О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан

Конституционный закон Республики Казахстан от 25 декабря 2000 года N 132.

      ОГЛАВЛЕНИЕ

      Раздел 1. Общие положения

Статья 1. Судебная власть

      1. Судебная власть в Республике Казахстан принадлежит только судам в лице постоянных судей, а также присяжных заседателей, привлекаемых к уголовному судопроизводству в случаях и порядке, предусмотренных законом.

      Правосудие в Республике Казахстан осуществляется только судом.

      Запрещается издание законодательных актов, предусматривающих передачу исключительных полномочий суда другим органам.

      Никакие иные органы и лица не вправе присваивать себе полномочия судьи или функции судебной власти.

      Обращения, заявления и жалобы, подлежащие рассмотрению в порядке судопроизводства, не могут быть рассмотрены или взяты на контроль никакими другими органами, должностными или иными лицами.

      2. Судебная власть осуществляется от имени Республики Казахстан и имеет своим назначением защиту прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, обеспечение исполнения Конституции, законов, иных нормативных правовых актов, международных договоров республики.

      Каждому гарантируется судебная защита от любых неправомерных решений и действий государственных органов, организаций, должностных и иных лиц, ущемляющих или ограничивающих права, свободы и законные интересы, предусмотренные Конституцией и законами республики.

      Никто не может быть лишен права на рассмотрение его дела с соблюдением всех требований закона и справедливости компетентным, независимым и беспристрастным судом.

      Судебная власть осуществляется посредством гражданского, уголовного и иных установленных законом форм судопроизводства.

      3. Судьи при отправлении правосудия независимы и подчиняются только Конституции и закону. Не допускается принятие законов или иных нормативных правовых актов, умаляющих статус и независимость судей.

      Какое-либо вмешательство в деятельность суда по отправлению правосудия недопустимо и влечет ответственность по закону. По конкретным делам судьи не подотчетны. Обращения по судебным делам, поданные вопреки установленному порядку судопроизводства, а также по вопросам, не входящим в компетенцию суда, оставляются судом без рассмотрения или направляются в соответствующие органы.

      Проявление неуважения к суду или судье влечет установленную законом ответственность.

      Судебные акты и требования судей при осуществлении ими полномочий обязательны для исполнения всеми государственными органами и их должностными лицами, физическими и юридическими лицами. Неисполнение судебных актов и требований судьи влечет установленную законом ответственность.

      Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007).

Статья 2. Символы государственной власти

      1. На зданиях судов и в залах судебных заседаний устанавливается Государственный Флаг Республики Казахстан и размещается Государственный Герб Республики Казахстан.

      2. Судьи осуществляют правосудие в судейских мантиях, форма и описание которых утверждаются пленарным заседанием Верховного Суда.

      Сноска. Статья 2 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 3. Судебная система

      1. Судебную систему Республики Казахстан составляют Верховный Суд Республики Казахстан, местные и другие суды, учреждаемые в соответствии с Конституцией Республики Казахстан и настоящим Конституционным законом.

      Учреждение специальных и чрезвычайных судов под каким-либо названием не допускается.

      2. К местным судам относятся:

      1) областные и приравненные к ним суды (городской суд столицы республики, городские суды городов республиканского значения);

      2) районные и приравненные к ним суды (городской суд, межрайонный суд).

      Примечание ИЗПИ!
      В пункт 3 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      3. В Республике Казахстан могут создаваться другие суды, в том числе специализированные суды (военные, финансовые, экономические, административные, по делам несовершеннолетних и другие).

      3-1. Специализированные суды образуются Президентом Республики Казахстан со статусом областного или районного суда.

      Примечание ИЗПИ!
      Статью 3 предусмотрено дополнить пунктом 3-2) в соответствии с Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      4. Верховный Суд Республики Казахстан, местные и другие суды имеют печать с изображением Государственного Герба Республики Казахстан и своим наименованием.

      5. Особый статус имеет суд Международного финансового центра "Астана", не входящий в судебную систему Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 4. Единство судебной системы

      Единство судебной системы Республики Казахстан обеспечивается:

      1) общими и едиными для всех судов и судей принципами правосудия, установленными Конституцией, настоящим Конституционным законом, процессуальными и иными законами;

      2) осуществлением судебной власти в единых для всех судов формах судопроизводства, установленных законами;

      3) применением всеми судами действующего права Республики Казахстан;

      4) законодательным закреплением единого статуса судей;

      5) обязательностью исполнения на всей территории Казахстана вступивших в законную силу судебных актов;

      6) финансированием всех судов только из республиканского бюджета.

      Предусмотренные настоящей статьей требования не распространяются на суд Международного финансового центра "Астана".

      Сноска. Статью 4 с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 5. Законодательство, определяющее порядок деятельности судов и статус судей в Республике Казахстан

      Судоустройство и статус судей, а также порядок отправления правосудия в Республике Казахстан определяются Конституцией, настоящим Конституционным законом и другими законодательными актами Республики Казахстан.

      Раздел 2. Судебная система
Глава 1. Районные и приравненные к ним суды

Статья 6. Образование районных и приравненных к ним судов

      1. Районные и приравненные к ним суды (далее – районные суды) образуются, реорганизуются, переименовываются и упраздняются Президентом Республики Казахстан по представлению руководителя уполномоченного государственного органа в сфере судебного администрирования (далее – уполномоченный орган), согласованному с Председателем Верховного Суда и Высшим Судебным Советом.

      Президент Республики Казахстан может образовать в нескольких административно-территориальных единицах межрайонный суд или в одной административно-территориальной единице несколько районных судов.

      2. Общее число судей для районных судов утверждает Президент Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда, согласованному с Высшим Судебным Советом.

      3. Количество судей для каждого районного суда устанавливается Председателем Верховного Суда по согласованию с Высшим Судебным Советом на основании представления уполномоченного органа.

      Сноска. Статья 6 в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменением, внесенным конституционными законами РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Состав районного суда

      1. Районный суд состоит из председателя и судей, назначаемых в установленном Конституцией и настоящим Конституционным законом порядке.

      Если по штату в районном суде предусмотрен один судья (односоставный суд), он осуществляет полномочия председателя этого суда.

      2. (исключен - Конституционным законом РК от 11 декабря 2006 года N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.).

      Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.).

Статья 8. Полномочия районного суда

      1. Районный суд является судом первой инстанции.

      2. Районный суд:

      1) рассматривает судебные дела и материалы, отнесенные к его подсудности;

      2) (исключен - Конституционным законом РК от 11 декабря 2006 года N 199 (вводится в действие с 01.01.2007);

      3) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007).

Статья 9. Председатель районного суда

      1. Председатель районного суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:

      1) решает вопросы организации судопроизводства в суде;

      2) Исключен Конституционным законом РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3) ведет личный прием граждан;

      3-1) утверждает план работы районного суда;

      4) организует прохождение стажировки кандидатами на должность судьи;

      5) обеспечивает работу по противодействию коррупции и соблюдению норм судейской этики;

      6) издает распоряжения;

      7) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. В случае временного отсутствия председателя районного суда по распоряжению председателя этого суда исполнение его обязанностей возлагается на одного из судей этого суда.

      В случае отсутствия председателя, судей в районном суде исполнение их обязанностей возлагается на судей другого суда распоряжением председателя областного суда по согласованию с Председателем Верховного Суда.

      В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя районного суда временное исполнение обязанностей председателя возлагается распоряжением председателя областного суда на одного из судей этого суда.

      Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Глава 2. Областные и приравненные к ним суды

Статья 10. Образование областных и приравненных к ним судов

      1. Областные и приравненные к ним суды (далее – областные суды) образуются, реорганизуются, переименовываются и упраздняются Президентом Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда, согласованному с Высшим Судебным Советом.

      2. Общее число судей областных судов утверждает Президент Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда, согласованному с Высшим Судебным Советом.

      Количество судей для каждого областного суда устанавливается Председателем Верховного Суда по согласованию с Высшим Судебным Советом на основании представления уполномоченного органа.

      Сноска. Статья 10 в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 11. Структура и состав областного суда

      1. Областной суд состоит из председателя и судей.

      2. В областном суде создаются судебные коллегии и могут создаваться специализированные составы.

      3. Органами областного суда являются:

      1) пленарное и расширенное пленарное заседания;

      2) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      3) судебная коллегия по гражданским делам;

      4) судебная коллегия по уголовным делам;

      5) судебная коллегия по административным делам (за исключением Военного суда Республики Казахстан).

      Судебную коллегию возглавляет председатель, назначаемый на должность в порядке, установленном настоящим Конституционным законом.

      4. Численный и персональный состав судебной коллегии устанавливается по представлению председателя областного суда пленарным заседанием областного суда.

      5. Специализированные составы формируются председателем областного суда.

      6. При областном суде для оценки морально-нравственных качеств кандидатов на должность судьи образуется консультативно-совещательный орган - Совет по взаимодействию с судами.

      Заключения по кандидатам на должности судей должны быть выданы Советом по взаимодействию с судами до окончания срока подачи документов в Высший Судебный Совет.

      Заключение Совета по взаимодействию с судами носит рекомендательный характер.

      Сноска. Статья 11 в редакции Конституционного закона РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие с 01.07.2012); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.03.2021 № 19-VII (вводится в действие с 01.07.2021).

Статья 12. Полномочия областного суда

      Областной суд:

      1) рассматривает судебные дела и материалы, отнесенные к его подсудности;

      2) (исключен - Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007);

      3) изучает судебную практику и по итогам ее обобщения рассматривает вопросы соблюдения законности при отправлении правосудия судами области;

      4) Исключен Конституционным законом РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.11.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 28.12.2018 № 209-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Коллегии областного суда

      Сноска. Статья 13 исключена Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 14. Председатель областного суда

      1. Председатель областного суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:

      1) решает вопросы организации судопроизводства в суде;

      2) вправе председательствовать на заседаниях судебных коллегий;

      3) созывает пленарные заседания, расширенные пленарные заседания областного суда и председательствует на них;

      3-1) обеспечивает вынесение на обсуждение пленарного заседания областного суда вопроса о передаче в Судебное жюри материалов в отношении председателя районного суда для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей, а также по итогам его обсуждения направление материалов в Судебное жюри в сроки, установленные законодательством Республики Казахстан;

      3-2) обеспечивает вынесение на обсуждение пленарного заседания областного суда вопроса о даче Судебному жюри рекомендации о привлечении или непривлечении судьи, председателя районного суда или судьи областного суда к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел, а также направление материалов в Судебное жюри в сроки, установленные законодательством Республики Казахстан;

      4) обеспечивает работу по противодействию коррупции и соблюдению норм судейской этики;

      5) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      6) утверждает план работы областного суда;

      7) организует изучение судебной практики;

      8) издает распоряжения;

      9) Исключен Конституционным законом РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      10) ведет личный прием граждан;

      11) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя областного суда временное исполнение обязанностей председателя возлагается Председателем Верховного Суда на одного из председателей судебных коллегий областного суда, а в случае отсутствия председателей судебных коллегий временное исполнение обязанностей председателя областного суда возлагается на судью областного суда.

      3. В случае временного отсутствия председателя областного суда возложение исполнения обязанностей осуществляется председателем областного суда на одного из председателей судебных коллегий областного суда, а в случае отсутствия председателей судебных коллегий временное исполнение обязанностей председателя областного суда возлагается на судью областного суда.

      4. Председатель Верховного Суда вправе отменить возложение исполнения обязанностей, предусмотренное пунктами 2 и 3 настоящей статьи, и возложить исполнение обязанностей председателя областного суда на другого председателя судебной коллегии или судью этого областного суда.

      Сноска. Статья 14 в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 28.12.2018 № 209-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.10.2024).

Статья 15. Председатель судебной коллегии областного суда

      1. Председатель судебной коллегии областного суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:

      1) решает вопросы организации судопроизводства в судебной коллегии;

      2) председательствует на заседаниях судебной коллегии;

      3) организует работу по изучению и обобщению судебной практики;

      4) предоставляет информацию на пленарное заседание суда о деятельности судебной коллегии;

      5) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. Председатель судебной коллегии вносит предложения председателю областного суда по формированию специализированных составов в судебной коллегии.

      3. В случае временного отсутствия председателя судебной коллегии исполнение его обязанностей возлагается председателем суда на одного из судей коллегии.

      В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя судебной коллегии областного суда временное исполнение его обязанностей возлагается председателем областного суда на судью соответствующей судебной коллегии областного суда.

      Сноска. Статья 15 в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 16. Пленарное и расширенное пленарное заседания областного суда

      Сноска. Заголовок статьи 16 в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      1. Областной суд по мере необходимости, но не реже двух раз в год, проводит пленарные заседания, на которых:

      1) устанавливает численный и персональный состав соответствующей судебной коллегии;

      2) (исключен - Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2);

      3) заслушивает информацию председателя областного суда и председателей судебных коллегий;

      4) обсуждает судебную практику и по итогам ее обобщения рассматривает вопросы соблюдения законности при отправлении правосудия судами области;

      5) Исключен Конституционным законом РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6) заслушивает отчет о деятельности руководителя территориального подразделения уполномоченного органа в области, городе республиканского значения и столице;

      7) рассматривает кандидатуры на вакантные должности судей районного и областного судов и выносит соответствующие заключения до окончания срока подачи документов в Высший Судебный Совет;

      7-1) рассматривает кандидатуры для зачисления в кадровый резерв на должности председателя районного суда, судьи областного суда;

      8) Исключен Конституционным законом РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9) рассматривает итоги стажировки кандидатов на должность судьи и дает соответствующее заключение;

      9-1) исключен Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);
      9-2) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      9-3) обсуждает вопрос о передаче в Судебное жюри материалов в отношении председателя районного суда для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей и по итогам обсуждения выносит соответствующее решение;

      9-4) обсуждает вопрос о даче Судебному жюри рекомендации о привлечении или непривлечении судьи, председателя районного суда или судьи областного суда к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел;

      10) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. Пленарное заседание правомочно при наличии не менее двух третей от общего числа судей областного суда.

      Расширенное пленарное заседание правомочно при наличии не менее двух третей от общего числа судей областного суда и судей районных судов соответствующей области, города республиканского значения, столицы.

      2-1. Областной суд проводит расширенные пленарные заседания, на которых:

      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 1) предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      1) делегирует двух судей местного суда в расширенное пленарное заседание Верховного Суда;

      2) рассматривает кандидатуры судей в составы Высшего Судебного Совета, Судебного жюри и Комиссии по кадровому резерву при Высшем Судебном Совете, Комиссии по качеству правосудия при Верховном Суде и выносит соответствующие рекомендации расширенному пленарному заседанию Верховного Суда;

      3) избирает тайным голосованием кандидатуры на альтернативной основе на вакантные должности председателей районных судов из числа лиц, представленных Высшим Судебным Советом из кадрового резерва, и (или) лиц, самостоятельно выдвинувших свою кандидатуру, и выносит соответствующие заключения.

      В расширенных пленарных заседаниях областного суда принимают участие судьи областного суда и судьи районных судов соответствующей области, города республиканского значения, столицы.

      3. Порядок работы пленарного и расширенного пленарного заседаний областного суда определяется утвержденным им регламентом.

      4. Решения пленарного заседания, касающиеся кадровых вопросов и вопросов дисциплинарной ответственности судей, принимаются тайным голосованием.

      Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 28.12.2018 № 209-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (порядок введения в действие см. ст. 2); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.10.2024).

Статья 16-1. Президиум пленарного заседания областного суда

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 16-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); исключена Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).
      Примечание ИЗПИ!
      Закон предусмотрено дополнить главой 2-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      Глава 3. Верховный Суд Республики Казахстан

Статья 17. Полномочия Верховного Суда

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 1 предусмотрен в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      1. Верховный Суд является высшим судебным органом по гражданским, уголовным и иным делам, подсудным местным и другим судам, осуществляет функции кассационной инстанции по отношению к ним и дает разъяснения по вопросам судебной практики посредством принятия нормативных постановлений.

      2. Верховный Суд:

      1) рассматривает судебные дела и материалы, отнесенные к его подсудности;

      2) изучает судебную практику и по итогам ее обобщения рассматривает вопросы соблюдения законности при отправлении правосудия судами республики;

      3) принимает нормативные постановления, постановления;

      3-1) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);
      3-2) исключен Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      4) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      3. Исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).
      Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 15.06.2017 № 75-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 18. Структура и состав Верховного Суда

      1. Верховный Суд состоит из Председателя и судей.

      Общее число судей Верховного Суда устанавливается Президентом Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда.

      2. В Верховном Суде создаются судебные коллегии и могут создаваться специализированные составы.

      3. Органами Верховного Суда являются:

      1) пленарное и расширенное пленарное заседания;

      2) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      3) судебная коллегия по гражданским делам;

      4) судебная коллегия по уголовным делам;

      5) судебная коллегия по административным делам.

      Судебную коллегию возглавляет председатель, назначаемый на должность в порядке, установленном настоящим Конституционным законом.

      4. Численный и персональный состав судебной коллегии устанавливается по представлению Председателя Верховного Суда пленарным заседанием Верховного Суда.

      5. Специализированные составы формируются Председателем Верховного Суда.

      6. При Верховном Суде образуются научно-консультативный совет, международный совет и печатный орган.

      7. Исключен Конституционным законом РК от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие с 15.07.2024).
      Сноска. Статья 18 в редакции Конституционного закона РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2 ); с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.03.2021 № 19-VII (вводится в действие с 01.07.2021); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие с 15.07.2024).

Статья 19. Коллегии Верховного Суда

      Сноска. Статья 19 исключена Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 20. Председатель Верховного Суда

      1. Председатель Верховного Суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:

      1) возглавляет Верховный Суд как высший судебный орган;

      2) вправе председательствовать на заседаниях судебных коллегий;

      3) созывает пленарные и расширенные пленарные заседания Верховного Суда и председательствует на них;

      Примечание ИЗПИ!

      Действие подпункта 3-1) приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      3-1) обеспечивает вынесение на обсуждение пленарного заседания Верховного Суда вопроса о передаче в Судебное жюри материалов в отношении председателя судебной коллегии, председателя областного суда или председателя судебной коллегии Верховного Суда для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей, а также по итогам его обсуждения направление материалов в Судебное жюри в сроки, установленные законодательством Республики Казахстан;

      Примечание ИЗПИ!

      Действие подпункта 3-2) приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      3-2) обеспечивает вынесение на обсуждение пленарного заседания Верховного Суда вопроса о даче Судебному жюри рекомендации о привлечении или непривлечении председателя судебной коллегии, председателя областного суда, судьи или председателя судебной коллегии Верховного Суда к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел, а также направление материалов в Судебное жюри в сроки, установленные законодательством Республики Казахстан;

      4) вносит на рассмотрение пленарного заседания Верховного Суда материалы для принятия нормативных постановлений Верховного Суда по вопросам судебной практики;

      Примечание ИЗПИ!
      Подпункт 4-1) предусмотрено исключить Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      4-1) вносит представления о пересмотре судебных актов по основаниям, предусмотренным законом;

      5) вносит на утверждение пленарного заседания Верховного Суда кандидатуры секретаря пленарного заседания Верховного Суда, членов научно-консультативного и международного советов;

      6) в необходимых случаях привлекает судей одной судебной коллегии для рассмотрения дел в составе другой судебной коллегии;

      6-1) организует работу по противодействию коррупции и соблюдению норм судейской этики;

      7) утверждает план работы Верховного Суда;

      8) координирует работу коллегий;

      8-1) по согласованию с Высшим Судебным Советом утверждает количество судей для каждого местного и другого суда;

      9) вносит на утверждение Президенту Республики Казахстан Положение об уполномоченном органе;

      9-1) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке согласовывает структуру и штатное расписание уполномоченного органа в пределах лимита штатной численности, утвержденного Президентом Республики Казахстан;

      9-2) вносит Президенту Республики Казахстан представление о назначении руководителя уполномоченного органа и в установленном законодательством Республики Казахстан порядке назначает на должности и освобождает от должности заместителей руководителя уполномоченного органа;

      9-3) исключен Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);
      9-4) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      10) ведет личный прием граждан;

      11) издает распоряжения и приказы.

      2. Председатель Верховного Суда представляет интересы судебной системы республики во взаимоотношениях с органами иных ветвей государственной власти республики и международными организациями, а также:

      1) исключен Конституционным законом РК от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

      2) вносит на рассмотрение пленарного заседания Верховного Суда на альтернативной основе кандидатуры на вакантные должности председателей областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда;

      3) исключен Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      3-1) представляет в Высший Судебный Совет на альтернативной основе кандидатуры на должности председателей областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда с результатами их обсуждения пленарным заседанием Верховного Суда;

      4) вносит Президенту Республики Казахстан предложения по совершенствованию законодательства;

      5) Исключен Конституционного закона РК от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6) вносит Президенту Республики Казахстан представления о награждении судей и работников уполномоченного органа государственными наградами и присвоении им почетных званий;

      7) награждает судей республики ведомственными наградами, присваивает звание "Почетный судья" и утверждает Положение о порядке присвоения этого звания;

      8) исключен Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007);

      8-1) при необходимости привлекает для отправления правосудия судей в отставке, не достигших предельного возраста пребывания в должности судьи;

      9) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом и иными нормативными правовыми актами.

      3. При временном отсутствии Председателя Верховного Суда его обязанности распоряжением Председателя Верховного Суда возлагаются на одного из председателей судебных коллегий.

      В случае отсутствия председателей судебных коллегий временное исполнение обязанностей Председателя возлагается распоряжением Председателя Верховного Суда на одного из судей Верховного Суда.

      4. В случае отставки либо иного случая досрочного прекращения полномочий Председателя Верховного Суда временное исполнение обязанностей Председателя возлагается Президентом Республики Казахстан на одного из председателей судебных коллегий (судью) Верховного Суда.

      Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 15.06.2017 № 75-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2024 № 109-VIII (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 21. Председатель судебной коллегии Верховного Суда

      Сноска. Заголовок статьи 21 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

      1. Председатель судебной коллегии Верховного Суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:

      1) председательствует на заседаниях судебной коллегии;

      1-1) решает вопросы организации судопроизводства в судебной коллегии;

      2) организует работу по изучению и обобщению судебной практики;

      3) обеспечивает подготовку судьями соответствующих документов для рассмотрения их на пленарном заседании Верховного Суда;

      4) предоставляет информацию пленарному заседанию Верховного Суда о деятельности судебной коллегии;

      4-1) ведет личный прием граждан;

      5) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. В случае временного отсутствия председателя судебной коллегии исполнение его обязанностей возлагается по распоряжению Председателя Верховного Суда на одного из судей коллегии.

