бірінші кезекте, дақылдар өсірудің ғылыми негізделген ылғал, ресурс үнемдейтін технологияларға көшу жолымен ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісін әртараптандыру, ауыл шаруашылығы бағытындағы жерді ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету, жаңа және қазіргі пайдаланудағы жерлерді ауыл шаруашылығы айналымына тарту бойынша шаралар қабылданатын болады.

Астық дақылдары ауыл шаруашылығы өнімінің экспорт құрылымында қомақты үлес алуына байланысты астықты өңдеу және сақтау, сондай-ақ оны тасымалдау үшін жаңа қуаттарды салу және қолданыстағыларды кеңейту арқылы астық өндірісінің инфрақұрылымын дамытуға ерекше назар аударылатын болады.

Мал шаруашылығы саласында ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді ет және сүт бағытындағы мал шаруашылығын дамытуға және мал шаруашылығы өнімнің экспорттық әлеуетін арттыруға ынталандыру жұмысы жалғасатын болады.

Асыл тұқымды базаны дамыту және мал мен құстың тұқымдық әлеуетін арттыру, оның ішінде одан әрі өсіру үшін асыл тұқымды малдың импорты есебінен арттыру жұмысы жалғасатын болады.

Дәстүрлі мал шаруашылығы салаларын дамыту үшін жайылымдық мал шаруашылығын, оның ішінде қой шаруашылығын дамытуға ынталандыратын іс-шаралар кешенін қабылдау мәселесі пысықталатын болады.

Сондай-ақ жемазық өндірісін дамыту және бұзылған жайылымдық жерлерді қалпына келтіру, суландыру жөнінде шаралар қабылдау мәселесі пысықталатын болады.

Балық шаруашылығын дамытудың басым бағыты ретінде балықтың тауарлық өндірісін ұлғайту мақсатында отандық аквадақыл өнімдерін өндірушілерді мемлекеттік қолдау шаралары қабылданатын болады.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласында отандық өнімнің сапасын арттыру, азық-түлік тауарларының ассортиментін кеңейту, осылайша КО бойынша негізгі сауда әріптестерімізбен бәсекелестік үшін тең жағдайлар жасау үшін өндірісті техникалық және технологиялық қайта жарақтандыру өзекті күйінде қалады.

Халықаралық сертификаттау жүйесін енгізу арқылы органикалық өнімдер өндірісін ынталандыру үшін жағдайлар жасалатын болады.

Өнімді сақтау және тұтынушыларға жеткізу логистикасын дамыту, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерді кооперациялау жолымен дайындау, қайта өңдеу және сақтау пункттерін құру арқылы нарықты отандық азық-түлік тауарлары өндірісімен одан әрі толықтыру шаралары іске асырылатын болады.

Жоғары сапа стандарттары мен өнімдердің қауіпсіздігіне қол жеткізу мақсатында ветеринарияны дамытуға, өсімдіктерді қорғауға және тамақ өнімінің қауіпсіздігіне ерекше назар аударылатын болады.

Озық технологияларды енгізуге және отандық ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісінің көлемін ұлғайтуға ынталандыру мақсатында қазіргі қолдау шараларымен қатар АӨК субьектілерін тікелей субсидиялаудан жеңілдікті қаржыландыру арқылы қолдауға (кредиттер мен лизинг бойынша пайыздық ставканы субсидиялау, агроөнеркәсіптік кешен субъектілерінің қаржы институттары алдындағы қарыздарының қайтарылмай қалу қаупін қамтамасыз ету үшін қарыздарға кепілдік беру кезінде комиссияның бір бөлігін өтеу және қарыздарды сақтандыру кезінде сақтандыру сыйақысының бір бөлігін өтеу, сондай-ақ инвестициялық салымдардың капитал қажеттілігін және оның өтелу мерзімдерін азайту. Агроөнеркәсіп кешенінің субъектілеріне жаңа өндірістік қуаттарды құруға не қолданыстағыларын кеңейтуге бағытталған инвестициялық салым кезіндегі шығындарын ішінара өтеу түрінде мемлекеттік қолдау көрсетіледі) біртіндеп көшу көзделетін болады.

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына кредиттік жүктемені азайту және банкроттыққа жол бермеу мақсатында осы кәсіпорындарды қаржылық сауықтыру жүзеге асырылатын болады.

Дүниежүзілік сауда ұйымына (бұдан әрі - ДСҰ) кіру шеңберінде отандық ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге тең жағдайларды, сондай-ақ КО мен БЭК-ке мүшелікті қамтамасыз ету үшін мемлекеттік қолдау деңгейі интеграциялық процестер шеңберінде тиісті келісілген көрсеткіштерге жеткізілетін болады.

АӨК басым салаларында білімді генерациялау мен енгізудің ғылыми-инновациялық жүйесін құру ғылыми зерттеулерді жүргізу, аграрлық зерттеулер саласында халықаралық жетекші ғылыми орталықтармен бірлесіп, ғылыми-инновациялық жобаларды іске асыру, агротехнологияларды трансферттеу мен коммерцияландыру жүйесін және білім тарату желісін дамыту, сондай-ақ халықаралық деңгейдегі транспәндік ғылыми-білім беру кешендерін (орталықтарын) құру арқылы жүзеге асырылатын болады.

Агроөнеркәсіптік кешенді индустриялық-инновациялық дамытуға жоғары технологиялық инвестициялық жобаларды іске асыру, сондай-ақ су ресурстарын интеграциялық басқару қағидаттарын енгізу жолымен қол жеткізілетін болады.

Агроөнеркәсіптік кешенде кем дегенде 20 ірі жобаны іске асыру, оның ішінде 8 мал шаруашылығы кешенін, 2 құс фабрикасын, 3 жылыжай, 3 тауарлы сүт фермасын, 1 ет комбинатын, бір-бірден нан-тоқаш өндіру, мақтаның сортты тұқымдық материалын өндіру зауытын салу көзделіп отыр. Аграрлық секторға ірі ауқымды инвестициялар тарту үшін жағдай жасау және мемлекеттің қаржы институттарымен өзара іс-қимылын жалғастыру көзделіп отыр.

Инвестициялық жобаларды іске асыру кезінде кәсіпкерлер, қаржы институттары, мемлекеттік органдар мен әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар үшін АӨК-тің басым бағыттары бойынша, оның ішінде астық және оны тереңдете қайта өңдеу өнімдері, ет және ет өнімдері, майлы дақылдар, жеміс-көкөніс өнімдері, сүт және сүт өнімдері, жүн және оны тереңдете қайта өңдеу өнімдері өндірісін дамыту мен экспорттау, құс шаруашылығын дамыту саласындағы мастер-жоспарлар айқын бағдар болып табылады.

Сонымен қатар минералды тыңайтқыштар, өсімдіктерді химиялық қорғау құралдары, ветеринариялық препараттар, диагностикумдар, ауыл шаруашылығы техникалары өндірісін қоса алғанда, экономиканың аралас салаларын дамыту қажет.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Инвестицияларды ынталандыру

Саланы дамытуды экономикалық ынталандыру, оның инвестициялық тартымдылығын және ауыл шаруашылығы құралымдары мен ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарын техникалық-технологиялық жаңғыртуды арттыру үшін АӨК субъектілерін мынадай бағыттар бойынша қолдау жалғастырылатын болады:

1) көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын жүргізу үшін қажетті жанар-жағармай материалдарының және басқа тауарлық-материалдық құндылықтардың құнын арзандату;

2) тыңайтқыштар мен гербицидтер құнын арзандату;

3) жабық топырақтағы көкөніс өндірісінің шығындарын арзандату;

4) жеміс-жидек дақылдарының, алманың "Апорт" сорты мен жүзімнің көпжылдық өскіндерін салу және өсіру шығындарының орнын толтыру;

5) қазақстандық мақта талшықтары мен шикі мақта сапасын сараптау шығындарының құнын арзандату;

6) ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге су жеткізу қызметінің құнын арзандату;

7) тұқым шаруашылығын дамыту;

8) мал шаруашылығы өнімдерінің өнімділігі мен сапасын арттыру;

9) асыл тұқымды мал шаруашылығын дамыту;

10) агроөнеркәсіптік кешеннің субъектілеріне берілетін кредиттер мен лизинг бойынша пайыздық ставкаларды арзандату;

11) ауыл шаруашылығы өнімі өндірісін басқару жүйесін дамыту;

12) қарыздарды кепілдендіру және сақтандыру кезінде комиссияның және сақтандыру сыйақысының бір бөлігін агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне өтеу;

13) өндірістік қуаттардың жаңаларын салу не қолданыстағыларын

кеңейтуге бағытталған инвестициялық салу кезіндегі шығыстарды ішінара өтеу;

14) қайта өңдеуге тапсырылған ауыл шаруашылығы өніміне кепілді сатып алу бағасын қамтамасыз ету үшін қайта өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау.

Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді қолдау сонымен қатар жеңілдікті кредит беру және шағын кредит беру, ауыл шаруашылығы және арнайы техника лизингін, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу жабдықтарын дамыту, АӨК-тегі сақтандыру жүйесін, ақпараттық-маркетингтік қамтамасыз етуді дамыту, инвестициялық жобаларды жобалық қаржыландыру арқылы іске асыру жолымен жүзеге асырылатын болады.

Сонымен қатар, АӨК-тегі жобаларды кейіннен қаржыландыру үшін екінші деңгейдегі банктерді, микрокредиттік ұйымдарды және кредиттік серіктестіктерді қорландыру шаралары іске асырылатын болады.

Бәсекеге қабілетті кәсіби кадрлар даярлау

Аграрлық саланың қажеттіліктеріне сәйкес PhD докторларын, магистрлер мен бакалаврлар, сондай-ақ ауыл шаруашылығы және ветеринариялық мамандықтардың техникалық және кәсіби білімі бар мамандарын даярлауға мемлекеттік білім тапсырысын ұлғайту мәселесін қарау.

Инфрақұрылымдық және ресурстық қамтамасыз ету

Агроөнеркәсіптік кешенді инфрақұрылымдық және ресурстық қамтамасыз ету, сондай-ақ агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік реттеу жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында:

1) елдің фитосанитариялық және ветеринариялық салауаттылығын

қамтамасыз ету;

2) ауыл шаруашылығы жануарларын сәйкестендіру;

3) ауыл шаруашылығы өндірісін ірілендіру, дайындау-өткізу

құрылымдары желісін құру және кеңейту есебінен тауарлық өнімнің өсуі үшін шаруашылық жүргізу жағдайларын жақсарту және ынталандырулар жасау мәселелерін пысықтау;

4) сумен қамтамасыз ету инфрақұрылымын дамыту;

5) су ресурстарын интеграциялық басқару қағидаттарын ескере отырып су ресурстарын пайдалану;

6) суландырудың озық әдістерін енгізу жолымен жердің мелиоративтік жай-күйін сақтау және жақсарту мәселелерін пысықтау;

7) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді тиімді пайдалану;

8) мемлекеттік бақылау мен қадағалау жүйесін дамыту және АӨК

субъектілері үшін мемлекеттік қызметтер көрсету жұмысы жүргізілетін

болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Агроөнеркәсіптік кешен саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша агроөнеркәсіптік кешен саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: топырақтың құнарлығын қалпына келтіру, суарудың прогрессивті жүйелері, мал шаруашылығын қарқынды дамыту технологиялары, ауыл шаруашылығы шикізатын терең қайта өңдеу технологиялары, инженерлік энзимология, жасушалық және геномдық селекция, жасушалық және молекулярлық инженерия, биопрепараттар жасау технологиялары, өнімдердің биоқауіпсіздігін қамтамасыз ету әдістері.

Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Жеңіл өнеркәсіп

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Жеңіл өнеркәсіп тоқыма, тігін, трикотаж, былғары-бағалы тері және аяқ киім салаларын қамтиды.

Бүгінгі таңда жеңіл өнеркәсіпте кәсіпорындардың 80%-дан астамы шағын және орта бизнес субъектілері болып табылады.

Саланың технологиялық даму перспективалары табиғи шикізаттың, өндірістік қуаттар мен адами ресурстардың болуына байланысты.

Қазақстанда жеңіл өнеркәсіптің табысты дамуы үшін қолайлы жағдайлар мен алғышарттар бар - Оңтүстік Қазақстан облысында жыл сайын 400 — 450 мың тонна шитті мақта жиналады, елдегі табиғи шикізат - мақта талшығының өндірісі (жылына 130-170 мың тонна), жүн (15-20 мың тонна) және былғары шикізаты 7,5 млн. данадан астам, табиғи шикізаттан жасалған көрсетілген өнімге сұраныс бар мата мен тоқыманың, киімнің әлемдік тауар нарықтарына экспорттау мүмкіндігі бар.

Сала кәсіпорындарының шамамен 80%-ы ескі жабдықтармен жарақтандырылған, жұмысының көптігі 30-40 %-ды құрайды.

Саланың дамуының жалпы үрдісі оның республика өнеркәсібінің көлеміндегі үлесінің төмендеуімен сипатталады, бұл жұмыс орындарының қысқартылуымен ұштасады.

Саланың өнімі Қытайда өндірілген, оның ішінде контрафактілі тауарлар санының көп болуымен байланысты бағасы бойынша бәсекеге қабілеттілігі темен болып отыр.

Негізгі міндет

Шикізатты өңдеу, қосылған құны жоғары және оны сыртқы нарықтарға шығару перспективасы бар өнім өндіру есебінен ішкі нарықтың жеңіл өнеркәсіп өніміне қажеттілігін қанағаттандыру.

Нысаналы индикаторлар

1. 2014 жылы жеңіл өнеркәсіптегі жалпы қосылған құнды 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кем дегенде 9 %-ға ұлғайту.

2. Дайын өнім экспортын 2008 жылғы деңгейге қарағанда 2,5 есеге ұлғайту.

3. Жеңіл өнеркәсіптегі еңбек өнімділігін 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде кем дегенде 1,5 есеге ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

р/с №	Атауы	Жауапты мемлекет тік орган	Өлшем бірлігі	2008 ж.	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Салада жұмыспен қамтылғандар саны	ИДМ	адам	15932	13700	13800	13985	14270	14555	12700
2	Тоқыма өнімдері өндірісінің көлемі	ИДМ	млрд. теңге	24,7	13,5	13,7	13,8	14,0	14,4	20,0
3	Киім өндірісінің көлемі	ИДМ	млрд. теңге	24,7	11,6	11,8	12,2	12,6	13,2	20,2
4	Былғарыдан жасалған және оған жататын өнімдер өндірісінің көлемі	ИДМ	млрд. теңге	3,0	2,8	2,8	2,9	3,0	3,1	3

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Алдағы кезеңде саланы дамытудың негізгі бағыттары тоқыма, тігін, былғары және аяқ киім өнеркәсібінде жергілікті шикізатты (мақта, жүн, былғары) өңдеу жөніндегі өндірістерді жаңғырту және әртараптандыру үшін ынталандырулар жасаумен байланысты болады.

Қосылған құны жоғары өнімдер шығару мақсатында:

1) жүнді бастапқы өңдейтін кәсіпорындарды жаңғырту, сондай-ақ жүнді қайта өңдеу жөніндегі толық технологиялы циклды ұйымдастыруда жүн кластерін жасау үшін жүн бұйымдарын өндіретін кіші салаларды;

2) кардтық және таралған мақта-мата жібі, мата мен дайын тоқыма бұйымдары өндірісінің жіп пен матаны бояу мен әрлеу, сондай-ақ дайын тігін бұйымдары өндірісінің, толық технологиялық циклын, оның ішінде "Оңтүстік" АЭА қызметінің түрлерін кеңейту (жібек маталар шығару, маталық емес тоқыма материалдар, кілем бұйымдары мен гобелендер, мақта целлюлозасын және оның туындыларын, мақта шикізатынан өндірілетін жоғары сапалы қағаз және былғарыдан жасалған бұйымдар шығару) есебінен ұйымдастыру үшін "Оңтүстік" АЭА аумағында (Оңтүстік Қазақстан облысы) мақтадан жасалған бұйымдар өндірісін;

3) ауыл шаруашылығы жануарларының терісін тереңдете өңдеуді ұйымдастыру және бәсекеге қабілетті тауарлы былғары, тон-тері бұйымдары мен аяқ киім шығару үшін былғары және аяқ киім кіші саласын;

4) кәсіпорындарды жаңғыртуды жүзеге асыру үшін тігіннің кіші саласын қолдау шаралары көзделетін болады.

Мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру көзделуде:

1) Шығыс Қазақстан облысы - "Былғары өндірісін қайта жаңарту және жаңғырту";

2) Оңтүстік Қазақстан облысы - "Оңтүстік" АЭА-да қазіргі заманғы тоқыма өндірісін ұйымдастыру";

3) Оңтүстік Қазақстан облысы - "Су сіңіргіш мақта және целлюлоза шығару";

4) Оңтүстік Қазақстан облысы - "Тарамды және кардтық мақта-мата жібін шығаратын қазіргі заманғы өндірісті ұйымдастыру".

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Жеңіл өнеркәсіпте мамандық бойынша кадрларға қажеттілік кадрларды Қазақстанның ЖОО мен ТжКБ оқу орындарында даярлау есебінен қамтамасыз етіледі.

Техникалық реттеу

Сапаның тиісті деңгейін қамтамасыз ету үшін техникалық регламент талаптарына жауап беретін және/немесе халықаралық стандарттарға сәйкес келетін стандарттар әзірлеу және қабылдау.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Жеңіл өнеркәсіп саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Туристік сала

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Соңғы жылдары тұтастай алғанда республиканың туризм саласы дамуының оң серпіні байқалады: 2008 жылдың қорытындылары бойынша 2007 жылмен салыстырғанда келушілердің саны 3,1 % өсті, ішкі туризмнің көлемі 8,2 % өсті, сыртқа шығушылар туризмі 15,3 % өсті.

Туризм объектілерін дамытуға инвестициялар көлемі 2005 жылғы 47 млрд. теңгеден 2007 жылы 97 млрд. теңгеге дейін өскен, ал 2008 жылдың қорытындылары бойынша осы көрсеткіш 129,3 млрд. теңгеге дейін өсті.

Сонымен қатар, әлемдік қаржы және экономикалық дағдарыс сырттан келу туризміне жағымсыз әсерін тигізді, оның көлемі 11 % төмендеді және 2007 жылғы 5,3 млн. салыстырғанда тек 4,7 млн. туристі құрады.

Қазақстан Республикасына сырттан келетіндер санының төмендеуін құрайтындардың бірі туризм индустриясы объектілерінің моральдық тозуына және инфрақұрылымның жоқтығына байланысты тартымдылығы аз болып табылды.

Сапасы әлемдік стандарттарға сәйкес келетін орналастыру орындары санының аз болуы сырттан келетін туристерге қызметтер көрсетудің толық спектрін ұсыну мүмкіндіктерін толығымен пайдалана алмауға және бұл экономикалық қайтарымның төмендігіне әкеп соқтырады.

Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыру және ұлттық турөнімді әлемдік нарыққа жылжыту жөнінде шаралар қабылданды. Осы мақсаттарда Қазақстанның Мадридтегі, Берлиндегі, Пекиндегі, Сеулдегі, Токиодағы және Лондондағы ең ірі халықаралық туристік көрмелерге қатысуы қамтамасыз етілуде, CNN, BBC, Евроньюс және Дискавери сияқты әлемнің жетекші арналарында жарнамалық бейнероликтер орналастырылуда. Сонымен қатар, Алматы қаласында КИТФ - Қазақстандық халықаралық туристік жәрмеңкесі өткізіледі.

Негізгі міндеті

Туризм индустриясының бәсекеге қабілеттілігін және Қазақстанның туристік бағыт ретіндегі тартымдылығын арттыру.

Нысаналы индикатор

1. Ішкі және келу туризмі үшін орналастыру орындарының санын 2008 жылғы деңгейге қарағанда 1,5 есеге ұлғайту.

2. Ішкі және келу туризмі үшін тәулік/төсек ұсынуды ұлғайту жолымен қонақүйлерді толтыруды 2008 жылғы деңгейге қарағанда 1,5 есеге ұлғайту.

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ)

Міндеттерді іске асыру қорытындылары бойынша мыналарға қол жеткізілетін болады:

1) туристік қызмет саласында қызмет көрсететін ұйымдардың жиынтық кірісі 2015 жылға қарай 2008 жылғы деңгейден кемінде 12 %-ға ұлғаяды;

2) 2015 жылға қарай туризм саласындағы негізгі капиталға инвестициялардың өсуі 2009 жылғы деңгейден 30 %-ды құрайды;

3) туристік қызмет жыл сайын туристік индустрия объектілері құрылысының есебінен кемінде 10 %-ға өседі;

4) 2010 жылы келушілердің болу мерзімінің ұлғаюы 2009 жылғы деңгеймен салыстырғанда - 5 %, 2011 жылы - 8 %, 2012 жылы - 10 %, 2013 жылы - 12 %, 2014 жылы - 15 % құрайды;

5) келушілер санының ұлғаюы 2010 жылғы деңгейге қарағанда 2011 жылы - 210000, 2012 жылы - 225000, 2013 жылы - 370000, 2014 жылы - 390000 демалушыны құрайды;

6) 2011 жылы туризм индустриясы саласында кәсіптік стандарт әзірленетін болады;

7) туризм саласы үшін мамандар даярлау 2011 жылы - 1000 адамды, 2012 жылы - 1100 адамды, 2013 жылы - 1200 адамды, 2014 жылы - 1300 адамды құрайды;

8) 2014 жылы гид-экскурсия жүргізушілерді даярлау және сертификаттау моделі әзірленетін болады, ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесінің қатысушылары мен қонақтары үшін кемінде 4 туристік топтама дайындалатын болады.

Саланың дамуы Қазақстанның бәсекеге қабілетті туристік өнімін және жалпы маркетингтік стратегиясын қалыптастыруға, оның ішінде Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасының ережелерін ескере отырып; туристік индустрияның кадрлық әлеуетін дамытуға; Астана қаласында ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесін ұйымдастыруды және оны өткізуді ескере отырып, туризм саласын дамыту жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға бағытталатын болады.

Мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру арқылы туризм индустриясының қазіргі заманғы инфрақұрылымын құру жұмысы жүргізілетін болады:

күніне 2000-ға дейін адам қабылдау үшін Алматы қаласында Шымбұлақ тау шаңғысы курортын кешенді дамыту;

Ақмола облысының "Бурабай" АЭА шекарасында туристік ойын-сауық кешенін салу, онда мынадай бағыттарда шағын және орта бизнесті дамыту үшін жағдайлар жасалатын болады:

1) сауықтыру, ойын-сауық саласында қызметтер көрсету, тамақтандыруды ұйымдастыру, қонақүй, экскурсиялық, ақпараттық, көліктік қызметтер көрсету;

2) туризмнің мәдени-танымдық, экологиялық, іскерлік, спорттық және басқа да түрлері саласында қызметтер көрсету.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Инфрақұрылымдық және ресурстық қамтамасыз ету

Бәсекеге қабілетті туристік өнімді құру және жалпы маркетингтік стратегияны іске асыру шеңберінде мыналар жүзеге асырылатын болады:

1) өңірлерде орналастыру үшін туристік орталықтар, кешендер мен объектілер салу;

2) тау шаңғысы туризмі инфрақұрылымын құру;

3) экологиялық туризмді дамытуды ынталандыру;

4) саяси тұрақты мемлекеттердің азаматтары үшін визалық және тіркеу тәсілдерін, шекаралық бақылауды жеңілдету жұмысын жалғастыру;

5) сырттан келетін және ішкі туризмді дамытуды реттейтін заңнама және нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;

6) туристік статистика және есептілік жүйесін жетілдіру;

7) халықаралық көрмелерге, жәрмеңкелерге және туристік іс-шараларға қатысу арқылы ішкі және сыртқы нарықта қазақстандық турөнімді ілгерілету.

Туризм индустриясының бәсекеге қабілетті инфрақұрылымын құру шеңберінде:

1) Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы облыстарының әкімдіктері жол бойындағы инфрақұрылым объектілерін салудың үлгі жобасын әзірлейді;

2) "Бурабай" мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің аумағында гольф-клуб салу және орналастыру үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерін босалқы жерге ауыстыру мәселесі пысықталатын болады.

Белсенді демалу жағдайларын дамыту үшін Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамытудың кластерлік бағдарламасының мастер-жоспарында, сондай-ақ:

1) Алматы қаласының маңында тау шаңғысы курорттарын дамытудың;

2) Ақмола облысында Щучинск-Бурабай курорттық аймағын дамытудың;

3) Маңғыстау облысындағы "Кендірлі" демалу аймағын дамытудың жүйелік жоспарларында көзделген жобалар іске асырылатын болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Туристік сала үшін 14 мамандық бойынша кадрларға деген сұраныс оларды жоғары оқу орындарында және 77 ТжКБ оқу орнында даярлау есебінен қанағаттандырылатын болады:

1) Ақмола облысының "Бурабай" АЭА туристік ойын-сауық кешені және Алматы облысының "Шымбұлақ" тау шаңғысы кешенінің туристік базасы үшін кадрларға деген қосымша сұраныс (ойын-сауық персоналы, сауда-коммерциялық персонал) ТжКБ оқу орындарында және қысқа мерзімде даярлайтын оқу орталықтарында кадрлар даярлау есебінен толықтырылатын болады;

2) "UNWTO-TedQual" туристік білім беру сапасын сертификат бойынша бір мемлекеттік ЖОО-ға аудит жүргізу және туризм индустриясы саласында кәсіптік стандарттарды әзірлеу жолымен туристік білім беру сапасын арттыру үшін жағдайлар жасалатын болады.

Бәсекелестікті дамыту

Туристер үшін қызмет көрсету нарығында бәсекелестікті дамыту мақсатында туристік операторларды ірілендіру үшін заңнамалық жағдайлар жасау қамтамасыз етілетін болады.

Инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау

Қазақстанда туризм саласын дамыту үшін:

1) инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау;

2) сырттан келетін және ішкі туризмді дамыту үшін әкімшілік формальдылықтарды жеңілдету;

3) экотуризмді дамыту көзделетін болады.

Астана қаласында ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесін ұйымдастыруды және оны өткізуді ескере отырып, туризм саласын дамыту жөніндегі шаралар кешенін іске асыру шеңберінде мыналар жоспарланады:

1) Бурабай курорттық аймағын дамытудың жүйелік жоспарын ескере отырып, Ақмола облысы Бурабай ауданының аумағының қала құрылысын жоспарлаудың кешенді жоспарына қажетті өзгерістерді айқындау және талдау жөнінде іс-шаралар өткізу;

2) туризм саласы мамандарын даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру курстарын ұйымдастыру жөнінде ұсыныстар енгізу, сондай-ақ осы курстар үшін бірыңғай оқу бағдарламасын жасау жөнінде жұмыс жүргізу;

3) көрмеге қатысушылар мен қонақтар үшін жаңа туристік бағдарлар құру.

1.4 "Болашақ экономикасы" секторларын дамыту
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Саланың ағымдағы ахуалына қысқаша талдау

Отандық ақпараттық және коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) саласының бәсекеге қабілеттілігінің өсуін қамтамасыз ету мақсатында орта мерзімді перспективада АКТ компанияларға ішкі нарықта табысты бәсекелесуге мүмкіндік беретін, мемлекет жасаған жағдайлар маңызды рөл атқарады. Бұл шаралар кезең-кезеңмен іске асырылатын болады. Бірінші кезеңде жергілікті технологиялық инфрақұрылымның сапасы, отандық өндірушілерді қолдау, АТ-мамандарын даярлау деңгейі, инновациялық ортаны дамыту арттырылатын болады. Екінші кезеңде ішкі АТ-нарығын отандық өндіріс тауарларымен және қызметтерімен толықтыру бойынша шаралар іске асырылатын болады. АКТ-саласын ынталандыру мен дамытудың кезеңдері мен тетіктері "Ақпаратты Қазақстан - 2020" мемлекеттік бағдарламасында айқындалған.

Қазақстан Республикасында АКТ секторын дамытудың жоғары қарқынын ұстау және дамуын жеделдету үшін мынадай бірқатар өзекті міндеттерді шешу қажет:

1) АКТ-саласының нормативтік құқықтық базасын және техникалық реттеуді жетілдіру;

2) АКТ-нарығының жалпы көлемінде мемлекеттік органдардың және мемлекет қатысатын компаниялардың тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алуында жергілікті қамту үлесін арттыру;

3) отандық нарықты білікті АКТ-кадрларымен қамтамасыз ету;

4) отандық АКТ-саласының технологиялық әлеуетін дамыту;

5) АКТ-саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру.

Негізгі міндет

Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың бәсекеге қабілетті ұлттық секторын қалыптастыру.

Нысаналы индикаторлар

Ақпарат және байланыс саласында жалпы қосылған құнды 2015 жылға

қарай 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 77 %-ға ұлғайту.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Қазақстан Республикасында АТК секторында мынадай бағыттарды дамыту жоспарлануда.

Бизнес пен халықтың қажеттілігін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың жұмысын жеңілдету мен оңтайландыру мақсатында электрондық, қызмет көрсетулер мен "электрондық үкіметті" дамыту шеңберінде:

1) "электрондық үкіметтің" нысаналы сәулеті құрылатын;

2) КО шеңберінде ақпарат алмасу үшін ақпартаттық коммуникациялық инфрақұрылым құрылатын;

3) электрондық лицензиялау, электрондық нотариат және электрондық сатып алудың ақпараттық жүйелері енгізілетін;

4) мемлекеттік басқарудың ведомствоішілік және сол секілді

ведомствоаралық деңгейлерінде сақталу мерзімі 5 жылдан аспайтын құжаттар үшін қағазсыз құжат айналымына толық көшіру қамтамасыз етілетін;

5) мемлекеттік қызметтердің бизнес-үдерістері оңтайландырылатын және автоматтандырылатын;

6) неғұрлым сұранысқа ие электрондық форматтағы рұқсат ету

құжаттарын беру қамтамасыз етілетін болады.

Халықтың қазақстандық контентке деген сұранысын қамтамасыз ету мақсатында Интернет желісінің қазақстандық сегментін дамыту шеңберінде:

1) ұлттық интернет-ресурстары, оның ішінде жаңалықтар,

мультимедиалық, әлеуметтік желілер;

2) мемлекеттік органдардың порталдарын контенттік сүйемелдеу және дамыту құрылатын болады.

АКТ саласында отандық әлеуетті қалыптастыру және дамыту шеңберінде ғылыми-зерттеу институтын (бұдан әрі - ҒЗИ) одан әрі дамыту қамтамасыз етілетін болады.

"Инновациялық технологиялар паркі" арнайы экономикалық аймағы (бұдан әрі - ИТП) аумағында ішкі сұранысты қамтамасыз ету мақсатында отандық жоғары технологиялық жабдықтар өндірісін дамыту шеңберінде АКТ-кластерін құру жоспарлануда.

Бизнес пен мемлекеттің қажеттілігін қамтамасыз ету мақсатында бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу және қызметтер секторын дамыту мақсатында:

1) инновациялық ақпараттық жүйелер мен өнімдерді әзірлейтін және пайдаланатын компаниялар;

2) АКТ саласын дамытуға бағытталған іс-шараларды іске асыру үшін коммерциялық емес, мемлекеттік емес ұйымдар (корпоративтік қор) құрылатын болады.

Саланың техникалық және кәсіби деңгейдегі білікті мамандарға деген қажеттілігін қамтамасыз ету мақсатында ақпараттық коммуникациялар саласында білімді дамыту шеңберінде Халықаралық ақпараттық технологиялар университетін дамыту қамтамасыз етілетін болады.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Білікті кадр ресурстары қажеттілігін қамтамасыз ету

1) 2009 жылмен салыстырғанда Қазақстанның ЖОО-да оқыту үшін ақпараттық коммуникациялық мамандықтар бойынша мемлекеттік гранттар санын 2 есеге ұлғайту;

2) халықаралық стандарттар базасында жоғары және кәсіптік техникалық оқу деңгейлерінде АТ-мамандарын даярлаудың білім беру бағдарламаларын жетілдіру.

Техникалық регламенттерді енгізу:

1) ақпараттық коммуникация саласындағы стандарттар базасын

халықаралық деңгейге дейін дамыту;

2) АКТ-саласының нормативтік құқықтық базасы мен техникалық

реттелуін жетілдіру.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу:

1) инновациялық start-up жобаларды іске асыруды гранттық, инвестициялық қаржыландыру;

2) CDMA технологиясын пайдалана отырып, телекоммуникация желілерін дамыту үшін 450 МГц диапазонында радиожиілік спектрін босату;

3) ақпараттық технологияларды зерттеу институтының АКТ-да ҒЗТКЖ

өткізуге мемлекеттік тапсырыстар мен гранттар бөлуі.

"Бұлтты есептеулер" мен виртуалдандыру технологияларында мемлекеттік органдардың АКТ-инфрақұрылымын аутсорсингке шығару арқылы мемлекеттік органдарды ақпараттандырудың жаңа моделін іске асыру.

АКТ саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша АКТ саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: "бұлтты" есептеулер, ұтқыр және мультимедиялық технологиялар, образдар мен сөзді анықтап білу технологиялары, ақпараттық қауіпсіздік технологиялары. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Саланың тартымды инвестициялық ахуалын жасау:

1) "АТП" АЭА-ның инфрақұрылымын қаржылық қолдау арқылы дамыту;

2) АКТ-саласындағы жергілікті қамту үлесін арттыру мақсатында зияткерлік, инновациялық және инфрақұрылымдық, орта ретінде "АТП" АЭА аумағында АКТ-кластерін құру;

3) Бағдарлама шеңберінде іске асырылатын дата-орталықтарды салу жөніндегі жобалар үшін жер гранттарын бөлу;

4) мемлекеттік органдар, ұлттық холдингтер мен компаниялар, күш құрылымдарының АКТ-тапсырысын шоғырландыру және АКТ секторында жергілікті қамтуды арттыру мақсатында оларды "АТП" АЭА-да орналастыру;

5) Интернет желісінің қазақстандық сегментін дамытудың мемлекеттік қолдау шаралары жүйесін жасау;

6) "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы ұсынылатын мемлекеттік қызмет көрсетулер санын ұлғайту;

7) Интернет желісінің қазақстандық сегментінде әлеуметтік жобаларды мемлекеттік қаржыландыру.

Биотехнология

Ескерту. Параграф алынып тасталды - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Ғарыш қызметі

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Біздің елімізде ғарыш саласын қалыптастыру үшін объективті алғышарттар бірегей бәсекелестік басымдықтың - жұмыс істеп тұрған "Протон", "Союз", "Зенит", "Днепр" ғарыш зымыран кешендері (бұдан әрі - ҒЗК) бар әлемдегі ең ірі "Байқоңыр" ғарыш айлағының; ғарыш байланысын жерден басқару кешенінің, жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) спутниктерінен ғарыш ақпаратын қабылдайтын үш орталықты қамтитын Ұлттық ғарыш мониторингі жүйесінің (ҮҒМЖ) базалық элементтерінің; ғарыш сәулелері станцияларын, ғылыми зертханаларды, астрономиялық обсерваторияларды қамтитын ғылыми-технология инфрақұрылымның негізгі элементтерінің бар екендігі болып табылады.

2005 - 2007 жылдарға арналған бірінші ғарыш бағдарламасы шеңберінде "KazSat-1" байланыс және хабар тарату спутнигін құру, ғарыш техникасының арнайы конструкторлық-технологиялық бюросын (ҒТ АКТБ) ұйымдастыру жобалары іске асырылды, ҰҒМЖ кіші жүйелері дамытылды. "Бәйтерек" ғарыш зымыран кешенін (ҒЗК), "KazSat-2" байланыс және хабар тарату спутнигін, Жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) ғарыш жүйесін, ғарыш аппараттарын құрастыру-сынау кешенін (ҒА ЖСК), ғылыми бағыттағы ғарыш жүйесін, дәлдігі жоғары спутниктік навигация жүйесін құрудың жобалық материалдары әзірленген болатын.

Қазақстанда бүгінгі таңда түрлі ғарыш қызмет көрсетулеріне, атап айтқанда, ғарыш байланыс жүйелерінің, ЖҚЗ ғарыш жүйесінің және дәлдігі жоғары спутниктік навигация жүйесінің (ЖСНЖ) қызмет көрсетулеріне айтарлықтай сұраныс қалыптасты.

Осы сұраныстарды қанағаттандыру үшін толыққанды ғарыш саласын құрудың мынадай бірқатар проблемаларын шешу қажет:

отандық ғарыш қызмет көрсетулері (байланыс, ЖҚЗ, навигация, ғарыш техникасын өндіру, іске қосу қызмет көрсетулері) нарығының жеткіліксіз дамуы;

ғарыш қызметін дамыту үшін нормативтік-құқықтық және нормативтік-техникалық базаның жоқтығы;

ғарыш қызметін кадрлық қамтамасыз ету жүйесінің жоқтығы.

Осы проблемаларды шешу үшін мынадай міндеттерді іске асыру қажет:

мақсатты ғарыш жүйелерін және жердегі ғарыш инфрақұрылымының объектілерін құру және дамыту;

ғарыш қызметінің ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту;

кәсіби кадрларды даярлау және біліктілігін арттыру;

ғарыш саласының шарттық және нормативтік құқықтық базасын құру.

Негізгі міндет

Республиканың индустриялық-инновациялық дамуын жеделдетуге, ұлттық қауіпсіздік пен қорғанысты нығайтуға, ғылым мен жоғары технологияларды дамытуға ықпал ететін ғылымды қажетсінетін және жоғары технологиялық экономиканың секторы ретінде толыққанды ғарыш саласын құрудың бірінші кезеңін іске асыру.

Нысаналы индикаторлар

1. 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 2014 жылы ЖҚҚ-ның 30 %-ға өсуі.

2. Тіркелген спутниктік байланыс арналарына елдің қажеттілігін

қанағаттандыру дәрежесі 2014 жылы - 80 %.

3. Дәлдігі жоғары спутниктік навигация қызметін көрсетуге елдің қажеттілігін қанағаттандыру дәрежесі (Қазақстан аумағын жабу %) 2014 жылы - 55 %.

4. 2014 жылы тұтынушыларға берілетін ғарыш деректерінің жалпы санындағы қазақстандық ЖҚЗ ғаламдық аппараттарынан (бұдан әрі - ҒА) алынатын деректердің үлесі - 50 %.

5. 2014 жылы ғылымды қажетсінетін кемінде 9 ғарыш технологиясын енгізу.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Мақсатты ғарыш жүйелерін құру мен дамыту және олардың пайдалану мыналарды:

сыртқы нарыққа кезең-кезеңмен шығумен ішкі нарықта ғарыш байланыс жүйелерінің қызмет көрсетулері үшін "KazSat" спутниктік байланыс және хабар тарату жүйесін;

ішкі және сыртқы нарықтарға ЖҚЗ деректерін беру қызмет көрсетулері үшін ЖҚЗ ғарыш жүйесін;

ғарыш ғылымын және технологиясын дамыту, жер сілкіністері жаршысын зерттеу міндеттерін шешу үшін ғылыми мақсаттағы ғарыш жүйесін құруды көздейді.

Өңдеу мен қосылған құнының деңгейі жоғары ЖҚЗ деректеріне ішкі және сыртқы нарықтардағы сұранысты қанағаттандыру үшін Ұлттық ғарыш мониторингі жүйесін (ҰҒМЖ) дамытуды көздейді.

