Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополия субъектілерінің табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алуды жүргізу ережесін бекіту туралы

Күшін жойған

Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі Төрағасының 2005 жылғы 29 қыркүйектегі N 284-НҚ Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2005 жылғы 21 қазанда тіркелді. Тіркеу N 3908. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 2013 жылғы 26 шілдедегі № 227-НҚ бұйрығымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 26.07.2013 № 227-НҚ бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

      "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 7-1) тармақшасына сәйкес  БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополия субъектілерінің табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алуды жүргізу ережесі бекітілсін.
      2. Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополиялар субъектілері:
      1) табиғи монополиялар салаларында қызметтерді бақылау мен реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісуге Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополиялар субъектілерінің табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алуды жүргізу әдістемесін 2006 жылғы 1 желтоқсанға дейінгі мерзімде әзірлесін және ұсынсын;
      2) 2007 жылғы 1 қыркүйекке дейінгі мерзімде 2007 жылдың бірінші жарты жылдығы үшін қызметтердің түрлері бойынша есептілікті табиғи монополиялар салаларында қызметті бақылау мен реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органға ұсынсын.
      3. Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің Труба құбырлары және су кәріздері жүйелері саласындағы реттеу мен бақылау департаменті (А.Г.Асқарова):
      1) осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін;
      2) ұсынылған Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополиялар субъектілерінің табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алуды жүргізу әдістемесін белгіленген тәртіппен келісуді қамтамасыз етсін.
      4. Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің Әкімшілік жұмысы және талдау департаменті (Е.О.Есіркепов) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін:
      1) оның белгіленген тәртіппен ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жариялануын қамтамасыз етсін;
      2) оны Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің құрылымдық бөлімшелері мен мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополиялар субъектілерінің назарына жеткізсін.
      5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының орынбасары А.П.Нефедовқа жүктелсін.
      6. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Төраға

      Келісілген:

      Қазақстан Республикасының
      Энергетика және минералдық
      ресурстар министрі

      2005 жылғы 30 қыркүйек

Қазақстан Республикасы      
Табиғи монополияларды реттеу   
агенттігі төрағасының       
2005 жылғы 29 қыркүйектегі    
N 284-НҚ бұйрығымен бекітілген  

  Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық
таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер
көрсететін табиғи монополия субъектілерінің табыстарды,
шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді
бөлектеп есепке алу ережесі

  1. Жалпы ережелер

      1. Осы Мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополия субъектілерінің табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алу ережесі (бұдан әрі - Ереже) "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, "Табиғи монополиялар салаларында тарифтік саясатты дамыту тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 13 мамырдағы N 455 қаулысына және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық кесімдеріне сәйкес әзірленді.

      2. Ереже қызметтердің реттеліп көрсетілетін және реттеліп көрсетілмейтін түрлері бойынша табыстар, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтер есебінің, табиғи монополия субъектісінің реттеліп көрсетілетін қызметтеріне тарифтік сметаларды әзірлеудің және тарифтерді есептеудің ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында мұнайды және (немесе) мұнай өнімдерін магистральдық таратушы құбырлары арқылы тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін табиғи монополиялар субъектілерінің (бұдан әрі - субъектілер немесе мұнай тасымалдаушы ұйымдар) бөлектеп есепке алуды жүргізу мен жүзеге асыру тәртібінің негізгі қағидаттарын айқындайды.

      3. Бөлектеп есепке алу реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтер бойынша жеке табыстар, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтер туралы ақпарат жинау мен қорыту жүйесін, сондай-ақ мұнай тасымалдаушы ұйымдардың осындай ақпараттың негізінде реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтер бойынша табыстар, шығыстар мен қолданысқа енгізілген активтер туралы есептерді кезеңмен жасауын және оларды уәкілетті органға ұсынуын білдіреді.

      4. Бөлектеп есепке алудың негізгі қағидаттары:
      1) табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бастапқы құжаттар деректерінің негізінде тиісті қызметтерге тікелей жатқызуға мүмкіндік болған кезде тікелей жатқызу басымдығы;
      2) олар байланысқан сол бір қызметтермен табыстардың, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтердің себеп-салдар байланыстарының негізінде тиісті қызметтерге табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлу;
      3) табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді қызметтердің реттеліп көрсетілетін және реттеліп көрсетілмейтін тиісті түрлеріне жатқызу және бөлу кезіндегі ашықтық;
      4) ұсынылған ақпараттың пайдасы мен оны алуға жұмсалған шығындар арасындағы теңгерім;
      5) есептіліктің негізгі мақсатын орындауға арналған сапалық сипаттамалар арасындағы теңгерім.

      5. Мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп есепке алуды жүргізу реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрлері бойынша және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтер бойынша табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді осы Ереженің ережелеріне сәйкес бөлуін қамтамасыз етуге тиіс.