      В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя судебной коллегии Верховного Суда, временное исполнение его обязанностей возлагается по распоряжению Председателя Верховного Суда на судью соответствующей коллегии Верховного Суда.

      Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 22. Пленарное и расширенное пленарное заседания Верховного Суда

      Сноска. Заголовок статьи 22 в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      1. Пленарное заседание Верховного Суда:

      1) по представлению Председателя Верховного Суда устанавливает численный и персональный состав соответствующей судебной коллегии;

      2) по итогам изучения и обобщения судебной практики рассматривает вопросы соблюдения законности при отправлении правосудия судами республики;

      3) принимает нормативные постановления, постановления, дает разъяснения по вопросам судебной практики и вносит предложения по совершенствованию законодательства.

      Нормативные постановления принимаются на пленарном заседании Верховного Суда не менее чем двумя третями голосов от числа присутствующих судей Верховного Суда и при наличии кворума не менее трех четвертей от числа действующих судей Верховного Суда;

      3-1) исключен Конституционным законом РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие с 01.01.2015);

      4) заслушивает информацию председателей судебных коллегий Верховного Суда и руководителя уполномоченного органа;

      5) дает заключение в случае, предусмотренном пунктом 2 статьи 47 Конституции Республики Казахстан;

      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 6) предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.11.2024).

      Примечание ИЗПИ!

      Действие подпункта 6) приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      6) рассматривает кандидатуры на вакантные должности председателей, председателей судебных коллегий областных судов, председателей и судей кассационных судов, председателей судебных коллегий и судей Верховного Суда и выносит соответствующие заключения;

      6-1) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);
      6-2) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      7) по представлению Председателя Верховного Суда утверждает секретаря пленарного заседания, составы научно-консультативного и международного советов;

      7-1) исключен Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      7-2) утверждает форму и описание судейской мантии;

      7-3) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2);

      7-4) утверждает положения о научно-консультативном и международном советах при Верховном Суде;

      Примечание ИЗПИ!

      Действие подпункта 7-5) приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      7-5) обсуждает вопрос о передаче в Судебное жюри материалов в отношении председателя судебной коллегии, председателя областного суда или председателя судебной коллегии Верховного Суда для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей и по итогам обсуждения выносит соответствующее решение;

      7-6) утверждает правила автоматизированного распределения дел в судах;

      7-7) утверждает типовой регламент пленарного и расширенного пленарного заседаний областного суда;

      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 7-8) предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      7-8) рассматривает кандидатуры для зачисления в кадровый резерв на должности председателя и председателя судебной коллегии областного суда, судьи Верховного Суда, председателя судебной коллегии Верховного Суда;

      Примечание ИЗПИ!

      Действие подпункта 7-9) приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      7-9) обсуждает вопрос о даче Судебному жюри рекомендации о привлечении или непривлечении председателя судебной коллегии, председателя областного суда, судьи или председателя судебной коллегии Верховного Суда к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел;

      8) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.

      2. Пленарное заседание правомочно при наличии не менее двух третей от общего числа судей Верховного Суда.

      2-1. Расширенное пленарное заседание Верховного Суда, в котором принимают участие судьи Верховного Суда, а также судьи местных судов, делегируемые расширенными пленарными заседаниями областных судов:

      1) утверждает распределение бюджета судебной системы по уровням и направлениям расходов;

      1-1) утверждает условия оплаты труда судей;

      2) рекомендует кандидатов в составы Высшего Судебного Совета, Судебного жюри и Комиссии по кадровому резерву при Высшем Судебном Совете, а также в состав Комиссии по качеству правосудия при Верховном Суде..

      Судьи, делегируемые в состав расширенного пленарного заседания Верховного Суда, не должны являться председателями коллегий, председателями судов.

      3. Порядок работы пленарного и расширенного пленарного заседаний Верховного суда определяется утверждаемым им регламентом.

      Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 31.07.2015 № 340-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2024 № 109-VIII (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 22-1. Президиум пленарного заседания Верховного Суда

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 22-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); исключена Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      Раздел 3. Статус судей
Глава 1. Правовое положение судей

Статья 23. Статус судьи

      1. Судьи всех судов Республики Казахстан обладают единым статусом и различаются между собой только полномочиями.

      Судья является должностным лицом государства, наделенным в установленном Конституцией Республики Казахстан и настоящим Конституционным законом порядке полномочиями по осуществлению правосудия, выполняющим свои обязанности на постоянной основе и являющимся носителем судебной власти.

      Правовое положение судей определяется Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом и иными законами.

      2. На судью не могут быть возложены внесудебные функции и обязанности, не предусмотренные законом. Судья не может быть включен в составы государственных структур по вопросам борьбы с преступностью, соблюдения законности и правопорядка.

      Сноска. Статья 23 с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 23-1. Статус судей международных судов, делегированных от Республики Казахстан

      1. Судьям международных судов, делегированным от Республики Казахстан, предоставляется право занятия последней должности без конкурса, а время работы судьей международного суда включается в стаж судейской работы и учитывается при выходе в отставку.

      В случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде указанные в части первой настоящего пункта лица с их согласия назначаются на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.

      Назначение без конкурса в случаях, предусмотренных частью второй настоящего пункта, осуществляется в порядке, предусмотренном пунктом 10 статьи 31 настоящего Конституционного закона.

      2. В части, не урегулированной международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, на судей международных судов, делегированных от Республики Казахстан, распространяются все материальные и социальные гарантии, предусмотренные настоящим Конституционным законом.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 23-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 24. Несменяемость судей

      1. Судьи избираются или назначаются на должность в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом, Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан" и наделяются полномочиями на постоянной основе.

      2. Полномочия судей могут быть прекращены или приостановлены не иначе как по основаниям и в порядке, предусмотренным настоящим Конституционным законом и иными законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 24 с изменением, внесенным Конституционными законами РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 25. Независимость судьи

      1. Независимость судьи защищается Конституцией и законом.

      При осуществлении правосудия судьи независимы и подчиняются только Конституции Республики Казахстан и закону.

      2. Никто не вправе вмешиваться в осуществление правосудия и оказывать какое-либо воздействие на судью и присяжных заседателей. Такие действия преследуются по закону.

      3. Судья не обязан давать каких-либо объяснений по существу рассмотренных или находящихся в производстве судебных дел. Тайна совещательной комнаты должна быть обеспечена во всех без исключения случаях.

      4. Финансирование судов, материальное и социальное обеспечение судей, а также предоставление им жилья производятся за счет средств республиканского бюджета в размерах, достаточных для полного и независимого осуществления правосудия.

      Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.).

Статья 26. Гарантии независимости судьи

      1. Независимость судьи обеспечивается:

      1) предусмотренной законом процедурой осуществления правосудия;

      2) установлением законом ответственности за осуществление вмешательства в деятельность судьи по отправлению им правосудия, а также за проявление неуважения к суду и судьям;

      3) неприкосновенностью судьи;

      4) установленными Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом и Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан" порядком избрания, назначения на должность, прекращения и приостановления полномочий судьи, правом судьи на отставку;

      5) предоставлением судьям за счет государства материального содержания и социального обеспечения, соответствующих их статусу, а также запретом на его ухудшение.

      2. Судьи, члены их семей и имущество находятся под защитой государства.

      Органы внутренних дел обязаны принимать своевременные и исчерпывающие меры к обеспечению безопасности судьи и членов его семьи, сохранности принадлежащего им имущества, если от судьи поступит соответствующее обращение.

      Вред, причиненный судье и его имуществу в связи с профессиональной деятельностью, возмещается за счет средств республиканского бюджета.

      Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016);

Статья 27. Неприкосновенность судей

      1. Судья не может быть задержан, подвергнут содержанию под стражей, домашнему аресту, приводу, мерам административного взыскания, налагаемым в судебном порядке, привлечен к уголовной ответственности без согласия Президента Республики Казахстан, основанного на заключении Высшего Судебного Совета, а в случае, предусмотренном подпунктом 3) статьи 55 Конституции, без согласия Сената Парламента Республики Казахстан, кроме случаев задержания на месте преступления либо совершения тяжкого или особо тяжкого преступления.

      2. После регистрации повода к началу досудебного расследования в Едином реестре досудебных расследований досудебное расследование может быть продолжено только с согласия Генерального Прокурора Республики Казахстан. В случаях, когда судья задержан на месте преступления либо установлен факт приготовления или покушения на совершение тяжкого или особо тяжкого преступления, либо им совершено тяжкое или особо тяжкое преступление, досудебное расследование в отношении него может быть продолжено до получения согласия Генерального Прокурора Республики Казахстан, но с обязательным его уведомлением в течение суток. Специальные оперативно-розыскные мероприятия и негласные следственные действия в отношении судьи могут быть проведены в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан.

      Специальные оперативно-розыскные мероприятия в отношении судьи могут быть проведены только с санкции Генерального Прокурора Республики Казахстан.

      3. Судье выдается удостоверение в порядке, установленном Высшим Судебным Советом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); от 04.07.2014 № 232-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 03.07.2017 № 85-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 22.12.2017 № 119-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Требования, предъявляемые к судье

      1. Судья обязан:

      1) неукоснительно соблюдать Конституцию и законы Республики Казахстан, быть верен присяге судьи;

      2) при выполнении своих конституционных обязанностей по отправлению правосудия, а также во внеслужебных отношениях соблюдать требования судейской этики и избегать всего, что могло бы опорочить авторитет, достоинство судьи или вызвать сомнения в его честности, справедливости, объективности и беспристрастности;

      3) противостоять любым проявлениям коррупции и попыткам незаконного вмешательства в деятельность по отправлению правосудия;

      4) соблюдать тайну совещания судей.

      1-1. Судьи в предусмотренных настоящим Конституционным законом случаях проходят оценку профессиональной деятельности в Комиссии по качеству правосудия при Верховном Суде (далее – Комиссия по качеству правосудия).

      2. Должность судьи несовместима с депутатским мандатом, с занятием иной оплачиваемой должности, кроме преподавательской, научной или иной творческой деятельности, осуществлением предпринимательской деятельности, вхождением в состав руководящего органа или наблюдательного совета коммерческой организации.

      Судьи не могут состоять в партиях, профессиональных союзах, выступать в поддержку или против какой-либо политической партии.

      Сноска. Статья 28 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 29. Требования, предъявляемые к кандидатам в судьи

      1. Судьей районного суда может быть назначен гражданин Республики Казахстан:

      1) достигший возраста тридцати лет;

      2) имеющий высшее юридическое образование, высокие морально-нравственные качества, безупречную репутацию и стаж работы по юридической профессии не менее пяти лет;

      3) сдавший квалификационный экзамен (лицо, окончившее обучение и сдавшее квалификационный экзамен в Академии правосудия при Высшем Судебном Совете, освобождается от сдачи экзамена в течение четырех лет со дня окончания обучения);

      4) прошедший медицинское освидетельствование и подтвердивший отсутствие заболеваний, препятствующих исполнению профессиональных обязанностей судьи;

      5) успешно прошедший оплачиваемую стажировку в суде с отрывом от основного места работы и получивший положительное заключение пленарного заседания суда по итогам стажировки (лицо, окончившее обучение и сдавшее квалификационный экзамен в Академии правосудия при Высшем Судебном Совете, освобождается от прохождения стажировки в течение четырех лет со дня окончания обучения);

      6) прошедший полиграфологическое исследование в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан".

      Требования, предусмотренные подпунктами 5) и 6) части первой настоящего пункта, не распространяются на кандидатов, являющихся действующими судьями.

      2. Судьей не может быть лицо:

      1) признанное судом недееспособным или ограниченно дееспособным;

      2) которое в течение трех лет перед участием в конкурсе на должность судьи привлекалось к дисциплинарной ответственности за дисциплинарный проступок, дискредитирующий государственную службу. При этом судьей не может быть назначено лицо, уволенное за дисциплинарный проступок, дискредитирующий государственную службу;

      3) на которое в течение трех лет перед участием в конкурсе на должность судьи за совершение коррупционного правонарушения налагалось в судебном порядке административное взыскание;

      4) в отношении которого в течение трех лет перед участием в конкурсе на должность судьи за совершение уголовного проступка вынесен обвинительный приговор суда или которое освобождено от уголовной ответственности за совершение уголовного проступка на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      5) ранее судимое;

      6) освобожденное от уголовной ответственности за совершение преступления на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      7) уволенное по отрицательным мотивам с должности судьи, из правоохранительных органов, специальных государственных органов и судов, с воинской службы, а также в иных случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан.

      3. Непредставление или умышленное искажение сведений, указанных в пункте 2 настоящей статьи, является основанием для отказа в назначении на должность судьи или в участии в конкурсе на занятие вакантной должности судьи.

      4. Судьей областного суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее пятнадцати лет или стаж работы судьей не менее пяти лет.

      4-1. Судьей кассационного суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее восемнадцати лет или стаж работы судьей не менее восьми лет, в том числе не менее трех лет стажа работы судьей областного суда.

      5. Судьей Верховного Суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее двадцати лет, из них не менее десяти лет стажа работы судьей, в том числе пяти лет стажа работы судьей областного суда, а также получивший заключение пленарного заседания Верховного Суда.

      Заключение пленарного заседания носит рекомендательный характер.

      Требования о наличии стажа, прохождении стажировки, сдаче квалификационного экзамена, необходимости заключения пленарного заседания Верховного Суда не распространяются на кандидата на должность Председателя Верховного Суда, а также в случаях, предусмотренных частью девятой пункта 4 статьи 30 настоящего Конституционного закона.

      6. Участники конкурса на должность судьи районного суда должны получить заключения Совета по взаимодействию с судами и пленарного заседания областного суда по месту работы.

      Примечание ИЗПИ!
      Часть вторая пункта 6 предусмотрена в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.11.2024).

      Примечание ИЗПИ!

      Абзац второй пункта 6 приостановлен до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      Участники конкурса на должности председателя судебной коллегии и судьи областного суда должны получить заключения Совета по взаимодействию с судами и пленарного заседания соответственно Верховного Суда или областного суда по месту работы. Участники конкурса на должность судьи кассационного суда должны получить заключение пленарного заседания Верховного Суда.

      Требование настоящего пункта о необходимости получения заключения пленарного заседания областного суда распространяется только на кандидатов, являющихся действующими судьями, а также лиц, ранее занимавших должность судьи.

      Участники конкурса на должность судьи Верховного Суда должны также получить заключение Совета по взаимодействию с судами по месту работы.

      Заключения Совета по взаимодействию с судами и пленарного заседания носят рекомендательный характер.

      7. Не допускается участие в конкурсе на занятие вакантной судейской должности:

      1) судьи, если со дня снятия с него дисциплинарного взыскания, предусмотренного подпунктами 2) и 4) пункта 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона, прошло менее одного года;

      Примечание ИЗПИ!
      Подпункт 2) части первой предусмотрена в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      2) судьи, если со дня вынесения в отношении него Комиссией по качеству правосудия решения о переводе в другой суд, на другую специализацию прошло менее двух лет;

      3) судьи, проработавшего в занимаемой должности менее двух лет;

      4) члена Высшего Судебного Совета.

      Требование настоящего пункта о недопуске к участию в конкурсе судьи, проработавшего в занимаемой должности менее двух лет, не распространяется на:

      1) судей, желающих занять должность судьи в судах, расположенных в отдаленной местности;

      2) судей, имеющих медицинское заключение о наличии заболевания, требующего смены места жительства;

      3) судей, ранее назначенных без конкурса на должность судьи в связи с реорганизацией и упразднением суда, уменьшением штатной численности судей судов.

      Перечень судов, расположенных в отдаленных местностях, определяется Высшим Судебным Советом.

      8. Кандидаты в судьи проходят оплачиваемую стажировку в суде на постоянной основе с отрывом от основного места работы. При этом кандидаты в судьи могут проходить стажировку после получения рекомендации Высшего Судебного Совета о назначении на вакантную должность. Условия, порядок прохождения стажировки кандидатом в судьи определяются положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.

      9. Лицам, избранным либо назначенным с должности судьи на государственную должность в представительных органах, предоставляется право занятия судейской должности на конкурсной основе без прохождения стажировки.

      9-1. Судьям, назначенным в состав Высшего Судебного Совета, время работы членом Высшего Судебного Совета включается в стаж судейской работы и учитывается при выходе в отставку.

      10. В стаж судейской работы включается время работы судьи на должностях, указанных в пункте 6 статьи 56 настоящего Конституционного закона.

      Судье, прекратившему свои полномочия в связи с назначением его на должность Председателя Высшего Судебного Совета, время работы Председателем Высшего Судебного Совета включается в стаж судейской работы и учитывается при выходе в отставку.

      11. Отбор кандидатов на вакантные судейские должности производится Высшим Судебным Советом в установленном настоящим Конституционным законом и Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан" порядке с использованием системы критериев, в том числе учитывающих работу в суде, органах прокуратуры, адвокатуре.

      Сноска. Статья 29 в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 20.03.2021 № 19-VII; от 20.12.2021 № 82-VII (порядок введения в действие см. ст.2); от 27.03.2023 № 215-VII (порядок введения в действие см. ст. 2); от 05.07.2024 № 109-VIII (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 29-1. Медицинское освидетельствование кандидата на должность судьи

      1. Для подтверждения отсутствия у кандидата на должность судьи заболеваний, препятствующих исполнению профессиональных обязанностей судьи, проводится его медицинское освидетельствование.

      2. Перечень заболеваний, препятствующих исполнению профессиональных обязанностей судьи, устанавливается совместным нормативным правовым актом уполномоченного органа и уполномоченного органа в области здравоохранения.

      Сноска. Закон дополнен статьей 29-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 30. Отбор кандидатов на должность судьи, председателя, председателя судебной коллегии суда

      1. Кандидатам на должность судьи обеспечивается равное право на занятие должности независимо от происхождения, социального и имущественного положения, расовой и национальной принадлежности, пола, политических взглядов, религиозных убеждений и иных обстоятельств.

      Примечание ИЗПИ!
      В пункт 2 предусмотрены изменения Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      2. Отбор кандидатов на вакантные должности судьи районного суда, председателя судебной коллегии и судьи областного суда, судьи Верховного Суда осуществляется Высшим Судебным Советом на конкурсной основе из числа лиц, подавших заявление на занятие вакантных должностей и отвечающих требованиям статьи 29 настоящего Конституционного закона.

      Для лиц, являющихся специалистами в отдельных отраслях права, перечень которых по предложению Верховного Суда утверждается Высшим Судебным Советом, претендующих на занятие вакантной должности судьи областного суда, может проводиться отдельный конкурс. Порядок такого отдельного конкурсного отбора определяется Высшим Судебным Советом.

      В случае признания конкурса на должность судьи суда, расположенного в отдаленной местности, несостоявшимся Высший Судебный Совет может рекомендовать на вакантную должность судьи этого суда лицо, окончившее обучение и сдавшее квалификационный экзамен в Академии правосудия при Высшем Судебном Совете, исходя из классификационной шкалы, утвержденной Высшим Судебным Советом по согласованию с Верховным Судом.

      2-1. Отбор кандидатов на вакантную должность председателя районного суда осуществляется Высшим Судебным Советом из числа лиц, избранных расширенным пленарным заседанием областногяо суда.

      Примечание ИЗПИ!
      В пункт 3 предусмотрены изменения Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      3. Кандидатуры на вакантные должности председателей областных судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда рассматриваются на альтернативной основе Высшим Судебным Советом по представлению Председателя Верховного Суда, внесенному им после их рассмотрения пленарным заседанием Верховного Суда.

      4. Кандидатуры на вакантную должность председателя районного суда рекомендуются из числа действующих судей или лиц, имеющих стаж работы в должности судьи не менее пяти лет.

      Судьи, проработавшие не менее пяти лет в судах, расположенных в отдаленной местности, или в судах, штатная численность которых составляет не более трех единиц, при прочих равных условиях имеют приоритет при отборе кандидатов на равнозначные должности в районных судах.

      Кандидатуры на вакантные должности председателя и председателей судебных коллегий областного суда рекомендуются, как правило, из числа судей областного суда или лиц, имеющих стаж работы в должности судьи не менее десяти лет.

      Кандидатуры на вакантные должности председателей кассационных судов рекомендуются, как правило, из числа судей кассационного суда или лиц, имеющих стаж работы в должности судьи не менее десяти лет, в том числе не менее пяти лет стажа работы судьей областного суда.

      Примечание ИЗПИ!
      В часть четвертую пункта 4 предусмотрены изменения Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      При этом приоритет при отборе кандидатов на должности председателя районного суда, председателя, председателей судебных коллегий и судей областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда отдается лицам, состоящим в кадровом резерве.

      Примечание ИЗПИ!
      В часть пятую пункта 4 предусмотрены изменения Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      При отборе кандидатов на должности председателя районного суда, председателя и председателей судебных коллегий областного суда, председателей судебных коллегий Верховного Суда в дополнение к критерию, указанному в части третьей пункта 4 настоящей статьи, также учитываются и организаторские способности.

      Кандидат на должность председателя судебной коллегии Верховного Суда рекомендуется из числа судей Верховного Суда.

      Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности председателей, председателей судебных коллегий местных и других судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для назначения на должности.

      Кандидатура на должность Председателя Верховного Суда рассматривается Высшим Судебным Советом.

      Президент Республики Казахстан вправе внести представление об избрании кандидата на должность судьи Верховного Суда во внеконкурсном порядке.

      Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности Председателя, судьи Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для представления в Сенат Парламента Республики Казахстан.

      Кандидатуры на должность судьи Верховного Суда вносятся Президентом Республики Казахстан в Сенат Парламента Республики Казахстан на альтернативной основе, за исключением случаев, предусмотренных частью девятой настоящего пункта.

      Сноска. Статья 30 в редакции Конституционного закона РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 15.06.2017 № 75-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (порядок введения в действие см. ст. 2); от 05.07.2024 № 109-VIII (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 30-1. Оценка профессиональной деятельности судьи

      Примечание ИЗПИ!
      В часть первую пункта 1 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      1. Оценкой профессиональной деятельности судьи признаются оценка уровня его профессиональных знаний и умения применять их при отправлении правосудия, результатов судебной деятельности, деловых и нравственных качеств судьи и соответствие его требованиям, предъявляемым настоящим Конституционным законом и Кодексом судейской этики.

