ИПС "Әділет"

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша сөздер ауыстырылды – ҚР 2003.06.03. № 427, актінің нысаны мен тақырыбына өзгерту енгізілді, бүкіл мәтін бойынша сөздер алмастырылды - 2005.12.23. № 107 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) жылжымайтын мүлiк – жер учаскелерi, сондай-ақ үйлер, ғимараттар және жермен берiк байланыстағы өзге де мүлiктер, яғни олардың мақсатына шектен тыс нұқсан келтiрмей орнын ауыстыру мүмкiн болмайтын объектiлер;

2) жылжымайтын мүлiк ипотекасы (ипотека) – кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiк немесе ондағы үлесi кепiл берушiнiң немесе үшiншi тұлғаның иелiгi мен пайдалануында қалатын кепiл түрi;

3) ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген қарыз, оның ішінде банктік қарыз немесе синдикатталған қарыз;

4) ипотекалық тұрғын үй қарызы – тұрғынжай салу не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берiлетiн ипотекалық банктік қарыз;

5) ипотекалық ұйым – қызметінің айрықша түрі осы Заңда көзделген қызмет болып табылатын заңды тұлға;

6) ипотекалық шарт – тараптардың негiзгi мiндеттеменi қамтамасыз етуде ипотеканы белгiлеу туралы келiсiмi;

7) ипотеканы өткiзу – ипотеканың мәнi болып табылатын мүлiктi өткiзу;

8) кепiл берушi – жылжымайтын мүлкi немесе ондағы үлесi ипотеканың мәнi болып табылатын тұлға;

9) кепiл ұстаушы – негiзгi міндеттеме бойынша мүдделерi ипотекамен қамтамасыз етiлген тұлға;

10) негiзгi мiндеттеме – ипотекамен толық немесе iшiнара қамтамасыз етiлген борыштық немесе өзге де мiндеттеме;

11) сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган – сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметін мемлекеттік басқару саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық мемлекеттік орган;

12) сенiм бiлдiрiлген тұлға – соттан тыс тәртiппен ипотеканы өткiзудi жүргiзетiн тұлға;

13) уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеуді, бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган.

Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1. Осы Заңмен мiндеттемелердi қамтамасыз ету жолы ретiнде мүлiк ипотекасын қолдану кезiнде туындайтын қатынастар реттеледi. Егер осы Заңмен өзге ережелер белгiленбесе, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде көрiнiс тапқан кепiл туралы жалпы ережелер мүлiк ипотекасына қолданылады. Осы Заң пен басқа да заң актiлерi арасында мүлiк ипотекасын реттеу бөлiгiнде қайшылықтар туындаған жағдайда осы Заңның нормалары қолданылады.

2. Шартқа байланысты туындайтын ипотека туралы осы Заңның ережелерi тиiсiнше заң актiсiнiң негiзiнде туындайтын ипотекаға қолданылады.

3. Жер учаскелерiнiң ипотекасы мен оларға құқықтардың ерекшелiктерi жер туралы заңдарда көзделуi мүмкiн.

4. Ипотекалық ұйымдарға осы Заңда көзделген банк операцияларын жүзеге асыру үшін лицензия алуға, сондай-ақ олардың қызметін реттеуге байланысты қойылатын талаптар уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

5. "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес енгізілген ерекше реттеу режимі шеңберінде қызметін жүзеге асыратын ипотекалық ұйымдарға және өзге де заңды тұлғаларға осы Заңның және уәкілетті органның, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің осы Заңға сәйкес қабылданатын нормативтік құқықтық актілерінің нормалары ерекше реттеу режимінің шарттарында көзделген шекте қолданылады.

Ескерту. 2-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 2005.12.23. № 107 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-бап. Негiзгi мiндеттеменi ипотекамен қамтамасыз етудiң шектерi

1. Ипотека ипотекалық қарыз шарты немесе өзге де мiндеттеме бойынша кепiл ұстаушыға қарыздың негiзгi сомасының толық немесе ипотека шартында көзделген бөлiгiнде төленуiн қамтамасыз етедi.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотекалық қарыз шартын қамтамасыз етуге белгiленген ипотека, сол сияқты кредиторға кредиттiң пайдаланылғаны үшiн өзiне тиесiлi сыйақының (мүдденiң) де төленуiн қамтамасыз етедi.

2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотека кепiл ұстаушының талаптарын оларды қанағаттандыру сәтiндегi көлемiне қарай:

1) негiзгi мiндеттеменiң орындалмауынан, мерзiмi кешiктiрiлуiнен немесе өзге де тиiсiнше орындалмауынан келтiрiлген шығындарды өтеудi;

2) негiзгi мiндеттеменiң орындалмауы, орындалу мерзiмiнiң кешiктiрiлуi немесе өзге де тиiсiнше орындалмауы үшiн айып (айыппұл, өсiм) төлеудi;

3) негiзгi мiндеттемеде не заң актiлерiнде көзделген бөгде адамның ақшаны заңсыз пайдаланғаны үшiн айыпақыны қоса қамтамасыз етедi.

3. Ипотека сонымен қатар:

1) сот шығындарын және кепiлге берiлген мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға байланысты өзге де шығыстарды өтеудi;

2) ипотеканы өткiзу жөнiндегi шығыстардың өтелуiн қамтамасыз етедi.

4. Егер ипотека шартында ипотекамен қамтамасыз етiлген кепiл ұстаушының талаптарының жалпы нақты сомасы көрсетiлсе, борышқордың кепiл ұстаушы алдындағы осы сомадан асатын бөлiгiндегi мiндеттемелерi, осы Заңның осы бабының 3-тармағында және 4-бабында көзделген талаптарды қоспағанда, ипотекамен қамтамасыз етiлген болып саналмайды.

Ескерту. 3-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.11. № 154, 2003.06.03. № 427 Заңдарымен.

4-бап. Кепiл ұстаушының қосымша шығыстарын ипотекамен қамтамасыз ету

Кепiл ұстаушы ипотека шартының ережелерiне сәйкес немесе кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң сақталуын қамтамасыз ету қажеттiгiне орай, оны ұстау және күзету не осы жылжымайтын мүлiкке байланысты салықтар, алымдар немесе коммуналдық төлемдер бойынша кепiл берушiнiң берешегiн өтеу жөнiнде шығыстар тартқан жағдайларда кепiл ұстаушының мұндай қажеттi шығыстарын өтеу кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң есебiнен қамтамасыз етiледi.

5-бап. Ортақ меншiктегi жылжымайтын мүлiк ипотекасы

1. Бiрлескен ортақ меншiктегi жылжымайтын мүлiкке ипотека бұған барлық меншiк иелерiнiң жазбаша келiсiмi болған жағдайда белгiленуi мүмкiн.

2. Ортақ үлестiк меншiкке қатысушы ортақ мүлiктегi өз үлесiне құқығын басқа меншiк иелерiнiң келiсiмiнсiз кепiлге бере алады.

1-1-тарау. Ипотекалық ұйым

Ескерту. 1-1-тараумен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2005.12.23. № 107 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

5-1-бап. Ипотекалық ұйымды құру

1. Ипотекалық ұйым Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес акционерлік қоғам нысанында құрылады.

2. Ипотекалық ұйымның атауында "ипотекалық ұйым" деген сөздер болуға тиіс.

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ипотекалық ұйым ретінде тіркелмеген заңды тұлға ипотекалық ұйым деп аталына алмайды.

Осы тармақтың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген талаптар Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторына қолданылмайды.

3. Ипотекалық ұйым уәкілетті орган берген лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын коммерциялық ұйым болып табылады.

Ескерт. 5-1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 09.06.2020 № 341-VI Заңымен (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі).

5-2-бап. Ипотекалық ұйымның қызметі

1. Ипотекалық ұйым қызметінің негізгі түрі банктік қарыз операцияларын жүзеге асыруға уәкілетті орган берген лицензияның негізінде ипотекалық банктік қарыз беру болып табылады.

2. Ипотекалық ұйым мынадай қосымша операцияларды:

1) сенімгерлік операцияларды: сенім білдірушінің мүддесіне орай және оның тапсырмасы бойынша ипотекалық банктік қарыздар бойынша талап ету құқықтарын басқаруды;

2) факторингтік операцияларды: тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) сатып алушыдан төлемеу тәуекелін қабылдай отырып, төлемді талап ету құқығын сатып алуды;

3) форфейтингтік операцияларды (форфетингтеу): тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) сатып алушының борыштық міндеттемелерін сатушыға айналым түспейтін жолмен вексель сатып алу арқылы төлеуді;

4) лизинг қызметін жүзеге асыруға құқылы.

3. Ипотекалық ұйымға лицензия беру, оны тоқтата тұру және одан айыру тәртібі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

4. Ипотекалық ұйым мынадай қызмет түрлерін:

1) осы баптың 6-тармағында көзделген шектеулерді ескере отырып, инвестициялық қызметті;

2) кез келген ақпарат тарату түрлерінде ипотекалық кредит беру мәселелері жөніндегі арнайы әдебиетті сатуды;

3) өз мүлкін сатуды;

4) кепілге салынған мүліктерді Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сатуды;

5) өз қызметіне байланысты мәселелер бойынша консультациялық қызмет көрсетуді;

6) бағалы қағаздарды, оның ішінде облигацияларды шығару мен орналастыруды;

7) ипотекалық ұйымдардың қызметін автоматтандыру үшін пайдаланылатын мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз етуді іске асыруды;

8) ипотекалық кредит беру саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру мақсатында оқытуды ұйымдастыру мен жүргізуді жүзеге асыруға құқылы.

4-1. Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторы осы баптың 1, 2, 4 және 5-тармақтарында көзделген қызметпен және операциялармен қатар:

1) "Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалған уәкілетті ұйымға және тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламалары шеңберінде құрылысты жүзеге асыратын заңды тұлғаларға қарыздар беруге;

2) Қазақстан Республикасының тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасында, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде және жарғыда көзделген қызметті жүзеге асыруға құқылы.

5. Ипотекалық ұйым өз қызметін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған қаржыландыру көздерін пайдалануға құқылы.

6. Ипотекалық ұйымға:

1) қаржы ұйымдарының;

2) акциялары Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын қор биржасының тізіміне листингтің ең жоғарғы санаты бойынша енгізілген, қаржылық ұйымдар болып табылмайтын заңды тұлғалардың;

3) ипотекалық ұйымдардың қызметін автоматтандыруды жүзеге асыратын заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу үлестерін немесе акцияларын сатып алудан басқа жағдайларда, заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу үлестерін немесе акцияларын сатып алуға тыйым салынады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген талап Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторына қолданылмайды.

Ескерту. 5-2-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 12.01.2007 № 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі); 09.06.2020 № 341-VI (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-3-бап. Уәкілетті органның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің құзыреті

Ескерту. 5-3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2019 № 262-VI Заңымен (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі).

1. Уәкілетті орган ипотекалық ұйымдарға қатысты мынадай өкілеттіктерді жүзеге асырады:

1) ипотекалық ұйымдарға осы Заңда көзделген банк операцияларын жүзеге асыруға лицензиялар береді;

2) ипотекалық ұйымдардың тізілімін жүргізеді;

3) пруденциялық нормативтерді және ипотекалық ұйымдар сақтауға міндетті басқа нормалар мен лимиттерді белгілейді;

4) ипотекалық ұйымдар орындауға міндетті нормативтік құқықтық актілерді шығарады;

5) алып тасталды - ҚР 03.07.2019 № 262-VI Заңымен (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі);

6) ипотекалық ұйымдардың қызметіне дербес не басқа ұйымдарды тарта отырып тексеру жүргізеді;

6-1) ипотекалық ұйымдардың Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасын сақтауын бақылауды жүзеге асырады;

7) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

1-1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі уәкілетті органмен келісу бойынша ипотекалық ұйымдар есептілігінің тізбесін, нысандарын, оны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсыну мерзімдері мен тәртібін айқындайды.

1-2. Уәкілетті орган Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторына қатысты осы Заңның 5-2-бабының 1, 2, 4-тармақтарында және 4-1-тармағының 1) тармақшасында көзделген қызмет пен операциялар бөлігінде осы баптың 1-тармағында көзделген өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Ықпал ету шаралары мен санкцияларды қолдану тәртібі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

3. Ипотекалық ұйым қаржылық және (немесе) өзге де есептілігіндегі деректерді түзету жөніндегі жазбаша нұсқамада көрсетілген уәкілетті органның талаптарын орындамаған кезде, уәкілетті орган пруденциялық нормативтерді және сақталуға міндетті басқа да нормалар мен лимиттерді есептеуді өзі түзеткен есептілік негізінде жүзеге асырады.

Ескерту. 5-3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.02.19. № 230 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 қолданысқа енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 422-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 09.06.2020 № 341-VI (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-4-бап. Қадағалап ден қою шаралары және санкциялар

Ипотекалық ұйым Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзған, оның қызметінде кемшіліктер және (немесе) тәуекелдер анықталған кезде, уәкілетті орган ипотекалық ұйымға "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген қадағалап ден қою шараларын және санкцияларды қолданады.

Ескерту. 5-4-бап жаңа редакцияда – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-5-бап. Тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламалары шеңберіндегі мемлекеттік қолдау шаралары

Мемлекеттік қолдау тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламалары шеңберінде:

халыққа екінші деңгейдегі банктер берген ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялау;

тұрғын үй құрылысының мақсаттары үшін жеке кәсіпкерлік субъектілеріне екінші деңгейдегі банктер беретін кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялау жолымен жүзеге асырылады.

Ескерту. 2-тарау 5-5-баппен толықтырылды - ҚР 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда - ҚР 09.06.2020 № 341-VI (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-6-бап. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті органның құзыреті

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган тұрғын үй құрылысын ынталандыру мақсатында тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламалары шеңберінде:

1) халыққа екінші деңгейдегі банктер берген ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялауды, сондай-ақ тұрғын үй құрылысының мақсаттары үшін жеке кәсіпкерлік субъектілеріне екінші деңгейдегі банктер беретін кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялауды жүзеге асырады;

2) халыққа екінші деңгейдегі банктер берген ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін өтеу үшін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялар беру қағидаларын, сондай-ақ тұрғын үй құрылысының мақсаттары үшін жеке кәсіпкерлік субъектілеріне екінші деңгейдегі банктер беретін кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесін квазимемлекеттік сектор субъектілері арқылы субсидиялау қағидаларын әзірлейді және оларды бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді.