Жер үсті ғарыш инфрақұрылымы объектілерін құру және дамыту мыналарды көздейді:

сыртқы және ішкі нарықтарда ұшыру қызмет көрсетулері үшін "Байқоңыр" ғарыш айлағында экологиялық таза "Бәйтерек" ҒЗК;

мемлекеттік тапсырма және сыртқы тапсырмалар шеңберінде ҒА жобалау, әзірлеу, құрастыру және сынау бойынша қызмет көрсетулері үшін ҒА ЖСК;

спутниктік навигациялау және ішкі нарықта навигациялық жабдықты сертификаттау бойынша қызмет көрсетулері үшін дәлдігі жоғары спутниктік навигация жүйесінің (ЖСНЖ) жердегі инфрақұрылымы;

ішкі және сыртқы нарықтар үшін тұтынушы навигациялық жабдық өндіру.

"Байқоңыр" ғарыш айлағының бірте-бірте Қазақстанға өтуі мақсатында ішкі және сыртқы нарықтарда ұшыру қызметтерін көрсетулері үшін "Байқоңыр" ғарыш айлағында тұрған "Зенит" және "Днепр" ҒЗК коммерциялық пайдалану жобаларына қатысу көзделеді.

Мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру жоспарлануда:

1) "KazSat" спутниктік байланыс және хабар тарату жүйесін құру ("KazSat - 2", "KazSat - 3", резервтік жерден басқару кешені);

2) ғарыш аппараттарын құрастыру-сынау кешенін құру;

3) ЖҚЗ ғарыш жүйесін құру;

4) Қазақстан Республикасында дәлдігі жоғары спутниктік навигация жүйесінің жердегі инфрақұрылымын құру;

5) "Байқоңыр" ғарыш айлағында тұрған "Зенит" және "Днепр" ғарыш зымыраны кешендерін коммерциялық пайдалану жобаларына қатысу.

ЖҚЗ және ЖСК ғарыш жүйесін құру жобаларын іске асыру жөніндегі стратегиялық әріптес EADS Astrium француз кәсіпорны болып табылады.

Аталған жобалар шеңберінде өнеркәсіптік қуаттар импорты және технологиялар алмасу жүргізіледі, сондай-ақ бірлескен халықаралық компаниялар мен ел үшін пайдалы әріптестіктер құруға, оларды дамыту жөніндегі мәселелер пысықталатын болады.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

Ғарыш саласы үшін мамандарды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру бағдарламасын іске асыру жалғасатын болады.

Мамандар даярлау Мәскеу авиациялық институтының "Восход" филиалында (Байқоңыр қаласы), сондай-ақ Қазақстанның, "Болашақ" бағдарламасы бойынша таяу және алыс шет елдердің жоғары оқу орындарында жүргізілетін болады.

Мамандарды қайта даярлау және біліктілігін арттыру шетелдік мамандар тартыла отырып ұйымдастырылады. Осы заманғы ғарыштық технологияларды игеру стратегиялық әріптестермен ЖҚЗ және ҚұСК ғарыш жүйесін құру жөніндегі келісімшартта көзделген.

700 адамға дейін ғарыштық бейіндегі мамандарды даярлау және қайта даярлау көзделіп отыр.

Заңнаманы жетілдіру

Заңнаманы жетілдіру және ғарыш қызметін құқықтық реттеуді жүйелендіру мақсатында ғарыш қызметін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілерге түзетулер әзірленетін болады.

Техникалық регламенттерді енгізу

Саланы дамытуды техникалық реттеу саласындағы: зымыран және ғарыштық кешендердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар жөніндегі, автоматты ғарыштық аппараттардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар жөніндегі, зымыран-ғарыш техникасы бұйымдарын тасымалдау құралдарының және зымыран отынының құрамдауыштарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар жөніндегі регламенттер әзірленетін болады.

Ғарыш қызметі саласында мемлекеттік (ұлттық) стандарттар әзірленетін болады.

Зымырандық-ғарыштық қызметтің әсеріне ұшырайтын аумақтарда экожүйелердің жағдайын кешенді бағалау бойынша нормативтік құжаттарды (регламенттер, әдістемелер) енгізу қамтамасыз етілетін болады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Ғарыш қызметінің ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту ғарыштық техника мен технологияларды құруды ғылыми-технологиялық қамтамасыз етуді әзірлеуді, астрофизикалық және ғарыштық зерттеулердің ғылыми және эксперименттік базасын дамытуды, атмосферадағы - Жердің ионосферасындағы оптикалық және электродинамикалық процестерді зерттеу, жер қабатының жер үсті-ғарыштық геодинамикалық және геофизикалық мониторингі жүйесін құру.

Ғарыш саласында иннованиялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Жаңартылатын энергия көздері

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қалпына келтірілетін энергетика ресурстарын пайдалану Қазақстанның электр энергетикасын дамытудың және экологиялық проблемаларын шешудің басым бағыттарының бірі болып табылады. Қазақстанда қалпына келтірілетін энергетика ресурстарының (су энергиясы, жел және күн энергиясы) елеулі әлеуеті бар.

Қазіргі уақытта Қазақстанның су энергетикасын мынадай шамамен сипаттауға болады:

Жалпы (теориялық) әлеуеті 170х10⁹ кВтс/жыл;

Техникалық (пайдаланылуы мүмкін) 62х10⁹кВтс/жыл;

әлеуеті

Экономикалық әлеуеті 27/30х10⁹кВтс/жыл.

Қазақстан аумағында су энергетикасы ресурстары біркелкі бөлінбеген, олардың көпшілігі Қазақстанның үш өңірінде шоғырланған:

Оңтүстік Шығыс аймақта, Іле Алатауы тауларынан ағатын өзендер (Қаскелең, Ақсай, Түрген, Шелек, Шарын) келіп құятын Іле өзені бассейні және шығыс Балқаш бассейні мен Жетісу Алатауынан ағатын өзендер келіп құятын Алакөл көлі тобы.

Шығыс аймақта, басты ағындармен Ертіс өзені бассейнінде.

Оңтүстік аймақта, Сырдария, Талас және Шу өзендерінің бассейндері.

Жел энергетикасы қалпына келтірілетін энергия көздерінің ең перспективалы түрлерінің бірі болып табылады. Қазақстанның жел атласы әзірленді.

Қазіргі уақытта Қазақстанда жел электр станцияларын (бұдан әрі - ЖЭС) салу үшін 10 алаң зерттелді. Бұл алаңдардың барлығын көлемі 2-3 млрд. кВтс электр энергиясын коммерциялық өндіру үшін жалпы қуаты 1000 МВт дейінгі ірі жел электр станцияларын салу үшін пайдалануға болады.

Қазақстан географиялық орналасуы бойынша солтүстік ендікте жатқанына қарамастан, елдегі күн энергиясының ресурсы ыңғайлы климаттық жағдайдың нәтижесінде тұрақты әрі қолайлы болып табылады. Зерттеулердің қорытындылары бойынша елдің оңтүстік аудандарындағы күн энергиясының әлеуеті жылына 2500 - 3000 күн сағатқа жетеді.

Негізгі міндет

Елдің энергия теңгерімінде қалпына келтірілетін энергия көздерінің (шағын су электр станциялары (бұдан әрі - СЭС), жел электр станциялары (бұдан әрі - ЖЭС), күн қондырғылары) үлесін ұлғайту.

Нысаналы индикаторлар

1. 2014 жылы қалпына келтірілетін энергия көздерінен өндірілетін электроэнергиясының (ЖЭС, күн көзі станциялары, сондай-ақ қуаттылығы 35 МВт болатын СЭС) көлемін жылына 1 млрд. кВТ/сағ жеткізу.

2. 2015 жылға қарай қалпына келтірілетін энергия көздерінен өндірілетін электрэнергиясының (жел электр станциялары, күн станциялары, сондай-ақ қуаттылығы 35 МВт болатын су электр станциялары) электр тұтынудың жалпы көлеміндегі үлесі 1 %-дан астам.

Саланы дамытудың негізгі бағыттары

Алғашқы ЖЭС салу жөніндегі жобаларды іске асыру жоспарлануда.

Болжамды орналастыру аудандарына Ақмола, Жамбыл облыстары, Алматы облысында - Жоңғар қақпасы мен Шелек дәлізі жатады. Жел қондырғыларының болжамды белгіленген қуаты бірінші кезеңде 50-100 МВт құрауы мүмкін.

2015 жылға қарай сағатына 400 млн. кВт электр энергиясын шығаратын белгіленген қуаты 125 МВт жел парктерін салу болжанып отыр.

2015 жылға дейін республикада сағатына 150 млн. кВт электр энергиясын шығарады деп межеленген қуаты 50 МВт-тан жоғары шағын ГЭС-ті пайдалануға беру жоспарланған Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарында шағын ГЭС құрылысының жобаларын әзірлеу және іске асыру бойынша жұмыстар жалғастырылады.

Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласында заңнаманы жетілдіру, сондай-ақ объектілер (күн, жел және басқа қондырғылар) саны бойынша нақты нысаналы индикаторларды қоса отырып, қалпына келтірілетін энергетиканы Қазақстанда дамыту бойынша іс-шаралар жоспарын, оларды орналастыру картасын әзірлеу көзделіп отыр.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі мәселелерді пысықтау, оның ішінде: жаңартылатын энергия көздері объектілерін салу үшін жер учаскелерін беру кезінде резервтеу және басымдық; жаңартылатын энергия көздерін пайдалана отырып өндірілген электр энергиясын сатып алу жөніндегі міндеттемелер беру; жаңартылатын энергия көздерін электр энергиясының желілері бойынша тасымалдағаны үшін ақы төлеуден босату; жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін энергия беретін ұйымдардың желісіне қосу кезінде қолдау жөніндегі мәселелерді пысықтау көзделіп отыр.

Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары

Қалпына келтірілетін энергия көздерін қолдау жөніндегі мәселелерді пысықтау көзделіп отыр, оның ішінде: қалпына келтірілетін энергия көздері объектілерін салу үшін жер учаскелерін беру кезінде резервтеу және басымдық; энергия беретін ұйымдардың қалпына келтірілетін энергия көздерін пайдалана отырып өндірілген электр энергиясын сатып алу жөніндегі міндеттемелері; қалпына келтірілетін энергия көздерін электр энергиясының желілері бойынша тасымалдағаны үшін ақы төлеуден босату; қалпына келтірілетін энергия көздерін пайдалану бойынша объектілерді энергия беретін ұйымдардың желісіне қосу кезінде қолдау.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Энергетика саласында, атап айтқанда жаңартылатын энергия көздерін дамыту саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша жаңартылатын энергия көздері саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: термоэлементтер мен (күн) фотоэлементтер шығару жөніндегі технологиялар, ауа ағынының концентраторларын пайдаланатын жел агрегаттарын шығару жөніндегі технологиялар, құйынды жел турбиналарын дайындау технологиялары, күн сәулесі есебінен жылумен жабдықтау және электр энергиясын өндіру жөніндегі технологиялар, күн сәулесі концентраторларын шығару жөніндегі технологиялар, парниктік газдардың шығарындыларын азайтуды және жаңартылатын энергия көздерін енгізуді экономикалық ынталандыру жөніндегі технологиялар. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Атом энергетикасы

Ескерту. Параграф алынып тасталды - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

2. Басым секторлардың дамуын қолдаудың басты шаралары

Ескерту. 2-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Индустрияландыруды мемлекеттік қолдау макро- және секторалдық деңгейлерде экономикалық саясаттың жүйелі шараларын, сондай-ақ экономиканың нақты секторларын қаржылық қолдаудың селективті шараларын және қаржылық емес қолдау шараларының құрастырылған пакетінің негізінде жүзеге асырылатын жобаларды іске асыру, қолайлы макроэкономикалық орта қалыптастыру; Бағдарламаны қолдаудың қаржылық құралдарын кеңейту; инфрақұрылымдық, ресурстық және кадрлық қамтамасыз ету; бизнес-ортаны жақсарту; технологиялық жаңғырту, инновацияларды және ғылымды дамыту; тікелей инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау; тиімді сауда және тариф саясаты арқылы жүзеге асырылатын болады.

Макроэкономикалық саясаттың жүйелі шаралары индустрияландыру міндеттеріне сәйкес іске асырылатын ақша-кредит, фискалдық, сондай-ақ құрылымдық саясаттар құралдарын теңдестіріп және келісіліп пайдалануды қамтитын болады.

Ақша-кредит және фискалдық саясаттың келісілуі Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жыл сайын экономикалық саясаттың негізгі бағыттары туралы бірлескен мәлімдемелерін қабылдаумен қамтамасыз етілетін болады.

Ақша-кредит саясаты шеңберінде отандық қаржы жүйесінің тұрақты жұмыс істеуін, сондай-ақ мыналар арқылы теңгенің тұрақты айырбас бағамы мен елдің төлем теңгерімінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар қабылданатын болады:

Қазақстан экономикасының ішкі және сыртқы бәсекеге қабілеттілігі арасындағы теңгерімді қамтамасыз етуге бағытталған және ұлттық валюта бағамын қайта бағалауға жол бермеуге бағытталған бағамдық саясат. Айырбас бағамының саясаты әлемдік бағаның өзгеруіне, осылайша ішкі экономиканы дамытуға іргетас қалай отырып, сыртқы сауда шарттарына барабар назар аударатын болады;

Қазақстан Республикасы Үкіметінің инфляцияға қарсы саясатының шараларымен бірге ұстап тұратын инфляцияның төмен деңгейі (жылдық инфляция деңгейі 2010 - 2014 жылдары 5,0 - 8,0 % шегінде (желтоқсан алдыңғы жылдың желтоқсанына қарағанда);

екінші деңгейдегі банктер үшін бәсекеге қабілеттілік шарттарын теңдестіруге және банк жүйесінде шетелдік банктердің үлесін шектеуге бағытталған шаралар қабылдау;

қайта қаржыландырудың ресми ставкасын қоса алғанда, Ұлттық Банк операциялары бойынша ақша нарығындағы жағдай мен инфляциясының деңгейіне байланысты ставкаларды реттеу құралдарын пайдалана отырып, оны барабар деңгейде қолдау мақсатында банктердің қысқа мерзімді өтімділігін реттеу.

Салық-бюджет саясаты индустрияландыру процестерін фискалдық ынталандыру, индустриялық инфрақұрылымды, ғылым мен инновацияларды, адами капиталды дамытуды қаржыландыру арқылы экономиканы жаңғырту және әртараптандыру үшін жағдай жасауға бағытталатын болады.

Мемлекеттік бюджет параметрлерімен өзара байланыста мемлекеттік институттар арналары бойынша экономикаға капитал тарту мен бөлудің оңтайлы үлгісін қалыптастыру.

Ұлттық қор активтерін қалыптастыру және пайдалану саясаты макроэкономикалық тұрақтылықты одан әрі қолдауға, экономиканы әртараптандыруға және бюджеттік даму бағдарламаларын қаржыландыруға бағытталатын республикалық бюджеттегі жыл сайынғы тіркелген кепілдендірілген трансфертке ықпал ететін болады.

Ұлттық қор қаражатын пайдалану тетігіне көбірек икемділік беру мақсатында контрциклдік саясат шеңберінде Ұлттық қордан бөлінетін кепілдендірілген трансферттің тіркелген мәнінің мөлшері экономикадағы ахуалға байланысты 15 %-ға дейін төмендету немесе ұлғайту жағына түзетілуі мүмкін.

Мұндай тәсіл Қазақстан Республикасы Үкіметінің дағдарыс жағдайында басым шығыстарды қаржыландыру және экономикалық өсім кезеңінде Ұлттық қор қаражатын жинақтау арасында теңгерімділікті қамтамасыз етеді.

2.1 Энергетика инфрақұрылымымен қамтамасыз ету
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Электр энергиясын өндіруді әртүрлі меншік нысанындағы өнеркәсіптік және өңірлік бағыттағы ұлттық маңызы бар жалпы белгіленген қуаты - 18 992,7 МВт, иелігіндегі қуаты - 14 558,0 МВт құрайтын 59 электр станциясы жүзеге асырады, электр станцияларының 80 %-ы көмірмен жұмыс істейді.

2009 жылдың қорытындылары бойынша елдің электр станцияларында электр энергиясын өндіру 78,4 млрд. кВт/сағ, тұтыну 77,9 млрд. кВт/сағ. құрады. Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесі (бұдан әрі - Қазақстан БЭЖ) Қазақстанның энергетикалық кешенінің негізі болып табылады.

Қазақстан БЭЖ - бұл ортақ жұмыс режимімен, бірыңғай орталықтандырылған жедел-диспетчерлік және аварияға қарсы басқарумен, дамытуды жоспарлаудың бірыңғай жүйесімен, техникалық саясатпен, нормативтік-технологиялық және құқықтық реттеумен біріктірілген электр станциялары мен электр желілерінің кешені. Қазақстан БЭЖ шартты түрде 3 энергетикалық аймаққа бөлінеді:

Энергетикалық шаруашылықтары ортақ желімен біріккен және Ресеймен байланысы дамыған Ақмола, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Қостанай, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстарын қамтитын солтүстік аймақ;

Ортақ энергетикалық желімен біріккен және Қырғызстанмен, Өзбекстанмен байланысы дамыған Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Оңтүстік Қазақстан облыстарын қамтитын оңтүстік аймақ;

Энергетикалық шаруашылықтарының Ресеймен электр байланысы бар Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарын қамтитын батыс аймақ.

Маңғыстау, Атырау және Батыс Қазақстан облыстары ортақ электр желісімен біріктірілген.

БЭЖ солтүстік аймағы энергиясы мол болып табылады, өйткені осы аймақта Павлодар облысының ірі электр станциялары - Екібастұз ГРЭС-1 және ГРЭС-2 орналасқан.

Оңтүстік аймақ энергия тапшылығына жатады, оны жабу Солтүстік

аймақтан 500 кВ "Қазақстанның Солтүстігі - Оңтүстігі" транзиті бойынша жүзеге асырылады.

Электр энергетикасы саласы активтерінің тозу деңгейі жоғары, оның ішінде:

генерациялайтын жабдық - 70 %;

электр желілері - 65 % тозған.

Электр станцияларының электр генерациялайтын жабдықтары тозуының өсуіне, 2009 жылдың мамырынан бастап салаға инвестициялардың болмауына байланысты электр энергетикасында тариф белгілеудің жаңа тетігі енгізілді, онда энергия өндіретін ұйымдар үшін электр энергиясына арналған шекті, есептік және жеке тарифтерді енгізу және тиісінше электр өндіретін ұйымдардың энергия жинақтайтын қуаттарды қайта құру, жаңғырту, кеңейту және жаңадан салу бойынша инвестициялық міндеттемелерді орындау көзделген.

Жылдарға бөле отырып, 2009 жылдан бастап 2015 жылға дейінгі кезеңіне арналған энергия өндіретін ұйымдардың 13 тобы бойынша электр энергиясына шекті тарифтер бекітілді, олар саланың инвестициялық тартымдылығын қамтамасыз ету қажеттілігін ескере отырып, жыл сайын түзетілуі мүмкін.

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі мен энергия өндіретін ұйымдар арасында 85,584 млрд. теңгеден астам көлемде 2010 жылға арналған шекті тарифтер шеңберінде инвестициялардың жалпы сомасына инвестициялық міндеттемелерді орындау туралы 39 келісім қолданылады.

Ірі ауқымды инвестициялар (жаңа электр станцияларын салу) іске асырылған жағдайда, инвесторлар есептік тариф немесе жеке тариф бойынша жұмыс істей алады.

Тариф қалыптастырудың жаңа тетігін енгізу саланың инвестициялық тартымдылығын арттыруға, салаға инвестициялар тарту үшін жағдайлар жасауға және энергия өндіретін ұйымдардың инвестициялар қайтарымдылығын қамтамасыз ету жөніндегі мүмкіншіліктерін есептеуге мүмкіндік береді.

Негізгі міндет

Экономиканы электр энергиясымен қамтамасыз ету және елдің энергетикалық тәуелсіздігіне қол жеткізу.

Нысаналы индикаторлар

1. Тұтыну болжамы 96,8 млрд. кВтс болған кезде электр энергиясын өндіруді 2014 жылы 97,9 млрд. кВтс жеткізу.

2. 2014 жылы көмір өндіру көлемін 119 млн. тоннаға дейін қамтамасыз етсін.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Қазақстанның экономикасы мен халқын сенімді түрде электрмен жабдықтау жаңа электр энергетикасы объектілерін салуға, жұмыс істеп тұрған станцияларды кеңейтуге және қайта жаңартуға, ұлттық электр желісін жаңғыртуға, болжамдық теңгерімдерді әзірлеу негізінде қолда бар энергетика ресурстарын тиімді пайдалануға байланысты болады.

Жоспарланған кезеңде, жаңа қуаттарды қосу және қолданыстағыларын жаңғырту есебінен елде өндірілетін электр энергиясының жалпы көлемі болжамды тұтыну көлемінен асып түседі.

Екібастұз бен Ақсу ГРЭС-і есебінен жаңғыртылатын Солтүстік энергетикалық аймағында электр энергиясын өндіру көлемінің көп болуы Солтүстік Қазақстан - Ақтөбе облысы және Солтүстік-Оңтүстік өңіраралық электр тарату желілері бойынша энергиясы тапшы Оңтүстік және Батыс энергетикалық аймақтарына қайта бөлінетін болады.

Батыс Қазақстандағы энергия тапшылығы мәселесін шешу үшін Орал ГТЭС-ін пайдалануға беру және Атырау ЖЭО кеңейту, елдің оңтүстік өңірлерінде 2012 жылы Мойнақ ГЭС-ін және Ақшабұлақ ГЖЭС-ін енгізу, 2018 жылы Балқаш ЖЭС-інің екі энергия блогын пайдалануға беру болжанып отыр. Бірқатар электр желілері объектілерін салу, оның ішінде "Алма" кіші станциясын және Мойнақ ГЭС-інің қуаттарын беру жөніндегі электр тарату желілерінің құрылысы, сондай-ақ электр желілері мен төмендететін кіші станцияларды реконструкциялау жүзеге асырылатын болады.

Сонымен қатар 500 кВ Солтүстік - Шығыс - Оңтүстік транзитінің жобасын іске асыру мәселесі қарастырылатын болады.

Мынадай жобаларды іске асыру көзделеді:

1. Атырау ЖЭО. Жобаның іске асыру құны - 16,4 млрд. теңге. Қуаты 75 МВт. Іске асыру мерзімі: 2006 - 2010 жылдар.

2. Орал ГЖЭС-і. Жобаны іске асыру құны 9,8 млрд. теңге. Қуаты 54 МВт. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2012 жылдар.

3. Балқаш ЖЭС-і. I модулінің қуаты 1320 МВт. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2018 жылдар.

4. Мойнақ ГЭС-і. Қуаты 300 МВт. Іске асыру мерзімі: 2006 - 2012 жылдар.

5. "Ақшабұлақ" кен орнындағы ГЖЭС. Қуаты 87 МВт. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2012 жылдар.

6. Екібастұз МАЭС-2 (№ 3 блокты салу). Қуаты 600 - 660 МВт. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2015 жылдар.

7. Екібастұз МАЭС-1 (№ 8 блокты қалпына келтіру). Қуаты 500 МВт. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2012 жылдар.

8. Ақсу ГРЭС-нің № 2 энергия блогын қалпына келтіру. Қуаты 325 МВт. Іске асыру мерзімі: 2009 - 2011 жылдар.

9. Шардара ГЭС-ін жаңғырту. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2015 жылдар.

10. Мойнақ ГЭС-інің қуатын беру. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2012 жылдар.

11. 500, 220 кВ. желілерімен Қазақстан ҰЭЖ-ге қоса отырып, 500 кВ "Алма" кіші станциясын салу. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2014 жылдар.

12. Қазақстанның Ұлттық электр желісін жаңғырту, II кезең. Іске асыру мерзімі: 2010 - 2016 жылдар.

13. "Азиада - 2011" үшін Алматы қаласында және Алматы облысында трансформаторлық кіші станциялар салу. Іске асыру мерзімі: 2009-2011 жылдар.

14. ВЛ 500 кВ Солтүстік - Шығыс - Оңтүстік транзитін салу. Іске асыру мерзімі: 2011 - 2018 жылдар.

Көмір өндіру көлемінің өсуі мынадай жобалар есебінен қамтамасыз етіледі:

Екібастұз көмір бассейнінің разрездерінде:

- "Богатырь" разрезінің көліктік схемасын қайта құру, разрезде жылына 48 миллион тонна көмір өндірілетін жаңа автомобильді-конвейерлік технологияға ауысу жобасы;

"Восточный" разрезінде циклдық-ағымдық ашу кешені (ЦААК) құрылысының жобасын аяқтау. ЦААК өндірісі жылына ашылатын кендердің 10 млн. текше метрін құрайды;

- 3000-5000 тонна деңгейінде тазалау забойында орта тәуліктік жүктемені қамтамасыз ететін жоғары өндірістік тау-кен техникасы мен технологияларын енгізу арқылы Қарағанды көмір бассейнінің шахталарында;

- Қарағанды облысында жобалық қуаты жылына 500 мың тонна көмірді құрайтын "Жалын" тас көмір кен орнының құрылысы және пайдалануға қосу.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету

17 мамандық бойынша мамандарға деген қажеттілік жоғары оқу орындарына дайындық және 80 ТКБ оқу орнының шеңберінде жабылатын болады.

Екібастұз қаласында 700 оқу орнына арналған Отын-энергетика саласы үшін кадрларды даярлау және қайта даярлау жөніндегі өңіраралық орталықтың құрылысы аяқталады.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Энергетика саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Технологиялық болжамдау қорытындылары бойынша электр энергетикасы саласында мынадай сындарлы технологиялар айқындалды: жасыл экономика және энергия үнемдеу технологиялары, тұрғын үй құрылысы саласындағы технологиялар, жаңа үлгідегі ионисторлар мен конденсаторлар шығару жөніндегі технологиялар, жаңа буын аккумуляторларын шығару жөніндегі технологиялар, отынның жаңа түрін жасауға арналған технологиялар, пиролизді және пайдаланатын қазандық агрегаттар шығару және көмірді газдандыру жөніндегі технологиялар, отынның барлық түрлеріне арналған шағын қазан-агрегаттар шығару жөніндегі технологиялар, энергия өндіруге арналған нанотехнологиялар негізінде жаңа материалдар шығару жөніндегі технологиялар, тік ағынды гидротурбиналары бар қысымсыз ГЭС шығару жөніндегі технологиялар, магистралдық құбыржолдардағы тік ағынды гидротурбиналар шығару жөніндегі технологиялар, жарықтандырудың жарықдиодты шамдарын шығару жөніндегі технологиялар, көмірді газдандыру технологиялары, газды кәдеге жарату технологиялары, күлі көп көмірді жағу жөніндегі технологиялар, жылу шығаратын құрастырылымдар шығару жөніндегі технологиялар, энергия қондырғыларының жұмыс режимдерін бақылау және есепке алу датчиктерін шығару жөніндегі технологиялар, түрлі радиоизотопты өнімдер (ядролық медицина және экономиканың басқа да салалары үшін) алу технологиялары, күн сәулесі есебінен жылумен жабдықтау және электр энергиясын өндіру жөніндегі технологиялар, күн сәулесі концентраторларын шығару жөніндегі технологиялар. Аталған сындарлы технологияларды дамыту нысаналы технологиялық бағдарламалар тетігін іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

2.2 Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қазіргі уақытта көлік саласында инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру жүзеге асырылады: қолданыстағы темір жолдарды жаңғырту жүргізілуде, - Өзен - Түркіменстан мемлекеттік шекара және Қорғас - Жетіген жаңа темір жол желілерінің құрылысы басталды; жер үсті инфрақұрылымы объектілерін жаңғырту және дамыту бағдарламасы іске асырылуда; 5 шешуші әуежай (Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Ақтау) қайта жаңартылды, Ақтау қаласының әуежайында жаңа әуе вокзалы пайдалануға берілді; автомобиль жолдарының техникалық жай-күйін одан әрі жақсарту жұмысы жалғасуда, 6 жолақты қозғалысы бар "Астана - Щучинск" жылдам жүретін автомагистралі ашылды; жыл сайын кеме жүзетін су жолдарын ұстау жұмысы жүргізіледі, Өскемен және Бұқтырма шлюздерін қайта жаңарту жобасын іске асыру басталды.

Сонымен қатар автокөлік инфрақұрылымының маңызды бөлігі нормативті мерзім шегінен тыс пайдаланылады, екіншісі осы мерзімге жақындап отыр, осыған орай көлік жұмысының қауіпсіздігі айтарлықтай нашарлап отыр. Қолда бар жол-пайдалану техникасы тозуының жоғары екендігі байқалуда.

Темір жол көлігі саласында темір жол желісі жеткілікті дамымаған, темір жол саласында негізгі құралдардың тозуы, жолаушылар жылжымалы құрамының тапшылығы өсе түсуде; қызмет көрсетудің төмен деңгейі және бәсекелестіктің болмауы; теміржол көлігін жақсарту мен дамыту жеткілікті қаржыландырылмаған; тариф құрылымының қолданыстағы принциптері және реттеу тетігі тасымалдаушының клиентке бағдарлануын есепке алмайды. Елдің транзиттік әлеуетін барынша тиімді іске асыру және темір жол желілерін дамытуға жаңа (жеке) субъектілерді тарту қажет, өз кезегінде бұл көлік-коммуникациялық кешенде бәсекелестік орта қалыптастыруға және көлік құралдары паркін ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Азаматтық авиация саласындағы негізгі проблема Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкес келмейтін өңірлік әуе кемелерінің ескірген паркі; авиациялық персоналдың, әсіресе ұшқыш құрамының тапшылығы болып табылады.

Су көлігі саласында порт инфрақұрылымының жеткіліксіз қуаты, сервистік инфрақұрылымның нашар дамығаны, білікті отандық мамандар тапшылығы, кеме жүретін шлюздерді қайта жаңғыртудың қажеттілігі байқалуда.

Негізгі міндет

Экономика мен халықтың көлік қызмет көрсетулеріне деген қажеттігін толық көлемде қанағаттандыруға қабілетті көлік-коммуникациялық кешенді дамыту.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Көлік және қоймаландыру саласы бойынша жалпы қосылған құнды 2008 жылдың деңгейіне қарағанда нақты мәнінде 38 %-ға ұлғайту.

2. Автожолдардың республикалық желісінің 83 %-ы және жергілікті желісінің 68 %-ы жақсы және қанағаттанарлық жағдайы.

3. Қазақстан Республикасының аумағы бойынша темір жол көлігімен жүзеге асырылатын транзиттік тасымалдар көлемін 10,3 %-ға өсіру.

4. 2015 жылға қарай халықаралық көлік дәліздері бойынша контейнерлік жүк поездарының жылдамдығын 15-20 %-ға, ал жолаушылар поездарының жылдамдық қозғалысы учаскелерінде 20 - 30 %-ға арттыру.

5. Темір жол көлігінің негізгі активтерінің тозуы 61 %-ға дейін

төмендетілді.

6. 2008 жылмен салыстырғанда халықаралық әуе қатынастарының санын 2,5 есеге ұлғайту.

7. Қазақстандық теңіз порттарының өткізу қабілеттілігі жылына 16 млн. тоннаға дейін жеткізілді.

8. Жүктерді транзиттік бағытта тасымалдаулар көлемі 19,4 млн тоннаға дейін ұлғайту.

Іс-қимылдар стратегиясы

Іс-қимылдар стратегиясы экономиканың көлік және логистика қызмет көрсетулеріне деген қажеттігін толық көлемде қанағаттандыруға қабілетті көліктік-коммуникациялық және көліктік-логистикалық жүйені дамытуға, сондай-ақ елді халықаралық көлік желілеріне интеграциялауға бағытталған.

Мынадай:

1) қазіргі темір жол желісін жаңа учаскелер салу арқылы желіні оңтайландырумен қатар қауіпсіздік пен қозғалыс жылдамдығының әлемдік стандарттарына сәйкестендіру;

2) шамамен 3,9 мың км республикалық маңызы бар автожолды реконструкциялау және 5,6 мың км автожол мен жергілікті маңызы бар 11,5 мың км жолды жөндеу;

3) 2015 жылға қарай республиканың 7 әуежайында (Қызылорда, Көкшетау, Ақтау, Талдықорған, Қостанай, Тараз, Орал қалалары) ұшу-қону жолақтарын, жолаушылар және жүк терминалдарын реконструкциялауды (салуды) жүргізу, аэронавигациялық инфрақұрылымды кезең-кезеңмен жаңғырту және республиканың әуежайы желісін аяқтау, жаңа заманауи әуе кемелерін сатып алу;

4) айлақтық және сервистік инфрақұрылымдарды дамыту, оның ішінде Ақтау теңіз айлағының қуатын кеңейту, 2015 жылға қарай сауда флотының санын 11 бірлікке дейін, оның ішінде 9 танкер мен 2 құрғақ жүк таситын кемеге дейін жеткізу;

5) автожол саласында мынадай жобаларды іске асыру: "Батыс Еуропа - Батыс Қытай", "Омбы - Павлодар - Майқапшағай", "Ақтау - Түрікменстан шекарасы", "Щучье - Көкшетау - Петропавл", "Ресей Федерациясының шекарасы - Орал - Ақтөбе", "Астана - Қостанай - Челябі" және "Астана -Ерейментау - Шідерті" негізгі транзит дәліздерінің автомобиль жолдары учаскелерін реконструкциялау;

6) "Алматы - Өскемен", "Қызылорда - Павлодар - Успенка - Ресей Федерациясының шекарасы", "Үшарал - Достық", "Бейнеу - Ақжігіт - Өзбекстан шекарасы" республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының учаскелерін реконструкциялау, сондай-ақ жергілікті автожолдар желісін реконструкциялауды жүзеге асыру;

7) республикалық маңызы бар автожолдардың жекелеген учаскелерінде төлем жүйесін енгізу;

8) 439 км теміржол салу, сондай-ақ ұзақтығы 1200 километр Жезқазған - Бейнеу және Арқалық - Шұбаркөл жаңа теміржолын салу;

9) 2015 жылға қарай Өскемен, Бұқтырма, Шүлбі шлюздерін реконструкциялау және жаңғырту;

10) 2015 жылға қарай 19 бірлік мемлекеттік техникалық өзен флотын жаңарту және жаңғырту;

11) Ақтау портының инфрақұрылымын техникалық жаңғырту;

12) 2015 жылға қарай көлік-логистика орталықтарының санын 14 бірлікке дейін ұлғайту жөніндегі шаралар жоспарлануда.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесуi

Автожол саласында автожол көпірлерінің темір бетон аралық құрылымдарының ресурстарын болжау бөлігінде; автомобиль көлігі саласында - ірі қалаларда жолаушылар тасымалын диспетчерлік басқару проблемалары бойынша; транзиттік әлеует саласында - өңірлік экономикалық ұйымдар шеңберінде көлік қызметі нарығында бәсекелестік ортаны зерделеу бойынша ғылыми қолданбалы зерттеулер жүргізу жоспарланып отыр.

Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету саласында инновациялық саясатты іске асыру шеңберінде түйінді технологиялық міндеттерді шешуге және жаңа озық ғылыми-технологиялық бағыттарды дамытуға басымдық берілетін болады.

Инвестицияларды ынталандыру:

1) мемлекеттік-жекешелік әріптестігі шартында білікті халықаралық жолаушылар операторлары арасынан стратегиялық инвесторларды теміржол жолаушылар тасымалының қазақстандық нарығына тарту;

2) теміржол саласы нарығын ырықтандыру және темір жол саласының мақсатты моделіне сәйкес мемлекеттік реттеу реформалары;

3) әлеуметтік маңызы бар облысаралық қатынастар бойынша темір жол жолаушылар тасымалы және тұрақты ішкі және халықаралық әуе тасымалдарын субсидиялау бойынша шаралар қабылдау.

Техникалық реттеу:

1) 2015 жылға қарай 11 әуежай Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) санатын иеленетін болады.

2) 2013 жылға қарай автомобиль көлігі саласында Евро-3 экологиялық стандарттары, қозғалыстағы автокөлік құралдарын автоматты өлшеу жүйесі енгізілетін, халықаралық тасымалдауларда сандық тахографтар енгізілетін болады;

3) кәсіпорындардың меншікті қаражаты есебінен ИСО 9001:2000, ИСО 9001, ИСО 14001 және OHSAS 18001 халықаралық стандарттарына сәйкес менеджмент және сапа жүйесі енгізілетін болады.

Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету:

1) көлік саласы бойынша мамандарды даярлау мемлекеттік білім тапсырысы, грант және кәсіпорындардың қаражаты есебінен техникалық, кәсіптік және жоғары оқу орындарының және кәсіпорындардың оқу орталықтарында жүзеге асырылатын болады. 2010 - 2012 жылдары көлік-коммуникация кешені саласындағы қажеттілік 70 мыңнан астам білікті маманды құрайды;

2) 8 көлік және коммуникациялар мамандығы бойынша кадрлар қажеттілігі ЖОО-да және 109 ТжКБ оқу орындарында жүзеге асырылатын болады;

3) жұмысшыларды поездар қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты 75 біліктілік және кәсіп бойынша кәсіптік оқыту "ҚТЖ" ҰК" АҚ филиалдары - Ақтөбе, Қарағанды, Павлодар, Тараз қалаларындағы "Темір жол көлігі қызметкерлерін оқыту орталықтарында" жүзеге асырылатын болады.

Заңнаманы жетілдіру

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1.Мына:

1) жеке сектордың қызметін ынталандыру мақсатында рұқсат беру функцияларын қысқарту, кеме қатынасы компанияларының шетел азаматтарын кеме экипаждарының құрамына тарту құқығын ұзарту бөлігінде "Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы";

2) реформалауды жүргізу және темір жол көлігінің жаңа субъектілерін айқындау бөлігінде "Темір жол көлігі туралы" Қазақстан Республикасының заңдарына өзгерістер енгізу.

2. "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау.

2.3 Ақпараттық коммуникациялармен қамтамасыз ету
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Халықты, бизнесті және мемлекетті ақпараттық коммуникациялық қызмет көрсетулермен және технологиялармен қамтамасыз ету елдің инновациялық экономикаға әрі ақпараттық қоғамға өту шарттарының бірі болып табылады.

Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың енуі мынадай индикаторлармен сипатталады. Интернет желісін пайдаланушылардың саны 5,1 миллион абонентке жетті (100 адамға 32-ден). Қоғамның компьютерлермен қамтылуы 2009 жылы 100 адамға 12,7 компьютерге жетті (2008 жылы 100 адамға 11,2 компьютер). Тіркелген байланыс абоненттерінің саны 2009 жылы 3,7 млн. абонентті құрады, бұл 2008 жылға қарағанда 100 мың абонентке артық. Орташа телефон тығыздығы 100 тұрғынға 23,4 абонентті құрады (2008 жылы 100 тұрғынға 22,2 абоненттен). Ұялы байланыс абоненттерінің саны 14,9 млн. абонентке жетті, бұл 100 тұрғынға 95,5 абонент тығыздығына сәйкес келеді.

Ақпараттық коммуникациямен қамтамасыз етудің негізгі проблемалары:

инфрақұрылымдық проблемалар (жаңа буын телекоммуникациялық технологияларын енгізу үшін қажетті радиожиіліктің жетіспеушілігі; телерадио хабарларын тарату кешенінің материалдық базасының ескіруі);

бәсекелестікті дамытудағы кедергілер (ауылдық почта және жергілікті телефон байланысының залалдылығы, Интернет қызметтерінің қайталама провайдерлері үшін үстем операторлардың көтерме тарифтерінің жоғарылығы).

Негізгі міндет

Ақпараттық қоғам мен инновациялық экономикаға өту үшін ақпараттық коммуникациялық технологияларды дамыту.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Жергілікті телекоммуникация желілерін цифрландыру деңгейін

арттыру - 100 %.

2. Интернет желісіне тіркелген кең жолақты қолжетімділік абоненттерінің тығыздығы - 100 адамға 15.

3. Ұялы байланыс абоненттерінің тығыздығы - 100 адамға 135.

4. Тұрғындардың компьютерлік сауаттылық деңгейін 52 %-ға дейін

арттыру.

