О национальной безопасности Республики Казахстан

Закон Республики Казахстан от 6 января 2012 года № 527-IV.

      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ
      Примечание РЦПИ!
      Порядок введения в действие настоящего Закона РК см. ст.30

      Настоящий Закон регулирует правовые отношения в области национальной безопасности Республики Казахстан и определяет содержание и принципы обеспечения безопасности человека и гражданина, общества и государства, систему, цели и направления обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

      1) информационная инфраструктура – совокупность технических средств и систем формирования, создания, преобразования, обработки, передачи, использования и хранения информации;

      2) информационное пространство – сфера деятельности, связанная с формированием, созданием, преобразованием, обработкой, передачей, использованием, хранением информации, оказывающая воздействие в том числе на индивидуальное и общественное сознание, информационную инфраструктуру и собственно информацию;

      3) национальная безопасность Республики Казахстан (далее – национальная безопасность) – состояние защищенности национальных интересов Республики Казахстан от реальных и потенциальных угроз, обеспечивающее динамическое развитие человека и гражданина, общества и государства;

      4) обеспечение национальной безопасности Республики Казахстан (далее – обеспечение национальной безопасности) – деятельность субъектов национальной безопасности, направленная на защиту национальных интересов от реальных и потенциальных угроз;

      5) система обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан – совокупность правовых, организационных, экономических, технических и иных мер, реализуемых субъектами национальной безопасности, в рамках государственной политики в области национальной безопасности;

      6) национальные интересы Республики Казахстан – совокупность законодательно признанных политических, экономических, социальных и других потребностей Республики Казахстан, от реализации которых зависит способность государства обеспечивать защиту прав человека и гражданина, ценностей казахстанского общества и основ конституционного строя;

      7) угрозы национальной безопасности – совокупность внешних и внутренних факторов (процессов и явлений), препятствующих или могущих препятствовать реализации национальных интересов Республики Казахстан;

      8) объекты национальной безопасности – человек, его жизнь, права и свободы; общество, его материальные и духовные ценности; государство, его конституционный строй;

      9) стратегия национальной безопасности – стратегический документ развития Республики Казахстан, определяющий основные проблемы и угрозы, стратегические цели и целевые индикаторы, задачи и показатели результатов в области обеспечения национальной безопасности;

      10) субъекты национальной безопасности – государство, осуществляющее свои полномочия через органы законодательной, исполнительной и судебной ветвей власти, а также граждане и организации Республики Казахстан, участвующие в реализации государственной политики в области обеспечения национальной безопасности.

Статья 2. Правовые основы обеспечения национальной безопасности

      1. Законодательство Республики Казахстан в области обеспечения национальной безопасности основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

      2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные нормы, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

      3. Не допускается заключение международных договоров:

      1) способных нанести ущерб национальной безопасности или ведущих к утрате независимости Республики Казахстан;

      2) сужающих сферу суверенных прав Республики Казахстан.

Статья 2-1. Цель и задачи обеспечения национальной безопасности

      1. Целью обеспечения национальной безопасности является защита национальных интересов Республики Казахстан от реальных и потенциальных угроз.

      2. Задачами обеспечения национальной безопасности являются:

      1) обеспечение незыблемости конституционного строя Республики Казахстан, в том числе независимости, унитарности и президентской формы правления, целостности, неприкосновенности Государственной границы Республики Казахстан и неотчуждаемости территории страны, а также обороноспособности государства;

      2) поддержание политической стабильности в стране, устойчивости экономики государства;

      3) своевременное обнаружение (выявление), ликвидация или локализация угроз национальной безопасности, а также их анализ, прогнозирование и предотвращение;

      4) разработка и реализация системы политических, правовых, экономических, технических, социальных, а также стратегических, тактических, оперативных и иных мер обеспечения национальной безопасности;

      5) формирование, обеспечение эффективного функционирования и совершенствование системы обеспечения национальной безопасности.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 2-1 в соответствии с Законом РК от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3. Принципы обеспечения национальной безопасности

      Принципами обеспечения национальной безопасности являются:

      1) приоритет прав и свобод человека и гражданина;

      2) приоритетность предупредительно-профилактических мер при обеспечении национальной безопасности;

      3) соблюдение законности при осуществлении деятельности по обеспечению национальной безопасности;

      4) оперативное взаимное информирование и согласованность действий сил обеспечения национальной безопасности;

      5) единство, взаимосвязь и сбалансированность всех видов национальной безопасности, оперативное изменение их приоритетности в зависимости от развития ситуации;

      6) своевременность и адекватность мер обеспечения национальной безопасности масштабам и характеру нанесенного и (или) потенциального ущерба национальной безопасности;

      7) соблюдение баланса интересов человека и гражданина, общества и государства, их взаимная ответственность;

      8) контролируемость реализации всей совокупности действий по защите национальной безопасности;

      9) интеграция системы обеспечения национальной безопасности с международными системами безопасности;

      10) четкое разграничение полномочий государственных органов.

      Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными Законом РК от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Виды национальной безопасности

      Видами национальной безопасности являются:

      1) общественная безопасность – состояние защищенности жизни, здоровья и благополучия граждан, духовно-нравственных ценностей казахстанского общества и системы социального обеспечения от реальных и потенциальных угроз, при котором обеспечивается целостность общества и его стабильность;

      2) военная безопасность – состояние защищенности жизненно важных интересов человека и гражданина, общества и государства от внешних и внутренних угроз, связанных с применением военной силы или намерением ее применения;

      3) политическая безопасность – состояние защищенности основ конституционного строя, деятельности системы государственных органов и порядка государственного управления от реальных и потенциальных угроз, при котором обеспечивается соблюдение прав и свобод граждан, социальных групп и баланс их интересов, стабильность, целостность и благоприятное международное положение государства;

      4) экономическая безопасность – состояние защищенности национальной экономики Республики Казахстан от реальных и потенциальных угроз, при котором обеспечивается устойчивое ее развитие и экономическая независимость;

      5) информационная безопасность – состояние защищенности информационного пространства Республики Казахстан, а также прав и интересов человека и гражданина, общества и государства в информационной сфере от реальных и потенциальных угроз, при котором обеспечивается устойчивое развитие и информационная независимость страны;

      6) экологическая безопасность – состояние защищенности жизненно важных интересов и прав человека и гражданина, общества и государства от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на окружающую среду.

Статья 5. Основные национальные интересы Республики Казахстан

      1. Основными национальными интересами Республики Казахстан являются:

      1) обеспечение прав и свобод человека и гражданина;

      2) точное и единообразное исполнение законов и поддержание правопорядка;

      3) общественное согласие и политическая стабильность в стране;

      4) казахстанский патриотизм и единство народа Казахстана;

      5) сохранение и приумножение материальных и духовно-нравственных ценностей казахстанского общества;

      6) достижение и поддержание уровня и качества системы здравоохранения и социального обеспечения, адекватного потребностям улучшения благосостояния граждан и общества;

      7) достижение и поддержание уровня и качества образования и научного потенциала страны, адекватного потребностям социально-экономического, инновационного и интеллектуального развития общества и граждан;

      8) незыблемость конституционного строя Республики Казахстан, в том числе независимости, унитарности и президентской формы правления, целостности, неприкосновенности государственной границы и неотчуждаемости территории страны;

      9) устойчивое функционирование государственных институтов, повышение эффективности их деятельности;

      10) экономическое развитие на благо всего народа Казахстана;

      11) устойчивое функционирование субъектов агропромышленного, топливно-энергетического комплексов, транспортной и производственных отраслей, финансовой системы, в полной мере обеспечивающих экономическую безопасность;

      12) обеспечение боевой и мобилизационной готовности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      13) обеспечение оснащенности вооружением и военной техникой и развитие отечественных субъектов оборонно-промышленного комплекса, в полной мере обеспечивающее военную безопасность Республики Казахстан;

      14) поддержание и развитие конкурентоспособного и защищенного национального информационного пространства;

      15) сохранение и улучшение состояния окружающей среды, рациональное использование природных ресурсов;

      16) состояние международного сотрудничества, отвечающее приоритетам развития Республики Казахстан;

      17) продвижение политических инициатив, направленных на укрепление позитивного имиджа и авторитета Республики Казахстан на международном уровне;

      18) защита населения и территории Казахстана от угроз, возникающих при чрезвычайных ситуациях и военных конфликтах или вследствие этих конфликтов, в мирное и военное время.

      2. Национальные интересы Республики Казахстан могут дополняться законодательными актами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Основные угрозы национальной безопасности

      1. Основными угрозами национальной безопасности являются:

      1) снижение уровня законности и правопорядка, в том числе рост преступности, включая организованные ее формы, сращивание государственных органов с криминальными структурами, террористическими или экстремистскими организациями, покровительство должностных лиц незаконному обороту капитала, коррупция, незаконный оборот оружия и наркотических средств, способствующие снижению степени защищенности национальных интересов;

      2) ухудшение демографической ситуации и здоровья населения, в том числе резкое снижение рождаемости, повышение смертности;

      3) неконтролируемые миграционные процессы;

      4) снижение уровня и качества здравоохранения, образования и интеллектуального потенциала страны;

      5) утрата культурного и духовного наследия народа Республики Казахстан;

      6) обострение социальной и политической обстановки, выражающееся в межнациональных и межконфессиональных конфликтах, массовых беспорядках;

      7) деятельность, направленная на насильственное изменение конституционного строя, в том числе действия, посягающие на унитарность Республики Казахстан, целостность, неприкосновенность, неотчуждаемость ее территории, безопасность охраняемых лиц;

      8) терроризм, экстремизм и сепаратизм в любых их формах и проявлениях;

      9) разведывательно-подрывная деятельность специальных служб иностранных государств, иных зарубежных организаций и отдельных лиц, направленная на нанесение ущерба национальной безопасности;

      10) дезорганизация деятельности государственных органов, нарушение их бесперебойного функционирования, снижение степени управляемости в стране;

      11) нанесение ущерба экономической безопасности государства, включая использование стратегических ресурсов вопреки интересам страны, препятствование инновационному развитию и росту инвестиционной активности, неконтролируемый вывоз капитала и товаров за пределы страны, рост теневой экономики;

      12) снижение устойчивости финансовой системы;

      13) сокращение производства, снижение качества, конкурентоспособности, экспортного, транзитного потенциала и доступности продукции и товаров, сокращение поставок из других государств продукции и товаров, не производимых в Республике Казахстан;

      14) снижение уровня обороноспособности страны, угроза неприкосновенности Государственной границы Республики Казахстан и применения силы в отношении Республики Казахстан, агрессия против нее;

      15) создание не предусмотренных законодательством Республики Казахстан военизированных формирований;

      16) снижение уровня защищенности информационного пространства страны, а также национальных информационных ресурсов от несанкционированного доступа;

      17) информационное воздействие на общественное и индивидуальное сознание, связанное с преднамеренным искажением и распространением недостоверной информации в ущерб национальной безопасности;

      18) резкое ухудшение экологической ситуации, в том числе качества питьевой воды, стихийные бедствия и иные чрезвычайные ситуации природного и техногенного характера, эпидемии и эпизоотии;

      19) нанесение ущерба национальным интересам на международном уровне, политическому имиджу и экономическому рейтингу Казахстана;

      20) использование денег и (или) иного имущества, полученных (поступивших) от иностранных государств, международных и иностранных организаций, иностранцев, лиц без гражданства, на организацию и проведение собраний, митингов, шествий, пикетов и демонстраций, а также призывы к участию в них, если их целью являются разжигание расовой, национальной, социальной, религиозной нетерпимости, сословной исключительности, насильственное свержение конституционного строя, посягательство на территориальную целостность республики, а также нарушение других положений Конституции, законов и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан либо их проведение угрожает общественному порядку и безопасности граждан.

      21) высокий уровень биологических рисков и возникновение биологических угроз.

      2. Угрозы национальной безопасности могут дополняться и детализироваться законодательством Республики Казахстан, документами Системы государственного планирования Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 26.07.2016 № 12-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2016 № 36-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2022 № 123-VII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. СИСТЕМА ОБЕСПЕЧЕНИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ И
ЕЕ ОСНОВНЫЕ ФУНКЦИИ

Статья 7. Система обеспечения национальной безопасности

      1. Систему обеспечения национальной безопасности образуют взаимодействующие между собой силы ее обеспечения, иные государственные органы и организации, осуществляющие меры политического, правового, организационного, экономического, военного и иного характера, направленные на обеспечение безопасности человека и гражданина, общества и государства.

      2. Граждане Республики Казахстан участвуют в реализации государственной политики в области обеспечения национальной безопасности посредством реализации своих прав и обязанностей, предусмотренных Конституцией и законами Республики Казахстан.

Статья 8. Основные функции системы обеспечения национальной безопасности

      Основными функциями системы обеспечения национальной безопасности являются:

      1) определение национальных интересов Республики Казахстан;

      2) определение целей, задач и основных направлений обеспечения национальной безопасности;

      3) выявление, анализ, оценка и прогнозирование угроз национальной безопасности;

      4) разработка и осуществление комплекса оперативных и долговременных мер по предупреждению и нейтрализации угроз национальной безопасности;

      5) продвижение политических инициатив, направленных на укрепление международной безопасности;

      6) содержание в постоянной готовности сил обеспечения национальной безопасности;

      7) участие в обеспечении международной (глобальной, региональной) безопасности в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

      Сноска. Статья 8 с изменением, внесенным Законом РК от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Силы обеспечения национальной безопасности

      1. К силам обеспечения национальной безопасности относятся:

      1) специальные государственные органы, осуществляющие разведывательную, контрразведывательную деятельность, а также комплекс правовых и организационных мер, направленных на обеспечение безопасности охраняемых лиц и объектов;

      2) Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан;

      3) органы внутренних дел, антикоррупционная служба, органы государственной противопожарной службы, служба экономических расследований и аварийно-спасательные службы;

      2. Обеспечение национальной безопасности является обязательным для всех государственных органов и должностных лиц государства в соответствии с полномочиями, установленными законодательством.

      3. Силы обеспечения национальной безопасности и иные государственные органы взаимодействуют между собой, реализуют совместные меры по защите национальных интересов Республики Казахстан и взаимно информируют друг друга по вопросам, относящимся к их компетенции.

      Порядок взаимодействия сил обеспечения национальной безопасности и иных государственных органов определяется настоящим Законом, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, совместными нормативными правовыми актами соответствующих государственных органов.

      Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными законами РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 248-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. ПОЛНОМОЧИЯ ПРЕЗИДЕНТА, СОВЕТА БЕЗОПАСНОСТИ,
ПАРЛАМЕНТА, ПРАВИТЕЛЬСТВА, СУДОВ, ГОСУДАРСТВЕННЫХ
ОРГАНОВ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН В ОБЛАСТИ
ОБЕСПЕЧЕНИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

Статья 10. Полномочия Президента Республики Казахстан

      Президент Республики Казахстан:

      1) определяет основные направления государственной политики в области обеспечения национальной безопасности;

      2) обеспечивает согласованное функционирование всех ветвей государственной власти в области защиты национальных интересов страны;

      3) издает акты по вопросам обеспечения национальной безопасности;

      4) образует Совет Безопасности Республики Казахстан;

      5) утверждает Стратегию национальной безопасности Республики Казахстан;

      6) осуществляет другие полномочия по вопросам обеспечения национальной безопасности в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 05.07.2018 № 179-VІ (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Полномочия Совета Безопасности Республики Казахстан

      1. Исключен Законом РК от 05.07.2018 № 179-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      2. Организация деятельности и полномочия Совета Безопасности Республики Казахстан определяются законом.

      Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2018 № 179-VI (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Полномочия Парламента Республики Казахстан

      Парламент Республики Казахстан осуществляет свои полномочия в области национальной безопасности в соответствии с Конституцией Республики Казахстан.

Статья 13. Полномочия Правительства Республики Казахстан

      Правительство Республики Казахстан:

      1) вносит в Мажилис Парламента Республики Казахстан проекты законов и обеспечивает исполнение законов в области национальной безопасности;

      2) разрабатывает основные направления обеспечения национальной безопасности и организует их осуществление, в том числе организует разработку и реализацию Стратегии национальной безопасности;

      3) руководит деятельностью министерств, иных центральных и местных исполнительных органов по обеспечению национальной безопасности;

      4-1) определяет порядок согласования приобретения или иного получения в собственность физическими и юридическими лицами более 10 процентов голосующих акций, а также долей, паев организации, владеющей и (или) осуществляющей деятельность по управлению или эксплуатации линии связи в качестве оператора междугородной и (или) международной связи;

      4) формирует перечни:

      стратегических объектов, переданных в уставный капитал и (или) находящихся в собственности национальных холдингов и (или) национальных компаний либо их аффилиированных лиц, а также иных юридических лиц с участием государства;

      стратегических объектов, находящихся в собственности юридических лиц, не аффилиированных с государством, а также физических лиц;

      5) исключен Законом РК от 04.12.2015 № 435-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      6) принимает решение о выдаче разрешения или отказе в выдаче разрешения на совершение гражданско-правовой сделки, которая может создать угрозу национальной безопасности, со стратегическим объектом, принадлежащим физическим и юридическим лицам, на основании отраслевого заключения уполномоченного органа соответствующей отрасли;

      7) осуществляет иные полномочия по вопросам национальной безопасности в соответствии с Конституцией, законами и актами Президента Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 04.12.2015 № 435-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Полномочия судов Республики Казахстан

      Суды:

      1) обеспечивают защиту прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, исполнение Конституции, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов, а также международных договоров Республики Казахстан;

      2) отправляют правосудие по делам об уголовных и иных правонарушениях, посягающих на безопасность человека и гражданина, общества и государства.

      Сноска. Статья 14 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 15. Полномочия государственных органов Республики Казахстан

      1. Обеспечение национальной безопасности осуществляется государственными органами в пределах установленной законодательством Республики Казахстан компетенции:

      1) органы национальной безопасности – непосредственно подчиненные и подотчетные Президенту Республики Казахстан специальные государственные органы, осуществляющие контрразведывательную деятельность по защите конституционного строя, государственного суверенитета, территориальной целостности, экономического, научно-технического и оборонного потенциала, охрану Государственной границы Республики Казахстан, поддержание и обеспечение правительственной связью, а также межведомственную координацию деятельности в сфере противодействия терроризму и экстремизму;

      2) уполномоченный орган в сфере внешней разведки – непосредственно подчиненный и подотчетный Президенту Республики Казахстан специальный государственный орган, осуществляющий разведывательную деятельность в целях обеспечения соответствующей информацией Президента, Парламент и Правительство Республики Казахстан, государственные органы и государственные организации Республики Казахстан, а также содействия реализации политики руководства государства в политической, военно-политической, финансово-экономической, научно-технической, гуманитарной, экологической и иных областях, затрагивающих национальные интересы Республики Казахстан;

      3) Служба государственной охраны Республики Казахстан – непосредственно подчиненный и подотчетный Президенту Республики Казахстан специальный государственный орган, обеспечивающий безопасность охраняемых лиц и объектов, являющийся организующим и координирующим органом по вопросам обеспечения безопасности охраняемых лиц;

      4) уполномоченный орган по делам государственной службы – центральный государственный орган, осуществляющий реализацию единой государственной политики в сфере государственной службы и контроля за соблюдением качества оказания государственных услуг;

      5) органы внутренних дел – исполнительные органы, осуществляющие охрану общественного порядка, борьбу с преступностью, незаконным оборотом наркотических средств и оружия, неконтролируемой миграцией, защиту прав и законных интересов граждан и организаций, организующие исполнение уголовных наказаний, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению общественной безопасности;

      6) Министерство обороны – центральный исполнительный орган, поддерживающий и обеспечивающий обороноспособность государства, постоянную боевую и мобилизационную готовность Вооруженных Сил, осуществляющий в пределах своей компетенции внешнюю разведку, противодействие терроризму и экстремизму, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению военной безопасности;

      6-1) уполномоченный орган по противодействию коррупции –государственный орган, осуществляющий формирование и реализацию антикоррупционной политики Республики Казахстан и координацию в сфере противодействия коррупции, а также предупреждение, выявление, пресечение, раскрытие и расследование коррупционных правонарушений;

      7) уполномоченный орган в сфере внешней политики – центральный исполнительный орган, обеспечивающий дипломатическими средствами и методами реализацию внешнеполитического курса, усилий Республики Казахстан по обеспечению международного мира, глобальной и региональной безопасности, укрепление международного авторитета Казахстана, защиту суверенитета, безопасности, территориальной целостности и нерушимости границ Республики Казахстан, ее политических, торгово-экономических и иных интересов во взаимоотношениях с другими государствами и на международной арене, прав и интересов граждан и юридических лиц Республики Казахстан за рубежом, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению международной безопасности;

      8) уполномоченный орган в области связи – центральный исполнительный орган, осуществляющий формирование, развитие и обеспечение безопасности инфраструктуры связи Республики Казахстан;

      8-1) уполномоченный орган в области масс-медиа – центральный исполнительный орган, осуществляющий государственное регулирование в области масс-медиа;

      8-2) уполномоченный орган в сфере информатизации – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в сфере информатизации и "электронного правительства";

      9) уполномоченный орган в сфере обеспечения информационной безопасности разрабатывает правовые, административные и иные меры по обеспечению информационной безопасности, осуществляет контроль их реализации и соблюдения, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению информационной безопасности;

      10) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию по вопросам разработки и реализации государственной политики в области охраны окружающей среды и природопользования;

      11) уполномоченный орган в сфере государственного планирования – центральный исполнительный орган, осуществляющий формирование основных приоритетов социально-экономического развития Республики Казахстан, государственной политики в сфере мобилизационной подготовки и мобилизации, обеспечивающий регулирование и развитие внутренней и внешней торговли, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению экономической безопасности в пределах установленной законодательством компетенции;

      12) уполномоченный орган в области развития агропромышленного комплекса – центральный исполнительный орган, осуществляющий государственное регулирование в области развития агропромышленного комплекса;

      13) уполномоченный орган в сфере транспорта и коммуникаций – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство транспортно-коммуникационной отраслью, а также в пределах, предусмотренных законодательством, межотраслевую координацию;

      14) уполномоченный орган в области финансов – центральный исполнительный орган, осуществляющий финансовый мониторинг и принимающий меры по противодействию легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, обеспечивающий соблюдение налогового, таможенного и бюджетного законодательства, рациональное использование и сохранность государственного имущества, межведомственную координацию деятельности по обеспечению экономической и финансовой безопасности, а также осуществляющий предупреждение, выявление, пресечение, раскрытие и расследование преступных и иных противоправных посягательств на права человека и гражданина, интересы общества и государства в сфере экономической и финансовой деятельности;

      15) уполномоченный орган в области индустриального развития – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию по вопросам разработки и реализации государственной политики в сфере индустриального развития;

      15-1) уполномоченный орган в области инновационного развития – центральный исполнительный орган, обеспечивающий инновационное и научно-техническое развитие отраслей экономики страны;

      16) уполномоченный орган в области энергетики – центральный исполнительный орган, обеспечивающий удовлетворение потребностей экономики в энергии и энергоресурсах, развитие топливно-энергетического комплекса, а также межведомственную координацию деятельности по обеспечению энергетической безопасности;

      17) уполномоченный орган в сфере гражданской защиты – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию, разработку и реализацию государственной политики в сфере гражданской защиты;

      18) органы юстиции – исполнительные органы, поддерживающие режим законности в работе государственных органов, организаций, должностных лиц и граждан, обеспечивающий защиту прав и законных интересов граждан и организаций;

      19) уполномоченный орган в области социальной защиты населения – центральный исполнительный орган, обеспечивающий соблюдение законности и укрепление согласия в социальных и трудовых отношениях, занятости населения;

      20) уполномоченный орган в области культуры – центральный исполнительный орган, обеспечивающий сохранение историко-культурных и духовно-нравственных ценностей общества, динамичное развитие государственного и других языков, укрепление внутриполитической стабильности и межэтнического согласия;

      21) уполномоченный орган в области образования и науки – центральный исполнительный орган, обеспечивающий предоставление качественного и доступного образования, устойчивое развитие казахстанской науки, защиту прав и законных интересов детей;

      21-1) уполномоченный орган по вопросам государственной молодежной политики – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в сфере государственной молодежной политики;

      22) уполномоченный орган в области здравоохранения - центральный исполнительный орган, обеспечивающий охрану здоровья населения, защиту от распространения особо опасных и карантинных инфекционных заболеваний, удовлетворение потребностей граждан в эффективных, качественных и доступных лекарственных средствах;

      23) уполномоченный орган в области туризма, физической культуры и спорта – центральный исполнительный орган, обеспечивающий развитие туризма, массового спорта в Казахстане, укрепление физической культуры населения страны;

      24) уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами – центральный исполнительный орган, обеспечивающий рациональное использование и охрану земель, соблюдение земельного законодательства;

      25) уполномоченный орган в области государственной статистики – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство, а также межотраслевую координацию в области государственной статистики в пределах своей компетенции;

      26) уполномоченный орган в области защиты конкуренции – центральный исполнительный орган, обеспечивающий предупреждение, выявление и пресечение правонарушений законодательства Республики Казахстан в области защиты конкуренции;

      27) уполномоченный орган по изучению недр – центральный исполнительный орган, обеспечивающий реализацию государственной политики и контроль в сфере геологического изучения недр, а также осуществляющий иные функции в сфере недропользования, установленные законодательством Республики Казахстан;

      28) уполномоченный орган по делам религий – центральный исполнительный орган, осуществляющий государственное регулирование в сфере религиозной деятельности;

      28-1) уполномоченный орган в сфере геодезии, картографии и пространственных данных – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в сфере геодезии, картографии и пространственных данных;

      29) Национальный Банк Республики Казахстан – центральный банк Республики Казахстан, подотчетный Президенту Республики Казахстан, содействующий обеспечению стабильности финансовой системы;

      29-1) уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций – непосредственно подчиненный и подотчетный Президенту Республики Казахстан государственный орган, содействующий обеспечению стабильности финансовой системы;

      30) Высшая аудиторская палата Республики Казахстан – непосредственно подчиненный и подотчетный Президенту Республики Казахстан высший орган государственного аудита и финансового контроля.

      2. Государственные органы Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

      1) руководят деятельностью подведомственных организаций по планированию и проведению мероприятий по обеспечению национальной безопасности;

      2) вносят предложения по совершенствованию системы национальной безопасности;

      3) обеспечивают соблюдение законов и иных нормативных правовых актов в области национальной безопасности;

      4) с соблюдением законодательства в области защиты государственных секретов информируют население о состоянии национальной безопасности и принимаемых мерах по ее обеспечению, ведут пропагандистскую и контрпропагандистскую деятельность;

      5) привлекают к соответствующей ответственности должностных лиц, государственных служащих, действия (или бездействие) которых приводят к нарушению национальных интересов, угрозе национальной безопасности Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 11.04.2014 № 189-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2014 № 206-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 248-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.10.2015 № 376-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 12.11.2015 № 393-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.04.2016 № 484-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2017 № 126-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 25.06.2020 № 347-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 357-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.10.2020 № 365-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.12.2022 № 167-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2022 168-VI (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 94-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Полномочия местных представительных и исполнительных органов Республики Казахстан

      Местные представительные и исполнительные органы областей (городов республиканского значения, столицы) в пределах установленных законодательством Республики Казахстан компетенций:

      1) принимают меры и организуют работу по обеспечению национальной безопасности в соответствующих административно–территориальных единицах;

      2) обеспечивают сохранность мобилизационных мощностей и мобилизационных резервов (ресурсов), установленных Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 16 с изменением, внесенным Законом РК от 28.12.2018 № 210-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. ОБЕСПЕЧЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

Статья 17. Гарантии прав и свобод человека и гражданина при обеспечении национальной безопасности

      1. Республика Казахстан в соответствии с законодательством и международными договорами обеспечивает безопасность каждого человека и гражданина на своей территории. Гражданам Казахстана, находящимся за пределами Республики Казахстан, государством гарантируются защита и покровительство.

      2. При обеспечении национальной безопасности права и свободы человека и гражданина могут быть ограничены только законами и лишь в той мере, в какой это необходимо в целях защиты конституционного строя, охраны общественного порядка, прав и свобод человека, здоровья и нравственности населения. При этом указанные лица в установленном законодательством порядке вправе получать разъяснения от соответствующих государственных органов по поводу ограничения их прав и свобод.

      3. Должностные лица, превысившие свои полномочия при обеспечении национальной безопасности, несут установленную законом ответственность.

      4. Гарантируется государственная поддержка лицам, оказывающим содействие в обеспечении национальной безопасности, в том числе их правовая защита в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 18. Меры по обеспечению национальной безопасности

      1. Обеспечение национальной безопасности достигается последовательно реализуемой государственной политикой при четком разграничении компетенции и обеспечении согласованного функционирования всех органов и должностных лиц государства, а также граждан и организаций, принимающих на законном основании участие в реализации мер по обеспечению национальной безопасности.

      2. Республика Казахстан обеспечивает свою национальную безопасность всеми имеющимися в ее распоряжении средствами и методами, в том числе экономическими, политическими, военными, правовыми, специальными (разведка, контрразведка), применяемыми односторонне или в соответствии с международными договорами.

      Требования по обеспечению национальной безопасности в обязательном порядке учитываются при:

      1) стратегическом планировании направлений и этапов социально-экономического развития страны;

      2) разработке, принятии и исполнении законодательных и иных нормативных правовых актов в сфере национальной безопасности.

      3. Обеспечение национальной безопасности состоит в достижении и поддержании необходимого уровня защищенности национальных интересов путем:

      1) определения основных направлений деятельности государства в этой сфере;

      2) выявления и прогнозирования угроз национальной безопасности, а также возможностей продвижения политических инициатив Республики Казахстан за рубежом;

      3) осуществления комплекса оперативных и долговременных мер по предупреждению и нейтрализации угроз национальной безопасности, в том числе по устранению причин и условий, порождающих эти угрозы;

      4) мобилизации сил и средств обеспечения национальной безопасности в случаях возникновения непосредственной угрозы национальной безопасности, посягательства на нее, в том числе в случаях экстремальных и чрезвычайных ситуаций внутригосударственного, трансграничного и глобального характера;

      5) безотлагательного принятия решений и действий по защите национальных интересов, пресечения незаконной деятельности, посягающей на национальную безопасность, осуществления иных правоограничительных мер, в том числе путем ограничения доступа к информации, связанной с разведывательной, контрразведывательной деятельностью и охранными мероприятими по обеспечению безопасности охраняемых лиц и объектов;

      6) локализации и ликвидации последствий, связанных с посягательствами на национальные интересы, осуществления комплекса восстановительных мер.

