Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiгi туралы

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 26 маусымдағы N 233 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 6 қаңтардағы № 527-IV Заңымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР-ның 2012.01.06 № 527-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

МАЗМҰНЫ

Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының тәуелсiз егемендi мемлекет ретiнде дамуының басты шарты болып табылады.
Осы Заң мемлекеттiк органдардың, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың және азаматтардың ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы құқықтық қатынастарын реттейдi, Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң мақсатын, жүйесi мен бағыттарын белгiлейдi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) азық-түлік қауіпсіздігі - тұтынудың физиологиялық нормаларын және демографиялық өсуді қанағаттандыру үшін жеткілікті болатын сапалы азық-түлік тауарларына халықтың нақты және экономикалық қол жеткізуін қамтамасыз етуге мемлекеттің қабілетті екендігін білдіретін экономиканың жай-күйі;
2) ақпараттық қауіпсіздік - мемлекеттік ақпараттық ресурстардың, сондай-ақ ақпарат саласында жеке адамның құқықтары мен қоғам мүдделері қорғалуының жай-күйі;
3) әскери қауіпсіздік - елдің тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығына әскери сипатта төнген нақты және ықтимал қауіп-қатерлер мен қол сұғушылықтан Қазақстан Республикасы қорғалуының жай-күйі;
4) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі (бұдан әрі - ұлттық қауіпсіздік) - елдің ұлттық мүдделерінің нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі;
5) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделері (бұдан әрі - ұлттық мүдделер) - іске асырылуына мемлекеттің адам мен азаматтың конституциялық құқықтарын, Қазақстан қоғамының құндылықтарын, негіз қалаушы мемлекеттік институттарды қорғауды қамтамасыз ету қабілеті байланысты болатын Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық әлеуметтік және басқа да қажеттерінің жиынтығы;
6) қоғамдық қауіпсіздік - Қазақстан Республикасының азаматтары өмірінің, денсаулығының және игілігінің, сондай-ақ Қазақстан қоғамы құндылықтарының нұқсан келтіруге қабілетті ықтимал қауіптер мен қатерлерден саяси-құқықтық, рухани-адамгершілік, әлеуметтік жағынан қорғалуы;
7) сыртқы қауіпсіздік - Қазақстан Республикасы ұлттық мүдделерінің шет мемлекеттер, шетелдік ұйымдар мен азаматтар тарапынан туындайтын қауіп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі;
8) ұлттық қауіпсіздік объектілері - жеке адам, оның құқықтары мен бостандықтары, қоғам, оның материалдық және рухани құндылықтары, мемлекет, оның конституциялық құрылысы, тәуелсіздігі және аумақтық тұтастығы;
9) ұлттық қауіпсіздік субъектілері - өз өкілеттігін биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот билігі тармақтарының органдары арқылы жүзеге асыратын мемлекет, азаматтар мен ұйымдар;
10) ұлттық қауіпсіздікке төнетін қауіп-қатер - ұлттық мүдделерді іске асыруға кедергі жасайтын немесе оларға қауіп төндіретін жағдайлардың, процестер мен факторлардың жиынтығы;
11) ұлттық қауіпсіздік тұжырымдамасы - жеке адам мен азаматтардың конституциялық құқықтарын, Қазақстан қоғамының құндылықтарын, негіз қалаушы мемлекеттік институттарды қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі ресми қабылданған көзқарастар мен шаралар жүйесі;
12) экологиялық қауіпсіздік - жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделері мен құқықтарының қоршаған ортаға антропогендік және табиғи әсерлер салдарынан туындайтын қатерлерден қорғалуының жай-күйі;
13) экономикалық қауіпсіздік - Қазақстан Республикасы ұлттық экономикасының тұрақты дамуы мен экономикалық тәуелсіздігіне қатер төндіретін ішкі және сыртқы жағдайлардан, процестер мен факторлардан қорғалуының жай-күйі.
Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.12.11 N 229-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiк
саласындағы заңдары

Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiк саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

3-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн
қамтамасыз ету принциптерi

Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң принциптерi:
1) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру кезiнде заңдылықты сақтау;
2) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiнiң бiр-бiрiне жедел хабардар етiп отыруы және келiсiлген iс-қимыл жасауы;
3) ұлттық қауiпсiздiктiң барлық түрлерiнiң бiрлiгi, өзара байланысы және теңестiрiлгендiгi;
4) саяси, экономикалық және ақпараттық шаралардың басымдығы;
5) жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң өзара жауапкершiлiгi;
6) ұлттық қауiпсiздiктi қорғау жөнiндегi iс-әрекеттiң күллi жиынтығын iске асыруды бақылау болып табылады.

4-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерi

Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерi:
1) адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету;
2) елде қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылықты сақтау;
3) Қазақстанның бүкiл халқының игiлiгi үшiн экономикалық даму;
4) қазақстандық патриотизмдi тәрбиелеу және Қазақстан халқының
бiрлiгiн нығайту;
5) Қазақстан қоғамының материалдық және рухани құндылықтарын сақтау мен еселей түсу;
6) Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының, оның iшiнде мемлекеттiк тәуелсiздiгiнiң, бiрегей құрылысы мен президенттiк басқару нысанының, тұтастығының, мемлекеттiк шекарасына қол сұғылмаушылық пен ел аумағының бөлiнбестiгiнiң бұлжымас берiктiгi;
7) мемлекеттiк институттардың тұрақты жұмыс iстеуi, оларды
нығайту және қызметiнiң пәрмендiлiгiн арттыру;
8) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құрамаларының жарақталуы мен жауынгерлiк әзiрлiгiн қамтамасыз ету;
9) заңдарды бұлжытпай орындау және құқық тәртiбiн сақтау;
10) әрiптестiк негiзiнде халықаралық ынтымақтастықты дамыту;
11) отандық агроөнеркәсіптік кешен субъектілерінің азық-түлік қауіпсіздігін толығынан қамтамасыз ететіндей тиянақты жұмыс істеуі және дамуы болып табылады.
Ескерту. 4-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.12.11 N 229-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

5-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiне
төнетiн қауiп-қатер

Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiне төнетiн қауiп-қатерлер мыналар:
1) заңдылық пен құқық тәртiбiнiң әлсiреуi, оның iшiнде ұйымдасқан нысандарын қоса алғанда қылмыстылықтың өсуi, мемлекеттiк органдардың қылмыстық құрылымдармен астасуы, лауазымды адамдардың капиталдың заңсыз айналымына сүйеушi болуы, сыбайлас жемқорлық, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының қорғалу дәрежесi төмендеуiне ықпал ететiн қару мен есiрткi заттардың заңсыз айналысы;
2) конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге бағытталған iс-әрекет, оның iшiнде Қазақстан Республикасының бiрегей құрылысына, тұтастығына, қол сұғылмаушылығына, аумағының бөлiнбестiгiне қиянат келтiретiн iс-әрекет;
3) елдiң қорғаныс қабiлетiнiң әлсiреуi, мемлекеттiк шекараның қол сұғылмаушылығына төнген қауiп-қатер, Қазақстан Республикасына қатысты күш қолдану, оған қарсы агрессия;
4) шет мемлекеттердiң арнаулы қызметтерi мен ұйымдарының, сондай-ақ жеке адамдардың Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге бағытталған барлаушылық, террорлық, диверсиялық және өзге де iс-әрекеттерi;
5) мемлекеттiк органдардың қызметiне iрiткi салу, олардың iркiлiссiз жұмыс iстеуiн бұзу, елдiң басқарылу дәрежесiн төмендету;
6) кез келген нысандағы саяси экстремизм, оның iшiнде әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектiк-топтық және рулық араздықты немесе алаусыздықты қоздыру;
7) ұлтаралық және конфессияаралық жанжалдардан, жаппай тәртiпсiздiктерден, рұқсат етiлмеген жиналыстардан, митингiлерден, шерулер мен демонстрациялардан, заңсыз тосқауылдар мен ереуiлдерден көрiнетiн әлеуметтiк-саяси жағдайдың шиеленiсуi;
8) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделмеген әскерилендiрiлген құрамалар құру;
9) экологиялық жағдайдың күрт нашарлауы, табиғи апаттар мен табиғи және техногендiк сипаттағы өзге де төтенше жағдайлар, жұқпалы аурулар мен iндеттер;
10) стратегиялық ресурстардың ел мүдделерiне кереғар пайдаланылуын, инвестициялық белсендiлiктiң артуына, соның iшiнде Қазақстан Республикасына шетелдiк инвестициялардың құйылуына кедергi жасауды қоса алғанда, мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiне нұқсан келтiру, капиталды елден сыртқа бақылаусыз әкетуi;
11) демографиялық жағдайдың нашарлауы, соның iшiнде бала туудың күрт төмендеуi, өлiм-жітiмнiң көбеюi, бақылаусыз көшi-қон процестерiнiң туындауы;
12) елдiң бiлiм және интеллектуалдық әлеуетi сапасының нашарлауы;
13) елдiң ұлттық мүдделерiн қорғау жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлердiң жетiлдiрiлмегендiгi немесе болмауы;
14) ауыл шаруашылығы өнімдері мен азық-түлік тауарлары өндірісінің қысқаруына, сапасының, бәсекеге қабілеттілігінің және қолжетімділігінің төмендеуіне, олардың Қазақстан Республикасында өндірілмейтіндерінің басқа мемлекеттерден берілімінің қысқаруына байланысты азық-түлік қауіпсіздігі жай-күйінің нашарлауы.
Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.12.11 N 229-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

2-тарау. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесi және
оның негiзгi мiндеттерi

6-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесi

Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiн қолданылып жүрген заңдардың негiзiнде және бiрыңғай мемлекеттiк саясат шеңберiнде оны қамтамасыз ететiн, бiр-бiрiмен өзара iс-қимыл жасайтын күштер, өз құзыретi шегiнде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету үшiн бүкiл жауапкершiлiктi толық мойнына алатын өзге де мемлекеттiк органдар мен ұйымдар құрайды.