5. Оңтайландыру мен автоматтандырылуға жататын мемлекеттік қызмет көрсетудің 65 %-ын электрондық нысанға көшіруді қамтамасыз ету.

6. Республика халқының 82 %-ын цифрлық эфирлік хабарларды қабылдау мүмкіндігімен қамтамасыз ету.

7. Тіркелген телефон желілерінің тығыздығы - 100 тұрғынға 26,8.

8. Интернет пайдаланушылардың тығыздығы - 100 тұрғынға 54,7.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Ақпараттық коммуникацияның дамыған инфрақұрылымы Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттілігіне ықпал етеді және корпоративтік секторды дамытуда және бірқатар әлеуметтік міндеттерді шешуде маңызды орын алады:

1. телекоммуникация қызметтеріне (сандық телевизия, Интернет желісіне кең жолақты қол жеткізу) ішкі сұранысты қамтамасыз ету мақсатында ақпараттық коммуникациялық инфрақұрылымды жаңғырту және дамыту;

2. веб-хостинг қызмет көрсетулерге, деректерді бастапқы және резервтік сақтауға және сыртқы нарыққа кезең-кезеңмен өтуге деген сұранысты қамтамасыз ету мақсатында есептеу орталықтарын дамыту.

Телекоммуникациялық инфрақұрылымды дамыту шеңберінде Қазақстан Республикасының бүкіл халқы үшін телефон байланысы және интернет желісіне қол жеткізу қызметтеріне қосылу мүмкіндігі қамтамасыз етілетін болады.

Интернет желісіне қол жеткізуді қоса алғанда, халықтың қалың бұқарасын байланыс қызметтерімен қамтамасыз ету мақсатында:

1) 3G, CDMA-450/800 және LTE (4G) технологияларын пайдалана отырып, интернет желісіне сымсыз кең жолақты қол жеткізу желілерін енгізу және дамыту;

2) FTTH, FТТВ технологияларын пайдалана отырып, барлық облыс орталықтарында интернет желісіне тіркелген кең жолақты қолжеткізу желілерін дамыту;

3) CDMA-450/EVDO технологиясын пайдалана отырып, телекоммуникация желілерін дамыту үшін 450 МГц диапазонындағы радиожиілік спектрін босату.

Үшінші буындағы (3G) ұялы байланыс стандарты 2015 жылдың соңына дейін тұрғындар саны 10 000 және одан артық елді мекендерге пайдалануға берілетін болады.

Сондай-ақ, 2015 жылғы 1 қаңтарға дейін LTE технологиясы базасында Астана, Алматы қалаларында, облыс орталықтарында, тұрғындар саны 50 000-нан артық адамы бар елді мекендерде (4G) жаңа буындағы ұтқыр байланыс стандарты енгізілетін болады.

2015 жылдың соңына дейін телефон байланысы қызметтерімен және интернет желісіне қол жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында ауылдық елді мекендерде CDMA-450/EVDO стандарты енгізілетін болады. 2015 жылға қарай ауылдық байланыстың телекоммуникация желілерінің базалық станцияларының жалпы саны 900 бірлікке жетеді.

Басты жобалар:

1) "электрондық үкіметті" дамыту;

2) сандық телехабарлар таратуды енгізу;

3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарын бірыңғай көліктік ортамен өңірлік қамтуды қамтамасыз ету;

4) FTTH, FTTB технологияларын пайдалана отырып, интернет желісіне тіркелген кең жолақты қол жеткізу желісін дамыту;

5) CDMA-450/EVDO технологиясын пайдалана отырып, ауылдық байланыстың телекоммуникация желісін жаңғырту;

6) мемлекеттік органдарының хостинг қызметтері үшін серверлік тұғырнама жасау;

7) серверлік орталықты технологиялық жарақтандыруды аяқтау;

8) 3G және LTE (4G) технологияларын пайдалана отырып, интернет желісіне сымсыз кең жолақты қол жеткізу желілерін енгізу және дамыту;

9) радиожиілік спектрлік мониторинг жүйесін жаңғырту;

10) резервтік сервер орталығын құру;

11) коммерциялық дата-орталықтар құру;

12) "КО шеңберінде ақпарат алмасу бойынша мемлекетаралық шлюз"

ақпараттық жүйесін құру;

13) "ИТП" АЭА аумағында АКТ-кластерінің бірінші кезегін салу;

14) мемлекеттік "бұлттық" түғырнаманың бірінші кезегін құру болып табылады.

2.4 Минералдық-шикізат кешенін дамыту
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Республиканың минералдық-шикізат кешені ел экономикасының басым салаларын қажетті шикізат базасымен қамтамасыз ете алады, Қазақстанды тұрақты даму жолына алып шыға алатын "локомотив" болады.

Қазақстан мыс, уран, титан, ферроқорытпа және болаттың әлемдік нарығында стратегиялық рөлге ие бола отырып, Еуроазия субконтинентінде хромды шығару бойынша монополист болып табылады, темір, марганец, көмір және алюминийдің өңірлік нарығына едәуір ықпалы бар. Тасымалдау мәселелерінің шешілуімен, Қазақстан мұнай қорларын тиімді пайдаланып, әлемдік мұнай нарығында лайықты орынға ие бола алады.

Минералды шикізат қорларын ұдайы өндіру жағдайларының жылдан жылға қиындай түсуі минералдық-шикізат кешенінің ағымдағы жай-күйінің нақты объективті жағдайы болып табылады.

Елдің минералдық-шикізат кешенінің перспективті ресурстық базасын дамыту қорларды өсіру мақсатында іздеу және іздестіру-бағалау жұмыстарын жүргізуді талап етеді.

Негізгі міндет

Өнеркәсіптің барлық салаларын белсенді дамыту үшін минералды ресурстардың ұтымды және кешенді пайдалануы мен қайта өндірілуін қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 25.12.2014 № 984 Жарлығымен.

1. 2014 жылы пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің қорын толықтыру пайызы (өсу бойынша, анықталған қорлардың өтелген қорларға қатынасы) - 50 %: 2009 жылы - 23 %, 2010 жылы - 25 %, 2011 жылы - 25 %, 2012 жылы - 30 %, 2013 жылы - 0 %, 2014 жылы - 50 % (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

2. Ауылдық елді мекендерді жерасты суларының қорымен қамтамасыз ету: 2009 жылы - 30,8 %, 2010 жылы - 30,8 %, 2011 жылы - 33,5 %, 2012 жылы - 43,2 %, 2013 жылы - 49,5 %, 2014 жылы - 57,3 % (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

3. 2015 жылға қарай Геологиялық ақпараттың деректер банкін 95 %-ға дейінгі көлемде толықтыру (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Ескерту. Бөлікпен толықтырылды - ҚР Президентінің 25.12.2014 № 984 Жарлығымен.

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірл.	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Болжамды ресурстарды бағалау:
1.1	алтын	ИДМ	тонна	102,8	110	105	108	0	100,4
1.2	мыс	ИДМ	мың тонна	0,95	1	1	1	0	1
1.3	полиметалдар	ИДМ	мың тонна	4,95	6,1	3,6	6,1	0	5,2
2	Қорлардың өсімі:
2.1	алтын	ИДМ	тонна	10,161	10	1	13,5	0	15
2.2	мыс	ИДМ	мың тонна	561,7	150	100	105	0	110
2.3	полиметалдар	ИДМ	мың тонна	0	0	0	115	0	120
3	Жерасты су қорларымен қамтамасыз ету үшін ауылдардың саны	ИДМ	ауыл	-	-	52	0	341	216
4	Ірі елді мекендерді және топтық су құбырларын жерасты сулары қорымен қамтамасыз ету үшін жерасты сулары орындарының қорларын қайта бағалай отырып, оларды жете барлау	ИДМ	кен орны	2	4	12	0	35	30
5	Геологиялық ақпаратты нөмірлеу	ИДМ	Тб	-	-	-	-	-	20

Дамудың негізгі бағыттары

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Іздеу жұмыстарын өткізудің жаңа технологияларын енгізу, қатты пайдалы қазбаларға және көмірсутекті шикізатқа қатысты үлкен көлемде геофизикалық жұмыстарды қайта жандандыру және жүргізу елдің минералдық-шикізат базасын нығайтудың басты бағытына жатады. Геологиялық-барлау жұмыстарының барлық технологиялық тізбегін түпкілікті жақсарту үшін геологиялық-түсіру жұмыстарының қазіргі заманғы әдіснамасы қарастырылып, қазіргі заманғы талаптар мен стандарттарға сәйкес келетін қорларды іздестіру мен барлаудың, бағалаудың қазіргі заманғы әдістерін әзірлеуге бағытталған жаңа деңгейдегі зерттеулер және оның негізінде қорларды өсіру мақсатында өңірлік, іздестіру және іздестіру-бағалау жұмыстарын жүргізу басталатын болады.

Қазақстанның әлемдік нарыққа кіруі жер қойнауын пайдалану саласында отандық және халықаралық стандарттарды үйлестіру қажеттілігін негіздейді (атап айтқанда, пайдалы қазбалар қорларын сыныптау мен санатқа жатқызу, геологиялық-іздестіру жұмыстарының кезеңділігі және т.б.).

Жер қойнауының ұтымды және кешенді пайдаланылуын пәрменді бақылауды ұйымдастыру мақсатында жер қойнауын мемлекеттік сараптау тетігі жетілдіріледі, пайдалы қазбалардың кен орындарын компьютерлік үлгілеу, бағалаудың автоматтандырылған кешендері және қорларды есептеу негізінде қорларды сараптаудың қазіргі заманғы жаңа технологияларына кезең-кезеңмен көшу жүзеге асырылады.

Шикізат базасы (темір кені, көмір, уран және мұнай-газ) қанағаттанарлық жағдайда тұрған басым салалар топтары бойынша олардың дамуының негізгі бағыттарына мыналарды жатқызуға болады: азайып бара жатқан қорларды толтыру, қолда бар барланған қорларды ұтымды игеру, алдын ала бағаланған қорларды өнеркәсіп санаттарына уақтылы көшіру, оларды игеру және әлемдік нарыққа (уран) өнімді шығаруда мемлекет тарапынан қолдау табуы, тау кен-байыту кешенінің қуатын арттыру (марганец), ішкі көлік коммуникацияларын (мұнай-газ) құру.

Минералдық-шикізат базасының жағдайы онша қанағаттанарлық емес салалар тобы үшін (марганец, алюминий, темір кені және хромит) дамудың басты бағыттарына ресурстарды барлау, игеру және ішкі нарыққа жылжыту, шикізат базаларын қолжетімді, бай және сапалы кендермен толықтыру және нығайту жатады.

Шикізат проблемалары өткір тұрған салалар үшін (мыс кені, қорғасын-мырыш кені, алтын кені және титан) дамудың басты бағытына кен орындарды іздеу мен барлаудың перспективалық алаңдарын бөлу арқылы шикізат базаларын жаңа бәсекеге қабілетті нысандармен түпкілікті нығайту жатады.

Минералды-шикізат кешенін тиімді дамытуды жалғастыру үшін

мынадай шаралар көзделіп отыр:

1) минералды шикізаттың тапшы түрлерін барлау саласына инвестиция тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау (салалық заңнамаға, пайдалы қазбалар қорларының сыныптамасы мен санаттылығына, геологиялық барлау жұмыстарының кезеңділігіне өзгерістер енгізу және тағы басқа), сондай-ақ Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Геологиялық саланы дамыту тұжырымдамасында көзделген геологиялық саланың инфрақұрылымын жетілдіру;

2) Тұжырымдамасының негізгі стратегиялық мақсаты Қазақстан Республикасының минералды-шикізат базасын молайту болып табылатын "Қазгеология" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамын (бұдан әрі -"Қазгеология" ҰК" АҚ) еліміздің минералды-шикізат базасын дамыту міндетін шешуге белсенді тарту;

3) негізгі стратегиялық бағыттары:

Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдаланудың тиімділігін арттыру;

құнының тұрақты өсуін қамтамасыз ету мақсатында тау-кен активтерін тиімді басқару;

қатты пайдалы қазбалар кен орындарын игеруде мемлекеттің қатысуын өсіру;

жер қойнауын пайдаланушылармен және әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялары мен мемлекеттік-жекешелік қағидаты бойынша жұмыстарды орындау болып табылатын "Тау-Кен Самұрық" ұлттық тау-кен компаниясы" АҚ-мен тығыз байланыс орнату арқылы Қазақстан Республикасының минералды шикізатын пайдаланудың тиімділігін арттыру.

2.5 Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Орнықты экономикалық өсу және экономиканың онымен байланысты құрылымдық өзгерістері ұлттық еңбек нарығының ауқымымен және оның құрылымының өзгеруімен қатар жүрді. Еңбек ресурсына сұраныстың ұлғаюы белгілі бір деңгейде өндіріс көлемінің ұлғаюына ғана емес, салыстырмалы түрде еңбек өнімділігі өсуі қарқынының төмендеуіне және арзан еңбекті пайдалану мүмкіндіктеріне де байланысты болды.

Елде құрылыс саласында, тамақ өнімдерін өндіруде, көлікте, көшедегі азық-түлік және киім-кешек базарларында, маусымдық ауыл шаруашылығы жұмыстарында көлеңкелі жұмыспен қамту сақталуда. Оның құрамындағы негізгі топтар Қазақстандағы еңбек нарығында жұмыссыз халықтың болуына қарамастан еңбектің қанағаттанбаған сұранысын жауып отырған заңсыз еңбек мигранттары (2000 жылы - 10,5 мың адам, 2005 жылы - 24,7 мың адам, 2008 жылы 54,0 мың адам, 2009 жылы - 30,4 мың адам) болып отыр.

Соңғы жылдары қызметкерлердің кәсіптік ұтқырлығы байқалуда, олардың көпшілігі екінші және үшінші кәсіптік білім алуда, сондай-ақ жоғары және орта арнайы білімі бар қызметкерлер саны өсу үстінде.

Сонымен қатар, азаматтарды кәсіптік даярлаудың құрылымы мен нысаны кәсіптік бөліністе жұмыс күшіне сұраныстағы өзгерістерге барабар емес. Кәсіби даярлық пен жоғары мектеп арасында теңсіздік бар.

Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру құрылымы ЮНЕСКО-ның халықаралық білім беру стандартты жіктеуішіне сәйкес келеді. Мамандар даярлаудың үш деңгейлі: бакалавр - магистр - PhD докторы моделі енгізілді.

Бағдарламаның бағыттары бойынша кадрлар даярлау республиканың жалпы контингенті 238 104 адам болатын 69 жоғары оқу орнында жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің 199 бағдарламасы бойынша жүзеге асырылуда.

Жоғары оқу орындары білім, ғылым және өндіріс арасын байланыстырушы буын болып табылатын білім берудің инновациялық инфрақұрылымын дамыту, әр түрлі бейінді ғылыми-инновациялық орталықтар, жаңа технопарктер құру жұмыстарын жүргізуде.

Техникалық, технологиялық мамандықтар бойынша және агроөнеркәсіп кешені мамандықтары бойынша білікті кадрлар даярлау 186 мамандық бойынша 543 техникалық және кәсіптік білім беру орындарында (бұдан әрі - ТКБ) жүзеге асырылуда, онда 260,9 мың адам білім алуда.

Сонымен қатар, елдің индустриялық-инновациялық дамуы үшін кәсіби мамандар даярлау қажеттілігін қамтамасыз етуге кедергі келтіретін бірқатар проблемалар бар:

1,25 кадрларға ұзақ мерзім кезеңге арналған қажеттілікті болжамдау жүзеге асырылмайды;

жұмыс берушілерді кадрлар даярлауға тарту жөніндегі заңнамалық база жеткілікті емес;

ТКБ оқу орындарының материалдық-техникалық базасы ескірген;

ТКБ оқу орындарында оқитындардың кәсіпорындардағы өндірістік практикасын және тағылымдамасын ұйымдастыру мәселесі шешілмеген;

жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларының мазмұны жұмыс берушілердің еңбек нарығындағы өзгерістерге байланысты талаптарына толықтай сай келмейді;

әлеуметтік әріптестік жеткілікті дамымаған. Өндірістік практика базаларымен қамтамасыз ету, оқу бітіргендерді жұмысқа орналастыру, жұмыс берушілерді кәсіптік стандарттар жасауға тарту тетіктері жоқ.

Негізгі міндет

Индустриялық-инновациялық даму шеңберінде экономиканың басым секторларының қажеттіліктерін білікті кадрлық ресурстармен қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Заманауи жабдықтармен жарақтандырылған оқу орындарының үлесін 70 %-ға дейін ұлғайту.

2. Мемлекеттік тапсырыс бойынша оқытылған техникалық және кәсіптік білім беру оқу орындарының жұмысқа орналастырылған түлектерінің үлесін 78 %-ға дейін ұлғайту.

3. Экономиканың әртүрлі секторлары бойынша басым мамандықтар (кәсіптер) бойынша 147 кәсіби стандарттар әзірлеу.

4. Индустриялық-инновациялық даму шеңберінде экономиканың басым секторларының қажеттіліктерін білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету:

	Өлш. бірлігі	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл
техникалық мамандықтар бойынша техникалық және кәсіби білімі бар мамандар дайындау	мың адам	7,3	11,6	16,9
Техникалық мамандықтар бойынша жоғары білімі бар мамандар дайындау	мың адам	11,9	12,0	12,1

5. 2014 жылға қарай шетелдік жұмыс күшінің құрамындағы біліктілігі жоғары жұмыс күшінің үлес салмағы - 55 %.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Экономиканың қажеттіліктеріне және еңбек нарығындағы сұранысты білікті кадрлармен қамтамасыз ету жөніндегі мақсаттарға қол жеткізу үшін техникалық және кәсіптік, инженерлік-техникалық және қосымша кәсіптік білім берудің өзара байланысты жүйесін қамтитын үздіксіз білім беру моделін қалыптастыру, теңгерімді, серпінді еңбек нарығын дамыту, экономиканың басым секторларына мамандар тарту үшін мемлекет пен бизнестің өзара іс-қимылын, кәсіпорындарда бағдарлама жобаларын оқытудың қос жүйесін енгізу, сондай-ақ ішкі және сыртқы көші-қонды пайдалану жөніндегі іс-шаралар іске асырылатын болады.

Еңбек ресурстарындағы қажеттілікті айқындау үшін салалық министрліктер әрбір нақты жобада жылдар бойынша, олардың құрылысы мен жұмыс істеу кезеңінде мамандықтар бөлінісінде еңбек ресурстарының қажеттілігін айқындайды және Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне ұсынады.

Осы жобаларды қажетті көлемде және талап етілетін білікті мамандармен қамтамасыз ету:

1) өңірлік еңбек нарығында, оның ішінде жұмыссыздардың арасынан қажетті кадрларды (жұмысшылар) іздеу;

2) вахталық жұмыс әдісін қоса алғанда, елдің еңбек ресурстары артық басқа өңірлерінен еңбек ресурстарын тарту;

3) бюджеттік бағдарламалар есебінен де, сол сияқты ірі кәсіпорындардың оқу орталықтары базасында да жұмыссыздар қатарынан

кадрлар даярлау және қайта даярлау;

4) нақты жобалардағы сұранысқа сәйкес шетелдік жұмыс күшін тарту есебінен жүзеге асырылатын болады.

ҮИИМДБ жобаларының қажеттілігіне сәйкес білім беру жүйесі арқылы қажетті кадрларды жоспарлы даярлау осы мәселедегі бастапқы міндет ретінде қаралады.

Қазіргі (болжамды) кадр тапшылығының орнын толтыру мақсатында кадрларды қажетті мамандықтарға (кәсіптерге) қайта оқыту, ішкі еңбек көші-қонына жәрдемдесу, сондай-ақ шетелдік қызметкерлерді тарту жөніндегі шаралар іске асырылатын болады.

Орта буындағы білікті жұмысшылар мен мамандар тапшылығын ескере отырып, техникалық және кәсіптік білім беруге (ТКБ) басым көңіл бөлінбек.

Техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:

1) ТКБ оқу орындарының инфрақұрылымын дамыту және материалдық-техникалық базасын нығайту:

экономиканың басым секторларының қажеттіліктеріне бағдарланған жұмыс істеп тұрған оқу орындарының материалдық-техникалық базасын жаңарту;

ТКБ жаңа оқу орындарын салу. ТКБ-ның әкімдіктер өтінім беретін оқу орындарын салу жөніндегі жобаларды іріктеу Индустрияландыру картасына енгізілген жобалар бойынша жиынтық қажеттілікті ескере отырып, конкурстық негізде жүзеге асырылады. Жобалар ірі кәсіпорындардың қатысуымен республикалық және жергілікті бюджеттерден бірлесіп қаржыландыру шартында іске асырылатын болады;

мұнай-газ саласы бойынша Атырау қаласында, отын-энергетика саласы бойынша Екібастұз қаласында, өңдеуші сала бойынша Шымкент қаласында және машина жасау саласы бойынша Өскемен қаласында өңіраралық кәсіптік орталықтар салу;

индустриялық-инновациялық даму жобалары бойынша қазіргі ТКБ ұйымдарының базасында базалық оқу орталықтарын құру;

2) еңбек нарығындағы сұранысқа және халықаралық стандарттарға сәйкес мыналарды:

жұмыс берушілер бірлестіктерін және қызметкерлерін тарта отырып, ұлттық біліктілік жүйесін;

кәсіптік стандарттарды;

құзыретті мамандар даярлаудың интеграцияланған (модульдік) білім беру бағдарламаларын әзірлеу жолымен білім беру бағдарламаларының құрылымы мен мазмұнын жаңарту;

3) ТКБ құрылымы мен басқару жүйесін жетілдіру:

ТКБ дамыту жөніндегі Ұлттық, өңірлік және салалық кеңестердің экономиканың басым секторларының Индустрияландыру картасының кадрларын мақсатты даярлау үшін республикалық және өңірлік деңгейлерде үйлестіру кеңестерімен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету;

жұмыс берушілерді және салалық қауымдастықтарды тиісті келісімдер жасасу, ТКБ-ны, оқу орындарын және кәсіпорындар жанындағы оқу орталықтарын дамытуды қолдау жолымен әлеуметтік әріптестік шеңберінде кадрлар даярлауға тарту, өндірістік практика, тағылымдамалар үшін жұмыс орындарын, стипендиялар ұсыну;

4) индустрияландыру міндеттерін шешу үшін білікті кадрлар даярлау сапасын қамтамасыз ету:

мамандар біліктіліктерін сертификаттаудың, оның ішінде халықаралық сертификаттаудың салалық жүйесін енгізу;

біліктілікті арттыру жөніндегі өңіраралық орталықтар базасында ТКБ ұйымдарының кадрлық әлеуетін күшейту;

жоғары оқу орындарында ТКБ оқу орындары үшін өндірістік оқыту оқытушылары мен шеберлерін даярлау.

Индустриялық-инновациялық дамуды қамтамасыз ету мақсатында жоғары білім беру жүйесін жетілдіру мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

жоғары оқу орындары, ҒЗИ және жүйе құраушы өнеркәсіп кәсіпорындары арасында өндірістік практикалар базасын қалыптастыруға келісімдер жасасу;

ұлттық және трансұлттық компаниялардың қаражатын тарта отырып, отандық және шетелдік жоғары оқу орындарының бірлескен білім беру бағдарламаларын жүзеге асыру;

жоғары оқу орындарының отандық және шетелдік жетекші өнеркәсіп кәсіпорындарымен және жетекші ҒЗИ-мен профессор-оқытушылар құрамын жоғары технологиялық кәсіпорындарда, отандық және шетелдік жоғары оқу орындарында біліктілігін арттыру, қайта даярлау, тағылымдамадан өткізу мәселелері бойынша көп жақты кооперациясы.

Кадрларға деген қажеттілік ұсынылған кезде салалық мемлекеттік органдар кәсіптер мен мамандықтар (соның ішінде жеке, эксклюзивті даярлау) жобаларын іске асыру үшін қажетті барлық мемлекеттік білім беру тапсырысын қалыптастыратын болады.

Кадрларды қайта даярлау және біліктілігін арттыру

Басқарушы кадрларды даярлау жекелеген кәсіпорындардың да, тұтастай ел экономикасының да жаһандық нарықта бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудің шешуші факторы болып табылады.

Осы мақсатта экономика саласындағы басшы қызметкерлер мен менеджерлерді шет елге тағылымдамаға жібере отырып, олардың біліктілігін арттыру саласында жергілікті және шетелдік әріптестермен ынтымақтастық жүзеге асырылады.

Персоналды алдын ала оқытуды ұйымдастыру өмір бойы білім мен ілімді үнемі жаңарту үшін жағдай жасауға негізделген. Бұл үшін кадрларды даярлау және қайта даярлаудың үш деңгейлі жүйесі - жоғары, орта және бастапқы білім беру мекемелерінде; өндірісте (фирмаішілік даярлау), уәкілетті органдардың халықтың мақсатты топтарын жұмыспен қамту жөніндегі оқытуы және қайта оқытуы одан әрі дамытылып, пайдаланылатын болады.

Қызметкерлерді басым тәртіппен қайта даярлау және біліктілігін арттыру жөніндегі қабылданып жатқан шаралар шеңберінде азаматтардың мынадай санаттары қамтылатын болады: толық емес жұмыс режимінде істейтін не қысқару қаупінде тұрған қызметкерлер және халықтың мақсатты топтарының өкілдері.

Мемлекет пен бизнестің өзара іс-қимылы бойынша экономиканың басым секторларына мамандар тарту үшін мынадай іс-шаралар жүзеге асырылады:

ішінара ақы төленетін өндірістік практика тетігін дамыту;

бос орындар жәрмеңкесін өткізу;

әлеуметтік жұмыс орындарын және жастар практикасын ұйымдастыру;

"Түлек" дерекқорын қалыптастыру және үнемі жаңартып отыру;

Ішкі және сыртқы көші-қонды пайдалану

Білікті кадрлық ресурстармен қамтамасыз ету үшін білім беру жүйесінің мүмкіндіктерін пайдаланумен қатар ішкі және сыртқы көші-қон тетіктері мынадай жолдармен кеңінен қолданылатын болады:

өңірлік еңбек нарықтарында, оның ішінде жұмыссыздар арасынан қажетті кадрларды (қызметкерлерді) іздестіру;

елдің еңбек ресурстары артық өңірлерінен жұмыстың вахталық әдісін қоса алғанда, еңбек ресурстарын тарту;

нақты жобаларға сұранысқа сәйкес шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаны ұтымды бөлу жолымен шетелдік жұмыс күшін тарту.

Сыртқы еңбек көші-қонын реттеу біліктілігі жоғары жұмыс күшіне сұранысты қанағаттандыруға, ішкі еңбек нарығында ширығуды азайтуға, инвестициялар ағынын ынталандыруға бағытталатын болады.

Елдің инвестициялық тартымдылығын арттыруға, жоғары білікті мамандарды және бизнесті жүргізудің озық тәжірибесін пайдалануды кеңейтуге мүмкіндік беретін еңбек көшіп-қонушыларын тартудың сараланған тәртібі мен селективті тетігі кеңінен пайдаланылатын болады.

Теңгерімді, серпінді еңбек нарығын дамыту бойынша мынадай іс-шаралар жүзеге асырылатын болады;

1) Индустрияландыру картасының барлық жобаларын жедел мониторингілеуге мүмкіндік беретін Ақпараттық-талдау жүйесінің негізінде жұмыспен қамту жөніндегі уәкілетті орган, салу және пайдалану кезеңдерін қоса алғанда, алдағы кезеңге нақты мамандықтар бойынша кадрларға деген қажеттілікке талдау жүргізеді. Осының негізінде кәсіптер мен мамандықтар жобаларын (оның ішінде жеке, арнайы дайындық) іске асыруға қажетті барлық білім беру мемлекеттік тапсырысы қалыптастырылатын болады;

2) 2014 жылдан бастап Қазақстан Республикасының бесжылдық кезеңге арналған еңбек ресурстарының болжамды теңгерімін әзірлеу көзделіп отыр.

Республикалық деректер банкін құрудың негізінде жұмыс күшінің сұранысы мен ұсынысының өңірлік болжамдары да әзірленетін болады.

Ақпараттық база шеңберінде халықты еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың жай-күйі туралы хабардар етудің жаңа сапалы жүйесін құру және ақпараттық-консультациялық қызметтер желісін елеулі кеңейту қажет.

2014 жылдан бастап "е-лицензиялау" мемлекеттік деректер базасы" ақпараттық жүйесін қолданыстағы "шетелдік жұмыс күші" ақпараттық жүйесімен интеграциялау жолымен шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсаттар беру қызметі автоматтандырылатын болады.

Заңнаманы жақсарту

Қазақстан Республикасының мынадай Заңдары мен Кодекстеріне:

1. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне ұлттық біліктілік жүйесін құру және кәсіптік стандарттар әзірлеу жөніндегі құзыретті белгілеу бөлігінде;

2. Жеке кәсіпкерлік туралы, Мемлекеттік кәсіпорын туралы Қазақстан Республикасының заңдарына ұйымдарда өндірістік практика үшін орын беру және кейіннен біліктілігін бере отырып, персоналды өндірісішілік оқыту (тікелей жұмыс орнында) бөлігінде;

3. Халықты жұмыспен қамту туралы Қазақстан Республикасының Заңына түлектерді жұмысқа орналастыруға жәрдемдесу бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

4. Халықтың көші-қоны туралы Қазақстан Республикасының Заңын (жаңа редакцияда) және Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне халықтың көші-қоны мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау.

2.6 Әкімшілік кедергілерді азайту
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Қазақстан Республикасында рұқсат беру жүйесін жетілдірудің 2009 - 2011 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде анықталған 1004 рұқсат беру рәсімі түрлерінен 348 рәсімді тоқтату бойынша ұсыныстар әзірленді, бұл 2008 жылмен салыстырғанда жылына шамамен 880 лицензиялау-рұқсат беру құжат айналымын азайтуды болжайды (29 млн. жуық рұқсат беру құжаты берілді).

2009 жылы 72 заңнамалық актіге, оның ішінде 8 кодекске өзгерістер енгізген "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілерге жеке кәсіпкерлік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.

Заң кәсіпкерлік субъектілеріне бақылау-қадағалау функциялары берілген мемлекеттік органдар жүргізетін тексерістерді оңтайландырып, реттеуге мүмкіндік берді. Тексерістерді оңтайландыруға және реттеуге тәуекелдерді бағалау жүйесін енгізу, тексеру парақтарын, ведомстволық статистикалық есептілік нысандарын бекіту есебінен қол жеткізіледі.

Негізгі міндет

Кәсіпкерлік қызметті дамытуға кедергі келтіретін әкімшілік кедергілерді азайту.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. 2015 жылға қарай бизнесті тіркеуге және жүргізуге (рұқсаттар, лицензиялар, сертификаттар; аккредиттеу; консультациялар алумен) байланысты, уақыт пен шығындарды қоса алғанда, операциялық шығасылар 2011 жылмен салыстырғанда 30 %-ға төмендейді.

2. 2009 жылмен салыстырғанда лицензияланатын қызмет түрлері 30 %-ға қысқартылатын және лицензиялар, рұқсаттар, келісімдер мен басқа да рұқсат беру құжаттарын беру тәртібі оңайландырылатын болады.

3. 2015 жылдың соңына дейін кемінде 80 % рұқсат беру рәсімдерін автоматтандырумен қамтылуы.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Кәсіпкерлік қызметті дамытуға кедергі келтіретін әкімшілік кедергілерді азайту жөніндегі шаралар мынадай бағыттарға шоғырландырылатын болады:

Лицензиялау-рұқсат беру және тіркеу жүйелерін жетілдіру:

1. Рұқсат беру жүйесін "тарылту":

1) рұқсат беру құжаттары мен рәсімдердің санын қысқарту және олардың түпкілікті тізбесін заңнамалық деңгейде бекіту;

2) лицензиялау іс-қимылы саласын тарылту, оның ішінде біліктілік талаптарымен қамтамасыз етілмеген лицензияланатын қызмет түрлері мен кіші түрлерін тізбеден алып тастау.

2. Рұқсат беру рәсімдерін оңайлату және жетілдіру:

1) қаржы секторын қоспағанда, "бір терезе" қағидатын барлық рұқсат беру құжаттарына және мемлекеттік органдарға қолдану;

2) рұқсат беру құжаттарының алынуына байланысты мынадай жолдармен алынған уақытша шығындар мен шығасыларды қысқарту:

құжаттардың толықтығын қарау мерзімін 2 күнге дейін шектеу; құжаттарды міндетті нотариалдық куәландыруды; "үндемегені - келіскені" қағидатын барлық рұқсат беру құжаттарына таратуды алып тастау;

3) азаматтардың өмірі және денсаулығы үшін тікелей тәуекелі жоқ және ақпараттық сипатқа ие рұқсаттардың орнына хабарлама тәртібін енгізу;

4) хабарлама тәртібін толық автоматтандыру;

5) хабарламаларды халыққа қызмет көрсету орталықтары және электрондық "үкімет порталы" арқылы қабылдауды қамтамасыз ету;

6) кейін автоматтандыру үшін рұқсат беру рәсімдерін оңтайландыру;

7) қаржы секторын қоспағанда, "е-лицензиялау" саласын кеңейту:

2010-2011 жылдары - олардың аумақтық бөлімшелерін қоса алғанда, орталық мемлекеттік органдар-лицензиарлар;

2011-2012 жылдары - жергілікті мемлекеттік органдар-лицензиарлар.

Қызметін бастағаны туралы хабарлама беру және заңнама талаптарына сәйкес декларациялау кезінде дәйексіз ақпарат бергені үшін кәсіпкерлердің жауапкершілігін енгізу.

3. Кәсіпорындарды ашу және жабу рәсімдерін оңайлату.

4. Сыртқы экономикалық қызметті реттеу рәсімдерін оңайлату.

5. Қолданыстағы және жаңадан енгізілген заң нормалары мен экономиканы реттеу құралдарының реттеушілік әсерін жария талдаудың орталықтандырылған жүйесін енгізу үшін:

1) мемлекеттік органдардың бақылау және қадағалау қызметінде тәуекелдерді басқару жүйесін толық автоматтандыру;

2) "е-лицензиялау" мемлекеттік деректер қорында есептілік функционалын іске асыру;

3) 2011 жылға қарай Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілер дерекқорына жалпыға бірдей тегін қол жеткізуді қамтамасыз ету;

4) халықаралық тәжірибені ескере отырып, экономикалық салдарларды құруды бағалау әдістемесін пысықтау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін нормативтік құқықтық мониторингтеу бойынша шаралар қабылдау.

6. Кәсіпкерлік қызмет субъектілерін тексеруді оңтайландыру және жүйелеу:

1) құқық қорғау органдары жүргізетін бизнесті тексерулерді оңтайландыру, қысқарту және регламенттеу;

2) кәсіпкерлік қызметке негізсіз араласуды болдырмау мақсатында құқық қорғау органдарының тергеуге дейінгі тексерулер мәселесін реттеу;

3) бақылаудың балама тетіктерін пайдалану және қауіпсіздікті қамтамасыз ету (жауапкершілікті сақтандыру, дербес қаржылық кепілдемелер, қоғамдық бақылау) мәселелерін пысықтау.

7. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің заңды құқықтарын, оның ішінде, бизнеске жоспардан тыс тексерулер жүргізу және бақылаудың өзге де нысандарының тәртібін регламенттеу есебінен қорғаудың мемлекеттік кепілдіктерін күшейту.

8. Кәсіпкерлік қызметті техникалық реттеу қағидаттарын енгізуді кеңейту жолымен кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеуді ырықтандыруды қамтамасыз ету.

9. Жергілікті қамтуды дамыту саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіру.

10. Мөлшері бойынша жеке кәсіпкерлер субъектілерінің тізілімін енгізу.

Заңнаманы жақсарту

Қазақстан Республикасының мынадай заңдарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу:

1. "Банкроттық туралы".

2. "Темір жол көлігі туралы"

Қазақстан Республикасының мынадай заңдарын әзірлеу және қабылдау:

3. "Кейбір заңнамалық актілерге рұқсат беру жүйесін жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы".

4. "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының Үкіметі мен уәкілетті мемлекеттік органдарының тексерілетін субъектілерге қойылатын талаптарды белгілейтін нормативтік-құқықтық актілерді қабылдауға арналған құзыреттерін қайта қарау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы".

2.7 Бәсекелестікті дамыту
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Дағдарыстың салдарын еңсеру жөніндегі міндеттерді шешу және кейінгі экономикалық өсімді дайындау кезінде бәсекелестіктің маңызы артады. Әлемдік экономикалық дағдарыс үрдісі тұтастай алғанда бәсекелестіктің дамуына әсер етті.

2009 жылы жүргізілген талдау нәтижелері темір жол саласы, отын-энергетика кешені және телекоммуникация секторы ұзақ уақыт бойы монополияланған және шоғырлануы жоғары нарықтар болып отырғанын растады. Экономика құрушы болып табылатын бұл салалар аралас салалардағы бәсекелестіктің дамуына айтарлықтай әсер етеді.

Азық-түлік тауарлары нарығында бәсекелестік жеткілікті түрде дамымаған.

Мемлекеттің экономикаға қатысу үлесі жоғары, соның ішінде мемлекет қатысатын кәсіпорындар саны ұлғаюда, бұл бәсекелестік ортаға кері әсер етеді, ал мемлекеттік кәсіпорындарға ұсынылатын негізгі қызмет көрсетулердің сапасы ете төмен болуда.

Негізгі міндеттер

Еркін бәсекелестікті дамыту және тауарлар мен қызмет көрсетулер нарығына тең қолжетімдікті қамтамасыз ету арқылы бизнестің экономикалық белсенділігінің өсуі үшін жағдайлар жасау.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл
1. Экономикалық шоғырландыруға арналған өтінімдерді қарау бойынша көрсетілген мемлекеттік қызметтің сапасына қанағаттанған тұтынушылар үлесі.				40 %	50 %
2. Монополияға қарсы орган құруға келісім беруден бас тартқан, акцияларының (үлестерінің) 50 % астамы мемлекетке тиесілі мемлекеттік кәсіпорындар мен заңды тұлғалар үлесі.				5 %	6 %

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Қойылған міндеттерді іске асыру мақсатында мемлекеттің республиканың нарықтарына қатысу үлесін азайту жөніндегі іс-шараларды жүргізу, экономиканың салаларын монополиясыздандыру, сондай-ақ монополияға қарсы бақылау құралдарын жетілдіру талап етіледі:

1) монополияға қарсы бақылауды арттыру және қызметтік бейінді емес активтерді жеке секторға беру жолымен мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекет қатысатын ЖШС мен АҚ-лардың қызметін реттеу;

2) бәсекелестікті дамыту және экономиканың салалары мен секторларын монополиясыздандыру мақсаттарын, сондай-ақ оларды іске асыру жөніндегі нақты шараларды мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларына енгізу;

3) оларды одан әрі қысқарту үшін табиғи монополиялар субъектілерін реттейтін қызметтер (тауарлар, жұмыстар) тізбесін айқындау;

3) темір жол көлігімен тасымалдау нарығында:

инвестициялық тарифті бекіту;

магистральдық желілерге және басқа да инфрақұрылым объектілеріне кемсітпей қол жеткізуді қамтамасыз ету;

заңнамаға тиісті өзгерістер енгізе отырып, жолаушыларды темір жол көлігімен әлеуметтік маңызы бар тасымалдау бойынша бағытқа құқық беру мерзімін 1 жылдан 3-5 жылға дейін ұзарту;

әділ тариф белгілеу мақсатында тоғыстыра субсидиялауды жою және жүктер мен жолаушыларды тасымалдау қызметтеріне тарифтер қалыптастырудың ашық саясатын қамтамасыз ету;

4) әуе тасымалы мен әуежай қызмет көрсетулері нарығында:

әуежай және тасымалдау қызметтерін бөлу;

техникалық қызмет көрсетуде, багажды, жүктерді және почтаны өңдеуде, перронда қызмет көрсетуде, тамақ өнімдерін жеткізуде, бажсыз саудада, автотұрақтарда және т.б. бәсекелестікті дамыту;

авиа компаниялардың әуежайлар мен аэронавигация қызмет көрсетулеріне кемсітусіз қол жеткізу ережесін әзірлеу және енгізу;

бюджеті төмен авиа тасымалдарын кеңейту үшін жағдай жасау, іскерлік және шағын авиацияны дамыту;

авиа тасымалдаушылары үшін тең бәсекелестік жағдай жасау (оның ішінде мемлекеттік көмек беруді бақылау жолымен);

авиа компанияларына және әуежайларға делдалдық құрылымдарды айналып өтіп, авиа ЖЖМ өндірушілермен тікелей келісімшарттар жасау мүмкіндігін қамтамасыз ету;

авиа тасымалдаушылардың авиаотынды сақтауы жөніндегі әуежайлардың қызмет көрсетулер ұсынуын және балама отын құю кешендерін салу мүмкіндігін қамтамасыз ету.