      4. В целях реализации мер по обеспечению национальной безопасности могут создаваться межведомственные комиссии, советы или штабы.

      Руководителями межведомственных комиссий, советов или штабов являются руководители уполномоченных органов, осуществляющих в соответствии со статьей 15 настоящего Закона межведомственную координацию в определенной области обеспечения национальной безопасности.

      В состав межведомственных комиссий, советов или штабов включаются государственные органы и организации, которые в пределах своей компетенции участвуют в реализации государственной политики в области обеспечения национальной безопасности.

      Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными Законом РК от 23.11.2015 № 417-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Обеспечение общественной безопасности

      1. Общественная безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, должностных лиц и граждан, направленными на:

      1) укрепление гарантий обеспечения личной безопасности граждан, их прав и свобод;

      2) формирование государственной идеологии, основанной на казахстанском патриотизме, межнациональном и межконфессиональном согласии;

      3) укрепление единства народа Казахстана и толерантности в обществе;

      4) поддержку естественного прироста населения и обеспечение принятия своевременных мер по противодействию кризисным демографическим процессам;

      5) усиление борьбы с преступностью, в том числе с ее организованными формами, коррупцией, терроризмом и экстремизмом;

      6) сдерживание роста безработицы и падения уровня жизни населения;

      7) предупреждение немедицинского употребления психоактивных веществ, а также других социальных факторов, угрожающих здоровью и нравственности населения, генофонду народа Казахстана;

      8) воспрепятствование снижению интеллектуального потенциала страны;

      9) обеспечение сохранения исторических, традиционных, духовных и культурных ценностей казахстанского общества;

      10) противодействие незаконной миграции.

      11) оценку биологических рисков и профилактику в области биологической безопасности.

      2. Не допускается принятие решений и совершение действий заведомо способных привести к:

      1) нарушению единства народа Казахстана и ухудшению состояния межэтнических и межконфессиональных отношений;

      2) нарушению общественного согласия;

      3) незаконному вмешательству общественных и религиозных объединений в дела государства и государства в дела общественных и религиозных объединений;

      4) росту преступности и правонарушений;

      5) снижению уровня и качества образования и медицинского обеспечения;

      6) утрате объектов историко-культурного наследия;

      7) необоснованному ограничению прав и свобод человека и гражданина.

      8) повышению уровня биологических рисков либо возникновению угроз биологической безопасности Республики Казахстан.

      3. Не допускается въезд в Республику Казахстан иностранцев и лиц без гражданства, имеющих особо опасные и карантинные инфекционные заболевания, создающие реальную угрозу здоровью общества.

      Иностранцы и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан и имеющие инфекционные заболевания, представляющие угрозу здоровью общества, подлежат выдворению за пределы страны.

      Сноска. Статья 19 с изменениями, внесенными законами РК от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.07.2020 № 361-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2022 № 123-VII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Обеспечение военной безопасности

      1. Военная безопасность обеспечивается:

      1) поддержанием необходимого уровня обороноспособности государства;

      2) поддержанием боевой готовности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      3) созданием эффективных систем мобилизационной готовности экономики и мобилизационной подготовки населения страны;

      4) расширением военного сотрудничества и партнерских отношений в рамках региональных и международных структур безопасности, продвижением инициативы ядерного разоружения в целях усиления взаимного доверия и снижения уровня военной опасности в мире;

      5) поддержанием в готовности Гражданской обороны к защите населения и территории страны.

      2. Обязанностью всех органов и должностных лиц государства, организаций, независимо от форм собственности, и граждан является содействие:

      1) укреплению обороноспособности Республики Казахстан;

      2) поддержанию и повышению уровня боевой готовности Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

      3) сохранению мобилизационных мощностей и совершенствованию системы мобилизационных резервов.

      3. Запрещается принятие решений и действий, способных:

      1) нанести ущерб обороноспособности Республики Казахстан и боевой готовности Вооруженных Сил Республики Казахстан, других войск и воинских формирований;

      2) по отношению к организациям оборонно-промышленного комплекса привести к нарушению требований пунктов 3-1 и 3-2 статьи 98 Закона Республики Казахстан "О государственном имуществе".

      4. Не допускается, за исключением случаев, предусмотренных международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан:

      1) размещение на территории Казахстана военных баз иностранных государств и (или) международных организаций;

      2) транзит через территорию Казахстана воинских формирований, вооружений и военной техники иностранных государств и (или) международных организаций.

      5. Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан привлекаются к обеспечению национальной безопасности в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 20 с изменением, внесенным Законом РК от 23.12.2023 № 51-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Обеспечение политической безопасности

      1. Политическая безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, должностных лиц и граждан, направленными на:

      1) защиту основ конституционного строя, государственного суверенитета и территориальной целостности от противоправных посягательств;

      2) сохранение независимости Республики Казахстан в принятии политических решений;

      3) совершенствование деятельности государственных органов и порядка государственного управления;

      4) обеспечение безопасности государственных институтов;

      5) повышение уровня политической культуры общества.

      2. Признаются подрывающими национальную безопасность и влекущими установленную законом ответственность призывы граждан, в том числе представителей политических партий и иных общественных объединений, к:

      1) свержению или насильственному изменению конституционного строя, в том числе призывы к терроризму, экстремизму, сепаратизму и иным действиям, посягающим на унитарное устройство Республики Казахстан, целостность, неприкосновенность и неотчуждаемость ее территории;

      2) захвату власти;

      3) насильственному прекращению полномочий или воспрепятствованию деятельности органов и должностных лиц Республики Казахстан, сформированных или избранных (назначенных) в соответствии с Конституцией и законодательством Республики Казахстан;

      4) использованию существующих конфессиональных различий и разных религиозных воззрений в политических, экстремистских и террористических целях.

      3. Обеспечение безопасности государственных институтов является обязанностью руководителей государственных органов Республики Казахстан и рассматривается одним из критериев оценки их служебной деятельности.

      Государственные служащие Республики Казахстан в своей деятельности обязаны руководствоваться общегосударственными интересами. Государственным служащим запрещается принимать решения и действия, способные поставить под сомнение авторитет государственной власти, ведущие к использованию должностного положения во внеслужебных интересах.

      4. Государство принимает меры, направленные на:

      1) повышение авторитета и престижа государственной службы;

      2) формирование организационно-правовых механизмов, не допускающих поступление на государственную службу лиц, не соответствующих установленным требованиям.

      5. Не допускается принятие решений и совершение действий, противоречащих интересам формирования и бесперебойного функционирования:

      1) единой системы государственных органов Республики Казахстан;

      2) единой правовой системы Республики Казахстан.

      6. Не допускается въезд в Республику Казахстан иностранцев и лиц без гражданства, осуществляющих подрывную деятельность против Республики Казахстан, публично выступающих против суверенитета, территориальной целостности Казахстана, единства его народа, общественного согласия и политической стабильности в стране, а также если в отношении них имеются сведения об их причастности к экстремизму или террористической деятельности либо в случае признания судом в их действиях опасного рецидива. Иностранцы и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан и допускающие подобные публичные выступления, подлежат выдворению за пределы страны, несут иную ответственность в соответствии с законами и международными договорами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 21 с изменением, внесенным Законом РК от 03.11.2014 № 244-V (вводится в действие с 02.01.2015).

Статья 22. Обеспечение экономической безопасности

      1. Экономическая безопасность включает:

      1) финансовую безопасность, предусматривающую состояние защищенности финансовой системы от реальных и потенциальных угроз, при котором государство способно обеспечить ее целостность, независимость и устойчивое развитие;

      2) продовольственную безопасность, предусматривающую состояние защищенности экономики, в том числе агропромышленного комплекса, при котором государство способно обеспечить физическую и экономическую доступность населению качественных и безопасных продовольственных товаров, достаточных для удовлетворения физиологических норм потребления и демографического роста;

      3) энергетическую безопасность, предусматривающую состояние защищенности топливно-энергетического, нефтегазового и атомно-энергетического комплексов экономики от реальных и потенциальных угроз, при котором государство способно обеспечить энергетическую независимость и их устойчивое развитие для удовлетворения потребностей общества и государства в энергоресурсах;

      4) транспортную безопасность, предусматривающую состояние защищенности транспортной отрасли экономики от реальных и потенциальных угроз, при котором государство способно обеспечить создание условий для удовлетворения потребностей экономики и населения в перевозках автомобильным, железнодорожным, воздушным, морским и речным видами транспорта и связанных с ними услугами, формирование и развитие транспортной инфраструктуры, а также устойчивое развитие и обеспечение конкурентоспособности транзитного потенциала.

      2. Экономическая безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, должностных лиц и граждан, направленными на:

      1) обеспечение стабильности и устойчивости развития национальной экономики, в том числе ее промышленно-инновационной составляющей;

      2) обеспечение финансовой, энергетической, продовольственной и транспортной независимости Республики Казахстан;

      3) недопущение экономической изоляции Казахстана от мировой экономической системы;

      4) сохранение независимости Республики Казахстан и обеспечение соблюдения национальных интересов в принятии экономических решений, в том числе в рамках наднациональных органов экономической интеграции;

      5) дальнейшую диверсификацию экономики, сохранение и укрепление ресурсно-энергетической основы экономики страны;

      6) максимальное уменьшение степени уязвимости экономики государства, связанной с воздействием негативных факторов, возникающих в геополитическом окружении Казахстана;

      7) обеспечение взаимовыгодного сотрудничества с отечественными и международными финансовыми институтами, приоритетность направления внутренних, внешних кредитных ресурсов и инвестиционных возможностей на развитие отечественной экономики;

      8) непревышение предельно допустимого уровня дефицита государственного бюджета и укрепление его доходной части;

      9) недопущение нецелевого использования бюджетных средств и государственных ресурсов, сокращение масштабов теневой экономики;

      10) недопущение увеличения внешнего долга против размеров, установленных Законом Республики Казахстан "О республиканском бюджете";

      11) недопущение угрожающего дисбаланса в социально-экономическом развитии регионов Казахстана;

      12) увеличение доли производства отечественных товаров и услуг в экономике страны при условии поощрения конкуренции и ограничения монополизма;

      13) обеспечение физической и экономической доступности, соответствия производимых, ввозимых и реализуемых в Республике Казахстан товаров и услуг установленным законодательством Республики Казахстан требованиям к уровню их качества и безопасности;

      14) повышение конкурентоспособности отечественных товаров и услуг;

      15) обеспечение приоритетного формирования, обновления и пополнения государственного материального резерва, региональных стабилизационных фондов продовольственных товаров независимо от воздействия внутренних и внешних неблагоприятных факторов;

      16) повышение роли общественных объединений, ассоциаций (союзов) предпринимателей в вопросах обеспечения экономической безопасности;

      17) обеспечение доступности и открытости информации о состоянии экономики и торгово-экономических отношениях с иностранными государствами.

      3. В целях защиты национальных интересов Республики Казахстан, в том числе сохранения и укрепления промышленного потенциала, государство с соблюдением гарантий, предоставляемых иностранным инвесторам, осуществляет контроль за состоянием и использованием объектов экономики Казахстана, находящихся в управлении или собственности иностранных организаций и организаций с иностранным участием.

      4. Требования по обеспечению национальной безопасности в обязательном порядке учитываются при заключении (изменении) контрактов по использованию стратегических ресурсов Республики Казахстан, выполнении этих контрактов и контроле за их исполнением, а также при принятии решений государственным органом о выдаче или отказе в выдаче разрешений на частичную или полную передачу недропользователем права недропользования другому лицу и при выдаче или отказе в выдаче разрешений на отчуждение доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.

      При этом государственный орган вправе отказать в выдаче разрешения заявителю на совершение сделок, предусмотренных настоящим пунктом, если это может повлечь за собой концентрацию прав на проведение операций у одного лица или группы лиц из одной страны.

      Соблюдение данного условия обязательно и в отношении сделок с аффилиированными лицами.

      5. Не допускается принятие решений и совершение действий, противоречащих интересам формирования и бесперебойного функционирования:

      1) рыночного пространства Республики Казахстан, в пределах которого осуществляется свободное перемещение трудовых, финансовых и иных ресурсов;

      2) финансовой системы Республики Казахстан, в том числе обращения на всей территории страны национальной валюты – тенге;

      3) единых и самостоятельных коммуникационной и энергетической систем Республики Казахстан.

      6. Открытый в установленных законодательством пределах и контролируемый характер должны носить процедуры принятия должностными лицами государственных органов решений, связанных с:

      1) распределением средств республиканского и местного бюджетов, в том числе на государственные закупки и выделяемые кредитные ресурсы;

      2) выдачей разрешений и лицензий;

      3) предоставлением субъектам хозяйственной деятельности установленных законодательством льгот и преференций;

      4) приватизацией объектов государственной собственности.

      7. Запрещается и влечет ответственность за принятие решений и действий:

      1) препятствующих промышленно-инновационному развитию и притоку инвестиций в экономику Казахстана;

      2) способствующих неконтролируемому вывозу капитала и товаров за пределы страны;

      3) провоцирующих необоснованное повышение цен на товары и услуги;

      4) способствующих ввозу на внутренний рынок товаров и услуг, опасных для здоровья и жизни населения;

      5) способствующих передаче месторождений полезных ископаемых и объектов экономики хозяйствующим субъектам в ущерб национальной безопасности.

      8. В целях обеспечения национальной безопасности Правительством Республики Казахстан устанавливаются ограничения на переход и возникновение права собственности на стратегические ресурсы (объекты) Республики Казахстан.

      9. Правительство Республики Казахстан при ухудшении состояния экономической безопасности вправе вводить временные запреты и ограничения на экспорт и импорт товаров.

      Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2012 № 33-V (вводится в действие с 01.01.2012); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Обеспечение информационной безопасности

      1. Информационная безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций, должностных лиц, направленными на:

      1) недопущение информационной зависимости Казахстана;

      2) предотвращение информационной экспансии и блокады со стороны других государств, организаций и отдельных лиц;

      3) недопущение информационной изоляции Президента, Парламента, Правительства и сил обеспечения национальной безопасности Республики Казахстан;

      4) обеспечение бесперебойной и устойчивой эксплуатации сетей связи в целях сохранения безопасности Республики Казахстан, в том числе в особый период и при возникновении чрезвычайных ситуаций природного, техногенного характера, карантинов, иных чрезвычайных ситуаций;

      5) выявление, предупреждение и пресечение утечки и утраты сведений, составляющих государственные секреты и иную защищаемую законом тайну;

      6) недопущение информационного воздействия на общественное и индивидуальное сознание, связанного с преднамеренным искажением и распространением недостоверной информации в ущерб национальной безопасности;

      7) обнаружение и дезорганизацию механизмов скрытого информационного влияния на процесс выработки и принятия государственных решений в ущерб национальной безопасности;

      8) поддержание и развитие эффективной системы защиты информационных ресурсов, информационных систем и инфраструктуры связи, в которых циркулируют сведения, составляющие государственную, коммерческую и иную защищаемую законом тайну.