      Оценка профессиональной деятельности судьи проводится в целях улучшения качественного состава судейского корпуса, оценки и стимулирования роста профессиональной квалификации, повышения ответственности за укрепление законности при рассмотрении дел, охраны прав граждан и интересов общества.

      Примечание ИЗПИ!
      В часть третью пункта 1 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      Оценка профессиональной деятельности судьи впервые проводится по результатам одного года работы в должности судьи. В последующем оценка профессиональной деятельности судьи проводится через каждые пять лет.

      Освобождаются от периодической оценки профессиональной деятельности судьи, имеющие двадцать и более лет судейского стажа.

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 2 предусмотрено исключить Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      2. Результаты работы судьи по истечении годичного срока рассматриваются на заседании Комиссии по качеству правосудия и по представлению Председателя Верховного Суда вносятся на утверждение Высшим Судебным Советом.

      Результаты работы судьи рассматриваются на основании следующих критериев:

      1) показатели качества отправления правосудия;

      2) соблюдение норм судейской этики и трудовой дисциплины.

      3. Оценку профессиональной деятельности судьи осуществляет Комиссия по качеству правосудия.

      Примечание ИЗПИ!
      Часть вторая пункта 3 предусмотрена в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      Комиссия по качеству правосудия состоит из семи членов – трех судей областных судов, трех судей Верховного Суда и одного судьи в отставке.

      Порядок формирования и организации работы Комиссии по качеству правосудия определяется Положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.

      Методика проведения оценки профессиональной деятельности судьи разрабатывается Комиссией по качеству правосудия и утверждается пленарным заседанием Верховного Суда после предварительного согласования с Высшим Судебным Советом.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 30-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 31. Порядок наделения судьи полномочиями

      1. Судьи Верховного Суда Республики Казахстан избираются Сенатом по представлению Президента Республики Казахстан, основанному на рекомендации Высшего Судебного Совета.

      2. Судьи местных и других судов назначаются на должность Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета.

      3. Председатели судебных коллегий Верховного Суда назначаются Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета на основании представления Председателя Верховного Суда и решения пленарного заседания Верховного Суда сроком на пять лет.

      Заключения пленарного заседания носят рекомендательный характер.

      3-1. Председатели судебных коллегий областных судов назначаются Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета сроком на пять лет.

      4. Председатель Верховного Суда избирается Сенатом по представлению Президента Республики Казахстан, основанному на рекомендации Высшего Судебного Совета, сроком на пять лет.

      5. Председатели местных и других судов назначаются на должность Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета сроком на пять лет.

      Председатели и председатели судебных коллегий областных судов, председатели коллегий Верховного Суда не могут быть назначены на занимаемую ими должность или аналогичную должность в равнозначных судах более двух раз.

      6. (Исключен - Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2);

      7. Председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов, Председатель и председатели судебных коллегий Верховного Суда по окончании срока полномочий продолжают осуществлять полномочия судьи соответствующего суда, если они не были соответственно назначены или избраны на аналогичную должность в другом суде.

      В случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов, которые не были назначены на аналогичную должность в другом суде, с их согласия назначаются на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.

      В случае отсутствия вакантных должностей судей в Верховном Суде председатель и председатели судебных коллегий Верховного Суда, которые не были назначены на аналогичную должность, с их согласия назначаются на вакантную должность судьи нижестоящего суда без конкурса.

      8. При реорганизации или упразднении суда, уменьшении числа судей соответствующего суда судьи этого суда с их согласия могут назначаться на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 8-1 предусмотрен в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      8-1. При переводе судьи в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона, судьи с их согласия могут назначаться на вакантную должность судьи другого равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.

      9. Председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов, председатель и председатели судебных коллегий Верховного Суда, освобожденные от должности по основаниям, указанным в подпункте 4) пункта 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона, продолжают осуществлять полномочия судьи соответствующего суда.

      В случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов с их согласия назначаются на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.

      В случае отсутствия вакантных должностей судей в Верховном Суде председатель и председатели судебных коллегий Верховного Суда с их согласия назначаются на вакантную должность судьи нижестоящего суда без конкурса.

      10. Вопросы назначения кандидатов на вакантные должности судей без конкурса рассматриваются Высшим Судебным Советом.

      Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 13.03.2017 № 52-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 27.03.2023 № 215-VII (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 32. Присяга судьи

      1. Лицо, впервые избранное или назначенное на должность судьи, приносит присягу следующего содержания:

      "Торжественно клянусь честно и добросовестно исполнять свои обязанности, осуществлять правосудие, подчиняясь только Конституции и законам Республики Казахстан, быть беспристрастным и справедливым, как велит мне долг судьи".

      2. Председатель и судьи Верховного Суда приносят присягу на заседании Сената Парламента Республики Казахстан.

      3. (исключен - Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

      4. Лицо, впервые назначенное на должность председателя, председателя судебной коллегии и судьи областного суда, председателя и судьи районного суда, приносит присягу на пленарном заседании областного суда.

      При назначении судьи председателем либо председателем судебной коллегии или судьей другого суда присяга повторно не приносится.

      Сноска. Статья 32 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 33. Приостановление полномочий судьи

      1. Полномочия судьи приостанавливаются, если:

      1) судья зарегистрирован кандидатом в порядке, предусмотренном Конституционным законом Республики Казахстан "О выборах в Республике Казахстан", кроме случаев включения в партийные списки;

      1-1) судья назначен членом Высшего Судебного Совета;

      1-2) подано заявление об освобождении от должности судьи в связи с намерением вступить в политическую партию;

      2) судья вступившим в законную силу решением суда признан безвестно отсутствующим;

      3) дано согласие на привлечение судьи к уголовной ответственности;

      3-1) имеется решение Комиссии по качеству правосудия или Судебного жюри о необходимости прекращения полномочий судьи по основаниям, предусмотренным подпунктами 11) и 11-1) пункта 1 статьи 34 настоящего Конституционного закона;

      3-2) исключен Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

      4) при переходе на другую работу;

      5) подано заявление об освобождении от должности судьи по собственному желанию.

      2. Приостановление полномочий судьи осуществляется:

      в отношении Председателя Верховного Суда – Президентом Республики Казахстан;

      в отношении всех остальных судей Республики – Председателем Высшего Судебного Совета.

      В случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, Председатель Высшего Судебного Совета рассматривает вопросы приостановления полномочий судьи на основании сообщения уполномоченного органа с приложением подтверждающего документа.

      2-1. При приостановлении полномочий судьи приостанавливаются его полномочия в должности председателя или председателя судебной коллегии соответствующего суда.

      2-2. При подаче заявления об освобождении от должности судьи по собственному желанию его полномочия приостанавливаются по истечении одного месяца со дня подачи этого заявления.

      2-3. При назначении судьи членом Высшего Судебного Совета его полномочия приостанавливаются с сохранением звания судьи и принадлежности к судейскому сообществу.

      3. Полномочия судьи возобновляются, если отпали обстоятельства, послужившие основанием к принятию решения о приостановлении полномочий судьи.

      Сноска. Статья 33 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие с 01.07.2022); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 34. Освобождение от должности и прекращение полномочий председателя суда, председателя судебной коллегии и судьи

      Сноска. Заголовок статьи 34 в редакции Конституционного закона РК от 13.03.2017 № 52-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Основания прекращения полномочий председателя, председателя судебной коллегии и судьи:

      1) уход судьи в отставку;

      2) освобождение от должности судьи по собственному желанию;

      2-1) вступление в политическую партию;

      3) состояние здоровья, препятствующее дальнейшему исполнению профессиональных обязанностей, в соответствии с медицинским заключением;

      4) вступление в законную силу решения суда о признании судьи недееспособным или ограниченно дееспособным либо о применении к нему принудительных мер медицинского характера;

      5) вступление в законную силу обвинительного приговора в отношении этого судьи, прекращение уголовного дела на досудебной стадии на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

      6) прекращение гражданства Республики Казахстан;

      7) смерть судьи или вступление в законную силу решения суда об объявлении его умершим;

      8) назначение, избрание судьи на другую должность и его переход на другую работу, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 6 статьи 56 настоящего Конституционного закона;

      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 9) предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      9) упразднение суда или реорганизация суда, уменьшение числа судей соответствующего суда, если судья не дает согласия на занятие вакантной должности судьи в другом суде, а также отказ судьи от перевода в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона;

      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 10) предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      10) упразднение суда или реорганизация суда, уменьшение числа судей соответствующего суда, истечение срока полномочий, если председатель суда, председатель судебной коллегии не дают согласия на занятие вакантной должности судьи в другом суде, а также отказ председателя суда, председателя судебной коллегии от перевода в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона;

      11) решение Комиссии по качеству правосудия о несоответствии судьи занимаемой должности в силу профессиональной непригодности;

      11-1) решение Судебного жюри о необходимости освобождения от должности судьи за совершение им дисциплинарного проступка или невыполнение требований, указанных в статье 28 настоящего Конституционного закона;

      12) достижение пенсионного или предельного возраста пребывания в должности судьи.

      2. Полномочия председателя, председателя судебной коллегии суда могут быть досрочно прекращены по его собственному желанию либо при невыполнении им требований, указанных в статьях 9, 14, 15, 20, 21 и 28 настоящего Конституционного закона.

      2-1. При возникновении оснований, предусмотренных настоящим Конституционным законом, Высший Судебный Совет рассматривает вопросы прекращения полномочий председателей, председателей судебных коллегий и судей судов Республики.

      2-2. В случаях, предусмотренных подпунктами 4), 5), 6) и 7) пункта 1 настоящей статьи, Высший Судебный Совет рассматривает вопросы прекращения полномочий судьи на основании сообщения уполномоченного органа с приложением подтверждающего документа.

      3. Решение об освобождении от должности судьи принимается:

      1) постановлением Сената Парламента Республики Казахстан – в отношении Председателя, судей Верховного Суда по представлению Президента Республики Казахстан;

      2) Указом Президента Республики Казахстан – в отношении председателей судебных коллегий Верховного Суда, председателей, председателей судебных коллегий и судей местных и других судов.

      4. Освобождение от должности судьи одновременно влечет прекращение полномочий председателя или председателя судебной коллегии соответствующего суда.

      Освобождение от должности председателя или председателя судебной коллегии соответствующего суда по его собственному желанию либо по истечении срока полномочий не влечет освобождение его от должности судьи этого суда, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 7 статьи 31 настоящего Конституционного закона.

      В случае отсутствия вакантной должности судьи в соответствующем суде председатель или председатель судебной коллегии с его согласия назначается на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса в порядке, предусмотренном пунктом 10 статьи 31 настоящего Конституционного закона.

      Примечание ИЗПИ!
      См. нормативное постановление Конституционного Суда РК от 14.07.2023 № 22.

      5. Основания прекращения полномочий судей, предусмотренные подпунктами 5), 11) и 11-1) пункта 1 настоящей статьи, признаются отрицательными мотивами.

      Сноска. Статья 34 в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 13.03.2017 № 52-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 22.12.2017 № 119-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 27.03.2023 № 215-VII (порядок введения в действие см. ст. 2); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 34-1. Предельный возраст пребывания в должности судьи

      1. При достижении судьей пенсионного возраста, установленного законом Республики Казахстан, дальнейшее пребывание в должности судьи до достижения им предельного возраста допускается Высшим Судебным Советом.

      2. Пребывание в должности судьи допускается до достижения им предельного возраста – шестидесяти пяти лет, который в исключительных случаях, может быть продлен не более чем на пять лет в порядке, предусмотренном пунктом 1 настоящей статьи.

      Сноска. Глава 1 раздела 3 дополнена статьей 34-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 35. Отставка судьи

      1. Отставкой является прекращение полномочий судьи в форме почетного ухода с должности судьи, имеющего безупречную репутацию, стаж судейской работы не менее двадцати лет, с сохранением за ним звания судьи, принадлежности к судейскому сообществу, гарантии личной неприкосновенности и иных материальных и социальных гарантий, предусмотренных настоящим Конституционным законом.

      Освобождение судьи от должности в форме отставки осуществляется по письменному заявлению судьи об отставке в Высший Судебный Совет. Порядок рассмотрения заявления судьи об отставке определяется Высшим Судебным Советом.

      1-1. Судьи, прекратившие свои полномочия в связи с назначением их на другие должности Президентом Республики Казахстан, имеют право на отставку и предусмотренные настоящей статьей выплаты и гарантии при условии соответствия требованиям, установленным настоящей статьей.

      2. При выходе в отставку судье выплачивается единовременное выходное пособие в размере двадцати четырех месячных должностных окладов.

      2-1. Судье, пребывающему в отставке, в том числе вышедшему в отставку до 1 января 2016 года, имеющему стаж судейской работы не менее пятнадцати лет, достигшему пенсионного возраста, установленного законодательством Республики Казахстан о социальной защите, выплачивается необлагаемое налогом ежемесячное пожизненное содержание в размере пятидесяти процентов от должностного оклада по последней занимаемой должности судьи, кроме случаев приостановления или прекращения отставки.

      За каждый год стажа судейской работы свыше двадцати лет, а для судей, вышедших в отставку до 1 января 2016 года, – за каждый год стажа судейской работы свыше пятнадцати лет размер ежемесячного пожизненного содержания судьи, пребывающего в отставке, увеличивается на один процент от должностного оклада по последней занимаемой должности судьи.

      Примечание ИЗПИ!
      В часть третью пункта 2-1 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (с 01.01.2025 в отношении судей Верховного Суда Республики Казахстан, а также судей Верховного Суда Республики Казахстан, пребывающих в отставке, получавших пожизненное содержание до введения в действие настоящего Конституционного закона; с 01.01.2026 в отношении судей кассационных судов, областных и приравненных к ним судов, а также судей областных и приравненных к ним судов, пребывающих в отставке, получавших пожизненное содержание до введения в действие настоящего Конституционного закона; с 01.01.2027 в отношении судей районных и приравненных к ним судов, а также судей районных и приравненных к ним судов, пребывающих в отставке, получавших пожизненное содержание до введения в действие настоящего Конституционного закона.).

      Максимальный размер ежемесячного пожизненного содержания судьи, пребывающего в отставке, не должен превышать шестьдесят пять процентов от должностного оклада по последней занимаемой должности судьи и стодевятикратный месячный расчетный показатель, установленный законом о республиканском бюджете на соответствующий финансовый год.

      Размер ежемесячного пожизненного содержания судье, пребывающему в отставке, исчисляется по последней занимаемой должности согласно системе оплаты труда для судей, действующей на дату обращения за выплатой указанного содержания.

      При повышении в установленном законодательными актами Республики Казахстан порядке размера оплаты труда судей соответственно производится перерасчет ежемесячного пожизненного содержания.

      Порядок выплаты ежемесячного пожизненного содержания судье, пребывающему в отставке, определяется Правительством Республики Казахстан.

      Судья, пребывающий в отставке, имеет право на получение пенсионных выплат за счет пенсионных накоплений, сформированных на его индивидуальном пенсионном счете.

      2-2. Исключен Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Отставка судьи прекращается в случаях:

      1) совершения им преступления или порочащего проступка, умаляющего авторитет судебной власти;

      2) вступления в политическую партию;

      3) по собственному желанию;

      4) прекращения гражданства Республики Казахстан;

      5) его смерти или вступления в законную силу решения суда об объявлении его умершим.

      Приостановление отставки судьи осуществляется Высшим Судебным Советом:

      1) если судья в отставке зарегистрирован кандидатом в порядке, предусмотренном Конституционным законом Республики Казахстан "О выборах в Республике Казахстан";

      2) в случае повторного назначения на должность судьи;

      3) до рассмотрения оснований для прекращения отставки судьи, предусмотренных частью первой настоящего пункта;

      4) если судья в отставке избран в соответствии с Конституционным законом Республики Казахстан "О выборах в Республике Казахстан".

      Отставка судьи возобновляется, если отпали обстоятельства, послужившие основанием к принятию решения о приостановлении отставки судьи.

      4. В случае прекращения отставки судья лишается гарантии личной неприкосновенности и гарантий, предусмотренных статьями 51, 53 и 55 настоящего Конституционного закона.

      В случае приостановления отставки судьи приостанавливается также действие гарантии личной неприкосновенности и гарантий, предусмотренных статьями 51, 53 и 55 настоящего Конституционного закона.

      5. Прекращение отставки осуществляется в том же порядке, что и освобождение от должности судьи в связи с уходом в отставку.

      6. Судьи, находящиеся в отставке и не достигшие предельного возраста пребывания в должности судьи, могут при наличии их согласия привлекаться к отправлению правосудия на период временного отсутствия судьи, но не более чем на шесть месяцев.

      7. Подтверждение права на отставку и ее прекращение рассматриваются Комиссией по качеству правосудия на основе материалов, направленных Высшим Судебным Советом.

      Решение Комиссии по качеству правосудия направляется для рассмотрения в Высший Судебный Совет.

      Сноска. Статья 35 в редакции Конституционного закона РК от 11.12.2006 № 199 (вводится в действие с 01.01.2007); с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 № 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 31.07.2015 № 341-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 13.03.2017 № 52-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 20.04.2023 № 225-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 35-1. Пенсионное обеспечение судьи

      1. Пенсионное обеспечение судьи осуществляется в порядке и на условиях, установленных законодательством Республики Казахстан о социальной защите.

      2. При освобождении судьи от должности по отрицательным мотивам дополнительные обязательные пенсионные взносы, перечисленные за счет бюджетных средств до 1 января 2016 года, изымаются в республиканский бюджет.

      Сноска. Статья 35-1 дополнена Конституционным законом РК от 11.12.2006 № 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 31.07.2015 № 341-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 20.04.2023 № 225-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 36. Высший Судебный Совет

      Статус, порядок формирования состава и организация работы Высшего Судебного Совета определяются Законом Республики Казахстан "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 36 - в редакции Конституционного закона РК от 05.11.2022 № 156-VІI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 37. Судейское сообщество и его органы

      1. В целях реализации и защиты общих интересов судейского сообщества судьи имеют право создавать общественные объединения.

      2. Судейские объединения в необходимых случаях представляют и защищают интересы своих членов в установленном законодательством порядке и не вправе оказывать влияние на отправление правосудия, а также не должны преследовать политические цели.

Статья 38. Дисциплинарно-квалификационные коллегии судей

      Сноска. Статья 38 исключена Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 38-1. Судебное жюри

      1. Для рассмотрения дисциплинарных дел в отношении судей образуется Судебное жюри при Высшем Судебном Совете.

      Примечание ИЗПИ!

      Действие абзаца второго пункта 1 приостановлено до 01.07.2025 законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII и в период приостановления данный подпункт действует в следующей редакции.

      Судебное жюри состоит из тринадцати судей – четырех судей районных судов, пяти судей областных судов и четырех судей Верховного Суда. В Судебное жюри входят также два представителя юридической общественности, имеющие право совещательного голоса.

      Судьи назначаются в состав Судебного жюри по рекомендации расширенного пленарного заседания Верховного Суда в соответствии с пунктом 2-1 статьи 22 настоящего Конституционного закона, а представители юридической общественности по рекомендации организаций в соответствии с их уставом – Высшим Судебным Советом.

      Высший Судебный Совет вправе мотивированным решением отклонить кандидатуры в состав Судебного жюри.

      Председатель Судебного жюри избирается самим составом Судебного жюри из его числа.

      2. Основаниями для рассмотрения Судебным жюри материалов в отношении судьи являются:

      1) представление Председателя Верховного Суда в отношении судьи за совершение порочащего проступка, противоречащего судейской этике, в отношении председателя суда или председателя судебной коллегии суда за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей;

      2) решения пленарных заседаний областных судов и Верховного Суда о передаче в Судебное жюри материалов в отношении председателя или председателя судебной коллегии суда для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за ненадлежащее исполнение должностных обязанностей;

      3) представление по вопросу привлечения судьи к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел и материалов;

      4) решения комиссий по судейской этике о передаче в Судебное жюри материалов в отношении судьи для проверки его действий в рамках дисциплинарного производства за совершение порочащего проступка, противоречащего судейской этике, а также по сведениям, содержащимся в масс-медиа, на онлайн-платформах, в обращениях физических и юридических лиц, по итогам проверки которых подтвержден факт совершения судьей порочащего проступка, противоречащего судейской этике.

      3. Обеспечение деятельности Судебного жюри осуществляется Аппаратом Высшего Судебного Совета.

      4. Порядок формирования и организации работы Судебного жюри, а также рассмотрения материалов, дисциплинарных дел Судебным жюри определяется Положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.


      Сноска. Статья 38-1 дополнена Конституционным законом РК от 11 декабря 2006 года № 199 (вводится в действие с 01.01.2007); в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.10.2024).

Статья 38-2. Академия правосудия при Высшем Судебном Совете

      Академия правосудия при Высшем Судебном Совете (далее – Академия) реализует образовательные программы послевузовского образования, осуществляет переподготовку, повышение квалификации кадров судебной системы и научную деятельность.

      В Академии по программам послевузовского образования в рамках государственного заказа могут обучаться граждане, соответствующие требованиям, предусмотренным настоящим Конституционным законом.

      Для обучения в магистратуре в рамках государственного заказа Высший Судебный Совет вправе установить квоту по регионам с учетом имеющихся вакантных должностей судей районных судов на соответствующий год.

      Высший Судебный Совет является уполномоченным органом, осуществляющим общее управление Академией.

      Образование, статус и организация работы Академии определяются Президентом Республики Казахстан.

      Сноска. Глава 1 раздела 3 дополнена статьей 38-2 в соответствии с Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 15.07.2024).
      Примечание ИЗПИ!
      В заголовок статьи 38-3 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

Статья 38-3. Кадровый резерв на должности председателя районного суда, председателя, председателей судебных коллегий и судьи областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда

      Примечание ИЗПИ!
      В часть первую статьи 38-3 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      Кадровый резерв на должности председателя районного суда, председателя, председателей судебных коллегий и судьи областного суда, судьи и председателей судебных коллегий Верховного Суда (далее – кадровый резерв) формируется Комиссией по кадровому резерву при Высшем Судебном Совете.

      Порядок формирования Комиссии по кадровому резерву и организации работы с кадровым резервом определяется Высшим Судебным Советом.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 38-3 в соответствии с Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      Глава 2. Дисциплинарная ответственность судей

Статья 39. Основания дисциплинарной ответственности судей

      1. Судья может быть привлечен к дисциплинарной ответственности за совершение дисциплинарного проступка.