5) телекоммуникация нарығында:

орта мерзімді перспективада телекоммуникация қызмет көрсетулері нарығының экономикалық шоғырлану дәрежесін азайту мақсатында қор нарығында "Қазақтелеком" АҚ акцияларының пакеттерін және тіркелген, ұялы байланыс және Интернет операторларындағы қатысу үлестерін сату;

байланыс операторларының мұқтажы үшін оларды босату мақсатында радиожиілікті конверсиялау жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізу;

жалпы пайдаланылатын телекоммуникация желілеріне тең ашық қол жеткізуді, сондай-ақ айқын әрі кемсітусіз оператораралық қосылуды қамтамасыз ету;

6) мұнай өнімдері мен көмір нарығында:

мұнайды алу-берушілердің МӨЗ қызмет көрсетулеріне тең қолжетімділікті қамтамасыз ету;

ішкі нарықта мұнай өнімдерінің тапшылығын жою мақсатында қазақстандық мұнайды толлинг схемасы бойынша Ресей Федерациясы мен Қытай Халық Республикасының МӨЗ-де өңдеу туралы мәселені қарау;

бензинді, дизель отынын, авиациялық керосинді, табиғи және сұйытылған газды, көмірді сату нарығындағы өнімсіз делдалдық құрылымдарды жою;

7) азық-түлік тауарлары нарығында:

ритейлер тарапынан өктемдік фактілерін жою үшін ритейлердің азық-түлік тауарларын жеткізушілермен өзара қатынастарының жеткізушілердің ірі сауда желілеріне кемсітусіз қол жеткізуін қамтамасыз ететін және әртүрлі шарттар таңуды жоятын тетігін заңнамалық деңгейде регламенттеу.

Заңнаманы жақсарту

Қолданыстағы заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу және мынадай нормативтік құқықтық актілерді қабылдау:

1) бірқатар заңдарды "Бәсекелестік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 32-бабына сәйкес келтіру мақсатында "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік монополиялар мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын әзірлеу және қабылдау;

2) "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бәсекелестік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын әзірлеу және қабылдау;

3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 11 қарашадағы № 1188 қаулысымен бекітілген Тасымалдаушының әлеуметтік мәні бар қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдауды жүзеге асыруына байланысты залалдарын субсидиялау ережесіне 2010 жылы бағыттар беру мерзімін 1 жылдан 3 жылға дейін ұлғайту бөлігінде темір жол көлігімен әлеуметтік мәні бар тасымалдауды субсидиялау тетігін жетілдіру бөлігінде өзгерістер енгізу;

4) жолаушыларды, багажды және жүк-багажды тасымалдау тәртібін, жеке тасымалдаушылар институтының пайда болуына сәйкес темір жол вокзалдарының жұмысын регламенттейтін нормативтік құқықтық құжаттаманы қайта қарау және өзгерістер енгізу;

5) әуе кеңістігін пайдалану туралы екі жақты үкіметаралық келісімдерді монополияға қарсы заңнаманың нормаларына сәйкес келтіру бөлігінде әуе тасымалын реттейтін заңнаманы үйлестіру (оларды кемсітуді немесе әділетсіз бәсекелестік саясатын жоюға бағытталған бәсекелі нормалармен толықтыру);

6) "Темір жол көлігі туралы" Заңға және басқа заңнамалық актілерге инвестициялық тарифті бекіту бөлігіне өзгерістер енгізу;

7) МӨЗ қызметтеріне кемсітусіз қол жеткізу ережесін қабылдау.

2.8 Техникалық реттеу және сапа инфрақұрылымын құру
Ағымдағы ахуалды талдау

Қазіргі уақытта нормативтік экспансия әдістерімен - техникалық регламенттерде, стандарттарда, аккредиттеу әдістерінде, сәйкестікті бағалау және нарыққа қол жеткізудің өзге де нысандарында мүдделік қолдау арқылы экономикалық тауашаларын жеңіп алу үрдісі бар.

Техникалық регламенттер қабылдау арқылы өнімдердің адам өмірі мен денсаулығы және қоршаған орта, ұлттық қауіпсіздік үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ету, бизнеске жасалатын қысымды азайту, импорттық өнім нарығында қол жеткізуді шектеу мәселелері шешілуде.

Тұтынушылар үшін техникалық регламенттер тұтынатын өнімінің қауіпсіздік кепілі, ал өндірушілер, импорттаушылар мен өткізушілер үшін біріншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі мемлекеттің түпкілікті талабын қамтитын құжат болып табылады.

Техникалық регламенттер әзірлеу жөніндегі 2007-2009 жылдарға арналған жоспарға сәйкес 97 техникалық регламент әзірлеу жоспарланған, оның 61 бекітілген. Енгізілген түзетулерге сәйкес енді 43 техникалық регламент әзірленіп, қабылдануы қажет.

Бірыңғай кеден одағын құру жұмыстары белсенді сатыда тұр және оның маңызды бағыттарының бірі техникалық реттеу болып табылады.

Еуразиялық экономикалық қоғамдастықтың бірінші кезектегі техникалық регламенттерін әзірлеудің бекітілген кестесіне сәйкес 32 техникалық регламент әзірлеп, қабылдау көзделіп отыр, бұл ретте 24 техникалық регламенттің қазақстандық аналогы бар немесе әзірленуде.

Осыған байланысты, Қазақстанның сапалы әзірленген техникалық регламенттері негізге алынуы тиіс ЕурАзЭҚ-тың техникалық регламенттерін қабылдау кезінде өз мүддесін талап ету Қазақстан үшін маңызды болып табылады.

Мемлекет пен кәсіпкерліктің мүдделерін теңгерімдеуі тиіс бейімделген техникалық регламенттерді енгізу талап етіледі.

Техникалық регламенттердің талаптарын толыққанды енгізу үшін орташа алғанда кемінде бір жыл қажет, бұл уақытта ведомстволық нормалау, бизнес ортаға әкімшілік қысым жасауды азайту, қажет болғанда өндірісті жаңғырту, сынақ базасын құру жөніндегі шаралар қабылдап, үйлестірілген стандарттар әзірленіп, қабылдануы тиіс.

Бүгінгі күні Техникалық регламенттер мен стандарттардың мемлекеттік қорында стандарттау жөніндегі 56 342 астам нормативтік құжат бар, оларға мемлекеттік, халықаралық, ұлттық және өңірлік стандарттар кіреді. Мемлекеттік стандарттар деңгейінде 2 791 бірлік қабылданған, оның ішінде 1 846 бірлігі - халықаралық талаптармен үйлестірілген, бұл жалпы үйлестіру пайызының 66 %-ын құрайды.

Салалар бөлінісінде мемлекеттік стандарттарды үйлестіру деңгейі: 1. Машина жасау және машина жасау өнімі (80,3 %); 2. Энергетика және электрлік-техника (57,4 %); 3. Жол-көлік техникасы (72,8 %); 4. Құрылыс материалдары және құрылыс (72,3 %); 5. Жеңіл өнеркәсіп (32,9 %); Ауыл шаруашылығы (47,1 %); 7. Тамақ өнеркәсібі (60 %); 8. Химиялық технология (70,1 %); 9. Металлургия және тау ісі (59,7 %); 10. Мұнай және газ. Аралас өндірістер (92,4 %).

Жыл сайын шамамен 350 мемлекеттік стандарт қабылданады. Бұл белгілі бір шамада жалпы үйлестіру деңгейін 1-2 %-ға арттыруға мүмкіндік береді.

Индустрияландыру шеңберінде жұмыстарды үдету ескерілді. Сондықтан жыл сайын қосымша 500 стандарт қабылдау қажет және 5 жыл ішінде кемінде 2500 мемлекеттік стандарт қабылдануы тиіс. Бұл ретте, халықаралық талаптармен үйлестіруге көп көңіл бөлінеді.

2008 жылдан бастап ұлттық аккредиттеу жүйесі құрылды, ол барлығы 1059 құрылымды қамтиды, соның 186-ы сертификаттау жөніндегі орган, 541-і сынау зертханасы және 332-сі метрологиялық қызметтер.

Сертификаттау жөніндегі аккредиттелген органдар мен сынақ зертханаларының желісі тең бөлінбеген, олар негізінен Алматы қаласында, гендік-түрлендіру көздерін айқындау жөніндегі, отын мен автомобильдердің Евро экологиялық талаптарына сәйкестігі, өрт қауіпсіздігі бойынша және басқа да аккредиттелген сынау зертханалары жоқ.

Негізгі міндеттер

Индустрияландыру процестеріне техникалық реттеу құралдарын пайдалану және мыналарға:

1. Отандық нарықты қауіпті және сапасыз (стандартты емес) өнімнен шектеу.

2. Әлемдік стандарттарға сәйкес келетін өнім өндіру, менеджмент және технологиялық қайта жарақтану жүйелерін енгізу жағдайларын жасау үшін сапа инфрақұрылымын құру.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Жыл сайын техникалық регламенттердің талаптарына жауап беретін және халықаралық стандарттарға сәйкес келетін кемінде 500 стандарттау бойынша нормативтік құжаттарды әзірлеу және қабылдау.

2. 2014 жылға қарай кемінде саны 67500 НҚ барлық нормативтік техникалық құжаттарды (2012 жылы - 66500, 2013 жылы - 67000, 2014 жылы - 67500) Нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорына шоғырландыру.

3. 2014 жылға қарай кемінде 30 мемлекеттік эталонды және эталондық жабдықты (2010 жылы - 16 эталон, 2011 жылы - 10 эталон, 2012 жылы - 10 эталон, 2013 жылы - 10 эталон, 2014 жылы - 14 эталон) 60 рет жаңғырту (толық жарақтандыру).

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Отандық нарықты қауіпті және сапасыз (стандартты емес) өнімнен шектеу жөніндегі міндеттер шеңберінде:

орталық және жергілікті атқарушы органдар өнімінің қауіпсіздігіне жоғары талаптар мен отандық өнім нарығына қол жеткізудің ерекше шарттарын белгілейтін техникалық регламенттер әзірленіп, енгізіледі;

тәуекелдерге барынша аз араласу және тиімді басқару принциптеріне негізделген мемлекеттік бақылау жүргізіледі;

сынақ, оның ішінде шекара маңы сауда орталықтарын, арнайы экономикалық аймақтар салу шеңберінде, сондай-ақ инвестициялық жобалар шеңберінде сынақ зертханалары құрылады және жаңғыртылады;

аккредиттеу, сертификаттар және хаттамалар жүйелерінің барабарлығы бойынша, соның ішінде интеграциялық бірлестіктер шеңберінде көп жақты және екі жақты келісімдер жасасу бойынша шаралар қабылданады;

техникалық регламенттер мен стандарттар талаптарының орындалуын қамтамасыз ету үшін республикалық және жергілікті деңгейлерде инвестициялық жобаларды қаржыландыру және қабылдау жөніндегі комиссияның құрамына техникалық реттеу және метрология саласындағы уәкілетті органның өкілдерін енгізу жүргізілетін болады;

техникалық регламенттер мен стандарттарды сақтау бойынша техникалық нормалау мен мемлекеттік бақылау жөніндегі саясатты қалыптастыру және іске асыру бойынша кәсіптік мемлекеттік органды құру жөніндегі жұмыстар.

Әлемдік стандарттарға сәйкес келетін өнімдерді өндіру міндеті, менеджмент жүйесін енгізу және технологиялық қайта қаруландыру шеңберінде:

1) нақты өндірістер шеңберінде өнім шығару үшін қажетті озық халықаралық стандарттарға негізделген ұлттық және мемлекетаралық стандарттар әзірлеу және қабылдау;

2) орталық және жергілікті атқарушы органдардың өнімге арналған стандарттарды енгізуге бағытталған шараларды, сондай-ақ әлеуметтік инфрақұрылымды ұйымдастыруы;

3) Нормативтік техникалық құжаттардың бірыңғай мемлекеттік қорының толыққанды жұмыс істеуі және оны халықаралық ұйымдардың құжаттарымен толықтыру;

4) менеджмент жүйесінің стандарттарын енгізуді және өнім сапасын арттыруды насихаттау бойынша іс-шаралар ұйымдастыру, менеджмент жүйелерінің стандарттарын енгізу кезінде шағын және орта бизнес кәсіпорындарын субсидиялауды жүзеге асыру тетігін әзірлеу;

5) жыл сайынғы мемлекеттік сатып алу жоспарын қалыптастыру және бекіту кезінде тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің ұлттық стандарттары мен үкіметтік емес стандарттарының (бар болса) талаптарына сәйкестігін көрсету тәжірибесін қайта жаңарту;

6) салаларды метрологиялық қамтамасыз ету және халықаралық деңгейде эталон базасының тепе-теңдігін растау үшін ұлттық эталон базасын жаңғырту;

7) республиканың нормативтік құқықтық актілерінде ерікті стандарттарды пайдалану жолымен технологиялар трансфертін ынталандыру жөніндегі заңнамалық шаралар құру;

8) инновациялық өнім өндіру және оны айналымға шығару мен сәйкестігін ерікті растау үшін жағдайлар жасау;

9) жоғары сапалы өнім өндірудің прогрессивті әдістерін енгізуді жеделдетуге мүмкіндік беретін стандарттау жөніндегі жұмыстарға (ұлттық стандарттарды, алдын ала ұлттық стандарттар әзірлеуге және оларды өзектендіруге, оның ішінде инновациялық өнімге қатысты) бизнестің белсенді қатысуын көздейтін мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарына негізделген ұлттық стандарттарды әзірлеуді қаржыландыру жүйесін жетілдіру;

10) қазақстандық стандарттау жөніндегі техникалық комитеттердің(бұдан әрі - ТК) стандарттау жөніндегі халықаралық және мемлекетаралық техникалық комитеттердің (бұдан әрі - ИСО/ТК және МТК) жұмысына қатысуы жүргізілетін болады. ТК-нің стандарттар жобаларын әзірлеу сатысында ИСО/ТК және МТК жұмысына қатысуы отандық экономиканың (яғни, стандарт жобасына талаптарды дайындау кезінде отандық кәсіпорындардың өндірістік қуаттылығын және ғылыми-техникалық жабдықталуы ескеріледі) мүддесінде стандарттарды қалыптастыруға ықпал етуге, оларға қойылатын талаптар жаңа халықаралық және мемлекетаралық стандарттарда қаланған өнімдердің перспективалы түрлерін шығаруға уақтылы дайын болуға, сондай-ақ ұлттық өнімді әлемдік нарықтарға одан әрі ілгерілету үшін жағдайлар жасауға, ғылыми-техникалық саладағы ынтымақтастықты кеңейтуге мүмкіндік береді.

Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

Сонымен қатар, өнімділік, экологиялық, энергия тиімділігі және ресурс үнемдеу жөніндегі ұлттық стандарттар әзірленеді. Мұндай "технологиялық дәліздерді" қалыптастыру табиғи ресурстарды пайдаланудың тиімділігін, өнім (көрсетілетін қызметтер) қауіпсіздігін арттыруға, энергия мен материал қажетсінуді азайтуға мүмкіндік береді.

Осыған байланысты, кейіннен осы талаптарды стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарға қоса отырып, орта мерзімді перспективада өнімдердің жекелеген түрлерін өндіру кезінде қолданысқа енгізу үшін технологияларға қойылатын ең аз талаптар айқындалатын болады.

Заңнаманы жақсарту

"Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне, "Техникалық реттеу туралы", "Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы" Қазақстан Республикасының заңдарына, Техникалық регламенттерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Атап айтқанда, техникалық регламенттер талаптарын сақтамаған кәсіпорындарға қатысты әкімшілік әсер етуді күшейту; ЕурАзЭҚ және Кеден одағы шеңберлерінде қабылданған келісімдерге сәйкестендіру.

2.9 Энергия үнемдеу
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Әлемдік дағдарыс қаупі және жоғарғы әлемдік бәсекелестік жағдайында экономиканы, оның ішінде еліміздің индустриялық секторын жеделдетілген қарқында жаңғырту және еліміздің индустриялық-инновациялық дамуын ескере отырып, энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажет. Елдің бәсекеге қабілеттігінің өсуінде, өнеркәсіп пен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты технологиялық жаңғыртуда негізгі бағыттардың бірі энергияны үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру болып табылады.

Қазақстан Республикасы елдің ЖІӨ-сі энергия жұмсалуы көрсеткіші бойынша әлемнің дамыған елдерінен ғана емес, сонымен қатар экономикасының құрылымы қазақстандық экономикаға өте жақын Ресей, Беларусь елдерінен де едәуір артта қалуда. Бұл энергия сыйымдылығының 10 %-дан 40 %-ға дейін азаю әлеуетінің едәуір екені туралы куәландырады.

ЖІӨ энергия жұмсалуының соншалықты жоғары болу себептерін айқындау үшін басқа елдер бастапқы отын-энергетикалық ресурстарды (бұдан әрі - ОЭҚ) тұтыну салаларын талдау қажет.

Елдің энергия үнемдеу әлеуетін зерделеу шеңберінде (электр энергиясын тұтыну 70 %-дан астам) энергияны ең көп қажет ететін сала ел өнеркәсібі болып табылатыны анықталды.

Бұл ретте, елде өндірілетін электр энергиясының 35 %-дан астамын "Ақсу темір балқыту зауыты", "Арселор Миттал Теміртау" және "Қазақстан электролиздер зауыты" сияқты 15 ірі кәсіпорын тұтынады.

Қазақстанның өнеркәсіп секторында жоғары энергия тұтыну бірінші кезекте металлургия және тау-кен өнеркәсібі сияқты энергияны ең көп қажет ететін салаларға байланысты. Республиканың өнеркәсіптік кәсіпорындарының басым бөлігі ескірген технологияларды және дәрежеде елеулі тозығы жеткен жабдықтарды пайдаланады. Сондықтан техникалық паркті жаңғырту қажеттілігі болып отыр, өйткені тозығы жеткен жабдық және ескі технологиялар энергия шығындарының негізгі көздерінің бірі болып табылады.

Бүгінгі күні тұрғын-үй секторы жіберілетін жылу энергиясының 40 %-ға жуығын тұтынады. Сараптамалық бағалаулар бойынша ғимараттардың 70 %-ға жуығы заманауи талаптарға сәйкес келмейтін жылу техникалық сипаттамаларға ие, осыған байланысты олар қоршау конструкциялары арқылы жылыту үшін тұтынылатын 30 %-ға дейінгі жылу энергиясын жоғалтады.

Осылайша, жоғарыда баяндалған деректерге сүйене отырып, негізгі энергетика ресурстарын тұтынушылар өнеркәсіп, оның ішінде электр энергиясын және жылу энергиясын өндіру (бастапқы энергетикалық ресурстардың жалпы тұтыну көлемінен 47 %) секторы және тұрғын үй-коммуналдық, шаруашылық секторы болып табылады.

Негізгі міндеттер

Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттігін арттыруды қамтамасыз ету мақсатында өндірістің энергия қажетсінуін төмендету.

Энергияны аз тұтынатын өңдеу салаларын ұлғайта отырып, экономиканы құрылымдық қайта құру.

Технологиялық энергия үнемдеу әлеуетін іске асыру.

Энергияны тиімі пайдалануға ынталандыратын тұтастай құқықтық, әкімшілік және экономикалық шаралар жүйесін жүзеге асыру.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Өнеркәсіптің энергия жұмсауын 2008 жылғы деңгейден кемінде 12 %-ға төмендету.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Елдің энергия жұмсауын төмендету үшін салалардың энергия тиімділігін арттыру үшін қажетті шаралар кешені айқындалды. Экономиканың барлық салаларында энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жүйесін құру үшін құқықтық, реттеуші өрісі "Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы" 2012 жылғы 13 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес құрылды. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 қарашадағы қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының энергия тиімділігін арттырудың 2012 — 2015 жылдарға арналған кешенді жоспары Заңда салынған негіздерді іске асырудың пәрменді тетігі болып табылады.

Бастапқы кезеңде өнеркәсіп секторындағы барлық қажетті шараларды іс-қимылдардың мынадай тізбектілігіне қоюға болады:

1) мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілерінің міндетті энергетикалық аудиттен өтуі, оның қорытындысы бойынша энергия үнемдеу жөніндегі іс-шаралар жоспары жасалатын болады. Аталған іс-шараларды іске асыру энергетикалық ресурстарды тұтынудың жыл сайынғы төмендеуін қамтамасыз етуі тиіс;

2) мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілерінің энергия менеджменті жүйесін енгізуі;

3) энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласында ерікті келісімдер жасасу.

Сондай-ақ ынталандыру шараларын енгізу мүмкіндігі үшін тарифтік, кедендік, монополияға қарсы реттеу шараларын қарастыру қажет.

Жаңа технологияларды, энергия менеджменті жүйесін енгізу және жабдықтарды жаңғырту бойынша жоғарыда көрсетілген іс-шараларды мемлекеттің ынталандыруы үшін Энергия үнемдеу қорын дамыту тетігі және мемлекеттік-жеке меншік әріптестік негізінде энергия үнемдеудің экономикалық, тиімді жобаларын қаржыландыру ретінде құру қажет. Қордың мақсаты - энергия тиімділігін арттыру жобаларын, оның ішінде өнеркәсіп кәсіпорындарында, бюджет саласында, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы секторында және басқа жобаларды қаржыландыру және оларға қолдау көрсету болып табылады.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мен бюджет секторы үшін ғимараттарға энергетикалық зерттеулер жүргізу және тиісті энергия үнемдеу іс-шараларын әзірлеу қажет.

Терможаңғырту элементтерімен күрделі жөндеу жүргізу бірінші кезектегі міндет болып табылады, себебі ғимараттарды жылу тұтынуды реттеудің автоматтандырылған жүйесімен жабдықтау ғимараттарда жылу тұтынуды едәуір азайтуға айтарлықтай ықпал етеді.

Бұдан басқа, коммуналдық кәсіпорындарда ИСО 50001 энергетикалық менеджмент жүйесін енгізу қажет.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтағы іс-шараларды қаржыландыру құралдарының бірі - энергия сервистік шарттары мен компанияларды енгізу болып табылады.

Басқа да маңызды шараларды енгізу мәселесі пысықталатын болады, оның ішінде:

1) техникалық регламенттерді, стандарттарды, сертификаттарды және жабдықтар мен технологияларға, сонымен қатар ғимараттарға және олардың жобалық құжаттамаларына қойылатын талаптарды бекіту жолымен техникалық реттеуді енгізу;

2) энергия үнемдеу саласында отандық мамандар даярлау;

3) халықтың арасында энергия үнемдеуді насихаттау.

Сондай-ақ, іс-қимылдар стратегиясы басымдықтарының бірі энергия үнемдеу саласында халықаралық ынтымақтастықты дамыту және тәжірибе алмасу болып табылады.

Заңнаманы жақсарту

"Энергия үнемдеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру үшін өнеркәсіп, энергетика, құрылыс және басқа салаларды қамтитын нормативтік құжаттар, сондай-ақ энергия үнемдеу саласындағы жаңа мемлекеттік стандарттар мен техникалық регламенттер әзірленетін болады.

2.10 Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға
жәрдемдесу

Ескерту. Тарауға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 25.12.2014 № 984 Жарлығымен.

Ағымдағы жағдайды қысқаша талдау

Бүгінгі күні Қазақстанда ғылым шығыстарының үлесі елдің ЖІӨ-ден 0,2 % құрайды, ал Халықаралық академиялық кеңес ұсынатын дамушы елдер шығындарының үлесі ЖІӨ-ден 1-1,5% құрайды. Мысалы, Ресейде тиісті көрсеткіш ұлттық ЖІӨ-ден 1,3 %-ға, Қытайда - 1,4 %-ға, Германияда - 2,5 %-ға, АҚШ - 2,8%-ға және Жапония - 3,3%-ға тең. Осылайша, Қазақстанда берілген патенттердің саны 1671 патентті құрайды, ал Ресейде 19 641 патент, Қытайда - 26 292, АҚШ-та - 154 760 және Жапонияда - 217 364 патент берілді.

Қазақстанда Ғылым академиясы қоғамдық бірлестік болып қайта ұйымдастырылды, ал ғылыми-техникалық институттарды қаржыландыру Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі жанындағы ұлттық ғылыми орталықтар арқылы орталықтан жасалады, әрі ол қазақстандық экономиканың қажеттілігімен байланысты емес және мәні бойынша ғылыми-зерттеу институттарының ағымдағы қызметін қаржыландыру болып табылады, ал жоғары оқу орындары мен жеке сектордың қатысуы барынша аз болып қала береді.

Қазақстандық өнеркәсіп кәсіпорындары ғылыми-зерттеу және тәжірибе-конструкторлық жұмыстармен (бұдан әрі - ҒЗТКЖ) дербес айналысуға ұмтылмайды және ҒЗТКЖ өнімдерін сатып алуға ақша салуға тырыспайды, салыстырмалы түрде бұл тиісті өндірісті жаңғыртумен айналысатын кәсіпорындарға да тән. Статистикалық деректерге сәйкес Қазақстанда кәсіпорындардың инновациялық белсенділік деңгейлері соңғы жылдары 3-4% деңгейінде, бұл ЕО елдеріне қарағанда едәуір төмен.

1997 жылдан бастап 2008 жыл аралығында кәсіпорындардың шығындары құрамындағы ғылыми-техникалық қызметтердің үлес салмағы 4,5 еседен астам ұлғайды, бұл ҒЗТКЖ өнімдеріне сұраныстың артқанын куәландырады.

Кәсіпорындардың көпшілігі технологиялық шешімдердің импорттық техникалар мен жабдықтарда қазірдің өзінде бар екендігіне қарамастан, "толық аяқталған" жобаларға басымдық береді. Сонымен қатар лицензияланған технологиялар мен патенттер өте сирек сатып алынады (фирмалардың - 4 %).

Отандық ғылыми-зерттеу кешенінің құрылымын толық талдау кезінде республиканың барлық ғылым саласының 80 %-ын зерттеу бөлігі құрайтынын және 20 %-дан кемі ҒЗТКЖ-ға келетіні анықталды. Қазақстандағы тәжірибе өндірістері ғалымдарының, конструкторлардың және қызметкерлердің арақатынасы 25:4:1, ал дамыған елдерде бұл ара-қатынас 1:2:4-ті құрайды. Ғылымды қаржыландыру жүйесі мына қатынастарда оңтайлы болады: іргелі зерттеулерге 20 %, қолданбалы зерттеулерге 30 %, ТКЖ-ға 50%, бұл инновациялық технологиялар енгізудің тиімді жүйесін құруға мүмкіндік береді.

Негізгі міндеттер

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 07.03.2014 N 762 Жарлығымен.

1. Тиімді ұлттық инновациялық жүйені қалыптастыру және инновациялық инфрақұрылымды дамыту.

2. Өнімдер мен көрсетілетін қызметтердің жаңа түрлерінің инновациялық әзірлемелерін ауқымды және жеделдетіп игеруге ынталандыратын жағдайлар жасау.

3. Отандық кәсіпорындардың техникалық, технологиялық және басқарушылық деңгейлерін, оның ішінде технологиялардың кең ауқымды трансферті есебінен жаңғырту.

4. Осы шешімдерді кейіннен отандық кәсіпорындарға енгізу үшін ғылым алдында нақты технологиялық міндеттер қою.

5. Денсаулық сақтау және ауыл шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі үшін ғылымды қажетсінетін технологияларды және бәсекеге қабілетті биотехнологиялық өнімдерді жасау және енгізу.

6. Ғылым мен өнеркәсіптің өзара тығыз байланысын, оның ішінде нысаналы технологиялық бағдарламаларды іске асыру арқылы қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Халықаралық деңгейде танылған патенттердің саны 2015 жылға қарай 30-ға дейін	ИДМ	бірлік		5	5	10	10
2	Енгізілген жаңа технологиялардың және тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелердің саны 2015 жылға қарай тиісінше 150-ге дейін және 110-ға дейін	ИДМ	бірлік		20 20	50 30	60 50	20 10
3	2015 жылға қарай инновациялық инфрақұрылым:	ИДМ	бірлік
	салалық орталықтар - 2	ИДМ					1	1
	конструкторлық бюролар - 3	ИДМ			1	1	1
	технопарктер - 4	ИДМ			1	1	1	1
	коммерцияландыру орталықтары - 70	ИДМ			9	15	21	25
4	кәсіпорынның инновациялық белсенділігінің деңгейі 2015 жылға қарай 10 %-ға	ИДМ	%	4,2	4,8	6,8	8,8	10
5	Ірі шетелдік компаниялармен бірлескен жоғары технологиялық өндірістер	ИДМ	бірлік	-	-	1	-	1
6	Инновациялық инфрақұрылым арқылы іске асырылған жобалардың саны:	ИДМ	бірлік
	коммерцияландыру орталықтары	ИДМ			7	15	28	40
	технопарктер	ИДМ		30	40	50	60	70
	конструкторлық бюро:	ИДМ
	сертификатталған өнім саны	ИДМ		5	10	15	20	1
	сатып алынған конструкторлық құжаттама саны	ИДМ		6	8	8	10	2
	әзірленген конструкторлық құжаттама саны	ИДМ		-	4	6	10	15
7	ЖІӨ-ден ғылымға және инновацияларға арналған мемлекеттік шығыстар, %-бен	ИДМ	%	0,28	0,4	0,6	0,8	1,0
8	ЖІӨ-нің жалпы көлеміндегі инновациялық өнім үлесін ұлғайту	ИДМ	%	0,51	0,6	0,7	0,85	1,0
9	Өнеркәсіптегі технологиялық инновацияларға арналған шығындар	ИДМ	млн. теңге	31034	45000	60000	75000	98000
10	2015 жылға қарай елдің жалпы халқының 100 мыңына шаққанда инженерлік-техникалық персоналдың санын ұлғайту	ИДМ	%	-	База	1,0	2,0	5,0
11	Технологиялық инновацияларды әзірлеуге және енгізуге арналған шығындардың тиімділігін бағалау (технологиялық инновацияларға арналған шығындардың көлеміне инновациялық өнім көлемінің арақатынасы)	ИДМ	%	2,7	3,9	5,13	6,48	8,6
12	2015 жылға қарай зерттеулер мен әзірлемелерге ішкі шығындардың жалпы ішкі өнімдегі үлесін 1 %-ға ұлғайту	ИДМ	%	0,15	0,10	0,2	0,5	1
13	Қазақстан Республикасында жүргізілетін инновациялық саясат туралы Қазақстан Республикасы халқының хабардар болу серпіні	ИДМ	%			3	4	5

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ)

1) Жаңа технологияларға сұранысты қалыптастыру, инновация ұсыну және инновация енгізу және тарату жолымен технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу жүйесін дамыту.

2015 жылға қарай кемінде 150 жобада жаңадан құрылған жоғары технологиялық компаниялардың технологиялық зерттеулер мен бизнес инкубациялау нәтижелерін коммерцияландыру моделі сыналатын болады; технологиялар трансфертінің ұлттық желі негіздері құрылатын болады; шамамен 50 озық шетелдік технология тартылатын болады; инновациялық технологияларға сатып алынған құрылымдық-технологиялық құжаттаманың, лицензиялар мен патенттердің саны кемінде 100-ді құрайтын болады. Инновациялық, оның ішінде қолданыстағы өндірістердің тиімділігін арттыруға жәрдемдесуге бағытталған гранттар беру жүйесі іске қосылады; ШОБ-тың инновациялық кәсіпорындары желісі - кемінде 100 жоғары технологиялық өнім жеткізуші қалыптасады және кемінде 50 инновациялық жоба қаржыландырылатын болады. Сонымен қатар, сала қалыптастырушы жобалар үшін тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді жеткізуге бағытталған кемінде 15 ШОБ кәсіпорны құрылатын болады.

2) Технологиялық болжамдау және жоспарлау, қолданбалы ғылымды бизнестің қажеттілігіне бағыттау және инновациялық кластерлер қалыптастыру арқылы жеке құзыреттер құру.

2015 жылға қарай ғылыми-технологиялық болжамдаудың ұлттық жүйесі құрылатын болады, салааралық ғылыми-технологиялық жоспар, инновацияларды дамытудың өңірлік және салалық бағдарламалары әзірленеді, кемінде 10 ірі ғылыми зерттеу институты мен орталығын, 30 инновациялық компанияны, 4 бизнес-инкубаторды қамтитын кемінде 2 ұлттық инновациялық кластер құрылады; ҒЗТКЖ-ға инвестициялау үшін ынталандыру мақсатында заңнамаға өзгерістер енгізіледі; отандық инноваторлармен және инновация тұтынушыларымен жүйелі жұмыс істеу қағидаты енгізіледі.

3) ҰИЖ элементтерін үйлестіруді арттыру, инновациялық белсенділікті насихаттау және заңнамалық базаны жетілдіру жолымен инновациялық ортаны дамыту.

2015 жылға қарай инновациялық даму саласындағы уәкілетті органның рөлін күшейту; салалық және өңірлік деңгейді қамтитын инновациялық-технологиялық дамуды басқарудың тиімді ұлттық жүйесін қалыптастыру; Технологиялық саясат жөніндегі кеңес, технологиялық салалық және ғылыми кеңестер арқылы шешімдерді сараптамалық қабылдау жүйесін құру; технологиялық дамыту бойынша бірыңғай ұлттық оператор құру; инновациялық даму процестерін ақпараттық және насихаттық қамтамасыз ету жөніндегі ұзақ мерзімді шаралар кешенін әзірлеу және іске асыру; шетелдік жоғары технологиялық инвесторлармен және өнертапқыштармен жүйелі жұмыс қағидаттарын енгізу жолымен шешімдерді тікелей қабылдау және инновациялық қызметті үйлестіру жүйесі құрылатын болады.

Іс-қимылдар стратегиясы

Үдемелі индустрияландыруды ғылыми қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасында ғылымды дамытудың негізгі мақсаты алдағы кезеңге басым салаларды дамыту бойынша нақты ғылыми-технологиялық міндеттерді шешуге бағдарланған ұлттық ғылыми-инновациялық жүйені құру болып табылады.

Ғылымды қаржыландыру құрылымы мынадай тепе-теңдікте өзгертілетін болады: іргелі зерттеулер - 20 %, қолданбалы зерттеулер - 30 %, тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелер - 50 %.

Ғылыми зерттеулерді қаржыландырудың үш түрі көзделетін болады: гранттық - елдің ұлттық басымдықтарына сәйкес келетін ғылыми жобаларды қаржыландыру; нысаналы бағдарламалық - стратегиялық бағыттар бойынша қаржыландыру және базалық - мемлекеттік тапсырмалар арқылы ғылыми ұйымдарды қаржыландыру.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі жанынан шетел сарапшыларының қатысуымен Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама (бұдан әрі - МҒТС) және салалық министрліктердің, бизнес-қоғамдастықтардың, ғылыми қоғамдастықтар мен үкіметтік емес ұйымдардың қатысуымен басым бағыттар бойынша ғылыми кеңестер құрылатын болады.

Ғылыми өтінімдерді ғалымдар, ЖОО мен ҒЗИ-лер беретін болады, бұл қойылған міндеттерді шешуде ғылыми еркіндікті көздейді. МҒТС өтінімдерге шетел сарапшыларын тартып, жаңашылдық, перспективалық және ғылыми негіздемелігі тұрғысынан техникалық сараптама жүргізгеннен кейін ғылыми кеңестер зерттеулердің басым бағыттарына негізделген грант беру туралы шешім қабылдайды.

Жоғары оқу орындарын ғылыми зерттеулерге белсенді қатыстыру үшін ЖОО, ҒЗИ-лер және ғылыми орталықтар арасында бірыңғай ғылыми желі құрылатын, сондай-ақ грантты алуға үміткерлер үшін конкурс шарттары тең қамтамасыз етілетін болады.

"Назарбаев Университеті" және Қазақстанның жұмыс істеп тұрған ірі университеттері базасында ұлттық зертханалар, инжинирингтік, жобалау-конструкторлық бюролар құрылатын болады.

Зияткерлік меншік объектілерін кешенді және сенімді қорғау тиімді ғылымды дамытудың міндетті шарты болмақ.

Ғылым мен бизнестің байланысы, барынша экономикалық пайдасы бар ғылыми әзірлемелер мен технологияларды тауарлар және қызметтер нарығына жылжыту үшін елдің ғылыми орталықтары мен ЖОО-да коммерциялау офистері құрылатын болады.

Биотехнологияларды дамыту индустрияландыруды ғылыми қамтамасыз етудің негізгі бағыттарының бірі ретінде қаралады.

Биотехнологиялар саласын тиімді және сапалы дамыту мақсатында мынадай шаралар іске асырылатын болады:

1) әлеуметтік маңызы бар ауруларды диагностикалау үшін геномдық технологияларды пайдалану негізінде отандық жаңа тест-жүйелер құру;

2) халықаралық өндірістік тәжірибенің қағидаларына (GMP) сәйкес келетін диагностикумдар мен вакциналар шығару өндірістерін құру;

3) ашытқы, тамаққа қолданылатын ақуыз, аминқышқылдарын,ферменттер, биоконсерванттар шығару бойынша микроағзалар мен биотехнологиялық өндірістердің топтамасын құру;

4) ауыл шаруашылығының қажеттілігі үшін өсімдіктердің өнімділігі жоғары, бәсекеге қабілетті сұрыптарын шығару;

5) өсімдіктерді зиянкестер мен аурулардан қорғаудың экологиялық таза биологиялық әдістерін әзірлеу;

6) мұнай өнімдерімен ластанған топырақ және су экологиялық жүйелерін биоремедитациялау мақсатында пайдалану үшін микроағзалар штаммдарының консорциумдарын құру;

7) ауыр металдармен және пестицидтермен ластанған топырақты гипераккумулятор-өсімдіктерді пайдалану негізінде фоторемедитациялау тәсілдерін әзірлеу.

2015 жылға қарай кемінде 8 сындарлы технологиялар енгізілетін болады:

1) "Жасушалық және геномдық селекция" сындарлы технологиялар

бағыты бойынша:

жасушалық селекция әдістерімен картоп сортын жасау және енгізу технологиясы;

жасушалық селекция әдістерімен жаздық жұмсақ бидайдың екі сұрпын жасау және енгізу технологиясы;

2) сындарлы технологиялар бағыты бойынша "Био- және дәрілік препараттар жасау технологиясы":

биопрепараттар-мұнай құрылымдарын өндіру технологиясы;

отандық штамм негізінде A/H5N1 құс тұмауына қарсы "Kazfluvac" вакцинасын дайындау технологиясын әзірлеу;

отандық штамм негізінде A/H5N1 құс тұмауына қарсы "Refluvac" вакцинасын дайындау технологиясын әзірлеу;

туберкулезге қарсы вакциналар дайындаудың отандық технологиясын әзірлеу;

3) "Жасушалық және молекулярлық инженерия" сындарлы технологиялар бағыты бойынша:

күйікті емдеу үшін жасушалық препаратты алу және енгізу технологиясы;

4) "Өнімдердің биоқауіпсіздігін қамтамасыз ету әдістері" сындарлы технологиялар бағыты бойынша:

GMP қағидаларына сәйкес биопрепараттар шығару.