      6. Осы Ережеде пайдаланылатын негізгі ұғымдар:
      1) бөлу базасы - шығындар, қолданысқа енгізілген активтер, негізгі құралдар топтары мен қызметтер арасындағы тәуелділікті көрсететін көрсеткіш;
      2) сыртқы қызметтер - сыртқы пайдаланушыларға ұсынылатын мұнай тасымалдаушы ұйымдардың қызметтері, оның ішінде реттелмейтін қызметтер;
      3) ішкі қызметтер - мұнай тасымалдаушы ұйым қызметінің бір бағыттарымен өндірілетін және осы ұйым қызметінің басқа бағыттарымен одан әрі сыртқы қызметтер көрсету мақсатында тұтынатын қызметтер;
      4) мұнай тасымалдаушы ұйым - меншігінде немесе өзге де заңды негіздерде магистральдық мұнай құбырларына, олардағы құрылыстарға ие, осы мұнай құбырлары арқылы мұнай тасымалдау жөнінде қызметтің осы түріне қолында бар лицензия негізінде қызметтер көрсетуші ұйым;
      5) қолданысқа енгізілген активтер - негізгі құралдарды және материалдық емес активтерді қамтитын белгілі бір қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мұнай тасымалдаушы ұйымның активтері;
      6) қызметтерге жанама шығындар - бірнеше қызметтермен (қызметтер тобымен) бір мезгілде себеп-салдар байланыстары бар, сондықтан да белгілі бір қызметке тікелей және бір мәнді жатқызыла алмайтын шығындар, бірақ бөлудің белгілі бір базасының негізінде қызметтерге бөлінуі мүмкін;
      7) қызмет бағыттарының элементтеріне жанама шығындар - қызмет бағыттарының бірнеше элементтерімен бір мезгілде себеп-салдар байланыстары бар, сондықтан да белгілі бір қызметке не қызмет бағыттарының элементіне тікелей және бір мәнді жатқызыла алмайтын шығындар, бірақ бөлудің белгілі бір базасының негізінде қызмет бағыттарының элементтеріне бөлінуі мүмкін;
      8) қызметтер көрсету кезіндегі жанама қолданысқа енгізілген активтер - бірнеше қызметтермен (қызметтер тобымен) бір мезгілде себеп-салдар байланыстары бар, сондықтан да белгілі бір қызметке тікелей және бір мәнді жатқызыла алмайтын қолданысқа енгізілген активтер, бірақ қызметтерге бөлудің белгілі бір базасының негізінде бөлінуі мүмкін;
      9) қызмет бағыттарының элементтеріне жанама қолданысқа енгізілген активтер - қызмет бағыттарының бірнеше элементтерімен бір мезгілде себеп-салдар байланыстары бар, сондықтан да белгілі бір қызметке немесе қызмет бағыттарының элементіне тікелей және бір мәнді жатқызыла алмайтын қолданысқа енгізілген активтер, бірақ қызмет бағыттарының элементтеріне бөлудің белгілі бір базасының негізінде бөлінуі мүмкін;
      10) қызмет бағыттары - қызметтер көрсетуге дербес те, бір-бірімен өзара іс-қимылмен де қатысатын қызметтер өндірудің белгілі бір процестерінің жиынтығы;
      11) қызметтердің реттеліп көрсетілмейтін түрлері - мұнай тасымалдаушы ұйымның табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес реттелмейтін қызметтерінің түрлері;
      12) қызмет көрсететін процестер - нәтижесі өндірістік процестерге және менеджмент процестеріне қызмет көрсету болып табылатын қызметтер өндіру процестері;
      13) жалпы шығындар - барлық қызметтерді ұсынумен байланысты, бірақ осы қызметтермен қандай да белгілі себеп-салдар байланысы жоқ шығындар, сондықтан осы Ережеде белгіленген тәртіппен айқындалатын бөлу базасының негізінде бөлінеді;
      14) жалпы қолданысқа енгізілген активтер - қызметтердің барлық түрлерін ұсынумен байланысты, бірақ осы қызметтермен қандай да бір себеп-салдар байланысы жоқ қолданысқа енгізілген активтер, сондықтан осы Ережеде белгіленген тәртіппен айқындалатын бөлу базасының негізінде бөлінеді;
      15) қызметтер өндіру процестері - мұнай тасымалдаушы ұйымның қызметінде оның ресурстарын пайдалана отырып, қызметтер көрсету түпкі мақсатымен белгілі бір іс-әрекеттердің бірізділігі.
      Қызметтер өндіру процестері мынадай топтарға бөлінеді: өндірістік процестер, қызмет көрсететін процестер, менеджмент процестері;
      16) өндірістік процестер - қызметтерді өндіруге және көрсетуге тікелей бағытталған процестер;
      17) менеджмент процестері - кәсіпорынның қызметін талдауды, бүкіл кәсіпорын қызметінің тиімділігін көтеруге бағытталған іс-әрекеттерді үйлестіруді қамтитын қызметтерді өндіру процестері;
      18) қызметтерге арналған тікелей шығындар - белгілі бір қызметпен тікелей байланысы бар шығындар, сондықтан да белгілі бір қызметке тікелей жатқызылуы мүмкін;
      19) қызмет бағыттарының элементтеріне арналған тікелей шығындар - қызмет бағыттарының белгілі бір элементімен тікелей байланысы бар шығындар, сондықтан да қызмет бағыттарының белгілі бір элементіне тікелей жатқызылуы мүмкін;
      20) қызметтер көрсету кезіндегі тікелей қолданысқа енгізілген активтер - белгілі бір қызметпен тікелей байланысы бар қолданысқа енгізілген активтер, сондықтан да белгілі бір қызметке тікелей жатқызылуы мүмкін;
      21) қызмет бағыттарының элементтеріне тікелей қолданысқа енгізілген активтер - қызмет бағыттарының белгілі бір элементімен тікелей байланысы бар қолданысқа енгізілген активтер, сондықтан да қызмет бағыттарының белгілі бір элементіне тікелей жатқызылуы мүмкін;
      22) қызметтердің реттеліп көрсетілетін түрлері - табиғи монополиялар туралы заңнамаға сәйкес уәкілетті орган реттейтін мұнай тасымалдаушы ұйымы қызметтерінің түрлері;
      23) экономикалық ресурстар - өндірістік-шаруашылық қызметте пайдаланылатын, табиғи (шикізаттық, геофизикалық), еңбек (адамдық капитал), капиталдық (физикалық капитал - негізгі құралдар) айналым құралдары (материалдар), ақпараттық ресурстар, қаржы ресурстары (ақша капиталы) болып бөлінетін көздердің, құралдардың жиынтығы;
      24) бірлескен шығындар - бірнеше қызметтерді (қызметтер тобын) ұсыну үшін пайдаланылатын, бірақ осы қызметтермен қандай да бір белгілі себеп-салдар байланысы жоқ шығындар, сондықтан да осы Ережеде белгіленген тәртіппен айқындалатын бөлу базасының негізінде бөлінеді;
      25) бірлескен қолданысқа енгізілген активтер - бірнеше қызметтерді (қызметтер тобын) ұсыну үшін пайдаланылатын, бірақ осы қызметтермен қандай да бір белгілі себеп-салдар байланысы жоқ қолданысқа енгізілген активтер, сондықтан осы Ережеде белгіленген тәртіппен айқындалатын бөлу базасының негізінде бөлінеді;
      26) трансферттік төлемдер - көрсетілген ішкі қызметтер көлемнің құндық көрінісі;
      27) трансферттік таксалар - көрсетілген ішкі қызметтердің бірлігіне шығындардың құндық көрінісі;
      28) шартты табыстар - ішкі қызметтер көлемін трансферттік таксаға көбейту жолымен анықталатын көрсетілген ішкі қызметтер құны;
      29) экономикалық негізделген шығындар - мұнай тасымалдаушы ұйымның операциялық (қалыпты) қызметін, қолданысқа енгізілген активтерге салынған қолданысқа енгізілген капитал және қолданысқа енгізілген активтерді ұдайы өндіруге амортизациялық аударымдар бойынша өтеуді қамтамасыз етумен байланысты мұнай тасымалдаушы ұйымның шығындары;
      30) қызмет бағытының элементтері - қызметтер, оның ішінде реттеліп көрсетілетін қызметтерді көрсету кезінде пайдаланылатын, кейіннен реттеліп көрсетілетін қызметтер түрлеріне және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтерге бөле отырып, олардың құнын және олармен байланысты шығындарды бағалау және бөлу үшін біріктірілген негізгі құралдар тобы.

      7. Осы Ережеде пайдаланылатын өзге ұғымдар Қазақстан Республикасының заңнамасында анықталған мәндерде қолданылады.

  2. Бөлектеп есепке алу жүргізілетін қызмет бағыттары

      8. Жанама шығындарды және жанама қолданысқа енгізілген активтерді реттеліп көрсетілетін қызметтер түрлері бойынша және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтерге бөлу үшін тасымалдаушы ұйымдардың табыстары, шығындары мен қолданысқа енгізілген активтері қызмет бағыттары бойынша топтастырылады.