      Дисциплинарным проступком является виновное действие (бездействие) при исполнении служебных обязанностей либо во внеслужебной деятельности, в результате которого были нарушены положения настоящего Конституционного закона и (или) Кодекса судейской этики, что повлекло умаление авторитета судебной власти и причинение ущерба репутации судьи.

      Судья может быть привлечен к дисциплинарной ответственности:

      Примечание ИЗПИ!
      См. Нормативное постановление Конституционного Суда РК от 06.12.2023 № 36-НП.

      1) за грубое нарушение законности при рассмотрении судебных дел и материалов.

      Под грубым нарушением законности понимается очевидное и существенное нарушение закона, которое было допущено судьей вследствие его недобросовестности или небрежности.

      Факт грубого нарушения законности устанавливается вышестоящей судебной инстанцией, отменившей или изменившей судебный акт по этому основанию, и указывается в представлении по вопросу привлечения судьи к дисциплинарной ответственности за грубое нарушение законности, подписанном коллегиальным составом судей, рассмотревшим дело.

      Отмена или изменение судебного акта, связанные с оценкой доказательств, не является грубым нарушением законности;

      2) за совершение порочащего проступка, противоречащего судейской этике.

      3) исключен Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      2. Председатели судов и председатели судебных коллегий судов могут быть привлечены к дисциплинарной ответственности за ненадлежащее исполнение своих должностных обязанностей, предусмотренных настоящим Конституционным законом.

      3. Судейская ошибка, а также отмена или изменение судебного акта не влекут ответственности судьи, если не был установлен факт грубого нарушения законности.

      Судейской ошибкой признается деяние, приведшее к неправильному толкованию и применению норм материального или процессуального права, не связанное с виновными действиями судьи.

      Сноска. Статья 39 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 № 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.10.2024).

Статья 40. Виды взысканий, применяемых в отношении судьи

      1. К судьям могут быть применены следующие виды дисциплинарного взыскания:

      1) замечание;

      2) выговор;

      3) исключен Конституционным законом РК от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

      4) освобождение от должности председателя суда или председателя судебной коллегии за ненадлежащее исполнение служебных обязанностей;

      5) освобождение от должности судьи по основаниям, предусмотренным настоящим Конституционным законом.

      2. За каждое нарушение налагается лишь одно дисциплинарное взыскание с учетом характера дисциплинарного проступка, данных о личности судьи и степени его вины.

      Сноска. Статья 40 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 № 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 41. Право возбуждения дисциплинарного производства

      Сноска. Статья 41 исключена Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 42. Сроки рассмотрения дисциплинарного дела

      1. Дисциплинарное производство в отношении судьи может быть начато не позднее года со дня обнаружения проступка и не позднее двух лет со дня совершения проступка.

      В сроки, указанные в части первой настоящего пункта, не включается время отсутствия судьи на работе по уважительной причине после дня обнаружения дисциплинарного проступка.

      1-1. Днем обнаружения дисциплинарного проступка, связанного с нарушением судьей законности при рассмотрении судебного дела, считается день вынесения вышестоящей судебной инстанцией представления по вопросу привлечения судьи к дисциплинарной ответственности, которым установлен факт нарушения законности, а днем совершения такого проступка считается день вынесения незаконного судебного акта.

      Днем обнаружения дисциплинарного проступка, противоречащего судейской этике, считается день внесения представления Председателя Верховного Суда или вынесения решения комиссией по судейской этике, которым установлен факт совершения судьей порочащего проступка, противоречащего судейской этике, а днем совершения такого проступка считается день или период его совершения.

      Днем обнаружения дисциплинарного проступка, связанного с ненадлежащим исполнением председателями судов, председателями судебных коллегий судов своих должностных обязанностей, считается день внесения представления Председателя Верховного Суда, принятия решений пленарными заседаниями областных судов и Верховного Суда, которыми установлен факт ненадлежащего исполнения должностных обязанностей, а днем совершения такого проступка считается день или период ненадлежащего исполнения председателями судов, председателями судебных коллегий судов своих должностных обязанностей.

      В случае, если день совершения дисциплинарного проступка определяется периодом времени, исчисление сроков, установленных пунктом 1 настоящей статьи, осуществляется со следующего дня после окончания периода.

      2. Дисциплинарное производство должно быть окончено в двухмесячный срок со дня его начала, не считая времени служебной проверки и отсутствия судьи на работе по уважительной причине.

      Сноска. Статья 42 в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.10.2024).

Статья 42-1. Гарантии прав судьи при привлечении его к дисциплинарной ответственности

      Судья должен быть ознакомлен со всеми материалами до их направления в Судебное жюри.

      Судья вправе участвовать в рассмотрении дисциплинарного дела лично, а также с представителями.

      Представителями судьи могут быть только адвокаты, юридические консультанты, являющиеся членами палаты юридических консультантов.

      Сноска. Закон дополнен статьей 42-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 43. Органы по рассмотрению дисциплинарных дел

      Сноска. Статья 43 исключена Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 44. Решения Комиссии по качеству правосудия

      Примечание ИЗПИ!
      В абзац первую пункта 1 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      1. Комиссия по качеству правосудия по результатам рассмотрения материалов об оценке квалификации действующих судей выносит одно из следующих решений:

      1) признать соответствующим занимаемой должности;

      Примечание ИЗПИ!
      В пункт 1 предусмотрено дополнить подпунктом 1-1) в соответствии с Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).
      2) Исключен Конституционным законом РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3) рекомендовать для зачисления в кадровый резерв на вышестоящую должность (в вышестоящую судебную инстанцию);

      Примечание ИЗПИ!
      Подпункт 4) предусмотрен в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      4) о переводе в другой суд, на другую специализацию;

      5) признать не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности;

      6) Исключен Конституционным законом РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Решение Комиссии по качеству правосудия, предусмотренное подпунктом 3) части первой настоящего пункта, носит рекомендательный характер.

      2. Решение Комиссии по качеству правосудия о признании судьи не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности по результатам оценки профессиональной деятельности является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса об освобождении судьи от занимаемой должности.

      Примечание ИЗПИ!
      Часть вторая пункта 2 предусмотрена в редакции Конституционного закона РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      Решение Комиссии по качеству правосудия о переводе судьи в другой суд по результатам периодической оценки профессиональной деятельности является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса о переводе судьи в другой суд, а в случае отказа от перевода – об освобождении судьи от занимаемой должности.

      3. Комиссия по качеству правосудия по результатам рассмотрения материала по заявлению о подтверждении права на отставку, а также материала о прекращении отставки выносит одно из следующих решений:

      1) о подтверждении права на отставку;

      2) об отказе в подтверждении права на отставку;

      3) о прекращении отставки судьи;

      4) об отказе в прекращении отставки судьи.

      Примечание ИЗПИ!
      См. Нормативное постановление Конституционного Суда РК от 21.04.2023 № 10.

      4. Решение Комиссии по качеству правосудия может быть обжаловано судьей в Высший Судебный Совет.

      5. Отказ Высшего Судебного Совета в даче рекомендации об освобождении судьи от занимаемой должности отменяет вынесенное Комиссией по качеству правосудия решение. Отмена Высшим Судебным Советом решения Комиссии по качеству правосудия является основанием для принятия Высшим Судебным Советом либо Комиссией по качеству правосудия иного решения, предусмотренного настоящей статьей.

      Примечание ИЗПИ!
      В часть вторую пункта 5 предусмотрено изменение Конституционным законом РК от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      Принятие Высшим Судебным Советом решения, предусмотренного подпунктом 4) пункта 1 настоящей статьи, является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса о переводе судьи в другой суд, на другую специализацию.

      Сноска. Статья 44 в редакции Конституционного закона РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными конституционными законами РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.03.2023 № 215-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 44-1. Решения Судебного жюри

      1. По результатам рассмотрения дисциплинарного дела Судебным жюри выносится одно из следующих решений:

      1) о наложении дисциплинарного взыскания, предусмотренного пунктом 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона;

      2) о прекращении дисциплинарного производства.

      2. Решение Судебного жюри является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса об освобождении председателя, председателя судебной коллегии и судьи от занимаемой должности.

      Примечание ИЗПИ!
      См. Нормативное постановление Конституционного Суда РК от 21.04.2023 № 10.

      3. Решение Судебного жюри может быть обжаловано судьей в Высший Судебный Совет.

      4. Отказ Высшего Судебного Совета в даче рекомендации об освобождении председателя суда, председателя судебной коллегии и судьи от занимаемой должности либо решение Высшего Судебного Совета о необоснованности наложения на судью какого-либо дисциплинарного взыскания отменяет вынесенное Судебным жюри решение, и дисциплинарное дело направляется на повторное рассмотрение.

      При отмене решения Судебного жюри Высший Судебный Совет вправе рекомендовать Судебному жюри применить иное дисциплинарное взыскание, предусмотренное пунктом 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона, либо прекратить дисциплинарное производство в отношении судьи.

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 44-1 в соответствии с Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 45. Срок действия дисциплинарного взыскания

      1. Если в течение года со дня наложения взыскания судья не будет подвергнут новому дисциплинарному взысканию, то он считается не подвергавшимся дисциплинарному взысканию.

      2. По истечении шести месяцев со дня наложения дисциплинарного взыскания оно может быть снято Судебным жюри досрочно при безупречном поведении судьи и добросовестном отношении к исполнению своих обязанностей.

      Сноска. Статья 45 с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 46. Обжалование решений дисциплинарно-квалификационных коллегий

      Сноска. Статья 46 исключена Конституционным законом РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Глава 3. Материальное и социальное обеспечение судей

Статья 47. Материальное обеспечение судьи

      1. Материальное обеспечение судьи должно соответствовать его статусу и обеспечивать возможность полного и независимого осуществления правосудия и не может быть уменьшено.

      2. Оплата труда судей определяется в соответствии с подпунктом 9-1) статьи 66 Конституции с учетом статуса судьи, порядка его назначения и избрания, а также осуществляемых им функций.

      3. В случаях, предусмотренных подпунктом 9) пункта 1 статьи 34 настоящего Конституционного закона, при освобождении от должности судьи ему производится выплата выходного пособия в размере четырех среднемесячных заработных плат при стаже судейской работы не менее трех лет.

      Сноска. Статья 47 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 01.01.2007); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.06.2017 № 75-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 48. Квалификационные классы судей

      Сноска. Статья 48 исключена Конституционным законом РК от 29.12.2010 № 370-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 49. Ежегодные отпуска судей

      Судьям предоставляется ежегодный отпуск продолжительностью тридцать календарных дней с выплатой пособия для оздоровления в размере двух должностных окладов.

Статья 50. Компенсация при переезде

      Сноска. Заголовок статьи 50 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2)

      Судьям, назначенным (избранным) судьей, судьям, переназначенным (переизбранным) по службе из одного региона Казахстана в другой, и членам их семей расходы по переезду оплачиваются в полном объеме произведенных затрат.

      Сноска. Статья 50 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 51. Жилищное обеспечение

      Сноска. Заголовок статьи 51 в редакции Конституционного закона РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2)

      1. Обеспечение судей жильем производится за счет средств республиканского бюджета.

      2. Судье и членам его семьи во внеочередном порядке, но не позднее шести месяцев со дня заступления в должность, предоставляется применительно к конкретной местности благоустроенное жилое помещение из государственного жилищного фонда по нормам, исключающим отнесение судьи к категории граждан, нуждающихся в улучшении жилищных условий. Служебное жилое помещение, занимаемое для постоянного проживания судьей, может быть по его желанию приватизировано в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      3. При освобождении от должности судьи выселение его и членов семьи из служебного жилого помещения невозможно без предоставления другого жилого помещения.

      4. В случаях, предусмотренных подпунктом 9) пункта 1 статьи 34 настоящего Конституционного закона, при освобождении от должности судьи ему предоставляется право приватизации занимаемого им служебного жилого помещения в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 51 с изменениями, внесенными Конституционным законом РК от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 52. Обеспечение судей мантиями

      Судьи всех судов обеспечиваются судейскими мантиями за счет средств республиканского бюджета.

Статья 53. Медицинское обслуживание судей

      1. Судьи и совместно проживающие с ними члены их семей в установленном порядке обеспечиваются медицинским обслуживанием в соответствующих государственных учреждениях здравоохранения.

      2. Порядок и условия медицинского обслуживания судей определяются законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 53 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 07.11.2014 № 245-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 54. Компенсации в случае получения увечья (травмы, ранения, контузии, профессионального заболевания) или гибели (смерти) судьи

      1. При получении судьей увечья (травмы, ранения, контузии, профессионального заболевания) в период исполнения им служебных обязанностей ему производится выплата единовременной компенсации в размере, установленном настоящей статьей.

      2. В случае гибели (смерти) судьи при исполнении служебных обязанностей либо в течение года после прекращения полномочий судьи вследствие получения увечья (травмы, ранения, контузии, профессионального заболевания), полученного при исполнении служебных обязанностей, лицам, имеющим право на получение компенсации, выплачивается единовременная компенсация в размере шестидесятимесячного должностного оклада по последней занимаемой должности.

      3. При установлении судье инвалидности, наступившей в результате увечья (травмы, ранения, контузии, профессионального заболевания), полученного при исполнении служебных обязанностей, ему выплачивается единовременная компенсация в размерах:

      1) лицу с инвалидностью первой группы - тридцатимесячного должностного оклада;

      2) лицу с инвалидностью второй группы - восемнадцатимесячного должностного оклада;

      3) лицу с инвалидностью третьей группы - шестимесячного должностного оклада.

      4. В случае получения судьей при исполнении служебных обязанностей тяжелого увечья (травмы, ранения, контузии, профессионального заболевания), не повлекшего установления инвалидности, ему выплачивается единовременная компенсация в размере полуторамесячного должностного оклада, легкого увечья - половины месячного должностного оклада.

      5. Порядок выплаты единовременной компенсации определяется Правительством Республики Казахстан.

      6. Единовременная компенсация не выплачивается, если в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, доказано, что увечье (травма, ранение, контузия, профессиональное заболевание) или гибель (смерть) судьи наступили в связи с обстоятельствами, не связанными с исполнением служебных обязанностей.

      Сноска. Статья 54 в редакции Конституционного закона РК от 11.12.2006 N 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); с изменениями, внесенными Законом РК от 20.04.2023 № 225-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 55. Компенсация расходов на погребение

      Для погребения умерших или погибших судей, судей в отставке и пенсионеров, вышедших на пенсию с должности судьи, выплачивается единовременная денежная компенсация в размере трехмесячной заработной платы судьи по соответствующей должности на момент кончины судьи.

      Порядок выплаты единовременной денежной компенсации определяется Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 55 с изменениями, внесенными Конституционными законами РК от 17.11.2008 N 80-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 05.07.2024 № 109-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 55-1. Лишение судьи гарантий по материальному и социальному обеспечению

      Судья при прекращении его полномочий на основании решения Судебного жюри в связи с совершением им преступления или порочащего проступка, умаляющего авторитет судебной власти, несоблюдением требований судейской этики и невыполнением иных требований, указанных в статье 28 настоящего Конституционного закона, а также на основании решения о профессиональной непригодности лишается:

      1) права на отставку и гарантии личной неприкосновенности;

      2) всех материальных и социальных гарантий, предусмотренных статьями 51, 53, 54 и 55 настоящего Конституционного закона.

      Сноска. Статья 55-1 дополнена Конституционным законом РК от 11.12.2006 № 199 (вводится в действие с 1 января 2007 г.); в редакции Конституционного закона РК от 16.02.2012 № 559-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 04.12.2015 № 437-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Раздел 4. Судебное администрирование

      Сноска. Заголовок раздела 4 - в редакции Конституционного закона РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 56. Судебное администрирование

      1. Организационно-правовое, информационно-аналитическое и материально-техническое обеспечение деятельности Верховного Суда Республики Казахстан, местных и других судов, предоставление правовой статистической документированной информации уполномоченному органу в сфере правовой статистики и специальных учетов в соответствии с законодательством Республики Казахстан осуществляются уполномоченным органом, образуемым Президентом Республики Казахстан.

      2. Единую систему уполномоченного органа образуют соответствующие уполномоченный государственный орган и территориальные подразделения уполномоченного органа в областях, столице и городах республиканского значения.

      3. Компетенция уполномоченного органа определяется положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.

      4. Руководитель уполномоченного органа назначается на должность и освобождается от должности Президентом Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда Республики Казахстан по согласованию с Высшим Судебным Советом.

      5. Структура и штатное расписание уполномоченного органа и его территориальных подразделений в областях, столице и городах республиканского значения утверждаются руководителем уполномоченного органа в установленном законодательством Республики Казахстан порядке в пределах лимита штатной численности, утвержденного Президентом Республики Казахстан.

      6. Деятельность уполномоченного органа осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере государственной службы.

      7. Работники уполномоченного органа по статусу, размеру и уровню заработной платы, иным условиям материального, финансового и социально-бытового обеспечения приравниваются к соответствующим работникам Аппарата Правительства Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 56 - в редакции Конституционного закона РК от 30.12.2022 № 176-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 19.04.2023 № 222-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 57. Финансирование судов

      1. Финансирование Верховного Суда, местных и других судов Республики Казахстан осуществляется за счет средств республиканского бюджета.

      2. Бюджет судебной системы должен полностью обеспечивать выполнение судами их конституционных полномочий.

      Расходы судебной системы составляют не менее шести с половиной процентов от общей суммы расходов по бюджетной программе 001 всех государственных органов, установленных республиканским бюджетом за предыдущий финансовый год.

      3. В случае снижения общей суммы расходов по бюджетной программе всех государственных органов в результате уточнения республиканского бюджета, корректировки республиканского бюджета или проведения секвестра размер расходов на судебную систему, установленный республиканским бюджетом на соответствующий плановый период, не подлежит уменьшению.

      4. Расходы на судебную систему, установленные республиканским бюджетом на соответствующий плановый период, не подлежат секвестру.

      При уточнении, корректировке республиканского бюджета в течение текущего финансового года расходы на судебную систему, установленные республиканским бюджетом на соответствующий плановый период, не подлежат уменьшению.

      Для администратора бюджетных программ судебной системы не устанавливается лимит текущих административных расходов, предусмотренный Бюджетным кодексом Республики Казахстан.

      5. Распределение бюджета судебной системы по уровням и направлениям расходов утверждается на расширенном пленарном заседании Верховного Суда в соответствии с утверждаемым им регламентом.

      6. Бюджетная заявка администратора бюджетной программы судебной системы включается в проект республиканского бюджета без внесения изменений.

      Уполномоченный орган по бюджетному планированию для вынесения на рассмотрение Республиканской бюджетной комиссии в установленном бюджетным законодательством Республики Казахстан порядке готовит заключение на бюджетную заявку администратора бюджетной программы судебной системы на соответствие бюджетному законодательству Республики Казахстан и правильность расчетов.

      7. Порядок использования средств, выделенных из республиканского бюджета для организации деятельности международного совета, определяется уполномоченным органом.

      8. Руководитель уполномоченного органа является членом Республиканской бюджетной комиссии, образуемой в порядке, предусмотренном Бюджетным кодексом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 57 в редакции Конституционного закона РК от 20.12.2021 № 82-VII (вводится в действие с 01.01.2022).

      Раздел 5. Заключительные и переходные положения

Статья 58. Законодательные акты, признанные утратившими силу

      Признать утратившими силу:

      1. Закон Казахской ССР от 23 ноября 1990 г. "О судоустройстве Казахской ССР" (Ведомости Верховного Совета Казахской ССР, 1990 г., N 48, ст. 443; Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1992 г., N 8, ст.206; N 11-12, ст.293; 1993 г., N 8, ст.161; 1995 г., N 23, ст. 140).

      2. Постановление Верховного Совета Казахской ССР от 23 ноября 1990 г. "О порядке введения в действие Закона Казахской ССР "О судоустройстве Казахской ССР" (Ведомости Верховного Совета Казахской ССР, 1990 г., N 48, ст. 444).

      3. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, от 7 февраля 1994 г. N 1545 "Об организационных вопросах деятельности Верховного Суда Республики Казахстан" (Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, 1994 г., N 6, ст. 62).

      4. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, от 18 апреля 1994 г. N 1670 "О дополнительных мерах по повышению уровня материального и социального обеспечения судей судов Республики Казахстан" (Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, 1994 г., N 18, ст. 182).

      5. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, от 17 марта 1995 г. N 2125 "О порядке формирования нижестоящих судов Республики Казахстан" (Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, 1995 г., N 10, ст. 113).

      6. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, от 20 октября 1995 г. N 2581 "О судах Республики Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995г., N 21, ст.128; N 22, ст. 134).

      7. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Конституционного закона, от 20 декабря 1995 г. N 2694 "О судах и статусе судей в Республике Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г., N 23, ст. 147; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 7, ст.78; N 11, ст.156; N 13-14, ст.194; 1999 г., N 4, ст. 100; N 23, ст.915; 2000 г., N 10, ст.231).

Статья 59. Введение в действие настоящего Конституционного закона и связанные с ним особенности деятельности судей

      1. Настоящий Конституционный закон вводится в действие со дня официального опубликования, за исключением пункта 2 статьи 11, статьи 13, пункта 2 статьи 18, статьи 19, статьи 30 и части второй пункта 2 статьи 36, которые вводятся в действие по мере принятия соответствующего законодательства, но не позднее 1 июля 2001 года.

      2. Действующие председатели и судьи судов республики, назначенные или избранные на должности до введения в действие настоящего Конституционного закона, сохраняют свои полномочия.

      3. Пятилетний срок полномочий председателей судов, избранных или назначенных на должности до введения в действие настоящего Конституционного закона, исчисляется с момента избрания или назначения на должность.

      4. Председатели судебных коллегий областных, приравненных к ним судов и Верховного Суда Республики Казахстан сохраняют свои полномочия до формирования предусмотренных настоящим Конституционным законом коллегий судов Республики Казахстан.

      5. Для судей, вышедших в отставку в период с 1 января 2019 года по 31 декабря 2021 года и не достигших пенсионного возраста, установленного Законом Республики Казахстан "О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан", размер единовременного пособия, предусмотренный пунктом 2 статьи 35 настоящего Конституционного закона, определяется из размера оплаты труда, действующего по состоянию на 1 января 2018 года.

      6. Действие пункта 1-1 статьи 35 настоящего Конституционного закона распространяется на лиц, прекративших полномочия судьи до введения его в действие.

      Сноска. Статья 59 с изменением, внесенным Конституционным законом РК от 21.02.2019 № 226-VI (порядок введения в действие см. ст. 2).