Инновациялық саясат

Үшінші өнеркәсіптік революцияның негізгі үрдістеріне шоғырландырылуы қажет. Қазақстан экономикасы үшін оның қосарланған әсері болуы мүмкін: негізгі салаларға ықпал ету және мүлдем жаңа салаларды жасау.

Айтылғанды ескере отырып, Қазақстанның инновациялық саясаты:

меншікті ғылыми құзыреттілікті дамытуға, инновациялық ортаны қалыптастыруға, технологиялардың ақылды трансфертін іске асыруға шоғырланатын болады.

Жұмыстың осы қағидаттары 2020 жылға дейінгі Қазақстанның инновациялық даму тұжырымдамасына негізделген, оның мақсаты халықтың өмір сүру сапасы мен әл-ауқаты жоғары білім экономикасына бағдарланған қоғамды қалыптастыру болып табылады. Мақсаттарына сүйене отырып, Тұжырымдаманың мынадай міндеттері айқындалды:

1) технологиялық болжамдаудың нәтижелері бойынша айқындалған Қазақстан үшін сындарлы технологияларды дамыту;

2) 8 стратегиялық саясатты іске асыру арқылы инновациялық қызметті қолдау жүйесін қалыптастыру:

мемлекеттік сектордағы инновациялар; инновациялық орта; тиімді ғылым;

технологияларды коммерцияландыру жүйесін дамыту; инновациялық белсенді бизнес; тиімді өңірлік инновациялық жүйелер; инновациялар үшін инфрақұрылым; әлемдік инновациялық жүйеге интеграциялау.

Мәселен, инновациялық қызметті қолдаудың мынадай шаралары жүзеге асырылатын болады:

1) инновациялық гранттар бөлу, оның ішінде бірлесіп қаржыландыру шарттарында;

2) жобалық қаржыландыру;

3) технологиялық бизнес-инкубациялау қызметтері. Технопарктер қызметі шеңберінде ғылыми-зерттеуді және инновациялық қызмет үшін қажетті бизнес-инкубация жасаудың консультациялық, инжинирингтік және өндірістік қызметтерінің барлық кешенін құру мәселесі университеттермен немесе ғылыми-зерттеу орталықтарымен өзара іс-қимыл кезінде пысықталатын болады;

4) ірі ұлттық компаниялармен және жер қойнауын пайдаланушылармен орта мерзімді перспективаға арналған технологиялық бағдарларды сипаттай отырып, технологиялық келісімдер жасау;

5) отандық технологияларды коммерцияландыру және перспективалы шетел технологияларын жергіліктендіру жүйесін дамыту;

6) өз кезегінде шетелдік инвесторлардың, қаржы-өндірістік топтардың және транс ұлттық корпорациялардың венчурлық капитал нарығына келуіне ықпал ететін венчурлық қорлар қызметін дамыту.

Бұдан басқа, инновациялық инфрақұрылымды дамыту бойынша жұмыс жалғастырылады, оның ішінде:

1) қызметі тәжірибелік-өнеркәсіптік үлгілер жасауда қолданылатын жабдықтың, шығарылатын өнімнің сапалық сипаттамаларын жақсартуға, техникалық жәрдемдесу бойынша қызметтер көрсетуге бағытталатын салалық конструкторлық бюролар желісін дамыту;

2) қазіргі және жаңа технопарктерді дамыту;

3) технологиялар трансфертін дамыту. Бүгінде Франциямен және Кореямен - 2 халықаралық технологиялар трансфертінің орталығы жұмыс істейді, оның шеңберінде нақты бірлескен жобаларды іске асыру басталды.

2015 жылға қарай мұндай орталықтар негізгі алдыңғы қатарлы технологияларды тасымалдаушы елдермен құрылуы қажет;

4) құрылыстың екінші кезегін іске қосуды, компания айналымдарының артуын, шетелдік басқарушы компанияны тартуды көздейтін "ИТП" АЭА-н одан әрі жедел дамыту, "ИТП" АЭА базасында АЭА тұжырымдамасында ескере отырып, халықаралық деңгейдегі инновациялық-экономикалық хабты құру жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Бұдан басқа, тиісті жылдың жер қойнауын пайдаланушыларға есепті жыл ішінде ЖЖТ-дан тиісті мөлшерде 1 % есептеп шығаруға және сәйкесінше міндеттемені дұрыс орындауға мүмкіндік бермейтін тиісті жылды аяқтау қорытындыларына сәйкес ЖЖТ бойынша есеп құрастыру бойынша қайшылық жойылатын болады.

Өнеркәсіпке бағдарланған қолданбалы зерттеулерді қолдау үшін ЕО тәжірибесі бойынша нысаналы технологиялық бағдарламаларды іске асыру қажет.

Қолданбалы зерттеулер жүргізген кезде нысаналы технологиялық

бағдарламалар (бұдан әрі - НТБ) мемлекеттің үлестік қатысуы мен бизнестің негізінде технологиялық құзыреттілікті арттыру тетігі болуы тиіс.

Бұдан басқа, PR-стратегиясын, жастар мен кәсіпорындар қызметкерлерінің, бизнесмендер арасында конкурстар, семинарлар, көрмелер, конгрестер және халық арасында инновациялар мен инноваторлар туралы жағымды пікір қалыптастыратын өзге де іс-шараларды қамтитын кешенді насихаттауды іске асыру жөніндегі жұмыс жыл сайын жүргізіледі.

Сонымен қатар, салалар мен өңірлер бөлінісінде технологиялық дамыту бойынша орталық және жергілікті атқарушы органдардың қызметін рейтингтік бағалау жүргізілетін болады.

Кәсіпорындардың экономикалық тиімділігін ынталандыру

Қазақстан Республикасын инновациялық дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасына сәйкес таяу жылдарға арналған инновациялық саясаттағы басты екпін негізінен технологиялар трансферті, техникалық жаңғырту, бизнес-процестерді жетілдіру арқылы кәсіпорындардың экономикалық тиімділігін ынталандыруға жасалатын болады.

Осыған байланысты қойылған міндетті іске асыруды қамтамасыз ету және инновациялық саясат саласындағы бірыңғай үйлестірілген іс-қимылды қалыптастыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылға дейінгі күш-жігері мынадай басым бағыттарды дамытуға шоғырландырылатын болады.

Бірінші - өңірлерді шоғырланған инновациялық дамыту. Жергілікті атқарушы органдар жүзеге асыратын инновациялық саясатты жандандыру инновациялық қызметтің тиімділігін арттырудың маңызды алғышартына айналды.

Өңірлерде өңірлік инновациялық жүйелерді құру мәселесі пысықталатын болады. Бұдан басқа, өңірлерде инновациялық саясатты іске асырудың меншікті құралдары, инновацияларды қолдаудың тиісті құралдары, инновациялық инфрақұрылым элементтері болады.

Бұдан басқа, әрбір өңірде өңірдің инновациялық әлеуетін, инновациялық өнімдерге деген қажеттіліктерін айқындау, ашу және дамыту, инновациялық жобаларды жылжыту және олардың бастамашыларына жан-жақты көмек көрсету мақсатында "бір терезе" қағидаты бойынша қажетті инфрақұрылыммен жабдықталған және жеткілікті ресурстық әлеуетке ие инновацияларды қолдау орталықтарын құру мәселесі пысықталатын болады.

Осы процестерді әдіснамалық және консультациялық сүйемелдеуді Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" акционерлік қоғамы арқылы қамтамасыз ететін болады.

Сонымен қатар, өңірлерде технопарктерді дамытудың жүйелік проблемалары шешіледі, атап айтқанда, олардың мамандануы мен жұмыс істеу модельдері нақты айқындалатын болады.

Назарбаев Университеті мен Инновациялық технологиялар паркі арасындағы рөлдер бөлініп, ұлттық инновациялық екі кластерді дамытуға барынша күш жұмсалады.

Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, жаңғыртудың неғұрлым сәтті моделі - бұл аса ірі университеттердің айналасындағы зияткерлік аймақтар. Осыған байланысты Назарбаев Университетінің айналасынан инновациялық-зияткерлік кластер құру трансфертке және оларды кейіннен өндіріске енгізе отырып, жаңа технологиялар құруға ықпал етеді.

Инновациялық технологиялар паркі өнертапқыштыққа сай болуға және Қазақстанда, Силикон алқабы мен Малайзиядағы Сабержая секілді, шетелдік желілік технопарктердің тәжірибесін енгізуге тиіс.

Парк қамқоршылар кеңесіне және жер қойнауын пайдаланушылардың 1 % мөлшеріндегі аударым қаражатының есебінен құрылатын өзінің нысаналы қорына сүйенуге тиіс.

Осы технопарктер мен инновациялық кластерлерді қаржыландыру инновацияларды дамытуға жиынтық жылдық кірістің 1 %-ын аудару жөніндегі міндеттемелер шеңберінде жүргізіледі.

Екінші - технологиялардың екіжақты трансферті саясатын іске асыру. Технологиялар трансферті және отандық өнеркәсіптің инновациялық әзірлемелерді игеруі үшін жүйелі жағдайлар жасалады. Осыған байланысты, бірінші кезеңде технологиялар трансфертінің бірлескен орталықтарын құру, сондай-ақ жетекші орталықтарда қазақстандық ірі өкілдіктерді ашу, инновацияларды жетекші инновациялық компаниялардың кеңселерімен қатар шоғырландыру арқылы озық серпінді технологиялар трансферті мәселесі пысықталатын болады.

Бұдан басқа, ірі ЖОО-мен, ҒЗИ және инновациялық жүйелердің басқа да субъектілерінің дарынды шетелдік ғалымдар мен мамандар трансфертін жүзеге асыруы шеңберінде олардың әлемдік стандарттар деңгейінде болуының бәсекелестік жағдайлары мен барлық қажетті бейімдеушілік қолдау көрсетуді көздейтін бөлек шаралар кешенін пысықтау қажет.

Үшінші - инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау құралдарын ұсыну рәсімдерінің тиімділігін арттыру. Тәуекелді қаржыландыруды дамытуға ерекше мән беру керек. Қазақстан Республикасының Үкіметі инновациялық жобаларды мемлекеттік қаржыландыру тәуекелдерінің жүйесін әзірлеу мәселесін қарастыруға тиіс. Инновациялық қаржыландырудың ерекше табиғатын ескере отырып, мұндай жобалардың іске асырылуын бақылау бюджет қаражатының жұмсалуын дәстүрлі бақылаудан мүлдем өзгеше болуға тиіс. Жобалардың сәтті болуының жоғары ықтималдығын қамтамасыз ететін шешімдерді қабылдаудың айқын әрі икемді рәсімдерін корпоративтік деңгейде бекіту қажет. Бақылау тек осы рәсімдерді сақтаудан ғана тұруы тиіс.

Сонымен қатар, инновациялық қызметке мемлекеттік қолдау көрсету жөнінде түсіндіру жұмыстарын жүргізу бөлігінде орталық және жергілікті атқарушы органдардың жұмыстарын күшейту жөніндегі мәселе пысықталатын болады. Аталған шара халықтың хабардар болу деңгейін жоғарылатуға мүмкіндік береді және қолдау құралдарын ұсынуға өтініш берушілер санын көбейтуге септігін тигізеді.

Төртінші - инновациялық қызметті салықтық ынталандыруды қамтамасыз ету. Осы бағытта Қазақстан Республикасының Салық кодексінде көзделген ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды дамытуды ынталандыру шаралары қолданылатын болады.

Бұдан басқа, ұлттық инновациялық жүйені дамытудың әлемдік үздік тәжірибесіне сәйкес шағын инновациялық кәсіпорындардың ерекше мәртебесін айқындау жөніндегі шаралар қабылданады.

Бесінші - нысаналы технологиялық бағдарламалар (бұдан әрі - НТБ) тетігін іске асыру. Қолданбалы зерттеулерді жүргізу кезінде нысаналы технологиялық бағдарламалар мемлекет пен бизнестің үлестік қатысуы негізінде технологиялық құзыретті арттыру тетігіне айналуға тиіс.

НТБ-ны барынша тиімді іске асыру мақсатында НТБ-ны іске асыруды тиісті саладағы уәкілетті органға бекітуді көздейтін қаржыландыру тетігі әзірленетін болады.

Алтыншы - инновациялық жобалардың бірыңғай тізілімін қалыптастыру. Аталған бағыт шеңберінде Инновациялар картасы қалыптастырылады. Инновациялар картасы жобаларының мониторингі мен оларды жылжытудың тиісті тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын болады.

Жетінші - технологияларды коммерцияландыру жүйесінің тиімділігін арттыру. Осыған байланысты инновациялық жобалар мен зияткерлік меншікті коммерцияландыру жүйесін дамыту жөніндегі нормативтік-құқықтық базаны жасау мәселесі пысықталатын болады.

Сонымен қатар, жыл сайын РR-стратегияны, жастар мен кәсіпорындар қызметкерлері, бизнесмендер арасында байқаулар, семинарлар, көрмелер, конгрестер және халықта инновациялар мен инноваторлар туралы жағымды пікір қалыптастыратын басқа да іс-шараларды өткізуді қамтитын кешендік насихаттауды іске асыру жөнінде жұмыс жүргізіледі.

Инновациялық қызметті ынталандырудағы негізгі рөл ұлттық компанияларға - отандық экономиканың негізгі флагмандарына тиесілі болады, олардың даму стратегиялары, бағдарламалары мен жоспарлары ғылыми қызметті, технологиялар мен инновацияларды дамыту саласындағы қызметтің негізгі бағыттарын көрсетуі тиіс. Сонымен қатар, олар инновацияны дамытуға арналған міндетті аударымдар түрінде жыл сайын бөлетін қаражат ұлттық инновациялық жүйені нығайтуға септігін тигізеді.

Сонымен қатар, қазіргі уақытта инновацияны дамыту барлық деңгейдегі мемлекеттік органдар үшін басым қызмет болып табылатындығын ескере отырып, орталық және жергілікті атқарушы органдардың салалық және өңірлік бағдарламалық құжаттарында инновациялық даму саласындағы қызметінің негізгі бағыттарының міндетті түрде көрсетілуін қарастыру қажет, бұл біріншіден, оларды инновациялық саясатты іске асыруға тартуға мүмкіндік береді, екіншіден, мемлекеттік органдардың инновациялық қызметіне рейтингтік бағалау жүргізу шеңберінде көшбасшы позицияларға жету үшін қуатты түрткі болады.

Заңнаманы жақсарту

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 07.03.2014 N 762 Жарлығымен.

1. "Инновациялық технологиялар паркі" инновациялық кластері туралы" Қазақстан Республикасының Заңы.

2. "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне "Инновациялық технологиялар паркі" инновациялық кластері мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы.

2.11 Тариф саясаты
Ағымдағы жағдайды талдау

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Қазіргі уақытта табиғи монополиялар салаларында 1514 реттелетін қызметті көрсету бойынша шамамен 1089 табиғи монополиялар субъектісі (бұдан әрі - ТМС) өз қызметін жүзеге асыруда, оның ішінде:

1) 743 - су кәріз жүйелері саласында;

2) 446 - электр және жылу энергетикасы саласында;

3) 280 - көлік саласында;

4) 45 - мұнай және газ тасымалдау саласында.

Табиғи монополиялар салаларында желілердің тозуы, технологиялық артта қалуы проблемалары бар, негізгі құралдардың тозуы орта есеппен 60 - 65 %-ды құрайды.

Нормативті шығындар деңгейінің жоғары болуынан басқа кәсіпорындарда нормадан артық шығындар да орын алуда, олар тиімсіз жұмыс жасауға және инвестициялық тартымдылықтың төмендеуіне әкеледі.

Табиғи монополиялар субъектілері қызметтерінің сапасы мен қолжетімділігі, олардың технологиялық жаңғыруы және инвестициялық тартымдылығының артуына байланысты, сондай-ақ тарифтер деңгейі болжамдылығы табысты индустрияландырудың маңызды факторы болып табылады.

Негізгі міндеттер

Табиғи монополиялар субъектілері мен олардың қызметтерін тұтынушылардың мүдделер теңгерімін қамтамасыз етуге негізделген тиімді тариф саясатын жүргізу.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

ТМС қызметінің тиімділігін арттыру.

1. 2015 жылға қарай табиғи монополиялар салаларындағы инвестициялар көлемінің 2011 жылмен салыстырғанда 27 %-ға артуы.

(ТМС деректері бойынша, 2011 жылмен салыстырғанда %-бен)

2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл	2015 жыл
100	100	100	106,1	114,7	120,5	127

2. ТМС және нарық субъектілерінің инфляцияға 1,58 деңгейінде реттелетін қызметтерге тарифтердің жиынтық салым деңгейін 2015 жылға дейін сақтау жолымен азық-түлік, тауарлар, реттелетін нарық субъектілері қызметтеріне негізсіз бағаның өсуіне жол бермеу.

(Қазақстан Республикасының әлеуметтік экономикалық даму көрсеткіштерінің деректері бойынша, %-бен)

2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл	2015 жыл
2,0	1,43	1,58	1,58*	1,58*	1,58*	1,58*

3. Нормативтен артық және нормативтік техникалық шығындарды төмендетуден үнемделген қаражат көлемінің 2015 жылға қарай 2011 жылғы деңгейге қарағанда 85 %-ға артуы.

(ТМРА және ТМС деректері бойынша, 2010 жылмен салыстырғанда %-бен)

2009 жыл

2010 жыл

2011 жыл

2012

жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

100

Ескертпе: *Қазақстан Республикасының Үкіметі нақтылайды.

Іс-қимылдар стратегиясы

Реттелетін нарықтар субъектілерінің тариф белгілеу жүйесін жетілдіру тарифтердің экономика салаларын дамытуға әсерін бағалау құралдарын қолдана отырып, жүзеге асырылатын болады.

Алдағы кезеңде мыналар көзделеді:

өңірлік электр желілері компаниялары (бұдан әрі - ӨЭК) қызметінің тиімділігі дәрежесін ескеретін тарифтер белгілеу үшін реттеуді ынталандыру - салыстырмалы талдаудың жаңа әдісін тәжірибеге енгізу жолымен табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділігін арттыру, бұл табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін және қызметтер көрсету технологиясын оңтайландыруға ынталандырады;

тұтынушылар топтары бойынша және суды тұтыну шамасын белгілеген кездегі тұтыну көлемдеріне байланысты сумен жабдықтау қызметтеріне сараланған тарифтер енгізу, бұл жоғары қолайлылық жағдайларына, сондай-ақ судың коммерциялық мақсаттарға жұмсалуына сәйкес қызметтерге сараланған ақы төлеуді көздейтін әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге мүмкіндік береді;

реттелетін нарық субъектілеріне белгіленген баға деңгейлерін көтермей реттелетін нарықтарда болып жатқан өзгерістерге икемді ден қоюға мүмкіндік беретін реттелетін нарық субъектілері қызметтеріне бағаның шектелген деңгейлерін енгізу. Бұл ретте реттеуші орган сараптама жүргізген кезде бағаны төмендетуге құқылы.

Экономика салаларының дамуына әсер ететін тарифтердің өзгеруі инфляцияның жоспарланған дәлізі, сондай-ақ Үкімет айқындайтын инфляция деңгейіне реттелетін қызметтердің үлесі ескеріле отырып көзделеді.

Табиғи монополиялар субъектілерін нормадан тыс шығынды жою және нормативтік шығынды ысырапты қысқарту негізінде өнімділікті арттыруға және шығындарды азайтуға ынталандыру үшін тарифтерді есептеу әдіснамасы жетілдірілетін болады.

Заңнаманы жетілдіру

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Тарифтік саясатты жетілдіру мақсатында кейбір нормативтік құқықтық актілерді:

1) табиғи монополиялар субъектілерінің инвестициялық бағдарламаларын және (немесе) инвестициялық жобаларын іске асыру тиімділігінің мониторингін қарау, бекіту және жүзеге асыру тәртібін айқындайтын Табиғи монополиялар субъектілерінің инвестициялық бағдарламасын (жобасын) бекіту қағидаларын бекіту;

2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 21 сәуірдегі № 376 қаулысымен бекітілген Табиғи монополиялар субъектілерінің реттелетін қызметтеріне (тауарларына, жұмыстарына) арналған тарифтерді (бағаларды, алымдар ставкаларын) немесе олардың шекті деңгейлерін бекітуге берілген өтінімдерді қарау кезінде жария тыңдаулар өткізу ережесіне енгізілетін өзгерістер мен толықтыруларды;

3) Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 2006 жылғы 4 тамыздағы № 191-НҚ бұйрығымен бекітілген Табиғи монополиялар субъектілерінің нормативтік техникалық шығындарын, шикізат, материалдар, отын, энергия шығысының техникалық және технологиялық нормаларын бекіту ережесіне енгізілетін өзгерістерді;

4) Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 2006 жылғы 12 маусымдағы № 149-НҚ бұйрығымен бекітілген Табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтері (тауарлары, жұмыстары) тарифтерінің (бағаларының, алымдар ставкаларының) және тарифтік сметаларының шекті деңгейін бекіту ережесіне енгізілетін өзгерістерді;

5) Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 2003 жылғы 27 қаңтардағы № 17-НҚ бұйрығымен бекітілген Су шаруашылығы және (немесе) кәріздік жүйелерге және энергетика секторындағы табиғи монополия субъектілеріне қызмет көрсететін табиғи монополия субъектілері үшін іске қосылған активтердің реттелетін базасына арналған пайда (таза табыс) ставкаларын есептеу жөніндегі нұсқаулыққа енгізілетін өзгерістерді әзірлеу қажет.

2.12. Инвестициялар тарту және арнайы экономикалық аймақтарды
дамыту

Ескерту. Тарауға өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 25.12.2014 № 984 Жарлығымен.

Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

2009 жылдың 9 айын қоса алғанда, 1993 жылдан бергі кезеңде ел экономикасына 102,9 млрд. АҚШ доллары көлемінде тікелей шетелдік инвестициялар (бұдан әрі - ТШИ), оның ішінде экономиканың шикізат емес секторына - 14,6 млрд. АҚШ доллары (жалпы көлемнің 14,2 %-ы) тартылды.

Экономиканың Қазақстан үшін перспективалы көптеген секторларының тартымдылығына кері әсер ететін факторлардың арасында мыналар негізгілері болып табылады:

ішкі нарық сыйымдылығының төмендігі;

ірі өткізу нарықтарынан шалғайлығы және қолайлы логистиканың болмауы тауарларды тасымалдауда едәуір шығыстарға алып келеді;

жоғары білікті кадрлардың жетіспеуінен жұмыс күші құнының салыстырмалы жоғары болуы және тиісті инфрақұрылымның болмауы;

инвесторлармен, оның ішінде шетелдік инвесторлармен жұмыс бойынша орталықтандырылған жүйенің болмауы, сондай-ақ инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың тиімді шараларының жеткіліксіздігі.

Қазіргі уақытта ТШИ тарту арналарын кеңейту арнайы экономикалық және индустриялық аймақтардың (бұдан әрі - АЭА, ИА) инвестициялық тартымдылығын көтеру және мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктерін (бұдан әрі - МЖӘ) дамыту арқылы жүзеге асырылады.

1. АЭА-ның, ИА-ның ағымдағы жай-күйі

Қазақстанда барлығы 6 арнайы экономикалық аймақ құрылған, оларды шартты түрде мынадай топтарға бөлуге болады: 1) өнеркәсіптік-өндірістік аймақтар - "Ақтау теңіз порты", "Оңтүстік", "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" және индустриялық қосалқы аймақ бөлігінде "Астана - жаңа қала" (Астана қаласының ИА); 2) сервистік - "Бурабай" және құрылыстық қосалқы аймақ бөлігінде "Астана - жаңа қала"; 3) техникалық-енгізу аймағы - "Ақпараттық технологиялар паркі". Бұдан басқа, Астана және Қарағанды қалаларында 2 индустриялық аймақ құрылды, бұл ретте Астана қаласының ИА-сы "Астана - жаңа қала" АЭА-ның құрамына енгізілді.

Әлемдік тәжірибе АЭА және ИА құру халықаралық тауар айналымын жандандыру, инвестицияларды жұмылдыру, интеграциялық экономикалық процестерді тереңдету есебінен жеделдетілген экономикалық өсу факторы болып табылатынын көрсетіп отыр.

Қазақстандық АЭА мен ИА-ның инвестициялық тартымдылығы қазіргі уақытта онша жоғары емес, өйткені олардың жұмыс істеуі нақты қажеттіліктерге және инвесторлар мүдделеріне толық бағдарлана қоймаған.

2. МЖӘ-нің ағымдағы жай-күйі

Қазақстанда инфрақұрылым объектілеріне және олардың сапалы қызмет көрсетуіне қоғам қажеттілігінің өсуі, негізгі құралдардың моральдық және табиғи тозуының ұлғаюы және мемлекетте инфрақұрылым объектілерін жаңарту мен құруға арналған жеткілікті қаржы ресурстарының болмауы жағдайында МЖӘ тетіктерін пайдалану мемлекеттің дәстүрлі жауапкершілігі салаларындағы міндеттердің орындалуын қамтамасыз ете алады, жеке инвесторлар әлеуетін іске асыруға және дамытуға әрі институционалдық инвесторлар қаражатын тартуға мүмкіндік береді.

Қазақстанда алғашқы концессиялық жобаларды іске асыру тәжірибесі МЖӘ тетігін пайдалану арқылы көлік инфрақұрылымын дамытуға қомақты инвестиция тарту мүмкіндігінің айғағы болып отыр.

Концессиялық жобаларды іске асыру тәжірибесінің болуына қарамастан, мыналар:

1) Мемлекеттің дәстүрлі жауапкершілігі салаларына жеке меншік инвестицияларды тарту;

2) Капиталды көп қажет ететін объектілерді (инфрақұрылымдық, энергетикалық және т.б.) инвестициялау кезінде инвесторлар мен кредиторлар үшін қолайлы жағдай жасау;

3) Жеке меншік капиталды тарту жолымен тұрғын-үй коммуналдық саланың мемлекеттік меншік объектілерін басқарудың тиімді әдістерін енгізу бойынша жұмыс жүргізу қажет.

Негізгі міндеттер

Экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялы шикізат емес өндірістерге тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдай жасау, сондай-ақ инфрақұрылымды дамыту.

Нысаналы индикаторлар

1. Global-2000-ғa енгізілген компаниялар тізімінен тартылған нысаналы инвесторлар саны: 2010 жылы - 2, 2011 жылы - 3, 2012 жылы - 4, 2013 жылы - 4, 2014 жылы - 5 (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

2. Өңдеуші өнеркәсіпке тікелей шетелдік инвестициялар кемінде 10 %-ға ұлғаяды: 2008 жылы - 100 %, 2009 жылы - 101 %, 2010 жылы - 103 %, 2011 жылы - 105 %, 2012 жылы - 107 %, 2013 жылы - 109 %, 2014 жылы - 110 % (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

3. АЭА аумақтарында кәсіпорындардың негізгі капиталына игерілген инвестициялар көлемдерінің орташа жылдық өсу қарқыны 2008 жылдан 2014 жылға дейінгі кезеңде кемінде 40 %-ды құрайды (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

4. 2008 жылға қарағанда 2014 жылы АЭА аумақтарында тауарлар мен көрсетілетін қызметтер (жұмыстар) өндірісі көлемінің өсуі 80 %-ды құрайды (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

5. Индустриялық аймақтардың аумақтарында тауарлар мен көрсетілетін қызметтер (жұмыстар) өндірісі көлемдерінің жыл сайынғы өсуі кемінде 20 %-ды құрайды (жауапты мемлекеттік орган - ҰЭМ).

6. АЭА аумағындағы жұмыс орындары санының жыл сайынғы өсуі кемінде 15 %-ды құрайды (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

7. 2015 жылы 2008 жылмен салыстырғанда мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін қолдана отырып, инвестициялық жобаларды іске асыру кемінде 2 есеге ұлғаяды (жауапты мемлекеттік орган - ҰЭМ).

8. Экономиканың шикізаттық емес секторларына (өңдеуші өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, көрсетілетін қызметтер) отандық және шетелдік инвестициялар 2020 жылға қарай кемінде 30 %-ға ұлғаяды: 2009 жылы - 100 %, 2010 жылы - 103 %, 2011 жылы - 106 %, 2012 жылы - 109 %, 2013 жылы - 112 %, 2014 жылы - 115 % (жауапты мемлекеттік органдар - ИДМ, ҰЭМ).

9. Тікелей шетелдік инвестициялар көлемін жалпы ішкі өнімге қатысты бес пайыздық тармаққа ұлғайту: 2009 жылы - 17,2 %, 2010 жылы - 17,3 %, 2011 жылы - 17,4 %, 2012 жылы - 17,5 %, 2013 жылы - 13,0 %, 2014 жылы - 13,5 % (жауапты мемлекеттік органдар - ИДМ, ҰБ).

10. Инвестициялар көздерін әртараптандыру (әр елдің үлесі 5 % және одан да көп 7 негізгі инвестор ел): 2009 жылы - 5 бірлік, 2010 жылы - 5 бірлік, 2011 жылы - 6 бірлік, 2012 жылы - 6 бірлік, 2013 жылы - 7 бірлік, 2014 жылы - 7 бірлік (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

11. Шет мемлекеттермен инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімдер жасасу: 2009 жылы - 1 дана, 2010 жылы - 2 дана, 2011 жылы - 2 дана, 2012 жылы - 2 дана, 2013 жылы - 2 дана, 2014 жылы - 2 дана (жауапты мемлекеттік органдар - ҰЭМ, ИДМ).

12. 2011 жылдың соңына дейін: Қарағанды қаласында Индустриялық парктің (металлургияны және металл өңдеуді дамыту үшін) және Батыс Еуропа - Батыс Қытай логистикалық қаңқасының (өңдеуші өндірістердің алуан түрлері мен көлік-логистикалық көрсетілетін қызметтерді дамыту үшін) негізгі бөлігі ретінде "Қорғас - Шығыс қақпасы" шекара маңындағы сауда-экономикалық аймағы" базасында екі АЭА құру (жауапты мемлекеттік орган - ИДМ).

13. 2014 жылдың соңына дейін Ақтөбе, Шығыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарында салалық бағытталуы әртүрлі үш индустриялық aймақ құру (жауапты мемлекеттік орган - ҰЭМ).

14. 2015 жылға қарай ИА-ға қатысушылар санын 42-ге дейін ұлғайту; 2009 жылы - 1 дана, 2010 жылы - 1 дана, 2011 жылы - 10 дана, 2012 жылы - 20 дана, 2013 жылы - 30 дана, 2014 жылы - 42 дана (жауапты мемлекеттік орган - ҰЭМ).

15. 2008 - 2014 жылдар аралығындағы кезеңде ИА аумақтарындағы кәсіпорындардың негізгі капиталына игерілген инвестициялар көлемінің орташа жылдық өсу қарқыны кемінде 20 %-ды құрайтын өндіріске инвестициялардың ұлғаюы (жауапты мемлекеттік орган - ҰЭМ).

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инвестицияларды ынталандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу	ИДМ	Саны	-	-	1	-	-	-
2	Шетелдік мемлекеттермен ынталандыру және инвестицияларды өзара қорғау туралы келісімдер жасау	ҰЭМ, ИДМ	дана	1	2	2	2	2	2
3	Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шетелдік инвесторлар үшін визалық режимнің жеңілдетілген талаптарын қарастыру (инвесторлық виза)	СІМ, ИДМ		-	-	1	-	-	-
4	Қазақстан Республикасының аумағындағы инвестициялық жобалардың деректер қоры бар инвестициялық веб-портал	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	саны	-	-	1	-	-	-
5	2011 - 2014 жылдар кезеңінде Қазақстан Республикасының инвестициялық мүмкіндіктері туралы жарнамалық-ақпараттық мақалалар жарияланатын болады, оның ішінде:
5.1	қазақстандық мерзімді басылымдарда	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	саны	-	-	12	12	-	12
5.2	халықаралық мерзімді басылымдарда	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	саны	-	-	4	4	4	4
6	2014 жылдың соңына дейін 3 жаңа АЭА құрылатын болады	ИДМ	саны	-	-	2	-	-	1
7	2014 жылдың соңына дейін әртүрлі салалық бағыттағы 3 ИА құрылатын болады	ҰЭМ	саны	-	-	-	-	-	3
8	"Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау	ИДМ	саны	-	-	1	-	-	-
9	2014 жылдың соңына дейін 30 сауда миссиясы ұйымдастырылатын болады	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	дана	2	6	6	6	6	6
10	2014 жылдың соңына дейін қазақстандық өнімді сатудың ықтимал нарықтары үшін экспорттық тауашаларды айқындау мақсатында 60 маркетингтік зерттеу (бриф-талдаулар) жүргізілетін болады	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	дана	20	20	10	10	10	10
11	2014 жылдың соңына дейін қазақстандық кемінде 300 экспорттаушы кәсіпорынның өнімдерін сыртқы нарыққа шығарумен байланысты шығындарын өтеу жолымен мемлекеттік қолдау көрсетілетін болады	ИДМ, "Kaznex Invest" АҚ	кәсіп орындар саны	-	50	80	80	45	50
12	2015 жылға қарай экспорттық операцияларды қаржылық және сақтандыру қызметтерімен қамтуды елдің шикізат емес экспорты көлемінің 2 %-ына дейін қамтамасыз ету (95 млрд. теңге)	ИДМ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ	млрд. теңге	-	3	9	17	27	39

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгерістер енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 07.03.2014 N 762 Жарлықтарымен.

Инвестицияларды ынталандыру бойынша мынадай шараларды қолдану көзделеді:

1. Экономиканың басым салаларындағы инвестициялық жобалар үшін:

"Инвестициялар туралы" 2012 жылғы 24 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңында көзделетін инвестициялық преференциялар;

жедел және өтеусіз негізде шетел мамандары үшін келу визаларын берудің арнайы тәртібі.

2. АЭА аумақтарында іске асырылатын инвестициялық жобалар үшін:

1) әлемдік үздік практиканы ескере отырып, ерекше салық салу тәртібі. Жеңілдіктер осы Бағдарламада айқындалған өлшемдер бойынша іріктелген кәсіпорындарға ұсынылатын болады.

2) шетелдік жұмыс күшін әкелуге қатысты ерекше тетік.

3. Неғұрлым ірі және басым инвестициялық жобалар бойынша мемлекеттік қолдаудың ерекше шараларын көздейтін жеке инвестициялық келісімдер жасалуы мүмкін:

1) преференциялар;

2) ұзақ мерзімді мемлекеттік ең аз тапсырысты және ұлттық компаниялардың тапсырыстарын қамтамасыз ету;

3) ынталандырудың басқа да қаржылық және қаржылық емес шаралары.

Инвестициялық келісімдер шеңберінде қолдаудың осы шаралары жөніндегі шешім Үкімет деңгейінде қабылданатын болады.

Экономиканың шикізат емес секторына инвестициялар тартуды өрістету мақсатында әрбір әлеуетті ірі инвестормен жеке келіссөздер жүргізілетін болады.

Тікелей шетелдік инвестициялар тарту бойынша жеке тәсілді іске асыру мынадай іс-шаралар жүргізуді қамтиды:

мақсатты әлеуетті инвесторларды, ең алдымен ТӨК арасынан іздестіру және айқындау;

мыналарды:

Қазақстанда бизнес ашуға және жүргізуге жәрдемдесуді;

Қазақстанда басты саяси көшбасшылармен және жетекші компаниялармен кездесулер ұйымдастыруды;

инвестициялық жобаны әзірлеу сатысында да, оны іске асыру сатысында да консультациялық қызметтер ұсынуды;

постинвестициялық қолдауды қоса алғанда, әрбір мақсатты инвестормен жұмыс жасау жөнінде "жол карталарын" әзірлеу және іске асыру.

Жеке тәсілді іске асыру үшін шетелдік инвесторларымен өзара іс-қимыл жасаудың институционалдық тетіктері жетілдірілетін болады. Мыналар көзделіп отыр:

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Инвестициялар комитетін шетелдік инвесторлар үшін "алғашқы өтініш жасау терезесі" және "бірыңғай консультант" қағидаттары бойынша жұмыс істейтін шетелдік инвесторлармен жұмыс жүргізу жөніндегі бірыңғай үйлестіруші орган ретінде күшейту. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің жанында шетелдік инвестицияларды тарту және шетелдік инвесторлармен жұмыс бойынша мамандандырылған компанияны айқындау болжануда;

Халықаралық желі құру шетелдердегі дипломатиялық өкілдіктердің, сауда өкілдіктерінің, құрметті консулдар институтының ресурстарын пайдалану, сондай-ақ инвестициялар, сауда және технологиялар мәселелері бойынша өкілдер институтын құру үшін елдің шет елдердегі дипломатиялық өкілдіктері құрамындағы Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің ұсынымы бойынша тағайындалатын және оған есеп беретін дипломатиялық рангтегі Кеңесші-елші және жекелеген елдердегі Қазақстан елшіліктерінде атташе штаттық бірліктерін айқындау мәселесін пысықтау есебінен қамтамасыз етілетін болады. Олардың қызметін рейтингілік бағалау енгізілетін болады;

Қазақстан экономикасына шетелдік инвестицияларды тарту және шетелдік инвесторлардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша мемлекеттік органдар мен ұлттық холдингтердің қызметін үйлестіру және бақылау мақсатында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің басшылығымен тұрақты жұмыс істейтін шетелдік инвестициялар жөнінде комиссия құру. Комиссия шетелдік инвесторлар үшін "омбудсмен" рөлін атқаратын болады.

Комиссия жобаларды қарап, ірі жобаларды іске асыру кезінде инвесторлар үшін эксклюзивті жағдай жасауға қатысты шешімдер қабылдайтын болады. Айрықша жағдайларда жобаларды АЭА аумағынан тыс іске асыру үшін жекелеген ірі инвесторлармен белгілі бір жеңілдіктер пакеті мен преференцияларды, оның ішінде инвестициялардың бір бөлігін өтеу мүмкіндігін көздейтін инвестициялық келісімдер жасалатын болады.

Аса ірі инвестициялық жобаларды іріктеуді және инвестициялық келісімдер шеңберінде барлық жеңілдіктер мен преференциялар жөніндегі шешімді Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайтын болады. Инвесторлармен жұмыс жүргізудің жеке ұстанымымен қатар Қазақстанның тартымды инвестициялық имиджін ілгерілету жөніндегі жұмыс (жалпы ұстаным) жалғасатын болады, олар мыналарды қамтиды:

ақпараттық-таныстыру іс-шараларын өткізу (жарияланымдар, көрмелер, ресми кездесулер, форумдар; баспа, телевизиялық және электрондық БАҚ, интернет ресурстар). Шетелдік инвесторлар үшін бірыңғай интернет-портал құру осы бағыт бойынша түйінді іс-шара болады;

инвесторларға әріптестер іздеуде, іскерлік байланыстар орнатуда, қажетті ақпарат беруде жәрдемдесу.

Күш-жігерді ТШИ тартуға шоғырландыру мақсатында үкіметаралық комиссиялардың қазақстандық бөлігінің қызметі жүйеленеді, мұнда бұл мәселелерді Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Инвестиция комитеті үйлестіретін болады.