7-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiнiң
негiзгi мiндеттерi

Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiнiң негiзгi мiндеттерi:
1) ұлттық қауiпсiздiкке төнетiн қауiп-қатердi болжау және анықтау;
2) ұлттық қауiпсiздiкке төнетiн қауiп-қатердiң алдын алу мен оны зарарсыздандыру жөнiндегi жедел және ұзақ мерзiмдi шаралар кешенiн әзiрлеп, жүзеге асыру;
3) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етушi күштердi құрып, әзiрлiкте ұстау;
4) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес жалпыға бiрдей және аймақтық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысу болып табылады.

8-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерi

1. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiне:
1) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құрамалары;
2) ұлттық қауiпсiздiк, iшкi iстер, сыртқы барлау, әскери және қаржы полициясы органдары, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Күзет қызметi, салық және кеден қызметтерi, төтенше жағдайлардың зардаптарын жою қызметтерi жатады.
2. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етушi күштер бiр-бiрiмен заңдарда белгiленген шекте өзара iс-қимыл жасайды және өз құзыретiне жататын мәселелер бойынша бiр-бiрiне өзара хабардар етiп отырады.
3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету өз құзыретi шегiнде дербес, сондай-ақ ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiнiң өтiнiштерi бойынша жүзеге асыратын барлық мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың бәрiне мiндеттi болып табылады.
Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Президентiнiң,
Қазақстан Республикасы Парламентiнiң, Үкiметiнiң, соттарының,
мемлекеттiк органдары мен меншiк нысандарына қарамастан
ұйымдарының ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы
өкiлеттiктерi

9-бап. Қазақстан Республикасының Президентiнiң
өкiлеттiгi

Қазақстан Республикасының Президентi:
1) елдiң ұлттық мүдделерiн қорғау саласында мемлекеттiк билiктiң барлық тармақтарының үйлесiмдi iс-қимылын қамтамасыз етедi;
2) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша актiлер шығарады;
3) Қауiпсiздiк Кеңесiн құрады, оның мiндеттерi мен өкiлеттiгiн белгiлейдi, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк тұжырымдамасын бекiтедi;
4) Ұлттық қауiпсiздiкке төнген нақты, ықтимал қатердi айқындайды және Қауiпсiздiк Кеңесiнiң пiкiрiн ескере отырып, барлық азаматтардың, қоғам мен мемлекеттiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi қажеттi шаралар қолданады;
5) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша өзге де қажеттi өкiлеттiктi жүзеге асырады.

10-бап. Қазақстан Республикасы Парламентiнiң өкiлеттiгi

Қазақстан Республикасының Парламентi:
1) Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша заңдар қабылдайды, оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзедi;
2) соғыс және бейбiтшiлiк мәселелерiн шешедi;
3) Қазақстан Республикасы Президентiнiң ұсынуымен Республиканың Қарулы Күштерiн бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiктi қолдау жөнiндегi халықаралық мiндеттемелердi орындау үшiн пайдалану жөнiнде шешiм қабылдайды;
4) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша парламенттiк тыңдау өткiзедi;
5) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының Конституциясы жүктеген өзге де өкiлеттiктi жүзеге асырады.

11-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң өкiлеттiгi

Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне ұлттық қауiпсiздiк саласындағы заңдардың жобаларын енгiзедi және сол заңдардың орындалуын қамтамасыз етедi;
2) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiгi тұжырымдамасын әзiрлеудi ұйымдастырады;
3) орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi қызметiне басшылық етедi;
3-1) мыналардың:
ұлттық холдингтердің және (немесе) ұлттық компаниялардың не олардың аффилиирленген тұлғаларының, сондай-ақ мемлекет қатысатын өзге де заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына берілген және (немесе) олардың меншігінде тұрған стратегиялық объектілердің;
мемлекетпен аффилиирленбеген заңды тұлғалардың, сондай-ақ жеке тұлғалардың меншігінде тұрған стратегиялық объектілердің тізбелерін түзеді;
3-2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы стратегиялық объектілер жөніндегі комиссияның ұсынымдары негізінде жеке және заңды тұлғаларға тиесілі Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне қауіп туғызуы мүмкін стратегиялық объектілермен азаматтық-құқықтық мәмілелер жасасуға рұқсат беру немесе рұқсат беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды;
3-3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанынан стратегиялық объектілер жөнінде комиссия құрады;
4) Конституцияға, заңдарға және Президенттiң актiлерiне сәйкес ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша өзге де қажеттi өкiлеттiктi жүзеге асырады.
Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.08.07 N 321 Заңымен.

12-бап. Соттардың өкiлеттiгi

Соттар:
1) жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң қауiпсiздiгiне қол сұғылатын қылмыстар туралы iстер бойынша сот төрелiгiн жүзеге асырады;
2) азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды, Конституцияның, осы Заңның және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етедi.

13-бап. Мемлекеттiк органдардың өкiлеттiгi

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары өздерiнiң бiрiншi басшылары арқылы және өздерiнiң құзыретi шегiнде:
1) қарамағындағы ұйымдардың ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды жоспарлау мен өткiзу жөнiндегi қызметiне басшылық етедi;
2) жоғары тұрған мемлекеттiк органдарға ұлттық қауiпсiздiк жүйесiн жетiлдiру жөнiнде ұсыныс енгiзедi;
3) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң сақталуын қамтамасыз етедi;
4) әрекеттерi (немесе әрекетсiздiгi) ұлттық мүдделердiң бұзылуына, Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiне қатер төндiруге әкеп соғатын лауазымды адамдарды, мемлекеттiк қызметшiлердi тиiсiнше жауапқа тартады.

14-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы
органдарының, меншiк нысандарына қарамастан
ұйымдардың өкiлеттiгi

Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдар өздерiнiң құзыретi шегiнде:
1) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстерде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолданып, жұмыс ұйымдастырады;
2) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген жұмылдыру қуаттары мен жұмылдыру резервтерiнiң (ресурстарының) сақталуын қамтамасыз етедi.
Ескерту. 14-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

15-бап. Қауiпсiздiк Кеңесi

1. Қауiпсiздiк Кеңесi Қазақстан Республикасының Президентi жанындағы консультациялық-кеңесшi орган болып табылады.
2. Қауiпсiздiк Кеңесiн ұйымдастыру мен оның қызмет тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi белгiлейдi.

4-тарау. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

16-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезiндегi
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының
кепiлдiктерi

1. Қазақстан Республикасы ұлттық заңдар мен халықаралық шарттарға сәйкес өз аумағындағы әрбiр адамның және азаматтың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етедi. Қазақстан Республикасы өз шегiнен тыс жердегi Қазақстан азаматтарына мемлекеттiң қорғалуы мен қамқоршылығына кепiлдiк бередi.
2. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезiнде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары тек заңдармен және конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртiптi, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен адамгершiлiгiн сақтау мақсатында қажет болатын мөлшерде ғана шектелуi мүмкiн. Бұл орайда азаматтар мен ұйымдар заңдарда белгiленген тәртiппен ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету субъектiлерiнен өз құқықтары мен бостандықтарының шектелулi жөнiнде түсiндiрме алуға құқылы.
3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезiнде өз өкiлеттiгiн асыра сiлтеген лауазымды адамдар заңда белгiленгенiндей жауапты болады.
4. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге жәрдем көрсеткен азаматтар мен ұйымдарға мемлекеттiк қолдау жасауға, оның iшiнде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оларды құқықтық жағынан қорғауға кепiлдiк берiледi.

17-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi
шаралар

1. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге:
1) мемлекеттiң барлық органдары мен лауазымды адамдары, сондай-ақ ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды iске асыруға заңды негiзде қатысушы азаматтар құзыретiнiң ара-жiгiн жiтi ажыратып, олардың үйлесiмдi жұмыс iстеуiн қамтамасыз ете отырып, дәйектi iске асырылатын бiртұтас мемлекеттiк саясат;
2) нақты және ықтимал қауiп-қатерге ұлттық мүдделердi қорғау жөнiнде лайықты шаралар қолдану;
3) жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң өзара жауапкершiлiгi, олардың мүдделерiн теңестiрiп отыру арқылы қол жеткiзiледi.
2. Қазақстан Республикасы өзiнiң ұлттық қауiпсiздiгiн өз қолында бар барлық құралдар мен әдiстер, оның iшiнде бiржақты немесе халықаралық шарттарға сәйкес қолданылатын экономикалық, саяси, әскери, құқықтық, арнаулы (барлау, қарсы барлау) құралдар мен әдiстер арқылы қамтамасыз етедi.
3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету:
1) осы саладағы мемлекет қызметiнiң негiзгi бағыттарын белгiлеу;
2) ұлттық қауiпсiздiкке төнген қатердi анықтау және болжау;
3) ұлттық қауiпсiздiкке төнетiн қатердiң алдын алу және оны зарарсыздандыру жөнiнде, оның iшiнде осы қатердi туғызушы себептер мен жағдайларды жою жөнiнде оралымды және ұзақ мерзiмдi шаралар кешенiн жүзеге асыру;
4) ұлттық мүдделерге тiкелей қатер төнген, оларға қол сұғылған жағдайларда, оның iшiнде iшкi мемлекеттiк, шекарааралық және ғаламдық сипаттағы тосын және төтенше жағдайлар туындаған реттерде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерi мен құралдарын жұмылдыру;
5) ұлттық мүдделердi қорғау жөнiндегi шешiмдер мен iс-әрекеттердi дереу қабылдау, ұлттық қауiпсiздiкке қол сұғатын кез келген заңсыз iс-әрекеттердiң жолын кесу, өзге де құқық шектеу шараларын жүзеге асыру;
6) ұлттық мүдделерге қол сұғушылыққа байланысты зардаптарды оқшаулау және жою, қалпына келтiру шаралары кешенiн жүзеге асыру арқылы ұлттық мүдделердiң қорғалуының қажеттi деңгейiне қол жеткiзу мен оны сақтап отырудан тұрады.