      9. Қызмет бағыттарының мынадай түрлеріне бөлінеді (осы Ережеге  1-қосымша ):
      1) мұнай тасымалдау;
      2) өзге қызмет.
      Қызмет бағыттарының бөлінген түрлері ең азы болып табылады және қажет болған жағдайда кеңейтілуі мүмкін.

  3. Қызмет бағыттары бойынша табыстардың, шығындар
мен қолданысқа енгізілген активтердің құрылымы

      10. "Мұнай тасымалдау" қызметі бағыты мұнай тасымалдау жөніндегі қызметтер көрсету процестеріне байланысты. "Мұнай тасымалдау" қызметінің бағыты ішкі және сыртқы қызметтерді көрсетеді.
      Ішкі қызметтерге "Өзге қызмет" қызметі бағыты үшін көрсетілетін сумен жабдықтау, электр энергиясымен жабдықтау, электр энергиясын беру және тарату, жылу энергиясымен жабдықтау жөніндегі және басқа да қызметтер жатқызылуы мүмкін.
      Сыртқы қызметтерге мына қызметтер жатады:
      1) мыналарды қамтитын мұнай айдау жөніндегі қызметтер:
      мұнай айдау жөніндегі жалпы қызметтер;
      тұтқыр мұнайды айдау жөніндегі арнайы қызметтер;
      2) мұнайды қабылдау-тапсыру жөніндегі қызметтер;
      3) мұнайды тасымалдауға байланысы жоқ мұнай сақтау жөніндегі қызметтер;
      4) мұнайдың коммерциялық сапасын көтеру мақсатында араластыру жөніндегі қызметтер.
      "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытының табыстары ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдер түріндегі шартты табыстарды және сыртқы қызметтер көрсетуден алынған табыстарды қамтиды. Сыртқы қызметтер көрсетуден алынған табыстар бастапқы құжаттар деректері бойынша анықталады. Ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдер көрсетілген ішкі қызметтердің көлемдеріне және осы қызметтер бойынша трансферттік таксаларға сүйене отырып анықталады.
      "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытының шығындары "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытының элементтерін пайдалануға, оларды ұстауға және оларға қызмет көрсетуге байланысты шығындарды және қызметтің басқа бағыттарынан алынған ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдерді қамтиды.
      "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытының қолданысқа енгізілген активтер құрамына магистральдық мұнай құбырлары, катод қорғау станциялары, электр станциялары, қазандықтар, электр беру желілері және "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытында қолданысқа енгізілген басқа да активтер кіреді.

      11. "Өзге қызмет" қызметінің бағыты сыртқы тұтынушыларға өзге де қызметтерді көрсетуді және өткізуді қамтамасыз ететін қызметтерді көрсету процестеріне байланысты. "Өзге қызмет" қызмет бағыты ішкі және сыртқы қызметтерді көрсетеді.
      Ішкі қызметтерге көрсетілген қызмет бағытының технологиялық процестерін қамтамасыз ету мақсатында "Мұнай тасымалдау" қызметі бағыты үшін көрсетілетін сумен жабдықтау жөніндегі қызметтер жатқызылуы мүмкін.
      Сыртқы өзге пайдаланушыларға "Өзге қызмет" қызметі бағытымен ұсынылатын сыртқы қызметтерге мыналар жатады:
      1) жылу қазандықтарымен жылу энергиясын өндіру;
      2) электр және (немесе) жылу энергиясын беру және (немесе) бөлу;
      3) су шаруашылығы жүйесінің қызметтері;
      4) сыртқы тұтынушыларға мұнай тасымалдаушы ұйымдар ұсынатын қызметтердің басқа да түрлері.
      "Өзге қызмет" қызметі бағытының табыстары ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдерден алынатын шартты табыстардан және сыртқы қызметтер көрсетуден алынатын табыстардан тұрады. Сыртқы қызметтер көрсетуден түсетін табыстар бастапқы құжаттардың деректері бойынша анықталады. Ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдер көрсетілген ішкі қызметтер көлемдеріне және олар бойынша осы қызметтер көрсетілген трансферттік таксаларға сүйене отырып анықталады.
      "Өзге қызмет" қызметі бағытының шығындары "Өзге қызмет" қызметі бағытының элементтерін пайдалануға, ұстауға және оған қызмет көрсетуге байланысты шығындардан және қызметтің басқа да бағыттарынан алынған ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдерден тұрады.
      "Өзге қызмет" қызметі бағытының қолданысқа енгізілген активтерінің құрамына сыртқы тұтынушыларға қызмет көрсетуге және оны өткізуге байланысты активтер кіреді.

      12. Табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлектеп есепке алуды жүргізу реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша және тұтастай реттелмейтін қызметтер бойынша қызметтің әрбір бағытының шеңберінде жүргізіледі.

      13. Осы Ереженің 10-11-тармақтарында көзделмеген қызметтерді көрсету кезінде оларды ішкі және сыртқы қызметтерге жатқызу осы Ереженің 6-тармағының 2) және 3) тармақшаларында белгіленген ұғымдар негізінде мұнай тасымалдаушы ұйымдар дербес жүргізеді.

  4. Реттеліп көрсетілетін қызметтер түрлері
бойынша табыстардың, шығындар мен қолданысқа
енгізілген активтердің құрылымы

      14. Реттеліп көрсетілетін қызметтер түрлері бойынша табыстарды бөлу бөлектеп есепке алудың негізгі қағидаттарын ескере отырып жүргізіледі. Реттеліп көрсетілетін қызметтер көрсетуден алынатын табыстар реттеліп көрсетілетін қызметтердің тиісті түрлерінің жинақталған көлемдеріне және осы қызметтерге белгіленген бағаларға (тарифтерге) сүйене отырып анықталады.

      15. Қызметтер көрсетуден алынатын табыстар бастапқы құжаттар деректерінің негізінде реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрлері бойынша және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтер бойынша тікелей жатады.

      16. Бөлектеп есепке алу мақсаты үшін шығындар реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрі бойынша ескеріледі. Егер сыртқы қызмет көрсету кезінде ішкі қызмет пайдаланылған жағдайда, онда реттеліп көрсетілетін қызмет шығындарының құрамында ішкі қызмет үшін трансферттік төлемдер ескеріледі.

      17. "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытымен реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрін ұсыну бойынша шығындар "Өзге қызмет" қызметі бағытынан алынған ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдерден, сондай-ақ осы қызметтерді көрсетуге байланысты басқа да шығындардан жинақталады.

      18. "Өзге қызмет" қызметі бағытымен реттеліп көрсетілетін қызметтердің әрбір түрін ұсыну бойынша шығындар "Мұнай тасымалдау" қызметі бағытынан алынған ішкі қызметтер үшін трансферттік төлемдерден, сондай-ақ осы қызметтерді көрсетуге байланысты басқа да шығындардан жинақталады.

      19. Ішкі қызметтер түрлері бойынша қолданысқа енгізілген активтер, егер реттеліп көрсетілетін қызметтерді көрсету кезінде ішкі қызметтер пайдаланылған жағдайда бөлінеді.