      Президент
Республики Казахстан

Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 132 Конституциялық заңы.

      МАЗМҰНЫ

1-бөлiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Сот билiгi

      1. Қазақстан Республикасында сот билiгi тұрақты судьялар, сондай-ақ заңда көзделген жағдайларда және тәртiппен қылмыстық сот iсiн жүргiзуге тартылған алқа заседательдерi арқылы соттарға ғана тиесiлi.

      Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады.

      Соттың ерекше өкiлеттiгiн басқа органдарға берудi көздейтiн заң актiлерiн шығаруға тыйым салады.

      Ешқандай өзге органдар мен тұлғалардың судья өкiлеттiгiн немесе сот билiгi функцияларын иеленуге құқығы жоқ.

      Сот iсiн қарау тәртiбiмен қаралуға тиiс өтiнiштердi, арыздар мен шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымды немесе өзге де адамдардың қарауына немесе бақылауға алуына болмайды.

      2. Сот билiгi Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етедi.

      Әркiмге мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды және өзге де адамдардың Республиканың Конституциясында және заңдарында көзделген құқықтарға, бостандықтар мен заңды мүдделерге нұқсан келтiретiн немесе оларды шектейтiн кез келген заңсыз шешiмдерi мен iс-қимылдарынан сот арқылы қорғалуға кепiлдiк берiледi.

      Ешкiмдi де оның iсiн заңның барлық талаптары мен әдiлеттiлiктi сақтай отырып құзыреттi, тәуелсiз және алаламайтын соттың қарау құқығынан айыруға болмайды.

      Сот билiгi азаматтық, қылмыстық және заңда белгiленген өзге де сот iсiн жүргiзу нысандары арқылы жүзеге асырылады.

      3. Судьялар сот төрелiгiн iске асыру кезiнде тәуелсiз және тек Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесi мен тәуелсiздiгiне нұқсан келтiретiн заңдарды немесе өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдауға жол берiлмейдi.

      Соттың сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметiне қандай да бiр араласуға жол берiлмейдi және заң бойынша жауаптылыққа әкеп соғады. Судьялар нақты iстер бойынша есеп бермейдi. Сот iсiн жүргiзудiң белгiленген тәртiбiне қарамастан берiлген сот iстерi бойынша, сондай-ақ соттың құзыретiне кiрмейтiн мәселелер бойынша өтiнiштердi сот қараусыз қалдырады немесе тиiстi органдарға жiбередi.

      Сотқа немесе судьяға құрметтемеушiлiк бiлдiру заңда белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады.

      Сот актiлерi мен судьялардың өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыру кезiндегi талаптарын барлық мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар орындауға мiндеттi. Сот актiлерi мен судьяның талаптарын орындамау заңмен белгiленген жауапкершiлiкке әкеп соғады.

      Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

2-бап. Мемлекеттiк билiктiң нышандары

      1. Соттар ғимараттарына және сот отырысы залдарына Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Туы орнатылады және Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы орналастырылады.

      2. Судьялар сот төрелiгiн судья мантиясын киiп жүзеге асырады, оның нысаны мен сипаттамасын Жоғарғы Соттың жалпы отырысы бекiтедi .

      Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

3-бап. Сот жүйесi

      1. Қазақстан Республикасының сот жүйесiн Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты, Қазақстан Республикасының Конституциясына және осы Конституциялық заңға сәйкес құрылатын жергiлiктi және басқа соттар құрайды.

      Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше соттар құруға жол берiлмейдi.

      2. Жергiлiктi соттарға мыналар жатады:

      1) облыстық және оларға теңестiрiлген соттар (Республика астанасының қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соттары);

      2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық сот, ауданаралық сот).

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      3. Қазақстан Республикасында басқа соттар, оның ішінде мамандандырылған (әскери, қаржылық, экономикалық, әкiмшiлiк, кәмелетке толмағандардың iстерi жөнiндегi және басқа) соттар құрылуы мүмкін.

      3-1. Мамандандырылған соттарды облыстық немесе аудандық сот мәртебесімен Қазақстан Республикасының Президенті құрады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-2-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      4. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының, жергілікті және басқа соттардың Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасы мен өзiнiң атауы бейнеленген мөрi болады.

      5. Қазақстан Республикасының сот жүйесіне кірмейтін "Астана" халықаралық қаржы орталығы сотының ерекше мәртебесі болады.

      Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

4-бап. Сот жүйесiнiң бiрлiгi

      Қазақстан Республикасы сот жүйесiнiң бiрлiгi:

      1) Конституцияда, осы Конституциялық заңда, iс жүргiзу және өзге де заңдарда белгiленген, барлық соттар мен судьялар үшiн ортақ және бiрыңғай сот төрелiгi принциптерiмен;

      2) сот билiгiн барлық соттар үшiн сот iсiн жүргiзудiң заңдарда белгiленген бiрыңғай нысандары арқылы жүзеге асырумен;

      3) Қазақстан Республикасының барлық соттарының қолданыстағы құқықты қолдануымен;

      4) заңдарда судьялардың бiрыңғай мәртебесiн баянды етумен;

      5) заңды күшiне енген сот актiлерiн Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында орындаудың мiндеттiлiгiмен;

      6) барлық соттарды тек қана Республикалық бюджет есебiнен қаржыландырумен қамтамасыз етiледi.

      Осы бапта көзделген талаптар "Астана" халықаралық қаржы орталығының сотына қолданылмайды.

      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

5-бап. Қазақстан Республикасындағы соттар қызметiнiң тәртiбiн және судьялардың мәртебесiн белгiлейтiн заңдар

      Қазақстан Республикасындағы сот құрылысы мен судьялар мәртебесi, сондай-ақ сот төрелiгiн iске асыру тәртiбi Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және басқа да заң актiлерiмен белгiленедi.

2-бөлiм. СОТ ЖҮЙЕСI
1-тарау. АУДАНДЫҚ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ТЕҢЕСТIРIЛГЕН СОТТАР

6-бап. Аудандық және оларға теңестiрiлген соттарды құру

      1. Аудандық және оларға теңестірілген соттарды (бұдан әрі – аудандық соттар) сот әкімшілігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) басшысының Жоғарғы Сот Төрағасымен және Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті құрады, қайта ұйымдастырады, атауын өзгертеді және таратады.

      Қазақстан Республикасының Президенті бірнеше әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте ауданаралық сот немесе бiр әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте бiрнеше аудандық сот құруы мүмкін.

      2. Аудандық соттар үшiн судьялардың жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.

      3. Жоғарғы Сот Төрағасы уәкілетті органның ұсынуы негiзiнде Жоғары Сот Кеңесімен келісу бойынша әрбiр аудандық сот үшiн судьялардың санын белгiлейдi.

      Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

7-бап. Аудандық соттың құрамы

      1. Аудандық сот Конституцияда және осы Конституциялық заңда белгiленген тәртiппен тағайындалатын төрағадан және судьялардан тұрады.

      Егер аудандық сотта штат бойынша бiр судья (бiрқұрамды сот) көзделсе, ол осы соттың төрағасы өкiлеттiгiн атқарады.

      2. Алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен.
      Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

8-бап. Аудандық соттың өкiлеттiгi

      1. Аудандық сот бiрiншi инстанциядағы сот болып табылады.

      2. Аудандық сот:

      1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерiн және материалдарын қарайды;

      2) алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      3) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

9-бап. Аудандық соттың төрағасы

      1. Аудандық соттың төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

      1) сотта сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

      2) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      3) азаматтарды қабылдауды жүргiзедi;

      3-1) аудандық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;

      4) судья лауазымына кандидаттардың тағылымдамадан өтуiн ұйымдастырады;

      5) сыбайлас жемқорлыққа қарсы iс-қимыл жасау және судья әдебi нормаларын сақтау жөнiндегi жұмысты қамтамасыз етедi;

      6) өкiмдер шығарады;

      7) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      2. Аудандық соттың төрағасы уақытша орнында болмаған жағдайда осы сот төрағасының өкiмi бойынша төраға мiндеттерiн атқару осы сот судьяларының бiрiне жүктеледi.

      Аудандық сотта төраға, судьялар болмаған жағдайда, олардың міндеттерін атқару Жоғарғы Соттың Төрағасымен келісу бойынша облыстық сот төрағасының өкімімен басқа соттың судьяларына жүктеледі.

      Аудандық сот төрағасының өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда төрағаның міндетін уақытша атқару облыстық сот төрағасының өкімімен осы сот судьяларының біріне жүктеледі.

      Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

2-тарау. ОБЛЫСТЫҚ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ТЕҢЕСТIРIЛГЕН СОТТАР

10-бап. Облыстық және оларға теңестiрiлген соттарды құру

      1. Облыстық және оларға теңестiрiлген соттарды (бұдан әрi – облыстық соттар) Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi құрады, қайта ұйымдастырады, қайта атайды және таратады.

      2. Облыстық соттар судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.

      Әрбір облыстық сот үшiн судьялардың санын уәкiлеттi органның ұсынуы негізінде Жоғары Сот Кеңесімен келісім бойынша Жоғарғы Соттың Төрағасы белгiлейдi.

      Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

11-бап. Облыстық соттың құрылымы мен құрамы

      1. Облыстық сот төрағадан және судьялардан тұрады.

      2. Облыстық сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.

      3. Мыналар:

      1) жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстар;

      2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      3) азаматтық істер жөніндегі сот алқасы;

      4) қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы;

      5) әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы (Қазақстан Республикасының Әскери сотын қоспағанда) облыстық соттың органдары болып табылады.

      Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен лауазымға тағайындалатын төраға басқарады.

      4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын облыстық сот төрағасының ұсынуы бойынша облыстық соттың жалпы отырысы белгілейді.

      5. Мамандандырылған құрамдарды облыстық соттың төрағасы жасақтайды.

      6. Судья лауазымына кандидаттардың моральдық-адамгершілік қасиеттерін бағалау үшін облыстық сот жанынан консультативтік-кеңесші орган – Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес құрылады.

      Судья лауазымдарына кандидаттар бойынша қорытындыларды Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес Жоғары Сот Кеңесіне құжаттарды тапсыру мерзімі аяқталғанға дейін беруге тиіс.

      Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің қорытындысы ұсынымдық сипатта болады.

      Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.03.2021 № 19-VII (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

12-бап. Облыстық соттың өкiлеттiгi

      Облыстық сот:

      1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерiн және материалдарын қарайды;

      2) Алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен.

      3) сот тәжiрибесiн зерделейдi және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша облыс соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

      4) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11. № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

13-бап. Облыстық сот алқалары

      Ескерту. 13-бап алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

14-бап. Облыстық соттың төрағасы

      1. Облыстық соттың төрағасы судья болып табылады және судья міндеттерін атқарумен қатар:

      1) сотта сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

      2) сот алқаларының отырыстарында төрағалық етуге құқылы;

      3) облыстық соттың жалпы отырыстарын, кеңейтілген жалпы отырыстарын шақырады және оларға төрағалық етеді;

      3-1) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде аудандық сот төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде облыстық соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ оны талқылау қорытындылары бойынша материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

      3-2) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін аудандық сот судьясын, төрағасын немесе облыстық сот судьясын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде облыстық соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

      4) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жасау және судья әдебі нормаларын сақтау жөніндегі жұмысты қамтамасыз етеді;

      5) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      6) облыстық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;

      7) сот практикасын зерделеуді ұйымдастырады;

      8) өкімдер шығарады;

      9) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      10) азаматтарды жеке қабылдауды жүргізеді;

      11) заңда көзделген басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      2. Облыстық сот төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда төрағаның міндеттерін уақытша атқаруды Жоғарғы Сот Төрағасы облыстық соттың сот алқалары төрағаларының біріне жүктейді, ал сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда облыстық сот төрағасының міндеттерін уақытша атқару облыстық соттың судьясына жүктеледі.

      3. Облыстық соттың төрағасы уақытша болмаған жағдайда мiндеттердiң атқарылуын облыстық соттың төрағасы облыстық соттың сот алқалары төрағаларының бiрiне жүктеудi жүзеге асырады, ал сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда облыстық сот төрағасының мiндеттерiн уақытша атқару облыстық соттың судьясына жүктеледі.

      4. Жоғарғы Соттың Төрағасы осы баптың 2 және 3-тармақтарында көзделген міндеттер атқаруды жүктеудің күшін жоюға және облыстық сот төрағасының міндеттерін атқаруды осы облыстық соттың сот алқасының басқа төрағасына немесе судьясына жүктеуге құқылы.

      Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

15-бап. Облыстық соттың сот алқасының төрағасы

      1. Облыстық соттың сот алқасының төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

      1) сот алқасында сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

      2) сот алқасының отырыстарында төрағалық етедi;

      3) сот практикасын зерделеу және жинақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

      4) соттың жалпы отырысына сот алқасының қызметi туралы ақпаратты ұсынады;

      5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      2. Сот алқасының төрағасы облыстық сот төрағасына сот алқасында мамандандырылған құрамдар қалыптастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді.

      3. Сот алқасының төрағасы уақытша болмаған жағдайда сот төрағасы оның мiндетiн атқаруды алқа судьяларының бiрiне жүктейдi.

      Облыстық соттың сот алқасы төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда облыстық соттың төрағасы оның міндеттерін уақытша атқаруды облыстық соттың тиісті сот алқасының судьясына жүктейді.

      Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

16-бап. Облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстары

      Ескерту. 16-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

      1. Облыстық сот қажетiне қарай, бiрақ жылына кемiнде екi рет жалпы отырыстар өткiзедi, оларда:

      1) тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;

      2) алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен);

      3) облыстық сот төрағасы мен сот алқалары төрағаларының ақпаратын тыңдайды;

      4) сот практикасын талқылайды және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша облыс соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

      5) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      6) уәкілетті органның облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы және астанадағы аумақтық бөлімшесі басшысының қызметі туралы есепті тыңдайды;

      7) аудандық және облыстық соттар судьяларының бос лауазымдарына кандидатураларды қарайды және Жоғары Сот Кеңесіне құжаттарды тапсыру мерзімі аяқталғанға дейін тиісті қорытындылар шығарады;

      7-1) аудандық сот төрағасының, облыстық сот судьясының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;

      8) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      9) судья қызметiне кандидаттардың тағылымдамадан өту қорытындыларын қарайды және тиiстi қорытынды бередi;

      9-1) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;
      9-2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      9-3) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде аудандық сот төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындылары бойынша тиісті шешім шығарады;

      9-4) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін аудандық сот судьясын, төрағасын немесе облыстық сот судьясын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды;

      10) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады;

      2. Жалпы отырыс облыстық сот судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

      Кеңейтілген жалпы отырыс облыстық сот судьяларының және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттары судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

      2-1. Облыстық сот кеңейтілген жалпы отырыстар өткiзедi, оларда:

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      1) жергілікті соттың екі судьясын Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына жібереді;

      2) Жоғары Сот Кеңесінің, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот жюриінің және Кадр резерві жөніндегі комиссияның, Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның құрамдарына судьялардың кандидатураларын қарайды және Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына тиісті ұсынымдарды шығарады;

      3) Жоғары Сот Кеңесі кадр резервінен ұсынған адамдар және (немесе) өз кандидатурасын өзі дербес ұсынған адамдар қатарынан аудандық соттар төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде жасырын дауыс беру арқылы сайлайды және тиісті қорытындылар шығарады.

      Облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырыстарына облыстық соттың судьялары және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттарының судьялары қатысады.

      3. Облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының жұмыс тәртiбi ол бекiткен регламентпен айқындалады.

      4. Жалпы отырыстың кадр мәселелеріне және судьялардың тәртіптік жауапкершілігі мәселелеріне қатысты шешімдері жасырын дауыс беру арқылы қабылданады.

      Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11. № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

16-1-бап. Облыстық соттың жалпы отырысының төралқасы

      Ескерту. 2-тарау 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-1-тараумен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖОҒАРҒЫ СОТЫ

17-бап. Жоғарғы Соттың өкiлеттiгi

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      1. Жоғарғы Сот жергілікті және басқа да соттардың қарауына жатқызылған азаматтық, қылмыстық және өзге де істер бойынша жоғары сот органы болып табылады, оларға қатысты кассациялық саты функцияларын жүзеге асырады және нормативтік қаулылар қабылдау арқылы сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндірулер беріп отырады.

      2. Жоғарғы Сот:

      1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерi мен материалдарын қарайды;

      2) сот практикасын зерделейдi және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша Республика соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

      3) нормативтік қаулылар, қаулылар қабылдайды;

      3-1) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);
      3-2) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      4) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      3. Алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
      Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

18-бап. Жоғарғы Соттың құрылымы мен құрамы

      1. Жоғарғы Сот Төрағадан және судьялардан тұрады.

      Жоғарғы Сот судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi белгiлейдi.

      2. Жоғарғы Сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.

      3. Мыналар:

      1) жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстар;

      2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      3) азаматтық істер жөніндегі сот алқасы;

      4) қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы;

      5) әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы Жоғарғы Соттың органдары болып табылады.

      Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен лауазымға тағайындалатын төраға басқарады.

      4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғарғы Соттың жалпы отырысы белгілейді.

      5. Мамандандырылған құрамдарды Жоғарғы Соттың Төрағасы жасақтайды.

      6. Жоғарғы Соттың жанынан ғылыми-консультативтік кеңес, халықаралық кеңес және баспасөз органы құрылады.

      7. Алып тасталды – ҚР 27.03.2023 № 215-VII (15.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
      Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.03.2021 № 19-VII (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

19-бап. Жоғарғы Сот алқалары

      Ескерту. 19-бап алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

20-бап. Жоғарғы Сот Төрағасы

      1. Жоғарғы Соттың Төрағасы судья болып табылады және судья мiндетiн атқарумен қатар:

      1) жоғары сот органы ретінде Жоғарғы Сотты басқарады;

      2) сот алқаларының отырыстарында төрағалық етуге құқылы;

      3) Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарын шақырады және оларда төрағалық етедi;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-1) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      3-1) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде облыстық соттың сот алқасы төрағасының, облыстық сот төрағасының немесе Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ оны талқылау қорытындылары бойынша материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-2) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      3-2) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін облыстық соттың сот алқасының төрағасын, облыстық сот төрағасын, Жоғарғы Соттың судьясын немесе сот алқасының төрағасын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

      4) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына сот практикасы мәселелерi бойынша Жоғарғы Соттың нормативтiк қаулыларын қабылдау үшiн материалдар енгiзедi;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4-1) тармақшаны алып тастау көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      4-1) сот актілерін заңда көзделген негіздер бойынша қайта қарау туралы ұсынулар енгізеді;

      5) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының бекiтуiне Жоғарғы Соттың жалпы отырысы Хатшысының, ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестер мүшелерiнiң кандидатураларын енгiзедi.

      6) қажет болған жағдайларда бір сот алқасының судьяларын басқа сот алқасының құрамында iс қарау үшiн тартады;

      6-1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы iс-қимыл жасау және судья әдебi нормаларын сақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

      7) Жоғарғы Соттың жұмыс жоспарын бекiтедi;

      8) алқалардың жұмысын үйлестiредi;

      8-1) Жоғары Сот Кеңесімен келісім бойынша әрбір жергілікті және басқа да сот судьяларының санын бекітеді;

      9) Уәкілетті орган туралы ережені Қазақстан Республикасы Президентінің бекітуіне енгізеді;

      9-1) Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен штат саны лимитінің шегінде уәкілетті органның құрылымын және штат кестесін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен келіседі;

      9-2) Қазақстан Республикасының Президентіне уәкілетті органның басшысын тағайындау туралы ұсыну енгізеді және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен уәкілетті орган басшысының орынбасарларын лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады;

      9-3) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;
      9-4) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      10) азаматтарды жеке қабылдауды жүргiзедi;

      11) өкiмдер мен бұйрықтар шығарады.

      2. Жоғарғы Соттың Төрағасы Республиканың өзге де мемлекеттiк билiк тармақтары органдарымен және халықаралық ұйымдармен өзара қарым-қатынасы кезiнде Республика сот жүйесiнiң мүддесiн бiлдiредi, сондай-ақ:

      1) алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      2) облыстық соттар төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына енгізеді;

      3) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      3-1) Жоғары Сот Кеңесіне облыстық соттардың төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысында оларды талқылау нәтижелерімен бірге баламалы негізде ұсынады;

      4) Қазақстан Республикасының Президентiне заңдарды жетiлдiру жөнiнде ұсыныс енгiзедi;

      5) алып тасталды – ҚР 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      6) Қазақстан Республикасының Президентiне судьяларды және уәкілетті органның қызметкерлерін мемлекеттiк наградалармен марапаттау және оларға құрметтi атақтар беру туралы ұсыныс енгiзедi;

      7) республика судьяларын ведомстволық наградалармен наградтайды, "Құрметті судья" атағын береді және осы Атақты беру тәртібі туралы ережені бекітеді;

      8) алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен;

      8-1) қажет болған кезде сот төрелігін іске асыру үшін судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған отставкадағы судьяларды тартады;

      9) заңмен және өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      3. Жоғарғы Соттың Төрағасы уақытша болмаған кезде оның мiндеттерi Жоғарғы Сот Төрағасының өкімімен сот алқалары төрағаларының біріне жүктеледi.

      Сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда Төрағаның міндеттерін уақытша атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкімімен Жоғарғы Сот судьяларының біріне жүктеледі.

      4. Жоғарғы Сот Төрағасы орнынан түскен жағдайда не өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған өзге де жағдайда Төрағаның мiндетiн уақытша атқаруды Қазақстан Республикасының Президентi Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының (судьясының) бiрiне жүктейдi.

      Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

21-бап. Жоғарғы Соттың сот алқасының төрағасы

      1. Жоғарғы Соттың сот алқасының төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

      1) сот алқасының отырыстарында төрағалық етеді;

      1-1) сот алқасында сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

      2) сот практикасын зерделеу және жинақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

      3) Жоғарғы Соттың жалпы отырысында қарау үшiн судьялардың тиiстi құжаттарды дайындауын қамтамасыз етедi;

      4) Жоғарғы Соттың жалпы отырысына сот алқасының қызметi туралы ақпарат бередi;

      4-1) азаматтарды жеке қабылдауды жүргізеді;

      5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      2. Сот алқасының төрағасы уақытша болмаған жағдайда оның мiндеттерiн атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкiмi бойынша алқа судьяларының бiрiне жүктеледi.

      Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда оның міндеттерін уақытша атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкімі бойынша Жоғарғы Соттың тиісті сот алқасының судьясына жүктеледі.

      Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

22-бап. Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстары

      Ескерту. 22-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

      1. Жоғарғы Соттың жалпы отырысы:

      1) Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;

      2) сот практикасын зерделеу мен жинақтаудың қорытындылары бойынша республика соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiнде заңдылықты сақтау мәселелерiн қарайды;

      3) нормативтiк қаулылар, қаулылар қабылдайды, сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндiрулер береді және заңнаманы жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi.

      Нормативтік қаулылар Жоғарғы Соттың жалпы отырысында Жоғарғы Соттың қатысып отырған судьялары санының кемінде үштен екі даусымен және Жоғарғы Соттың жұмыс істеп жүрген судьялары санының кемінде төрттен үш кворумы болған кезде қабылданады;

      3-1) алып тасталды - ҚР 07.11.2014 № 245-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі);

      4) Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының және уәкiлеттi орган басшысының ақпаратын тыңдайды;

      5) Қазақстан Республикасы Конституциясының 47-бабының 2-тармағында көзделген жағдайда қорытынды бередi;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      6) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.11.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      6) тармақша 01.07.2025 дейін осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      6) облыстық соттардың төрағалары, сот алқаларының төрағалары, кассациялық соттардың төрағалары мен судьялары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары және судьялары бос лауазымдарына кандидатураларды қарайды және тиісті қорытындылар шығарады;

      6-1) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);
      6-2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      7) Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша жалпы отырыстың хатшысын, ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестердiң құрамдарын бекiтедi;

      7-1) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      7-2) судья мантиясының нысаны мен сипатын бекітеді;

      7-3) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

      7-4) Жоғарғы Сот жанындағы ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестер туралы ережелерді бекітеді;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-5) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      7-5) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде облыстық соттың сот алқасы төрағасының, облыстық сот төрағасының немесе Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындылары бойынша тиісті шешім шығарады;

      7-6) соттардағы істерді автоматтандырылған бөлу қағидаларын бекітеді;

      7-7) облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының үлгілік регламентін бекітеді;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      7-8) облыстық сот төрағасының және сот алқасы төрағасының, Жоғарғы Сот судьясының, Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-9) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      7-9) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін облыстық соттың сот алқасының төрағасын, облыстық сот төрағасын, Жоғарғы Соттың судьясын немесе сот алқасының төрағасын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды;

      8) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      2. Жалпы отырыс оған Жоғарғы Сот судьялары жалпы санының кем дегенде үштен екiсi қатысқан жағдайда заңды болып табылады.

      2-1. Жоғарғы Соттың судьялары, сондай-ақ облыстық соттардың кеңейтілген жалпы отырыстары жіберетін жергілікті соттардың судьялары қатысатын Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысы:

      1) сот жүйесінің бюджетін шығыстардың деңгейлері мен бағыттары бойынша бөлуді бекітеді;

      1-1) судьялардың еңбегіне ақы төлеу шарттарын бекітеді;

      2) Жоғары Сот Кеңесінің, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот жюриінің және Кадр резерві жөніндегі комиссияның құрамдарына, сондай-ақ Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның құрамына кандидаттарды ұсынады.

      Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысының құрамына жіберілетін судьялар алқалардың төрағалары, соттардың төрағалары болмауға тиіс.

      3. Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының жұмыс тәртiбi өзi бекiтетiн регламентпен айқындалады.

      Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

22-1-бап. Жоғарғы Соттың жалпы отырысының төралқасы

      Ескерту. 3-тарау 22-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

3-бөлiм. СУДЬЯЛАР МӘРТЕБЕСI

1-тарау. СУДЬЯЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

23-бап. Судья мәртебесi

      1. Қазақстан Республикасының барлық соттары судьяларының мәртебесi бiрдей болады және бiр-бiрiнен тек өкiлеттiктерiмен ерекшеленедi.

      Судья Қазақстан Республикасының Конституциясында және осы Конституциялық заңда белгiленген тәртiппен сот төрелiгiн іске асыру жөнiндегi өкiлеттiктер берiлген, өз мiндеттерiн тұрақты негiзде орындайтын және сот билiгiн жүргiзушi болатын мемлекеттің лауазымды адамы болып табылады.

      Судьялардың құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және өзге де заңдармен белгiленедi.

      2. Судьяға заңда көзделмеген соттан тыс функциялар мен мiндеттердi жүктеуге болмайды. Судьяны қылмысқа қарсы күрес, заңдылық пен құқық тәртiбiн сақтау мәселелерi жөнiндегi мемлекеттiк және қоғамдық құрылымдардың құрамына енгiзуге болмайды.

      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

23-1-бап. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларының мәртебесі

      1. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларына соңғы лауазымына конкурссыз орналасу құқығы беріледі, ал, халықаралық соттың судьясы болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және орнынан түскен кезде ескеріледі.

      Тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған адамдар олардың келісімімен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайларда конкурссыз тағайындау осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

      2. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларына Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда реттелмеген бөлігінде осы Конституциялық заңда көзделген барлық материалдық және әлеуметтік кепілдіктер қолданылады.

      Ескерту. 1-тарау 23-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

24-бап. Судьялардың ауыстырылмайтындығы

      1. Судьялар лауазымға Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Конституциялық заңға, "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сайланады немесе тағайындалады және оларға тұрақты негiзде өкiлеттiктер беріледі.

      2. Судьялардың өкiлеттіктері тек қана осы Конституциялық заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген негіздер бойынша және тәртіппен тоқтатылуы немесе тоқтатыла тұруы мүмкін.

      Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

25-бап. Судьяның тәуелсiздiгi

      1. Судьяның тәуелсiздiгi Конституциямен және заңмен қорғалады.

      Судьялар сот төрелiгiн жүзеге асыруы кезiнде тәуелсiз және Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңға ғана бағынады.

      2. Ешкiмнiң сот төрелiгiн жүзеге асыру iсiне араласуға және судья мен алқа заседателiне қандай да болмасын ықпал етуге құқығы жоқ. Мұндай әрекеттер заңмен қудаланады.

      3. Судья қаралған немесе қаралып жатқан сот iстерiнiң мәнi жөнiнде қандай да бiр түсiнiк беруге мiндеттi емес. Кеңесу бөлмесiнiң құпиясы барлық жағдайларда қамтамасыз етiлуге тиiс.

      4. Соттарды қаржыландыру, судьяларды материалдық және әлеуметтiк қамтамасыз ету, сондай-ақ оларға тұрғын үй беру сот төрелiгiн толық әрi тәуелсiз жүзеге асыру үшiн жеткiлiктi мөлшерде республикалық бюджет қаражатының есебiнен жүргiзiледi.

      Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

26-бап. Судья тәуелсiздiгiнiң кепiлдiктерi

      1. Судьяның тәуелсiздiгi:

      1) сот төрелiгiн жүзеге асырудың заңда көзделген рәсiмiмен;

      2) судьяның сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметiне араласқаны үшiн, сондай-ақ сотты және судьяларды сыйламағандық үшiн заңда жауаптылық белгiлеумен;

      3) судьяға ешкiмнiң тиiспеуiмен;

      4) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Конституциялық заңда және "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгiленген судьяны лауазымға сайлау, тағайындау, оның өкiлеттiктерiн тоқтату және тоқтата тұру тәртiбiмен, судьяның отставкаға құқығымен;

      5) судьяларға мемлекет есебiнен олардың мәртебесiне сәйкес материалдық жағдай жасау және әлеуметтiк қамсыздандыру, сондай-ақ оны нашарлатуға тыйым салу арқылы қамтамасыз етiледi.

      2. Судьялар, олардың отбасы мүшелерi мен мүлкi мемлекеттiң қорғауында болады.

      Егер судьядан тиiстi өтiнiш түссе, iшкi iстер органдары судья мен оның отбасы мүшелерiнiң қауiпсiздiгiн, оларға тиесiлi мүлiктiң сақталуын қамтамасыз етуге уақтылы және түпкiлiктi шаралар қабылдауға мiндеттi.

      Судьяға және оның мүлкiне кәсiптiк қызметiне байланысты келтiрiлген зиян республикалық бюджеттiң қаражаты есебiнен өтеледi.

      Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

27-бап. Судьяларға ешкiмнiң тиiспеуi

      1. Қылмыс үстінде ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайлардан басқа кезде, судьяны Жоғары Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің келісімінсіз, ал Конституцияның 55-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайда Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының келісімінсіз ұстап алуға, күзетпен ұстауға, үйқамаққа алуға, күштеп әкелуге, сот тәртібімен қолданылатын әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, қылмыстық жауаптылыққа тартуға болмайды.

      2. Сотқа дейінгі тергеп-тексерудің басталуына себеп Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде тіркелгеннен кейін сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімімен ғана жалғастырылуы мүмкін. Судья қылмыс үстінде ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасауға дайындалу немесе оқталу фактісі анықталған не ол ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайларда, оған қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімін алғанға дейін, бірақ бір тәулік ішінде оны міндетті түрде хабардар ете отырып, жалғастырылуы мүмкін. Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары мен жасырын тергеу әрекеттері Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен жүргізілуі мүмкін.

      Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының санкциясымен ғана жүргізілуі мүмкін.

      3. Судьяға Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі белгiлеген тәртiппен куәлiк берiледi.

      Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 № 232-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2017 № 85-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

28-бап. Судьяға қойылатын талаптар

      1. Судья:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңдарын бұлжытпай сақтауға, судьяның антына адал болуға;

      2) сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi өзiнiң конституциялық мiндетiн орындаған кезде, сондай-ақ қызметтен тыс қарым-қатынаста судья әдебi талаптарын сақтауға және судьяның беделi мен қадiр-қасиетiн түсiретiн немесе оның адалдығына, әдiлдiгiне, объективтiлiгi мен алаламаушылығына күмән туғызатын барлық нәрседен аулақ болуға;

      3) сыбайлас жемқорлықтың кез келген көрiнiстерiне және сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметке заңсыз араласу әрекеттерiне қарсы тұруға;

      4) судьялар кеңесiнiң құпиясын сақтауға мiндеттi.

      1-1. Судьялар осы Конституциялық заңда көзделген жағдайларда Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияда (бұдан әрі – Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия) кәсіптік қызметін бағалаудан өтеді.

      2. Судьяның лауазымы депутаттық мандатпен, оқытушылық, ғылыми немесе өзге шығармашылық қызметтердi қоспағанда, өзге де ақы төленетiн жұмысты атқарумен, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асырумен, коммерциялық ұйымның басшы органының немесе байқаушы кеңесiнiң құрамына кiрумен сыйыспайды.

      Судьялар партияларға, кәсiптiк одақтарға кiре алмайды, қандай да бiр саяси партияны қолдап немесе оған қарсы сөз сөйлеуiне болмайды.

      Ескерту. 28-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

29-бап. Судьялыққа кандидаттарға қойылатын талаптар

      1. Аудандық соттың судьясы болып:

      1) отыз жасқа толған;

      2) жоғары заң бiлiмi, жоғары моральдық-адамгершілік қасиеттері, мiнсiз беделі және заңгерлік кәсібі бойынша кемiнде бес жыл жұмыс өтілі бар;

      3) біліктілік емтиханын тапсырған (Жоғары Сот Кеңесi жанындағы Сот төрелігі академиясында оқу бітірген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы емтихан тапсырудан босатылады);

      4) медициналық куәландырудан өткен және судьяның кәсіптік мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiретiн ауруларының жоқ екендігін растаған;

      5) негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, сотта ақы төленетін тағылымдамадан ойдағыдай өткен және тағылымдама қорытындысы бойынша соттың жалпы отырысының оң қорытындысын алған (Жоғары Сот Кеңесi жанындағы Сот төрелігі академиясында оқу бiтiрген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы тағылымдамадан өтуден босатылады);

      6) "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда полиграфологиялық зерттеуден өткен Қазақстан Республикасының азаматы тағайындала алады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) және 6) тармақшаларында көзделген талаптар жұмыс істеп жүрген судьялар болып табылатын кандидаттарға қолданылмайды.

      2. Мынадай:

      1) сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған;

      2) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл ішінде мемлекеттік қызметке кір келтіретін тәртіптік теріс қылығы үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылған адам судья болмайды. Бұл ретте мемлекеттік қызметке кір келтіретін тәртіптік теріс қылығы үшін қызметтен шығарылған адам судья болып тағайындалмайды;

      3) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

      4) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін өзіне қатысты соттың айыптау үкімі шығарылған немесе қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

      5) бұрын сотталған;

      6) қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

      7) судья лауазымынан, құқық қорғау органдарынан, арнаулы мемлекеттік органдардан және соттардан, әскери қызметтен теріс себептер бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда қызметтен шығарылған адам судья бола алмайды.

      3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтерді ұсынбау немесе қасақана бұрмалау судья лауазымына тағайындаудан немесе судьяның бос лауазымына орналасуға арналған конкурсқа қатысудан бас тартуға негіз болып табылады.

      4. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он бес жыл жұмыс өтілі немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар азамат облыстық соттың судьясы бола алады.

      4-1. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он сегіз жыл жұмыс өтілі немесе кемінде сегіз жыл судьялық жұмыс өтілі, оның ішінде облыстық сотта кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілі бар азамат кассациялық сот судьясы бола алады.

      5. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетiн, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде жиырма жыл жұмыс өтілі бар, оның кемінде он жылы судьялық жұмыс өтілі болатын, оның ішінде бес жыл облыстық соттағы судьялық жұмыс өтілі бар, сондай-ақ Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қорытындысын алған азамат Жоғарғы Соттың судьясы бола алады.

      Жалпы отырыстың қорытындысы ұсынымдық сипатта болады.

      Өтілдің болуы, тағылымдамадан өту, біліктілік емтиханын тапсыру, Жоғарғы Соттың жалпы отырысы қорытындысының қажеттігі туралы талаптар Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатқа, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 30-бабы 4-тармағының тоғызыншы бөлігінде көзделген жағдайларда қолданылмайды.

      6. Аудандық сот судьясының лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және облыстық соттың жалпы отырысының қорытындыларын алуға тиіс.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      6-тармақтың екінші бөлігі 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      Облыстық соттың сот алқасының төрағасы және судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және жұмыс орны бойынша тиісінше Жоғарғы Соттың немесе облыстық соттың жалпы отырысының қорытындыларын алуға тиіс. Кассациялық сот судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қорытындысын алуға тиіс.

      Осы тармақтың облыстық соттың жалпы отырысының қорытындысын алу қажеттігі туралы талабы жұмыс істеп жүрген судьялар болып табылатын кандидаттарға, сондай-ақ бұрын судья лауазымын атқарған адамдарға ғана қолданылады.

      Жоғарғы Сот судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің де қорытындысын алуға тиіс.

      Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және жалпы отырыстың қорытындылары ұсынымдық сипатта болады.

      7. Бос судьялық лауазымға орналасуға арналған конкурсқа:

      1) егер осы Конституциялық заңның 40-бабы 1-тармағының 2) және 4) тармақшаларында көзделген тәртіптік жаза алып тасталған күннен бастап бір жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      2) егер Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия оған қатысты басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы шешім шығарған күннен бастап екі жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

      3) атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның;

      4) Жоғары Сот Кеңесі мүшесінің қатысуына жол берілмейді.

      Осы тармақтың атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның конкурсқа қатысуына жол бермеу туралы талабы:

      1) шалғай жерде орналасқан соттарда судья лауазымына орналасуға ниет білдірген судьяларға;

      2) тұрғылықты жерін ауыстыруды талап ететін ауруының бар екендігі туралы медициналық қорытындысы бар судьяларға;

      3) бұрын соттың қайта ұйымдастырылуына және таратылуына, соттар судьяларының штат санының азайтылуына байланысты судья лауазымына конкурссыз тағайындалған судьяларға қолданылмайды.

      Шалғай жерлерде орналасқан соттардың тізбесін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

      8. Судьялыққа кандидаттар негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, тұрақты негізде сотта ақы төленетін тағылымдамадан өтеді. Бұл ретте судьялыққа кандидаттар Жоғары Сот Кеңесінің бос лауазымға тағайындау туралы ұсынымын алғаннан кейін тағылымдамадан өтуі мүмкін. Судьялыққа кандидаттың тағылымдамадан өту шарттары, тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн ережеде айқындалады.

      9. Судья лауазымынан өкілді органдардағы мемлекеттік лауазымға сайланған не тағайындалған адамдарға тағылымдамадан өтпей, конкурстық негізде судьялық лауазымға орналасу құқығы беріледі.

      9-1. Жоғары Сот Кеңесінің құрамына тағайындалған судьяларға Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және отставкаға шыққан кезде ескеріледі.

      10. Судьялық жұмыс өтіліне судьяның осы Конституциялық заңның 56-бабының 6-тармағында көрсетілген лауазымдарда жұмыс істеген уақыты қосылады.

      Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы лауазымына тағайындалуына байланысты өз өкілеттігін тоқтатқан судьяға Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және отставкаға шыққан кезде ескеріледі.

      11. Бос судьялық лауазымдарға кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі өлшемшарттар жүйесін, оның ішінде соттағы, прокуратура органдарындағы, адвокатурадағы жұмысын ескеретін өлшемшарттарды пайдалана отырып, осы Конституциялық заңда және "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен жүргізеді.

      Ескерту. 29-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 20.03.2021 № 19-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 82-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.11.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

29-1-бап. Судья лауазымына кандидатты медициналық куәландыру

      1. Судья лауазымына кандидаттың судьяның кәсiби мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiретiн ауруларының жоқтығын растау үшiн оған медициналық куәландыру жүргiзiледi.

      2. Судьяның кәсiптік мiндеттерiн атқаруына кедергi келтiретiн аурулардың тiзбесi уәкілетті орган мен денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi органның бiрлескен нормативтiк құқықтық актiсiнде белгiленедi.

      Ескерту. 29-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен, өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

30-бап. Сот судьясының, төрағасының, сот алқасы төрағасының лауазымына кандидаттарды іріктеу

      1. Судья лауазымына кандидаттарға шығу тегіне, әлеуметтік және мүліктік жағдайына, қай нәсілге және ұлтқа жататынына, жынысына, саяси көзқарасына, діни нанымына және өзге де мән-жайларға қарамастан, лауазымға орналасуға тең құқық қамтамасыз етіледі.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      2. Аудандық сот судьясының, облыстық соттың сот алқасы төрағасының және судьясының, Жоғарғы Сот судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі бос лауазымдарға орналасуға өтініш берген және осы Конституциялық заңның 29-бабының талаптарына сай келетін адамдар қатарынан конкурстық негізде жүзеге асырады.

      Жоғарғы Соттың ұсынысы бойынша тізбесін Жоғары Сот Кеңесі бекітетін, құқықтың жекелеген салаларында мамандар болып табылатын, облыстық сот судьясының бос лауазымына орналасуға үміткер адамдар үшін жеке конкурс өткізілуі мүмкін. Мұндай жеке конкурстық іріктеудің тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

      Шалғай жерде орналасқан соттың судьясы лауазымына конкурс өтпеді деп танылған жағдайда, Жоғары Сот Кеңесі осы сот судьясының бос лауазымына Жоғарғы Сотпен келісу бойынша Жоғары Сот Кеңесі бекіткен сыныптау шәкілін негізге ала отырып, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясында оқуды бітірген және біліктілік емтиханын тапсырған адамды ұсына алады.

      2-1. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырысы сайлаған адамдар қатарынан жүзеге асырады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      3. Облыстық соттар төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысы оларды қарағаннан кейін Жоғарғы Сот Төрағасының енгізген ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесі баламалы негізде қарайды.

      4. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидатуралар жұмыс істеп жүрген судьялар немесе судья лауазымында кемiнде бес жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.

      Шалғай жерде орналасқан соттарда немесе штат саны үш бірліктен аспайтын соттарда кемінде бес жыл жұмыс істеген судьялар аудандық соттарда тең дәрежелі лауазымдарға кандидаттарды іріктеу кезінде өзге жағдайлары тең болса, басымдыққа ие болады.

      Облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатуралар, әдетте, облыстық соттың судьялары немесе судья лауазымында кемiнде он жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсыным жасалады.

      Кассациялық соттардың төрағалары бос лауазымдарына кандидатуралар, әдетте, кассациялық сот судьялары немесе судья лауазымында кемінде он жыл жұмыс өтілі, оның ішінде облыстық сотта кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4-тармақтың төртінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Бұл ретте аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының, сот алқалары төрағаларының және судьяларының, Жоғарғы Сот судьясының және сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде кадр резервінде тұрған адамдарға басымдық беріледі.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4-тармақтың бесінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде осы баптың 4-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген өлшемшартқа қосымша ұйымдастырушылық қабілеттері де ескеріледі.

      Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымына кандидат Жоғарғы Сот судьялары арасынан ұсынылады.

      Жоғары Сот Кеңесі жергілікті және басқа да соттар төрағаларының, сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидаттарды лауазымдарға тағайындау үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.

      Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатураны Жоғары Сот Кеңесі қарайды.

      Қазақстан Республикасының Президенті Жоғарғы Сот судьясының лауазымына кандидатты сайлау туралы ұсынуды конкурстан тыс тәртіппен енгізуге құқылы.

      Жоғары Сот Кеңесі Жоғарғы Сот Төрағасының, судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсыну үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.

      Жоғарғы Сот судьясы лауазымына кандидатураларды, осы тармақтың тоғызыншы бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына баламалы негізде енгізеді.

      Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

30-1-бап. Судьяның кәсіби қызметін бағалау

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-тармақтың бірінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      1. Судьяның кәсіби қызметін бағалау деп оның кәсіби білімінің деңгейін және оны сот төрелігін іске асыру кезінде қолдана білуін, сот қызметінің нәтижелерін, судьяның іскерлік пен адамгершілік қасиеттерін және оның осы Конституциялық заңда және Судья әдебі кодексінде қойылатын талаптарға сай келуін бағалау танылады.