18-бап. Экономикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Экономикалық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың:
1) Қазақстанның экономикалық тәуелсiздiгiн қамтамасыз етуге;
2) Қазақстанның дүниежүзiлiк экономикалық жүйеден экономикалық тұйықталуына жол бермеуге;
3) ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негiзiн сақтау мен нығайтуға;
4) Қазақстанның геосаяси төңiрегiнде туындайтын ықтимал терiс факторлардың әсерiне байланысты мемлекет экономикасының шетiндiк дәрежесiн барынша азайтуға;
5) отандық және халықаралық қаржы институттарымен өзара тиiмдi ынтымақтастықты қамтамасыз етуге, отандық экономиканы қалпына келтiру мен дамытуға арналған iшкi, сыртқы несие ресурстары мен инвестициялық мүмкiндiктер бағытының басымдығына;
6) мемлекеттiк бюджет тапшылығының мүмкiн болатын шектi деңгейiнен асып кетпеуге және оның кiрiс бөлiгiн нығайтуға;
7) бюджет қаражаты мен мемлекеттiк ресурстардың нысанасыз пайдаланылмауына жол бермеуге;
8) сыртқы қарыздың республикалық бюджет туралы заңда белгiленген мөлшерге қарағанда ұлғайып кетуiне жол бермеуге;
9) Қазақстан аймақтарының әлеуметтiк-экономикалық дамуындағы қатерлi теңдессiздiкке жол бермеуге;
10) бәсекенi көтермелеу және монополизмдi шектеу жағдайында ел экономикасында қазақстандық тауар өндiрушiлердiң үлесiн арттыруға;
11) экономикалық өсудi қамтамасыз етуге бағытталған шешiмдерiмен және iс-әрекеттерiмен қамтамасыз етiледi.
2. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерiн қорғау, оның iшiнде мемлекеттiң өнеркәсiп әлеуетiн сақтау мен нығайту мақсатында мемлекет шетелдiк инвесторларға берiлетiн кепiлдiктердi сақтай отырып, Қазақстан экономикасының шетелдiк ұйымдар мен шетел қатысатын ұйымдардың басқаруындағы немесе меншiгiндегi объектiлердiң жай-күйi мен пайдаланылуын бақылауды жүзеге асырады.
3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi талаптар Қазақстан Республикасының стратегиялық peсурстарын пайдалану жөнiндегi келiсiм-шарттар жасалған (өзгертiлген) кезде, осы келiсiм-шарттардың орындалуы мен олардың орындалуын бақылау, сондай-ақ мемлекеттік органның жер қойнауын пайдаланушының жер қойнауын пайдалану құқығын басқа тұлғаға iшiнара немесе толық беруiне рұқсат беруi немесе рұқсат беруден бас тартуы туралы шешiм қабылдауы кезiнде және жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғадағы қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беруi немесе рұқсат беруден бас тартуы кезiнде мiндеттi түрде ескерiледi.
Бұл ретте мемлекеттiк орган, өтiнiм берушіге осы тармақта көзделген мәмiлелердi жасауға рұқсат беруден, егер бұл бір елден шыққан бір тұлғада немесе тұлғалар тобында мұнай операцияларын жүргізу құқықтарының шоғырлануына әкеп соғатын болса, бас тартуға құқылы.
Аффилиирленген тұлғалармен мәмiлелерге қатысты да осы шарттың сақталуы мiндеттi.
4. Мыналарға:
1) шегiнде еңбек, қаржы ресурстары мен өзге де ресурстардың еркiн орын ауыстыруы жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының рынок кеңiстiгiнiң;
2) Қазақстан Республикасының бiртұтас және дербес қаржы жүйесiнiң, соның iшiнде елдiң бүкiл аумағында ұлттық валюта-теңге айналысының;
3) Қазақстан Республикасының бiртұтас және дербес коммуникациялық және энергетикалық жүйелерiнiң қалыптасуы мен iркiлiссiз жұмыс iстеуi мүдделерiне қайшы келетiн қандай да болсын шешiмдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.
5. Мыналарға:
1) Қазақстан экономикасына инвестициялардың құйылуына кедергi жасайтын;
2) теңге бағамының күрт құлдырауына, мемлекеттiң алтын-валюта активтерiнiң сарқылуына, елдiң экономикасы мен ақша айналысын тұралатып тастауы мүмкiн мемлекеттiк қарыз көлемiнiң өсуiне ұрындыратын;
3) капиталдың елден сыртқа бақылаусыз әкетiлуiне ықпал ететiн шешiмдер қабылдауға және iс-қимылға тыйым салынады және бұл жауаптылыққа әкеп соғады.
6. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының стратегиялық ресурстарына (объектiлерiне) меншiк құқығының ауысуына және туындауына шектеу қояды.
Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.10.14 N 79 Заңымен.

19-бап. Қоғамдық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Қоғамдық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың:
1) азаматтардың жеке қауiпсiздiгiн, олардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету кепiлдiктерiн нығайтуға;
2) қазақстандық патриотизмге және ұлтаралық татулыққа негiзделген жалпыұлттық психологияны қалыптастыруға;
3) Қазақстан халқының бiрлiгiн нығайтуға;
4) халықтың табиғи өсiмiн көтермелеуге және дағдарысты демографиялық процестерге қарсы әрекет жасау жөнiнде дер кезiнде шаралар қолдануды қамтамасыз етуге;
5) қылмысқа, соның iшiнде оның ұйымдасқан түрлерiне, сыбайлас жемқорлық пен терроршылдыққа қарсы күрестi күшейтуге;
6) саяси тұрақтылыққа қауiп төндiретiн жұмыссыздықтың күрт өсуi мен халықтың тұрмыс деңгейiнiң төмендеуiн тежеуге;
7) халықтың денсаулығы мен адамгершiлiгiне, Қазақстан халқының тектiк қорына қауiп төндiретiн нашақорлық пен маскүнемдiктiң, сондай-ақ басқа да әлеуметтiк факторлардың алдын алуға;
8) елдiң интеллектуалдық әлеуетiнiң төмендеуiне кедергi жасауға бағытталған шешiмдерiмен және iс-әрекеттерiмен қамтамасыз етiледi.
2. Мыналарға:
1) Қазақстан халқының бiрлiгiн бұзуға және ұлтаралық қатынастар жай-күйiн нашарлатуға;
2) елдегi қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылықты бұзуға;
3) дiннiң мемлекет iстерiне және мемлекеттiң дiн iстерiне заңсыз араласуына әкеп соқтыруға;
4) қылмыс пен құқық бұзушылықтың өсуiне көрiнеу алып келуге ықпал ететiн шешiмдер қабылдау мен iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.
3. Азаматтардың, соның iшiнде саяси партиялар мен өзге де қоғамдық бiрлестiктер өкiлдерiнiң:
1) конституциялық құрылысты құлатуға немесе күштеп өзгертуге, соның iшiнде жiкшiлдiкке немесе Қазақстан Республикасының бiрегей құрылысына, оның аумағының тұтастығына, қол сұғылмаушылығына және бөлiнбейтiндiгiне қатер төндiретiн немесе өзге де iс-қимылға;
2) билiктi басып алуға;
3) Қазақстан Республикасының қалыптасқан органдарының, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес сайланған (тағайындалған) лауазымды адамдардың өкiлеттiгiн күш қолданып тоқтатуға немесе қызметiне кедергi келтiруге;
4) орын алып отырған конфессиялық айырмашылықтар мен түрлi дiни көзқарастарды саяси мақсатқа пайдалануға шақыруы ұлттық қауiпсiздiкке нұқсан келтiредi және заңда белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады деп танылады.
4. (алынып тасталды - 2000.04.28 N N 45 Заңымен)
Ескерту. 19-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.04.28 N 45 Заңымен.

20-бап. Әскери қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Мемлекеттiң барлық органдары мен лауазымды адамдарының, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдар мен азаматтардың мiндетi:
1) Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiн нығайтуға;
2) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнiң жауынгерлiк қабiлет деңгейiн ұстап тұруға және оны арттыруға;
3) жұмылдырушы қуаттар мен жұмылдырушылық резервтердi (ресурстарды) сақтауға жәрдемдесу болып табылады.
2. Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiне және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құрамаларының жауынгерлiк қабiлетiне нұқсан келтiруi мүмкiн шешiмдер мен iс-қимылдардың қандайын болса да қолдануға тыйым салынады.
3. Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға көзделген реттердi қоспағанда:
1) Қазақстан аумағында шет мемлекеттердiң әскери базаларын орналастыруға;
2) шет мемлекеттердiң әскери құрамаларының, қару-жарақтары мен әскери техникасының Қазақстанның аумағы арқылы транзиттiк түйiсуi мен өткiзiлуiне жол берiлмейдi.
4. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құрамалары ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес тартылады.