      20. Қолданысқа енгізілген активтерге қызметтің осы бағытында тікелей қолданысқа енгізілген активтер, сондай-ақ қызметтің басқа бағыттарынан алынған ішкі қызметтер көрсетуде қолданысқа енгізілген активтердің тиісті теңгерімдік құны жатады.

  5. Мұнай тасымалдаушы ұйымдар көрсететін қызметтер
түрлері бойынша шығындар мен қолданысқа енгізілген
активтерді бөлу тәртібі

      21. Бөлектеп есепке алуды жүргізу мақсаты үшін шығындар мен қолданысқа енгізілген активтер тікелей, жанама, бірлескен және жалпы болып бөлінеді.

      22. Шығындар мен қолданысқа енгізілген активтердің сыртқы қызметтермен тікелей байланысы болған жағдайда өндірілген шығындар мен қолданысқа енгізілген активтердің құны осындай сыртқы қызметтерге тікелей жатқызу жүргізіледі, жанама байланыстар болған жағдайда - өндірілген шығындар мен қолданысқа енгізілген активтер құнын жанама бөлу, бөлу базасының негізінде жүзеге асырылады. Мұнай тасымалдаушы ұйымдар көрсететін қызметтерге шығындар мен активтерді бөлу мына кезеңдер бойынша бірізіділікпен жүргізіледі (осы Ережеге 2-қосымша):
      1) бірінші кезеңде экономикалық ресурстар бойынша шығындар мен активтерді топтастыру оларды тиісінше экономикалық ресурстарға тікелей жатқызу және жанама бөлу жолымен жүргізіледі (экономикалық ресурстарға шығындар мен активтерді бөлу базаларының мысалдары осы Ережеге 3-қосымшада келтірілген);
      2) екінші кезеңде шығындар мен активтерді қызметтер көрсетудің тиісінше процестеріне (өндірістік, қызмет көрсетуші, менеджмент) тікелей жатқызу және жанама бөлу экономикалық ресурстардың қызметтер көрсетудің осы процестерімен тікелей және жанама байланыстарын айқындау жолымен жүргізіледі (қызметтер көрсету процестеріне экономикалық ресурстарды бөлу базаларының мысалдары осы Ережеге 4-қосымшада келтірілген);
      3) үшінші кезеңде өндірістік процестерге және менеджмент процестеріне қызмет көрсету процестерімен байланысты шығындар мен активтерді тікелей жатқызу және жанама бөлу жүргізіледі (өндірістік процестерге және менеджмент процестеріне қызмет көрсететін процестерді бөлу базаларының мысалдары осы Ережеге 5-қосымшада келтірілген);
      4) төртінші кезеңде сыртқы қызметтерге және қызмет бағыттарының элементтеріне өндірістік процестерге байланысты шығындар мен активтерді тікелей жатқызу және жанама бөлу жүргізіледі (ішкі және сыртқы қызметтерге және қызмет бағыттарының элементтеріне өндірістік процестерге байланысты шығындар мен активтерді бөлу базаларының мысалдары осы Ережеге 6-қосымшада келтірілген);
      5) бесінші кезеңде менеджмент процестеріне байланысты шығындар мен активтерден қызмет бағыттары элементтеріне байланысты бірлескен шығындар мен активтерді бөлу және оларды бөлу базасының негізінде бөлу жүзеге асырылады;
      6) алтыншы кезеңде шығындарды тікелей жатқызу және жанама бөлу және қызмет бағыттарымен көрсетілетін ішкі және сыртқы қызметтерге қызмет бағыттары элементтері активтерінің қолданысқа енгізілу дәрежесін айқындау жүргізіледі (қызмет бағыттарының элементтерін қызметтерге бөлудің белгіленген базаларының ең аз тізбесі осы Ережеге 7-қосымшада келтірілген);
      7) жетінші кезеңде ішкі қызметтерді тиісінше сыртқы қызметтерге жатқызу және сыртқы қызметтерді ұсыну кезеңдері бойынша шығындарды және қолданысқа енгізілген активтерді жиынтықтау жүргізіледі (осы Ережеге 8-қосымша);
      8) сегізінші кезеңде сыртқы қызметтерге байланысты менеджмент процестерінің жалпы және бірлескен шығындары мен активтерін бөлу базасының негізінде сыртқы қызметтердің тиісті түрлеріне бөлу жүзеге асырылады.

  6. Реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрлері бойынша
және тұтастай реттеліп көрсетілмейтін қызметтер бойынша
табыстар, шығындар мен қолданысқа енгізілген
активтер туралы есептер ұсыну тәртібі

      23. Бөлектеп есепке алу бойынша есептілікті уәкілетті органға барлық мұнай тасымалдаушы ұйымдар ұсынады.

      24. Осы Ережеге сәйкес мұнай тасымалдаушы ұйымдар ұсынатын бөлектеп есепке алу бойынша есептілік өзіне мыналарды қамтиды:
      1) экономикалық ресурстардың түрлері бойынша шығындар мен активтерді тікелей жатқызу және жанама бөлу туралы есеп (осы Ережеге 9-қосымша);
      2) шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді қызметтерді өндіру процестеріне бөлу туралы есеп (осы Ережеге 10-қосымша);
      3) өндірістік процестерге және менеджмент процестеріне қызмет көрсететін процестердің шығындары мен активтерін бөлу туралы есеп (осы Ережеге 11-қосымша);
      4) сыртқы қызметтер мен қызмет бағыттарының элементтеріне өндірістік процестердің шығындары мен активтерін бөлу туралы есеп (осы Ережеге 12-қосымша);
      5) қызмет бағыттарының элементтеріне, сыртқы қызметтерге, қызметтерге байланысты бірлескен және жалпы шығындарға менеджмент процестерінің шығындары мен активтерін бөлу туралы есеп (осы Ережеге 13-қосымша);
      6) ішкі және сыртқы қызметтерге қызмет бағыттарының элементтерін бөлу туралы есеп (осы Ережеге 14-қосымша);
      7) сыртқы қызметтерге менеджмент процестерінің жалпы және бірлескен шығындары мен активтерін бөлу туралы есеп (осы Ережеге 15-қосымша);
      8) сыртқы қызметтерге ішкі және сыртқы қызметтерге байланысты шығындарды және қолданысқа енгізілген активтерді бөлу туралы есеп (осы Ережеге 16-қосымша);
      9) мұнай тасымалдаушы ұйымдар көрсететін сыртқы қызметтердің реттеліп көрсетілетін және реттеліп көрсетілмейтін түрлеріне мұнай тасымалдаушы ұйымдар қызметтер көрсетуге байланысты шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлу туралы есеп (осы Ережеге 17-қосымша);
      10) сыртқы қызметтер түрлеріне табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді түпкілікті бөлу туралы есеп (осы Ережеге 18-қосымша);
      11) қызмет бағыттары бойынша табыстарды, шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді бөлу (осы Ережеге 19-қосымша).