Ескерту. 2-тарау 5-6-баппен толықтырылды - ҚР 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 09.06.2020 № 341-VI (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. Ипотека шарты

6-бап. Ипотека шартының нысаны

1. Ипотека шарты жазбаша нысанда жасалып, оған кепiл берушi мен кепiл ұстаушы, сондай-ақ егер кепiл берушi борышқор болмаса (заттай кепiлгер) борышқор да қол қояды.

2. Ипотека шарты ипотеканы тіркеу үшін негіз болып табылады. Ипотека құқығы ол тіркелген кезден бастап туындайды.

3. Ипотека шартын нотариалдық куәландыру тараптардың қалауы бойынша жүзеге асырылады.

4. Кепiл берушiнiң құқықтары ипотека куәлiгiн беру арқылы расталуы (ресiмделуi) мүмкiн.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді- ҚР 2011.03.25 № 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Ипотека шартының мазмұны

1. Ипотека шартында мыналар көрсетiлуге тиiс:

1) кепiл берушi мен кепiл ұстаушының, сондай-ақ, егер кепiл берушi (заттай кепiлгер) негiзгi мiндеттеме бойынша борышкер болмаса, борышкердiң аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жерi (орналасқан жерi);

2) негiзгi мiндеттеменiң мәнi, оның мөлшерi мен орындалу мерзiмi;

3) кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң тiзбесi мен мекен-жайы;

4) ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымайтын мүлiк сол бойынша кепiл берушiнiң меншiгi болып табылатын құқықтың атауы (меншiк құқығы, шаруашылық жүргiзу құқығы және басқалары);

4-1) кепіл берушінің кепіл мүлкін соттан тыс өткізу рәсімінің шеңберінде оның бағалау құнын айқындау үшін қарыз берушіге және (немесе) бағалаушыларға кепіл мүлкіне қолжетімділік ұсыну міндеті;

4-2) қарыз алушы өзі жауап беретін, кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған немесе тиісінше орындамаған жағдайда, кепіл берушінің кепіл ұстаушының талаптарын соттан тыс тәртіппен қанағаттандыру мүмкіндігіне келісуі;

4-3) кепіл берушінің жеке басына байланысты өзгерістер болған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде кепіл берушінің қарыз ұстаушыға осындай барлық өзгерістер туралы ақпарат беру міндеті.

Кепіл берушінің жеке басына байланысты өзгерістерге оның тұрғылықты жерінің өзгеруі, тегінің, атының, әкесінің атының (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса) ауысуы, жеке басты куәландыратын құжаттарды ауыстыруы, кепіл берушімен байланысу үшін пайдаланылатын байланыс ақпаратының және байланыс тәсілінің өзгеруі жатады;

5) тараптардың кез келгенiнiң өтiнiшi бойынша ипотека шартында келiсiмге қол жеткiзiлуге тиiс және заңдарда тыйым салынбаған өзге де шарттар.

1-1. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, ипотекалық шартта қарыз сомасын және ол бойынша сыйақыны мерзімінен бұрын қайтаруды талап ету құқығын көрсетуге тыйым салынады.

2. Егер негiзгi мiндеттеме бөлiнiп орындалуға тиiс болса, ипотека шартында тиiстi төлемдердiң мерзiмi мен кезеңдiлiгiн және олардың мөлшерiне осы мөлшердi анықтауға мүмкiндiк беретiн талаптар көрсетiлуге тиiс.

Ескерту. 7-бапқа өзгерту енгізілді – ҚР 2003.06.03. № 427; 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктi иелiктен шығару туралы ережелердi бұзудың салдарлары

1. Ипотека шарты бойынша кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiк Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнiң 315-бабының 2-тармағындағы ережелер бұзылып, иелiктен шығарылған кезде кепiл ұстаушы өз таңдауына қарай:

1) кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктi иелiктен шығару туралы мәмiленiң күшi жойылған деп танылуын;

2) негiзгi мiндеттеменiң мерзiмiнен бұрын орындалуын және кiмнiң меншiгi екенiне қарамастан, кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктен айыпақы өндiрiлуiн талап етуге хақылы.

Соңғы жағдайда, егер кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктi сатып алушы жылжымайтын мүлiктiң ережелер бұзылып иелiктен шығарылуы туралы оны сатып алу сәтiнде бiлсе немесе бiлуге тиiс болса, онда мұндай сатып алушы ипотекамен қамтамасыз етiлген мiндеттеменiң орындалмағаны үшiн кепiл берушiмен бiрге көрсетiлген жылжымайтын мүлiктiң құны шегiнде жауап тартады.

2. Кепiл берушi ипотека куәлiгiн берген кезде оның кепiлдiкке берiлген жылжымайтын мүлiктi иелiктен шығаруына жол берiлмейдi.

Ол жылжымайтын мүлiктi иелiктен шығарған жағдайда осы баптың 1-тармағында көзделген салдарлар туындайды.

9-бап. Ипотека шарты жөнiндегi құқықтарды беру

Ипотека шарты бойынша құқықтарды беру, талаптардан бас тарту ережелерi сақтала отырып, ал ипотека куәлiгi берiлген жағдайда осы Заңның 16-бабында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады және мемлекеттiк тiркеуге жатады.

9-1-бап. Ипотека шартының талаптарын өзгерту

Негізгі міндеттеменің және (немесе) ипотека шартының талаптарын өзгерту, осы баптың екінші бөлігінде, "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-1-бабы 2-тармағының 11) тармақшасында, 34-бабы 3-2-тармағының бірінші бөлігінде, 61-4-бабының 3 және 10-тармақтарында, 61-11-бабы 5-тармағының 2) тармақшасында, "Микроқаржылық қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабы 2-тармағы 11-2) тармақшасының бірінші бөлігінде, "Коллекторлық қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-1-бабы 2-тармағының екінші бөлігінде, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 51-3-бабы 3-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, кепіл беруші мен кепіл ұстаушының (негізгі міндеттеме туралы шартқа және ипотека шартына қол қойған өзге де адамдардың) негізгі міндеттеме туралы шартқа және ипотека шартына қосымша келісім жасасуы арқылы ресімделеді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бекіткен Ипотекалық тұрғын үй қарыздарын (ипотекалық қарыздарды) қайта қаржыландыру бағдарламасын іске асыру мақсатында, "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 34-бабы 3-тармағы екінші бөлігінің алтыншы абзацында көзделген жағдайда, негізгі міндеттеме туралы шарттың және ипотекалық шарттың талаптарын банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым біржақты тәртіппен өзгертуі мүмкін.

Ипотека куәлігі болған кезде оның мазмұнын өзгертуді болжайтын негізгі міндеттеменің және (немесе) ипотека шартының талаптарын өзгерту ипотека куәлігіне осы Заңның 13-1-бабында көзделген тәртіппен өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу үшін негіз болып табылады.

Ескерту. 9-1-баппен толықтырылды - ҚР 2007.07.26. № 311; өзгерістер енгізілді - ҚР 27.04.2015 № 311-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.02.2017 № 49-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Ипотека затына үшiншi тұлғалардың құқықтары туралы кепiл ұстаушыны ескерту

Ипотека шарты жасалған кезде кепiл берушi, тiптi, бұл құқықтар белгiленген тәртiппен тiркелмесе де, ипотеканы тіркеу сәтiнде өзiне белгiлi ипотека затына барлық үшiншi тұлғалардың құқықтары туралы кепiл ұстаушыны ескертуге тиiс. Бұл ереженiң орындалмауы кепiл ұстаушыға негiзгi мiндеттеменiң мерзiмiнен бұрын орындалуын немесе ипотека шарты уағдаластықтарының өзгертiлуiн талап етуге құқық бередi.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді- ҚР 2011.03.25 № 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Ипотека шартына қосымшалар

Ипотека шартына ипотеканың талаптарын және/немесе осы шарт бойынша кепiл ұстаушының құқықтарын жүзеге асыру үшiн қажеттi талаптарды айқындайтын құжаттар қоса берiлуi мүмкiн.

3-тарау. Ипотека куәлiгi

12-бап. Ипотека куәлiгi ұғымы

1. Ипотека куәлiгi оның заңды иесiнiң:

1) негiзгi мiндеттеме бойынша орындалуды алуға;

2) негiзгi мiндеттеме бойынша орындалуды алу мақсатында кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға құқығын куәландыратын ордерлiк бағалы қағаз болып табылады.

2. Ипотека куәлігі бір данада жасалады және кепіл ұстаушыға беріледі. Ипотека куәлігі оның ажырамас бөлігі болып табылатын қосымша парақтар түрінде ресімделетін қосымшамен толықтырылуы мүмкін.

3. Ипотека шартының барлық данасында ипотека куәлiгiнiң берiлгенi туралы белгi соғылады.

4. Ипотекалық тұрғын үй қарызы немесе оның бiр бөлiгi бойынша ипотека нысанасы болып табылатын бiр ғана жылжымайтын мүлiкке қатысты бiр ипотека куәлiгiнен артық жасауға жол берiлмейдi.

Ескерту. 12-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.06.03. № 427, 2007.07.26. № 311 Заңдарымен.

13-бап. Ипотека куәлiгiнiң мазмұны

1. Ипотека куәлiгiнде мыналар көрсетiлуге тиiс:

1) құжаттың атауына енгiзiлген "Ипотека куәлiгi" сөздерi;

2) кепiл берушiнiң аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

3) кепiл ұстаушының аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

4) егер борышқор негiзгi мiндеттеме бойынша кепiл берушi болмаса, борышқордың аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

5) ипотека шарты жасалған күн мен орны;

6) егер олар төленуге тиiс болса, негiзгi мiндеттеменiң сомасы мен сыйақының мөлшерiн көрсету;

7) егер олар төленуге тиiс болса, негiзгi мiндеттеменiң сомасы мен сыйақысын төлеу мерзiмiн көрсету, ал егер бұл сома және немесе сыйақы бөлiнiп төленуге тиiс болса, тиiстi төлемдердiң мерзiмi мен кезеңдiлiгiн және әрқайсысының мөлшерiн немесе оларды айқындауға мүмкiндiк беретiн шарттарды көрсету;

8) кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң тiзбесi мен мекен-жайы;

9) ипотеканың мәнi болып табылатын мүлiктiң кепiл берушiнiң меншiгi болып табылатынын айқындайтын құқықтың атауы;

10) ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымайтын мүлiкке немесе осы мүлiктiң бiр бөлiгiне басқа да ипотека куәлiктерi бар екенiн, ипотекалық тұрғын үй қарызы шарттары бойынша ипотека куәлiктерiн қоспағанда, бұл жылжымайтын мүлiк немесе оның бiр бөлiгi жалға берiлген бе немесе оның өзге де ауыртпалығы бар екенiн немесе жоқ екенiн көрсету;

11) кепiл берушiнiң қойған қолы;

12) ипотека куәлiгiнiң берiлу күнi;

13) ипотекалық куәлікке қосымша.

2. Осы баптың 1-тармағында белгiленген талаптардың сақталмауы, сондай-ақ тазартулар мен түзетулердiң болуы ипотека куәлiгiн жарамсыз етедi.

Ескерту. 13-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.06.03. № 427, 2007.07.26. № 311 Заңдарымен.

13-1-бап. Ипотека куәлігіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу

1. Ипотека куәлігіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу негізгі міндеттемеге, ипотекалық займ шартына және (немесе) ипотека шартына өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізгеннен кейін ипотека куәлігіне қосымша парақтарды қоса беру арқылы жүзеге асырылады.

Ипотека куәлігіне қосымшада негізгі міндеттемеге, ипотекалық займ шартына және (немесе) ипотека шартына қосымша келісімнің нөмірі мен жасалған күні, сондай-ақ ипотека шартына енгізілген өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың мәні көрсетіледі.

2. Ипотека куәлігінің иесі кепіл берушіден ипотека куәлігіне өзгерістер мен толықтырулар енгізуді және оларды мемлекеттік тіркеуді талап етуге құқылы.

3. Кепіл беруші және (немесе) борышкер ауысқан жағдайда, егер борышкер негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болып табылмаса, ипотека шартына қосымшада жаңа кепіл берушінің және (немесе) борышкердің деректері (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері), сондай-ақ жаңа кепіл берушінің қойған қолы көрсетілуге тиіс.

Кепіл ұстаушыны ауыстыру осы Заңда көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 13-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.07.26. № 311 Заңымен.

14-бап. Ипотека куәлiгi бойынша құқықтарды жүзеге асырудың шарттары және мiндеттемелердiң орындалуы

1. Осы Заңда немесе ипотека шартында көзделген өз құқықтарын жүзеге асыру кезiнде ипотека куәлiгiнiң иесi оны кепiл берушiге көрсетуге мiндеттi.

2. Негiзгi мiндеттеменi орындаған кепiл берушi өзiне ипотекалық куәлiк берiлуiн талап етуге құқылы. Негiзгi мiндеттеменi iшiнара орындаған кепiл берушi мiндеттеменiң тиiстi бөлiгiнiң орындалғаны туралы ипотекалық куәлiкке кепіл ұстаушы (ипотека куәлігінің иесі) кепіл берушінің жазбаша өтініші бойынша жүргізетін белгiнi талап етуге құқылы. Ипотекалық куәлiк жаңа иесiне берiлген кезде iшiнара орындалғаны туралы белгi мiндеттi түрде қойылады.

3. Ипотека куәлiгiнiң заңды иесiнде болуы не ипотека куәлiгiнде негiзгi мiндеттеменiң iшiнара орындалғаны туралы белгiнiң болмауы, егер өзге жәйт дәлелденбесе, осы мiндеттеменiң немесе, тиiсiнше, оның бөлiгiнiң орындалмағанын айғақтайды.

4. Ипотека куәлiгiнiң кепiл берушiде болуы, егер өзге жәйт дәлелденбесе, ипотекамен қамтамасыз етiлген мiндеттеменiң орындалғанын айғақтайды.

5. Ипотека куәлiгi бойынша мiндеттемелердi орындау осы баптың 6-тармағында көзделген ерекшелiктердi ескере отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

6. Ипотека куәлiгi бойынша құқықты беру жазбасын (индоссаменттi) жасау жолымен беретiн ипотека куәлiгiнiң заңды иесi, егер мемлекеттiк тiркеуге дейiн ипотекалық куәлiкте ол "маған арналмаған айналым" деген сөздердi жазған жағдайда, ипотека куәлiгi бойынша құқықты жүзеге асырғаны үшiн жауапты болмайды.

Ескерту. 14-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.06.03. № 427, 2007.07.26. № 311 Заңдарымен.