21-бап. Экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

Тиiстi мемлекеттiк органдардың, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың мiндетi:
1) қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қорғау;
2) Қазақстанға экологиялық жағынан қауiптi технологиялардың, заттар мен материалдардың бақылаусыз әкелiнуiне жол бермеу;
3) ел аумағының радиоактивтi, химиялық ластануына, бактериологиялық зарарлануына жол бермеу;
4) экологиялық жағынан қауiптi және жетiлдiрiлмеген технологиялардың қолданылу ауқымын қысқарту;
5) шаруашылық және өзге де қызметтiң келеңсiз экологиялық зардаптарын жою болып табылады.

22-бап. Ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасында ақпаратты, оның iшiнде мемлекеттiк ақпарат ресурстарын қорғаудың ұлттық жүйесi құрылып, нығайтылады. V053923
2. Қазақстан Республикасының органдары мен лауазымды адамдарының сыртқы саяси және сыртқы экономикалық мәселелер бойынша шешiмдер қабылдауы дүниежүзiлiк саяси және экономикалық даму үрдiстерi, басқа, әсiресе шектес мемлекеттердiң саясаты мен экономикасындағы ахуалдар туралы шынайы және алдын ала берiлетiн ақпаратқа негiзделуге тиiс.
3. Мемлекеттiк органдардың, меншiк нысанына қарамастан ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың мiндетi:
1) Қазақстанның ақпараттық тәуелдiлiгiне;
2) басқа мемлекеттердiң тарапынан ақпараттық экспансия жасау мен қоршауға;
3) Қазақстан Республикасының Президентiн, Парламентiн, Үкiметiн және ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етушi күштерiн ақпараттық жағынан оқшаулауға жол бермеу жөнiнде барлық қажеттi шараларды қолдану болып табылады.
4. Мыналарға:
1) Қазақстан Республикасының ақпараттық кеңiстiгiн қалыптастыру және оның үздiксiз жұмыс iстеуi;
2) Қазақстанның байланыс пен информатиканың әлемдiк жүйесiне кiруi жөнiндегi ұлттық мүдделерiне қайшы келетiн қандай да болсын шешiмдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.
5. Мыналарға:
1) бес жыл iшiнде лауазымдық жағдайына байланысты мемлекеттiк құпия болып табылатын мәлiметтерге қол жеткiзген адамдардың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуiне;
2) Қазақстан Республикасының аумағында мазмұны ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіретін баспа өнімін және шетелдік бұқаралық ақпарат құралының өнімін таратуға ;
3) мемлекет мүдделерiне байланысты қызметтiк және өзге де ақпаратты жария етуге;
4) шетелдiк жеке және заңды тұлғалардың, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасындағы заңды тұлға - бұқаралық ақпарат құралдары өкiлiнiң немесе осы салада қызметiн жүзеге асырушының акциялар пакетiнiң (үлесiнiң, пайлардың) 20 процентiнен астамын тiкелей және (немесе) жанама түрде иеленуiне, пайдалануына, билiк етуiне және (немесе) басқаруына тыйым салынады.
6. (алынып тасталды - 2000.04.28 N N 45 Заңымен).
Ескерту. 22-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2000.04.28 N 45 , 2009.07.10. N 178-IV Заңдарымен.

22-1-бап. Байланыс саласындағы қауіпсіздікті
қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қорғау және ақпараттық оқшаулануын болдырмау мақсатында уәкілетті мемлекеттік органдар инвесторларға берілетін кепілдіктерді сақтай отырып, магистральдық байланыс жолдарын басқару мен пайдалануды жүзеге асыратын ұйымдардың қызметіне, сондай-ақ шет ел қатысатын ұйымдардың басқаруындағы немесе меншігіндегі байланыс желілеріне осы Заңда айқындалған тәртіппен бақылау жасауды жүзеге асырады.
2. Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін сақтау мақсатында, оның ішінде ерекше кезеңде әрі табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, карантиндер, өзге де төтенше жағдайлар туындаған кезде байланыс желілерінің үздіксіз және тұрақты пайдаланылуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қолдану мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың міндеті болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының органдары мен лауазымды адамдары байланыс желілерін салу, оларды пайдалану және дамыту мәселелері жөнінде шешім қабылдау кезінде Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін сақтау талаптарын басшылыққа алуға тиіс.
4. Мыналарға:
1) шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдар мен шетелдік заңды тұлғалардың магистральдық байланыс жолдарын басқаруына және пайдалануына;
2) басқару орталығы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде орналасқан байланыс желілерін оның аумағында құруға және пайдалануға;
3) қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторы ретінде байланыс жолын иеленуші және (немесе) оларды басқару немесе пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымның дауыс беретін акцияларының, сондай-ақ үлестерінің, пайларының он процентінен астамын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын уәкілетті органның келісімінсіз жеке және заңды тұлғалардың дербес немесе бір топ адамдар құрамында сатып алуына немесе меншікке өзгеше алуына;
4) қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторы ретінде телекоммуникация саласындағы қызметті жүзеге асыратын, жер бетіндегі (кәбілдік, оның ішінде талшықты-оптикалық, радиорелелік) байланыс жолдарын иеленетін заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының, сондай-ақ үлестерінің, пайларының жиынтығы 49 процентінен астамын шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдар мен шетелдік заңды тұлғалардың тікелей және (немесе) жанама иеленуіне, пайдалануына, билік етуіне және (немесе) басқаруына;
5) жедел-іздестіру шараларын қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сай келмейтін байланыс желілерін пайдалануға беруге тыйым салынады.
5. Байланыс саласында ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың акцияларын (үлестерін, пайларын) иелену немесе олардың қызметіне қатысу бөлігіндегі өзге де шектеулер Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.
Ескерту. 22-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2004.07.05 N 568 Заңымен.

23-бап. Мемлекеттiк институттардың қауiпсiздiгiн
қамтамасыз ету

1. Мемлекеттiк институттардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдарының аса маңызды мiндетi, олардың қызметтiк iс-әрекетiн бағалау өлшемдерiнiң бiрi болып табылады.
2. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарда:
1) елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуының бағыттары мен кезеңдерiн стратегиялық жоспарлау;
2) мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдардың заң шығару, басқару актiлерi мен өзге де актiлердi әзiрлеуi, қабылдауы және орындауы кезiнде мiндеттi түрде ескерiледi.
3. Мыналарға:
1) Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының, соның iшiнде оның құқық қорғау органдарының қауiпсiздiк қызметтерi мен соттарының бiртұтас жүйесiнiң;
2) Қазақстан Республикасының бiртұтас құқықтық жүйесiнiң қалыптасуы мен iркiлiссiз жұмыс iстеуi мүдделерiне қайшы келетiн қандай да болсын шешiмдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.
4. Мемлекет:
1) мемлекеттiк қызметтiң беделi мен абыройын арттыруға;
2) белгiленген талаптарға сәйкес келмейтiн адамдардың мемлекеттiк қызметке кiруiне жол бермейтiн ұйымдық-құқықтық тетiктер қалыптастыруға бағытталған шаралар қолданады.
5. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызметшiлерi өз қызметiнде жалпы мемлекеттiк мүдделердi басшылыққа алуға мiндеттi. Мемлекеттiк қызметшiлердiң мемлекеттiк өкiметтiң беделiне күмән келтiруi мүмкiн, лауазымдық жағдайын қызметтен тыс мүдделерге пайдалануға апарып соғатын шешiмдер қабылдауына және iс-қимыл жасауына тыйым салынады.
6. Мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдарының:
1) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражатын, соның iшiнде мемлекеттiк сатып алуға арналған қаражатты және бөлiнген несие ресурстарын үлестеп бөлуге;
2) рұқсаттар мен лицензиялар беруге;
3) шаруашылық қызмет субъектiлерiне заңдарда белгiленген жеңiлдiктер мен преференциялар беруге;
4) мемлекеттiк меншiк объектiлерiн жекешелендiруге байланысты шешiмдер қабылдау рәсiмдерi заңдарда белгiленген шекте ашық және бақылаулы сипатта болуға тиiс.