      2. В Республике Казахстан создается и укрепляется национальная система обеспечения информационной безопасности, в том числе государственных электронных информационных ресурсов, информационных систем, информационно-коммуникационной инфраструктуры и критически важных объектов информационно-коммуникационной инфраструктуры.

      3. В целях защиты национальных интересов и недопущения информационной изоляции Республики Казахстан государственные уполномоченные органы с соблюдением гарантий, предоставляемых инвесторам, осуществляют контроль за деятельностью организаций, осуществляющих управление и эксплуатацию магистральных линий связи, а также сетей связи, находящихся в управлении или собственности организаций с иностранным участием, в порядке, определенном законодательством.

      4. Физические и юридические лица при принятии решений по вопросам строительства, эксплуатации и развития сетей связи должны руководствоваться требованиями соблюдения национальной безопасности, которые определяются уполномоченным органом в области связи.

      При проведении антитеррористических операций и пресечении массовых беспорядков по решению руководителя оперативного штаба владельцам сетей и операторам связи могут даваться обязательные для исполнения указания о приостановлении оказания услуг связи физическим и (или) юридическим лицам и (или) ограничении использования сети и средств связи, а также изменении режима работы сетей и средств связи в соответствии с пунктом 1-2 статьи 41-1 Закона Республики Казахстан "О связи".

      5. Не допускается принятие решений и совершение действий, противоречащих национальным интересам:

      1) формирования и бесперебойного функционирования информационного пространства Республики Казахстан;

      2) вхождения Казахстана в мировую систему связи и информатизации;

      3) обеспечения и повышения уровня защиты информационных ресурсов, информационных систем и инфраструктуры связи Республики Казахстан.

      6. Запрещается:

      1) распространение на территории Республики Казахстан печатной продукции и продукции иностранного средства массовой информации, содержание которых подрывает национальную безопасность;

      2) разглашение государственных секретов и иной защищаемой законом тайны;

      3) иностранным физическим и юридическим лицам, а также лицам без гражданства прямо и (или) косвенно владеть, пользоваться, распоряжаться и (или) управлять более 20 процентами акций (долей, паев) юридического лица – собственника средства массовой информации в Республике Казахстан или осуществляющего деятельность в этой сфере;

      4) управление или эксплуатация магистральными линиями связи иностранцами, лицами без гражданства и иностранными юридическими лицами без создания юридического лица на территории Республики Казахстан;

      5) создание и эксплуатация на территории Республики Казахстан сетей связи, центр управления которыми расположен за ее пределами, а также ввоз средств телекоммуникаций для обеспечения функционирования такой сети связи.

      Требования настоящего подпункта не распространяются на эксплуатацию сетей связи на территории Республики Казахстан с применением негеостационарных спутников в рамках пилотного проекта.

      Пилотный проект по использованию сетей связи с применением негеостационарных спутников без соблюдения требований, указанных в части первой настоящего подпункта, действует до 1 января 2026 года.

      Порядок использования сетей связи с применением негеостационарных спутников определяется уполномоченным органом в области связи по согласованию с органами национальной безопасности;

      6) приобретение или иное получение в собственность физическими и юридическими лицами самостоятельно или в составе группы лиц более 10 процентов голосующих акций, а также долей, паев организации, владеющей и (или) осуществляющей деятельность по управлению или эксплуатации линии связи в качестве оператора междугородной и (или) международной связи, без согласия уполномоченного органа в области связи, а также органов национальной безопасности;

      7) иностранцам, лицам без гражданства и иностранным юридическим лицам прямо и (или) косвенно владеть, пользоваться, распоряжаться и (или) управлять в совокупности более чем 49 процентами голосующих акций, а также долей, паев юридического лица, осуществляющего деятельность в области телекоммуникаций в качестве оператора междугородной и (или) международной связи, владеющего наземными (кабельными, в том числе волоконно-оптическими, радиорелейными) линиями связи без положительного решения Правительства Республики Казахстан, основанного на заключении уполномоченного органа в области связи, согласованного с органами национальной безопасности;

      8) ввод в эксплуатацию сетей связи, не отвечающих требованиям нормативных правовых актов по обеспечению оперативно-розыскных, контрразведывательных мероприятий.

      7. Иные ограничения в части владения акциями (долями, паями) или участия в деятельности организаций, осуществляющих деятельность по обеспечению национальной безопасности в области связи и информации, устанавливаются законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными законами РК от 24.11.2015 № 419-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 04.12.2015 № 435-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 28.12.2016 № 36-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2024 № 86-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Обеспечение экологической безопасности

      1. Экологическая безопасность обеспечивается решениями и действиями государственных органов, организаций и должностных лиц, направленными на:

      1) сохранение, рациональное использование и восстановление природных ресурсов;

      2) снижение уровня опасности антропогенных факторов для окружающей среды и населения страны;

      3) обеспечение эколого-экономической сбалансированности развития и размещения производственных сил;

      4) устранение негативных последствий для окружающей среды и населения Казахстана, проживающего в зонах экологического бедствия;

      5) экологизацию экономики, законодательства и общества, установление экосистемного подхода к регулированию общественных отношений;

      6) формирование в общественном сознании экологической культуры, улучшение системы экологического образования и просвещения;

      7) соблюдение права каждого человека на доступ к экологической информации и всестороннее участие общественности в решении вопросов охраны окружающей среды;

      8) снижение риска от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и смягчение их последствий;

      9) установление партнерских отношений в международном сотрудничестве и соблюдение норм международного права.

      2. Обязанностью уполномоченных государственных органов, организаций, должностных лиц является:

      1) защита окружающей среды, рациональное использование и охрана природных ресурсов;

      2) неукоснительное соблюдение требований и норм экологического законодательства Республики Казахстан и законодательства Республики Казахстан в области биологической безопасности;

      3) предотвращение радиоактивного, химического загрязнения, бактериологического заражения территории страны;

      4) исключение применения технологий, техники и оборудования, включенных в реестр экологически опасных технологий, техники и оборудования, на территории Республики Казахстан;

      5) ликвидация негативных экологических последствий хозяйственной и иной деятельности;

      6) компенсация нанесенного ущерба окружающей среде и здоровью человека;

      7) обязательная подготовка органов управления и сил к действиям по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, по гражданской обороне с учетом развития современных средств поражения, обучение населения действиям в условиях угрозы и возникновения чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера;

      8) гласность и информирование населения и организаций о прогнозируемых и возникших чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера, принятых мерах по их предупреждению и ликвидации;

      9) обеспечение постоянной готовности сил и средств гражданской защиты к оперативному реагированию на чрезвычайные ситуации природного и техногенного характера и проведению аварийно-спасательных и неотложных работ.

      Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2014 № 189-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2022 № 123-VII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Участие Республики Казахстан в обеспечении международной безопасности

      1. В целях получения международных гарантий национальной безопасности Республика Казахстан участвует в обеспечении международной (глобальной, региональной) безопасности, составной частью которой является национальная безопасность Казахстана.

      2. Деятельность Республики Казахстан по обеспечению международной безопасности предусматривает:

      1) укрепление роли Казахстана в вопросах формирования глобального миропорядка;

      2) формирование и укрепление эффективной системы коллективной безопасности в геополитическом окружении Казахстана;

      3) участие в международных организациях и форумах, деятельность которых отвечает интересам национальной безопасности Республики Казахстан;

      4) участие за пределами страны в мероприятиях, направленных на обеспечение национальной безопасности в соответствии с международными договорами Республики Казахстан;

      5) решение в необходимых случаях совместно с сопредельными государствами вопросов, касающихся обеспечения национальной безопасности;

      6) заключение международных договоров, отвечающих интересам национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 26. Финансирование мероприятий по обеспечению национальной безопасности

      Деятельность по обеспечению национальной безопасности финансируется за счет бюджетных средств.

Глава 5. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 27. Надзор за соблюдением законности в сфере обеспечения национальной безопасности

      Высший надзор за соблюдением законности в сфере обеспечения национальной безопасности осуществляет прокуратура Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 27 в редакции Закона РК от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан в области обеспечения национальной безопасности

      Нарушение законодательства Республики Казахстан в области обеспечения национальной безопасности влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 29. Соотношение настоящего Закона с иными нормативными правовыми актами

      Нормы настоящего Закона являются основой для разработки и принятия иных нормативных правовых актов, регламентирующих отдельные направления и способы обеспечения национальной безопасности.

Статья 30. Порядок введения в действие настоящего Закона

      1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования, за исключением подпункта 2) пункта 4 статьи 20 в части запрета транзита через территорию Казахстана воздушными судами воинских формирований, вооружений и военной техники иностранных государств и (или) международных организаций.

      Подпункт 2) пункта 4 статьи 20 настоящего Закона в части запрета транзита через территорию Казахстана воздушными судами воинских формирований, вооружений и военной техники иностранных государств и (или) международных организаций вводится в действие с 1 января 2015 года.

      2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 26 июня 1998 года "О национальной безопасности Республики Казахстан" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1998 г., № 11-12, ст. 173; 2000 г., № 5, ст.115; 2004 г., № 14, ст. 82; № 23, ст. 142; 2005 г., № 16, ст. 70; 2007 г., № 1, ст. 4; № 20, ст. 153; 2009 г., № 15-16, ст. 74; № 24, ст. 129).

      Сноска. Статья 30 с изменением, внесенным Законом РК от 21.06.2012 № 19-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     
      Президент
Республики Казахстан
Н. НАЗАРБАЕВ

Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы

Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 6 қаңтардағы № 527-IV Заңы.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 30-б. қараңыз.

      Қолданушылар назарына!

      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

      Осы Заң Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі саласындағы құқықтық қатынастарды реттейді және адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мазмұны мен қағидаттарын, Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жүйесiн, мақсаттары мен бағыттарын айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

      1) ақпараттық инфрақұрылым – ақпаратты қалыптастыру, жасау, өзгерту, өңдеу, беру, пайдалану және сақтау техникалық құралдары мен жүйелерінің жиынтығы;

      2) ақпараттық кеңістік – жеке және қоғамдық санаға, ақпараттық инфрақұрылым мен ақпараттың өзіне де ықпал ететін, ақпаратты қалыптастыруға, жасауға, өзгертуге, өңдеуге, беруге, пайдалануға, сақтауға байланысты қызмет саласы;

      3) Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгi (бұдан әрi – ұлттық қауiпсiздiк) – адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекеттің серпінді дамуын қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасы ұлттық мүдделерінiң нақты және ықтимал қауiп-қатерлерден қорғалуының жай-күйi;

      4) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету (бұдан әрі – ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету) – ұлттық мүдделерді нақты және ықтимал қауiп-қатерлерден қорғауға бағытталған ұлттық қауіпсіздік субъектілерінің қызметі;

      5) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі – ұлттық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік саясат шеңберінде ұлттық қауіпсіздік субъектілері іске асыратын құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалық, техникалық және өзге де шаралар жиынтығы;

      6) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерi – іске асырылуынан мемлекеттің адам мен азаматтың құқықтарын, қазақстандық қоғамның құндылықтарын және конституциялық құрылыс негіздерін қорғауды қамтамасыз ету қабілеті байланысты болатын, Қазақстан Республикасының заңнамалық тұрғыдан танылған саяси, экономикалық, әлеуметтік және басқа да қажеттіліктерінің жиынтығы;

      7) ұлттық қауiпсiздiкке қауiп-қатерлер – Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерiн iске асыруға кедергi келтіретін немесе кедергі келтіруі мүмкін сыртқы және ішкі факторлардың (процестер мен құбылыстардың) жиынтығы;

      8) ұлттық қауiпсiздiк объектiлерi – адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары; қоғам, оның материалдық және рухани құндылықтары; мемлекет, оның конституциялық құрылысы;

      9) ұлттық қауіпсіздік стратегиясы – ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында негізгі проблемаларды және қауіп-қатерлерді, стратегиялық мақсаттарды және нысаналы индикаторларды, міндеттерді және нәтижелер көрсеткіштерін айқындайтын Қазақстан Республикасы дамуының стратегиялық құжаты;

      10) ұлттық қауiпсiздiк субъектiлерi – өз өкiлеттiктерін биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтары органдары арқылы жүзеге асыратын мемлекет, сондай-ақ ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысатын Қазақстан Республикасының азаматтары мен ұйымдары.

2-бап. Ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз етудің құқықтық негіздері

      1. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк-құқықтық актiлерiнен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше нормалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

      3. Мынадай:

      1) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін немесе тәуелсіздіктен айырылуға әкеп соғатын;

      2) Қазақстан Республикасының егемендік құқықтарының аясын тарылтатын халықаралық шарттарды жасасуға жол берілмейді.

2-1-бап. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің мақсаты мен міндеттері

      1. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің мақсаты Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін нақты және ықтимал қауіптерден қорғау болып табылады.

      2. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің міндеттері мыналар болып табылады:

      1) Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысының мызғымастығын, оның ішінде тәуелсіздігін, біртұтастығы мен президенттік басқару нысанын, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының тұтастығын, қолсұғылмаушылығын және ел аумағының бөлінбестігін, сондай-ақ мемлекеттің қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету;

      2) елдегі саяси тұрақтылықты, мемлекет экономикасының орнықтылығын қолдау;

      3) ұлттық қауіпсіздікке төнетін қатерлерді уақтылы анықтау (айқындау), жою немесе оқшаулау, сондай-ақ оларды талдау, болжау және болғызбау;

      4) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің саяси, құқықтық, экономикалық, техникалық, әлеуметтік, сондай-ақ стратегиялық, тактикалық, жедел және өзге де шаралары жүйесін әзірлеу және іске асыру;

      5) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін қалыптастыру, оның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету және оны жетілдіру.

      Ескерту. 2-1-баппен толықтырылды – ҚР 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-бап. Ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету қағидаттары

      Ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету қағидаттары:

      1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының басымдығы;

      2) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету кезінде алдын алу-профилактика шараларының басымдығы;

      3) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру кезiнде заңдылықты сақтау;

      4) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiнiң жедел өзара хабардар етiлуі және іс-қимылдарының үйлесiмділігі;

      5) ұлттық қауiпсiздiктiң барлық түрiнiң бiртұтастығы, өзара байланысы және теңгерімдiлігi, ахуалдың өрбуіне қарай олардың басымдығының жедел өзгеруі;

      6) ұлттық қауіпсіздікке келтірілген және/немесе ықтимал нұқсанның ауқымы мен сипатына ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларының уақтылы және лайықты болуы;

      7) адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекет мүдделерінің теңгерімін сақтау, олардың өзара жауапкершілігі;

      8) ұлттық қауіпсіздікті қорғау жөніндегі іс-қимылдардың барлық жиынтығын іске асырудың бақылауда болуы;

      9) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесінің халықаралық қауіпсіздік жүйелерімен ықпалдастығы;

      10) мемлекеттік органдар өкілеттіктерінің аражігін нақты ажырату болып табылады.

      Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Ұлттық қауіпсіздік түрлері

      Ұлттық қауіпсіздік түрлері:

      1) қоғамдық қауiпсiздiк – қоғамның тұтастығы мен оның тұрақтылығы қамтамасыз етілетін азаматтар өмiрiнiң, денсаулығының және амандығының, қазақстандық қоғамның рухани-имандылық құндылықтарының және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің нақты әрі ықтимал қауіп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі;

      2) әскери қауіпсіздік – әскери күштерді қолданумен немесе оны қолдану ниетімен байланысты сыртқы және ішкі қауіп-қатерлерден адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекеттің өмірлік маңызы бар мүдделері қорғалуының жай-күйі;

      3) саяси қауіпсіздік – азаматтардың, әлеуметтік топтардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуы және олардың мүдделерінің теңгерімі, мемлекеттің тұрақтылығы, тұтастығы және қолайлы халықаралық жағдайы қамтамасыз етілетін конституциялық құрылыс негіздерінің, мемлекеттік органдар жүйесі қызметінің және мемлекеттік басқару тәртібінің нақты және ықтимал қауiп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі;

      4) экономикалық қауiпсiздiк – экономиканың орнықты дамуы және оның тәуелді болмауы қамтамасыз етілетін, Қазақстан Республикасы ұлттық экономикасының нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі;

      5) ақпараттық қауiпсiздiк – елдің орнықты дамуы және ақпараттық тәуелсіздігі қамтамасыз етілетін, ақпарат саласындағы нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден Қазақстан Республикасы ақпараттық кеңістігінің, сондай-ақ адамның және азаматтың құқықтары мен мүдделерiнің, қоғам мен мемлекеттің қорғалуының жай-күйі;

      6) экологиялық қауiпсiздiк – қоршаған ортаға антропогендiк және табиғи әсерлер салдарынан туындайтын қауіп-қатерлерден адамның және азаматтың өмірлік маңызы бар мүдделері мен құқықтарының, қоғам мен мемлекеттің қорғалуының жай-күйі болып табылады.

5-бап. Қазақстан Республикасының негізгі ұлттық мүдделерi

      1. Қазақстан Республикасының негізгі ұлттық мүдделерi:

      1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету;

      2) заңдардың дәлме-дәл әрi бiркелкi орындалуы және құқықтық тәртiпті сақтау;

      3) елде қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылықты сақтау;

      4) қазақстандық отаншылдық және Қазақстан халқының бiрлiгi;

      5) қазақстандық қоғамның материалдық және рухани-имандылық құндылықтарын сақтау мен еселей түсу;

      6) денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің азаматтар мен қоғамның әл-ауқатын жақсарту қажеттіліктеріне лайықты деңгейі мен сапасына қол жеткізу және оны сақтап тұру;

      7) елдің білім және ғылым әлеуетінің қоғам мен азаматтардың әлеуметтік-экономикалық, инновациялық және зияткерлік даму қажеттіліктеріне лайықты деңгейі мен сапасына қол жеткізу және оны сақтап тұру;

      8) Қазақстан Республикасы конституциялық құрылысының, оның iшiнде елдің тәуелсіздігінің, бiртұтастығы мен президенттiк басқару нысанының, тұтастығының, мемлекеттiк шекарасына қол сұғылмаушылығының және аумағының бөлiнбестiгiнiң мызғымастығы;

      9) мемлекеттiк институттардың тұрақты жұмыс iстеуi, олардың қызметiнiң тиімдiлiгiн арттыру;

      10) Қазақстанның бүкiл халқының игiлiгi үшiн экономикалық даму;

      11) экономикалық қауіпсіздікті толық көлемде қамтамасыз ететін агроөнеркәсiптiк, отын-энергетика кешендері, көлік және өндірістік салалар, қаржы жүйесі субъектiлерiнiң тұрақты жұмыс iстеуi;

      12) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының жауынгерлiк және жұмылдыру дайындығын қамтамасыз ету;

      13) Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін толық көлемде қамтамасыз ететін қару-жарақпен және әскери техникамен жарақтандыруды қамтамасыз ету және қорғаныс өнеркәсібі кешенінің отандық субъектілерін дамыту;

      14) бәсекеге қабілетті және қорғалған ұлттық ақпараттық кеңістікті қолдау және дамыту;

      15) қоршаған ортаның жай-күйін сақтау және жақсарту, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану;

      16) Қазақстан Республикасының даму басымдықтарына сай келетін халықаралық ынтымақтастықтың жай-күйі;

      17) халықаралық деңгейде Қазақстан Республикасының жағымды имиджі мен беделін нығайтуға бағытталған саяси бастамаларды ілгерілету;

      18) Қазақстан халқы мен аумағын төтенше жағдайлар мен әскери қақтығыстар кезінде немесе осы қақтығыстардың салдарынан туындайтын қауіп-қатерлерден бейбіт уақытта және соғыс уақытында қорғау болып табылады.

      2. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерi Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiмен толықтырылуы мүмкiн.

      Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Ұлттық қауіпсіздікке негізгі қауіп-қатерлер

      1. Ұлттық қауіпсіздікке негізгі қауіп-қатерлер:

      1) ұлттық мүдделердің қорғалу дәрежесінің төмендеуiне ықпал ететiн заңдылық пен құқықтық тәртiп деңгейінің төмендеуі, оның iшiнде қылмыстың, оның ұйымдасқан нысандарын қоса алғанда өсуi, мемлекеттiк органдардың қылмыстық құрылымдармен, террористік немесе экстремистік ұйымдармен кірігуі, лауазымды адамдардың капиталдың заңсыз айналымына қолдау жасауы, сыбайлас жемқорлық, қарудың және есiрткi заттарының заңсыз айналымы;

      2) демографиялық ахуалдың және халық денсаулығының нашарлауы, оның iшiнде бала туудың күрт төмендеуi, өлiм-жiтiмнiң көбеюі;

      3) бақылаусыз көшi-қон процестері;

      4) елдiң денсаулық сақтау, бiлiм және зияткерлік әлеуетi деңгейі мен сапасының төмендеуі;

      5) Қазақстан Республикасы халқының мәдени және рухани мұрасынан айырылуы;

      6) ұлтаралық және конфессияаралық қақтығыстардан, жаппай тәртiпсiздiктерден көрінетін әлеуметтік және саяси жағдайдың ушығуы;

      7) конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге бағытталған iс-әрекет, оның iшiнде Қазақстан Республикасының бiртұтастығына, аумағының тұтастығына, қол сұғылмаушылығына, бөлiнбестiгiне, күзетілетін тұлғалардың қауіпсіздігіне қауіп төндіретін iс-әрекеттер;

      8) кез келген нысандардағы және көріністердегі терроризм, экстремизм мен сепаратизм;

      9) шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерінің, өзге де шетелдік ұйымдардың және жекелеген адамдардың ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіруге бағытталған барлау-нұқсан келтіру әрекеті;

      10) мемлекеттiк органдардың қызметiне iрiткi салу, олардың iркiлiссiз жұмыс iстеуiн бұзу, елде басқару деңгейінің төмендеуі;

      11) стратегиялық ресурстарды ел мүдделерiне кереғар пайдалануды қоса алғанда, мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгiне нұқсан келтiру, инновациялық дамуға және инвестициялық белсендiлiктiң артуына кедергi жасау, капитал мен тауарларды елден тысқары жерлерге бақылаусыз әкету, көлеңкелі экономиканың өсуі;

      12) қаржы жүйесі орнықтылығының төмендеуі;

      13) өндiрістің қысқаруы, өнімдер мен тауарлар сапасының, бәсекеге қабiлеттiлiгiнiң, экспорттық, транзиттік әлеуетінің және қолжетiмдiлiгiнiң төмендеуi, Қазақстан Республикасында өндiрiлмейтiн өнімдер мен тауарларды басқа мемлекеттерден әкелудің қысқаруы;

      14) елдiң қорғаныс қабiлетi деңгейінiң төмендеуi, Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк шекарасының қол сұғылмаушылығына және Қазақстан Республикасына қатысты күш қолдану қауiп-қатері төнуі, оған қарсы агрессия;

      15) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделмеген әскерилендiрiлген құралымдар құру;

      16) елдің ақпараттық кеңістігінің, сондай-ақ ұлттық ақпараттық ресурстардың рұқсат етілмеген қолжетімділіктен қорғалу деңгейінің төмендеуі;

      17) ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіре отырып, ақпаратты әдейі бұрмалаумен және дәйексіз ақпаратты таратумен байланысты қоғамдық және жеке санаға ақпараттық ықпал ету;

      18) экологиялық жағдайдың, оның ішінде ауыз су сапасының күрт нашарлауы, дүлей зілзалалар мен табиғи және техногендiк сипаттағы өзге де төтенше жағдайлар, эпидемиялар мен эпизоотиялар;

      19) халықаралық деңгейде Қазақстанның ұлттық мүдделеріне, саяси беделіне және экономикалық рейтингіне нұқсан келтіру;

      20) егер жиналыстардың, митингілердің, шерулердің, пикеттер мен демонстрациялардың, сондай-ақ оларға қатысуға шақырудың мақсаты нәсiлдiк, ұлттық, әлеуметтiк, дiни төзімсіздікті, тектiк-топтық астамшылықты қоздыру, республиканың конституциялық құрылысын күш қолданып құлату, аумақтық тұтастығына қол сұғу, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциясының, заңдары мен өзге де нормативтік құқықтық актілерінің басқа да ережелерін бұзу болып табылса не оларды өткізу қоғамдық тәртіпке және азаматтардың қауіпсіздігіне қауіп төндірсе, шет мемлекеттерден, халықаралық және шетелдік ұйымдардан, шетелдіктерден, азаматтығы жоқ адамдардан алынған (келіп түскен) ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті жиналыстар, митингілер, шерулер, пикеттер мен демонстрация- лар ұйымдастыру мен өткізуге, сондай-ақ оларға қатысуға шақыруға пайдалану;

      21) биологиялық тәуекелдердің жоғары деңгейі және биологиялық қатерлердің туындауы болып табылады.

      2. Ұлттық қауiпсiздiкке қауiп-қатерлер Қазақстан Республикасының заңнамасымен, Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк жоспарлау жүйесiнің құжаттарымен толықтырылуы және нақтылануы мүмкiн.

      Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) ; 26.07.2016 № 12-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2022 № 123-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-тарау. ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИЯЛАРЫ

7-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесi

      1. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiн бiр-бiрiмен өзара iс-қимыл жасайтын оны қамтамасыз ету күштері, адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған саяси, құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалық, әскери және өзге де сипаттағы шараларды жүзеге асыратын өзге де мемлекеттiк органдар мен ұйымдар құрайды.

      2. Қазақстан Республикасының азаматтары өздерінің Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарында көзделген құқықтары мен міндеттерін іске асыру арқылы ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады.

8-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiнiң негiзгi функциялары

      Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiнiң негiзгi функциялары:

      1) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін айқындау;

      2) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің мақсаттарын, міндеттері мен негізгі бағыттарын айқындау;

      3) ұлттық қауiпсiздiкке төнетiн қауiп-қатерлердi анықтау, талдау, бағалау және болжамдау;

      4) ұлттық қауiпсiздiкке төнетін қауіп-қатерлердiң алдын алу және оны бейтараптандыру жөнiнде жедел және ұзақ мерзiмдi шаралар кешенiн әзiрлеу және жүзеге асыру;

      5) халықаралық қауіпсіздікті нығайтуға бағытталған саяси бастамаларды ілгерілету;

      6) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiн ұдайы дайындықта ұстау;

      7) Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес халықаралық (жаһандық, өңірлік) қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысу болып табылады.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерi

      1. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерiне:

      1) барлау, қарсы барлау қызметін, сондай-ақ күзетілетін тұлғалар мен объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған құқықтық және ұйымдастырушылық шаралар кешенін жүзеге асыратын арнаулы мемлекеттік органдар;

      2) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдары;

      3) ішкі істер органдары, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары, экономикалық тергеу қызметі және авариялық-құтқару қызметтері жатады.

      2. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету заңнамада белгіленген өкілеттіктерге сәйкес барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды адамдары үшін міндетті болып табылады.

      3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштері және өзге де мемлекеттік органдар өзара байланыста iс-қимыл жасайды, Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қорғау бойынша бірлескен іс-шараларды іске асырады және өздерінің құзыретiне жататын мәселелер бойынша бiр-бiрiн өзара хабардар етеді.

      Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету күштері мен өзге де мемлекеттік органдардың өзара іс-қимыл жасау тәртібі осы Заңда, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде, тиісті мемлекеттік органдардың бірлескен нормативтік құқықтық актілерінде айқындалады.

      Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

3-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ, ҚАУІПСІЗДІК КЕҢЕСІНІҢ, ПАРЛАМЕНТІНІҢ, ҮКІМЕТІНІҢ, СОТТАРЫНЫҢ, МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ САЛАСЫНДАҒЫ ӨКІЛЕТТІКТЕРІ

10-бап. Қазақстан Республикасы Президентiнiң өкiлеттiктері

      Қазақстан Республикасының Президентi:

      1) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын айқындайды;

      2) елдiң ұлттық мүдделерiн қорғау саласында барлық мемлекеттiк билік тармақтарының келісілген қызметін қамтамасыз етедi;

      3) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша актiлер шығарады;

      4) Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік Кеңесін құрады;

      5) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын бекітеді;

      6) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2018 № 179-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
     

11-бап. Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің өкілеттіктері

      1. Алып тасталды - ҚР 05.07.2018 № 179-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      2. Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін ұйымдастыру және оның өкілеттіктері заңда айқындалады.

      Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 05.07.2018 № 179-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

12-бап. Қазақстан Республикасы Парламентiнiң өкілеттіктері

      Қазақстан Республикасының Парламентi ұлттық қауіпсіздік саласындағы өз өкілеттіктерін Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес жүзеге асырады.