15-бап. Ипотека куәлiгiн тiркеу

Ипотека куәлiгiн беру, ипотека куәлігіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу және оны кейiннен басқа иелерiне беру ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымайтын мүлiк орналасқан жерде, жылжымайтын мүлiкке құқықтарды тiркеу үшiн белгiленген тәртiппен, мемлекеттiк тiркеуге жатады.

Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.07.26. № 311 Заңдарымен.

16-бап. Ипотека куәлiгi жөнiндегi құқықтарды беру

1. Ипотека куәлiгi жөнiндегi құқықтарды беру онда басқа тұлғаның пайдасына берiлгенi туралы жазба жасау және ипотека куәлiгiн осы тұлғаға беру арқылы жүзеге асырылады.

Берiлу жазбасында ипотека куәлiгi жөнiнде құқықтар берiлетiн тұлғаның аты-жөнi (атауы) дәлме-дәл және толық көрсетiлуi тиiс. Ипотека куәлiгiндегi бланкiлiк берiлу жазбасы жарамсыз болып саналады.

Берiлу жазбасына ипотека куәлiгiнде көрсетiлген кепiл ұстаушы, ал егер бұл жазба бастапқы болып табылмаса - алдыңғы жазбада көрсетiлген ипотека куәлiгiнiң иесi қол қоюға тиiс.

2. Ипотека куәлiгi бойынша құқықтардың басқа тұлғаға берiлуi онымен бiрге негiзгi мiндеттемелер бойынша құқықтардың да осы тұлғаға берiлгенiн бiлдiредi.

Ипотека куәлiгiнiң заңды иесiне негiзгi мiндеттеме бойынша кепiл ұстаушының құқықтары мен кредитордың құқықтарын қоса, оның мазмұнынан туындайтын барлық құқықтар тиесiлi.

3. Егер осы ипотека куәлiгiне құқықтары ондағы берiлу жазбаларының үздiксiз қатарына негiзделсе, ипотека куәлiгiнiң иесi заңды болып саналады.

Егер ипотека куәлiгiнің берiлу жазбаларын жасаған тұлғалардың қайсыбiрiнiң иелiгiнен қолды болуы немесе осы тұлғаның еркiнен тыс басқа бiр ретпен шығып қалғаны дәлелденiп, бұл туралы ипотека куәлiгiнiң иесi оны сатып алған кезде бiлсе немесе бiлуге тиiс болса, оның иесi заңсыз болып саналады.

4. Ипотека куәлiгiнiң басқа тұлғаларға кейiннен берiлуiне тыйым салатын ондағы жазбалар жарамсыз деп танылады.

Ескерту. 16-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.07.26. № 311 Заңдарымен.

17-бап. Жоғалтып алған ипотека куәлiгi бойынша құқықтарды қалпына келтiру

1. Жоғалтып алған ипотека куәлiгi бойынша құқықтарды сот iс жүргiзу заңдарында белгiленген тәртiппен қалпына келтiредi.

2. Егер жоғалтып алған ипотека куәлiгiнде жасалған барлық берiлу жазбалары түгел анықталса, кепiл ұстаушы үшiншi тұлғаға берген ипотека куәлiгi бойынша құқықтар қалпына келтiрiлуi мүмкiн.

3. Сот шешiмiнiң негiзiнде кепiл берушi оған "көшiрме" деген белгi соғып, ипотека куәлiгiнiң көшiрмесiн бередi.

18-бап. Ипотека куәлiгiн кепiлге беру

1. Ипотека куәлiгiнiң заңды иесiнiң мiндеттемелерiн орындауды қамтамасыз етуде ипотека куәлiгiн кепiлге беру Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiне сәйкес жүзеге асырылады.

2. Ипотека куәлiгiн кепiлге берумен қамтамасыз етiлген мiндеттеме орындалмаған жағдайда ипотека куәлiгiнiң кепiл ұстаушысы негiзгi мiндеттеме бойынша құқықтардың осы Заңның 16-бабында көзделген тәртiппен, шарттармен және салдарлармен өзiне берiлуiн талап етуге хақылы. Бұл құқықтарды беруден бас тартылған жағдайда ипотека куәлiгiнiң кепiл ұстаушысы мұндай құқықтардың өзiне ауыстырылуын сот тәртiбiмен талап ете алады.

3. Ипотека куәлiгi бойынша құқықтар өзiне берiлген немесе сотпен ауыстырылған ипотека куәлiгiнiң кепiл ұстаушысы ипотека куәлiгi мен негiзгi мiндеттеменiң шарттарына сәйкес ипотеканың мәнiнен айыпақы өндірiп алуға хақылы.

Ипотеканы өткiзу нәтижесiнде алынған сома ипотека куәлiгiнiң кепiл ұстаушысының борышын өтеуге, қалған сомасы жылжымайтын мүлiктi кепiлге берген тұлғаға осы Заңның 36-бабының талаптары ескерiлiп берiледi.

4. Ипотека куәлiгiнiң кепiл ұстаушысы мен ипотека куәлiгiн кепiлге берушiнiң келiсiмiмен ипотека куәлiгiнде ипотека куәлiгiнiң кепiлiмен қамтамасыз етiлген мiндеттеме сомасын түскен ақшадан ұстап қалу үшiн ипотека куәлiгiн белгiлi бiр мерзiм өткеннен кейiн сатуға кепiл ұстаушыға құқық беретiн арнайы кепiлдiк берiлу жазбасы жасалуы мүмкiн.

Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.06.03. № 427 Заңымен.

19-бап. Ипотека куәлiгiнiң күшiн тоқтату

1. Ипотека куәлiгiнiң күшi:

1) одан туындайтын құқықтар жүзеге асырылған ретте;

2) ол кепiл берушiге ерiктi берiлген ретте;

3) егер одан туындайтын талаптар негiзгi мiндеттеме бойынша борышқорларға негiзгi мiндеттеменi орындау мерзiмi басталғаннан кейiн бiр ай өткенге дейiн қойылмаса;

4) ипотеканың мәнi жоғалған жағдайда тоқтатылады.

2. Осы баптың 1-тармағының 3 және 4-тармақшаларында көзделген негiздер бойынша ипотека куәлiгiнiң күшi тоқтатылған жағдайда ипотека куәлiгi иесiнiң негiзгi мiндеттеменi орындау құқықтары сақталады.

4-тарау. Ипотеканы өткiзу

20-бап. Ипотеканы өткiзу негізі мен тәсілдері

1. Борышкер өзі жауап беретін, ипотекамен қамтамасыз етiлген міндеттемені орындамаған жағдайда, кепiл ұстаушының талаптарын қанағаттандыру үшін кепiлге салынған мүлiкке өндiрiп алу қолданылуы мүмкін.

1-1. Кепіл беруші жеке тұлғаның тұрғын үйімен қамтамасыз етілген және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес ипотекалық банктік қарыз шарты бойынша кепіл ұстаушы алдындағы міндеттемелерін орындау мақсатында осы Заңның 20-1-бабында белгіленген тәртіппен кепілге салынған мүлікті дербес өткізуге құқылы.

2. Кепiл ұстаушы өз талаптарын:

1) ипотеканы сот тәртiбiмен өткiзу;

2) егер бұл Қазақстан Республикасының заңдарында не ипотека шартында немесе тараптардың кейiнгi келiсiмiнде көзделген болса, ипотеканы сот тәртiбінен тыс өткiзу;

3) осы Заңның 32-бабына сәйкес сауда-саттық өткiзiлмеді деп жарияланған жағдайда, кепiлге салынған мүлiктi өз меншiгiне айналдыру арқылы қанағаттандыруға құқылы.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 17.07.2015 № 333-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-1-бап. Кепіл берушінің ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізуі

1. Кепіл беруші жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы, ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікке өндіріп алуды ықтимал қолдану туралы өзі хабардар етілген күннен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімде кепіл ұстаушының алдында көрсетілген мүлікті дербес өткізу туралы өтінішхат беруге құқылы.

2. Кепіл берушінің осы баптың 1-тармағында көрсетілген өтінішхатын алған кепіл ұстаушы он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде аталған өтінішхатты қарауға және егер борышкер негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болып табылмаса, кепіл беруші мен борышкерге ипотека нысанасын өткізудің ең төмен бағасын көрсете отырып, банктік қарыз шартында көзделген тәсілмен хабарлама жіберіп, кепіл берушіге ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу мүмкіндігін ұсынуға міндетті.

Егер борышкер негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болып табылмаса, кепіл ұстаушы кепіл беруші мен борышкерге жіберетін, ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу мүмкіндігін ұсыну туралы хабарламада өзге мәліметтерден басқа:

ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті ең төмен бағадан төмен емес бағамен өткізуге нұсқау;

ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу мерзімінің өту күні;

мәжбүрлеп орындау шараларын тоқтата тұру және ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізуден түсетін ақшаны кепіл ұстаушының банк шотына есепке жатқызу қажеттігі туралы хабар болуға тиіс.

Ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті өткізудің кепіл ұстаушы белгілейтін ең төменгі бағасы жасалған күнінен бастап алты айдан аспайтын уақыт өткен бағалау туралы есепте көрсетілген бағалау құнының жетпіс бес пайызын құрауға тиіс.

Бағалау Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

3. Ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу кепіл ұстаушы осы мүлікті дербес өткізу мүмкіндігін ұсыну туралы хабарлама жіберген күннен бастап үш ай ішінде жүзеге асырылады.

Жылжымайтын мүлікті дербес өткізудің неғұрлым ұзақ мерзімі ипотека шарты тараптарының келісімі бойынша белгіленеді.

Егер борышкер негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болып табылмаса, кепіл ұстаушы кепіл беруші мен борышкерді ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу мүмкіндігін ұсыну туралы хабардар етпеген жағдайда, кепіл беруші кепіл ұстаушыға жылжымайтын мүлікті дербес өткізу туралы өтінішхат жіберген күннен бастап күнтізбелік отыз күн өткеннен кейін үш ай мерзімде осы жылмымайтын мүлікті кепіл берушінің бастамасы бойынша жүргізілген, жасалған күнінен бастап алты ай өтпеген бағалау туралы есепте көрсетілген жылжымайтын мүліктің бағалау құнының жетпіс бес пайызынан төмен емес бағамен өткізуге құқылы.

4. Кепіл беруші ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті осы баптың 3-тармағында көзделген мерзімде өткізбеген жағдайда, кепіл ұстаушы осы Заңның 20-бабында көрсетілген тәсілдермен мұндай мүлікті өткізуге құқылы.

Ескерту. 4-тарау 20-1-баппен толықтырылды - ҚР 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Ипотеканы сот тәртiбiмен өткiзу

1. Ипотеканы сот тәртiбiмен өткiзу кепiл ұстаушының қуынымы бойынша сот шешiмiне сәйкес жүргiзiледi. Бұл ретте ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымайтын мүлiктi сату iс жүргiзу заңдарында белгiленген тәртiппен ашық сауда-саттықта сату арқылы жүргiзiледi.

2. Егер борышқор жол берген негiзгi мiндеттеменi бұзушылық мардымсыз болса және осының салдарынан кепiл ұстаушының қойған талаптарының мөлшерi кепiлге берiлген мүлiктiң құнына анық сәйкес келмесе, ипотека шарты бойынша кепiлге берiлген мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға рұқсат берiлмеуi мүмкiн.

3. Ипотека шарты бойынша кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктен айыпақы өндiрiп алу туралы шешiм қабылдаған кезде сот мыналарды анықтап, шешiмiнде көрсетуге тиiс:

1) оны сату аяқталғаннан кейiн айқындалатын жылжымайтын мүлiктi сақтау және өткiзу жөнiндегi шығыстар сомасын қоспағанда, кепiлге берiлген мүлiктiң құнынан кепiл ұстаушыға төленуi тиiс барлық сомаларды; проценттiк ара қатынаста есептелетiн сомалар үшiн сыйақы есептелетiн сома, сыйақының мөлшерi және ол есептелуге тиiс кезең;

2) құнынан кепiл ұстаушының талаптары қанағаттандырылатын, ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымалы мүлiк;

3) кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктi өткiзу кезiнде бастапқы сату бағасы;

4) егер олар қажет болатын болса, жылжымалы мүлiктi өткiзiлгенге дейiн сақтауды қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар.

4. Кепiл ұстаушының өтiнiшi бойынша дәлелдi себептерi болса, сот кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктен айыпақы өндірiп алу туралы шешiмде оның iске асырылуын, егер:

1) алып тасталды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2) ипотеканың мәнi ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердiң құрамындағы жер учаскесi болып табылса бiр жыл мерзiмге дейiн кейiнге қалдыруға хақылы.

Кепiлге берiлген жылжымалы мүлiктi өткiзудi кейiнге қалдыру тараптардың негiзгi мiндеттеме жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерiн қозғамайды және борышқорды кредитордың кейiнге қалдырылған мерзiмде ұлғайған шығындарын, оған тиесiлi сыйақы мен айыпты өтеуден босатпайды.

Егер кепiл берушi өзiне берiлген кейiнге қалдыру мерзiмiнiң шегiнде кепiл ұстаушының талаптарын қанағаттандырған болса, сот кепiл берушiнiң мәлімдеуі бойынша бұл шешiмдi өзгертедi.

5. Ипотеканы өткiзудi кейiнге қалдыруға мынадай жағдайларда:

1) егер ол кепiл ұстаушының қаржы жағдайын елеулi түрде нашарлатуға әкелуi мүмкiн болса;

2) егер кепiл берушiге немесе кепiл ұстаушыға қатысты оны банкрот деп тану туралы iс қозғалса, жол берiлмейдi.

Ескерту. 21-бапқа өзгерту енгізілді – ҚР 2003.06.03. № 427; 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Ипотеканы өткiзудi тоқтату

Үшiншi тұлға (заттай кепiлгер) болып табылатын борышкер және (немесе) кепiл берушi кепiл нысанасын сату өткiзiлгенге дейiн кез келген уақытта кепіл ұстаушының талаптарын, оларды ипотекалық шарт талаптарына сәйкес қанағаттандырған кезге қарай оларда қандай талаптар бар болса, сондай көлемде орындап, оған қатысты өндіріп алуды және оның өткiзiлуiн тоқтатуға құқылы. Осы құқықты шектейтiн келiсiм жарамсыз болады.