      Судьяның кәсіби қызметін бағалау судьялар корпусының сапалық құрамын жақсарту, кәсіби біліктілікті бағалау және оның өсуін ынталандыру, істерді қарау кезінде заңдылықты нығайтуға жауаптылықты арттыру, азаматтардың құқықтары мен қоғамның мүдделерін қорғау мақсатында жүргізіледі.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-тармақтың үшінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Судьяның кәсіби қызметін бағалау бірінші рет судья лауазымындағы бір жылдық жұмысының нәтижелері бойынша жүргізіледі. Одан кейін судьяның кәсіби қызметін бағалау әр бес жыл сайын жүргізіледі.

      Жиырма және одан көп жыл судьялық өтілі бар судьялар кәсіби қызметті мерзімді бағалаудан босатылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-тармақты алып тастау көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      2. Судья жұмысының нәтижелері бір жыл мерзім өткеннен кейін Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның отырысында қаралады және Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесінің бекітуіне енгізіледі.

      Судья жұмысының нәтижелері мынадай өлшемшарттардың негізінде қаралады:

      1) сот төрелігін іске асыру сапасының көрсеткіштері;

      2) судья әдебінің нормалары мен еңбек тәртібін сақтау.

      3. Судьяның кәсіби қызметін бағалауды Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жүзеге асырады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-тармақтың екінші бөлігі жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жеті мүшеден – облыстық соттардың үш судьясынан, Жоғарғы Соттың үш судьясынан және отставкадағы бір судьядан тұрады.

      Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияны қалыптастыру және оның жұмысын ұйымдастыру тәртібі Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін Ережеде айқындалады.

      Судьяның кәсіби қызметін бағалауды жүргізу әдістемесін Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия әзірлейді және Жоғары Сот Кеңесімен алдын ала келісілгеннен кейін Жоғарғы Соттың жалпы отырысы бекітеді.

      Ескерту. 3-бөлім 30-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

31-бап. Судьяға өкiлеттiктер беру тәртiбi

      1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларын Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесiне негiзделген ұсынуы бойынша Сенат сайлайды.

      2. Жергілікті және басқа соттардың судьяларын Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесi бойынша Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайды.

      3. Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы және Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.

      Жалпы отырыстың қорытындылары ұсынымдық сипатта болады.

      3-1. Облыстық соттардың сот алқаларының төрағаларын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.

      4. Жоғарғы Соттың Төрағасын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша бес жыл мерзімге Сенат сайлайды.

      5. Жергiлiктi және басқа да соттардың төрағаларын Қазақстан Республикасының Президентi Жоғары Сот Кеңесiнiң ұсынымы бойынша бес жыл мерзiмге лауазымға тағайындайды.

      Облыстық соттардың төрағалары және сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Сот алқаларының төрағалары өздері атқаратын лауазымға немесе тең дәрежелі соттардағы ұқсас лауазымға екі реттен артық тағайындала алмайды.

      6. Алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

      7. Жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың Төрағасы мен сот алқаларының төрағалары өкiлеттiк мерзiмi аяқталғаннан кейiн, егер олар тиісінше басқа соттағы осындай лауазымға тағайындалмаған немесе сайланбаған болса, тиiстi соттың судьясы өкiлеттiгiн жүзеге асыруды жалғастырады.

      Тиiстi сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда басқа соттағы осындай лауазымға тағайындалмаған жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, олардың келiсiмiмен тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      Жоғарғы Сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда осындай лауазымға тағайындалмаған Жоғарғы Соттың Төрағасы мен сот алқаларының төрағалары, олардың келiсiмiмен төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      8. Сот қайта ұйымдастырылған немесе таратылған, тиісті сот судьяларының саны азайтылған кезде осы сот судьялары өздерінің келiсуiмен тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      8-1-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      8-1. Осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судья басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстырылған кезде судьялар өздерінің келiсімiмен басқа тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.

      9. Осы Конституциялық заңның 40-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген негіздер бойынша лауазымынан босатылған жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың Төрағасы және сот алқаларының төрағалары тиісті сот судьясының өкілеттігін жүзеге асыруды жалғастырады.

      Тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары олардың келісуімен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      Жоғарғы Сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда Жоғарғы Соттың Төрағасы және сот алқаларының төрағалары олардың келісуімен төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      10. Судьялардың бос лауазымдарына кандидаттарды конкурссыз тағайындау мәселелерін Жоғары Сот Кеңесі қарайды.

      Ескерту. 31-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

32-бап. Судьяның ант беруi

      1. Судья лауазымына алғаш рет сайланған немесе тағайындалған адам мынадай мазмұнда ант бередi:

      "Өз мiндеттерiмдi адал және абыройлы атқаруға, сот төрелiгiн Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына ғана бағына отырып жүзеге асыруға, судья ретiндегi борышым мiндеттегендей бейтарап және әдiл болуға салтанатты түрде ант етемiн".

      2. Жоғарғы Соттың Төрағасы мен судьялары Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының отырысында ант бередi.

      3. Алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

      4. Облыстық соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы мен судьясы, аудандық соттың төрағасы мен судьясы қызметіне алғаш рет тағайындалған адамдар облыстық соттың жалпы отырысында ант береді.

      Судья төраға не сот алқасының төрағасы немесе басқа соттың судьясы болып тағайындалған кезде қайтадан ант бермейді.

      Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

33-бап. Судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұру

      1. Судьяның өкiлеттiгi, егер:

      1) партиялық тізімдерге енгізу жағдайларын қоспағанда, судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында көзделген тәртіппен кандидат ретінде тіркелсе;

      1-1) судья Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып тағайындалса;

      1-2) саяси партияға кіру ниетінің болуына байланысты судья лауазымынан босату туралы өтініш берілсе;

      2) судья заңды күшiне енген сот шешiмiмен хабарсыз кеткен деп танылса;

      3) судьяны қылмыстық жауапқа тартуға келiсiм берiлсе;

      3-1) осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша судьяның өкiлеттiктерiн тоқтату қажеттiгi туралы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның немесе Сот жюриінің шешiмi болса;

      3-2) алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      4) басқа жұмысқа ауысса;

      5) судья лауазымынан өз еркі бойынша босату туралы өтініш берсе, тоқтатыла тұрады.

      2. Судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұруды:

      Жоғарғы Соттың Төрағасына қатысты – Қазақстан Республикасының Президентi;

      Республиканың қалған барлық судьяларына қатысты – Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы жүзеге асырады.

      Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттігін тоқтата тұру мәселелерін қарайды.

      2-1. Судьяның өкілеттігі тоқтатыла тұрған кезде оның тиісті соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы лауазымындағы өкілеттігі тоқтатыла тұрады.

      2-2. Судья лауазымынан өз еркі бойынша босату туралы өтініш берген кезде оның өкілеттігі осы өтініш берілген күннен бастап бір ай өткен соң тоқтатыла тұрады.

      2-3. Судья Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып тағайындалған кезде оның судья атағы мен судьялар қоғамдастығына жататыны сақтала отырып, өкілеттігі тоқтатыла тұрады.

      3. Егер судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұру туралы шешiм қабылдауға негiз болған мән-жай жойылса, судьяның өкiлеттiгi қалпына келтiрiледi.

      Ескерту. 33-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (01.07.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

34-бап. Соттың төрағасын, сот алқасының төрағасын және судьяны қызметінен босату және олардың өкiлеттiктерiн тоқтату

      Ескерту. 34-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 13.03.2017 № 52-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      1. Төрағаның, сот алқасы төрағасының және судьяның өкiлеттiктерін тоқтату негiздері:

      1) судьяның орнынан түсуі;

      2) судьяның өз тілегі бойынша лауазымынан босауы;

      2-1) саяси партияға кіруі;

      3) медициналық қорытындыға сәйкес кәсiптiк мiндеттерiн одан әрi атқаруға кедергi болатын денсаулық жағдайы;

      4) судьяны iс-әрекетке қабiлетсiз немесе iс-әрекетке қабiлетi шектеулi деп тану не оған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот шешiмiнің заңды күшiне енуі;

      5) осы судьяға қатысты айыптау үкiмiнiң заңды күшiне енуi, қылмыстық істің Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде сотқа дейінгі сатыда тоқтатылуы;

      6) Қазақстан Республикасы азаматтығының тоқтатылуы;

      7) судьяның қайтыс болуы немесе соттың оны қайтыс болды деп жариялау туралы шешiмiнің заңды күшiне енуі;

      8) осы Конституциялық заңның 56-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, судьяның басқа лауазымға тағайындалуы, сайлануы және оның басқа жұмысқа ауысуы;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      9) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      9) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, егер судья басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келісім бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судьяның басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      10) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      10) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, өкiлеттiк мерзiмiнің аяқталуы, егер соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келiсiм бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда сот төрағасының, сот алқасы төрағасының басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;

      11) кәсiби жарамсыздығына орай судьяның атқаратын лауазымына сай келмейтiнi туралы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешiмi;

      11-1) судьяның тәртіптік теріс қылық жасағаны немесе осы Конституциялық заңның 28-бабында көрсетілген талаптарды орындамағаны үшін оны лауазымынан босату қажеттігі туралы Сот жюриінің шешімі;

      12) зейнеткерлік жасқа немесе судья лауазымында болудың шекті жасына толуы.

      2. Сот төрағасының, сот алқасы төрағасының өкiлеттiктерi оның өз тілегі бойынша, не олар осы Конституциялық заңның 9, 14, 15, 20, 21 және 28-баптарында көрсетiлген талаптарды орындамаған кезде мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.

      2-1. Осы Конституциялық заңда көзделген негіздер туындаған кезде Жоғары Сот Кеңесі Республика соттары төрағаларының, сот алқалары төрағаларының және судьяларының өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.

      2-2. Осы баптың 1-тармағының 4), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесі уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.

      3. Судья лауазымынан босату туралы шешiм:

      1) Жоғарғы Соттың Төрағасына, судьяларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша – Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының қаулысымен;

      2) Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларына, жергілікті және басқа соттардың төрағаларына, сот алқаларының төрағалары мен судьяларына қатысты – Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен қабылданады.

      4. Судья лауазымынан босату бiр мезгiлде тиiстi соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы өкiлеттiктерiнiң тоқтатылуына әкеп соғады.

      Осы Конституциялық заңның 31-бабының 7-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, тиiстi соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы лауазымынан оның өз еркі бойынша не өкілеттік мерзiмiнiң аяқталуы бойынша босату оны осы соттың судьясы лауазымынан босатуға әкеп соқпайды.

      Тиісті сотта судьяның бос лауазымы болмаған жағдайда төраға немесе сот алқасының төрағасы оның келісуімен осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 14.07.2023 № 22 нормативтік қаулысын қараңыз.

      5. Судьялардың өкілеттіктерін тоқтатудың осы баптың 1-тармағының 5), 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негіздері теріс уәждер деп танылады.

      Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

34-1-бап. Судья лауазымында болудың шекті жасы

      1. Судья Қазақстан Республикасының заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған кезде оның шекті жасқа толғанға дейін судья лауазымында одан әрі болуына Жоғары Сот Кеңесі рұқсат етеді.

      2. Судья лауазымында болуға оның шекті жасқа – алпыс бес жасқа толуына дейін жол беріледі, бұл айрықша жағдайларда осы баптың 1-тармағында көзделген тәртіппен бес жылдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.

      Ескерту. 34-1-баппен толықтырылды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

35-бап. Судьяның орнынан түсуi

      1. Мiнсiз беделi, кемiнде жиырма жыл судьялық жұмыс өтiлi бар судьяның судья атағын, судьялар қоғамдастығына жататынын, жеке басына тиiспеушiлiк кепiлдiгiн және осы Конституциялық заңда көзделген өзге де материалдық және әлеуметтiк кепiлдiктерiн сақтай отырып, лауазымынан құрметпен кету нысанында судья өкiлеттiктерінің тоқтатылуы отставка болып табылады.

      Судьяны орнынан түсу нысанында лауазымынан босату судьяның Жоғары Сот Кеңесіне орнынан түсу туралы жазбаша өтініші бойынша жүзеге асырылады. Судьяның орнынан түсу туралы өтінішін қарау тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

      1-1. Қазақстан Республикасының Президенті басқа лауазымдарға тағайындауға байланысты өз өкілеттігін тоқтатқан судьялардың осы бапта белгіленген талаптарға сай келген жағдайда отставкаға және осы бапта көзделген төлемдер мен кепілдіктерге құқығы бар.

      2. Отставкаға шыққан кезде судьяға жиырма төрт айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы шығу жәрдемақысы төленедi.

      2-1. Отставка тоқтатыла тұрған немесе тоқтатылған жағдайлардан басқа кезде, кемінде он бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар, Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған отставкадағы, оның ішінде 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судьяға судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының елу пайызы мөлшерінде салық салынбайтын өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төленеді.

      Жиырма жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін, ал 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судьяларға – он бес жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін отставкадағы судьяның өмір бойғы ай сайынғы қамтылымының мөлшері судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының бір пайызына ұлғайтылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-1-тармақтың үшінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларына қатысты 01.01.2025 бастап; кассациялық соттардың, облыстық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған облыстық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына қатысты 01.01.2026 бастап; аудандық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған аудандық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына қатысты 01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Отставкадағы судьяның өмір бойғы ай сайынғы қамтылымының ең жоғары мөлшері судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының алпыс бес пайызынан және тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз тоғыз еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

      Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылымның мөлшері көрсетілген қамтылымды төлеуге өтініш берілген күнге қолданыста болатын, судьялар үшін еңбекке ақы төлеу жүйесіне сәйкес соңғы атқарған лауазымы бойынша есептеледі.

      Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен судьялардың еңбегіне ақы төлеу мөлшері арттырылған кезде тиісінше өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды қайта есептеу жүргізіледі.

      Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

      Отставкадағы судьяның өз жеке зейнетақы шотында қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының есебінен зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

      2-2. Алып тасталды – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      3. Судьяның отставкасы:

      1) ол қылмыс жасаған немесе сот билiгiнiң беделiне нұқсан келтiретiн терiс қылық жасаған;

      2) саяси партияға кірген;

      3) өз тiлегi бойынша;

      4) Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылған;

      5) ол қайтыс болған немесе оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешiмi заңды күшiне енген жағдайларда тоқтатылады.

      Жоғары Сот Кеңесі:

      1) егер отставкадағы судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында көзделген тәртіппен кандидат ретінде тіркелсе;

      2) судья лауазымына қайта тағайындалған жағдайда;

      3) осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген судьяның отставкасын тоқтату негіздері қаралғанға дейін;

      4) егер отставкадағы судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына сәйкес сайланса, судьяның отставкасын тоқтата тұруды жүзеге асырады.

      Егер судьяның отставкасын тоқтата тұру туралы шешім қабылдауға негіз болған мән-жайлар жойылса, судьяның отставкасы қалпына келтіріледі.

      4. Судья орнынан түсуi тоқтатылған жағдайда жеке басына тиiспеушiлiк кепiлдiгiнен және осы Конституциялық заңның 51, 53 және 55-баптарында көзделген кепiлдiктерден айырылады.

      Судьяның орнынан түсуі тоқтатыла тұрған жағдайда жеке басына тиіспеушілік кепілдігі мен осы Конституциялық заңның 51, 53 және 55-баптарында көзделген кепілдіктердің қолданылуы да тоқтатыла тұрады.

      5. Орнынан түсуді тоқтату судьяны орнынан түсуіне байланысты лауазымнан босатудың сол тәртібімен жүзеге асырылады.

      6. Отставкадағы және судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған судьялар, олардың келісімі болған кезде судьяның уақытша болмауы кезеңінде, бірақ алты айдан аспайтын мерзімге сот төрелігін іске асыруға тартылуы мүмкін.

      7. Орнынан түсуге құқықты растауды және оны тоқтатуды Жоғары Сот Кеңесі жіберген материалдардың негізінде Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия қарайды.

      Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешімі Жоғары Сот Кеңесіне қарау үшін жіберіледі.

      Ескерту. 35-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 341-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

35-1-бап. Судьяны зейнетақымен қамсыздандыру

      1. Судьяны зейнетақымен қамсыздандыру Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгiленген тәртiппен және шарттарда жүзеге асырылады.

      2. Судья теріс себептер бойынша лауазымынан босатылған кезде 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен аударылған қосымша міндетті зейнетақы жарналары республикалық бюджетке алынады.

      Ескерту. 35-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 31.07.2015 № 341-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

36-бап. Жоғары Сот Кеңесі

      Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесі, құрамын қалыптастыру тәртібі және жұмысын ұйымдастыру "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалады.

      Ескерту. 36-бап жаңа редакцияда – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

37-бап. Судьялар қоғамдастығы мен оның органдары

      1. Судьялар қоғамдастығының ортақ мүдделерiн iске асыру мен қорғау мақсатында судьялардың қоғамдық бiрлестiктер құруға құқығы бар.

      2. Судьялық бiрлестiктер қажет болған жағдайларда заңдарда белгiленген тәртiппен өз мүшелерiнiң мүдделерiн бiлдiредi, қорғайды және сот төрелiгiнiң iске асырылуына ықпал етуге құқылы емес, сондай-ақ саяси мақсаттарды көздемеуге тиiс.

38-бап. Судьялардың тәртiптiк-бiлiктiлiк алқалары

      Ескерту. 38-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

38-1-бап. Сот жюриi

      1. Судьяларға қатысты тәртіптік істерді қарау үшін Жоғары Сот Кеңесінің жанынан Сот жюриі құрылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-тармақтың екінші абзацы 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

      Сот жюриі он үш судьядан – аудандық соттардың төрт судьясынан, облыстық соттардың бес судьясынан және Жоғарғы Соттың төрт судьясынан тұрады. Сот жюриіне кеңесші дауыс беру құқығы бар заңгерлер қауымының екі өкілі де кіреді.

      Судьялар Сот жюриінің құрамына осы Конституциялық заңның 22-бабының 2-1-тармағына сәйкес Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысының ұсынымы бойынша тағайындалады, ал заңгерлер қауымының өкілдерін ұйымдардың жарғысына сәйкес олардың ұсынымы бойынша Жоғары Сот Кеңесі тағайындайды.

      Жоғары Сот Кеңесі Сот жюриінің құрамына кандидатураларды уәжді шешімімен қабылдамауға құқылы.

      Сот жюриінің төрағасын Сот жюриі құрамының өзі өздерінің арасынан сайлайды.

      2. Сот жюриінің судьяға қатысты материалдарды қарауына мыналар негіз болып табылады:

      1) судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасағаны үшін судьяға қатысты, лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін сот төрағасына немесе соттың сот алқасының төрағасына қатысты Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы;

      2) облыстық соттардың және Жоғарғы Соттың жалпы отырыстарының лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде сот төрағасының немесе сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы шешімдері;

      3) сот істері мен материалдарын қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі бойынша ұсыну;

      4) судья әдебі жөніндегі комиссиялардың судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде судьяның әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы, сондай-ақ тексеру қорытындылары бойынша судьяның судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасау фактісі расталған масс-медиадағы, онлайн-платформалардағы, жеке және заңды тұлғалардың жолданымдарындағы мәліметтер бойынша шешімдері.

      3. Сот жюриінің қызметін қамтамасыз етуді Жоғары Сот Кеңесінің Аппараты жүзеге асырады.

      4. Сот жюриiн қалыптастыру және оның жұмысын ұйымдастыру, сондай-ақ Сот жюриінің материалдарды, тәртiптiк iстердi қарау тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн Ережеде айқындалады.

      Ескерту. 38-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

38-2-бап. Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы

      Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы (бұдан әрі – Академия) жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асырады, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.

      Академияда мемлекеттік тапсырыс шеңберінде жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша осы Конституциялық заңда көзделген талаптарға сай келетін азаматтар оқи алады.

      Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде магистратурада оқу үшін Жоғары Сот Кеңесі тиісті жылға аудандық соттардың судьялары бос лауазымдарын ескере отырып, өңірлер бойынша квота белгілеуге құқылы.

      Жоғары Сот Кеңесі Академияны жалпы басқаруды жүзеге асыратын уәкілетті орган болып табылады.

      Академияны құруды, оның мәртебесін және жұмысын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

      Ескерту. 3-бөлім 38-2-баппен толықтырылды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (15.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      38-3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

38-3-бап. Аудандық сот төрағасы, облыстық сот төрағасы, сот алқаларының төрағалары және судьясы, Жоғарғы Сот судьясы және сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кадр резерві

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      38-3-баптың бірінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Аудандық сот төрағасы, облыстық сот төрағасы, сот алқаларының төрағалары және судьясы, Жоғарғы Сот судьясы және сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кадр резервін (бұдан әрі – кадр резерві) Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Кадр резерві жөніндегі комиссия қалыптастырады.

      Кадр резерві жөніндегі комиссияны қалыптастыру және кадр резервімен жұмысты ұйымдастыру тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

      Ескерту. 3-бөлім 38-3-баппен толықтырылды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

2-тарау. СУДЬЯЛАРДЫҢ ТӘРТIПТIК ЖАУАПКЕРШIЛIГI

39-бап. Судьялардың тәртiптiк жауапкершiлiгiнiң негiздерi

      1. Судья тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылуы мүмкін.

      Қызметтік міндеттерін атқару не қызметтен тыс кездегі кінәлі әрекет (әрекетсіздік) салдарынан осы Конституциялық заңның және (немесе) Судья әдебі кодексінің ережелері бұзылып, бұл сот билігі беделін түсіруге және судьяның беделіне нұқсан келтіруге алып келген тәртіптік теріс қылық болып табылады.

      Судья тәртiптiк жауаптылыққа:

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 06.12.2023 № 36-НҚ нормативтік қаулысын қараңыз.

      1) сот iстерi мен материалдарын қарау кезiнде заңдылықты өрескел бұзғаны үшiн тартылуы мүмкін.

      Заңдылықты өрескел бұзу деп судья өзінің адал болмауы немесе ұқыпсыздығы салдарынан жол берген, заңды анық және елеулі түрде бұзуы түсініледі.

      Заңдылықтың өрескел бұзылу фактісін осы негіз бойынша сот актісінің күшін жойған немесе өзгерткен жоғары тұрған сот сатысы анықтайды және істі қараған судьялардың алқа құрамы қол қойған, судьяны заңдылықты өрескел бұзғаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі жөніндегі ұсынуда көрсетіледі.

      Дәлелдемелерді бағалауға байланысты сот актісінің күшін жою немесе оны өзгерту заңдылықты өрескел бұзу болып табылмайды;

      2) судья әдебіне қайшы келетiн, атына кір келтіретін терiс қылық жасағаны үшiн тартылуы мүмкін.