      25. Осы Ережеге 18-қосымшаның "Табыстар жиыны" жолындағы "Жиыны" бағанында көрсетілген жиынтық деректер "Дайын өнімді (тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді) сатудан алынған табыс" жолында көрсетілген деректерге және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2003 жылғы 2 сәуірдегі N 135 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2250 нөмірмен тіркелген) мұнай тасымалдаушы ұйымның табыстары мен шығыстары туралы есебінің "Өзге қызметіне" кіретін қызметтерден алынатын табыстарға сәйкес келуі тиіс.

      26. Осы Ережеге 18-қосымшаның "Жиыны" бағанында "Шығындар жиыны" және "Амортизация жиыны" жолдарындағы жиынтық сома "Сатылған өнімнің өзіндік құны" және "Кезең шығыстары" жолдарындағы сомаға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2003 жылғы 2 сәуірдегі N 135 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2250 нөмірмен тіркелген) мұнай тасымалдаушы ұйымның табыстары мен шығыстары туралы есебінің "Өзге қызметіне" кіретін қызметтер бойынша шығыстарға сәйкес келуі тиіс.

      27. Мұнай тасымалдаушы ұйымдар есептілікті жылдық негізде есепті жылдан кейінгі жылдың 31 мамырынан кешіктірмей ұсынады.

      28. Қағаз арқылы жеткізілетін есептілікке мұнай тасымалдаушы ұйымдардың басшысы және бас бухгалтері қол қояды және мөрмен растайды.

      29. Мұнай тасымалдаушы ұйымдар есептілікті электрондық жеткізгіште және қағаз арқылы уәкілетті органға ұсынады.

      30. Электрондық жеткізгіштегі есептілік қағаз арқылы берілген есептілікке сәйкес келуі тиіс.

  7. Ерекше шарттар

      31. Реттеліп көрсетілетін қызметтердің бірнеше түрін көрсететін табиғи монополия субъектісі үшін субъектінің реттеліп көрсетілетін қызметтерден алатын жылдық жиынтық табыстарындағы табыстардың неғұрлым көп үлесімен табиғи монополия саласының табыстары, шығындары мен қолданысқа енгізілген активтері бөлектеп есепке алуды жүргізу ережесі қолданылады.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              1-қосымша

        Мұнай тасымалдаушы ұйымдар қызметінің бағыттары

        _____________________________
       |                             |
     |---| Мұнай тасымалдау         |-  Сыртқы қызметтер
     |  |_____________________________|
     |     |         |
     |     |
     |     |
     |     |
     |     |
     | Ішкі қызметтер 
     |     |
     |     |
     |  _____________|_______________
     | |                             |
     |---| Өзге қызмет               |-  Сыртқы қызметтер
     |_______________________________
                |

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              2-қосымша

             Мұнай тасымалдаушы ұйымның қызметтеріне
                 шығындар мен активтерді бөлу

                   __________           __________
                  |          |         |          |
                  | Шығындар |         | Активтер |
                  |__________|         |__________|
                       |                     |
      1-кезең          | Тікелей және жанама |
                       |                     |
                   ____|_____________________|_____
                  |                                |
                  |             Ресурстар          |
                  |________________________________|
                     |           |             |
      2-кезең        |  Тікелей және жанама    |
                     |           |             |
              _______|____   ____|___________  |_______________
             | Өндірістік |_|Қызмет көрсетуші|_| Менеджменттің |
      3-кезең| процестер  | |   процестер    | |   процестері  |
             |____________| |________________| |_______________|
               |  |                              5-кезең      ||
      4-кезең  |  |   Тікелей және жанама        Бірлескен    ||
               |  |______________________________             ||
               |  ______________                 |            ||
               | |              |  Тікелей     __|__________  ||
               | |Ішкі қызметтер| және жанама  |Қызмет бағыт.|_||
               | |______________|             | элемент.(НҚ |  |
               |         |                    |    топтары)   |  |
               |     8-кезең        6-кезең           |        |
             __|_________|_____                       |        |
            | Сыртқы қызметтер | Тікелей және жанама   |        |
            |__________________|                               |
                     |                                           |
      7-кезең                   Бірлескен және жалпы

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              3-қосымша

              Экономикалық ресурстарға шығындар мен
              активтерді бөлу базаларының мысалдары 1

Шығындар мен активтер

Бөлудің
белгі-
ленген
базасы

Экономикалық ресурстар

Еңбек
ресур-
стары
(пер-
сонал)

Күрделі (негізгі құралдар)

Ғимараттар мен құрылыстар

Өткізу құ-
рылғылары

Көлік
құралдары

Сорғы

Өз-
ге

Тех-
ноло-
гия-
лық
тара-
тушы
құ-
быр-
лары

Өз-
ге

Магис-
траль-
дық
тара-
тушы
құбыр-
лары

Өз-
ге

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Шығындар

Жалақы

Бастапқы құжаттар

П

х

х

х

х

х

х

Еңбекке ақы төлеуден аударым 

Еңбекке ақы төлеу

П

х

х

х

х

х

х

Отын        

Бастапқы
құжаттар
немесе
норматив-
тік көр-
сеткіштер

х

П, К

П, К

х

х

х

П, К

Құбырлар  

Бастапқы құжаттар      

х

х

х

П

П

П

х 

Мате-
риалдар

Бастапқы құжаттар      

х

П

П

П

П

П

П

кестенің жалғасы

Шығындар мен активтер

Экономикалық ресурстар

Күрделі (негізгі құралдар)

Сор-
ғылар

Машиналар
мен жабдық

Өзге негізгі
құралдар

Өзге 
ресур-
стар

Сор-
ғылар 

Жылу
алмас-
тырғыштар

Өзге

Резер-
вуарлар

Өзге

1

10

11

12

13

14

15

Шығындар

Жалақы

х

х

х

х

х

х

Еңбекке ақы
төлеуден аударым

х

х

х

х

х

х

Отын

П, К

П, К

П, К

х

х

х

Құбырлар  

х

х

х

х

х

х 

Материалдар

П

П

П

П

П

П

____________________
      1 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және
уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп
есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға
жатады.