24-бап. Сыртқы қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасы ұлттық қауiпсiздiктiң халықаралық кепiлдiктерiн алу мақсатында Қазақстанның ұлттық қауiпсiздiгiнiң құрамдас бөлiгi болып табылатын халықаралық (ғаламдық, аймақтық) қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысады.
2. Сыртқы саяси қатынастар саласында ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету:
1) ғаламдық бейбiтшiлiк тәртiбiн қалыптастыру жөнiндегi халықаралық күш-жiгерге қатысудан;
2) Қазақстанның геосаяси төңiрегiндегi ұжымдық қауiпсiздiктiң тиiмдi жүйесiн қалыптастыру мен нығайтудан;
3) Қазақстан Республикасы ұлттық қауiпсiздiгiнiң мүдделерiне сай қызмет iстейтiн халықаралық ұйымдарға қатысудан;
4) елден тыс жерлерде Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге бағытталған шараларға қатысудан;
5) қажет болған жағдайларда шектес мемлекеттермен бiрлесiп, ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысты мәселелердi шешуден тұрады.
3. Қазақстан Республикасы:
1) сенiмдi шекаралық бақылауды жүзеге асыру мақсатында мемлекеттiк шекараны қорғау жүйесiн дамытып, нығайтады;
2) ұқсас халықаралық бақылау жүйелерiне кiрiгу арқылы мемлекеттiң әуе кеңiстiгiне бақылаудың ұлттық жүйесiн қалыптастырады;
3) заңсыз көшiп келуге жол бермеу жөнiнде қажеттi шаралардың бәрiн қолданады.
4. Қазақстан Республикасына қарсы зиянкестiк қызметтi жүзеге асыратын, Қазақстанның егемендiгiне, аумақтық тұтастығына, оның халқының бiрлiгiне, елдегi қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылыққа жария қарсы шығатын шетелдiк азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасына келуiне жол берiлмейдi. Қазақстан Республикасының аумағында жүрген және осындай жария бой көрсетуге жол берген шетелдiк азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдар ел шегiнен қуылуға тиiс әрi Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарына сәйкес өзге түрде де жауапқа тартылады.

24-1-бап. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету

1. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету азық-түлік қауіпсіздігіне төнетін қауіп-қатерлердің алдын алуға және оларды бейтараптандыруға бағытталған әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық, әкімшілік және өзге де шараларды әзірлеу және іске асыру арқылы жүзеге асырылады.
2. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету:
1) жасына, мүліктік және әлеуметтік жағдайына, тұрған және тұрғылықты жеріне қарамастан тұтынудың физиологиялық нормаларына сәйкес сапалы азық-түлік тауарларына халықтың нақты және экономикалық қол жеткізуін қамтамасыз ету;
2) Қазақстан Республикасында өндірілетін, әкелінетін және өткізілетін азық-түлік тауарлары сапасының Қазақстан Республикасының тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкестігі;
3) ішкі және сыртқы қолайсыз факторлардың әсеріне қарамастан азық-түлік тауарларының мемлекеттік ресурстарын қалыптастыру, жаңарту және толықтыру;
4) аграрлық азық-түлік нарығына қол жеткізу үшін тең бәсекелестік ортаны құру;
5) мемлекет пен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің өзара іс-қимылы мен ынтымақтастығы;
6) азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерінде қоғамдық бірлестіктердің, кәсіпкерлер қауымдастықтарының (одақтарының) рөлін арттыруға жәрдемдесу;
7) аграрлық азық-түлік нарығының жай-күйі туралы ақпараттың қолжетімділігі мен ашықтығы принциптеріне құрылады.
Мемлекеттік органдардың, жеке және заңды тұлғалардың:
1) азық-түлік қауіпсіздігінің жай-күйін нашарлататын;
2) азық-түлік тауарларына бағаның негізсіз көтерілуін, азық-түліктің ішкі ресурстарының төмендеуін арзандататын;
3) азық-түлік тауарларын Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерлерге заңсыз әкетуге ықпал ететін;
4) сапасыз және халық үшін қауіпті азық-түлік тауарларын ішкі нарыққа әкелуге ықпал ететін шешімдер қабылдауына және іс-әрекеттер (әрекетсіздік) жасауына жол берілмейді.
3. Қазақстан Республикасының Үкіметі азық-түлік қауіпсіздігінің жай-күйі нашарлаған кезде азық-түлік тауарларының экспорты мен импортына уақытша тыйым салу мен шектеулер енгізуге құқылы.
Ескерту. Заң 24-1-баппен толықтырылды - ҚР 2009.12.11 N 229-IV(қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

25-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi
шараларды қаржыландыру

Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етушi күштердiң қызметi мен осыған бағытталған шаралар бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылады.
Ескерту. 25-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

5-тарау. Қорытынды ережелер

26-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi
заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық
актiлердiң қолданылуын қадағалау

Осы Заңның және ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң дәл қолданылуына жоғары дәрежелi қадағалауды Қазақстан Республикасының Прокуратурасы жүзеге асырады.

27-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік
саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.
Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.12.11 N 229-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

28-бап. Осы Заңның өзге де нормативтiк құқықтық
актiлермен арақатынасы

Осы Заңның ережелерi ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң жекелеген бағыттары мен әдiстерiн реттейтiн заң актiлерi мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу және қабылдау үшiн негiз болып табылады.

29-бап. Халықаралық шарттар және елдiң ұлттық
қауiпсiздiгi

Мыналарға:
1) Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруi мүмкiн немесе мемлекеттiк тәуелсiздiгiн жоғалтуға әкеп соғатын;
2) Қазақстан Республикасының егемендiк құқықтары аясын тарылтатын халықаралық шарттар жасасуға жол берiлмейдi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О национальной безопасности Республики Казахстан

Закон Республики Казахстан от 26 июня 1998 года N 233. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 6 января 2012 года № 527-IV.

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. Утратил силу Законом РК от 06.01.2012 № 527-IV (вводится в действие по истечении 10 календарных дней после его первого официального опубликования).

Обеспечение национальной безопасности является главным условием развития Республики Казахстан как независимого суверенного государства.
Настоящий Закон регулирует правовые отношения государственных органов, организаций, независимо от форм собственности, и граждан в области обеспечения национальной безопасности, определяет цели, систему и направления обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) продовольственная безопасность - состояние экономики, при котором государство способно обеспечить физическую и экономическую доступность населению качественных продовольственных товаров, достаточным для удовлетворения физиологических норм потребления и демографического роста;
2) информационная безопасность - состояние защищенности государственных информационных ресурсов, а также прав личности и интересов общества в информационной сфере;
3) военная безопасность - состояние защищенности Республики Казахстан от реальных и потенциальных угроз и посягательств военного характера на независимость и территориальную целостность страны;
4) национальная безопасность Республики Казахстан (далее - национальная безопасность) - состояние защищенности национальных интересов страны от реальных и потенциальных угроз;
5) национальные интересы Республики Казахстан (далее - национальные интересы) - совокупность политических, экономических, социальных и других потребностей Республики Казахстан, от реализации которых зависит способность государства обеспечивать защиту конституционных прав человека и гражданина, ценностей казахстанского общества, основополагающих государственных институтов;
6) общественная безопасность - политико-правовая, духовно-нравственная, социальная защищенность жизни, здоровья и благополучия граждан Республики Казахстан, а также ценностей казахстанского общества от возможных опасностей и угроз, способных нанести им ущерб;
7) внешняя безопасность - состояние защищенности национальных интересов Республики Казахстан от угроз, исходящих со стороны иностранных государств, организаций и граждан;
8) объекты национальной безопасности - личность, ее права и свободы, общество, его материальные и духовные ценности, государство, его конституционный строй, независимость и территориальная целостность;
9) субъекты национальной безопасности - государство, осуществляющее свои полномочия через органы законодательной, исполнительной и судебной ветвей власти, граждане и организации;
10) угрозы национальной безопасности - совокупность условий, процессов и факторов, препятствующих реализации национальных интересов или создающих им опасность;
11) концепция национальной безопасности - официально принятая система взглядов и мер по обеспечению защиты конституционных прав личности и граждан, ценностей казахстанского общества, основополагающих государственных институтов;
12) экологическая безопасность - состояние защищенности жизненно важных интересов и прав личности, общества и государства от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на окружающую среду;
13) экономическая безопасность - состояние защищенности национальной экономики Республики Казахстан от внутренних и внешних условий, процессов и факторов, ставящих под угрозу ее устойчивое развитие и экономическую независимость.
Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 11.12.2009 № 229-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан в области
национальной безопасности

Законодательство Республики Казахстан в области национальной безопасности основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

Статья 3. Принципы обеспечения национальной безопасности
Республики Казахстан

Принципами обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан являются:
1) соблюдение законности при осуществлении деятельности по обеспечению национальной безопасности;
2) оперативное взаимное информирование и согласованность действий сил обеспечения национальной безопасности;
3) единство, взаимосвязь и сбалансированность всех видов национальной безопасности;
4) приоритетность политических, экономических и информационных мер;
5) взаимная ответственность личности, общества и государства;
6) контроль за реализацией всей совокупности действий по защите национальной безопасности.