Егер сот тәртібінен тыс сауда-саттық өткізу туралы хабарландыру бірінші рет жарияланған күнге дейін борышкер - жеке тұлға және (немесе) үшiншi тұлға (заттай кепiлгер) болып табылатын кепiл берушi кепіл нысанасын сатып алу бағасы кепіл ұстаушының талаптарын іс жүзінде қанағаттандырған кезге қарай оларда қандай талаптар бар болса, сондай көлемде кепіл ұстаушының талаптарын жабатын сатып алушының кепіл ұстаушыға кандидатурасын ұсынса, осы тұлғаның артықшылықпен сатып алу құқығы болады. Бұл жағдайда кепіл ұстаушы кепіл нысанасын сатудан бас тартпауға тиіс.

Кепіл нысанасын артықшылықпен сатып алу құқығы бар адам кепіл ұстаушыға өзінің кандидатурасы сатып алушы ретінде ұсынылған күннен бастап он жұмыс күні ішінде өзі ұсынған сатып алу бағасын төлемеген кезде, кепіл ұстаушы осы Заңда белгіленген тәртіппен соттан тыс сауда-саттық өткізеді.

Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Ипотеканы өткiзуге байланысты шығыстарды өтеу

Ипотеканы өткiзуге байланысты кепiл ұстаушының тартқан шығыстары оған кепiлге берiлген мүлiктiң құнынан өтеледi.

24-бап. Ипотеканы сот тәртібінен тыс өткiзу рәсiмi

1. Ипотеканы сот тәртібінен тыс өткiзу рәсiмi сенiм бiлдiрілген адам ұйымдастыратын кепiлге қойылған мүлiкке сауда-саттық өткiзу арқылы жүргiзiледi.

2. Сенiм бiлдiрiлген адамды тараптар ипотека шартында не ипотека нысанасын соттан тыс тәртіппен өткізу кезіндегі келісімде айқындайды.

Егер күнтізбелік отыз күн өткеннен кейін сенім білдірілген адам тараптардың келісімімен айқындалмаған жағдайда, оны кепіл ұстаушы тағайындайды.

3. Кепiл ұстаушының талаптарын соттан тыс тәртiппен қанағаттандыруға:

1) жылжымайтын мүлiк ипотекасына басқа адамның немесе органның келiсiмi талап етілген және осындай келiсiм алынбаған;

2) қоғам үшiн елеулi тарихи, көркемдiк немесе мәдени құндылығы бар жылжымайтын мүлiк ипотеканың нысанасы болып табылған;

3) ортақ меншiктегi және оның меншiк иелерiнiң қайсыбiрi кепiл ұстаушының талабын соттан тыс тәртiппен қанағаттандыруға жазбаша келiсiм бермеген жылжымайтын мүлiк ипотеканың нысанасы болып табылған;

4) алып тасталды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5) жеке тұлға микроқаржы ұйымымен (кредиттік серіктестікпен) жасасқан микрокредит (кредит) беру туралы шарт бойынша қамтамасыз ету болып табылатын тұрғын үй және (немесе) тұрғын үй орналасқан жер учаскесі ипотеканың нысанасы болып табылған жағдайларда жол берiлмейдi.

Аталған жағдайларда кепiлге қойылған мүлiкті өндiрiп алу тек сот шешiмiмен ғана жүргiзiледi.

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.11.26 № 57-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Соттан тыс сауда-саттық жүргiзуге қойылатын талаптар

1. Сауда-саттық өткiзiлгенге дейiн мынадай рәсiмдер орындалуға тиiс:

1) сенiм бiлдiрілген тұлға жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы хабарлама жасайды, оны ипотека тіркелген органда тiркейдi және кепiл берушiге табыс етеді. Хабарламаны тiкелей беру мүмкiн болмаған кезде ол кепiл берушiге оның ипотекалық шартта көрсетiлген мекенжайы бойынша тапсырысты хатпен жiберiледi;

2) кепіл беруші ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу құқығын іске асырмаған немесе кепіл беруші ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті осы Заңның 20-1-бабының 3-тармағында белгіленген мерзімде немесе ипотекалық шарт тараптарының келісімі бойынша белгіленген мерзімде, бiрақ осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес хабарлама кепiл берушiге табыс етілген немесе жөнелтілген кезден бастап күнтізбелік отыз күннен ерте емес мерзімде өткізбеген жағдайларда, сенiм бiлдiрілген адам кепiлге салынған мүлікті бағалауды жүргізеді және кепiлге салынған мүлiкке сауда-саттық туралы хабарлама жасайды, оны ипотека тіркелген органда тiркейдi, кепiл ұстаушыға және кепiл берушiге бағалау туралы есепті және кепілге салынған мүліктің сауда-саттығы туралы хабарламаны табыс етеді немесе кепіл шартында көрсетілген мекенжайы бойынша оларға тапсырысты хатпен жібереді, сондай-ақ осы Заңның 28-бабына сәйкес сауда-саттық туралы хабарландыруды ресми жариялайды;

3) сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәттен бастап сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүлiкке қатысты барлық мәмiлелерге тыйым салынады, ал егер мәмiлелер жасалған болса, олар жарамсыз деп танылады;

4) сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәт пен оның өткiзiлу сәтiне дейiн кемiнде он күн өтуге тиiс.

1-1. Кепілге салынған мүлікті бағалау жөніндегі көрсетілетін қызметке ақы төлеу кепіл ұстаушыға жүктеледі.

Кепілге салынған мүлікті бағалау туралы есеппен келіспеген кепіл беруші "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүргізілген бағалау бойынша қорытынды алу үшін бағалаушылар палатасының сараптама кеңесіне жүгіне алады не оған Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен сотқа шағым жасай алады.

Бағалаушылар палатасының сараптама кеңесінің теріс қорытындысы не соттың бағалау туралы есепті анық емес деп тануы сенім білдірілген адамның жаңа бағалауды тағайындауы үшін негіз болып табылады. Бағалаушылар палатасының сараптама кеңесі теріс қорытынды берген жағдайда, тапсырыс беруші бағалау туралы есептің сараптамасы үшін төлеген ақыны бағалау туралы есепті жасаған бағалаушы немесе бағалаушы еңбек шартын жасасқан заңды тұлға өтейді.

Сенім білдірілген адам алты ай ішінде кепілге салынған мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізбеген жағдайда, оны қайта бағалау жүргізіледі.

2. Жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы хабарлама алғаннан кейiн кепiл берушi ипотеканы өткiзуге негiздердiң жоқтығы жөнiнде қуыныммен сотқа жүгiнуге хақылы.

Кепiл берушi сол сияқты осы Заңның 21-бабының 4-тармағында көзделген шарттарға орай ипотеканы өткiзудi кейiнге қалдыру туралы шағыммен сотқа жүгiнуге хақылы.

Қуыныммен (арызбен) сотқа жүгiну осы баптың 1-тармағының 2-тармақшасында көзделген мерзiмнiң өтуiн тоқтата тұрады.

Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2003.06.03 № 427, 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.03.25 № 421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.05 № 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

26-бап. Жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы хабарламаның мазмұны

Ескерту. 26-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы хабарламада мынадай мәліметтер қамтылуға тиiс:

1) кепiл берушiнiң аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

2) кепiл ұстаушының аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

3) орындалмаған мiндеттемелердiң қысқаша баяны;

4) негiзгi мiндеттеменiң қорытылған жиынтығы;

5) кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң жорамалды сатылуына дейiн кепiл берушi төлеуге тиiс барлық өзге де алымдар, шығындар және шығыстардың қорытылған жиынтығы;

6) барлық берешектердiң хабарлама алынған сәттен бастап отыз күн iшiнде толық өтелуi туралы ұсыныс;

7) ипотеканың мәнi болып табылатын жылжымайтын мүлiкке сауда-саттық өткiзудiң мүмкiндiгi туралы ескерту;

7-1) алып тасталды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-2) жеке тұлға болып табылатын кепіл берушінің хабарлама табыс етілген немесе тапсырысты хатпен алынған кезден бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімде кепіл ұстаушының алдында жеке тұлғаның тұрғын үйімен қамтамасыз етілген, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес ипотекалық банктік қарыз бойынша ипотека нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлікті дербес өткізу туралы өтінішхат беру құқығы туралы шарт;

8) сенiм бiлдiрген тұлғаның аты-жөнi (атауы), тұрғылықты жері (орналасқан жері).

Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2003.06.03 № 427, 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-бап. Сауда-саттық өткiзу туралы хабарламаның мазмұны

Сауда-саттық өткiзу туралы хабарламада мынадай деректер болуға тиiс:

1) кепiл берушiнiң аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

2) кепiл ұстаушының аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

3) орындалмаған мiндеттемелердiң қысқаша баяны және ипотеканы өткiзу есебiнен қанағаттандырылуға тиiс кепiл берушiнiң кепiл ұстаушының алдындағы барлық берешектерiнiң жалпы сомасы;

4) ипотеканың мәнi болып табылатын және сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүліктің атауы, сыны мен сипаттамасы;

5) сауда-саттықты өткiзудiң уақыты мен орны;

6) сенiм бiлдiрілген тұлғаның аты-жөнi (атауы), тұрғылықты жері (орналасқан жері) және телефон нөмiрi.

28-бап. Сауда-саттық туралы құлақтандыру және оны жариялау

1. Сенiм бiлдiрілген адам сауда-саттық өткiзiлгенге дейiн кемiнде күнтізбелік он күн бұрын жылжымайтын мүлік орналасқан жер бойынша Қазақстан Республикасы облысының, республикалық маңызы бар қаласының, астанасының аумағында таратылатын мерзiмдi баспа басылымдарында қазақ және орыс тілдерінде сауда-саттық туралы хабарландыру жариялайды.

2. Сауда-саттық туралы құлақтандыруда мынадай деректер болуға тиiс:

1) сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүлiктiң атауы, сыны мен сипаттамасы;

2) жылжымайтын мүлiктiң дәл орны;

3) егер ол сауда-саттық шарттарында көзделген болса, сауда-саттыққа қатысушының кепiлдi жарнасының сомасы;

4) сатып алу бағасын төлеудiң тәртiбi мен мерзiмi;

5) сауда-саттықты өткiзу уақыты мен орны;

6) сауда-саттықты өткiзетiн сенiм бiлдiрiлген тұлғаның аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері), анықтамалар мен төлем деректемелерi үшiн берiлетiн оның телефон нөмiрi.

Егер бұл мүмкiн болса және оған ешқандай кедергi болмаса, сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүлiктiң нақ өзiнiң көрнектi тұсына сауда-саттық туралы құлақтандырудың бiр данасы оны өткiзуден кемiнде он күн бұрын iлiнiп қойылады.

Ескерту. 28-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2003.06.03 № 427, 2011.02.10 № 406-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

29-бап. Сауда-саттықты ұйымдастыру және өткiзу

1. Сауда-саттықты сенiм бiлдiрiлген тұлға ұйымдастырып, өткiзедi.

2. Сауда-саттық елдi мекенде (қалада, ауданда, поселкеде, ауылда) мүлiк орналасқан жерде өткiзiледi.

3. Сауда-саттық аптаның кез келген күнi 9-дан 18 сағатқа дейiнгi уақытқа тағайындалады.

Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

30-бап. Сауда-саттыққа қатысушылар

Сауда-саттыққа:

кепіл ұстаушыны және оның жұмыскерлерін, сондай-ақ тізбесі "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 64-бабында айқындалған онымен үлестес тұлғаларды;

егер оның жұмыскері, құрылтайшысы, қатысушысы, сондай-ақ осы заңды тұлғамен шарт арқылы байланысқан, соған сәйкес ол заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді айқындауға құқылы тұлға сауда-саттыққа екінші қатысушы болып табылса, заңды тұлғаны;

егер оның жақын туысы, жұбайы (зайыбы) сауда-саттыққа екінші қатысушы болып табылса, жеке тұлғаны;

жылжымайтын мүлікті бағалаған бағалаушыны, сондай-ақ оның жақын туыстарын, жұбайын (зайыбын);

сенім білдірілген адамды қоспағанда, кез келген заңды тұлғалар мен азаматтардың қатысуға құқығы бар.

Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Кепiлдiк жарна және сатып алу бағасын төлеу

1. Сауда-саттық басталар алдында сенiм бiлдiрген тұлға әрбiр сауда-саттыққа қатысушыдан кепiлдiк жарнасын енгiзудi немесе жорамал сатып алу құнын оның төлеуге қабiлеттi екенiн растайтын өзге де дәлелдердi талап етуге хақылы. Сауда-саттық аяқталар алдында сенiм бiлдiрген тұлға ақырғы бағаны ұсынған сауда-саттыққа қатысушыдан осы соманы толық көлемде қолма-қол ақшамен, банк чегi түрiнде немесе Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген өзге де есеп айырысу жолдарымен дереу енгiзудi не сауда-саттық аяқталғаннан кейiн сауда-саттық туралы құлақтандыруда көрсетілген жолдармен және мерзімде аталған бағаны оның төлеуге қабiлеттiлiгiнің дәлелдерiн талап етуге хақылы.

2. Сатып алушы дереу төлем жасаудан бас тартқан не оның сауда-саттық туралы құлақтандыруда көзделген мерзiмде төлем жасау мүмкiндiгiне дәлелi болмаса, ол сауда-саттыққа қатысушылар құрамынан шығарылады да, сауда-саттық жалғастырылады деп саналады. Оны жалғастыру мүмкiндiгi болмаған, сондай-ақ сауда-саттықта сатып алған мүлiкке сатып алушы төлем жасамаған жағдайда, осы Заңда белгiленген тәртiппен өткiзiлетiн жаңа сауда-саттық тағайындалады.

3. Алып тасталды - ҚР 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4. Қатысушылардың кепiлдiк жарналары сауда-саттық аяқталғаннан кейiн қайтарылуға тиiс. Сауда-саттықты ұтқан қатысушының кепiлдiк жарнасы сатып алу бағасының есебiне жатқызылады.

Сауда-саттықты ұтқан, бiрақ сатып алу бағасын төлемеген қатысушының кепiлдiк жарнасы сенiм бiлдiрген тұлғаның қарамағында қалады және ол бұны осы Заңның 28-бабында белгiлеген тәртiппен пайдаланады.

Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

32-бап. Сауда-саттық өткiзiлмеген деп жариялау

1. Сенiм бiлдiрiлген тұлға, егер:

1) сауда-саттыққа бiр ғана сатып алушы келсе;

2) сауда-саттықта ұтқан тұлға сатып алу бағасын белгiленген мерзiмде енгiзбесе, сауда-саттық өткiзiлмеген деп жариялайды.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген жағдаяттардың бiрi орын алса, келесi күнi сауда-саттық өткiзiлмеген деп жариялануға тиiс.