АЭА мен ИА-ның инвестициялық тартымдылығын арттыру

Арнайы экономикалық аймақтарды (АЭА) одан әрі дамыту Арнайы экономикалық аймақтар экономикалық өсу нүктелері болып табылады және өзінің орналасқан өңіріне де, жалпы елдің экономикасына да оң әлеуметтік-экономикалық ықпал етеді. АЭА тиімді дамыту үшін:

1) АЭА аумағында жоғары технологиялық жобаларды іске асыру үшін инфрақұрылыммен қамтамасыз ету;

2) инвестицияларды тарту және АЭА дамытуда сапалы серпілісті қамтамасыз етуі тиіс АЭА басқаруға кәсіби басқару компанияларын тарту.

Жұмыс істеп тұрған АЭА аумақтарын кеңейту және жаңа АЭА құру мәселелері қаралатын болады, бұл ретте, шикізат жеткізу және дайын өнімді жеткізу үшін қолайлы коммуникациялардың болу факторы ескерілетін болады.

"Павлодар" АЭА базасында химиялық кластерді құру жоспарлануда. Сондай-ақ, Жамбыл облысында химиялық сала өндірісін орналастыру ұсынылатын "Тараз химиялық паркі" АЭА құру жоспарлануда.

АЭА жұмыс істеуінің тиімділігін арттырудың маңызды факторы "зәкірлік" (стратегиялық) инвесторларды, оның ішінде КО, ҚХР және Орталық Азия нарықтарын игеруге баса назар аудара отырып шикізаттық емес жоғары технологиялық өнімді өндіру үшін шетелдік инвесторларды тарту болып табылады.

АЭА жалпы бақылау және мониторингілеу, әдіснамалық және заңнамалық сүйемелдеу мақсатында Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі АЭА бойынша бірыңғай уәкілетті орган болып айқындалды.

АЭА тиімді дамыту үшін ірі жобаларды іске асыру үшін әлеуетті инвесторлар келуге дайын болатын инженерлік инфрақұрылымды құру жолымен мемлекеттік қолдау қажет.

2013 жылы "Ақтау теңіз порты" арнайы экономикалық аймағы № 1 қосалқы аймағының инфрақұрылымдық объектілерін салу жөнінде жұмыстар жалғастырылатын болады, "Ақтау теңіз порты" АЭА қалған төрт қосалқы аймағын инфрақұрылыммен қамтамасыз ету жөнінде жобалау жұмыстары басталатын болады. Сонымен қатар, аумақтардың өзгерістерін ескере отырып, "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" АЭА ТЭН түзету жөнінде, "Қорғас-Шығыс қақпалары" және "Павлодар" АЭА инженерлік инфрақұрылымын салу жөніндегі жобалау жұмыстары басталды, "ИТП" АЭА инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар жалғастырылды.

2014-2015 жылдары "Ақтау теңіз порты" АЭА № 1 қосалқы аймағының көліктік және инженерлік инфрақұрылымын салу жөніндегі жұмыстар, "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" АЭА жобалау жұмыстары аяқталады, "Қорғас-Шығыс қақпасы" және "Павлодар" АЭА көліктік және инженерлік инфрақұрылымын салу басталады.

Ел өңірлерінде индустриялық аймақтарды дамыту

Индустриялық аймақтар жеке кәсіпкерлікті, бірінші кезекте шағын және орта бизнес субъектілерін дамытуды ынталандырудың, елдің перспективалы индустриялық дамуына қарқын беру, жаңа жұмыс орындарын құру, өңірлердің инвестициялық тартымдылығының өсуіне жәрдемдесу пәрменді тетіктерінің бірі болып табылады.

Индустриялық аймақтарды дамыту және реттеу бойынша бірыңғай жүйелі саясатты құру мақсатында және индустриялық аймақтардың қызметін құқықтық реттеу тетігін қамтамасыз ету және заңнамалық бекіту үшін Қазақстан Республикасының индустриялық аймақтарды дамыту саласындағы заңнамасын жетілдіру болжанады.

Жұмыс істеп тұрған екі индустриялық аймақты жеке кәсіпкерлер құрғанын ескере отырып, индустриялық аймақтарды құру және жұмыс істеуі кезінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін қолдану мәселесі пысықталатын болады.

Индустриялық аймақтарды одан әрі дамыту үшін алдағы жылдары ел өңірлерінде индустриялық аймақтардың инженерлік инфрақұрылымын салуды қамтамасыз ету жөнінде жұмыс жалғастырылатын болады.

2013 жылы Алматы қаласының Алатау ауданында индустриялық аймақтың көліктік және инженерлік инфрақұрылым объектілері бойынша құрылыс-монтаж жұмыстары басталатын болады.

2014 - 2015 жылдары Алматы қаласының индустриялық аймағының инфрақұрылымдық объектілерін салу жөнінде жұмыстар аяқталатын болады.

Бұдан басқа, Тараз, Ақтөбе, Талдықорған, Қостанай, Шымкент, Түркістан қалаларында жаңа индустриялық аймақтарды құру мәселесі пысықталатын болады.

Мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті дамыту

Инвестицияларды мемлекеттің дәстүрлі жауапкершілігі саласына тарту келісімшарттардың мынадай түрлерін жасау арқылы мемлекеттің билік ету құқығын сақтай отырып, мемлекеттік меншік объектілерін жеке меншік секторға беру негізінде жүзеге асырылатын болады: жобалау, қаржыландыру, салу және пайдалану (концессия), бұлар бойынша жеке меншік секторы концессия объектісін салуды немесе реконструкциялауды қаржыландыру, басқару, ұстау және пайдалану жөніндегі функцияларды орындайды, мемлекет қызмет көрсету сапасын бақылау функциясын өзіне қалдырады, сондай-ақ мемлекеттік қолдау шараларын беруі мүмкін.

Концессия тетігі бойынша мынадай жобаларды іске асыру болжануда:

1) "ҮАААЖ" автомобиль жолының учаскелерін салу (реконструкциялау) және пайдалану;

2) Зияткерлік-көліктік және төлем жүйесін (бұдан әрі - ЗКТЖ) енгізу және "Астана - Щучинск" автомобиль жолының учаскесін пайдалану, Ақтау халықаралық теңіз сауда портын солтүстік бағытта кеңейту, Ақтау қаласында автовокзал салу және пайдалану және басқалары.

Инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру кезінде құрылып жатқан бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері маңызды рөл атқаруы мүмкін, оларды орналастыру қатаң нарықтық жағдайда жүзеге асырылатын болады. Зейнетақы активтерін тарту үшін мемлекеттің кепілгерлігімен инфрақұрылымдық облигациялар шығару тетігі қолданылатын болады.

Мемлекет синдикатталған қаржыландыру және секьюритилендіру тетіктерін пайдалана отырып, МЖӘ жобаларын жобалық қаржыландыру қағидаттарын енгізу, құрылымдау және сүйемелдеу жөніндегі жұмысты жалғастыратын болады. Заңнамаға ерекше заңды мәртебесі бар арнайы жобалау ұйымдарын құру мүмкіндігін концессия институтын дамытуды қамтамасыз ететін түзетулер енгізіледі.

Өнеркәсіптік қуаттарды импорттау және технологиялар алмасу бойынша жоспарлы жұмыс Қазақстан Республикасына инвестиция тарту үшін бұрын айқындалған нысаналы топ — бұл басым 20 инвестор ел және 136 технологиялық көшбасшы шеңберінде жалғасын табатын болады.

Атқарылған жұмыстар нәтижесінде:

1) Германия Федеративтік Республикасы — инвесторлары өз өнеркәсіптік қуаттарын қомақты көлемде Қазақстан Республикасына, атап айтқанда "Сарыарқа" АЭА-ға импорттаған басым елдердің бірі болып табылады;

2) 136 технологиялық көшбасшының бірі болып табылатын Toyota Motors Corporation компаниясының жобасы іске асырудың белсенді кезеңіне жақындап келеді.

Жоғарыда аталған нысаналы топты өткізілген технологиялық форсайт шеңберінде айқындалған 75 сындарлы технология бойынша неғұрлым құзыретті шетелдік компаниялармен толықтыру ұсынылады. Перспективалы технологиялық бағыттарды тарту және дамытудың сценарийі ретінде "шикізатты технологияларға айырбастау" формуласын пайдалану ұсынылып отыр, яғни Қазақстан Республикасының шикізаттық әлеуеті өнеркәсіптік қуаттар импортына және технологиялар трансфертіне айырбасталып пайдаланылатын болады.

Нысаналы топ өкілдерін іздестіру аясында бұрын роуд-шоу және бизнес-форумдар өздерін жақсы жағынан көрсетті. Роуд-шоу тиімді құралын осы компаниялармен байланысқа шығу үшін пайдалану ауқымын кеңейту ұсынылып отыр.

Нысаналы топ өкілдерін Қазақстан Республикасына тарту өңір шеңберінде елдің бәсекеге қабілеттілігін айтарлықтай арттырады. Әлемдегі озық елдердің өнеркәсіптік қуаттарын импорттау және технологиялық көшбасшылардың технологияларына қолжетімділік Қазақстан Республикасы өнімдерінің Кеден одағы мен Орталық Азия елдерінің нарықтарын жаулауын қамтамасыз етеді.

Нысаналы топтағы шетелдік инвесторлармен өзара іс-қимылды бірлескен халықаралық компаниялар және ел үшін пайдалы әріптестіктер құру мен оны дамыту негізінде құру ұсынылып отыр. Осыған байланысты ынтымақтастықтың барынша өзекті нысаны бірлескен кәсіпорындар құру болып табылады, бұл үшін неғұрлым перспективалы отандық серіктестерді айқындау қажет.

Бұл ретте отандық кәсіпкерлер тарапынан үлеске кіру үшін өз капиталының болмауы тәуекелінің мүмкін екенін ескеру керек. Осы проблеманы шешу үшін субсидияланған кредит беру және жобалық, қарыздық және акционерлік қаржыландыру сияқты қаржыландыру құралдарын дамыту түріндегі қажетті мемлекеттік қолдау көрсету мәселесі қаралатын болады.

Тұтастай алғанда, Қазақстан Республикасына ТШИ тарту жүйесі құрылған, Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығы жоспарлы түрде дамуда, бірақ осы саладағы мемлекеттік саясатты одан әрі жетілдіру үшін Қазақстан Республикасының заңнамалық, сол сияқты институционалдық өрісіне белгілі бір өзгерістер енгізу талап етіледі.

Осылайша, инвесторлардың халықаралық коммерциялық арбитражға қолжетімділігін кеңейту мәселелері пысықталатын болады, осының шеңберінде "Инвестициялар" ұғымын заңнамалық тұрғыда егжей-тегжейлі түсіндіру, халықаралық шарттарға сәйкес арбитраждық келісімдер нысандарының тізбесін кеңейту, үшінші тұлғаның арбитраждық шешімге шағымдану мүмкіндігі туралы норманы алып тастау, шетелдік халықаралық коммерциялық арбитражда талап-арызды қамтамасыз етуге қатысты олқылықтарды жою ұсынылып отыр.

Экономикада мемлекеттің қатысу үлесін және шетелдік инвесторларға тосқауылдарды азайту шеңберінде инвестициялық ағындарға мемлекеттің барынша аз ықпалын және кемсітпеушілік, ашықтық, есеп берушілік қағидаттарын қамтамасыз ете отырып, ұлттық қауіпсіздік саласындағы үздік халықаралық тәжірибені қолдану ұсынылады.

Шетелдік инвесторлардың ұлттық нарыққа неғұрлым тиімді кіруін қамтамасыз ету мақсатында шетелдік жұмысшылардың дербес жұмысқа орналасуы үшін кәсіптер тізбесінің шектеулілігі мәселелерін шешу ұсынылып отыр.

ТШИ-дің ағып келуі мен шағын және орта бизнестің (одан әрі — ШОБ) дамуы — экономикалық өсудің айтарлықтай қозғаушы күші болып табылады, бұл ретте қосымша құнның жаһандық тізбектерінің бөлшектенуі Қазақстан Республикасының ШОБ-ғы үшін инвесторлардың жеткізу тізбегіне интеграциялануына және осылайша технологияларды, дағдылар мен ноу-хауды берудің сыртқы оң әсерлерін тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.

Аталған саясатты қалыптастыру және іске асыру процесінде ШОБ пен ТШИ арасындағы байланыстарды қалыптастыру мен пайдалану арқылы құн жасаудың жаһандық тізбектеріне шағын және орта кәсіпорындардың интеграциялануына жәрдемдесуге бағытталған мемлекеттік қолдау көрсету мәселесі қаралатын болады. Кластерлер, жергілікті қамту, әлеуетті және дағдыларды арттыру ШОБ пен ТШИ арасындағы байланыстарды дамыту үшін тиімді стратегиялар ретінде қарастырылуда. Бұл ретте, өңірлік даму бағдарламаларымен және ТШИ-ды ынталандыру стратегияларымен үйлесімділік қажет.

Жоғарыда көрсетілген бағыттардан басқа мемлекеттік кәсіпорындарда корпоративтік басқару, зияткерлік меншікті қорғау, бизнесті жауапкершілікпен жүргізу практикасын дамыту және сауда саясатын ырықтандыру мәселелері пысықталады.

Алдағы жылдары ТШИ тартудың жолға қойылған жүйесі шеңберінде тиісті өңірдің әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларының құрылымдық бөлімшелері және еншілес кәсіпорындары ретінде еліміздің барлық өңірлерінде құрылған Инвесторларға қызмет көрсету орталықтарының (бұдан әрі - ИҚО) толыққанды қызметіне кедергі болатын бірқатар проблемалық мәселелер шешілетін болады. Инвесторларға операциялық қызмет көрсету үшін ИҚО фронт-офис болып табылады және клиентпен тікелей қарым-қатынасты жүзеге асырады (бастапқы құжаттарды, қажетті байланыс деректерін және жобаны жылжытуды бастау үшін қажетті басқа ақпаратты алу), сондай-ақ шетелдік инвесторлардың өтінішіне жергілікті жерде жедел және дұрыс ден қоюды қамтамасыз етеді.

Оларды қызмет үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету мақсатында ИҚО ел өңірлерінде жұмыс істеп жатқан инвесторлармен тұрақты түрде талқылаулар өткізетін болады.

ИҚО-ны күшейтумен қатар, ТШИ үшін өсіп отырған жаһандық бәсекелестік шеңберінде инвестициялар тарту жөніндегі ұлттық оператордың өкілеттіктерін кеңейту жоспарланып отыр.

Заңнаманы жетілдіру

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. "Арнайы экономикалық аймақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңын жаңа редакцияда қабылдау.

2. Мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің жаңа нысандарын енгізу және оларды қолдану аяларын кеңейту бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

3. "Инвестициялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

4. Қазақстан Республикасының салық заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

5. Қазақстан Республикасының тиісті нормативтік құқықтық актілеріне арнайы экономикалық аймақтардың инвестициялық тартымдылығын жақсарту бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

6. Индустриялық аймақтарды дамыту саласында заңнаманы жетілдіру.

2.13 Сауда саясаты
Ағымдағы жағдайды талдау

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Тиімді сауда саясатын жүргізу индустриялық-инновациялық дамудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Жаһандану және қатаң бәсекелестік жағдайында қазақстандық экспорттаушылар әлемдік нарықтарда қолда бар "тауашаны" ұстауы және жаңаларына ие болуы қажет, бұл ретте халықаралық сауда ережесін ұстануы тиіс.

Осыған байланысты Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі және Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Ресей Федерациясының КО мен БЭК-ке қатысуы жолымен жаһандық экономикаға интеграциялануы объективті шарт болып табылады.

Қазіргі уақытта КО аумағында үшінші елдерге қатысты сыртқы сауданы кедендік-тарифтік және тарифтік емес реттеудің бірыңғай шаралары қолданылады.

Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі жөніндегі келіссөздері аяқталу сатысында.

Жаһандық нарықтарға кірігумен қатар, экономиканың экспортқа бағдарланған шикізат емес секторларын дамыту жөніндегі қойылған міндеттерді шешу үшін экономикалық мүдделерді ілгерілетудің және сыртқы нарықтардағы сауда және сауда емес кедергілерді жоюдың тиімді жүйесін, сондай-ақ шикізат емес экспортты ілгерілету институттарын қалыптастыру талап етіледі.

Ішкі сауданы дамытудың оң үрдістері бірқатар проблемалардың сақталуымен қатар жүреді.

Биржалық сауда, сауданың қазіргі заманғы форматы дамымаған. Сауда базарларында көлеңкелі айналымның қомақты көлемі, контрабандалық және контрафактылық өнімді өткізу деңгейінің жоғарылығы; сатылатын тауарларға жалған сертификаттарды кеңінен пайдалану шоғырланған.

Негізгі міндеттер

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Әлемдік сауда жүйесіне интеграциялау жолымен республиканың экономикалық мүдделерін жылжыту және қорғаудың тиімді және жедел жүйесін (қазақстандық компаниялар қызметінің бәсекеге қабілетті жағдайларын қамтамасыз ететін сыртқы сауда саясатын дамытуды қолдаудың кешенді ұлттық жүйесі) құру.

2. Отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарлардың, қызметтердің экспортын дамытуға және ілгерілетуге жәрдемдесу.

3. КО мен БЭК-тің шеңберінде Қазақстанның және бірлестіктің басқа қатысушы елдерінің экономикалық даму мүдделерінде экономикалық интеграцияның әлеуетін aшу.

4. Ішкі сауданың тиімділігін арттыру, сауда инфрақұрылымын жетілдіру арқылы сауда саласындағы еңбек өнімділігін ұлғайту.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Нысаналы индикаторлар 2014 жылдың соңына қарай:

1. 2014 жылдан бастап бөлшек сауда айналымы өсімінің жыл сайынғы қарқынын алдыңғы жылмен салыстырғанда кем дегенде 108,6 %-ға жеткізу, бұл ретте 2010 жылы - 100 %, 2011 жылы - 102 %, 2012 жылы - 103 %, 2013 жылы - 109 %.

2. Қазіргі заманғы сауда форматтарының үлесін бөлшек сауда айналымының жалпы көлемінде 40 %-ға дейін жеткізу.

3. КО және БЭК қатысушы елдеріне шикізат емес (өңделген) экспорттың құндық көлемін 2008 жылғы деңгейден кемінде 40 %-ға ұлғайту.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Республиканың экономикалық мүдделерін ілгерілету және қорғау, әлемдік сауда жүйесіне кірігу жүйесін құру

1. Әлемдік сауда жүйесіне кірігу жолымен республиканың экономикалық мүдделерін ілгерілету мен қорғаудың тиімді әрі жедел жүйесін құру мақсатында Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Ресей Федерациясының Кеден одағын қалыптастыру аяқталатын болады.

2010 жылғы 1 қаңтардан бастап Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Ресей Федерациясының Кеден одағын іс жүзінде іске асыру басталды.

Кеден одағы бажсыз саудаға қосымша ретінде үшінші елдерге қатысты бірыңғай сыртқы сауда саясатын қолдануды және ішкі кедендік шекараларды жоюды көздейді.

Бұл мақсатта бүгінде үш мемлекетте жұмыс істейтін сауда режимдерін біріздендіру үшін үшінші елдермен, оның ішінде ТМД елдерімен келіссөздер жүргізілетін болады.

Бұдан басқа, мемлекеттер басшылары қабылдаған шешімдерге сәйкес ұлттықтан жоғары органға (Еуразиялық экономикалық комиссияға) бірыңғай кедендік тариф енгізу және үш мемлекетке таратылатын және Тараптар ұсыныстарының негізінде қалыптастырылатын тарифтік емес шараларды қолдану жөніндегі өкілеттіктер берілді.

2010 жылғы 1 шілдеден бастап ішкі кедендік шекараларда кедендік ресімдеу, ал 2011 жылғы 1 шілдеге дейін кедендік бақылау жойылады. Осылайша, әкімшілік кедергілерді жою және біздің елдер арасында тауарлардың еркін қозғалысын қамтамасыз ету арқылы кеден одағының сыйымдылығы шамамен 165 млн. адам болатын ішкі нарығы бар бірыңғай кедендік аумағы құрылады.

Ішкі нарықты кеңейту шетелдік инвестициялар тарту, жаңа өндірістерді дамыту, өзара толықтыратын кәсіпорындарды кооперациялау үшін әкімшілік кедергілерді жою негізгі ынталандыру шарасы болады, сондай-ақ бірлескен кәсіпорындар құру және өзара инвестициялардың өсуі үшін жағдай жасамақ.

2. 2012 жылға дейін Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Ресей Федерациясының Бірыңғай экономикалық кеңістігі құрылатын болады.

Бірыңғай экономикалық кеңістікті қалыптастыру қатысушы мемлекеттердің ішкі инфрақұрылымына тең қол жеткізуді көздейді, бұл теңізге шығатын жолы жоқ ел ретіндегі Қазақстан үшін айрықша өзекті.

Сондай-ақ, келісілген макроэкономикалық саясатты жүргізу, бәсекелестікті қорғаудың бірыңғай қағидалары мен қағидаттарын белгілеу, табиғи монополиялар субъектілерінің, сондай-ақ өнеркәсіпті және ауыл шаруашылығын субсидиялау саласындағы қызметті реттеу, мемлекеттік сатып алуды жүргізу, жұмыс күші мен капиталдың еркін қозғалысы көзделеді.

Осы мақсаттарда БЭК құқықтық негізін құрайтын тиісті халықаралық құжаттар әзірленетін болады.

3. Үшінші елдермен және елдер бірлестіктерімен преференциялдық сауда туралы келісімдер жасасу.

Қазақстан мен үшінші елдер арасында тауарларды сатуда преференциялдық жағдайлар жасау қазақстандық экспортты сыртқы нарыққа ілгерілету үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз етеді.

Осы мақсаттарда КО-ға мүше мемлекеттердің сауда режимдерін біріздендіру мақсатында үшінші елдермен, оның ішінде ТМД елдері мен келіссөздер жүргізілуде.

Еуропалық еркін сауда қауымдастығына қатысушы елдермен (Швейцария, Лихтенштейн, Норвегия, Исландия), Жаңа Зеландиямен, Черногориямен және басқа да елдермен еркін сауда туралы келісімдер жасау бойынша келіссөздер жүргізілетін болады.

КО-ға мүшелікті ескере отырып, Вьетнаммен және басқа елдермен келіссөздер бастау жоспарлануда.

4. Келіссөздерді аяқтау және ДСҰ-ға кіру.

Қазақстанның ДСҰ-ға толыққанды мүше болуы, сондай-ақ осы халықаралық ұйымның нормалары мен ережелеріне сәйкестік қазақстандық тауарлардың ДСҰ-ға мүше мемлекеттердің нарығына кемсітпеушілік негізде енуін қамтамасыз етеді, сондай-ақ халықаралық төрелікке қол жеткізу жолымен үшінші елдердің нарығында қазақстандық өндірушілердің мүдделерін тиімді қорғауға мүмкіндік береді.

ДСҰ-ға мүше болу сыртқы экономикалық саясаттың болжауға болатындығы және ашықтығы есебінен тікелей шетелдік инвестициялар түріндегі капитал ағынын ұлғайтуға, сондай-ақ қазақстандық тауарларға қойылатын сауда шектеулері мен саудадағы дауларда кемсітушілік тәсілдерді жоюға мүмкіндік береді.

5. Экономикалық мүдделерді ілгерілету және сыртқы нарықтардағы сауда және сауда емес кедергілерді жою.

Қазақстандық тауарларға қатысты сауда шектеулерін белгілеу кезінде бастама білдіру және халықаралық сауда дауларын шешу рәсімін жүргізу не халықаралық келісімдерге сәйкес қарсы шаралар қолдану тетігі пайдаланылатын болады.

6. Кедендік-тарифтік және тарифтік емес реттеу тетіктерін қолдану.

Қолда бар өндірісті және оны дамыту жөніндегі жоспарды зерделеу жөніндегі жұмыс тұрақты негізде жүргізілетін болады, оның нәтижесі бойынша өндірілуі Қазақстанда жүзеге асырылатын тауарларға қатысты кедендік бажды жоғарылату бойынша, сондай-ақ оларға қатысты алыс шетелдерден импортқа мүдделілігі бар тауарларға кедендік баждарды төмендету бойынша ұсыныстар әзірленетін болады.

Сондай-ақ әлемдік нарық конъюнктурасы өзгерістерінің ішкі нарыққа әсерін талдау негізінде тауарлардың сыртқы саудасын кедендік-тарифтік және тарифтік емес реттеудің басқа да шараларын қолдану жөнінде ұсыныстар әзірленетін болады.

Бұдан басқа, отандық кәсіпорындарды қажетті шикізатпен қамтамасыз ету, сондай-ақ ішкі нарықта тауарлардың аса жетіспеушілігінің пайда болуына жол бермеу мақсатында экспортты шектеу жөнінде тиісті ұсыныстар әзірленетін болады.

Ұсыныстар Еуразиялық экономикалық комиссиясының қарауына жіберілетін болады.

Отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарлар, қызметтер экспортын дамытуға және ілгерілетуге жәрдемдесу.

Отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарлар, қызметтер экспортын ынталандыру мақсатында:

экспортты ілгерілетудің кешенді және агрессивті жүйесін құру жолымен "KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар ұлттық агенттігі" АҚ қызметі күшейтілді;

экспорттаушыларға ақпараттық және сараптамалық қолдау көрсетілді;

экспорттаушыларға қаржылық қолдау көрсетілді;

экспорттаушыларға нысаналы нарықтарда дистрибуция арналарына қол жеткізуге қолдау көрсетілді.

1. Экспортты ілгерілетудің кешенді және агрессивті жүйесін құру.

Қазақстан Республикасының Ұлттық экспорт стратегиясы әзірленеді және қабылданады, экспорттаушыларды "жалғыз терезе" қағидаты бойынша қолдаудың интеграцияланған жүйесі құрылады және жалпы экспортты дамыту саласындағы заңнамалық база жетілдірілетін болады.

2. Экспорттаушыларды ақпараттық және сараптамалық қолдау.

Мақсатты мүддесі бар елдер нарықтарына экономиканың шикізаттық емес (өңделген) секторының нақты қазақстандық тауарларымен және қызметтерімен кіру үшін елдер, тауарлар және қызметтер бойынша, әлемдік сауда және Қазақстанның сыртқы саудасы (Trade Performance Index (TPI) үрдісін талдау, әлемдік сұраныс негізінде әлеуетті экспорттық тауашалары бойынша шолулар тұрақты түрде жүргізілетін, жыл сайын Қазақстанның экспорттық өнімінің анықтамасы, "Экспорттаушыға көмек", "Экспорт жолбасшысы" нұсқаулық материалдар сериясы басылып шығарылатын, сондай-ақ қазақстандық экспорттаушылар мен әлеуетті шетелдік сатып алушыларға арналған арнаулы веб-сайт әзірленетін және қолданылатын болады.

Экспорттық қызметті басқару бойынша мамандарды дайындау жөнінде оқу бағдарламалары іске асырылады, Қазақстан кәсіпорындарында алдыңғы қатарлы тәжірибелерді қолдану мақсатында жетекші шетелдік экспорттық өндіріс орындарына бару ұйымдастырылады.

Отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында орау саласындағы қазақстандық кәсіпорындардың экспорттық қабілеттілігін дамыту үшін қажетті жағдайлар жасалатын болады.

Экспортты дамыту және ілгерілетуге жәрдемдесу мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың іс-қимылдарын үйлестіру және бірлескен стратегияны әзірлеу, сондай-ақ, экспортты дамыту мен ілгерілетуге кедергі келтіретін әкімшілік және бюрократиялық шараларды жою мен кәсіпкерлік қажеттіліктерді қамтамасыз ету мақсатында қазақстандық экспорттаушылардың проблемаларын шешу және мүдделерін қорғау кезіндегі Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі жанындағы Экспорттаушылар кеңесінің сауда-экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссиялардың жұмыстары жандандырылады.

"Экспортқа бағдарланған" идеологиясын қалыптастыру үшін жеке және мемлекеттік секторларды тарта отырып экспортқа бағдар ұстау насихаты жүргізілетін болады.

3. Экспорттаушыларды қаржылық қолдау.

Экспорттаушыларды қаржылық қолдау сыртқы нарыққа отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарларды, қызметтерді ілгерілету бойынша шығындарды өтеу жолымен жүзеге асырылады. Экспорттаушыларға: сыртқы нарықтардағы тауарлар, қызмет көрсетулер брендингі мен жарнамасына; шетелдік көрмелерге қатысумен; каталогтар әзірлеу және басып шығарумен; шетелдерде өкілдік, кеңсе, қойма, шоу-бөлмелер, сауда нүктелерін ашумен және ұстаумен; шетелде өнімді, тауар белгісін тіркеу, өнімді сертификаттаумен; қызметкерлерді шетелде оқыту немесе шетелдік мамандарды тартумен; франшиздерді тартумен; интернет-ресурстарды жасау және іске қосумен; көліктік шығындармен; маркетингтік зерттеу жүргізумен; экспорттық стратегия әзірлеумен байланысты шығындар өтеледі.

4. Экспорттаушыларға мақсатты нарықтарда дистрибуция арналарына қол жеткізуге жәрдемдесу.

Отандық өндірушілер мен әлеуетті шетелдік сатып алушылар арасындағы тікелей байланыстар орнатуға жәрдемдесу, өнімдердің сапалық және бағалық көрсеткіштері бойынша ақпараттар алмасу, экспорттық келісімшарттар тетіктерін талқылау мақсатында шетелдердегі Қазақстанның сауда миссиялары, Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде "Сатушылар мен Сатып алушылар" форматындағы кездесулер тұрақты түрде ұйымдастырылады.

Экспорттық тауашаларды игеру үшін сыртқы нарықтарға экономиканың өңдеуші секторындағы нақты тауарлардың тауарлық белгілерін және қызметтерді ілгерілету бойынша іс-шаралар іске асырылады.

Халықаралық көрмелерде бірыңғай ұлттық тақта форматында қызметтерді ұсынатын қазақстандық тауар өндірушілер мен компаниялардың экспорттық әлеуеті таныстырылады, сондай-ақ шетелдік салалық көрмелерге отандық компаниялардың қатысуы қамтамасыз етіледі.

Қазақстандық экспорттаушылар үшін мемлекеттің пәрменді шараларды қамтамасыз етуі мақсатында Қазақстанның гуманитарлық көмек шеңберінде өнім жеткізушілер қатарына интеграциялануы жүргізілетін болады.

Мыналарды:

1) Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі "KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар ұлттық агенттігі" АҚ-ның шетелдік өкілдіктерінің желісін;

2) отандық өндірушілердің өнімдерін кепілдендірілген ілгерілету және экспортттаушылардың тауарларды өткізу арналарына қол жеткізуіне жәрдемдесу үшін сыртқы сауда делдалдарының институтын;

3) шетелдегі дипломатиялық өкілдіктердің ресурстарын пайдалана отырып, сауда өкілдіктерінің, құрметті консулдар институтының, сондай-ақ инвестициялар, технологияларды тарту және экспорты ілгерілету мәселелері бойынша өкілдіктер институтын құру үшін елдің шетелдегі дипломатиялық өкілдіктері құрамындағы Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің ұсынуы бойынша тағайындалатын және оған есеп беретін кеңесші-елші дипломатиялық дәрежесіндегі штат бірліктері, және жекелеген елдердегі Қазақстан елшіліктеріндегі атташелерді айқындау мәселесін пысықтаудың халықаралық желісін құру көзделетін және олардың қызметінің рейтингтік бағалануы енгізілетін болады.

Ішкі сауда тиімділігін арттыру

Халықаралық практиканы ескере отырып, баға белгілеудің ашық жүйесін қалыптастыру мақсатында заманауи биржалық сауда инфрақұрылымы құрылатын болады.

Сауданы үдемелі инфрақұрылымдық дамыту мақсатында сауданың ірі заманауи және орташа форматтары жетілдірілетін болады.

Төлемдер, коммуналдық қызметтер, тауарлар және басқаларын төлеудің қолма-қол ақшасыз электрондық жүйесін дамыту.

Заңнаманы жетілдіру

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. Ұлттық заңнаманы Дүниежүзілік сауда ұйымының, сондай-ақ интеграциялық бірлестіктер шеңберінде жасалатын халықаралық құқықтық базаның талаптарына сәйкес келтіру.

2. "Сауда қызметін реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына Экспортты және экспортты экономикалық ынталандыру құралдарын дамыту мен жылжыту жөніндегі ұлттық ұйымның құқықтық мәртебесін бекіту, сондай-ақ сауда құрылымының дамуын реттеу бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

3. Электрондық сауда саласындағы заңнаманы жетілдіру.

4. Экспорты дамыту саласындағы заңнаманы жетілдіру.

5. "Инвестициялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына 1000 шаршы метрден астам заманауи сауда объектілерін салу жөнінде жобаларды іске асыратын шетелдік инвесторларға инвестициялық преференцияларды ұсыну бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу.

2.14 Бағдарламаны қаржылық қолдау құралдары
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау

Әлемдік қаржы дағдарысы отандық экономиканы шетелдік кредиттік қаражатпен қорландыруды уақытша тоқтатты, осыған байланысты отандық қаржы ұйымдары үшін сыртқы қорландыруға қол жеткізу жабылды не шектеулі болып қалды. Екінші деңгейдегі банктердің Бағдарламаға енгізілген ұзақ мерзімді және орта мерзімді инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін "ұзын ақшасы" жоқ. Осыған байланысты Бағдарламаны даму институттарының қатысуымен қаржыландырудың көлемі мен құралдарын ұлғайту қажеттігі туындайды.

Негізгі міндеттер

Құралдарды кеңейту арқылы экономиканың басым секторына инвестицияларды және қаржыландыру көздерінің қол жетімділігін ұлғайту.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

1. 2010 жылдан бастап 2015 жылды қоса алғандағы кезеңде "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ арқылы жеке кәсіпкерлік секторына кемінде 73,3 млрд. теңге көлеміндегі инвестициялар.

2. 2010-2014 жылдары басым секторларға "Қазақстан Даму Банкі" АҚ инвестицияларының көлемі "Қазақстан Даму Банкі" АҚ тиісті және уақтылы капиталдандыру кезінде кем дегенде 519,8 млрд. теңге құрайды. Бұл ретте, жыл сайынғы игеру бойынша 2014 жылы даму әсерінің орташа өлшемді индексінің мәні кем дегенде 62-ні құрайды.

3. 2010-2014 жылдар кезеңінде "KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ арқылы кем дегенде 5,4 млрд. теңге көлемінде отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарларды, қызметтерді экспорттаушыларды қолдау бағдарламасын қаржыландыру.

4. 2010 - 2014 жылдар кезеңінде "ҚазЭкспортГарант" экспорттық кредиттік сақтандыру корпорациясы" АҚ-ның саудалық қаржыландыру бағдарламасы бойынша қолдау көрсетілген экспорттық мәмілелердің көлемі кем дегенде 6 млрд. теңгені құрайды.

5. "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ: Бағдарлама жобаларын қаржыландыру үшін 2014 жылға дейін 400 млн. АҚШ доллары мөлшерінде нысаналы капиталдандырумен Greenfield жобаларының қорын құру.

6. "БРК-Лизинг" АҚ жұмыс істеп тұрған және жаңа бәсекеге қабілетті өндірістерді жаңғыртуға қаржыландыру көлемі 2011 - 2013 жылдар кезеңінде 45 млрд. теңгені құрайды.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Отандық кәсіпорындарды және инвестициялық жобаларды республикалық және өңірлік деңгейде қаржылық қолдау құралдарының, операторлары мен агенттерінің бірыңғай жүйесін қалыптастыру көзделіп отыр. Бұл ретте, экономиканың басым секторларындағы инвестициялық қызметті жандандыруды ынталандыратын нарықтық тетіктер мемлекеттік қаржылық қолдаудың негізіне алынады.

Мемлекеттік құралдарды қолдану саясатында жеке меншік қаржы ресурстарын жұмылдыруға және екінші деңгейдегі банктер мен басқа да қаржы институттарының кредиттік қызметін индустрияландыру мақсатына шоғырландыруға баса мән берілетін болады.

Қаржылық қолдау жүйесі отандық өндірушілер үшін қаржы ресурстарының қол жетімділігін арттыруға, инвестициялық жобалардың қажеттіліктеріне, олардың өзін-өзі ақтауы мен рентабелділік көрсеткіштеріне сәйкес қаржыландырудың қолайлы шарттарын ұсынуға шоғырланады.

Мемлекеттік қаржы ресурстары мемлекеттік және жеке меншік операторлар арқылы жіберілетін болады. Мемлекеттік сектордың операторларына мыналар жатады:

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ, "Қазақстан Даму Банкі" АҚ, "БРК-Лизинг" АҚ, "Қазақстанның инвестициялық қоры" АҚ, "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ (бұдан әрі - ТДҰА), "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ, ҚазАгрофинанс АҚ, "Аграрлық кредит корпорациясы" АҚ, "Азық-түлік келісім шарт корпорациясы" АҚ, "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар, "KAZNEX INVEST" экспорт және инвестиция жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ, "ҚазЭкспортГарант" экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы" АҚ және басқа да ұйымдар.

Жеке меншік операторларға мыналар жатады: екінші деңгейдегі банктер, халықаралық даму институттары, лизингтік компаниялар, инвестициялық компаниялар және қаржыландырушы басқа да ұйымдар. Бұл ретте, жеке меншік операторларды іріктеу өлшемі қоғамдастық үшін анық әрі ашық болады және қатысатын барлық әлеуетті қатысушылардың жобаны іске асыруға тең (кемсітушіліксіз) қол жеткізуін қамтамасыз етуі тиіс. Өлшемдері мен тәртібін Үкімет айқындайтын болады.

Операторлар мен құралдардың жұмыс істеуі қаржы ресурстарын ұтымды және тиімді пайдалану, қолдау көздері мен құралдарының кең спектрін ұсыну және мемлекеттің тәуекелдерді жеке меншік сектормен бөлісу қағидаттары бойынша ұйымдастырылатын болады.

Мемлекеттік сектордың операторлары қаржылық қолдау көрсетудің, орнықты жұмыс істеудің мынадай қағидаттарға негізделген тетігін қалыптастырады:

қаржылық қолдау көрсетудің теңгерімділігі;

мемлекеттік қолдаудың қажетті шараларын қаржыландыру және көрсету жөнінде шешімдер қабылдаудың уақтылылығы;

мемлекеттік ұйымдардың белгілі бір операциялар мен қызмет түрлеріне мамандануы;

қаржыландыру және әртүрлі құралдарын белгілі бір инвестициялық жобада кіріктіру саласында мемлекет пен жеке меншік қаржы институттары арасындағы кооперация.

Мемлекеттік сектор операторларының қызметі Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттерінің барынша тиімділігіне қол жеткізуге бағдарланатын болады. Қажетті қаржыландыру көлеміне сәйкес ұйымдардың өндірістік қуаттары мен қызметкерлер саны ұлғайтылады немесе қысқартылады, ішкі бизнес үдерістері оңтайландырылып, қарау рәсімдері т.б. регламенттелетін болады.

Мемлекеттік сектор операторларының инвестициялық саясаты мен басымдықтары индустриялық даму қажеттіліктеріне шоғырландырылып, бағытталатын болады.

Бағдарлама операторлары экономиканың құрылымын сапалы өзгертуге және оның орнықты өсуіне ықпал ететін жобаларды инвестициялау саясатын жүргізетін болады. Мыналар жобаларды қаржыландырудың негізгі өлшемдері болып табылады:

Бағдарламаның басымдықтарына сәйкестік;

жобаға міндетті түрде өзінің қатысуы;

экспортқа бағдарлану;

бәсекеге қабілетті тауарлар, жұмыстар мен қызметтер өндіру. Бұл ретте, өнім осыған ұқсас әлемдік стандарттарға сәйкес болуы және құны жағынан бәсекеге қабілетті болуы тиіс;

қосылған құны жоғары өнім өндіру, бұл ретте, қосылған құны барынша жоғары немесе әлемдік нарықтарға шығуға мүмкіндік беретін элементтері бар жобаларға басымдық берілетін болады;

еңбек өнімділігін арттыру;

энергия тұтынуды қысқарту;

ресурс үнемдеуді ұлғайту;

жергілікті қамтуды дамытуға ықпал ететін өндіріс, шағын және орта бизнес кәсіпорындарын тарту;

инновациялар мен озық технологияларды дамыту және енгізу.