13-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң өкілеттіктері

      Қазақстан Республикасының Үкiметi:

      1) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне ұлттық қауiпсiздiк саласындағы заңдардың жобаларын енгiзедi және заңдардың орындалуын қамтамасыз етедi;

      2) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудің негiзгi бағыттарын әзiрлейдi және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады, оның ішінде Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын әзірлеуді және іске асыруды ұйымдастырады;

      3) министрліктердің, өзге де орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөніндегі қызметiне басшылық жасайды;

      4) мыналардың:

      ұлттық холдингтердiң және (немесе) ұлттық компаниялардың не олардың үлестес тұлғаларының, сондай-ақ мемлекет қатысатын өзге де заңды тұлғалардың жарғылық капиталына берiлген және (немесе) олардың меншiгiндегі стратегиялық объектiлердiң;

      мемлекетпен үлестес емес заңды тұлғалардың, сондай-ақ жеке тұлғалардың меншiгiндегі стратегиялық объектiлердiң тiзбелерiн түзедi;

      4-1) қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторы ретiнде байланыс желісін иеленетін және (немесе) оны басқару немесе пайдалану жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын ұйымның дауыс беретін акцияларының, сондай-ақ үлестерінің, пайларының 10 пайыздан астамын жеке және заңды тұлғалардың сатып алуын немесе меншiкке өзгеше алуын келісу тәртібін айқындайды;

      5) алып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      6) тиісті саланың уәкілетті органының салалық қорытындысы негiзiнде, жеке және заңды тұлғаларға тиесiлi стратегиялық объектiмен ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіруі мүмкiн азаматтық-құқықтық мәмiле жасасуға рұқсат беру немесе рұқсат беруден бас тарту туралы шешiм қабылдайды;

      7) Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және Қазақстан Республикасы Президентінің актiлерiне сәйкес ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мәселелерi бойынша өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Қазақстан Республикасы соттарының өкілеттіктері

      Соттар:

      1) азаматтардың және ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды, Конституцияның, осы Заңның және өзге де нормативтiк-құқықтық актiлердiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етедi;

      2) адамның және азаматтың, қоғам мен мемлекеттiң қауiпсiздiгiне қол сұғылатын қылмыстық және өзге құқық бұзушылықтар туралы iстер бойынша сот төрелiгiн жүзеге асырады.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2014 № 227-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

15-бап. Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының өкiлеттiктерi

      1. Мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзырет шегінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді жүзеге асырады:

      1) ұлттық қауіпсіздік органдары – конституциялық құрылысты, мемлекеттік егемендікті, аумақтық тұтастықты, экономикалық, ғылыми-техникалық және қорғаныс әлеуетін қорғау жөнінде қарсы барлау қызметін, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзетуді, үкіметтік байланысты сақтап тұруды және қамтамасыз етуді, сондай-ақ терроризмге және экстремизмге қарсы іс-қимыл саласында ведомствоаралық қызметті үйлестіруді жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін арнаулы мемлекеттік органдар;

      2) сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының Президентін, Парламенті мен Үкіметін, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен мемлекеттік ұйымдарын тиісті ақпаратпен қамтамасыз ету мақсатында барлау қызметін жүзеге асыратын, сондай-ақ саяси, әскери-саяси, қаржылық-экономикалық, ғылыми-техникалық, гуманитарлық, экологиялық және Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қозғайтын өзге де салаларда мемлекет басшылығының саясатын іске асыруға жәрдемдесетін, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін арнаулы мемлекеттік орган;

      3) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі – күзетілетін адамдар мен объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, күзетілетін адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша ұйымдастырушы және үйлестіруші орган болып табылатын, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынысты және есеп беретін арнаулы мемлекеттік орган;

      4) мемлекеттік қызмет істері жөніндегі уәкілетті орган - мемлекеттік қызмет саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыруды және мемлекеттік қызметтер көрсету сапасының сақталуын бақылауды жүзеге асыратын орталық мемлекеттік орган;

      5) ішкі істер органдары – қоғамдық тәртіпті сақтауды, қылмысқа, есірткі заттары мен қарудың заңсыз айналымына, бақылаусыз көші-қонға қарсы күресті, азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды жүзеге асыратын, қылмыстық жазалардың орындалуын, сондай-ақ қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді ұйымдастыратын атқарушы органдар;

      6) Қорғаныс министрлігі – мемлекеттің қорғаныс қабілетін, Қарулы Күштердің тұрақты жауынгерлік және жұмылдыру дайындығын сақтап тұратын және қамтамасыз ететін, өз құзыреті шегінде сыртқы барлауды, терроризмге және экстремизмге қарсы іс-қимылды, сондай-ақ әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      6-1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатын қалыптастыру мен іске асыруды және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласында үйлестіруді, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарының алдын алуды, анықтауды, жолын кесуді, ашуды және тергеп-тексеруді жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

      7) сыртқы саясат саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының сыртқы саяси бағытын, халықаралық бейбітшілікті, жаһандық және өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі күш-жігерін іске асыруды, Қазақстанның халықаралық беделін нығайтуды, Қазақстан Республикасының егемендігін, қауіпсіздігін, аумақтық тұтастығын және шекарасының мызғымастығын, оның басқа мемлекеттермен өзара қарым-қатынастарында және халықаралық аренада саяси, сауда-экономикалық және өзге де мүдделерін, шет елде Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тұлғаларының құқықтары мен мүдделерін дипломатиялық құралдармен және әдістермен қорғауды, сондай-ақ халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      8) байланыс саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының байланыс инфрақұрылымын қалыптастыруды, дамытуды және оның қауіпсіздігін қамтамасыз етуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      8-1) масс-медиа саласындағы уәкілетті орган – масс-медиа саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      8-2) ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган – ақпараттандыру және "электрондық үкімет" саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      9) ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша құқықтық, әкімшілік және өзге де шараларды әзірлейді, олардың іске асырылуы мен сақталуын бақылауды, сондай-ақ ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асырады;

      10) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган – қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласында мемлекеттік саясатты әзірлеу және іске асыру мәселелері бойынша басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      11) мемлекеттік жоспарлау саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі басымдықтарын, жұмылдыру даярлығы мен жұмылдыру саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыруды жүзеге асыратын, ішкі және сыртқы сауданы реттеу мен дамытуды, сондай-ақ заңнамада белгіленген құзырет шегінде экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      12) агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті орган – агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      13) көлік және коммуникация саласындағы уәкілетті орган – көлік-коммуникация саласына басшылықты, сондай-ақ заңнамада көзделген шекте салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      14) қаржы саласындағы уәкілетті орган – қаржы мониторингін жүзеге асыратын және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл бойынша шаралар қолданатын, салық, кеден және бюджет заңнамасының сақталуын, мемлекеттік мүліктің ұтымды пайдаланылуын және сақталуын, экономикалық және қаржылық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ететін, сондай-ақ экономикалық және қаржылық қызмет саласында адамның және азаматтың құқықтарына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне қылмыстық және өзге де құқыққа қарсы қол сұғушылықтардың алдын алуды, оларды анықтауды, жолын кесуді, ашуды және тергеп-тексеруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      15) индустриялық даму саласындағы уәкілетті орган - индустриялық даму саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлеу мен іске асыру мәселелері бойынша басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      15-1) инновациялық даму саласындағы уәкілетті орган - ел экономикасы салаларының инновациялық және ғылыми-техникалық дамуын қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      16) энергетика саласындағы уәкілетті орган – экономиканың энергия және энергия ресурстарына қажеттілігін қанағаттандыруды, отын-энергетика кешенін дамытуды, сондай-ақ энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      17) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган – азаматтық қорғау саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді, мемлекеттік саясатты әзірлеуді және іске асыруды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      18) әділет органдары – мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында заңдылық режимін қолдайтын, азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін атқарушы органдар;

      19) халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган – әлеуметтік және еңбек қатынастарында, халықты жұмыспен қамтуда заңдылықтың сақталуын және келісімді нығайтуды қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      20) мәдениет саласындағы уәкілетті орган – қоғамның тарихи-мәдени және рухани-имандылық құндылықтарын сақтауды, мемлекеттік тілдің және басқа да тілдердің серпінді дамуын, ішкі саяси тұрақтылықты және этносаралық келісімді нығайтуды қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      21) білім және ғылым саласындағы уәкілетті орган – сапалы және қолжетімді білім беруді, қазақстандық ғылымның орнықты дамуын, балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      21-1) мемлекеттік жастар саясаты мәселелері жөніндегі уәкілетті орган – мемлекеттік жастар саясаты саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      22) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган – халық денсаулығын қорғауды, аса қауіпті және карантиндік инфекциялық аурулардың таралуынан қорғауды, азаматтардың тиімді, сапалы және қолжетімді дәрілік заттарға қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      23) туризм, дене шынықтыру және спорт саласындағы уәкілетті орган – Қазақстанда туризмнің, бұқаралық спорттың дамуын, ел халқының дене шынықтыру мәдениетін нығайтуды қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      24) жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган – жерді ұтымды пайдалануды және қорғауды, жер заңнамасының сақталуын қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      25) мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган – өз құзыреті шегінде мемлекеттік статистика саласында басшылықты, сондай-ақ салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      26) бәсекелестікті қорғау саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасын бұзудың алдын алуды, анықтауды және жолын кесуді қамтамасыз ететін орталық атқарушы орган;

      27) жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті орган – жер қойнауын геологиялық зерттеу саласында мемлекеттік саясатты іске асыруды және бақылауды қамтамасыз ететін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген, жер қойнауын пайдалану саласындағы өзге де функцияларды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      28) дін істері жөніндегі уәкілетті орган – діни қызмет саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      28-1) геодезия, картография және кеңістіктік деректер саласындағы уәкілетті орган – геодезия, картография және кеңістіктік деректер саласындағы басшылық пен салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      29) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі – қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесетін, Қазақстан Республикасының Президентіне есеп беретін Қазақстан Республикасының орталық банкі;

      29-1) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін, қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесетін мемлекеттік орган;

      30) Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы – Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік аудиттің және қаржылық бақылаудың жоғары органы.

      2. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары өз құзыреттері шегiнде:

      1) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi іс-шараларды жоспарлау және өткiзу бойынша ведомстволық бағынысты ұйымдардың қызметiне басшылық етедi;

      2) ұлттық қауiпсiздiк жүйесiн жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi;

      3) ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдар мен өзге де нормативтiк-құқықтық актiлердiң сақталуын қамтамасыз етедi;

      4) мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы заңнаманы сақтай отырып, ұлттық қауіпсіздіктің жай-күйі мен оны қамтамасыз ету бойынша қолданылатын шаралар туралы халықты хабардар етеді, насихат және қарсы насихат жұмыстарын жүргізеді;

      5) іс-әрекеттерi (немесе әрекетсiздiгi) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерінiң бұзылуына, ұлттық қауiпсiздiгiне қауіп төнуіне әкеп соғатын лауазымды адамдарды, мемлекеттiк қызметшiлердi тиiсті жауаптылыққа тартады.

      Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 № 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 393-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2016 № 484-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2017 № 126-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 357-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.10.2020 № 365-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.12.2022 № 167-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2022 № 168-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 94-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Қазақстан Республикасының жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдарының өкiлеттiктерi

      Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдары Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзырет шегiнде:

      1) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бірліктерде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолданады және жұмыс ұйымдастырады;

      2) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген жұмылдыру қуаттары мен жұмылдыру резервтерiнiң (ресурстарының) сақталуын қамтамасыз етедi.

      Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-тарау. ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

17-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезiндегiадамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының кепiлдiктерi

      1. Қазақстан Республикасы заңнама мен халықаралық шарттарға сәйкес өз аумағында әрбiр адамның және азаматтың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етедi. Мемлекет Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде жүрген Қазақстан азаматтарын қорғауға және оларға қамқорлық жасауға кепiлдiк бередi.

      2. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезінде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары тек заңдармен және конституциялық құрылысты, қоғамдық тәртіпті сақтауды, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында қаншалықты қажет болса, соншалықты ғана шектелуі мүмкін. Бұл ретте аталған адамдар заңнамада белгiленген тәртiппен тиісті мемлекеттік органдардан өз құқықтары мен бостандықтарының шектелуi жөнiнде түсiніктер алуға құқылы.

      3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету кезiнде өз өкiлеттiктерiн асыра пайдаланған лауазымды адамдар заңда белгiленген жауаптылықта болады.

      4. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге жәрдемдесетін адамдарға мемлекеттiк қолдауға, оның iшiнде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың құқықтық жағынан қорғалуына кепiлдiк берiледi.

18-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегiшаралар

      1. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге мемлекеттiң барлық органдары мен лауазымды адамдары, сондай-ақ ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды iске асыруға заңды негiзде қатысатын азаматтар мен ұйымдар құзыретiнiң аражiгi нақты ажыратылған және олардың үйлесімді жұмыс iстеуi қамтамасыз етілген кезде дәйектілікпен iске асырылатын мемлекеттiк саясат арқылы қол жеткізіледі.

      2. Қазақстан Республикасы өзiнiң ұлттық қауiпсiздiгiн өз билігіндегі барлық, оның iшiнде бiржақты немесе халықаралық шарттарға сәйкес қолданылатын экономикалық, саяси, әскери, құқықтық, арнаулы (барлау, қарсы барлау) құралдармен және әдiстермен қамтамасыз етедi.

      Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi талаптар:

      1) елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуының бағыттары мен кезеңдерiн стратегиялық жоспарлау;

      2) ұлттық қауіпсіздік саласындағы заңнамалық және өзге де нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеу, қабылдау мен орындау кезiнде мiндеттi түрде ескерiледi.

      3. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету:

      1) мемлекеттің осы саладағы қызметiнiң негiзгi бағыттарын айқындау;

      2) ұлттық қауiпсiздiкке төнген қауіп-қатердi, сондай-ақ шет елде Қазақстан Республикасының саяси бастамаларын ілгерілету мүмкіндіктерін анықтау және болжау;

      3) ұлттық қауiпсiздiкке төнетiн қауіп-қатердiң алдын алу және оны бейтараптандыру жөнiнде, оның iшiнде осы қауіп-қатердi туындататын себептер мен жағдайларды жою жөнiнде жедел және ұзақ мерзiмдi шаралар кешенiн жүзеге асыру;

      4) ұлттық қауіпсіздікке тiкелей қауіп-қатер төнген, оған қол сұғушылық болған жағдайларда, оның iшiнде мемлекетішілік, трансшекаралық және жаһандық сипаттағы тосын және төтенше жағдайлар туындаған кезде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету күштерi мен құралдарын жұмылдыру;

      5) ұлттық мүдделердi қорғау жөнiндегi шешiмдер мен әрекеттердi кідіріссіз қабылдау, ұлттық қауiпсiздiкке қол сұғатын заңсыз iс-әрекеттiң жолын кесу, өзге де құқық шектеу шараларын, оның ішінде барлау, қарсы барлау қызметіне және күзетілетін адамдар мен объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі күзет іс-шараларына байланысты ақпаратқа қолжетімділікті шектеу жолымен жүзеге асыру;

      6) ұлттық мүдделерге қол сұғушылыққа байланысты зардаптарды оқшаулау және жою, қалпына келтiру шаралары кешенiн жүзеге асыру арқылы ұлттық мүдделер қорғалуының қажеттi деңгейiне қол жеткiзу мен оны сақтап отырудан тұрады.

      4. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі шараларды іске асыру мақсатында ведомствоаралық комиссиялар, кеңестер немесе штабтар құрылуы мүмкін.

      Осы Заңның 15-бабына сәйкес ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің белгілі бір саласында ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асыратын уәкілетті органдардың басшылары ведомствоаралық комиссиялардың, кеңестердің немесе штабтардың басшылары болып табылады.

      Ведомствоаралық комиссиялардың, кеңестердің немесе штабтардың құрамына өз құзыреті шегінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысатын мемлекеттік органдар мен ұйымдар кіреді.

      Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 23.11.2015 № 417-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-бап. Қоғамдық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

      1. Қоғамдық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың:

      1) азаматтардың жеке қауiпсiздiгiн, олардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету кепiлдiктерiн нығайтуға;

      2) қазақстандық патриотизмге, ұлтаралық және конфессияаралық келісімге негiзделген мемлекеттік идеологияны қалыптастыруға;

      3) Қазақстан халқының бiрлiгiн және қоғамда тағаттылықты нығайтуға;

      4) халықтың табиғи өсiмiн сақтап тұруға және дағдарысты демографиялық процестерге қарсы іс-қимыл жасау жөнiнде уақтылы шаралар қолдануды қамтамасыз етуге;

      5) қылмысқа, оның iшiнде оның ұйымдасқан нысандарына, сыбайлас жемқорлыққа, терроризмге және экстремизмге қарсы күрестi күшейтуге;

      6) жұмыссыздықтың өсуiн және халықтың тұрмыс деңгейiнiң төмендеуiн тежеуге;

      7) психикаға белсенді әсер ететін заттарды медициналық емес мақсатта тұтынудың, сондай-ақ халықтың денсаулығы мен имандылығына, Қазақстан халқының гендік қорына қатер төндiретiн басқа да әлеуметтiк факторлардың алдын алуға;

      8) елдiң зияткерлік әлеуетiнiң төмендеуiне жол бермеуге;

      9) қазақстандық қоғамның тарихи, дәстүрлі, рухани және мәдени құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етуге;

      10) заңсыз көші-қонға қарсы іс-қимылға;

      11) биологиялық тәуекелдерді бағалауға және биологиялық қауіпсіздік саласындағы профилактикаға бағытталған шешiмдерімен және iс-қимылдарымен қамтамасыз етiледi.

      2. Мыналарға:

      1) Қазақстан халқының бiрлiгiн бұзуға және этносаралық және конфессияаралық қатынастардың жай-күйiн нашарлатуға;

      2) қоғамдық келісімді бұзуға;

      3) қоғамдық және діни бірлестіктердің мемлекет iстерiне және мемлекеттiң қоғамдық және діни бірлестіктердің істеріне заңсыз араласуына;

      4) қылмыстың және құқық бұзушылықтың өсуiне;

      5) білім беру және медициналық қамтамасыз ету деңгейі мен сапасының төмендеуіне;

      6) тарихи-мәдени мұра объектілерінің жойылуына;

      7) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын негізсіз шектеуге;

      8) биологиялық тәуекелдердің деңгейін арттыруға не Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздігіне төнетін қатерлердің туындауына алып келуге көрiнеу ықпал ететiн шешiмдер қабылдау мен іс-қимылдар жасауға жол берiлмейдi.

      3. Қоғамның саламаттылығына нақты қауіп-қатер туғызатын аса қауіпті және карантиндік инфекциялық аурулары бар шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасына келуіне жол берілмейді.

      Қазақстан Республикасының аумағында жүрген және қоғам саламаттылығына қауіп-қатер туғызатын инфекциялық аурулары бар шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар ел шегінен шығарып жіберілуге жатады.

      Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.07.2020 № 361-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2022 № 123-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      1. Әскери қауіпсіздік:

      1) мемлекеттің қорғаныс қабілетінің қажетті деңгейін сақтап тұрумен;

      2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жауынгерлік дайындығын сақтап тұрумен;

      3) экономиканың жұмылдыру дайындығы мен елдің халқын жұмылдыруға даярлаудың тиiмдi жүйелерiн құрумен;

      4) қауіпсіздіктің өңірлік және халықаралық құрылымдарының шеңберіндегі әскери ынтымақтастық пен әріптестік қатынастарды кеңейтумен, әлемде өзара сенімді күшейту және әскери қауіптілік деңгейін төмендету мақсатында ядролық қарусыздану бастамасын ілгерілетумен;

      5) Азаматтық қорғаныстың ел халқы мен аумағын қорғау дайындығын сақтап тұрумен қамтамасыз етіледі.

      2. Мемлекеттiң барлық органдары мен лауазымды адамдарының, меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың және азаматтардың мiндетi:

      1) Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiн нығайтуға;

      2) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жауынгерлiк дайындық деңгейiн сақтап тұруға және арттыруға;

      3) жұмылдыру қуаттарын сақтауға және жұмылдыру резервтері жүйесін жетілдіруге жәрдемдесу болып табылады.

      3. Мынадай:

      1) Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiне және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың жауынгерлік дайындығына нұқсан келтiретін;

      2) қорғаныстық-өнеркәсіптік кешен ұйымдарына қатысты "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 98-бабы 3-1 және 3-2-тармақтарының талаптарын бұзуға алып келетін шешiмдер қабылдауға және iс-қимылдар жасауға тыйым салынады.

      4. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген жағдайларды қоспағанда:

      1) Қазақстан аумағында шет мемлекеттердiң және (немесе) халықаралық ұйымдардың әскери базаларын орналастыруға;

      2) шет мемлекеттердiң және (немесе) халықаралық ұйымдардың әскери құралымдарының, қару-жарақтары мен әскери техникасының Қазақстан аумағы арқылы транзитіне жол берiлмейдi.

      5. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдары ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес тартылады.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21-бап. Саяси қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      1. Саяси қауіпсіздік мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың:

      1) конституциялық құрылыстың негіздерін, мемлекеттік егемендікті және аумақтың тұтастығын құқыққа қарсы қол сұғушылықтан қорғауға;

      2) саяси шешімдер қабылдауда Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін сақтауға;

      3) мемлекеттік органдардың қызметін және мемлекеттік басқару тәртібін жетілдіруге;

      4) мемлекеттік институттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

      5) қоғамның саяси мәдениетінің деңгейін арттыруға бағытталған шешімдерімен және іс-қимылдарымен қамтамасыз етіледі.

      2. Азаматтардың, оның iшiнде саяси партиялар мен өзге де қоғамдық бiрлестiктер өкiлдерiнiң:

      1) конституциялық құрылысты құлатуға немесе күштеп өзгертуге, оның iшiнде терроризмге, экстремизмге, сепаратизмге және Қазақстан Республикасының бiртұтас құрылысына, оның аумағының тұтастығына, қол сұғылмаушылығына және бөлiнбестігіне қол сұғатын өзге де iс-әрекеттерге;

      2) билiктi басып алуға;

      3) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңнамасына сәйкес құрылған немесе сайланған (тағайындалған) Қазақстан Республикасының органдары мен лауазымды адамдарының өкiлеттiгiн күштеп тоқтатуға немесе қызметiне кедергi келтiруге;

      4) орын алып отырған конфессиялық айырмашылықтар мен түрлi дiни көзқарастарды саяси, экстремистік және террористік мақсаттарға пайдалануға шақыруы ұлттық қауiпсiздiкке нұқсан келтiредi және заңда белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады деп танылады.

      3. Мемлекеттiк институттардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары басшыларының мiндетi болып табылады және олардың қызметтiк iс-қимылын бағалау өлшемдерiнiң бiрi ретінде қарастырылады.

      Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызметшiлерi өз қызметiнде жалпы мемлекеттiк мүдделердi басшылыққа алуға мiндеттi. Мемлекеттiк қызметшiлердiң мемлекеттiк биліктің беделiне күмән келтiретін, лауазымдық жағдайын қызметтен тыс мүдделерге пайдалануға әкелетін шешiмдер қабылдауына және iс-қимылдар жасауына тыйым салынады.

      4. Мемлекет:

      1) мемлекеттiк қызметтiң беделi мен абыройын арттыруға;

      2) белгiленген талаптарға сай келмейтiн адамдардың мемлекеттiк қызметке кiруiне жол бермейтiн ұйымдастырушылық-құқықтық тетiктер қалыптастыруға бағытталған шаралар қолданады.

      5. Мыналарға:

      1) Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының бiртұтас жүйесiнiң;

      2) Қазақстан Республикасының бiртұтас құқықтық жүйесiнiң қалыптасуы мен үздіксіз жұмыс iстеуi мүдделерiне қайшы келетiн шешiмдер қабылдауға және iс-қимылдар жасауға жол берiлмейдi.

      6. Қазақстан Республикасына қарсы нұқсан келтіру іс-әрекетін жүзеге асыратын, Қазақстанның егемендiгiне, аумақтық тұтастығына, оның халқының бiрлiгiне, елдегi қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылыққа жария түрде қарсы шығатын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың, сондай-ақ егер оларға қатысты олардың экстремизмге немесе террористік іс-әрекетке қатыстылығы туралы мәліметтер болса не сот олардың әрекеттерінде қауіпті түрде қайталанған қылмыс бар деп таныған жағдайда, олардың Қазақстан Республикасына келуiне жол берiлмейдi. Қазақстан Республикасының аумағында болатын және осындай мазмұндағы жария әрекеттерге жол беретін шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар елден шығарып жіберілуге жатады, Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарына сәйкес өзге де жауаптылықта болады.

      Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.11.2014 № 244-V Заңымен (02.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

22-бап. Экономикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

      1. Экономикалық қауіпсіздік мыналарды:

      1) мемлекет қаржы жүйесінің тұтастығын, тәуелсіздігін және орнықты дамуын қамтамасыз етуге қабілетті, оның нақты және ықтимал қауіп-қауіптерден қорғалу жай-күйін көздейтін қаржылық қауіпсіздікті;

      2) мемлекет тұтынудың және демографиялық өсудiң физиологиялық нормаларын қанағаттандыру үшiн жеткiлiктi болатын сапалы және қауіпсіз азық-түлiк тауарларына халықтың нақты және экономикалық қолжетімділігін қамтамасыз ете алатын экономиканың, оның ішінде агроөнеркәсіптік кешеннің қорғалу жай-күйін көздейтін азық-түлік қауіпсіздігін;

      3) мемлекет қоғам мен мемлекеттің энергия ресурстарына деген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін энергетикалық тәуелсіздік пен экономиканың жылу-энергетикалық, мұнай-газ және атом-энергетикалық кешендерінің орнықты дамуын қамтамасыз етуге қабілетті олардың нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден қорғалу жай-күйін көздейтін энергетикалық қауіпсіздікті;

      4) мемлекет автомобиль, темір жол, әуе, теңіз және өзен көлігі түрлерімен тасымалдарда және олармен байланысты қызметтерде экономика мен тұрғындардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жағдай жасауды, көлік инфрақұрылымын қалыптастыруды және дамытуды, сондай-ақ транзит әлеуетін орнықты дамыту мен бәсекеге қабілеттілігін қамтуды қамтамасыз етуге қабілетті, нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден экономиканың көлік саласы қорғалуының жай-күйін көздейтін көлік қауіпсіздігін қамтиды.

      2. Экономикалық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың:

      1) ұлттық экономиканың, оның ішінде өнеркәсіптік-инновациялық құрамдас бөлігінің тұрақтылығы мен орнықты дамуын қамтамасыз етуге;

      2) Қазақстанның қаржылық, энергетикалық, азық-түлік және көліктік тәуелсiздiгiн қамтамасыз етуге;

      3) Қазақстан Республикасының дүниежүзiлiк экономикалық жүйеден экономикалық оқшаулануына жол бермеуге;

      4) экономикалық шешімдер қабылдауда, оның ішінде экономикалық ықпалдасудың ұлттық органдардан жоғары тұратын органдар шеңберінде шешімдер қабылдауда Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін сақтауға және ұлттық мүдделерінің сақталуын қамтамасыз етуге;

      5) экономиканы одан әрі әртараптандыруға, ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негiзiн сақтау мен нығайтуға;

      6) Қазақстанның геосаяси айналасында туындайтын теріс факторлардың әсерiне байланысты мемлекет экономикасы осалдығының дәрежесін барынша азайтуға;

      7) отандық және халықаралық қаржы институттарымен өзара тиiмдi ынтымақтастықты қамтамасыз етуге, отандық экономиканы дамытуға арналған iшкi, сыртқы кредиттік ресурстар мен инвестициялық мүмкiндiктер бағытының басымдығына;

      8) мемлекеттiк бюджет тапшылығының жол берілетін шектi деңгейiнен асып кетпеуіне және оның кiрiс бөлiгiн нығайтуға;

      9) бюджет қаражаты мен мемлекеттiк ресурстардың мақсатсыз пайдаланылуына жол бермеуге, көлеңкелі экономика ауқымын қысқартуға;

      10) сыртқы қарыздың "Республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгiленген мөлшерге қарағанда ұлғайып кетуiне жол бермеуге;

      11) Қазақстан өңірлерінің әлеуметтiк-экономикалық дамуындағы қауіп төндірерлік теңгерімсіздікке жол бермеуге;

      12) бәсекенi көтермелеу және монополизмдi шектеу жағдайында ел экономикасында отандық тауарларды өндіру мен қызмет көрсету үлесiн арттыруға;

      13) Қазақстан Республикасында өндiрiлетiн, әкелiнетiн және өткiзiлетiн тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің нақты және экономикалық қолжетімділігін, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген сапасы мен қауіпсіздігі деңгейіне қойылатын талаптарға олардың сәйкестiгiн қамтамасыз етуге;

      14) отандық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің бәсекелестікке қабілеттілігін арттыруға;

      15) iшкi және сыртқы қолайсыз факторлардың әсерiне қарамастан, мемлекеттік материалдық резервті, азық-түлiк тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын басымдықпен қалыптастыруды, жаңартуды және толықтыруды қамтамасыз етуге;

      16) экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелерiнде қоғамдық бiрлестiктердiң, кәсiпкерлер қауымдастықтарының (одақтарының) рөлiн арттыруға;

      17) экономиканың жай-күйі және шет мемлекеттермен сауда-экономикалық қатынастар туралы ақпараттың қолжетімділігі мен ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталған шешімдермен және іс-қимылдармен қамтамасыз етіледі.

      3. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерiн қорғау, оның iшiнде өнеркәсiптік әлеуеттi сақтау мен нығайту мақсатында мемлекет шетелдiк инвесторларға берiлетiн кепiлдiктердi сақтай отырып, шетелдiк ұйымдар мен шетелдіктер қатысатын ұйымдардың басқаруындағы немесе меншiгiндегi Қазақстан экономикасы объектiлерінiң жай-күйi мен пайдаланылуын бақылауды жүзеге асырады.

      4. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi талаптар Қазақстан Республикасының стратегиялық peсурстарын пайдалану жөнiндегi келiсiм-шарттарды жасау (өзгерту), осы келiсiмшарттардың орындалуы және олардың орындалуын бақылау кезінде, сондай-ақ мемлекеттiк органның жер қойнауын пайдаланушының жер қойнауын пайдалану құқығын басқа тұлғаға iшiнара немесе толық беруiне рұқсат беруі немесе рұқсат беруден бас тартуы туралы шешiм қабылдауы кезінде және жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғадағы қатысу үлесiн (акциялар пакетiн) иелiктен шығаруға рұқсат беру немесе рұқсат беруден бас тарту кезiнде мiндеттi түрде ескерiледi.

      Бұл ретте, егер осы тармақта көзделген мәмiлелердi жасау бiр елден шыққан бiр тұлғада немесе тұлғалар тобында операциялар жүргiзуге құқықтардың шоғырлануына әкеп соғатын болса, мемлекеттiк орган өтiнiм берушiге бұған рұқсат беруден бас тартуға құқылы.

      Үлестес тұлғалармен мәмiлелерге қатысты да осы шарттың сақталуы мiндеттi.