3. Бiр ғана сатып алушы қатысқандықтан, сауда-саттық өткiзiлмедi деп жарияланған кезде кепiл ұстаушы мүлікті бағалаушы жасаған бағалау туралы есеп негiзiнде сот шешiмiмен белгіленген немесе сенiм бiлдiрілген тұлға белгiлеген ағымдағы бағалау құны бойынша өз меншiгiне айналдыруға немесе жаңа сауда-саттық тағайындауды талап етуге хақылы.

Осы баптың 1-тармағының 2-тармақшасында көзделген негiздер бойынша сауда-саттық өткiзiлмедi деп жарияланғаннан кейiн он күн iшiнде кепiл ұстаушы кепiлге берiлген жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату шартын жасасу арқылы сатып алуға хақылы.

Бұл ретте ипотека шарты тоқтатылады.

Синдикатталған қаржыландыру кезінде, егер тең кепіл ұстаушылар арасындағы шартта өзгеше белгіленбесе, кепілге қойылған мүлікті өз меншігіне айналдырудың бірінші кезектегі құқығы борышкердің неғұрлым көп сомадағы берешегі бар тең кепіл ұстаушыға тиесілі.

Кепілге қойылған мүлікті өз меншігіне айналдырған тең кепіл ұстаушы бағалаушы жасаған бағалау туралы есеп негізінде сот шешімімен белгіленетін немесе сенім білдірілген тұлға белгілейтін бағалау құнын негізге ала отырып, қалған тең кепіл ұстаушыларға олардың кепілмен қамтамасыз етілген талаптарының мөлшеріне барабар ақша сомасын он жұмыс күні ішінде төлеуге міндетті.

4. Жаңа саудаласу туралы құлақтандыру осы Заңның 28-бабына сәйкес жарияланады.

Ескерту. 32 бапқа өзгерту енгізілді – ҚР 2000.11.08. № 96, 2003.06.03. № 427; 10.01.2018 № 134-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

33-бап. Сотқа жүгiну құқығы

Кепiл берушi, сондай-ақ егер ол кепiл берушi болып табылмаса, негiзгi мiндеттеме бойынша борышқор сауда-саттық өткiзудiң рәсiмi бұзылған жағдайда жылжымайтын мүлiк орналасқан жердегi сотта оның нәтижелерiн 3 ай iшiнде даулауға хақылы.

Қуыным жасау арызын беру сауда-саттық нәтижесiнен туындайтын iс-әрекеттiң жасалуын тоқтатпайды.

33-1-бап. Соттан тыс сауда-саттықты жарамсыз деп тану негіздері

Соттан тыс сауда-саттық мынадай негіздер бойынша сот тәртібімен жарамсыз деп танылуы мүмкін:

1) осы Заңның 24-бабының 3-тармағында көзделген мән-жайлардың болуы;

2) жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы және ипотекалық шартты тіркеген органның сауда-саттықты ықтимал өткізуі туралы хабарламаны тіркеудің болмауы;

3) сауда-саттық туралы хабарландыру алғашқы жарияланған кезден бастап және оны өткізген кезге дейін осы Заңның 25-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген мерзімнің бұзылуы;

4) егер қарыз алушының кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемесін орындау мерзімінің өтуі жылжымайтын мүлікті соттан тыс тәртіппен өткізуді жүргізудің басталғаны туралы хабарлама табыс етілген кезге екі айдан аз болса;

5) осы Заңның 28-бабына сәйкес жылжымайтын мүліктің орналасқан жері бойынша облыс, республикалық маңызы бар қала, Қазақстан Республикасының астанасы аумағында таратылатын мерзімді баспа басылымдарында сауда-саттық туралы хабарландыруды қазақ және орыс тілдерінде жариялаудың болмауы;

6) осы Заңның 28-бабының 1-тармағына сәйкес мерзімді баспа басылымдарында сауда-саттық туралы хабарландырудың сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он күннен аз мерзімде жариялануы;

7) осы Заңның 26 және 27-баптарында көзделген хабарламаларда мәліметтердің болмауы;

8) сауда-саттық туралы хабарландыруда осы Заңның 28-бабының 2-тармағында көзделген ақпараттың болмауы;

9) осы Заңның 29-бабында көзделген талаптардың бұзылуы;

10) сенім білдірілген тұлғада сауда-саттық өткізуге өкілеттіктердің болмауы.

Ескерту. Заң 33-1-баппен толықтырылды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34-бап. Жылжымайтын мүлiктi сатып алушыға беру

Сауда-саттық аяқталып, сатып алушы ақырғы және өзiнен талап етiлген басқа да барлық төлемдердi енгiзгеннен кейiн сенiм бiлдiрiлген тұлға оған сауда-саттықта жылжымайтын мүлiктi сатып алғаны туралы құжатты тапсырады, онда мынадай мәлiметтер болуға тиiс:

1) сауда-саттықты өткiзудiң негiзi;

2) оны өткiзудiң орны мен уақыты;

3) сауда-саттықта сатып алынған мүлiктiң атауы, сыны мен сипаттамасы, оның орналасқан жерi;

4) кепiл берушi - мүлiктiң бұрынғы иесiнiң аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

5) сатып алушының аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері);

6) сатып алушы төлеген сатып алу бағасы;

7) сауда-саттықты өткiзген сенiм бiлдiрiлген тұлғаның аты-жөнi (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан жері).

Сауда-саттықта жылжымайтын мүлiктiң сатып алынғаны туралы құжат сенiм бiлдiрiлген тұлғаның қойылған қолымен бекiтiледi.

Жеке кәсіпкерлік субъектілерін қоспағанда, егер сенiм бiлдiрiлген тұлға заңды тұлға болып табылса, оның өкiлiнiң қойған қолы осы заңды тұлғаның мөрiмен расталады; егер сенiм бiлдiрiлген тұлға жеке тұлға болса, оның қойған қолы нотариалдық тәртiппен расталады.

Ескерту. 34-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

35-бап. Кепiл берушiнiң жылжымайтын мүлiктi беруден бас тартуы

Кепiл берушi сатып алушыға ол сауда-саттықта сатып алған жылжымайтын мүлiктi беруден, тұрғын үй-жайды босатқысы келмегенiн қоса, бас тартқан жағдайда, сатып алушы мүлiк орналасқан жердегi сотқа жүгiнуге хақылы.

Бұл ретте туындаған барлық сот шығыстарын кепiл берушi ипотеканы өткiзуден алған қаражатының есебiнен өтейдi.

36-бап. Сауда-саттықтан түскен түсiмдi бөлу

1. Сенiм бiлдiрiлген тұлға сауда-саттықтан түскен түсiмдi мынадай басымдық ретiмен:

1) сауда-саттықты өткiзудiң шығындары мен шығыстарын өтеуге;

2) ипотекамен қамтамасыз етiлген негiзгi мiндеттеме үшiн төлем жасауға;

3) қайталама кепiл және аударым кепiлiмен қамтамасыз етiлген, мерзiмi өткен мiндеттемелердi, сондай-ақ заң актiлерiнде белгiленген кезек ретiмен басқа да жылжымайтын мүлiк ауыртпалықтарын төлеуге;

4) кепiл берушiге қалған соманы қайтаруға арнап бөледi.

2. Синдикатталған қаржыландыру кезінде сенім білдірілген тұлға сауда-саттықтан түскен түсімді мынадай басымдық ретімен:

1) сауда-саттықты өткізудің шығындары мен шығыстарын өтеуге;

2) тең кепіл ұстаушылар алдында ипотекамен қамтамасыз етілген негізгі міндеттемені олардың талаптарына барабар мөлшерде төлеуге;

3) қайталама кепілмен және қайта қойылған кепілмен қамтамасыз етілген, мерзімі өткен міндеттемелерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген кезек ретімен өзге де жылжымайтын мүлік ауыртпалықтарын төлеуге;

4) кепіл берушіге қалған соманы қайтаруға арнап бөледі.

Ескерту. 36-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. Ипотеканы тоқтату

37-бап. Ипотеканы тоқтатудың негiздерi

1. Егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, ипотека Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 322-бабында көзделген негiздер бойынша тоқтатылады. Жылжымайтын мүлік ипотекасын негізгі міндеттемені орындауға, ипотека мәніне айыпақы өндіріп алуға және өзге де негіздерге байланысты тоқтатуды мемлекеттік тіркеу жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы заңнамада белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Ипотекалық шартты жасасу кезiнде негiзгi мiндеттеменi толығымен қамтамасыз еткен кепiлге берiлген мүлiк негiзгi мiндеттеменiң сомасынан төмен бағамен соттан тыс тәртiппен сатылған кезде, сондай-ақ осындай мүлiкті кепiлде ұстаушының меншiгiне өткен кезде, ипотеканың тоқтатылуымен бiр мезгiлде негiзгi мiндеттеме де тоқтатылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің нормалары кепілге қойылған мүлікті сот тәртібімен сату күніне борышкер-жеке тұлғада республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жалақының екі еселенген ең төмен мөлшерінен асатын өндіріп алу қолданылуы мүмкін өзге мүлік немесе кіріс болмағанда, ипотекалық тұрғын үй қарызы шарты жасалған кезде жеке тұлғаға тиесілі және негізгі міндеттемені толығымен қамтамасыз еткен ипотекалық тұрғын үй қарызы шарты бойынша кепілге қойылған жылжымайтын мүлікті сот тәртібімен сату жағдайына қолданылады.

3. Кепіл беруші ипотекалық шарт жасасу кезiнде негiзгi мiндеттеменi толық қамтамасыз еткен жылжымайтын мүлiкті кепіл ұстаушымен келісілген бағадан төмен емес бағамен осы Заңның 20-1-бабында белгіленген тәртіппен дербес өткізген жағдайда, ипотеканың тоқтатылуымен бір мезгілде негiзгi мiндеттеме тоқтатылады.

Ескерту. 37-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2003.06.03 № 427, 2007.07.26 № 311; 24.11.2015 № 422-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 43-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

38-бап. Осы Заңның күшi

Осы Заң 1996 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

      Unofficial translation
      Footnote. The form of act is amended; title is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.12.2005 № 107 (the order of enforcement see Article 2 of the Law № 107).
      Footnote. Throughout the text Edict the words "place of residence (location)" is substituted by the words " place of residence (location)" in the relevant case of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427;
      Throughout the text the word "Edict" is substitute by the word "the Law" of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.12.2005 № 107 (the order of enforcement see Article 2 of the Law № 107 ).

Chapter 1. General provisions

Article 1. Basic concepts used in this Law

The following basic concepts shall be used in this Law:

1) real estate (real estate) - land plots, as well as buildings, structures and other property firmly connected with the land, that shall be, objects, the movement of which is impossible without disproportionate damage to their purpose;

2) mortgage of real estate (mortgage) - a type of pledge in which the pledged real estate or a share in it shall remain in the possession and use of the pledgor or a third party;

3) mortgage loan - a loan, including a bank loan or a syndicated loan secured by a mortgage of real estate;

4) mortgage housing loan - a mortgage bank loan provided for the purpose of building a home or buying and (or) repairing it;

5) mortgage organization - a legal entity whose exclusive activity shall be the activity provided for by this Law;

6) mortgage agreement - agreement of the parties on the establishment of a mortgage to secure the main obligation;

7) sale of a mortgage - sale of property that shall be the subject of a mortgage;

8) pledger - a person whose real estate or share in it shall be the subject of a mortgage;

9) pledgee - a person whose interests under the main obligation shall be secured by a mortgage;

10) principal obligation - a debt or other obligation fully or partially secured by a mortgage;

11) the authorized body for architecture, urban planning and construction shall be the central state body exercising leadership in the field of state management of architectural, town planning and construction activities;

12) proxy - a person who carries out the sale of a mortgage out of court;

13) authorized body - a state body that shall carry out state regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Footnote. Article 1 – in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Scope of application of this Law

1. Relations, arising upon application of the mortgage of property as the method of securing obligations shall be regulated by this Law. General rules on pledge, contained in the Civil Code of the Republic of Kazakhstan, shall be applied to the mortgage of property, if other rules are not established by this Law. Regulations of this Law shall be applied in case of contravention between this Law and other legislative acts in a part of regulation of mortgage of property.

2. Rules of this Law on mortgage, arising under contract, shall be applied correspondingly to the mortgage, arising on the ground of legislative act.

3. Peculiarities of mortgage of land plots and rights in it may be provided by the land legislation.

4. Requirements for mortgage organizations, linked with receiving of the licenses by them for carrying out of banking operations, provided by this Law, as well as by regulation of its activity, shall be established by the regulatory legal acts of authorized body.

5. For mortgage organizations and other legal entities operating within the framework of the special regulatory regime introduced in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On state regulation, control and supervision of financial market and financial organizations”, the norms of this Law and regulatory legal acts of the authorized body, the National Bank of the Republic of Kazakhstan adopted in accordance with this Law, shall be distributed within the limits provided for by the conditions of the special regulatory regime.

Footnote. Article 2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.12.2005 № 107 (the order of enforcement see Article 2 of the Law № 107); № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 03.07.2019 № 262-VI (shall be enforced from 01.01.2020).

Article 3. Limits of securing of basic obligation by mortgage

1. The mortgage shall secure the payment of principal of loan under contract of mortgage loan or other obligation, provided by the mortgage contract in whole or in a part to the pledge holder.

The mortgage, established in security of the contract of mortgage loan, shall secure the payment of remuneration (interest) owing to a creditor for using of credit by them, unless otherwise provided by the contract.

2. The mortgage shall secure requirements of pledge holder in that volume, which they shall have to the date of its satisfaction, unless otherwise provided in the contract, shall include:

1) compensation of losses, caused by non-fulfilment, arrear or other improper performance of basic obligations;

2) penalty (fine, late fee) for non-fulfilment, delay in performance or other improper performance of basic obligations;

3) penalty for unlawful using of other people’s money, provided by the basic obligation or legislative acts.

3. The mortgage shall provide as well:

1) claim costs reimbursements and other expenses, caused by the foreclosure to the mortgaged property;

2) compensation of expenses on realization of the mortgage.

4. If the fixed overall amount of claims of pledge holder, provided by mortgage is specified in the mortgage contract, obligation of the debtor in the part exceeding this amount shall not be provided by mortgage, with the exception of the requirements provided by paragraph 3 of this Article and with Article 4 of this law.

Footnote. Article 3 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.1997 № 154 Z970154; dated 03.06.2003 № 427.