      3) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

      2. Сот төрағалары және соттардың сот алқаларының төрағалары осы Конституциялық заңда көзделген лауазымдық мiндеттерiн тиiсiнше орындамағаны үшін тәртiптiк жауаптылыққа тартылуы мүмкiн.

      3. Судьялық қате, сондай-ақ сот актiсiнiң күшiн жою немесе оны өзгерту, егер заңдылықтың өрескел бұзылу фактісі анықталмаса, судьяның жауаптылығына алып келмейді.

      Судьяның кінәлі әрекеттеріне байланысты емес, материалдық немесе процестік құқық нормаларын дұрыс түсіндірмеуге және қолданбауға алып келген іс-әрекет судьялық қате деп танылады.

      Ескерту. 39-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

40-бап. Судьяларға қатысты қолданылатын жазалардың түрлерi

      1. Судьяларға тәртiптiк жазаның мына түрлерi қолданылуы мүмкiн:

      1) ескерту;

      2) сөгiс;

      3) алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      4) қызметтiк мiндеттерiн тиiсiнше атқармағаны үшiн сот төрағасы немесе сот алқасының төрағасы қызметiнен босату;

      5) осы Конституциялық заңда көзделген негiздер бойынша судья қызметiнен босату.

      2. Әрбiр тәртiп бұзушылық үшiн тәртiптiк терiс қылықтың сипаты, судьяның жеке басы туралы деректер және оның кiнәсiнiң дәрежесi ескерiле отырып, тек бiр тәртiптiк жаза қолданылады.

      Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

41-бап. Тәртiптiк iс қозғау құқығы

      Ескерту. 41-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

42-бап. Тәртiптiк iсті қарау мерзiмдерi

      1. Судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізу теріс қылық анықталған күннен бастап – бір жылдан кешіктірілмей және теріс қылық жасалған күннен бастап екі жылдан кешіктірілмей басталуы мүмкін.

      Судьяның тәртіптік теріс қылық анықталған күннен кейін дәлелді себеппен жұмыста болмаған уақыты осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мерзімдерге қосылмайды.

      1-1. Жоғары тұрған сот сатысының заңдылықтың бұзылу фактісі анықталған, судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі жөніндегі ұсынуды шығарған күн судьяның сот ісін қарау кезінде заңдылықты бұзуына байланысты тәртіптік теріс қылық анықталған күн болып есептеледі, ал заңсыз сот актісі шығарылған күн осындай теріс қылық жасалған күн болып есептеледі.

      Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы енгізілген күн немесе судья әдебі жөніндегі комиссияның судьяның судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасау фактісін анықтаған шешім шығарған күні судья әдебіне қайшы келетін тәртіптік теріс қылықтың анықталған күні болып есептеледі, ал осындай теріс қылық жасалған күн немесе кезең оның жасалған күні болып есептеледі.

      Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы енгізілген, лауазымдық міндеттерді тиісінше орындамау фактісін анықтаған облыстық соттардың және Жоғарғы Соттың жалпы отырыстарының шешімдер қабылдаған күні соттар төрағаларының, соттардың сот алқалары төрағаларының өз лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамауына байланысты тәртіптік теріс қылықтың анықталған күні болып есептеледі, ал соттар төрағаларының, соттардың сот алқалары төрағаларының өз лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамаған күні немесе кезеңі осындай теріс қылықтың жасалған күні болып есептеледі.

      Егер тәртіптік теріс қылық жасалған күн уақыт кезеңімен айқындалатын болса, осы баптың 1-тармағында белгіленген мерзімдерді есептеу кезең аяқталғаннан кейінгі келесі күннен бастап жүзеге асырылады.

      2. Тәртiптiк iс жүргізу қызметтік тексеру және судьяның дәлелді себеппен жұмыста болмаған уақытын есептемегенде, басталған күнінен бастап екi ай мерзiмде аяқталуға тиiс.

      Ескерту. 42-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

42-1-бап. Судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту кезіндегі оның құқықтарының кепілдіктері

      Судья барлық материал Сот жюриіне жіберілгенге дейін олармен танысуға тиіс.

      Судья тәртіптік істі қарауға жеке өзі, сондай-ақ өкілдерімен бірге қатысуға құқылы.

      Адвокаттар, заң консультанттары палатасының мүшелері болып табылатын заң консультанттары ғана судьяның өкілдері бола алады.

      Ескерту. 42-1-баппен толықтырылды – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

43-бап. Тәртiптiк iстердi қарау жөнiндегi органдар

      Ескерту. 43-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

44-бап. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешiмдері

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-тармақтың бірінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      1. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жұмыс істеп жүрген судьялардың біліктілігін бағалау туралы материалдарды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

      1) атқаратын лауазымына сай деп тану;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      1-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
      2) алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      3) жоғары тұрған лауазымға (жоғары тұрған сот сатысына) кадр резервіне алуға ұсыным жасау;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      4) басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы;

      5) кәсіптік жарамсыздығына орай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану;

      6) алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

      Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) тармақшасында көзделген шешімі ұсынымдық сипатта болады.

      2. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті бағалау нәтижелері бойынша судьяны кәсіптік жарамсыздығына қарай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-тармақтың екінші бөлігі жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті мерзімді бағалау нәтижелері бойынша судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы, ал ауысудан бас тартқан жағдайда судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

      3. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия отставкаға құқықты растау туралы өтініш бойынша материалды, сондай-ақ отставканы тоқтату туралы материалды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

      1) отставкаға құқықты растау туралы;

      2) отставкаға құқықты растаудан бас тарту туралы;

      3) судьяның отставкасын тоқтату туралы;

      4) судьяның отставкасын тоқтатудан бас тарту туралы.

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 21.04.2023 № 10 нормативтік қаулысын қараңыз.

      4. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешіміне судья Жоғары Сот Кеңесіне шағым жасауы мүмкін.

      5. Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шығарған шешімнің күшін жояды. Жоғары Сот Кеңесінің Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шешімінің күшін жоюы Жоғары Сот Кеңесінің не Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның осы бапта көзделген өзгеше шешім қабылдауына негіз болып табылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      5-тармақтың екінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      Жоғары Сот Кеңесінің осы баптың 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген шешімді қабылдауы Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

      Ескерту. 44-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

44-1-бап. Сот жюриінің шешімдері

      1. Сот жюриі тәртіптік істі қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

      1) осы Конституциялық заңның 40-бабының 1-тармағында көзделген тәртіптік жазаны қолдану туралы;

      2) тәртiптiк iс жүргiзудi тоқтату туралы.

      2. Сот жюриінің шешімі Жоғары Сот Кеңесінің төрағаны, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауы үшін негіз болып табылады.

      Ескертпе!
      ҚР Конституциялық Сотының 21.04.2023 № 10 нормативтік қаулысын қараңыз.

      3. Сот жюриінің шешіміне судья Жоғары Сот Кеңесіне шағым жасауы мүмкін.

      4. Жоғары Сот Кеңесінің сот төрағасын, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы не Жоғары Сот Кеңесінің судьяға қандай да бір тәртіптік жаза қолданудың негізсіздігі туралы шешімі Сот жюриі шығарған шешімнің күшін жояды және тәртіптік іс қайта қарауға жіберіледі.

      Сот жюриі шешімінің күші жойылған кезде Жоғары Сот Кеңесі Сот жюриіне осы Конституциялық заңның 40-бабының 1-тармағында көзделген өзге тәртіптік жазаны қолдануды не судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізуді тоқтатуды ұсынуға құқылы.

      Ескерту. 3-бөлім 44-1-баппен толықтырылды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

45-бап. Тәртiптiк жазаның қолданылу мерзiмi

      1. Егер судья жаза қолданылған күннен бастап бiр жыл бойы жаңадан тәртiптiк жазаға тартылмаса, онда ол тәртiптiк жазаға тартылмаған деп есептеледi.

      2. Судьяның тәртібі мiнсiз болған және ол өз мiндеттерiн адал атқарған кезде, Сот жюриі тәртіптік жазаны ол қолданылған күннен бастап алты ай өткеннен кейiн мерзiмiнен бұрын алуы мүмкiн.

      Ескерту. 45-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

46-бап. Тәртiптiк-бiлiктiлiк алқаларының шешiмдерiне шағымдану

      Ескерту. 46-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3-тарау. СУДЬЯЛАРДЫ МАТЕРИАЛДЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТIК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

47-бап. Судьяларды материалдық қамтамасыз ету

      1. Судьяларды материалдық қамтамасыз ету оның мәртебесiне сай болуға және сот төрелiгiн толық әрi тәуелсіз жүзеге асыру мүмкiндiгін қамтамасыз етуге тиiс және оны азайтуға болмайды.

      2. Судьялардың еңбегiне ақы төлеу судьяның мәртебесi, оны тағайындау және сайлау тәртiбi, сондай-ақ ол жүзеге асыратын функциялар ескеріле отырып, Конституцияның 66-бабының 9-1) тармақшасына сәйкес айқындалады.

      3. Осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көзделген жағдайларда, судья лауазымынан босату кезінде кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілі болған жағдайда оған төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысын төлеу жүргізіледі.

      Ескерту. 47-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

48-бап. Судьялардың бiлiктiлiк сыныптары

      Ескерту. Алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

49-бап. Судьялардың жыл сайынғы демалыстары

      Судьяларға сауығуы үшiн лауазымдық екi айлықақы мөлшерiнде жәрдемақы төлене отырып, күнтiзбелiк отыз күнге жыл сайынғы демалыс берiледi.

50-бап. Көшкен кездегi өтемақы

      Қызметi бойынша Қазақстанның бір өңірінен екінші өңіріне судья болып тағайындалған (сайланған) судьяларға, қайта тағайындалған (қайта сайланған) судьяларға және олардың отбасы мүшелерiне көшуге байланысты шығыстары шыққан шығынының көлемiнде төленедi.

      Ескерту. 50-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

51-бап. Тұрғын үймен қамтамасыз ету

      1. Судьяларды тұрғын үймен қамтамасыз ету республикалық бюджет есебiнен жүргiзiледi.

      2. Судьяға және оның отбасы мүшелерiне кезектен тыс, бiрақ қызметiне кiрiскен күнiнен бастап алты айдан кешiктiрiлмей, нақты жер жағдайына қарай, мемлекеттiк тұрғын үй қорынан, судьяны тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж азаматтардың санатына жатқызбайтын нормалар бойынша тұрмысқа жайлы тұрғын үй берiледi. Судья үнемі тұрып жатқан қызметтік тұрғын үй-жай оның қалауы бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жекешелендірілуі мүмкін.

      3. Судья қызметiнен босатылғанда оны және отбасы мүшелерiн басқа тұрғын үй бермей тұрып қызметтiк тұрғын үйден шығаруға болмайды.

      4. Осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көзделген жағдайларда, судья лауазымынан босату кезінде оған өзі тұрып жатқан қызметтік тұрғын үй-жайды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жекешелендіру құқығы беріледі.

      Ескерту. 51-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық заңдарымен.

52-бап. Судьяларды мантиямен қамтамасыз ету

      Барлық соттардың судьялары республикалық бюджет қаражаты есебiнен судьялық мантиямен қамтамасыз етiледi.

53-бап. Судьяларға медициналық қызмет көрсету

      1. Судьялар және олармен бiрге тұратын отбасы мүшелерi тиiстi мемлекеттiк денсаулық сақтау мекемелерiнде медициналық қызмет көрсетумен белгiленген тәртiппен қамтамасыз етiледi.

      2. Судьяларға медициналық қызмет көрсетудiң тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

      Ескерту. 53-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық заңдарымен.

54-бап. Судья мертiккен (жарақаттанған, жараланған, контузия алған, кәсiби ауруға шалдыққан) немесе қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайдағы өтемақы

      1. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiксе (жарақаттанса, жараланса, контузия алса, кәсiби ауруға шалдықса), оған осы бапта белгiленген мөлшерде бiржолғы өтемақы төленедi.

      2. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда не қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiгу (жарақаттану, жаралану, контузия алу, кәсiби ауруға шалдығу) салдарынан судья өкiлеттiгiн тоқтатқаннан кейiн бiр жылдың iшiнде оны алуға құқығы бар адамдарға соңғы атқарған лауазымы бойынша алпыс айлық лауазымдық айлықақысы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

      3. Судьяның қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiгуiнiң (жарақаттануының, жаралануының, контузия алуының, кәсiби ауруға шалдығуының) нәтижесiнде мүгедек болғаны белгiленген жағдайда, оған:

      1) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға - отыз айлық лауазымдық айлықақы;

      2) екінші топтағы мүгедектігі бар адамға - он сегiз айлық лауазымдық айлықақы;

      3) үшінші топтағы мүгедектігі бар адамға - алты айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

      4. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мүгедектiк белгiлеуге әкеп соқтырмаған ауыр мертiккен (жарақаттанған, жараланған, контузия алған, кәсiби ауруға шалдыққан) жағдайда оған бiр жарым айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде, жеңiл мертiккен жағдайда - жарты айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

      5. Бiржолғы өтемақы төлеудiң тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

      6. Егер судьяның қызметтiк мiндеттерiн атқарумен байланысты емес жағдайларда мертiккенi (жарақаттанғаны, жараланғаны, контузия алғаны, кәсiби ауруға шалдыққаны) немесе қаза тапқаны (қайтыс болғаны) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен дәлелденсе, бiржолғы өтемақы төленбейдi.

      Ескерту. 54-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

55-бап. Жерлеуге жұмсалатын шығыстардың өтемақысы

      Қайтыс болған немесе қаза тапқан судьяларды, отставкадағы судьялар мен судья қызметiнен зейнеткерлiкке шыққан зейнеткерлердi жерлеу үшiн судья қайтыс болған сәттегi тиiстi лауазымы бойынша судьяның үш айлық жалақысы мөлшерiнде бiржолғы ақшалай өтемақы төленедi.

      Біржолғы ақшалай өтемақы төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

      Ескерту. 55-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

55-1-бап. Судьяны материалдық және әлеуметтiк қамсыздандыру кепiлдiктерінен айыру

      Судьяның өкілеттіктері оның қылмыс жасауына немесе сот билiгiнiң беделiне нұқсан келтiретiн терiс қылық жасауына, сот әдебi талаптарын сақтамауына және осы Конституциялық заңның 28-бабында көрсетiлген өзге де талаптарды орындамауына байланысты Сот жюриінің шешімі негізінде, сондай-ақ кәсiби жарамсыздығы туралы шешім негізінде тоқтатылған кезде, ол:

      1) орнынан түсу құқығынан және жеке басына қол сұғылмаушылық кепілдігінен;

      2) осы Конституциялық заңның 51, 53, 54 және 55-баптарында көзделген барлық материалдық және әлеуметтiк кепiлдiктерден айырылады.

      Ескерту. 55-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен, жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

4-бөлім. Сот әкімшілігі

      Ескерту. 4-бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

56-бап. Сот әкімшілігі

      1. Қазақстан Республикасының Президенті құратын уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының, жергілікті және басқа да соттардың қызметін ұйымдастырушылық-құқықтық, ақпараттық-талдамалық және материалдық-техникалық қамтамасыз етуді, құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органға құқықтық статистикалық құжатталған ақпаратты ұсынуды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

      2. Тиісті уәкілетті мемлекеттік орган және уәкілетті органның облыстардағы, астанадағы және республикалық маңызы бар қалалардағы аумақтық бөлімшелері уәкілетті органның бірыңғай жүйесін құрайды.

      3. Уәкілетті органның құзыреті Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін ережеде айқындалады.

      4. Қазақстан Республикасының Президенті Жоғары Сот Кеңесімен келісу бойынша Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуымен уәкілетті органның басшысын лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады.

      5. Уәкілетті органның басшысы уәкілетті органның және оның облыстардағы, астанадағы және республикалық маңызы бар қалалардағы аумақтық бөлімшелерінің құрылымын және штат кестесін Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен штат саны лимитінің шегінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бекітеді.

      6. Уәкілетті органның қызметі Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      7. Уәкілетті органның қызметкерлері мәртебесі, жалақы мөлшері мен деңгейі, материалдық, қаржылық және әлеуметтік-тұрмыстық қамтамасыз етудің өзге де жағдайлары бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметі Аппаратының тиісті қызметкерлеріне теңестіріледі.

      Ескерту. 56-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

57-бап. Соттарды қаржыландыру

      1. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотын, жергілікті және басқа соттарын қаржыландыру республикалық бюджет қаражатының есебінен жүзеге асырылады.

      2. Сот жүйесінің бюджеті соттардың өз конституциялық өкілеттіктерін орындауын толық қамтамасыз етуге тиіс.

      Сот жүйесінің шығыстары өткен қаржы жылы үшін республикалық бюджетте белгіленген барлық мемлекеттік органдардың 001-бюджеттік бағдарламасы бойынша шығыстарының жалпы сомасының кемінде алты жарым пайызын құрайды.

      3. Республикалық бюджетті нақтылау, республикалық бюджетті түзету немесе секвестр жүргізу нәтижесінде барлық мемлекеттік органдардың бюджеттік бағдарламасы бойынша шығыстардың жалпы сомасы төмендеген жағдайда республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстардың мөлшері азайтуға жатпайды.

      4. Республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстар секвестрлеуге жатпайды.

      Ағымдағы қаржы жылы ішінде республикалық бюджетті нақтылау, түзету кезінде республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстар азайтуға жатпайды.

      Сот жүйесінің бюджеттік бағдарламалар әкімшісі үшін Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде көзделген ағымдағы әкімшілік шығыстар лимиті белгіленбейді.

      5. Сот жүйесінің бюджетін шығыстардың деңгейлері мен бағыттары бойынша бөлу өзі бекітетін регламентке сәйкес Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысында бекітіледі.

      6. Сот жүйесінің бюджеттік бағдарлама әкімшісінің бюджеттік өтінімі республикалық бюджет жобасына өзгерістер жасалмай енгізіледі.

      Бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган Республикалық бюджет комиссиясының қарауына шығару үшін Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген тәртіппен сот жүйесінің бюджеттік бағдарлама әкімшісінің бюджеттік өтініміне Қазақстан Республикасының бюджеттік заңнамасына сәйкестігі мен есеп-қисаптардың дұрыстығына қорытынды дайындайды.

      7. Халықаралық кеңестің қызметін ұйымдастыру үшін республикалық бюджеттен бөлінген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

      8. Уәкілетті органның басшысы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде көзделген тәртіппен құрылатын Республикалық бюджет комиссиясының мүшесі болып табылады.

      Ескерту. 57-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

5-бөлiм. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛI ЕРЕЖЕЛЕР

58-бап. Күшi жойылды деп танылған заң актiлерi

      Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:

      1. "Қазақ ССР-iнiң сот құрылысы туралы" 1990 жылғы 23 қарашадағы Қазақ ССР-ның Заңы (Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1990 ж., № 48, 443-құжат; Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1992 ж., № 8, 206-құжат; № 11-12, 293-құжат; 1993 ж., № 8, 161-құжат; 1995 ж., № 23, 140-құжат).

      2. "Қазақ ССР-iнiң сот құрылысы туралы" Қазақ ССР Заңын күшiне енгiзу тәртiбi туралы" Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң 1990 жылғы 23 қарашадағы қаулысы (Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1990 ж., № 48, 444-құжат).

      3. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты қызметiнiң ұйымдық мәселелерi туралы" 1994 жылғы 7 ақпандағы № 1545 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1994 ж., № 6, 62-құжат).

      4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасы соттары судьяларының материалдық және әлеуметтiк қамсыздандырылу деңгейiн арттыру жөнiндегi қосымша шаралар туралы" 1994 жылғы 18 сәуiрдегi № 1670 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1994 ж., № 18, 182-құжат).

      5. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының төменгi соттарын құру тәртiбi туралы" 1995 жылғы 17 наурыздағы № 2125 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1995 ж., № 10, 113-құжат).

      6. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының соттары туралы" 1995 жылғы 20 қазандағы № 2581 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1995 ж., № 21, 128-құжат; № 22, 134-құжат).

      7. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы соттар және судьялардың мәртебесi туралы" 1995 жылғы 20 желтоқсандағы № 2694 конституциялық заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1995 ж., № 23, 147-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., № 7, 78-құжат; № 11, 156-құжат; № 13-14, 194-құжат; 1999 ж., № 4, 100-құжат; № 23, 915-құжат; № 10, 231-құжат).

59-бап. Осы Конституциялық заңды қолданысқа енгiзу және судьялар қызметiнiң онымен байланысты ерекшелiктерi

      1. Осы Конституциялық заң тиiстi заңдардың қабылдануына қарай, бiрақ 2001 жылдың 1 шiлдесiнен кешiктiрiлмей қолданысқа енгiзiлетiн 11 баптың 2-тармағын, 13-бапты, 18-баптың 2-тармағын, 19-бапты, 30-бапты және 36-баптың 2-тармағының екiншi бөлiгiн қоспағанда, ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

      2. Осы Конституциялық заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн қызметке тағайындалған немесе сайланған Республика соттарының қызмет етiп жүрген төрағалары мен судьялары өз өкiлеттiктерiн сақтайды.

      3. Осы Конституциялық заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн қызметке сайланған немесе тағайындалған сот төрағаларының бесжылдық өкiлеттiк мерзiмi қызметке сайланған немесе тағайындалған сәттен бастап есептеледi.

      4. Қазақстан Республикасы облыстық, оларға теңестірілген соттарының және Жоғарғы Сотының сот алқаларының төрағалары осы Конституциялық заңмен көзделген Қазақстан Республикасы соттарының алқалары құрылғанға дейін өз өкілеттіктерін сақтайды.

      5. 2019 жылғы 1 қаңтар – 2021 жылғы 31 желтоқсан аралығындағы кезеңде отставкаға шыққан және "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толмаған судьялар үшін осы Конституциялық заңның 35-бабының 2-тармағында көзделген бiржолғы жәрдемақы мөлшері 2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қолданыста болатын еңбекке ақы төлеу мөлшерінен айқындалады.

      6. Осы Конституциялық заңның 35-бабы 1-1-тармағының күші ол қолданысқа енгізілгенге дейін судья өкілеттігін тоқтатқан адамдарға қолданылады.

      Ескерту. 59-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

      Қазақстан Республикасының
Президенті