      5. Мыналарға:

      1) оның шегiнде еңбек, қаржы және өзге де ресурстардың еркiн қозғалуы жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының нарықтық қеңістігінің;

      2) Қазақстан Республикасының қаржы жүйесiнiң, оның iшiнде елдiң бүкiл аумағында ұлттық валюта – теңге айналымының;

      3) Қазақстан Республикасының бiртұтас және дербес коммуникациялық және энергетикалық жүйелерiнiң қалыптасуы мен үздіксіз жұмыс iстеуi мүдделерiне қайшы келетiн шешімдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.

      6. Мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдарының:

      1) республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражатын, оның iшiнде мемлекеттiк сатып алуға арналған қаражатты және бөлiнетiн кредиттiк ресурстарды бөлуге;

      2) рұқсаттар мен лицензиялар беруге;

      3) шаруашылық қызмет субъектiлерiне заңнамада белгiленген жеңiлдiктер мен преференциялар беруге;

      4) мемлекеттiк меншiк объектiлерiн жекешелендiруге байланысты шешiмдер қабылдау рәсiмдерi заңнамада белгiленген шектерде ашық және бақыланатын сипатта болуға тиiс.

      7. Мыналарға:

      1) Қазақстанның өнеркәсіптік-инновациялық дамуына және экономикасына инвестициялардың тартылуына кедергi жасайтын;

      2) капиталдың және тауарлардың елден тысқары жерлерге бақылаусыз әкетілуіне ықпал ететiн;

      3) тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге бағалардың негізсіз өсуіне ұрындыратын;

      4) халықтың денсаулығы мен өміріне қауіпті тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді ішкі нарыққа әкелуге ықпал ететін;

      5) ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіре отырып, пайдалы қазбалардың кен орындарын және экономика объектілерін шаруашылық жүргізуші субъектілерге беруге ықпал ететін шешiмдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға тыйым салынады және жауаптылыққа әкеп соғады.

      8. Ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi Қазақстан Республикасының стратегиялық ресурстарына (объектiлерiне) меншiк құқығының өтуіне және туындауына шектеу белгілейді.

      9. Қазақстан Республикасының Үкіметі экономикалық қауіпсіздік жай-күйі нашарлаған кезде тауарлардың экспорты мен импортына уақытша тыйым салуды және шектеу қоюды енгізуге құқылы.

      Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 33-V (2012.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

      1. Ақпараттық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдардың:

      1) Қазақстанның ақпараттық тәуелді болуына жол бермеуге;

      2) басқа мемлекеттердiң, ұйымдар мен жекелеген адамдардың тарапынан ақпараттық өктемдік пен оқшаулаудың алдын алуға;

      3) Қазақстан Республикасының Президентiн, Парламентiн, Үкiметiн және ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететін күштерді ақпараттық жағынан оқшаулауға жол бермеуге;

      4) Қазақстан Республикасының қауiпсiздiгiн сақтау мақсатында, оның iшiнде айрықша кезеңде және табиғи, техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, карантиндер, өзге де төтенше жағдайлар туындаған кезде байланыс желiлерiнiң үздiксiз және тұрақты пайдаланылуын қамтамасыз етуге;

      5) мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтердің және өзге де заңмен қорғалатын құпияның таралуы мен жоғалуын анықтауға, алдын алуға және жолын кесуге;

      6) ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіре отырып, ақпаратты әдейі бұрмалаумен және дәйексіз ақпаратты таратумен байланысты қоғамдық және жеке санаға ақпараттық ықпал етуге жол бермеуге;

      7) мемлекеттік шешімдер тұжырымдау мен қабылдау процесіне ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіре отырып, жасырын ақпараттық ықпал ету тетіктерін табуға және бұзуға;

      8) мемлекеттік, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтер айналыста болатын ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді және байланыс инфрақұрылымын қорғаудың тиімді жүйесін қолдауға және дамытуға бағытталған шешімдерімен және іс-қимылдарымен қамтамасыз етіледі.

      2. Қазақстан Республикасында ақпараттық қауіпсіздікті, оның iшiнде мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстардың, ақпараттық жүйелердің, ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның және ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның аса маңызды объектілерінің ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұлттық жүйесі құрылады және нығайтылады.

      3. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерiн қорғау және ақпараттық оқшаулануын болдырмау мақсатында мемлекеттiк уәкiлеттi органдар инвесторларға берiлетiн кепiлдiктердi сақтай отырып, магистральдық байланыс желілерін басқару мен пайдалануды жүзеге асыратын ұйымдардың, сондай-ақ шетелдіктер қатысатын ұйымдардың басқаруындағы немесе меншiгiндегi байланыс желiлерiнің қызметiне заңнамада айқындалған тәртiппен бақылау жасауды жүзеге асырады.

      4. Жеке және заңды тұлғалар байланыс желiлерiн салу, пайдалану және дамыту мәселелерi жөнiнде шешiм қабылдау кезiнде байланыс саласындағы уәкілетті орган айқындайтын ұлттық қауiпсiздiкті сақтау талаптарын басшылыққа алуға тиiс.

      Терроризмге қарсы операциялар жүргізу және жаппай тәртіпсіздіктің жолын кесу кезінде жедел штаб басшысының шешімі бойынша байланыс желілерінің иелері мен операторларына "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 41-1-бабының 1-2-тармағына сәйкес жеке және (немесе) заңды тұлғаларға байланыс қызметтерін көрсетуді тоқтата тұру және (немесе) байланыс желілері мен құралдарын пайдалануды шектеу, сондай-ақ байланыс желілері мен құралдарының жұмыс режимін өзгерту туралы орындалуға міндетті нұсқау берілуі мүмкін.

      5. Мыналарға:

      1) Қазақстан Республикасының ақпараттық кеңiстiгiн қалыптастыру және оның үздiксiз жұмыс iстеуi;

      2) Қазақстанның әлемдiк байланыс және ақпараттандыру жүйесiне кiруi;

      3) Қазақстан Республикасының ақпараттық ресурстарын, ақпараттық жүйелерін және байланыс инфрақұрылымын қорғауды қамтамасыз ету және оның деңгейін арттыру жөніндегі ұлттық мүдделеріне қайшы келетiн шешiмдер қабылдауға және iс-қимыл жасауға жол берiлмейдi.

      6. Мыналарға:

      1) мазмұны ұлттық қауiпсiздiкке нұқсан келтiретiн шетелдік бұқаралық ақпарат құралдарының баспа өнімдері мен өнімін Қазақстан Республикасының аумағында таратуға;

      2) мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны жария етуге;

      3) шетелдiк жеке және заңды тұлғалардың, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасындағы бұқаралық ақпарат құралының немесе осы салада қызметiн жүзеге асыратын меншік иесі – заңды тұлғаның акцияларының (үлесiнiң, пайлардың) 20 пайызынан астамын тiкелей және (немесе) жанама түрде иеленуiне, пайдалануына, билiк етуiне және (немесе) басқаруына;

      4) шетелдiктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың және шетелдiк заңды тұлғалардың магистральдық байланыс желілерін Қазақстан Республикасының аумағында заңды тұлға құрмай басқаруына немесе пайдалануына;

      5) басқару орталығы Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде орналасқан байланыс желiлерiн оның аумағында құруға және пайдалануға, сондай-ақ осындай байланыс желісінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін телекоммуникация құралдарын әкелуге тыйым салынады.

      Осы тармақшаның талаптары пилоттық жоба шеңберінде геостационарлық емес спутниктерді қолдана отырып Қазақстан Республикасының аумағында байланыс желілерін пайдалануға қолданылмайды.

      Осы тармақшаның бірінші бөлігінде көрсетілген талаптарды сақтамай, геостационарлық емес спутниктерді қолдана отырып байланыс желілерін пайдалану жөніндегі пилоттық жоба 2026 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.

      Геостационарлық емес спутниктерді қолдана отырып байланыс желілерін пайдалану тәртібін байланыс саласындағы уәкілетті орган ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісу бойынша айқындайды;

      6) байланыс саласындағы уәкiлеттi органның, сондай-ақ ұлттық қауіпсіздік органдарының келiсiмiнсiз, қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторы ретiнде байланыс желісін иеленушi және (немесе) оларды басқару немесе пайдалану жөнiндегi қызметтi жүзеге асырушы ұйымның дауыс беретiн акцияларының, сондай-ақ үлестерiнiң, пайларының 10 пайызынан астамын жеке және заңды тұлғалардың дербес немесе тұлғалар тобы құрамында сатып алуына немесе өзгеше меншiкке алуына;

      7) ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісілген, байланыс саласындағы уәкілетті органның қорытындысына негізделген, Қазақстан Республикасы Үкіметінің оң шешімінсіз қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторы ретiнде телекоммуникациялар саласындағы қызметтi жүзеге асырушы, жер бетiндегi (кәбілдік, оның iшiнде талшықты-оптикалық, радиорелелiк) байланыс желілерін иеленуші заңды тұлғаның дауыс беретiн акцияларының, сондай-ақ үлестерiнiң, пайларының жиынтығында 49 пайыздан астамын шетелдiктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың және шетелдiк заңды тұлғалардың тiкелей және (немесе) жанама түрде иеленуiне, пайдалануына, билiк етуiне және (немесе) басқаруына;

      8) жедел-iздестiру, қарсы барлау іс-шараларын қамтамасыз ету жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлердiң талаптарына сәйкес келмейтiн байланыс желiлерiн пайдалануға беруге тыйым салынады.

      7. Байланыс және ақпарат саласында ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын ұйымдардың акцияларын (үлестерiн, пайларын) иелену немесе олардың қызметiне қатысу бөлiгiндегi өзге де шектеулер Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленедi.

      Ескерту. 23-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 419-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      1. Экологиялық қауіпсіздік мемлекеттік органдардың, ұйымдар мен лауазымды адамдардың:

      1) табиғи ресурстарды сақтауға, ұтымды пайдалануға және қалпына келтіруге;

      2) қоршаған орта мен ел халқы үшін антропогендік факторлардың қауіптілік деңгейін азайтуға;

      3) өндірістік күштерді дамыту мен орналастырудың экологиялық-экономикалық теңгерімділігін қамтамасыз етуге;

      4) қоршаған орта және экологиялық апат аймақтарында тұратын Қазақстан халқы үшін теріс салдарларды жоюға;

      5) экономиканы, заңнаманы және қоғамды экологияландыруға, қоғамдық қатынастарды реттеуге экожүйелік көзқарас орнатуға;

      6) қоғамдық санада экологиялық мәдениетті қалыптастыруға, экологиялық бiлiм беру мен ағарту жүйесін жақсартуға;

      7) әрбiр адамның экологиялық ақпаратқа қол жеткiзу құқығын сақтауға және жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау мәселелерiн шешуге жан-жақты қатысуына;

      8) табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардан болған қатерлерді азайтуға және олардың салдарларын жұмсартуға;

      9) халықаралық ынтымақтастықта әріптестік қатынастар орнатуға және халықаралық құқық нормаларын сақтауға бағытталған шешімдерімен және іс-қимылдарымен қамтамасыз етіледі.

      2. Уәкілетті мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдардың мiндетi:

      1) қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қорғау;

      2) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының және Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздік саласындағы заңнамасының талаптары мен нормаларын мүлтіксіз сақтау;

      3) ел аумағының радиоактивтi, химиялық ластануына, бактериологиялық зарарлануына жол бермеу;

      4) экологиялық қауіпті технологиялардың, техника мен жабдықтың тізіліміне енгізілген технологиялардың, техника мен жабдықтың Қазақстан Республикасының аумағында қолданылуын болдырмау;

      5) шаруашылық және өзге де қызметтiң теріс экологиялық зардаптарын жою;

      6) қоршаған ортаға және адамның денсаулығына келтірілген залалды өтеу;

      7) басқару органдары мен күштерін табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу мен оларды жою жөніндегі, зақымдаудың қазіргі заманғы құралдарының дамуын ескере отырып, азаматтық қорғаныс жөніндегі іс-қимылдарға міндетті түрде дайындау, халықты табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар қатері төнген және туындаған жағдайлардағы іс-қимылдарға үйрету;

      8) болжанған және туындаған табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, олардың алдын алу мен оларды жою жөнінде қабылданған шаралардың жариялығы және олар туралы халыққа және ұйымдарға хабардар ету;

      9) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға және авариялық-құтқару мен кезек күттірмейтін жұмыстарға жедел ден қоюға азаматтық қорғаныс күштері мен құралдарының тұрақты дайындығын қамтамасыз ету болып табылады.

      Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2022 № 123-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Қазақстан Республикасының халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысуы

      1. Қазақстан Республикасы ұлттық қауiпсiздiктiң халықаралық кепiлдiктерiн алу мақсатында ұлттық қауiпсiздiктiң құрамдас бөлiгi болып табылатын халықаралық (жаһандық, өңірлік) қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысады.

      2. Қазақстан Республикасының халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметі:

      1) жаһандық бейбiтшiлiк тәртiбiн қалыптастыру мәселелерінде Қазақстанның рөлін нығайтуды;

      2) Қазақстанның геосаяси айналасында ұжымдық қауiпсiздiктiң тиiмдi жүйесiн қалыптастыру мен нығайтуды;

      3) қызметі Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгі мүдделерiне сай келетін халықаралық ұйымдар мен форумдарға қатысуды;

      4) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес елден тыс жерлерде ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге бағытталған іс-шараларға қатысуды;

      5) қажет болған жағдайларда шекаралас мемлекеттермен бiрлесiп, ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қатысты мәселелердi шешуді;

      6) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі мүдделеріне сай келетін халықаралық шарттар жасасуды көздейді.

26-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегiіс-шараларды қаржыландыру

      Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызмет бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылады.

5-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

27-бап. Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдылықтың сақталуын қадағалау

      Ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдылықтың сақталуына жоғары қадағалауды Қазақстан Республикасының прокуратурасы жүзеге асырады.

      Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 11.07.2017 № 91-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

28-бап. Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету саласындағы заңнамасын бұзғаны үшiн жауаптылық

      Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады.

29-бап. Осы Заңның өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен арақатынасы

      Осы Заңның нормалары ұлттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң жекелеген бағыттары мен тәсілдерiн регламенттейтін өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу және қабылдау үшiн негiз болып табылады.

30-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

      1. Осы Заң, шет мемлекеттердің және (немесе) халықаралық ұйымдардың әскери құралымдарының, қару-жарақтары мен әскери техникасының Қазақстан аумағы арқылы әуе кемелерімен транзитіне тыйым салу бөлігінде 20-баптың 4-тармағының 2) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Шет мемлекеттердің және (немесе) халықаралық ұйымдардың әскери құралымдарының, қару-жарақтары мен әскери техникасының Қазақстан аумағы арқылы әуе кемелерімен транзитіне тыйым салу бөлігінде осы Заңның 20-бабы 4-тармағының 2) тармақшасы 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      2. "Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 26 маусымдағы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1998 ж., № 11-12, 173-құжат; 2000 ж., № 5, 115-құжат; 2004 ж., № 14, 82-құжат; № 23, 142-құжат; 2005 ж., № 16, 70-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 20, 153-құжат; 2009 ж., № 15-16, 74-құжат; № 24, 129-құжат) күші жойылды деп танылсын.

      Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.06.21 № 19-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      Қазақстан Республикасының
Президентi
Н. НАЗАРБАЕВ