Статья 4. Национальные интересы Республики Казахстан

Национальными интересами Республики Казахстан являются:
1) обеспечение прав и свобод человека и гражданина;
2) сохранение общественного согласия и политической стабильности в стране;
3) экономическое развитие на благо всего народа Казахстана;
4) воспитание казахстанского патриотизма и укрепление единства народа Казахстана;
5) сохранение и приумножение материальных и духовных ценностей казахстанского общества;
6) незыблемость конституционного строя Республики Казахстан, в том числе государственной независимости, унитарного устройства и президентской формы правления, целостности, неприкосновенности государственной границы и неотчуждаемости территории страны;
7) устойчивое функционирование государственных институтов, укрепление и повышение эффективности их деятельности;
8) обеспечение оснащенности и боевой готовности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;
9) безусловное исполнение законов и поддержание правопорядка;
10) развитие международного сотрудничества на основе партнерства;
11) устойчивое функционирование и развитие отечественных субъектов агропромышленного комплекса, в полной мере обеспечивающие продовольственную безопасность.
Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными Законом РК от 11.12.2009 № 229-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 5. Угрозы национальной безопасности Республики
Казахстан

Угрозами национальной безопасности Республики Казахстан являются:

1) ослабление законности и правопорядка, в том числе рост преступности, включая организованные ее формы, сращивание государственных органов с криминальными структурами, покровительство должностных лиц незаконному обороту капитала, коррупцию, незаконное обращение оружия и наркотических средств, способствующих снижению степени защищенности прав и свобод человека и гражданина;

2) деятельность, направленная на насильственное изменение конституционного строя, в том числе действия, посягающие на унитарное устройство Республики Казахстан, целостность, неприкосновенность, неотчуждаемость ее территории;

3) ослабление обороноспособности страны, угроза неприкосновенности государственной границы и применения силы в отношении Республики Казахстан, агрессия против нее;

4) разведывательная, террористическая, диверсионная и иная направленная на нанесение ущерба национальной безопасности Казахстана деятельность специальных служб и организаций иностранных государств, а также отдельных лиц;

5) дезорганизация деятельности государственных органов, нарушение их бесперебойного функционирования, снижение степени управляемости в стране;

6) политический экстремизм в любой его форме, в том числе разжигание социальной, расовой, национальной, религиозной, сословной и родовой вражды или розни; U952126

7) обострение социально-политической ситуации, выражающееся в межнациональных и межконфессиональных конфликтах, массовых беспорядках, несанкционированных собраниях, митингах, шествиях и демонстрациях, незаконных пикетах и забастовках;

8) создание не предусмотренных законодательством Республики Казахстан военизированных формирований;

9) резкое ухудшение экологической ситуации, стихийные бедствия и иные чрезвычайные ситуации природного и техногенного характера, эпидемии и эпизоотии;

10) нанесение ущерба экономической безопасности государства, включая использование стратегических ресурсов вопреки интересам страны, препятствование росту инвестиционной активности, в том числе притоку иностранных инвестиций в Республику Казахстан, неконтролируемый вывоз капитала за пределы страны;

11) ухудшение демографической ситуации, в том числе резкое снижение рождаемости, повышение смертности, возникновение неконтролируемых миграционных процессов;

12) ухудшение качества образования и интеллектуального потенциала страны;

13) несовершенство или отсутствие нормативных правовых актов по защите национальных интересов страны;

14) ухудшение состояния продовольственной безопасности ввиду сокращения производства, снижения качества, конкурентоспособности и доступности сельскохозяйственной продукции и продовольственных товаров, сокращения их поставок из других государств, не производимых в Республике Казахстан.
Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными Законом РК от 11.12.2009 № 229-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Глава 2. Система обеспечения национальной безопасности
и ее основные функции

Статья 6. Система обеспечения национальной безопасности

Систему обеспечения национальной безопасности на основе действующего законодательства и в рамках единой государственной политики образуют взаимодействующие между собой силы ее обеспечения, иные государственные органы и организации, несущие в пределах своей компетенции всю полноту ответственности за обеспечение национальной безопасности.

Статья 7. Основные функции системы обеспечения
национальной безопасности

Основными функциями системы обеспечения национальной безопасности являются:
1) прогнозирование и выявление угроз национальной безопасности;
2) разработка и осуществление комплекса оперативных и долговременных мер по предупреждению и нейтрализации угроз национальной безопасности;
3) создание и поддержание в готовности сил обеспечения национальной безопасности;
4) участие в обеспечении всеобщей и региональной безопасности в соответствии с международными договорами Республики Казахстан.

Статья 8. Силы обеспечения национальной безопасности

1. К силам обеспечения национальной безопасности относятся:
1) Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан;
2) органы национальной безопасности , внутренних дел , внешней разведки , военной и финансовой полиции , Служба охраны Президента Республики Казахстан, налоговая и таможенная службы, службы ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций.
2. Силы обеспечения национальной безопасности взаимодействуют между собой в пределах, установленных законодательством, и взаимно информируют друг друга по вопросам, относящимся к их компетенции.
3. Обеспечение национальной безопасности является обязательным для всех иных государственных органов и организаций, которую они осуществляют в пределах своей компетенции самостоятельно, а также по обращениям сил обеспечения национальной безопасности.
Сноска. В статью 8 внесены изменения - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Глава 3. Полномочия Президента Республики Казахстан, Парламента,
Правительства Республики Казахстан, судов, государственных органов и организаций, независимо от форм собственности, в области обеспечения национальной безопасности

Статья 9. Полномочия Президента Республики Казахстан

Президент Республики Казахстан:
1) обеспечивает согласованные действия всех ветвей государственной власти в области защиты национальных интересов страны;
2) издает акты по вопросам обеспечения национальной безопасности;
3) образует Совет Безопасности, определяет его задачи и полномочия, утверждает Концепцию национальной безопасности Республики Казахстан;
4) определяет реальную, потенциальную угрозу национальной безопасности и принимает необходимые меры по обеспечению безопасности всех граждан, общества и государства с учетом мнения Совета Безопасности;
5) осуществляет иные необходимые полномочия по вопросам обеспечения национальной безопасности в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

Статья 10. Полномочия Парламента Республики Казахстан

Парламент Республики Казахстан:
1) принимает законы по вопросам обеспечения национальной безопасности, вносит изменения и дополнения к ним;
2) решает вопросы войны и мира;
3) принимает по предложению Президента Республики Казахстан решение об использовании Вооруженных Сил Республики для выполнения международных обязательств по поддержке мира и безопасности;
4) проводит парламентские слушания по вопросам обеспечения национальной безопасности;
5) осуществляет иные полномочия по вопросам обеспечения национальной безопасности, возложенные Конституцией Республики Казахстан.

Статья 11. Полномочия Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:
1) вносит в Мажилис Парламента Республики Казахстан проекты законов и обеспечивает исполнение законов в области национальной безопасности;
2) организует разработку Концепции национальной безопасности Республики Казахстан;
3) руководит деятельностью центральных и местных исполнительных органов по обеспечению национальной безопасности;
3-1) формирует перечни:
стратегических объектов, переданных в уставный капитал и (или) находящихся в собственности национальных холдингов и (или) национальных компаний либо их аффилиированных лиц, а также иных юридических лиц с участием государства;
стратегических объектов, находящихся в собственности юридических лиц, не аффилиированных с государством, а также физических лиц;
3-2) принимает решение о выдаче разрешения или отказе в выдаче разрешения на совершение гражданско-правовой сделки, которая может создать угрозу для национальных интересов Республики Казахстан, со стратегическим объектом, принадлежащим физическим и юридическим лицам, на основании рекомендаций комиссии по стратегическим объектам при Правительстве Республики Казахстан;
3-3) образует при Правительстве Республики Казахстан комиссию по стратегическим объектам;
4) осуществляет иные необходимые полномочия по вопросам национальной безопасности в соответствии с Конституцией, законами и актами Президента.
Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными Законом РК от 7 августа 2007 г. N 321 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

Статья 12. Полномочия судов

Суды:
1) отправляют правосудие по делам о преступлениях, посягающих на безопасность личности, общества и государства;
2) обеспечивают защиту прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, исполнение Конституции, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов, а также международных договоров Республики Казахстан.

Статья 13. Полномочия государственных органов

Государственные органы Республики Казахстан в лице первых руководителей и в пределах своей компетенции:
1) руководят деятельностью подведомственных организаций по планированию и проведению мероприятий по обеспечению национальной безопасности;
2) вносят в вышестоящие государственные органы предложения по совершенствованию системы национальной безопасности;
3) обеспечивают соблюдение законов и иных нормативных правовых актов в области национальной безопасности;
4) привлекают к соответствующей ответственности должностных лиц, государственных служащих, действия (или бездействия) которых приводят к нарушению национальных интересов, угрозе национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 14. Полномочия местных представительных и
исполнительных органов, организаций,
независимо от форм собственности

Местные представительные и исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы), организации, независимо от форм собственности, в пределах своей компетенции:
1) принимают меры и организуют работу по обеспечению национальной безопасности в соответствующих административно-территориальных единицах;
2) обеспечивают сохранность мобилизационных мощностей и мобилизационных резервов (ресурсов), установленных Правительством Республики Казахстан.
Сноска. В статью 14 внесены изменения - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 15. Совет Безопасности

1. Совет Безопасности является консультативно-совещательным органом при Президенте Республики Казахстан.
2. Организация и порядок деятельности Совета Безопасности определяются Президентом Республики Казахстан.