Article 4. Hypothecation of additional expenses of pledge holder

In the cases, when a pledge holder shall be obliged to incur expenses on its maintaining and protection or on extinguishment of debt of pledger on related with this immovable property of tax, fees or community charges in accordance with the conditions of mortgage contract or necessarily to secure maintaining of mortgaged property, compensation of these necessary expenses shall be secured to the pledge holder at the expense of mortgaged property.

Article 5. The mortgage of immovable property, being in common property

1. The mortgage on immovable property, being in joint property, may be placed in existence of written consent of all holders on it.

2. Holder of a share in common property may pledge its share in the right to the common property without consent of the other holders.

Chapter 1-1. The mortgage organization

Footnote. The Law is supplemented by chapter 1-1 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 23.12.2005 № 107 (the order of enforcement see Article 2 of the Law № 107).

Article 5-1. Establishing a mortgage organization

1. The mortgage organization shall be established in the form of joint-stock company in accordance with the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

2. The name of a mortgage organization shall contain the words “mortgage organization”.

A legal entity, not registered in established by the legislation procedure of the Republic of Kazakhstan as a mortgage organization, may not be referred as a mortgage organization.

The requirements provided for by parts one and two of this clause shall not apply to the Unified Housing Construction Operator.

3. A mortgage organization shall be a commercial organization, carrying out the separate banking operations, on the basis of a license issued by the authorized body.

Footnote. Article 5-1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 09.06.2020 № 341-VI (shall come into effect from 01.07.2020).

Article 5-2. An activity of mortgage organization

1. The main activity of a mortgage organization shall be the provision of a mortgage bank loan on the basis of a license of an authorized body to carry out bank borrowing operations.

2. A mortgage organization shall have a right to carry out the following additional operations:

1) trust operations: management of claims on mortgage bank loans in the interests and on behalf of the principal;

2) factoring transaction:

acquisition of rights of demand for payment from the customer of goods (works, services) with risk attachment of non-payment;

3) forfaiting transactions (forfeiting): settlement of obligations of the customer of goods (works, services) by discount without recourse;

4) leasing activity.

3. The procedure of issuance, suspension and termination of a license of mortgage organization shall be established by the regulatory legal acts of the authorized body.

4. A mortgage organization shall have a right to carry out the following types of activity:

1) Investment activity in recognition of limitations, provided by paragraph 6 of this Article;

2) realization of special literature on issues of mortgage lending on all types of information media;

3) realization of own holding;

4) realization of mortgaged property according to the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) provision of consulting services on issues, linked with its activity;

6) issue and placement of securities, as well as obligations;

7) realization of application software, using for automatization of activity of mortgage organizations;

8) organization and conducting training in order of raising of qualification of specialists in the field of mortgage lending.

4-1. The Unified Housing Construction Operator, along with the activities and operations provided for in paragraphs 1, 2, 4 and 5 of this article, shall have the right to:

1) provide loans to an authorized organization determined in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On Participatory Interest in Housing Construction" and legal entities engaged in construction within the framework of state housing construction programs;

2) carry out activities provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on participatory interest in housing construction, on architectural, urban planning and construction activities, other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan and the charter.

5. A mortgage organization shall have a right to use the sources of financing, not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan for providing of its activity.

6. Acquisition of a stake in the authorized capitals or stocks of legal entities shall be prohibited to the mortgage organization, except of the cases of acquisition of a stake in the authorized capitals or stocks of:

1) financial organizations;

2) legal entities, not being financial organizations, whose stocks are included in the list of the stock exchange, carrying out activity in the territory of the Republic of Kazakhstan, on the highest category of listing;

3) legal entities, carrying out automatization of activity of mortgage organizations.

The requirement provided for by the first part of this clause shall not apply to the Unified Housing Construction Operator.

Footnote. Article 5-2 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 12.01.2007 № 222 (shall be enforced upon expiry of six months from the date of its official publication); dated 09.06.2020 № 341-VI (shall come into effect from 01.07.2020); dated 19.06.2024 №97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 5-3. Competence of the authorized body and the National Bank of the Republic of Kazakhstan

Footnote. The title of Article 5-3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2019 № 262-VI (shall be enforced from 01.01.2020).

1. An authorized body in relation to the mortgage organizations shall exercise the following powers:

1) shall issue a license to the mortgage organizations for carrying out banking operations, provided by this Law;

2) shall maintain a register of mortgage organizations;

3) shall establish prudential regulations and other compulsory to observation of regulations and limits by the mortgage organizations;

4) shall issue mandatory regulatory legal acts by the mortgage organizations;

5) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2019 № 262-VI (shall be enforced from 01.01.2020);

6) independently or with the assistance of other organizations shall carry out inspection of activity of mortgage organizations;

6-1) shall monitor mortgage organizations’ compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on counteracting the legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

7) other functions, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

1-1. The National Bank of the Republic of Kazakhstan, in agreement with the authorized body, determines the list, reporting forms, terms and procedure for its submission by mortgage organizations to the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

1-2. The authorized body concerning the Unified Housing Construction Operator shall exercise the powers provided for in paragraph 1 of this article, in terms of the activities and operations provided for in paragraphs 1, 2, 4 and subparagraph 1) of paragraph 4-1 of Article 5-2 of this Law.

2. Procedure of application of enforcement of actions and sanctions shall be established by the regulatory legal acts of the authorized body.

3. If a mortgage organization fails to comply with the requirements of the authorized body for adjusting the data in its financial and (or) other statements, specified in a written order, the authorized body calculates prudential standards and other compulsory norms and limits on the basis of the statements it has adjusted on its own.

Footnote. Article 5-3 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.02.2007 № 230 (the order of enforcement see Article 2) dated 10.02.2011 № 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.07.2011 No 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); № 206-V as of 10.06.2014 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 422-V as of 24.11.2015 (shall be enforced from 01.01.2016); dated 03.07.2019 № 262-VI (shall be enforced from 01.01.2020); dated 09.06.2020 № 341-VI (shall come into effect from 01.07.2020).

Article 5-4. Supervisory response measures and sanctions

In case of violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan by a mortgage organization, detection of drawbacks and (or) risks in its activities, the authorized body applies supervisory response measures and sanctions to the mortgage organization provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Banks and Banking Activities in the Republic of Kazakhstan”.

Footnote. Article 5-4 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced from 01.01.2019)

Article 5-5. Measures of state support within the framework of state housing construction programs

State support shall be provided within the framework of state housing construction programs through:

subsidizing part of the interest rate on mortgage housing loans issued by second-tier banks to the population through entities of the quasi-public sector;

subsidizing the interest rate on loans issued by second-tier banks to private businesses for housing construction, through entities of the quasi-public sector.

Footnote. Chapter 1 is supplemented with Article 5-5 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 34-VI as of 28.12.2016 (shall be enforced from 01.01.2017); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 09.06.2020 № 341-VI (shall come into effect from 01.07.2020).

Article 5-6. Competence of the authorized body for architecture, town planning and construction

The authorized body for architecture, urban planning and construction to stimulate housing construction within the framework of state housing construction programs shall:

1) subsidize a part of the interest rate on mortgage housing loans issued by second-tier banks to the population through entities of the quasi-public sector, as well as subsidize the interest rate on loans issued by second-tier banks to private business entities for housing construction, through entities of the quasi-public sector;

2) develop rules for granting subsidies for reimbursement of part of the interest rate on mortgage housing loans issued by second-tier banks to the population through entities of the quasi-public sector, as well as rules for subsidizing the interest rate on loans issued by second-tier banks to private business entities for housing construction, through entities quasi-public sector and approve them in agreement with the central authorized body for budget planning.

Footnote. Chapter 1 is supplemented with Article 5-6 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 34-VI as of 28.12.2016 (shall be enforced from 01.01.2017); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 09.06.2020 № 341-VI (shall come into effect from 01.07.2020).

Chapter 2. Mortgage contract Article 6. The form of the mortgage contract

1. A mortgage contract shall be concluded in written form, signed by the pledger and the pledge holder, as well as by the debtor, if the pledger is not a debtor (collateral guarantor).

2. A mortgage contract shall be the ground for mortgage registry. The right of mortgage shall arise from the date of its registration.

3. Notarial certification of mortgage contract shall be carried out at will of the parties.

4. Rights of pledge holder may be confirmed (registered) by the issuance of mortgage certificate.

Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.03.2011 № 421-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 7. The content of a mortgage contract

1. In the mortgage contract shall be specified:

1) the name (name) and place of residence (location) of the pledger and pledge holder, as well as a debtor, if a pledger (collateral guarantor) is not be a debtor on the basic obligation;

2) the subject of the basic obligation, its amount and performance periods;

3) inventory and location of mortgaged property;

4) description of a right, in which immovable property, being a subject of a mortgage, shall subject to the pledger (right of property, right of economic management and other);

5) other conditions, on which upon application of any party in the mortgage contract, an agreement shall be reached and not prohibited by the legislation;

4-1) the pledger’s obligation to provide access to the lender and (or) appraisers to the collateral to determine its estimated value under the procedure for extrajudicial realization of the collateral;

4-2) the pledger’s consent to extrajudicially satisfy the pledge holder’s claims in the event of the borrower’s failure to perform or improper performance of the collateralized obligation, for which he/she/it is responsible;

4-3) the pledger’s obligation to inform the pledge holder on all the changes related to the pledger’s identity, within fifteen working days of such changes.

1-1. It shall be prohibited to specify in the mortgage contract the right to demand early repayment of the loan amount and interest thereon, excluding the cases stipulated in the Civil Code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

2. If the basic obligation is executed in parts, in the mortgage contract shall be specified the terms or periodicity of relevant payments and its amounts or conditions, permitting to determine these amounts.

Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03 06 2003 № 427; № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall be promulgated ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Consequences of violation of rules on alienation of mortgaged property

1. Upon alienation of immovable property, pledged on mortgage contract, with violation of rules, containing in paragraph 2 of Article 315 of Civil Code of the Republic of Kazakhstan, a pledge holder shall have a right to require:

1) recognition of transaction on alienation of immovable property is invalid;

2) early fulfilment of the basic obligation and foreclosure of mortgaged property independently from whether to whom it belong.

In last case, if it is proved, that an acquirer of mortgaged property at the moment of its acquisition knew or should know that immovable property is alienated with violation of rules, this acquirer shall bear responsibility within the cost of the mentioned immovable property for non-fulfillment of the obligation, provided by mortgage jointly and severally with a pledger.

2. Upon issuance of mortgage certificate by the pledger, alienation of mortgaged property shall not be allowed.

Upon alienation of mortgaged property, consequences, provided by paragraph 1 of this Article shall apply.

Article 9. Transfer of rights on mortgage contract

Transfer of rights on mortgage contract shall be carried out in compliance with rules on assignment of a claim, and in the case of issuance of mortgage certificate – according to the procedure, established by Article 16 of this Law, and shall subject to the state registration.

Article 9-1. Alteration of mortgage contract

Introduction of amendment of the terms and conditions of the main obligation and/or mortgage agreement shall be executed by the pledgor and the pledgee (other individuals who have signed the main obligation agreement and the mortgage agreement) an additional agreement to the main obligation agreement and to the mortgage agreement, except as provided for in the second part of this Article, subparagraph 11) of paragraph 2 of Article 5-1, Article 34 (3) to (2), paragraphs 3 and 10 of Article 61-4, subparagraph 2) of paragraph 5 of Article 61-11 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Banks and Banking Activities in the Republic of Kazakhstan," the first part of subparagraph 11-2) of paragraph 2 of Article 7 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Microfinance Activities," the second part of paragraph 2 of Article 6-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On collection activities," as well as in the second part of paragraph 3 of Article 51-3 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the National Bank of the Republic of Kazakhstan."

The terms of the agreement on the main obligation and the mortgage agreement may be changed unilaterally by a bank or an organization carrying out certain types of banking operations, in the case provided for by paragraph six of part two of paragraph 3 of Article 34 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On banks and banking activities in the Republic of Kazakhstan", to implement the Program for Refinancing Mortgage Housing Loans (mortgage loans) approved by the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

Upon existing of the mortgage certificate, alteration of the basic obligation and (or) mortgage contract, intending alteration of its content, shall be the basic for alteration and (or) attachment to the mortgage certificate according to the procedure, provided by Article 13-1 of this Law.

Footnote. Supplemented by Article 9-1 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.07.2007 № 311 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 49-VI as of 27.02.2017 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced from 01.01.2019); dated 03.07.2020 № 359-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. Prevention of the pledger on rights of third parties with a view to mortgage

Upon conclusion of the mortgage contract the pledger shall be obliged to prevent the pledge holder on all rights of third parties known to him (her) with a view to mortgage to the moment of mortgage registry, even if these rights are not registered in accordance with the established procedure. Non-fulfilment of this rule shall grant the right to the pledge holder to require of early fulfillment of the basic obligation or alteration of the mortgage contract.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.03.2011 № 421-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 11. Annex to the mortgage contract

The documents, specifying conditions of mortgage, and/or conditions, necessary for exercising of the rights of pledge holder on this contract may be enclosed to the mortgage contract.

Chapter 3. Mortgage certificate Article 12. Definition of the mortgage certificate

1. A mortgage certificate shall be an order security, certifying the right of its legal holder:

1) on getting of execution on the basic obligation;

2) on foreclosure to the mortgaged property in order to getting of execution on the basic obligation;

2. A mortgage certificate shall be drawn up in one copy and transferred to the pledge holder. A mortgage certificate may be supplemented by annex, which shall be executed in the form of extra sheets, being its integral part.

3. A note on issuance of the mortgage certificate shall be made on all copies of the mortgage contract.

4. Drafting more than one mortgage certificate in relation to the same immovable property, being a subject of mortgage on mortgage housing loan, or its part shall not be allowed.

Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03 06 2003 № 427; dated 26.07.2007 № 311(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 13. The content of a mortgage certificate

1. A mortgage certificate shall contain:

1) the word “A mortgage certificate”, included in the title of the document;

2) the name (name) and place of residence (location) of the pledger;

3) the name (name) and place of residence (location) of the pledge holder;

4) the name (name) and place of residence (location) of the debtor, if a debtor is not a pledger on the basic obligation;

5) the date and place of mortgage contract;

6) indication of amount of the basic obligation and size of remuneration, if its subject to payment;

7) indication of the date of payment of amount of the basic obligation and remuneration, if its subject to payment, and if this amount and/or remuneration is subject to payment by parts – terms or periodicity of relevant payments and amount of each of them or condition, permitting to determine it;

8) inventory and location of mortgaged property;

9) description of a right, in which immovable property, being a subject of a mortgage, shall subject to the pledger;

10) indication thereon if there is immovable property, being a subject of mortgage, or on the part of this property, other mortgage certificates, except of mortgage certificates on the contracts of mortgage housing loan, whether this immovable property or its part is granted by lease, encumbered or unencumbered it otherways;

11) the sign of a pledger;

12) the date of issuance of mortgage certificate;

13) an annex to the mortgage certificate.