Электр
энергиясы

Есептеу
құрал-
дарының
көрсет-
кіштері
немесе
норма-
тивтік
қуат

х

П, К

П, К

х

х

х

х

П, К

П, К

П, К

х

П, К

х

Жылу
энергиясы

Есептеу
құрал-
дарының
көрсет-
кіштері

х

П, К

П, К

х

х

х

х

х

П, К

х

х

х

х

Сумен
жабдықтау

Есептеу
құрал-
дарының
көрсет-
кіштері

х

П, К

П, К

х

х

х

х

П, К 

х

П, К

х

П, К

х

Байланыс
қызметтері

Бас-
тапқы
құжат-
тар

П

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

Өзге шығындар
(нақтылаудың
дәрежесіне
байланысты)

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

П, К

Активтер

Қолданысқа
енгізілген
активтер-
дің құны

Қызмет
бағы-
тының
элемен-
тіне
жататы-
ндығына
байла-
нысты

х

П

П

П

П

П

П

П

П

П

х

П

х

Қолданысқа
енгізілген
активтер-
дің амор-
тизациясы

Қолда-
нысқа
енгі-
зілген
актив-
тердің
құны

х

П

П

П

П

П

П

П

П

П

х

П

х

      Шартты белгілер:
      П - тікелей жатқызу;
      К - жанама бөлу.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              4-қосымша

         Қызметтер көрсету процестеріне экономикалық
           ресурстарды бөлу базаларының мысалдары 2

Экономикалық
ресурстардың атауы

Қызметтерді өндіру процестері

Мыналар үшін жабдықты пайдалануға байланысты өндірістік процестер

Мұнайды
тасымалдау
(қызмет-
тердің
түрлері
бойынша)

Өзге қызмет
(реттеліп көрсетілетін қызметтердің түрлері бойынша)

Еңбек ресурстары (персонал)

(П), % жұмыс-
пен қамтылу
немесе уақыт
(К)

(П), % жұмыс-
пен қамтылу
немесе уақыт
(К)

Күрделі (негізгі құралдар)

Ғимараттар мен құрылыстар

Сорғы

(П), Мұнай көлемі (К)

х

Өзге

Алаң, қызмет-
керлер саны
(К)

Алаң, қызмет-
керлер саны
(К)

Өткізу құрылғылары  

Технологиялық таратушы құбырлары

(П), Мұнай көлемі (К)

х

Өзге

(П)

(П)

кестенің жалғасы

Қызметтерді өндіру процестері

пайдалануға байланысты қызмет көрсететін процестер

Менеджменттің процестері

электр-
химқор-
ғау құ-
ралдары

арнайы
техника

көмекші
жабдық

Қаржы
қызмет-
тері

Заң қыз-
меттері

Әкім-
шілік

Марке-
тинг

(П), %
жұмыспен
қамтылу
немесе
уақыт (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу
немесе
уақыт (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу
немесе
уақыт (К)

(П)        

(П)        

(П)          

(П)        

х

х

х

х

х

х

х

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

Алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

х

х

х

х

х

х

х

х

х

(П)

х

х

х

х

____________________
       2 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және
уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп
есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға
жатады.


Көлік құралдары

Магистраль-
дық таратушы
құбырлары

(П)

(П)

х

Өзге  

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

(П), Жүріс,
уақыт (К)

Сорғылар

Сорғылар

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

х

Машиналар мен жабдық

Жылу алмас-
тырғыштар

(П)

х

х

Өзге     

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

Өзге негізгі құралдар

Резервуарлар        

Мұнай
көлемі (К)

Көрсетілген
қызметтер-
дің көлемі
(К)

х

Өзге      

(П), алаң,
қызметкерлер
саны (К)

П), алаң,
қызметкерлер
саны (К)

П), алаң,
қызметкерлер
саны (К)

Өзге ресурстар

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

кестенің жалғасы

х

х

х

х

х

х

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

Жүріс,
уақыт (К)

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

х

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

х

х

х

х

х

х

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), алаң,
қызмет-
керлер
саны (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

(П), %
жұмыспен
қамтылу (К)

      Шартты белгілер:
      (П) - тікелей жатқызу;
      (К) - жанама бөлу.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              5-қосымша

           Өндірістік процестер мен менеджменттің
       процестеріне қызмет көрсететін процестерді бөлу 3
                  базаларының мысалдары

Көмекші бизнес
процестердің атауы

Өндірістік процестер мен менеджменттің процестері

Өндірістік процестер

Менеджменттің процестері

мұнай
тасымалдауға
арналған
жабдықтарды
пайдалануға
байланысты

өзге
қызметтің
жабдықтарын
пайдалануға
байланысты

қаржы
қыз-
мет-
тері

заң
қыз-
мет-
тері

Әкім-
шілік

Мар-
ке-
тинг

электр-химқор-
ғау құралдарын
пайдалануға
байланысты

(П), % жұмыспен қамтылу

(П), % жұмыспен қамтылу

х

х

х

х

арнайы техниканы пайдалануға байланысты 

Жүріс, уақыт

Жүріс, уақыт

Жүріс, уақыт

Жү-
ріс,
уа-
қыт

Жү-
ріс,
уа-
қыт

Жү-
ріс,
уа-
қыт

көмекші жабдықты пайдалануға байланысты    

% жұмыспен қамтылу

% жұмыспен қамтылу

х

х

х

х

____________________
      3 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және
уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп
есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға
жатады.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              6-қосымша

           Сыртқы қызметтер мен қызмет бағыттарының
          элементтеріне өндірістік процестерді бөлу 4
                  базаларының мысалдары

Өндірістік процестердің атауы

Қызметтердің атауы

Қызмет бағыттарының элементтерін пайдалану

мұнайды тасымалдау бойынша сыртқы қызметтер

Өзге қызметтің  сыртқы қызметтері

мұнай тасымалдауға арналған жабдықтарды пайдалануға байланысты

(П), мұнай көлемі (К)

х

(П), мұнай көлемі (К)

өзге қызмет бойынша
жабдықтарды пайдала-
нуға байланысты

х

(П), су көлемі

(П), су көлемі

       Шартты белгілер:
      (П) - тікелей жатқызу;
      (К) - жанама бөлу.

___________________
      4 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және
уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп
есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға
жатады.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              7-қосымша

      Ішкі және сыртқы қызметтерге қызмет бағыттарының
          элементтерін 5 бөлу базаларының мысалдары

Қызмет бағыт-
тарының атауы

Қызметтердің түрлері

Мұнай тасымалдау бойынша сыртқы қызметтер

Өзге қызметтің сыртқы қызметтері

Ішкі қызметтер

Мұнай тасымалдау
(элементтер
бойынша)   

мұнай көлемі

х

х

Өзге қызмет (эле-
менттер бойынша)

х

су көлемі

Көрсетілген
қызметтердің
көлемі

____________________
      5 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және
уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп
есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға
жатады.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              8-қосымша

        Сыртқы қызметтерді 6 ішкі қызметтерге жатқызу және
        сыртқы қызметтер ұсыну кезеңдері бойынша шығындар
         мен қолданысқа енгізілген активтерді жиынтықтау

Р/с
N

Сыртқы қызметтер           

Шығындар мен қолданысқа енгізілген активтер

қызмет бағыттары-
мен ішкі қызмет-
терді көрсетуге
байланысты
(жетінші кезең)

өнді-
рістік
процес-
терге
байла-
нысты
(төр-
тінші
кезең)

қызмет
бағыт-
тарының
элемент-
теріне
байла-
нысты
(алтыншы
кезең)

менедж-
менттің
процес-
теріне
байла-
нысты
(сегі-
зінші
кезең)

Мұнай
тасымалдау

Өзге
қызмет

1.   