Глава 4. Обеспечение Национальной безопасности

Статья 16. Гарантии прав и свобод граждан при
обеспечении национальной безопасности

1. Республика Казахстан в соответствии с национальным законодательством и международными договорами обеспечивает безопасность каждого человека и гражданина на своей территории. Гражданам Казахстана, находящимся за пределами Республики Казахстан, государством гарантируются защита и покровительство.
2. При обеспечении национальной безопасности права и свободы человека и гражданина могут быть ограничены только законами и лишь в той мере, в какой это необходимо в целях защиты конституционного строя, охраны общественного порядка, прав и свобод человека, здоровья и нравственности населения. При этом граждане и организации в установленном законодательством порядке вправе получать разъяснения от субъектов обеспечения национальной безопасности по поводу ограничения их прав и свобод.
3. Должностные лица, превысившие свои полномочия при обеспечении национальной безопасности, несут установленную законом ответственность.
4. Гарантируется государственная поддержка граждан и организаций, оказывающих содействие в обеспечении национальной безопасности, в том числе их правовая защита в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 17. Меры по обеспечению национальной безопасности

1. Обеспечение национальной безопасности достигается:
1) последовательно реализуемой единой государственной политикой при четком разграничении компетенции и обеспечении согласованного функционирования всех органов и должностных лиц государства, а также граждан, принимающих на законном основании участие в реализации мер по обеспечению национальной безопасности;
2) адекватностью мер по защите национальных интересов реальным и потенциальным угрозам;
3) взаимной ответственностью личности, общества и государства, балансом их интересов.
2. Республика Казахстан обеспечивает свою национальную безопасность всеми имеющимися в ее распоряжении средствами и методами, в том числе экономическими, политическими, военными, правовыми, специальными (разведка, контрразведка), применяемыми односторонне или в соответствии с международными договорами.
3. Обеспечение национальной безопасности состоит в достижении и поддержании необходимого уровня защищенности национальных интересов путем:
1) определения основных направлений деятельности государства в этой сфере;
2) выявления и прогнозирования угроз национальной безопасности;
3) осуществления комплекса оперативных и долговременных мер по предупреждению и нейтрализации угроз национальной безопасности, в том числе по устранению причин и условий, порождающих эти угрозы;
4) мобилизации сил и средств обеспечения национальной безопасности в случаях возникновения непосредственной угрозы национальным интересам, посягательства на них, в том числе в случаях экстремальных и чрезвычайных ситуаций внутригосударственного, трансграничного и глобального характера;
5) безотлагательного принятия решений и действий по защите национальных интересов, пресечения незаконной деятельности, посягающей на национальную безопасность, осуществления иных правоограничительных мер;
6) локализации и ликвидации последствий, связанных с посягательствами на национальные интересы, осуществления комплекса восстановительных мер.

Статья 18. Обеспечение экономической безопасности

1. Экономическая безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, независимо от форм собственности, должностных лиц и граждан, направленными на:
1) обеспечение экономической независимости Казахстана;
2) недопущение экономической изоляции Казахстана от мировой экономической системы;
3) сохранение и укрепление ресурсно-энергетической основы экономики страны;
4) максимальное уменьшение степени уязвимости экономики государства, связанной с воздействием возможных отрицательных факторов, возникающих в геополитическом окружении Казахстана;
5) обеспечение взаимовыгодного сотрудничества с отечественными и международными финансовыми институтами, приоритетность направления внутренних, внешних кредитных ресурсов и инвестиционных возможностей на восстановление и развитие отечественной экономики;
6) непревышение предельно допустимого уровня дефицита государственного бюджета и укрепление его доходной части;
7) недопущение нецелевого использования бюджетных средств и государственных ресурсов;
8) недопущение увеличения внешнего долга против размеров, установленных законом о республиканском бюджете;
9) недопущение угрожающего дисбаланса в социально-экономическом развитии регионов Казахстана;
10) увеличение доли казахстанских товаропроизводителей в экономике страны при условии поощрения конкуренции и ограничения монополизма;
11) обеспечение экономического роста.
2. В целях защиты национальных интересов Республики Казахстан, в том числе сохранения и укрепления промышленного потенциала, государство с соблюдением гарантий, предоставляемых иностранным инвесторам, осуществляет контроль за состоянием и использованием объектов экономики Казахстана, находящихся в управлении или собственности иностранных организаций и организаций с иностранным участием.
3. Требования по обеспечению национальной безопасности в обязательном порядке учитываются при заключении (изменении) контрактов по использованию стратегических ресурсов Республики Казахстан, выполнении этих контрактов и контроле за их исполнением, а также при принятии решений государственным органом о выдаче или отказе в выдаче разрешений на частичную или полную передачу недропользователем права недропользования другому лицу и при выдаче или отказе в выдаче разрешений на отчуждение доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.
При этом государственный орган вправе отказать в выдаче разрешения заявителю на совершение сделок, предусмотренных настоящим пунктом, если это может повлечь за собой концентрацию прав на проведение нефтяных операций у одного лица или группы лиц из одной страны.
Соблюдение данного условия обязательно и в отношении сделок с аффилиированными лицами.
4. Не допускается принятие каких бы то ни было решений и совершение действий, противоречащих интересам формирования и бесперебойного функционирования:
1) рыночного пространства Республики Казахстан, в пределах которого осуществляется свободное перемещение трудовых, финансовых и иных ресурсов;
2) единой и самостоятельной финансовой системы Республики Казахстан, в том числе обращения на всей территории страны национальной валюты - тенге;
3) единых и самостоятельных коммуникационной и энергетической систем Республики Казахстан.
5. Запрещается и влечет ответственность за принятие решений и действий:
1) препятствующих притоку инвестиций в экономику Казахстана;
2) провоцирующих резкое падение курса тенге, истощение золотовалютных активов государства, рост объемов государственного долга, могущего парализовать экономику страны и денежное обращение;
3) способствующих неконтролируемому вывозу капитала за пределы страны.
6. В целях обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан Правительством Республики Казахстан устанавливаются ограничения на переход и возникновение права собственности на стратегические ресурсы (объекты) Республики Казахстан.
Сноска. В статью 18 внесены изменения - Законом РК от 14 октября 2005 г. N 79 .

Статья 19. Обеспечение общественной безопасности

1. Общественная безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, независимо от форм собственности, должностных лиц и граждан, направленными на:
1) укрепление гарантий обеспечения личной безопасности граждан, их прав и свобод;
2) формирование общенациональной психологии, основанной на казахстанском патриотизме и межнациональном согласии;
3) укрепление единства народа Казахстана;
4) поддержку естественного прироста населения и обеспечение принятия своевременных мер по противодействию кризисным демографическим процессам;
5) усиление борьбы с преступностью, в том числе с ее организованными формами, коррупцией и терроризмом;
6) сдерживание резкого роста безработицы и падения уровня жизни населения, угрожающих политической стабильности;
7) предупреждение наркомании и алкоголизма, а также других социальных факторов, угрожающих здоровью и нравственности населения, генофонду народа Казахстана;
8) воспрепятствование снижению интеллектуального потенциала страны.
2. Не допускается принятие решений и совершение действий заведомо способных:
1) нарушить единство народа Казахстана и ухудшить состояние межнациональных отношений;
2) нарушить общественное согласие и политическую стабильность в стране;
3) повлечь незаконное вмешательство религии в дела государства и государства в дела религии;
4) привести к росту преступности и правонарушений.
3. Признаются подрывающими национальную безопасность и влекущими установленную законом ответственность призывы граждан, в том числе представителей политических партий и иных общественных объединений, к:
1) свержению или насильственному изменению конституционного строя, в том числе призывы к сепаратизму и иным действиям, посягающим на унитарное устройство Республики Казахстан, целостность, неприкосновенность и неотчуждаемость ее территории;
2) захвату власти;
3) насильственному прекращению полномочий или воспрепятствованию деятельности органов, сформированных, а должностных лиц Республики Казахстан, избранных (назначенных) в соответствии с Конституцией и законодательством Республики Казахстан;
4) использованию существующих конфессиональных различий и разных религиозных воззрений в политических целях.
4. (Пункт 4 исключен - Законом РК от 28 апреля 2000 г. N 45)

Статья 20. Обеспечение военной безопасности

1. Обязанностью всех органов и должностных лиц государства, организаций, независимо от форм собственности, и граждан является содействие:
1) укреплению обороноспособности Республики Казахстан;
2) поддержанию и повышению уровня боеспособности Вооруженных Сил Республики Казахстан;
3) сохранению мобилизационных мощностей и мобилизационных резервов (ресурсов).
2. Запрещается принятие каких бы то ни было решений и действий, способных нанести ущерб обороноспособности Республики Казахстан и боеспособности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.
3. Не допускается, за исключением случаев, предусмотренных международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан:
1) размещение на территории Казахстана военных баз иностранных государств;
2) транзитные пересечения и провоз через территорию Казахстана воинских формирований, вооружений и военной техники иностранных государств.
4. Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан привлекаются к обеспечению национальной безопасности в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

Статья 21. Обеспечение экологической безопасности

Обязанностью соответствующих государственных органов, организаций, независимо от форм собственности, должностных лиц и граждан является:
1) защита окружающей среды, рациональное использование и охрана природных ресурсов;
2) недопущение неконтролируемого ввоза в Казахстан экологически опасных технологий, веществ и материалов;
3) предотвращение радиоактивного, химического загрязнения, бактериологического заражения территории страны;
4) сокращение масштабов применения экологически опасных и несовершенных технологий;
5) ликвидация негативных экологических последствий хозяйственной и иной деятельности.

Статья 22. Обеспечение информационной безопасности

1. В Республике Казахстан создается и укрепляется национальная система защиты информации, в том числе государственных информационных ресурсов. V053923
2. Принятие решений органами и должностными лицами Республики Казахстан по внешнеполитическим и внешнеэкономическим вопросам должно основываться на объективной и упреждающей информации о тенденциях мирового политического и экономического развития, ситуации в политике и экономике других государств, особенно сопредельных.
3. Обязанностью государственных органов, организаций, независимо от форм собственности, должностных лиц и граждан является принятие всех необходимых мер по недопущению:
1) информационной зависимости Казахстана;
2) информационной экспансии и блокады со стороны других государств;
3) информационной изоляции Президента, Парламента, Правительства и сил обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан.
4. Не допускается принятие каких бы то ни было решений и совершение действий, противоречащих национальным интересам:
1) формирования и бесперебойного функционирования информационного пространства Республики Казахстан;
2) вхождения Казахстана в мировую систему связи и информатики.
5. Запрещается:
1) в течение пяти лет выезд на постоянное местожительство за пределы Республики Казахстан лиц, имевших в силу должностного положения доступ к сведениям, составляющим государственные секреты;
2) распространение на территории Республики Казахстан печатной продукции и продукции иностранного средства массовой информации, содержание которых подрывает национальную безопасность;
3) разглашение служебной и иной информации, связанной с интересами государства;
4) иностранным физическим и юридическим лицам, а также лицам без гражданства, прямо и (или) косвенно владеть, пользоваться,распоряжаться и (или) управлять более 20 процентами пакета акций (долей, паев) юридического лица - представителя средств массовой информации в Республике Казахстан или осуществляющего деятельность в этой сфере.
6. Исключен Законом РК от 28.04.2000 N 45 .
Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными законами РК от 28.04.2000 N 45 ; от 10.07.2009 N 178-IV .