2. Non-compliance with the requirements, established by paragraph 1 of this Article, as well as existence of expurgation and corrections shall make a mortgage certificate void.

Footnote. Article 13 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427; dated 26.07.2007 No 311(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 13-1. Introduction of amendments and (or) additions in a mortgage certificate

1. Introduction of amendments and (or) additions and a mortgage certificate shall be carried out by annex of extra sheets to the mortgage certificate after introduction of amendments and (or) additions in the basic obligation, contract of mortgage loan and (or) the mortgage contract.

The number and date of conclusion of additional agreement to the basic obligation, contract of mortgage loan and (or) the mortgage contract, as well as a subject of introduced amendments and (or) additions to the mortgage contract shall be specified in the annex to the mortgage certificate.

2. The holder of mortgage certificate shall have a right to require introduction of amendments and additions to the mortgage certificate and its state registration from a pledger.

3. Upon replacement of a pledger and (or) debtor, information (the name) and place of residence (location) of a new pledger and (or) debtor, as well as a sign of a new pledger shall be specified in the appendix to the mortgage certificate, if a debtor is not a pledger by the basic obligation.

4. Replacement of a pledge holder shall be carried out according to the procedure, provided by this Law.

Footnote. Is supplemented by Article 13-1 by the Article of the Republic of Kazakhstan dated 26.07.2007 № 311 (shall be enforced upon expiry of 10 calendar days after its first official publication).

Article 14. Condition of execution of rights and fulfilment of obligations on the mortgage certificate

1. Upon execution of its rights, provided by this Law or mortgage contract, the holder of mortgage certificate shall be obliged to present it to the pledger.

2. A pledger, discharging the basic obligation, shall have a right to require the transfer of mortgage certificate to him (her). A pledger, partly discharging the basic obligation, shall have a right to require the notes on the mortgage certificate on discharging of relevant part of obligation, which shall be carried out by the pledge holder (holder of the mortgage certificate) on written application of the pledger. Upon transfer of the mortgage certificate to the new holder, the note on partial performance shall be carried out in compulsory manner.

3. Placement of the mortgage certificate at its legal holder or deficiency of note on the mortgage certificate on partial performance of the basic obligation shall certificate, unless otherwise provided, that this obligation or correspondingly its part is not performed.

4. Placement of the mortgage certificate at a pledger shall certificate, unless otherwise provided, that obligation, provided by mortgage is performed.

5. Performance of obligation on mortgage certificate shall be carried out in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan in recognition of peculiarities, provided by paragraph 6 of this Article.

6. Legal holder of mortgage certificate, transferring a right on mortgage certificate by execution of endorsement (endorsement), shall not bear responsibility for execution of a right on mortgage certificate in case, if until the state registration on mortgage certificate exception “without recourse” is performed by him (her).

Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2003 № 427; by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.07.2007 № 311 (shall be enforced upon expiry of 10 calendar days after its first official publication).

Article 15. Registration of a mortgage certificate.

Issuance of a mortgage certificate, introduction of amendments and (or) additions to the mortgage certificate and its subsequent transfer to other holders shall subject to the state registration at its location of immovable property, being a subject of a mortgage, according to the procedure, established for registration of rights for immovable property.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.07.2007 № 311 (shall be enforced upon expiry of 10 calendar days after its first official publication).

Article 16. Transfer of rights on a mortgage certificate

1. Transfer of rights on mortgage certificate shall be carried out by execution of endorsement on it to the advantage of another person and transfer of mortgage certificate to this person.

In the endorsement shall be exactly and fully specified the name (name) of person, to whom the rights on mortgage certificate is transferred. Blank endorsement on mortgage certificate shall be considered as invalid.

An endorsement shall be signed by specified pledge holder in the mortgage certificate, and if this endorsement is not the first of holder of mortgage certificate, named in the previous endorsement.

2. Transfer of rights on mortgage certificate to other person thereby shall signify the transfer of rights on the basic obligation to the same person.

All rights subsequent from its content, including rights of the pledge holder and rights of the creditor on the basic obligation shall reside to the legal holder of a mortgage certificate.

3. The holder of a mortgage certificate shall be considered as a legal, if his (her) rights to the mortgage certificate shall be based on succession of existing on it endorsements.

The holder of a mortgage certificate shall be considered illegal, if it is proved, that it is withdrew from the ownership of some of persons, made an endorsement, in the result of stealing or otherwise beyond this person’s will, on which the holder knew or should know upon acquisition of a mortgage certificate.

4. Endorsements on a mortgage certificate, prohibiting its subsequent transfer to other persons is invalid.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.07.2007 № 311 (shall be enforced upon expiry of 10 calendar days after its first official publication).

Article 17. Restoration of rights on lost mortgage certificate

1. Restoration of rights on lost mortgage certificate shall be carried out by court according to the procedure, established by the procedural legislation.

2. Rights on a mortgage certificate, which is transferred to the third party by the pledge holder, may be restored, if all endorsements, made on the lost mortgage certificate shall be established.

3. Upon a decision of a court the pledger shall issue a duplicate of a mortgage certificate with a note “a duplicate” on it.

Article 18. Pledge of a mortgage certificate

1. Pledge of a mortgage certificate as a security of fulfilment of obligations of a legal holder of the mortgage certificate shall be carried out in accordance with the Civil Code of the Republic of Kazakhstan.

2. Upon non-fulfilment of obligations, provided by a pledge of a mortgage certificate, a pledge holder of a mortgage certificate shall have a right to require transfer of rights to him (her) on the basic obligation according to the procedure, on condition and with consequences, provided by Article 16 of this Law. Upon refusal to transfer these rights, a pledge holder may require transfer such rights to himself (herself) in a judicial procedure.

3. A pledge holder of a mortgage certificate, to whom the rights on mortgage certificate are transferred or transferred by court, shall have a right to foreclose on the mortgage property in accordance with the conditions of mortgage certificate and basic obligation.

Liquidation value in the result of realization of mortgage shall be applied to the pledge holder of mortgage certificate in discharge of debt, and remaining sum is transferred to the person, pledged a mortgage property, in recognition of requirements of Article 36 of this Law.

4. Special hypothecary endorsement, granting a right to the pledge holder to sell a mortgage certificate upon expire of specified period in order to keep the amount of obligation off from collected funds, provided by the pledge of mortgage certificate may be made on mortgage certificate by agreement of pledge holder of mortgage certificate and pledger of mortgage certificate.

Footnote. Article 18 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427.

Article 19. Termination of a mortgage certificate

1. Effect of a mortgage certificate shall be terminated:

1) upon carrying out of subsequent rights from it;

2) upon its voluntary transfer to the pledger;

3) if the requirements subsequent from it are not specified to the debtor on the basic obligation until the date of the month after ensuing of the period of performance of the basic obligation;

4) in case of loss of the mortgage property.

2. Rights of a holder of mortgage certificate on discharging of a basic obligation shall be reserved upon termination of a mortgage certificate on the grounds, provided by subparagraph 3 and 4 of paragraph 1 of this Article.

Chapter 4. Realization of a mortgage Article 20. Grounds and methods for the realization of a mortgage

1. The collateral may be foreclosed on to satisfy the pledge holder’s claims in case of the debtor’s failure to fulfill the mortgage secured obligation, for which he/she/it is responsible.

1-1. In order to fulfill obligations to the mortgagee under a mortgage bank loan agreement secured by the housing of an individual and not related to entrepreneurial activity, the mortgagor shall have the right to independently sell the pledged property in the manner prescribed by Article 20-1 of this Law.

2. The pledge holder has the right to satisfy his/her/its claims by:

1) realizing the mortgage in a judicial procedure;

2) realizing the mortgage extrajudicially if it is provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan or the mortgage contract or the addendum concluded by the parties;

3) appropriating the collateral in the event that the auction is declared void in accordance with Article 32 of this Law.

Footnote. Article 20 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 333-V as of 17.07.2015 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall enter into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 20-1. The realization of immovable property, which is a subject of the mortgage, by the pledger on his/her own

1. The pledger has the right, within thirty calendar days of his/her/its notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property, possible foreclosure on immovable property that is a subject of the mortgage, to petition the pledge holder for the realization of said property on his/her/its own.

2. Upon receipt of the mortgagor's petition referred to in paragraph 1 of this Article, the pledge holder shall be obliged to consider the said petition within a period not exceeding fifteen working days and provide an opportunity for independent sale of immovable property which is the subject of mortgage to the pledger by notifying the pledger and the debtor, if the debtor under the main obligation is not the pledger, in the manner provided for in the bank loan agreement, indicating the minimum selling price of the subject of mortgage.

If the debtor under the underlying obligation is not the pledger, in addition to other information, the notice by the pledge holder to the pledger and the debtor on presenting an opportunity to sell the immovable property subject to the mortgage itself must contain:

an indication that the immovable property being the subject of the mortgage is sold for not less than the minimum price;

date of expiry of the deadline for self-sale of the immovable property that is the subject of the mortgage;

notification of the suspension of enforcement measures and the necessity to credit the bank account of the pledge holder with the proceeds of the sale of the mortgaged immovable property.

The minimum sale price fixed by the holder of the pledge for the immovable property constituting the subject of the mortgage shall be seventy-five per cent of the appraised value shown in the appraisal report, from the date whereof no more than six months have elapsed.

The appraisal shall be performed under the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on appraisal activities.

3. Immovable property that is the subject to a mortgage shall be disposed of independently within three months from the date of notification by the pledge holder that the property can be disposed of independently.

A longer period of independent realisation of immovable property shall be fixed by negotiation between the parties to the mortgage contract.

Should the pledge holder fail to notify the pledger and the debtor, if the debtor under the underlying obligation is not the pledger, of presenting an option to independently sell the immovable property constituting the subject of the mortgage, the pledger shall be entitled, after thirty calendar days from the date of sending the holder of the pledge petition for independent sale of immovable property, to sell such immovable property within three months at a price not lower than seventy five per cent of the appraised value of the immovable property.

4. If the pledger fails to realize immovable property that is a subject of the mortgage within the time period provided for by paragraph 3 of this article, the pledge holder has the right to realize such property using the methods specified in Article 20 of this Law.

Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 20-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall take effect ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 21. Realization of a mortgage in judicial procedure

1. Realization of a mortgage in judicial procedure shall be carried out in accordance with a court decision at the suit of a pledge holder. By this a property sale, being a subject of a mortgage, shall be carried out by public sale according to the procedure, established by the procedural legislation.

2. Foreclosure of property pledged under a mortgage contract may be refused if the breach of principal obligation by the debtor is insignificant and the pledge holder's claim is thereby manifestly disproportionate to the value of the pledged property.

3. Accepting decision in execution upon property to the immovable property, pledged by a mortgage contract, the court shall determine and specify in the decision:

1) all amounts payable to the pledge holder from the value of the mortgaged property, except of the expenses of amount on the protection and realization of the immovable property, which shall be determined at the end of its realization. For the amounts, calculated in a percentage rating, shall be specified the amount on which remuneration is charged, the amount of remuneration and period for which they subject to charge;

2) being a subject of a mortgage of immovable property, from the value of which the requirements of a pledge holder are satisfied;

3) primary sale price of a mortgaged property upon its realization;

4) measures to ensure protection of immovable property before its realization, if they necessary.

4. At the request of the pledger, the court in existence of valid reasons shall have a right to adjourn realization in decision of foreclosure on a mortgaged property for the term up to one year in cases, when:

1) Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);

2) a subject of a mortgage shall be a plot of land from among agricultural lands.

Adjournment of realization of a mortgaged property shall not involve the rights and obligations of the parties on the basic obligation and shall not release a debtor from compensation of losses increased during adjournment of a creditor, owing a remuneration and penalty to him (her).

If a pledger within presented to him (her) by adjournment the time satisfy requirements of a pledge holder, the court on application of a pledger shall recall a judgment.

5. An adjournment of realization of a mortgage shall not be allowed in the following cases:

1) if it may involve a major deterioration of financial status of a pledge holder;

2) if in relation to the pledger or pledge holder the proceedings on recognition his (her) as a bankrupt is instituted.

Footnote. Article 21 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2003 № 427; № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Termination of realization of a mortgage

A debtor and (or) a pledger, being a third party (collateral guarantor), shall have a right to terminate a foreclose to him (her) and its realization, in any time before the sale of the subject of a pledge took place, complied with the requirements of a pledge holder in that volume, which they shall have to the date of its satisfaction in accordance with conditions of a mortgage contract. An agreement limiting this right is void.

If before the date of the first publication of advertisement of tenders without legal proceedings a debtor - an individual and (or) a pledger, being a third party (collateral guarantor), shall offer to the pledge holder the buyer's candidacy, the buying price of the subject of a pledge which shall cover the requirements of a pledge holder in that volume, which they shall have to the date of its factual satisfaction of requirements of a pledge holder, this person shall have a right of preemptive buying. In this case a pledge holder shall not refuse in realization of the subject of a pledge.

Upon non-payment by person, having a right of preemptive buying of the subject of a pledge, suggested by them the buying prices, a pledge holder shall conduct the non-judicial tenders according to the procedure, established by this Law during ten business days from the date of suggestion to the pledge holder its candidacy as a buyer.

Footnote. Article 22 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.2011 № 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 23. Compensation of expenses, linked with realization of a mortgage

Expenses of the pledge holder, linked with realization of a mortgage, shall be compensated to him (her) from the value of the mortgaged property.

Article 24. The procedure of realization of a mortgage without legal proceedings

1. Realization of a mortgage without legal proceedings shall be carried out by holding the tenders on mortgaged property, organized by authorized body.

2. An authorized person shall be appointed by the parties to the mortgage contract or by agreement when selling the mortgaged property out of court.

If, after thirty calendar days, an authorised person has not been appointed by consent of the parties, the authorised person shall be appointed by the pledge holder.

3. Satisfaction of requirements of a pledge holder shall not be allowed without legal proceedings in the cases, when:

1) for the mortgage of immovable property the consent of other person or body is required and such consent shall not be obtained;

2) the subject of a mortgage is real estate that has significant historical, artistic or cultural value to society;

3) a subject of a mortgage shall be an immovable property, being in common property and any of its owners shall not give a written consent to the satisfaction of requirements of a pledge holder without legal proceedings;

4) Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);

5) a subject of a mortgage shall be a dwelling and (or) land plot with dwelling located on it, being an ensuring under contract on granting a microcredit (credit), concluded by the individual with microfinance organization (credit cooperative).

In specified cases of foreclose on the mortgaged property shall be applied only by court decision.

Footnote. Article 24 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.02.2011 № 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.11.2012 № 57-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Requirements for holding of non-judicial tenders

1. Before holding of tenders shall be performed the following procedures:

1) an authorized person shall draw up a notification of the commencement of extrajudicial realization of the immovable property, register it with the authority, which registered the mortgage, and hand it to the pledger. If it is impossible to deliver the notification by hand, it shall be sent to the pledger by registered mail to the address indicated in the mortgage contract;

2) where the pledger fails to independently sell the immovable property being the subject of mortgage, or where the pledger fails to sell the immovable property being the subject of mortgage within the period specified in paragraph 3 of Article 20-1 hereof, or within the period agreed upon by the parties to the mortgage contract, but not earlier than thirty calendar days following the delivery or dispatch to the pledger in accordance with sub-paragraph 1) of this paragraph, an authorised person shall appraise the pledged property and draw up a notice of tender on the pledged property, register it with the authority where the mortgage was registered, deliver or send the appraisal report and the notice of tender on the pledged property to the pledge holder and the pledger by registered mail to the address stated in the pledge agreement, and officially publish the notice of tender under Article 28 hereof;

3) all transactions in relation of immovable property, put in trading shall be prohibited from the date of first publication of advertisement of tenders, and if the transactions are made, they shall be held invalid;

4) from the date of first publication of advertisement of tenders and until its carrying out shall pass not less than ten days.

1-1. The pledge holder shall pay for the appraisal of the pledged property.

A pledger who disagrees with the appraisal report on pledged property may apply to the Expert Council of the Chamber of Appraisers for an opinion on the appraisal under the Law of the Republic of Kazakhstan “On Valuation Activity in the Republic of Kazakhstan” or appeal against it in court following the procedure stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

A negative opinion of the Expert Council of the Chamber of Appraisers or the declaration of unreliability of an appraisal report by a court shall constitute grounds for the authorised person to appoint a new appraisal. Should the Expert Council of the Chamber of Appraisers issue a negative opinion, the fee paid by the customer for the examination of the appraisal report shall be refunded by the appraiser who prepared the appraisal report or the legal person with whom the appraiser has an employment contract.

If the pledged property is not sold within six months out of court, the authorised person shall reappraise it.

2. Upon receipt of a notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property, the pledger has the right to go to court with a lawsuit against the lack of grounds for the realization of the mortgage.

A pledger shall have a right to seize the court with application on granting of deferral in realization of a mortgage on conditions, provided by paragraph 4 of Article 21 of this Law.

Application with suit (statement) to the court shall suspend duration, provided by subparagraph 2 of paragraph 1 of this Article.

Footnote. Article 25 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427; dated 10.02.2011 № 406-IV(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 25.03.2011 № 421-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.07.2012 № 30-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 26. Contents of a notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property

Footnote. The heading of Article 26 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

A notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property shall contain the following information:

1) name (the name) and place of residence (location) of a pledger;

2) name (the name) and place of residence (location) of a pledge holder;

3) summary of nonfulfillment obligations;

4) total explanation of basic obligation;

5) total explanation of all other collections, costs and expenses, which shall be paid by the pledger until the possible sale of mortgaged property;

6) suggestion on payment in full of all debts during thirty days from the date of receipt of notification;

7) prevention on possible bidding on immovable property, being a subject of the mortgage;

7-1) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);

7-2) the condition on the right of the pledgor, which is an individual, within a period not exceeding thirty calendar days from the date of delivery or receipt of the notification by registered mail, to apply to the pledgee for the independent sale of real estate that shall be the subject of a mortgage on a mortgage bank loan secured by an individual's housing not related to entrepreneurial activity;

8) name (the name) and place of residence (location) and telephone number of authorized person.

Footnote. Article 26 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427; dated 10.02.2011 № 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 27. Content of notification on bidding

Notification on bidding shall content the following information:

1) name (the name) and place of residence (location) of a pledger;

2) name (the name) and place of residence (location) of a pledge holder;

3) summary of nonfulfillment obligations and total amount of all debts of a pledger before the pledge holder, subject to satisfaction a the expense of realization of a mortgage;

4) the name, description and specification of immovable property, being a subject of the mortgage and submit for biding;

5) time and place of bidding;

6) name (the name), place of residence (location) and telephone number of authorized person.

Article 28. Advertisement of bids and its publication

1. An authorized person shall publish an advertisement to bids on Kazakh and Russian languages in periodical print publications, distributed in the territory of region, city of republican significance, the capital city of the Republic of Kazakhstan on location of immovable property not less than ten calendar days until bidding.

2. Advertisement of bids shall contain the following information:

1) the name, description and specification of immovable property, submit for bidding;

2) exact location of immovable property;

3) the sum of margin of a participant in a bidding process, if it is prescribed conditions of bidding;

4) the procedure and date of payment of sales price;

5) time and place of bidding;

6) name (the name) and place of residence (location) of an authorized person, holding tenders, his (her) telephone number for references and payment requisites.

One copy of advertisement of bids shall be posted, if it is possible and there are no obstacles for that, on conspicuous place on immovable property, submitted to bidding, not later than ten days from the date of its holding.

Footnote. Article 28 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427; dated 10.02.2011 № 406-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 29. Organization and bidding

1. An authorized person shall organize and hold bidding.

2. Bidding shall be held in inhabited locality (city, district, rural settlement, and village) on location of property.

3. Bidding shall be announced for any day of week for the time from 9 to 18 hours.

Footnote. Article 29 as amended by the Constitutional Law of the republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 № 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 30. Trading participants

Any legal entities and citizens shall have the right to participate in the trading, with the exception of:

a pledge holder and his/her employees, as well as affiliated persons, the list whereof is stipulated by Article 64 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Joint-Stock Companies;

a legal entity, if the second participant in the trading is an employee, founder, participant, as well as a person bound to the legal entity by an agreement whereby he/she is entitled to determine the decisions taken by the legal entity;

a natural person, if the second participant in the trading is a close relative or spouse;

an appraiser who has appraised the immovable property as well as his/her close relatives, spouse;

an authorised person.

Footnote. Article 30 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan № 100 of 31.12.2021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication)).

Article 31. Margin and payment of sales price

1. An authorized person shall have a right to require contribution of margin or other evidence of his (her) possibility to pay the supposed sales price in full from the participant of bidding before starting of bidding. An authorized person shall have a right to require from participant in a bidding process, suggested an ultimate price, an immediate contribution of this sum by cash money in full, in the form of bank cheque or other payment method, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, or require the evidences of his (her) possibility to pay the nominated price after terminating of bidding by the methods and terms, specified in advertisement of bidding.

2. Upon refusal of vendee to execute an immediate payment or upon absence of evidences of possibility to pay in terms, provided by advertisement of bids, he (she) shall be eliminated from the list of participants in a bidding process, and they shall be considered as continued. The new bidding, which is hold according to the procedure, established by this Law, shall be announced upon impossibility of its continuation, as well as in case of non-payment of purchased property in bidding.

3. Excluded by Law № 100 of 31.12.2021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

4. Margins of participants shall subject to reimbursement on termination of bidding. A margin of participant, won bidding, shall be counted against sales price.

A margin of participant, who won bidding, but not paid the sales price, shall be remained in disposition of authorized body and shall be used by him (her) according to the procedure, established by Article 36 of this Law.

Footnote. Article 31 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated № 100 of 31.12.2021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 32. Advertisement of bids is considered as failed

1. An authorized person shall announce bidding as failed in the cases, when:

1) less than two vendees appeared in bidding;

2) a person, who won bidding, did not pay the sales price in the established term.

2. Bidding shall be announced as failed on the next day after any of the circumstances mentioned in paragraph 1 of this Article were in process.

3. If auctions are declared void due to less than two buyers participating in them, the pledge holder has the right either to appropriate the collateral at its current appraised value established by a court decision or by the authorized person based on the appraisal report drawn up by the appraiser, or to demand the scheduling of new auctions.

A pledge holder shall have a right to obtain the mortgaged property by conclusion of contract of sale during ten days after announcement of bidding as failed on the ground, provided by subparagraph 2 of paragraph 1 of this Article.

In this case a mortgage contract shall be terminated.

With syndicated financing, unless otherwise established by the agreement between the co-holders, the first right to transfer the pledged property to its property shall belong to the co-holder, to whom the debtor shall have the largest amount of debt.

The co-holder who have converted the pledged property into his own property shall be obliged, within ten working days, to pay the remaining co-holders the amount of money in proportion to the size of their claims secured by the pledge, based on the estimated value established by a court decision or a trustee based on the assessment report compiled by the appraiser.

4. Announcement of new bidding shall be published in accordance with Article 28 of this Law.

Footnote. Article 32 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 08.11.2000 № 96; dated 03.06.2003 № 427; № 134-VI as of 10.01.2018 (shall be enforced six months after its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 33. Right to petition in court

A pledger, as well as a debtor on basic obligation, if he (she) is not be a pledger, shall have a right to contravene the results of bidding in a court on location of immovable property in case of breaches of procedures of its holding during three months.

Filing a claim does not suspend the performance of actions arising from the results of bids.

Article 33-1. Grounds for declaring extrajudicial auctions void

Grounds for declaring extrajudicial auctions void may be as follows:

1) the existence of circumstances provided for in paragraph 3 of Article 24 of this Law;

2) the absence of registration of a notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property and possible holding of auctions by the authority that registered the mortgage contract;

3) violation of the deadline from the moment of the first publication of the auction invitation until the moment of its holding, as provided for in subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 25 of this Law;

4) if the delay in fulfilling the borrower’s collateralized obligation was less than two months as of the time of delivery of the notification of the commencement of extrajudicial realization of immovable property;

5) an auction invitation has not been published in Kazakh and Russian in print periodicals distributed in a region, a city of republican significance, the capital of the Republic of Kazakhstan, at the location of the immovable property in accordance with Article 28 of this Law;

6) an auction invitation required by paragraph 1 of Article 28 of this Law was published in print periodicals less than ten calendar days before the auction;

7) lack in the notifications of information provided for in Articles 26 and 27 of this Law;

8) lack in the auction invitation of information provided for in paragraph 2 of Article 28 of this Law;

9) violation of the requirements provided for in Article 29 of this Law;

10) lack of authority of the authorized person to conduct auctions.

Footnote. Chapter 41 is supplemented with Article 33-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 168-VІ as of 02.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 34. Transfer of immovable property to the vendee

After termination of bidding and contribution of ultimate price by vendee and all other required payment from him (her), an authorized person shall hand in a document to him (her) on acquisition of immovable property in bidding, which shall contain the following information:

1) ground for bidding;

2) place and time of its holding;

3) the name, description and specification of property, acquired in bidding, its location;

4) name (the name) and place of residence (location) of a pledger – previous property owner;

5) name (the name) and place of residence (location) of a vendee;

6) sales price, paid by vendee;

7) name (the name) and place of residence (location) of an authorized person, who held bidding.

A document on acquisition of immovable property in bidding shall be indorsed by signature of an authorized person.

If the authorized person is a legal entity, the signature of his/her/its representative shall be certified by the seal of this legal entity, except for private business entities; if the authorized person is an individual, his/her signature shall be notarized.

Footnote. Article 34 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 35. Refusal of a pledger from transfer of immovable property

A vendee shall have a right to seize the court on location of property in case of refusal of a pledger to transfer of immovable property to the vendee, acquired in bidding by him (her), including unwillingness to vacate the housing unit.

All court costs, arising in such a case shall be refunded by a pledger at the expense of funds, obtained from realization of mortgage.

Article 36. Revenue distribution from bidding

1. The trustee shall distribute the trading proceeds in the following order of precedence:

1) on cover the costs and expenses of the bidding;

2) on payment of basic obligation, provided by the mortgage;

3) on payment of overdue liabilities, provided by secondary mortgaging and surcharges, as well as other encumbrances of immovable property in the order of precedence, established by the legislative acts;

4) on refund of remaining sum to the pledger.

2. In syndicated financing, the trustee shall distribute the trading proceeds in the following order of precedence:

1) to cover the costs and expenses of trading;

2) to pay the main obligation secured by the mortgage to the co-holders in proportion to the size of their claims;

3) to pay overdue obligations secured by secondary pledges and repayments, as well as other encumbrances on real estate in the order of priority established by the Laws of the Republic of Kazakhstan;

4) to return the remaining amount to the pledger.

Footnote. Paragraph 36 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 5. Termination of mortgage Article 37. Ground of termination of mortgage

1. The mortgage shall be terminated on the grounds, provided by Article 322 of Civil Code of the Republic of Kazakhstan, unless otherwise provided by this Law. State registration of termination of mortgage of immovable property in connection with execution of basic obligation, foreclosure on the mortgaged property and other grounds shall be carried out according to the procedure, established by the legislation on state registration of rights on immovable property.

2. Upon extrajudicial realization of the collateral, which fully secured the basic obligation at the time of concluding the mortgage contract, through auctions at a price lower than the amount of the basic obligation, and also when such property is transferred into the ownership of the pledge holder, the basic obligation is terminated simultaneously with the termination of the mortgage.

The rules of the first part of this paragraph shall apply to cases of sale in court of mortgaged real estate under a mortgage loan agreement, owned by an individual and fully secured the main obligation at the time of concluding a mortgage loan agreement, if the individual debtor has no other property or income as of the date of sale of the pledged property in court, which may be levied in excess of two times the minimum wage established for the corresponding financial year by the Law on the republican budget.

3. In the event that the pledger realizes on his/her/its own the immovable property that fully secured the basic obligation at the time of concluding the mortgage contract, in the manner established by Article 20-1 of this Law, at the price not lower than the one agreed upon with the pledge holder, the basic obligation is terminated simultaneously with the termination of the mortgage.

Footnote. Article 37 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.06.2003 № 427; dated 26.07.2007 № 311(shall be enforced upon expiry of 10 calendar days after its first official publication); № 422-V as of 24.11.2015 (shall be enforced from 01.01.2016); № 217-VI as of 21.01.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 24.05.2021 № 43-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); № 100 of 31.12.2021 (shall enter into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.06.2024 № 97-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 38. Effect of this Law

This Law shall enter into force from 1 January, 1996.

The President
of the Republic of Kazakhstan

Жылжымайтын мүлiк ипотекасы туралы