Қызметтің  бағыттарымен ұсынылатын сыртқы қызметтер:   






1  

"Мұнай тасы-
малдау" оның
ішінде:     


П, К

П, К

П, К

П, К

1.1

реттеліп көрсетілетін    



қызмет-
тердің
көлемі
бойынша     

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

1.2

реттеліп көрсетілмейтін    



қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

"Өзге қызмет",
оның ішінде:

П, К


П, К

П, К

П, К

2.1

реттеліп көрсетілетін     



қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

2.2

реттеліп көрсетілмейтін   



қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

қызмет-
тердің
көлемі
бойынша

____________________
      6 Көрсетілген бөлу базалары мысал ретінде келтірілген және уәкілетті орган бекітетін мұнай тасымалдаушы ұйымдардың бөлектеп есепке алу әдістемесінде мұнай тасымалдаушы ұйымдармен анықтауға жатады.

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              9-қосымша
__________________________
     (ұйымның атауы)

                            _____ жылы
           Экономикалық ресурстардың түрлері бойынша
          шығындар мен активтерді тікелей жатқызу және
                     жанама бөлу туралы есеп

                                                     (мың теңге)

Шығындар мен активтер

Белгі-
ленген
бөлу
база-
сының
атауы

Экономикалық ресурстар

Еңбек
ресур-
стары
(пер-
сонал)

Күрделі (негізгі құралдар)

Ғимараттар
мен құрылыстар

Өткізу
құрылғылары

Сорғы

Өзге

Техно-
логиялық
таратушы
құбырлары

Өзге

Шығындар

Жалақы







Еңбекке ақы төлеуден аударым







Отын







Өзге материалдар







Электр энергиясы







Жылу энергиясы







Сумен жабдықтау







Байланыс қызметтері







Өзге шығындар (нақтылаудың дәрежесіне байланысты)







Активтер

Қолданысқа енгізілген активтердің құны







Қолданысқа енгізілген активтердің амортизациясы







   кестенің жалғасы

Экономикалық ресурстар

Күрделі (негізгі құралдар)

Көлік
құралдары

Сорғы

Машиналар
мен жабдық

Өзге негізгі
құралдар

Өзге
ресурстар
(нақты-
лаудың
дәре-
жесіне
байла-
нысты)

Магис-
тральдық
таратушы
құбырлары

өзге

Сорғы 

Жылу
алмас-
тыр-
ғыштар
Өзге

Өзге

Резер-
вуарлар

Өзге



















































































   М.О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              10-қосымша

__________________________
    (ұйымның атауы)

                         _____ жылы
        Қызметтерді өндіру процестеріне шығындар мен
      қолданысқа енгізілген активтерді бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Бөлу объектілерінің
атауы

Қызметтерді өндіру процестері 

өндірістік

1-
процесс

2-
процесс

3-
процесс

процесс
N

Шығындар

Еңбек ресурстары (персонал)





Ғимараттар мен құрылыстар  

Сорғы





Өзге





Өткізу құ-
рылғылары

Техноло-
гиялық
таратушы
құбырлары





Өзге





Көлік құралдары

Магист-
ральдық
таратушы
құбырлары





Өзге





Сорғы

Сорғы





Машиналар мен жабдық

Жылу алмас-
тырғыштар





Өзге





Өзге негізгі құралдар

Резер-
вуарлар





Өзге





Өзге ресурстар





Шығындар жиыны





Активтер

Ғимараттар мен құрылыстар  

Сорғы





Өзге





Өткізу құ-
рылғылары

Техноло-
гиялық
таратушы
құбырлары





Өзге





Көлік құралдары

Магис-
тральдық
таратушы
құбырлары





Өзге       





Сорғы

Сорғы





Машиналар мен жабдық

Жылу алмас-
тырғыштар





Өзге





Өзге негізгі құралдар

Резер-
вуарлар





Өзге





Өзге ресурстар





Активтер жиыны





Амортизация

Ғимараттар мен құрылыстар  

Сорғы





Өзге





Өткізу құ-
рылғылары

Техноло-
гиялық
таратушы
құбырлары





Өзге  





Көлік құралдары

Магис-
тральдық
таратушы
құбырлары





Өзге





Сорғы

Сорғы 





Машиналар мен жабдық

Жылу алмас-
тырғыштар





Өзге 





Өзге негізгі құралдар

Резер-
вуарлар





Өзге





Өзге ресурстар





Амортизация жиыны     





   кестенің жалғасы

Қызметтерді өндіру процестері 

қызмет көрсететін

менеджмент

1-
процесс

2-
процесс

процесс
N

1-
процесс

2-
процесс

3-
процесс

Процесс
N


   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              11-қосымша

__________________________
     (ұйымның атауы)

                        __________ жылы
             Өндірістік процестер мен менеджементтің
           процестеріне қызмет көрсететін процестердің
            шығындары мен активтерін бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Қызмет көрсететін процестердің шығындары мен активтері 

Бөлу
база-
сының
атауы

Қызметтерді өндіру процестері

өндірістік

менеджмент

1-
про-
цесс

2-
про-
цесс

Про-
цесс
N

1-
про-
цесс

2-
про-
цесс

Про-
цесс
N

Шығындар

1-процесс    








2-процесс    








Процесс N 








Шығындар жиыны








Активтер

1-процесс    








2-процесс    








Процесс N 








Активтер жиыны








Активтер амортизациясы

1-процесс    








2-процесс    








Процесс N 








Амортизация жиыны








   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              12-қосымша

__________________________
      (ұйымның атауы)

           Сыртқы қызметтер мен қызмет бағыттарының
       элементтеріне өндірістік процестердің шығындары
                мен активтерін бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Өндірістік
процес-
тердің
шығындары
мен
активтері

Бөлу
база-
сының
атауы

Сыртқы қызметтер

Қызмет бағыттарының
элементтері

1-
рет-
теліп
көрсе-
тіле-
тін
қызмет

Рет-
теліп
көрсе-
тіле-
тін
қыз-
мет-
тің N

Рет-
теліп
көрсе-
тіл-
мейтін
қыз-
меттер
 

1-
эле-
мент

2-
эле-
мент

3-
эле-
мент

Эле-
мент
N

Шығындар

1-процесс









2-процесс









Процесс N 









Шығындар жиыны









Активтер

1-процесс









2-процесс









Процесс N









Активтер жиыны









   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              13-қосымша

__________________________
     (ұйымның атауы)

                        __________ жылы
     Қызмет бағыттарының элементтеріне сыртқы қызметтерге,
     қызметтерге байланысты бірлескен және жалпы шығындарға
     менджмент процестерінің шығындары мен активтерін бөлу
                            туралы есеп

                                                      (мың теңге)

Менджмент процестерінің шығындары мен активтері

Бөлу
база-
сының
атауы

Қызмет бағыттарының элементтері

1-элемент

2-элемент

3-элемент

Элемент N

Шығындар

1-процесс






2-процесс






Процесс N






Шығындар жиыны






Активтер

1-процесс






2-процесс






Процесс N






Активтер жиыны






   кестенің жалғасы

Сыртқы қызметтер

Қызметтерге
бірлескен
шығындар

Қызмет-
терге
жалпы
шығындар

1-реттеліп
көрсетілетін
қызмет

2-реттеліп
көрсетілетін
қызметтің N

Реттеліп
көрсетіл-
мейтін
қызметтер


   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              14-қосымша

__________________________
       (ұйымның атауы)

                      __________ жылы
      Ішкі және сыртқы қызметтерге қызмет бағыттарының
                 элементтерін бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Қызмет
бағыттары
элементте-
рінің атауы