Мемлекеттік қаржылық қолдау жүйесі инвестициялық белсенділікті ынталандырудың нарықтық тетіктерін құруға ықпал ететін болады, ол мынадай негізгі құралдарды қолдануды көздейді:

кредит беру;

лизингтік қаржыландыру;

үлестік қаржыландыру;

кредиттер бойынша сыйақы ставкаларын субсидиялау;

корпоративтік кепілдіктер (кепілгерліктер) беру;

сервистік қолдау;

экспорттаушылар үшін гранттар беру;

экспорт алды қаржыландыру - экспорттаушылар кәсіпорындарын саудалық қаржыландыру және олардың экспорттық операцияларын сақтандыру;

өнімді сатып алуға арналған ұзақ мерзімді келісімшарттар;

ҒЗТКЖ-ні гранттық қаржыландыру;

мемлекеттік кепілдіктер және мемлекеттің кепілгерліктері түріндегі мемлекеттің шартты міндеттемелері;

жобалық қаржыландыру - қарыз қаражаттарын төлеудің, негізгі көзі ақша түсімдерінің ағындары және инвестициялық жобаны іске асырудан түскен табыс болып табылатын инвестициялық жобаны қаржыландыру, осы құралды пайдалану үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына тиісті түзетулер енгізіледі;

мезониндік қаржыландыру - қарыз алушының акцияларына немесе капиталындағы қатысу үлесіне айырбастау құқығымен қоса реттелген қарыз беру;

аралық қаржыландыру - инвестициялық жобаларды дайындау және іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында қаржыландыру.

Мемлекеттік қаржылық қолдау шарттары мынадай шарттар ескеріле отырып, Бағдарламаның басымдықтарына сәйкес берілетін болады:

сыйақы ставкалары - сыйақы ставкаларын саладағы инвестициялардың орташа салалық рентабелділігі мен өзін-өзі ақтауын ескере отырып, нарықтық деңгейден төмен деңгейге дейін азайту жөнінде шаралар қабылданатын болады;

мерзімдер - жобалардың тиісінше өзін-өзі ақтауына және қаражаттың қайтарылуына қол жеткізу мақсатында қаржыландыру мерзімдерін ұзартуға назар аударылатын болады;

қаржыландыру өлшемдері - осы Бағдарламаның және басқа да бағдарламалық құжаттардың стратегиялық мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес әзірленетін болады;

қаржыландыру лимиттері - салалық бағытталуды және шаруашылық қызмет субъектілерінің (ірі, орта және шағын бизнес) мөлшерін ескере отырып белгіленетін болады.

Кәсіпорындар мен инвестициялық жобаларды қаржыландыру, мемлекеттің жобалардағы қатысу үлесін, операторлар мен қолдау құралдарын айқындау, сондай-ақ жеке меншік қаржы секторын тарту үшін республикалық және өңірлік деңгейде қолдаудың тиісті бюджеттік бағдарламалары қалыптастырылатын болады.

Қол жеткізілуі тиіс нысаналы көрсеткіштер, орындау мониторингінің алгоритмі, сондай-ақ көрсетілген бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалау әдістемесі және бөлінген қаржы ресурстарының мақсатты пайдаланылуын бақылау тетіктері бекітілетін болады.

Заңнаманы жақсарту

1. Стресті активтерді басқару саласындағы заңнаманы жетілдіру.

2. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығын жақсарту және тікелей инвестициялар нарығын дамыту мақсатында заңнаманы жетілдіру.

3. Жобалық қаржыландыру саласында заңнаманы жетілдіру.

2.15 Жергілікті қамту

Ескерту. Бөлім тараумен толықтырылды - ҚР Президентінің 25.12.2014 № 984 Жарлығымен.

Ағымдағы жағдайды қысқаша талдау

Жергілікті қамту - кәсіпорындар қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырған кезде пайдаланылатын жергілікті тауарлардың, көрсетілетін қызметтер мен еңбек ресурстарының құндық және пайыздық мәніндегі үлесінің көрсеткіші.

Отандық өңдеуші өнеркәсіп ішкі нарықты отандық бәсекеге қабілетті өніммен толықтыру үшін әлеуетке ие, бірақ бүгінгі таңда өндіріс көлемі тиісінше отандық тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызмет сатып алу импортталатын тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің көлемімен салыстырғанда төмен.

Халықаралық тәжірибе (АҚШ, Бразилия, Норвегия және т.б.) көрсеткендей, өтпелі кезең шеңберінде экономиканың қалыптасу сатысында шаруашылық қатынастарды тиімді мемлекеттік реттеу оң экономикалық нәтиже беруі мүмкін, бұл ретте мемлекеттік саясат тұтынушыларға әсер ету шараларымен ғана шектеліп қоймай, отандық өнеркәсіптің өндірістік әлеуетін дамытуды да қамтамасыз етуге тиіс.

Жергілікті қамтуды дамытудың халықаралық практикасын талдау жергілікті қамтуды дамыту мәселелерінде мемлекеттік саясат, негізінен:

1) Үкіметтің, жергілікті өндірушілердің, инвесторлардың бірлескен жұмысын ұйымдастыруға және жергілікті өнім мен көрсетілетін қызмет сатып алушы компанияларды белсенді тартуға;

2) мемлекеттік органдар мен шаруашылық жүргізуші ірі субъектілердің қажеттіліктерін талдау негізінде нарықтың қажеттіліктерін зерделеуге;

3) отандық өндірісті қолдау, ішкі нарықты қорғау, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында жүйелі шараларды әзірлеуге, еңбек нарығының нақты қажеттіліктеріне бағытталған білім беру жүйесінің тиімділігін арттыруға;

4) жергілікті қамтуды дамыту бағдарламасының кезеңдері бойынша нысаналы көрсеткіштерді айқындауға және оларды тұрақты бақылауға бағытталуы тиіс екенін көрсетті.

Жергілікті қамту мониторингі субъектілерінің (мемлекеттік органдар, жер қойнауын пайдаланушылар, концессионерлер, ұлттық компаниялар мен жүйе құраушы кәсіпорындар) есептілік деректеріне сәйкес тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді (бұдан әрі - ТЖҚ) сатып алудың жалпы көлемі 2012 жылы 8 711,6 млрд. теңгені, оның ішінде отандық жеткізушілер - 4954,3 млрд. теңгені құрады. Тауарлардағы, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердегі жергілікті қамтудың үлесі 56,9 %-ды құрады, ол 2011 жылға қарағанда 1,6 %-ға және 2010 жылдың деректерінен 8,6 %-ға артық. Бұл ретте:

1) жалпы сомасы 3432,4 млрд. теңгеге тауар сатып алынды, оның ішінде 1184,0 млрд. теңге сомасына жергілікті тауарлар сатып алынды, жергілікті тауарлардың үлесі 34,5 %-ды құрады, бұл 2011 жылға қарағанда 324,8 млрд. теңгеге және 2010 жылға қарағанда 334,1 млрд. теңгеге артық;

2) жалпы сомасы 2 466,0 млрд. теңгеге жұмыстар алынды, оның ішінде жергілікті жұмыстардың үлесі 60,9 %-ды құрады - бұл 2011 жылғы көрсеткіштен 4,5 %-ға артық, бірақ ақшалай баламада 401,9 млрд. теңгеге артық - 1501,4 млрд. теңге;

3) жалпы сомасы 2813,1 млрд. теңгеге қызметтер көрсетілді, оның ішінде жергілікті өнім берушілер 2268,8 млрд. теңге сомасын қызметтер көрсетті, жергілікті көрсетілетін қызметтердің үлесі 80,7 %-ды құрады. Салыстыру үшін 2011 жылы жергілікті өнім берушілер 238,1 млрд. теңгеге немесе 6,9 %-ға аз қызмет көрсетті.

Негізгі міндет

1. Жергілікті қамтуды дамытудың мемлекеттік саясатын жүйелендіру, нормативтік құқықтық базаны жетілдіру.

2. Отандық өндірушілерге сервистік қолдау көрсету.

3. Отандық өндірісті одан әрі дамыту жолдарын талдау және болжамдау.

4. Ішкі нарықта барынша қажетті тауарлар мен көрсетілетін қызметтер өндірісін игеру жөніндегі жобаларды іске асыруға және жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғыртуға ықпал ету.

Нысаналы индикаторлар

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Мемлекеттік органдардың сатып алуындағы жергілікті қамту үлесі:
	тауарлар	ИДМ	%	50	42,1	43	44	43
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер	ИДМ	%	80	85,9	86,9	88	87
2	Ұлттық басқару холдингтерінің, ұлттық холдингтердің және компаниялардың сатып алуындағы жергілікті қамту үлесі:
	тауарлар	ИДМ	%	51	46,2	47	47	49
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер	ИДМ	%	75	67,7	73,3	75	78
3	Жүйе құраушы кәсіпорындардың сатып алуындағы жергілікті қамту үлесі:
	тауарлар	ИДМ	%	47	14,2	15	16	15
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер	ИДМ	%	83,7	62,6	68,2	70	68
4	Тау-кен кешенінде жер қойнауын пайдалану саласындағы жергілікті қамту үлесі:
	тауарлар	ИДМ	%	13,4	11	13	14	12
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер	ИДМ	%	77,5	71,4	74,8	76	74
5	мұнай-газ кешенінде (NCOC, ҚПО және ТШО қоспағанда):
	тауарлар	ИДМ	%	10,5	8	11	13	16
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер		%	10,5	8	11	13	16
	жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер		%	57,0	65	67,5	70	72,5
6	Қазақстандық персонал:
	жоғары буын менеджерлері	ИДМ	%	-	30	40	60	70
	орта буын менеджерлері, инженерлік-техникалық персонал және жұмысшы мамандықтар	ИДМ	%	-	60	70	80	90

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Р/с №	Атауы	Жауапты мемлекеттік орган	Өлшем бірлігі	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Жергілікті қамту бөлігінде заңнаманы жетілдіру	ИДМ	Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы	-	1	8	6	4
2	Жергілікті қамту мәселелері бойынша форумдар, кеңестер мен конференциялар саны	ИДМ	саны	-	5	5	5	20
3	Мемлекеттік қолдау шаралары көрсетілген отандық өндірушілер жобаларының саны	ИДМ	саны	-	-	-	-	28
4	Отандық өндірісті дамыту мақсатындағы талдамалық зерттеулер саны	ИДМ	талдамалық есептер	-	7	7	7	5
5	Жергілікті қамту жөніндегі мониторинг субъектілерінің ТЖҚ сатып алу бойынша талдамалық материалдар саны	ИДМ	есептер мен ұсынымдар	-	2	2	2	2
6	Мемлекеттің жәрдемдесуімен іске қосылған жаңа өндірістерді игеру жөніндегі жобалардың саны	ИДМ	саны	-	3	6	12	10

Іс-қимыл стратегиясы

Іске асыру 2010 жылдан бастап 2014 жылға дейінгі аралықта үш кезеңде жүргізіледі.

1. Бірінші кезең - 2010 - 2011 жылдар:

1) индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның Жергілікті қамтуды дамыту бағдарламасын іске асыру бойынша басқару моделін келісуі және бекітуі, қатысушылардың құрамын ұйымдастыруы (10 стратегиялық тақырып бойынша Басқарушы және Атқарушы комитеттердің, секторалдық комитеттердің мүшелерін, жұмыс процесін, нысаналы көрсеткіштерді сипаттай отырып, Бағдарламаға қатысушылардың жарғысын, мақсаттар мен міндеттерді көрсете отырып, Жұмыс жоспарын бекіту);

2) жер қойнауын пайдалану жобаларындағы тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің сұраныстары мен ұсыныстарын талдау: жер қойнауын пайдаланудың ірі жобалары бойынша деректерді талдау, қажетті тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің өндірісін игеру кестесін құру мақсатында жоспарланған мерзімдерді есепке ала отырып, негізгі үш бағыт бойынша: 1) тауарлар мен көрсетілетін қызметтер; 2) кадрлар; 3) жобаларды қолдау инфрақұрылымы, нәтижесінде қажетті тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді, кадрларды және инфрақұрылымды айқындау;

3) ішкі нарықта жоқ тауарлар мен көрсетілетін қызметтер тізбесін, сондай-ақ жоғарыда көрсетілген үш бағыт: тауарлар мен көрсетілетін қызметтер, кадрлар мен инфрақұрылым бойынша қазіргі ұсыныс сапасын зерделеу;

4) ішкі нарықта дамыту үшін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің басым санаттарын бөлу;

5) тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің жаңаларын жасау, өндірістегілерін дамыту, инфрақұрылымды, тауарлар мен көрсетілетін қызметтер өндірісі, қолданыстағы кәсіпорындарды жаңғырту үшін қажетті ресурстарды жақсартуға байланысты мәселелерді шешу үшін қажетті іс-шараларды айқындау;

6) жергілікті қамтуды дамытудың қысқа мерзімді (1 жылға дейін) және орта мерзімді (5 жылға дейін) перспективаға арналған салалық және өңірлік жоспарларын әзірлеу және оларды уәкілетті органмен келісу;

7) мемлекеттік және квазимемлекеттік секторлардың жұмыс істеп тұрған және құрылатын кәсіпорындарының базасында өнім мен көрсетілетін қызметтердің жаңа түрлерін құру және енгізу тетігі мен моделін әзірлеу;

8) мониторингке сәйкес тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің жергілікті өндірісін дамыту үшін жұмыс істеп тұрғандарының ішінен әлеуетті компанияларды айқындау.

2. Екінші кезең - 2012 жыл:

1) өндірісті, көрсетілетін қызметтерді дайындау және жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізу кезінде қажетті кадрлардың біліктілігін арттыру жоспарларын іске асыру;

2) шағын және орта бизнес кәсіпорындарын одан әрі дамыту жөніндегі жобаларды іске асыру, оларды мұнай-газ және сервистік компаниялар жеткізу тізбегіне енгізу.

3. Үшінші кезең - 2013 - 2014 жылдар:

1) жергілікті қамтуды дамытудың мемлекеттік саясатын жүйелендіру және ықпалдастыру процестерін жандандыруды ескере отырып, нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;

2) отандық өнім сапасын арттыруға бағытталған шараларды күшейту, жергілікті компаниялардың өндірістік әлеуетін дамыту;

3) мемлекеттік органдардың, ұлттық компаниялардың және холдингтердің, жүйе құраушы кәсіпорындардың, жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуындағы, сондай-ақ өтпелі кезең ішінде ірі ұлттық бағдарламалар мен жобалар шеңберінде жергілікті қамтуды арттыру;

4) отандық өндірушілерге ұйымдастырушылық және сервистік қолдау көрсету;

5) қажетті тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер өндірісін құру/дамыту жобаларын іске асыруға, жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғыртуға және отандық өндірушілерді ұзақ мерзімді тапсырыстармен қамтамасыз етуге жәрдемдесу.

3. Экономикалық әлеуетті ұтымды аумақтық ұйымдастыру негізінде
экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру
Негізгі міндет

Ескерту. Параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе және Ақтау қалаларында орталықтары бар агломерацияларды басым дамыту арқылы өсу полюстерін қалыптастырып, индустриялық даму үшін бәсекелі артықшылыққа ие, елдегі экономикалық белсенділікті шоғырландыратын, елдің қалған аумақтары үшін "локомотив" рөлін атқаратын әрі елдің өңірлік және жаһандық нарықтармен интеграциясын қамтамасыз ететін аумақтарда экономиканы шоғырландыруды қамтамасыз ету.

Іс-қимылдар стратегиясы

Ескерту. Параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі индустрияландыру саясатының аумақтық аспектісі өзара байланысты екі бағыт бойынша іске асырылатын болады.

Бірінші - олардың теңгерімді дамуын қамтамасыз ету тұрғысынан алғанда өңірлерде экономиканың басым секторларының өндірістерін ұйымдастыру.

Екінші - Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе және Ақтау қалаларында орталықтары бар агломерацияларды басым дамыту арқылы озық қарқынмен дамыту аймақтарын құру.

Қарастырылып отырған кезеңде индустриялық жаңғырту негізінен экономиканың экспортқа бағдарланған дәстүрлі салаларын, сондай-ақ өндіріс факторларын қарқындату негізінде осы секторлардың сұранысына бағдарланған ілеспе салаларды дамытумен айқындалатын болады.

Қалыптасқан оқшаулау орталықтарында дәстүрлі және секторлардың ішкі сұранысына бағдарланған өндірістерді орналастыру шикізат, электр энергиясы және көлік инфрақұрылымына немесе өткізу нарықтарына жақын көздеріне байланыста жүзеге асырылатын болады.

Агроөнеркәсіп кешені, жеңіл өнеркәсіп және туризм саласында экспортқа бағдарланған жаңа өндірістерді дамыту осы секторлардағы қызметкерлердің біліктілігіне қойылатын талаптарды және елдің еңбек ресурстары ұтқырлығының салыстырмалы түрде төмен болуын ескере отырып, ірі қалалардың базарларына бағдарлана отырып, осы салалар үшін дәстүрлі өңірлерде немесе еңбек ресурсы жоғары өңірлерде жүзеге асырылатын болады.

Экономиканың ұзақ мерзімді және сапалы өсу перспективалары жоғары технологиялы, инновациялық жаңа өндірістердің қажетті ғылыми-техникалық және білім беру әлеуетіне, коммуникациялық инфрақұрылымға ие қалыптасып жатқан Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе және Ақтау қалаларында орталықтары бар агломерациялар және оларға іргелес аумақтарға шоғарылануымен айқындалатын болады.

Еңбек пен капиталдың ауқымынан, ұтқырлығынан үнемдеуде көрініс тапқан агломерациялық әсер, өндіріс факторларынан қайтарымдылықты ұлғайту жиынтығында осы қалаларда елдің қалған өңірлері үшін жаңа мүмкіндіктердің мультипликациясымен экономиканың баса оза өсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Бизнестің, мемлекеттің салалық және аумақтық органдарының іс-қимылын үйлестіруге мүмкіндік беретін тұрақты түрде өзектендірілетін құрал өндірістік қуаттарды ұтымды орналастыру схемасы елдің өндірістік әлеуетін оңтайлы орналастырудың құралына айналады.

Өндіріс күштері мен өндірістік қуаттарды ұтымды және перпективалы орналастыру, халықты қоныстандыру жүйесін оңтайландыру схемалары Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасын, сондай-ақ басқа да құрылыс құжаттарын (аумақтық дамудың өңіраралық схемалары, аумақтың қала құрылысын жоспарлайтын кешенді схемалар, елді мекендердің бас жоспарлары, егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары) әзірлеу үшін негіз болып табылатын Қазақстанды аумақтық-кеңістіктік дамытудың болжамды схемасының құрамдас бөлігіне айналады.

Бас схеманы іске асыру мониторингі ақпараттық деректерді өзектендіру ақпарат көзін жаңарту кезінде тұрақты түрде жүзеге асырылуы тиіс. Жобалық ұсыныстар мен негізгі ережелерге өзгерістер енгізу әр бес жыл сайын, бас схеманы түзету - әр он жыл сайын жүзеге асырылуы тиіс.

3.1 Экономиканың басым секторлары бөлінісінде өндірістік
әлеуетті аумақтық ұйымдастыру

1. "Дәстүрлі индустрия" (мұнай-газ, тау-кен металлургия, химия, атом) Қазақстан экономикасының экспортқа бағдарланған дәстүрлі салаларының жаңа өндірісін орналастыру үшін шикізат, энергия және көлік инфрақұрылымы көздеріне жақындығы айқындаушы фактор болып қала береді.

Мұнай-газ саласының негізгі кәсіпорындары минералдық-шикізат базасының және мұнай мен газ өндірудің орналасу аудандары болып табылатын батыс облыстарда және Қызылорда облысында орналасқан. Жаңа өндірістерді перспективалы орналастыру Каспий теңізінің қазақстандық секторының кен орындарын игерумен байланысты болады.

Көмірсутек шикізатын (Ақтау қаласында битум, Атырау облысында кіріктірілген газ-химия кешені базасында полиэтилен және полипропилен өндіру) тереңдете өңдеуге байланысты жаңа өндірістерді орналастыру шикізат көздеріне, ал үш МӨЗ-ді (Атырау, Павлодар, Шымкент) қайта жаңарту - қазіргі инфрақұрылымға және тұтыну нарықтарына бағдарланатын болады.

Кен металлургиясы кешенінің кәсіпорындары алдағы уақытта да негізінен елдің Қарағанды, Қостанай, Ақтөбе, Павлодар, Өскемен, Жезқазған қалаларындағы салалық мамандандырылған орталықтары бар солтүстік-шығыс, орталық және солтүстік-батыс бөліктерінде шикізат және арзан электр энергиясы көздеріне, қолда бар өндірістік қуаттарға, инфрақұрылымға және білікті еңбек ресурстарына жақын орналастырылатын болады.

Металлургиядағы және металл өңдеудегі неғұрлым жоғары бөліністі өндірістің жаңаларын орналастыру және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғырту мыналарға байланысты болады:

бастапқы бөліністі жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарға - болат (Қарағанды облысы), титан құймаларын (Шығыс Қазақстан облысы), феррохром (Ақтөбе облысы) өндіру, рельстер мен прокат (Павлодар облысы), ферросиликомарганец (Жамбыл облысы) өндіру, арнайы болат (Қарағанды және Қостанай облыстары) өндіру;

арзан электр энергиясы көздеріне - алюминий (Павлодар облысы), катодты мыс (Шығыс Қазақстан облысы) өндіру.

Шикізат көздеріне байланыстыра отырып, бастапқы бөліністі химия өнеркәсібі кәсіпорындарын орналастыру (Жамбыл, Ақтөбе, Атырау және Оңтүстік Қазақстан облыстары - азот, фосфор, калий, кешендік минералды тыңайтқыштар), неғұрлым жоғары бөліністер қазіргі өндірістік қуаттарға, қажетті біліктілігі бар еңбек ресурстарына, ғылыми-техникалық базаға және тұрғындар, өнеркәсіп кәсіпорындары (арнайы химикаттар мен тұтыну химиясы - Павлодар, Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстары және Алматы қаласы; каустикалық сода - Павлодар қаласы, күкірт қышқылын өндіру - Ақмола, Қызылорда және Жамбыл облыстары) тарапынан сұранысқа байланысты, резеңке-техникалық бұйымдар өндіру - Қарағанды облысы.

Салалық мамандану орталықтары: Тараз, Шымкент, Ақтөбе, Алматы.

Атом өнеркәсібі кәсіпорындарын орналастыруға бұрынғыдай шикізат көздерінің, өндірістік-техникалық және ғылыми базаның болуы, сондай-ақ саланың тарихи қалыптасқан аумақтық оқшаулануы сияқты факторлар әсер ететін болады.

Атом салысының ерекшелігін ескере отырып, оны дамыту уран шикізатын өңдеудің дәстүрлі өңірлерінде - Оңтүстік Қазақстанда, Ақмола облысында, өңдеу - Ақмола (Степногор тау-кен химия комбинаты) және Шығыс Қазақстан (Үлбі металлургия зауыты) облыстарында жалғасады.

Салалық мамандану орталықтары: Өскемен, Степногор.

Жалпы, экономиканың шикізат секторларының босатылатын артық еңбек ресурстары өндірістің қарқын алуына байланысты шикізатты тереңдете өңдеуге бағдарланған, жоғары технологиялы жаңа кәсіпорындарға қайта бөлінетін болады.

2. Ішкі сұраныс базасындағы салалар (машина жасау, фармацевтика, қорғаныс өнеркәсібі, құрылыс индустриясы)

Ішкі сұранысқа негізделетін салаларды дамыту үшін сұраныстың, тұрып қалған, бірақ жүргізілген инженерлік-көлік инфрақұрылымы бар қалалардың өнеркәсіп аймақтарын қалпына келтіруді қажетсінетіндерді қоса алғанда, өндірістік-инфрақұрылымдық және технологиялық базасының болуы, өнімді, құрамдауыштарды және жабдықтарды жеткізуде көлік шығындарының төмен болуы басым фактор болады.

Салалардың осы тобының жаңа өндірістерін орналастыру дәстүрлі секторлардың кәсіпорындарымен қатар Алматы, Астана қалаларында да жүргізілетін болады.

Машина жасаудың жаңа кәсіпорындары бейініне сәйкес орналастырылатын болады:

ауыл шаруашылығы машинасын жасау - ауыл шаруашылығы қызметі қомақты өңірлерде - солтүстік және шығыс өңірлер (Қостанай қаласында ауыл шаруашылығы техникасын жасау жобасы, Семей қаласында "Беларусь" маркалы тракторлар жасау);

мұнай-газ машинасын жасау - мұнай-газ өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарының мамандандырылған жабдықтарға, шығыс материалдарына және олардың құрамдауыштарына сұранысына бағдарлана отырып, қарқынды дамып келе жатқан мұнай-газ өндіруді технологиялық қамтамасыз ету мақсатында батыс өңірде (Атырау және Орал қалаларында мұнай-газ машинасын жасау жобалары) және қазіргі өндірістік қуаттар - Алматы қаласында, Солтүстік Қазақстан және Шығыс Қазақстан облыстарында;

тау-кен машинасын жасау - тау-кен металлургия кешенінің ірі кәсіпорындарының сұранысына бағдарлана отырып, орталық және шығыс өңірлерде (Шығыс Қазақстан, Павлодар және Қарағанды облыстарындағы жобалар);

электр-техникалық машина жасау - қолда бар өндірістік базаға бағдарлана отырып, оңтүстік және орталық өңірлерде (Оңтүстік Қазақстан, Алматы және Қарағанды облыстарындағы жобалар);

көліктік машина жасау - білікті еңбек ресурстарының, аралас саладағы құрамдауыштар мен қосалқы бөлшектер өндірісінің болуына бағдарлана отырып, солтүстік, орталық және шығыс өңірлерде (Қостанай қаласында жол-құрылыс техникасын және автобустар жасау, Астана қаласында локомотив құрастыру зауыты, Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласында жеңіл автомобильдер, Ақмола облысы Атбасар қаласында электровоздар, Солтүстік Қазақстан облысы Петропавл қаласында және Павлодар облысы Екібастұз қаласында жүк вагондарын жасау);

қорғаныстық машина жасау мемлекеттік тапсырыс тетігі арқылы машина жасау кәсіпорындарының қазіргі қуаттарына негізделетін болады.

Салалық мамандану орталықтары: Астана, Алматы, Қостанай, Семей, Орал, Өскемен, Петропавл.

Фармацевтика өнеркәсібі кәсіпорындары бұрын құрылған ғылыми-өндірістік (Оңтүстік Қазақстан облысы және Алматы қаласы) базаға, сондай-ақ білім беру инфрақұрылымының, біліктілігі жоғары еңбек ресурстарының (Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Қарағанды облыстары және Алматы мен Астана қалалары) болуына байланысты орналастырылатын болады. Олардың ішіндегі ең ірісі - "Астана қаласында фармацевтикалық фабрика салу".

Салалық мамандану орталықтары: Алматы, Шымкент, Астана, Қарағанды.

Құрылыс материалдары өнеркәсібінің жаңа өндірістерін орналастыру жергілікті шикізат көздеріне, өткізудің жергілікті нарықтарының болуына, құрылған өндірістік-технологиялық базаға байланысты болады.

Цемент зауыттарын салу және жаңғырту, сондай-ақ керамика, шыны, гипс блоктарын, жеңілдетілген құрылыс панельдерін, құрғақ құрылыс қоспаларын өндіру жөніндегі инвестициялық жобаларды іске асыру шикізат базасы мен өткізу нарықтарына (Ақмола, Атырау, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстары) бағдарланатын болады.

Индустриялық құрылыс комбинаттары өткізу нарықтарына (Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе қалалары) бағдарланатын болады.

Салалық мамандану орталықтары: Алматы, Астана, Шымкент, Өскемен, Атырау.

3. Экспорттық әлеуеті бар салалар (АӨК, жеңіл өнеркәсіп, туризм)

Аграрлық индустрия елдің орталығында, солтүстігінде, оңтүстігі мен шығысында дамитын болады.

Агроөнеркәсіп кешені мен балық шаруашылығының өңдеу кәсіпорындарын орналастыру шикізат көздеріне де, ірі қалалардың өткізу нарықтарына да бағдарланатын болады.

Астана мен Алматы қалаларының айналасында азық-түлік белдеулерін қалыптастыру басымдыққа ие болады.

Агроөнеркәсіп кешенінің астық пен етті тереңдете өңдеуге бағытталған негізгі өндірістері негізінен солтүстік өңірлерде орналастырылатын болады.

Салалық мамандану орталықтары: Петропавл, Қостанай, Көкшетау, Шымкент, Тараз, Талдықорған, Алматы, Қызылорда, Атырау.

Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары құрылған өндірістік-технологиялық базаға, шикізат және еңбек ресурстарының болуына, сондай-ақ ұсынылатын және перспективалы ішкі және әлемдік сұранысқа байланысты Алматы, Шымкент, Семей қалаларында орналастырылатын болады.

Салалық мамандану орталықтары: Шымкент, Талдықорған, Семей.

Туристік қызмет негізгі рекреациялық аймақтардың, республиканың көліктік-коммуникациялық инфрақұрылымы дамыған мәдени-тарихи және іскерлік орталықтарының маңында қалыптастырылатын болады.

4. "Болашақ экономикасының секторлары" (ақпараттық және коммуникациялық технологиялар, биотехнология, балама энергетика, ғарыш қызметі)

"Болашақ экономикасының секторларының" ғылымды қажетсінетін өндірістерін орналастыру және инновациялық жүйелердің орталықтарын қалыптастыру білім беру-инновациялық және бизнес-технологиялық әлеуеті, біліктілігі жоғары мамандары мен мамандандырылған қызметті жеткізушілері бар Астана және Алматы қалаларында жүргізілетін болады.

Ақпараттық технологиялар саласында ішкі және сыртқы нарықтарға бағдарланған, шетелдік жетекші компаниялардың процессингтік орталықтарының әлеуетін ықпалдастыратын өндірістерді дамыту үшін "Алатау" ақпараттық технологиялар паркі" АЭА база болады. Ғарыш аппараттарын құрастыру-сынау кешені Астана қаласында орналастырылатын болады.

Биотехнологиялар саласындағы инновация Астана мен Алматы қалаларында бұрын құрылған ғылыми енгізу базасы және медициналық кластер негізінде, баламалы энергия көздері және жаңа материалдар саласындағы инновация - Астана қаласындағы Nazarbayev university, Алматы қаласындағы Қазақстан-Британ техникалық университеті және Қ.И.Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ негізінде дамитын болады.

Инфрақұрылым объектілерін орналастыру

Энергия өндіретін кәсіпорындарды орналастыру және магистральдық электр желілерін салу электр энергиясына деген перспективалы сұраныспен және индустрияландырудың қажеттіліктері, сондай-ақ шикізат көздеріне жақындығы ескеріле отырып әзірленген электр энергиясының 2020 жылға дейінгі болжамды теңгерімімен айқындалатын болады.

Батыс Қазақстандағы энергия тапшылығы мәселесін жою үшін Орал ГЖЭС-ін іске қосу және Атырау ЖЭО-ны кеңейту, елдің оңтүстік өңірлерінде - 2011 жылы Мойнақ ГЭС-ін, Ақшабұлақ ГЖЭС-ін, 2013 жылға Балқаш ЖЭС-інің екі энергия блогын тұрғызу және осы объектілердің қуаттарын Алма 500 кВ төмендету станциясы арқылы беру ұйғарылып отыр.

Солтүстік энергетикалық аймағында қосымша қажеттілік пен Екібастұз бассейнінде арзан көмірдің бар екенін ескере отырып, Екібастұз және Ақсу ГРЭС-і жаңғыртылатын болады, ал электр энергиясының артық көлемі энергия тапшылығы бар Оңтүстік және Шығыс энергетикалық аймақтарына қайта бөлінетін болады.

Көлік-коммуникация инфрақұрылымын қалыптастыру және орналастыру сыртқы нарықтарға шығаруды және ішкі нарықпен байланыстыруды қамтамасыз ету міндеттерін шешуге бағытталатын болады.

Бұл ретте, оның тапшылығы байқалып отырған елдің батысы мен оңтүстігінде дамыған көліктік-коммуникация инфрақұрылымын қалыптастыру стратегиялық маңызды болады.

Осылайша, көлік және энергетика инфрақұрылымын дамыту жөніндегі жобаларды іске асыру кеңістікті дамуға неғұрлым серпінді сипат береді және энергиямен қамтамасыз етуге байланысты тәуекелдерді төмендетеді.

3.2 Экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру

Ескерту. 3.2-тарау жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Әлемдік тәжірибеде агломерацияларды өсу полюстері ретінде дамуы елдің экономикалық және еңбек әлеуетін шоғырландыруға, ауқым әсеріне, инфрақұрылымдық әсерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Мемлекет экономикалық өсудің ұзақ мерзімді орталықтарында халықтың шоғырлануына жәрдемдесетін болады. Мұндай өсу орталықтары қалыптасып жатқан агломерациялар (Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе, Ақтау) болып табылады.

Осыны ескере отырып таңдалған өлшемдер негізінде Қазақстан қалаларының агломерациялық әлеуетіне талдау жүргізілді. Өлшемдер ретінде демографиялық сыйымдылық, логистикалық және экономикалық әлеует, сондай-ақ өзек қаланың әкімшілік мәртебесі айқындалды. Жүргізілген талдау нәтижелері бойынша 2 деңгейдегі агломерациялар айқындалды:

1-ші деңгейдегі агломерациялар - ең жоғарғы әлеуетке ие ретінде Астана, Алматы және Шымкент қалалары;

2-ші деңгейдегі агломерациялар - олардың қатарына Ақтөбе және Ақтау қалалары енгізілді. Бұл қалалар негізінен өзінің агломерациялық әлеуетінің іске асырылуының бастапқы сатысында тұр.

Сонымен бірге 2-ші деңгейдегі басқа агломерацияларды қалыптастыру бойынша жұмыстар қосымша қарастырылатын және жалғастырылатын болады.

Бәсекелестік артықшылықтар мен шектеулерді ескере отырып, Астана агломерациясы "Назарбаев Университеті", "ТДӨА" АҚ, "Ғылым қоры" АҚ базасында, сондай-ақ "Астана - жаңа қала" АЭА құрамындағы индустриялық паркі, Ұлттық медициналық холдинг базасындағы медициналық кластер және Астана қаласы айналасында азық-түлік белдеуінің дамуы бойынша міндеттерді ескере отырып, "Бурабай - Астана - Қарағанды" автобаны бойындағы желілік "өсу аймағы" жоғары технология және инновация орталығы ретінде орнығады.

Алматы агломерациясы көліктік-логистикалық орталықтардың (бұдан әрі - КЛО) желісі базасында ("Шекаралы ынтымақтастық халықаралық орталығы "Қорғас" акционерлік қоғамы (бұдан әрі - "Қорғас" ШЫХО) және оның филиалы ретінде G4 City, "Алматы" КЛО жобасы құрамындағы "Growing City" КЛО) сауда-логистикалық және қаржылық орталығы ретінде, технологияларды коммерциялау, Алматы қаласының ірі университеттерінің орталығы, Орталық Азия барлық аймағының туризм орталығы ("Шымбұлақ", "Медеу", "Табаған", "Көкжайлау", этнотуризм) ретінде "ИТП" АЭА базасында инновациялық кластер дамитын болады. Жалпы Алматы агломерациясы өзек-қаланың өзінің, G4 City және "Қорғас" ШЫХО ("Қорғас" АЭА) қала-серіктері құрылысы бойынша жобаларды дамытуды қоса алғанда желілік "өсу аймағы" ретінде қарастырылады.

Шымкент агломерациясын агроөнімдерді қайта өңдеу (оның ішінде "Оңтүстік" АЭА базасында), жеңіл (тоқыма кластері) және фармацевтикалық өнеркәсіп орталығы ретінде орнықтыру ұсынылады.

Ақтөбе агломерациясы өңірдің металлургиялық кластер және өңірдің КЛО, химиялық өнеркәсіп және құрылыс индустриясын қайта өңдеу орталығы ретінде орнығатын болады.

Ақтау агломерациясы Ақтау теңіз айлағы базасында көліктік-логистикалық хаб және мұнай сервис кластері ретінде дамитын болады.

Бұл ретте агломерацияларды дамытудың құралдары ретінде мемлекеттік жобаларды ("Назарбаев Университеті", "Қорғас" ШЫХО және басқалар), арнайы экономикалық аймақтарды ("Ақтаутеңізпорты" АЭА, "Оңтүстік" АЭА және басқалар), мемлекеттік-жекешелік әріптестік (ҮАААЖ және басқалары) пен мемлекеттік және салалық бағдарламалардың басқа да құралдарын ("Бизнестің жол картасы - 2020" (бұдан әрі - "БЖК-2020"), "Қолжетімді баспана - 2020", "Жұмыспен қамту - 2020", "Тұрғын үй - коммуналдық шаруашылықты жаңғырту" және басқалар) айқындау ұсынылады.

4. Экономиканың басым секторларын дамытуда мемлекет пен
бизнестің өзара тиімді іс-қимылын қамтамасыз ету

Ескерту. 4-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Бағдарламаны іске асыру шеңберінде мемлекеттің рөлі экономиканың басым секторларын қолдау институттарының, құралдарының, тетіктерінің және бизнеспен тиімді өзара іс-қимыл жасаудың жүйесін қалыптастыру болып табылады.

Бизнесті мемлекеттік қолдау барлық мүмкін бағыттар бойынша, оның ішінде жергілікті қамтуды дамыту және мынадай негізгі бағыттарды қоса алғанда:

1) жергілікті қамтуды дамыту және нормативтік құқықтық базаны

жетілдірудің мемлекеттік саясатын жүйелеу;

2) қажетті тауарлар, жұмыстар және қызметтер өндірісін құру/дамыту, жұмыс істейтін өндірісті жаңғырту және отандық өндірушілерді ұзақ мерзімді тапсырыстармен қамтамасыз ету бойынша жобаларды іске асыруда жәрдемдесу;

3) отандық өндірушілерге сервистік қолдау көрсету арқылы жүзеге асырылатын болады.

Жергілікті қамтуды дамыту бойынша алдағы іс-қимыл елдің БЭК және ДСҰ-ға кіру тұрғысынан қарастырылатын болады, өйткені белсенді интеграциялық үдеріс отандық өндірісті мемлекеттік қолдаудың жеке шараларын ішінара және толық жоюды білдіреді. Осыған байланысты, өтпелі кезең аяқталғаннан кейін жойылатын қолдау құралдарының орнын толтыру мақсатында шаралар кешенін әзірлеу жоспарланып отыр.

Бағдарламаның республикалық деңгейде іске асырылуын үйлестіруді Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия (бұдан әрі - Мемлекеттік комиссия) және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі басшылық ететін Республикалық үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі басқару орталығы жалпы үйлестіруді; Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі (бұдан әрі - ШИК) шетелдік инвесторлармен өзара іс-қимыл жасауды; Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі үйлестіру кеңесі (бұдан әрі - Үйлестіру кеңесі) және оның жанынан құрылған жұмыс топтары, Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің жанындағы экспорттаушылар кеңесі (бұдан әрі - Экспорттаушылар кеңесі) отандық экспорттаушылармен өзара іс-қимыл жасауды жүзеге асыратын болады.

Бағдарламаның іске асырылуын өңірлік деңгейде үйлестіруді тиісті өңірлердің әкімдері басшылық ететін өңірлік Үйлестіру кеңестері және Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі өңірлік басқару орталықтары жүзеге асыратын болады.

Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау, индустрия және жаңа технологиялар министрліктері орталық және жергілікті атқарушы органдардың Бағдарламаны іске асыру жөніндегі өзара іс-қимылын қамтамасыз ететін мемлекеттік органдар болады.

Индустрия және жаңа технологиялар, Экономикалық даму және сауда министрліктері орталық және жергілікті атқарушы органдардың Бағдарламаны іске асыру жөніндегі өзара іс-қимылын қамтамасыз ететін мемлекеттік органдар болады.

Бағдарламаны іске асыру үшін басым салаларды (кіші салалар, сегменттер) қолдаудың секторлық жүйелі және селекторлық шаралары нақтыланатын салалық бағдарламалар мен мастер-жоспарлар, ал аумақтарды дамыту бағдарламасын (бұдан әрі - өңірлік бағдарламалар) әзірлеу шеңберінде - өңірлік қолдау шаралары әзірленетін болады.

Салалық және өңірлік бағдарламаларды іске асыруды көздейтін нақты жобаларды қолдау тұрақты жаңартылып отыратын индустрияландыру картасын іске асыру шеңберінде қаржылық және қаржылық емес қолдаудың селективті шараларының біріктірілген пакетін ұсыну арқылы жүзеге асырылатын болады.

Қазақстанды индустрияландырудың 2010 - 2014 жылдарға арналған картасы республикалық және өңірлік индустрияландыру карталарынан тұратын болады.

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ, өңірлік деңгейде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар, сондай-ақ мамандандырылған сервистік ұйымдар Бағдарламаны іске асыруда негізгі рөл атқарады.

4.1 Бағдарламаны республикалық деңгейде іске асырудың схемасы
мен құралдары
4.1.1 Жүйе құраушы ірі жеке компаниялардың және
квазимемлекеттік сектор субъектілерінің Бағдарламаны іске
асырудағы рөлі

Ескерту. 4.1.1-параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Экономиканың көліктік-коммуникациялық, отын-энергетика және металлургия секторларындағы ірі жүйе құраушы компаниялар, сондай-ақ стратегиялық шетелдік инвесторлар ipi жобаларды ілгерілетудің бастамашылары болады, шағын және орта кәсіпкерлік үшін жаңа бизнес мүмкіндіктерін мультипликациялаудағы олардың рөлі күшейеді.

Бағдарлама шеңберінде ірі жүйе құраушы жеке меншік компаниялар және "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ мыналарды көздейді:

1) жекелеген салалық саясатты іске асыру жөніндегі "операторлар" рөлін "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ орындауы;

2) ірі инвестициялық жобаларды іске асыру;

3) тауарлар, жұмыстар және қызметтерді сатып алуда жергілікті қамтуды ұлғайту;

4) жергілікті қамтуды дамыту шеңберінде шағын және орта бизнестің инвестициялық жобаларына қатысу;

5) шағын және орта бизнес кәсіпорындарының қайта бөлінісі неғұрлым жоғары өндірістерді ұйымдастыру мақсатында өнімнің бір бөлігін ішкі нарыққа жеткізу;

6) жаңадан құрылып жатқан ірі өндірістер төңірегінде шағын және орта бизнестің кластерлік-желілік құрылымдарын қалыптастыру;

7) шағын және орта бизнеске негізгі емес бизнес функциялардың бір бөлігін беру;

8) бейінді емес активтерді шығару жөніндегі саясатты ынталандыру.

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ үш стратегиялық бағыт бойынша іс-қимыл жасайтын болады:

1. Компаниялардың ұзақ мерзімді құнын арттыру Қордың күші компаниялардың акционерлік капиталының құнын арттыруға бағытталатын болады, бұл өз кезегінде ұлттық экономиканың өсуін арттыруға жәрдемдеседі. "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ қызметі компаниялардың құнын компаниялардағы корпоративтік басқару және инновациялық даму деңгейлерін арттыру, басқарудың ашық және оңтайлы құрылымын қалыптастыру, компаниялардың қаржылық нәтижелілігі мен тұрақтылығын арттыру арқылы ұлғайтуға арналған.

2. Ұлттық экономиканы әртараптандыруға және жаңғыртуға қатысу

Осы стратегиялық бағыттың шеңберіндегі негізгі мақсат жаңа өндірістік және инфрақұрылымдық активтерді құру және қолданыстағыларын жаңғырту, сондай-ақ қосылған құн тізбегін дамыту болып табылады. Осы мақсатқа стратегиялық инвестицияларды жүзеге асыру, жеткізілімдерді тиімді басқару және кәсіпкерлік ортаны дамыту, даму институттары арқылы экономиканың дамуын ынталандыру жолымен қол жеткізілетін болады.

3. Әлеуметтік жауапкершілік "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ әлеуметтік әріптестік қағидаты негізінде әлеуметтік-еңбек қатынастарын тиімді реттеу, кадрларды даярлау және қызметкерлердің біліктілігін арттыру, экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету, Қор қызметі туралы ақпараттың айқындығы мен ашықтығына бағытталған бірыңғай коммуникациялық стратегияны құру арқылы Қор компаниялары тобындағы корпоративтік әлеуметтік жауапкершілікті арттыратын болады.

Ірі инвестициялық жобаларды қолдаудың негізгі құралы "Қазақстан Даму банкі" АҚ жеңілдікті қаржыландыруды ұсынуы, сондай-ақ Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ және оның еншілес ұйымдарының жобаларына үлестік қатысу болады.

"ҚазАгро" ҰБХ" АҚ рөлі қаржылық және қаржылық емес қолдау құралдарын кеңейту арқылы агроөнеркәсіптік кешенді дамытуды ынталандыру болып табылады.

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ үшін экономикаға инвестициялар тарту бойынша нысаналы көрсеткіштер айқындалатын болады.

Ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялардың инвестициялық саясаты, олардың қаржылық ресурстарды тартуы және бөлуі индустрияландыру саясатымен үйлестірілетін болады.

Осы мақсатта тиісті кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық даму және бюджет параметрлерінің болжамын ескере отырып, Республикалық бюджет комиссиясының ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен мемлекет қатысатын ұлттық компаниялардың даму жоспарлары мен болжамдық параметрлерінің жобаларын қарауы және мақұлдауы көзделеді.

Бұл ретте квазимемлекеттік секторда тәуекелдер шоғырлануының және қарыздық жүктемелерден "қызып кетуінің" алдын алу үшін, оның ішінде олардың қарыз алу деңгейін шектеу арқылы ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялар берешектерінің ашық есептілігі енгізілетін болады.

Ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялардың сатып алуында жергілікті қамтудың өтінім берілген көрсеткіштерінің сақталуын бақылаудың тиімділігін жақсарту, сондай-ақ осы көрсеткіштерді жоғарылатуды ынталандыру үшін "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ ай сайынғы негізде сатып алудағы жергілікті қамту үлесінің есептерін тексеруді жүзеге асыратын болады.

Сатып алудағы жергілікті қамтуды мониторингілеу, сондай-ақ өткізілген тексерістерді талдау негізінде ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялардың жыл қорытындысы бойынша сатып алудағы жергілікті қамтудың жоспарлы көрсеткіштеріне қол жеткізу жөніндегі тиімділіктің маңызды көрсеткіштері (КРІ) шығарылады.

Ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің және ұлттық компаниялардың іс-қимылдары мыналарға шоғырландырылады:

1) бизнес белсендікті ықпалдастыру, салалық және салааралық кооперацияны қолдау және экспортты ілгерілету;

2) технологиялар трансферті, инновацияларды қолдау, консалтинг, инжиниринг, кадрларды оқыту және біліктілігін арттыру жөніндегі қызметтерді қоса алғанда, кәсіпорындарды сервистік қолдау.

Кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді инфрақұрылымының қайталануын және қалыптасуын болдырмау мақсатында бизнестің қажеттілігіне назар аудара отырып, "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ-ның, "Инжиниринг және технологиялар трансферті" АҚ-ның, "KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар ұлттық агенттігі" АҚ-ның, "Даму" КДҚ" АҚ-ның, "Экспорттық кредиттерді және инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы" АҚ-ның, "Сауда саясатын дамыту орталығы" АҚ-ның, "Жергілікті қамтуды дамыту жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ-ның, "Қазагромаркетинг" АҚ-ның, "Қазагроинновация" АҚ-ның, "Қазагроинновация" АҚ жанындағы "Технологиялар трансферті және коммерцияландыру орталығы" АҚ-ның мамандандырылған сервистік ұйымдарының қызметтері құрылымданатын болады.

4.1.2 Бағдарламаны республикалық деңгейде іске асыру тетіктері

Ескерту. 4.1.2-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607; 25.12.2014 № 984 Жарлықтарымен.

Секторлық қолдау шаралары: салалық бағдарламалар және мастер-жоспарлар

Бағдарламаны іске асыру және Бағдарламаға барлық қатысушылардың іс-әрекетін үйлестіру мақсатында салаларды дамытуды ғылыми-технологиялық сүйемелдеу, білікті еңбек ресурстарын даярлау және осы саладағы нақты жобаларды қолдау жөніндегі шаралар айқындалатын басқа мәселелерді қоса алғанда, салаларды негізгі дамытуды, мемлекеттік қолдаудың жүйелі шараларын айқындайтын 13 салалық бағдарлама әзірленетін болады.

Салалық бағдарламалар Мемлекеттік комиссияның отырыстарында талқыланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен бекітілетін болады.

46 басым кіші саланың арасынан неғұрлым мұқият талдауды қажет ететін 23-і бойынша институционалдық, инфрақұрылымдық және инвестициялық аспектілер бойынша іске асырудың нақты тетіктері көзделетін, осы кіші салалар және осы кіші саладағы нақты жобалар бойынша қолдау шаралары нақтыланатын мастер-жоспарлар әзірленетін болады.

Жобалық қолдау шаралары:

"Өнімділік 2020" бағыты шеңберінде жұмыс істеп тұрған бәсекеге қабілетті өндірістерді жаңғырту және жаңаларын құру

Мақсаты еңбек өнімділігін арттыру арқылы экономиканың басым секторларында өнеркәсіптік кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттіліктерін ұлғайту болып табылады.

"Өнімділік 2020" бағыты шеңберінде мемлекеттік қолдау шаралары мынадай болады:

1) инвестициялық жобаның кешенді жоспарын әзірлегені немесе сараптама жүргізгені үшін төлемдер;

2) ұзақ мерзімді лизингтік қаржыландыруды беру;

3) инновациялық гранттар беру;

4) сервистік қолдау:

еңбек өнімділігін және энергия тиімділігін арттыру мәселелері бойынша топ-менеджерлерді оқыту үшін ақы төлеу;

кәсіпорынның техникалық диагностикасын жүргізуді қоса қаржыландыру;

еңбекті техникалық нормалау үшін шығындарды өтеу;

халықаралық стандарттарға (API, ASTM, GMP, EN) сәйкес өнімді сертификаттау мен сапа менеджменті жүйелері бойынша шығындардың бір бөлігін өтеу.

Құралдарды іске асыруды құралдар операторлары жүзеге асыратын болады.

Құралдарды беру тетіктерін, тәртібі мен шарттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі тиісті Қағидалармен айқындайды.

Мемлекеттік қолдау шаралары экономиканың басым салаларында инвестициялық жобаларды іске асыратын және (немесе) іске асыруды жоспарлайтын кәсіпорындарға берілетін болады.

Құралдардың операторлары Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын заңды тұлғалар болады.

"Өнімділік 2020" бағытының әкімшісі Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі болады.

Операторлардың қызметтері бюджеттен өтелетін болады.

"Экспорт - 2020" - экспортты дамыту және ілгерілету бағдарламасы

Бұл бағдарлама отандық компанияларды сыртқы нарықтарға ілгерілетуге бағытталатын болады және оны іске асырудың негізгі бағыттары мыналар болады: отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарларды, қызметтерді сыртқы нарықтарға ілгерілетумен байланысты іс-шаралар бойынша экспорттаушылар шығындарын өтеу; саудалық қаржыландыру және сақтандыру; экспортты сервистік қолдау.

Бағдарламаның объектілері әлеуетті және жұмыс істейтін шикізаттық емес (өңделген) тауарларды, қызметтерді экспорттаушылар болып табылады.

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі бағдарламаның әкімшісі болады.

"KAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар ұлттық агенттігі" АҚ және "ҚазЭкспортГарант" АҚ бағдарлама операторлары болып табылады.

Бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асыру

Жергілікті атқарушы органдар бағдарламаның өңірлік деңгейдегі әкімшісі болады, олар осы бағдарламаны іске асыру мақсатында жергілікті бюджеттерде тиісті қаражатты қарастыратын болады.

Экспорттаушыларды сервистік қолдау жөніндегі іс-шаралар бағдарлама операторымен өзара іс-қимыл мен үйлестіру кезінде жүзеге асырылады.

Саудалық қаржыландыру және сақтандыру, экспортқа сервистік қолдау көрсету және экспорттаушылар шығындарының бөлігін өтеу жөніндегі базалық шарттарды, қаражат бөлу тетіктерін, шикізаттық емес секторлардағы экспорттың өсуі жөніндегі нысаналы көрсеткіштерді Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын болады.

Тікелей шетелдік инвестицияларды қолдау және ынталандыру бағдарламасы - "2010 - 2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі бағдарлама"

Бұл бағдарлама мынадай:

1) инвестицияларды сервистік қолдау;

2) арнайы экономикалық және индустриялық аймақтардың инвестициялық тартымдылығын арттыру құралдарын қолдана отырып, экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялы шикізаттық емес өндірістерге тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдай жасауға бағытталатын болады.

Шетелдік инвесторлар мен қазақстандық бизнес өкілдері не сервистік қызметтер көрсету Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мамандандырылған сервистік ұйым арқылы мынадай құралдарды қолдана отырып жүзеге асырылады:

1) Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктерін ілгерілету бойынша

ақпараттық-таныстыру іс-шаралары (бизнес-форумдар, роуд-шоу, баспа

өнімдері, халықаралық БАҚ-та ақпараттық хабарлар);

2) ақпараттық-талдамалық іс-шаралар (есепке алу функциясы, дерекқор, зерттеулер);

3) шетелдік инвесторларды сүйемелдеу жөніндегі іс-шаралар;

4) ұлттық инвестициялық интерактивті веб-сайтты және Елдің

инвестициялық атласын әзірлеу және сүйемелдеу.

Арнайы экономикалық және индустриялық аймақтардың инвестициялық тартымдылығын арттыру мыналар арқылы жүзеге асырылатын болады:

1) шетелдік жұмыс күшін әкелудің жеңілдетілген тетігі;

2) "жалғыз терезе" қағидаты бойынша қызметтер көрсету;

3) АЭА аумағындағы еркін кеден аймағының режимі. Бағдарлама әкімшісі - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі.

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Инвестициялар комитеті бағдарлама операторы болып табылады.

Экономиканың басым секторларына инвестицияларды жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары бағдарламаға қатысушылар бола алады.

Ииндустрияландыру картасы

Қазақстанды Индустрияландыру картасы индустриялық-инновациялық жобаларды мониторингілеу және іске асыру құралы болып табылады.

Қазақстанды Индустрияландыру картасына жобаларды іріктеу үдерісі интеграциялық болып табылады, яғни, индустрияландыру картасына енгізілген жобалар тізбесі өтінімдердің түсуіне және олардың тиісінше қаралуына қарай жылына екі рет жаңа жобалармен толықтырылуы мүмкін.

Индустрияландыру картасына Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін қызметтің басым түрлерінің тізбесіне сәйкес келетін жобалар енгізілетін болады.

Республикалық және өңірлік индустрияландыру картасына жобаларды енгізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Мемлекеттік қолдау көрсетуді ұсыну мәселелері қаралған кезде Индустрияландыру картасының жобалары басым тәртіппен қаралатын болады.

Индустрияландыру картасы жобаларының мониторингін жобаларды іске асыруға жауапты мемлекеттік органдармен бірлесіп, индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау саласындағы уәкілетті орган ақпараттық-талдамалық жүйе (бұдан әрі - жүйе) базасында жүзеге асырады.

Жүйе сапалық және сандық көрсеткіштерден, жоспар-кестеден және жобаларды іске асыру барысы туралы мәліметтерден тұрады және кәсіпкерлер-жобалар бастамашыларының туындаған проблемалар туралы белгі беру мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей заманауи ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, жобалар бойынша ақпаратты жинақтау мен өңдеудің интерактивті үдерісін қамтамасыз етеді.

Іске асырылу сатысындағы жобалар мониторингі жобаны іске асырудың жоспар-кестесі бойынша жүргізілетін болады.

Енгізілген жобалар бойынша мониторинг "жоспарлы қуаттылық" көрсеткішінің негізінде жүзеге асырылатын болады. Жоспарлы қуаттылық-техникалық, технологиялық және басқа да факторларды ескеретін белгілі кезеңге өнім шығарудың өндірістік жоспары.

Жоба бойынша проблемалық мәселелер туындаған жағдайларда жобаны іске асыруға жауаптылар жоба бастамашыларымен бірлесіп проблемалық мәселелерді шешу бойынша келісілген іс-шаралар жоспарын қабылдайды.

Жобалар кезекті өзектендіру жүргізілген кезде мынадай жағдайда:

бір жыл бойы қуаттары кемінде 70 % (жетпіс пайыз) деңгейінде үздіксіз жүктелген;

Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру кезеңінде шешу мүмкін болмайтын проблемалар, оның ішінде форс-мажор жағдайлар туындаған кезде Индустрияландыру картасынан алып тасталады.

Республикалық Индустрияландыру картасына жеке тізбемен перспективалық жобалар енгізіледі, олардың пысықталуына қарай іске асыруға жауапты белгіленген рәсімдерге сәйкес жобаларды Индустрияландыру картасына енгізу жөнінде ұсыныс енгізеді.

4.2 Бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асыру схемасы мен
құралдары
4.2.1 Даму институттарының, ұлттық компаниялардың бағдарламаны
өңірлік деңгейде іске асырудағы рөлі

Ескерту. 4.1.2-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

Бизнестің, даму институттарының ұлттық компаниялар мен қаржылық құрылымдардың қызметін ықпалдастыратын өңірлер әкімдіктері жергілікті деңгейде индустрияландыру саласындағы шағын және орта бизнестің бастамаларын ілгерілетуге жауапты болады.

Өңірдің әкімі:

үдемелі индустриялық-инновациялық саясатты іске асыру мәселелері жөніндегі ұсынымдарды, өңірлік Индустрияландыру картасына енгізілетін бизнес жобаларын мемлекеттік қолдау шараларын іріктеу және айқындау бойынша ұсыныстарды әзірлеу мақсатында құрылған және мемлекеттік органдар, даму институттарының, ұлттық компаниялардың, кәсіпкерлік құрылымдардың, екінші деңгейдегі банктердің өкілдерінен және тәуелсіз сарапшылардан құралған Үйлестіру кеңесін;

өңірлік индустрияландыру картасына енгізілетін жобаларды іске асыру барысында туындайтын проблемаларды шешу мақсатында құрылатын үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі өңірлік басқару орталығын басқаратын болады.

Әкімдік құрылымында мемлекеттік және өңірлік бағдарламалар шеңберлерінде индустрияландыру саясатын іске асыру мәселелеріне жауапты өңір әкімінің орынбасары лауазымы енгізілетін болады.

Бизнес-белсенділікті интеграциялау және кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымын құру құралдары аумақтарды дамыту бағдарламалары және "Бизнестің жол картасы - 2020" бағдарламасы болады, олардың аясында әрбір даму институтының рөлі, олардың жергілікті атқарушы органдармен және бизнеспен өзара әрекеттесу тетіктері, сондай-ақ кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі шараларды қаржыландыру көздері нақты айқындалатын болады.

Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар өңірлердің өсу нүктесінде экономикалық белсенділікті ынталандыратын активтерді тиімді басқаратын, оның ішінде инвестициялар тарту арқылы және бәсекеге қабілетті орнықты өндірістерді қалыптастыру катализаторы болып табылатын өңірлік даму институтының рөлін атқарады.

"ҚазАгро" ҰБХ" АҚ құрылымдары да өткізу және дайындау кооперациясын ұйымдастыруға, шикізат пен азық-түлікті сатып алу арқылы нарықты және тауар өндірушілерді қолдауға, ұсақ лектерді шоғырландырады, сертификаттау мен басқа да операцияларды қоса алғанда, "шатырлық" брендтермен қазақстандық өндірушілердің өнімдерін сыртқы нарықтарға экспорттауға және ілгерілетуге шоғырландырылатын болады.

"ДАМУ КДҚ" АҚ-ның қызметі кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі қызметтердің кең спектрін ұсынуға шоғырланады:

екінші деңгейдегі банктер арқылы кәсіпкерлік субъектілеріне қаржы қаражатын шартты орналастыру арқылы кредит беру;

"Даму-Қолдау" бағдарламасы шеңберінде тікелей кредит беру;

лизингтік мәмілелерді және лизингтік компаниялар мен екінші деңгейлі банктердегі қаржы қаражатын шартты орналастыруды жеңілдікті қаржыландыру;

кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау жөніндегі қаржы агентінің функцияларын орындау;

екінші деңгейдегі банктер алдында кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелері бойынша кепілдік беру және кепілгерлік жүйесін қалыптастыру;

"ДАМУ" КДҚ мен басқа қаржы институттарының кепілдігімен кәсіпкерлік кредиттерінің портфелін секьюритилендіру;

франчайзингті дамыту;

консультативтік-тренингтік орталықтар желісін құру, кәсіпкерлік жөнінде мамандандырылған басылымдар шығару және тарату жолымен кәсіпкерлік қызметіне ақпараттық-консалтингтік қолдау көрсету.

Мамандандырылған қаржы институттарын, оның ішінде, шағын қаржы ұйымдарын, кредиттік және ауылдық кооперативтерді дамытуға жәрдемдесуді "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ құрылымдары жүзеге асыратын болады.

"Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ және "Парасат" ұлттық холдингі мыналар арқылы инновацияларды қолдауға және ілгерілетуге шоғырланатын болады:

технологиялар трансфертін, білім беруді, лицензиялар сатып алуды және беруді, start-up&spin-off жобаларды іске қосуды және шығаруды қамтамасыз ету;

инновациялық жобаларды гранттық қаржыландырумен қамтамасыз ету;

венчурлік қаржыландыруды дамыту;

ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды дамыту;

ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету және оның ішінде шетел сарапшыларын тарта отырып, инновациялық процестерді сүйемелдеу жүйесін құру;

жаңашылдықты және ұтымгерлікті насихаттаудың кешенді бағдарламасын іске асыру.

Бизнес-процестерді қолдау мамандандырылған сервистік ұйымдардың қызметі шеңберінде мыналар арқылы жүзеге асырылатын болады:

технопарктер мен бизнес-инкубаторлардың қызметтерін ұсыну;

бизнесті басқару, дамыту саласындағы консалтингтік қызметтерді консультативтік-тренингтік орталықтары желісін құру жолымен ұсыну;

жобаларды әзірлеу, негіздеу және іске асыру саласында инжинирингтік қызметтер көрсету, оқыту қызметтерін ұсыну;

маркетингтік зерттеулер жүргізу;

жобаларға технологиялық сараптама жүргізу;

шетелдік нарықтарға шығуға жәрдемдесу.

4.2.2 Бағдарламаны өңірлік деңгейде іске асыру тетіктері
(Бизнестің жол картасы - 2020)

Ескерту. 4.2.2-параграф жаңа редакцияда - ҚР Президентінің 01.08.2013 N 607 Жарлығымен.

"Бизнестің жол картасы - 2020" бағдарламасын іске асыру тұрақты жұмыс орындарының қолда барын сақтап қалуға және жаңаларын ашуға, сондай-ақ шикізаттық емес секторларда өңірлік кәсіпкерліктің орнықты және теңгерімді өсуін қамтамасыз етуге бағытталатын болады. Бұл бағдарламаны қаржыландыру мемлекеттік бюджеттен мынадай бағыттар бойынша іске асырылады.

1) жаңа бизнес-бастамаларды қолдау;

2) кәсіпкерлік секторды сауықтыру;

3) кәсіпкерлердің валюталық тәуекелдерін төмендету;

4) кәсіпкерлік әлеуетті күшейту.

Кәсіпкер осы бағдарламада, сондай-ақ Бағдарламада көзделген басқа да бюджеттік бағдарламаларда көзделген мемлекеттік қолдау шараларының аралас пакетіне үміттене алады.

Әрбір өңір үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған орталық атқарушы орган өңірдің экономикалық әлеуетін ескере отырып есептелетін қаржыландырудың жалпы лимитін белгілейтін болады.

Әкімдіктер осы бағдарламаның бағыттары бойынша қаржыландырудың жалпы лимитін дербес бөлетін болады.

Өңірлік үйлестіру кеңесінің қызметі шеңберінде субсидиялау және кепілдік беру үшін жобаларды іріктеу және қарау, индустриялық инфрақұрылымның дамуын үйлестіруді қамтамасыз ету, сервистік қолдау мен кәсіпкерлік үшін кадрлар даярлау жүзеге асырылатын болады.

Кәсіпкерлік секторды сауықтыру бойынша шаралар қабылданатын болады.

Кредиттер/қаржылық лизинг шарттары бойынша сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау жаңа инвестициялық жобалар, сондай-ақ экономиканың басым секторларындағы өндірісті жаңғыртуға және кеңейтуге бағытталған жобалар бойынша жүзеге асырылады.

Ең жоғары субсидиялау мерзімі 3 жыл болып, ол мерзімді 10 жылға (қаржылық лизинг шарттары бойынша 5 жылға дейін) ұзарту мүмкіндігімен іске асырылатын жобалар бойынша жаңаларымен қатар, бұдан бұрын берілген кредиттер субсидияланатын болады.

Жобаға өтінім берушінің оны іске асыруға жобаны іске асырудың жалпы құнынан 10 %-дан кем емес деңгейдегі өзінің ақшалай қаражатымен қатысуы не жобаны іске асыруға, жобаны іске асырудың жалпы құнынан 20 %-дан кем емес деңгейде өзінің жылжымалы/жылжымайтын мүлкімен (оның ішінде қамтамасыз етуге ұсынылған үшінші тұлғалардың мүлкімен) қатысуы қолдаудың міндетті шарты болып табылады.

Кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау өңірлік күйлестіру кеңесінің шешімдеріне сәйкес жүргізілетін болады.

Ең көп мөлшері 50 %-дан артық емес, ал ісін жаңа бастаған кәсіпкерлер үшін 20 млн. теңгеге дейін кредиттер бойынша ең көп кепілдік мөлшері кредит сомасының 70 %-ынан артық емес жаңа өндірістерді ұйымдастыруға бағытталған кәсіпкерлікке кредиттерге кепілдік беруді өңірлік үйлестіру кеңесінің шешімдеріне сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген қаржы агенті жүзеге асырады.

Кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялауды қаржылық сүйемелдеуді және қаражаттың нысаналы тиімді және уақтылы пайдаланылуын мониторингілеуді әкімдіктер, екінші деңгейдегі банктер мен қаржы агенті арасында жасалатын бас келісім шеңберіндегі тиісті рәсімдерді орындай отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген қаржы агенті жүргізеді.

Агент қызметтерінің құны бюджеттен өтелетін болады.

Сыйақы ставкаларын субсидиялау, кредиттерді кепілдендіру тетігін, тәртібі мен шарттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын болады.

Индустриялық инфрақұрылым аталған бағдарламаға енгізілген жобаларды іске асыруды қолдау, сондай-ақ өңірлік үйлестіру кеңесінің шешімі негізінде әлеуетті перспективалы жобаларды іске асыру үшін ұсынылатын болады.

Кәсіпкерлік үшін кадрларды қайта даярлауды, оның ішінде біліктілікті арттыруды және жұмыс орындарын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін ережелер мен өлшемдер негізінде қаражат бөлу арқылы әкімдіктер қаржыландыратын болады.

"Бизнестің жол картасы - 2020" - "Кәсіпкерлік әлеуетті күшейту" бағдарламасының 4-ші бағытын жетілдіру мақсатында ісін жаңа бастаған кәсіпкерлер және кәсіпкерлік бастамасы бар халық үшін қысқа мерзімді экспресс-курстарын, жұмыс істейтін кәсіпкерлер үшін қысқа мерзімді экспресс-курстарын өткізу, бизнес жүргізуге сервистік қолдау көрсету, кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақүрылымын қалыптастыру (кәсіпкерлердің құзыреттілік орталықтарын дамыту), "Назарбаев Университеті" ДБҰ-ның бизнес-мектебі және басқа да оқыту орталықтары базасында шағын және орта бизнес басқарушы кадрларын оқыту және біліктіліктерін арттыру, сондай-ақ халықаралық ұйымдардың жәрдемдесуімен ұқсас бейіндегі шетелдік кәсіпорындарда қазақстандық кәсіпкерлер үшін тағылымдамалар ұйымдастыру көзделеді.

4.3 Бизнес бірлестіктерінің рөлін арттыру

Мемлекет пен бизнестің өзара іс-қимылын дамыту шеңберінде мыналар қамтамасыз етілетін болады:

орталық және жергілікті атқарушы органдарда, Қазақстан Республикасының Парламентінде және халықаралық ұйымдарда бизнес бірлестіктері мүшелерінің мүдделерін білдіру және қорғау;

экономикадағы төрешілдікті жою, артық әкімшілік кедергілерді алып тастау, мемлекеттік органдардың лицензия-рұқсат беру және бақылау-қадағалау функцияларын оңтайландыру жөніндегі кәсіпкерлік саласындағы нормативтік құқықтық базаны дамыту үшін кәсіпкерлер бірлестіктерінің сараптау-консультативтік функцияларын орындау;

мемлекеттік сатып алу жүйесін жетілдіруге қатысу.

бизнесті "көгалдандыру".

Бизнес-ортаны шоғырландыру үшін мыналар ынталандырылатын болады:

кәсіпкерлер бірлестіктерінің мүшелік базасын өсіру;

ірі корпорациялардың шағын бизнес кәсіпорындарын бизнес-бірлестіктердің институционалдық тетіктері арқылы қолдауы;

кәсіпкерлердің салалық, өңірлік қауымдастықтары мен олардың бірлестіктері арасындағы қызметті үйлестіру.

Үкімет, кәсіподақ және жұмыс берушілер арасындағы үш жақты ынтымақтастық шеңберінде әлеуметтік әріптестікті дамыту жалғасады.

Экономикалық агенттер арасында шаруашылық дауларды шешу кезінде трансакциялық шығындарды төмендету үшін мыналар қолдау табатын болады:

аралық және төрелік соттардың, оның ішінде, Сауда-өнеркәсіп палаталарының жанындағы қызметі;

соттан тыс қарау тетіктері.

Кәсіпкерлер бірлестіктерінің бизнес-интеграторлары ретінде бірлестіктер қатысушыларды қолдау бойынша әртүрлі функциялар жүзеге асырылатын болады:

экспортты бірлесіп жылжыту;

кооперациялардың әртүрлі нысандарын дамыту;

сервистік қызмет көрсету;

нарықтарды қолдау және басқа да функциялар.

5. Бағдарламаны қаржылық қамтамасыз ету

Бағдарламаны табысты іске асыру үшін мемлекеттің және жеке меншік сектордың қаржы ресурстары шоғырландырылатын болады, бұл ретте мемлекет жүйелі және секторалдық қолдау шараларын, инфрақұрылымды дамытуды қаржылық қамтамасыз етуге, ал жеке меншік сектор мен ұлттық басқарушы холдингтер, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялар жобалық қаржыландыруға шоғырланатын болады.

Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін инвестициялық жобаларды іске асыруға жұмсалатын тікелей шығынның болжамды көлемі шамамен 6,5 трлн. теңгені құрайды және мынадай көздерден қамтамасыз етілетін болады:

жеке меншік ішкі және сыртқы инвесторлардың қаражаты;

ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтер мен ұлттық компаниялардың және мемлекет қатысатын өзге де ұйымдардың қаражаты;

инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға, сондай-ақ индустрияландыруды мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жалпы жүйелік шараларын қаржыландыруға арналған мемлекеттік бюджет.

6. Бағдарламаның нәтижелері

Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі бағдарламаны табысты іске асыру оны әртараптандыру және ұзақ мерзімді кезеңде бәсекеге қабілеттілікті арттыру арқылы орнықты және теңгерімді өсуді қамтамасыз етуге ықпал ететін болады.

Өндіріс факторлары өнімділігінің өсуі, ұлттық инновациялық жүйенің дамуы және нығаюы, экономиканың шоғырлану деңгейінің төмендеуі, индустрияландыру үдерісінде шағын және орта бизнес рөлінің күшеюі, индустриялық сектордың өндіргіш күштерін ұтымды ұйымдастыру, адами капитал сапасының өсуі Бағдарламаның негізі сапалы нәтижелері болады.

Индустрияның экспортқа бағдарланған дәстүрлі секторлары кейінгі бөліністі өндірістерді дамыту және экономиканың салалас секторларына оларды дамытудың мультипликативтік кең ауқымды әсерін қамтамасыз ету есебінен индустрияландырудың локомотиві рөлін атқарады.

Өнеркәсіптік өндірістің жаңа кіші салаларының кәсіпорындары - мұнай-химия, ғарыш өнеркәсібі, инфокоммуникация, тыңайтқыштар, фармацевтика, мамандандырылған машина жасау, керамика өндірістері, шыны өндірісі орнықты дамиды.

Агроөнеркәсіп кешенін және жеңіл өнеркәсіпті инновациялар енгізу негізінде үдемелі дамыту тұтыну сұранысы тауарларының импортына экономиканың тәуелділігін азайтады және сыйымдылығы 170 млн. адам болатын Кеден одағының нарығын ескере отырып, олардың экспорттық әлеуетін кеңейтеді.

"Болашақтың экономикасы" секторларының ғылымды қажетсінетін технологиялары мен бәсекеге қабілетті өнімін жасау және енгізу Қазақстанға постиндустриялық экономиканың негізін құруға мүмкіндік береді.

Шикізат емес экспорттың үлесі экспорттың жалпы көлемінің кемінде 40 %-ы деңгейіне дейін өсуімен экономиканың құрылымында шикізат емес секторлардың үлес салмағы ұлғаяды.

Энергетикалық, көлік, инфокоммуникациялық инфрақұрылымның басып оза дамуына қол жеткізіледі.

Әкімшілік кедергілерді азайту, еркін бәсекелестіктің дамуы үшін жағдай жасау, қазақстандық қамтуды ұлғайту, тиімді тариф саясатын жүргізу, ірі өнеркәсіптік өндірушілердің маңында шағын және орта бизнес кәсіпорындары желісін мақсатты түрде құру есебінен отандық кәсіпкерліктің дамуында шешуші бетбұрыс болады.

Инновациялық инфрақұрылымды одан әрі дамыту, сапа инфрақұрылымын құру, энергия үнемдеу саласында нормативтік құқықтық база қалыптастыру, экономиканың басым салаларына ҒЗТКЖ нәтижелерін енгізу есебінен стандартты технологиялар трансферті және отандық өнеркәсіптік инновациялық әзірлемелерді игеру үшін жүйелі жағдайлар жасалатын болады.

Теңгерімді фискалдық жүктеме есебінен Қазақстанның экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялы шикізат емес өндірістегі инвестициялық тартымдылығының деңгейі жоғарылайтын болады.

Арнайы бюджеттік бағдарламаларды қамтитын мемлекеттік қолдау құралдары мен шараларының қалыптастырылған бірыңғай жүйесі мемлекет пен бизнестің күш-жігерін үйлестіріп, шоғырландыруға мүмкіндік береді және елді индустрияландыруда синергетикалық тиімділікке алып келеді әрі Бағдарламада қойылған мақсаттарға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Үдемелі индустриялық-инновациялық саясатты белсенді жүргізу отандық экономиканың тізбекті дағдарыстарға қатысты орнықтылығын жоғарытылады және қазақстандықтардың әл-ауқатын арттырады.

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2010 жылғы 19 наурыздағы
№ 958 Жарлығына
ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасы Президентінің
күші жойылған кейбір жарлықтарының
ТІЗБЕСІ

1. "Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003 - 2015 жылдарға арналған стратегиясы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы № 1096 Жарлығы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2003 ж., № 23-24, 217-құжат).

2. "Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі көлік стратегиясы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 11 сәуірдегі № 86 Жарлығы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., № 13, 121-құжат).

3. "Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007 - 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., № 47, 499-құжат).

4. "Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы № 1096 Жарлығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 2 шілдедегі № 627 Жарлығы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2008 ж., № 33, 340-құжат).

5. "Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығына толықтыру енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 11 ақпандағы № 735 Жарлығы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 9, 35-құжат).

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММАпо форсированному индустриально-инновационному развитиюРеспублики Казахстан на 2010 - 2014 годы

Содержание

Паспорт программы

Введение

Анализ текущей ситуации

Цель, приоритеты, задачи и принципы программы

Основные направления реализации Программы1. Развитие приоритетных секторов экономики, обеспечивающих еедиверсификацию и рост конкурентоспособности

1.1 Диверсификация производства в "традиционных индустриях"

Нефтегазовый сектор

Нефтехимия

Горнометаллургическая отрасль

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Показатели результатов реализации Программы

Основные направления развития отрасли

Химическая промышленность

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Атомная промышленность

1.2 Развитие отраслей на базе внутреннего спроса

Машиностроение

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Фармацевтическая промышленность

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Строительная индустрия и производство строительных материалов

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

1.3 Поддержка отраслей, имеющих экспортный потенциалАгропромышленный комплекс

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Легкая промышленность

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Туристская отрасль

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

1.4 Развитие секторов "экономики будущего"Информационные и коммуникационные технологии

Краткий анализ текущей ситуации отрасли

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Биотехнологии

Космическая деятельность

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Возобновляемые источники энергии

Краткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Основные направления развития отрасли

Атомная энергетика

2. Ключевые меры поддержки развития приоритетных секторов

2.1 Обеспечение энергетической инфраструктуройКраткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Стратегия действий

2.2 Обеспечение транспортной инфраструктуройКраткий анализ текущей ситуации

Основная задача

Целевые индикаторы

Стратегия действий

Совершенствование законодательства

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
по форсированному индустриально-инновационному развитию
Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы

Основные направления реализации Программы
1. Развитие приоритетных секторов экономики, обеспечивающих ее
диверсификацию и рост конкурентоспособности

1.3 Поддержка отраслей, имеющих экспортный потенциал
Агропромышленный комплекс

1.4 Развитие секторов "экономики будущего"
Информационные и коммуникационные технологии

2.1 Обеспечение энергетической инфраструктурой
Краткий анализ текущей ситуации

2.2 Обеспечение транспортной инфраструктурой
Краткий анализ текущей ситуации

2.3 Обеспечение инфокоммуникациями
Краткий анализ текущей ситуации

2.5 Обеспечение квалифицированными кадровыми ресурсами
Краткий анализ текущей ситуации

2.6 Снижение административных барьеров
Краткий анализ текущей ситуации

2.7 Развитие конкуренции
Краткий анализ текущей ситуации

2.8 Техническое регулирование и создание
инфраструктуры качества
Анализ текущей ситуации

2.9 Энергосбережение
Краткий анализ текущей ситуации

2.10 Развитие инноваций и содействие технологической
модернизации

2.11 Тарифная политика
Анализ текущей ситуации

2.12 Привлечение инвестиций и развитие специальных
экономических зон

2.13 Торговая политика
Анализ текущей ситуации

2.14 Инструменты финансовой поддержки Программы
Краткий анализ текущей ситуации

3. Формирование центров экономического роста на основе
рациональной территориальной организации экономического
потенциала
Основная задача

3.1 Территориальная организация производственного потенциала в
разрезе приоритетных секторов экономики

4. Обеспечение эффективного взаимодействия государства и
бизнеса в развитии приоритетных секторов экономики