Статья 22-1. Обеспечение безопасности в области связи

1. В целях защиты национальных интересов и недопущения информационной изоляции Республики Казахстан государственные уполномоченные органы с соблюдением гарантий, предоставляемых инвесторам, осуществляют контроль за деятельностью организаций, осуществляющих управление и эксплуатацию магистральных линий связи, а также сетями связи, находящимися в управлении или собственности организаций с иностранным участием, в порядке, определенном настоящим Законом.
2. Обязанностью государственных органов, организаций, должностных лиц и граждан является принятие мер, направленных на обеспечение бесперебойной и устойчивой эксплуатации сетей связи, в целях сохранения безопасности Pecпублики Казахстан, в том числе в особый период и при возникновении чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, карантинов, иных чрезвычайных ситуаций.
3. Органы и должностные лица Республики Казахстан при принятии решений по вопросам строительства, эксплуатации и развития сетей связи должны руководствоваться требованиями соблюдения национальной безопасности Peспублики Казахстан.
4. Запрещаются:
1) управление или эксплуатация магистральными линиями связи иностранцами, лицами без гражданства и иностранными юридическими лицами;
2) создание и эксплуатация на территории Республики Казахстан сетей связи, центр управления которыми расположен за ее пределами;
3) приобретение или иное получение в собственность физическими и юридическими лицами самостоятельно или в составе группы лиц более десяти процентов голосующих акций, а также долей, паев организации, владеющей и (или) осуществляющей деятельность по управлению или эксплуатации линии связи в качестве оператора междугородной и (или) международной связи, без согласия уполномоченного органа, определяемого Правительством Республики Казахстан;
4) иностранцам, лицам без гражданства и иностранным юридическим лицам прямо и (или) косвенно владеть, пользоваться, распоряжаться и (или) управлять в совокупности более чем 49 процентами голосующих акций, а также долей, паев юридического лица, осуществляющего деятельность в области телекоммуникаций в качестве оператора междугородной и (или) международной связи, владеющего наземными (кабельными, в том числе волоконно-оптическими, радиорелейными) линиями связи;
5) ввод в эксплуатацию сетей связи, не отвечающих требованиям нормативных правовых актов по обеспечению оперативно-розыскных мероприятий.
5. Иные ограничения в части владения акциями (долями, паями) или участия в деятельности организаций, осуществляющих деятельность по обеспечению национальной безопасности в области связи, устанавливаются законодательством Республики Казахстан.
Сноска. Дополнен статьей 22-1 - Законом РК от 5 июля 2004 г. N 568 .

Статья 23. Обеспечение безопасности государственных
институтов

1. Обеспечение безопасности государственных институтов является важнейшей обязанностью государственных органов и должностных лиц Республики Казахстан, одним из критериев оценки их служебной деятельности.
2. Требования по обеспечению национальной безопасности в обязательном порядке учитываются при:
1) стратегическом планировании направлений и этапов социально-экономического развития страны;
2) разработке, принятии и исполнении законодательных, управленческих и иных актов государственных органов и должностных лиц.
3. Не допускается принятие каких бы то ни было решений и совершение действий, противоречащих интересам формирования и бесперебойного функционирования:
1) единой системы государственных органов Республики Казахстан, в том числе ее правоохранительных органов, служб безопасности и судов;
2) единой правовой системы Республики Казахстан.
4. Государство принимает меры, направленные на:
1) повышение авторитета и престижа государственной службы;
2) формирование организационно-правовых механизмов, не допускающих поступление на государственную службу лиц, не соответствующих установленным требованиям.
5. Государственные служащие Республики Казахстан в своей деятельности обязаны руководствоваться общегосударственными интересами. Государственным служащим запрещается принимать решения и действия, способные поставить под сомнение авторитет государственной власти, ведущие к использованию должностного положения во внеслужебных интересах.
6. Открытый в установленных законодательством пределах и контролируемый характер должны носить процедуры принятия должностными лицами государственных органов решений, связанных с:
1) распределением средств республиканского и местного бюджетов, в том числе на государственные закупки и выделяемые кредитные ресурсы;
2) выдачей разрешений и лицензий;
3) предоставлением субъектам хозяйственной деятельности установленных законодательством льгот и преференций;
4) приватизацией объектов государственной собственности.

Статья 24. Обеспечение внешней безопасности

1. В целях получения международных гарантий национальной безопасности Республика Казахстан участвует в обеспечении международной (глобальной, региональной) безопасности, составной частью которой является национальная безопасность Казахстана.
2. Обеспечение национальной безопасности в сфере внешнеполитических отношений состоит в:
1) участии в международных усилиях по формированию глобального миропорядка;
2) формировании и укреплении эффективной системы коллективной безопасности в геополитическом окружении Казахстана;
3) участии в международных организациях, деятельность которых отвечает интересам национальной безопасности Республики Казахстан;
4) участии за пределами страны в мероприятиях, направленных на обеспечение национальной безопасности в соответствии с международными договорами Республики Казахстан;
5) решении в необходимых случаях совместно с сопредельными государствами вопросов, касающихся обеспечения национальной безопасности.
3. Республика Казахстан:
1) в целях осуществления надежного пограничного контроля развивает и укрепляет систему защиты государственной границы;
2) формирует национальную систему контроля за воздушным пространством государства с ее интеграцией в аналогичные международные системы контроля;
3) принимает все необходимые меры по недопущению незаконной иммиграции.
4. Не допускается въезд в Республику Казахстан иностранных граждан и лиц без гражданства, осуществляющих подрывную деятельность против Республики Казахстан, публично выступающих против суверенитета, территориальной целостности Казахстана, единства его народа, общественного согласия и политической стабильности в стране. Иностранные граждане и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан и допускающие подобные публичные выступления, подлежат выдворению за пределы страны, несут иную ответственность в соответствии с законами и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 24-1. Обеспечение продовольственной безопасности

1. Обеспечение продовольственной безопасности осуществляется посредством разработки и реализации социально-экономических, научно-технических, административных и иных мер, направленных на предупреждение и нейтрализацию угроз продовольственной безопасности.
2. Обеспечение продовольственной безопасности строится на принципах:
1) обеспечения физической и экономической доступности качественных продовольственных товаров для населения в соответствии с физиологическими нормами потребления независимо от возраста, имущественного и социального положения, местонахождения и места жительства;
2) соответствия качества производимых, ввозимых и реализуемых в Республике Казахстан продовольственных товаров требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан о безопасности пищевой продукции;
3) формирования, обновления и пополнения государственных ресурсов продовольственных товаров независимо от воздействия внутренних и внешних неблагоприятных факторов;
4) создания равной конкурентной среды для доступа на агропродовольственный рынок;
5) взаимодействия и сотрудничества государства и субъектов частного предпринимательства;
6) содействия повышению роли общественных объединений, ассоциаций (союзов) предпринимателей в вопросах обеспечения продовольственной безопасности;
7) доступности и открытости информации о состоянии агропродовольственного рынка.
Не допускается принятие решений и действий (бездействия) государственными органами, физическими и юридическими лицами:
1) ухудшающих состояние продовольственной безопасности;
2) провоцирующих необоснованное повышение цен на продовольственные товары, снижение внутренних ресурсов продовольствия;
3) способствующих незаконному вывозу продовольственных товаров за пределы Республики Казахстан;
4) способствующих ввозу на внутренний рынок некачественных и опасных для населения продовольственных товаров.
3. Правительство Республики Казахстан при ухудшении состояния продовольственной безопасности вправе вводить временные запреты и ограничения на экспорт и импорт продовольственных товаров.
Сноска. Закон дополнен статьей 24-1 в соответствии с Законом РК от 11.12.2009 № 229-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 25. Финансирование мероприятий по обеспечению
национальной безопасности

Деятельность сил обеспечения национальной безопасности и мероприятия, направленные на это, финансируются за счет бюджетных средств.
Сноска. В статью 25 внесены изменения - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Глава 5. Заключительные положения

Статья 26. Надзор за применением законов и иных
нормативных правовых актов по
обеспечению национальной безопасности

Высший надзор за точным применением настоящего Закона и иных нормативных правовых актов по обеспечению национальной безопасности осуществляет Прокуратура Республики Казахстан.

Статья 27. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан в области национальной
безопасности

Нарушение законодательства Республики Казахстан в области национальной безопасности влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 27 в редакции Закона РК от 11.12.2009 № 229-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 28. Соотношение настоящего Закона с иными
нормативными правовыми актами

Положения настоящего Закона являются основой для разработки и принятия законодательных и иных нормативных правовых актов, регламентирующих отдельные направления и способы обеспечения национальной безопасности.

Статья 29. Международные договоры и национальная
безопасность страны

Не допускается заключение международных договоров:
1) способных нанести ущерб национальной безопасности или ведущих к утрате государственной независимости Республики Казахстан;
2) сужающих сферу суверенных прав Республики Казахстан.

Президент
Республики Казахстан