Бөлу
база-
сының
атауы

Қызметтер

ішкі

Сыртқы

1-
қыз-
мет

2-
қыз-
мет

Қыз
мет
N

1-рет-
теліп
көрсе-
тілетін
қызмет

2-рет-
теліп
көрсе-
тілетін
қызмет

Реттеліп
көрсе-
тілмейтін
қызмет

Шығындар

1-элемент








2-элемент








Элемент N








Шығындар жиыны 








Активтер

1-элемент








2-элемент








Элемент N








Активтер жиыны








Амортизация

1-элемент








2-элемент








Элемент N








Амортизация жиыны








   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              15-қосымша

__________________________
      (ұйымның атауы)

                       __________ жылы
         Сыртқы қызметтерге менджмент процестерінің
        жалпы және бірлескен шығындары мен активтерін
                         бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Менджмент процестерінің атауы

Бөлу
база-
сының
атауы

Сыртқы қызметтер

1-рет-
теліп көрсе-
тілетін
қызмет

2-рет-
теліп
көрсе-
тілетін
қызмет

Реттеліп
көрсетілетін
қызметтің N

Реттеліп
көрсе-
тілмейтін
қызметтер

Жалпы және бірлескен шығындар                

1-процесс    






2-процесс   






Процесс N             






Шығындар жиыны

Жалпы және бірлескен активтер              

1-процесс    






2-процесс   






Процесс N             






Активтер жиыны

Жалпы және бірлескен активтер амортизациясы 

1-процесс    






2-процесс   






Процесс N






Амортизация жиыны






   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              16-қосымша

_________________________
     (ұйымның атауы)

                        __________ жылы
        Сыртқы қызметтерге ішкі және сыртқы қызметтерге
         байланысты шығындар мен қолданысқа енгізілген
                  активтерді бөлу туралы есеп

Р/с
N

Ішкі қызметтердің атауы

Бөлу
база-
сының
атауы

Сыртқы қызметтер

Мұнай тасы-
малдау қыз-
мет бағыты
ұсынатын:

Өзге қызмет
қызмет бағыты

1-
қыз-
мет

Қыз-
мет N

1-
қыз-
мет

2-
қыз-
мет

Қыз-
мет N

Шығындар

1. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының ішкі қызметтері:







2. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының ішкі қызметтері







3. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







4. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының сыртқы қызметтері

Шығындар жиыны







Активтер


1. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының ішкі қызметтері:







2. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының ішкі қызметтері







3. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







4. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының сыртқы қызметтері

Активтер жиыны







Амортизация


1. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының ішкі қызметтері:







2. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының ішкі қызметтері







3. 

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







4. 

"Өзге қызмет" қызмет бағытының сыртқы қызметтері

Амортизация жиыны







   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              17-қосымша

__________________________
      (ұйымның атауы)

         Мұнай тасымалдаушы ұйымдар көрсететін сыртқы
       қызметтердің реттеліп көрсетілетін және реттеліп
    көрсетілмейтін түрлеріне мұнай тасымалдаушы ұйымдармен
    қызметтер көрсетуге байланысты шығындар мен қолданысқа
            енгізілген активтерді бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Сыртқы қызметтер

Реттеліп көрсетілетін және
реттеліп көрсетілмейтін қызметтер

Реттеліп
көрсетілетін

Реттеліп
көрсетілмейтін

1-
қызмет

2-
қызмет

Қыз-
мет N

1-
қызмет

2-
қызмет

Қыз-
мет N

Шығындар

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







"Өзге қызмет" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







Шығындар жиыны







Активтер

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







"Өзге қызмет"»қызмет бағытының сыртқы қызметтері







Активтер жиыны







Амортизация

"Мұнай тасымалдау" қызмет бағытының сыртқы қызметтері







"Өзге қызмет"»қызмет бағытының сыртқы қызметтері







Амортизация жиыны







   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              18-қосымша

_________________________
     (ұйымның атауы)

                        __________ жылы
            Сыртқы қызметтердің түрлеріне табыстарды,
          шығындар мен қолданысқа енгізілген активтерді
                    түпкілікті бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Табыстардың,
шығындар мен
қолданысқа
енгізілген
активтердің
атауы

Сыртқы қызметтер

Мұнай тасымалдау

Өзге қызмет

Жиы-
ны

1-
рет-
теліп
көр-
сеті-
летін
қыз-
мет

2-
рет-
теліп
көр-
сеті-
летін
қыз-
мет

Рет-
теліп
көр-
сетіл-
мейтін
қызмет

1-
рет-
теліп
көр-
сеті-
летін
қыз-
мет

2-
рет-
теліп
көр-
сеті-
летін
қыз-
мет

Рет-
теліп
көр-
се-
тіл-
мей-
тін
қыз-
мет

1

2

3

4

5

6

7

8

Табыстар

Табыс








Табыстар жиыны








Шығындар

Тікелей








Жанама








Бірлескен








Жалпы








Шығындар жиыны

Қолданысқа енгізілген активтер

Тікелей








Жанама








Бірлескен








Жалпы








Қолданысқа енгізілген активтердің жиыны








Амортизация



Тікелей








Жанама








Бірлескен








Жалпы








Амортизация жиыны








   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

                                   Мұнайды және (немесе) мұнай
                                 өнімдерін магистральдық таратушы
                                   құбырлары арқылы тасымалдау
                                   жөнінде қызметтер көрсететін
                                 табиғи монополия субъектілерінің
                                табыстарды, шығындар мен қолданысқа
                                  енгізілген активтерді бөлектеп
                                  есепке алуды жүргізу ережесіне
                                              19-қосымша

__________________________
      (ұйымның атауы)

      Қызмет бағыттары бойынша табыстарды, шығындар мен
      қолданысқа енгізілген активтерді бөлу туралы есеп

                                                       (мың теңге)

Табыстардың, шығындардың, қолданысқа енгізілген активтердің атауы

Қызмет бағыттары

Мұнай тасымалдау

Өзге қызмет

Табыстар

Сыртқы қызметтер көрсетуден түскен табыстар



Трансферттік төлемдер бойынша табыстар     



Жиыны



Шығындар

Қызмет бағыттары бойынша ішкі шығындар



Трансферттік төлемдер бойынша шығындар



Жиыны



Қолданысқа енгізілген активтер

Қызмет бағыттары бойынша активтер



Трансферттік қызметтер бойынша активтер      



Жиыны



Амортизация

Қызмет бағыттары активтерінің амортизациясы



Трансферттік қызметтер бойынша активтердің амортизациясы



Жиыны



   М. О. Басшы         _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы
      Бас бухгалтер _______________________________      ________
                             (Т. А. Ә.)                    қолы

      _____ жылғы "____" _____________

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады