SOCIAL CODE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Code of the Republic of Kazakhstan dated April 20, 2023 № 224-VII.

Unofficial translation

GENERAL PART SECTION 1. GENERAL PROVISIONS Chapter 1. MAIN PROVISIONS

Article 1. Basic concepts used in this Code

1. The following basic concepts shall be used in this Code:

1) habilitation - a set of measures aimed at the formation and development of abilities for household, social and professional activities in persons with disabilities;

2) individual assistance plan for a person (family) (hereinafter - an individual plan) - an action plan to promote employment and (or) social adaptation, compiled by a career center together with the person who applied for targeted social assistance, and (or) members of his family;

3) State Corporation “Government for Citizens” (hereinafter referred to as the State Corporation) is a legal entity established by the decision of the Government of the Republic of Kazakhstan to provide public services in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, organize work on accepting applications for provision of public services and issuing their results to the service recipient according to the “one window” principle, ensuring the provision of public services in electronic form;

4) special social services - a set of services that provide conditions to a person (family) for overcoming the causes that objectively disrupt a person's life and that are aimed at creating equal opportunities with other citizens for community involvement;

5) price limits for special social services - the maximum and minimum levels of tariffs for ensuring the guaranteed state cost of special social services;

6) a person (family) in need of special social services - a person (family) recognized as such on the grounds provided for in Article 133 of this Code, objectively disrupting the life of a person, which he cannot overcome on his own;

7) recipient of special social services - a person (family) recognized as needing special social services;

8) entities providing special social services - individuals and (or) legal entities employed in the state and non-state sectors for the provision of special social services;

9) centers for rendering special social services - organizations established by decision of local executive bodies and rendering special social services to persons (families) in need of special social services, in a hospital, semi-hospital, in temporary stay conditions and at home;

10) standards for rendering special social services - regulatory legal acts that establish minimum requirements for the quality, volume and conditions for rendering special social services;

10-1) special social payment - cash payments made to persons employed in work with harmful working conditions;

11) special vehicles- a type of technical assistance for movement of a person with a disability;

12) assistant - an employee of a career center who performs the functions of assisting a social work consultant and the akim of a settlement, village, rural district in conducting consultations, interviews, as well as monitoring fulfillment of obligations under the social contract;

13) breadwinner - a person who maintains disabled family members who are dependent on him, at the expense of his income;

14) the authorized body for assigning targeted social assistance - the local executive body of the city of republican status, the capital, district, city of regional scale, district in the city, assigning state targeted social assistance;

15) social contributions - money paid by payers of social contributions to the State Social Insurance Fund as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

16) arrears in social contributions – the sums calculated and not paid within the time limits established by this Code, the amount of social contributions, as well as unpaid amounts of penalties;

17) social contributions rate - a fixed amount of mandatory payments to the State Social Insurance Fund, expressed as a percentage of the value of the object of social contributions calculation;

Note!
The effect of the paragraph of the first subparagraph 18) is suspended until 01.01.2025 by this Code and during the suspension period until 01.01.2024, this paragraph is valid in the wording of Article 262.

18) social contributions payer (hereinafter - the payer) - an employer, an individual entrepreneur, including a farmer or a farming enterprise, a private practitioner, calculating and paying social contributions to the State Social Insurance Fund as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan, including tax agents, determined by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, who pay social contributions to the State Social Insurance Fund for individuals who gain income under civil law contracts, the subject of which is performance of work (provision of services).

Local executive bodies or other legal entities are recognized as social contributions payers when paying material benefits to individual assistants pursuant to paragraph nine of subparagraph 31) of paragraph 2 of Article 319 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code);

19) social maladjustment – disruption of interaction of an individual with social environment;

20) social deprivation - restriction and (or) deprivation of the possibility of independent satisfaction by a person (family) of basic vital needs;

21) unified information system of the social and labor sphere – a software system designed to automate the activities of the authorized state body, local executive bodies on the population’s social security and employment, labor mobility centers, career centers, the labor resources development Center and cross-sectoral interaction in order to provide state services to the population in the social and labor area;

22) social work consultant - an employee of a career center who assists in the assignment of state targeted social assistance and exit of a low-income person (family) from a situation caused by his (her) being below the poverty line;

23) social worker - an employee rendering special social services and (or) assessing and determining the need for special social services, qualified to meet the established requirements;

24) social occupational guidance- a set of interrelated activities aimed to provide practical assistance in choosing professions, changing occupations and improving skills, with regard to professional knowledge, skills, individual interests and the labor market needs;

25) social contract - an agreement that defines the rights and obligations of the parties, between a participant in active employment promotion measures and a labor mobility center (career center), and in the cases provided for by this Code, with individuals or legal entities involved in organizing active employment promotion measures, also on rendering state targeted social assistance;

26) social risk - the occurrence of an event that entails disability and (or) loss of employment, loss of a breadwinner, loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) and care for a child upon reaching the age of one and a half years, as a result of which a participant in the compulsory social insurance system, or in the event of his death, the family members who were dependent on him, acquire the right to receive social payments in accordance with this Code;

27) social payments - payments made by the State Social Insurance Fund to the social payments recipient;

28) recipient of social payment - an individual for whom social contributions were made to the State Social Insurance Fund before the occurrence of a social risk case and for whom the State Social Insurance Fund resolved to assign social payments, and in the event of the death of a person who is a participant in the compulsory social insurance system - family members of the deceased (recognized by the court as missing or declared dead) breadwinner, who were dependent on him;

29) diversification – allocation of pension assets in various financial instruments to reduce the risk of their losses in accordance with the requirements established by the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

30) printed edition - printed periodicals, the list of which is established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

31) biometric identification - a procedure for establishing the identity of an individual on the basis of his physiological and biological immutable traits;

32) vacancy - a free workplace (position) at the employer;

33) lump-sum pension payment - the amount of pension savings formed at the expense of mandatory pension contributions, withdrawn by the contributor of mandatory pension contributions (recipient of pension payments) from the unified accumulative pension fund in order to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment as established by this Code;

34) unified accumulative pension fund - a legal entity exercising functions of attracting pension contributions and pension payments, as well as other functions defined by this Code;

35) investment declaration of the unified accumulative pension fund - a document defining the list of investment objects, goals, strategies, conditions and restrictions on investment activities in respect of pension assets, conditions for hedging and diversifying pension assets;

36) single payment payer - a tax agent, defined by Article 776-1 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code);

37) organization providing mandatory guarantee of deposits - a non-profit organization created in the legal form of a joint-stock company and providing mandatory guarantee of deposits on the basis of the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan", other regulatory legal acts Republic of Kazakhstan and the charter;

38) subsistence minimum - the minimum monetary income per person, equal in value to the cost of the minimum consumer basket;

39) labor market - the sphere of formation of demand and supply for labor;

40) national system of forecasting labor resources - a set of methods and approaches used to determine the forecast demand and supply of manpower;

41) labor resources development Center - a legal entity established by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan under the authorized state body, providing information and analytical support for the labor market, active measures to promote employment, methodological support for employment services, development and maintenance of the unified information system of the social and labor sphere;

42) labor mobility center - a legal entity created by the local executive body of the region, the city of republican status and the capital to develop and implement measures to promote employment;

43) an able-bodied person (an able-bodied family member) - a person or family member aged from eighteen to the age provided for in paragraph 1 of Article 207 of this Code, with the exception of persons with disabilities of the first or second group and (or) persons with diseases in which a period of temporary disability for more than two months may be established;

44) freely chosen employment – occupation of citizens of the Republic of Kazakhstan, kandas, foreigners and stateless persons residing in the Republic of Kazakhstan, chosen by them by freely disposing of their abilities for work, choosing a vocation and type of activity;

45) voluntary accumulative pension fund - professional securities market participant, carrying out, on the basis of a license from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, investment portfolio management with the right to attract voluntary pension contributions;

46) voluntary pension contributions - money contributed by contributors of voluntary pension contributions on their own initiative to the unified accumulative pension fund and (or) voluntary accumulative pension funds for the pension payments recipient as determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan and the agreement on pension provision at the expense of voluntary pension contributions, and (or) the unclaimed amount of guarantee compensation on a guaranteed deposit, transferred by an organization that provides mandatory guarantee of deposits, to the unified accumulative pension fund as required by the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan";

47) an agreement on pension provision at the expense of voluntary pension contributions - an agreement on the establishment, change or termination of legal relations related to voluntary pension contributions, savings and receipt of pension payments, the terms of which are accepted by the contributor (recipient) only by joining the proposed agreement as a whole;

48) rate of voluntary pension contributions - the amount of payment to the unified accumulative pension fund and (or) voluntary accumulative pension fund, which is determined by the contributor of voluntary pension contributions independently and can be changed at his discretion, determined by the agreement on pension provision from voluntary pension contributions;

49) contributor of voluntary pension contributions - an individual or legal entity making at its own expense, also as an individual making voluntary pension contributions at the expense of the unclaimed amount of guarantee compensation on a guaranteed deposit in favor of a recipient of pension payments in accordance with a pension agreement for account of voluntary pension contributions;

50) wage subsidy - full or partial compensation of the employer's expenses for remuneration of employees placed in subsidized jobs;

51) hired worker- an individual who performs work under an employment contract or carries out activities under a civil law contract, in which the schedule and payment for the time worked or a unit of goods produced, or for services rendered are determined by the customer;

52) average per capita income - the share of the total family income attributable to each family member per month;

Note!
Subparagraph 53) is put into effect from 01.01.2028 in accordance with Article 263 of this Code.

53) minimum old-age pension amount - the minimum amount of an old-age pension established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

54) individual pension account - a personal account of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory professional pension contributions, voluntary pension contributions (of pension payments recipient) are transferred, on which mandatory pension contributions or mandatory occupational pension contributions, or voluntary pension contributions are recorded, investment income, penalties and other receipts in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and from which pension payments are made;

55) individual assistant - a person who provides services of escorting a person with the first disability group with difficulty in moving, and providing assistance when visiting facilities;

56) a person engaged in private practice - a private notary, a private bailiff, a lawyer and a professional mediator;

57) total income - the sum of income types taken into account when assigning state targeted social assistance;

58) mandatory pension contributions of the employer - money transferred by agents at their own expense to a contingent pension account as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

59) rate of the employer's mandatory pension contributions - the amount of the agent's payment to the unified accumulative pension fund, as a percentage of the employee's income accepted for calculating the employer's mandatory pension contributions;

60) labor force - employed and unemployed population;

61) persons who are not part of the labor force - persons who are not engaged in work or unemployed;

62) workplace - a place of permanent or temporary location of an employee in the performance of his labor duties in the course of labor activity;

63) job seeker - an individual who applied to the career center for assistance in employment;

64) employment - a set of organizational, economic and legal measures intended to promote the population employment;

65) individual employment plan - a document that indicates the personal data of the unemployed person, planned and implemented measures to promote employment;

66) private employment agency - an individual or legal entity providing labor mediation, registered in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

67) unemployed – an individual who is looking for a job and is ready to start working;

68) pension - a set of state basic pension payments and (or) pension payments by age, and (or) pension payments for long service and (or) from the unified accumulative pension fund, and (or) voluntary accumulative pension fund, and (or) insurance payments from an insurance company in accordance with a pension annuity agreement;

69) pension assets - money, securities, other financial instruments intended for securing and making pension payments, transfers, as well as other purposes envisaged by this Code;

70) investment income of pension assets - money received (to be received) as a result of investment of pension assets;

71) investment portfolio of pension assets - a set of financial instruments included in pension assets;

72) pension annuity agreement - an insurance agreement, on which one party (the insured) undertakes to transfer to the insurance company the amount of pension savings (redemption amount), and the other party (the insurance organization) undertakes to make insurance payments in favor of the insured person and (or) the insured (persons) for life or for a specified time frame;

73) authorized organization for the issuance of pensions and benefits - second-tier banks, organizations that have licenses from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the relevant types of banking operations, territorial units of the Kazpost JSC;

74) pension savings - money of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, voluntary pension contributions (recipient of pension payments), recorded on his individual pension account, including mandatory pension contributions, mandatory vocational pension contributions and voluntary pension contributions, investment revenue of pension assets, interest and other receipts in accordance with agreements, this Code, the legislation of the Republic of Kazakhstan;

Note!
Subparagraph 75) from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

75) threshold of pension savings minimum adequacy - the minimum amount of pension savings formed from mandatory pension contributions, required to ensure a monthly pension not lower than the minimum pension established by the law on the republican budget and effective as of January 1 of the corresponding financial year, determined in accordance with the methodology approved by the Government of the Republic of Kazakhstan;

76) pension provision - a set of legal, economic and social measures aimed at providing citizens with pension payments upon the onset of retirement age and other conditions under the legislation of the Republic of Kazakhstan;

77) pension payments:

by age - payments of money to individuals with at least six months of work experience as of January 1, 1998, in proportion to the service length;

for long service - payment of money to military servicemen, servants of special state and law enforcement bodies, state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and to persons whose medical positions were reduced in internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023, who at the position reduction time had at least twelve years of service and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement bodies, state courier service, subject to their continuation of work in medical organizations of pre-trial detention centers and penitentiary (penal) system institutions, in accordance with this Code;

from the unified accumulative pension fund - payment of money to individuals for whom mandatory pension contributions and (or) mandatory pension contributions of the employer, and (or) mandatory occupational pension contributions, and (or) voluntary pension contributions have been paid;

from an insurance organization - payment of money from an insurance organization to individuals in accordance with a pension annuity agreement;

from a voluntary accumulative pension fund - payment of money to individuals for whom voluntary pension contributions have been paid;

78) pension payments beneficiary - an individual who has been assigned a state basic pension payment and (or) pension payments by age, and (or) pension payments for long service, and (or) pension payments from the unified accumulative pension fund and (or) voluntary accumulative pension fund, and (or) insurance payments from an insurance organization in accordance with a pension annuity agreement;

Note!
Subparagraph 79) from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

79) minimum pension - the minimum pension established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

80) investment portfolio manager - a professional participant in the securities market, carrying out, on its own behalf and in the interests and at the expense of the client, investment portfolio management on the basis of a license in pursuance of the laws of the Republic of Kazakhstan "On the securities market" and "On permits and notifications" , as well as meeting the requirements of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the pension assets management;

81) Internet platform - an Internet resource intended for interaction between the operator of the Internet platform, the customer and the contractor for rendering of services and performance of work;

82) custodian bank - the National Bank of the Republic of Kazakhstan or a second-tier bank holding a license from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for custodial activities;

83) custodial contract - a custodial and agency agreement concluded by a custodian bank and its client, which establishes the procedure for providing custodial services to the client;

84) occupational orientation - a system of measures aimed at assisting a person with a disability in choosing the types of work;

85) vocational training - training, including vocational training, retraining for acquiring new occupations (professions), skills and advanced training within employment promotion measures provided for by this Code;

86) poverty line - the maximum minimum amount of monetary income per person, established as a criterion for determining the amount of state targeted social assistance;

87) caregiver - an individual directly caring for a person with the first disability group, regardless of family ties with him;

88) income replacement ratio - a ratio that is determined depending on the case of social risk;

89) authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations - a state body exercising state regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

90) coefficient of participation experience - a coefficient that is determined depending on the total length of participation in the system of compulsory social insurance;

91) career center - a branch of the labor mobility center that performs its functions in districts, cities of regional and republican scale, the capital;

92) medical habilitation - a process of medical rehabilitation aimed at acquiring or compensating for unformed functions and skills of children with disabilities and integrating them into society;

93) median income - the amount of income, relative to which the income of half of the population is above that amount, and of half of the population below that amount;

94) medical rehabilitation - a set of medical services aimed at keeping, partial or complete restoration of impaired and (or) lost body functions;

95) medico-social examination - assessment of restrictions on the life of the person being examined, caused by a persistent disorder of body functions, with establishment (non-establishment) of disability and (or) the degree of disability, as well as determination of his needs for social protection measures;

96) medical and social expertise unit - a structural subdivision of the authorized state body that conducts medical and social expertise;

97) independent expert of medical and social expertise - an individual who meets the requirements determined by the authorized state body and is included in the register of independent experts of medical and social expertise;

98) state targeted social assistance (hereinafter - targeted social assistance) - assistance rendered by the state to individuals (families) with a monthly average per capita income below the poverty line established in regions, cities of republican status, the capital;

99) state social benefits - cash payments to citizens in the event of disability and loss of a breadwinner;

100) The State Social Insurance Fund (hereinafter -the Fund) - a non-profit organization in the form of a joint-stock company, whose founder and sole shareholder is the state, which accumulates social contributions, assigns and makes social payments to participants in the compulsory social insurance system in respect of which a case of social risk has occurred, including dependent family members in case of loss of a breadwinner;

101) assets of the State Social Insurance Fund (hereinafter - the assets of the Fund) - money, securities, other financial instruments intended for the purposes provided for by this Code;

102) investment declaration of the State Social Insurance Fund (hereinafter - the investment declaration of the Fund) - a document defining the goals, strategy, list of objects for investment under the legislation of the Republic of Kazakhstan, conditions and restrictions on investment activities in relation to the Fund's assets, conditions for hedging and diversification of the Fund's assets;

103) investment income of the State Social Insurance Fund (hereinafter - the investment income of the Fund) - money received (to be received) as a result of investing the Fund's assets;

104) state basic pension payment - a monthly cash payment provided upon reaching the retirement age, established by paragraph 1 of Article 207 of this Code;

105) disability - the degree of restriction of a person's life activity due to a health disorder with a persistent disorder of body functions;

106) a person with a disability - a person who has a health disorder with a persistent disorder of body functions caused by diseases, mutilations (wounds, injuries, contusions), their consequences, disorders, leading to restriction of life and the need for his social protection;

107) social rehabilitation of persons with disabilities - a set of measures aimed at creating conditions for persons with disabilities to overcome life restrictions, restore social status, their social and environmental adaptation;

108) professional rehabilitation of persons with disabilities - a set of measures aimed at obtaining or restoring impaired or lost professional skills, knowledge and skills of persons with disabilities, their adaptation and employment;

109) individual program of habilitation and rehabilitation of a person with a disability (hereinafter - an individual program) - a document that determines specific volumes, types and terms of habilitation and rehabilitation of a person with a disability based on his individual needs;

110) a child with a disability - a person under the age of eighteen who has a health disorder with a persistent disorder of body functions due to diseases, mutilations (wounds, injuries, contusions), their consequences, disorders, leading to a restriction of life and the need for his social protection;

111) compulsory social insurance - a set of measures organized, controlled and guaranteed by the state to compensate for part of the income taken into account as an object of calculation of social contributions, for making social payments in the event of a social risk case provided for by this Code;

112) system of compulsory social insurance - a set of norms and rules established and guaranteed by the state, regulating relations between the subjects of the compulsory social insurance system;

113) the total length of participation in compulsory social insurance system - the total number of months for which social contributions were received;

114) a participant in the compulsory social insurance system - an individual for whom social contributions are paid and who is entitled to social payments at the occurrence of social risk cases provided for by this Code;

115) subjects of the compulsory social insurance system - the payer; participant in the compulsory social insurance system; recipient; State corporation; Fund; National Bank of the Republic of Kazakhstan; authorized state body; state revenue authorities; labor mobility center;

116) mandatory pension contributions - money contributed in accordance with this Code to a single accumulative pension fund as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

117) arrears in mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions - calculated, withheld (accrued) and not transferred to the unified accumulative pension fund mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions within the time frames established by this Code, as well as unpaid fines;

118) contract on pension provision from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions - an accession agreement, the terms of which are accepted by a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions are transferred (recipient of pension payments), only by joining the proposed agreement as a whole;

119) agent for the payment of mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (hereinafter - the agent) - an individual or legal entity, including a foreign legal entity operating in the Republic of Kazakhstan through a permanent establishment, branches, representative offices foreign legal entities calculating, withholding (charging) and transferring mandatory pension contributions, employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions to the unified accumulative pension fund as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

The insurance organization shall be considered an agent.

Tax agents defined in accordance with Article 776-1 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code) shall be considered an agent for the calculation (accrual), transfer of a single payment for employees.

As an agent for the payment of mandatory pension contributions for individuals gaining income under civil law contracts, the subject of which is performance of work (rendering of services), tax agents are considered, determined by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as tax agents);

120) mandatory pension contributions rate - the amount of payment to the unified accumulative pension fund, as a percentage of the income of the contributor, accepted for calculation of mandatory pension contributions, and (or) to insurance payments made as compensation for harm associated with the loss of earnings (income );

121) contributor of mandatory pension contributions - an individual who has an individual pension account for accounting for mandatory pension contributions in the unified pension accumulative fund;

122) mandatory occupational pension contributions - money transferred by agents at their own expense to the unified accumulative pension fund for persons employed in jobs with harmful working conditions, whose occupations are provided for by the list of industries, works, professions of employees;

123) rate of mandatory professional pension contributions - the amount of the agent's payment to the unified accumulative pension fund, as a percentage of the employee's income accepted for calculating mandatory professional pension contributions;

124) rehabilitation - a set of measures aimed at full or partial restoration of the abilities of a person with a disability for household, social, occupational and other activities;

125) restriction of life activity - complete or partial loss of capability or ability of a person for self-service, to move independently, find his bearings, communicate, control his behavior, study and engage in work;

126) platform employment mobile application - a software product installed and launched on a cellular subscriber device and providing access to services and works provided through an Internet platform;

127) prosthetic and orthopedic care - a specialized type of medical and technical assistance to provide persons with disabilities with prosthetic and orthopedic aids and training in their use;

128) an organization for the formation and maintenance of an insurance database - a non-profit organization established in the organizational and legal form of a joint stock company, whose one hundred percent of the voting shares are held by the National Bank of the Republic of Kazakhstan, engaged in the formation and maintenance of the unified insurance database pursuant to the Law Republic of Kazakhstan "On Insurance Activities";

129) insurance company - a legal entity engaged in the conclusion and execution of insurance contracts in the "life insurance" on the basis of the relevant license of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

130) redemption amount - the amount of money that, upon early termination of the pension annuity agreement, the insured person has the right to use to make a transfer under a newly concluded pension annuity agreement or receive from an insurance organization if he is a foreign national or a stateless person who has left the Republic Kazakhstan for permanent residence outside, who submitted to the insurance organization the documents specified by the legislation of the Republic of Kazakhstan, confirming the fact of departure;

131) subsidized workplace - a workplace created by an employer on a contractual basis with a labor mobility center (career center) for employment of the unemployed, also students and senior pupils of general education schools in their free time, participating in work that does not cause harm to health and does not interfere with the learning process, with full or partial subsidization of their wages;

132) low-income persons (families) - persons (families) with average per capita income per month below the poverty line established in regions, cities of republican status, the capital;

133) an independent worker - an individual who independently pursues production (sale) of goods, works and services in order to generate income without state registration of their activities, with the exception of individual entrepreneurs, persons engaged in private practice, founders (participants) of a business partnership and founders , shareholders (participants) of a joint-stock company, members of a production cooperative;

134) technical auxiliary (compensatory) means:

prosthetic and orthopedic means - means that replace missing limbs or other parts of the body, compensating for impaired or lost functions of the body due to illness or damage to health;

hearing aids - technical means for the correction and compensation of hearing impairments, as well as means of communication and information transmission that amplify the sound;

typhlotechnical means - technical means aimed at correcting and compensating for the lost opportunities of persons with disabilities as a result of visual impairment;

obligatory hygienic means - means intended for natural physiological needs and requirements;

135) authorized state body - the central executive body exercising management and cross sectoral coordination in social security of the population in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, regulation, control functions over the Fund’s operation;

136) authorized operator - a legal entity (legal entities) determined by the Government of the Republic of Kazakhstan that open and maintain special accounts for lump-sum pension payments from the unified accumulative pension fund in order to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment, to which the unified accumulative pension fund transfers lump-sum pension payments from pension savings formed from mandatory pension contributions;

137) precinct commission - a special commission established by the decision of the akims of the respective administrative-territorial units to examine the financial situation of persons (families) who applied for targeted social assistance;

138) affiliated entities - individuals or legal entities (with the exception of state bodies exercising control and supervisory functions within the powers granted to them, and the national managing holding), having the power to directly and (or) indirectly determine decisions and (or) influence decisions made by each other (one of the persons), including by virtue of the concluded transaction. The presence of a national managing holding as part of the shareholders of a voluntary accumulative pension fund shall not be a ground for determining persons affiliated to each other;

139) local executive body for social security and employment of the population - the local executive body of the region, cities of republican status, the capital, which determines directions in the social security and employment of the population;

140) employment of the population - labor activity related to the satisfaction of personal and social needs, not contradicting the legislation of the Republic of Kazakhstan, bringing earnings or income;

141) outsourcing of services in the population employment - a set of measures aimed at the transfer of services by labor mobility centers to private employment agencies on the basis of an agreement on outsourcing of services in the population employment area;

142) conditional cash assistance - a type of targeted social assistance provided in the form of monthly cash payments to low-income persons (families), subject to their mandatory participation in employment promotion measures and (or, if necessary, social adaptation measures);

143) unconditional cash assistance - a type of targeted social assistance provided in the form of monthly cash payments to low-income persons (families) with limited opportunities to participate in employment promotion measures;

144) contingent pension liabilities - obligations of the unified accumulative pension fund for pension payments from the employer's mandatory pension contributions and other receipts in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

145) contingent pension account - an account opened in the name of an individual in the unified accumulative pension fund, which takes into account information on the received mandatory pension contributions of the employer and other receipts in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as information on the amount of pension payments from mandatory pension contributions of the employer for the corresponding financial year;

146) sign language specialist - a specialist who provides services to persons with disabilities in sign language interpretation from any language into dactyl alphabet and (or) sign language.

2. Other special concepts and terms of the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection are used in the meanings determined in the respective articles of this Code.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 № 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024); dated 23.12.2023 № 50-VIII (shall be enforced upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on social security

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on social security is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Code and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. International treaties ratified by the Republic of Kazakhstan shall take precedence over this Code. The procedure and conditions for the validity of international treaties on the territory of the Republic of Kazakhstan, to which the Republic of Kazakhstan is a party, shall be determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The legislation of the Republic of Kazakhstan on insurance and insurance activities shall not apply to legal relations regulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on social security in the field of compulsory social insurance.

4. To the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds and other legal entities operating within the framework of the special regulatory regime introduced in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On State Regulation, Control and Supervision of the Financial Market and Financial Organizations", the norms of this Code and regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, the National Bank of the Republic of Kazakhstan, adopted in accordance with this Code, shall apply within the limits stipulated by the conditions of the special regulatory regime.

5. The provisions of the legislation of the Republic of Kazakhstan on social security in the pension provision, applied to insurance organizations, shall apply to branches of non-resident insurance organizations of the Republic of Kazakhstan, engaged in the conclusion and execution of insurance contracts in the "life insurance" on the basis of the relevant license of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations on the territory of the Republic of Kazakhstan.

6. Legal relations regulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on social security of the population in the medical and social expertise are not subject to the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement in terms of procurement of services of independent experts of medical and social expertise.

Footnote. Article 2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 3. Principles of state policy in social security

The state policy in social security shall be based on the following principles:

1) equality and inadmissibility of restricting the rights of a person and a citizen in the field of social security;

2) prevention;

3) targeting, accessibility and differentiated approach;

4) solidarity and shared responsibility of the state, employers and citizens in the social security system;

5) transparency and fairness in the use of economic resources, as well as proportionality to the objectives of state policy in social security.

Article 4. Equality and inadmissibility of restrictions on human and civil rights in social security

Everyone shall enjoy equal opportunities to exercise their rights and freedoms in social security. No one may be subjected to any discrimination based on background, social, official and property status, gender, race, nationality, language, attitude to religion, beliefs, place of residence, age, health status, including disability, or otherwise.

Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 5. Prevention

1. Prevention involves early identification of social risks of an economic, physiological, industrial, demographic nature and elimination of the causes and conditions conductive to their occurrence.

2. Preventive measures to reduce social risks shall be carried out by state bodies, public organizations, employers, citizens pursuant to the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 6. Targeting, accessibility and differentiated approach

1. Social protection shall be personified and apply exclusively to an individually defined range of persons entitled in accordance with this Code.

2. Social security measures and conditions for their provision to citizens shall be determined on the basis of a differentiated approach, taking into account their labor contribution, the cause and degree of disability, as well as the need for social protection.

Article 7. Solidarity and shared responsibility of the state, employers and citizens in the social security system

1. The joint and shared responsibility of the state, employers and citizens in the social security shall be implemented through parity division of responsibility for the quality of life, social welfare, also for reduction of social risks.

2. State bodies, employers and citizens shall jointly participate in the implementation of social security measures at the expense of budgetary funds, compulsory social insurance funds and other funding sources provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 8. Transparency and fairness in the use of economic resources, as well as proportionality to the objectives of state policy in social security

1. The activities of state bodies in the use of economic resources in the implementation of state social security policy must be public and open within the frames established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. When forming and implementing the state social security policy, the state bodies shall ensure a fair balance of interests of the state, employers and citizens in the social security system, as well as proportionality of economic resources and the tasks of state policy in the social security area.

Chapter 2. RIGHTS OF PERSONS IN THE SOCIAL SECURITY AREA

Article 9. Minimum social standards and rights of persons in the social sphere

1. Minimum social standards in the areas of labor, social security, education, family and children, healthcare, culture, physical culture and sports, state-guaranteed legal assistance shall be provided in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On minimum social standards and their guarantees".

2. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).
Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 10. Right to social security

1. Social protection shall be provided to individuals (families) upon the occurrence of the conditions established by this Code, in the form of:

1) social protection for families with children;

2) social security measures against unemployment and ensuring employment of the population, as well as social payments in case of job loss, subject to participation in the system of compulsory social insurance;

3) targeted social assistance to individuals (families) with an average per capita income not exceeding the poverty line;

4) special social services to persons (families) recognized as in need of special social services;

5) social protection of persons with disabilities;

6) social assistance to certain categories of citizens through the payment of a special state benefit, pursuant to this Code and the laws of the Republic of Kazakhstan;

6-1) social security of persons employed in harmful working conditions;

7) pension provision;

8) social protection of persons who have lost their breadwinner;

9) a one-time payment for burial in the event of the death of a recipient of pension payments by age or a recipient of the state basic pension payment, state social benefits to his family or the person who performed the burial.

2. The rights provided for by this article shall be exercised in the manner and under the conditions provided for by the Special Part of this Code.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01. 2024).

Chapter 3. COMPETENCE OF STATE BODIES AND OTHER ORGANIZATIONS

Article 11. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

The Government of the Republic of Kazakhstan shall:

1) establish the maximum interest rate amount of the Fund's commission;

2) adopt a decision on raising the social payments amount in cases of disability and loss of a breadwinner;

3) determine the list and limits of financial instruments for investing the assets of the Fund;

4) establish norms and limits that ensure the financial stability of the Fund;

5) approve the list of financial instruments allowed for acquisition at the expense of pension assets of the unified accumulative pension fund held in trust by the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

6) establish the procedure and terms for the calculation, withholding (accrual) and transfer of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to the unified accumulative pension fund and collection on them;

7) determine the procedure and terms for the calculation (accrual) and transfer of the employer's mandatory pension contributions to the unified accumulative pension fund and collection on them;

8) approve the rules for determining the amount and making pension payments at the expense of the employer's mandatory pension contributions from the unified accumulative pension fund;

9) approve the rules for withdrawal and transfer to the budget of the amounts of mandatory pension contributions, additionally established for judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, judges, in case of dismissal of a judge from office for negative reasons;

10) approve the rules for making pension payments formed from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, lump-sum pension payments for improving housing conditions and (or) payment for medical treatment, formed from mandatory pension contributions, from the unified accumulative pension fund, return them into the unified accumulative pension fund, methodology for calculating the pension payments amount, methodology for determining the replacement rate for the recipient's average monthly income with pension payments, methodology for determining the minimum sufficiency threshold for pension savings;

11) approve the rules for the return of 50 percent of the amount of mandatory pension contributions transferred at the expense of budgetary funds before January 1, 2016 in favor of military servicemen (except army conscripts), servicemen of special state and law enforcement bodies, state courier service, also persons whose rights for holding special ranks, class ranks and wearing uniforms have been abolished since January 1, 2012;

12) approve the rules for maintaining privileges for pension payments for long service to persons whose medical positions were reduced in the internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023, whose service length at the position reduction time was at least twelve years and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement bodies, state courier service, provided that they continue to work in medical organizations under pre-trial detention centers and penitentiary (penal) system institutions;

13) approve the rules for making mandatory occupational pension contributions;

14) approve the rules for the fulfillment of state guarantees to pension payments recipients on the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified accumulative pension fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, adjusted to the inflation rate;

15) adopt decisions on the creation, reorganization or liquidation of a unified accumulative pension fund in the procedure prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan;

16) approve the procedure for assessing the needs of persons with disabilities according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles and services provided to persons with disabilities;

17) approve the model rules for rendering social assistance, establishing its amount and the list of certain categories of citizens in need.

Article 12. Competence of the authorized state body

The authorized state body shall:

1) establish general principles for the organization and implementation of medical and social expertise and rehabilitation of persons with disabilities;

2) form and implement the state policy in the social security and employment of the population, and also organize its fulfillment;

3) annually set the amount of the interest rate of the Fund's commission, but not more than twice a year;

4) shall develop:

rules for making pension payments formed at the expense of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, lump-sum pension payments in order to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment, formed at the expense of mandatory pension contributions, from a single accumulative pension fund, returning them to the unified accumulative pension fund, a method for calculating the amount of pension payments, a method for determining the replacement rate for the recipient's average monthly income with pension payments, a method for determining the threshold for the minimum pension savings sufficiency;

rules for making mandatory professional pension contributions;

rules for the implementation of state guarantees to recipients of pension payments on the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified accumulative pension fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, adjusted to the inflation rate;

the procedure for assessing the needs of persons with disabilities according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles and services provided to persons with disabilities;

model rules for rendering social assistance, establishing its amount and determining the list of certain categories of needy citizens;

rules for the return of 50 percent of the amount of mandatory pension contributions transferred at the expense of budget funds before January 1, 2016 for military servicemen (except army conscripts), servicemen of special state and law enforcement bodies, state courier service, as well as persons whose rights to have special ranks , class ranks and wearing uniforms were abolished from January 1, 2012;

the procedure and terms for calculating, withholding (charging) and transferring mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to the unified accumulative pension fund and collections on them;

the list of works in organizations that carry out forensic medical examination and pathoanatomical diagnostics, for the preferential calculation of seniority for the appointment of pension payments by age at a time-and-a-half rate;

the list of seasonal industries in which work during the full season is counted in the length of service for assigning pension payments by age for the year of work;

list and limits of financial instruments for investing the Fund's assets;

norms and limits ensuring the financial stability of the Fund;

a proposal to set a limit on the interest rate of the Fund's commission;

a proposal to increase the size of social payments in cases of disability and loss of a breadwinner;

5) shall develop and approve:

forms of reporting documentation in the targeted social assistance;

forms of checklists, criteria for assessing the risk degree in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan;

workplace standards for persons with disabilities;

standards for the provision of special social services in the social security of the population;

methodology for setting tariffs and the maximum rate of tariffs for services in the population employment, provided at the budgetary funds expense;

rules for voluntary relocation of persons to enhance labor mobility;

rules for organizing and financing outsourcing of services in the population employment area;

qualification requirements for private employment agencies applying for participation in outsourcing of services in the population employment area;

list of services offered within the outsourcing of services in the population employment area;

rules for calculating the total income of a person (family) applying for targeted social assistance;

rules for the use by centers providing special social services of pension payments by age, for length of service and state social benefits;

rules for charging commission fees by the Fund;

rules for calculating and paying social contributions to the Fund and penalties on them;

rules and cases for the return of excessively (erroneously) paid social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions;

rules for issuing information to a participant in the compulsory social insurance system on the status and movement of social contributions;

rules for the appointment and payment of targeted social assistance;

rules for providing individual assistant services for persons with disabilities of the first group who have difficulty in moving, on the individual program of habilitation and rehabilitation of the person with disabilities;

rules for providing sign language specialist services for persons with hearing disabilities on the individual program for the habilitation and rehabilitation of the person with a disability;

rules for providing persons with disabilities with prosthetic and orthopedic care, technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles on the individual program of habilitation and rehabilitation of a person with disabilities, including the timing of their replacement;

rules for providing sanatorium treatment to persons with disabilities and children with disabilities on the individual program of habilitation and rehabilitation of the person with disabilities;

rules for conducting medical and social expertise;

rules for reimbursement of the cost of goods and services from the state budget when they are sold to persons with disabilities through the social services portal;

rules for the registration of suppliers of goods and (or) services or their removal from registration on the social services portal, as well as admission of goods and (or) services to the social services portal;

classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles and services provided to persons with disabilities;

methodology for determining the guaranteed amount provided as a reimbursement for the cost of goods and (or) services purchased by persons with disabilities through the social services portal;

rules for assessing and determining the need for special social services in agreement with the authorized education and healthcare bodies;

rules for financing and monitoring the provision of special social services in the social security of the population;

rules for the activities of organizations providing special social services;

rules, terms for issuing and revoking a certificate of assignment of a qualification category for specialists in the social security of the population;

rules and methodology of tariffing for special social services;

rules for attestation of social workers in coordination with the authorized education body;

qualification requirements for social workers;

methodology for determining the social well-being of a family (person) in coordination with the informatization authority;

the list of guaranteed volume of special social services;

the list of industries, jobs, occupations of workers in jobs with harmful working conditions, for which agents for the payment of mandatory occupational pension contributions at their own expense make mandatory occupational pension contributions;

6) shall:

interact with individuals and legal entities, authorized bodies in the field of healthcare, education and other state bodies on the provision of special social services;

audit the activities of the State Corporation within the competence;

analyze, evaluate and control the financial stability of the Fund;

conduct internal control of the Fund's activities as required by the Administrative Procedural and Process-Related Code of the Republic of Kazakhstan;

7) provide electronic services applying information systems in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on informatization;

8) determine the size of the poverty line in the Republic of Kazakhstan;

9) develop and approve regulatory legal acts in the social security;

10) perform other functions prescribed by this Code, other laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 13. Competence of the authorized healthcare body

The authorized healthcare body shall:

1) pursue and implement the unified state policy in the formation of a healthy lifestyle of the population and prevention of disability;

2) develop and approve standards for the provision of special social services in healthcare in agreement with the authorized state body and the authorized education body;

3) carry out the following:

control in the provision of special social services;

interaction with individuals and legal entities, an authorized state body and other state bodies on the provision of special social services;

4) develop and approve, within its competence, regulatory legal acts in social security;

5) exercise other powers prescribed by this Code, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 14. Competence of the authorized education body

The authorized education body shall:

1) ensure that persons with disabilities receive education as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) implement the state policy in providing special social services in education;

3) develop and approve standards for providing special social services in education and protection of children's rights;

4) carry out the following:

control in providing special social services;

interaction with individuals and legal entities, an authorized state body and other state bodies on provision of special social services;

5) develop and approve, within its competence, regulatory legal acts in the social security area;

6) exercise other powers prescribed by this Code, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 15. Competence of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations

The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations shall:

1) develop and approve regulatory legal acts in the part of regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

2) develop and approve the rules for the activities of the unified accumulative pension fund and (or) voluntary accumulative pension funds;

3) develop and approve the rules for transferring pension savings from the unified accumulative pension fund to a voluntary accumulative pension fund, from a voluntary accumulative pension fund to the unified accumulative pension fund, and also from one voluntary accumulative pension fund to another voluntary accumulative pension fund;

4) develop and approve the rules for charging commission fees by the unified accumulative pension fund;

5) develop and approve a standard pension annuity agreement, establish a methodology for calculating the insurance premium and insurance payment from an insurance company under a pension annuity agreement;

6) develop and approve the rules for concluding a pension annuity agreement with an insurance organization and transferring pension savings (redemption amount) to an insurance organization, the unified accumulative pension fund under a pension annuity agreement;

7) develop and approve requirements for investment portfolio managers to whom pension assets can be transferred for trust management pursuant to Article 37 of this Code, as well as the list of financial instruments allowed for acquisition at the expense of these pension assets;

8) maintain and place on its Internet resource the register of investment portfolio managers that meet the requirements of the authority managing pension assets;

9) develop and approve the rules and terms for the transfer of pension assets to trust management of an investment portfolio manager and the transfer of pension assets from one investment portfolio manager to another investment portfolio manager or the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

10) develop and approve the rules for calculating the negative difference between the nominal yield of pension assets received by the investment portfolio manager and the minimum value of the pension assets profitability, also the rules and terms for compensating the negative difference by the investment portfolio manager at the expense of own capital;

11) develop and approve, within its competence, regulatory legal acts in the social security area;

11-1) exercise control over the procedure of keeping records of target requirements, target savings and target assets by the unified accumulative pension fund;

12) perform other functions prescribed by this Code, other laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2023 No. 40-VIII (shall be enforced from 01.01. 2024).

Article 16. Competence of the Human Resources Development Center

The Human Resources Development Center shall provide:

1) services to the authorized state body in:

assessing the labor market condition, forecasting the labor demand and supply;

monitoring the implementation of measures to promote the population employment, assessing and developing proposals for their improvement;

organizing the collection of departmental and administrative statistical reporting on issues of social protection, employment, labor migration of citizens;

acquisition of training courses for the vocational training of the unemployed through the Electronic Labor Exchange;

methodological support of structural units of local executive bodies that coordinate the issues of social protection and employment of the population, as well as labor mobility centers (career centers) on employment and targeted social assistance;

information, consulting, methodological support on social protection of persons with disabilities and analysis of prices for technical means and rehabilitation services declared by providers on the social services portal;

information, consulting, methodological support on the issues of the National Qualifications System;

examination of professional standards;

development of mechanisms for the provision of proactive and electronic state services to participants in the pension system, the system of compulsory social insurance and social security, active measures to promote employment and to recipients of social assistance provided by local executive bodies, recipients of special professional state benefits, insurance payments under a pre-retirement annuity insurance contract, professional payments at the employer’s expense;

formation, maintenance and development of a personalized database of participants in the funded pension system, the system of compulsory social insurance, the system of compulsory social health insurance, payers of the single aggregate payment and the single payment;

2) advanced training of specialists of local executive bodies and labor mobility centers (career centers);

3) support, system maintenance and project management for development of the single digital employment platform "Electronic Labor Exchange";

4) support, management of development projects, ensuring information security and access control of informatization objects of the social and labor sphere, organization of uninterrupted operation and system-technical maintenance of software and hardware and telecommunications networks, integration with other informatization objects, as well as social and labor sphere analysis and data processing;

5) registration and deregistration as unemployed of the family members of military servicemen, servicemen of special state and law enforcement bodes, also persons who are dependent on them, who are not engaged in labor activities, in the manner and in cases established by the authorized state body;

6) rendering of information and consulting services in the social and labor area to individuals and legal entities, with regard to the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the personal data protection area;

7) other powers prescribed by this Code and the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01. 2024).

Article 17. Competence of the State Corporation

1. The State Corporation shall perform the following functions related to the state monopoly:

1) interaction with the authorized state body in accepting documents, forming layouts of cases for appointment, reviewing the decision on appointment (rejection of appointment), suspension, termination, renewal and recalculation of the state base pension payment, old-age pension payments, benefits, lump sum, social and other payments, transfer, suspension, renewal and termination of payment of special professional state benefits, transfer or return of insurance payments under a pre-retirement annuity insurance contract, professional payments at the expense of the employer;

2) filling and updating of automated centralized databases and personalized accounting of recipients of the state basic pension payment, pension payments, benefits, lump-sum, social payments and other payments;

3) filling and updating of these information systems in the areas of social security, compulsory social insurance;

4) filling and updating in the authorized state body’s information systems of the data on individuals for which mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions are paid, and recipients of pension payments from the unified accumulative pension fund;

5) personalized accounting of mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions and (or) penalties;

6) formation of monthly requirements, schedules for the pension payments, payment of benefits, lump-sum and other payments and filing an application to the authorized state body for the need for budgetary funds;

7) formation of a monthly need and a schedule for the social payments, sending an application to the Fund on the need for funds;

8) formation of monthly needs, schedules for targeted social assistance, other payments and sending an application to the authorized state body on the need for budgetary funds;

9) formation and submission to the authorized body managing the receipt of taxes and other obligatory payments to the budget, of registers of payment documents of agents on the amounts of mandatory pension contributions transferred to the account of the State Corporation and returned to the agent from the State Corporation, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions and (or) penalty interest on them;

10) organization and implementation of the state basic pension payment, pension payments by age, pension payments for long service, payment of benefits, lump-sum and other payments as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

11) organization of social payments from the Fund;

12) organization and implementation of pension payments from the unified accumulative pension fund resources;

13) payment of targeted social assistance and other payments as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

14) transfer to the unified accumulative pension fund of additionally established mandatory pension contributions, subsidized from budgetary funds, to social benefits recipients in the event of income loss in connection with caring for a child upon reaching the age of one and a half years;

15) interaction with agents, the unified accumulative pension fund on issues of accounting, transfer, return of pension contributions and (or) penalties on them;

16) interaction with the unified accumulative pension fund on issues of accounting, transfer, return, termination of pension payments;

17) determination of the size of the difference between the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, with adjustment to inflation rate and with regard to the pension savings amount in the unified accumulative pension fund;

18) transfer of mandatory pension contributions, employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and (or) penalties from agents to the unified accumulative pension fund;

19) organization and transfer to the unified accumulative pension fund of mandatory pension contributions deducted from social payments at the expense of the Fund;

20) supplying information from information systems in the field of pension provision to the authorized state body and its departments;

21) return to the agent of mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions and (or) fines of persons whose details are incorrect;

22) return to the agent and (or) the State Corporation of mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions and (or) penalties from the unified accumulative pension fund upon his application;

23) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code;
24) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code;
25) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code;
26) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code;

27) provision of information services to individuals and legal entities by activity types of the State Corporation, as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan to ensure the safety of the pension savings secrecy;

28) personalized accounting of participants in the compulsory social insurance system, their social contributions and social payments;

29) transfer of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions from payers, refund of excessively credited (paid) amounts of social payments and mandatory pension contributions withheld from them to the Fund no later than one business day following the day of their receipt to the State Corporation account;

30) refund to the payer of the social contributions amounts, paid for the participant of the compulsory social insurance system in the manner and in cases determined by the authorized state body;

31) ensuring refund to payers of excessively (erroneously) paid amounts of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions no later than one business day following the day when the Fund's means were credited to the State Corporation account, in the manner and cases, determined by the authorized state body;

32) submission to the state revenue body of registers of received and returned social contributions of payers;

33) provision of information to payers on the status and movement of social contributions, as well as to participants in the compulsory social insurance system on the amount of the assigned social payment or on the refusal to assign it in the manner determined by the authorized state body;

34) provision of statistical and other reporting information to the authorized state body;

35) exercise other powers prescribed by this Code, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. The State Corporation shall interact and exchange information with the Fund on accounting and transfer of:

social contributions and penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions;

refund of excessively (erroneously) paid amounts of social contributions and penalties on them;

social payments and mandatory pension contributions deducted from them;

refund of excessively credited (paid) amounts of social payments and mandatory pension contributions deducted from them.

2-1. The state corporation shall interact and exchange information with insurance organizations on accounting and transfer of insurance payments under pre-retirement annuity insurance contracts.

3. The state corporation shall have the right to receive, as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan, budgetary funds for the provision of services as stipulated by this Code.

Prices for goods (works, services) produced and (or) sold by the State Corporation shall be set by the authorized state body, determined by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan from among the central state bodies, in agreement with the authorized state body and the antimonopoly body.

4. The state corporation is obliged to:

1) accept and verify completeness of the documents required for appointment, review of the decision on appointment (denial of appointment), recalculation, suspension, renewal, termination of the state basic pension payment, pension payments by age, benefits, social and other payments, form models of cases for appointment and transfer them to the authorized state body, the Fund;

2) notify the recipient of the need to return the excessively credited (paid) amounts of social payments;

3) ensure equal conditions of service for applicants;

4) ensure the timely and complete transfer to the recipients of the state basic pension payment, pension payments by age, pension payments for long service, benefits, social and other payments;

5) ensure confidentiality of information on the status and movement of social contributions, social payments, professional payments at the expense of the employer, insurance payments under a pre-retirement annuity insurance contract, except for cases provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan;

6) carry out, suspend, resume and terminate social payments based on the decision of the Fund;

7) supply information to participants in the compulsory social insurance system on the status and movement of social contributions in the manner established by the authorized state body;

8) give the necessary explanations on the compulsory social insurance issues;

9) when forming an electronic layout of the case for the appointment of social benefits, it shall not take into account the amounts of social contributions received from income recognized as illegal on the basis of judicial acts and acts of the pre-trial investigation body, paid for the period previously taken into account when determining the social benefits amount.

Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 18. Competence of local executive bodies of regions, cities of republican status and the capital

Local executive bodies of regions, cities of republican status, the capital shall ensure implementation of the state social protection policy by:

1) analysis, forecasting of labor demand and supply in the region and cities of republican status, the capital and providing updates to the authorized state body;

2) approval and implementation of regional employment maps;

3) promotion of the population employment;

4) monitoring of organizations with the risks of layoffs and job cuts;

5) supporting creation of jobs through the development of entrepreneurial initiative;

6) monitoring of the social assistance to the unemployed, job seekers;

7) establishing a quota of jobs for persons with disabilities in the size of two to four percent of the number of jobs, excluding jobs in heavy work, work with harmful, dangerous working conditions;

8) approval of regulations on district (city) and regional committees on employment issues;

9) monitoring of the creation of jobs within the national projects, plans for the development of regions, cities of republican status, the capital, regional employment maps;

10) approval of the list of localities for voluntary resettlement of persons to enhance labor mobility;

11) appointment and dismissal of the head of the labor mobility center;

12) interaction with individuals and legal entities and government bodies in special social services rendering;

13) creation and activities of entities providing special social services under their jurisdiction;

14) provision by entities rendering special social services of a guaranteed volume of special social services;

15) analysis of the population’s needs in special social services;

16) ensuring the conduct of statistical analysis, forecasting of the population’s needs in special social services;

17) organization of staffing of entities providing special social services, vocational training, retraining and advanced training of social workers;

18) taking measures to develop a system for the provision of special social services;

19) development and submission for approval to local representative bodies of regions (cities of republican status and the capital) of the list and procedure for the provision of a super-guaranteed volume of special social services;

20) public procurement, also placing a state social order for the provision of special social services and services for assessing and determining the need for special social services;

21) creation of state institutions and enterprises for rehabilitation of persons with disabilities;

22) taking additional social assistance measures to persons with disabilities, prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

23) facilitating the creation of organizations for rehabilitation of persons with disabilities;

24) organization of vocational training (retraining) of persons with disabilities as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

25) organization of training, retraining and advanced training of specialists in the rehabilitation of persons with disabilities, including sign language specialists, specialists in reading and writing Braille;

26) organization of medical, social, vocational rehabilitation in the respective territory pursuant to this Code;

27) providing sanatorium treatment for persons with disabilities and children with disabilities on an individual program;

28) providing persons with disabilities with technical auxiliary (compensatory) means and (or) special transportation means on an individual program;

29) monitoring of the characteristics of goods and (or) services declared by the supplier, provided to persons with disabilities through the social services portal for compliance with the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special vehicles and services provided to persons with disabilities;

30) organizing, together with public associations of persons with disabilities, cultural, educational and other events;

31) coordination of charitable and social assistance to persons with disabilities;

32) supporting the functioning of the regional coordinating council for social protection of persons with disabilities;

33) maintain:

monitoring of the provision of special social health services;

conduct of analysis of the population’s needs in special social services in healthcare;

34) coordination of healthcare organizations’ provision of special social services in healthcare;

35) exercising, in the interests of local government, other powers assigned to local executive bodies of regions, cities of republican status and the capital by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 19. Competence of local executive bodies of districts (cities of regional status)

Local executive bodies of districts (cities of regional status) shall ensure implementation of the state social security policy by:

1) analysis, forecasting of labor demand and supply in districts (cities of regional scale) and providing updates to the local executive body of regions, cities of republican status and the capital;

2) proposals to the local executive bodies of the region, the city of republican status, the capital on measures to promote the population employment;

3) implementation of the regional employment map and active measures to promote the population employment;

4) monitoring of the creation of jobs within the national projects, development plans for the region, the city of republican status, the capital, the regional employment map;

5) support for the creation of jobs in the district (city of regional scale) through the development of entrepreneurial initiatives;

6) proposals to the local executive bodies of the region, city of republican status, the capital on selecting the localities for voluntary resettlement of persons to enhance labor mobility;

7) monitoring of organizations with the risks of layoffs and job cuts;

8) interaction with labor mobility centers for the promotion of the population employment;

9) creation and activities of entities providing special social services under their jurisdiction;

10) provision by entities providing special social services of a guaranteed volume of special social services;

11) organization of staffing of entities providing special social services, vocational training, retraining and advanced training of social workers;

12) conducting analysis of the population’s needs in special social services;

13) public procurement, as well as placement of a state social order for the special social services and services for assessing and determining the need in special social services;

14) taking measures to develop a system for the provision of special social services;

15) interaction with individuals, legal entities and government bodies on the provision of special social services;

16) provision of social assistance and coordination in the provision of charitable assistance to persons with disabilities;

17) provision of sanatorium treatment for persons with disabilities and children with disabilities on an individual program;

18) providing persons with disabilities with technical auxiliary (compensatory) means and (or) special transportation means on an individual program;

19) providing an individual assistant services to persons with disabilities of the first group who have difficulty in moving, a sign language specialist for persons with hearing disabilities on an individual program;

20) additional social assistance measures to persons with disabilities, as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

21) exercising, in the interests of local government, other powers assigned to local executive bodies of districts (cities of regional scale) by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 20. Competence of the labor mobility center

1. The labor mobility center shall:

1) analyze, forecast the labor demand and supply, update the population, local executive bodies and the labor resources development Center on the situation in the labor market in the region, cities of republican status and the capital;

2) submit to the local executive body of the region, the city of republican status, the capital for the population employment issues proposals on measures to promote employment and a draft regional employment map;

3) keep records of the creation of jobs within the national projects, development plans for the region, the city of republican status, the capital, the regional employment map of the region, the city of republican status, the capital;

4) request from the structural units of local executive bodies for education, educational organizations, training centers at organizations with the right to educational activities that carry out vocational training, information on the employment of graduates, information on the occupations (vocations) for which training is conducted, the number of trained and planned for the training and graduation specialists in specific occupations (vocations);

5) request information from employers on the forecasted need for labor force;

6) keep records of vacancies posted by employers on the electronic labor exchange on current vacancies and the forecast of jobs created in projects implemented within the national projects and plans for the development of the region, the city of republican status and the capital, as well as private sector initiatives;

7) implement active measures to promote employment;

8) interact with local executive bodies of districts (cities of regional scale) on promoting the employment of targeted social assistance recipients;

9) interact with employers to create special jobs for the employment of persons with disabilities;

10) carry out outsourcing of services in the population employment area in the manner determined by the authorized state body;

11) monitor and control implementation of the agreement on outsourcing of services in the population employment area;

12) register applicants as job seekers and unemployed;

13) provide professional development and advanced training for employees of career centers;

14) provide other measures to promote employment pursuant to this Code and the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The labor mobility center shall perform its functions through career centers established in districts, cities of regional and republican scale, the capital in the form of branches.

To ensure the coverage of the population with measures to promote employment, the labor mobility center shall create mobile career centers.

3. When implementing its functions, the labor mobility center shall use information and communication technologies, including the electronic labor exchange.

The labor mobility center shall provide applicants with free access to the electronic labor exchange in self-service zones.

4. The labor mobility centers shall be financed as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 21. Regional population employment Commission

1. The regional population employment Commission shall be established by the local executive body on the territory of the region (cities of republican status, the capital) (hereinafter -the regional commission).

2. The regional commission shall be formed from members of local representative and executive bodies of the region (city of republican status, the capital), territorial trade union association at the level of the region, the city of republican status, the capital and regional chambers of entrepreneurs of the region, the city of republican status, the capital, other concerned state bodies and other organizations.

3. The regional commission shall coordinate the activities of state bodies and other organizations located on the territory of the region (cities of republican status, the capital), on the implementation of the regional development plan in terms of employment, the regional employment map and social assistance.

4. The regional commission’s activities shall be pursuant to the aim of efficient implementation of measures to promote the population employment and development of proposals for their improvement in the region (city of republican status, the capital).

Article 22. District (city) population employment Commission

1. The district (city) population employment Commission (hereinafter - the district (city) commission) shall be established by the local executive body on the territory of the district (city of regional scale).

2. The district (city) commission shall be formed from members of local representative and executive bodies of the district (city of regional scale), the territorial trade union association at the level of the district, city and branches of the regional chambers of entrepreneurs in the districts of the respective regions, cities of regional, republican scale, the capital, other concerned state bodies and other organizations.

3. The district (city) commission shall coordinate the activities of state bodies and other organizations located on the territory of the district (city of oblast scale), akims of cities of district scale, villages, towns, rural districts on the implementation of the development plan of the region in terms of employment, the regional employment map and social assistance.

4. The activity of the district (city) commission shall be pursuant to the aim of efficient implementation of measures to promote employment of the population and development of proposals for their improvement in the territory of the district (city of oblast scale).

Article 23. Electronic labor exchange

1. Electronic labor exchange - an informatization object, which is a single digital employment platform for job seekers and employers, providing job search and assistance in recruitment, provision of employment services in an electronic and proactive format, in accordance with this Code.

2. Support and system maintenance of the Electronic Labor Exchange shall be provided by the labor resources development Center.

Article 24. Digital family map

1. Digital family map is an analytical solution implemented on the information and communication platform of "electronic government", which enables creating and segmenting the lists of families (persons) according to their social well-being level.

2. The information of the Digital family map shall constitute the ground for identifying potentially needy individuals (families) in social protection measures, including provision of proactive public services by state bodies and (or) organizations in accordance with this Map and (or) the current legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The methodology for determining the social well-being of a family (person) shall be developed and approved by the authorized state body in agreement with the informatization authority.

SECTION 2. LEGAL STATUS OF ENTITIES IN THE SOCIAL SECURITY OF THE POPULATION Chapter 4. STATE SOCIAL INSURANCE FUND

Article 25. Operation of the Fund

The Fund’s operation shall be sustained at the expense of the Fund's commission fees.

The interest rate of the Fund’s commission shall be set annually, but no more than twice a year by the authorized state body.

The maximum interest rate of the Fund's commission fee shall be established by the Government of the Republic of Kazakhstan at the proposal of the authorized state body.

The Fund’s commission is charged from the incoming social contributions, late penalties for and (or) incomplete payment of social contributions, investment income in the manner approved by the authorized state body.

The Fund's own means shall be formed and consist of the authorized capital of the Fund, commission fees.

The Fund’s activities shall be:

1) accumulation of social contributions;

2) keeping records of social contributions, penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions, refunds of excessively (erroneously) paid social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions, as well as investment income;

3) calculation (determination) of the amount, assignment, implementation, suspension, recalculation, renewal, termination and revision of the decision on the assignment (denied assignment) of social payments as contemplated by this Code;

4) accounting of social payments and refunds of excessively credited (paid) amounts of social payments;

5) advisory and explanatory work on compulsory social insurance issues;

6) creation and development of an information system in compulsory social insurance.

Decisions on the creation, reorganization or liquidation of the Fund shall be adopted by the Government of the Republic of Kazakhstan as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

In the part not regulated by this Code, the legislation of the Republic of Kazakhstan on joint-stock companies shall apply to the activities of the Fund.

Article 26. Rights and obligations of the Fund

1. The Fund shall have the right to:

1) engage in activities related to securities and other financial instruments as contemplated by this Code;

2) receive commission fees to sustain the Fund’s operation;

3) request and receive information from the subjects of the compulsory social insurance system necessary to sustain the Fund’s activities, except for cases prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan;

4) open branches on the territory of the Republic of Kazakhstan;

5) verify the accuracy of the documents (information) required for the assignment, recalculation, suspension, renewal, termination and revision of the decision on the assignment (denied assignment) of social payments, by calls to state bodies, organizations, the payer and the applicant in the manner and terms, determined by the authorized state body;

6) review the decisions made on the assignment (denied assignment) of social payments in the manner and in cases determined by the authorized state body;

7) exercise other rights in accordance with this Code and the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The Fund is obliged to:

1) ensure timely transfer of funds for the implementation of social payments by the State Corporation;

2) refund overly (erroneously) paid amounts of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions to the payer, also to ensure the return of overly credited (paid) amounts of social payments and mandatory pension contributions deducted from them, in the manner and in cases determined by the authorized state body;

3) when assigning social payments, it shall not take into account the amounts of social contributions received from the income recognized as illegal by judicial acts and acts of pre-trial investigation body, paid for the period previously taken into account when determining the social payments amount;

4) allocate temporarily free funds of the Fund in financial instruments through the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

5) ensure audit of the annual financial statements;

6) ensure an independent actuarial assessment of the financial stability of the compulsory social insurance system once every five years;

7) form draft resolutions for recalculation, suspension, renewal and termination of social payments upon the obtained information from the information systems of state bodies and organizations;

8) make decisions on assigning, recalculation, suspension, renewal, termination or refusal to assign social payments;

9) generate forecast data on the calculation of the need for social payments;

10) make daily financing of the State Corporation for the implementation of social payments according to the schedule;

11) provide the necessary explanations on assigning and receipt of social payments;

12) avail of an automated information system of the Fund in the form of software for accounting of the Fund's assets, also ensure the safety and protection of information against unauthorized access;

13) avail of a backup center for storing information;

14) ensure confidentiality of information on the amounts of social contributions and social payments received from information systems;

15) provide the State Corporation with information on the amounts of social contributions received from income recognized as illegal by judicial acts and acts of the pre-trial investigation body, in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

16) provide participants in the compulsory social insurance system with information on the status and movement of social contributions in the manner established by the authorized state body;

17) perform other duties in pursuant to this Code and other laws of the Republic of Kazakhstan.

3. The Fund may not:

1) pledge the assets of the Fund;

2) engage in entrepreneurial and other activities not provided for by this Code.

Article 27. Rights and obligations of the payer

1. The payer shall have the right to:

1) refund excessively (erroneously) paid amounts of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions in the manner and in cases determined by the authorized state body;

2) request and receive free of charge the necessary information from the State Corporation on the paid amounts of social contributions and (or) penalties on them in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) exercise other rights pursuant to this Code and other laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The payer is obliged to:

1) timely and fully pay social contributions and penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions;

2) independently calculate and recalculate the social contributions amounts, also make the calculation of penalties in case of late and (or) incomplete payment of social contributions;

3) submit tax reports to the state revenue bodies in the manner and terms established by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) keep primary records of the calculated and paid amounts of social contributions and (or) penalties for each participant in the compulsory social insurance system as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) provide a participant of the compulsory social insurance system with information on the calculated amounts of social contributions to the Fund upon monthly notification on the constituent parts of the salary due to him for the relevant period;

6) provide information (documents, data) at the request of the Fund, necessary for the assignment of social payments;

7) at the request of the state revenue authorities, submit the list of participants in the compulsory social insurance system, in whose favor the debt on social contributions is collected, in the manner prescribed by Article 256 of this Code;

8) perform other duties pursuant to this Code and other laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 28. Formation of the Fund's assets

1. The Fund's assets shall be formed at the expense of social contributions, penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions, investment income, refunds of excessively credited (paid) amounts of social payments and other receipts to the Fund, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan, minus the Fund's commission, the means allocated for social payments and return of excessively (erroneously) paid amounts of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions.

2. The Fund's assets may be used exclusively for the following purposes:

1) making social payments pursuant to this Code;

2) allocation through the National Bank of the Republic of Kazakhstan in financial instruments for investment of assets, the list and limits of which are determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

3) refund of excessively (erroneously) paid amounts of social contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social contributions, as well as amounts of other erroneously credited funds.

3. The assets of the Fund cannot be:

1) the subject of pledge;

2) recovered at the request of creditors;

3) the subject of arrest or other encumbrance of property;

4) collected by collection order on the obligations of the Fund and third parties;

5) transferred to trust management, except for the cases provided for in Article 30 of this Code;

6) the subject of securing the fulfillment of a tax obligation that has not been fulfilled on time.

Article 29. Protection of the Fund's assets

1. The state guarantees protection and intended use of the Fund's assets.

2. The safety of the Fund's assets shall be ensured by:

1) regulation of the activities of the Fund by establishing appropriate norms and limits that maintain its financial stability, established by the Government of the Republic of Kazakhstan;

2) investment activities through the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

3) accounting for all operations on investment management of the Fund's assets in the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

4) maintaining separate accounting of own funds and assets of the Fund;

5) introduction of restrictions on expenses for sustaining of the Fund’s operation;

6) the obligation to conduct an annual audit;

7) regular financial reporting of the Fund. The list, forms, deadlines for presenting by the Fund of financial and other reporting are determined by the authorized state body;

8) establishment by the Government of the Republic of Kazakhstan of the list and limits of financial instruments for investment of the Fund’s assets;

9) establishing requirements for diversification and risk reduction when placing the Fund's assets in an investment declaration approved by the Economic Policy Council;

10) establishing requirements for the Fund’s executive staff in accordance with this Code.

Article 30. Management of the Fund's assets

1. Trust management of the Fund's assets shall be performed by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the basis of the investment declaration approved by the Economic Policy Council and the contract between the Fund and the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

2. The National Bank of the Republic of Kazakhstan shall allocate the Fund's assets in accordance with the list and limits of financial instruments for investing the Fund's assets, determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. The National Bank of the Republic of Kazakhstan shall keep records of all operations for accumulation and allocation of the Fund's assets, generation of investment income and shall quarterly file a report to the Fund on the status of its accounts and investment operations with the Fund's assets in accordance with the concluded agreement.

Article 31. Accounting and reporting of the Fund

1. The Fund shall maintain accounting records and present financial statements separately on its own funds and assets of the Fund in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The Fund is obliged to maintain accounting and custody of documents used in accounting and reporting. The list of basic documents subject to custody and their retention period are established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 32. Audit of the Fund

1. The audit of the annual financial statements of the Fund shall be conducted by audit organizations authorized to conduct an audit as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan on auditing activities.

2. The audit report shall not be a trade secret.

3. Issuing from the findings of the mandatory audit of the annual financial statements of the Fund, the auditing organization shall draw up two audit reports on:

1) own funds of the Fund;

2) assets of the Fund.

4. Expenses for the mandatory audit of the annual financial statements of the Fund shall be made from the Fund's own means.

Article 33. Requirements for the Fund’s management staff

1. The first head of the executive body and his deputies, the chief accountant shall be recognized as the Fund’s management.

2. The following requirements shall be established for the management staff of the Fund:

1) for the first head of the executive body and his deputies:

education - higher professional (legal, financial, economic);

at least six years of experience in senior positions in the population social security area;

2) for the chief accountant:

education - higher professional (financial, economic);

at least five years of experience in the financial and accounting work in senior positions.

3. A person cannot be appointed as a leading employee of the Fund:

1) without an impeccable business reputation.

An impeccable business reputation is the presence of facts confirming proficiency, conscientiousness, absence of an unexpunged or outstanding criminal record, including absence of enforced court verdict on the application of criminal punishment in the form of deprivation of the right to hold the position of an executive of a financial organization, banking and (or) insurance holding and to be a major participant (major shareholder) of a financial organization for life;

2) who was previously the first head, deputy first head, chief accountant of a legal entity that was declared bankrupt or subjected to reorganization, conservation, forced liquidation during the period when this person was in the position of the first head, deputy first head, chief accountant of this legal entity;

3) recognized in the manner prescribed by law as incapacitated or partially incapacitated;

4) in respect of whom there is an enforced guilty verdict of the court for committing a corruption offense or who is exempt from criminal liability for committing a corruption offense under paragraphs 3), 4), 9), 10) and 12) of part one of Article 35 or Article 36 of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan;

5) who, within three years before the date of appointment was under administrative penalty for committing an administrative corruption offense.

Footnote. Article 33 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 5. UNIFIED ACCUMULATIVE PENSION FUND

Article 34. Organization of the unified accumulative pension fund’s operation

1. The unified accumulative pension fund shall be established in the form of a joint-stock company, and shall be a non-profit organization.

2. The name of the unified accumulative pension fund must contain the words "unified accumulative pension fund".

It shall be allowed to abbreviate the name of the unified accumulative pension fund using the abbreviation "UAPF" in the name.

3. Legal entities, with the exception of the unified accumulative pension fund, shall be prohibited from using in their name the words "unified accumulative pension fund" in full and abbreviated form in any language.

4. The Government of the Republic of Kazakhstan shall be the sole shareholder of the unified accumulative pension fund.

The Government of the Republic of Kazakhstan shall make a resolution on the creation, reorganization or liquidation of the unified accumulative pension fund as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

5. Trust management of shares of the unified accumulative pension fund held by the Government of the Republic of Kazakhstan shall be performed by the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

6. The unified accumulative pension fund’s bodies, their functions and powers, their decision-forming and decision-making procedure shall be determined by this Code, the Government of the Republic of Kazakhstan, the charter and the internal documents of the unified accumulative pension fund.

The Board of Directors of the unified accumulative pension fund shall be comprised of representatives of the National Bank of the Republic of Kazakhstan and the authorized state body on a permanent basis with the voting right.

7. The Unified Accumulative Pension Fund shall attract mandatory pension contributions, mandatory pension contributions from the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions, also perform enrollment and accounting for voluntary pension contributions formed from the unclaimed amount of the guarantee compensation on the guaranteed deposit, transferred by the organization providing mandatory guarantee of deposits, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan", and ensure implementation of pension payments.

Other persons shall be prohibited from attracting mandatory pension contributions, compulsory pension contributions from the employer, mandatory occupational pension contributions, as well as enrollment and accounting for voluntary pension contributions formed from the unclaimed amount of the guarantee compensation on a guaranteed deposit, transferred by an organization providing mandatory deposit guarantees, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan".

The Unified Accumulative Pension Fund shall carry out accounting of target assets and target claims, accounting and crediting of target savings to target savings accounts, payments of target savings to the recipient of target savings from the target savings account to bank accounts of recipients of target savings intended for crediting payments of target savings, accounting of returns of target savings in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

The Unified Accumulative Pension Fund transfers the target savings of the target savings recipient from target savings accounts that were not used within ten years after the target savings recipient reached the age of eighteen to an individual pension account to record voluntary pension contributions.

In the event of death or the entry into force of a court decision declaring deceased a participant in target claims or a recipient of target savings having target savings in the unified accumulative pension fund, such target savings shall be inherited in the manner established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

8. The policies of the unified accumulative pension fund shall be approved by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Footnote. Article 34 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated November 16, 2023 No. 40-VIII (shall be enforced from January 1, 2024).

Article 35. Rights and obligations of the unified accumulative pension fund

1. The unified accumulative pension fund shall have the right to:

1) attract voluntary pension contributions;

2) receive commission fees for their activities;

3) represent interests of a contributor of mandatory pension contributions on issues related to pension provision, interests of an individual for whom mandatory vocational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments in court as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) lease property;

5) open branches and representative offices;

6) generate investment revenues through investment of own assets;

7) provide pension services through biometric identification procedure or other identification means in the manner determined by the internal document of the unified accumulative pension fund;

8) exercise other rights in accordance with agreements on trust management of pension assets, custodial agreements.

2. The unified accumulative pension fund is obliged to:

1) attract mandatory pension contributions, mandatory pension contributions from the employer, mandatory occupational pension contributions;

2) credit and record voluntary pension contributions formed from the unclaimed amount of guarantee compensation on a guaranteed deposit, transferred by an organization that provides mandatory guarantee of deposits, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan";

3) make pension payments to pension payments recipients and (or) authorized operator in the manner established by the Government of the Republic of Kazakhstan;

4) carry out individual accounting of pension savings, including those held in trust by the investment portfolio manager, in the manner prescribed by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, and payments;

5) provide the individual, in whose name the individual pension account is opened, with information without charging a fee, with regard to the provisions of Article 55 of this Code:

on the state of pension savings at his request on any requested date from the date of opening an individual pension account in the unified accumulation pension fund, including with regard to the provisions of paragraph 5 of Article 262 of this Code;

on the amount of pension savings from mandatory pension contributions available for lump-sum pension payments;

on the amount of pension savings from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions, available for transfer to trust management of the investment portfolio manager.

The way in which the unified accumulative pension fund provides the said information on the state of pension savings shall be determined by the internal documents of the unified accumulative pension fund;

6) interact with the State Corporation on the issues of accounting, transfer, refund, termination of pension payments in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

7) interact with the authorized operator on the issues of accounting, transfer, payment and return of lump-sum pension payments as determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

8) interact with the organization providing mandatory guarantee of deposits in the manner prescribed by the agreement between the unified accumulative pension fund and the organization providing mandatory guarantee of deposits;

9) publish information on its own Internet resource on the structure of the investment portfolio of the unified accumulative pension fund at the expense of pension assets in the manner and terms established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

10) disclose information about investment portfolio managers, including the list of investment portfolio managers with whom the unified accumulative pension fund has agreements on trust management of pension assets, in the manner and to the extent established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

11) annually, no later than five working days after the official publication of the law on the republican budget for the next financial year, place in the media by publishing in at least two printed publications in Kazakh and Russian, as well as on their own Internet resource, the thresholds for the minimum sufficiency of pension savings calculated and valid for the coming year;

12) provide free consulting services to contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (recipients of pension payments) are transferred, on the functioning of the pension system and investment portfolio management activities;

13) ensure confidentiality of information on the state of pension savings of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (a recipient of pension payments) are transferred;

14) take responsibility for breaching the rules of this Code in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan;

15) transfer pension savings of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (a recipient of pension payments) are transferred, to an insurance organization in the manner prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

16) transfer pension assets for trust management to the investment portfolio manager as prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

17) transfer pension assets from the trust management of the investment portfolio manager to the trust management of the National Bank of the Republic of Kazakhstan as prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

18) conclude an agreement on trust management of pension assets with the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

19) conclude an agreement on trust management of pension assets with an investment portfolio manager, as well as a custody agreement with an investment portfolio manager and a custodian bank;

20) transfer pension savings of an individual for whom voluntary pension contributions (pension payments recipient) are transferred, at the expense of voluntary pension contributions to a voluntary accumulative pension fund as prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial institutions;

21) publish in the media and place on their own Internet resource financial statements and an audit report in the manner and terms established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations and the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting, other reporting and information about their activities as determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations. At the same time, it shall not be allowed to publish information containing guarantees or promises of income on contributions to the unified accumulative pension fund, as well as other information prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

22) present an annual report on the activities of the unified accumulative pension fund for consideration by the Council for Management of the National Fund of the Republic of Kazakhstan;

23) ensure equal conditions for all contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom the mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (recipients of pension payments) are transferred;

24) exchange data on pension annuity agreements with an organization for the formation and maintenance of an insurance database in the manner and terms established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

25) interact with the organization for the formation and maintenance of the database on insurance in the manner determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

26) use certified equipment and software in their work;

27) avail of a backup center for storing information;

28) conduct an audit of software and hardware, including information, communication systems and technologies used by the unified accumulative pension fund in its work, at least once every three years;

29) provide the individual, in whose name the conditional pension account is opened, with information on the mandatory pension contributions of the employer, free of charge.

The method of providing the said information by the unified accumulative pension fund shall be determined by the internal documents of the unified accumulative pension fund.

30) carry out other duties provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan “On the rights of a child in the Republic of Kazakhstan”.

3. To protect the rights and interests of contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom the mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (recipients of pension payments) are transferred, the unified accumulative pension fund shall be prohibited from:

1) carrying out other entrepreneurial activities, with the exception of the types of activities prescribed by this Code;

2) using pension assets for purposes not provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) provision at the expense of own assets of the unified accumulative pension fund of financial assistance on a gratuitous basis, with the exception of financial assistance to its employees in the amount not exceeding 100 times the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

4) pledge of pension assets, with the exception of cases of making margin or other collateral when concluding transactions with financial instruments on organized and unorganized securities markets;

5) pledge of own assets, with the exception of cases of making margin or other collateral when concluding transactions with financial instruments on organized and unorganized securities markets, as well as collateral when participating in tenders and (or) competitions;

6) issue of securities, except for shares;

7) attraction of borrowed funds;

8) provision of loans by any means, with the exception of the acquisition of financial instruments permitted for acquisition at the expense of pension assets of the unified accumulative pension fund, as well as transactions for the provision of loans with secured securities;

9) issuance of sureties and guarantees of any kind;

10) engagement for the performance of the duties specified in subparagraph 12) of paragraph 2 of this article, of persons with whom the unified accumulative pension fund has not concluded an employment contract or an agreement with the National Postal Operator;

11) participation in the creation and activities of legal entities, with the exception of cases established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

The requirements of this paragraph shall not apply to "repo" transactions with securities carried out at the expense of pension assets and (or) own assets of the unified accumulative pension fund.

Footnote. Article 35 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2023 No. 40-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 36. Management by the National Bank of the Republic of Kazakhstan of the unified accumulative pension fund’s assets. Investment declaration of the unified accumulative pension fund

1. Trust management of the pension assets of the unified accumulative pension fund shall be performed by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the trust management agreement between the National Bank of the Republic of Kazakhstan and the unified accumulative pension fund.

2. The National Bank of the Republic of Kazakhstan shall develop the list of financial instruments allowed for acquisition at the expense of pension assets of the unified accumulative pension fund, which shall be approved by the Government of the Republic of Kazakhstan, and it shall also develop and approve the investment declaration of the unified accumulative pension fund.

3. The National Bank of the Republic of Kazakhstan may assign another person to perform the actions necessary to manage the pension assets entrusted to him, in accordance with the investment assets management agreement and this Code. And the trust manager shall be responsible for the actions of the attorney chosen by him as for his own.

4. The functions of the Council for the management of the National Fund of the Republic of Kazakhstan in managing pension assets of the unified accumulative pension fund shall be:

1) development of proposals for improving management efficacy;

2) consideration and development of proposals for investment areas;

3) development of proposals for determining the list of financial instruments allowed for acquisition at the expense of pension assets of the unified accumulative pension fund;

4) examination of the annual report on the operation of the unified accumulative pension fund.

5. The investment declaration of the unified accumulative pension fund shall be drawn up taking into account the list of financial instruments allowed for acquisition at the expense of the pension assets of the unified accumulative pension fund.

Article 37. Management of pension assets held in trust with the investment portfolio manager, also custody and accounting for pension assets held in trust with the investment portfolio manager

1. Trust management of pension assets by the investment portfolio manager shall be based on the agreement on trust management of pension assets concluded between the unified accumulative pension fund and the investment portfolio manager (hereinafter -the agreement on trust management of pension assets).

2. The unified accumulative pension fund shall sign an agreement on trust management of pension assets with the investment portfolio manager and, within one working day after conclusion of the agreement on trust management of pension assets, post information on its Internet resource about such an investment portfolio manager pursuant to subparagraph 10) of paragraph 2 of Article 35 of this Code.

3. A standard form of an agreement on trust management of pension assets is established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

The agreement on trust management of pension assets shall take effect from the date of pension assets receipt into the accounts in the custodian bank specified in paragraph 11 of this article.

4. The investment portfolio manager in the event of a negative difference between the nominal return on pension assets received by the investment portfolio manager and the minimum value of the return on pension assets calculated in accordance with the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations as agreed with the National Bank of the Republic of Kazakhstan, shall reimburse the unified accumulative pension fund for this negative difference from its equity in the manner and terms established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations in agreement with the National Bank of the Republic of Kazakhstan, for subsequent transfer of this amount to individual pension accounts for contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, whose pension savings were under trust management of this investment portfolio manager as of the end of the year preceding the year in which the reimbursement is made.

5. The unified accumulative pension fund shall transfer pension assets to trust management of the investment portfolio manager, subject to simultaneous fulfillment of the following conditions:

1) presence of a written application by the contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, on (about) the choice (change) of the investment portfolio manager according to the form and with the attachment of documents that are established by the internal documents of the unified accumulative pension fund;

2) existence of an agreement on trust management of pension assets, as well as a custodial agreement concluded between the unified accumulative pension fund, the investment portfolio manager and the custodian bank;

3) pension savings of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, subject to transfer to trust management of the investment portfolio manager:

do not exceed fifty percent of the amount of pension savings on the individual pension account of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, as of the date of receipt of the application of this person on (about) the choice (change) of the investment portfolio manager.

Upon subsequent transfer to trust management of the investment portfolio manager, the amount of pension savings shall be determined taking into account previously transferred pension savings, with account to the investment income of the investment portfolio manager (an application is made no more than once a year from the date of pension savings transfer to trust management of the investment portfolio manager);

or

do not exceed the amount of pension savings at the expense of mandatory pension contributions and (or) mandatory occupational pension contributions on their individual pension accounts in the event that a pension annuity agreement has been concluded with an insurance company;

4) pension savings formed from voluntary pension contributions that are subject to transfer to trust management of the investment portfolio manager, do not exceed the available pension savings on the individual pension account for accounting for voluntary pension contributions;

5) the investment portfolio manager specified in the application of the contributor of mandatory pension contributions, the individual for whom the mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, complies with the requirements established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

6. The unified accumulative pension fund shall transfer pension assets to trust management of the investment portfolio manager within thirty calendar days after the date of receipt of the application referred to in subparagraph 1) of paragraph 5 of this article, in the size corresponding to the amount of pension savings specified in this application, taking into account the restrictions established by subparagraphs 3) and 4) of paragraph 5 of this article.

In cases of non-fulfillment of the conditions specified in part one of this paragraph, and (or) filing an incomplete package of documents, the unified accumulative pension fund, within five working days after the date of receipt of the application specified in subparagraph 1) of paragraph 5 of this article, shall not transfer pension assets to trust management of the investment portfolio manager.

7. The investment portfolio manager is not entitled to transfer pension assets that are under its trust management to another person for trust management.

8. An agreement on trust management of pension assets shall be terminated:

1) if the investment portfolio manager fails to eliminate the grounds for applying supervisory response measures within the time frames established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

2) in case of non-compliance of the investment portfolio manager with the requirements established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the management of pension assets in accordance with subparagraph 7) of Article 15 of this Code (in case of exclusion of the investment portfolio manager from the register of investment portfolio managers that meet the requirements of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the management of pension assets);

3) on the initiative of the investment portfolio manager, in the absence in his trust management of pension assets and liabilities on them;

4) in case of suspension or revocation of the license of the custodian bank that keeps and accounts for pension assets held in trust by the investment portfolio manager, and failure to conclude a new custodial agreement with another custodian bank within ten calendar days after the date of suspension or revocation of the license of the custodian bank.

9. When terminating the agreement on trust management of pension assets, the investment portfolio manager shall carry out procedures for the transfer of pension assets to trust management of the National Bank of the Republic of Kazakhstan in the manner and terms established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations in agreement with the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

10. The statutory regulations of the Republic of Kazakhstan on securities market shall be applied to investment portfolio managers in the part that does not contradict this Code.

11. Pension assets held in trust by the investment portfolio manager shall be kept and accounted for in the accounts of the unified accumulative pension fund in the custodian bank, which is chosen by the investment portfolio manager.

Custody and accounting for pension assets transferred to investment management by one investment portfolio manager must be carried out by one custodian bank.

The standard form of a custodial agreement concluded between the unified accumulative pension fund, an investment portfolio manager and a custodian bank is established by a regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Specificities of custody and accounting of pension assets held in trust by the investment portfolio manager are established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on securities market.

12. The list of financial instruments permitted for acquisition at the expense of pension assets held in trust by the investment portfolio manager shall be approved by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 38. Agreements on pension from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions of the contributor (recipient) with the unified accumulative pension fund and contingent pension accounts

1. Agreements on pension from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, which establish the rights, obligations, responsibilities and other legal relations of the unified accumulative pension fund and contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom the mandatory occupational pension contributions are transferred (pension payments recipients), are accession agreements, and shall be developed by the unified accumulative pension fund on the basis of this Code, approved by the internal document of the unified accumulative pension fund and posted on the Internet resource of the unified accumulative pension fund.

2. Opening of an individual pension account in the unified accumulative pension fund for recording mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions shall be made on the basis of lists of individuals provided by agents to the unified accumulative pension fund when transferring mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions or penalties in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

At the same time, information on citizenship, status, legal capacity, details of a valid identity document, residency registration in the Republic of Kazakhstan, telephone number of a cellular subscriber device registered on the "electronic government" web portal, and other information on an individual in case of their availability, necessary for implementation of the functions of the unified accumulative pension fund, envisaged by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall be retrieved by the unified accumulative pension fund from the relevant information systems of state bodies.

A contributor of mandatory pension contributions, an agent and an individual for whom the mandatory occupational pension contributions are transferred shall be considered to have acceded to the pension agreement at the expense of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions from the date of crediting the mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions or a penalty to the opened individual pension account for recording mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions. At the same time, the consent of the legal representative of a minor is not required to join the agreement on pension provision at the expense of mandatory pension contributions.

3. If an individual has an open individual pension account in the unified accumulative pension fund for recording mandatory occupational pension contributions, the re-opening of an individual pension account for accounting for mandatory professional pension contributions shall not be made.

At the same time, an agent who has paid mandatory occupational pension contributions in favor of an individual shall be considered to have acceded to the pension agreement at the expense of mandatory professional pension contributions from the day the mandatory occupational pension contributions or penalties are credited to the previously opened individual pension account for recording mandatory occupational pension contributions.

4. Opening of contingent pension accounts in the unified accumulative pension fund for recording the mandatory pension contributions of the employer shall be made on the basis of the list of individuals submitted by the agent to the unified accumulative pension fund when transferring the mandatory pension contributions of the employer in the manner established by the internal rules of the unified accumulative pension fund.

In the existence of a contingent pension account opened in the name of an individual in the unified accumulative pension fund, the employer's mandatory pension contributions shall be transferred to the previously opened contingent pension account.

Article 39. Custody and accounting of pension assets of the unified accumulative pension fund held in trust by the National Bank of the Republic of Kazakhstan

1. Pension assets of the unified accumulative pension fund shall be kept in custody and recorded on accounts with the National Bank of the Republic of Kazakhstan in accordance with the custodial agreement concluded between the National Bank of the Republic of Kazakhstan and the unified accumulative pension fund.

2. For the purposes of accounting and keeping pension assets of the unified accumulative pension fund the National Bank of the Republic of Kazakhstan shall have the right to open accounts with foreign custodians.

3. The National Bank of the Republic of Kazakhstan shall exercise control over the target allocation of pension assets of the unified accumulative pension fund as established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

4. The National Bank of the Republic of Kazakhstan shall keep records of all operations on the accumulation of pension assets, their placement, receipt of investment income as established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, and shall monthly update the unified accumulative pension fund on the status of its accounts.

Article 40. Rights and obligations of contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory pension contributions are made, employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, of pension payments recipients and agents

1. Contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, recipients of pension payments from the unified accumulative pension fund shall have the right to:

1) receive information on the status of their pension savings on any requested date from the date of opening the individual pension account through the personal account of the Internet resource of the unified accumulative pension fund and (or) the web portal of the "electronic government", also when personally contacting the unified accumulative pension fund without charging a fee, as prescribed in Article 55 and paragraph 5 of Article 262 of this Code, as well as change the method of obtaining information on the state of pension savings from the unified accumulative pension fund in the manner prescribed by the internal documents of the unified accumulative pension fund;

2) receive information on pension savings from mandatory pension contributions available for lump-sum pension payments;

3) receive information on the amount of pension savings available for transfer to trust management of the investment portfolio manager;

4) receive information on mandatory pension contributions of the employer;

5) appeal as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan, the decisions, actions (inaction) of the unified accumulative pension fund;

6) receive pension payments from the unified accumulative pension fund in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan at the pension payment time;

7) bequeath their pension savings in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

8) submit to the unified accumulative pension fund an application for the selection of an investment portfolio manager to transfer pension savings to it for trust management in the amount pursuant to subparagraph 3) of paragraph 5 of Article 37 of this Code, in the manner determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

9) submit to the unified accumulative pension fund an application for changing the investment portfolio manager to transfer their pension savings to trust management from one investment portfolio manager to another investment portfolio manager (at least one year from the date of transfer of pension savings to trust management of the investment portfolio manager);

10) submit an application to the unified accumulative pension fund for the return of pension savings held in trust by the investment portfolio manager to trust management of the National Bank of the Republic of Kazakhstan (not earlier than one year from the date of transfer of pension savings to trust management by the investment portfolio manager).

If pension savings were transferred several times into trust management by the same investment portfolio manager in accordance with the application for choosing the investment portfolio manager, then the return of pension savings into trust management by the National Bank of the Republic of Kazakhstan shall be carried out no earlier than one year from the date of initial transfer of pension savings into trust management;

11) receive information from the unified accumulative pension fund on investment portfolio managers and other information envisaged by the internal documents of the unified accumulative pension fund;

12) conclude a pension annuity agreement with an insurance organization at the expense of their pension savings;

13) submit to the unified accumulative pension fund an application for the selection of an investment portfolio manager to transfer to it for trust management the pension savings formed from voluntary pension contributions in the amount not exceeding the actual amount of pension savings on the individual pension account for recording the voluntary pension contributions;

14) exercise other rights under the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom the mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions are paid, and recipients of pension payments from the unified accumulative pension fund shall:

1) in the manner established by the Government of the Republic of Kazakhstan, notify the unified accumulative pension fund or the State Corporation of all changes affecting fulfillment of the obligations of the unified accumulative pension fund when making pension payments, within ten calendar days from the date of such changes;

2) fulfill other obligations in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. If an individual for whom the mandatory pension contributions of the employer are transferred does not meet the requirements provided for in paragraph 1 of Article 222 of this Code, the funds recorded in the conditional pension account shall be directed to reserve funds formed pursuant to paragraph 4 of Article 57 of this Code.

4. Agents shall have the right to receive confirmation from the State Corporation that the employee has an individual pension account as established by the Government of the Republic of Kazakhstan.

5. Agents are required to:

1) timely calculate, withhold (credit) and pay mandatory pension contributions, employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to the unified accumulative pension fund;

2) submit to the state revenue authorities lists of individuals in whose favor arrears are collected on mandatory pension contributions, mandatory pension contributions from the employer, mandatory occupational pension contributions, within the time frames established by paragraph 5 of Article 256 of this Code;

3) keep primary records of calculated, withheld (accrued) and transferred mandatory pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions for each employee in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) provide to contributors of mandatory pension contributions and employees in whose favor the employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions are paid, information on the calculated and withheld (accrued) amounts of mandatory pension contributions, employer's mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to the unified accumulative pension fund with a monthly notification on the constituent parts of the wages due to them over the respective term.

Footnote. Article 40 as amended by Article 263 of this Code (effective from 01.01.2024).

Article 41. Agreement on pension from voluntary pension contributions of a contributor of voluntary pension contributions (pension payments recipient) with the unified accumulative pension fund

1. Agreements on pension from voluntary pension contributions establish the rights, obligations, responsibilities and other legal relations of the unified accumulative pension fund and contributors of voluntary pension contributions (pension payments recipients).

The procedure for concluding and the standard form of agreement on pension from voluntary pension contributions shall be determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

2. Individual pension account shall be opened in the unified accumulative pension fund for recording voluntary pension contributions on the basis of lists of individuals submitted by agents to the unified accumulative pension fund when transferring voluntary pension contributions in the manner determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision financial market and financial organizations.

3. Individual pension account shall be opened in the unified accumulative pension fund for accounting for voluntary pension contributions on the basis of the initial contribution received by the unified accumulative pension fund from an individual in his favor or in favor of a third person when transferring voluntary pension contributions in the manner prescribed by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

4. A contributor of voluntary pension contributions (pension payments recipient) shall be considered to have acceded to the agreement on pension provision from voluntary pension contributions from the date of receipt of the voluntary pension contribution amount.

At the same time, the consent of the legal representative of a minor is not required to join the agreement on pension provision at the expense of voluntary pension contributions.

5. In the event that an organization providing mandatory deposit insurance transfers an unclaimed amount of guarantee compensation on a guaranteed deposit of a contributor (recipient) to the unified accumulative pension fund, an agreement on pension from voluntary pension contributions shall be concluded on the basis of the list of contributors (beneficiaries) with unclaimed amounts of guarantee compensation on guaranteed deposits, submitted by an organization providing mandatory guarantee of deposits, in the manner and terms established by the agreement concluded between the unified accumulative pension fund and the organization providing mandatory guarantee of deposits, pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan".

Chapter 6. VOLUNTARY ACCUMULATIVE PENSION FUNDS

Article 42. Organization of voluntary accumulative pension fund’s operation

1. A voluntary accumulative pension fund shall be created in the form of a joint stock company.

The voluntary accumulative pension fund shall operate on the license for managing an investment portfolio with the right to attract voluntary pension contributions, issued by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, and attract voluntary pension contributions in the manner and under the conditions established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations and an agreement on pension payment through voluntary pension contributions.

2. The founders and (or) shareholders of a voluntary accumulative pension fund may be individuals - residents of the Republic of Kazakhstan, legal entities.

A voluntary accumulative pension fund cannot act as a founder or shareholder of another voluntary accumulative pension fund.

3. The name of a voluntary accumulative pension fund must contain the words "voluntary accumulative pension fund".

It shall be allowed to abbreviate the name of a voluntary accumulative pension fund using the abbreviation "VAPF" in the name.

Legal entities, with the exception of a voluntary accumulative pension fund, shall be prohibited to use in their name the words "voluntary accumulative pension fund" in full and abbreviated form in any language.

4. The rules for carrying out the voluntary accumulative pension fund’s operations shall be approved by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 43. Rights and obligations of voluntary accumulative pension funds

1. Voluntary accumulative pension funds shall have the right to:

1) attract voluntary pension contributions;

2) receive commission fees for their operations;

3) on issues related to pension provision, represent the interests of the contributor (recipient) at his written request in court as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) lease out own property;

5) manage pension assets of the unified accumulative pension fund in accordance with the agreement on investment assets management concluded with the National Bank of the Republic of Kazakhstan;

6) independently carry out brokerage and (or) dealer activities in the securities market without the right to maintain customer accounts as a nominal holder on the basis of the license issued by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

7) provide pension services through biometric identification procedure in the manner determined by the internal document of the voluntary accumulative pension fund;

8) exercise other rights under the legislation of the Republic of Kazakhstan and the terms of the agreement on pension provision from voluntary pension contributions.

2. Voluntary accumulative pension funds are obliged to:

1) make pension payments to beneficiaries in the manner prescribed by the agreement on pension provision through voluntary pension contributions;

2) carry out individual accounting of pension savings and payments;

3) provide the contributor (recipient) with information on the state of his pension savings in the manner prescribed by the agreement on pension provision through voluntary pension contributions, and provide electronic and other ways of accessing information on his pension savings, in keeping with the provisions of Article 55 of this Code.

The method of transmission by a voluntary accumulative pension fund of information on the state of pension savings shall be determined by agreement with the contributor (recipient);

4) provide free consulting services to contributors (beneficiaries), as well as persons intending to conclude an agreement on pension provision through voluntary pension contributions with a voluntary accumulative pension fund, on the functioning of the accumulative pension system and investment portfolio management activities;

5) ensure confidentiality of information on the state of the pension savings of the contributor (recipient);

6) incur liability for breaking the legislation of the Republic of Kazakhstan in the pension provision and the terms of the agreement on pension provision through voluntary pension contributions in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

7) transfer the pension savings of a contributor (recipient) to another voluntary accumulative pension fund or the unified accumulative pension fund, or an insurance organization in the manner prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

8) publish in the media and place on its Internet resource financial statements and an audit report in the manner and terms established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations and the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting, other reporting and information about their activities in the manner determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations. At the same time, it shall not be allowed to publish information containing guarantees or promises of income from contributions to a voluntary accumulative pension fund, as well as other information prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

9) perform other obligations in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and the terms of the agreement on pension provision from voluntary pension contributions.

3. To protect the rights and interests of contributors, a voluntary accumulative pension fund shall be prohibited to:

1) make transactions, leading to breaching of the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan or the investment declaration of the voluntary accumulative pension fund;

2) carry out entrepreneurial activities, with the exception of the types of activities established by this article;

3) use pension assets for purposes not provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) make investment decisions on gratuitous alienation of pension assets;

5) use pension assets for fulfillment of their own obligations or obligations of third parties unrelated to the pension portfolio management;

6) sell (transfer) the assets held by it into the pension assets;

7) sell assets on credit;

8) receive, on loan agreements terms money or other property subject to return at the expense of pension assets, except for the cases when transactions with financial instruments are made in the trading systems of the organizers of trades in accordance with the investment declaration;

9) acquire pension assets managed by it, except for reimbursement of expenses and receipt of remuneration in accordance with the agreement on pension provision through voluntary pension contributions and the investment declaration of the voluntary accumulative pension fund;

10) indicate in advertising and media the information on profitability of pension assets of a voluntary accumulative pension fund for a period of less than one year;

11) pledge pension and (or) own assets;

12) issue securities other than shares;

13) provide loans by any means, except for acquisition of debt securities by a voluntary accumulative pension fund.

4. To ensure financial sustainability and solvency of voluntary accumulative pension funds, mandatory prudential standards shall be established. The list of prudential standards, their standard values, calculation methods shall be established by the regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

The list, forms of reporting on the implementation of prudential standards by voluntary accumulative pension funds, the terms and procedure for its submission to the National Bank of the Republic of Kazakhstan are established by the regulatory legal act of the National Bank of the Republic of Kazakhstan in agreement with the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 44. Pension rules and investment declaration of a voluntary accumulative pension fund

1. The pension rules of a voluntary accumulative pension fund shall comprise:

1) the procedure for changing and terminating agreements on pension provision through voluntary pension contributions;

2) the procedure and conditions for making pension contributions and payments;

3) liability for obligations of the voluntary accumulative pension fund to contributors (recipients);

4) the procedure for informing about the state of pension savings;

5) providing information to depositors (recipients) about the shareholders of the voluntary accumulative pension fund and the custodian bank;

6) other features of legal relations between the voluntary accumulative pension fund and contributors (recipients).

2. Investment of pension assets at the expense of voluntary pension contributions shall be made by the voluntary accumulative pension fund independently in accordance with the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations and the investment declaration.

3. The pension rules and the investment declaration of the voluntary accumulative pension fund, as well as amendments and additions to them, shall be approved by the management body of the voluntary accumulative pension fund.

Article 45. Agreement on pension provision from voluntary pension contributions of the contributor (recipient) with a voluntary accumulative pension fund

An agreement on pension provision from voluntary pension contributions shall be concluded between the voluntary accumulative pension fund and a contributor (recipient) in writing in accordance with the standard agreement on pension provision through voluntary pension contributions.

The procedure for concluding and the standard form of the agreement on pension provision from voluntary pension contributions are established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 46. Custody and accounting of pension assets of a voluntary accumulative pension fund in a custodian bank

1. Pension assets of a voluntary accumulative pension fund shall be in custody and accounted for on accounts of a custodian bank not affiliated with the voluntary accumulative pension fund in accordance with custodial agreement.

2. A custodial agreement shall be concluded between the custodian bank and the voluntary accumulative pension fund.

3. The form of a standard custodial agreement shall be developed and approved by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

4. The custodian bank shall exercise control over the targeted allocation of pension assets of the voluntary accumulative pension fund and is obliged to immediately notify the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, the voluntary accumulative pension fund and the stock exchange, if the transaction is concluded in its trading system, on non-compliance of the concluded transaction with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. The custodian bank shall keep records of all operations on the accumulation of pension assets, their allocations, receipt of investment income and monthly update the voluntary accumulative pension fund on the status of its accounts.

6. A voluntary accumulative pension fund must have one custodian bank.

7. The custodial agreement shall be terminated on the relevant decision of the executive body of the voluntary accumulative pension fund unilaterally at the request of the voluntary accumulative pension fund with notification of the custodian bank and completion of the procedure for transferring pension assets to a new custodian bank within twenty calendar days before the scheduled termination date.

8. Within thirty calendar days from the date of custodial agreement conclusion with a new custodian bank, the voluntary accumulative pension fund shall notify its depositors and agents of this by relevant publications in two printed editions and on its own Internet resource in Kazakh and Russian.

9. For a term of up to six months from the termination date of the custodial agreement between the voluntary accumulative pension fund, the former and new custodian banks, a corresponding agreement shall be concluded on the transfer by the former custodian bank of pension contributions incoming to it to the new custodian bank.

Article 47. Reorganization of a voluntary accumulative pension fund

1. Reorganization of a voluntary accumulative pension fund shall be made by decision of the general shareholders meeting with the permission of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations in the form of accession. The conditions and procedure for issuing permission for reorganization of a voluntary accumulative pension fund are established by the regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Specificities of reorganizing the voluntary accumulative pension fund with participation of the state, the national welfare fund and (or) the authorized body are determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

2. Reorganized voluntary accumulative pension fund shall have the right to attract voluntary pension contributions and make pension payments on the basis of a license of a voluntary accumulative pension fund that has joined another voluntary accumulative pension fund.

3. Pension assets and liabilities of the attached voluntary accumulative pension fund under agreements on pension provision from voluntary pension contributions are subject to transfer to the reorganized voluntary accumulative pension fund in the manner established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 48. Denial of a permit for reorganization of a voluntary accumulative pension fund

Grounds for non-issuance of a permit from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for reorganization of a voluntary accumulative pension fund shall be:

1) violation of the interests of contributors (recipients) resulting from the proposed reorganization;

2) breaching as a result of the proposed reorganization of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the competition protection;

3) non-compliance of documents provided for obtaining a permit from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for reorganization with legal requirements of the Republic of Kazakhstan.

Article 49. Liquidation of a voluntary accumulative pension fund

1. A voluntary accumulative pension fund shall be liquidated:

1) by decision of the general meeting of shareholders of the voluntary accumulative pension fund, subject to the permission of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, issued in the manner prescribed by it;

2) by a court ruling in cases provided for by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

2. The rules for conducting voluntary or forced liquidation, as well as transfer of pension assets and liabilities under pension provision agreements through voluntary pension contributions, shall be approved by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 50. Denial of a permit for voluntary liquidation of a voluntary accumulative pension fund

Grounds for non-issuance of a permit from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for a voluntary liquidation of a voluntary accumulative pension fund shall be:

1) non-compliance of documents for obtaining a permit from the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for liquidation with the legal requirements of the Republic of Kazakhstan;

2) presence of liabilities and current contracts on licensed types of activities;

3) insufficient funds to satisfy the claims of all creditors of the voluntary accumulative pension fund.

Article 51. Specifics of terminating the license for investment portfolio management with the right to attract voluntary pension contributions

1. In case of revocation of the license for managing an investment portfolio with the right to attract voluntary pension contributions, the voluntary accumulative pension fund shall transfer the voluntary pension savings of contributors (beneficiaries) to the unified accumulative pension fund in the manner established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of financial market and financial institutions.

2. Voluntary return of the license for managing an investment portfolio with the right to attract voluntary pension contributions shall be made on the basis of an application from the voluntary accumulative pension fund and only after fulfillment by the voluntary accumulative pension fund of all the obligations on this type of activity.

3. The rules for voluntary return of the license for managing an investment portfolio with the right to attract voluntary pension contributions, as well as the transfer of pension assets and liabilities under agreements on pension provision through voluntary pension contributions shall be established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Chapter 7. OPERATION PROCEDURE OF THE UNIFIED ACCUMULATIVE PENSION FUND AND VOLUNTARY ACCUMULATIVE PENSION FUNDS

Article 52. Pension assets of the unified accumulative pension fund and voluntary accumulative pension funds

1. Pension assets formed of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions shall include pension contributions, investment income, funds received as penalties and compensation for losses, minus commission.

2. The rights of individuals and legal entities to pension assets, formed of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions, shall be ranked as real rights as prescribed by this Code.

3. Seizure or foreclosure of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, penalties, pension assets and pension savings on the arrears of a contributor of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, recipients of pension payments, the State Corporation, the unified accumulative pension fund, custodian bank and persons to whom pension assets were transferred on the basis of an investment assets management agreement pursuant to paragraph 3 of Article 36 and Article 37 of this Code, shall not be allowed, including in cases of liquidation and (or) bankruptcy of the listed entities.

4. Pension assets formed from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions shall be used exclusively for:

1) allocation in financial instruments, the list of which is approved by the Government of the Republic of Kazakhstan;

2) allocation in financial instruments permitted for acquisition at the expense of pension assets transferred to trust management by the investment portfolio manager pursuant to Article 37 of this Code;

3) pension payments, including lump-sum pension payments from mandatory pension contributions to improve housing conditions and (or) pay for medical treatment pursuant to the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) transfer of pension savings to an insurance company under a pension annuity agreement in the manner prescribed by this Code and the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

5) transfer of pension assets for trust management to the investment portfolio manager pursuant to Article 37 of this Code;

6) transfer of pension savings at the expense of voluntary pension contributions from the unified accumulative pension fund to a voluntary accumulative pension fund, from a voluntary accumulative pension fund to the unified accumulative pension fund, as well as from one voluntary accumulative pension fund to another voluntary accumulative pension fund;

7) refund of erroneously credited pension contributions and other erroneously credited money;

8) payment of commission to the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds, the National Bank of the Republic of Kazakhstan managing the investment portfolio in the cases and in the amount established by this Code;

9) return of the unclaimed amount of guarantee compensation from the individual pension account of an individual for whom voluntary pension contributions (pension payments recipient) are transferred, based on a notification from the organization that provides mandatory guarantee of deposits, submitted in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan";

10) payment of brokerage commissions, exchange fees and other expenses associated with the purchase or sale of financial instruments on organized and unorganized securities markets.

Article 53. Pension assets generated from employer’s mandatory pension contributions

1. Pension assets formed from the employer's mandatory pension contributions shall comprise the employer's mandatory pension contributions, investment income, funds received as penalties and compensation for losses, less commission.

2. Pension assets formed at the expense of the employer's mandatory pension contributions shall not be the property of the agent and (or) the individual for whom the employer's mandatory pension contributions have been paid.

3. Seizure or foreclosure on the employer's mandatory pension contributions, penalties, pension assets formed of the employer's mandatory pension contributions, on arrears of the unified accumulative pension fund, the individual in whose name the conditional pension account is opened, the State Corporation, the custodian bank and investment portfolio manager shall not be allowed, including in cases of liquidation and (or) bankruptcy of the listed entities.

4. Pension assets formed from the employer's mandatory pension contributions shall be used exclusively for the following purposes:

1) placement in financial instruments, the list of which is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan and the investment declaration of the unified accumulative pension fund;

2) pension payments in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) payment of commission fees from investment income in the cases and in the amount established by this Code;

4) return of erroneously credited mandatory pension contributions of the employer.

Article 54. Master financial agreement, settlements under which are made from own funds and (or) pension assets of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds

The provisions of paragraph 1 of Article 51, Article 62 of this Code shall not apply to the offset of claims and (or) a liquidation netting on a transaction (transactions) within the master financial agreement, settlements under which are made from own funds and (or) pension assets of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds.

The parties to the master financial agreement shall make (apply) the offset of claims and (or) a liquidation netting on the transaction (transactions) under the master financial agreement in the manner and on the terms specified in the master financial agreement.

A net claim that has arisen (calculated) as a result of the offset of claims and (or) liquidation netting carried out (applied) in the manner and on the terms specified in the master financial agreement shall be satisfied on the general basis in accordance with the rules for settlements with creditors established by this Code and the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 55. Secrecy of pension savings

1. The secret of pension savings includes information on balances and on the movement of money on individual pension accounts of contributors (beneficiaries).

The unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds and the State Corporation shall guarantee the pension savings secrecy.

2. Officials, employees of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds, the State Corporation and other persons who, due to the performance of their official and functional duties, have gained access to information constituting the secret of pension savings, shall not disclose information constituting the secret of pension savings , and bear responsibility for their disclosure as required by the laws of the Republic of Kazakhstan, except for the cases referred to in paragraphs 3 and 4 of this article.

Exchange of information, including information constituting the secret of pension savings, between the National Bank of the Republic of Kazakhstan and the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations shall not be considered a disclosure of the secret of pension savings.

It is not disclosure of the secret of pension savings when an official of a state body or a person performing managerial functions in an organization submits documents and information containing the secret of pension savings as supporting documents and materials when sending a report on a criminal offense to the criminal prosecution body.

3. The secret of pension savings may be disclosed to a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments, any third party on the written consent of the contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom the mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, the recipient of pension payments, executed as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Notices of balances and cash flow on individual pension accounts may be issued to:

1) pre-trial investigation bodies - on criminal cases being processed by them;

2) courts - on the cases in their proceedings on the basis of a court ruling;

3) bailiffs - according to the enforcement documents in their production on the basis of a decision of a bailiff authorized by the prosecutor;

4) state revenue bodies - on issues related to the calculation, withholding (crediting) of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions;

5) the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations - on an issue that has arisen in connection with the application from a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments, or in connection with checking by him of the activities of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds;

6) prosecutor - on the basis of a decision on conducting an audit within his competence on the material under examination by him;

7) the authorized body for financial monitoring - for the purposes and in the manner prescribed by the Law of the Republic of Kazakhstan "On counteracting legitimization (laundering) of incomes received by illegal means and financing of terrorism";

8) representatives of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments - on the basis of a notarized power of attorney or an enforced court ruling;

9) State Corporation - to form a database of contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory occupational pension contributions are transferred, and to calculate the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified accumulative pension fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, with adjustment to inflation rate at the time the recipient acquired the right to pension payments, as well as for the provision of public services on the basis of an application by the pension payments recipient or his representative under a notarized power of attorney or an enforced court ruling;

10) the authorized state body - on an issue that arose in connection with the application from a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments;

11) audit organizations conducting an annual mandatory audit of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds;

12) to heirs - in the event of death of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments upon request, providing a certificate of inheritance right;

13) to notaries and foreign consular institutions - on inheritance cases being handled by them in the event of the death of a contributor of mandatory pension contributions, an individual for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred, a recipient of pension payments upon request.

Article 56. Secrecy of contingent pension accounts

1. The secrecy of contingent pension accounts opened in the name of individuals includes information on the amount of the employer's mandatory pension contributions and other receipts in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as information on the amount of pension payments from the employer's mandatory pension contributions for the respective financial year.

The Unified Accumulative Pension Fund and the State Corporation shall guarantee the secrecy of contingent pension accounts.

2. Officials, employees of the unified accumulative pension fund, the State Corporation and other persons who, due to the performance of their official and functional duties, have gained access to information constituting the secret of contingent pension accounts, shall not disclose them, except for the cases provided for in paragraphs 3 and 4 of this article.

Exchange of information, including information constituting the secret of contingent pension accounts, between the National Bank of the Republic of Kazakhstan and the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations shall not be considered a disclosure of the secrecy of conditional pension accounts.

It is not a disclosure of the secrecy of conditional pension accounts when an official of a state body or a person performing managerial functions in an organization submits documents and information containing the secrecy of contingent pension accounts as supporting documents and materials when sending a report on a criminal offense to the criminal prosecution body.

3. The secret of contingent pension accounts may be disclosed to an individual in whose name a contingent pension account is opened, to any third party on a written consent of the individual in whose name a contingent pension account is opened, as required by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Information constituting the secrecy of contingent pension accounts shall be issued to:

1) pre-trial investigation bodies - on criminal cases being processed by them;

2) courts - on the cases in their proceedings on the basis of a court ruling;

3) state revenue bodies - on issues related to the calculation (accrual) and transfer of the employer's mandatory pension contributions;

4) authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations - on the issue that arose in connection with the application from an individual in whose name a contingent pension account is opened, or in connection with his inspection of the activities of the unified accumulative pension fund;

5) prosecutor - on the basis of a decision on the conduct of an audit within his competence on the material under examination by him;

6) State Corporation - to form a database of individuals for whom the employer's mandatory pension contributions have been paid to the unified accumulative pension fund;

7) to the authorized state body - on the issue that arose in connection with the application from the individual in whose name the contingent pension account is opened;

8) audit organizations conducting an annual mandatory audit of the unified accumulative pension fund;

9) to representatives of an individual in whose name a contingent pension account is opened - on the basis of a notarized power of attorney or an enforced court ruling.

Article 57. Accounting and reporting of the unified accumulative pension fund and voluntary accumulation pension funds

1. The unified accumulative pension fund, in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall maintain accounting records and prepare financial statements, and also submit financial statements and primary statistical data to the National Bank of the Republic of Kazakhstan separately on:

1) pension assets formed at the expense of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions;

2) pension assets formed at the expense of mandatory pension contributions from the employer;

3) own funds intended to sustain financial and economic operation of the unified accumulative pension fund;

4) target savings and target assets formed through transfers from the National Fund of the Republic of Kazakhstan.

A voluntary accumulative pension fund shall maintain accounting records and prepare financial statements, and also submit financial statements and primary statistical data separately on its own funds and pension assets formed from voluntary pension contributions to the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Accounting for pension savings from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions on individual pension accounts of contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (pension payments recipients) are transferred, shall be carried out separately in the manner determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

3. Accounting for contingent pension liabilities shall be carried out in the manner determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

4. The procedure for the formation of contingent pension liabilities, including formation and use of reserve funds, their calculation method and structure shall be determined by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

5. To record pension assets and savings on an individual pension account and ensure reliability, safety and protection of information from unauthorized access, automated information systems shall be used as software for the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds.

Requirements for automated information systems for accounting for pension assets and savings are established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, as required by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Informatization".

6. Accounting for pension savings from voluntary pension contributions of individuals for whom voluntary pension contributions are transferred (pension payments recipients), shall be maintained by voluntary accumulative pension funds in the manner determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

7. Control over correctness of accounting for pension contributions and accrual of investment income to contributors of mandatory pension contributions, individuals for whom the mandatory pension contributions of the employer, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions are transferred (pension payments recipients), shall be conducted by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

8. The unified accumulative pension fund and voluntary accumulative pension funds are obliged to ensure the accounting and custody of documents used in accounting and reporting. The list of documents to be in custody and the terms of their custody are established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Footnote. Article 57 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2023 No. 40-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 58. Commission fees of the National Bank of the Republic of Kazakhstan, the unified accumulative pension fund managing the investment portfolio and voluntary accumulative pension funds

1. The size of the commission fee of the unified accumulative pension fund shall be set at 0.008 percent per month of pension assets, but not more than the amount determined as the product of 0.04-fold monthly calculation index established by the law on the republican budget and effective as of January 1 of the corresponding financial year, and of the number of individual pension accounts of contributors (beneficiaries) with pension savings on accounting for mandatory pension contributions opened in the unified accumulative pension fund as of the 1st day of the corresponding calendar month.

2. The maximum amount of the commission fee of the National Bank of the Republic of Kazakhstan shall be set within not more than 2.0 percent of the investment income.

3. The maximum amount of the commission fee of the investment portfolio manager shall be set within the limits not exceeding 7.5 percent of the investment income.

4. The maximum amount of the commission fee of a voluntary accumulative pension fund shall be set within no more than 15 percent of the investment income.

The procedure for collecting and the amount of the commission fee of voluntary accumulative pension funds shall be established by the agreement on pension provision from voluntary pension contributions.

5. The amount of the commission fee of the National Bank of the Republic of Kazakhstan shall be annually approved by the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

The amount of the commission fee of the investment portfolio manager shall be annually approved by the management body of this organization.

The amount of the commission fee of the National Bank of the Republic of Kazakhstan, the investment portfolio manager and the voluntary accumulative pension fund may change no more than once a year.

Article 59. Risk management and internal control system of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds

The unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds shall form a risk management and internal control system, which must contain:

1) powers and functional responsibilities for risk management and internal control of the board of directors, management board, units of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds, their responsibility;

2) internal policies and procedures of risk management and internal control;

3) limits on the allowable amount of risks;

4) internal procedures for reporting on risk management and internal control of the bodies of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds;

5) internal criteria for evaluating the risk management system efficacy.

The formation procedure of risk management and internal control system is established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Article 60. Audit of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds

1. Audit of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds shall be conducted by an audit organization authorized to conduct an audit in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on audit activities.

2. The auditor's report of the financial statements of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds shall not constitute a trade secret.

3. Based on the results of the mandatory annual audit of the unified accumulative pension fund, the audit organization shall prepare four audit reports on:

1) pension assets formed from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions and voluntary pension contributions;

2) pension assets formed from mandatory pension contributions of the employer;

3) own funds;

4) target savings and target assets formed through transfers from the National Fund of the Republic of Kazakhstan.

On the results of the mandatory annual audit of the voluntary accumulative pension fund, the audit organization shall draw up two audit reports on:

1) financial reporting on own assets;

2) financial reporting on pension assets.

4. The annual audit report on pension assets of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds shall comprise checking of the accounting procedure and preparation of financial statements in respect of pension assets of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds for compliance with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Expenses on the mandatory annual audit of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds shall be made at the expense of own funds of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds.

Footnote. Article 60 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2023 No. 40-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 61. Prohibition of advertising information that does not reflect actual situation

1. The Unified Accumulative Pension Fund, voluntary accumulative pension funds shall be prohibited to advertise activities that do not reflect the actual situation as of the day of its publication.

2. The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations shall be entitled to demand from the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds to make changes to advertising that does not reflect the actual situation, to stop it or to publish its refutation.

The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, in case of non-compliance with this requirement within the time established by it, shall have the right to make a publication about the falsehood of the information contained in the advertisement or clarify it at the expense of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension fund that published such an advertisement.

3. Information on profitability of pension assets may be provided only with an indication of the period over which the relevant investment revenue was raised.

Article 62. Limited remedial actions and sanctions applied by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations

1. Detection by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan, the revealed illegal actions or inaction of officials and employees of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension fund, as well as non-compliance with other requirements provided for by this Code, shall entitle the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations to apply one of the following limited remedial actions to the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds:

1) issue a binding written ordinance;

2) issue a written warning;

3) draw up a written agreement.

2. The procedure and conditions for applying limited remedial actions to the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds shall be determined by the regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

3. The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations shall have the right to suspend the license for managing an investment portfolio with the right to attract voluntary pension contributions for up to six months on any of the following grounds:

1) unreliability of the information on which the license was issued;

2) delay of the start of operation of the voluntary accumulative pension fund for more than a year from the date of the license issue;

3) systematic (three or more cases within twelve consecutive calendar months) non-fulfillment or improper fulfillment by a voluntary accumulative pension fund of obligations under agreements on pension provision from the voluntary pension contributions;

4) systematic (three or more cases within twelve consecutive calendar months) breach of the standards established by the authorized body and other norms and limits binding on the voluntary accumulative pension fund;

5) systematic (three or more cases within twelve consecutive calendar months) violation of the regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan, provisions of the pension rules and (or) the investment declaration of the voluntary accumulative pension fund;

6) breach of the requirement of limited remedial measures applied by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

7) refusal to sign a written agreement with the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

8) non-elimination by the voluntary accumulative pension fund of the violations indicated in the report of the audit organization on the audit, within three months from the date of receipt by the voluntary accumulative pension fund of the audit report;

9) non-provision or provision of deliberately misleading reports and information;

10) systematic (three or more cases within twelve consecutive calendar months) violation by the voluntary accumulative pension fund of the legislation of the Republic of Kazakhstan on combating the legalization (laundering) of illegally obtained income and financing of terrorism.

4. Suspension of the license shall entail a ban on attracting new investors.

Article 63. Requirements for senior employees of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds

1. The Unified accumulative pension fund and voluntary accumulative pension funds must create an internal audit service and form the following collegial bodies:

1) the board of directors - a management body;

2) the management board - the executive body.

The head and members of the management body, the head and members of the executive body, the chief accountant, with the exception of the first head and chief accountant of a separate subdivision of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension funds, other heads of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds, are recognized as managing employees of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds, coordinating and (or) monitoring the activities of one or more structural divisions of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds and having the right to sign documents submitted to the authorized body provided for by regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

2. For the purposes of this article, a candidate for the position of a senior employee means an individual who intends to hold the position of a senior employee of a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund, or a person elected to the position of a head or a member of a management body who is an independent director.

3. A person may not hold (may not be appointed or elected to) the position of a senior employee of a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund:

1) not having a higher education;

2) who does not have the work experience established by this article:

in international financial organizations, the list of which is established by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

and (or) in the field of regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

and (or) in the provision of financial services;

and (or) to conduct an audit of financial organizations;

and (or) in state bodies that regulate and control the economics and finance areas;

and (or) in the field of regulation of audit services of financial organizations;

and (or) in the field of software development used to automate the activities of financial organizations;

and (or) in foreign legal entities operating in the areas listed in this subparagraph;

3) not having an impeccable business reputation;

4) whose consent to the appointment (election) to the position of a senior employee was revoked and (or) who was suspended from performing official duties in this and (or) in another financial organization, banking, insurance holding, branch of a non–resident bank of the Republic of Kazakhstan, branch of an insurance (reinsurance) organization – non-resident of the Republic of Kazakhstan, a branch of a non–resident insurance broker of the Republic of Kazakhstan.

This requirement is applied within the last twelve consecutive months after the decision of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations to revoke consent to the appointment (election) to the position of a senior employee;

4-1) in respect of whom there is an enforced guilty verdict of the court for committing a corruption offence or who has been exempted from criminal liability for committing a corruption offence under paragraphs 3), 4), 9), 10) and 12) of part one of Article 35 or Article 36 of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan;

5) subjected to administrative penalty for committing a corruption offense within three years before the date of filing an application for approval for a leadership position.

The unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, when appointing (electing) executives, independently checks them for compliance with the requirements of this article, including taking into account information posted on the Internet resource of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

The assessment of business reputation for the presence or absence of an impeccable business reputation in relation to executives and candidates for positions of executives is carried out by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, including using reasoned judgment.

4. To comply with the requirement provided for in subparagraph 2) of part one of paragraph 3 of this article, it is necessary to have work experience for candidates for positions of:

1) the head of the executive body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least five years, including at least three years in a managerial position;

2) the head of the management body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least five years, including at least two years in a managerial position;

3) a member of the executive body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least three years, including at least two years in a managerial position;

4) a member of the management body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least two years, including at least one year in a managerial position;

5) a chief accountant of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least three years;

6) other managers of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund for at least one year.

For candidates for the positions of members of the executive body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, overseeing exclusively security issues, administrative and economic issues, information technology issues, the work experience specified in subparagraph 2) of part one of paragraph 3 of this article is not required.

The work experience defined by this paragraph does not include work in the divisions of a financial organization related to ensuring its security, carrying out administrative and economic activities, the development of information technologies (with the exception of the head of the information technology and (or) information security development division), work in a mutual insurance company and an organization engaged in microfinance activities.

For a member of the Government of the Republic of Kazakhstan, deputy head of the central executive body of the Republic of Kazakhstan, who is a candidate for the position of the head of the management body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, more than fifty percent of the outstanding shares of which directly or indirectly belong to the state and (or) the national management holding, the length of service specified in this article is not required.

5. For the purposes of sub-paragraphs 1), 2), 3), 4) of part one of paragraph 4 of this article, a managerial position means the positions of the head and members of the management body, the head and members of the executive body, the head, deputy head of an independent structural unit, as well as a separate subdivision of organizations operating in the areas specified in subparagraph 2) of part one of paragraph 3 of this article.

6. Documents for obtaining consent to the appointment (election) of a senior employee of a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund may be submitted by a candidate for the position of a senior employee or a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund.

The consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the appointment (election) of a senior employee of a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund may be issued for one or more positions, provided that the candidate for the position of a senior employee meets the requirements for these positions.

The consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations to the appointment (election) of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund entitles to hold the position of a senior employee without re-approval and is terminated in the following cases:

1) non-appointment (non-election) of an agreed candidate for the position of a senior employee in a unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund within twelve months from the date of consent or dismissal from office (termination of powers) of a senior employee;

2) withdrawal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of consent to the appointment (election) to the position of the head of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund.

7. A candidate for the position of a senior employee is not entitled to perform the relevant functions without the approval of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

The prohibition established by part one of this paragraph does not apply to a person elected to the position of the head or a member of the management body, who is an independent director, who has the right to perform the relevant functions without the consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for no more than sixty calendar days from the date of his election.

The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations considers the documents submitted for the issuance of consent to the appointment (election) of senior executives of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, within thirty working days from the date of submission of the full package of documents in accordance with the requirements of the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

It is prohibited to perform the duties (replacement of a temporarily absent) of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund by a person who does not have the consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for appointment (election) to the position of a senior employee, with the exception of cases when the duties of the head of the management body are imposed on a member of the management body or the head of the executive body - on a member of the executive body for a period not exceeding sixty calendar days.

8. A candidate for the position of the head or a member of the management body of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, who is an independent director, may be approved both before his election to the specified position and after.

When approving the head or a member of the management body of the unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund, who is an independent director, after his election, the documents for approval must be submitted to the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations within the time period established by part two of paragraph 7 of this article.

Upon expiration of the period specified in this paragraph, and in case of failure to submit a complete package of documents for approval to the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations, or refusal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations to approve, the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund is obliged to take measures to terminate the powers of this senior employee.

9. When the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations uses a reasoned judgment regarding a candidate for the position of a senior employee in accordance with Article 13-5 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On state regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations", the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations notifies the person who submitted documents for approval of a candidate for the position of a senior employee, on the formation of a reasoned judgment in relation to a candidate for the position of a senior employee.

The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations suspends the term of consideration of documents submitted for obtaining consent to the appointment (election) of candidates for the positions of managers of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, when the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations forms a reasoned judgment in relation to these candidates for the positions of managers. This period is suspended from the date of sending the draft reasoned judgment to the person who submitted the documents for approval of the candidate for the position of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, until the date of the decision of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations using the reasoned judgment.

10. The procedure for issuing the consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations for the appointment (election) of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund, including criteria for the absence of impeccable business reputation, documents required to obtain consent, are established by regulatory legal acts of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

11. The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations refuses to grant consent to the appointment (election) of senior executives of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund on the following grounds:

1) non-compliance of candidates for senior positions with the requirements established by this Article, subparagraph 20) of Article 1, paragraph 4 of Article 54 and paragraph 2 of Article 59 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On joint stock companies" and Article 9 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On accounting and financial reporting" or a regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

2) negative test result.

Negative test results are:

the test result of a candidate for the position of a senior employee is less than seventy percent of the correct answers;

violation by a candidate for the position of a senior employee of the testing procedure determined by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

failure to appear for testing at the appointed time during the period of approval of a candidate for the position of a senior employee by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

3) failure to remove the comments of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations or submission of documents modified taking into account the comments of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations after the expiration of the period established by the regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

4) violation of the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan for the election (appointment) of a candidate for the position of the head or a member of a management body who is an independent director;

5) submission of documents after the expiration of the period established by part two of paragraph 8 of this article, during which a candidate for the position of the head or a member of the management body, who is an independent director, holds his position without the consent of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

6) when the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations has information (facts) about the commission of actions by the candidate for the position of a senior employee recognized as those committed for the purpose of manipulation in the securities market and (or) caused damage to a third party (third parties).

This requirement is applied within one year from the date of occurrence of the earliest of the listed events:

recognition by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of the actions of a candidate for the position of a senior employee as committed for the purpose of manipulation in the securities market;

receipt by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of facts confirming the damage caused to a third party (third parties) as a result of such actions;

7) the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations has information that the candidate for the position of a senior employee was an employee of a financial organization in respect of which the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations applied supervisory response measures and (or) imposed administrative penalty for an administrative offense provided for in Article 259 of the Code of the Republic of Kazakhstan on administrative offenses, for committing actions, recognized as those committed for the purpose of manipulating the securities market, and (or) by an employee of a financial institution whose actions caused damage to the financial organization and (or) to a third party (third parties) involved in the transaction.

This requirement is applied within one year from the date of the occurrence of the earliest of the listed events:

recognition by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of the actions of a financial organization as those committed for the purpose of manipulation in the securities market;

receipt by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of facts confirming the damage caused by the actions of a candidate for the position of a senior employee to a financial organization and (or) a third party (third parties).

For the purposes of this subparagraph, an employee of a financial organization means a senior employee or a person who performed his duties and (or) a stock exchange trader whose competence included making decisions on issues that entailed the above violations.

The information specified in sub–paragraphs 6) and 7) of part one of this paragraph, including the information received by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations from the financial supervisory authority of the state whose resident is a non-resident financial organization of the Republic of Kazakhstan.

12. The unified accumulative pension fund or the voluntary accumulative pension fund is obliged to notify the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations within five working days from the date of the decision of the relevant body of the unified accumulative pension fund or the voluntary accumulative pension fund of all changes that have occurred in the composition of the executives, including their appointment (election), transfer to another position, termination of the employment contract and (or) termination of powers, on bringing a senior employee to administrative responsibility for committing a corruption offense, as well as on changes in the surname, first name, patronymic (if it is indicated in the identity document) of the senior employee with copies of supporting documents attached.

If a senior employee is brought to criminal responsibility, the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund notifies the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations within five working days from the day when this information became known to the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund.

13. The authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations revokes the issued consent to the appointment (election) to the position of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund on the following grounds:

1) identification of false information on the basis of which consent was issued;

2) systematic (three or more times within twelve consecutive calendar months) violation by the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension fund of the requirements provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on countering the legalization (laundering) of proceeds from crime and financing of terrorism;

3) removal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations from performance of official duties of the persons referred to in this article on the basis of sufficient data to recognize the actions (inaction) of the specified executive employee (employees) of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund as not meeting the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) removal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations from the performance of official duties of the persons referred to in this article on the basis of sufficient data to recognize the actions of the specified executive employee (employees) of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund as not meeting the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the event of their removal by the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension fund from the performance of official duties or dismissal before removal from the performance of official duties of these persons by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

5) the presence of an outstanding or unspent criminal record;

6) non-compliance of senior employees with the requirements established by this Article, subparagraph 20) of Article 1, paragraph 4 of Article 54, paragraph 2 of Article 59 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On joint stock companies" and Article 9 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On accounting and financial reporting" or a regulatory legal act of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations.

Withdrawal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of consent to the appointment (election) of a senior employee of the unified accumulative pension fund or voluntary accumulative pension fund is the basis for revocation of previously issued (issued) consent (consents) to this senior employee in other financial organizations, banking, insurance holdings, branches of insurance (reinsurance) organizations – non-residents of the Republic of Kazakhstan, branches of insurance brokers – non–residents of the Republic of Kazakhstan, branches of non-resident banks of the Republic of Kazakhstan.

A unified accumulative pension fund or a voluntary accumulative pension fund is obliged to terminate an employment contract with a senior employee or, in the absence of an employment contract, to take measures to terminate the powers of a senior employee in the following cases:

1) withdrawal by the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations of consent to the appointment (election) to the position of a senior employee;

2) violations of the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan for the election (appointment) of a candidate for the position of a senior employee.

Footnote. Article 63 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 8. SOCIAL WORKERS

Article 64. Status and peculiarities of work of social workers

1. A person has the status of a social worker when carrying out professional activities in the field of providing special social services.

2. A social worker who assesses and determines the need for special social services prepares a conclusion on provision of special social services, taking into account the individual characteristics of persons in need of special social services, and ensures the confidentiality of information about the health status of the person, the diagnosis, the degree of disability and personal data of recipients of special social services.

3. A social worker providing special social services adheres to the conclusion of a social worker on the assessment and determination of the need for special social services and provides services in accordance with the standards for provision of special social services.

4. A social worker, with the informed consent of the recipient of special social services or his legal representative, has the right to provide information about the recipient of special social services for rehabilitation activities.

5. The regulatory burden on a social worker is established by authorized state bodies, as well as taking into account the individual needs of recipients of special social services in accordance with the standards for provision of special social services in the field of social protection of the population, education and health.

6. The system of remuneration, official salaries, bonuses, allowances and other payments of an incentive nature to a social worker engaged in professional activity in state organizations is determined in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan in accordance with the list of positions.

Social workers maintained at the expense of the state budget, basic paid annual leave and health benefits are provided in accordance with the labor legislation of the Republic of Kazakhstan.

The remuneration of a social worker engaged in professional activity in private organizations is determined by their founders or an authorized person in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

7. In order to carry out professional activities, a social worker must meet the qualification requirements determined by professional standards approved by the relevant authorized bodies in coordination with the authorized state body.

8. Social workers for carrying out professional activities undergo certification, according to which the qualification categories are assigned (confirmed) in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

9. The certification program for social workers is developed by the authorized bodies in accordance with the professional standard.

Article 65. Rights and obligations of social workers in carrying out professional activity

1. Social workers, when carrying out their professional activities, have the right to:

1) free choice of methods and forms of organization of activities in the field of providing special social services, subject to compliance with the standards for provision of special social services;

2) protection from unlawful interference and obstruction by officials and other persons;

3) respect for the profession and proper behavior on the part of recipients of special social services and their parents or other legal representatives;

4) organizational and logistical support and creation of the necessary conditions for implementation of professional activities;

5) implementation of scientific, research, creative activities, development and submission of recommendations on introduction of new methods and technologies in the practice of social work;

6) participation in the discussion of issues aimed at improving the quality of social services, including those related to the professional activities of a social worker;

7) professional development at least once every five years;

8) continuous professional development;

9) early assignment of a qualification category;

10) encouragement for success in professional activity;

11) internships on international scholarships and grants to maintain and improve professional skills in the manner and under the conditions defined by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

12) other rights provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. A social worker who evaluates and determines the need for special social services, except for the rights established by paragraph 1 of this Article, has the right:

1) to request and receive the necessary information from state and local executive bodies, including through information systems;

2) to involve the necessary specialists to assess and determine the need for special social services;

3) to involve the necessary specialists of another profile or higher qualifications for consultation.

3. Social workers are not entitled to:

1) recommend to recipients of special social services certain objects of retail sale of medicines and medical devices, organizations providing special social services, or rehabilitation measures for the purpose of personal interest in receiving remuneration for their services;

2) promote medicines and medical devices, types of special social services and rehabilitation activities with the participation of suppliers, except for scientific and practical conferences and specialized seminars.

4. Social workers are obliged:

1) to prevent the occurrence of the need for special social services in accordance with their qualifications, official duties;

2) to provide special social services in accordance with their qualifications, job responsibilities;

3) to ensure the quality of special social services provided;

4) not to disclose professional secrets;

5) not to discriminate against the recipient of special social services;

6) immediately inform law enforcement agencies about the facts of actions of the recipient of special social services or actions (inaction) against them containing signs of a criminal or administrative offense to the social protection organizations, as well as about the facts of violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan, which became known to them in connection with professional activities;

7) to advise parents or other legal representatives of recipients of special social services on the provision of special social services;

8) to pass certification at least once every three years;

9) to draw up an individual plan for the provision of special social services;

10) to comply with the norms of professional ethics of social worker;

11) to undergo mandatory periodic medical examinations in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

12) to respect the honor and dignity of recipients of special social services and their parents or other legal representatives;

13) to perform other duties provided for by this Code and the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 66. Professional secret of a social worker

1. Information about individual characteristics, health status, disease diagnosis, degree of disability, as well as personal data of recipients of special social services constitute a professional secret of a social worker.

2. With the informed consent of the recipient of special social services or his legal representative, it is allowed to submit information to third parties constituting a professional secret of a social worker for rehabilitation measures.

3. The submission of information constituting a professional secret of a social worker without the consent of the recipient of special social services is allowed in the following cases:

1) subjects engaged in medical activities, for the purpose of examination and treatment of a person who is not capable of independent expression of will, in the absence of a legal representative;

2) at the request of the pre-trial investigation bodies, the prosecutor, the lawyer and (or) the court in connection with the investigation or trial;

3) when providing special social services to a minor or incapacitated person to inform his legal representative;

4) when conducting inspections of compliance with the law by the prosecutor's office in accordance with the procedure established by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On the prosecutor's office".

4. The following is not a disclosure of the professional secret of a social worker:

1) transfer of a backup copy of an electronic information resource to a single platform for the backup storage of electronic information resources in accordance with the procedure and deadlines determined by the authorized body in the field of information security, except in cases when such electronic information resources contain information related to intelligence, counterintelligence activities and security measures to ensure the security of protected persons and objects, the transfer of which is carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on state secrets;

2) exchange of information using information and communication technologies for the purpose of providing special social services and carrying out the activities of law enforcement and special state bodies.

Article 67. Professional ethics of social worker

1. The professional ethics of the behavior of a social worker is based on the principles of legality, integrity, responsibility, respect for the honor and dignity of the individual.

2. Violation of professional ethics of behavior of a social worker entails disciplinary responsibility of a social worker in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

3. Violation of professional ethics of behavior of a social worker is considered by the Council on professional ethics of social workers in the manner determined by the organization providing special social services.

Article 68. Restrictions related to the performance of professional activities of a social worker

The following persons are not allowed to engage in the professional activities of social workers:

1) those deprived of the right to carry out the professional activity of a social worker in accordance with a court verdict that has entered into legal force;

2) those recognized by a court decision as incompetent or with limited legal capacity;

3) those having medical contraindications, as well as with mental, behavioral disorders (diseases), including those related to the use of psychoactive substances, registered in organizations providing medical care in the field of mental health;

4) on the basis of other restrictions provided for by the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

Article 69. Ensuring the professional activity of social workers

When performing professional activities by social workers, it is not allowed:

1) involving them in types of work not related to professional duties, except in cases provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan;

2) requesting from them reports or information not provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of social protection;

3) conducting inspections not provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 70. Social guarantees for social workers

1. Social workers are guaranteed:

1) housing, including office and (or) dormitory, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) land plots for individual housing construction in accordance with the procedure provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan. Social workers, engaged in professional activities in rural settlements, receive land plots for individual housing construction in a priority manner provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) paid annual labor leave in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan;

4) a health improvement allowance in the amount of at least one official salary once in a calendar year when they are granted another labor leave;

5) compensation for damage caused to life and health in the performance of labor (official) duties, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) reimbursement by the employer of transportation costs associated with travel for social workers providing special social services at home.

2. A social worker engaged in professional activity in a rural settlement:

1) by decision of local representative bodies, salaries and tariff rates are established, increased by at least twenty-five percent in comparison with the rates of social workers engaged in professional activities in urban conditions;

2) social assistance is provided for the payment of utilities and the purchase of fuel at the expense of budgetary funds in the manner and amounts approved by local representative bodies.

3. A social worker who has arrived to carry out professional activities and live in rural settlements, by decision of local representative bodies, is provided with a relocation allowance and social assistance for the purchase or construction of housing.

4. Local executive bodies have the right to establish compensation payments to a social worker for renting housing and utilities, full or partial payments for the purchase of vouchers for sanatorium treatment and recreation, as well as other benefits aimed at social assistance of a social worker.

5. For conscientious work and exemplary performance of their professional duties, the social worker gets incentives provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as the internal regulations of the organization providing special social services.

6. Local executive bodies have the right to establish additional measures to encourage social workers through the establishment of local insignia and honorary titles with or without payment of one-time remuneration and other forms of incentives, including for holidays established in the Republic of Kazakhstan.

The description, the procedure for awarding local insignia and honorary titles, including the amount of lump-sum remuneration payments, are determined by the local executive body.

THE SPECIAL PART SECTION 3. DIRECTIONS OF SOCIAL PROTECTION OF THE POPULATION AND THE PROCEDURE FOR THEIR IMPLEMENTATION Chapter 9. SOCIAL PROTECTION OF PERSONS (FAMILIES) WITH CHILDREN Paragraph 1. General provisions

Article 71. The right to social protection of persons (families) with children

1. Persons (families) with children have the right to social protection in the form of:

1) social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children);

2) a one–time state allowance in connection with the birth of a child (hereinafter - the birth allowance);

3) monthly state allowance for child care upon reaching the age of one and a half years (hereinafter referred to as the care allowance);

4) social payment in case of loss of income in connection with the care of a child upon reaching the age of one and a half years (hereinafter – social payment for care);

5) subsidizing additionally established mandatory pension contributions in favor of recipients of social benefits in case of loss of income in connection with the care of a child upon reaching the age of one and a half years at the expense of budgetary funds (hereinafter – budgetary subsidies);

6) monthly state allowance to large families with four or more minor children living together, including children studying full-time in general education or professional programs in organizations of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education, after they reach the age of eighteen until the graduation of educational organizations (but not more than until the age of twenty three) (hereinafter referred to as the allowance for a large family);

7) monthly state allowance for mothers with many children, awarded with "Altyn Alka", "Kumisalka" pendants or who previously received the title of "Mother Heroine", awarded with the orders of "Maternal Glory" of the I and II degrees (hereinafter - the awarded mother's allowance).

2. The rights provided for in this Article shall be exercised in the manner and under the conditions provided for by this Code.

3. The employer pays maternity leave, leave to employees who have adopted a newborn child (children), with the preservation of the average salary, if this is provided for by the terms of labor and (or) collective agreements, an act of the employer, minus the amount of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

4. By decision of local executive bodies, additional social assistance measures may be provided to families with children.

Article 72. Procedure for appointment and implementation of social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), payment of birth allowances, social care payments, care allowances, benefits for large families, the awarded mother’s allowance

1. The basis for the appointment of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), birth allowances, social care benefits, care benefits, benefits for large families, the awarded mother’s allowance (hereinafter – social benefits and benefits to families with children) is an application of a person entitled to social benefits and allowances to families with children, or his legal representative.

Submission of an application for the appointment of social benefits and allowances to families with children is not required when they are appointed through a proactive service in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On public services".

2. The authorized state body shall determine the procedure for:

appointment and payment of state birth allowance, care allowance, allowances for large families, allowances to the awarded mother;

calculation (determination) of the size, appointment, implementation, suspension, recalculation, renewal, termination and revision of the decision on the appointment (refusal to appoint) of social benefits for loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), social benefits for loss of income due to care for a child upon reaching the age of one and a half years;

subsidizing mandatory pension contributions to recipients of social benefits in the event of loss of income in connection with the care of a child upon reaching the age of one and a half years.

Article 73. Refusal to accept an application and appoint social benefits and allowances to families with children

1. The grounds for refusal to accept an application for appointment of social benefits and allowances to families with children are:

1) obtaining information from the information system of the authorized state body confirming the facts of appointment, implementation of social payments and payment of benefits to families with children, submission of an application or consent through a proactive service for their appointment;

2) submission by the applicant of an incomplete package of documents in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and (or) expired documents, and (or) documents that expire on the day of the decision on the appointment or refusal to assign social benefits and allowances to families with children;

3) inconsistency of information on the identity document (except for its replacement according to the legislation of the Republic of Kazakhstan, confirmed by information from state information systems) with the documents necessary for their appointment;

4) lack of the right to assign social benefits and allowances to families with children;

5) the absence of the applicant's consent to access the personal data of restricted access, which are required for the appointment of social benefits and allowances to families with children.

2. The grounds for refusal to assign social benefits and allowances to families with children are:

1) establishing the unreliability of documents and (or) information, including those obtained from state information systems, necessary for the appointment of social benefits and allowances to families with children;

2) non-compliance of documents and (or) information necessary for the appointment of social benefits and allowances to families with children with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) failure to submit the document requested by the Fund during verification and (or) the information necessary for the appointment of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), social care payments.

Article 74. Rights and obligations of the recipient of social benefits and allowances to families with children

1. The recipient of social benefits and allowances to families with children has the right:

1) to request and receive free information from the State Corporation and the Fund on the procedure for assigning and receiving social benefits and allowances to families with children;

2) to appeal against decisions, actions (inaction) of state bodies, the State Corporation and the Fund in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The recipient of social benefits and allowances to families with children is obliged to:

1) provide complete and reliable information for the appointment of social benefits and allowances to families with children, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) during the period of receiving social benefits and allowances to families with children, inform the State Corporation about the circumstances that may serve as a basis for changing the amount of birth allowance, care allowance, allowances for large families, allowances to the awarded mothers, social care payments, within ten working days from the date of occurrence of such changes.

In the case when the recipient has not informed in a timely manner about the circumstances affecting the amount of birth allowance, care allowance, allowances for large families, allowances to the awarded mothers, social care payments, their amounts are reviewed from the moment of occurrence of these circumstances, but not earlier than the date of their appointment;

3) to refund excessively credited (paid) amounts of social benefits and allowances to families with children on a voluntary basis, and in case of refusal – in court on the basis of a court decision that has entered into legal force.

Article 75. Changing the recipient

In cases of death (recognized by the court as missing or declared dead), deprivation or restriction of parental rights, serving a prison sentence, reversal of a court decision declaring missing the recipient of social benefits for care, care benefits, benefits for a large family, the payment shall be made to the legal representative of a child (children) or a person appointed as a guardian (trustee), if the grounds for receiving them are preserved, with the exception of cases of putting the child (children) on full state support, on the basis of documents provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 75 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 76. Deductions from social benefits and allowances to families with children

1. Mandatory pension contributions in the amount of 10 percent are withheld from social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), social care payments and are transferred to the unified accumulative pension fund in accordance with this Code.

2. Deductions from social payments and allowances to families with children are not made in the order of enforcement proceedings.

3. Excessively credited (paid) amounts of social care benefits upon their further receipt are deducted from the amounts due for payment on the basis of the recipient's application.

Paragraph 2. Social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children)

Article 77. The right to social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children)

1. Social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) are assigned to a participant of the compulsory social insurance system from the date of the right to social payment.

2. The right to social benefits arises:

in case of loss of income due to pregnancy and childbirth – from the date of maternity leave specified in the temporary disability certificate;

in case of loss of income in connection with the adoption of a newborn child (children) – from the date of leave to employees who adopted a newborn child (children) specified in the temporary disability certificate.

3. Social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) are assigned for the entire period specified in the temporary disability certificate issued in accordance with the procedure determined by the authorized body in the field of healthcare.

Residents of the city of Baikonur who are participants in the compulsory social insurance system, social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) are assigned on the basis of a temporary disability certificate issued in accordance with the procedure provided for in part one of this paragraph, or issued by federal healthcare organizations of the Russian Federation and their divisions located on the territory of the city of Baikonur, for the period of leave due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

4. The terms of applying for the appointment of social payments for loss of income in connection with pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), as well as for recalculation of social payments for loss of income in connection with pregnancy and childbirth in complicated childbirth, the birth of two or more children may not exceed twelve months from the date of the right to social benefits.

Recalculation of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth is carried out in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

5. In case of receipt of social contributions to the Fund for the period that was adopted for calculating social payments for loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), after the date of applying for their appointment, the recalculation of the amount of assigned social payments for loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption (adoption) of a newborn child (children) to the recipient is not made.

6. The amounts of social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), not received in a timely manner or not received in full due to the fault of the State Corporation and (or) the Fund, are paid for the past time from the date of the right to social payments without time limits.

Article 78. The amount of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children)

1. The amount of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children) is determined by multiplying the average monthly amount of income recorded as an object of calculation of social contributions by the corresponding coefficient of the number of days of disability in accordance with the procedure determined by the authorized state body, and is paid at the expense of the assets of the Fund.

2. The average monthly amount of income recorded as an object of calculation of social contributions is determined by dividing the amount of income from which social contributions were made for the last twelve calendar months (regardless of whether there were breaks in social contributions during this period) preceding the month in which the right to social payment occurred, by twelve.

At the same time, income received during periods of labor, entrepreneurial activity, private practice by types of activities to which, by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan, a correction factor of 0 was applied to the rate of social contributions is taken into account when determining the average monthly amount of income on the basis of an income certificate issued by the payer.

Periods of receiving social benefits in case of loss of income due to restrictions on activities for the period of the state of emergency, restrictive measures are excluded from the calculation of the average monthly income and are replaced by other months immediately preceding the beginning of the period of determining the average monthly income.

The coefficient of the number of days of disability is determined by dividing the number of days for which a temporary disability certificate has been issued in connection with pregnancy and childbirth, as well as adoption of a newborn child (children) by thirty calendar days.

3. Social contributions received from income recognized as illegal on the basis of judicial acts and acts of the pre-trial investigation body, paid for the period taken into account when determining the amount of social benefits, are not taken into account in subsequent applications of a participant in the compulsory social insurance system for the appointment of social benefits in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption (adoption) a newborn child (children).

4. If the payer has not made a refund of excessively (erroneously) paid social contributions in the terms and cases determined by the authorized state body, when calculating the amount of social payments in case of loss of income due to pregnancy and childbirth, adoption of a newborn child (children), the amount of excessively (erroneously) paid social contributions are not taken into account.

Paragraph 3. Birth allowance

Article 79. Right to birth allowance

1. Birth allowance is provided to citizens of the Republic of Kazakhstan permanently residing in the Republic of Kazakhstan, candas, as well as foreigners whose right to receive benefits is provided for by an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan, having children born, adopted (adopted), as well as children taken into custody, from the date of the child's birth.

2. The birth allowance is assigned from the date of application. If two or more children are born, a birth allowance is assigned and paid for each child.

3. The terms of applying for the appointment of a birth allowance may not exceed eighteen months from the date of birth of the child.

Article 80. The amount of the birth allowance

1. The birth allowance is paid at the expense of budgetary funds in the following amounts:

for the first, second, third child – 38.0 monthly calculation index;

for the fourth and more child – 63.0 monthly calculation index.

2. The birth allowance is paid taking into account the change in the size of the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Paragraph 4. Care allowance

Article 81. Right to care allowance

1. A care allowance is provided to citizens of the Republic of Kazakhstan permanently residing in the Republic of Kazakhstan, candas, as well as foreigners whose right to receive benefits is provided for by an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Persons (families) who have children born alive, adopted (adopted), as well as children taken into custody, step-children, if they are not registered in the family of another parent, have the right to receive care benefits in cases where the person caring for the child is not a participant in the compulsory social insurance system.

3. When assigning a family care allowance, children in respect of whom parents are deprived or restricted in parental rights are not taken into account.

The care allowance is not assigned to children who are on full state support.

4. The care allowance is assigned:

1) from the date of birth of the child indicated in the child's birth certificate, upon reaching the age of one and a half years inclusive;

2) persons (families) who have adopted (adopted) children, as well as children taken into custody, – from the date of entry into legal force of a court decision on the adoption of a child (children) or from the date of establishment of guardianship upon reaching the age of one and a half years;

3) Candas – from the date of birth of the child, but not earlier than the date of establishment of the status of candas.

5. In the case of caring for two or more children under the age of one and a half years, a care allowance is assigned and paid for each child.

6. In case of death of a child under the age of one and a half years, payments are made by the month of death inclusive.

7. In case of applying for the appointment of a care allowance after the death of a child under the age of one and a half years, the care allowance is assigned by the month of death inclusive.

8. The terms of applying for the appointment of a care allowance may not exceed eighteen months from the date of birth of the child.

Article 82. The amount of the care allowance

1. Monthly care allowance is paid at the expense of budgetary funds in the following amounts:

for the first child – 5.76 monthly calculation index;

for the second child – 6.81 monthly calculation index;

for the third child – 7.85 monthly calculation index;

for the fourth or more child – 8.90 monthly calculation index.

2. The care allowance is paid taking into account the change in the size of the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Article 83. Suspension, renewal and termination of the payment of care allowance

1. The payment of the care allowance is suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) the absence of expenditure transactions for three or more months on the recipient's bank account. In this case, the payment of the care allowance is resumed from the date of suspension;

2) departure of the recipient of the care allowance for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. In this case, the payment of the care allowance is resumed to the recipient of the care allowance who has left for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan and returned back before the child reaches the age of one and a half years, from the date of arrival for permanent residence on the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

3) serving by the recipient of the care allowance a criminal sentence imposed by the court in the form of imprisonment. In this case, the care allowance is paid to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed by the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the date of suspension;

4) the residence of the recipient of the care allowance in the centers for the provision of special social services in a hospital and being on full state support, with the exception of a person who is provided with an over-guaranteed amount of special social services. In this case, the payment of the care allowance is resumed from the date of the recipient's discharge from the center for provision of special social services, but not earlier than the date of suspension;

5) presence of a supporting document on the conduct of operational search measures to find missing persons or a court decision to recognize a person as missing in relation to the recipient of care benefits. In this case, the care benefit shall be paid to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed as the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the date of suspension;

6) the expiration of the validity period of the identity document of a foreigner - recipient of the care allowance or the candas’ certificate of the recipient of the care allowance. In this case, the payment of the care allowance is resumed from the date of issuance of the foreigner's identity document or the candas certificate, but not earlier than the date of suspension;

7) the presence of a supporting document on the death of the recipient. In this case, the care allowance is paid to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed by the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the date of suspension.

2. The payment of the care allowance is resumed upon application on the basis of documents and (or) information received from information systems confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of the care allowance.

3. The grounds for termination of the payment of the care allowance are:

1) death of a child;

2) determination of the child for full state support;

3) submission by the applicant of false information that entailed the illegal assignment of a care allowance;

4) identification of the fact of termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan in relation to the recipient of the care allowance;

5) deprivation or restriction of parental rights of parents, invalidation or cancellation of adoption, release or removal of guardians from performance of their duties in cases established by the marriage and family legislation of the Republic of Kazakhstan.

In the event of the death of a child (children), the payment of the care allowance is terminated after the month of the death of the child (children).

The payment of the care allowance is terminated from the date of occurrence of the circumstances specified in subparagraphs 2), 3), 4) and 5) of this paragraph.

Footnote. Article 83 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 5. Social care payment

Article 84. The right to social care payment

1. A social care payment is assigned to a participant of the compulsory social insurance system who has the right to receive social benefits and takes care of a child (children) upon reaching the age of one and a half years inclusive.

At the same time, if the child is cared for by several participants of the compulsory social insurance system, the social care payment is assigned only to one of these persons.

At the birth of two or more children, a social care payment is assigned to each child separately.

2. The right to social care payment arises from the date of birth indicated in the child's birth certificate, in cases of adoption of a child (children) and the appointment of custody of a child left without parental care, under the age of one and a half years – from the date of entry into force of a court decision on adoption a child (children) or from the date of appointment of a guardian.

3. When assigning a social care payment as part of a family, live-born, adopted (adopted), step-children are taken into account, if they are not taken into account in the family of another parent, as well as children taken into custody, with the exception of children in respect of whom parents are deprived of parental rights or restricted in parental rights.

At the same time, if a child (children) who is not included in the family is identified in the period of appointment of a social care payment, the Fund decides to recalculate the amount of social care payment taking into account the total number of children in the manner determined by the authorized state body.

4. In case of applying for the appointment of a social care payment after the death of a child under the age of one and a half years, the social payment is assigned for the month of death inclusive.

5. The terms of applying for the appointment of a social care payment, as well as for recalculation, may not exceed eighteen months from the date of the right to social care payment.

6. In case of receipt of social contributions to the Fund for the period that was accepted for calculating the social care payment, after the date of applying for its appointment, the amount of the assigned social care payment to the recipient is not recalculated.

7. The amounts of social care payments not received in a timely manner or not received in full due to the fault of the State Corporation and (or) the Fund are paid for the past time from the date of the right to social payment without time limits.

8. Social care payment is not assigned to children who are on full state support.

Article 85. The amount of social care payment

1. The amount of social care payment is determined by multiplying the average monthly amount of income recorded as an object of calculation of social contributions by the income replacement coefficient in accordance with the procedure determined by the authorized state body, and is paid monthly at the expense of the Fund's assets.

The average monthly amount of income recorded as an object of calculation of social contributions is determined by dividing the amount of income from which social contributions were made for the last twenty-four calendar months (regardless of whether there were breaks in social contributions during this period) preceding the month in which the right to social care payment occurred, by twenty four.

At the same time, income received during periods of labor, entrepreneurial activity, private practice by types of activities to which, by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan, a correction factor of 0 was applied to the rate of social contributions, is taken into account when determining the average monthly amount of income on the basis of an income certificate issued by the payer.

Periods of receiving social benefits in case of loss of income due to restrictions on activities for the period of the state of emergency, restrictive measures are excluded from the calculation of the average monthly income and are replaced by other months immediately preceding the beginning of the period of determining the average monthly income.

The income replacement coefficient is 0.40.

2. The amount of the monthly social care payment may not be less than the amount of the care allowance established depending on the order of birth of the child in accordance with Article 82 of this Code, with additional calculation of mandatory pension contributions subject to deduction in accordance with Article 76 of this Code.

The maximum amount of social care payment should not exceed 40 percent of the 7-fold minimum wage established by the law on the republican budget on the date of the right to social care payment.

3. Social contributions received from income recognized as illegal on the basis of judicial acts and acts of the pre-trial investigation body, paid for the period taken into account when determining the amount of social benefits, are not taken into account in subsequent applications of a participant in the compulsory social insurance system for the appointment of social care benefits.

4. If the payer has not made a refund of excessively (erroneously) paid social contributions in the terms and cases determined by the authorized state body, when calculating the amount of social care payment, the amounts of excessively (erroneously) paid social contributions are not taken into account.

Article 86. Suspension, renewal and termination of social care payments

1. Social care payment is suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) the absence of expenditure transactions for three or more months on the recipient's bank account. At the same time, the social payment is resumed from the date of suspension;

2) departure of the recipient of the social care payment for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. At the same time, the social care payment is resumed to the recipient who has returned back:

in case of non–receipt of payment in the country of departure - from the date of suspension of payment;

in case of receiving payment in the country of departure – from the first day of the month following the month of termination of payment in the country of departure;

3) serving by the recipient of the social care payment a criminal sentence imposed by the court in the form of imprisonment. In this case, the social care payment is made to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed by the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the day of suspension;

4) expiration of the validity of the identity document of a foreigner or a stateless person, the certificate of candas. At the same time, the social payment for care is resumed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or a stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, the certificate of candas;

5) presence of a supporting document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient of social benefits for care. In this case, social benefit for care shall be paid to the legal representative of the child (children) from the day of suspension or to the person appointed as a guardian from the day the guardianship is established, but not earlier than the day of suspension;

6) presence of a confirming document on the termination of operational search measures to find a missing person, or enforcement of a judicial act on annulment of a court decision on recognizing a person as missing, who was a recipient of social benefits for care. In this case, the social payment for care shall be resumed from the first day of the month following the month of suspension of payment to the legal representative of the child (children) or the person appointed as the guardian;

7) termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan by the recipient of the social care payment on the grounds provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan "On citizenship of the Republic of Kazakhstan". At the same time, the social care payment is resumed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or a stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan;

8) provision by the applicant of false information that entailed an unjustified determination of the amount of social care payment. In this case, the social care payment is resumed in the amount determined in accordance with this Code from the date of suspension.

2. The social care payment is suspended after the expiration of the month in which:

1) the child (children) is determined (determined) for full state support. At the same time, the social care payment is resumed from the date of the placement of the child (children) in the family;

2) the parent has been deprived or restricted in parental rights in cases established by the marriage and family legislation of the Republic of Kazakhstan. In this case, the social care payment is made to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed by the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the day of suspension. In case of restoration of parental rights, the social care payment is resumed from the date of entry into force of the court decision on the restoration or cancellation of restrictions on parental rights;

3) guardians are released or suspended from performing their duties in cases established by the marriage and family legislation of the Republic of Kazakhstan. In this case, the social care payment is made to the person appointed by the guardian, or to the person restored to the status of the guardian, from the date of suspension;

4) the death of the recipient has occurred (the court decision on declaring him dead has entered into force). In this case, the social care payment is made to the legal representative of the child (children) from the date of suspension or to the person appointed by the guardian from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the day of suspension.

3. The social care payment is resumed subject to the preservation of the right to payment upon application on the basis of documents and (or) information from information systems received before the child reaches the age of one and a half years, confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of social care payment.

4. Social care payment is terminated on the following grounds:

1) after the expiration of the month in which the death of the child (children) occurred;

2) after the expiration of the month in which the decision on adoption is declared invalid or canceled in cases established by the marriage and family legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) in connection with the submission of an application by the recipient of the social care payment for termination of the social care payment. At the same time, the social care payment is terminated from the first day of the month following the month of filing the application;

4) in connection with the submission by the recipient of the social care payment of false documents (information) that served as the basis for making a decision on appointment of a social care payment. At the same time, the social care payment is terminated from the date of its appointment.

Footnote. Article 86 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 6. Budget subsidies

Article 87. The right to receive budget subsidies

1. For recipients of social care payments, mandatory pension contributions to the unified accumulative pension fund are additionally established, which are subject to subsidization at the expense of budgetary funds, in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. To the recipient of the social care payment who has a disability of the first or second category, if the disability is established indefinitely, the budget subsidies are paid with his consent to withhold mandatory pension contributions from the amount of the social care payment in accordance with subparagraph 2) of paragraph 3 of Article 248 of this Code.

3. If the amount of mandatory pension contributions withheld from social care payments exceeds 10 percent of the average monthly income recorded as an object of calculation of social contributions, the budget subsidies of mandatory pension contributions are not made.

4. Budget subsidies are made from the date of birth of the child indicated in the birth certificate, and in cases of adoption of a child (children) and the appointment of custody of a child left without parental care, under the age of one and a half years – from the date of entry into force of a court decision on the adoption of a child (children) or from the date of appointment of a guardian until the day the child reaches the age of one and a half years or until the guardian (adoptive parent) reaches the retirement age specified in paragraph 1 of Article 207 of this Code.

Article 88. The amount of budget subsidies

1. The amount of monthly budget subsidies is defined as the difference between the amount of mandatory pension contributions calculated from the average monthly income recorded as an object of calculation of social contributions and the amount of mandatory pension contributions withheld from social care payments.

2. The amount of monthly budget subsidies of mandatory pension contributions is subject to recalculation in case of recalculation of the amount of social care payment due to a change in the size of the monthly calculation index established by the law on the republican budget for the corresponding financial year.

Article 89. Suspension, renewal and termination of budget subsidies

Budget subsidies are suspended in case of receipt of social contributions and (or) mandatory pension contributions, and (or) mandatory pension contributions of the employer.

In this case, budgetary subsidies are suspended, resumed and terminated simultaneously with the suspension, resumption and termination of social care payments in the manner provided for in Article 86 of this Code.

Paragraph 7. Allowance for large families

Article 90. The right to allowance for a large family

1. The allowance for a large family is provided to citizens of the Republic of Kazakhstan permanently residing in the Republic of Kazakhstan, candas, as well as foreigners whose right to receive benefits is provided for by an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Families with four or more minor children living together, including children studying full-time under general education or vocational programs in organizations of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education, after they reach the age of eighteen until the time of graduation from educational organizations (but not more than up to the age of twenty-three), have the right to receive allowances for large families.

3. When assigning benefits to a large family, the family includes children born, adopted (adopted), as well as children taken into custody (guardianship), step-children, if they are not taken into account in the family of another parent.

At the same time, children in respect of whom parents are deprived or restricted in parental rights are not taken into account in the family.

4. The allowance for a large family is not assigned to children who are on full state support.

5. The payment of benefits to a large family is made for the current month and for the period of compliance with the conditions under which this benefit is assigned, from the date of application, in the presence of all supporting documents. In the event of the death of the recipient, the allowance to a large family is paid by the month of death inclusive, except for cases when the recipient of the allowance changes in accordance with Article 75 of this Code.

6. The accrued amount of the allowance for a large family, not claimed by the recipient in a timely manner, is paid for the past time, but not more than 3 years before applying for their receipt.

7. Cohabitation of children is confirmed by the applicant independently by specifying children living together in the application for the assignment of benefits to a large family.

At the same time, in accordance with article 16 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan, the place of residence of children under the age of fourteen is recognized as the place of residence of their legal representatives.

In case of dissolution of marriage (matrimony) between spouses, the cohabitation of children with one of the parents is confirmed by a court decision.

8. When assigning benefits to a large family, children studying full-time under general education or vocational programs in organizations of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education, after they reach the age of eighteen until the time of graduation from educational organizations (but not more than before reaching the age of twenty-three) are taken into account in the composition of the family, regardless of the fact of cohabitation.

Article 91. The amount of the allowance for a large family

1. The allowance for a large family is paid monthly at the expense of budgetary funds in the following amounts:

for four children – 16.03 monthly calculation index;

for five children – 20.04 monthly calculation index;

for six children – 24.05 monthly calculation index;

for seven children – 28.06 monthly calculation index;

for eight or more children – 4 monthly calculation indices for each child.

The allowance for a large family is paid taking into account the change in the size of the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

2. The amount of the allowance for a large family is recalculated in connection with a change in the number of minor children, including children studying full-time under general education or vocational programs in organizations of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education, after they reach the age of eighteen until the time of graduation from educational organizations (but not more than until the age of twenty-three).

In the event of a change in the composition of the family, affecting an increase or decrease in the amount of benefits for a large family, the amount of benefits for a large family is changed from the date of the right to change the amount of benefits, but not earlier than the date of its appointment.

Article 92. Suspension, renewal and termination of allowances for a large family

1. The payment of allowances to a large family is suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) the absence of expenditure transactions for three or more months on the recipient's bank account. At the same time, the payment of benefits to a large family is resumed from the date of suspension;

2) departure of the recipient of the allowance to a large family for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. At the same time, the payment of benefits to a large family is resumed from the date of arrival for permanent residence on the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

3) serving by the recipient of the allowance to a large family of a criminal sentence imposed by the court in the form of imprisonment. At the same time, the allowance for a large family is paid to the legal representative of the children from the date of suspension or to the person appointed by the guardian (trustee) from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the date of suspension;

4) the residence of the recipient of the allowance to a large family in the centers for provision of special social services in hospital conditions and being on full state support, with the exception of a person who is provided with an over-guaranteed amount of special social services. In this case, the payment of allowances to a large family is resumed from the date of the recipient's discharge from the center for provision of special social services, but not earlier than the date of suspension;

5) when the child reaches the age of eighteen. At that, the payment of benefits to a large family is resumed:

from the date of suspension in case of continuing education under general education or professional programs in the organization of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education (but not more than until the age of twenty-three);

from the date of admission of a child who has reached the age of eighteen to full-time education under general education or professional programs in the organization of general secondary, technical and professional, post-secondary, higher and (or) postgraduate education (but not more than until the age of twenty-three);

6) presence of a supporting document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient of a large family allowance. In this case the large family allowance shall be paid to the legal representative of the children from the date of suspension or to the person appointed as a guardian (trustee) from the date of establishment of guardianship or trusteeship, but not earlier than the date of suspension;

7) the expiration of the period of validity of the an identity document of a foreigner or the candas certificate of the recipient of the allowance to a large family. At the same time, the payment of benefits to a large family is resumed from the date of issuance of a foreigner's identity document or a candas certificate, but not earlier than the date of suspension;

8) the presence of a supporting document on the death of the recipient. In this case, the payment of benefits to a large family is made to the legal representative of the children from the date of suspension or to the person appointed by the guardian (trustee) from the date of establishment of guardianship, but not earlier than the date of suspension.

In case of death of the recipient, the allowance to a large family is paid by the month of death inclusive, and in case of departure of the recipient of the allowance to a large family for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan – by the month of departure inclusive, except in cases of change of the recipient of the allowance to a large family in accordance with Article 75 of this Code.

2. The payment of allowance to a large family is resumed upon application on the basis of documents and (or) information received from information systems confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of allowance to a large family.

3. The grounds for termination of the payment of allowance to a large family are:

1) death of a child;

2) the expulsion of a child studying full-time under general education or professional programs in organizations of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education, after reaching the age of eighteen;

3) determination of the child for full state support;

4) submission by the applicant of false information that entailed the illegal assignment of allowance to a large family;

5) deprivation or restriction of parental rights of parents, invalidation or cancellation of adoption, release or removal of guardians (trustees) from performance of their duties in cases established by the marriage and family legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) identification of the fact of termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan in relation to the recipient of benefits to a large family.

4. The payment of benefits to a large family is terminated from the date of occurrence of the circumstances specified in paragraph 3 of this Article, except for the cases provided for in subparagraphs 1), 2) and 3) of paragraph 3 of this Article, while maintaining the grounds for its appointment.

5. In the event of the death of a child (children), the payment of benefits to a large family is terminated after the month of the death of the child (children).

Footnote. Article 92 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 8. The awarded mother's allowance

Article 93. The right to the awarded mother's allowance

1. The allowance of the awarded mother is assigned to mothers awarded with the pendants "Altyn Alka", "Kumisalka" or who previously received the title "Mother Heroine", awarded with the orders of "Maternal Glory" of the I and II degrees.

Foreigners and stateless persons permanently residing in the Republic of Kazakhstan, awarded in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On state awards" with the pendants "Altyn alka", "Kumisalka" or previously received the title "Mother Heroine", awarded the orders of "Maternal Glory" of I and II degrees, enjoy the right to the allowance of the awarded mother on a par with citizens of the Republic of Kazakhstan.

2. The payment of the benefit to the awarded mother is made for the current month and for the period of compliance with the conditions under which this benefit is assigned, from the date of application, in the presence of all supporting documents.

3. The accrued amount of the awarded mother's allowance, not claimed by the recipient in a timely manner, is paid for the past time, but not more than 3 years before applying for their receipt.

Article 94. The amount of the awarded mother's allowance

1. The allowance of the awarded mother is paid monthly at the expense of budgetary funds in the following amounts:

awarded with the "Kumisalka" pendant – 6.40 monthly calculation index;

awarded with the "Altyn Alka" pendant or previously received the title of "Mother Heroine", awarded with the orders of "Maternal Glory" of the I and II degrees - 7.40 monthly calculation index.

2. The allowance of the awarded mother is paid taking into account the change in the size of the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Article 95. Suspension, resumption and termination of the payment of allowance of the awarded mother

1. The payment of benefits to the awarded mother is suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) the absence of expenditure transactions for three or more months on the recipient's bank account. At the same time, the payment of the awarded mother's allowance is resumed from the date of suspension;

2) departure of the recipient of the awarded mother's allowance for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. At the same time, the payment of benefits to the awarded mother is resumed from the date of arrival for permanent residence on the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

3) serving by the recipient of the benefit of the awarded mother of a criminal sentence imposed by the court in the form of imprisonment. At the same time, the payment of the allowance to the awarded mother is resumed from the date of the release of the awarded mother from the institution of the penal correction system;

4) the residence of the recipient of the awarded mother's allowance in the centers for provision of special social services in hospital conditions and being on full state support, with the exception of a person who is provided with an over-guaranteed amount of special social services. At the same time, the payment of benefits to the awarded mother is resumed from the date of expulsion from the center for provision of special social services, but not earlier than the date of suspension;

5) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient of the awarded mother's benefit. In this case, the payment of benefits to the awarded mother shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find a missing person or enforcement of a judicial act on annulment of a court ruling declaring a person missing, but not earlier than the date of suspension;

6) the expiration of the validity period of the identity document of a foreigner or a stateless person, the certificate of candas of the recipient of the awarded mother's allowance. At the same time, the payment of the allowance to the awarded mother is resumed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or a stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, the certificate of candas, but not earlier than the date of suspension.

2. Payment of the awarded mother's allowance is resumed upon application on the basis of documents and (or) information received from information systems confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of the awarded mother's allowance.

3. The grounds for termination of the payment of benefits to the awarded mother are:

1) submission by the applicant of false information that entailed the illegal assignment of benefits to the awarded mother;

2) deprivation of the recipient of the benefit of the awarded mother of the state award of the Republic of Kazakhstan in accordance with Article 40 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On state awards of the Republic of Kazakhstan";

3) identification of the fact of termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan in relation to the recipient of the awarded mother's allowance;

4) death of the recipient of the awarded mother's allowance.

4. The payment of the benefit to the awarded mother shall be terminated from the date of occurrence of the circumstances specified in subparagraphs 1), 2) and 3) of paragraph 3 of this Article.

5. In case of death of the recipient, the awarded mother's allowance is paid by the month of death inclusive.

Footnote. Article 95 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 10. EMPLOYMENT OF THE POPULATION Paragraph 1. General provisions

Article 96. Employment rights

1. Employment rights include the following rights to:

1) get advice and social professional orientation;

2) labor mediation;

3) employment within the quotas established by local executive bodies;

4) employment within the framework of special jobs created for persons with disabilities;

5) participation in active employment promotion measures, including:

vocational training;

promotion of entrepreneurial initiative;

referral to subsidized jobs;

facilitating voluntary relocation to increase labor mobility;

6) social payment in case of job loss.

2. The rights provided for in this Article shall be exercised in the manner and under the conditions provided for by this Code.

Article 97. Employed persons

1. An employed person is an individual who carries out activities for payment or through extracting income through the use of property, production and sale of goods, performance of works, provision of services.

2. Employed persons include:

1) employees, as well as persons with other paid work (elected, appointed or approved);

2) individual entrepreneurs;

3) persons engaged in private practice;

4) individuals who carry out activities under a civil law contract that do not belong to employees;

5) individuals who are founders (participants) of business partnerships and founders, shareholders (participants) of joint-stock companies, as well as members of production cooperatives;

6) independent workers;

7) serving in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations, law enforcement and special state bodies of the Republic of Kazakhstan;

8) persons carrying out activities in the form of a peasant or farm.

Article 98. Job seekers

1. Citizens of the Republic of Kazakhstan, candas, foreigners and stateless persons permanently residing in the Republic of Kazakhstan, who do not have a job and (or) earnings (income), who are looking for work, are registered as a job seeker in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. The career center provides employment advice to a job seeker free of charge, provides assistance in finding employment and (or) provides social professional orientation services in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

3. A job seeker who has received a job offer from a career center, including through an Electronic Labor Exchange, must notify the career center of the consent or refusal of the proposed job.

Article 99. Unemployed

1. As an unemployed person, a job seeker is registered after checking his data through the information systems of state bodies and (or) organizations in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. A registered unemployed person who has received a job offer from a career center, including through an Electronic Labor Exchange, must notify the career center of the consent or refusal of the proposed job in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

3. The following persons are not registered as unemployed:

1) persons who have not reached the age of sixteen;

2) employed persons;

3) persons who have reached the retirement age established by paragraphs 1-3 of Article 207 of this Code;

4) persons who have submitted documents containing deliberately false information about the absence of work and earnings (income), as well as other false information;

5) students and students of the senior classes of secondary schools applying for participation in active measures to promote employment, in accordance with this Code;

6) persons sentenced by a court decision to correctional labor or community service, as well as to punishment in the form of imprisonment, if this punishment is not imposed conditionally.

4. The unemployed are obliged to:

1) get a job at the workplace declared by the employer after completing vocational training at his request;

2) comply with the procedure, conditions and deadlines for visiting or notifying a career center in accordance with this Code and the rules for registering job seekers, the unemployed and implementation of labor mediation provided by career centers;

3) contact the employer on the issue of employment within three working days from the date of notification by the career center;

4) promptly, within five working days, provide the career center with information about changes affecting the further procedure for working with the unemployed, including:

change of residence;

employment for permanent, temporary work, work under civil contracts;

engaging in entrepreneurial activity;

founding (co-founding) in an organization, regardless of the organizational and legal form and form of ownership;

establishing or changing a disability group;

assignment of pension payments.

5. Termination of the employment obligation provided for in subparagraph 1) of paragraph 4 of this article, comes:

1) in case of employment for another permanent job;

2) in connection with the death of an unemployed person, confirmed by relevant documents;

3) in connection with conscription for military service;

4) in case of deprivation of liberty by a court decision;

5) due to pregnancy;

6) in case of independent upbringing of a child (children) under the age of three years;

7) in connection with admission to organizations of technical and vocational, post-secondary, higher and postgraduate education.

Article 100. Deregistration of the unemployed

1. The career center shall de-register an unemployed person (with the exception of family members of military personnel, employees of special state and law enforcement agencies, as well as persons dependent on them who are not engaged in labor activity, registered and de-registered in accordance with the procedure determined by the authorized state body) in the following cases:

1) refusal of three suitable job options offered by the career center or untimely notification of the career center, and for the person, residing in rural settlements - the akim of the settlement, village, rural district about the consent or refusal of the proposed options for suitable work after registration as unemployed;

2) absences without valid reasons:

within five working days from the date of notification by the career center at the place of the proposed employment or training;

within three working days on call to the career center to participate in active employment promotion measures;

3) unauthorized termination of participation in active employment promotion measures;

4) violations by the unemployed without valid reasons of the deadlines for visiting or notifying the career center provided for by this Code and the rules for registration of job seekers, the unemployed and implementation of labor mediation provided by career centers;

5) sentencing an unemployed person to a custodial sentence, if this punishment is not imposed conditionally, or referral to compulsory treatment by a court decision that has entered into legal force;

6) provided for in subparagraph 4) of paragraph 4 of Article 99 of this Code;

7) submission of deliberately false or forged documents.

2. Unemployed persons removed from the register in accordance with sub–paragraphs 1) - 4) of paragraph 1 of this Article may re-register at the career center as unemployed only after thirty calendar days from the date of removal from the register.

Article 101. Suitable job

1. A suitable work, including temporary work, is the work corresponding to professional training, work experience in the previous specialty, health status, working hours, transport accessibility of the workplace.

2. A suitable job related to a change of residence may be provided only with the consent of a job seeker or an unemployed person.

The transport accessibility of a suitable job from the place of residence is determined by career centers, taking into account the availability of public transport routes and the remoteness of a suitable job from the place of residence.

3. For persons who are looking for work for the first time, but do not have a profession (specialty), as well as those who have not worked for more than two years, a job requiring preliminary professional training may be considered suitable, and if it is impossible to provide it - other paid work (including temporary work), taking into account age and other characteristics of persons and requirements of the labor legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Work is considered suitable for a person with a disability, provided that access to it is provided, taking into account the degree of limitations of his life, and for persons engaged in caring for children under the age of three years – in a flexible and part-time mode.

5. Temporary work that requires or does not require (taking into account the age and other characteristics of citizens) preliminary training is considered suitable for job seekers and unemployed from among:

1) first-time job seekers (who have not worked before) and at the same time do not have qualifications;

2) students and high school students of secondary schools during the summer holidays;

3) persons who are not provided with work due to downtime;

4) those who seek to resume their work after a long (more than two years) break, as well as those sent by career centers for training and who have stopped training without a valid reason;

5) those who refused to undergo vocational training or receive additional education after termination of social benefits in case of job loss.

Article 102. Platform employment

1. Platform employment is a type of activity for provision of services or performance of work using the Internet platforms and (or) mobile applications of platform employment.

2. The parties to platform employment are:

1) the operator of the Internet platform (hereinafter referred to as the Operator) - an individual entrepreneur or a legal entity that provides services using the Internet platform to provide technical, organizational (including services involving third parties to provide works or services), information and other opportunities using information technologies and systems to establish contacts and conclude transactions for provision of services and performance of works between contractors and customers registered on the Internet platform;

2) customer – an individual or legal person registered on the Internet platform and placing an order for provision of services or performance of works on it;

3) contractor – an individual, an individual entrepreneur or a legal entity registered on the Internet platform, providing services to customers or performing work using the Internet platform on the basis of a public contract.

3. In order to implement platform employment, the customer and the contractor register on the Internet platform and (or) in the mobile application of platform employment.

The relationship between the Operator and the customer, as well as the contractor, is regulated in accordance with the Civil Code of the Republic of Kazakhstan.

4. If the contractor – a legal entity attracts employees to provide services and perform work using the Internet platforms and (or) mobile applications of platform employment, labor relations with them are formalized in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

Article 103. Participation of employers in ensuring employment of the population

1. Employers participate in the implementation of the state policy in the field of employment by:

1) assistance in employment in compliance with the terms of labor and collective agreements in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan;

2) development of the system of professional training of personnel;

3) training of personnel through educational organizations implementing training programs of technical and vocational, post-secondary, higher and postgraduate education;

4) preservation and rational use of the personnel potential of qualified employees during structural changes;

5) providing jobs for the organization of subsidized jobs;

6) acceptance of persons who have applied for employment, including those sent by career centers, as well as private employment agencies, to existing vacancies in accordance with the qualification requirements established in organizations;

7) creation of special jobs for the employment of persons with disabilities;

8) providing current vacancies and data on projected job creation in the context of demanded specialties to career centers (labor mobility center) and (or) an Electronic labor exchange;

9) creating jobs.

2. The employer is obliged to:

1) post information on the availability of vacancies on the Electronic labor exchange within five working days from the date of their appearance, indicating working conditions and payment, with the exception of vacant positions of civil servants, elected government positions, deputies of Parliament and maslikhats, judges of the Republic of Kazakhstan, persons in military service, employees of special state, law enforcement agencies and the state courier service, employees of the National Bank of the Republic of Kazakhstan and its departments, the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

2) provide the career center (labor mobility center) in writing or through the Electronic labor exchange with full information about the upcoming release of employees in connection with the termination of the activity of the employer – an individual or the liquidation of the employer – a legal entity, a reduction in the number or staff, a decrease in the volume of production and work performed and services that led to a deterioration in the economic condition of the employer, the number and categories of employees that it may affect, indicating the positions and professions, specialties, qualifications and the amount of remuneration of the released employees and the time during which they will be released, not less than one month before the start of release;

3) employ an unemployed person at the declared workplace after he completes training at his request or reimburse the expenses of the career center (labor mobility center) for training, except in cases of liquidation of the employer – a legal entity or termination of the employer – an individual, reduction in the number or staff of employees, reduction in the volume of production and work and services performed, which entailed deterioration of the employer's economic condition;

4) fulfill the established quota for the employment of persons with disabilities, except in cases of liquidation of the employer – a legal entity or termination of the employer – an individual, reduction in the number or staff of employees, reduction in the volume of production, work performed and services rendered, which led to a deterioration in the economic condition of the employer;

5) not to allow discriminatory requirements in the field of labor in the information about vacancies for employment;

6) make pension and social contributions in accordance with this Code;

7) calculate (withhold) and transfer (pay) deductions and (or) contributions of employees in accordance with this Code and the legislation of the Republic of Kazakhstan on compulsory social health insurance.

3. The employer has the right:

1) to employ persons who have directly applied to him, on equal terms with persons referred by career centers, as well as private employment agencies;

2) to receive information about the state of the labor market free of charge;

3) to receive services from career centers for selection and referral of unemployed;

4) to take part in the organization of temporary jobs;

5) to receive a subsidy for creation of special jobs for employment of persons with disabilities.

Paragraph 2. Consultation and social professional orientation

Article 104. Consultation of employees of career centers

Employees of career centers provide applicants with information about:

1) the availability of vacant jobs and the projected creation of jobs in the context of demanded specialties;

2) opportunities and conditions for participation in active employment promotion measures;

3) guarantees, rights and obligations of job seekers and the unemployed.

Article 105. Social professional orientation

1. The right to social professional orientation is granted to job seekers, the unemployed, candas, as well as students, high school students of secondary schools.

2. Social professional orientation includes:

1) professional information about employment, the state of the labor market, employment opportunities in the existing profession (specialty) or vocational training;

2) professional advice on the choice of a place of work and profession based on professional knowledge, skills, personal interests, health status and labor market needs;

3) professional selection by establishing the compliance of a person with the qualification requirements defined for specific types of profession (specialty) and positions.

3. Social professional orientation is carried out in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

4. Information about persons who have passed social professional orientation is placed by career centers in the unified information system of the social and labor sphere and (or) in the Electronic labor exchange.

Paragraph 3. Labor mediation

Article 106. Provision of labor mediation

1. Persons seeking employment, the unemployed or employers who have applied to career centers and (or) private employment agencies have the right to labor mediation.

2. Career centers:

for employers:

1) carry out personnel selection;

2) advise on the organization and financing of subsidized jobs and vocational training;

3) organize professional training according to their requests and conclude a social contract;

4) conclude contracts for the organization and financing of subsidized jobs;

5) fully or partially subsidize the wages of persons employed in subsidized jobs;

for job seekers:

1) advise on participation in active employment promotion measures;

2) form an individual employment plan for the unemployed in order to ensure their sustainable integration into the labor market;

3) issue directions for participation in active employment promotion measures.

3. Career centers provide labor mediation in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

4. The labor mobility center has the right to conclude an agreement on outsourcing services in the field of employment with a private employment agency.

Information on conclusion of an agreement on outsourcing services in the field of employment of the population is posted by the labor mobility center on the Electronic labor exchange within ten working days from the date of its conclusion.

Private employment agencies applying for participation in the outsourcing services in the field of employment of the population must have the appropriate experience, material and labor resources sufficient to fulfill obligations under the contract on outsourcing services in the field of employment of the population.

The rules for organization and financing of outsourcing services, qualification requirements for private employment agencies applying for participation in outsourcing services, the list of services offered as part of outsourcing, as well as the standard form of the contract on outsourcing services in the field of employment of the population are developed and approved by the authorized state body.

5. A private employment agency has the right:

1) to advise the applicants on employment issues;

2) to provide information about employment opportunities and labor mediation services;

3) to generate information about employers who have vacancies and people who want to find a job;

4) to carry out the selection of employees taking into account their compliance with the qualification requirements of the employer;

5) to organize professional training and retraining of applicants with subsequent employment;

6) to receive information on the state of the labor market from the labor mobility center free of charge;

7) to interact with government agencies, labor mobility centers, career centers, employers on the issues of employment, job creation, vocational training;

8) to participate in the outsourcing services in the field of employment in accordance with this Code.

6. A private employment agency is obliged:

1) not to allow any form of discrimination;

2) to ensure the confidentiality of information received from the applicants;

3) to prevent the exploitation of child labor, recruitment of people for sexual and (or) other exploitation;

4) to conclude contracts with applicants for provision of labor mediation services;

5) to quarterly provide the labor mobility center through the Electronic labor exchange with information on the number of persons who have applied for labor mediation and are employed, in the context of professions (specialties), as well as on persons registered in career centers and sent to private employment centers for employment.

Paragraph 4. Quotas of jobs and organization of special jobs for employment of persons with disabilities

Article 107. Quotas of jobs

1. The right to employment within the quota of jobs established by local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital, have:

1) persons with disabilities;

2) persons registered with the probation service;

3) persons released from places of deprivation of liberty;

4) citizens from among the youth who have lost or remained until the age of eighteen without parental care, who are graduates of educational organizations.

2. Local executive bodies shall establish quotas in the amount of two to four percent for employment of persons with disabilities to employers with a list of employees from 50 people and above, excluding jobs in heavy work, work with harmful, dangerous working conditions in the manner determined by the authorized state body.

3. For public associations of persons with disabilities, as well as organizations where the number of persons with disabilities is more than twenty percent of the average annual number of employees, the quota is not established.

4. When establishing quotas provided for in paragraph 1 of this Article, the list number of employees of the sending party does not include employees engaged to work in accordance with the contract for provision of personnel services.

Article 108. Organization of special workplaces for employment of persons with disabilities

1. A special workplace shall be created for the employment of persons with disabilities and preservation of their employment for a period of at least twelve calendar months from the date of its creation in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. The creation of a special workplace for the employment of persons with disabilities is carried out by the employer on the basis of an agreement with career centers (labor mobility center). The standard of the workplace of persons with disabilities is approved by the authorized state body.

Paragraph 5. Active measures to promote employment

Article 109. Vocational training

1. Citizens of the Republic of Kazakhstan and candas from among the unemployed have the right to vocational training once within two years.

2. Vocational training includes vocational training, retraining and advanced training and is carried out:

1) in educational organizations implementing educational training programs of technical and vocational, post–secondary education, training centers with employers who have the right to educational activities, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of education (hereinafter referred to as educational organizations) or at the workplace of the employer at the request of the employer;

2) on the Electronic labor exchange according to the list of demanded professions.

The procedure for organizing and financing vocational training is determined by the authorized state body.

3. A referral for vocational training is issued by a career center if:

1) it is impossible to find a suitable job due to the lack of necessary professional qualifications;

2) it is necessary to change the profession (specialty), occupation due to the lack of a job that meets professional skills;

3) the ability to perform work in the previous profession has been lost.

4. Persons who have voluntarily stopped training without a valid reason may be re-sent for training after one calendar year from the date of re-registration as unemployed, but not more than once.

Article 110. Support of entrepreneurial initiative

1. Certain categories of individuals defined by the authorized state body have the right to receive services to support an entrepreneurial initiative.

2. Support of an entrepreneurial initiative is provided by:

1) teaching the basics of entrepreneurship;

2) providing gratuitous grants for the implementation of new business ideas;

3) micro-loans on a refundable basis.

3. The procedure for organizing and financing measures to support entrepreneurial initiative is determined by the authorized state body.

Article 111. Organization of subsidized jobs

1. The unemployed, students and students of the senior classes of secondary schools in their free time, participating in work that does not cause harm to health and does not violate the learning process, have the right to employment in subsidized jobs.

2. An employer creates subsidized jobs on a contractual basis with a career center, during the creation of which vacancies for permanent jobs cannot be used.

Subsidized jobs are not created for heavy work, work with harmful and (or) dangerous working conditions.

3. An agreement on the organization of subsidized jobs between an employer and a labor mobility center is concluded through an Electronic labor exchange.

4. Subsidized jobs are organized to assist in getting initial work experience in the profession (specialty) or to preserve existing work skills.

5. Labor mobility center:

1) determines the supply and demand for the organization of subsidized jobs;

2) approves the list of organizations that have submitted an application for the creation of subsidized jobs and the number of jobs organized.

6. Referral to subsidized jobs is allowed only with the consent of the persons specified in paragraph 1 of this article, while taking into account their health status, age, professional and other individual characteristics.

If the person referred to in paragraph 1 of this article has not reached the age of eighteen, sending him to subsidized jobs is allowed with the consent of his legal representatives.

7. Persons who have voluntarily stopped working at subsidized jobs without a valid reason are removed from the register as unemployed and can participate in active employment promotion measures again only after three months from the date of re-registration as unemployed.

8. The labor legislation of the Republic of Kazakhstan applies to persons employed in subsidized jobs.

9. The list of subsidized jobs, requirements for persons employed in subsidized jobs, the amount and terms of subsidizing their wages are determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

10. The procedure for organizing subsidized jobs and subsidizing the wages of persons employed in subsidized jobs is determined by the authorized state body.

Article 112. Support of voluntary relocation to increase labor mobility

1. The right to participate in measures to support voluntary resettlement to increase the mobility of the workforce belongs to the job seekers and (or) unemployed, candas, as well as employers.

2. The preferential right for voluntary relocation to a new place of residence is enjoyed by:

1) pupils and graduates of educational organizations for orphans and children left without parental care, aged from sixteen to twenty-three years;

2) graduates of organizations of secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and postgraduate education;

3) persons released in connection with the liquidation of the employer – a legal entity or termination of the activity of the employer – an individual, a reduction in the number or staff of employees, a decrease in the volume of production and work performed and services that led to a deterioration in the economic condition of the employer.

3. Labor mobility centers assist in the voluntary relocation of persons to a new place of residence to ensure employment:

1) within one region – from villages with low economic potential to rural settlements, single-industry towns, towns of district (regional) significance with high economic development potential;

2) to the regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, within the framework of regional quotas for admission of migrants and candas in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of migration, providing for voluntary resettlement.

4. State support for voluntarily relocating persons includes:

1) provision of material assistance to persons and members of their families, except in cases when the employee's relocation is carried out at the expense of the employer;

2) provision of office premises or rooms in dormitories, except in cases when the employer provides the employee with accommodation;

3) vocational training if there is an employer's need;

4) assistance in employment and entrepreneurial initiative at a new place of residence;

5) assistance in finding employment with employers participating in voluntary resettlement measures to increase labor mobility, with the provision of employment subsidies.

5. The labor mobility center shall conclude a social contract with the parties participating in voluntary resettlement in the form approved by the authorized state body.

6. The procedure for voluntary relocation of persons to increase the mobility of the workforce is determined by the authorized state body.

Paragraph 6. Social payment in case of job loss

Article 113. The right to social benefits in case of job loss

1. The right to social payment in case of job loss arises from the date of registration of a participant in the compulsory social insurance system as an unemployed person in accordance with Article 99 of this Code.

2. The right to receive social benefits in case of job loss remains with the recipient when the career center sends him to subsidized jobs, vocational training.

3. The term of applying for the appointment of social benefits in case of loss of job may not exceed twelve months from the date of the right to social benefits in case of loss of job.

4. The amount of social payment in case of job loss, not received in a timely manner or not received in full due to the fault of the State Corporation and (or) the Fund, is paid for the past time from the date of the right to it, without time limits.

5. In case of receipt of social contributions to the Fund for the period that was taken for calculating social benefits for job loss, after the date of applying for their appointment, the amount of assigned social benefits for job loss to the recipient is not recalculated.

Article 114. Procedure for appointment and payment of social benefits in case of loss of job

1. The basis for appointment of social benefits in case of loss of job is the application of a person entitled to social benefits.

2. Submission of an application for the appointment of a social benefit in case of loss of job is not required when it is appointed through a proactive service in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On public services".

3. A social benefit in case of job loss is assigned if a participant in the compulsory social insurance system is registered as unemployed, regardless of the fact of his participation in subsidized jobs, in vocational training by the referral of a career center.

4. The procedure for calculating (determining) the amount, appointment, payment, suspension, recalculation, renewal, termination and revision of the decision on the appointment (refusal to appoint) of a social benefit in case of loss of job is determined by the authorized state body.

Article 115. Refusal to accept an application and appoint a social benefit in case of loss of job

1. The grounds for refusal to accept an application for appointment of social benefit in case of loss of job are:

1) obtaining information from the information system of the authorized state body confirming the facts of appointment, payment of social benefit in case of job loss, submission of an application or consent through a proactive service for its appointment;

2) submission by the applicant of an incomplete package of documents in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and (or) expired documents, and (or) documents that expire on the day of the decision on the appointment or refusal to assign social benefit in case of job loss;

3) inconsistency of information on the identity document (except for its replacement according to the legislation of the Republic of Kazakhstan, confirmed by information from state information systems) with the documents necessary for its appointment;

4) the absence of the right to receive social benefit in case of loss of job;

5) the absence of the applicant's consent to access the personal data of restricted access, which are required for appointment of social benefit in case of loss of job;

6) the absence of payment of social contributions for a participant in the compulsory social insurance system for the last twenty-four months preceding the month of occurrence of social risk in case of job loss;

7) a participant in the compulsory social insurance system has less than six months of participation in the system, determined in accordance with this Code.

2. The grounds for refusal to assign social benefit in case of job loss are:

1) establishing the unreliability of the documents submitted by the applicant for the appointment of social benefit in case of loss of job, and (or) the data (information) contained therein;

2) non-compliance of the applicant and (or) the submitted documents and (or) the information necessary for the appointment of social benefit in case of loss of job with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) failure to submit the document requested by the Fund during verification and (or) the information necessary for appointment of social benefit in case of job loss.

Article 116. Rights and obligations of the recipient of social benefit in case of job loss

1. The recipient of social benefit in case of job loss has the right to:

1) receive social benefit in case of job loss in accordance with the procedure provided for by this Code;

2) request and receive free of charge information from the State Corporation and the Fund on the procedure for assigning and receiving social benefit in case of job loss;

3) appeal against decisions, actions (inaction) of state bodies, the State Corporation and the Fund in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The recipient of social benefit in case of job loss is obliged to:

1) submit complete and reliable documents (information) for the appointment of social benefit in case of job loss in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) during the period of receiving social benefit in case of loss of job, inform the State Corporation about the circumstances that may serve as a basis for termination of payment, within ten working days;

3) refund excessively credited (paid) amounts of social benefit in case of job loss on a voluntary basis, and in case of refusal – in court on the basis of a court decision that has entered into legal force.

Article 117. Deductions from social benefit in case of job loss

1. Mandatory pension contributions in the amount of 10 percent shall be deducted from the social payment in case of loss of job and transferred to the unified accumulative pension fund in accordance with this Code.

2. Deductions from social benefit in case of loss of job may be made in the order of enforcement proceedings, with the exception of excessively credited (paid) amounts of social benefit in case of loss of job, which are withheld on the basis of the recipient's application.

3. Deductions from social benefit in case of loss of job are made from the amounts due for payment.

4. No more than 25 percent of the amount due for payment may be withheld from the social payment in case of loss of job.

Article 118. Condition and amount of assignment of social benefit in case of job loss

1. A participant in the compulsory social insurance system shall be assigned a social payment in case of loss of job from the date of the right to social payment, but no more than the time when the participant in the compulsory social insurance system reaches the age specified in paragraph 1 of Article 207 of this Code, lasting:

for one month – in the case when social contributions were made for him from six to twelve months;

for two months – in the case when social contributions were made for him from twelve to twenty-four months;

for three months – in the case when social contributions were made for him from twenty-four to thirty-six months;

for four months – in the case when social contributions were made for him from thirty-six to forty-eight months;

for five months – in the case when social contributions were made for him from forty-eight to sixty months;

for six months – in the case when social contributions were made for him for sixty or more months.

2. The amount of social benefit in case of job loss is determined by multiplying the average monthly amount of income taken into account as an object of calculation of social contributions by the corresponding coefficients of income replacement and length of participation in the manner determined by the authorized state body, and is paid at the expense of the Fund's assets.

3. The average monthly amount of income recorded as an object of calculation of social contributions is determined by dividing the amount of income from which social contributions were made for the last twenty-four calendar months (regardless of whether there were breaks in social contributions during this period) preceding the month in which the right to social payment in case of loss of job occurred, by twenty-four.

At the same time, income received during periods of labor, entrepreneurial activity, private practice by types of activities to which, by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan, a correction factor of 0 was applied to the rate of social contributions, is taken into account when determining the average monthly amount of income on the basis of an income certificate issued by the payer.

Periods of receiving social benefit in case of loss of income due to restrictions on activities for the period of the state of emergency, restrictive measures, are excluded from the calculation of the average monthly income and are replaced by other months immediately preceding the beginning of the period of determining the average monthly income.

The income replacement ratio is 0.45.

The coefficient of participation of a participant in the compulsory social insurance system is:

from six to twelve months – 0.7;

from twelve to twenty-four months - 0.75;

from twenty-four to thirty-six months - 0.85;

from thirty-six to forty-eight months - 0.9;

from forty-eight to sixty months - 0.95;

from sixty to seventy-two months - 1.0;

from sixty months or more – 0.02 is added to 1.0 for every twelve months of participation in the compulsory social insurance system, but not more than 1.3.

When determining the coefficient of participation, the periods of receiving social benefit in case of loss of income due to restrictions on activities for the period of the state of emergency, restrictive measures, periods of labor, entrepreneurial activity, private practice by types of activities to which, by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan, a correction factor of 0 was applied to the rate of social contributions, as well as the period of implementation of activities, the income from which, from April 1, 2020 to October 1, 2020, was excluded from the income of an individual subject to taxation, in accordance with subparagraph 51) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other mandatory payments to the budget" (Tax Code) are taken into account.

4. If the payer has not made a refund of excessively (erroneously) paid social contributions in the terms and cases determined by the authorized state body, when calculating the amount of social benefit in case of job loss, the amounts of excessively (erroneously) paid social contributions are not taken into account.

5. The social payment in case of loss of job upon subsequent application is assigned based on the fact that for each month of previously received social payment in case of loss of job, twelve months are deducted from the total length of participation in the compulsory social insurance system.

6. Social contributions received from income recognized as illegal on the basis of judicial acts and acts of the pre-trial investigation body, paid for the period taken into account when determining the amount of social benefits, are not taken into account in subsequent applications of a participant in the compulsory social insurance system for the appointment of social benefit in case of job loss.

Article 119. Suspension, resumption and termination of social benefit in case of loss of job

1. Social payment in case of job loss is suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) the absence of expenditure transactions for three or more months on the recipient's bank account. At the same time, the social payment is resumed from the date of suspension;

2) expiration of the validity of the identity document of a foreigner or a stateless person, the certificate of candas. At the same time, the social payment in case of job loss is resumed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or a stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, the certificate of candas;

3) submission by the applicant of false information that entailed an unreasonable determination of the amount of social benefits in case of loss of job. At the same time, the social payment in case of loss of job is resumed in the amount determined in accordance with this Code from the date of suspension.

2. Social payment in case of loss of job is resumed at the request of the recipient on the basis of documents and (or) information received from information systems confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of social payment, provided that the right to social payment in case of loss of job is preserved.

3. Social payment in case of job loss is terminated:

1) in the event of the recipient's death (the entry into force of a court decision declaring him dead). At the same time, social payment in case of loss of job is provided by the month of the recipient's death (by the month of the entry into force of the court decision declaring him dead) inclusive;

2) in connection with the submission by the recipient of false documents (information) that served as the basis for making a decision on the appointment of a social payment in case of job loss. At the same time, the social payment in case of job loss is terminated from the date of its appointment;

3) in connection with the submission of the recipient's application for termination of social benefits in case of job loss. At the same time, the social payment in case of job loss is terminated from the first day of the month following the month of filing the application;

4) from the first day of the month following the month of removal of the recipient from the register as unemployed in the career center;

5) from the first day of the month following the month of receipt of information on termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan of the recipient on the grounds provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan "On citizenship of the Republic of Kazakhstan".

Chapter 11. TARGETED SOCIAL ASSISTANCE

Article 120. The right to targeted social assistance

1. Targeted social assistance is provided to citizens of the Republic of Kazakhstan, candas, refugees, foreigners and stateless persons permanently residing in the Republic of Kazakhstan with an average per capita income not exceeding the poverty line.

2. Persons (families) have the right to targeted social assistance in the form of unconditional monetary assistance or conditional monetary assistance.

Note!
Paragraph 3 from 01.01.2025 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

3. The size of the poverty line in the Republic of Kazakhstan is determined by the authorized state body on the basis of the subsistence minimum on average per capita in percentage terms, depending on the economic capabilities of the state.

4. The poverty line for regions, cities of republican significance, the capital is calculated quarterly by local executive bodies based on the size of the poverty line determined by the authorized state body.

The following information is published in media:

1) the poverty line – quarterly by local executive bodies;

2) the share of the population with incomes below the subsistence minimum in the republic, regions, cities of republican significance, the capital – annually by the authorized body in the field of state statistics.

5. Targeted social assistance is assigned to each family member who has the right to receive it.

To receive the targeted social assistance, the family includes cohabiting family members connected by property and personal non-property rights and obligations arising from marriage (matrimony), kinship, property, adoption or other form of adoption of children for upbringing, as well as cohabiting persons who are actually cohabiting, but not married, except for persons who are:

1) on full state support;

2) in military service;

3) in places of deprivation of liberty, on compulsory treatment.

The fact of living together is not required for:

1) persons or family members engaged in work outside the family's place of residence;

2) children living in a family and having registration in another locality at the place of study in secondary education organizations due to the absence of an educational organization of this level at the place of residence of the family;

3) children studying in boarding schools, except those who are on full state support, as well as full-time students in organizations of technical and vocational, post-secondary, higher and (or) postgraduate education of the Republic of Kazakhstan, after they reach the age of eighteen until the time of graduation from educational organizations (but not more than before reaching the age of twenty-three).

Article 121. Unconditional monetary assistance

Unconditional monetary assistance is provided to:

1) single and (or) low-income persons living alone with limited opportunities to participate in employment promotion measures in connection with:

reaching the retirement age established by paragraph 1 of Article 207 of this Code;

disability of the first or second category;

the presence of a disease in which a temporary disability period of more than two months can be established;

2) low-income families, in which there are no able-bodied persons or the only able-bodied member takes care of a child under the age of three, a child with a disability, a person with a disability of the first or second category, the elderly, who needs nursing care and assistance.

Article 122. Conditional monetary assistance

1. Conditional monetary assistance is provided to single and (or) low-income able-bodied persons living alone, as well as low-income families with an able-bodied member(s), including individuals who are individual entrepreneurs whose activities have been suspended in accordance with subparagraph 1) paragraph 1 of Article 213 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On Taxes and other mandatory payments to the Budget" (Tax Code), subject to his (their) participation in measures to promote employment and (or), if necessary, social adaptation, with the exception of the persons (families) specified in paragraph 4 of this article.

2. Conclusion of a social contract is a prerequisite for the appointment of the conditional monetary assistance.

A social contract with the recipients of the conditional monetary assistance is concluded for the period of appointment of the conditional monetary assistance.

The forms of social contract and the individual assistance plan are approved by the authorized state body.

3. A social contract with the recipients of conditional monetary assistance is terminated if a low-income person (family) fails to fully fulfill the terms of the social contract and individual plan activities, including participation in employment promotion and employment measures, as well as the submission of false information and (or) false documents that entailed illegal appointment and (or) payment of conditional monetary assistance.

Termination of a social contract is the basis for termination of payment of conditional monetary assistance to a person (family).

4. Participation in employment promotion measures is not a prerequisite for payment of conditional monetary assistance to:

1) persons with disabilities of the first and second category;

2) pupils, students, trainees, cadets and undergraduates of full-time education;

3) persons with diseases in which a period of temporary disability of more than two months may be established;

4) one of the parents caring for a child under the age of three, persons caring for a child with a disability, persons with disabilities of the first and second category, the elderly over eighty years old who need nursing care and assistance.

Only one able-bodied family member can be considered as a person caring for a child under the age of three, a child with a disability, persons with disabilities of the first and second category, the elderly over eighty years old who need nursing care and assistance;

5) persons who have a permanent job.

Footnote. Article 122 as amended by Article 263 of this Code (effective from 01.01.2024).

Article 123. Procedure for appointment and payment of targeted social assistance

1. The applicant quarterly confirms the right to receive targeted social assistance in accordance with this chapter in the absence of income information in the Digital Family Card.

2. The applicant is responsible for the accuracy of the information provided in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. Unconditional or conditional monetary assistance is assigned to each family member who has the right to receive it for the current quarter from the month of application and is paid monthly.

When assigning targeted social assistance in a proactive format, the day of applying for assistance is the day of obtaining the applicant's consent to conduct a survey of the financial situation of the person (family) by the precinct commission.

4. Social work consultants and assistants help the recipients of targeted social assistance in implementing an individual plan and fulfilling their obligations under a social contract.

5. The appointment of targeted social assistance is carried out by the authorized body for appointment of targeted social assistance within the amounts provided for by the relevant budget for provision of targeted social assistance.

6. Local executive bodies of a district in a town, a town of district significance, a settlement, a village, a rural district shall identify low-income persons in accordance with Article 35 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On local public administration and self-government in the Republic of Kazakhstan".

7. The applicant and the recipient have the right to appeal against actions (inaction) of the akim of the settlement, village, rural district and decision of the authorized body for appointment of targeted social assistance and its officials to a higher authority, court in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 124. Precinct commissions

1. Precinct commissions assist local executive bodies and akims of a settlement, village, rural district in providing targeted social assistance to the population.

Precinct commissions prepare conclusions on the financial situation of persons (families) who have applied for targeted social assistance.

2. Precinct commissions may consist of representatives of local government bodies, public associations, associations of property owners, simple partnerships of apartment buildings (simple partnerships), the population, organizations and authorized bodies of education, health, social protection of the population, law enforcement officials.

3. Precinct commissions carry out their activities in accordance with the regulations on precinct commissions approved by local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital in coordination with local representative bodies.

A standard regulation on precinct commissions, as well as criteria for determining the need for targeted social assistance based on the results of a survey of the applicant's financial situation, are developed and approved by the authorized state body.

Article 125. Criteria for concluding that there is no need to provide targeted social assistance

1. The basis for the precinct commission's conclusion that there is no need to provide targeted social assistance to the applicant and (or) persons meeting the requirements of paragraph 1 of Article 120 of this Code is one of the following criteria:

1) the presence of more than one dwelling belonging to him (them) on the basis of the right of ownership, including the dwelling that belonged to him (them) on the basis of the right of ownership, suitable for living, which was alienated during the last five years prior to the moment of applying for targeted social assistance, except for the case when the total usable area of all dwellings does not exceed eighteen square meters per family member, as well as dwellings in disrepair, which is confirmed by the relevant act;

2) the presence in his (their) ownership, possession and (or) use of separate premises used for profit;

3) the presence in his (their) ownership of a land plot intended for individual housing construction, provided that he (they) owns (own) a dwelling, except in the case of gratuitous provision of a land plot to private ownership by a local executive body;

4) the presence in his (their) ownership of more than one unit of a passenger car in technically sound condition, with the exception of large families and families that include children with disabilities, persons with disabilities of the first and second category;

5) the presence in his (their) ownership and (or) in temporary possession, use of agricultural machinery and (or) a bus, and (or) a minibus, and (or) a truck, and (or) a specialized and (or) a special car used for transportation of passengers, baggage, cargo, or sea and (or) inland water transport, and (or) air transport, which are in technically sound condition.

The local executive body, in coordination with the local representative body, may establish additional grounds for issuing a conclusion on the need or lack of need to provide targeted social assistance, taking into account the characteristics of the region and (or) the financial situation of the person (family).

2. Precinct commissions have the right to request from the relevant authorities the information necessary for conducting surveys.

Footnote. Article 125 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 126. Determination of the amount of targeted social assistance

1. The amount of targeted social assistance per person (family) is calculated by the authorized body to appoint the targeted social assistance in the form of the difference between the average per capita income and the poverty line established in regions, cities of republican significance, the capital, for each family member.

2. An additional payment for children in accordance with this Code is made for the period of appointment of targeted social assistance in the amount of 1.5 monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law on the republican budget for each child aged one to six years inclusive.

3. The recipient of targeted social assistance within ten working days from the date of occurrence of circumstances that may serve as a basis for changing the amount of targeted social assistance or the right to receive it, is obliged to inform the career center, and in rural areas – the akim of the village, settlement, rural district.

4. The average per capita income for the quarter preceding the appeal and the amount of targeted social assistance assigned are recalculated in the following cases:

changes in the composition of the family – from the date of the change in the composition of the family;

revelation of facts or information not taken into account when determining the total family income, except for the submission by the applicant of false information and (or) unreliable documents in order to receive targeted social assistance – from the month of the application.

Excessively paid and (or) unlawfully received amounts of targeted social assistance are subject to refund on a voluntary basis, and in case of refusal – in court.

Upon further receipt of targeted social assistance, the overpaid and (or) illegally received amounts are withheld from subsequent payments.

5. Forms of reporting documentation in the field of targeted social assistance are developed and approved by the authorized state body.

Article 127. Calculation of per capita income

1. Determination of the total income of a person (family) applying for targeted social assistance is made on the basis of an application submitted when applying for targeted social assistance and (or) information obtained on the basis of data from a Digital Family Card and (or) organizations.

Local executive bodies of the district (town of regional significance), taking into account the peculiarities of the region, have the right to determine livestock, poultry and land (land share) as not generating income.

The rules for calculating the total income of a person (family) applying for targeted social assistance are developed and approved by the authorized state body.

2. The average per capita income is calculated by dividing the total income received in the quarter preceding the quarter of applying for targeted social assistance by the number of family members and by three months.

Article 128. Refusal to assign targeted social assistance

The grounds for refusal to assign targeted social assistance are:

1) exceeding the average per capita family income of the poverty line established in the regions, cities of republican significance, the capital;

2) refusal of the applicant to conduct a precinct commission examination of the financial situation;

3) the conclusion of the precinct commission on the lack of need, prepared according to the results of the survey of the financial situation of the person (family);

4) refusal of an able–bodied family member, with the exception of the persons specified in paragraph 4 of Article 122 of this Code, to participate in employment promotion measures - within six months from the date of refusal;

5) termination of a previously concluded social contract and (or) non–fulfillment of obligations stipulated by the social contract due to the recipient's fault - within six months preceding the repeated application for the appointment of targeted social assistance;

6) submission of deliberately false information and (or) unreliable documents for appointment of targeted social assistance – within six months from the date of their submission.

Article 129. Termination of payment of targeted social assistance

The grounds for termination of payment of targeted social assistance are:

1) death of the applicant for the targeted social assistance;

2) departure of the applicant for the targeted social assistance for permanent residence to another city of republican or regional significance, district or outside the Republic of Kazakhstan;

3) termination of the social contract due to non-fulfillment in full of the terms of the social contract and the measures of the individual plan, including participation in measures to promote employment;

4) submission of false information and (or) false documents, which entailed the illegal appointment and (or) payment of targeted social assistance.

Article 130. Monitoring the correctness of appointment and payment of targeted social assistance

Monitoring of the correctness of the appointment and payment of targeted social assistance is carried out by the authorized state body, as well as by local executive bodies within the framework of monitoring the execution of the relevant budget.

Methodological management on appointment and payment of targeted social assistance is made by the authorized state body.

Chapter 12. SPECIAL SOCIAL SERVICES Paragraph 1. The system of providing special social services

Article 131. The right to receive special social services

Persons (families) recognized as those who need special social services have the right to receive special social services in the manner and under the conditions provided for by this Code.

Article 132. Types of special social services

1. Special social services include a guaranteed volume of special social services and an over-guaranteed volume of special social services.

2. The guaranteed volume of special social services is a single list of special social services approved by the authorized state body, and is provided at the expense of budgetary funds to persons (families) recognized as those who need special social services.

3. The over-guaranteed volume of special social services is provided at the expense of the recipient of special social services in accordance with the list and procedure approved by the local representative bodies of regions (cities of republican significance and the capital), except for the case provided for in paragraph 3 of Article 133 of this Code.

4. Special social services must comply with the standards for provision of special social services approved by the relevant authorized bodies in the field of education, health, social protection and other relevant central executive bodies.

5. The procedure for providing special social services to minors who are in an educational organization with a special regime of detention is approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 133. Grounds on which a person (family) is recognized as needing special social services

1. A person (family) is recognized as needing special social services on the following grounds:

1) orphanhood;

2) lack of parental care;

3) neglect of minors, including deviant behavior;

4) the presence of minors in special educational organizations, educational organizations with a special regime of detention;

5) limiting the possibilities of early psychophysical development of children from birth to three years;

6) disability and (or) persistent disorders of body functions caused by physical and (or) mental capabilities;

7) restriction of vital activity due to socially significant diseases and diseases that pose a danger to others;

8) inability to self-care due to old age;

9) ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation;

10) homelessness (persons without a fixed place of residence);

11) release from places of deprivation of liberty;

12) being registered with the probation service.

2. The criteria for assessing the presence of ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation are determined by the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan jointly with the authorized state body and authorized bodies in the field of health and education.

Forms of ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation are actions related to domestic violence, human trafficking, including minors, other types of exploitation, as well as kidnapping, regardless of whether criminal proceedings have been initiated regarding the actions committed.

3. Special social services to a person (family) who is not qualified as those in need of special social services on the grounds specified in paragraph 1 of this Article shall be provided at the expense of the recipient of services in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

Article 134. Rights and obligations of a person (family) recognized as needing special social services

1. A person (family) recognized as needing special social services has the right to:

1) apply for provision of special social services;

2) receive information about their rights, obligations and conditions for provision of special social services;

3) take part in assessment and determination of the need for special social services;

4) select entities providing guaranteed and over-guaranteed volumes of special social services, with the exception of minors who are in educational organizations with a special regime of detention;

5) receive or refuse to receive special social services;

6) appeal the actions (inaction) of officials, as well as entities providing special social services, to a higher authority, a court in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan;

7) the confidentiality of personal information that has become known to officials or entities providing special social services.

2. A person (family) recognized as needing special social services is obliged to:

1) provide complete and reliable information to determine the need and make a decision on provision of special social services;

2) not to interfere with the process of assessing and determining the need for special social services;

3) take care and bear joint responsibility for preservation and strengthening of their health;

4) promptly notify entities providing special social services of changes in circumstances affecting their provision;

5) follow the recommendations of specialists of organizations providing special social services;

6) respect the honor and dignity of social workers;

7) comply with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of special social services.

Article 135. Rights and obligations of entities providing special social services

1. Entities providing special social services have the right to:

Note!
Subparagraph 1) from 01.01.2025 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

1) participate in competitions for provision of special social services, services for assessing and determining the need for special social services provided at the expense of budgetary funds, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement and on the state social order, the state order for implementation of strategic partnership, grants and awards for non-governmental organizations in the Republic of Kazakhstan;

2) provide an over-guaranteed volume of special social services;

3) assess and determine the need for special social services;

4) request and receive the necessary information from local executive bodies to assess and determine the volume and types of special social services, except in cases provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Entities providing special social services are obliged to:

1) comply with the standards for provision of special social services;

2) create conditions necessary for provision of special social services;

3) respect the dignity of recipients of special social services and their family members;

4) treat humanely and not to allow discriminatory actions towards recipients of special social services and members of their families;

5) ensure confidentiality in the provision of special social services, except in cases specified by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) provide training and advanced training of social workers.

3. The procedure for activities of organizations providing special social services in the field of social protection shall be approved by the authorized state body.

Note!
Article 136 from 01.01.2025 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

Article 136. Register of organizations providing special social services

1. The register of organizations providing special social services is an electronic list of organizations that have concluded a contract for provision of special social services with local executive bodies.

2. The register of organizations providing special social services is formed electronically on the social services portal in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

3. The information contained in the register of organizations providing special social services is publicly available with the consent of organizations providing special social services.

Paragraph 2. Prevention of the need for special social services

Article 137. Prevention of the need for special social services

Prevention of the need for special social services is aimed at identifying and preventing the grounds on which a person (family) is recognized as needing special social services.

Article 138. Interdepartmental cooperation on prevention of the need for special social services

Measures to prevent the occurrence of the need for special social services are carried out by local executive bodies within the established competencies through:

1) identification of the grounds on which a person (family) may be recognized as potentially in need of special social services;

2) examination of the living conditions of a person (family), determination of the causes affecting the deterioration of these conditions;

3) drawing up an individual plan of measures to prevent the occurrence of the need for special social services;

4) analysis of the results of prevention of occurrence of the need for special social services;

Note!
Subparagraph 5) is put into effect from 01.01.2025 in accordance with Article 263 of this Code.

5) monitoring and forecasting the social well-being of the family (person) based on the data of the Digital Family Card.

Paragraph 3. Organization and provision of special social services

Article 139. Applying for provision of special social services

Note!
Paragraph 1 from 01.01.2025 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

1. A person (family) in need of special social services applies for provision of special social services at the place of residence by submitting an application.

2. To a person (family) in need of special social services due to homelessness (a person without a fixed place of residence), ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation, special social services are provided regardless of the place of residence.

3. In the interests of a person (family) in need of special social services, an application for provision of special social services with an indication of the reason why the person (family) does not apply independently may be submitted by:

1) one of the adult family members;

2) guardian (trustee);

3) akim of the settlement, village, rural district;

4) a person by proxy in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) a subject providing special social services to a person (family) in need of special social services due to:

ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation;

homelessness (to a person without a fixed place of residence);

6) an organization that carried out measures to prevent the occurrence of the need for special social services.

Article 140. Assessment and determination of the need for special social services

1. The special social services are provided on the basis of an assessment and determination of the need for special social services of a person (family) in need of special social services, determined by a social worker to assess and determine the need for special social services.

2. The criteria for assessing and determining the need for special social services are:

1) restriction of vital activity;

2) social maladaptation;

3) social deprivation;

4) disadvantaged social environment.

Article 141. Provision of special social services

1. The guaranteed volume of special social services at the expense of budgetary funds are provided on the basis of a decision of local executive bodies of districts, cities of regional, republican significance, the capital, with the exception of persons in need of special social services due to ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation associated with human trafficking and homelessness.

Special social services at the expense of budgetary funds are provided to persons (families) in need of special social services on the grounds specified in:

1) subparagraph 6) of paragraph 1 of Article 133 of this Code, in accordance with an individual program through the social services portal;

2) subparagraph 9) of paragraph 1 of Article 133 of this Code, in accordance with the criteria for assessing the presence of ill-treatment that led to social maladaptation and social deprivation;

3) sub-paragraphs 10), 11) and 12) of paragraph 1 of Article 133 of this Code, on the basis of an application;

4) sub-paragraphs 1), 2), 3), 4), 5), 7) and 8) of paragraph 1 of Article 133 of this Code, by decision of local executive bodies.

2. The special social services at the expense of the recipient of special social services are provided in accordance with the contract concluded by the person (family) in need of special social services and entities providing special social services.

3. Persons (families) in need of special social services on the grounds specified in subparagraphs 6) and 8) of paragraph 1 of Article 133 of this Code, select the subjects from among the organizations included in the register providing special social services through the social services portal.

4. The grounds for refusal to provide special social services are:

1) non-compliance with the grounds specified in Article 133 of this Code;

2) unreliability of the submitted information and documents;

3) the presence of medical contraindications to the provision of special social services.

Article 142. Financing of entities providing special social services

1. Financing of entities providing special social services is carried out at the expense of:

1) budget funds in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) funds received for provision of an over-guaranteed volume of special social services;

3) other sources that do not contradict the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Note!
Paragraph 2 is put into effect from 01.01.2025 in accordance with Article 263 of this Code.

2. Financing of entities providing special social services in the field of social protection at the expense of budgetary funds established by the legislation of the Republic of Kazakhstan is implemented in accordance with the rules and methodology for formation of tariffs for special social services approved by the authorized state body.

Tariffs for provision of special social services are approved by local executive bodies.

The procedure for payment of special social services is approved by the authorized state body.

Paragraph 4. National preventive mechanism

Article 143. National preventive mechanism

1. The national preventive mechanism operates in the form of a system for prevention of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment, functioning through the activities of the participants of the national preventive mechanism.

2. Within the framework of their activities, participants of the national preventive mechanism visit entities providing special social services and other organizations determined by the laws of the Republic of Kazakhstan for visits by these participants (hereinafter referred to as preventive visits).

3. The participants of the national preventive mechanism are the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan, as well as members of public monitoring commissions and public associations engaged in activities to protect the rights and legitimate interests of citizens, lawyers, social workers, doctors selected by the Coordinating council.

4. The Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan coordinates the activities of the participants of the national preventive mechanism, takes measures in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan to ensure the necessary potential and professional knowledge of the participants of the national preventive mechanism.

5. Reimbursement of expenses of participants of the national preventive mechanism for preventive visits is carried out from budgetary funds in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 144. Coordinating council

1. In order to ensure effective coordination of the activities of the national preventive mechanism, a Coordinating council shall be established under the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan.

The members of the Coordinating council, with the exception of the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan, are elected by a commission created by the Commissioner for Human Rights from among the citizens of the Republic of Kazakhstan.

2. The Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan approves:

1) regulations on the Coordinating council under the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan;

2) the procedure for selecting participants of the national preventive mechanism;

3) the procedure for forming groups of participants of the national preventive mechanism for preventive visits;

4) methodological recommendations for preventive visits;

5) the procedure for preparing an annual consolidated report on the results of preventive visits.

3. The Coordinating council interacts with the Subcommittee on prevention of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment of the United Nations Committee against torture.

Article 145. Requirements for participants of the national preventive mechanism

1. The participants of the national preventive mechanism may not be persons:

1) having a criminal record that has not been expunged or has not been removed in accordance with the procedure established by law;

2) suspected or accused of committing criminal offenses;

3) recognized by the court as incompetent or with limited legal capacity;

4) judges, lawyers, civil servants and military personnel, as well as employees of law enforcement and special state bodies;

5) registered with a psychiatrist and (or) a narcologist.

2. The participants of the national preventive mechanism may also not be persons released from criminal liability on non-rehabilitating grounds for committing an intentional crime; dismissed from state or military service, from law enforcement and special state bodies, courts or excluded from the bar association for negative reasons; deprived of a license to practice law.

Article 146. Rights of a participant of the national preventive mechanism

1. A participant of the national preventive mechanism has the right to:

1) receive information on the number of persons held in organizations subject to preventive visits, the number of such organizations and their location;

2) have access to information concerning the treatment of persons held in organizations subject to preventive visits, as well as the conditions of their detention;

3) carry out preventive visits in accordance with the established procedure as part of the formed groups;

4) conduct interviews with persons held in organizations subject to preventive visits and (or) their legal representatives without witnesses in person or, if necessary, through an interpreter, as well as with any other person who, in the opinion of a participant of the national preventive mechanism, can provide relevant information;

5) freely choose and visit organizations subject to preventive visits;

6) receive reports and complaints about the use of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

2. The participant of the national preventive mechanism is independent in carrying out its activities.

Article 147. Responsibilities of the participants of the national preventive mechanism

1. When exercising their powers, the participants of the national preventive mechanism are obliged to comply with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The interference of the participants of the national preventive mechanism in the activities of organizations subject to preventive visits is not allowed.

3. If there are circumstances that raise doubts about the impartiality of a participant of the national preventive mechanism, which is part of the preventive visit group, he is obliged to refuse to participate in the preventive visit.

4. Participants of the national preventive mechanism are obliged to register the received reports and complaints about the use of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment in the manner determined by the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan.

The received reports and complaints are submitted to the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan for consideration in accordance with the procedure provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Information about received and submitted reports and complaints is included in the report on the results of preventive visits.

5. Participants of the national preventive mechanism who have violated the provisions of this Code shall bear responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 148. Termination of powers of a participant of the national preventive mechanism

The powers of a participant of the national preventive mechanism are terminated in case of:

1) violation of the provisions of this Code;

2) a written statement on resignation of their powers;

3) his death or entry into force of a court decision declaring him dead;

4) departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan;

5) loss of citizenship of the Republic of Kazakhstan;

6) entry into force of the court's conviction;

7) the occurrence of other cases provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 149. Types and frequency of preventive visits

1. Preventive visits of participants of the national preventive mechanism are divided into:

1) periodic preventive visits conducted on a regular basis at least once every four years;

2) interim preventive visits conducted in the period between periodic preventive visits in order to monitor the implementation of recommendations based on the results of the previous periodic preventive visit, as well as to prevent harassment of persons with whom the participants of the national preventive mechanism conducted interviews, by the administrations of organizations subject to preventive visits;

3) special preventive visits conducted on the basis of received reports on the use of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

2. The Coordinating council determines the dates and the list of organizations subject to preventive visits within the allocated budget funds.

Article 150. The procedure for preventive visits

1. Preventive visits are conducted by groups formed by the Coordinating council from among the participants of the national preventive mechanism, in accordance with the rules approved by the Government of the Republic of Kazakhstan in coordination with the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan.

2. When forming groups for preventive visits, none of the participants of the national preventive mechanism may be subjected to any discrimination based on origin, social, official and property status, gender, race, nationality, language, attitude to religion, beliefs, place of residence or any other circumstances.

3. Ensuring the safety of participants of the national preventive mechanism is entrusted to the administration of organizations subject to preventive visits. In case of illegal actions of participants of the national preventive mechanism, the head of the administration of organizations subject to preventive visits informs the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan in writing.

4. Based on the results of each preventive visit, a written report is drawn up on behalf of the group in the form approved by the Coordinating council, which is signed by all members of the group that carried out the preventive visit. A member of the group who has a dissenting opinion forms it in writing and attaches it to the report.

Article 151. Annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism

1. The Coordinating council prepares an annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism, taking into account their reports on the results of preventive visits.

2. The annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism also includes:

recommendations to the authorized state bodies on improving the conditions of treatment of persons held in organizations subject to preventive visits and prevention of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment;

recommendations for improving the legislation of the Republic of Kazakhstan.

The annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism is accompanied by a financial report on preventive visits for the past year.

3. The annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism is sent for consideration to the authorized state bodies and posted on the Internet resource of the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan no later than one month from the date of its approval by the Coordinating council.

Article 152. Confidentiality

1. Participants of the national preventive mechanism shall not have the right to disclose information about the private life of a person that became known to them during preventive visits without the consent of this person.

2. Disclosure by the participants of the national preventive mechanism of information about the private life of a person that became known to them during preventive visits, without the consent of this person, entails liability established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 153. Interaction of authorized state bodies with participants of the national preventive mechanism

1. State bodies and their officials shall assist the participants of the national preventive mechanism in carrying out their lawful activities.

No state body or official has the right to restrict the rights and freedoms of citizens for informing the participants of the national preventive mechanism about the facts of the use of torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

Officials who obstruct the legitimate activities of the participants of the national preventive mechanism shall bear responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Within three months from the date of receipt of the annual consolidated report of the participants of the national preventive mechanism, the authorized state bodies shall inform the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan in writing about the measures taken based on the results of consideration of the received report.

3. On the basis of reports of participants of the national preventive mechanism on the results of preventive visits, the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan, in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, has the right to apply to the authorized state bodies or officials with a petition (application) to initiate proceedings or proceedings on cases of an administrative offense or a criminal case against an official who violated human and civil rights and freedoms.

Chapter 13. STATE SUPPORT FOR PERSONS WITH DISABILITIES Paragraph 1. General provisions

Article 154. Rights and obligations of persons with disabilities

1. Persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan have full socio-economic and personal rights and freedoms enshrined in the Constitution of the Republic of Kazakhstan, other legislative acts of the Republic of Kazakhstan, including the rights to:

1) social protection, including habilitation, rehabilitation, integration into society;

2) provision of conditions for obtaining preschool education and training, education;

3) guaranteed volume of free medical care and medical assistance in the system of compulsory social health insurance in the manner determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) guaranteed volume of special social services;

5) vocational training and retraining, rehabilitation and employment;

6) access to infrastructure facilities, informatization, transport, information, entertainment cultural events, sports competitions and public services;

7) exercise their right to elect and be elected;

8) housing in accordance with the housing legislation of the Republic of Kazakhstan;

9) priority services in government and other organizations, including healthcare, culture, communications, transport, and services.

2. Persons with disabilities must:

1) provide complete and reliable information, including on the state of their health, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) undergo preventive medical examinations, screening studies in accordance with the procedure determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of healthcare;

3) carry out the recommended activities of the individual program;

4) take part in socialization and integration into society.

Article 155. Medical and social examination

1. The disability, the category of disability of a person is established by full-time or correspondence medical and social examination by an authorized state body.

2. Referral for medical and social examination by the medical advisory commission is carried out in accordance with the procedure determined by the authorized body in the field of healthcare.

3. Medical and social examination is carried out on the basis of a comprehensive assessment of the state of the body based on the analysis of clinical, functional, social, professional and psychological data of the examined person using classifications and criteria in the manner determined by the authorized state body.

4. The applicant does not receive a medical and social examination:

when submitting expired documents;

when submitting an incomplete set of documents;

when applying to the department of medical and social examination for an in-person examination not at the place of permanent registration.

5. According to the results of the medical and social examination, disability and (or) the category of disability are not established in the absence of persistent dysfunction of body functions that lead to limitation of one of the categories of vital activity.

6. When establishing a person's disability and (or) determining the category of disability, the causes, timing, need for social protection measures are determined, as well as the social and professional parts of the individual program are developed.

7. Depending on the degree of impairment of body functions, limitations of vital activity, rehabilitation prognosis and potential, the following categories are established:

1) to a person when establishing disability:

up to the age of seven – the category of "a child with disability" for 6 months, 1 year, 2 years, 5 years or until the age of seven;

from the age of seven to the age of eighteen – categories "a child with disability of the first category", "a child with disability of the second category", "a child with disability of the third category" for 6 months, 1 year, 2 years, 5 years or until the age of eighteen;

over the age of eighteen – disability groups "first disability category", "second disability category", "third disability category" for 6 months, 1 year, 2 years, 5 years or without a period of re-examination;

2) a participant of the compulsory social insurance system, in the event of a social risk entailing loss of working capacity, – the degree of loss of general working capacity from 30 to 100 percent inclusive - for 6 months, 1 year, 2 years, 5 years, until the age of eighteen, until the participant of the compulsory social insurance system reaches the age specified in paragraph 1 of Article 207 of this Code.

In the case of establishing the degree of loss of general working capacity to a person with a disability with a regular period of re-examination, the degree of loss of general working capacity is established before the end of the disability period for this social risk;

3) to an employee who has received an occupational injury and (or) an occupational disease related to the performance of his labor (official) duties, the degree of loss of professional ability to work from 5 to 100 percent inclusive - for 6 months, 1 year, 2 years, 5 years or without a period of re–examination.

In the case of establishing the degree of loss of professional ability to work for a person with a disability with a regular period of re-examination, the degree of loss of professional ability to work is established before the end of the period of disability due to an occupational injury and (or) occupational disease.

8. The following causes of disability and (or) the category of disability are determined:

1) general disease;

2) labor injury;

3) occupational disease;

4) disability since childhood;

5) disability of children under seven years of age;

6) disability of children from seven to eighteen years of age;

7) injuries, contusions, traumas, diseases received during the performance of official duties, during military service, during the elimination of the consequences of accidents at civilian or military nuclear facilities or as a result of emergency situations at nuclear facilities, as a result of an accident not related to the performance of military service (official duties), or diseases, not related to the performance of military and official duty, subject to the establishment of a causal relationship by the authorized body of the relevant field of activity;

8) disability due to environmental emergencies, including due to radiation exposure during nuclear explosions and tests and (or) their consequences, provided that a causal relationship is established by the authorized body of the relevant field of activity.

The reasons for disability specified in subparagraphs 7) and 8) of this paragraph are made in strict accordance with the wording of the authorized body that established the causal relationship.

9. To the employees who have received an occupational injury and (or) an occupational disease associated with the performance of their labor (official) duties, the following reasons for the degree of loss of professional ability to work are established:

1) labor injury;

2) occupational disease.

10. Persons with disabilities and (or) with the loss of ability to work are re-examined in compliance with the established terms of disability and the degree of the loss of ability to work.

11. In case of disagreement with the results of the conducted medical and social examination, the person and (or) the legal representative apply to the authorized state body.

Consideration of appeals against decisions of the departments of medical and social examination and control over medical and social examination are carried out by the department of methodology and control of medical and social examination in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

12. The department of methodology and control of medical and social examination, upon detection of the fact of submission of false documents for medical and social examination and (or) unjustified issuance of an expert opinion, draws up a protocol on the basis of which payments and benefits related to the establishment of disability and (or) the degree of the loss of ability to work are suspended until the re-examination of the control and issuance of an expert opinion.

13. During the state of emergency, persons whose re-examination period occurred no more than a month before the introduction of the state of emergency and during the state of emergency and who did not undergo re-examination during the specified period, the terms of disability, the degree of the loss of ability to work and the individual program are automatically extended for the period of the state of emergency.

The month of the end of the state of emergency is included in full.

Article 156 is put into effect from 01.01.2025 in accordance with Article 263 of this Code.

Article 156. Features of the correspondence proactive examination

1. When establishing disability and the degree of the loss of ability to work in a proactive correspondence format, the authorized state body shall involve independent experts of medical and social examination to conduct a medical and social examination on the basis of a contract for provision of expert services.

2. The procedure for maintaining the register of independent experts of medical and social examination, as well as the grounds for inclusion in the register and exclusion from it, shall be determined by the authorized state body.

3. The procedure and criteria for evaluating the results of the work of independent experts of medical and social examination are determined by the authorized state body.

4. The procedure for paying for the services of independent experts of medical and social examination and tariffs for the services of independent experts of medical and social examination are approved by the authorized state body.

5. The correspondence proactive examination is carried out according to the list of nosological forms determined by the authorized state body together with the authorized body in the field of healthcare.

Article 157. Individual program

1. An individual program is developed on the basis of an assessment of the individual needs of a person with a disability for the period of disability establishment and defines a set of measures including medical, social, professional measures aimed at the formation, development, restoration and (or) compensation of impaired and (or) lost body functions, in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. The individual program also includes the names of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services that a person with a disability needs, in accordance with the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to persons with disabilities, in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

3. A person with a disability is provided with individual program activities free of charge within the guaranteed amount for reimbursement of the cost of goods, services and the guaranteed amount of special social services and (or) on a reimbursable basis, the payment of which involves a person with a disability or an employer, through whose fault an occupational injury or occupational disease is received.

Paragraph 2. Habilitation and rehabilitation of persons with disabilities

Article 158. Specialized organizations of persons with disabilities

1. Specialized organizations of persons with disabilities – public associations of persons with disabilities, as well as organizations in which one hundred percent of the participation shares belong to public associations of persons with disabilities, provided that such associations and organizations meet the following conditions:

the average annual number of persons with disabilities is at least 51 percent of the total number of employees;

the annual wage costs of persons with disabilities amount to at least 35 percent of the total wage costs.

2. Central and local executive bodies interact with public associations of persons with disabilities and their authorized representatives when:

1) preparing and making decisions affecting the interests of persons with disabilities;

2) organizing sports events jointly with the authorized body in the field of physical culture and sports or local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital, districts, towns of regional significance;

3) organizing educational and cultural events jointly with the authorized territorial cultural bodies.

3. The public associations of persons with disabilities, as well as their organizations, receive the right of ownership of land plots built up with buildings (structures, facilities) owned by them, from state ownership to private ownership free of charge in cases provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

In case of termination of the activities of public associations of persons with disabilities or alienation of real estate from the property of public associations of persons with disabilities, their organizations, the land plots owned by them are subject to return to state ownership.

4. Public associations of persons with disabilities have the right to participate in the formation of state policy in the field of social protection of persons with disabilities through:

1) making recommendations to central and local executive bodies to ensure the protection of the rights and legitimate interests of persons with disabilities;

2) participating in evaluation of the effectiveness of the implementation of state policy on ensuring the rights and improving the quality of life of persons with disabilities;

3) making recommendations to the regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan being developed on the issues of social protection of persons with disabilities.

Article 159. Prevention of disability

1. Disability prevention includes a set of medical and non-medical measures aimed at early diagnosis, prevention of the progression of diseases in the early stages and their consequences, control of complications that have already developed, damage to organs and tissues, as well as measures to protect health, improve the ecological environment of human habitation, promote a healthy lifestyle, ensure safe working conditions, prevent occupational injuries, reduction of occupational diseases.

2. Disability prevention is carried out by the relevant state bodies, local executive bodies, organizations and employers in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 160. Medical rehabilitation (habilitation)

1. Medical rehabilitation (habilitation) is carried out by medical specialists in accordance with clinical protocols, standards and rules of medical care.

Medical habilitation is carried out for children with congenital functional limitations until they reach the age of three years.

2. A medical organization develops the medical part of an individual rehabilitation (habilitation) program for persons with disabilities, indicating the volume of medical services, types and terms of rehabilitation (habilitation), implements it.

3. Persons with disabilities and children with disabilities are provided with sanatorium-resort treatment through the social services portal in accordance with the procedure determined by the authorized state body, except for the cases provided for in Article 169 of this Code.

4. The costs of sanatorium treatment shall be reimbursed to a person with a disability who has received an occupational injury or occupational disease due to the fault of the employer, by the employer in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, except for the cases provided for in paragraphs 5 and 6 of this Article.

5. If a court decision on declaring an employer bankrupt enters into legal force against an employer, a person with a disability who has received an occupational injury or occupational disease due to the employer's fault is provided with sanatorium treatment in accordance with paragraph 3 of this article.

6. In case of termination of the activity of an employer – an individual entrepreneur or liquidation of a legal entity, sanatorium treatment for a person with a disability who has received an occupational injury or occupational disease due to the employer's fault is provided in accordance with paragraph 3 of this article.

Article 161. Social habilitation and rehabilitation

1. Social habilitation and rehabilitation of persons with disabilities includes:

1) provision of technical auxiliary (compensatory) and special means of transportation and training in their use;

2) provision of special social services;

3) provision of services of an individual assistant for persons with disabilities of the first category who have difficulty in movement;

4) provision of services of a sign language specialist for a person with hearing disabilities;

5) other types of social habilitation and rehabilitation in accordance with the individual program determined by the authorized state body.

2. Social habilitation and rehabilitation of persons with disabilities are carried out by organizations providing special social services in the field of social protection, health care and education, including psychological, medical and pedagogical consultations, rehabilitation centers, psychological and pedagogical correction offices, as well as other specialized organizations.

Article 162. Provision of prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation to persons with disabilities

1. Persons with disabilities, in accordance with the individual program, are provided with hearing-prosthetic, prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation according to the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to persons with disabilities.

2. Provision of hearing-prosthetic, prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation, including the terms of their replacement, shall be carried out in accordance with the procedure determined by the authorized state body through the social services portal, except for the cases provided for in Article 169 of this Code.

3. Prosthetic and orthopedic assistance is the provision of medical services for prosthetics, providing persons with disabilities with prosthetic and orthopedic products manufactured according to individual orders, as well as training in their use.

The provider of prosthetic and orthopedic care, depending on the characteristics of the manufactured prosthetic and orthopedic means, determines the need for stationary prosthetics.

Auditory prosthetic assistance is the provision of medical services for prosthetics, services for replacement and adjustment of the speech processor to the cochlear implant, as well as training in their use.

Payment of expenses related to stationary prosthetics and (or) travel for prosthetics is made in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

4. Persons with disabilities received from labor injury or occupational disease caused by the employer's fault are provided with prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation according to an individual program at the expense of the employer in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. In cases of termination of the activity of an employer – an individual entrepreneur or liquidation of a legal entity, as well as the entry into force of a court decision declaring him bankrupt, prosthetic and orthopedic assistance, technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation are provided to a person with a disability who has received an occupational injury or occupational disease due to the employer's fault, in accordance with paragraph 1 of this article.

6. Technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation are subject to mandatory certification for compliance with the requirements of the certification system in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 163. Provision of individual assistant and sign language specialist to persons with disabilities

1. Persons with disabilities, in accordance with the individual program, are provided with the services of an individual assistant and (or) a sign language specialist in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. The services of an individual assistant are provided to persons with disabilities of the first category who have difficulty in movement, at the rate of no more than eight hours a day in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

The services of an individual assistant for a person with a disability of the first category who has difficulty in movement are not provided when state benefits are assigned and paid to a person caring for him, in accordance with the procedure provided for in Article 187 of this Code.

An individual assistant carries out his activities on the basis of a contract concluded in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

An individual assistant cannot be a person:

1) registered in specialized organizations providing medical care in the field of mental health;

2) having contraindications for provision of services for health reasons on the basis of a medical opinion;

3) under the age of eighteen;

4) who failed vocational training as part of active employment measures;

5) who has reached the retirement age established by paragraph 1 of Article 207 of this Code, except in cases when a close relative is an individual assistant for a person with a disability of the first category;

6) having a criminal record that has not been expunged or has not been removed in accordance with the procedure established by law;

7) recognized by the court as disabled or with limited legal capacity.

3. The services of a sign language specialist for persons with hearing disabilities are provided at the rate of no more than sixty hours per year in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

4. Persons with disabilities, in accordance with an individual program, select an individual assistant and (or) a sign language specialist through the social services portal.

Payment for the services of an individual assistant and a sign language specialist is made by local executive bodies within the guaranteed amount.

Article 164. Provision of special social services in the field of social protection to persons with disabilities

1. Special social services for persons with disabilities are provided in a hospital, semi-hospital and at home in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

2. The special social services to persons with disabilities are rendered by entities providing special social services in accordance with Article 135 of this Code.

Article 165. Professional rehabilitation of persons with disabilities

1. Professional rehabilitation of persons with disabilities includes professional guidance, vocational training (retraining), employment and is implemented in accordance with Chapter 10 of this Code.

2. The employer, at his own expense, in accordance with this Code, provides persons with disabilities received from labor injury and (or) occupational disease through the fault of the employer, with vocational training or retraining, creates special jobs for their employment.

Paragraph 3. Procedure for providing persons with disabilities with goods and services

Article 166. Social services portal

1. The social services portal is an object of informatization, which is a single point of access to goods and services provided by suppliers for persons with disabilities on the terms of reimbursement of their cost by local executive bodies within the guaranteed amount in accordance with this Code.

2. Maintenance and software maintenance of the social services portal are carried out by the Center for development of human resources.

3. Relations between persons with disabilities and suppliers of goods and services related to the purchase of goods and services through the social services portal are regulated by the civil legislation of the Republic of Kazakhstan, the legislation of the Republic of Kazakhstan on consumer rights protection, as well as an agreement concluded on the social services portal, the form of which is approved by the authorized state body.

Article 167. Suppliers of goods and services on the social services portal

1. Suppliers of goods and (or) services on the social services portal are legal entities and individuals engaged in entrepreneurial activity.

2. Registration of suppliers of goods and (or) services or their removal from registration on the social services portal, as well as admission of goods and services to the social services portal, shall be carried out in accordance with the procedure determined by the authorized state body after receiving the conclusion of the commission on the social services portal.

3. The commission on the social services portal (hereinafter referred to as the commission) is created by the decision of local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital and carries out its activities on an ongoing basis in accordance with the standard regulations on the commission on social services portal approved by the authorized state body.

4. Local executive bodies monitor the characteristics of goods and (or) services, provided to persons with disabilities through the social services portal, declared by the supplier for their compliance with the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to persons with disabilities.

5. The commission considers the appeals of the local executive body, persons with disabilities and suppliers of goods and services registered on the social services portal, and, if violations are detected, sends a notification of the need for elimination. In case of non-elimination within the period specified in the notification, the commission decides to remove the provider from the social services portal.

6. The social services portal registers providers who:

1) have a certificate of conformity or a declaration of conformity for the supplied goods subject to mandatory conformity assessment;

2) have a registration certificate for the supply of technical auxiliary (compensatory) means and special means of transportation related to medical devices subject to state registration and re-registration;

3) submitted documents confirming the compliance of the supplied goods and (or) the provision of services with the requirements of the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to persons with disabilities;

4) do not have tax arrears and arrears on social payments;

5) are not subject to bankruptcy or liquidation proceedings;

6) are not included in the register of unscrupulous participants in public procurement in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement;

7) are not included in the register of unscrupulous procurement participants and (or) the list of unreliable potential suppliers (suppliers) of the National Welfare Fund, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on procurement of certain subjects of the quasi-public sector;

8) submitted documents confirming the origin, characteristics and price for the sale of goods and (or) provision of services;

9) have a license to carry out activities that require obtaining a license in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On permits and notifications";

10) have a document confirming their qualifications in providing the services of a sign language specialist.

The requirements of part one of this article do not apply to the services of an individual assistant.

7. A provider is removed from registration on the social services portal in the following cases:

1) submission of an application for de-registration on the social services portal;

2) death or termination of the activity of an individual engaged in entrepreneurial activity, termination of the activity of a legal entity;

3) inclusion in the register of unscrupulous participants in public procurement in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement;

4) inclusion in the register of unscrupulous procurement participants and (or) the list of unreliable potential suppliers (suppliers) of the National Welfare Fund, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on procurement of certain subjects of the quasi-public sector;

5) the commission's conclusion on the removal from registration on the social services portal in accordance with paragraph 2 of this article.

De-registration on the social services portal in accordance with sub-paragraphs 1), 3), 4) and 5) of part one of this paragraph does not release the supplier from fulfilling the obligations assumed by him through the social services portal on the date of de-registration.

In the case specified in subparagraph 5) of part one of this paragraph, a person with a disability, no later than fourteen calendar days from the day when he became aware of the non-fulfillment and (or) improper fulfillment of the obligations assumed by the supplier, posts relevant information on the social services portal.

This information is reviewed by the commission within ten working days from the date of placement, which determines the presence or absence of violations on the part of the supplier.

If a supplier is removed from registration on the social services portal on the grounds provided for in sub-paragraphs 3) and 4) of part one of this paragraph, the subsequent registration on the social services portal is possible after the exclusion of information about him from the relevant register and (or) list.

If a supplier is removed from registration on the social services portal on the grounds provided for in subparagraph 5) of part one of this paragraph, the subsequent registration on the social services portal is possible no earlier than one year from the date of removal from registration.

8. The supplier sells goods and (or) services on the social services portal that meet the requirements of the classifier of technical auxiliary (compensatory) means, special means of transportation and services provided to persons with disabilities.

In cases of detection of the fact of sale by suppliers through the social services portal of goods and (or) services of inadequate quality and (or) not corresponding to the declared characteristics, as well as non-fulfillment of the requirements of the contract concluded on the social services portal, their cost is reimbursed at the expense of suppliers.

Article 168. Provision of goods and services to persons with disabilities through the social services portal

1. Persons with disabilities make orders for the purchase of goods and (or) services in accordance with the recommendations in the individual program.

2. An order for the purchase of goods and (or) services by a person with a disability is made within two months from the date of notification of his/her referral of individual program activities to the social services portal.

3. A person with a disability has the right to be reimbursed by local executive bodies for the cost of goods and (or) services, but no more than a guaranteed amount established in accordance with the procedure determined by the authorized state body.

The difference between the guaranteed amount and the actual cost of the purchased goods and (or) services is paid by a person with a disability independently at his own expense.

4. One of the legal representatives accompanying a child with a disability to sanatorium treatment has the right to reimbursement by local executive bodies of the cost of staying in a sanatorium organization in the amount of seventy percent of the guaranteed amount provided as compensation for the cost of sanatorium treatment determined by the authorized state body.

5. The guaranteed amount provided as compensation for the cost of goods and (or) services is paid in the manner and amounts determined by the authorized state body.

Article 169. Provision of goods and services to persons with disabilities under the laws of the Republic of Kazakhstan on public procurement

Persons with disabilities shall be provisioned with goods and services under the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement in cases of:

1) the lack of providers of goods and services on the social services portal, based on the commission's opinion;

2) ensuring prosthetic and orthopaedic aid, hearing aid with provision of hearing aids, service of replacement and fitting of a speech processor to a cochlear implant, special mobility aids tailor-made for persons with disabilities.

Paragraph 4. Social protection for persons with disabilities

Article 170. Right to social protection for persons with disabilities

1. Persons with disabilities shall enjoy the right to social protection in the form of:

1) state social security disability allowances;

2) social security allowances for loss of ability to work;

3) state allowance allocated and paid to the mother or father, adoptive father or guardian raising a child or children with disabilities (hereinafter referred to as the allowance for raising a child with disabilities);

4) state allowance for persons taking care of a person with a group one disability (hereinafter carer's allowance).

2. The rights covered by this article shall be exercised in the manner and under the conditions prescribed hereby.

3. Additional social assistance measures may be provided to persons with disabilities by local executive authorities, employers and other organisations.

Article 171. Procedure for the assignment and payment of state allowances for persons with disabilities, social security payment for loss of ability to work

1. An application by a person entitled to state disability allowances, or by his or her lawful guardian shall be the ground for granting state social allowances for persons with disabilities, allowances for raising a child with a disability or allowances for a caregiver (hereinafter state allowances for persons with disabilities).

When a person with a group one disability is placed in a penal institution, the administration of the penal institution shall assist him/her in filing an application.

In this case, the convicted offender with a group one disability shall agree with the head of the penitentiary facility on the person who will take care of him or her.

2. An application by a member of the compulsory social insurance scheme who is entitled to the social security disability payment or his or her lawful guardian shall constitute the grounds for the assignment of the social security payment for loss of ability to work.

3. Applications for state allowances for persons with disabilities and social security payments for loss of ability to work shall not be required when they are assigned through a proactive service under the Law of the Republic of Kazakhstan “On Public Services”.

4. The competent public authority shall establish the procedure for:

calculation (determination) of the amount, assignment, payment, suspension, recalculation, resumption, termination and revision of decisions on the assignment (refusal to assign) of state social disability allowances;

calculation (determination) of the amount, assignment, implementation, suspension, recalculation, resumption, termination and revision of the decision on the assignment (denial of assignment) of social payment on the case of loss of ability to work;

assignment and payment of state allowances to be assigned and paid to the mother or father, adoptive parent (adoptive parent), guardian (custodian) raising a child with a disability (children with disabilities), state allowances to persons providing care for a person with a group one disability.

5. State allowances for persons with disabilities shall be assigned for the entire period of disability, as determined by the medical and social expert assessment division.

If a person with a group one disability is held in a penal institution, the caregiver's allowance shall be paid until the end of the criminal sentence of the person with a group one disability.

6. The social allowance for loss of ability to work shall be granted from the day the right to the social allowance arises for the entire period of loss of ability to work as determined by the medical and social expert assessment unit, but not exceeding the period for which the participant in the compulsory social insurance system reaches the age prescribed by paragraph 1 of Article 207 hereof.

7. The social security allowance for loss of ability to work shall be granted irrespective of whether work has ceased by the time of application for the social security allowance or whether it is still ongoing.

Article 172. Refusal to accept an application and grant state allowances for persons with disabilities, social security allowances for loss of ability to work

1. Grounds for refusal to accept an application for state allowances for persons with disabilities, social security disability payments shall include:

1) obtaining data from the information system of the competent public authority confirming the assignment, implementation of state allowances for persons with disabilities, social allowances for loss of ability to work, application or consent through a proactive service for their assignment;

2) submission by the applicant of an incomplete set of documents under the laws of the Republic of Kazakhstan and (or) documents with expired validity, and (or) documents which expire on the date of the decision to grant or refuse state allowances for persons with disabilities, social security allowances on the loss of capacity to work;

3) discrepancy between the information on the identity document (other than its replacement under the laws of the Republic of Kazakhstan, confirmed by data from state information systems) and the documents required for its assignment;

4) ineligibility for state allowances for persons with disabilities, social allowances for loss of ability to work;

5) lack of the applicant's consent to access restricted personal data required for the assignment of state allowances for persons with disabilities, social allowances for loss of ability to work.

2. Grounds for refusal to grant state allowances for persons with disabilities, social allowances for loss of ability to work shall include:

1) finding that the documents submitted by the applicant for receiving state allowances for persons with disabilities, the social allowance for loss of ability to work, and (or) the data (information) contained therein, are unreliable;

2) non-compliance of the applicant and (or) submitted documents, data and information required for the assignment of state allowances for persons with disabilities, and social allowances for loss of capacity to work, with the requirements stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan;

3) failure to provide the document and (or) data requested by the Fund during verification, required for the assignment of a social payment on the occasion of loss of ability to work;

4) a negative value of the calculated amount of social payment on the occasion of loss of ability to work.

3. Grounds for denial of allowances to a caregiver shall include:

1) minority of the person providing care;

2) recognition of the caregiver as legally incompetent or partially incapacitated by a legally enforceable court decision;

3) registration of the caregiver with an organization that provides mental health care;

4) a person with a group one disability is in full state care, excluding the placement of a person with a group one disability in facilities of the criminal correctional system;

5) a person with a group one disability and his or her caregiver live in different settlements.

Article 173. Rights and obligations of the recipient of state allowances for persons with disabilities, social payment on the occasion of loss of ability to work

1. A recipient of state allowances for persons with disabilities, social payments for loss of ability to work, shall enjoy the right to:

1) receive state social disability allowance in the manner envisaged herein;

2) receive social payment on the grounds of disability in the procedure stipulated hereby, notwithstanding the receipt of state allowances for persons with disabilities;

3) inquire and obtain, free of charge, information from the State Corporation and the Fund on the procedure for assigning and receiving state allowances for persons with disabilities, and social payments for loss of ability to work.;

4) appeal the decisions, actions (inaction) of public authorities, the State Corporation and the Fund in the procedure stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The recipient of state allowances for persons with disabilities and social payments for loss of ability to work must:

1) submit detailed and reliable information for the assignment of state allowances for persons with disabilities, social payment on the loss of the ability to work under the laws of the Republic of Kazakhstan;

2) while receiving state allowances for persons with disabilities, social payments due to loss of ability to work, inform the State Corporation of circumstances which may serve as grounds for changing the amount of state allowances for persons with disabilities or terminating payment of allowances for persons with disabilities, social payments due to loss of ability to work, within ten working days.

Where an applicant has not timely notified the circumstances affecting the amounts of state allowances for persons with disabilities, their amounts shall be reviewed from the moment these circumstances arise, but not before the moment of their assignment.;

3) to refund excessively credited (paid) amounts of state allowances for persons with disabilities, social payments for the loss of the ability to work voluntarily, and in the case of refusal - in court based on a court decision, which has entered into legal force.

3. Sums of state allowances for persons with disabilities, social payments for loss of ability to work, not received on time, or not received in full due to the fault of the State Corporation and (or) the competent public authority, and (or) the Fund, shall be paid for the past period from the date of entitlement to them without limitation of time.

Article 174. Withholding from state allowances for persons with disabilities, social payment on the loss of the ability to work

1. Withholdings from state allowances for persons with disabilities, social payments on the occasion of loss of ability to work, may be performed as part of enforcement proceedings, with the exception of sums of state allowances for persons with disabilities, social payments on the occasion of loss of ability to work, withheld based on an application by the recipient, which were credited (paid out) in excess.

2. Withholdings from state allowances for persons with disabilities, social payments on the loss of ability to work shall be made from the sums due to be paid.

3. Compulsory pension contributions at the rate of 10 percent shall be withheld from the social payment on the grounds of loss of ability to work and channeled into a unified cumulative pension fund under this Code.

4. No more than 25 percent of the sum due may be withheld from state allowances for persons with disabilities and social payments for loss of ability to work.

Paragraph 5: State social disability allowance

Article 175. Right to state social disability allowance and terms of its assignment

1. State social disability allowances shall be granted if a disability is established, regardless of whether work has ceased by the time the allowance is applied for or continues.

2. Nationals of the Republic of Kazakhstan, foreigners and stateless persons permanently residing in the Republic of Kazakhstan shall be entitled to state social disability allowances, unless otherwise stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

3. State social disability allowances shall be granted regardless of when the disability arose - during work or service, prior to entering employment, or after employment is terminated.

4. The state social disability allowance shall be assigned from the date of establishment of disability, but not earlier than three months prior to the date of application for its assignment, or prior to the date of consent to assignment of the allowance via a proactive service under the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”.

5. Persons with disabilities who have reached the age of eligibility for pension payments may only be re-examined at their request.

6. Persons who are entitled to state social allowance for disability and state social survivor allowance at the same time shall receive one allowance of their choice.

Based on the application of a person receiving a state social disability allowance or a state social survivor allowance, a transfer shall be made from one type of state social allowance to another from the day the application is registered.

7. Under the conditions set forth in paragraphs 1, 2 and 3 of Article 207 and Article 212 hereof, at the request of a citizen, disability allowances may be replaced by retirement pension payments or pension payments for length of service in the order established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 176. Categories of persons with disabilities entitled to state social disability allowance

1. Persons with disabilities who are entitled to state social disability allowance shall include:

1) persons with disabilities from general illness, labor injury, occupational disease, children with disabilities up to seven years old, children with disabilities from seven to eighteen years old;

2) persons with disabilities from childhood;

3) persons with disabilities from among military conscripts, whose disabilities were caused by wounds, contusions, mutilation, or illnesses received while performing military service, or persons whose disabilities were caused by cleaning up after accidents at civilian or military nuclear facilities, or as a result of emergencies at nuclear facilities;

4) persons with disabilities from among military personnel (excluding conscripts), employees of special state agencies, senior and rank-and-file personnel of internal affairs bodies and the former State Investigative Committee of the Republic of Kazakhstan in case of disability resulting from an injury sustained as a result of an accident unrelated to the performance of military service, service in special state agencies (official duties), or illness unrelated to the performance of military or official duties;

5) persons with disabilities from among military personnel ( excluding conscripts), employees of special state agencies, supervisory and regular officers of internal affairs bodies and the former State Investigative Committee of the Republic of Kazakhstan in the event of disability resulting from an injury sustained as a result of an accident unrelated to the performance of military service, service in special state agencies (official duties), or illness unrelated to the performance of military or official duties;

6) persons with disabilities because of environmental emergencies, including as a result of the radiation impact of nuclear explosions and tests and/or their consequences, subject to the establishment of a causal connection.

2. Persons who, under the laws in effect before January 1, 1998, were awarded disability pensions, as of January 1, 1998, are paid state social security allowances for disabilities from the state budget in amounts no less than the pensions actually received before January 1, 1998.

Article 177. Amount of state social disability allowance

1. The state social allowance for persons with disabilities shall be paid from the budget on a monthly basis, subject to changes in the amount of the subsistence minimum established for the financial year in question by the law on the national budget.

2. Persons with disabilities referred to in sub-paragraphs 1), 2) and 4) of Article 176 hereof shall be granted state social disability allowances in the following amounts:

children up to seven years of age with a disability: 1.61 times the minimum subsistence income;

children with a group one disability from seven to eighteen years of age - 2.20 times the minimum subsistence income;

children with a group two disability from seven to eighteen years of age - 1.83 times the minimum subsistence income;

children with a group three disability from age seven to eighteen - 1.61 times the minimum subsistence income;

persons with group one disability from childhood - 2.20 times the minimum subsistence income;

persons with group two disability from childhood: 1.83 times the minimum subsistence income;

persons with a group three disability from childhood - 1.61 times the minimum subsistence income;

persons with a group one disability: 2.20 times the minimum subsistence income;

persons with group two disability: 1.76 times the minimum subsistence income;

persons with a group three disability: 1.20 times the minimum subsistence income.

3. Persons with disabilities listed in subparagraphs 3) and 6) of Article 176 hereof shall be granted state social disability allowances in the following amounts:

persons with a group one disability: 3.22 times the minimum subsistence income;

persons with a group two disability: 2.75 times the minimum subsistence income;

persons with a group three disability: 2.31 times the minimum subsistence income.

4. Persons with disabilities listed in sub-paragraph 5) of Article 176 hereof shall be awarded state social disability allowances in the following amounts:

persons with a group one disability: 3.94 times the subsistence minimum;

persons with a group two disability: 3.04 times the minimum subsistence income;

persons with a group three disability: 2.31 times the subsistence minimum.

5. Children with a disability of up to seven years of age and children with a disability from seven to eighteen years of age who have lost their breadwinner during the disability period shall be increased by the amount of the state social allowance for the loss of the breadwinner consistent with the number of disabled family members of the deceased breadwinner fixed under Article 236 hereof.

Children referred to in the first part of this paragraph shall be paid increased state social disability allowance irrespective of whether they are the deceased breadwinner's dependents or not.

6. Persons with a childhood disability who have lost a breadwinner during the disability period shall be paid an increase in the amount of the state social disability allowance by the amount of the state social survivor allowances corresponding to the number of disabled family members of the deceased breadwinner, set forth under Article 236 hereof.

Persons indicated in the first part of this paragraph shall be paid increased state disability allowance, provided that they are dependent on the deceased breadwinner as required under Article 234 hereof.

7. The state social security disability allowance for employed recipients shall be paid in full.

8. Should the amount of old-age pension or long-service pension allowances be less than the amount of state social disability allowance set for the relevant categories of persons with disabilities, state social disability allowance shall be payable in the form of appropriate supplements to old-age pension or long-service pension allowances up to the amount of state social disability allowance set for that category of persons with disabilities.

Article 178. Payment of state social security disability allowance

1. The state social security disability allowance shall be paid for the current month. If the recipient dies, the state social security disability allowance shall be paid up to and including the month of death.

2. Under the conditions set out in paragraphs 1 to 3 of Article 207 and Article 212 hereof, the payment of state social security disability allowance shall be discontinued or revised having regard to the age pension or long-service pension payments being received under paragraph 8 of Article 177 hereof.

3. If the disability group is changed, the new amount of state social security disability allowance shall be paid as from the date of the change in the disability group.

If the person is re-qualified as able-bodied, the state social security disability allowance shall be paid up to and including the month in which the person is declared able-bodied.

4. Where a person with a disability fails to appear in a medical and social expert assessment unit for a re-examination within the prescribed period, state social disability allowance shall be suspended, and if he or she is recognised as a person with a disability again, the payment shall be resumed from the date of suspension, but not for more than one month if the medical and social expert assessment unit recognises him or her as a person with a disability during this period.

If a person misses the re-examination period for a valid reason, the state social security disability allowance shall be paid from the date of suspension until the month of re-examination inclusive, but not for more than three years, if the medical and social expert assessment unit recognizes him/her as having a disability during this period. If a person with a disability is reclassified to another (higher or lower) disability group, the state social security disability allowance for this period shall be paid according to the previous group.

5. Persons residing in special social services centres under residential care for the elderly and persons with disabilities who are on full state support shall be paid state social disability allowance in the amount of 30 per cent of the allowance granted under Article 177 hereof, but not lower than the subsistence minimum established for the financial year in question by the law on the national budget.

Persons residing in centres providing special social services for persons with psycho-neurological illnesses under residential conditions and who are fully supported by the State shall be paid state social disability allowance in the amount of 30 per cent of the allowance granted under Article 177 hereof, but not lower than the subsistence minimum established for the financial year in question by the law on the national budget.

70 per cent of the granted state social security disability allowance shall be transferred to a separate bank account or to a cash checking account at a special social services centre.

Authorised public authorities shall determine the procedure for the use of these funds by the special social services centres.

6. Children with disorders of the musculoskeletal system residing in special social services centres under residential care and receiving full state welfare benefits shall receive the full amount of state social allowances for disabilities.

7. If a recipient withdraws from a special social services centre, the payment of state social security disability allowance shall be resumed in full as from the first day of the month following the month of withdrawal.

8. Accrued state social security disability allowance that is not claimed by the recipient on time shall be paid for the past, but not more than 3 years before claiming them.

Article 179. Suspension, resumption, and termination of payment of state social security disability allowance

1. State social security disability allowance shall be suspended as from the first day of the month following the month in which information is received, including from information systems, on:

1) the absence of disbursement transactions for three or more months in the recipient's bank account. The payment of state social security disability allowance shall be resumed from the date of suspension;

2) the expiry of the identity document of a foreigner or stateless person, a certificate of kandas. In this case, the payment of state social disability allowance shall be resumed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, a kandas certificate;

3) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision on recognizing the person missing in relation to the recipient. In this case, the payment of state social disability benefits shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find a missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision on recognizing the person missing, but not earlier than the date of suspension;

4) deprivation or restriction of parental rights, the annulment of an adoption decision or its annulment. However, the state social security disability allowance shall be paid to the person designated as the guardian (custodian) from the date of suspension. When parental rights are reinstated, the payment of state social security disability allowance shall be resumed from the date of entry into force of the court decision reinstating or revoking restrictions on parental rights;

5) release or removal of the guardian (custodian) from his or her responsibilities in cases specified in the marriage and family law of the Republic of Kazakhstan. However, the state social security disability allowance shall be paid to a person appointed as a guardian (custodian) or a person who has been reinstated to the status of a guardian (custodian) from the date of suspension;

6) revealing the fact of loss or renunciation of the citizenship of the Republic of Kazakhstan prior to obtaining a residence permit for a foreigner. In this case, the payment of state social disability allowance shall be resumed from the date of suspension, but not earlier than the date of receipt of the foreigner's residence permit;

7) the fact that a disability pension has been received outside the Republic of Kazakhstan. In this case, payment of state social disability allowance shall be resumed from the date of suspension upon repayment of excessively credited (paid) amounts of pensions in the country of departure;

8) issuing a report on the fact that unreliable documents have been submitted for a medical and social expert assessment and (or) that an expert opinion has been issued without justification. In such cases, payment of state social security disability allowance shall be resumed from the date of suspension upon confirmation of a previously issued expert opinion at the reassessment for monitoring.

2. The payment of state social security disability allowance shall be resumed on application based on documents and/or information obtained from information systems, confirming the expiry of the circumstances that caused the suspension of the allowance.

3. The payment of state social security disability allowance shall be discontinued as from the first day of the month following the month of receipt:

1) details of the recipient's death, including from information systems;

2) a request for the recipient's file from the competent authority of the country of origin;

3) the recipient's application for termination of payment of state social disability allowance with submission of a document confirming his/her de-registration with the internal affairs authorities;

4) data on revealing the fact of the recipient's departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan, including from information systems;

5) data on identification of the fact of submission by the applicant of unreliable information, which resulted in unjustified assignment.

Footnote. Article 179 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 6: Social allowance for loss of ability to work

Article 180. Eligibility for social security allowance on the grounds of loss of ability to work

1. The entitlement to the social security allowance for loss of ability to work shall arise from the day on which the medical and social expert assessment unit establishes the degree of loss of general ability to work for the participant in the compulsory social insurance system.

2. The social security allowance for loss of ability to work shall be granted regardless of whether work has ceased by the time of application for the social security allowance or whether it is still in progress.

3. In the event that social security contributions are received by the Fund for a period that has been accepted for the calculation of the social security allowance for loss of ability to work, no recalculation of the social security allowance for loss of ability to work shall be made after the date of application for the payment of the social security allowance for loss of ability to work.

Article 181. Size of the social security allowance for loss of ability to work

1. The size of the monthly social security allowances for loss of ability to work shall be determined by multiplying the average monthly income taken into account as the object of social contribution calculation, minus 50 per cent of the minimum wage established by the law on the national budget on the date of entitlement to the social security allowance, by the corresponding income replacement, loss of ability to work and length of participation coefficients.

In this case, the income replacement rate shall be 0.6 and the average monthly amount of income taken into account as the object of calculating social contributions shall be established as per paragraph 3 of Article 118 hereof.

The coefficient of length of participation for a member of the statutory social security scheme shall be:

less than six months - 0.1;

from six to twelve months - 0.7;

from twelve to twenty-four months - 0.75;

from twenty-four to thirty-six months - 0.85;

from thirty-six to forty-eight months - 0.9;

from forty-eight to sixty months - 0.95;

from sixty to seventy-two months - 1.0;

from sixty or more months - 0.02 added to 1.0 for every twelve months of participation in compulsory social insurance, but not exceeding 1.3.

In determining the coefficient of length of participation, periods of receiving social security allowance for loss of income due to restrictions on activities during a state of emergency, restrictive measures, periods of employment, entrepreneurial activity and private practice by type of activity shall be counted, in respect of which, by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan, a correction factor of 0 to the rate of social contributions was applied, as well as the period of performance of activities, income therefrom was excluded from the income of an individual subject to taxation from April 1, 2020 to October 1, 2020 as per sub-paragraph 51) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (the Tax Code).

The loss of ability to work coefficient shall reflect the established degree of loss of general ability to work from 30 per cent to 100 per cent.

2. If the payer has not refunded excessively (erroneously) paid social contributions within the time limits and in the cases determined by the competent public authority, the amounts of excessively (erroneously) paid social contributions shall not be considered in calculating the amount of the social security payments for loss of earning capacity.

3. Was valid until 01.01.2024 pursuant to Art. 263 of this Code.

4. The amount of the social security payment for loss of ability to work shall be reconsidered from the day the degree of general incapacity for work changes.

5. An increase in the amount of the social security payment for loss of ability to work shall be made based on a decision of the Government of the Republic of Kazakhstan to persons who are assigned relevant social allowances at the date of the increase, at the suggestion of the competent public authority.

6. Social contributions received from income declared illegal based on judicial acts and acts of a pre-trial investigation body, paid for the period considered in determining the amount of social allowances, shall not be taken into account in subsequent applications of a member of the compulsory social insurance system for the assignment of social security payments for loss of ability to work.

Article 182. Suspension, renewal and termination of social security payments for loss of ability to work

1. The social security payment for loss of ability to work shall be suspended as from the first day of the month following the month when information, including from information systems, is received on:

1) the absence of debit transactions for three or more months in the recipient's bank account. In this case, the social security payment for loss of earning capacity shall be resumed from the date of suspension;

2) the recipient's departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan.

A person who has left the Republic of Kazakhstan for permanent residence, who was a recipient of social security payment for loss of earning capacity and has returned back, in case of non-receipt of payment in the country of departure, the social security payment for loss of earning capacity shall be renewed from the date of suspension of payment, but not longer than three years before the application for its receipt.

However, the social security payment for loss of ability to work shall be resumed in the amount established at the time of departure from the Republic of Kazakhstan. If there was an increase in the social security payment for loss of ability to work within the period of departure, the amount of the social security payment shall be established by taking these increases into account.

If payment is received in the country of departure, the social security payment for loss of ability to work shall be renewed from the date of application, subject to registration at the permanent place of residence in the Republic of Kazakhstan in the amount set at the time of departure from the Republic of Kazakhstan;

3) serving a criminal sentence of imprisonment imposed by a court of law on the recipient as a guardian. In this regard, the social security payment for loss of ability to work shall be paid to the person designated as the guardian from the date of the suspension;

4) the expiry of the identity document of a foreigner or stateless person, the kandas certificate. In this case, the social payment for loss of ability to work shall be renewed from the date of issuance of the identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, a kandass certificate;

5) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to find the missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient of social benefits in case of loss of ability to work. At that, social benefits in case of loss of ability to work shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find the missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision declaring a person missing, but not earlier than the date of suspension;

6) cease of the recipient's citizenship of the Republic of Kazakhstan on the grounds stipulated by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Citizenship of the Republic of Kazakhstan”. In this case, the social security payment for loss of ability to work shall be renewed from the date of issuance of an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan;

7) release or removal of the guardian from his or her duties in cases prescribed by the marriage and family law of Kazakhstan. However, the social security payment for loss of capacity to work shall be paid to the person declared as a guardian or to the recipient who has been reinstated to guardian status from the date of suspension;

8) provision of inaccurate information by the applicant, resulting in an unreasonable determination of the amount of the social security payment on the grounds of loss of ability to work. However, the social security payment for loss of ability to work shall be resumed in the amount established under this Code from the date of suspension;

9) drawing up a report on the fact that unreliable documents have been submitted for a medical and social expert assessment and (or) the expert opinion has been issued without justification. In this case, the social security payment for loss of ability to work shall be resumed from the date of suspension upon confirmation of the earlier expert opinion at the re-assessment for monitoring.

2. The social security payment shall be renewed upon application based on documents and/or data from information systems that confirm the expiry of the circumstances that caused the suspension of the social security payment, provided that the right to the social security payment due to loss of ability to work is retained.

3. The social security payment for loss of ability to work shall be discontinued:

1) in the case of the death of the recipient (entry into force of a court ruling declaring him/her dead). In such a case, the social security payment for loss of ability to work shall be paid up to and including the month of the recipient's death (up to and including the month the court decision declaring him/her dead enters into legal force);

2) due to the submission by the recipient of unreliable documents ( data) which served as the basis for the decision to grant the social payment on the event of loss of ability to work. In this case, the social security payment in case of loss of ability to work shall be terminated from the date of its assignment;

3) due to an application by the recipient for termination of the social security payment on the grounds of loss of ability to work. In this case, the social security payment due to loss of ability to work shall be terminated from the first day of the month following the month in which the application was submitted;

4) if the medical and social expert assessment unit decides that the recipient is deemed able to work from the first day of the month following the month in which he or she is deemed able to work.

Footnote. Article 182 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 7: Allowance for a person raising a child with a disability

Article 183. Right to an allowance for raising a child with a disability

1. Allowances for a person raising a child with a disability shall be granted to nationals of the Republic of Kazakhstan permanently residing in the Republic of Kazakhstan, kandas, as well as to foreign nationals whose entitlement to an allowance is stipulated in an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Allowance for a person raising a child with a disability shall be granted to a mother or father, an adoptive parent or a guardian raising a child with a disability.

3. If there are two or more children with disabilities living in the family, the allowance for a person raising a child with a disability shall be granted and paid for each child with a disability.

4. Allowance for a person raising a child with a disability shall be awarded to families with children born, adopted or taken into guardianship or custody with a disability as from the day of entry into force of the court decision on adoption or from the day of establishment of guardianship or custody.

Article 184. Size of the allowance for a person raising a child with a disability

1. The allowance for a person raising a child with a disability shall be paid monthly from the state budget in the amount of 1.61 times the subsistence minimum.

2. The allowance for raising a child with a disability shall be paid subject to the changes in the amount of the subsistence minimum established for the financial year in question by the national budget law.

Article 185. Suspension, renewal and termination of allowance for a person raising a child with a disability

1. The payment of the allowance to a person raising a child with a disability shall be suspended as from the first day of the month following the month in which the information, including from information systems, on:

1) absence of disbursement transactions for three or more months in the recipient's bank account. However, the payment of the allowance to a person raising a child with a disability shall be resumed as of the date of suspension;

2) the relocation of the recipient of the allowance for raising a disabled child to a permanent place of residence outside the Republic of Kazakhstan. In this case, the payment of allowance to a person raising a child with a disability shall be resumed from the date of arrival for permanent residence in the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of its suspension;

3) serving a criminal sentence imposed by a court in the form of imprisonment by the recipient of the allowance for raising a child with a disability. In this case, the allowance for raising a child with disability shall be paid to that child's lawful guardian(s) from the date of suspension or to a person appointed guardian(s) from the date of establishment of guardianship (custody), but not earlier than the date of suspension;

4) the recipient's residence in a residential special social services centre for a child with a disability and his or her full state support, excluding a person who is provided with a super-guaranteed amount of special social services. In such a case, the allowance for a person raising a child with a disability shall be resumed from the date the recipient is discharged from the special social services centre, but not earlier than the date of suspension of the allowance;

5) presence of a supporting document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient of the benefit for raising a child with a disability. In this case, the payment of benefits to a person raising a child with a disability shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find a missing person or entry into force of a judicial act on annulment of a court decision on recognizing the person missing, but not earlier than the date of suspension;

6) expiry of the validity of a foreigner's identity document or kandas card for a recipient of allowance for raising a child with a disability. In such a case, the payment of the allowance to a person raising a child with a disability shall be restored from the date of issuance of the foreigner's identity document, the kandas certificate, but not before the date of suspension;

7) a supporting document confirming the death of the recipient. In this case, the allowance for a person raising a child with a disability shall be paid to the lawful guardian of the child(ren) from the date of suspension or to the person appointed as guardian (custodian) from the date of establishment of guardianship or custody, but not before the date of suspension;

8) registration of a report on the discovery of the submission of unreliable documents for a medical and social expert assessment and (or) the unjustified issuance of an expert opinion. In this case, the payment of allowance to a person raising a child with a disability shall be resumed from the day of suspension, if the earlier expert opinion is confirmed at the re-examination on control.

2. The payment of the allowance to a person raising a child with a disability shall be resumed on application based on documents and/or information obtained from information systems that confirm the expiry of the circumstances that caused the suspension of the allowance to a person raising a child with a disability.

3. Grounds for termination of the allowance for a person raising a child with a disability shall be:

1) child's death;

2) the placement of the child on full state care;

3) submission of false information by the applicant, resulting in unlawful assignment of allowance to a person raising a child with a disability;

4) finding that the recipient of the allowance for a person raising a child with a disability has ceased to be a national of the Republic of Kazakhstan;

5) deprivation or restriction of parental rights, annulment or cancellation of adoption, and release or dismissal of guardians (custodians) in cases specified in the marriage and family law of Kazakhstan.

If the child(ren) dies, the allowance for a person raising a child with a disability shall be discontinued after the month in which the child(ren) dies).

Payment of the allowance to a person raising a child with a disability shall cease as from the date of the occurrence of the circumstances referred to in sub-paragraphs 2), 3), 4) and 5) of paragraph 3 of this Article.

Footnote. Article 185 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 186. Change of recipient

In cases of death (recognized by the court as missing or declared dead), deprivation or restriction of parental rights, serving a prison sentence, annulment of a court ruling to recognize the recipient of benefits raising a child with a disability as missing, the payment shall be made to the legal representative of the child (children) or to the person appointed as the guardian (trustee), while maintaining the grounds for receiving them, with the exception of cases of putting the child (children) on full state support, on the basis of documents provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 186 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 8: Allowance for a caregiver

Article 187. Right to a caregiver's allowance

1. The caregiver allowance shall be granted to permanent residents of the Republic of Kazakhstan, kandas, as well as foreigners whose entitlement to the allowance is established in an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. A person directly caring for a person with a group one disability, irrespective of the relationship to the person, shall be allocated a caregiver's allowance.

3. If two or more persons with a group one disability live in the family, the caregiver's allowance shall be granted and paid for each of them.

In penal institutions, a convicted person may only care for one person with a group one disability.

4. If more than one person cares for a person with a group one disability, the caregiver's allowance shall be allocated and paid to one of these persons.

A person with a group one disability in a penal institution may be cared for by only one convicted person.

5. A person with a group one disability and a caregiver must reside in the same locality.

Prisoners with a group one disability who need care and the prisoners caring for them must be held in the same penal institution.

Article 188. Size of the allowance for a caregiver

1. The allowance for a caregiver shall be paid monthly from the budget in the amount of 1.61 times the subsistence minimum.

2. The allowance for a caregiver shall be paid subject to the changes in the amount of the subsistence minimum set for the financial year by the law on the national budget.

Article 189. Suspension, renewal and termination of payment of allowance to the caregiver

1. The payment of the allowance to the caregiver shall be suspended as from the first day of the month following the month in which the data, including from information systems, is received on:

1) absence of disbursement transactions for three or more months in the recipient's bank account. In such a case, the payment of the allowance to the caregiver shall be resumed from the date of suspension;

2) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision recognizing a person as missing in relation to the beneficiary of the caregiver's allowance. In this case, the payment of benefits to the caregiver shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find a missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision recognizing the person as missing, but not earlier than the date of suspension;

3) the expiry of the foreign caregiver's identity document or kandas identity card. In this case, payment of the caregiver allowance shall be restored from the date of issuance of the identity document of the foreigner permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, the kandas certificate, but not earlier than the date of suspension of the allowance;

4) release or removal of guardians (custodians) from their duties in cases specified in the marriage and family law of the Republic of Kazakhstan. When custody (guardianship) rights are restored, the payment of the caregiver's allowance shall be resumed from the effective date of the court decision restoring or revoking the restriction of parental rights;

5) documenting the fact that unreliable documents have been submitted for a medical and social expert assessment and (or) that an expert opinion has been issued without justification. In this case, the payment of the caregiver's allowance shall be resumed from the date of suspension upon confirmation of the earlier expert opinion at the reassessment of the control of the person with a group one disability;

6) removal of a caregiver or a person with a group one disability from a penal institution to another penal institution;

7) transfer of a caregiver or a person with a group one disability to another unit of a penal institution.

2. The allowance for the caregiver shall be renewed based on an application from a person with a group one disability.

3. Grounds for termination of the payment of the caregiver's allowance shall be:

1) an application by a person with a group one disability or a caregiver;

2) the death of a person with a group one disability or a caregiver;

3) departure of a person with a group one disability or a caregiver for permanent residence in another locality or outside the Republic of Kazakhstan;

4) change of the disability group of a person with a disability;

5) the expiry of the sentence served in a penal institution by a person with a group one disability or by a convict caring for him or her;

6) identifying the cases referred to in paragraph 3 of Article 172 hereof.

4. Replacement of the caregiver shall be based on the application of the person with a group one disability.

When a person with a group one disability resides in a penal institution, the caregiver shall be replaced by the caregiver in agreement with the head of the penal institution.

Footnote. Article 189 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 14. SOCIAL ASSISTANCE FOR CERTAIN CATEGORIES OF CITIZENS

Article 190. Right to special state allowance

1. Nationals of the Republic of Kazakhstan shall be entitled to a special state allowance.

Foreigners and stateless persons permanently resident in Kazakhstan shall enjoy the same right to special state allowances as citizens of the Republic of Kazakhstan.

2. Persons who are concurrently eligible for a special state allowance on more than one basis under paragraph 3 of this Article, the special state allowance shall be paid only on the basis of their choice.

3. Nationals eligible for a special state allowance, based on the list of allowances established by legislative acts of the Republic of Kazakhstan, shall include:

1) veterans of the Great Patriotic War;

2) veterans of combat operations on the territory of other states;

3) persons considered equivalent in terms of privileges to veterans of the Great Patriotic War, whose status is determined by sub-paragraph 1) of Article 6 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Veterans”;

4) persons equated in terms of benefits to persons with disabilities as a result of injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, whose status is specified in sub-paragraph 2) of Article 6 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Veterans”;

5) unmarried widows of soldiers who died (deceased, missing) in the Great Patriotic War;

6) families of servicemen and employees of special state bodies who have been killed (missing) or died as a result of wounds, contusions, mutilation or illness sustained in combat in Afghanistan or in other states where hostilities were taking place; families of servicemen and employees of special state bodies who have been killed (died) while performing military service or service in special state bodies in peacetime; families of internal affairs officers who died in the performance of their official duties; the families of those who died in the aftermath of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster and other radiation accidents and accidents at civilian or military facilities; the families of persons who died as a result of radiation sickness or who died with a disability, as well as of citizens whose death is duly connected with the effects of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster and other radiation accidents and accidents at civilian or military facilities and nuclear tests;

7) the spouse of a deceased person with a disability as a result of an injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, or a person with a disability equal in benefits to those sustained as a result of an injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, who has not remarried, as well as the spouse of a deceased participant in the Great Patriotic War, partisan, underground fighter, citizen awarded the medal “For the Defence of Leningrad” or the sign “Resident of the Siege of Leningrad”, recognised as a person with a disability as a result of general illness, employment injury and other reasons ( excluding unlawful acts);

8) Heroes of the Soviet Union, heroes of Socialist Labour, holders of the Order of Labour Glory of three degrees and persons awarded the honorary title of “Kazakhstannyn Garyshker Ushkyshy” [“Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan”];

9) persons who have been awarded the title of “Khalyq Kaharmany” [“People’s Hero”];

10) persons who have been awarded the rank of “Kazakhstannyn Yenbek Yeri” [“Hero of Labour of Kazakhstan”];

11) persons who were awarded orders and medals of the former USSR for self-sacrificing labour and impeccable military service on the home front during the Great Patriotic War, and persons who worked (served) for at least six months between June 22, 1941 and May 9, 1945 and were not awarded orders and medals of the former USSR for self-sacrificing labour and impeccable military service on the home front during the Great Patriotic War;

12) persons who participated in the liquidation of the consequences of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster in 1988-1989 and who were evacuated (self-departed) from the exclusion and resettlement zones to Kazakhstan, including children who were in the foetal state on the day of evacuation;

13) persons with group one, two or three disabilities who are entitled to old-age pension allowances or long-service pension allowances, excluding those receiving supplementary old-age pension allowances up to the amount of state social disability allowance under paragraph 8 of Article 177 hereof, as well as persons with group one, two or three disabilities who are residents of Baikonyr city, subject to receiving disability pension under the laws of the Russian Federation;

14) children with disabilities up to the age of seven years who live in the city of Baikonyr, provided they receive a disability pension under the laws of the Russian Federation;

15) children with a first, second, third group disability from seven to eighteen years of age living in Baikonyr, provided they receive a disability pension under the laws of the Russian Federation;

16) survivors of political repression, victims of political repression, persons with disabilities or pensioners;

17) persons who have been awarded pensions for special services to the Republic of Kazakhstan.

Article 191. Procedure for granting a special state allowance

1. The ground for awarding a special state allowance shall be the application of the person who is entitled to the special state allowance.

Persons who have been awarded the title of Khalyk Kakharmany and persons who have been awarded the title of Yenbek Yeri shall not be required to apply for a special state allowance via a proactive service under the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”.

2. An application for a special state allowance may be made at any time after entitlement to the special state allowance has arisen, without any time limit.

3. Persons referred to in sub-paragraph 11) of paragraph 3 of Article 190 hereof shall have an employment record book or other documents containing information on employment from June 22, 1941 to May 9, 1945 as proof of length of service.

If there are no documents certifying employment from June 22, 1941 to May 9, 1945, the length of service shall be determined by special commissions established under the procedure laid down by the competent public authority.

4. The procedure for awarding a special state allowance shall be drawn up and approved by the competent public authority.

5. The competent public authority shall approve:

a list of cities and periods of combat in which a special state allowance is payable;

a list of the periods of combat in the territory of other states for which a special state allowance is awarded;

a list of states, territories and periods of combat in which a special state allowance is awarded;

a list of medals of the former Union of Soviet Socialist Republics, classified as awards for self-sacrificing labour and impeccable military service on the home front during the Great Patriotic War, for which a special state allowance is awarded.

Article 192. Refusal to accept the application and assignment of a special state allowance

1. The following shall be grounds for refusing an application for a special state allowance:

1) obtaining data from the information system of the competent public authority confirming the assignment, payment or application for a special state allowance;

2) submission by the applicant of an incomplete set of documents under the laws of the Republic of Kazakhstan and (or) documents with expired validity, and (or) documents with expired validity on the date of the decision to grant or deny a special state allowance;

3) the mismatch between the data on the identity document (other than its replacement under the laws of the Republic of Kazakhstan, confirmed by information from state information systems) and the documents required for its assignment;

4) ineligibility for a special state allowance;

5) lack of the applicant's consent to access restricted personal data required for the assignment of the special state allowance.

2. Grounds for refusal of a special state allowance shall be:

1) failure to provide supporting documents for the assignment of the special state allowance;

2) finding that the documents provided by the applicant for a public service and (or) the data (information) contained therein are unreliable;

3) non-conformity of the applicant and/or submitted documents, data and information required for the provision of a public service with the requirements laid down by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 193. Procedure for payment of special state allowance

1. A competent public authority shall approve the procedure for payment of the special state allowance.

2. The special state allowance shall be paid for the current month and for the period of compliance with the conditions for which the special state allowance is granted from the day of entitlement. In the event of the death of the recipient, the special state allowance shall be payable up to and including the month of death, and in the event that the recipient of the special state allowance moves to a permanent place of residence outside Kazakhstan - up to and including the month of departure.

3. If the disability group changes, the special state allowance shall be payable in the amount set out herein for the respective disability group, as soon as the right to receive the special state allowance in the new amount arises.

4. If a person with a disability fails to appear before a medical and social expert assessment unit for a re-examination within the time limit prescribed by the laws of Kazakhstan, payment of the allowance shall be suspended until he or she is declared disabled again.

If a person misses the time limit for re-examination for a valid reason, the special state allowance shall be payable from the date of suspension until the date of re-examination, but not for longer than six months, if the medical and social expert assessment unit recognises the person as having a disability for that period. However, if a person with a disability is reclassified to a different (higher or lower) disability group, the special state allowance for that time shall be payable according to the previous group.

Article 194. Size of special state allowance

1. The special state allowance shall be granted to those nationals who are eligible for a special state allowance, based on a list of benefits established by the laws and regulations of the Republic of Kazakhstan.

2. The special state allowance shall be payable subject to the change in the size of the monthly calculation index established for the financial year in question by the law on the national budget.

3. The special state allowance shall be awarded in the following amounts:

1) veterans of the Great Patriotic War - 16.0 times the monthly calculation index;

2) veterans of combat operations in the territory of other states, listed in sub-paragraphs 1), 2), 3), 4) and 5) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Veterans” - 6.19 times the monthly calculation index;

3) veterans of combat operations in the territory of other states listed in sub-paragraphs 6), 7) and 8) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Veterans” - 4.8 times the monthly calculation index;

4) persons who are equal in benefits to veterans of the Great Patriotic War - 6.19 times the monthly calculation index;

5) persons considered equivalent in benefits to persons with disabilities as a result of injury, contusions, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War - 7.55 times the monthly calculation index;

6) widows of soldiers who fell (died, missing) in the Great Patriotic War and did not remarry - 4.48 times the monthly calculation index;

7) families of servicemen and members of special state agencies who were killed (missing) or died as a result of wounds, contusions, injury or illness sustained during combat operations in Afghanistan or in other states where combat operations were taking place; the families of servicemen and employees of special state bodies who were killed (died) while performing military service or service in special state bodies in peacetime; the families of employees of internal affairs bodies who were killed while performing their official duties; to families of those who died as a result of the liquidation of the consequences of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster and other radiation accidents and accidents at civilian or military facilities; to families of those who died as a result of radiation sickness or disability, as well as to those whose death is connected with the effects of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster or other radiation accidents at civilian or military facilities and nuclear tests – 4.59 times the monthly calculation index;

8) the spouse of a deceased person with a disability as a result of an injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, or of a person assimilated in benefits to persons with a disability as a result of an injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, as well as to the spouse of a deceased participant in the Great Patriotic War, partisan, underground fighter, citizen awarded the medal “For the Defence of Leningrad” or the sign “Resident of the Siege of Leningrad”, declared disabled as a result of general illness, employment injury and other reasons (excluding illegal), who has not remarried, 2.56 times the monthly calculation index;

9) Heroes of the Soviet Union, persons awarded the honorary title of “Kazakhstannyn Garyshker-Ushkyshy” [Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan] - 138.63 times the monthly calculation index;

10) Heroes of Socialist Labour, holders of the Order of Labour Glory of three degrees, persons awarded the title of “Yenbek Yeri of Kazakhstan” [Hero of Labour of Kazakhstan] - 138.63 times the monthly calculation index;

11) persons awarded the title of “Khalyq Kakharmany” [People's Hero] - 138.63 times the monthly calculation index;

12) holders of orders and medals of the former USSR for self-sacrificing labour and impeccable military service on the home front during the Great Patriotic War, as well as persons who were not awarded state honours and who worked (served) for at least six months between June 22, 1941 and May 9, 1945 - 2.13 times the monthly calculation index;

13) participants in the liquidation of the consequences of the Chernobyl Nuclear Power Plant disaster in 1988-1989 who were evacuated (self-departed) from the exclusion and resettlement zones to Kazakhstan, including children who were in their foetal state on the day of evacuation - 4.8 times the monthly calculation index;

14) persons with group one and two disabilities who are entitled to old-age pension allowances or pension allowances for length of service, excluding those receiving supplementary old-age pension allowances up to the amount of the monthly disability allowance under paragraph 8 of Article 177 hereof, as well as persons with group one and two disabilities residing in the city of Baikonyr, subject to receiving a disability pension under the laws of the Russian Federation - 1.71 times the monthly calculation index;

15) persons with a group three disability who are entitled to old-age pension allowances or pension allowances for length of service, excluding those receiving supplementary old-age pension allowances up to the amount of the monthly disability allowance stipulated in paragraph 8 of Article 177 hereof, as well as persons with a group three disability residing in the city of Baikonyr, subject to receiving a disability pension under the legislation of the Russian Federation - 0.74 times the monthly calculation index;

16) children with disabilities under seven years of age living in the city of Baikonyr, provided they receive a disability pension under the laws of the Russian Federation - 1.10 times the monthly calculation index;

17) children with disabilities from the age of seven to eighteen residing in the city of Baikonyr, subject to receipt of a disability pension under the laws of the Russian Federation:

groups one and two - 1.71 times the monthly calculation index;

group three - 1.10 times the monthly calculation index;

18) victims of political repression, victims of political repression who are persons with disabilities or who are pensioners - 1.23 times the monthly calculation index;

19) persons receiving pensions for special services to the Republic of Kazakhstan - 1.23 times the monthly calculation index.

Article 195. Suspension, renewal and termination of payment of special state allowance

1. Special state allowance shall be suspended as from the first day of the month following the month in which the data, including from information systems, on (about) the payment of the allowance is received:

1) the absence of disbursement transactions for three or more months in the recipient's bank account. Special state allowance shall be paid again as from the day of suspension;

2) identification of a missing person as a wanted person. In this case the payment of the special state allowance shall be resumed from the date of entry into force of a judicial act on the annulment of a court decision on declaring a person missing, but not earlier than the date of suspension;

3) revealing facts of deprivation of parental rights and the rights of a guardian (custodian), of released and suspended guardians (custodians). In this case, the special state allowance shall be paid to the lawful guardian of the child (children) from the date of suspension or to the person assigned as guardian (custodian) from the date of establishment of guardianship (custody), but not earlier than the date of suspension. When parental rights are reinstated, payment of the special state allowance shall be resumed from the effective date of the court decision reinstating or revoking the restrictions on parental rights;

4) identification of the fact that recipients of allowances have left the Republic of Kazakhstan for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. In this case, payment of the special state allowance shall be resumed to the recipient from the date of arrival for permanent residence in the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

5) the expiry of a foreigner's residence permit in the Republic of Kazakhstan or stateless person's certificate. In this case, payment of a special state allowance shall be resumed from the date of issue of an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

6) when the recipient of a special state allowance is serving a criminal sentence imposed by a court in the form of deprivation of liberty. The payment of the special state allowance shall be resumed from the date of release from the penal correctional system, but not before the date of suspension.

In the event that such recipient of a special state allowance is one of the citizens listed in sub-paragraph 6) of paragraph 3 of Article 190 hereof, the special state allowance may be reissued to another eligible family member;

7) the residency of recipients of special state allowances in special social services centres under residential conditions and on full state support, excluding persons who are provided with a super-guaranteed amount of special social services. In this case, payment of the special state allowance shall be resumed from the date of withdrawal of the recipient from the special social services centre, but not earlier than the date of suspension;

8) the preparation of a report revealing that unreliable documents have been presented for a medical and social expert assessment and (or) that an expert opinion has been issued without justification. However, the payment of special state disability allowance shall be resumed from the date of suspension upon confirmation of a previously issued expert opinion, upon reassessment for monitoring;

9) inaccuracy of documents presented for the assignment of the special state allowance.

2. Special state allowance payment shall be resumed upon application based on documents and/or information obtained from information systems, confirming the expiry of the circumstances that caused the suspension of the special state allowance, provided that the right to special state allowance is retained.

3. Payment of the special state allowance shall be discontinued if the grounds for entitlement cease to exist or if the beneficiary dies.

Chapter 14-1. Social security of persons employed in work with harmful working conditions

Footnote. The Code has been supplemented by Chapter 14-1 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 195-1. The right to social security of persons employed in work with harmful working conditions

1. Citizens of the Republic of Kazakhstan, foreigners and stateless persons permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, employed in work with harmful conditions, upon reaching the age of fifty-five and payment of mandatory occupational pension contributions for them for at least eighty-four months in the aggregate, are entitled to a special social benefit consisting of:

1) special occupational state allowance;

2) insurance payment under a pre-retirement annuity insurance contract;

3) occupational payments at the expense of the employer;

4) pension payment formed of mandatory occupational pension contributions from the unified pension savings fund.

The right to payments provided for in this paragraph arises subject to the employee’s termination of work in jobs with hazardous working conditions or transfer to another job that excludes exposure to harmful production factors.

2. Citizens of the Republic of Kazakhstan, foreigners and stateless persons permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, not employed in work with harmful conditions, upon reaching the age of fifty-five and payment of mandatory professional pension contributions for them for a total of at least eighty-four months, have the right to:

1) special professional state allowance;

2) pension payment formed of mandatory professional pension contributions from the unified accumulative pension fund.

3. The rights provided for in paragraphs 1 and 2 of this article shall be exercised in the manner and under the conditions provided for by this Code, with the exception of:

insurance payment under a pre-retirement annuity insurance contract, which is made in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On compulsory insurance of an employee against accidents during the performance of his labor (official) duties”;

occupational payment at the expense of the employer, which is made in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

Article 195-2. The procedure for assigning and implementing special occupational state benefits

1. A special occupational state benefit shall be assigned from the application date.

The day of application for the appointment of a special occupational state benefit is considered to be the day of registration of the application and necessary documents or the day of receipt of the applicant’s consent to the appointment of a special occupational state benefit through a proactive service in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”.

2. Special occupational state benefits shall be paid for the current month. In the event of death of the recipient, the special occupational state benefit shall be provided up to the month of death inclusive, and in the event of the recipient of the special occupational state benefit leaving for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan - up to the month of departure inclusive.

3. Special occupational state benefits shall be paid at the budget expense.

4. The amounts assigned but unclaimed by the recipient of a special occupational state benefit shall be paid for the past period, but no more than three years before the date of application for their receipt.

5. The procedure for assigning, implementing, suspending, renewing and terminating the payment of special occupational state benefits shall be determined by the authorized state body.

Article 195-3. Amount of special occupational state benefit

The monthly amount of the special occupational state benefit shall be 2.0 times the subsistence minimum established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Special occupational state benefits shall be paid taking into account changes in the cost of living established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Article 195-4. Rejection of an application and of assignment of a special occupational state benefit

1. The grounds for refusing to accept an application for a special occupational state benefit shall be:

1) information obtained from the information system of the authorized state body confirming the fact of filing an application, assigning, payment of a special occupational state benefit or consent through a proactive service to its appointment in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”;

2) discrepancy between the information on the identity document (except for its replacement according to the legislation of the Republic of Kazakhstan, confirmed by information from state information systems) and the documents necessary for the appointment of a special occupational state benefit;

3) ineligibility for a special occupational state benefit;

4) lack of the applicant’s consent to access to restricted personal data, which is required for the assignment of a special occupational state benefit.

2. The ground for refusal to assign a special occupational state benefit shall be non-compliance with the conditions provided for in paragraphs 1 and 2 of Article 195-1 of this Code.

Article 195-5. Suspension, resumption and termination of payment of special occupational state benefits

1. Payment of special occupational state benefits shall be suspended from the first day of the month following the month of receipt of information, including from information systems, about:

1) absence of debit transactions for three or more months on the bank account of the recipient of special occupational state benefit. In this event the payment of special occupational state benefit is resumed from the date of suspension;

2) the recipient of special occupational state benefit leaves for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan. In this case, the payment of special occupational state benefits shall be resumed from the date of arrival for permanent residence on the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

3) expiration of the validity term of the identity document of a foreigner or stateless person. In this case, the payment of special occupational state benefit shall be resumed from the date of issue of the identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, but not earlier than the date of suspension;

4) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to find a missing person or a court decision that has entered into legal force to recognize the person as missing in relation to the recipient of a special occupational state benefit. In this case, the payment of special occupational state benefit shall be resumed from the date of termination of operational search measures to find a missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision declaring the person missing, but not earlier than the date of suspension;

5) termination by the recipient of a special occupational state benefit of citizenship of the Republic of Kazakhstan on the grounds provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Citizenship of the Republic of Kazakhstan”. In this case, the payment of a special occupational state benefit shall be resumed from the day of issuance of an identification document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan.

2. Payment of special occupational state benefits shall be resumed upon application on the basis of documents and (or) information received, including from information systems, confirming the expiration of the circumstances that caused the suspension of payment of special occupational state benefits.

3. Payment of special occupational state benefits shall be terminated on the first day of the month following the month of receipt of:

1) information about the death of the recipient of a special occupational state benefit, including from information systems;

2) application from the recipient of a special occupational state benefit to terminate the payment of a special occupational state benefit with the presentation of a document confirming his deregistration with the internal affairs bodies;

3) information on the revealed fact of termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan;

4) information on the identification of the fact of payment of mandatory occupational pension contributions in favor of the recipient of a special occupational state benefit.

Special occupational state benefit shall be paid until the recipient of such payment reaches the retirement age established by Article 207 of this Code.

Chapter 15. PENSION PROVISION Paragraph 1: General provisions

Article 196. Eligibility for pension coverage

1. Nationals of Kazakhstan, as well as foreigners and stateless persons permanently residing in Kazakhstan, unless otherwise prescribed by the laws of Kazakhstan and international treaties ratified by Kazakhstan, shall be entitled to pension coverage in the form of:

1) state basic pension payment;

2) retirement pension payments;

3) pension payments for length of service;

4) pension payments from a single funded pension fund;

5) pension payments from a voluntary funded pension fund;

6) insurance payments from insurance organisations under pension annuity contracts.

2. Persons who are simultaneously entitled to old-age pension allowance or long-service pension allowance shall be granted one of these types of pension allowance upon their request.

3. The rights covered by this Article shall be exercised in the manner and under the conditions prescribed herein.

4. Employed pensioners shall be entitled to retirement pension allowance or long-service pension allowance in full, subject to the limitations stipulated herein.

Article 197. State guarantees for pension provision

1. The state shall guarantee pensions:

1) persons who retired before January 1, 1998, with retained amount of pension payments until April 1, 1999;

2) persons who are entitled to long-service pension allowances and who registered their entitlement before January 1, 1998 with the bodies responsible for granting and/or administering long-service pension allowances.

In such a case, long-service pension payments shall be made as from the date of separation from service, subject to the conditions of sub-paragraph 1) of paragraph 1 and paragraph 3 of this Article.

2. The size of the minimum pension shall be the minimum social security standard as laid down herein.

3. Annual increases in retirement pension allowances and long-service pension allowances shall be in the amount determined for the financial year in question by the law on the national budget.

Article 198. Categories of nationals entitled to receive pension payments

Pension payments shall be made to the following categories of persons:

1) those receiving a pension before January 1, 1998;

2) who have reached retirement age under paragraphs 1 to 3 of Article 207 hereof;

3) servicemen, employees of special state and law enforcement bodies and the state courier service who have been awarded special ranks, class ranks and qualification classes, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and persons whose medical positions in the internal affairs bodies of Kazakhstan were reduced from July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of the redundancy, had a length of service of at least 12 years and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement agencies or in the state courier service, provided they continue to work in health care facilities located in remand centres and institutions of the criminal enforcement (penitentiary) system, who are entitled to receive pension allowances for length of service.

Article 199. Procedure for award and payment of state basic pension and retirement pension allowance

1. The ground for granting the state basic pension or old-age pension payment shall be an application of the person entitled to the state basic pension or old-age pension payment or his/her legal representative.

2. The competent public authority shall establish the procedure for calculating (determining) the amount, granting, implementing, suspending, recalculating, resuming, terminating and revising the decision on granting (refusing to grant) the state basic pension payment, retirement pension payments.

3. State basic pension payment, retirement pension payments shall be awarded from the day of application. The day of application for assignment of state basic pension payment, age pension payments shall be considered the day of registration of application and required documents.

Article 200. Refusal to accept application and award state basic pension and retirement pension allowance

1. Grounds for refusal to accept an application for state basic pension payments and retirement pension payments shall include:

1) obtaining data from the information system of the competent public authority confirming the facts of the assignment, payment or application for the assignment of the state basic pension payment, retirement pension payments;

2) presentation by the applicant of an incomplete set of documents under the laws of the Republic of Kazakhstan and (or) documents with expired validity, and (or) documents that expire on the date of making a decision on the assignment or refusal to assign the state basic pension payment, retirement pension payments;

3) discrepancy between the data on the identity document (other than its replacement under the laws of the Republic of Kazakhstan, confirmed by information from state information systems) and the documents required for its assignment;

4) ineligibility for state basic pension payments, retirement pension payments;

5) absence of the applicant's consent to access restricted personal data required for the award of state basic pension payments, retirement pension payments.

2. Grounds for refusal of state basic pension payments and old-age pension payments shall include:

1) finding that the documents presented by the applicant for a public service and (or) the data (information) contained therein are unreliable;

2) non-conformity of the applicant and/or the presented documents, data and information required for the provision of the public service with the requirements stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 201. Rights and obligations of the recipient of state basic pension and retirement pension payments

1. A recipient of the state basic pension and retirement pension payment shall be allowed to:

1) receive the state basic pension payment, retirement pension payments as prescribed herein;

2) request and receive, free of charge, information from the State Corporation on the procedure for assigning and receiving state basic pension payments and retirement pension payments;

3) appeal against the decisions, actions (inaction) of the public authorities or organisations referred to in this chapter to a higher authority or the courts according to the procedure set out in the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The recipient of state basic pension and retirement pension allowance shall be obliged to:

1) submit complete and reliable data for the assignment of the state basic pension payment, retirement pension payments under the laws of the Republic of Kazakhstan;

2) repay the excessively credited (paid) amounts of the state basic pension payment, retirement pension payments voluntarily, and in case of refusal - judicially based on the court decision, which has entered into legal force.

3. The sums of the state basic pension payment, retirement pension payments not received on time or not received in full due to the fault of the State Corporation and/or the competent public authority shall be paid for the past period from the date of entitlement to them without limitation of time.

Article 202. Procedure for payment of state basic pension and retirement pension allowance

1. The state basic pension and retirement pension payment shall be paid for the current month.

2. State basic pension and retirement pension payments shall be awarded for life and shall be paid until the month of death or departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan, inclusive.

Note!
Paragraph 3 from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

3. Persons residing in special social services centres in residential care for the elderly and persons with disabilities and who are on full state care shall receive retirement pensions:

1) to the extent specified in paragraph 6 of Article 210 hereof, if the retirement pension calculated under this provision is lower than the minimum pension specified in the law on the national budget for the financial year in question;

2) 30 per cent of the retirement pension payments calculated pursuant to Article 210 hereof, but not less than the minimum pension fixed by the law on the national budget for the financial year in question.

70 per cent of the allocated retirement pension payments shall be transferred to a separate bank account or to a cash checking account of the special social services centres.

The competent public authority shall establish the procedure for the use of these funds by the special social services centres.

4. The state basic pension payment shall be suspended while the recipient, who is on full state support, resides in a special social services centre under residential conditions, other than for persons who are not entitled to retirement pension and state social security disability allowance.

5. If a recipient withdraws from a special social services centre, the state basic pension payment and the retirement pension payment shall be resumed in full as from the first day of the month following the month of withdrawal.

6. State basic pension and retirement pension payments may be granted and paid under a notarised power of attorney.

7. The amounts of state basic pension and retirement pension payments assigned but not claimed by the recipient shall be paid for the past, but not more than three years prior to the date of application for receipt thereof.

Article 203. Withholding from pension

1. Withholdings from pensions may be made pursuant to enforcement proceedings, excluding amounts of pensions paid in excess due to errors in the awarding of pensions, which are withheld upon the application of the recipient.

2. Withholdings from pensions shall be made from the amount payable. 3.

3. No more than 50 per cent of the amount due may be withheld from the pension.

Article 204. Suspension, renewal and termination of state basic pension and retirement pension payments

1. The state basic pension payment and retirement pension payments shall be suspended as from the first day of the month following the month in which the data, including data from information systems, on (about):

1) absence of debit transactions for three or more months in the recipient's bank account. In such a case, the state basic pension payment and retirement pension payments shall be resumed as of the date of suspension;

2) expiry of the identity document of a foreigner or stateless person, a kandas certificate. In this case, the state basic pension payment, retirement pension payments shall be restored from the date of issue of an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, a kandass certificate, but not earlier than the date of suspension;

3) presence of a confirming document on the conduct of operational search measures to search for a missing person or a court decision to recognize the person as missing in relation to the recipient. At the same time, the state base pension payment and old-age pension payments shall be resumed from the date of termination of operational search measures to search for a missing person or the entry into force of a judicial act on annulment of a court decision on declaring a person missing, but not earlier than the date of suspension;

4) revealing the fact of loss or renunciation of citizenship of the Republic of Kazakhstan prior to obtaining a residence permit for a foreigner. In this case, the state basic pension payment, retirement pension payments shall be restored from the date of suspension, but not earlier than the date of receipt of the foreigner's residence permit;

5) revealing the fact of receiving pension payments outside the Republic of Kazakhstan, excluding pensions assigned under the Agreement on Pension Provision for Employees of the Member States of the Eurasian Economic Union. In this case, the state basic pension payment, retirement pension payments shall be resumed from the date of suspension upon repayment of excessively credited (paid) amounts of pensions in the country of withdrawal.

2. The state basic pension payment and retirement pension payments shall be restored following documents and/or data received from information systems that confirm the expiry of the circumstances that caused the suspension of payment.

3. The state basic pension payment and retirement pension payments shall be discontinued on the following grounds:

1) establishing the fact of death or recognition of the recipient as missing in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) establishment of the fact of departure of the recipient for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan;

3) finding the assignment (renewal) of a monthly living allowance to a retired judge;

4) identification of the fact of assignment of pension payments for length of service by the competent public authority;

5) receipt of a request for pension file from the competent authority of the country of departure;

6) receipt of pension recipient's application for termination of pension payment with submission of document confirming his/her deregistration with the internal affairs authorities;

7) revealing that the applicant has provided inaccurate information, resulting in an unjustified assignment;

8) assignment of long-service pension payments by the competent public authority based on an extract from the pension file of a retired member of the military, special state and law enforcement agencies, and the state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms have been abolished from January 1, 2012, and persons whose medical positions in the internal affairs agencies have been reduced since July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of downsizing, had a length of service of at least twelve years and six months of continuous military service or service in special state or law enforcement agencies or the state courier service, provided they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the criminal enforcement (penitentiary) system and were not entitled to pension payments for length of service at the time of their dismissal.

Footnote. Article 204 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 2: State basic pension payment

Article 205. Eligibility for state basic pension payment

The state basic pension payment shall be granted to persons:

1) retirement pension payments to whom were granted before July 1, 2018 and long-service pension payments to whom were granted before January 1, 2016;

2) those who have reached retirement age under paragraph 1 of Article 207 hereof, other than judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan whose powers have been terminated in connection with the expiry of the term of office established by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, who receive a monthly living allowance, retired judges who receive a monthly living allowance, military personnel, employees of special state and law enforcement agencies and the state courier service, as well as those whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and persons whose health posts in the internal affairs agencies of the Republic of Kazakhstan were reduced on July 1, 2022 and January 1, 2023, having at the time of reduction of their posts at least twelve years and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement agencies, state courier service, on condition that they continue to work in health care facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system receiving pension payments for length of service.

Article 206. Calculation of the size of the state basic pension payment

1. The state basic pension payment shall be provided:

from January 1, 2023 - for 10 or less years of participation in the pension system or its absence, in the amount of 60 per cent of the subsistence minimum with an increase of 2 per cent for each full year of participation in the pension system in excess of 10 years, but not exceeding 100 per cent of the amount of the subsistence minimum fixed by the law on the national budget for the financial year concerned;

from January 1, 2024 - for ten years of participation in the pension system or for less than ten years - 65 per cent of the minimum subsistence income with an increase of 2 per cent for each full year of participation in the pension system in excess of ten years, but not exceeding 105 per cent of the minimum subsistence income set by the national budget law for the financial year concerned;

from January 1, 2025 - with ten years of participation in the pension system or without it, in the amount of 70 per cent of the minimum subsistence income with an increase of 2 per cent for each full year of participation in the pension system beyond ten years, but not exceeding 110 per cent of the minimum subsistence income set for the financial year in question by law on the national budget;

from January 1, 2026 - with ten or less years of participation in the pension system or its absence, in the amount of 70 per cent of the subsistence minimum with an increase of 2 per cent for each full year of participation in the pension system over ten years, but not exceeding 118 per cent of the subsistence minimum fixed by the law on the national budget for the financial year concerned;

from January 1, 2027 - with ten or less years of participation in the pension system or its absence, in the amount of 70 per cent of the subsistence minimum with an increase of 2 per cent for each full year of participation in the pension system beyond ten years, but not exceeding 120 per cent of the subsistence minimum fixed by the law on the national budget for the financial year concerned.

The size of the state basic pension payment granted shall be recalculated annually pursuant to part two of this paragraph.

2. The length of participation in the pension system for the state basic pension payment shall include:

1) the length of service for the period prior to January 1, 1998, calculated pursuant to Article 208 hereof;

2) the period for which the mandatory pension contributions and/or the employer's mandatory pension contributions have been made;

3) length of employment, entrepreneurial activity or private practice in activities for which, by decision of the Government of Kazakhstan, a 0 adjustment factor was applied to the rates of mandatory pension contributions and mandatory occupational pension contributions;

4) a period of activities, the income from which from April 1, 2020 to October 1, 2020 was excluded from the income of an individual subject to taxation pursuant to sub-paragraph 51) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code);

5) time spent caring for a non-working mother or a non-working father (in the case of actual caring) with small children, but not longer than until each child reaches the age of 3 years, up to a total of 12 years;

6) the time of caring for a child with a disability up to the age of 18;

7) years of military service, service in special state and law enforcement agencies, state courier service;

8) the period of residence abroad of the spouse of employees of diplomatic services of the Republic of Kazakhstan and international organisations, but not exceeding 10 years in total;

9) the period of residence of spouses of military personnel ( apart from conscripted military personnel), employees of special state bodies with their spouses in places where it was not possible for them to find employment in their profession, but not exceeding 10 years in total;

10) periods of employment after January 1, 1998 in Russian organisations of the Baikonur Complex;

11) periods of receiving social payment for loss of income due to restrictions of activity for the period of state of emergency, restrictive measures;

12) time spent caring for a person with a group one disability, a single person with a group two disability and an old age pensioner in need of care, and an elderly person who has reached the age of eighty;

13) the length of service of the persons referred to in sub-paragraph 2) of paragraph 3 of Article 248 hereof. From January 1, 2005, these periods shall be counted, provided that social contributions have been made to the Fund.

The state basic pension payment shall be granted irrespective of the receipt of retirement pension payments and/or from the unified accumulative pension fund and/or voluntary accumulative pension fund, as well as state social security disability allowance.

3. The state basic pension payment shall be granted from the budgetary funds.

Paragraph 3: Retirement pension payments

Article 207. Assignment of retirement pension payments

1. Retirement pension payments shall be awarded:

from July 1, 2001 - for men at the age of 63 and for women at the age of 58.

However, retirement pension payments for women shall be made as follows:

from January 1, 2018 - at the age of 58.5;

from January 1, 2019 - upon reaching the age of 59;

from January 1, 2020 - upon reaching the age of 59.5;

from January 1, 2021 - upon reaching 60 years of age;

from January 1, 2022 - upon attainment of 60.5 years of age;;

from January 1, 2023 - upon reaching the age of 61;

from January 1, 2028 - upon reaching the age of 61.5;

from January 1, 2029 - upon attaining the age of 62;

from January 1, 2030 - upon reaching the age of 62.5

from January 1, 2031 - upon reaching 63 years of age.

2. Under the Law of the Republic of Kazakhstan "On Social Protection of Citizens Affected by Nuclear Tests at the Semipalatinsk Nuclear Testing Site", persons who lived in zones of extreme and maximum radiation risk for at least five years between August 29, 1949 and July 5, 1963 shall be eligible for pension payments based on the age:

1) men - after reaching the age of 50;

2) women - upon reaching 45 years of age.

3. Women who have given birth to (adopted) 5 or more children and raised them to the age of 8 shall be eligible for retirement pensions upon reaching the age of 53.

4. Judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, whose powers have been terminated due to expiry of the term of office established by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, who receive a monthly allowance for life, retired judges who receive a monthly allowance for life shall not receive retirement pension payments or pension payments for length of service.

Article 208. Calculation of length of service for retirement pension payments

1. When calculating the length of service for the award of retirement pension payments, the following shall be counted:

1) work under employment contracts paid for by natural and legal persons;

2) military service;

3) service in special state and law enforcement bodies, state courier service

4) civil service;

5) entrepreneurial and other income-generating activities;

6) the time of caring for a person with a group one disability, a single person with a group two disability and an old-age pensioner in need of assistance, as well as for an elderly person who has reached the age of eighty;

7) time caring for a child with a disability up to the age of 18 years;

8) care time of a non-working mother for small children, but not more than until each child reaches the age of 3 years, up to a total of 12 years;

9) the period of detention, imprisonment and exile of citizens who were unjustly prosecuted and repressed but subsequently rehabilitated;

10) the period of residence of able-bodied citizens in the temporarily occupied territory of the former USSR and of persons (regardless of age) in the territory of other countries during the Great Patriotic War, where they were forcibly removed, detention in fascist concentration camps (ghettos and other places of forced detention during the war), if these persons did not commit crimes against the homeland during the above periods;

11) the time spent on disability by non-working persons disabled as a result of injury, contusion, mutilation or illness sustained during the Great Patriotic War, and persons with disabilities of equivalent status;

12) the period of residence abroad of the spouse of employees of former soviet institutions, institutions of the Republic of Kazakhstan and international organisations, but not longer than 10 years in total;

13) the period of residence of spouses of military personnel ( excluding conscripts), employees of special state agencies with their spouses in places where it was not possible to find employment in their specialty, but not longer than 10 years in total;

14) studies at higher educational establishments, including preparatory courses, specialized secondary educational establishments, colleges, schools and courses for training, further training and retraining, postgraduate studies, doctoral studies and clinical residency, as well as spiritual (religious) educational institutions in Kazakhstan and abroad;

15) service in paramilitary guards, special communications agencies and mine rescue units, irrespective of departmental affiliation and special or military rank;

16) employment in the country of origin of ethnic Kazakhs who have arrived in the Republic of Kazakhstan for permanent residence in their historical homeland.

2. When calculating service time for retirement pension payments on a preferential basis, the following shall also be taken into account:

1) military service in the active army during combat operations, including the performance of military duty, as well as time spent in partisan units and formations during combat operations, and time spent in health care facilities as a result of military trauma - under the procedure laid down for calculating the length of such service when granting pension payments for length of service to servicemen;

2) employment, including as a freeman in military units, and service, other than military service under sub-paragraph 1) of this paragraph, during the Great Patriotic War - at double payment;

3) work in Leningrad during its blockade during the Great Patriotic War from September 8, 1941 to January 27, 1944 - at triple payment;

4) time spent by citizens aged 12 or older in Leningrad during the period of the siege from September 8, 1941 to January 27, 1944 - at double payment;

5) the time spent in the territory of other States during the Great Patriotic War, where they were forcibly removed, as well as the time spent in fascist concentration camps (ghettos and other places of enforced detention during the war), unless the persons in question committed crimes against the homeland during these periods - at double payment;

6) the period of detention, service of sentences in places of deprivation of liberty, exile, forced labour with restriction of liberty, work in a settlement settlement and compulsory treatment in a mental health-care institution, of citizens who were unlawfully prosecuted and repressed and subsequently rehabilitated - at triple payment;

7) work and military service in areas adjacent to the Semipalatinsk Nuclear Testing Site from August 29, 1949, to July 5, 1963, at triple rate, and from July 6, 1963, to January 1, 1992, at one and a half rate;

8) work in anti-disease and anti-plague facilities, infectious disease facilities for the treatment of persons infected with human immunodeficiency virus or AIDS patients - at double rate, in forensic medical examination and pathologist's diagnosis organizations - at half rate under the list of work approved by the Government of Kazakhstan;

9) work on water transport during a full navigation period shall be counted as a year of work;

10) work during a full season in seasonal industrial organizations irrespective of their departmental subordination - as per the list approved by the Government of the Republic of Kazakhstan, shall be counted as work experience for a year of work.

Article 209. Confirmation of length of service

1. The length of service for the calculation of retirement pension payments shall be taken into account for the period up to January 1, 1998.

2. The length of employment shall be confirmed by a work record book or, in the absence of a work record book or appropriate entries therein, determined on the basis of documents confirming the details of employment or a court decision.

Article 210. Calculation of retirement pension payments

1. Full retirement pension payments shall be calculated at 60 per cent of the average monthly income established under Article 211 hereof.

2. Retirement pensions shall be calculated based on the average monthly income for any three consecutive years irrespective of breaks in service since January 1, 1998.

The size of average monthly income, excluding income determined pursuant to paragraph 3 of this Article, shall be fixed depending on the income from which mandatory pension contributions have been made to cumulative pension funds or a unified cumulative pension fund, social contributions to the Fund, as determined by the competent public authority.

3. The size of average monthly income for the period from January 1, 1998 to persons employed by Russian organisations of the Baikonur Complex, for periods of labour, entrepreneurial activity, private practice in types of activity, to which the correction factor of 0 to the rates of mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions was applied by decision of the Government of the Republic of Kazakhstanas well as for the period of activities from April 1, 2020 to October 1, 2020, income from which was excluded from the income of an individual subject to taxation, as per sub-paragraph 51) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), shall be fixed respectively to the income confirmed by a certificate of income.

Retirement pension payments shall be calculated based on the size of income paid in the currency of the Russian Federation at the official exchange rate of the national currency of the Republic of Kazakhstan to foreign currencies, fixed by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the date of application for the assignment of retirement pension payments.

4. Retirement pensions shall be awarded in full to the following categories of persons upon attaining the ages specified in paragraphs 1 to 3 of Article 207 hereof:

1) men - with at least twenty-five years of work experience as of January 1, 1998;

2) women, with at least twenty years of work experience as of January 1, 1998.

Note!
Paragraph 5 from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

5. The size of retirement pension payments for each full year worked prior to January 1, 1998 in excess of the required length of service shall be increased by 1 per cent, but not to exceed 75 per cent of the income considered for the calculation of retirement pension payments.

In case the calculated amount of retirement pension payments in full shall be lower than the minimum pension amount established for the financial year in question by the law on the national budget, the retirement pension payments shall be established at the minimum pension amount.

6. Partial retirement pensions shall be granted to the categories of persons referred to in paragraphs 1 to 3 of Article 207 hereof, where they are not eligible for a full retirement pension, subject to their having completed at least six months of service as of January 1, 1998.

7. Partial retirement pension payments shall be calculated as a proportion of the full retirement pension payment in proportion to the length of service as of January 1, 1998.

8. Retirement pensions shall be paid from the budgetary funds.

Article 211. Determination of income to calculate retirement pension payments

1. Income for calculating pension payments for 3 years of service shall be calculated by dividing the total income for 36 consecutive calendar months of service by thirty-six.

Upon the applicant's request, the months of state of emergency or restrictive measures in the Republic of Kazakhstan shall be excluded from determining the average monthly income and replaced by other months immediately preceding or following them.

2. Income for the calculation of retirement pension allowances may not exceed the size of 55 times the monthly calculation index fixed by the law on the national budget for the financial year concerned.

Paragraph 4. Pension payments for length of service

Article 212: Eligibility for pension payments for length of service

1. Servicemen (other than conscripted military personnel), employees of special state and law enforcement agencies and the state courier service shall be eligible for pension payments for length of service:

1) who have served in the military, special state and law enforcement agencies or the state courier service for at least twenty-five years and who have reached the age limit for service upon separation from service as stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan;

2) those with at least twenty-five years' seniority in the military service, service in special state or law-enforcement agencies, or service in the state courier service, dismissed on redundancy or at their own request, or for health reasons, or on liquidation of a law-enforcement agency;

3) those with a total length of service of 25 years or more, including at least 12 years and six months of uninterrupted military service, service in special state or law enforcement agencies or the state courier service, and those who have reached the age limit for military service as laid down by the laws of the Republic of Kazakhstan, service in special state and law-enforcement agencies, the state courier service, or on redundancy or health grounds, or on liquidation of a law-enforcement agency.

2. Persons whose rights to hold special ranks, rank and uniforms were abolished as of January 1, 2012, shall be eligible for long-service pension payments:

1) those who have served in the military, special state and law-enforcement bodies or the state courier service for at least 25 years and who have reached the age limit for the law-enforcement service for the special rank or grade recorded at the time of termination of the right to hold special ranks and class ranks, and to wear a uniform;

2) those with at least twenty-five years' seniority in the military service, service in special state or law-enforcement agencies, or service in the state courier service, dismissed on redundancy or liquidation of a law enforcement agency, or at their own request, or due to incompatibility with the position held or the work performed due to a health condition that prevents them from continuing their work;

3) those with a total length of service of 25 years or more, including at least 12 years and six months of uninterrupted military service, service in special state or law enforcement agencies or the state courier service, and dismissed on redundancy or liquidation of the law enforcement agency, or due to incompatibility with the position held or work performed due to a health condition that prevents them from continuing to work, those who, at the time of the abolition of the right to hold special ranks and rank and to wear uniforms, have reached the age limit for service in the law enforcement service of the special rank or grade recorded.

3. Eligibility for payment of pension payments for length of service for persons whose medical posts have been reduced in the internal affairs agencies of Kazakhstan with effect from July 1, 2022 and January 1, 2023, provided they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the criminal enforcement (penitentiary) system, dismissed on the grounds of redundancy or health reasons, or upon attainment of an age corresponding to the age limit for service in the law enforcement service under a special rank at the time of reduction of the post in the internal affairs agencies of Kazakhstan, shall arise if there have been twenty-five or more years of total service, of which at least twelve years and six months have been continuous military service, service in special state and law enforcement agencies or in the state courier service. The Government of the Republic of Kazakhstan shall adopt the rules for retention of allowances for length of service for persons whose medical posts are reduced in the internal affairs agencies of the Republic of Kazakhstan with effect from July 1, 2022 and January 1, 2023, who at the time of reduction of their posts had at least twelve years and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement agencies, state courier service, provided they continue to work in health care facilities located in remand centres and institutions of the criminal executive power.

4. Servicemen, employees of special state and law enforcement bodies and the state courier service, as well as persons whose right to hold special ranks, rank and uniforms was abolished as of January 1, 2012, first enlisted after January 1, 1998 and dismissed before January 1, 2016, who were eligible for long-service pension payments at the date of dismissal under the law in force before January 1, 2016, shall be entitled to long-service pension payments subject to length of service and salary at the time of separation from service.

5. Servicemen, employees of special state and law-enforcement bodies and the state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished as of January 1, 2012, and persons whose medical posts in the internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan were reduced on July 1, 2022 and January 1, 2023 and who have not completed at least twelve years and six months of continuous military service at the time of reduction of post, service in special state and law-enforcement agencies and the state courier service, provided they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system, who are not eligible for pension payments for length of service at the date of dismissal, shall be awarded retirement pensions under this Code.

6. When enrolling recipients of pension payments for length of service among military personnel, employees of special state and law enforcement bodies, the state courier service, the former State Investigative Committee, as well as persons whose rights to special ranks, class ranks and uniforms were abolished as of January 1, 2012, and persons, whose medical posts were reduced in the internal affairs bodies of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of the post reduction, have completed at least twelve years and six months' continuous military service, service in special state and law enforcement agencies and the State Courier Service, provided they continue to work in healthcare organizations located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system, to civil service with the award of a military (special) rank, a class rank or the establishment of a qualification class, pension payments for length of service shall be suspended for the period of service from the date of enrolment in the service.

7. Upon repeated resignation from service, persons referred to in paragraph 6 of this Article who have served again for 3 years shall be eligible to choose either to receive pension payments for length of service under paragraph 1 of this Article, given length of service and salary at the time of resignation from service, or to resume previously awarded pension payments for length of service, given the increases made in the manner established by the laws of the Republic of Kazakhstan, for the period for which pension payments for length of service were suspended.

This paragraph shall apply to persons specified in paragraph 6 of this Article who were repeatedly dismissed from the prosecution service during the period from January 1, 2012 to December 31, 2015 due to the adoption of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Law Enforcement Service”.

8. Persons from the military and internal affairs personnel of member states of the Commonwealth of Independent States who have less than twenty-five years of service, who have reached the age limit on their retirement from service or have been dismissed on redundancy or for health reasons, who have arrived for permanent residence in Kazakhstan from member states of the Commonwealth of Independent States and who have been awarded pension payments for length of service under the laws of those states, shall be entitled to pension payments for length of service.

9. Eligibility for pension payments for length of service under paragraphs 1 to 4 of this Article for persons for whose benefit mandatory pension contributions were transferred from budgetary funds prior to January 1, 2016 shall arise on condition that 50 percent of the amount of mandatory pension contributions transferred from budgetary funds prior to January 1, 2016 for the benefit of members of the armed forces (excluding conscripted military personnel), employees of special state and law enforcement agencies, employees of the state courier service shall be refunded, as well as for the benefit of persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and persons whose medical posts in the internal affairs agencies of Kazakhstan were reduced on July 1, 2022 and January 1, 2023 and who had at the time of reduction completed at least twelve years and six months of uninterrupted military service, service in special state and law enforcement agencies or in the State Courier Service, provided they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system.

10. The sums of long-service pension payments not received on time due to the fault of the long-service pension authority shall be paid for the past without any time limit.

11. Length of service pensions, which were not granted in full prior to January 1, 2016, shall be recalculated to their full amount as determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, with a refund of 50 percent of the amounts of mandatory pension contributions transferred from the budgetary funds.

If a pension annuity contract is concluded prior to January 1, 2016 by servicemen (other than conscripted military personnel), employees of special state and law enforcement agencies, the state courier service, as well as persons whose rights to special ranks, class ranks and uniforms were abolished from January 1, 2012, the sum of mandatory pension contributions, formed from budgetary funds, remaining on the individual pension account shall be refunded.

Article 213. Calculation of pension payments for length of service

1. Length of service pensions for military personnel, employees of special state and law enforcement agencies, the state courier service, as well as persons whose right to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms was abolished from January 1, 2012, and persons whose medical positions in the internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan were reduced from July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of the post reduction, have served for at least 12 years and six months continuously in the military, special state and law enforcement agencies or the state courier service, provided that they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the criminal enforcement (penitentiary) system, shall be paid for at 50 per cent of their salary.

For each full year of service in the military, special state and law enforcement agencies or the state courier service in excess of twenty-five years, the length of service pension payable under sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 1, and sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 2 of Article 212 hereof shall be increased by two per cent and for each full year of service as of the date of separation from service - by one per cent of the pensionable remuneration.

For each complete year of total seniority accrued as at the date of separation from service in excess of twenty-five years, the pension payments granted under sub-paragraph 3) of paragraph 1, sub-paragraph 3) of paragraph 2 and paragraph 3 of Article 212 hereof shall be increased by one per cent of the amount of the pensionable remuneration.

2. Pensionable remuneration for members of the armed forces, special state and law enforcement agencies, and the state courier service shall comprise the official salary and the official rate of pay (supplements) for the military (special) rank, class rank and the established qualification class.

3. The size of the pensionable remuneration of military personnel, staff of special state and law enforcement agencies and the state courier service shall be calculated as at the date of dismissal (removal from the personnel list) from service and shall be confirmed by a standard certificate from the relevant body at the last place of service.

The size of the pensionable remuneration accounted for persons from among military personnel, employees of internal affairs bodies of the Commonwealth of Independent States who have arrived in the Republic of Kazakhstan for permanent residence from the member states of the Commonwealth of Independent States shall be established as of the date of their separation from service (exclusion from the personnel list) in a similar or equivalent position of military personnel, employees of internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan.

4. The size of pensionable remuneration, counted for pension security of persons, whose right to have special ranks, class ranks and to wear uniforms was abolished from January 1, 2012, and persons, whose medical posts were reduced in the internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023 and who had at the time of reduction of post seniority not less than twelve years and six months of continuous military service, service in special state and law enforcement agencies, state body of the state courier service, provided they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system, shall be established as prescribed by the Government of the Republic of Kazakhstan.

5. Persons referred to in paragraph 8 of Article 212 hereof shall be entitled to a long-service pension at the rate of 2 per cent of their salary for each full year of service.

6. Maximum monthly pension payments for length of service for military servicemen, employees of special state and law enforcement bodies, state courier service, as well as persons, whose right to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms was abolished from January 1, 2012, and persons, whose medical posts were reduced in the bodies of internal affairs of the Republic of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of the post reduction, had served for at least twelve years and six months continuously in the military, special state and law enforcement agencies, and the state courier service, on condition that they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system, may not exceed 65 per cent of the monetary base established under paragraphs 2 to 5 of this Article and 109 times the monthly calculation index established for the financial year in question by the law on the national budget.

7. Length of service pensions shall be financed from the budget.

Article 214. Calculation of length of service and overall length of service

The length of service of military servicemen, employees of special state and law-enforcement bodies, the state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and persons whose medical posts were reduced in the internal affairs bodies of Kazakhstan from July 1, 2022 and January 1, 2023, Who, at the time of the post reduction, had a length of service of at least 12 years and six months of uninterrupted military service, service in special state and law enforcement agencies or in the state courier service, provided that they continue to work in healthcare facilities located in remand centres and institutions of the criminal enforcement (penitentiary) system, shall be calculated pursuant to a procedure to be established by the Government of the Republic of Kazakhstan.

In this case, the length of service for the assignment of pension payments for length of service shall be calculated on a calendar basis, excluding cases laid down in the laws of the Republic of Kazakhstan.

The length of service calculated in a member state of the Commonwealth of Independent States shall not be subject to revision, unless otherwise stipulated by the international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

The calculation of the overall length of service for members of the armed forces, employees of special state and law enforcement agencies and the state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks and class ranks as well as to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, shall be similar to the calculation of the length of service for the award of retirement pension payments under Article 208 hereof.

Article 215. Authorities responsible for providing pensions for military personnel and employees of special state and law-enforcement agencies and the state courier service

As per the procedure established by the Government of the Republic of Kazakhstan, the competent public authorities shall assign pension payments for length of service to military personnel, employees of special state and law enforcement agencies, the state courier service, as well as persons whose rights to hold special ranks, class ranks and to wear uniforms were abolished from January 1, 2012, and persons whose medical positions in the internal affairs bodies of the Republic of Kazakhstan were reduced from July 1, 2022 and January 1, 2023, who, at the time of the post reduction, had a length of service of not less than twelve years and six months of continuous military service, service in special state and law-enforcement bodies and the state courier service, on condition that they continue to work in health facilities located in remand centres and institutions of the penal (penitentiary) system.

Article 216. Terms of assignment and implementation of pension payments for length of service

1. Long-service pension payments shall be granted and effected from the date of separation from service (exclusion from the personnel list), but not earlier than the date on which the salary was paid, and not longer than three years prior to the date of application for the long-service pension payments.

The day of application for long-service pension payments shall be the day on which the application and the required documents are registered with the appropriate public authority.

Upon receipt of state social security disability allowance or retirement pension payments, long-service pension payments shall be provided from the date of application for long-service pension payments, but not earlier than the date on which state social security disability allowance or retirement pension payments cease to be paid.

2. Long-service pension payments to persons mentioned in paragraph 4 of Article 212 hereof shall be awarded from the date of application for long-service pension payments.

3. Pension payments for length of service for persons who have arrived in the Republic of Kazakhstan for permanent residence from member states of the Commonwealth of Independent States shall be granted (renewed), with regard to annual indexation from the date of application, but not prior to the day on which the pension was paid in a member state of the Commonwealth of Independent States.

4. Length of service pension payments shall be paid for the current month and shall be paid up to and including the month of death or departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan.

5. The sums of long-service pension payments assigned but not claimed by the recipient shall be paid for the past, but not longer than three years before the date of application for their receipt.

Note!
Paragraph 6 from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

6. Persons residing in special social services centres under residential care and who are fully covered by the state shall receive a pension for length of service equal to 30 per cent of the pension payments for length of service awarded under Article 213 hereof, but not less than the minimum pension set for the financial year in question by the law on the national budget.

70 per cent of the pension payment granted for length of service shall be transferred to a separate bank account or to a cash checking account of the special social services centres.

A designated public authority shall establish the procedure for the use of these funds by the special social services centres.

If the recipient leaves the special social services centre, the long-service pension payment shall be restored in full as from the first day of the month following the month of leaving.

Paragraph 5: Pension payments from the unified accumulative pension fund and/or voluntary pension contributions

Article 217. Guarantees for the safeguarding of pension assets

1. The state shall guarantee recipients of pension payments the safety of mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions in the unified pension savings fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions, subject to the rate of inflation in the order established by this Code and other normative legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. The safeguarding of pension assets shall also be guaranteed through:

1) accumulating pension savings through mandatory pension contributions, mandatory employer pension contributions and mandatory occupational pension contributions in the unified pension savings fund;

2) setting out the conditions and procedures for investment portfolio management activities at the expense of pension assets;

3) setting requirements for investment portfolio managers to reimburse from their own capital the negative difference between the nominal yield on pension assets received by the investment portfolio manager and the minimum yield on pension assets, calculated hereunder and in compliance with the Code and the regulatory legal act of the competent authority for regulation, control and supervision of the financial market and financial organisations;

4) investment management of pension assets of the unified pension savings fund by the National Bank of the Republic of Kazakhstan, excluding pension assets transferred to the trust management of the investment portfolio manager;

5) regulating the activities of the unified pension savings fund by setting appropriate requirements for raising pension contributions and making pension payments;

6) regulating the activities of voluntary funded pension funds by setting appropriate standards and limits, as well as the requirements laid down in the laws of the Republic of Kazakhstan;

7) specifying requirements for the founders, shareholders and executives of voluntary pension funds, as well as for the size and composition of their share capital;

8) setting requirements for the management of the unified pension savings fund;

9) establishing requirements for storage of pension assets of the unified pension savings fund at a custodian bank;

10) requiring voluntary pension funds to hold financial instruments and money comprising pension assets exclusively at custodian banks that are not affiliated with the voluntary pension funds;

11) maintaining separate accounting of own funds and pension assets of the unified pension savings fund or voluntary pension savings fund, as well as establishing control over their target allocation;

12) setting requirements for diversification and risk reduction in the allocation of pension assets;

13) setting the size of commission fee received by the National Bank of the Republic of Kazakhstan, unified accumulative pension fund, investment portfolio manager, voluntary accumulative pension fund;

14) obligatory annual audit of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension fund;

15) regular reporting by the unified pension savings fund, voluntary pension savings fund to the relevant public authorities as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan;

16) granting information on the status of pension savings to the depositor of mandatory pension contributions, a natural person for whom mandatory employer pension contributions, mandatory occupational pension contributions, voluntary pension contributions (the recipient of pension payments) have been transferred;

17) enabling a natural person for whom voluntary pension contributions have been transferred (beneficiary of pension payments) to transfer his or her pension savings, formed from voluntary pension contributions, from the unified pension saving fund to a voluntary pension saving fund or from a voluntary pension saving fund to a unified pension saving fund, or from one voluntary pension saving fund to another voluntary pension saving fund;

18) voluntary insurance of pension savings in full or in part at the choice of the depositor of mandatory pension contributions, a natural person for whom mandatory occupational pension contributions have been transferred, voluntary pension contributions (recipient of pension payments);

19) recording and assessing pension assets pursuant to the procedure laid down by the authority responsible for regulating, monitoring and supervising the financial market and financial organisations.

Article 218. Eligibility for payment of state guarantee for safeguarding mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified pension savings fund

1. The state guarantee for the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified pension savings fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, subject to the rate of inflation, shall be provided:

1) to persons who have reached retirement age under paragraph 1 of Article 207 hereof;

2) to persons listed in sub-paragraphs 2) and 3) of paragraph 1 of Article 220, sub-paragraphs 2) and 3) of paragraph 1 of Article 221 hereof.

2. Persons specified in paragraph 3 of Article 220, as well as those who have transferred their pension savings to an investment portfolio manager under sub-paragraph 1) of paragraph 5 of Article 37 hereof shall be guaranteed by the state the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified pension savings fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, adjusted for the inflation rate, made for the period from the date of withdrawal of pension savings for the purpose of improving living conditions and (or) paying for medical treatment or from the date of transfer of pension savings to the investment portfolio manager before reaching the age specified in Article 207 hereof.

3. The state shall guarantee the persons referred to in sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 220 and sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 221 the safety of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions in the unified pension savings fund in the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions adjusted for inflation, made for the period from the conclusion of the pension annuity contract with the insurance institution until reaching the age specified in Article 207, paragraph 1 hereof.

4. The state guarantee for the safety of mandatory pension contributions in the unified pension savings fund shall not apply to the sum of mandatory pension contributions paid in the sum of pension savings to the persons referred to in paragraph 3 of Article 220 hereof.

Article 219. Arranging for the payment of the difference under a state guarantee

State guarantee for safety of mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions in the unified pension savings fund shall be provided to persons mentioned in paragraph 1 of Article 218 hereof, in the form of payment of the difference between the amount of actually made mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions, adjusted for inflation rate, and the amount of pension savings in the unified pension savings fund, generated by mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions as of the date of entitlement to pension payments under sub-paragraphs 1) - 3) of paragraph 1 of Article 220 and sub-paragraphs 1) - 3) of paragraph 1 of Article 221 hereof, as determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

No payment of the difference shall be made if the difference between the amount of mandatory pension contributions actually made, mandatory occupational pension contributions adjusted for inflation and the amount of pension savings in the unified pension savings fund is zero or takes on a negative value.

Article 220. Eligibility for pension payments on account of mandatory pension contributions

1. Pension payments from mandatory pension contributions shall be provided to persons who have pension savings in the unified pension savings fund:

1) mentioned in paragraph 1 of Article 207 hereof;

2) persons with group one and two disabilities, if the disability has been established indefinitely;

3) foreigners and stateless persons who have left Kazakhstan for permanent residence outside Kazakhstan, if not otherwise specified in the laws of Kazakhstan and international treaties ratified by Kazakhstan;

4) upon reaching the age of forty-five, when the pension savings are sufficient to execute a pension annuity contract with an insurance company to ensure an insurance benefit not lower than 70 per cent of the minimum subsistence level set by the law on the national budget and in force as of January 1 of the financial year concerned, under Article 225 hereof.

1-1. Persons who have reached the age of fifty-five and for whom compulsory occupational pension contributions have been paid for a total of at least eighty-four months, subject to their termination of employment in jobs with harmful working conditions or transfer to another job that excludes exposure to harmful production factors, are entitled to pension payments at the expense of mandatory pension contributions in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Note!
Paragraph 2 from 01.01.2028 is valid in the wording provided for in Article 263 of this Code.

2. A lump sum of pension savings from the unified pension savings fund shall be paid if the amount of pension savings of the persons mentioned in sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 1 of this Article does not exceed twelve times the minimum pension set by the law on the national budget and in force as of January 1 of the respective financial year.

3. Lump-sum pension payments to improve housing conditions for the benefit of the contributor or spouse or close relatives and/or to pay for medical treatment for the contributor or spouse or close relatives shall be made under one of the following conditions:

in case the amount of pension savings through mandatory pension contributions available in the individual pension account of the mandatory pension contributions depositor exceeds the minimum pension savings adequacy threshold specified by a methodology approved by the Government of the Republic of Kazakhstan;

if the amount of pension for persons mentioned in paragraphs 1, 2 and 3 of Article 207 hereof as well as the amount of monthly maintenance of persons mentioned in paragraph 4 of Article 207 hereof ensure a replacement rate of the average monthly income of the recipient not less than 40 per cent as fixed by the Government of the Republic of Kazakhstan. In calculating the average monthly income replacement rate, the income of the recipient prior to the date of retirement shall be considered, but shall not exceed the average monthly income in the country;

if the contributor of mandatory pension contributions has concluded a pension annuity contract with an insurance company;

if the contributor is a recipient of pension payments for length of service.

4. If a person who has pension savings in the unified pension savings fund through mandatory pension contributions dies, they shall be inherited as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 220 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 221. Eligibility for pension payments on account of mandatory occupational pension contributions

1. Pension payments on account of mandatory occupational pension contributions shall be granted to persons who have pension savings in the unified pension savings fund:

1) referred to in paragraph 1 of Article 207 hereof;

2) persons with group one and two disabilities, if the disability has been established indefinitely;

2-1) upon the occurrence of the conditions specified in paragraphs 1 and 2 of Article 195-1 of this Code;

3) foreigners and stateless persons who have left Kazakhstan for permanent residence outside Kazakhstan, unless otherwise specified by the laws of Kazakhstan and international treaties ratified by Kazakhstan;

4) on reaching the age of forty, for whom mandatory occupational pension contributions have been paid for a total of at least sixty calendar months, by concluding a pension annuity contract with an insurance company if the pension savings are sufficient to provide the insurance benefit at least 70 per cent of the minimum subsistence level established for the financial year in question by law on the national budget and in force as of January 1 of the financial year concerned.

2. A lump sum of pension savings from the unified pension savings fund shall be paid if the amount of pension savings of the persons mentioned in subparagraphs 1) and 2) of paragraph 1 of this Article shall not exceed twelve times the minimum pension set by the law on the national budget and in force as of January 1 of the respective financial year.

3. If a person who has pension savings in the unified pension savings fund through mandatory occupational pension contributions dies, they shall be inherited as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 221 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Article 222. Eligibility for pension payments from the mandatory pension contributions of the employer

1. Pension payments from the employer's mandatory pension contributions shall be granted to persons for whom the employer's mandatory pension contributions have been remitted for a cumulative period of at least sixty calendar months:

1) if the conditions laid down in paragraph 1 of Article 207 hereof arise;

2) persons with group one and two disabilities, if the disability has been established indefinitely.

2. The parameters used to calculate the size of pension payments from the employer's mandatory pension contributions shall be determined annually by the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. The maximum pension payment from the employer's mandatory pension contributions may not exceed 2 times the minimum subsistence level set for the financial year in question by the law on the national budget.

4. Pension payments from the employer's mandatory pension contributions shall be awarded for life, shall be paid for the current month and shall be made until the month of death or departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan, inclusive.

5. The rules for calculating the amount and making pension payments from the employer's mandatory pension contributions from the unified pension accumulation fund shall be developed by the competent public authority.

Article 223. Pension payments from voluntary pension contributions

1. Pension payments from voluntary pension contributions shall be provided to persons who have pension savings in the unified pension accumulation fund and/or a voluntary pension accumulation fund:

1) who have reached the age of fifty;

2) who are persons with disabilities;

3) foreigners and stateless persons who have left Kazakhstan for permanent residence outside Kazakhstan, except as otherwise specified by the laws of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. If a person who has pension savings in the unified pension savings fund and (or) a voluntary pension savings fund through voluntary pension contributions dies, they shall be inherited as stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. The procedure for receiving pension payments from voluntary pension contributions shall be decided independently by the recipient as per the pension rules of the unified accumulative pension fund and/or voluntary accumulative pension fund.

Article 224. Arranging pension payments from the unified pension savings fund

1. Pension payments from pension savings formed from mandatory pension contributions, mandatory employer's pension contributions, mandatory occupational pension contributions shall be made:

1) from the unified pension savings fund for persons mentioned in sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 1 of Article 220, sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 1 of Article 221 hereof, in the form of monthly pension payments pursuant to a schedule to be set in the manner prescribed by the Government of the Republic of Kazakhstan;

2) in the form of insurance payments from an insurance company under a pension annuity contract at the expense of the pension savings of the persons mentioned in subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 220, subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 221 hereof, under the procedure specified by the authority responsible for regulation, control and supervision of the financial market and financial institutions.

2. The size of the monthly pension payment from pension savings in the unified cumulative pension fund, formed from mandatory pension contributions, mandatory professional pension contributions, mandatory pension contributions of the employer, shall be established as per the methodology approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

The size and frequency of pension payments made from voluntary pension contributions shall be fixed by the recipient of the pension payments independently.

3. Payments of pension savings from the unified pension savings fund to persons listed in sub-paragraphs 1) - 3) of paragraph 1, paragraphs 1-1 and 4 of Article 220 and sub-paragraphs 1) - 3) of paragraph 1, paragraph 3 of Article 221 hereof, shall be made in the order established by the Government of the Republic of Kazakhstan to the extent of the pension savings available to the recipient of pension savings, generated from mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions, including withholdings in the form of individual income tax, made under the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (the Tax Code).

4. Lump-sum pension payments from the unified pension savings fund from pension savings formed at the expense of mandatory pension contributions, to the persons mentioned in paragraph 3 of Article 220 hereof, shall be made in the order established by the Government of the Republic of Kazakhstan, subject to withholdings in the form of individual income tax, effected as per the tax legislation of the Republic of Kazakhstan.

The size of the lump sum pension payment generated from the mandatory pension contributions:

to persons mentioned in the second indent of paragraph 3 of Article 220 hereof may not exceed the sum of the difference between the amount of pension savings from the recipient's mandatory pension contributions held in trust by the National Bank of Kazakhstan and the minimum adequacy threshold of pension savings;

to persons listed in the third indent of paragraph 3 of Article 220 hereof may not exceed 50 per cent of the amount of pension savings from the recipient's mandatory pension contributions, which are held in trust by the National Bank of Kazakhstan;

to persons specified in the fourth and fifth indents of paragraph 3 of Article 220 hereof may not exceed the amount of pension savings from the recipient's mandatory pension contributions, which are held in trust by the National Bank of Kazakhstan.

Lump-sum pension payments shall be transferred by the unified pension savings fund to special accounts for lump-sum pension payments from the unified pension savings fund for the purpose of improving housing conditions and (or) paying for medical treatment, opened by the competent operator.

5. Payment for banking services related to transfers, credits and payments of pension savings amounts on account of mandatory pension contributions, mandatory employer's pension contributions, mandatory occupational pension contributions shall be made from own funds of the unified pension savings fund, excluding their conversion amounts, payment for banking services related to credits and (or) subsequent transfer of lump sum pension payments by the competent operator.

Payment for services of the competent operator, including payment for banking services related to lump-sum pension payments at the expense of mandatory pension contributions to persons mentioned in paragraph 3 of Article 220 hereof, shall be made at the expense of the said persons.

Footnote. Article 224 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.12.2023 No. 49-VIII (shall be enforced from 01.01.2024).

Paragraph 6: Procedures for making insurance payouts from insurance companies

Article 225. Insurance payouts from insurance companies under pension annuity contracts

1. Persons listed in paragraph 1 of Article 207, sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 220 and sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 221 hereof shall enjoy the right to conclude a pension annuity contract with an insurance company for the provision of insurance payments for life, using pension savings formed from mandatory pension contributions and (or) mandatory occupational pension contributions.

If the pension savings formed from mandatory pension contributions and/or mandatory occupational pension contributions are insufficient, the pension savings formed from voluntary pension contributions may be used to conclude a pension annuity contract.

In the event of insufficiency of pension savings formed from mandatory occupational pension contributions to conclude a pension annuity contract, the persons listed in sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 221 hereof shall enjoy the right to use the pension savings formed from mandatory pension contributions.

2. The size of the monthly insurance payment from the insurance company may not be less than 70 per cent of the subsistence minimum (1.4 times the subsistence minimum in the case of a pension annuity contract concluded by two persons) applicable on the date of conclusion of the pension annuity contract.

In case of the death of one of the insured persons under the pension annuity contract, the monthly insurance payment from the insurance company for the second insured person may not be less than 70 per cent of the subsistence minimum applicable on the date of conclusion of the pension annuity contract.

Article 226. Procedure for concluding pension annuity contracts and making insurance payments

1. Pension annuity contracts shall be concluded for a term specified by the requirements hereof.

2. A party to a pension annuity contract may be two insured persons who are spouses or close relatives as specified in the Code of the Republic of Kazakhstan “On Marriage (Matrimony) and Family” and who are simultaneously insured.

3. A person entering into a pension annuity contract shall be free to choose an insurance company.

4. The pension annuity contract shall be entered into in writing.

The grounds for concluding a pension annuity contract shall be an application of the insured person(s) or contributor(s) of mandatory pension contributions and/or a natural person for whom mandatory occupational pension contributions have been transferred, which contains data required for calculating the insurance premium and identifying the insured person(s).

If the insured person (contributor) of the mandatory pension contributions and/or a natural person for whom the mandatory pension contributions have been transferred wishes, the pension annuity contract may be concluded by writing to the insurer or by exchanging information between the insured person (contributor) of the mandatory pension contributions and/or a natural person, for whom the mandatory occupational pension contributions have been transferred, and the insurer using the insurer's Internet resource or an Internet resource created with the participation of the organisation for the formation and maintenance of the insurance database.

The requirements for the insurance company and internet sources when concluding a pension annuity contract shall be laid down in Article 15-2 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Insurance Activities”.

5. Exchange of information upon conclusion and termination of pension annuity contracts, amendments and (or) additions to existing pension annuity contracts between the unified pension savings fund and the insurance company, between one insurance company and another insurance company shall be performed via the organisation for formation and maintenance of insurance database in the order established by the regulatory legal act of the competent authority for regulation, control and supervision of financial market and financial organisations.

6. The insurance database organisation shall compile and maintain the insurance database pursuant to this Code and the Law of the Republic of Kazakhstan “On Insurance Activities”.

7. The pension annuity contract shall enter into force and become binding on the parties as soon as the unified pension savings fund and/or the voluntary pension savings fund and/or the insurance company has transferred the insurance premium in full to the insurance company.

8. A pension annuity contract may be terminated only at the initiative of the insured (insured persons - in the case of two persons concluding a pension annuity contract) provided the pension annuity contract is concluded with another insurance company, but not earlier than two years after its conclusion, or if the insured (insured person), who is a foreigner or stateless person, leaves the Republic of Kazakhstan for permanent residence and submits the documents stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan, confirming the fact of departure.

The size of insurance payments, as well as the procedure for terminating a pension annuity contract, amending and/or supplementing a pension annuity contract in the event of divorce under the Code of the Republic of Kazakhstan “On Marriage (Matrimony) and Family” shall be established by the pension annuity contract concluded as per paragraph 2 of this Article.

On termination of the pension annuity contract:

1) the redemption amount stipulated therein shall not be less than the amount of the premium paid, less the amount of the insurance payments made and the expenses of the insurance company for the management of the case;

2) the amount of the monthly insurance payment from the insurance company under the newly concluded pension annuity contract may not be less than 70 per cent of the subsistence minimum in force on the date of the newly concluded pension annuity contract.

9. A contributor of mandatory pension contributions and (or) a natural person for whom mandatory occupational pension contributions have been transferred, a recipient of pension payments who has concluded a pension annuity contract, shall be eligible to use the pension savings remaining in the pension account after conclusion of the pension annuity contract and (or) newly formed to conclude another pension annuity contract with an insurance company.

10. In the event of an amendment to an existing pension annuity contract:

1) the frequency of insurance payments shall be established as set out in paragraph 12 of this Article;

2) the amount of the periodic insurance payment from the insurance company under the pension annuity contract may not be less than 70 per cent of the subsistence minimum in force on the date of amendment of the current pension annuity contract.

11. The insurance premium and payout shall be calculated by the insurance company pursuant to the methodology prescribed by the authority responsible for the regulation, control and supervision of the financial market and financial institutions.

The acceptable level of expenses incurred by an insurance company for the management of pension annuity contracts concluded, as well as the indexation rate of the insurance payout, shall be laid down by the competent authority for the regulation, control and supervision of the financial market and financial institutions.

Insurance payments shall be transferred to the recipient's bank account, the details thereof shall be specified in the pension annuity contracts, considering deductions in the form of individual income tax under the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), and contributions to the mandatory social health insurance system under the Law of the Republic of Kazakhstan “On Mandatory Social Health Insurance”.

Payment for bank services associated with transfers, credits and disbursements of insurance payouts shall be made out of the insurance company's own funds.

12. Insurance payments under the pension annuity contract shall be made on a monthly basis.

The first monthly insurance payment shall be made by the insurance company no later than ten working days after the premium amount is transferred to the insurance company under the pension annuity contract, but no earlier than the insured person reaches the age of:

men - 55;

women:

from January 1, 2021 - 52;

From January 1, 2022 - 52.5;

From January 1, 2023 - 53;

From January 1, 2028 - 53.5;

From January 1, 2029 - 54;

From January 1, 2030 - 54.5;

From January 1, 2031 - 55;

persons mentioned in sub-paragraph 4) of paragraph 1 of Article 221 hereof - 50.

13. Persons who have concluded a pension annuity contract may, at the earliest two years from the date of conclusion of the contract, apply to the insurance company to change the terms of the contract in terms of reducing the amount of insurance payouts and returning the money to the unified pension savings fund.

The sum of money to be refunded to the unified pension savings fund shall be equal to the difference between the redemption amount of the pension annuity contract on the date of amendment and the amount of insurance premium calculated based on the payout defined in paragraph 2 of Article 225 hereof on the date of amendment of the pension annuity contract.

14. The procedure for transferring redemption amounts from one insurance company to another insurance company due to the conclusion of a pension annuity contract, to the unified pension savings fund under the pension annuity contract shall be established by a legal act of the competent authority for the regulation, control and supervision of the financial market and financial organisations.

Article 227. Rights and obligations of the parties to the pension annuity contract

1. The insured person shall be eligible to:

1) familiarise himself/herself with the insurance company's benefit calculations;

2) use the pension savings to pay the insurance premium when concluding a pension annuity contract with an insurance company or amending and/or supplementing the existing contracts;

3) draw own funds, if the amount of pension savings is insufficient to pay the insurance premium when concluding a pension annuity contract with an insurance company or amending and/or supplementing the existing contracts;

4) hire independent actuaries to calculate the amount of insurance payments from the insurance company;

5) obtain a copy of the pension annuity contract.

2. The insured person shall be obliged to:

1) notify the unified pension savings fund, voluntary pension savings fund within ten calendar days of entering into the pension annuity contract or amending the pension annuity contract by submitting the original of such contract and (or) an addendum to the pension annuity contract;

2) when terminating the pension annuity contract, submit an application for termination of the pension annuity contract and submit the original contract with the new insurance company within ten working days of concluding the new pension annuity contract.

3. The insurance company shall receive the premium amount under the pension annuity contract as a lump sum and in full.

4. The insurance company shall be obliged to:

1) make the insured person aware of the insurance company's benefit calculations;

2) execute the pension annuity contract as provided for in this Code and the regulatory act of the authority responsible for regulating, monitoring and supervising the financial market and financial organisations;

3) exchange data on concluded contracts with the organisation for the formation and maintenance of the insurance database following the procedure and within the time limits specified by the authority responsible for the regulation, control and supervision of the financial market and financial organisations;

4) within ten working days of receiving data from the insurance database organisation on the conclusion of a pension annuity contract with the new insurance organisation, transfer the redemption amount to the new insurance organisation;

5) in the event of failure to make timely insurance payments from the insurance company under the pension annuity contract, pay the insured person or the insured, whose rights have been violated, a penalty of 1.5 per cent of the unpaid amount for each day of delay, but not exceeding 50 per cent of the unpaid amount;

6) within twenty calendar days of receipt of the application under paragraph 13 of Article 226 hereof, transfer to the unified accumulative pension fund the amount of money to be refunded.

Article 228. The procedure for transferring pension savings to an insurance company

1. Within no later than five working days from the date of receipt of information on the concluded pension annuity agreement with the insurance organization, the unified accumulative pension fund, the voluntary accumulative pension fund are obliged to transfer the pension savings of the depositor (recipient) to the insurance organization.

2. In case of delay in fulfilling the obligations specified in paragraph 1 of this Article, the unified accumulative pension fund, the voluntary accumulative pension fund shall be liable to the recipient in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 228 as amended by Article 263 of this Code (effective from 01.01.2024).

Chapter 16. SOCIAL PROTECTION FOR SURVIVORS Paragraph 1: General provisions

Article 229. Eligibility for social protection for survivors

1. In the event of the death of relatives and friends, persons may be eligible for social protection in the form of:

1) state survivor allowances for family members of the deceased breadwinner who are unable to work and who were his or her dependents;

2) social security survivor payment if the deceased breadwinner was a member of the mandatory social security system.

2. The rights covered by this article shall be exercised in the manner and under the conditions laid down in this Code.

3. Additional social assistance measures may be granted to survivors as decided by the local executive authorities.

Article 230. Procedure for granting and payment of state social survivor allowance and social security survivor payment

1. The ground for granting the state social survivor allowance and social security survivor payment (hereinafter the survivor allowance and social security survivor payment) shall be an application of the person eligible for the survivor allowance and social security survivor payment or his/her legal representative.

2. Application for survivor allowances and social security survivor payment shall not be required when they are granted via a proactive service under the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”.

3. The designated public authority shall establish the procedure for:

calculating (determining) the amount, granting, paying, suspending, recalculating, resuming, terminating and reviewing the decision on granting (refusing to grant) state social survivor allowance;

calculating (determining) the amount, granting, implementing, suspending, recalculating, resuming, terminating and reviewing the decision on granting (refusing to grant) social security survivor payment.

Article 231. Refusal to accept an application and to grant survivor allowances and social security survivor payment

1. The grounds for refusing an application for survivor allowances and social security survivor payment shall include:

1) obtaining data from the information system of the competent public authority confirming the assignment, implementation of survivor allowances and social security survivor payment, application or consent through a proactive service for their assignment;

2) submission by the applicant of an incomplete set of documents as required by the laws of the Republic of Kazakhstan and (or) documents with expired validity and (or) documents expiring on the date of making a decision on granting or denying survivor allowances and social security survivor payment;

3) discrepancy between the data on the identity document (other than its replacement under the laws of the Republic of Kazakhstan, confirmed by data from state information systems) and the documents required for its assignment;

4) ineligibility for survivor allowances and social security survivor payment;

5) lack of the applicant's consent to access restricted personal data required for granting survivor allowances and social security survivor payment.

2. The grounds for refusing to grant survivor allowances and social security survivor payment shall be:

1) finding that the documents submitted by the applicant for the granting of survivor allowances and social security survivor payment and (or) the data (information) contained therein are not authentic;

2) inconsistency of the applicant and (or) submitted documents, data and information required for granting survivor allowances and social security survivor payment with the requirements laid down by the laws of the Republic of Kazakhstan;

3) failure to submit the document and (or) data requested by the Fund during the verification process, which is necessary for the assignment of social security survivor payment;

4) a negative value of the calculated amount of survivor payment.

Article 232. Rights and obligations of recipients of survivor allowances and social security survivor payment

1. Recipients of survivor allowances and social security survivor payment shall enjoy the right to:

1) receive the social security survivor payment under the procedure laid down herein, notwithstanding the receipt of state survivor allowances;

2) request and obtain, free of charge, information from the State Corporation and the Fund on the procedure for granting and receiving survivor allowances and social security survivor payment;

3) appeal against decisions, actions (inaction) of public authorities, the State Corporation and the Fund in the order established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Recipients of survivor allowances and social security survivor payment must:

1) provide complete and reliable data for the assignment of survivor allowances and social security survivor payment as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan;

2) while receiving survivor allowances and social security survivor payment, to inform the State Corporation of the circumstances that may serve as grounds for changing the amount of survivor allowances and social security survivor payment or terminating their payment, within ten working days.

If the applicant has not timely notified the circumstances affecting the amount of the survivor allowance and social security survivor payment, the amount shall be revised as soon as the circumstances arise, but not earlier than when the benefit is awarded;

3) refund over-accrued (paid out) amounts of survivor allowances and social security survivor payment voluntarily or, in case of refusal, through a legally enforceable court decision.

3. The sums of survivor allowances and social security survivor payment not received on time or not received in full due to the fault of the State Corporation and/or the competent public authority and/or the Fund shall be paid for the past period from the date of entitlement without any time limit.

Article 233. Withholding of survivor allowances and social security survivor payment

No deductions shall be made from survivor allowances and social security survivor payment, excluding over-accrued (paid out) amounts of survivor allowances and social security payment, which are withheld from the amounts due on the basis of the recipient's application.

Paragraph 2: State social security survivor allowance

Article 234. Eligibility for state social security survivor allowance and the terms and conditions for its assignment

1. Family members incapable of working and dependent on the deceased breadwinner shall be eligible for state social security survivor allowance. The children and persons listed in sub-paragraph 3) of paragraph 2 of this Article shall be granted benefits irrespective of whether they were the breadwinner's dependents or not.

The provisions of part one of this paragraph shall apply to nationals of the Republic of Kazakhstan permanently residing in the Republic of Kazakhstan, foreigners and stateless persons, except as otherwise stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Family members who are unable to work shall be deemed to be:

1) children (including adopted children, stepchildren), brothers, sisters and grandchildren under or over the age of eighteen, if they have been declared disabled before reaching the age of eighteen, with brothers, sisters and grandchildren provided they have no working parents, stepchildren if they do not receive maintenance from their parents.

Minors who are eligible for state security survivor allowance shall also retain this eligibility if they are adopted;

2) a father, a mother (including adoptive parents), a spouse, if they have reached retirement age under Article 207 hereof;

3) one of the parents or spouse or a grandparent, brother or sister, regardless of age or ability to work, if he or she is busy caring for the deceased breadwinner's children, siblings or grandchildren under the age of eight and is not working;

4) grandparents, if they have reached retirement age under Article 207 hereof, in the absence of persons obliged to support them who have no other sources of livelihood.

3. Persons over the age of eighteen who are enrolled in general education or vocational programmes in general, technical and vocational, post-secondary, higher or postgraduate full-time education institutions, including periods of study leave, shall be eligible for the state social security survivor allowance until graduation, but no longer than until they reach the age of twenty-three.

4. Family members of the deceased shall be deemed to have been his or her dependants if they were fully supported by him or her, or received assistance from him or her which was their permanent and primary source of livelihood.

5. State social security survivor allowances granted to children who have lost both parents (orphans) shall be paid to their lawful guardian.

6. All the provisions of this paragraph concerning the families of the deceased shall apply accordingly to the families of persons who are missing or declared dead, if these facts are established in a court of law.

7. Persons who are entitled to both state social security disability allowance and survivor allowance shall receive one allowance of their choice.

Based on the application of a person receiving state social security disability allowance or state social security survivor allowance, a transfer from one type of state social security allowance to another shall be made from the day the application is registered with the State Corporation with all the required documents in the order established by the competent public authority.

8. The state social security survivor allowance shall be granted as of the day of entitlement to the allowance, but not earlier than twelve months before the day of application for the allowance with all the required documents or until the day of consent to the benefit being granted via a proactive service under the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Services”.

9. The state social security survivor allowance shall be granted for the entire period during which the family member of the deceased is considered disabled under this Article, while the family members who have reached the age of eligibility for pension allowances under Article 207 hereof shall receive the allowance for life.

10. Persons who, under the law in force until January 1, 1998, were granted survivor's pensions shall, as from January 1, 1998, be paid state social security survivor allowances from the budget in an amount not less than the amount of pensions actually received before January 1, 1998.

Article 235. Assignment of one state social security survivor allowance to all members of the family

1. One general state social security survivor allowance shall be granted for all family members eligible for the state social security survivor allowance.

2. At the request of a family member, his or her share of state social security survivor allowance shall be allocated and paid to him or her separately.

3. A share of the state social security survivor allowances shall be allocated from the date of application for it.

4. If the number of family members covered by the state social security survivor allowance changes, the allowance shall be increased or decreased accordingly for the number of family members eligible for the allowance.

5. The same review of the state social security survivor allowance shall apply when the payment is suspended or resumed after the circumstances that led to the suspension have passed.

Article 236. Size of state social security survivor allowances

1. The state social security survivor allowance shall be paid in consideration of changes in the amount of the subsistence minimum established for the financial year in question by the law on the national budget.

2. The maximum rate of the state social security survivor allowance shall be 3.00 times the subsistence minimum for all family members who are unable to work.

3. The amount of state social security survivor allowance shall be set as follows:

if there is one family member incapable of work - 0.92 times the subsistence minimum;

if there are two - 1.70 times the subsistence minimum for all incapable family members;

if there are three, 2.25 times the minimum subsistence income for all incapable family members;

if there are four - 2.60 times the subsistence minimum for all incapable members of the family;

if there are five, 2.75 times the subsistence minimum for all incapable members of the family; if there are five, 2.75 times the subsistence minimum for all incapacitated members of the family.

When there are six or more incapacitated family members, the amount of the allowance for each shall be calculated as an equal share of 3.00 times the subsistence minimum.

4. In the case of loss of both parents, orphaned children shall be paid a monthly orphan's allowance in the amount of 1.54 times the subsistence minimum for each child and 0.62 times the subsistence minimum for other incapacitated members of the family, but not more than 2.92 times the subsistence minimum for all incapacitated members of the family.

5. Members of the families of military personnel, employees of special state agencies, internal affairs bodies and the former State Investigative Committee of Kazakhstan who perished or died as a result of injury, contusion, mutilation or illness sustained in the performance of military duties or service in special state agencies shall receive a monthly survivor allowance increased from the date of application by 0.29 times the minimum subsistence income for each incapacitated family member, but not more than 2.92 times the subsistence income.

6. If the amount of retirement pension allowances received by an incapable family member is less than the amount of the monthly survivor allowance received, the monthly survivor allowance shall be paid as appropriate supplements to the retirement pension allowances up to the amount of the monthly survivor allowance set for these incapable family members.

Article 237. Payment of state social security survivor allowance

1. The payment of the state social security survivor allowance shall be made for the current month. In case of the recipient's death, the benefit shall be paid up to and including the month of death.

2. Persons residing in special social services centres in residential care for the elderly and persons with disabilities and who are on full state support shall be paid state social security survivor allowance:

in the amount stipulated by article 236 hereof, where the amount of the allowance is lower than the subsistence minimum established for the financial year in question by the law on the national budget;

to the extent of 30 per cent of the allowance granted under Article 236 hereof, but not less than the subsistence minimum fixed by the law on the national budget for the financial year concerned.

Persons residing in special social services centres for persons with psycho-neurological illness under residential care and who are on full state support shall be paid survivor allowance in the amount of 30 per cent of the benefit granted under Article 236 hereof, but not lower than the subsistence minimum.

70 per cent of the benefit shall be transferred to a separate bank account or to a cash checking account of the special social services centres.

The procedure for the use of these funds by special social services centres shall be decided by the competent public authority.

3. Children with muscle-skeleton disorder residing in special social services centres under residential care and who are fully supported by the state shall be paid the full amount of the state social security survivor allowance.

4. If a recipient withdraws from a special social services centre, payment of the state social security survivor allowances shall be resumed in full as from the first day of the month following the month of withdrawal.

5. Accrued state social security survivor allowances that are not claimed by the recipient on time shall be paid for the past, but not more than 3 years before they are claimed.

Article 238. Suspension, renewal and termination of payment of state social security survivor allowance

1. The payment of state social security survivor allowance shall be suspended as from the first day of the month following the month in which the data, including from information systems, is received on (about):

1) the absence of disbursement transactions for three or more months in the recipient's bank account. The payment of state social security survivor allowance shall be resumed from the date of suspension;

2) the expiry of the identity document of a foreigner or stateless person, a kandas certificate. In this case, the payment of state social security survivor allowance shall be restored from the date of issuance of an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, a kandas certificate;

3) presence of a supporting document on the search for a missing person or a court decision to declare a person missing in respect of the recipient and (or) dependents. In this case, the payment of state social benefits for the loss of the breadwinner shall be resumed from the date of termination of operational and search measures to search for the missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision to recognize the person as missing, but not earlier than the date of suspension;

4) the deprivation or restriction of parental rights, the invalidation of an adoption decision or its annulment. In this case, the state social security survivor allowance shall be paid to the person designated as a guardian (custodian) from the date of suspension. When parental rights are reinstated, the payment of state social security survivor allowances shall be resumed from the effective date of the court decision reinstating or revoking the restrictions on parental rights;

5) release or removal of a guardian (custodian) from his or her duties in situations specified in the marriage and family law of the Republic of Kazakhstan. Thus the state social security survivor allowance shall be paid to a person appointed as a guardian (custodian) or a person reinstated in the status of a guardian, from the date of suspension;

6) revealing the transfer of mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to individual pension accounts of persons declared missing or deceased, or receipt of information confirming the fact that the person is alive. However, if the survivor is confirmed to be alive, the payment of state social security survivor allowance shall be discontinued; if not confirmed, the payment of state social security survivor allowance shall be resumed as of the date of suspension;

7) the fact of employment of the persons caring for the children, siblings or grandchildren of the deceased breadwinner is revealed. In this case, if the fact of employment is not confirmed, the payment of state social security survivor allowance shall be restored from the date of suspension;

8) the expulsion of the recipient of state social security survivor allowances over the age of eighteen years from the educational institution or transfer to the part-time form of study. In this case, the payment of state social security survivor allowance shall be resumed from the date of resumption of full-time education in the educational institutions;

9) revealing the fact of loss or renunciation of citizenship of the Republic of Kazakhstan prior to obtaining a residence permit for a foreigner. In this case, the payment of state social security survivor allowance shall be resumed from the date of suspension, but not earlier than the date of receipt of the foreigner's residence permit;

10) revealing the fact of receipt of survivor pension outside the Republic of Kazakhstan. Herewith, the payment of state social security survivor allowance shall be resumed from the date of suspension upon repayment of excessively credited (paid) amounts of pensions in the country of withdrawal.

2. The payment of state social security survivor allowance shall be restored on application based on the documents and/or data obtained from information systems that confirm the expiry of the circumstances that caused the suspension of the allowance.

3. State social security survivor allowance shall be discontinued as from the first day of the month following the month in which the survivor allowance is received:

1) death information, including from information systems;

2) a request for the recipient's file from the competent authority of the country of departure;

3) the recipient's application to terminate the payment of the allowance with the submission of a document confirming the de-registration of the recipient with the internal affairs authorities;

4) data on the disclosure of the departure of the recipient of allowances for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan, including from information systems;

5) information that the applicant has been found to have submitted inaccurate information, resulting in an unjustified assignment.

Footnote. Article 238 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Paragraph 3: Social security survivor payment

Article 239. Eligibility for social security survivor payment

1. Eligibility for social security survivor payment shall arise from the date of death as stated in the death certificate or notification of death, or from the date of entry into legal force of a court decision declaring a person covered by compulsory social insurance dead, or from the date stated in a court decision declaring them missing or declaring them deceased.

If the death certificate of the deceased breadwinner, due to the impossibility of determining the exact date of death, indicates the period of death, the eligibility for the social security survivor payment shall commence from the date of commencement of the period of death.

2. The following family members who were dependent on the deceased (declared missing or declared dead by a court) breadwinner covered by the compulsory social insurance system, shall be eligible for the assignment and receipt of social security payment:

1) children, including adopted children, brothers, sisters and grandchildren under or over the age of eighteen, if they are recognised as persons with a disability before reaching the age of eighteen.

In this case, brothers, sisters and grandchildren - provided they do not have able-bodied parents or if they do not receive maintenance from their parents.

Persons mentioned in this sub-paragraph who are over the age of eighteen, who:

are studying or have studied full-time in general education or vocational programmes in general, technical, vocational, post-secondary, higher or postgraduate education institutions, including while on academic leave, shall be eligible for the assignment and receipt of social security survivor payment until graduation, but no longer than until they reach the age of twenty-three;

are persons with group one and two disabilities from childhood shall be eligible for the assignment and receipt of social security survivor payment for the duration of the disability;

2) is one of the parents or a spouse, or a grandparent, brother or sister, regardless of age or ability to work, if he or she is busy caring for the children, brothers, sisters or grandchildren of the deceased (declared missing or declared dead by a court) breadwinner under the age of three.

3. A social security survivor payment for children deprived of parental care covered by compulsory social insurance shall be paid to the adoptive parent or guardian for each lost parent under the law of the Republic of Kazakhstan.

4. One social security survivor payment shall be assigned for all family members who were the dependents of a breadwinner who has died (declared missing or deceased by a court) and are eligible for the assignment and receipt of social security survivor payment.

5. Following a written application by a dependent family member of a deceased (recognised by the court as missing or declared dead) breadwinner, his/her share of the social security survivor payment shall be allocated and paid to him/her separately in the order decided by the competent public authority.

The share of the social security survivor payment shall be allocated from the date of application to the Fund.

6. If the number of dependent family members of a deceased (recognised by a court as missing or declared dead) breadwinner changes, the Fund shall decide to recalculate the social security survivor payment in the order established by the competent public authority. In this case, the amount of the social security payment shall be increased or decreased appropriately according to the number of family members eligible for the social security payment.

If one of the dependent family members of a deceased breadwinner (recognised by the court as missing or declared dead) has not exercised his/her right to apply for social security survivor payment, such payment shall be paid to that person from the date of application to the Fund in case the social security survivor payment is granted under paragraph 5 of this Article, and in case it is not granted - from the date of the right to social security survivor payment.

7. An application for social security survivor payment may not exceed the period of time:

of attainment of the age of twenty-three years by the children, including adopted children, siblings and grandchildren, who were dependent on the deceased (declared by a court as missing or declared dead) breadwinner, on the date of application for social security payment, excluding persons recognised as persons with a disability before attaining the age of eighteen;

of the attainment of three years of age by the children, brothers, sisters or grandchildren of a deceased (recognised by a court as missing or declared dead) breadwinner for whom one parent or spouse or a grandparent, brother or sister regardless of age and capacity for work was engaged in caring.

8. If social security contributions are received by the Fund for the period that was accepted for the calculation of social security survivor payment, no recalculation of the social security survivor payment shall be made to the recipient after the date of application for their assignment.

Article 240. Size of the social security survivor payment

1. The size of the monthly social security survivor payment shall be calculated by multiplying the average monthly income considered as the object of social contribution calculation, minus 50 per cent of the minimum wage specified by the law on the national budget on the date of entitlement to the social security payment, by appropriate income replacement rates, number of dependents and length of participation, as determined by the competent public authority.

The social security survivor payment shall be paid to the family members of the deceased (recognized by the court as missing or declared dead) breadwinner who were his/her dependents, monthly for the period of time during which the family member(s) of the deceased (recognized by the court as missing or declared dead) breadwinner retains (maintain) the eligibility to receive the social security payment.

2. The dependency ratio shall be determined by the number of dependants of the breadwinner - participant of the social insurance system before his/her death and shall be 0.5 for one dependant; 0.65 for two dependants; 0.8 for three dependants; 1.0 for four or more dependants.

In this case, the income replacement rate shall be 0.6 and the average monthly size of income treated as the object of calculating social contributions shall be calculated pursuant to paragraph 3 of Article 118 hereof.

The coefficient of length of participation for a member of the mandatory social security scheme shall be:

less than six months - 0.1;

from six to twelve months - 0.7;

from twelve to twenty-four months - 0.75;

from twenty-four to thirty-six months - 0.85;

from thirty-six to forty-eight months - 0.9;

from forty-eight to sixty months - 0.95;

from sixty to seventy-two months - 1.0;

from sixty months and over - 0.02 added to 1.0 for every twelve months of participation in the mandatory social insurance scheme, but not exceeding 1.3.

In defining the coefficient of length of participation, periods of receipt of social security payments due to loss of income as a result of restrictions on activities during a state of emergency, restrictive measures, periods of employment, entrepreneurial activity, private practice in activities to which the correction factor of 0 to the rate of social contributions was applied by decision of the Government of the Republic of Kazakhstan shall be considered, as well as the period of activities, the income from which from April 1, 2020 to October 1, 2020 was excluded from the individual's income subject to taxation under sub-paragraph 51) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code).

3. If the payer has not refunded excessively (erroneously) paid social contributions within the terms and in the cases specified by the competent public authority, the amounts of excessively (erroneously) paid social contributions shall not be included in the calculation of the amount of social security survivor payment.

4. An increase in the social security survivor payment shall be made upon the decision of the Government of the Republic of Kazakhstan to persons who are eligible for social security payments at the date of the increase, upon the proposal of the competent public authority.

5. Social contributions collected from income recognised as unlawful based on judicial acts and acts of a pre-trial investigation body, paid for the period considered in determining the amount of social payments, shall not be taken into account in subsequent applications of a member of the mandatory social insurance system for the assignment of social security survivor payment.

Article 241. Suspension, renewal and cessation of social security survivor payment

1. The social security survivor payment shall be suspended from the first day of the month following the month in which the data, including data from information systems, is received on (about):

1) the absence of debit transactions for three or more months in the recipient's bank account. In this case, the social security survivor payment shall be resumed from the date of suspension;

2) the recipient's departure for permanent residence outside the Republic of Kazakhstan.

For a person who left the Republic of Kazakhstan for permanent residence abroad, who was a recipient of social security survivor payment and returned back, in case the payment is not received in the country of departure, the social security survivor payment shall be renewed from the date of termination of social security survivor payment, but not more than three years before the application for its receipt.

In this case, the social security survivor payment shall be restored in the amount specified at the time of departure from the Republic of Kazakhstan. If there was an increase in the social security survivor payment during the period of departure, its amount shall be set with due account of these increases.

If payments are received in the country of departure, the social security survivor payment shall be restored from the date of application, subject to registration at the permanent place of residence in the Republic of Kazakhstan in the amount set at the time of departure from the Republic of Kazakhstan;

3) the fact that the recipient is serving a criminal sentence of imprisonment imposed by a court. At the same time, the social security survivor payment shall be made to the person appointed as a guardian (custodian) from the date of suspension;

4) the expiry of the identity document of a foreigner or stateless person, a kandas certificate. In this case, the social security survivor payment shall be renewed from the date of issuance of a kandass certificate, an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan;

5) availability of a confirming document on conducting operational and search measures to search for a missing person or a court decision on recognizing a person as missing in respect of the beneficiary and (or) dependents. In this case, the social payment for the loss of the breadwinner shall be resumed from the date of termination of operational and search measures to search for the missing person or entry into force of a judicial act on annulment of the court decision to declare the person missing, but not earlier than the date of suspension;

6) termination of the recipient's citizenship of the Republic of Kazakhstan on the grounds stipulated by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Citizenship of the Republic of Kazakhstan”. In this case, the social security survivor payment shall be resumed from the date of issuance of an identity document of a foreigner or stateless person permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan;

7) the dismissal of the recipient (dependent) over the age of eighteen from the educational institution or his/her transfer to the part-time form of education. In this case the social security survivor payment shall be resumed from the date of resumption of full-time education in the educational institutions;

8) the recipient's death (a court ruling declaring him/her dead takes legal effect). The social security survivor payment shall be provided to the person appointed as a guardian (custodian) from the date of suspension;

9) the deprivation or restriction of parental rights of the recipient, the invalidation of an adoption decision or its annulment. In this case the social security survivor payment shall be made to the person appointed as a guardian (custodian) from the date of suspension. In case of reinstatement of parental rights, the social security survivor payment shall be resumed from the date of entry into force of the court decision on reinstatement or cancellation of restrictions on parental rights;

10) the release or removal of the guardian (custodian) from his/her duties in instances prescribed by marriage and family law of the Republic of Kazakhstan. In this case, social security survivor payment shall be made to a person designated as a guardian (custodian), or a person reinstated to the status of a guardian (custodian), from the date of suspension;

11) the receipt of social security contributions, as well as mandatory pension contributions, mandatory occupational pension contributions to individual pension accounts of persons declared missing or deceased, or the receipt of evidence of the fact that the citizen is alive. If the person is confirmed to be alive, the social security payment shall be discontinued; if not, the social security survivor payment shall be resumed from the date of suspension.;

12) the fact that the applicant provided unreliable data, which resulted in unreasonable calculation of the amount of the social security survivor payment. In this case, the social security survivor payment shall be resumed in the amount specified under this Code from the date of suspension.

2. The social security survivor payment shall be restored upon application based on documents and/or data obtained from information systems, confirming the expiry of circumstances that caused the suspension of the social security survivor payment, provided that the right to the social security survivor payment is retained.

3. The social security survivor payment shall be ceased:

1) due to the submission by the recipient of unreliable documents ( data), which served as a basis for the decision to grant the social security survivor payment. In this case, the social security survivor payment shall be discontinued from the date of its assignment;

2) due to the recipient's application for termination of the social security survivor payment. At the same time, the social security survivor payment shall be terminated as of the first day of the month following the month when the application was submitted;

3) due to the death of the sole dependent person of the deceased (recognized as missing or declared deceased by the court) breadwinner. The social security survivor payment shall be paid up to and including the month of death;

4) from the date of expiry of the period for determining disability of the person who was a dependent of the deceased (recognized by the court as missing or declared deceased) breadwinner;

5) if the medical and social expert assessment unit decides that a person who was the dependant of a deceased (declared by a court as missing or declared dead) breadwinner is able to work from the first day of the month following the month in which he or she was declared able to work.

Footnote. Article 241 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 No. 15-VIII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 17. LUMP SUM FUNERAL PAYMENTS TO CERTAIN CATEGORIES OF CITIZENS

Article 242. Lump sum funeral payments

1. In the event of the death of a recipient of a retirement pension or a recipient of a state basic pension payment or state social allowances, his/her family or the person who buried him/her shall receive a lump sum funeral payment from the national budget in the amount of 35 times the monthly estimated rate established for the financial year in question by the law on the national budget.

In the event of the death of a recipient of retirement pension payments who was a veteran of the Great Patriotic War, his/her family or the person who buried him/her shall receive a lump-sum funeral payment equal to 36.6 times the monthly calculation index specified for the financial year in question by law on the national budget.

2. The amount shall be calculated at the time of the recipient's death, if the application for a lump sum funeral benefit is submitted no later than three years after the date of death of the recipient of the pension or allowance.

3. In case of death of a person who has pension savings in the unified pension savings fund or a voluntary pension savings fund, the unified pension savings fund or a voluntary pension savings fund shall make a lump-sum funeral payment to his/her family members out of the pension savings of the deceased person in the amount of 94 times the monthly calculation index set for the financial year in question by the law on the national budget, but not exceeding the funds available on his/her individual pension account.

If the balance of pension savings in the individual pension account of the deceased person after a lump sum funeral payment does not exceed the amount of the minimum pension specified for the financial year concerned by the law on the national budget, this balance shall be paid as a funeral payment to the family members of the deceased.

4. If the insured person dies, the insurer shall make a lump-sum funeral payment to the family or the person who performed the funeral in the amount specified in the pension annuity contract, but not lower than 35 times the monthly calculation index fixed by the national budget law for the financial year in question.

5. The procedure for awarding and paying a lump-sum funeral payment from the national budget shall be decided by the competent public authority.

SECTION 4. SOCIAL SECURITY AND PENSION CONTRIBUTIONS Chapter 18. SOCIAL SECURITY CONTRIBUTIONS

Article 243. Persons subject to mandatory social insurance

Mandatory social insurance shall cover:

1) employees, persons having other paid work (elected, appointed or approved), including those engaged in labour activities in representative offices of international organisations in the Republic of Kazakhstan, diplomatic missions and consular offices of foreign states accredited in the Republic of Kazakhstan;

2) individual entrepreneurs, including heads of peasant or farmer households, as well as their members who have reached the age of eighteen;

3) persons involved in private practice;

Note!
Subparagraph 4) is suspended until 01.01.2025 in accordance with Article 262 of this Code.

4) natural persons receiving income under civil law contracts concluded with tax agents under the laws of the Republic of Kazakhstan, the subject of which is work (services), including those working in representative offices of international organisations in the Republic of Kazakhstan, diplomatic missions and consular offices of foreign states accredited in the Republic of Kazakhstan (hereinafter - natural persons who receive income under civil law contracts);

5) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code;

6) individual assistants as defined hereby.

Persons of the age specified in Article 207 hereof shall not be subject to mandatory social insurance.

This Article shall apply to kandas, as well as to foreigners and stateless persons permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan and engaged in income-generating activities in the territory of the Republic of Kazakhstan, on an equal footing with nationals of the Republic of Kazakhstan.

Article 244. Rate of social security contributions

1. Social security contributions payable by taxpayers to the Fund for members of the mandatory social security system and/or for their own benefit shall be fixed at 3.5 per cent of the object of calculation of social security contributions, and from January 1, 2025, at 5 per cent of the object of calculation of social security contributions.

2. is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code.

3. For tax agents who have opted for the payment of social security contributions as part of the single payment, the rate of social security contributions shall be established at 3.2 per cent of the object of calculation of social security contributions, and from January 1, 2025 - 4.5 per cent of the object of calculation of social security contributions.

The share of social security contributions in the single payment rate specified in paragraph 1 of Article 776-3 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code) shall be:

from January 1, 2023 - 16.0 percent;

from January 1, 2024 - 14.9 percent;

from January 1, 2025 - 18.9 percent;

from January 1, 2026 - 18.1 percent;

from January 1, 2027 - 17.4 percent;

from January 1, 2028 - 17.1 percent.

Article 245. Object of calculation of social security contributions

1. The object of calculating social security contributions for employees and persons mentioned in sub-paragraph 1) of Article 243 hereof shall be the employer's expenses paid by him/her in the form of income as remuneration, excluding income on which no social security contributions are payable.

The employer's expenses shall cover the salaries of members of the armed forces, special government and law enforcement agencies.

However, the monthly object for calculating social security contributions from a single payer must not exceed 7 times the minimum wage set for the financial year in question by the law on the national budget.

In the event that the object of calculation of social security contributions from one payer per calendar month is less than the minimum wage set for the financial year in question by the law on the national budget, the social security contributions shall be calculated, paid based on the minimum wage.

2. The objects for the calculation of social security contributions for persons mentioned in sub-paragraphs 2) and 3) of Article 243 hereof shall be:

for themselves and the members of peasant or farmer households - the amount of income they receive, defined by themselves for the purposes of calculating social security contributions in their favour, equal to the income defined for the purposes of transferring mandatory pension contributions in their favour, excluding income from which no social security contributions are made to the Fund, but no greater than the income defined for tax purposes under the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (the Tax Code).

However, the income taken for the calculation of social security contributions must not exceed 7 times the minimum wage fixed by the law on the national budget for the financial year in question.

In case the income of these persons is less than the minimum wage fixed by the law on the national budget for the financial year in question, they shall pay social security contributions in their favour from the minimum wage fixed by the law on the national budget for the financial year in question;

for salaried employees - expenses paid to the employee in the form of income as remuneration, excluding income on which no social contributions are paid to the Fund, with due regard to the restrictions laid down in paragraph 1 of this Article.

Note!
Paragraph 3 is suspended until 01.01.2025 in accordance with Article 262 of this Code.

3. The object of calculation of social contributions for persons specified in sub-paragraph 4) of Article 243 hereof shall be the sum of income received under a civil-law contract the subject of which is the performance of work (provision of services), excluding income on which social contributions are not paid to the Fund, with due regard to the restrictions laid down in paragraph 1 of this Article.

4. is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code.

5. The object of calculation of the single payment shall be the employee's income as specified in Article 776-2 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code).

The calculation and payment of the social security contributions that are part of the single payment shall be made from the single payment payer's funds.

However, the monthly income taken for the calculation of social security contributions from the single payment shall not exceed 7 times the minimum wage set for the financial year in question by the law on the national budget.

6. The object of the calculation of social security contributions for persons mentioned in sub-paragraph 6) of Article 243 hereof shall be the material benefit paid to them by local executive bodies and other legal entities under indent 9 of sub-paragraph 31) of paragraph 2 of Article 319 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (the Tax Code).

7. Social security contributions shall not be paid on income:

1) stipulated by paragraph 2 of Article 319 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), excluding income mentioned in sub-paragraphs 3), 4) and in indent 9 of sub-paragraph 319 of paragraph 2 of Article 319 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code);

2) stipulated by paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), excluding income mentioned in sub-paragraphs 9), 10), 12), 14), indent 6 of paragraph 17), sub-paragraphs 21) and 50) of paragraph 1 of Article 341 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code);

3) specified by sub-paragraph 1) of paragraph 3 of Article 484 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code).

This paragraph shall not apply to employees' income on which a single payment is calculated pursuant to Chapter 89-1 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (the Tax Code).

Article 246. Payment of social security contributions

1. Social security contributions to the Fund shall be calculated and paid by the payer on a monthly basis no later than the 25th day of the month following the reporting month, indicating the month for which social security contributions are paid, unless otherwise provided by this Article, in the manner determined by the authorized state body.

2. Individual entrepreneurs applying a special tax regime based on a patent shall pay social security contributions within the period provided for by the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code) to pay the cost of a patent for each month separately.

Note!
Paragraph 3 is suspended until 01.01.2025 in accordance with Article 262 of this Code.

3. Tax agents for individuals who have received income under civil law agreements shall pay social security contributions no later than the 25th day of the month following the month in which the income was received.

4. is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code.

5. Tax agents shall pay social contributions that are part of a single payment within the time limits established by paragraph 5 of Article 776-4 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code). The procedure for payment, transfer and distribution, as well as the return of over (erroneously) paid amounts of a single payment and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of a single payment shall be determined by the authorized state body in agreement with the National Bank of the Republic of Kazakhstan, as well as the authorized body, exercising leadership in the field of ensuring tax revenues and other obligatory payments to the budget, and authorized bodies for state planning, in the field of healthcare and the field of informatization.

6. The day of payment of social contributions made in non-cash form shall be the day of receipt of acceptance of a payment order for the amount of social contributions from a bank or an organization carrying out certain types of banking operations, in cash - the day the payer makes social contributions to a bank or an organization carrying out certain types of banking operations.

7. Social security contributions are paid in the national currency of the Republic of Kazakhstan.

8. Control over the completeness and timeliness of payment of social contributions and (or) penalties accrued in accordance with part one of paragraph 1 of Article 256 of this Code shall be carried out by state revenue bodies in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

9. Information on the status and movement of social contributions when participants of the compulsory social insurance system apply to the State Corporation, the Fund shall be issued by them in the manner determined by the authorized state body.

Article 247. Refund of excessively (erroneously) paid social security contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social security contributions

1. The amounts of excessively (erroneously) paid social security contributions and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of social security contributions by the payer shall be subject to return in the manner and in cases determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. the following shall not be subject to refund:

1) amounts of social security contributions and penalties subject to compulsory payment to the Fund;

2) the amounts of excessively (erroneously) paid social security contributions calculated for the period that was taken into account for the assignment of social benefits, with the exception of the amounts of excessively (erroneously) paid social security contributions not taken into account when calculating the amount of social benefits in accordance with paragraph 4 of Article 78, paragraph 4 of Article 85, paragraph 4 of Article 118, paragraph 2 of Article 181, paragraph 3 of Article 240 of this Code.

Chapter 19. PENSION CONTRIBUTIONS

Article 248. Payment of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions

1. Compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions to the unified accumulative pension fund shall be subject to payment by agents at the rates determined by this Code.

2. Compulsory pension contributions shall be paid to the Unified Accumulative Pension Fund by:

1) employees, persons having other paid work (elected, appointed or approved), including those working in representative offices of international organizations in the Republic of Kazakhstan, diplomatic missions and consular offices of foreign states accredited in the Republic of Kazakhstan;

2) persons receiving income under civil law contracts, the subject of which is the performance of work (rendering of services), concluded with tax agents, including those working in representative offices of international organizations in the Republic of Kazakhstan, diplomatic missions and consular offices of foreign states accredited in the Republic of Kazakhstan.

Compulsory pension contributions are withheld and paid by agents from the income of the persons specified in part one of this paragraph, in the manner prescribed by this Code.

The procedure and terms for the calculation, withholding (accrual) and transfer of compulsory pension contributions, of compulsory professional pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund and penalties on them shall be developed by the authorized state body.

The rules for the withdrawal and transfer to the budget of amounts of compulsory pension contributions, additionally established for judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, judges, in case of their dismissal for negative reasons, shall be developed by the authorized state body and approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. The following shall be exempted from payment of compulsory pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund:

1) persons, who have reached retirement age in accordance with paragraph 1 of Article 207 of this Code;

2) persons with disabilities of the first and second groups, if the disability is established indefinitely. The payment of compulsory pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund shall be carried out at the request of the persons specified in this subparagraph;

3) military personnel (except for conscripts), employees of special state and law enforcement agencies, state courier service, as well as persons whose rights to have special ranks, class ranks and wear uniforms have been abolished since January 1, 2012;

4) recipients of pension payments for the length of service.

4. Payment of compulsory pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund shall be carried out independently by:

1) individual entrepreneurs, including heads of peasant or farm enterprises, their members who have reached the age of eighteen, as well as persons engaged in private practice, in their favor;

2) individuals permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, receiving income under civil law contracts, the subject of which is the performance of work (rendering services), concluded with individuals who are not tax agents;

3) individuals permanently residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, working in representative offices of international organizations in the Republic of Kazakhstan, diplomatic missions and consular offices of foreign states accredited in the Republic of Kazakhstan.

5. Compulsory professional pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund shall be paid by agents for workers employed in jobs with harmful working conditions, whose professions are provided for by the list of industries, jobs, professions of workers approved by the authorized state body.

The agent shall be exempted from paying of compulsory professional pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund for:

1) persons who have reached retirement age in accordance with paragraph 1 of Article 207 of this Code;

2) military personnel (except for conscripts), employees of special state and law enforcement agencies, state courier service, as well as persons whose rights to have special ranks, class ranks and wear uniforms have been abolished since January 1, 2012;

3) recipients of pension payments for the length of service.

6. The compulsory pension contributions of the employer to the Unified Accumulative Pension Fund shall be paid by agents for employees, persons who have other paid work (elected, appointed or approved), except as provided for in part three of this paragraph.

The procedure and terms for the calculation (accrual) and transfer of the employer's compulsory pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund and penalties on them shall be developed by the authorized state body and approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

The agent shall be exempted from paying the employer's compulsory pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund for:

1) persons, who have reached retirement age in accordance with paragraph 1 of Article 207 of this Code;

2) persons with disabilities of the first and second groups, if the disability is established indefinitely;

3) military personnel (except for conscripts), employees of special state and law enforcement agencies, state courier service, as well as persons whose rights to have special ranks, class ranks and wear uniforms have been abolished since January 1, 2012;

4) recipients of pension payments for the length of service;

5) judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, whose powers were terminated due to the expiration of the term of office established by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, receiving a monthly life allowance, retired judges receiving a monthly monetary allowance;

6) persons, who were born before January 1, 1975.

7. Compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions shall be paid in the national currency of the Republic of Kazakhstan.

8. The income for the calculation of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions shall include all types of wages in monetary terms and other income.

9. Withheld (accrued) compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, professional compulsory pension contributions shall be transferred to the State Corporation in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Payment of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions shall be carried out by:

1) individual entrepreneurs and legal entities (except for the persons specified in subparagraphs 2), 3) and 4) of this paragraph), persons engaged in private practice, from income paid to employees, as well as individuals under civil law contracts, the subject of which is performance of work (provision of services), - no later than the 25th day of the month following the month of payment of income;

2) individual entrepreneurs (except for individual entrepreneurs specified in subparagraph 3) of this paragraph), peasant or farm enterprises, persons engaged in private practice, in their favor - no later than the 25th day of the month following the reporting;

3) individual entrepreneurs applying a special tax regime based on a patent - within the period provided for by the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code) to pay the cost of a patent;

4) the State Corporation - no later than the 15th day of the month following the month in which social payments are made;

5) an insurance organization - no later than the 25th day of the month following the month in which the insurance payment is made as compensation for harm associated with the loss of earnings (income);

6) persons specified in paragraph 4 of this Article - no later than the 25th day of the month following the month of payment of income, unless otherwise provided by the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code);

7) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code.

10. The amounts of withheld compulsory pension contributions of the employer and compulsory pension contributions of the employer included in the single payment shall be transferred to the State Corporation by agents for the calculation (accrual), transfer of the single payment within the time limits established by paragraph 5 of Article 776-4 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments" to the budget" (Tax Code). The procedure for payment, transfer and distribution, as well as the return of over (erroneously) paid amounts of a single payment and (or) penalties for late and (or) incomplete payment of a single payment shall be determined by the authorized state body in agreement with the National Bank of the Republic of Kazakhstan, as well as the authorized body, exercising leadership in the field of ensuring tax revenues and other obligatory payments to the budget, and authorized bodies for state planning, in the field of healthcare and the field of informatization.

11. Control over the full and timely implementation of the payment of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions and (or) penalties accrued in accordance with paragraph 1 of Article 256 of this Code, shall be carried out by the state revenue bodies in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan , with the exception of the payment of compulsory pension contributions by the persons specified in subparagraphs 2) and 3) of paragraph 4 of this Article.

12. Compulsory pension contributions may not be paid in favor of other persons.

13. By decision of a resident legal entity, its branches, representative offices may be considered as agents.

Article 249. The rate of compulsory pension contributions

1. Compulsory pension contributions subject to payment to the Unified Accumulative Pension Fund, shall be established:

1) for the persons specified in subparagraphs 1) and 2) of part one of paragraph 2 of Article 248 of this Code, in the amount of 10 percent of the monthly income accepted for the calculation of compulsory pension contributions.

At the same time, the monthly income accepted for the calculation of compulsory pension contributions from one agent should not exceed 50 times the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

2) for the persons specified in subparagraph 1) of paragraph 4 of Article 248 of this Code, in the amount of 10 percent of the income accepted for the calculation of compulsory pension contributions.

The income accepted for the calculation of compulsory pension contributions shall be understood to mean the the income received by a person, determined by him independently for the payment of social security contributions, with the exception of income from which compulsory pension contributions are not paid, but not more than the income determined for taxation purposes in accordance with Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

At the same time, the monthly income accepted for the calculation of compulsory pension contributions should not exceed 50 times the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

If the income of these persons is less than 1-fold the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget, they shall be entitled to pay compulsory pension contributions from 1-fold the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget. budget;

3) for the persons specified in subparagraphs 2) and 3) of paragraph 4 of Article 248 of this Code, in the amount of 10 percent of the income accepted for the calculation of compulsory pension contributions.

The income accepted for the calculation of compulsory pension contributions shall be understood to mean the income received by a person, determined by him independently for the payment of social security contributions, with the exception of income from which compulsory pension contributions are not paid, but not more than income determined for the purposes of taxation in accordance with Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

At the same time, the monthly income accepted for the calculation of compulsory pension contributions should not exceed 50 times the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

4) is valid until 01.01.2024 in accordance with Article 263 of this Code.

In this case, the amount of the monthly calculation index established by the law on the republican budget and effective as of January 1 of the corresponding financial year shall be applied.

2. For tax agents who have chosen the payment of compulsory pension contributions as part of a single payment specified in Chapter 89-1 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code), the share of compulsory pension contributions in the single payment rate shall be:

from January 1, 2023 - 50.0 percent;

from January 1, 2024 - 46.5 percent;

from January 1, 2025 - 42.0 percent;

from January 1, 2026 - 40.3 percent;

from January 1, 2027 - 38.8 percent;

from January 1, 2028 - 38.0 percent.

Article 250. The rate and the procedure for implementation of the compulsory professional pension contributions

1. Compulsory professional pension contributions payable to the Unified Accumulative Pension Fund for the persons referred to in paragraph 5 of Article 248 of this Code shall be established in the amount of 5 percent of the employee's monthly income accepted for the calculation of compulsory professional pension contributions.

2. Compulsory professional pension contributions shall be made by agents at their own expense in favor of employees employed in jobs with harmful working conditions, whose professions are provided for by the list of industries, jobs, professions of workers approved by the authorized state body.

In case of exclusion of harmful working conditions, confirmed by the results of certification of production facilities, the payment of compulsory professional pension contributions by agents shall not be carried out.

Article 251. The rate and the procedure for implementation of the compulsory pension contributions ща the employer

1. The compulsory pension contributions of the employer payable to the Unified Accumulative Pension Fund shall be made at the expense of the agent's own funds, persons who have other paid employment (elected, appointed or approved), and shall be established from the employee's monthly income, taken for the calculation of compulsory pension contributions of the employer:

from January 1, 2024 - in the amount of 1.5 percent;

from January 1, 2025 - in the amount of 2.5 percent;

from January 1, 2026 - in the amount of 3.5 percent;

from January 1, 2027 - in the amount of 4.5 percent;

from January 1, 2028 - in the amount of 5 percent.

2. The income accepted for the calculation of the employer's compulsory pension contributions shall be established in accordance with Article 249 of this Code.

At the same time, the monthly income accepted for calculating the employer's compulsory pension contributions should be at least the minimum wage and should not exceed 50 times the minimum wage established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

3. For tax agents who have chosen to pay the employer's mandatory pension contributions as part of a single payment specified in Chapter 89-1 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code), the share of the employer's compulsory pension contributions in the single payment rate from wages shall be:

from January 1, 2024 - 7.0 percent;

from January 1, 2025 - 10.5 percent;

from January 1, 2026 - 14.1 percent;

from January 1, 2027 - 17.4 percent;

from January 1, 2028 - 19.0 percent.

4. The compulsory pension contributions of the employer shall be paid to the Unified Accumulative Pension Fund by agents through the State Corporation, with lists of individuals for whom the compulsory pension contributions of the employer are transferred.

Article 252. The rate of voluntary pension contributions

1. Voluntary pension contributions to the Unified Accumulative Pension Fund and (or) voluntary accumulative pension funds shall be made by contributors of voluntary pension contributions - individuals in their favor at the expense of their income when they conclude a pension agreement at the expense of voluntary pension contributions.

2. The contributor of voluntary pension contributions shall be entitled to choose to pay voluntary pension contributions Unified Accumulative Pension Fund and (or) voluntary accumulative pension funds.

3. Contributors of voluntary pension contributions in favor of the recipient may be individuals and legal entities.

4. The amount and frequency of payment of voluntary pension contributions shall be determined by the contributor of voluntary pension contributions independently.

Article 253. Crediting of voluntary pension contributions formed at the expense of the unclaimed amount of the guarantee compensation on the guaranteed deposit

The unclaimed amount of the guarantee compensation on a guaranteed deposit shall be credited by the unified accumulative pension fund to an individual pension account for accounting for voluntary pension contributions on the basis of a list of contributors (beneficiaries) with unclaimed amounts of guarantee compensation on guaranteed deposits, submitted by an organization providing compulsory guarantees for deposits, in the manner and terms, which are established by an agreement concluded between the Unified Accumulative Pension Fund and an organization that provides mandatory guarantee of deposits, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On compulsory insurance of deposits, placed in second-tier banks of the Republic of Kazakhstan".

Article 254. Submission of information on the listed compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory occupational pension contributions

1. Agents, within the period established by the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code), shall submit a declaration on individual income tax and social tax, which reflects information on calculated, withheld (accrued) amounts of compulsory pension contributions, employer's compulsory pension contributions, compulsory professional pension contributions, unless otherwise provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

The form of the declaration and the procedure for its preparation shall be established by the authorized body in charge of ensuring the receipt of taxes and other obligatory payments to the budget.

2. The declaration on individual income tax and social tax does not reflect information regarding compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions in respect of persons exempted from the payment of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory pension contributions, professional pension contributions in accordance with Article 248 of this Code.

SECTION 5. RESPONSIBILITY FOR VIOLATION OF THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN ON SOCIAL PROTECTION. STATE CONTROL IN THE SPHERE OF SOCIAL PROTECTION. TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS Chapter 20. RESPONSIBILITY FOR VIOLATION OF THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN ON SOCIAL PROTECTION

Article 255. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection entails liability in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 256. Liability of the payer for late and (or) incomplete payment of social security contributions, agent for late withholding and transfer of compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions

1. Timely and (or) in full, unpaid amounts of social contributions are collected by state revenue authorities or are subject to transfer by the payer with an accrued penalty in the amount of 1.25 times the base rate of the National Bank of the Republic of Kazakhstan for each day of delay (including the day of payment to the Fund).

Amounts of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions that are not withheld (not accrued) and (or) not transferred in a timely manner by the agent, subject to the actual payment and receipt of income by the employee, shall be collected by the state revenue bodies or shall be subject to transfer by the agent in favor of the contributors of compulsory pension contributions, employees in whose favor the employer's compulsory pension contributions and (or) compulsory professional pension contributions are paid, with an accrued penalty in the amount of 1.25 times the base rate of the National Bank of the Republic of Kazakhstan for each day of delay (including the day of payment of contributions to state corporation).

2. The state revenue body no later than five working days from the date of formation of debt on social contributions from the payer, on compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions from the agent, attributed to high or medium risk category in accordance with the risk management system provided for by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, shall send a notification to the payer or agent about the amount of debt.

The form of notification shall be approved by the authorized body in charge of ensuring the receipt of taxes and other obligatory payments to the budget.

3. In case of non-payment of debts on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions, the state revenue body shall suspend debit transactions on bank accounts and cash of the payer or agent:

attributed to the category of a high level of risk, in accordance with the risk management system provided for by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, - upon expiry of one working day from the date of delivery of the notification to him;

attributed to the category of a medium level of risk, in accordance with the risk management system provided for by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, – upon expiry of ten working days from the date of delivery of the notification.

By order of the state revenue bodies, banks and organizations engaged in certain types of banking operations shall be required to suspend debit transactions on the bank accounts of payers or agents and follow instructions regarding the transfer of social security contributions, of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions and penalties, in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

The order of the state revenue body on the suspension of debit transactions on the cash desk shall be subject to unconditional execution by the payer or agent by transferring incoming cash to the Fund or the State Corporation no later than one working day following the day of their receipt.

The form of the order to suspend debit transactions at the cash desk of the payer, agent shall be approved by the authorized body in charge of ensuring the receipt of taxes and other obligatory payments to the budget.

4. Orders of the state revenue body on the suspension of debit transactions on bank accounts and cash of the payer or agent shall be canceled by the state revenue body that issued such orders no later than one working day following the day of repayment of debts on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions.

5. In case of non-payment of debts on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions, lists of participants in the compulsory social insurance system in whose favor the debt on social contributions is collected, or individuals in whose favor the debt on compulsory pension contributions is collected , compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions shall be submitted to the state revenue body that sent the notification by:

1) the payer or agent, classified in accordance with the risk management system provided for by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, as a high-risk category - within five working days from the date of delivery of the notification to him;

2) the payer or agent, classified in accordance with the risk management system provided for by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan, to the category of medium risk level - within fifteen working days from the date of delivery of the notification to him.

6. Based on the lists submitted by the payer or agent in accordance with paragraph 5 of this Article, the state revenue body shall collect the amounts of debt on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions in a compulsory manner from the bank accounts of payers or agents no later than five working days from the date of receipt of the lists.

Collection of debts on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions from the bank accounts of payers or agents shall be carried out on the basis of a collection order of the state revenue body with the lists submitted by the payer or agent.

In the absence or insufficiency of money on the bank (bank) account (accounts) to meet all the requirements for the client, the bank shall withdraw the client's money in the order of priority established by the Civil Code of the Republic of Kazakhstan.

If there is no money on the bank account of the payer or agent in national currency, the collection of debts on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions of the employer, compulsory professional pension contributions shall be made from the bank accounts of the payer or agent in foreign currency on the basis of collection orders issued in the national currency by the state revenue bodies.

7. Banks and organizations carrying out certain types of banking operations are required to transfer the amounts of social security contributions, of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions through the State Corporation on the day these amounts shall be debited from the bank accounts of payers or agents.

8. State revenue bodies shall annually publish in mass media the lists of payers, agents who have arrears in social contributions, compulsory pension contributions, employer compulsory pension contributions, compulsory professional pension contributions that have not been repaid within more than six months from the date of its occurrence, indicating the identification number of the payer or agent, surname, name, patronymic (if it is indicated in the identity document) of the head and the amount of debt on social contributions, compulsory pension contributions, compulsory pension contributions from the employer, compulsory professional pension contributions.

Article 257. Settlement of disputes

All disputes arising between individuals and legal entities, government agencies, the Fund, the unified accumulative pension fund, the State Corporation for the implementation of this Code shall be resolved in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 21. STATE CONTROL IN THE FIELD OF SOCIAL PROTECTION

Article 258. General provisions

1. State control in the field of social protection is a set of measures aimed at preventing, detecting, suppressing and eliminating violations and verifying compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the following areas:

social protection of persons with disabilities;

employment of the population;

provision of special social services;

social security, including compulsory social and retirement insurance.

2. The subjects of state control in the field of social protection are individuals and legal entities, regardless of ownership.

3. Within the framework of the granted competence, state control in the field of social protection shall be carried out by:

the authorized state body - on issues of social protection of persons with disabilities, the provision of special social services, social security, including pensions and compulsory social insurance in terms of the timely and correct assignment of social payments, the timely and complete transfer of social payments to the recipient by the State Corporation;

bodies of the state labor inspectorate - on issues of social protection of persons with disabilities (in terms of employers' obligations) and employment of the population;

the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations - on issues of retirement insurance in terms of the activities of the unified accumulative pension fund, voluntary accumulative pension funds;

state revenue bodies - to control the full and timely implementation of the calculation, deduction and transfer of compulsory pension contributions, of compulsory pension contributions of the employer, of compulsory professional pension contributions, social security contributions and (or) penalties by tax agents and individual entrepreneurs for themselves.

4. State control in the social security area shall be carried out in the form of preventive control with and without visiting the subject (object) of control and unscheduled inspection in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan and (or) in other forms provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 258 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2023 No. 40-VIII (effective from 01.01.2024).

Article 259. Officials exercising state control in the field of social protection

1. State control in the field of social protection shall be carried out by state inspectors of social protection, state labor inspectors, officials of authorized bodies

2. The state inspectors of social protection are:

1) Chief state inspector of social protection of the Republic of Kazakhstan - an official of the authorized state body;

2) chief state inspectors of social protection - officials of the authorized state body;

3) the chief state inspector of social protection of the region, the city of republican significance, the capital - an official determined by the authorized state body;

4) state inspectors of social protection - officials determined by the authorized state body.

3. State inspectors of social protection implement the provided control functions in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan.

4. Persons who impede the state inspector of social protection in the performance of official duties shall be liable in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

5. Orders of state inspectors of social protection shall be obligatory for execution by subjects of control.

Article 260. Rights and obligations of state inspectors of social protection1. When exercising state control, state inspectors of social protection, in addition to the rights provided for in paragraph 1 of Article 154 of the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan and other laws of the Republic of Kazakhstan, shall have the right to:

1) give explanations on issues within their competence;

2) to request and receive from the subjects of verification the explanations necessary for the performance of the functions assigned to them;

3) interact with other state bodies, as well as individuals and (or) legal entities on issues of ensuring compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection.

2. The chief state inspector of social protection of a region, city of republican significance, the capital, based on the results of an audit in the field of social protection of persons with disabilities and the provision of special social services, shall have the right to issue an order to take measures to eliminate, prevent, prevent, prevent identified violations to the subject of control.

3. State inspectors of social protection, in addition to the duties specified in paragraph 3 of Article 154 of the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan, shall be obliged to:

1) take timely measures based on the results of the audit and, in case of revealing facts of violations in the field of social protection, issue response acts provided for by the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan;

2) in case of revealing a non-compliance of a social worker with the qualification requirements and requirements for social workers, threatening the life and health of recipients of special social services, issue an order to temporarily suspend the social worker from work;

3) in case of revealing facts that threaten the life and health of recipients of special social services, issue an order on temporary suspension from work of officials and employees of the audited entity.

Article 261. Appeal against decisions, actions (inaction) of officials exercising state control

Decisions, actions (inaction) of officials exercising state control may be appealed to a superior body, court in the manner prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 22. TRANSITIONAL AND FINAL PROVISIONS

Article 262. Transitional provisions

1. Legal relations that arose prior to the entry into force of this Code shall be regulated in accordance with this Code.

2. The amount of the monthly state allowance for mothers of large families awarded with Altyn Alka pendants or previously received the title of "Mother Heroine", awarded with the orders of "Maternal Glory" of I and II degrees, determined before the entry into force of this Code, shall be subject to recalculation in accordance with the amount provided for in Article 94 of this Code.

3. Individuals whose pension savings were transferred to the Unified Accumulative Pension Fund as part of the transfer of pension assets and liabilities of accumulative pension funds under pension agreements shall be considered to have acceded to pension agreements at the expense of compulsory pension contributions, voluntary pension contributions from the date of opening of individual pension accounts in the unified accumulative pension fund.

The accumulative pension fund shall be understood to mean a legal entity that carried out activities to attract pension contributions and pension payments, the license of which was terminated in the manner established by the regulatory legal act of the National Bank of the Republic of Kazakhstan.

4. The Unified Accumulative Pension Fund is the assignee of all obligations of accumulative pension funds to individuals whose pension savings were transferred to the Unified Accumulative Pension Fund in accordance with paragraph 3 of this Article.

5. The Unified Accumulative Pension Fund, upon request of an individual in whose name an individual pension account is opened in a unified accumulative pension fund, shall provide, free of charge, information on pension savings for the period the pension savings were in the accumulative pension fund from which the pension savings were transferred to the Unified Accumulative Pension Fund in accordance with paragraph 3 of this article, subject to the provisions provided for in Article 55 of this Code.

6. To suspend until January 1, 2024 the validity of:

1) item one of paragraph 2 of Article 27 of this Code, establishing that during the period of suspension this paragraph shall be valid in the following wording:

"2. The payer, with the exception of individuals who are payers of a single cumulative payment in accordance with Article 774 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code), is obliged:";

2) part one of paragraph 1 of Article 256 of this Code, establishing that during the period of suspension this part is valid in the following wording:

"1. Timely and (or) fully unpaid amounts of social security contributions shall be collected by the state revenue bodies or shall be subject to transfer by the payer with accrued penalties in the amount of 1.25 times the base rate of the National Bank of the Republic of Kazakhstan for each day of delay (including the day of payment to the Fund), except for payments by individuals who are payers of a single cumulative payment in accordance with Article 774 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).";

3) the norms of this Code regulating the issues of calculation (accrual), transfer of the compulsory pension contributions of the employer to the Unified Accumulative Pension Fund, collection of them, their storage and accounting, the implementation of pension payments at the expense of the compulsory pension contributions of the employer, as well as the secrecy of conditional pension accounts.

7. To suspend until January 1, 2025 the validity of:

1) item one of subparagraph 18) of paragraph 1 of Article 1 of this Code, establishing that this paragraph until January 1, 2024 shall be valid in the following wording:

"18) payer of social security contributions (hereinafter - the payer) - an employer, an individual entrepreneur, including a peasant or farm enterprise, a person engaged in private practice, who calculate and pay social security contributions to the State Social Insurance Fund in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan, and also an individual who is the payer of a single cumulative payment in accordance with Article 774 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code);";

from January 1, 2024 to January 1, 2025 shall be valid in the following wording:

"18) payer of social security contributions (hereinafter referred to as the payer) - an employer, an individual entrepreneur, including a peasant or farm enterprise, a person engaged in private practice, who calculate and pay social security contributions to the State Social Insurance Fund in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;";

2) subparagraph 4) of Article 243, paragraph 3 of Article 245, paragraph 3 of Article 246 of this Code.

Article 263. Procedure of enactment of this Code

1. This Code shall enter into force on July 1, 2023.

2. The validity of paragraph 13 of Article 226 of this Code shall apply to legal relations arising from pension annuity agreements concluded prior to the entry into force of this Code.

3. To establish that:

1) subparagraphs 23), 24), 25), 26) of paragraph 1 of Article 17, parts four and five of paragraph 2 of Article 78, parts five and six of paragraph 1 of Article 85, part two of paragraph 1 of Article 113, paragraph 3 of Article 181, parts two and the third of paragraph 1 of Article 240, subparagraph 5) of Article 243, paragraph 2 of Article 244, paragraph 4 of Article 245, paragraph 4 of Article 246, subparagraph 7) of paragraph 9 of Article 248, subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 249 of this Code shall be valid until January 1, 2024;

2) subparagraphs 24) and 25) of paragraph 2 of Article 35, paragraphs three and four of paragraph 4, paragraph 5 of Article 226, subparagraphs 3) and 4) of paragraph 4 of Article 227 of this Code shall enter into force on January 1, 2024;

3) subparagraph 5) of Article 138, paragraph 2 of Article 142, Article 156 of this Code shall enter into force on January 1, 2025;

4) subparagraph 53) of paragraph 1 of Article 1 of this Code shall enter into force on January 1, 2028.

4. To establish that from January 1, 2024:

1) item one of paragraph 5 of Article 40 shall be valid in the following wording:

"5. The agents shall be obliged:";

2) paragraph 1 of Article 122 shall be valid in the following wording:

"1. Conditional cash assistance shall be provided to single and (or) living alone low-income able-bodied persons, as well as low-income families that have an able-bodied (able-bodied) member (s), including individuals who are individual entrepreneurs, whose activities are suspended in accordance with subparagraph 1) paragraph 1 of Article 213 of the Code of the Republic of Kazakhstan "On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code), subject to his (their) participation in measures to promote employment and (or) if necessary, social adaptation, with the exception of individuals (families) specified in paragraph 4 of this Article";

3) paragraph 1 of article 228 shall be valid in the following wording:

"1. Within five working days from the date of receipt of information about the concluded pension annuity agreement with the insurance organization Unified Accumulative Pension Fund, the voluntary accumulative pension fund shall be obliged to transfer the pension savings of the contributor (recipient) to the insurance organization.".

5. To establish that from January 1, 2025:

1) paragraph 3 of article 120 shall be valid in the following wording:

"3. The size of the poverty line in the Republic of Kazakhstan shallk be determined by the authorized state body on the basis of the median income of the population, calculated by the state body in the field of statistics, on average per capita in percentage terms, depending on the economic capabilities of the state.";

2) subparagraph 1) of paragraph 1 of Article 135 shall be valid in the following wording:

"1) participate in tenders for the provision of services to assess and determine the need for special social services provided at the expense of budgetary funds, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement and on state social order, state order for the implementation of strategic partnerships, grants and awards for non-governmental organizations in the Republic of Kazakhstan;";

3) Article 136 shall be valid in the following wording:

"Article 136. Register of organizations providing special social services and register of specialists providing special social services

1. Register of organizations providing special social services is an electronic list of organizations registered as providers on the portal of social services.

Register of specialists providing special social services is an electronic list of specialists registered on the portal of social services and providing special social services.

2. The register of organizations providing special social services and the register of specialists providing special social services are formed to record organizations and specialists in electronic form on the portal of social services in the manner determined by the authorized state body.

3. Information contained in the register of organizations providing special social services and the register of specialists providing special social services shall be publicly available with the consent of organizations and specialists providing special social services.";

4) paragraph 1 of Article 139 shall be valid in the following wording:

"1. A person (family) in need of special social services, based on the data of the Digital Family Card at the place of residence, shall be sent a notification of consent to receive special social services.

The day of applying for the execution of documents for the provision of special social services through a proactive service shall be the day of receipt of consent to the execution of documents for the provision of this service.".

6. To establish that from January 1, 2028:

1) subparagraphs 75) and 79) of paragraph 1 of Article 1 shall be valid in the following wording:

"75) threshold of minimum adequacy of pension savings is the minimum amount of pension savings formed at the expense of compulsory pension contributions, necessary to ensure a monthly pension not lower than the minimum pension according to age established by the law on the republican budget and effective as of January 1 of the corresponding financial year, determined in accordance with methodology approved by the Government of the Republic of Kazakhstan;";

"79) minimum pension amount is the minimum amount of the state basic pension payment established for the corresponding financial year by the law on the republican budget, for the persons specified in Article 205 of this Code;";

2) paragraph 3 of Arcile 202 shall be valid in the following wording:

"3. For persons living in centers for the provision of special social services in a hospital for the elderly and persons with disabilities and who are fully supported by the state, pension payments by age shall be made:

1) in the amount provided for in paragraph 6 of Article 210 of this Code, if the amount of the pension payment by age calculated in accordance with this norm is lower than the minimum amount of the pension according to age established for the corresponding financial year by the law on the republican budget;

2) in the amount of 30 percent of the amount of pension payments by age, calculated in accordance with Article 210 of this Code, but not less than the minimum amount of pension by age established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

The transfer of 70 percent of the designated amount of pension payments according to age shall be made to a separate bank account or to a cash control account of centers for the provision of special social services.

The procedure for the use of these funds by centers for the provision of special social services shall be determined by the authorized state body.";

3) paragraph 5 of Article 210 shall be valid in the following wording:

"5. The amount of pension payments according to age for each full year worked before January 1, 1998 in excess of the required length of service shall be increased by 1 percent, but not more than 75 percent of the income taken into account for calculating pension payments by age.

If the calculated amount of pension payments according to age in full lower than the minimum amount of a pension according to age established for the corresponding financial year by the law on the republican budget, pension payments according to age shall be assigned in the minimum amount of the pension according to age.";

4) paragraph 6 of Article 216 shall be valid in the following wording:

"6. Persons residing in the centers for the provision of special social services in a hospital and who are fully supported by the state, pension payments for length of service shall be made in the amount of 30 percent of the amount of pension payments for length of service assigned in accordance with Article 213 of this Code, but not less than the minimum the amount of the pension according to age established for the corresponding financial year by the law on the republican budget.

Transfer of 70 percent of the assigned amount of pension payments for length of service shall be made to a separate bank account or to a cash control account of centers for the provision of special social services.

The procedure for the use of these funds by the centers for the provision of special social services shall be determined by the authorized state body.

In case of withdrawal of the recipient from the center for the provision of special social services, the pension payment for the length of service shall be renewed in full from the first day of the month following the month of retirement.";

5) paragraph 2 of Article 220 shall be valid in the following wording:

"2. The amount of pension savings from the Unified Accumulative Pension Fund shall be paid out at a time if the amount of pension savings of the persons specified in subparagraphs 1) and 2) of paragraph 1 of this article does not exceed twelve times the minimum size of the pension according to age, established by the law on the republican budget and effective for 1 January of the relevant financial year.".

7. To recognize invalid from the date of entry into force of this Code:

1) Law of the Republic of Kazakhstan dated June 16, 1997 "On state social benefits for disability and in case of loss of a breadwinner in the Republic of Kazakhstan ";

2) Law of the Republic of Kazakhstan dated April 5, 1999 "On special state benefits in the Republic of Kazakhstan";

3) Law of the Republic of Kazakhstan dated July 17, 2001 "On state targeted social assistance";

4) Law of the Republic of Kazakhstan dated April 13, 2005 "On social protection of persons with disabilities in the Republic of Kazakhstan";

5) Law of the Republic of Kazakhstan dated June 28, 2005 "On state benefits to families with children";

6) Law of the Republic of Kazakhstan dated December 29, 2008 "On special social services";

7) Law of the Republic of Kazakhstan dated June 21, 2013 "On Retirement Insurance in the Republic of Kazakhstan";

8) Law of the Republic of Kazakhstan dated August 2, 2015 "On amendments and additions to certain legislative acts of the Republic of Kazakhstan on issues of pension provision";

9) Law of the Republic of Kazakhstan dated April 6, 2016 "On employment of the population";

10) Law of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 "On Compulsory Social Insurance".

President of the Republic of Kazakhstan

K. Tokayev

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК КОДЕКСІ

Қазақстан Республикасының 2023 жылғы 20 сәуірдегі № 224-VII ҚРЗ Кодексі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Кодекстің қолданысқа енгізілу тәртібін 263-б. қараңыз.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.
Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 08.04.2023 № 8 нормативтік қаулысын қараңыз.

ЖАЛПЫ БӨЛІК

1-БӨЛІМ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-тарау. НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Кодексте пайдаланылатын негізгі ұғымдар

1. Осы Кодексте мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) абилитация – мүгедектігі бар адамдардың бойында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік қызметке қабілеттілікті қалыптастыруға және дамытуға бағытталған шаралар кешені;

2) адамға (отбасына) көмектің жеке жоспары (бұдан әрі – жеке жоспар) – мансап орталығы атаулы әлеуметтік көмек көрсетуге жүгінген адаммен және (немесе) оның отбасы мүшелерімен бірлесіп жасаған жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және (немесе) әлеуметтік бейімдеу жөніндегі іс-шаралар жоспары;

3) "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы (бұдан әрі – Мемлекеттік корпорация) – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметтерді көрсету үшін, "бір терезе" қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтер көрсетуге өтініштерді қабылдау және олардың нәтижелерін көрсетілетін қызметті алушыға беру жөніндегі жұмысты ұйымдастыру, мемлекеттік қызметтерді электрондық нысанда көрсетуді қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған заңды тұлға;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер – адамның тыныс-тіршілігін объективті түрде бұзатын негіздерді еңсеру үшін адамға (отбасына) жағдай жасауды қамтамасыз ететін және оның қоғам өміріне басқа азаматтармен бірдей қатысу мүмкіндіктерін жасауға бағытталған көрсетілетін қызметтер кешені;

5) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге арналған бағаның шектері – арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген мемлекеттік құнын қамтамасыз етуге арналған тарифтердің ең жоғары және ең төмен деңгейлері;

6) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адам (отбасы) – осы Кодекстің 133-бабында көзделген, адамның тыныс-тіршілігін объективті түрде бұзатын, оны өз бетінше еңсере алмайтын негіздер бойынша осындай деп танылған адам (отбасы);

7) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушы – арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адам (отбасы);

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілер – арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну жөніндегі мемлекеттік және мемлекеттік емес секторларда жұмыспен қамтылған жеке және (немесе) заңды тұлғалар;

9) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтары – жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша құрылған және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамдарға (отбасыларға) стационар, жартылай стационар, уақытша болу жағдайларында және үйде арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйымдар;

10) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттары – арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынудың сапасына, көлеміне және шарттарына қойылатын ең төмен талаптарды белгілейтін нормативтік құқықтық актілер;

10-1) арнаулы әлеуметтік төлем – еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін адамдарға жүзеге асырылатын ақшалай төлемдер;

11) арнаулы жүріп-тұру құралдары – мүгедектігі бар адамның жүріп-тұруын қамтамасыз ететін техникалық көмек түрі;

12) ассистент – мансап орталығының әлеуметтік жұмыс жөніндегі консультантқа және кент, ауыл, ауылдық округ әкіміне консультациялар, әңгімелесулер өткізуде, сондай-ақ әлеуметтік келісімшарт бойынша міндеттемелердің орындалуына мониторинг жүргізуде жәрдем көрсету жөніндегі функцияларды орындайтын жұмыскері;

13) асыраушы – өзінің асырауындағы отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелерін өз кірісі есебінен асырайтын адам;

14) атаулы әлеуметтік көмек тағайындау жөніндегі уәкілетті орган –республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек тағайындауды жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органы;

15) әлеуметтік аударымдар – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдарды төлеушілер төлейтін ақша;

16) әлеуметтік аударымдар бойынша берешек – осы Кодексте белгіленген мерзімдерде есептелген және төленбеген әлеуметтік аударымдар сомалары, сондай-ақ төленбеген өсімпұл сомалары;

17) әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесі – әлеуметтік аударымдар есептелетін объектінің шамасына пайыздық қатынаспен көрсетілген, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына төленетін міндетті төлемдердің тіркелген мөлшері;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
18) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
18) тармақшаның бірінші абзацының қолданысы 01.01.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұру кезеңінде қолданыста болатын редакцияны осы Кодекстің 262-бабынан қараңыз.

18) әлеуметтік аударымдарды төлеуші (бұдан әрі – төлеуші) – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдарды есептеуді және төлеуді жүзеге асыратын жұмыс беруші, дара кәсіпкер, оның ішінде шаруа немесе фермер қожалығы, жеке практикамен айналысатын адам, оның ішінде Қазақстан Республикасының салық заңнамасында айқындалған, нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кіріс алатын жеке тұлғалар үшін Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар төлеуді жүзеге асыратын салық агенттері.

"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 319-бабы 2-тармағы 31) тармақшасының тоғызыншы абзацына сәйкес жергілікті атқарушы органдар немесе жеке көмекшілерге материалдық пайда төлеген кезде өзге де заңды тұлғалар әлеуметтік төлемдерді төлеушілер деп танылады;

19) әлеуметтік бейімделудің бұзылуы – жеке адамның әлеуметтік ортамен өзара іс-қимылының бұзылуы;

20) әлеуметтік депривация – адамның (отбасының) негізгі өмірлік қажеттіліктерін өз бетінше қанағаттандыру мүмкіндігін шектеу және (немесе) одан айыру;

21) әлеуметтік еңбек саласындағы бірыңғай ақпараттық жүйе – уәкілетті мемлекеттік органның, халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органдардың, еңбек мобильділігі орталықтарының, мансап орталықтарының, Еңбек ресурстарын дамыту орталығының қызметін автоматтандыруға және әлеуметтік-еңбек саласында халыққа мемлекеттік қызметтер көрсету мақсатында ведомствоаралық өзара іс-қимылға арналған ақпараттандыру объектісі;

22) әлеуметтік жұмыс жөніндегі консультант – мансап орталығының мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекті тағайындауға және табысы аз адамның (отбасының) кедейлік шегінде болуға байланысты жағдайдан шығуына жәрдемдесуді жүзеге асыратын жұмыскері;

23) әлеуметтік жұмыскер – арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін және (немесе) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау мен айқындауды жүзеге асыратын, белгіленген талаптарға сәйкес келетін қажетті біліктілігі бар жұмыскер;

24) әлеуметтік кәсіптік бағдарлау – кәсіп таңдауда, қызмет түрін ауыстыруда және кәсіптік білімді, дағдыларды, жеке басының мүдделерін және еңбек нарығының қажеттіліктерін ескере отырып біліктілігін арттыруда практикалық көмек көрсетуге бағытталған өзара байланысты іс-шаралар кешені;

25) әлеуметтік келісімшарт – жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушы мен еңбек мобильділігі орталығы (мансап орталығы) арасындағы, ал осы Кодексте көзделген жағдайларда жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларын ұйымдастыруға тартылған жеке немесе заңды тұлғалармен арадағы, тараптардың құқықтарын және міндеттерін айқындайтын, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек көрсету туралы келісім;

26) әлеуметтік тәуекел – еңбекке қабілеттіліктен айырылуға және (немесе) жұмысынан айырылуға, асыраушысынан айырылуға, жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға және бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылуға алып келген оқиғаның туындауы, соның нәтижесінде міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы не ол қайтыс болған жағдайда, оның асырауында болған отбасы мүшелері осы Кодекске сәйкес әлеуметтік төлемдерді алу құқығына ие болады;

27) әлеуметтік төлемдер – Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры әлеуметтік төлемді алушының пайдасына жүзеге асыратын төлемдер;

28) әлеуметтік төлемді алушы – әлеуметтік тәуекел жағдайы туындағанға дейін өзі үшін Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар жүргізілген және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры оған қатысты әлеуметтік төлемдерді тағайындау туралы шешім шығарған жеке тұлға, ал міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы болып табылатын адам қайтыс болған жағдайда – қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған отбасы мүшелері;

29) әртараптандыру – зейнетақы активтерінен айрылу тәуекелін төмендету мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген талаптарға сәйкес оларды түрлі қаржы құралдарына орналастыру;

30) баспасөз басылымы – тізбесін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын мерзімді баспасөз басылымдары;

31) биометриялық сәйкестендіру – жеке тұлғаның физиологиялық және биологиялық өзгермейтін белгілері негізінде оның жеке басын анықтау рәсімі;

32) бос орын – жұмыс берушідегі бос жұмыс орны (лауазым);

33) біржолғы зейнетақы төлемі – осы Кодексте белгіленген тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы (зейнетақы төлемдерін алушы) тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан алатын, міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары сомасы;

34) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры – зейнетақы жарналарын тарту және зейнетақы төлемдері жөніндегі қызметті, сондай-ақ осы Кодексте айқындалған өзге де функцияларды жүзеге асыратын заңды тұлға;

35) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясы – инвестициялау объектілерінің тізбесін, зейнетақы активтеріне қатысты инвестициялық қызметтің мақсаттарын, стратегияларын, қойылатын шарттары мен шектеулерін, зейнетақы активтерін хеджирлеуге және әртараптандыруға қойылатын шарттарды айқындайтын құжат;

36) бірыңғай төлемді төлеуші – "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-1-бабына сәйкес айқындалған салық агенті;

37) депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым – акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылатын және "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінің және жарғының негізінде депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым;

38) ең төмен күнкөріс деңгейі – шамасы бойынша ең төмен тұтыну себетінің құнына тең, бір адамға шаққандағы ең төмен ақшалай кіріс;

39) еңбек нарығы – жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты қалыптастыратын сала;

40) еңбек ресурстарын болжаудың ұлттық жүйесі – жұмыс күшіне деген болжамды сұраныс пен ұсынысты айқындауға мүмкіндік беретін, қолданылатын әдістер мен тәсілдер кешені;

41) Еңбек ресурстарын дамыту орталығы – Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша уәкілетті мемлекеттік органның жанынан құрылатын, еңбек нарығын ақпараттық-талдамалық жағынан сүйемелдеуді, жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларын, жұмыспен қамту қызметтерін әдіснамалық жағынан қолдауды, әлеуметтік-еңбек саласының бірыңғай ақпараттық жүйесін дамыту мен қолдап отыруды қамтамасыз ететін заңды тұлға;

42) еңбек мобильділігі орталығы – жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларын әзірлеу және іске асыру мақсатында облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органы құратын заңды тұлға;

43) еңбекке қабілетті адам (отбасының еңбекке қабілетті мүшесі) – бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды және (немесе) екі айдан астам еңбекке уақытша қабілетсіздік мерзімі белгіленуі мүмкін аурулары бар адамдарды қоспағанда, он сегіз жастан бастап осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жасқа дейінгі адам немесе отбасы мүшесі;

44) еркін таңдап алынған жұмыспен қамту – Қазақстан Республикасы азаматтарының, қандастардың, Қазақстан Республикасында тұратын шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың еңбекке, кәсіп пен қызмет түрін таңдауға деген қабілетін еркін пайдалану арқылы өздері таңдап алған қызметі;

45) ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның лицензиясы негізінде ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушысы;

46) ерікті зейнетақы жарналары – ерікті зейнетақы жарналарының салымшылары Қазақстан Республикасының заңнамасында және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта айқындалатын тәртіппен зейнетақы төлемдерін алушының пайдасына бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына өз бастамасы бойынша салатын ақша және (немесе) депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударатын кепілдік берілген депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы;

47) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт – ерікті зейнетақы жарналарына, жинақтарға және зейнетақы төлемдерін алуға байланысты құқықтық қатынастарды белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы шарт, оның қойылатын шарттарын салымшы (алушы) ұсынылған шартқа тұтастай қосылу жолымен ғана қабылдайды;

48) ерікті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі – бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына төленетін төлемнің ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта айқындалатын мөлшері, оны ерікті зейнетақы жарналарының салымшысы өзі дербес айқындайды және өз қалауы бойынша өзгертуі мүмкін;

49) ерікті зейнетақы жарналарының салымшысы – ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа сәйкес зейнетақы төлемдерін алушының пайдасына ерікті зейнетақы жарналарын өзінің меншікті қаражаты есебінен жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға, сондай-ақ кепілдік берілген депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен жүзеге асыратын жеке тұлға;

50) жалақыны субсидиялау – жұмыс берушінің субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеуге жұмсаған шығындарын толық немесе ішінара өтеу;

51) жалдамалы жұмыскер – жұмыс істелген уақыт не өндірілген тауардың бірлігі үшін не көрсетілген қызметтер үшін тәртіп пен төлемді тапсырыс беруші айқындайтын еңбек шарты бойынша жұмысты орындайтын не азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға;

52) жан басына шаққандағы орташа кіріс – отбасының жиынтық кірісінің айына отбасының әрбір мүшесіне тура келетін үлесі;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
53) тармақша 01.01.2028 бастап қолданысқа енгізіледі - осы Кодекстің 263-бабын қараңыз.

53) жасына байланысты зейнетақының ең төмен мөлшері – республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына арнап белгіленген жасына байланысты зейнетақы төлемінің ең төмен мөлшері;

54) жеке зейнетақы шоты – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) міндетті зейнетақы жарналары не міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары не ерікті зейнетақы жарналары, инвестициялық кіріс, өсімпұл және өзге де түсімдер есепке алынатын және зейнетақы төлемдері жүргізілетін жеке атаулы шоты;

55) жеке көмекші – жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектігі бар адамды бірге алып жүру және объектілерге барған кезде көмек көрсету бойынша қызметтер көрсететін адам;

56) жеке практикамен айналысатын адам – жекеше нотариус, жеке сот орындаушысы, адвокат және кәсіби медиатор;

57) жиынтық кіріс – мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек тағайындау кезінде ескерілетін кіріс түрлерінің сомасы;

58) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен агенттер меншікті қаражаты есебінен шартты зейнетақы шотына аударған ақша;

59) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі – агенттің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төлемінің жұмыскердің кірісіне пайыздық қатынаста көрсетілген, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін қабылданатын мөлшері;

60) жұмыс күші – жұмыспен қамтылған және жұмыссыз халық;

61) жұмыс күшінің құрамына кірмейтін адамдар – жұмыспен қамтылған немесе жұмыссыз болып табылмайтын адамдар;

62) жұмыс орны – жұмыскердің еңбек қызметі процесінде еңбек міндеттерін орындауы кезінде тұрақты немесе уақытша болатын орны;

63) жұмыс іздеуші адам – жұмыспен қамтуға жәрдемдесу үшін мансап орталығына жүгінген жеке тұлға;

64) жұмысқа орналастыру – халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етуге ықпал етуге арналған ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық іс-шаралар кешені;

65) жұмысқа орналастырудың жеке жоспары – жұмыссыздың жеке деректері, жұмыспен қамтуға жәрдемдесу бойынша жоспарланатын және іске асырылатын іс-шаралар көрсетілетін құжат;

66) жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тіркелген, еңбек делдалдығын көрсететін жеке немесе заңды тұлға;

67) жұмыссыз – жұмыс іздеуші және жұмысқа кірісуге дайын жеке тұлға;

68) зейнетақы – мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің және (немесе) жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің және (немесе) еңбек сіңірген жылдары үшін және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемдерінің және (немесе) зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру ұйымы төлейтін сақтандыру төлемдерінің жиынтығы;

69) зейнетақы активтері – зейнетақы төлемдерін, аударымдарды қамтамасыз етуге және жүзеге асыруға, сондай-ақ осы Кодексте көзделген өзге де мақсаттарға арналған ақша, бағалы қағаздар, өзге де қаржы құралдары;

70) зейнетақы активтерінің инвестициялық кірісі – зейнетақы активтерін инвестициялау нәтижесінде алынған (алынуға жататын) ақша;

71) зейнетақы активтерінің инвестициялық портфелі – зейнетақы активтерінің құрамына кіретін қаржы құралдарының жиынтығы;

72) зейнетақы аннуитеті шарты – сақтандыру шарты, оған сәйкес бір тарап (сақтанушы) сақтандыру ұйымына зейнетақы жинақтарының сомасын (сатып алу сомасын) беруге міндеттенеді, ал екінші тарап (сақтандыру ұйымы) сақтанушының және (немесе) сақтандырылушының сақтандырылушылардың) пайдасына өмір бойы немесе белгілі бір уақыт кезеңі ішінде сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруға міндеттенеді;

73) зейнетақы және жәрдемақы беру жөніндегі уәкілетті ұйым – екінші деңгейдегі банктер, банк операцияларының тиісті түрлеріне қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның лицензиясы бар ұйымдар, "Қазпошта" акционерлік қоғамының аумақтық бөлімшелері;

74) зейнетақы жинақтары – шарттарға, осы Кодекске, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) жеке зейнетақы шотында есепке алынатын, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және ерікті зейнетақы жарналарын, инвестициялық кірісті, өсiмпұлды және өзге де түсімдерді қамтитын ақшасы;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
75) тармақшаның 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

75) зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегі – республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын ең төмен зейнетақы мөлшерінен төмен емес ай сайынғы зейнетақымен қамсыздандыруға қажетті, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен әдістемеге сәйкес айқындалған, міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының ең төмен мөлшері;

76) зейнетақымен қамсыздандыру – азаматтарды зейнеткерлік жас басталған кезде зейнетақы төлемдерімен қамтамасыз етуге бағытталған құқықтық, экономикалық және әлеуметтік шаралар және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де жағдайлар жиынтығы;

77) зейнетақы төлемдері:

жасына байланысты зейнетақы төлемі – 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кемінде алты ай еңбек өтілі бар жеке тұлғаларға еңбек өтіліне пропорционалды түрде жүзеге асырылатын ақша төлемдері;

еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемі – әскери қызметшілерге, арнаулы мемлекеттік органдардың және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлеріне, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарға және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік органдардағы және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдарға осы Кодекске сәйкес төленетін ақша төлемі;

бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемі – өздері үшін міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және (немесе) ерікті зейнетақы жарналары төленген жеке тұлғаларға төленетін ақша төлемі;

сақтандыру ұйымынан төленетін зейнетақы төлемі – зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес жеке тұлғаларға сақтандыру ұйымынан төленетін ақша төлемі;

ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемі – өздері үшін ерікті зейнетақы жарналары төленген жеке тұлғаларға төленетін ақша төлемі;

78) зейнетақы төлемдерін алушы – мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі және (немесе) жасына байланысты зейнетақы төлемдері және (немесе) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдері және (немесе) зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру ұйымынан сақтандыру төлемдері тағайындалған жеке тұлға;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
79) тармақшаның 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

79) зейнетақының ең төмен мөлшері – республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген зейнетақының ең төмен мөлшері;

80) инвестициялық портфельді басқарушы – "Бағалы қағаздар рыногы туралы" және "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес лицензия негізінде өз атынан және клиенттің мүдделеріне орай және оның есебінен инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын, сондай-ақ зейнетақы активтерін басқаруды жүзеге асыру үшін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органының талаптарына сәйкес келетін бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушысы;

81) интернет-платформа – интернет-платформа операторы, тапсырыс беруші мен орындаушы арасындағы қызметтерді көрсету және жұмыстарды орындау бойынша өзара іс-қимылды жүзеге асыруға арналған интернет-ресурс;

82) кастодиан-банк – Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі немесе қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның кастодиандық қызметке арналған лицензиясына ие екінші деңгейдегі банк;

83) кастодиандық шарт – кастодиан-банк пен оның клиенті жасасатын, кастодиандық қызмет көрсету бойынша клиентке көрсетілетін қызметтерді ұсыну тәртібін айқындайтын сақтау және тапсырма беру шарты;

84) кәсіптік бағдарлау – мүгедектігі бар адамға еңбек қызметінің түрлерін таңдауда көмек көрсетуге бағытталған шаралар жүйесі;

85) кәсіптік оқыту – осы Кодексте көзделген жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары шеңберінде жаңа мамандықтарды (кәсіптерді), дағдыларды меңгеру және біліктілікті арттыру мақсатында кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды қамтитын оқыту;

86) кедейлік шегі – мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін айқындау үшін өлшемшарт ретінде белгіленетін, бір адамға шаққандағы ақшалай кірістің шекті ең төмен шамасы;

87) күтім жасайтын адам – бірінші топтағы мүгедектігі бар адаммен туыстық байланысы барына қарамастан, оған тікелей күтім жасайтын жеке тұлға;

88) кірісті алмастыру коэффициенті – әлеуметтік тәуекел жағдайына қарай айқындалатын коэффициент;

88-1) Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы халықтың әлеуметтік осал санаттарының құқықтары жөніндегі уәкіл (бұдан әрі – омбудсмен) – Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын және халықтың әлеуметтік осал санаттарының құқықтары мен заңды мүдделерінің кепілдіктерін қамтамасыз ету, сондай-ақ мемлекеттік және қоғамдық институттармен өзара іс-қимыл жасай отырып, олардың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіру мақсатында өз қызметін қоғамдық негізде жүзеге асыратын адам;

89) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеуді, бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

90) қатысу өтілінің коэффициенті – міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне жалпы қатысу өтіліне қарай айқындалатын коэффициент;

91) мансап орталығы – еңбек мобильділігі орталығының функцияларын аудандарда, облыстық және республикалық маңызы бар қалаларда, астанада орындауды жүзеге асыратын филиалы;

92) медициналық абилитация – мүгедектігі бар балалардың қалыптаспаған функциялар мен дағдыларды меңгеруіне немесе қалпына келтіруге және оларды қоғамға интеграциялауға бағытталған медициналық оңалту процесі;

93) медианалық кіріс – оған қатысты халықтың жартысында кірісі жоғары, ал халықтың жартысында кірісі төмен болатын кіріс шамасы;

94) медициналық оңалту – организмнің бұзылған және (немесе) жоғалтқан функцияларын сақтауға, ішінара немесе толық қалпына келтіруге бағытталған медициналық көрсетілетін қызметтер кешені;

95) медициналық-әлеуметтік сараптама – мүгедектікті және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесін белгілеп (белгілемей), куәландырылатын адамның организмі функцияларының тұрақты бұзылуынан туындаған тыныс-тіршілігінің шектелуін бағалау, сондай-ақ оның әлеуметтік қорғау шараларын қажетсінуін айқындау;

96) медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі – уәкілетті мемлекеттік органның медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізетін құрылымдық бөлімшесі;

97) медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшысы – уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын талаптарға сәйкес келетін және медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшыларының тізілімінде тұратын жеке тұлға;

98) мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі – атаулы әлеуметтік көмек) – жан басына шаққандағы орташа айлық кірісі облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада белгіленген кедейлік шегінен төмен жеке тұлғаларға (отбасыларға) мемлекет беретін көмек;

99) мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар – азаматтарға мүгедектік туындаған және асыраушысынан айырылған кезде берілетін ақшалай төлемдер;

100) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры (бұдан әрі – Қор) – әлеуметтік аударымдарды шоғырландыруды, асыраушысынан айырылған жағдайда, отбасы мүшелерін – асырауындағыларды қоса алғанда, өздеріне қатысты әлеуметтік тәуекел жағдайы туындаған міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларға әлеуметтік төлемдерді тағайындауды және жүзеге асыруды жүргізетін, құрылтайшысы және жалғыз акционері мемлекет болып табылатын, акционерлік қоғам нысанындағы коммерциялық емес ұйым;

101) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының активтері (бұдан әрі – Қордың активтері) – осы Кодексте көзделген мақсаттарға арналған ақша, бағалы қағаздар, өзге де қаржы құралдары;

102) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының инвестициялық декларациясы (бұдан әрі – Қордың инвестициялық декларациясы) – Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде инвестициялау үшін мақсаттарды, стратегияны, объектілер тізбесін, Қордың активтеріне қатысты инвестициялық қызметтің шарттары мен шектеулерін, Қордың активтерін хеджирлеу және әртараптандыру шарттарын айқындайтын құжат;

103) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының инвестициялық кірісі (бұдан әрі – Қордың инвестициялық кірісі) – Қордың активтерін инвестициялау нәтижесінде алынған (алынуға жататын) ақша;

104) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі – осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуына байланысты берілетін ай сайынғы ақшалай төлем;

105) мүгедектік – организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығының нашарлауы салдарынан адамның тыныс-тіршілігінің шектелу дәрежесі;

106) мүгедектігі бар адам – тыныс-тіршілігінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттігіне алып келетін, ауруларға, мертігулерге (жаралануға, жарақаттарға, контузияларға), олардың зардаптарына, бұзылуларына байланысты организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығы нашарлаған адам;

107) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік жағынан оңалту – мүгедектігі бар адамдардың тыныс-тіршіліктің шектелуін еңсеруіне жағдай жасауға, олардың әлеуметтік мәртебесін қалпына келтіруге, әлеуметтік-тұрмыстық және ортаға бейімделуіне бағытталған шаралар кешені;

108) мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік жағынан оңалту – мүгедектігі бар адамдардың бұзылған не жоғалтқан кәсіптік дағдыларын, білімі мен машықтарын меңгеруіне немесе қалпына келтіруіне және оларды бейімдеу мен жұмысқа орналастыруға бағытталған шаралар кешені;

109) мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасы (бұдан әрі – жеке бағдарлама) – мүгедектігі бар адамды абилитациядан және оңалтудан өткізудің нақты көлемін, түрлері мен мерзімдерін оның жеке қажеттіліктері негізінде белгілейтін құжат;

110) мүгедектігі бар бала – тыныс-тіршілігінің шектелуіне және әлеуметтік жағынан қорғау қажеттігіне алып келетін, ауруларға, мертігулерге (жаралануға, жарақаттарға, контузияларға), олардың зардаптарына, бұзылуына байланысты организм функциялары тұрақты бұзылып, денсаулығы нашарлаған он сегіз жасқа дейінгі адам;

111) міндетті әлеуметтік сақтандыру – осы Кодексте көзделген әлеуметтік тәуекел жағдайы туындаған кезде әлеуметтік төлемдерді жүзеге асыру мақсатында әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген кірістің бір бөлігін өтеу үшін мемлекет ұйымдастыратын, бақылайтын және кепілдік беретін шаралар жиынтығы;

112) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі – мемлекет белгілейтін және кепілдік беретін, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің субъектілері арасындағы қатынастарды реттейтін нормалар мен қағидалар жиынтығы;

113) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне жалпы қатысу өтілі – әлеуметтік аударымдар түскен айлардың жалпы саны;

114) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы – өзі үшін әлеуметтік аударымдар төленетін және осы Кодексте көзделген әлеуметтік тәуекел жағдайлары туындаған кезде әлеуметтік төлемдерді алуға құқығы бар жеке тұлға;

115) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің субъектілері – төлеуші; міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы; алушы; Мемлекеттік корпорация; Қор; Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі; уәкілетті мемлекеттік орган; мемлекеттік кіріс органдары; еңбек мобильділігі орталығы;

116) міндетті зейнетақы жарналары – осы Кодекске сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына енгізілетін ақша;

117) міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек – осы Кодекске сәйкес белгіленген мерзімдерде есептелген, ұсталған (есепке жазылған) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударылмаған міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, сондай-ақ төленбеген өсімпұл сомалары;

118) міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт – міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға (зейнетақы төлемдерін алушы) талаптарын ұсынылған шартқа тұтастай қосылу арқылы ғана қабылдай алатын қосылу шарты;

119) міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі агент (бұдан әрі – агент) – Қазақстан Республикасындағы қызметін шетелдік заңды тұлғалардың тұрақты мекемесі, филиалдары, өкілдіктері арқылы жүзеге асыратын шетелдік заңды тұлғаны қоса алғанда, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын есептейтін, ұстап қалатын (есепке жазатын) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударатын жеке немесе заңды тұлға.

Сақтандыру ұйымы агент ретінде қарастырылады.

"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-1-бабына сәйкес айқындалған салық агенттері жұмыскерлер үшін бірыңғай төлемді есептеу (есепке жазу), аудару жөніндегі агент ретінде қаралады.

Қазақстан Республикасының салық заңнамасында айқындалған салық агенттері (бұдан әрі – салық агенттері) нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын жеке тұлғалар үшін міндетті зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі агент ретінде қарастырылады;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
119) тармақшаны бесінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

120) міндетті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі – салымшының міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін қабылданатын кірісіне және (немесе) жалақыны (кірісті) жоғалтуға байланысты зиянды өтеу ретінде жүзеге асырылатын сақтандыру төлемдеріне пайыздық қатынаста көрсетілген, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленетін төлемнің мөлшері;

121) міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы – бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында міндетті зейнетақы жарналарын есепке алу үшін жеке зейнетақы шоты бар жеке тұлға;

122) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары – агенттер меншікті қаражатының есебінен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналысатын, кәсіптері жұмыскерлер өндірістерінің, жұмыстарының, кәсіптерінің тізбесінде көзделген жұмыскерлердің пайдасына аударған ақша;

123) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі – жұмыскердің міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу үшін қабылданатын кірісіне пайыздық қатынаста көрсетілген, агенттің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төлейтін төлемінің мөлшері;

124) оңалту – мүгедектігі бар адамның тұрмыстық, қоғамдық, кәсіптік және өзге қызметке қабілетін толық немесе ішінара қалпына келтіруге бағытталған шаралар кешені;

124-1) өмірдегі қиын жағдай – осы Кодексте көзделген негіздер бойынша адамның тыныс-тіршілігін объективті түрде бұзатын деп танылған, ол оны өз бетінше еңсере алмайтын жағдай;

124-2) өмірде қиын жағдайға тап болған адамдарға (отбасыларға) мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде жан-жақты қолдау көрсетудің интеграцияланған моделі (бұдан әрі – интеграцияланған модель) – ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту мақсатында уәкілетті мемлекеттік органның үйлестіруімен мемлекеттік органдардың қатысуын көздейтін ұйымдастырушылық және функционалдық тәсіл;

125) тыныс-тіршіліктің шектелуі – адамның өзіне-өзі қызмет көрсету, өздігінен жүріп-тұру, бағдарлай алу, қарым-қатынас жасау, өзінің мінез-құлқын бақылау, оқу және еңбек қызметімен айналысу қабілетінен немесе мүмкіндігінен толық немесе ішінapa айрылуы;

126) платформалық жұмыспен қамтудың мобильді қосымшасы – ұялы байланыстың абоненттік құрылғысында орнатылған және іске қосылған және интернет-платформа арқылы көрсетілетін қызметтер мен жұмыстарға қолжетімділік беретін бағдарламалық өнім;

127) протездік-ортопедиялық көмек – мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық құралдармен қамтамасыз ету жөніндегі медициналық-техникалық көмектің мамандандырылған түрі және оларды пайдалануды үйрету;

128) сақтандыру жөніндегі дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйым – акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, дауыс беретін акцияларының жүз пайызы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне тиесілі, "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сақтандыру жөніндегі бірыңғай дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым;

129) сақтандыру ұйымы – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның тиісті лицензиясы негізінде "өмірді сақтандыру" саласында сақтандыру шарттарын жасасу және орындау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

130) сатып алу сомасы – зейнетақы аннуитеті шарты мерзімінен бұрын бұзылған кезде сақтанушының жаңадан жасалған зейнетақы аннуитеті шарты бойынша аударуды жүзеге асыру үшін пайдалануына немесе егер ол Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен, сақтандыру ұйымына Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактісін растайтын құжаттарды ұсынған шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам болса, сақтандыру ұйымынан алуға құқығы болатын ақша сомасы;

131) субсидияланатын жұмыс орны – жалақысын толық немесе ішінара субсидиялай отырып, жұмыссыздарды, сондай-ақ оқудан бос уақытта денсаулығына зиян келтірілмейтін және оқу процесін бұзбайтын жұмысқа қатысатын студенттер мен жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушыларын жұмысқа орналастыру үшін, еңбек мобильділігі орталығымен (мансап орталығымен) шарт негізінде жұмыс беруші құратын жұмыс орны;

132) табысы аз адамдар (отбасылар) – бір айда жан басына шаққандағы орташа табысы облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада белгіленген кедейлік шегінен төмен адамдар (отбасылар);

133) тәуелсіз жұмыскер – дара кәсіпкерлерді, жеке практикамен айналысатын адамдарды, шаруашылық серіктестігінің құрылтайшыларын (қатысушыларын) және акционерлік қоғамның құрылтайшыларын, акционерлерін (қатысушыларын), өндірістік кооперативтің мүшелерін қоспағанда, тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру (өткізу) жөніндегі қызметті өзі дербес, кіріс алу мақсатында, өз қызметін мемлекеттік тіркеусіз жүзеге асыратын жеке тұлға;

134) техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар:

протездік-ортопедиялық құралдар – аяқ-қолдың жоқтығын немесе дененің басқа да мүшелерін алмастыратын, аурудың немесе денсаулыққа зақым келудің салдарынан организмнің бұзылған немесе жоғалтқан функцияларының орнын толтыратын құралдар;

сурдотехникалық құралдар – есту қабілетінің бұзылуын түзеуге және оның орнын толтыруға арналған техникалық құралдар, сондай-ақ дыбысты күшейтетін байланыс және ақпарат беру құралдары;

тифлотехникалық құралдар – мүгедектігі бар адамдардың көру қабілетінің бұзылуы салдарынан жоғалтқан мүмкіндіктерін түзеуге және олардың орнын толтыруға бағытталған құралдар;

міндетті гигиеналық құралдар – табиғи физиологиялық мұқтаждықтарды және қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған құралдар;

135) уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес халықты әлеуметтік қорғау саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді, Қордың қызметін реттеуді, бақылау функцияларын жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

136) уәкілетті оператор – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдеріне арналған арнаулы шоттарды ашуды және жүргізуді жүзеге асыратын заңды тұлға (заңды тұлғалар), сол шоттарға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан біржолғы зейнетақы төлемдерін аударуды жүзеге асырады;

137) учаскелік комиссия – атаулы әлеуметтік көмек алуға өтініш жасаған адамдардың (отбасылардың) материалдық жағдайына зерттеп-қарау жүргізу үшін тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктер әкімдерінің шешімімен құрылатын арнаулы комиссия;

138) үлестес тұлғалар – шешімдерді тікелей және (немесе) жанама түрде айқындауға және (немесе) бір-бірінің (тұлғалардың бірінің) қабылдайтын шешімдеріне ықпал етуге, оның ішінде жасалған мәміленің күшіне қарай ықпал етуге мүмкіндігі бар (өздеріне берілген өкілеттіктер шеңберінде бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдарды және ұлттық басқарушы холдингті қоспағанда) жеке немесе заңды тұлғалар. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры акционерлерінің құрамында ұлттық басқарушы холдингтің болуы тұлғаларды бір-біріне қатысты үлестес деп айқындауға негіз болып табылмайды;

139) халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы орган – облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы бағыттарды айқындайтын жергілікті атқарушы органы;

140) халықты жұмыспен қамту – Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін, жалақы немесе кіріс әкелетін, жеке және қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға байланысты еңбек қызметі;

141) халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтер аутсорсингі – еңбек мобильділігі орталықтарының көрсетілетін қызметтерді халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтер аутсорсингі туралы шарт негізінде жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктеріне беруіне бағытталған іс-шаралар кешені;

142) шарт қойылатын ақшалай көмек – табысы аз адамдардың (отбасылардың) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына және (немесе) қажет болған жағдайда әлеуметтік бейімдеу шараларына міндетті түрде қатысуы шартымен оларға ай сайынғы ақшалай төлемдер нысанында көрсетілетін атаулы әлеуметтік көмек түрі;

143) шартсыз ақшалай көмек – жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысу мүмкіндіктері шектеулі табысы аз адамдарға (отбасыларға) ай сайынғы ақшалай төлемдер нысанында көрсетілетін атаулы әлеуметтік көмек түрі;

144) шартты зейнетақы міндеттемелері – бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де түсімдер есебінен төленетін зейнетақы төлемдері бойынша міндеттемелері;

145) шартты зейнетақы шоты – бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке тұлғаның атына ашылған, жұмыс берушінің келіп түскен міндетті зейнетақы жарналары және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де түсімдер туралы мәліметтер, сондай-ақ тиісті қаржы жылы жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшері туралы мәліметтер есепке алынатын шот;

146) ымдау тілі маманы – мүгедектігі бар адамдар үшін қандай да бір тілден дактильді әліпбиге және (немесе) ымдау тілінде сурдоаударма жасау бойынша қызмет көрсететін маман.

2. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасының басқа да арнаулы ұғымдары мен терминдері осы Кодекстің тиісті баптарында айқындалатын мағыналарда пайдаланылады.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 23.12.2023 № 50-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Кодекстен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Кодекстен басым болады. Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың Қазақстан Республикасы аумағында қолданылу тәртібі мен талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

3. Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру саласындағы әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында реттелген құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы заңнамасының күші қолданылмайды.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына және "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес енгізілген ерекше реттеу режимінің шеңберінде қызметті жүзеге асыратын өзге де заңды тұлғаларға осы Кодекстің және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің осы Кодекске сәйкес қабылданатын нормативтік құқықтық актілерінің нормалары ерекше реттеу режимінде қойылатын шарттарда көзделген шектерде қолданылады.

5. Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы әлеуметтік қорғау туралы заңнамасының сақтандыру ұйымдарына қатысты қолданылатын ережелері Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру ұйымдарының Қазақстан Республикасының аумағында қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның тиісті лицензиясы негізінде "өмірді сақтандыру" саласында сақтандыру шарттарын жасасу және орындау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын филиалдарына қолданылады.

6. Қазақстан Республикасының медициналық-әлеуметтік сараптама саласындағы халықты әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында реттелген құқықтық қатынастарға медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшылары көрсететін қызметтерді сатып алу бөлігінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасының күші қолданылмайды.

Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-бап. Әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясат қағидаттары

Әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясат:

1) әлеуметтік қорғау саласында адам мен азаматтың тең құқықтылығы және олардың құқықтарын шектеуге жол бермеу;

2) алдын алушылық;

3) атаулылық, қолжетімділік және сараланған тәсіл;

4) мемлекеттің, жұмыс берушілер мен азаматтардың әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіндегі ынтымақтастығы және ұжымдық жауапкершілігі;

5) экономикалық ресурстарды пайдаланудың ашықтығы мен әділдігі, сондай-ақ әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясат міндеттеріне мөлшерлес болу қағидаттарына негізделеді.

4-бап. Әлеуметтік қорғау саласында адам мен азаматтың тең құқықтылығы және олардың құқықтарын шектеуге жол бермеу

Әркім әлеуметтік қорғау саласында өз құқықтары мен бостандықтарын іске асыруда тең мүмкіндіктерге ие болады. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне, жасына, денсаулық жағдайына, оның ішінде мүгедектігіне байланысты немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.

Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Алдын алушылық

1. Алдын алушылық экономикалық, физиологиялық, өндірістік, демографиялық сипаттағы әлеуметтік тәуекелдерді ерте анықтауды және олардың туындауына септігін тигізетін себептер мен жағдайларды жоюды көздейді.

2. Әлеуметтік тәуекелдерді төмендету жөніндегі алдын алу шараларын мемлекеттік органдар, қоғамдық ұйымдар, жұмыс берушілер, азаматтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

6-бап. Атаулылық, қолжетімділік және сараланған тәсіл

1. Әлеуметтік қорғау дербестендірілген сипатта болады және осы Кодекске сәйкес құқығы бар адамдардың жеке-дара айқындалған тобына ғана қолданылады.

2. Әлеуметтік қорғау шаралары және оларды азаматтарға ұсыну шарттары олардың еңбек үлесі, еңбекке қабілетсіздік себептері мен дәрежесі, сондай-ақ әлеуметтік қорғауды қажетсінуі ескеріле отырып, сараланған тәсіл негізінде айқындалады.

7-бап. Мемлекеттің, жұмыс берушілер мен азаматтардың әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіндегі ынтымақтастығы және ұжымдық жауапкершілігі

1. Мемлекеттің, жұмыс берушілер мен азаматтардың әлеуметтік қорғау саласындағы ортақ жауапкершілігі өмір сапасы, әлеуметтік әл-ауқат, сондай-ақ әлеуметтік тәуекелдерді төмендету үшін жауапкершілікті тепе-тең бөлу арқылы жүзеге асырылады.

2. Мемлекеттік органдар, жұмыс берушілер және азаматтар әлеуметтік қамсыздандыру шараларын бюджет қаражаты, міндетті әлеуметтік сақтандыру қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де қаржыландыру көздері есебінен іске асыруға бірлесіп қатысады.

8-бап. Экономикалық ресурстарды пайдаланудың ашықтығы мен әділдігі, сондай-ақ әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясат міндеттеріне мөлшерлестігі

1. Мемлекеттік органдардың әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру кезінде экономикалық ресурстарды пайдалану жөніндегі қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шектерде жария және ашық болуға тиіс.

2. Мемлекеттік органдар әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру кезінде мемлекеттің, жұмыс берушілер мен азаматтардың әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіндегі мүдделерінің әділ теңгерімін, сондай-ақ экономикалық ресурстар мен әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясат міндеттерінің мөлшерлес болуын қамтамасыз етеді.

2-тарау. АДАМДАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚТАРЫ

9-бап. Ең төмен әлеуметтік стандарттар және адамдардың әлеуметтік саладағы құқықтары

1. Еңбек, әлеуметтік қамсыздандыру, білім беру, отбасы және балалар, денсаулық сақтау, мәдениет, дене шынықтыру және спорт салаларында ең төмен әлеуметтік стандарттармен қамтамасыз ету, мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету "Ең төмен әлеуметтік стандарттар және олардың кепілдіктері туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Алып тасталды – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-бап. Әлеуметтік қорғалу құқығы

1. Осы Кодексте белгіленген жағдайлар туындаған кезде адамдарға (отбасыларға) әлеуметтік қорғау:

1) балалы отбасыларды әлеуметтік қорғау;

2) жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғау және халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету шаралары, сондай-ақ міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысқан жағдайда жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер;

3) жан басына шаққандағы орташа кірісі кедейлік шегінен аспайтын адамдарға (отбасыларға) атаулы әлеуметтік көмек;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынылуға мұқтаж деп танылған адамдарға (отбасыларға) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету;

5) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау;

6) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу арқылы азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтік көмек;

6-1) еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін адамдарды әлеуметтік қорғау;

7) зейнетақымен қамсыздандыру;

8) асыраушысынан айырылған адамдарды әлеуметтік қорғау;

9) жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушы немесе мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларды алушы қайтыс болған жағдайда оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға жерлеуге арналған біржолғы төлем түрінде беріледі.

2. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодекстің Ерекше бөлігінде көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-1-бап. Омбудсменнің құзыреті

1. Халықтың әлеуметтік осал санаттарының құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында омбудсмен:

1) халықтың әлеуметтік осал санаттары құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуына қатысты жолданымдарды және орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар мен ұйымдардың, олардың лауазымды адамдарының халықтың әлеуметтік осал санаттарының құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін бұзатын шешімдеріне немесе әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдарды қарайды;

2) халықтың әлеуметтік осал санаттарының бұзылған құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіру бойынша жәрдем көрсетеді;

3) халықтың әлеуметтік осал санаттары құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің кепілдіктері бөлігінде Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру жөніндегі ұсынымдарды әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметіне жібереді;

4) Қазақстан Республикасының Үкіметіне және өзге де мемлекеттік органдарға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарына, өзге де ұйымдар мен лауазымды адамдарға халықтың әлеуметтік осал санаттары құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуының профилактикасына бағытталған шараларға қатысты ұсынымдар мен ұсыныстар береді;

5) мемлекеттік құпияларды және Қазақстан Республикасының заңымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, жолданымдарды қарау үшін қажетті халықтың әлеуметтік осал санаттарының құқықтарын, бостандығы мен заңды мүдделерін қозғайтын ақпаратты, құжаттар мен материалдарды мемлекеттік органдардан, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары мен ұйымдардан сұратады және алады;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Халықтың әлеуметтік осал санаттарына осы Кодекс шеңберінде әлеуметтік-еңбек саласында мемлекеттік көрсетілетін қызметтер алатын адамдар жатады.

Ескерту. 10-1-баппен толықтырылды – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ЖӘНЕ ӨЗГЕ ДЕ ҰЙЫМДАРДЫҢ ҚҰЗЫРЕТІ

11-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) Қордың комиссиялық сыйақысының пайыздық мөлшерлемесінің шекті шамасын белгілейді;

2) еңбекке қабілеттіліктен айырылу және асыраушысынан айырылу жағдайлары бойынша төленетін әлеуметтік төлемдердің мөлшерлерін арттыру туралы шешім қабылдайды;

3) Қордың активтерін инвестициялау үшін қаржы құралдарының тізбесі мен лимиттерін айқындайды;

4) Қордың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ететін нормалар мен лимиттерді белгілейді;

5) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесін бекітеді;

6) міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есепке жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу тәртібі мен мерзімдерін айқындайды;

7) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу (есепке жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу тәртібі мен мерзімдерін айқындайды;

8) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін айқындау және оны жүзеге асыру қағидаларын бекітеді;

9) судья теріс себептер бойынша лауазымнан босатылған жағдайда, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьялары, судьялар үшін қосымша белгіленген міндетті зейнетақы жарналарының сомаларын алып қою және бюджетке аудару қағидаларын бекітеді;

10) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларын, зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесін, алушының орташа айлық кірісін зейнетақы төлемдерімен алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесін, зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегін айқындау әдістемесін бекітеді;

11) әскери қызметшілердің (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдар және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың пайдасына 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен аударылған міндетті зейнетақы жарналары сомасының 50 пайызын қайтару қағидаларын бекітеді;

12) Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік органдардағы және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдеріне жеңілдіктерді сақтау қағидаларын бекітеді;

13) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын жүзеге асыру қағидаларын бекітеді;

14) зейнетақы төлемдерін алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары мөлшерінде сақталуы бойынша мемлекет кепілдіктерін инфляцияның деңгейін ескере отырып, орындау қағидаларын бекітеді;

15) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын құру, қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешімдер қабылдайды;

16) мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес мүгедектігі бар адамдардың қажеттіліктерін бағалау тәртібін бекітеді;

17) әлеуметтік көмек көрсетудің, оның мөлшерлерін белгілеудің және мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарының тізбесін айқындаудың үлгілік қағидаларын бекітеді.

12-бап. Уәкілетті мемлекеттік органның құзыреті

Уәкілетті мемлекеттік орган:

1) медициналық-әлеуметтік сараптаманы және мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды ұйымдастыру мен жүзеге асырудың жалпы қағидаттарын белгілейді;

2) халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады, сондай-ақ оның жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

3) Қордың комиссиялық сыйақысының пайыздық мөлшерлемесінің шамасын жыл сайын, бірақ жылына екі реттен асырмай белгілейді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4) мыналарды:

бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтару қағидаларын, зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесін, алушының орташа айлық кірісін зейнетақы төлемдерімен алмастыру коэффициентін айқындау әдістемесін, зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегін айқындау әдістемесін;

міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын жүзеге асыру қағидаларын;

зейнетақы төлемдерін алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары мөлшерінде сақталуы бойынша мемлекет кепілдіктерін инфляция деңгейін ескере отырып, орындау қағидаларын;

мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес мүгедектігі бар адамдардың қажеттіліктерін бағалау тәртібін;

әлеуметтік көмек көрсетудің, оның мөлшерлерін белгілеудің және мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарының тізбесін айқындаудың үлгілік қағидаларын;

әскери қызметшілердің (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдар және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың пайдасына 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен аударылған міндетті зейнетақы жарналары сомасынан 50 пайызын қайтару қағидаларын;

міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есепке жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу тәртібі мен мерзімдерін;

жасына байланысты зейнетақы төлемдерін бір жарым есе мөлшерде тағайындауға еңбек өтілін жеңілдікпен есептеу үшін сот-медициналық сараптаманы және патологиялық-анатомиялық диагностиканы жүзеге асыратын ұйымдардағы жұмыстардың тізбесін;

толық маусым ішіндегі жұмыс жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін бір жылғы жұмыс өтіліне есепке алынатын өнеркәсіптің маусымдық салаларының тізімін;

Қордың активтерін инвестициялау үшін қаржы құралдарының тізбесі мен лимиттерін;

Қордың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ететін нормалар мен лимиттерді;

Қордың комиссиялық сыйақысының пайыздық мөлшерлемесінің шекті шамасын белгілеу туралы ұсынысты;

еңбекке қабілеттіліктен айырылу және асыраушысынан айырылу жағдайлары бойынша төленетін әлеуметтік төлемдердің мөлшерін арттыру туралы ұсынысты әзірлейді;

4-1) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын мемлекеттік ұйымдардың бірінші басшыларын ротациялауды жүргізу қағидаларын бекітеді;

5) мыналарды:

атаулы әлеуметтік көмек саласындағы есептілік құжаттама нысандарын;

тексеру парақтарының нысандарын, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тәуекел дәрежесін бағалау өлшемшарттарын;

мүгедектігі бар адамдарға арналған жұмыс орнының стандарттарын;

халықты әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету стандарттарын;

бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін халықты жұмыспен қамту саласындағы қызметтерге тарифтерді қалыптастыру әдістемесін және тарифтердің шекті деңгейін;

жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін адамдардың ерікті түрде қоныс аудару қағидаларын;

халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингін ұйымдастыру және қаржыландыру қағидаларын;

халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингіне қатысуға үміткер жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктеріне қойылатын біліктілік талаптарын;

халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі шеңберінде ұсынылатын көрсетілетін қызметтердің тізбесін;

атаулы әлеуметтік көмек алуға үміткер адамның (отбасының) жиынтық кірісін есептеу қағидаларын;

арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының жасына байланысты, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері мен мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларды пайдалану қағидаларын;

Қордың комиссиялық сыйақы алу қағидаларын;

әлеуметтік аударымдарды есептеу мен Қорға төлеу және олар бойынша өндіріп алу қағидаларын;

артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды және (немесе) әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлдарды қайтаруды жүзеге асырудың қағидалары мен жағдайларын;

міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға әлеуметтік аударымдардың жай-күйі мен қозғалысы туралы ақпарат беру қағидаларын;

атаулы әлеуметтік көмекті тағайындау және төлеу қағидаларын;

мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес жүріп-тұруы қиын, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін жеке көмекшінің көрсетілетін қызметтерін ұсыну қағидаларын;

мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес есту қабілетіне байланысты мүгедектігі бар адамдарға ымдау тілі маманының көрсетілетін қызметтерін ұсыну қағидалары;

мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен, оларды ауыстыру мерзімдерін қоса алғанда, қамтамасыз ету қағидаларын;

мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектігі бар адамдар мен мүгедектігі бар балаларға санаторийлік-курорттық емдеуді ұсыну қағидаларын;

медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қағидаларын;

тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы мүгедектігі бар адамдарға өткізу кезінде олардың құнын мемлекеттік бюджет қаражатынан өтеу қағидаларын;

тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеу немесе оларды тіркеуден шығару, сондай-ақ, тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына жіберу қағидаларын;

мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышын;

мүгедектігі бар адамдар әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сатып алатын тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген соманы айқындау әдістемесін;

білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен келісу бойынша арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындау қағидаларын;

халықты әлеуметтік қорғау саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетуді қаржыландыру және мониторингтеу қағидаларын;

арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдар қызметінің қағидаларын;

халықты әлеуметтік қорғау саласындағы мамандарға біліктілік санатын беру туралы куәлікті беру және кері қайтарып алу қағидаларын, мерзімдерін;

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге арналған тарифтерді қалыптастыру қағидалары мен әдістемесін;

білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша әлеуметтік жұмыскерлерді аттестаттау қағидаларын;

әлеуметтік жұмыскерлерге қойылатын біліктілік талаптарын;

ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша отбасының (адамның) әлеуметтік саламаттылығын айқындау әдістемесін;

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемінің тізбесін;

еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналысатын, пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі агенттер меншікті қаражаты есебінен міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуді жүзеге асыратын жұмыскерлер өндірістерінің, жұмыстарының, кәсіптерінің тізбесін әзірлейді және бекітеді;

6) мыналарды:

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша жеке және заңды тұлғалармен, денсаулық сақтау, білім беру саласындағы уәкілетті органдармен және басқа да мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасауды;

өз құзыреті шегінде Мемлекеттік корпорацияның қызметін тексеруді;

Қордың қаржылық орнықтылығын талдауды, бағалауды және бақылауды;

Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде белгіленген тәртіппен Қордың қызметін ішкі бақылауды жүзеге асырады;

7) Қазақстан Республикасының ақпараттандыру туралы заңнамасына сәйкес ақпараттық жүйелерді қолдана отырып электрондық қызметтерді көрсетеді;

8) Қазақстан Республикасындағы кедейлік шегінің мөлшерін айқындайды;

9) әлеуметтік қорғау саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

9-1) медициналық-әлеуметтік есепке алуды жүргізу жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру мен үйлестіруді жүзеге асырады;

10) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге функцияларды жүзеге асырады.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган:

1) халықтың саламатты өмір салтын қалыптастыру және мүгедектіктің профилактикасы саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізеді және іске асырады;

2) уәкілетті мемлекеттік органмен және білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша денсаулық сақтау саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарын әзірлейді және бекітеді;

3) мыналарды:

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласында бақылауды;

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша жеке және заңды тұлғалармен, уәкілетті мемлекеттік органмен және басқа да мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

4) өз құзыреті шегінде әлеуметтік қорғау саласындағы нормативтік құқтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

5) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

14-бап. Білім беру саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Білім беру саласындағы уәкілетті орган:

1) мүгедектігі бар адамдардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білім алуын қамтамасыз етеді;

2) білім беру саласында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

3) білім беру және балалардың құқықтарын қорғау саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарын әзірлейді және бекітеді;

4) мыналарды:

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласындағы бақылауды;

арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша жеке және заңды тұлғалармен, уәкілетті мемлекеттік органмен және басқа да мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

5) өз құзыреті шегінде әлеуметтік қорғау саласындағы нормативтік құқтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

6) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

15-бап. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның құзыреті

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган:

1) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау бөлігінде нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін жүзеге асыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

3) зейнетақы жинақтарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, сондай-ақ бір ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына аудару қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының комиссиялық сыйақы алу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

5) зейнетақы аннуитетінің үлгілік шартын әзірлейді және бекітеді, зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру ұйымынан төленетін сақтандыру сыйлықақысын және сақтандыру төлемін есептеу әдістемесін белгілейді;

6) сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу және зейнетақы аннуитеті шарты бойынша зейнетақы жинақтарын (сатып алу сомасын) сақтандыру ұйымына, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

7) осы Кодекстің 37-бабына сәйкес зейнетақы активтері сенімгерлік басқаруға берілуі мүмкін инвестициялық портфельді басқарушыға қойылатын талаптарды, сондай-ақ осы зейнетақы активтерінің есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесін әзірлейді және бекітеді;

8) зейнетақы активтерін басқаруды жүзеге асыру үшін уәкілетті органның талаптарына сәйкес келетін инвестициялық портфельді басқарушылардың тізілімін жүргізеді және өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

9) зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру және зейнетақы активтерін бір инвестициялық портфельді басқарушыдан басқа инвестициялық портфельді басқарушыға немесе Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне беру қағидалары мен мерзімдерін әзірлейді және бекітеді;

10) инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналды кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең төмен мәні арасындағы теріс айырманы есептеу қағидаларын, сондай-ақ инвестициялық портфельді басқарушының теріс айырманы өз капиталы есебінен өтеу қағидалары мен мерзімдерін әзірлейді және бекітеді;

11) өз құзыреті шегінде әлеуметтік қорғау саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

11-1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының нысаналы талаптарды, нысаналы жинақтар мен нысаналы активтерді есепке алуды жүргізуі тәртібін бақылауды жүзеге асырады;

12) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Еңбек ресурстарын дамыту орталығының құзыреті

Еңбек ресурстарын дамыту орталығы:

1) уәкілетті мемлекеттік органға:

еңбек нарығының жай-күйін бағалау, жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты болжау;

халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларын іске асыру барысын мониторингтеу және оларды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды бағалау мен тұжырымдау;

азаматтарды әлеуметтік қорғау, жұмыспен қамту, еңбек көші-қоны мәселелері бойынша ведомстволық және әкімшілік статистикалық есептілікті жинауды ұйымдастыру;

Электрондық еңбек биржасы арқылы жұмыссыздарды кәсіптік оқыту үшін оқыту курстарын алу;

жергілікті атқарушы органдардың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту мәселелерін үйлестіруді жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелерін, сондай-ақ жұмыспен қамту және атаулы әлеуметтік көмек мәселелері жөніндегі еңбек мобильділігі орталықтарын (мансап орталықтарын) әдіснамалық жағынан қолдау;

мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша ақпараттық, консультациялық, әдістемелік жағынан қолдау көрсету және әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында қызметті берушілер мәлімдеген оңалтудың техникалық құралдары мен қызметтерінің бағаларына талдау жүргізу;

Ұлттық біліктілік жүйесі мәселелері бойынша ақпараттық, консультациялық, әдістемелік жағынан қолдау көрсету;

кәсіптік стандарттарды сараптау;

зейнетақы жүйесіне, міндетті әлеуметтік сақтандыру және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне қатысушыларға, жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға және жергілікті атқарушы органдар көрсететін әлеуметтік көмекті алушыларға, арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны, зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемін, жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемді алушыларға проактивті және электрондық мемлекеттік қызметтер көрсету тетіктерін дамыту;

жинақтаушы зейнетақы жүйесіне, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне қатысушылардың, бірыңғай жиынтық төлем және бірыңғай төлем төлеушілердің дербестендірілген дерекқорын қалыптастыру, сүйемелдеу және дамыту бойынша қызметтерді көрсетуді;

2) жергілікті атқарушы органдар мен еңбек мобильділігі орталықтары (мансап орталықтары) мамандарының біліктілігін арттыруды;

3) "Электрондық еңбек биржасы" жұмыспен қамтудың бірыңғай цифрлық платформасын дамыту жөніндегі жобаларды сүйемелдеуді, оған жүйелік-техникалық жағынан қызмет көрсетуді және басқаруды;

4) даму бойынша жобаларды сүйемелдеуді, басқаруды, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді және әлеуметтік-еңбек саласы ақпараттандыру объектілерінің қолжетімділігін бақылауды, телекоммуникацияның бағдарламалық-аппараттық құралдары мен желілерінің үздіксіз жұмыс істеуін және оларға жүйелік-техникалық жағынан қызмет көрсетуді, өзге ақпараттандыру объектілерімен интеграциялауды ұйымдастыруды, сондай-ақ әлеуметтік-еңбек саласының деректерін талдау мен өңдеуді;

5) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдары қызметкерлерінің отбасы мүшелерін, сондай-ақ олардың асырауындағы, еңбек қызметін жүзеге асырмайтын адамдарды жұмыссыз ретінде тіркеуді және есептен шығаруды;

6) Қазақстан Республикасының дербес деректерді қорғау саласындағы заңнамасының талаптарын ескере отырып, жеке және заңды тұлғаларға әлеуметтік-еңбек саласындағы ақпараттық және консультациялық көрсетілетін қызметтерді ұсынуды;

7) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Мемлекеттік корпорацияның құзыреті

1. Мемлекеттік корпорация мемлекеттік монополияға жататын мынадай қызмет түрлерін:

1) уәкілетті мемлекеттік органмен мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, жәрдемақыларды, біржолғы, әлеуметтік және өзге де төлемдерді тағайындауға, тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарауға, тоқтата тұруға, тоқтатуға, қайта бастауға және қайта есептеуге, арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы төлемдерін аударуға, тоқтата тұруға, қайта бастауға және тоқтатуға, зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемін, жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемді аударуға немесе қайтаруға арналған құжаттарды қабылдау, істер макеттерін қалыптастыру мәселелері бойынша өзара іс-қимыл жасасуды;

2) автоматтандырылған орталықтандырылған дерекқорды толықтыру мен жаңартуды және мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, зейнетақы төлемдерін, жәрдемақыларды, біржолғы әлеуметтік төлемдерді және өзге де төлемдерді алушылардың дербестендірілген есебін;

3) әлеуметтік қамсыздандыру, міндетті әлеуметтік сақтандыру салаларындағы ақпараттық жүйелердің деректерін толықтыру мен жаңартуды;

4) уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйелерінде өз пайдасына міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген жеке тұлғалардың және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін алушылардың деректерін толықтыру мен жаңартуды;

5) міндетті зейнетақы жарналарының, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының және (немесе) өсімпұлдың дербестендірілген есебін жүзеге асыруды;

6) зейнетақы төлемдерінің, жәрдемақылардың, біржолғы және өзге де төлемдердің ай сайынғы қажеттілігін, оларды төлеуді жүзеге асыру графиктерін қалыптастыруды және уәкілетті мемлекеттік органға бюджет қаражатына қажеттілік туралы өтінім жіберуді;

7) әлеуметтік төлемдердің ай сайынғы қажеттілігін және оны жүзеге асыру графигін қалыптастыруды, Қорға қаражат қажеттілігі туралы өтінім жіберуді;

8) атаулы әлеуметтік көмектің, өзге де төлемдердің ай сайынғы қажеттілігін, оларды жүзеге асыру графиктерін қалыптастыруды және уәкілетті мемлекеттік органға бюджет қаражатына қажеттілік туралы өтінім жіберуді;

9) Мемлекеттік корпорацияның шотына аударылған және Мемлекеттік корпорациядан агентке қайтарылған міндетті зейнетақы жарналарының, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының және (немесе) олар жөніндегі өсімпұлдың сомалары бойынша агенттердің төлем құжаттарының тізілімдерін қалыптастыруды және салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органға ұсынуды;

10) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін, жәрдемақы төлемдерін, біржолғы және өзге де төлемдерді ұйымдастыруды және жүзеге асыруды;

11) Қордың қаражатынан төленетін әлеуметтік төлемдерді ұйымдастыруды;

12) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қаражатынан төленетін зейнетақы төлемдерін ұйымдастыруды және жүзеге асыруды;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес атаулы әлеуметтік көмек пен өзге де төлемдерді төлеуді жүзеге асыруды;

14) бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлемді алушыларға қосымша белгіленген, бюджет қаражаты есебінен субсидияланатын міндетті зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударуды;

15) зейнетақы жарналарын және (немесе) олар бойынша өсімпұлды есепке алу, аудару, қайтару мәселелері бойынша агенттермен, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен өзара іс-қимыл жасауды;

16) зейнетақы төлемдерін есепке алу, аудару, қайтару, тоқтату мәселелері бойынша бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен өзара іс-қимыл жасауды;

17) инфляция деңгейін ескере отырып, нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомасы мен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтарының сомасы арасындағы айырманың мөлшерін айқындауды;

18) агенттерден түсетін міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және (немесе) өсімпұлдарды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударуды;

19) Қордың қаражаты есебінен төленетін әлеуметтік төлемдерден ұсталған міндетті зейнетақы жарналарын ұйымдастыруды және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударуды;

20) зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы ақпараттық жүйелерден алынған ақпаратты уәкілетті мемлекеттік органға және оның ведомстволарына беруді;

21) деректемелерінде қате жіберілген тұлғалардың міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және (немесе) өсімпұлдарын агентке қайтаруды;

22) агентке және (немесе) Мемлекеттік корпорацияға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан оның өтініші бойынша міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және (немесе) өсімпұлдарды қайтаруды;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
22-1), 22-2) тармақшалармен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
23) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
24) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
25) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
26) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.

27) зейнетақы жинақтарының құпиясын сақтауды қамтамасыз ету жөніндегі Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын ескере отырып, Мемлекеттік корпорация қызметінің түрлері бойынша жеке және заңды тұлғаларға ақпараттық қызметтер ұсынуды;

28) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларды, олардың әлеуметтік аударымдары мен әлеуметтік төлемдерін дербестендірілген есепке алуды;

29) төлеушілерден түскен әлеуметтік аударымдарды және (немесе) әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлдарды аударуды, олардан ұсталған әлеуметтік төлемдер мен міндетті зейнетақы жарналарының артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын олар Мемлекеттік корпорацияның шотына түскен күннен кейінгі бір операциялық күннен кешіктірмей, Қорға қайтаруды;

30) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін төленген әлеуметтік аударымдардың сомасын төлеушіге қайтаруды;

31) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда Қор қаражаты Мемлекеттік корпорацияның шотына түскен күннен кейінгі бір операциялық күннен кешіктірмей төлеушілерге әлеуметтік аударымдардың және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлдың артық (қате) төленген сомаларын қайтаруды қамтамасыз етуді;

32) мемлекеттік кіріс органына төлеушілердің келіп түскен және қайтарылған әлеуметтік аударымдарының тізілімдерін ұсынуды;

33) уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен төлеушілерге – әлеуметтік аударымдардың жай-күйі мен қозғалысы туралы, сондай-ақ міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларға тағайындалған әлеуметтік төлемнің сомасы туралы не оны тағайындаудан бас тарту туралы ақпарат беруді;

34) уәкілетті мемлекеттік органға статистикалық және өзге есептік ақпаратты беруді жүзеге асырады;

35) осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Мемлекеттік корпорация:

әлеуметтік аударымдарды және әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлдарды;

әлеуметтік аударымдардың және олар бойынша өсімпұлдардың артық (қате) төленген сомаларын қайтаруды;

әлеуметтік төлемдерді және олардан ұсталатын міндетті зейнетақы жарналарын;

әлеуметтік төлемдердің және олардан ұсталған міндетті зейнетақы жарналарының артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қайтаруды есепке алу және аудару мәселелері бойынша Қормен өзара іс-қимыл жасайды және ақпарат алмасуды жүзеге асырады.

2-1. Мемлекеттік корпорация зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру төлемдерін есепке алу және аудару мәселелері бойынша сақтандыру ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасайды және ақпарат алмасуды жүзеге асырады.

3. Мемлекеттік корпорацияның осы Кодексте көзделген қызметтерді көрсеткені үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бюджет қаражатын алуға құқығы бар.

Мемлекеттік корпорация өндіретін және (немесе) өткізетін тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын орталық мемлекеттік органдар арасынан Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен айқындалатын уәкілетті мемлекеттік орган уәкілетті мемлекеттік органмен және монополияға қарсы органмен келісу бойынша белгілейді.

4. Мемлекеттік корпорация:

1) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, жәрдемақыларды, әлеуметтік және өзге де төлемдерді тағайындауға, тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарауға, қайта есептеуге, тоқтата тұруға, қайта бастауға, тоқтатуға қажетті құжаттарды қабылдауды және олардың толықтығын тексеруді жүзеге асыруға, тағайындауға арналған іс макеттерін қалыптастыруға және оларды уәкілетті мемлекеттік органға, Қорға беруге;

2) алушыны әлеуметтік төлемдердің артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қайтару қажеттігі туралы хабардар етуге;

3) жүгінген адамдарға қызмет көрсетудің тең жағдайларын қамтамасыз етуге;

4) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін, жәрдемақыларды, әлеуметтік және өзге де төлемдерді алушыларға уақтылы және толық аударуды қамтамасыз етуге;

5) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайлардан басқа да, әлеуметтік аударымдардың, әлеуметтік төлемдердің жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемнің, зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемінің жай-күйі мен қозғалысы туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

6) Қордың шешімі негізінде әлеуметтік төлемді жүзеге асыруға, тоқтата тұруға, қайта бастауға және тоқтатуға;

7) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларға уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен әлеуметтік аударымдардың жай-күйі мен қозғалысы туралы ақпарат беруге;

8) міндетті әлеуметтік сақтандыру мәселелері бойынша қажетті түсіндірмелер беруге;

9) әлеуметтік төлемді тағайындауға арналған электрондық іс макетін қалыптастыру кезінде сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған, бұрын әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде ескерілген кезең үшін төленген кірістен түскен әлеуметтік аударымдардың сомаларын есепке алмауға міндетті.

Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын:

1) облыстағы және республикалық маңызы бар қалалардағы, астанадағы жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты талдау, болжау және уәкілетті мемлекеттік органға хабарлау;

2) өңірлік жұмыспен қамту карталарын бекіту және іске асыру;

3) халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесуді қамтамасыз ететін іс-шараларды өткізу;

4) жұмыс орындарының босау және қысқару тәуекелдері бар ұйымдарды мониторингтеу;

5) кәсіпкерлік бастаманы дамыту арқылы жұмыс орындарын құруды қолдау;

6) жұмыссыздарға, жұмыс іздеуші адамдарға әлеуметтік көмек көрсетуді мониторингтеу;

7) мүгедектігі бар адамдар үшін ауыр жұмыстардағы, еңбек жағдайлары зиянды, қауіпті жұмыстардағы жұмыс орындарын есептемегенде, жұмыс орындары санының екіден төрт пайызына дейінгі мөлшерде жұмыс орындарына квота белгілеу;

8) халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі аудандық (қалалық) және өңірлік комиссиялар туралы ережелерді бекіту;

9) ұлттық жобалар, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың даму жоспарлары, өңірлік жұмыспен қамту карталары шеңберінде жұмыс орындарының құрылуын мониторингтеуді жүзеге асыру;

10) жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін адамдардың ерікті түрде қоныс аударуына арналған елді мекендердің тізбесін бекіту;

11) еңбек мобильділігі орталығының басшысын лауазымға тағайындау және лауазымнан босату;

12) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша жеке және заңды тұлғалармен және мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасау;

13) өздерінің қарауындағы арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілерді құру және олардың қызметі;

14) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілердің арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсынуы;

15) халықтың арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілігіне талдау жүргізу;

16) халықтың арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілігіне статистикалық талдау, болжау жүргізуді қамтамасыз ету;

17) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілерді кадрмен қамтамасыз етуді, әлеуметтік жұмыскерлерді кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру;

18) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну жүйесін дамыту жөнінде шаралар қабылдау;

19) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемінің тізбесін және оларды ұсыну тәртібін әзірлеу және облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың және астананың) жергілікті өкілді органдарына бекітуге ұсыну;

20) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікті бағалау мен айқындау жөніндегі көрсетілетін қызметтер бойынша мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру, сондай-ақ мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру;

21) мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындарды құру;

22) мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қосымша әлеуметтік қорғау шараларын ұсыну;

23) мүгедектігі бар адамдарды оңалтуды жүзеге асыратын ұйымдарды құруға ықпал ету;

24) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оқытуды (қайта оқытуды) ұйымдастыру;

25) мүгедектігі бар адамдарды оңалту жөніндегі мамандарды, оның ішінде ымдау тілі мамандарын, Брайльдің бедерлі-нүктелік қарпімен оқу және жазу жөніндегі мамандарды даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру;

26) осы Кодекске сәйкес тиісті аумақта медициналық, әлеуметтік, кәсіптік оңалтудың орындалуын ұйымдастыру;

27) мүгедектігі бар адамдарды және мүгедектігі бар балаларды жеке бағдарламаға сәйкес санаторийлік-курорттық емдеуді қамтамасыз ету;

28) мүгедектігі бар адамдарды жеке бағдарламаға сәйкес техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен және (немесе) арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету;

29) мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы ұсынылатын тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілер мәлімдеген олардың сипаттамаларының мүгедектігі бар адамдарға ұсынылатын техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкестігін мониторингтеу;

30) мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерімен бірлесіп, мәдени, ағарту және өзге де іс-шараларын ұйымдастыру;

31) мүгедектігі бар адамдарға қайырымдылық және әлеуметтік көмек көрсетуді үйлестіру;

32) мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы өңірлік үйлестіру кеңесінің қызметін қамтамасыз ету;

33) мыналарды:

денсаулық сақтау саласында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің ұсынылуына мониторинг жүргізуді;

халықтың денсаулық сақтау саласындағы арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілігіне талдау жүргізуді қамтамасыз ету;

34) денсаулық сақтау саласында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну аясында денсаулық сақтау ұйымдарының қызметін үйлестіруді жүзеге асыру;

34-1) өмірде қиын жағдайға тап болған адамдарды (отбасыларды) мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде жан-жақты қолдаумен қамту жөніндегі жұмысты уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен үйлестіру;

34-2) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен медициналық-әлеуметтік есепке алуды жүргізу;

35) Қазақстан Республикасының заңнамасында облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарына жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асыру арқылы қамтамасыз етеді.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

1. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын:

1) аудандардағы (облыстық маңызы бар қалалардағы) жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты талдау, болжау және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органына хабарлау;

2) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарына халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары бойынша ұсыныстар енгізу;

3) өңірлік жұмыспен қамту картасын және халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларын іске асыру;

4) ұлттық жобалар, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың даму жоспарлары, өңірлік жұмыспен қамту картасы шеңберінде жұмыс орындарының құрылуын мониторингтеуді жүзеге асыру;

5) кәсіпкерлік бастаманы дамыту арқылы ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыс орындарын құруды қолдау;

6) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарына жұмыс күшінің мобильділігін арттыру мақсатында адамдардың ерікті түрде қоныс аударуы үшін елді мекендерді айқындау бойынша ұсыныстар енгізу;

7) жұмыс орындарының босау және қысқару тәуекелдері бар ұйымдарды мониторингтеуді жүзеге асыру;

8) халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесуді қамтамасыз ету мақсатында еңбек мобильділігі орталықтарымен өзара іс-қимыл жасау;

9) өздерінің қарауындағы арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілерді құру және олардың қызметі;

10) арнаулы әлеуметтік қызметтерді ұсынатын субъектілердің арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсынуы;

11) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілерді кадрмен қамтамасыз етуді, әлеуметтік жұмыскерлерді кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру;

12) халықтың арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттіліктеріне талдау жүргізу;

13) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікті бағалау мен айқындау жөніндегі көрсетілетін қызметтер бойынша мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру, сондай-ақ мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру;

14) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну жүйесін дамыту жөнінде шаралар қабылдау;

15) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша жеке, заңды тұлғалармен және мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасау;

16) мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік көмек көрсету және қайырымдылық көмек көрсетуді үйлестіру;

17) мүгедектігі бар адамдарды және мүгедектігі бар балаларды жеке бағдарламаға сәйкес санаторийлік-курорттық емдеуді қамтамасыз ету;

18) мүгедектігі бар адамдарды жеке бағдарламаға сәйкес техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен және (немесе) арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету;

19) жеке бағдарламаға сәйкес жүріп-тұруы қиын, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін жеке көмекшінің, есту қабілеті бойынша мүгедектігі бар адамдар үшін ымдау тілі маманының көрсетілетін қызметтерімен қамтамасыз ету;

20) мүгедектігі бар адамдарға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қосымша әлеуметтік көмек шараларын ұсыну;

20-1) өмірде қиын жағдайға тап болған адамдарды (отбасыларды) мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде жан-жақты қолдаумен қамту жөніндегі жұмысты үйлестіру;

21) Қазақстан Республикасының заңнамасында аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарына жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асыру арқылы қамтамасыз етеді.

Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Еңбек мобильділігі орталығының құзыреті

1. Еңбек мобильділігі орталығы:

1) жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсынысты талдайды, болжайды, халыққа, жергілікті атқарушы органдарға және Еңбек ресурстарын дамыту орталығына облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың еңбек нарығының жай-күйі туралы хабарлайды;

2) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органына жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары жөніндегі ұсыныстарды және өңірлік жұмыспен қамту картасының жобасын енгізеді;

3) ұлттық жобалар, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың даму жоспарлары, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың өңірлік жұмыспен қамту картасы шеңберінде жұмыс орындарының құрылуын есепке алуды жүзеге асырады;

4) жергілікті атқарушы органдардың білім беру мәселелері жөніндегі құрылымдық бөлімшелерінен, білім беру ұйымдарынан, кәсіптік оқытуды жүзеге асыратын, білім беру қызметіне құқығы бар ұйымдар жанындағы оқу орталықтарынан түлектердің жұмысқа орналасуы туралы мәліметтерді, оқыту жүргізілетін кәсіптер (мамандықтар) туралы, нақты кәсіптер (мамандықтар) бойынша даярланған және даярлануы мен бітіруі жоспарланған мамандардың саны туралы ақпаратты сұратады;

5) жұмыс берушілерден жұмыс күшіне деген болжамды қажеттілік туралы ақпаратты сұратады;

6) жұмыс берушілер Электрондық еңбек биржасында орналастыратын, ұлттық жобалар мен облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың даму жоспарлары, сондай-ақ жекеше сектордың бастамалары шеңберінде іске асырылатын жобалардағы ағымдағы бос орындар мен құрылатын жұмыс орындарының болжамы туралы бос жұмыс орындарының есебін жүргізеді;

7) жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларын іске асыруды жүзеге асырады;

8) атаулы әлеуметтік көмек алатын адамдардың жұмыспен қамтылуына жәрдемдесу мәселелері бойынша аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарымен өзара іс-қимыл жасайды;

9) мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын құру бойынша жұмыс берушілермен өзара іс-қимыл жасайды;

10) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтерге аутсорсингті жүзеге асырады;

11) халықты жұмыспен қамту саласында көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі туралы шарттың іске асырылу барысын мониторингтеуді және бақылауды жүзеге асырады;

12) жұмыс іздеуші және жұмыссыздар ретінде жүгінген адамдарды тіркейді;

13) мансап орталықтары жұмыскерлерінің кәсіби тұрғыдан дамуы мен біліктілігін арттыруды қамтамасыз етеді;

14) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің өзге де шараларын көрсетеді.

2. Еңбек мобильділігі орталығы өз функцияларын аудандарда, облыстық және республикалық маңызы бар қалаларда, астанада филиалдар түрінде құрылатын мансап орталықтары арқылы жүзеге асырады.

Халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларымен қамтуды қамтамасыз ету үшін еңбек мобильділігі орталығы мобильді (жылжымалы) мансап орталықтарын құрады.

3. Еңбек мобильділігі орталығы өз функцияларын іске асыру кезінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, оның ішінде Электрондық еңбек биржасын пайдаланады.

Еңбек мобильділігі орталығы жүгінген адамдарға өзіне-өзі қызмет көрсету аймақтарында Электрондық еңбек биржасына тегін қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

4. Еңбек мобильділігі орталықтарының қызметін қаржыландыру Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

21-бап. Халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі өңірлік комиссия

1. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумағында жергілікті атқарушы орган халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі өңірлік комиссияны (бұдан әрі – өңірлік комиссия) құрады.

2. Өңірлік комиссия облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті өкілді және атқарушы органдарының, облыс, республикалық маңызы бар қала, астана деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің және облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың өңірлік кәсіпкерлер палаталарының, өзге де мүдделі мемлекеттік органдардың және басқа да ұйымдардың өкілдерінен жасақталады.

3. Өңірлік комиссия облыс (республикалық маңызы бар қала, астана) аумағында орналасқан мемлекеттік органдар мен басқа да ұйымдардың халықты жұмыспен қамту бөлігінде облыстың даму жоспарын, өңірлік жұмыспен қамту және әлеуметтік көмек картасын іске асыру мәселелері бойынша қызметін үйлестіруді жүзеге асырады.

4. Өңірлік комиссияның қызметі облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумағында халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларын тиімді түрде іске асыруды қамтамасыз етуге және оларды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдауға бағытталған.

22-бап. Халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі аудандық (қалалық) комиссия

1 Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) аумағында жергілікті атқарушы орган халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі аудандық (қалалық) комиссияны (бұдан әрі – аудандық (қалалық) комиссия) құрады.

2. Аудандық (қалалық) комиссия ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті өкілді және атқарушы органдарының, аудан, қала деңгейіндегі аумақтық кәсіподақтар бірлестігінің және тиісті облыстардың, облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың аудандарындағы өңірлік кәсіпкерлер палаталары филиалдарының, өзге де мүдделі мемлекеттік органдардың және басқа да ұйымдардың өкілдерінен жасақталады.

3. Аудандық (қалалық) комиссия ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) аумағында орналасқан мемлекеттік органдар мен басқа да ұйымдардың, аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкімдерінің халықты жұмыспен қамту бөлігінде облыстың даму жоспарын, өңірлік жұмыспен қамту және әлеуметтік көмек картасын іске асыру мәселелері бойынша қызметін үйлестіруді жүзеге асырады.

4. Аудандық (қалалық) комиссияның қызметі ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) аумағында халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларын тиімді түрде іске асыруды қамтамасыз етуге және оларды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдауға бағытталған.

23-бап. Электрондық еңбек биржасы

1. Электрондық еңбек биржасы – осы Кодекске сәйкес жұмыс іздеуді және персоналды іріктеуге жәрдемдесуді, жұмыспен қамту саласында электрондық және проактивті форматта қызметтер көрсетуді қамтамасыз ететін, жұмыс іздеушілер мен жұмыс берушілерге арналған жұмыспен қамтудың бірыңғай цифрлық платформасын білдіретін ақпараттандыру объектісі.

2. Электрондық еңбек биржасын қолдап отыруды және оған жүйелі-техникалық қызмет көрсетуді Еңбек ресурстарын дамыту орталығы жүзеге асырады.

24-бап. Отбасының цифрлық картасы

1. Отбасының цифрлық картасы – "электрондық үкіметтің" ақпараттық-коммуникациялық платформасында іске асырылған, отбасылардың (адамдардың) тізімдерін олардың әлеуметтік саламаттылығының деңгейі бойынша қалыптастыруға және сегменттеуге мүмкіндік беретін талдамалық шешім.

2. Отбасының цифрлық картасының мәліметтері осы Кодекске және (немесе) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес әлеуметтік қорғау шараларына әлеуетті мұқтаж адамдарды (отбасыларды) айқындау, оның ішінде мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың проактивті мемлекеттік қызметтер көрсетуі үшін негіз болып табылады.

3. Отбасының (адамның) әлеуметтік саламаттылығын айқындау әдістемесін ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

2-БӨЛІМ. ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

4-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУ ҚОРЫ

25-бап. Қордың қызметі

Қор өз қызметін Қордың комиссиялық сыйақысы есебінен жүзеге асырады.

Қордың комиссиялық сыйақысының пайыздық мөлшерлемесінің шамасын уәкілетті мемлекеттік орган жыл сайын, бірақ жылына екі реттен асырмай белгілейді.

Қордың комиссиялық сыйақысының пайыздық мөлшерлемесінің шекті шамасын уәкілетті мемлекеттік органның ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Қордың комиссиялық сыйақысы уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін тәртіппен, келіп түскен әлеуметтік аударымдардан, әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлдан, инвестициялық кірістен алынады.

Қордың меншікті қаражаты Қордың жарғылық капиталынан, комиссиялық сыйақыдан қалыптастырылады және тұрады.

Қор мынадай қызмет түрлерін:

1) әлеуметтік аударымдарды шоғырландыруды;

2) әлеуметтік аударымдардың, әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлдың, артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды және (немесе) әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлды қайтарудың, сондай-ақ инвестициялық кірістің есебін жүргізуді;

3) осы Кодексте көзделген тәртіппен әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеуді (айқындауды), оларды тағайындауды, жүзеге асыруды, тоқтата тұруды, қайта есептеуді, қайта бастауды, тоқтатуды және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарауды;

4) әлеуметтік төлемдердің және әлеуметтік төлемдердің артық есепке жазылған (төленген) сомаларын қайтарудың есебін жүргізуді;

5) міндетті әлеуметтік сақтандыру мәселелері бойынша консультациялық және түсіндіру жұмысын жүргізуді;

6) міндетті әлеуметтік сақтандыру саласындағы ақпараттық жүйені құруды және дамытуды жүзеге асырады.

Қорды құру, қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешімдерді Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен қабылдайды.

Осы Кодексте реттелмеген бөлікте Қордың қызметіне Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар туралы заңнамасы қолданылады.

26-бап. Қордың құқықтары мен міндеттері

1. Қордың:

1) осы Кодексте белгіленген тәртіппен бағалы қағаздарға және басқа да қаржы құралдарына байланысты қызметпен айналысуға;

2) Қордың қызметін қамтамасыз етуге комиссиялық сыйақы алуға;

3) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің субъектілерінен Қордың қызметін қамтамасыз етуге қажетті ақпаратты сұратуға және алуға;

4) Қазақстан Республикасының аумағында филиалдар ашуға;

5) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және мерзімдерде мемлекеттік органдарға, ұйымдарға, төлеушіге және өтініш берушіге сұрау салу арқылы әлеуметтік төлемдерді тағайындауға, қайта есептеуге, тоқтата тұруға, қайта бастауға, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарауға қажетті құжаттардың (мәліметтердің) анықтығына тексеру жүргізуге;

6) әлеуметтік төлемдерді тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы қабылданған шешімдерді уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда қайта қарауға;

7) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Қор:

1) Мемлекеттік корпорацияның әлеуметтік төлемдерді жүзеге асыруы үшін қаражаттың уақтылы аударылуын қамтамасыз етуге;

2) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда төлеушіге әлеуметтік аударымдардың артық (қате) төленген сомаларын және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды қайтаруды жүзеге асыруға, сондай-ақ әлеуметтік төлемдердің және олардан ұсталған міндетті зейнетақы жарналарының артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қайтаруды қамтамасыз етуге;

3) әлеуметтік төлемді тағайындау кезінде сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, бұрын әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде ескерілген кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдардың сомаларын есепке алмауға;

4) Қордың уақытша бос қаражатын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі арқылы қаржы құралдарына орналастыруға;

5) жылдық қаржылық есептілік аудитін жүргізуді қамтамасыз етуге;

6) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қаржылық орнықтылығына бес жылда бір рет тәуелсіз актуарлық бағалау жүргізуді қамтамасыз етуге;

7) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың ақпараттық жүйелерінен мәліметтер алынған жағдайда, әлеуметтік төлемдерді қайта есептеу, тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату үшін шешімдердің жобаларын қалыптастыруға;

8) әлеуметтік төлемдерді тағайындау, қайта есептеу, тоқтата тұру, қайта бастау, тоқтату не тағайындаудан бас тарту туралы шешімдер қабылдауға;

9) әлеуметтік төлемдерге деген қажеттілікті есептеу жөніндегі болжамды деректерді қалыптастыруға;

10) график бойынша әлеуметтік төлемдерді жүзеге асыру үшін Мемлекеттік корпорацияны күнделікті қаржыландыруды жүргізуге;

11) әлеуметтік төлемдерді тағайындау және алу мәселелері бойынша қажетті түсіндірмелер беруге;

12) Қор активтерін есепке алуды жүзеге асыру үшін бағдарламалық қамтылым түрінде Қордың автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің болуына, сондай-ақ ақпараттың сақталуы мен санкцияланбаған қол жеткізуден қорғалуын қамтамасыз етуге;

13) ақпаратты сақтауға арналған резервтік орталығы болуына;

14) ақпараттық жүйелерден алынған әлеуметтік аударымдар мен әлеуметтік төлемдердің сомалары туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

15) Мемлекеттік корпорацияға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органы актілерінің негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен әлеуметтік аударымдардың сомалары туралы ақпаратты ұсынуға;

16) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларға уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен әлеуметтік аударымдардың жай-күйі мен қозғалысы туралы ақпаратты ұсынуға;

17) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

3. Қор:

1) Қордың активтерін кепілге беруге;

2) кәсіпкерлікпен және осы Кодексте көзделмеген өзге де қызметпен айналысуға құқылы емес.

27-бап. Төлеушінің құқықтары мен міндеттері

1. Төлеушінің:

1) уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен және жағдайларда әлеуметтік аударымдардың артық (қате) төленген сомаларын және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды қайтарып алуға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Мемлекеттік корпорациядан төленген әлеуметтік аударымдардың сомалары және (немесе) олар бойынша өсімпұл туралы қажетті ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

3) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес басқа да құқықтарды іске асыруға құқығы бар.

2. Төлеуші:

1) әлеуметтік аударымдарды және әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық төленбегені үшін өсімпұлды уақтылы және толық көлемде төлеуге;

2) әлеуметтік аударымдар сомасын есептеуді және қайта есептеуді, сондай-ақ әлеуметтік аударымдар уақтылы және (немесе) толық төленбеген жағдайда өсімпұлды есептеуді өзі дербес жүзеге асыруға;

3) мемлекеттік кіріс органдарына Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде салық есептілігін ұсынуға;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне әрбір қатысушы бойынша есептелген және төленген әлеуметтік аударымдар және (немесе) өсімпұл сомаларының бастапқы есебін жүргізуге;

5) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы тиісті кезең үшін өзіне тиесілі жалақының құрамдас бөліктері туралы ай сайын хабардар етілген кезде Қорға төленетін әлеуметтік аударымдардың есептелген сомалары туралы мәліметтерді оған ұсынуға;

6) Қордың сұрау салулары бойынша әлеуметтік төлемдерді тағайындауға қажетті ақпаратты (құжаттарды, мәліметтерді) беруге;

7) мемлекеттік кіріс органдарының талап етуі бойынша осы Кодекстің 256-бабында белгіленген тәртіппен өз пайдасына әлеуметтік аударымдар бойынша берешек өндіріп алынатын міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылардың тізімін ұсынуға;

8) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

28-бап. Қордың активтерін құру

1. Қордың активтері Қордың комиссиялық сыйақысы, әлеуметтік төлемдерге және әлеуметтік төлемдердің артық (қате) төленген сомаларын және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды қайтаруға бағытталған қаражат шегеріле отырып, әлеуметтік аударымдар, әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұл, инвестициялық кіріс, әлеуметтік төлемдердің артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қайтару және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген, Қорға түсетін өзге де түсімдер есебінен қалыптастырылады.

2. Қордың активтері тек қана мынадай:

1) осы Кодекске сәйкес әлеуметтік төлемдерді жүзеге асыру;

2) тізбесі мен лимиттерін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын активтерді инвестициялау үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі арқылы қаржы құралдарына орналастыру;

3) әлеуметтік аударымдардың артық (қате) төленген сомаларын және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды, сондай-ақ өзге де қате есепке жатқызылған қаражат сомаларын қайтару мақсаттары үшін пайдаланылуы мүмкін.

3. Қордың активтері:

1) кепіл нысанасы бола алмайды;

2) кредиторлардың талап етуі бойынша өндіріп алынбайды;

3) мүлікке тыйым салу немесе өзге де ауыртпалық салу нысанасы бола алмайды;

4) Қордың және үшінші тұлғалардың міндеттемелері бойынша инкассалық өкіммен өндіріп алынбайды;

5) осы Кодекстің 30-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, сенімгерлік басқаруға берілмейді;

6) мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету нысанасы бола алмайды.

29-бап. Қор активтерінің сақталуын қамтамасыз ету

1. Мемлекет Қор активтерінің сақталуына және нысаналы пайдаланылуына кепілдік береді.

2. Қор активтерінің сақталуы:

1) Қордың қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ететін, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тиісті нормалар мен лимиттерді белгілеу арқылы оның қызметін реттеу;

2) инвестициялық қызметті Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі арқылы жүзеге асыру;

3) Қордың активтерін инвестициялық басқару жөніндегі барлық операцияларды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есепке алу;

4) Қордың меншікті қаражаты мен активтерінің бөлек есебін жүргізу;

5) Қордың қызметін қамтамасыз етуге арналған шығыстарға шектеу енгізу;

6) жыл сайынғы аудит жүргізудің міндеттілігі;

7) Қордың тұрақты қаржылық есептілігі арқылы қамтамасыз етіледі. Қордың қаржылық және өзге де есептілігінің тізбесін, нысандарын, Қордың оларды ұсыну мерзімдерін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды;

8) Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қор активтерін инвестициялау үшін қаржы құралдарының тізбесі мен лимиттерін айқындауы;

9) Экономикалық саясат жөніндегі кеңес мақұлдаған инвестициялық декларацияда Қордың активтерін орналастыру кезінде әртараптандыру және тәуекелдерді азайту жөніндегі талаптарды белгілеу;

10) осы Кодекске сәйкес Қордың басшы қызметкерлеріне қойылатын талаптарды белгілеу арқылы қамтамасыз етіледі.

30-бап. Қордың активтерін басқару тәртібі

1. Қордың активтерін сенімгерлік басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Экономикалық саясат жөніндегі кеңес мақұлдаған инвестициялық декларация және Қор мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі арасында жасалатын шарт негізінде жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қордың активтерін инвестициялау үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған қаржы құралдарының тізбесі мен лимиттеріне сәйкес Қордың активтерін орналастыруды жүзеге асырады.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қордың активтерін шоғырландыру және орналастыру, инвестициялық кіріс алу жөніндегі барлық операциялардың есебін жүргізеді және жасалған шартқа сәйкес Қорға тоқсан сайын оның шоттарының және Қор активтерімен жүргізілетін инвестициялық қызметтің жай-күйі туралы есепті ұсынады.

31-бап. Қордың есепке алуы және есептілігі

1. Қор Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бухгалтерлік есепке алуды жүргізеді және Қордың меншікті қаражаты мен активтері бойынша қаржылық есептілікті бөлек-бөлек ұсынады.

2. Қор бухгалтерлік есепке алуды және есептілікті жасау кезінде пайдаланылатын құжаттардың есепке алынуы мен сақталуын қамтамасыз етуге міндетті. Сақталуға жататын негізгі құжаттардың тізбесі және оларды сақтау мерзімдері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленеді.

32-бап. Қордың аудиті

1. Қордың жылдық қаржылық есептілігінің аудитін Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына сәйкес аудит жүргізуге құқылы аудиторлық ұйымдар жүргізеді.

2. Аудиторлық есеп коммерциялық құпия болып табылмайды.

3. Қордың жылдық қаржылық есептілігіне жүргізілген міндетті аудиттің нәтижелері бойынша аудиторлық ұйым:

1) Қордың меншікті қаражаты;

2) Қордың активтері бойынша екі аудиторлық есеп жасайды.

4. Қордың жылдық қаржылық есептілігінің міндетті аудиті бойынша шығыстар Қордың меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

33-бап. Қордың басшы қызметкерлеріне қойылатын талаптар

1. Атқарушы органның бірінші басшысы мен оның орынбасарлары, бас бухгалтер Қордың басшы қызметкерлері болып танылады.

2. Қордың басшы қызметкерлеріне мынадай талаптар белгіленеді:

1) атқарушы органның бірінші басшысы мен оның орынбасарлары үшін:

білімі – жоғары кәсіби (заңгерлік, қаржылық, экономикалық);

халықты әлеуметтік қорғау саласындағы басшы лауазымдарда кемінде алты жыл жұмыс өтілі;

2) бас бухгалтер үшін:

білімі – жоғары кәсіби (қаржылық, экономикалық);

қаржы-бухгалтерлік саладағы басшы лауазымдарда кемінде бес жыл жұмыс өтілі.

3. Қордың басшы қызметкері болып мынадай:

1) мінсіз іскерлік беделі жоқ адам тағайындалмайды.

Кәсібилігін, адалдығын, алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығының болмауын, оның ішінде қаржы ұйымының, банк және (немесе) сақтандыру холдингінің басшы қызметкері лауазымын атқару және қаржы ұйымының ірі қатысушысы (ірі акционері) болу құқығынан өмір бойына айыру түріндегі қылмыстық жазаны қолдану туралы заңды күшіне енген сот үкімінің болмауын растайтын фактілердің болуы мінсіз іскерлік бедел болып табылады;

2) бұрын осы адам заңды тұлғаның бірінші басшысы, бірінші басшысының орынбасары, бас бухгалтері лауазымында болған кезеңде банкрот деп танылған немесе санацияға, консервациялауға, мәжбүрлеп таратуға ұшыраған заңды тұлғаның бірінші басшысы, бірінші басшысының орынбасары, бас бухгалтері болған;

3) заңда белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеті шектеулі деп танылған;

4) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін өзіне қатысты соттың заңды күшіне енген айыптау үкімі бар немесе сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

5) тағайындалған күнге дейін үш жыл ішінде сыбайлас жемқорлық әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жаза қолданылған адам тағайындалмайды.

Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. БІРЫҢҒАЙ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫ

34-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін ұйымдастыру

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры акционерлік қоғам нысанында құрылады, коммерциялық емес ұйым болып табылады.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының атауында "бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры" деген сөздер болуға тиіс.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының атауында "БЖЗҚ" деген аббревиатура пайдаланылып, оның атауын қысқартуға жол беріледі.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын қоспағанда, заңды тұлғалардың өз атауында "бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры" деген сөздерді қандай тілде болмасын, толық және қысқартылған түрінде пайдалануына тыйым салынады.

4. Қазақстан Республикасының Үкіметі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының жалғыз акционері болып табылады.

Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын құру, қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешім қабылдайды.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының Қазақстан Республикасының Үкіметіне тиесілі акцияларын сенімгерлік басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады.

6. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының органдары, олардың функциялары мен өкілеттіктері, олардың шешімдерді қалыптастыруы мен қабылдауының тәртібі осы Кодексте, Қазақстан Республикасының Үкіметімен, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының жарғысында және ішкі құжаттарында айқындалады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және уәкілетті мемлекеттік органның өкілдері бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының директорлар кеңесінің құрамына дауыс беру құқығымен тұрақты негізде кіреді.

7. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын тартуды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегі банктерiнде орналастырылған депозиттерге мiндеттi кепiлдiк беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған, кепілдік берілетін депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке жатқызуды және есепке алуды жүзеге асырады және зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Өзге тұлғалардың міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын тартуына, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған, кепілдік берілетін депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке жатқызуына және есепке алуына тыйым салынады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен нысаналы активтер мен нысаналы талаптарды есепке алуды, нысаналы жинақтарды нысаналы жинақтау шоттарына есепке алу мен есепке жатқызуды, нысаналы жинақтарды алушыға нысаналы жинақтау шотынан нысаналы жинақтарды алушылардың нысаналы жинақ төлемдерін есепке жатқызуға арналған банктік шоттарына нысаналы жинақтарды төлеуді, нысаналы жинақтардың қайтарылуын есепке алуды жүзеге асырады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры нысаналы жинақты алушы он сегіз жасқа толғаннан кейін он жыл ішінде пайдаланылмаған нысаналы жинақтарды алушының нысаналы жинақтарын нысаналы жинақтау шоттарынан ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотына аударады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында нысаналы жинақтары бар нысаналы талаптарға қатысушы немесе нысаналы жинақтарды алушы қайтыс болған не оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайда, мұндай нысаналы жинақтар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

8. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін жүзеге асыру қағидаларын қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.

Ескерту. 34-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

35-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының құқықтары мен міндеттері

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының:

1) ерікті зейнетақы жарналарын тартуға;

2) өз қызметі үшін комиссиялық сыйақы алуға;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен сотта зейнетақымен қамсыздандыруға байланысты мәселелер бойынша міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның, зейнетақы төлемдерін алушының мүдделерін білдіруге;

4) мүлікті жалға беруге;

5) филиалдар мен өкілдіктер ашуға;

6) меншікті активтерді инвестициялау нәтижесінде инвестициялық кіріс алуға;

7) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжатында айқындалған тәртіппен биометриялық сәйкестендіру рәсімі немесе өзге де сәйкестендіру құралдары арқылы зейнетақы қызметтерін көрсетуге;

8) зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарттарға, кастодиандық шарттарға сәйкес өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры:

1) міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын тартуға;

2) "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған, кепілдік берілетін депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке жатқызуды және есепке алуды жүзеге асыруға;

3) зейнетақы төлемдерін алушыларға және (немесе) уәкілетті операторға Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға;

4) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен зейнетақы жинақтарын, оның ішінде инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы жинақтарын және төлемдерді жеке есепке алуды жүзеге асыруға;

5) өз атына жеке зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаға осы Кодекстің 55-бабында көзделген ережелерді ескере отырып:

оның ішінде осы Кодекстің 262-бабы 5-тармағының ережелерін ескере отырып, оның сұрау салуы бойынша бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке зейнетақы шоты ашылған күннен бастап кез келген сұрау салынатын күнге зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы;

міндетті зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтарының біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру үшін қолжетімді сомасы туралы;

міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтарының инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру үшін қолжетімді сомасы туралы ақпаратты ақы алмай беруге міндетті.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының көрсетілген зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпаратты беру тәсілі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжаттарында айқындалады;

6) зейнетақы төлемдерін есепке алу, аудару, қайтару, тоқтату мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Мемлекеттік корпорациямен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға;

7) біржолғы зейнетақы төлемдерін есепке алу, аудару, төлеу және қайтару мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен уәкілетті оператормен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға;

8) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мен депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым арасында жасалған келісімде белгіленген тәртіппен депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйыммен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға;

9) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде зейнетақы активтері есебінен қалыптасқан бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық портфелінің құрылымы туралы мәліметтерді өзінің интернет-ресурсында жариялауға;

10) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен және көлемде инвестициялық портфельді басқарушылар туралы ақпаратты, оның ішінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарттар жасасқан инвестициялық портфельді басқарушылардың тізбесін ашуға;

11) жыл сайын келесі қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заң ресми жарияланғаннан кейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей, алдағы жылға есептелген және қолданыста болатын зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шектерін кемінде екі баспасөз басылымында қазақ және орыс тілдерінде, сондай-ақ өзінің интернет-ресурсында жариялау арқылы бұқаралық ақпарат құралдарында орналастыруға;

12) міндетті зейнетақы жарналарының салымшыларына, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаларға (зейнетақы төлемдерін алушыларға) зейнетақы жүйесінің жұмыс істеуі және инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызмет мәселелері бойынша өтеусіз консультациялық қызметтер көрсетуге;

13) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

14) осы Кодекстің нормаларын бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болуға;

15) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) зейнетақы жинақтарын осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен сақтандыру ұйымына аударуға;

16) осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беруге;

17) осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруынан Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруына аударуды жүзеге асыруға;

18) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт жасасуға;

19) инвестициялық портфельді басқарушымен зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт, сондай-ақ инвестициялық портфельді басқарушымен және кастодиан-банкпен кастодиандық шарт жасасуға;

20) өзі үшін ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) ерікті зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтарын осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына аударуға;

21) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде қаржылық есептілік пен аудиторлық есепті, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен өзге де есептілік пен өзінің қызметі туралы ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға және өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті. Бұл ретте бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жарналар бойынша кірістерге берілетін кепілдіктер немесе уәделер қамтылған ақпаратты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынған өзге де мәліметтерді жариялауға жол берілмейді;

22) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңестің қарауы үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметі туралы жыл сайынғы есепті ұсынуға;

23) міндетті зейнетақы жарналарының барлық салымшыларына, өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаларға (зейнетақы төлемдерін алушыларға) тең жағдайларды қамтамасыз етуге;

24) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және мерзімдерде сақтандыру жөніндегі дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйыммен зейнетақы аннуитеті шарттары бойынша деректер алмасуды жүзеге асыруға;

25) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен сақтандыру жөніндегі дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйыммен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға;

26) өз қызметінде сертификатталған жабдық мен бағдарламалық қамтылымды пайдалануға;

27) ақпаратты сақтауға арналған резервтік орталығы болуына;

28) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры өз қызметінде пайдаланатын ақпараттық, коммуникациялық жүйелер мен технологияларды қоса алғанда, бағдарламалық-техникалық қамтылымға кемінде үш жылда бір рет аудит жүргізуге;

29) өз атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаға ақы алмай жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары туралы ақпарат беруге;

30) "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өзге де міндеттерді жүзеге асыруға міндетті.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының көрсетілген ақпаратты беру тәсілі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжаттарында айқындалады.

3. Міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың (зейнетақы төлемдерін алушылардың) құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының:

1) осы Кодексте көзделген қызмет түрлерін қоспағанда, өзге де кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруына;

2) зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделмеген мақсаттарға пайдалануына;

3) республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 100 еселенген мөлшерінен аспайтын сомада өзінің жұмыскерлеріне берілетін қаржылай көмекті қоспағанда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының меншікті активтері есебінен өтеусіз негізде қаржылай көмек беруіне;

4) ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар нарықтарында қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу кезінде маржалық немесе өзге де қамтамасыз етуді енгізу жағдайларын қоспағанда, зейнетақы активтерін кепілге беруіне;

5) ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар нарығында қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу кезінде маржалық немесе өзге де қамтамасыз етуді енгізу, сондай-ақ тендерлерге және (немесе) конкурстарға қатысу кезінде қамтамасыз етуді енгізу жағдайларын қоспағанда, меншікті активтерді кепілге беруіне;

6) акциялардан басқа бағалы қағаздарды шығаруына;

7) қарыз қаражатын тартуына;

8) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарын сатып алуды, сондай-ақ қамтамасыз ету аясында бағалы қағаздармен қарыз беру жөніндегі операцияларды жүзеге асыруды қоспағанда, кез келген тәсілдермен қарыздарды беруіне;

9) кез келген түрдегі кепілгерліктер мен кепілдіктерді беруіне;

10) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры еңбек шартын жасамаған не Ұлттық пошта операторымен шарт жасаспаған адамдарды осы баптың 2-тармағының 12) тармақшасында көрсетілген міндеттерді орындау үшін тартуына;

11) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, заңды тұлғаларды құруына және олардың қызметіне қатысуына тыйым салынады.

Осы тармақтың талаптары зейнетақы активтері және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының меншікті активтері есебінен жүзеге асырылатын бағалы қағаздармен "репо" операцияларына қолданылмайды.

Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

36-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін басқару тәртібі. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясы

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін сенімгерлік басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры арасында жасалатын сенімгерлік басқару туралы шарттың негізінде жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін тізбесін әзірлейді, сондай-ақ бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясын әзірлейді және бекітеді.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі активтерді инвестициялық басқаруға арналған шартқа және осы Кодекске сәйкес өзіне сеніп тапсырылған зейнетақы активтерін басқаруға қажетті әрекеттер жасауды басқа тұлғаға тапсыра алады. Бұл ретте сенімгерлік басқарушы өзі таңдап алған сенім білдірілген тұлғаның әрекеті үшін оны өзі жасағандай түрде жауап береді.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңестің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін басқару бөлігіндегі функциялары:

1) басқару тиімділігін арттыру жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдау;

2) инвестициялау бағыттары бойынша ұсыныстарды қарау және тұжырымдау;

3) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесін айқындау бойынша ұсыныстарды тұжырымдау;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметі туралы жыл сайынғы есепті қарау болып табылады.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарының тізбесі ескеріле отырып жасалады.

37-бап. Инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтерін басқару, сондай-ақ инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтерін сақтау және есепке алу тәртібі

1. Инвестициялық портфельді басқарушының зейнетақы активтерін сенімгерлік басқаруы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мен инвестициялық портфельді басқарушының арасында жасалған зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт (бұдан әрі – зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт) негізінде жүзеге асырылады.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры инвестициялық портфельді басқарушымен зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт жасасады және зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт жасасқаннан кейін бір жұмыс күні ішінде осы Кодекстің 35-бабы 2-тармағының 10) тармақшасына сәйкес осындай инвестициялық портфельді басқарушы туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

3. Зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарттың үлгілік нысаны қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

Осы баптың 11-тармағында көрсетілген зейнетақы активтері кастодиан-банктегі шоттарға келіп түскен күннен бастап зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт күшіне енеді.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісіне сәйкес есептелген, инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең аз мәні арасында теріс айырма пайда болған жағдайда, инвестициялық портфельді басқарушы кейіннен осы соманы өтеу жүргізілетін жылдың алдындағы жылдың соңындағы жағдай бойынша зейнетақы жинақтары осы инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруында болған міндетті зейнетақы жарналарының салымшыларына, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаларға аудару үшін осы теріс айырманы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде меншікті капитал есебінен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына өтейді.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына беруді мынадай шарттар бір мезгілде орындалған кезде:

1) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжаттарында белгіленген нысан бойынша және құжаттарды қоса бере отырып, инвестициялық портфельді басқарушыны таңдауы (өзгертуі) туралы жазбаша өтініші болған;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, инвестициялық портфельді басқарушы және кастодиан-банк арасында жасалған зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт, сондай-ақ кастодиандық шарт болған;

3) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына берілуге жататын зейнетақы жинақтары:

міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның инвестициялық портфельді басқарушыны таңдауы (өзгертуі) туралы өтініші келіп түскен күнге осы тұлғаның жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтары сомасының елу пайызынан аспаған кезде жүзеге асырылады.

Инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына одан кейін беру кезінде зейнетақы жинақтарының көлемі инвестициялық портфельді басқарушының инвестициялық кірісі ескеріле отырып, бұрын берілген зейнетақы жинақтары есепке алынып айқындалады (өтініш беру зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына берген күннен бастап жылына бір реттен жиілетпей жүргізіледі);

не

сақтандыру ұйымымен жасалған зейнетақы аннуитеті шарты болған жағдайда олардың жеке зейнетақы шоттарындағы міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтарының мөлшерінен аспаған;

4) инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беруге жататын ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотында бар зейнетақы жинақтарынан аспаған;

5) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның өтінішінде көрсетілген инвестициялық портфельді басқарушы қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген талаптарға сәйкес келген кезде жүзеге асырылады.

6. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беруді осы баптың 5-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген өтініш келіп түскен күннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде, осы баптың 5-тармағының 3) және 4) тармақшаларында белгіленген шектеулерді ескере отырып, осы өтініште көрсетілген зейнетақы жинақтарының сомасына сәйкес келетін сомада жүзеге асырады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген шарттар орындалмаған және (немесе) толық емес құжаттар топтамасы ұсынылған жағдайларда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры осы баптың 5-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген өтініш келіп түскен күннен кейін бес жұмыс күні ішінде зейнетақы активтерін инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына беруден бас тартады.

7. Инвестициялық портфельді басқарушы өзінің сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтерін басқа тұлғаға сенімгерлік басқаруға беруге құқылы емес.

8. Зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт:

1) инвестициялық портфельді басқарушы қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген мерзімде қадағалап ден қою шараларын қолданудың негіздерін жоймаған жағдайда;

2) инвестициялық портфельді басқарушы осы Кодекстің 15-бабының 7) тармақшасына сәйкес зейнетақы активтерін басқаруды жүзеге асыру үшін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда (инвестициялық портфельді басқарушы зейнетақы активтерін басқаруды жүзеге асыру үшін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның талаптарына сәйкес келетін инвестициялық портфельді басқарушылар тізілімінен шығарылған жағдайда);

3) инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруында зейнетақы активтері мен олар жөніндегі міндеттемелер болмаған жағдайда, оның бастамасы бойынша;

4) инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтерін сақтауды және есепке алуды жүзеге асыратын кастодиан-банк лицензиясының қолданылуы тоқтатыла тұрған не одан айырылған және кастодиан-банктің лицензиясының қолданылуы тоқтатыла тұрған не ол одан айырылған күннен кейін күнтізбелік он күн ішінде басқа кастодиан-банкпен жаңа кастодиандық шарт жасалмаған жағдайда бұзылады.

9. Зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт бұзылған кезде инвестициялық портфельді басқарушы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруына беру жөніндегі рәсімдерді жүзеге асырады.

10. Инвестициялық портфельді басқарушыға осы Кодекске қайшы келмейтін бөлігінде Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы заңнамасының нормалары қолданылады.

11. Инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтері инвестициялық портфельді басқарушы таңдайтын кастодиан-банктегі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының шоттарында сақталады және есепке алынады.

Бір инвестициялық портфельді басқарушыға инвестициялық басқаруға берілген зейнетақы активтерін сақтауды және есепке алуды бір кастодиан-банк жүзеге асыруға тиіс.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, инвестициялық портфельді басқарушы мен кастодиан-банк арасында жасалған кастодиандық шарттың үлгілік нысаны қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

Инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтерін сақтау және есепке алу ерекшеліктері Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы заңнамасында белгіленеді.

12. Инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы активтері есебінен алуға рұқсат етілген қаржылық құралдардың тізбесін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.

38-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен жасалатын салымшының (алушының) міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар және шартты зейнетақы шоттары

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының және міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың (зейнетақы төлемдерін алушылардың) құқықтарын, міндеттерін, жауапкершілігін және өзге де құқықтық қатынастарын белгілейтін, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар қосылу шарттары болып табылады, оларды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры осы Кодекстің негізінде әзірлейді, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжатымен бекітіледі және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының интернет-ресурсында орналастырылады.

2. Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке зейнетақы шотын ашу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын немесе өсімпұлды аудару кезінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына агенттер ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері негізінде жүзеге асырылады.

Бұл ретте бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген функцияларын іске асыруға қажетті жеке тұлғаның азаматтығы, мәртебесі, әрекетке қабілеттілігі, жеке басын куәландыратын қолданыстағы құжаттың деректемелері, Қазақстан Республикасында тұрғылықты жері бойынша тіркелуі, "электрондық үкімет" веб-порталында тіркелген ұялы байланыстың абоненттік құрылғысының телефон нөмірі туралы мәліметтерді және болған жағдайда, ол туралы өзге де мәліметтерді бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мемлекеттік органдардың тиісті ақпараттық жүйелерінен алады.

Міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы, агент және өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін ашылған жеке зейнетақы шотына міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары немесе өсімпұл есепке жазылған күннен бастап міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі. Бұл ретте міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылу үшін кәмелетке толмаған адамның заңды өкілінің келісімі талап етілмейді.

3. Жеке тұлғаның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін ашылған жеке зейнетақы шоты болған жағдайда, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотын қайтадан ашу жүзеге асырылмайды.

Бұл ретте жеке тұлғаның пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеген агент міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есепке алу үшін бұрын ашылған жеке зейнетақы шотына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары немесе өсімпұл есепке жазылған күннен бастап міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

4. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есепке алу үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында шартты зейнетақы шоттарын ашу бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі қағидаларында белгіленген тәртіппен жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын аудару кезінде агент бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына ұсынатын жеке тұлғалар тізімінің негізінде жүзеге асырылады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке тұлғаның атына ашылған шартты зейнетақы шоты болған жағдайда, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары бұрын ашылған шартты зейнетақы шотына аударылады.

39-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін сақтау және есепке алу

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры арасында жасалатын кастодиандық шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі шоттарда сақталады және есепке алынады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін есепке алу және сақтау мақсатында шетелдік кастодиандарда шоттар ашуға құқылы.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерінің нысаналы орналастырылуын бақылауды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен зейнетақы активтерін шоғырландыру, оларды орналастыру, инвестициялық кіріс алу жөніндегі барлық операциялардың есебін жүргізеді және ай сайын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына оның шоттарының жай-күйі туралы хабарлайды.

40-бап. Міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін міндетті зейнетақы жарналары енгізілген, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың, зейнетақы төлемдерін алушылардың және агенттердің құқықтары мен міндеттері

1. Міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін алушылардың:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының интернет-ресурсындағы және (немесе) "электрондық үкімет" веб-порталындағы жеке кабинеті арқылы, сондай-ақ Кодекстің 55-бабында және 262-бабының 5-тармағында көзделген ережелерді ескере отырып, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жеке жүгінген кезде жеке зейнетақы шоты ашылған күннен бастап кез келген сұрату күніне өзінің зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпаратты ақы төлемей алуға, сондай-ақ бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпарат алу тәсілін өзгертуге;

2) біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру үшін қолжетімді міндетті зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтары туралы ақпарат алуға;

3) инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру үшін қолжетімді зейнетақы жинақтарының сомасы туралы ақпарат алуға;

4) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары туралы ақпарат алуға;

5) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

6) зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін алуға;

7) өзінің зейнетақы жинақтарын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өсиет етуге;

8) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына осы Кодекстің 37-бабы 5-тармағының 3) тармақшасында көзделген сомада зейнетақы жинақтарын сенімгерлік басқаруға беру үшін инвестициялық портфельді басқарушыны таңдау туралы өтінішті беруге;

9) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына өзінің зейнетақы жинақтарын бір инвестициялық портфельді басқарушыдан басқа инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру үшін инвестициялық портфельді басқарушыны өзгерту туралы өтініш беруге (зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға берген күннен бастап бір жылдан кейін);

10) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруындағы зейнетақы жинақтарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне сенімгерлік басқаруға қайтаруға өтініш беруге құқығы бар (зейнетақы жинақтары инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға берілген күннен бастап бір жылдан кейін).

Егер зейнетақы жинақтары инвестициялық портфельді басқарушыны таңдау туралы өтінішке сәйкес сол бір инвестициялық портфельді басқарушыға бірнеше рет сенімгерлік басқаруға аударылған болса, онда зейнетақы жинақтарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне сенімгерлік басқаруға қайтару зейнетақы жинақтарын сенімгерлік басқаруға бастапқы берген күннен бастап бір жылдан кейін жүзеге асырылады;

11) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан инвестициялық портфельді басқарушылар туралы ақпаратты және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжаттарында көзделген өзге де ақпаратты алуға;

12) өзінің зейнетақы жинақтары есебінен сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасуға;

13) ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтарының нақты сомасынан аспайтын сомада ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беру үшін оны таңдау туралы өтінішті бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына беруге;

14) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Міндетті зейнетақы жарналарының салымшылары, өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген жеке тұлғалар және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін алушылар:

1) зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру кезінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттемелерін орындауына әсер ететін барлық өзгерістер болған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе Мемлекеттік корпорацияға осындай өзгерістер туралы хабарлауға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де міндеттемелерді орындауға міндетті.

3. Өзі үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғада осы Кодекстің 222-бабының 1-тармағында көзделген шарттар болмаған кезде шартты зейнетақы шотында есепке алынатын қаражат осы Кодекстің 57-бабының 4-тармағына сәйкес қалыптастырылған резервтік қорларға жіберіледі.

4. Агенттердің Мемлекеттік корпорациядан жұмыскерде жеке зейнетақы шотының бар екендігі туралы растауды Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен алуға құқығы бар.

5. Агенттер:

1) міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын уақтылы есептеуге, ұстап қалуға (есептеуге) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төлеуге;

2) пайдасына міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өндіріп алынатын жеке тұлғалардың тізімдерін осы Кодекстің 255-бабының 5-тармағында белгіленген мерзімдерде мемлекеттік кіріс органдарына ұсынуға міндетті.

Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді – осы Кодекстің 263-бабымен (01.01.2024 бастап қолданыста енгізіледі).

41-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен жасалатын ерікті зейнетақы жарналары салымшысының (зейнетақы төлемдерін алушының) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт

1. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының және ерікті зейнетақы жарналары салымшыларының (зейнетақы төлемдерін алушылардың) құқықтарын, міндеттерін, жауапкершілігін және өзге де құқықтық қатынастарын белгілейді.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартты жасасу тәртібі және оның үлгілік нысаны қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотын ашу қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ерікті зейнетақы жарналарын аудару кезінде агенттер бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері негізінде жүзеге асырылады.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотын ашу қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ерікті зейнетақы жарналарын аудару кезінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жеке тұлғадан өз пайдасына немесе үшінші тұлғаның пайдасына түскен бастапқы жарнаның негізінде жүзеге асырылады.

4. Ерікті зейнетақы жарналарының салымшысы (зейнетақы төлемдерін алушы) ерікті зейнетақы жарнасының сомасы келіп түскен күннен бастап ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылған болып есептеледі.

Бұл ретте ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа қосылу үшін кәмелетке толмаған адамның заңды өкілінің келісімі талап етілмейді.

5. Депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына салымшының (алушының) кепілдік берілетін депозиті бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасын аударған жағдайда, ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мен депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым арасында жасалған келісімде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым ұсынған кепілдік берілетін депозиттер бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомалары бар салымшылардың (алушылардың) тізімі негізінде жасалады.

6-тарау. ЕРІКТІ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ

42-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін ұйымдастыру

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры акционерлік қоғам нысанында құрылады.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры қызметті қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган берген ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензия негізінде жүзеге асырады және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта белгіленген тәртіппен және талаптарда ерікті зейнетақы жарналарын тартады.

2. Қазақстан Республикасының резидент-жеке тұлғалары, заңды тұлғалар ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының құрылтайшылары және (немесе) акционерлері бола алады.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының құрылтайшысы немесе акционері бола алмайды.

3. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының атауы "ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры" деген сөздерді қамтуға тиіс.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының атауында "ЕЖЗҚ" деген аббревиатура пайдаланылып, оның атауын қысқартуға жол беріледі.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қоспағанда, заңды тұлғалардың өз атауында "ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры" деген сөздерді қандай тілде болмасын, толық және қысқартылған түрінде пайдалануына тыйым салынады.

4. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін жүзеге асыру қағидаларын қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.

43-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының құқықтары мен міндеттері

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары:

1) ерікті зейнетақы жарналарын тартуға;

2) өзінің қызметі үшін комиссиялық сыйақы алуға;

3) салымшының (алушының) жазбаша жүгінуі бойынша сотта зейнетақымен қамсыздандыруға байланысты мәселелер бойынша оның мүддесін Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен білдіруге;

4) меншікті мүлкін жалға беруге;

5) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен жасалған активтерді инвестициялық басқаруға арналған шартқа сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін басқаруға;

6) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган беретін лицензия негізінде бағалы қағаздар нарығында номиналды ұстаушы ретінде клиенттердің шоттарын жүргізу құқығынсыз брокерлік және (немесе) дилерлік қызметті өзі дербес жүзеге асыруға;

7) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының ішкі құжатында айқындалған тәртіппен биометриялық сәйкестендіру рәсімі арқылы зейнетақы қызметтерін көрсетуге;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасына және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттың талаптарына сәйкес өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

2. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары:

1) алушыларға ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта белгіленген тәртіппен зейнетақы төлемдерін жүргізуге;

2) зейнетақы жинақтары мен төлемдерін жеке есепке алуды жүзеге асыруға;

3) салымшыға (алушыға) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта көзделген тәртіппен оның зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпарат беруге және осы Кодекстің 55-бабында көзделген ережелерді ескере отырып, оның зейнетақы жинақтары туралы ақпаратқа қол жеткізуінің электрондық және өзге де тәсілдерін қамтамасыз етуге міндетті.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпаратты беру тәсілі салымшымен (алушымен) келісу бойынша айқындалады;

4) салымшыларға (алушыларға), сондай-ақ ерікті жинақтаушы зейнетақы қорымен ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасасуға ниеттенген адамдарға жинақтаушы зейнетақы жүйесінің жұмыс істеуі және инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызмет мәселелері бойынша өтеусіз консультациялық қызметтер көрсетуге;

5) салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

6) Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру саласындағы заңнамасын және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттың талаптарын бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жауапты болуға;

7) осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарын басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына немесе бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе сақтандыру ұйымына аударуға;

8) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде қаржылық есептілік пен аудиторлық есепті, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен өзге де есептілік пен өзінің қызметі туралы ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға және өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті. Бұл ретте ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына жарналар бойынша кірістерге берілетін кепілдіктер немесе уәделер қамтылған ақпаратты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынған өзге де мәліметтерді жариялауға жол берілмейді;

9) Қазақстан Республикасының заңнамасына және ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттың талаптарына сай өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

3. Салымшылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының:

1) салдарынан Қазақстан Республикасының заңнамасында немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясында белгіленген талаптар бұзылатын мәмілелерді жасасуына;

2) осы бапта белгіленген қызмет түрлерін қоспағанда, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруына;

3) зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделмеген мақсаттарға пайдалануына;

4) зейнетақы активтерін иеліктен өтеусіз шығару бойынша инвестициялық шешімдерді қабылдауына;

5) зейнетақы портфелін басқару жөніндегі қызметке байланысты емес өзінің міндеттемелерін немесе үшінші тұлғалардың міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету үшін зейнетақы активтерін пайдалануына;

6) өзіне тиесілі активтерді зейнетақы активтерінің құрамына сатуына (беруіне);

7) активтерді кредитке сатуына;

8) инвестициялық декларацияға сәйкес сауда-саттықты ұйымдастырушылардың сауда жүйелерінде қаржы құралдарымен мәмілелер жасасу жағдайларын қоспағанда, зейнетақы активтері есебінен қайтарылуға жататын ақшаны немесе өзге де мүлікті қарыз шарттарының талаптарымен алуына;

9) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартқа және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясына сәйкес шығыстарды өтеу және сыйақы алу жағдайларын қоспағанда, өзі басқаратын зейнетақы активтерін сатып алуына;

10) жарнамада және бұқаралық ақпарат құралдарында ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерінің бір жылға жетпейтін кезең ішіндегі кірістілігі туралы ақпаратты көрсетуіне;

11) зейнетақы активтерін және (немесе) меншікті активтерді кепілге беруіне;

12) акциялардан басқа, бағалы қағаздарды шығаруына;

13) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының борыштық бағалы қағаздарды сатып алуын қоспағанда, кез келген тәсілмен қарыз беруіне тыйым салынады.

4. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қаржылық орнықтылығын және төлем қабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатында сақталуы міндетті пруденциялық нормативтер белгіленеді. Пруденциялық нормативтердің тізбесі, олардың нормативтік мәндері, есептеу әдістемесі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының пруденциялық нормативтерді орындауы туралы есептіліктің тізбесі, нысандары, оны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсыну мерзімдері мен тәртібі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органмен келісу бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

44-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы қағидалары мен инвестициялық декларациясы

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы қағидаларында:

1) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттарды өзгерту және тоқтату тәртібі;

2) зейнетақы жарналары мен төлемдерін жүзеге асыру тәртібі мен шарттары;

3) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының салымшылар (алушылар) алдындағы міндеттемелері бойынша жауапкершілігі;

4) зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы хабарлау тәртібі;

5) салымшыларға (алушыларға) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының және кастодиан-банктің акционерлері туралы мәліметтер ұсыну;

6) ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры мен салымшылар (алушылар) арасындағы құқықтық қатынастардың өзге де ерекшеліктері қамтылады.

2. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры ерікті зейнетақы жарналарының есебінен зейнетақы активтерін инвестициялауды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісіне және инвестициялық декларацияға сәйкес өзі дербес жүзеге асырады.

3. Зейнетақы қағидаларын және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясын, сондай-ақ оларға өзгерістер мен толықтыруларды ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басқарушы органы бекітеді.

45-бап. Салымшы (алушы) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорымен жасайтын ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры мен салымшы (алушы) арасында ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы үлгілік шартқа сәйкес жазбаша нысанда жасалады.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартты жасасу тәртібі және оның үлгілік нысаны қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

46-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін кастодиан-банкте сақтау және есепке алу

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтері кастодиандық шартқа сәйкес ерікті жинақтаушы зейнетақы қорымен үлестес емес кастодиан-банктің шоттарында сақталады және есепке алынады.

2. Кастодиандық шарт кастодиан-банк пен ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры арасында жасалады.

3. Кастодиандық шарттың үлгілік нысанын қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

4. Кастодиан-банк ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерінің нысаналы орналастырылуын бақылауды жүзеге асырады және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органды, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын және мәміле қор биржасының сауда жүйесінде жасалса, қор биржасын жасалған мәміленің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келмейтіні туралы дереу хабардар етуге міндетті.

5. Кастодиан-банк зейнетақы активтерін шоғырландыру, оларды орналастыру, инвестициялық кіріс алу жөніндегі барлық операцияларды есепке алуды жүргізеді және ай сайын ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына оның шоттарының жай-күйі туралы хабарлайды.

6. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының бір кастодиан-банкi болуға тиіс.

7. Кастодиандық шарт ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры атқарушы органының тиісті шешімі негізінде шартты бұзудың белгіленген күніне дейін күнтізбелік жиырма күн ішінде кастодиан-банкті хабардар ете отырып және зейнетақы активтерін жаңа кастодиан-банкке беру рәсімін аяқтай отырып, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының талабы бойынша біржақты тәртіппен бұзылады.

8. Жаңа кастодиан-банкпен кастодиандық шарт жасасқан кезден бастап күнтізбелік отыз күн ішінде ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры бұл туралы екі баспасөз басылымында және өзінің интернет-ресурсында қазақ және орыс тілдерінде тиісті жарияланымдар жасау арқылы өзінің салымшылары мен агенттерін хабардар етеді.

9. Кастодиандық шарт бұзылған кезден бастап алты айға дейінгі мерзімге ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры, бұрынғы және жаңа кастодиан-банктер арасында бұрынғы кастодиан-банктің оған келіп түсетін зейнетақы жарналарын жаңа кастодиан-банкке аударуы туралы тиісті шарт жасалады.

47-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыру

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыру акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның рұқсатымен қосылу нысанында жүзеге асырылады. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыруды жүргізуге рұқсат беру шарттары мен тәртібі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Мемлекеттің, ұлттық әл-ауқат қорының және (немесе) уәкілетті органның қатысуымен ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыруды жүргізу ерекшеліктері қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

2. Қайта ұйымдастырылған ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры өзіне басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қосып алған ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының лицензиясы негізінде ерікті зейнетақы жарналарын тартуға және зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға құқылы.

3. Қосылатын ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бойынша зейнетақы активтері мен міндеттемелері қайта ұйымдастырылған ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен берілуге жатады.

48-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыруға рұқсат беруден бас тарту

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын қайта ұйымдастыруға рұқсат беруден бас тартуы мынадай негіздердің кез келгені:

1) ұйғарылып отырған қайта ұйымдастырудың нәтижесінде салымшылардың (алушылардың) мүдделерінің бұзылуы;

2) ұйғарылып отырған қайта ұйымдастырудың нәтижесінде Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасы талаптарының бұзылуы;

3) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның қайта ұйымдастыруға рұқсатын алу үшін ұсынылған құжаттардың Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмеуі бойынша жүргізіледі.

49-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын тарату

1. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры:

1) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның өзі белгілеген тәртіппен берген рұқсаты болған кезде ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының акционерлері жалпы жиналысының шешімі бойынша;

2) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда соттың шешімі бойынша таратылады.

2. Ерікті түрде немесе мәжбүрлеп таратуды жүргізу, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бойынша зейнетақы активтері мен міндеттемелерін беру қағидалары қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісімен бекітіледі.

50-бап. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын ерікті түрде таратуға рұқсат беруден бас тарту

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын ерікті түрде таратуға рұқсат беруден бас тартуы мынадай негіздердің кез келгені:

1) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның таратуға рұқсатын алу үшін ұсынылған құжаттардың Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмеуі;

2) лицензияланатын қызмет түрлері бойынша міндеттемелердің және қолданыстағы шарттардың болуы;

3) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының барлық кредиторларының талаптарын қанағаттандыру үшін қаражатының жеткіліксіздігі бойынша жүргізіледі.

51-бап. Ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензияның қолданысын тоқтатудың ерекшеліктері

1. Ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензиядан айырылған жағдайда, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры салымшылардың (алушылардың) ерікті зейнетақы жинақтарын қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударуды жүзеге асырады.

2. Ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензияны ерікті түрде қайтару ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының өтініші негізінде жүзеге асырылады және ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры осы қызмет түрі бойынша барлық міндеттемелерін орындағаннан кейін ғана жүргізіледі.

3. Ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензияны ерікті түрде қайтару, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бойынша зейнетақы активтері мен міндеттемелерді беру қағидалары қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

7-тарау. БІРЫҢҒАЙ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫНЫҢ ЖӘНЕ ЕРІКТІ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ТӘРТІБІ

52-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтері

1. Міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері комиссиялық сыйақы шегеріле отырып, зейнетақы жарналарын, инвестициялық кірісті, өсiмпұл және залалдардың өтемі ретінде түскен қаражатты қамтиды.

2. Жеке және заңды тұлғалардың міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтеріне деген құқықтары осы Кодексте көзделген заттық құқықтар қатарына жатады.

3. Міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың, зейнетақы төлемдерін алушылардың, Мемлекеттік корпорацияның, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, кастодиан-банктің және өзіне зейнетақы активтері осы Кодекстің 36-бабының 3-тармағына және 37-бабына сәйкес активтерді инвестициялық басқаруға арналған шарт негізінде берілген тұлғалардың борыштары бойынша міндетті зейнетақы жарналарына, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарына, өсімпұлдарға, зейнетақы активтеріне және зейнетақы жинақтарына тыйым салуға немесе өндіріп алуды қолдануға, оның ішінде санамаланған субъектілер таратылған және (немесе) банкрот болған жағдайларда, жол берілмейді.

4. Міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері тек қана:

1) тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін қаржы құралдарына орналастыруға;

2) осы Кодекстің 37-бабына сәйкес инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға берілген зейнетақы активтері есебінен сатып алуға рұқсат етілген қаржы құралдарына орналастыруға;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін, оның ішінде біржолғы зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға;

4) зейнетақы жинақтарын осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру ұйымына ауыстыруға;

5) зейнетақы активтерін осы Кодекстің 37-бабына сәйкес инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға беруге;

6) ерікті зейнетақы жарналары есебінен құралатын зейнетақы жинақтарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, сондай-ақ бір ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына ауыстыруға;

7) қате есепке жатқызылған зейнетақы жарналарын және өзге де қате есепке жатқызылған ақшаны қайтаруға;

8) осы Кодексте белгіленген жағдайларда және мөлшерде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне, инвестициялық портфельді басқарушыға комиссиялық сыйақы төлеуге;

9) "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ұсынылған депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйымның хабарламасы негізінде өзі үшін ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) жеке зейнетақы шотынан кепілді өтемнің талап етілмеген сомасын қайтаруға;

10) брокерлік комиссияларды, биржалық алымдарды және ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар нарықтарында қаржы құралдарын сатып алуға немесе сатуға байланысты өзге де шығыстарды төлеуге пайдаланылады.

53-бап. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері

1. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері комиссиялық сыйақы шегеріле отырып, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, инвестициялық кірісті, өсiмпұл және залалдардың өтемі ретінде түскен қаражатты қамтиды.

2. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері агенттің және (немесе) өзі үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары төленген жеке тұлғаның меншігі болып табылмайды.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, өз атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның, Мемлекеттік корпорацияның, кастодиан-банктің және инвестициялық портфельді басқарушының борыштары бойынша жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарына, өсімпұлдарға, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтеріне тыйым салуға немесе оларға өндіріп алуды қолдануға, оның ішінде санамаланған субъектілер таратылған және (немесе) банкрот болған жағдайларда, жол берілмейді.

4. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері тек қана мынадай мақсаттарға:

1) тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясында айқындалатын қаржы құралдарына орналастыруға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға;

3) осы Кодексте белгіленген жағдайларда және мөлшерде инвестициялық кірістен комиссиялық сыйақы төлеуге;

4) қате есепке жатқызылған жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын қайтаруға пайдаланылады.

54-бап. Есеп айырысулары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының меншікті қаражаты және (немесе) зейнетақы активтері есебінен жүзеге асырылатын бас қаржылық келісім

Осы Кодекстің 51-бабы 1-тармағының, 62-бабының ережелері есеп айырысулары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының меншікті қаражаты және (немесе) зейнетақы активтері есебінен жүзеге асырылатын бас қаржылық келісім шеңберіндегі мәміле (мәмілелер) бойынша талаптарды есепке жатқызуға және (немесе) тарату неттингіне қатысты қолданылмайды.

Бас қаржылық келісімнің тараптары бас қаржылық келісімнің шеңберіндегі мәміле (мәмілелер) бойынша талаптарды есепке жатқызуды және (немесе) тарату неттингін бас қаржылық келісімде айқындалған тәртіппен және жағдайларда жүзеге асырады (қолданады).

Бас қаржылық келісімде айқындалған тәртіппен және жағдайларда жүзеге асырылған (қолданылған) талаптарды есепке жатқызу және (немесе) тарату неттингі нәтижесінде туындаған (есептелген) нетто-талап осы Кодексте және Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген кредиторлармен есеп айырысу қағидаларына сәйкес жалпы негіздерде қанағаттандырылады.

55-бап. Зейнетақы жинақтарының құпиясы

1. Зейнетақы жинақтарының құпиясы салымшылардың (алушылардың) жеке зейнетақы шоттарындағы ақша қалдықтары туралы және оның қозғалысы туралы мәліметтерді қамтиды.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары және Мемлекеттік корпорация зейнетақы жинақтарының құпиялығына кепілдік береді.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының, Мемлекеттік корпорацияның лауазымды адамдары, жұмыскерлері және өздерінің қызметтік және функционалдық міндеттерін жүзеге асыруға байланысты зейнетақы жинақтарының құпиясын құрайтын мәліметтерге қолжетімділік алған өзге де адамдар, осы баптың 3 және 4-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, зейнетақы жинақтарының құпиясын құрайтын мәліметтерді жария етуге құқылы емес және оларды жария еткені үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган арасында зейнетақы жинақтарының құпиясын құрайтын ақпарат, оның ішінде мәліметтер алмасуды жүзеге асыру зейнетақы жинақтарының құпиясын жария ету болып табылмайды.

Мемлекеттік органның лауазымды адамының немесе ұйымда басқарушылық функцияларды орындайтын адамның қылмыстық қудалау органына қылмыстық құқық бұзушылық туралы хабар жіберілген кезде растау құжаттары мен материалдары ретінде зейнетақы жинақтарының құпиясын қамтитын құжаттар мен мәліметтерді ұсынуы зейнетақы жинақтарының құпиясын жария ету болып табылмайды.

3. Зейнетақы жинақтарының құпиясы міндетті зейнетақы жарналарының салымшысына, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаға, зейнетақы төлемдерін алушыға, міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның, зейнетақы төлемдерін алушының Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес ресімделген жазбаша келісімінің негізінде кез келген үшінші тұлғаға ашылуы мүмкін.

4. Жеке зейнетақы шоттарындағы ақша қалдықтары мен оның қозғалысы туралы анықтамалар:

1) сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарына – олардың іс жүргізуінде жатқан қылмыстық істер бойынша;

2) соттарға – сот ұйғарымының негізінде олардың іс жүргізуінде жатқан істер бойынша;

3) сот орындаушыларына – прокурор санкциялаған сот орындаушысының қаулысы негізінде олардың іс жүргізуінде жатқан атқарушылық құжаттар бойынша;

4) мемлекеттік кіріс органдарына – міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеуге, ұстап қалуға (есепке жазуға) байланысты мәселелер бойынша;

5) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға – міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның, зейнетақы төлемдерін алушының өтінішіне байланысты не оның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін тексеруді жүзеге асыруына байланысты туындаған мәселе бойынша;

6) прокурорға – оның қарауында жатқан материал бойынша өз құзыреті шегінде тексеру жүргізу туралы қаулы негізінде;

7) қаржылық мониторинг жөніндегі уәкілетті органға – "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген мақсаттарда және тәртіппен;

8) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның, зейнетақы төлемдерін алушының өкілдеріне – нотариат куәландырған сенімхаттың немесе заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде;

9) Мемлекеттік корпорацияға – міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың дерекқорын қалыптастыру және алушының зейнетақы төлемдеріне құқық алған кездегі инфляция деңгейін ескере отырып, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары мөлшерінде сақталуын есептеу үшін, сондай-ақ зейнетақы төлемдерін алушының не нотариат куәландырған сенімхат немесе заңды күшіне енген сот шешімі бойынша оның өкілінің өтініші негізінде мемлекеттік қызметтер көрсету үшін;

10) уәкілетті мемлекеттік органға – міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның, зейнетақы төлемдерін алушының өтінішіне байланысты туындаған мәселе бойынша;

11) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының жыл сайынғы міндетті аудитін жүргізетін аудиторлық ұйымдарға;

12) мұрагерлерге – міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға, зейнетақы төлемдерін алушы қайтыс болған жағдайда – мұрагерлікке құқық туралы куәлікті бере отырып, сұрау салу бойынша;

13) нотариустарға және шетелдік консулдық мекемелерге – міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы, өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға, зейнетақы төлемдерін алушы қайтыс болған жағдайда, олардың іс жүргізуінде жатқан мұрагерлік істер бойынша – сұрау салу бойынша берілуі мүмкін.

56-бап. Шартты зейнетақы шоттарының құпиясы

1. Жеке тұлғалардың атына ашылған шартты зейнетақы шоттарының құпиясы жұмыс берушінің аударылған міндетті зейнетақы жарналарының мөлшері және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де түсімдер туралы мәліметтерді, сондай-ақ тиісті қаржы жылы жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленген зейнетақы төлемдерінің мөлшері туралы мәліметтерді қамтиды.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, Мемлекеттік корпорация шартты зейнетақы шоттарының құпия болуына кепілдік береді.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, Мемлекеттік корпорацияның лауазымды адамдары, жұмыскерлері және өздерінің қызметтік және функционалдық міндеттерін жүзеге асыруына байланысты шартты зейнетақы шоттарының құпиясын құрайтын мәліметтерге қолжетімділік алған өзге де адамдар, осы баптың 3 және 4-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, оларды жария етуге құқылы емес.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган арасында шартты зейнетақы шоттарының құпиясын құрайтын ақпарат, оның ішінде мәліметтер алмасуды жүзеге асыру шартты зейнетақы шоттарының құпиясын жария ету болып табылмайды.

Мемлекеттік органның лауазымды адамының немесе ұйымда басқарушылық функцияларды орындайтын адамның қылмыстық қудалау органына қылмыстық құқық бұзушылық туралы хабар жіберілген кезде растау құжаттары мен материалдары ретінде шартты зейнетақы шоттарының құпиясын қамтитын құжаттар мен мәліметтерді ұсынуы шартты зейнетақы шоттарының құпиясын жария ету болып табылмайды.

3. Шартты зейнетақы шоттарының құпиясы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес өзінің атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаға, өз атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның жазбаша келісімімен кез келген үшінші тұлғаға ашылуы мүмкін.

4. Шартты зейнетақы шоттарының құпиясын құрайтын мәліметтер:

1) сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарына – олардың іс жүргізуінде жатқан қылмыстық істер бойынша;

2) соттарға – сот ұйғарымы негізінде олардың іс жүргізуінде жатқан істер бойынша;

3) мемлекеттік кіріс органдарына – жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеуге (есепке жазуға) және аударуға байланысты мәселелер бойынша;

4) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға – өз атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның өтінішіне байланысты не оның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметіне тексеруді жүзеге асыруына байланысты туындаған мәселе бойынша;

5) прокурорға – оның қарауында жатқан материал бойынша өз құзыреті шегінде тексеру жүргізу туралы қаулы негізінде;

6) Мемлекеттік корпорацияға – өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленген жеке тұлғалардың дерекқорын қалыптастыру үшін;

7) уәкілетті мемлекеттік органға – өз атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның өтінішіне байланысты туындаған мәселе бойынша;

8) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жыл сайынғы міндетті аудит жүргізетін аудиторлық ұйымдарға;

9) өзінің атына шартты зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның өкілдеріне – нотариат куәландырған сенімхаттың немесе заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде беріледі.

57-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларындағы есепке алу және есептілік

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бухгалтерлік есепке алуды жүргізеді және қаржылық есептілікті жасайды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне:

1) міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері;

2) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері;

3) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қаржы-шаруашылық қызметін қамтамасыз етуге арналған меншікті қаражаты;

4) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан аударылатын аударымдар есебінен қалыптастырылған нысаналы жинақтар мен нысаналы активтер бойынша қаржылық есептілікті және бастапқы статистикалық деректерді бөлек-бөлек ұсынады.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры бухгалтерлік есепке алуды жүргізеді және қаржылық есептілікті жасайды, сондай-ақ меншікті қаражаты мен ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері бойынша қаржылық есептілікті және бастапқы статистикалық деректерді қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бөлек-бөлек ұсынады.

2. Міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының, өздері үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың (зейнетақы төлемдерін алушылардың) жеке зейнетақы шоттарында міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен құралған зейнетақы жинақтарын есепке алу қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен бөлек-бөлек жүргізіледі.

3. Шартты зейнетақы міндеттемелерін есепке алу қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.

4. Резервтік қорларды қалыптастыруды және пайдалануды қоса алғанда, шартты зейнетақы міндеттемелерін қалыптастыру тәртібі, оларды есептеу әдістемесі мен құрылым қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

5. Жеке зейнетақы шотында зейнетақы активтері мен жинақтарын есепке алуды жүзеге асыру және ақпараттың сенімділігін, сақталуын және санкцияланбаған қол жеткізуден қорғалуын қамтамасыз ету үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының бағдарламалық қамтылымы түріндегі автоматтандырылған ақпараттық жүйелер пайдаланылады.

Зейнетақы активтері мен жинақтарын есепке алуға арналған автоматтандырылған ақпараттық жүйелерге қойылатын талаптарды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын ескере отырып белгілейді.

6. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары өздері үшін ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғалардың (зейнетақы төлемдерін алушылардың) ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтарын есепке алуды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүргізеді.

7. Зейнетақы жарналарын есепке алудың дұрыс жүргізілуін және міндетті зейнетақы жарналарының салымшыларына, өздері үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаларға (зейнетақы төлемдерін алушыларға) инвестициялық кірістің есепке жазылуын бақылауды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.

8. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары бухгалтерлік есепке алуда және есептілікті жасау кезінде пайдаланылатын құжаттардың есепке алынуын және сақталуын қамтамасыз етуге міндетті. Сақталуға жататын құжаттардың тізбесін және олардың сақталу мерзімдерін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілейді.

Ескерту. 57-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

58-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, инвестициялық портфельді басқарушының және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының комиссиялық сыйақылары

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының комиссиялық сыйақысының шамасы айына зейнетақы активтерінің 0,08 пайызы мөлшерінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын, 0,04 еселенген айлық есептік көрсеткіштің және тиісті күнтізбелік айдың 1-і күнгі жағдай бойынша салымшылардың (алушылардың) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында ашылған міндетті зейнетақы жарналарын есепке алу бойынша зейнетақы жинақтары бар жеке зейнетақы шоттары санының көбейтіндісі ретінде айқындалатын шамадан аспайтын болып белгіленеді.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің комиссиялық сыйақысының шекті шамасы инвестициялық кірістің 2,0 пайызынан аспайтын шекте белгіленеді.

3. Инвестициялық портфельді басқарушының комиссиялық сыйақысының шекті шамасы инвестициялық кірістің 7,5 пайызынан аспайтын шекте белгіленеді.

4. Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының комиссиялық сыйақысының шекті шамасы инвестициялық кірістің 15 пайызынан аспайтын шекте белгіленеді.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының комиссиялық сыйақысын өндіріп алу тәртібі және оның шамасы ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шартта белгіленеді.

5. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің комиссиялық сыйақысының шамасын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің басқармасы жыл сайын бекітеді.

Инвестициялық портфельді басқарушының комиссиялық сыйақысының шамасын осы ұйымның басқарушы органы жыл сайын бекітеді.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің, инвестициялық портфельді басқарушының және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының комиссиялық сыйақысының шамасы жылына бір реттен жиі өзгертілмейді.

59-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының тәуекелдерін басқару және ішкі бақылау жүйесі

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастырады, онда:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының директорлар кеңесінің, басқармасының, бөлімшелерінің тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жөніндегі өкілеттіктері мен функционалдық міндеттері, олардың жауапкершілігі;

2) тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жөніндегі ішкі саясат пен рәсімдер;

3) тәуекелдердің жол берілетін мөлшеріне арналған лимиттер;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары органдарының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жөніндегі есептілікті ұсынуының ішкі рәсімдері;

5) тәуекелдерді басқару жүйесінің тиімділігін бағалаудың ішкі өлшемшарттары қамтылуға тиіс.

Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру тәртібі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

60-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына аудит

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына аудитті Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына сәйкес аудит жүргізуге құқығы бар аудиторлық ұйым жүргізеді.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қаржылық есептілігінің аудиторлық есебі коммерциялық құпияны құрамайды.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының жыл сайынғы міндетті аудитінің нәтижелері бойынша аудиторлық ұйым:

1) міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері;

2) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы активтері;

3) меншікті қаражат;

4) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан аударылатын аударымдар есебінен қалыптастырылған нысаналы жинақтар мен нысаналы активтер бойынша төрт аудиторлық есеп жасайды.

Ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының жыл сайынғы міндетті аудитінің нәтижелері бойынша аудиторлық ұйым:

1) меншікті активтер жөніндегі қаржылық есептілік;

2) зейнетақы активтері жөніндегі қаржылық есептілік бойынша екі аудиторлық есеп жасайды.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтері бойынша жыл сайынғы аудиторлық есеп бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтеріне қатысты бухгалтерлік есепке алуды жүргізу және қаржылық есептілікті жасау тәртібін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкестігі тұрғысынан тексеруді қамтиды.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының жыл сайынғы міндетті аудиті бойынша шығыстар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 60-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

61-бап. Шындыққа сай келмейтін жарнамаға тыйым салу

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының жариялаған күнгі шындыққа сай келмейтін қызметті жарнамалауына тыйым салынады.

2. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларынан шындыққа сай келмейтін жарнамаға өзгерістер енгізуді, жарнаманы тоқтатуды немесе оны теріске шығаруды жариялауды талап етуге құқылы.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган осы талап өзі белгілеген мерзімде орындалмаған жағдайда, жарнамада қамтылған мәліметтердің шындыққа сай келмейтіні туралы ақпаратты жариялауға не оларды осындай жарнаманы жариялаған бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының есебінен нақтылауға құқылы.

3. Зейнетақы активтерінің кірістілігі туралы ақпарат тиісті инвестициялық кіріс алынған кезеңді көрсете отырып қана берілуі мүмкін.

62-бап. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қолданатын шектеулі ықпал ету шаралары және санкциялар

1. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықты анықтаған, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының лауазымды адамдары мен жұмыскерлерінің құқыққа сыйымсыз әрекеттерін немесе әрекетсіздігін, сондай-ақ осы Кодексте көзделген өзге де талаптардың орындалмағанын анықтаған жағдайларда, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына мынадай шектеулі ықпал ету шараларының бірін қолдануға:

1) орындау үшін міндетті жазбаша нұсқама беруге;

2) жазбаша ескерту шығаруға;

3) жазбаша келісім жасауға құқылы.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына шектеулі ықпал ету шараларын қолданудың тәртібі мен шарттары қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде айқындалады.

3. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқаруға арналған лицензияның қолданысын мынадай негіздердің кез келгені бойынша алты айға дейінгі мерзімге тоқтата тұруға құқылы:

1) лицензия беруге негіз болған ақпараттың анық еместігі;

2) ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры қызметінің басталуын лицензия берілген кезден бастап бір жылдан астам уақытқа кідірту;

3) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бойынша міндеттемелерді жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп жағдайда) орындамауы немесе тиісінше орындамауы;

4) уәкілетті орган белгілеген нормативтердің және ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры орындауға міндетті басқа да нормалар мен лимиттердің жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп жағдайда) бұзылуы;

5) Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің, зейнетақы қағидаларында және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясында көзделген ережелердің жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп жағдайда) бұзылуы;

6) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қолданған шектеулі ықпал ету шаралары талабының орындалмауы;

7) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органмен жасалған жазбаша келісімге қол қоюдан бас тарту;

8) ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры аудиторлық есепті алған күннен бастап үш ай ішінде аудиторлық ұйымның жүргізілген аудит туралы есебінде көрсетілген бұзушылықтарды ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының жоймауы;

9) есептілік пен мәліметтерді ұсынбау немесе көрінеу анық емес есептілік пен мәліметтерді ұсыну;

10) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасында көзделген талаптарды жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп жағдайда) бұзуы.

4. Лицензияның қолданысын тоқтата тұру жаңа салымшыларды тартуға тыйым салуға алып келеді.

63-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының басшы қызметкерлеріне қойылатын талаптар

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары міндетті түрде ішкі аудит қызметін құрады және мынадай алқалы органдарды:

1) басқару органы – директорлар кеңесін;

2) атқарушы орган – басқарманы қалыптастырады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының оқшауланған бөлімшесінің бірінші басшысы мен бас бухгалтерін қоспағанда, басқару органының басшысы мен мүшелері, атқарушы органның басшысы мен мүшелері, бас бухгалтер, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының бір немесе бірнеше құрылымдық бөлімшесінің қызметін үйлестіруді және (немесе) бақылауды жүзеге асыратын және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде көзделген, уәкілетті органға ұсынылатын құжаттарға қол қою құқығына ие бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының өзге де басшылары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының басшы қызметкерлері болып танылады.

2. Осы баптың мақсаттары үшін басшы қызметкер лауазымына кандидат деп бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкері лауазымын атқаруға ниеті бар жеке тұлға немесе басқару органының басшысы немесе мүшесі лауазымына сайланған, тәуелсіз директор болып табылатын адам түсініледі.

3. Мынадай:

1) жоғары білімі жоқ;

2) осы бапта белгіленген мынадай:

тізбесін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін халықаралық қаржы ұйымдарында;

және (немесе) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау саласында;

және (немесе) қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласында;

және (немесе) қаржы ұйымдарына аудит жүргізу бойынша;

және (немесе) экономика және қаржы саласында реттеу мен бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдарда;

және (немесе) қаржы ұйымдарына аудит жүргізу жөніндегі көрсетілетін қызметтерді реттеу саласында;

және (немесе) қаржы ұйымдарының қызметін автоматтандыру үшін пайдаланылатын бағдарламалық қамтылымды әзірлеу саласында;

және (немесе) қызметін осы тармақшада санамаланған салаларда жүзеге асыратын шетелдік заңды тұлғаларда еңбек өтілі жоқ;

3) мінсіз іскерлік беделі жоқ;

4) осы және (немесе) өзге қаржы ұйымында, банк, сақтандыру холдингінде, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерінің филиалында басшы қызметкер лауазымына тағайындауға (сайлауға) берілген келісімі кері қайтарып алынған және (немесе) қызметтік міндеттерін орындаудан шеттетілген адам бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкері лауазымын атқара алмайды (оған тағайындала алмайды немесе сайлана алмайды).

Көрсетілген талап қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына тағайындауға (сайлауға) берген келісімін кері қайтарып алу туралы шешім қабылдағаннан кейін қатарынан он екі ай бойы қолданылады;

4-1) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін өзіне қатысты соттың күшіне енген айыптау үкімі бар немесе сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

5) өзін басшы лауазымына келісу туралы өтінішхат берілген күнге дейін үш жыл ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жазаға тартылған адам бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкері лауазымын атқара алмайды (оған тағайындала алмайды немесе сайлана алмайды).

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры басшы қызметкерлерді тағайындау (сайлау) кезінде олардың осы баптың талаптарына сәйкестігін, оның ішінде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылатын ақпаратты ескере отырып, өзі дербес тексереді.

Басшы қызметкерлерге және басшы қызметкерлердің лауазымдарына кандидаттарға қатысты мінсіз іскерлік беделінің болуы не болмауы тұрғысынан іскерлік беделді бағалауды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган, оның ішінде уәжді пайымдауды пайдалана отырып жүзеге асырады.

4. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген талапқа сәйкес келу үшін:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының атқарушы органының басшысы лауазымына кандидаттар үшін – кемінде бес жыл, оның ішінде басшы лауазымында кемінде үш жыл;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынының басқару органының басшысы лауазымына кандидаттар үшін – кемінде бес жыл, оның ішінде басшы лауазымында кемінде екі жыл;

3) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының атқарушы органының мүшесі лауазымына кандидаттар үшін – кемінде үш жыл, оның ішінде басшы лауазымында кемінде екі жыл;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басқару органының мүшесі лауазымына кандидаттар үшін – кемінде екі жыл, оның ішінде басшы лауазымында кемінде бір жыл;

5) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының бас бухгалтері лауазымына кандидаттар үшін – кемінде үш жыл;

6) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының өзге де басшылары лауазымдарына кандидаттар үшін – кемінде бір жыл еңбек өтілінің болуы қажет.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының атқарушы органының қауіпсіздік мәселелеріне, әкімшілік-шаруашылық мәселелеріне, ақпараттық технологиялар мәселелеріне ғана жетекшілік ететін мүшелерінің лауазымдарына кандидаттар үшін осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген еңбек өтілінің болуы талап етілмейді.

Осы тармақта айқындалған еңбек өтіліне қаржы ұйымының бөлімшелеріндегі оның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, әкімшілік-шаруашылық қызметті жүзеге асыруға, ақпараттық технологияларды дамытуға (ақпараттық технологияларды дамыту және (немесе) ақпараттық қауіпсіздік бөлімшесінің басшысын қоспағанда) байланысты жұмыс, өзара сақтандыру қоғамындағы және микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдағы жұмыс кірмейді.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе орналастырылған акцияларының елу пайызынан астамы мемлекетке және (немесе) ұлттық басқарушы холдингке тікелей немесе жанама түрде тиесілі ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басқару органы басшысының лауазымына кандидат болып табылатын Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүшесі, Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы басшысының орынбасары үшін осы бапта көзделген өтіл талап етілмейді.

5. Осы баптың 4-тармағының бірінші бөлігі 1), 2), 3), 4) тармақшаларының мақсаттары үшін басшы лауазым деп басқару органы басшысы мен мүшелерінің, атқарушы орган басшысы мен мүшелерінің, дербес құрылымдық бөлімшенің, сондай-ақ қызметін осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 2-тармақшасында көрсетілген салаларда жүзеге асыратын ұйымдардың оқшауланған бөлімшесінің басшысының, басшысы орынбасарының лауазымдары түсініледі.

6. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерін тағайындауға (сайлауға) келісім алу үшін құжаттарды басшы қызметкер лауазымына кандидат не бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры ұсынуы мүмкін.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерін тағайындауға (сайлауға) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімі, басшы қызметкер лауазымына кандидат осы лауазымдарға қойылатын талаптарға сәйкес келген жағдайда, бір не бірнеше лауазымға берілуі мүмкін.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерін тағайындауға (сайлауға) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімі басшы қызметкер лауазымын қайта келісусіз атқару құқығын береді және ол мынадай:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорындағы басшы қызметкер лауазымына келісілген кандидат келісім алынған не басшы қызметкер лауазымынан босатылған (өкілеттіктері тоқтатылған) күннен бастап он екі ай ішінде тағайындалмаған (сайланбаған);

2) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшысы лауазымына тағайындауға (сайлауға) берген келісімін кері қайтарып алған жағдайларда өз қолданысын тоқтатады.

7. Басшы қызметкер лауазымына кандидат қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз тиісті функцияларды жүзеге асыруға құқылы емес.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген тыйым салу басқару органының басшысы немесе мүшесі лауазымына сайланған, тәуелсіз директор болып табылатын, өзі сайланған күннен бастап күнтізбелік алпыс күннен аспайтын мерзімде тиісті функцияларды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз жүзеге асыруға құқылы болатын адамға қолданылмайды.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерлерін тағайындауға (сайлауға) келісім беру үшін ұсынылған құжаттарды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес құжаттардың толық топтамасы ұсынылған күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде қарайды.

Басқару органы басшысының міндеттерін атқаруды басқару органының мүшесіне немесе атқарушы орган басшысының міндеттерін атқаруды атқарушы органның мүшесіне күнтізбелік алпыс күннен аспайтын мерзімге жүктеу жағдайларын қоспағанда, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның басшы қызметкер лауазымына тағайындауға (сайлауға) берген келісімі жоқ адамның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерінің міндеттерін атқаруына (уақытша болмағанда оны ауыстыруына) тыйым салынады.

8. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басқару органының тәуелсіз директор болып табылатын басшысы немесе мүшесі лауазымына кандидат өзін аталған лауазымға сайлағанға дейін де, одан кейін де келісілуі мүмкін.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басқару органының тәуелсіз директор болып табылатын басшысын немесе мүшесін келісу кезінде, оны сайлағаннан кейін келісуге арналған құжаттар осы баптың 7-тармағының екінші бөлігінде белгіленген мерзімде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға ұсынылуға тиіс.

Осы тармақта көрсетілген мерзім өткеннен кейін және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға келісу үшін құжаттардың толық топтамасы ұсынылмаған не қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган келісуден бас тартқан жағдайда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры осы басшы қызметкердің өкілеттіктерін тоқтату жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

9. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-5-бабына сәйкес басшы қызметкер лауазымына кандидатқа қатысты уәжді пайымдауды пайдаланған кезде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына кандидатты келісуге құжаттарды ұсынған тұлғаға басшы қызметкер лауазымына кандидатқа қатысты уәжді пайымдауды қалыптастыру туралы хабарлама жібереді.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган осы басшы қызметкерлер лауазымдарына кандидаттарға қатысты уәжді пайымдауды қалыптастырған кезде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерлері лауазымдарына кандидаттарды тағайындауға (сайлауға) келісім алу үшін ұсынылған құжаттарды қарау мерзімін тоқтата тұрады. Бұл мерзім бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкері лауазымына кандидатты келісу үшін құжаттарды ұсынған тұлғаға уәжді пайымдау жобасы жіберілген күннен бастап қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган уәжді пайымдауды пайдалана отырып, шешім қабылдаған күнге дейін тоқтатыла тұрады.

10. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерін тағайындауға (сайлауға) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісім беру тәртібі, оған қоса мінсіз іскерлік беделінің болмау өлшемшарттары, келісімді алуға қажетті құжаттар қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

11. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерлерін тағайындауға (сайлауға) келісім беруден мынадай:

1) басшы қызметкерлер лауазымына кандидаттардың осы бапта, "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 20) тармақшасында, 54-бабының 4-тармағында және 59-бабының 2-тармағында және "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабында немесе қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

2) тестілеудің теріс нәтижесі негіздері бойынша бас тартады.

Мыналар:

басшы қызметкер лауазымына кандидатты тестілеу нәтижесі дұрыс жауаптардың жетпіс пайызынан аз болуы;

басшы қызметкер лауазымына кандидаттың қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тестілеу тәртібін бұзуы;

қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына кандидатты келісіп жатқан мерзім ішінде белгіленген уақытта тестілеуге келмеуі тестілеудің теріс нәтижесі болып табылады;

3) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның ескертулерін жоймау немесе қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның ескертулерін ескере отырып пысықталған құжаттарды қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген мерзім өткеннен кейін ұсыну;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқару органының тәуелсіз директор болып табылатын басшысының немесе мүшесінің лауазымына кандидатты сайлау (тағайындау) тәртібін бұзу;

5) осы баптың 8-тармағының екінші бөлігінде белгіленген, басқару органының тәуелсіз директор болып табылатын басшысы немесе мүшесі лауазымына кандидат өз лауазымын қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз атқаратын мерзім өткеннен кейін құжаттарды ұсыну;

6) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органда басшы қызметкер лауазымына кандидаттың бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау мақсатында жасалған және (немесе) үшінші тұлғаға (үшінші тұлғаларға) нұқсан келтіруге алып келген деп танылған әрекеттерді жасағаны туралы мәліметтердің (фактілердің) болуы негіздері бойынша бас тартады.

Бұл талап санамаланған оқиғалардың ең алдыңғысы басталған:

қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына кандидаттың әрекеттерін бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау мақсатында жасалды деп таныған;

қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган осындай әрекеттерді жасау салдарынан үшінші тұлғаға (үшінші тұлғаларға) нұқсан келтірілгенін растайтын фактілерді алған күннен бастап бір жыл ішінде қолданылады;

7) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органда басшы қызметкер лауазымына кандидаттың өзіне қатысты қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қадағалап ден қою шараларын қолданған және (немесе) оған Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 259-бабында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық үшін, бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау мақсатында жасалды деп танылған әрекеттерді жасағаны үшін әкімшілік жаза қолданылған қаржы ұйымының жұмыскері және (немесе) әрекеттері мәмілеге қатысушы қаржы ұйымына және (немесе) үшінші тұлғаға (үшінші тұлғаларға) нұқсан келтіруге алып келген қаржы ұйымының жұмыскері екендігі туралы мәліметтердің болуы негіздері бойынша бас тартады.

Бұл талап санамаланған оқиғалардың ең алдыңғысы басталған:

қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қаржы ұйымының әрекеттерін бағалы қағаздар нарығында айла-шарғы жасау мақсатында жасалды деп таныған;

қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына кандидаттың әрекеттерінің салдарынан қаржы ұйымына және (немесе) үшінші тұлғаға (үшінші тұлғаларға) нұқсан келтірілгенін растайтын фактілерді алған күннен бастап бір жыл ішінде қолданылады.

Осы тармақшаның мақсаттары үшін қаржы ұйымының жұмыскері деп өз құзыретіне жоғарыда көрсетілген бұзушылықтарға алып келген мәселелер бойынша шешімдер қабылдау кірген басшы қызметкер не оның міндеттерін атқарған адам және (немесе) қор биржасының трейдері түсініледі.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 6) және 7) тармақшаларында көрсетілген мәліметтерге, оның ішінде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның Қазақстан Республикасының бейрезидент-қаржы ұйымы резиденті болып табылатын мемлекеттің қаржылық қадағалау органынан алған мәліметтері де жатады.

12. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органды бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының тиісті органының шешімі қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде, басшы қызметкерлерді тағайындауды (сайлауды), басқа лауазымға ауыстыруды, еңбек шартын бұзуды және (немесе) өкілеттіктерін тоқтатуды қоса алғанда, олардың құрамында болған барлық өзгеріс туралы, басшы қызметкерді сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жауаптылыққа тарту туралы, сондай-ақ растайтын құжаттардың көшірмелерін қоса бере отырып, басшы қызметкердің тегіндегі, атындағы, әкесінің атындағы (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) өзгерістер туралы хабардар етуге міндетті.

Басшы қызметкер қылмыстық жауаптылыққа тартылған жағдайда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органды осы ақпарат бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына белгілі болған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде хабардар етеді.

13. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкері лауазымына тағайындауға (сайлауға) берген келісімін мынадай:

1) келісім беруге негіз болған анық емес мәліметтердің анықталуы;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасында көзделген талаптарды жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан көп рет) бұзуы;

3) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының аталған басшы қызметкерінің (жұмыскерлерінің) әрекеттерін (әрекетсіздігін) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейді деп тану үшін жеткілікті деректер негізінде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның осы бапта көрсетілген адамдарды қызметтік міндеттерін орындаудан шеттетуі;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының аталған басшы қызметкерінің (жұмыскерлерінің) әрекеттерін Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сай келмейді деп тану үшін жеткілікті деректер негізінде, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган оларды қызметтік міндеттерін орындаудан шеттеткенге дейін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры осы адамдарды шеттеткен немесе жұмыстан шығарған жағдайда қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның осы бапта көрсетілген адамдарды қызметтік міндеттерін орындаудан шеттетуі;

5) алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығының болуы;

6) басшы қызметкерлердің осы бапта, "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 20) тармақшасында, 54-бабының 4-тармағында, 59-бабының 2-тармағында және "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабында немесе қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі негіздері бойынша кері қайтарып алады.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерін тағайындауға (сайлауға) берген келісімін кері қайтарып алуы өзге қаржы ұйымдарында, банк, сақтандыру холдингтерінде, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерлерінің филиалдарында, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарында осы басшы қызметкерге бұрын берілген келісімді (келісімдерді) кері қайтарып алуға негіз болып табылады.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры:

1) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган басшы қызметкер лауазымына тағайындауға (сайлауға) берген келісімін кері қайтарып алған;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басшы қызметкер лауазымына кандидатты сайлау (тағайындау) тәртібі бұзылған жағдайларда, басшы қызметкермен еңбек шартын бұзуға не еңбек шарты болмаған жағдайда басшы қызметкердің өкілеттіктерін тоқтату жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

Ескерту. 63-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-тарау. ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСКЕРЛЕР

64-бап. Әлеуметтік жұмыскерлердің мәртебесі және жұмыс ерекшеліктері

1. Адам арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында кәсіптік қызметті жүзеге асырған кезде әлеуметтік жұмыскер мәртебесіне ие болады.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікті бағалау және айқындау жөніндегі әлеуметтік жұмыскер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамдардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну туралы қорытынды дайындайды және адамның денсаулық жағдайы, ауруының диагнозы, тыныс-тіршілігінің шектелу дәрежесі және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылардың дербес деректері туралы мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді.

3. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын әлеуметтік жұмыскер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікті бағалау және айқындау жөніндегі әлеуметтік жұмыскердің қорытындысын ұстанады және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес қызметтер көрсетеді.

4. Әлеуметтік жұмыскер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушының немесе оның заңды өкілінің хабардар етілген келісімімен оңалту іс-шараларын жүргізу үшін арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушы туралы мәліметтерді ұсынуға құқылы.

5. Әлеуметтік жұмыскерге нормативтік жүктемені халықты әлеуметтік қорғау, білім беру және денсаулық сақтау саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес уәкілетті мемлекеттік органдар, сондай-ақ арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылардың жеке қажеттіліктерін ескере отырып белгілейді.

6. Мемлекеттік ұйымдарда кәсіптік қызметті жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскердің еңбегіне ақы төлеу жүйесі, лауазымдық айлықақылар, қосымша ақылар, үстемеақылар және ынталандыру сипатындағы басқа да төлемдер лауазымдар тізбесіне сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен айқындалады.

Мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын әлеуметтік жұмыскерлерге жыл сайынғы негізгі ақы төленетін еңбек демалысы және сауықтыруға арналған жәрдемақы Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес беріледі.

Жекеше ұйымдарда кәсіптік қызметті жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскердің еңбегіне ақы төлеуді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың құрылтайшылары немесе осыған уәкілеттік берілген тұлға айқындайды.

7. Әлеуметтік жұмыскер кәсіптік қызметті жүзеге асыру үшін уәкілетті мемлекеттік органмен келісу бойынша тиісті уәкілетті органдар бекіткен кәсіптік стандарттарда айқындалатын біліктілік талаптарына сәйкес келуге тиіс.

8. Әлеуметтік жұмыскерлер кәсіптік қызметті жүзеге асыру үшін аттестаттаудан өтеді, оның нәтижесі бойынша оларға уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен біліктілік санаттары беріледі (расталады).

9. Әлеуметтік жұмыскерлерді аттестаттау бағдарламасын уәкілетті органдар кәсіптік стандартқа сәйкес әзірлейді.

65-бап. Әлеуметтік жұмыскерлердің кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезіндегі құқықтары мен міндеттері

1. Әлеуметтік жұмыскерлердің кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезінде:

1) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарын сақтау шартымен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласындағы қызметті ұйымдастыру тәсілдері мен нысандарын еркін таңдауға;

2) лауазымды адамдар мен басқа да адамдар тарапынан заңсыз араласудан және кедергі келтіруден қорғалуға;

3) өзінің кәсібіне арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылар мен олардың ата-аналары немесе өзге де заңды өкілдері тарапынан құрметпен қаралуына және тиісті мінез-құлыққа;

4) кәсіптік қызметті жүзеге асыру үшін ұйымдастырушылық және материалдық-техникалық қамтамасыз етілуге және қажетті жағдайларының жасалуына;

5) ғылыми, зерттеу, шығармашылық қызметті жүзеге асыруға, әлеуметтік жұмыс практикасына жаңа әдістемелер мен технологияларды ендіру туралы ұсыныстарды әзірлеуге және енгізуге;

6) әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің сапасын жетілдіруге бағытталған, оның ішінде әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік қызметіне қатысты мәселелерді талқылауға қатысуға;

7) бес жылда кемінде бір рет біліктілігін арттыруға;

8) кәсіби тұрғыдан үздіксіз дамуға;

9) біліктілік санатының мерзімінен бұрын берілуіне;

10) кәсіптік қызметтегі жетістіктері үшін көтермеленуге;

11) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен және шарттарда кәсіптік дағдыларын қолдау және арттыру үшін халықаралық стипендиялар мен гранттар бойынша тағылымдамадан өтуге;

12) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де құқықтарға құқығы бар.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікті бағалауды және айқындауды жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскер осы баптың 1-тармағында белгіленген құқықтардан басқа:

1) мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардан қажетті ақпаратты, оның ішінде ақпараттық жүйелер арқылы сұратуға және алуға;

2) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге деген қажеттілікке бағалау жүргізу және оны айқындау үшін қажетті мамандарды тартуға;

3) консультация үшін басқа бейіндегі немесе біліктілігі анағұрлым жоғары қажетті мамандарды тартуға құқылы.

3. Әлеуметтік жұмыскерлер:

1) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушыларға өз қызметтері үшін сыйақы алудағы жеке мүддесі мақсатында дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды бөлшек саудада өткізудің белгілі бір объектілерін, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді немесе оңалту іс-шараларын ұсынатын ұйымдарды ұсынуға;

2) ғылыми-практикалық конференциялар мен мамандандырылған семинарлар өткізуді қоспағанда, өнім берушілердің қатысуымен дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің және оңалту іс-шараларының түрлерін ілгерілетуге құқылы емес.

4. Әлеуметтік жұмыскерлер:

1) өзінің біліктілігіне, қызметтік және лауазымдық міндеттеріне сәйкес арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж болудың профилактикасын жүргізуге;

2) өзінің біліктілігіне, лауазымдық міндеттеріне сәйкес арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсетуге;

3) ұсынылатын арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің сапасын қамтамасыз етуге;

4) кәсіптік құпияны жария етпеуге;

5) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушыға қатысты кемсітушілікке жол бермеуге;

6) құқық қорғау органдарына халықты әлеуметтік қорғау ұйымдарында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушының қылмыстық не әкімшілік құқық бұзушылық белгілері бар әрекеттерді (әрекетсіздікті) жасау фактілері немесе осы әрекеттердің оларға қатысты жасалу фактілері туралы, сондай-ақ кәсіптік қызметіне байланысты өздеріне белгілі болған Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу фактілері туралы дереу хабарлауға;

7) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылардың ата-аналарына немесе өзге де заңды өкілдеріне арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну мәселелері бойынша консультация беруге;

8) үш жылда кемінде бір рет аттестаттаудан өтуге;

9) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша жеке жоспар жасауға;

10) әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік мінез-құлық әдебінің нормаларын сақтауға;

11) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен міндетті мерзімдік медициналық қарап-тексеруден өтуге;

12) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылар мен олардың ата-аналарының немесе өзге де заңды өкілдерінің ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге;

13) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

66-бап. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік құпиясы

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылардың жеке ерекшеліктері, денсаулық жағдайы, ауруының диагнозы, тыныс-тіршілігінің шектелу дәрежесі туралы мәліметтер, сондай-ақ дербес деректері әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік құпиясын құрайды.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушының немесе оның заңды өкілінің хабардар етілген келісімімен оңалту іс-шараларын жүргізу үшін әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік құпиясын құрайтын мәліметтерді үшінші тұлғаларға беруге жол беріледі.

3. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік құпиясын құрайтын мәліметтерді арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушының келісімінсіз ұсынуға мынадай жағдайларда:

1) заңды өкілі болмаған жағдайда, өз еркін білдіруге қабілетсіз адамды зерттеп-қарау және емдеу мақсатында медициналық қызметті жүзеге асыратын субъектілерге ұсынуға;

2) сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарының, прокурордың, адвокаттың және (немесе) соттың тергеп-тексеруді немесе сот талқылауын жүргізуге байланысты сұрау салуы бойынша;

3) кәмелетке толмаған немесе әрекетке қабілетсіз адамға арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету кезінде оның заңды өкіліне хабарлау үшін;

4) прокуратура органдары "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында белгіленген тәртіппен заңдылықтың сақталуына тексеру жүргізген кезде жол беріледі.

4. Мыналар:

1) электрондық ақпараттық ресурстарда Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасына сәйкес берілетін барлау, қарсы барлау қызметіне және күзетілетін адамдар мен объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі күзет іс-шараларына байланысты ақпарат қамтылған жағдайларды қоспағанда, мұндай электрондық ақпараттық ресурстың резервтік көшірмесін ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіпке және мерзімдерге сәйкес электрондық ақпараттық ресурстарды резервтік сақтаудың бірыңғай платформасына сақтауға беру;

2) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету және құқық қорғау органдарының және арнаулы мемлекеттік органдардың қызметін жүзеге асыру мақсатында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып ақпарат алмасу әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік құпиясын жария ету болып табылмайды.

67-бап. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік мінез-құлық әдебі

1. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік мінез-құлық әдебі заңдылық, адалдық, жауапкершілік, жеке адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу қағидаттарына негізделеді.

2. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік мінез-құлық әдебін бұзу Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес әлеуметтік жұмыскердің тәртіптік жауаптылығына алып келеді.

3. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік мінез-құлық әдебін бұзуды Әлеуметтік жұмыскерлердің кәсіптік мінез-құлық әдебі жөніндегі кеңес арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйым айқындайтын тәртіппен қарайды.

68-бап. Әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік қызметін орындауға байланысты шектеулер

Мынадай:

1) соттың заңды күшіне енген үкіміне сәйкес әлеуметтік жұмыскердің кәсіптік қызметін жүзеге асыру құқығынан айырылған адамдар;

2) сот шешімімен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылған адамдар;

3) медициналық қарсы көрсетілімдері бар, сондай-ақ психикалық, мінез-құлықтық бұзылушылықтары (аурулары) бар, оның ішінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды қолдануға байланысты бұзылушылықтары бар, психикалық денсаулық саласында медициналық көмек көрсететін ұйымдарда есепте тұрған адамдар;

4) Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде көзделген өзге де шектеулер негізінде әлеуметтік жұмыскерлердің кәсіптік қызметіне жіберілмейді.

69-бап. Әлеуметтік жұмыскерлердің кәсіптік қызметін қамтамасыз ету

Әлеуметтік жұмыскерлер кәсіптік қызметті жүзеге асырған кезде:

1) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, оларды кәсіптік міндеттеріне байланысты емес жұмыс түрлеріне тартуға;

2) олардан Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау саласындағы заңнамасында көзделмеген есептілікті не ақпаратты талап етуге;

3) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделмеген тексерулерді жүргізуге жол берілмейді.

70-бап. Әлеуметтік жұмыскерлерге берілетін әлеуметтік кепілдіктер

1. Әлеуметтік жұмыскерлерге:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тұрғынжайға, оның ішінде қызметтік тұрғынжайға және (немесе) жатақханаға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жеке тұрғын үй құрылысына арналған жер учаскелеріне кепілдік беріледі. Кәсіптік қызметін ауылдық елді мекендерде жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскерлерге жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскелерін беру Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басым тәртіппен жүзеге асырылады;

3) Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысына;

4) кезекті еңбек демалысын беру кезінде күнтізбелік жылда бір рет кемінде бір лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыруға арналған жәрдемақыға;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды өтеуге;

6) үйде арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін әлеуметтік жұмыскерлер үшін жол жүруге байланысты көлік шығыстарын жұмыс берушінің өтеуіне кепілдік беріледі.

2. Кәсіптік қызметін ауылдық елді мекенде жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскерге:

1) жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша қалалық жағдайларда кәсіптік қызметін жүзеге асыратын әлеуметтік жұмыскерлердің мөлшерлемелерімен салыстырғанда кемінде жиырма бес пайызға жоғарылатылған айлықақылар мен тарифтік мөлшерлемелер белгіленеді;

2) коммуналдық көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу және отын сатып алу бойынша бюджет қаражаты есебінен, жергілікті өкілді органдар бекіткен тәртіппен және мөлшерде әлеуметтік көмек көрсетіледі.

3. Ауылдық елді мекендерге кәсіптік қызметін жүзеге асыру және тұру үшін келген әлеуметтік жұмыскерге жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша көтерме жәрдемақы беріледі және тұрғын үйді сатып алу немесе салу үшін әлеуметтік көмек көрсетіледі.

4. Жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік жұмыскерге тұрғынжайды жалдау (жалға алу) және коммуналдық көрсетілетін қызметтер үшін өтемақы төлемдерін, санаторийлік-курорттық емделуге және демалуға жолдамалар сатып алу үшін толық немесе ішінара төлемдерді, сондай-ақ әлеуметтік жұмыскерге әлеуметтік көмек көрсетуге бағытталған өзге де жеңілдіктерді белгілеуге құқылы.

5. Әлеуметтік жұмыскерге адал еңбегі және өзінің кәсіптік міндеттерін үлгілі атқарғаны үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында, сондай-ақ арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйымның ішкі тәртіптеме қағидаларында көзделген көтермелеулер қолданылады.

6. Жергілікті атқарушы органдар біржолғы сыйақы төлей отырып немесе онсыз, жергілікті ерекшелік белгілері мен құрметті атақтарды және өзге де ынталандыру нысандарын тағайындау арқылы, оның ішінде Қазақстан Республикасында белгіленген мереке күндеріне орай әлеуметтік жұмыскерлерді көтермелеудің қосымша шараларын белгілеуге құқылы.

Жергілікті ерекшелік белгілерінің және құрметті атақтардың сипаттамасын, оларды беру тәртібін, оның ішінде біржолғы сыйақы төлемдерінің мөлшерін жергілікті атқарушы орган айқындайды.

ЕРЕКШЕ БӨЛІК

3-БӨЛІМ. ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ІСКЕ АСЫРУ ТӘРТІБІ

9-тарау. БАЛАЛЫ АДАМДАРДЫ (ОТБАСЫЛАРДЫ) ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ

1-параграф. Жалпы ережелер

71-бап. Балалы адамдардың (отбасылардың) әлеуметтік қорғалу құқығы

1. Балалы адамдардың (отбасылардың):

1) жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылуы жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер;

2) бала тууына байланысты біржолғы мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – бала туғанда берілетін жәрдемақы);

3) бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – бала күтіміне байланысты жәрдемақы);

4) бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем (бұдан әрі – бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем);

5) бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алушылардың пайдасына қосымша белгіленген міндетті зейнетақы жарналарын бюджет қаражаты есебінен субсидиялау (бұдан әрі – бюджеттік субсидиялар);

6) бірге тұратын төрт және одан көп кәмелетке толмаған баласы, оның ішінде он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітіретін уақытқа дейін (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балалары бар көпбалалы отбасыларға берілетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – көпбалалы отбасыға берілетін жәрдемақы);

7) "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, І және ІІ дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көпбалалы аналарға берілетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – наградталған анаға берілетін жәрдемақы) түрінде әлеуметтік қорғалуға құқығы бар.

2. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

3. Жұмыс беруші, егер еңбек және (немесе) ұжымдық шарт талаптарында, жұмыс берушінің актісінде көзделсе, орташа жалақыны сақтай отырып, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдердің сомасын шегере отырып, жүктілікке және босануға байланысты демалысқа, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған жұмыскерлерге берілетін демалысқа ақы төлейді.

4. Жергілікті атқарушы органдардың шешімімен балалы отбасыларға қосымша әлеуметтік көмек шаралары ұсынылуы мүмкін.

72-бап. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді, бала туғанда берілетін жәрдемақыны, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақыны, наградталған анаға берілетін жәрдемақыны тағайындау және төлеуді жүзеге асыру тәртібі

1. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларға құқығы бар адамның немесе оның заңды өкілінің өтініші жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді, бала туғанда берілетін жәрдемақыны, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақыны, наградталған анаға берілетін жәрдемақыны (бұдан әрі – әлеуметтік төлемдер және балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылар) тағайындауға негіз болып табылады.

Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылар "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде оларды тағайындау туралы өтініш беру талап етілмейді.

2. Уәкілетті мемлекеттік орган:

бала туғанда берілетін мемлекеттік жәрдемақыны, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақыны, наградталған анаға берілетін жәрдемақыны тағайындау және төлеуді жүзеге асыру;

жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді, бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу (айқындау), тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және оларды тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау;

бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді алушыларға міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялау тәртібін айқындайды.

73-бап. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан және оны тағайындаудан бас тарту

1. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан бас тартуға мыналар негіз болып табылады:

1) уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындау, жүзеге асыру, проактивті көрсетілетін қызмет арқылы оларды тағайындауға өтініш беру немесе келісім беру фактісін растайтын мәліметтерді алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық емес топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды және (немесе) қолданылу мерзімі әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылданған күні аяқталатын құжаттарды ұсыну;

3) жеке басты куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны ауыстырудан басқа) оларды тағайындауға қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

4) әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылар тағайындауға құқығының болмауы;

5) өтініш берушінің әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындау үшін талап етілетін, қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге келісімінің болмауы.

2. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылар тағайындаудан бас тартуға мыналар негіз болып табылады:

1) әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындауға қажетті, оның ішінде мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынатын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің анық емес екенін анықтау;

2) әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындауға қажетті құжаттардың және (немесе) мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

3) тексеру кезінде Қор сұратып отырған, жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тағайындауға қажетті құжатты және (немесе) мәліметтерді ұсынбау.

74-бап. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды алушының құқықтары мен міндеттері

1. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды алушының:

1) Мемлекеттік корпорация мен Қордан әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындау және алу тәртібі туралы ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

2) мемлекеттік органдардың, Мемлекеттік корпорацияның және Қордың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқығы бар.

2. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды алушы:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды тағайындау үшін толық және анық мәліметтер ұсынуға;

2) әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларды алу кезеңінде Мемлекеттік корпорацияға бала туғанда берілетін жәрдемақының, бала күтіміне байланысты жәрдемақының, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақының, наградталған анаға берілетін жәрдемақының, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшерін өзгертуге негіз болатын мән-жайлар туралы осындай өзгерістер туындаған күннен бастап он жұмыс күні ішінде хабарлауға міндетті.

Алушы бала туғанда берілетін жәрдемақының, бала күтіміне байланысты жәрдемақының, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақының, наградталған анаға берілетін жәрдемақының, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшеріне әсер ететін мән-жайлар туралы уақтылы хабарламаған жағдайда, олардың мөлшері көрсетілген мән-жайлар туындаған кезден бастап, бірақ олар тағайындалған кезден кейін қайта қаралады;

3) әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылардың артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын ерікті түрде, ал бас тартқан жағдайда – соттың заңды күшіне енген шешімінің негізінде сот тәртібімен қайтаруды жүргізуге міндетті.

75-бап. Алушының өзгеруі

Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген құжаттар негізінде баланы (балаларды) мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне беру жағдайларын қоспағанда, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушы қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған), ата-ана құқықтарынан айырылған немесе оның ата-ана құқықтары шектелген, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүрген, соттың хабарсыз кетті деп тану туралы шешімінің күші жойылған жағдайларда, төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне не оларды алу үшін негіздер сақталған кезде қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға жүргізіледі.

76-бап. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылардан ұстап қалу

1. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерден, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнен 10 пайыз мөлшерінде міндетті зейнетақы жарналары ұсталады және осы Кодекске сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жіберіледі.

2. Әлеуметтік төлемдер мен балалы отбасыларға берілетін жәрдемақылардан атқарушылық іс жүргізу тәртібімен ұстап қалу жүргізілмейді.

3. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің артық есепке жатқызылған (төленген) сомалары алушы оларды кейіннен алған кезде оның өтініші негізінде төленуге тиіс сомалардан ұсталады.

2-параграф. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер

77-бап. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді алу құқығы

1. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға әлеуметтік төлемді алу құқығы туындаған күннен бастап тағайындалады.

2. Әлеуметтік төлемдерді алу құқығы:

жүктілікке және босануға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша – еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақта көрсетілген жүктілігі және босануы бойынша демалыс берілген күннен бастап;

жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша – еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақта көрсетілген, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған жұмыскерлерге демалыс берілген күннен бастап туындайды.

3. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен берілген еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақта көрсетілген бүкіл кезеңге тағайындалады.

Байқоңыр қаласының міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы болып табылатын тұрғындарына жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген тәртіппен берілген немесе Ресей Федерациясының федералдық денсаулық сақтау ұйымдары мен олардың Байқоңыр қаласы аумағында орналасқан бөлімшелері берген еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақ негізінде Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты демалыс кезеңіне тағайындалады.

4. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді тағайындауға, сондай-ақ қиын босанған, екі және одан көп бала туған кезде жүктілікке және босануға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді қайта есептеу үшін жүгіну мерзімдері әлеуметтік төлемдерді алу құқығы туындаған күннен бастап он екі айдан аспайды.

Жүктілікке және босануға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді қайта есептеу уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

5. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді тағайындау үшін жүгінген күннен кейін Қорға оларды есептеуге қабылданған кезең үшін әлеуметтік аударымдар түскен жағдайда, алушыға жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлемдердің мөлшерін қайта есептеу жүргізілмейді.

6. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдердің сомалары әлеуметтік төлемдерді алу құқығы туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзімдері шектелместен төленеді.

78-бап. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдердің мөлшері

1. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдердің мөлшері уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшерін еңбекке қабілетсіздік күндері санының тиісті коэффициентіне көбейту жолымен айқындалады және Қордың активтері есебінен төленеді.

2. Әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшері әлеуметтік төлемді алу құқығы туындаған айдың алдындағы соңғы күнтізбелік он екі ай ішінде (осы кезеңде әлеуметтік аударымдарда үзілістердің болу-болмауына қарамастан) әлеуметтік аударымдар жүргізілген кірістер сомасын он екіге бөлу жолымен айқындалады.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысу кезеңдерінде алынған кіріс төлеуші беретін кірістер туралы анықтаманың негізінде орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезінде ескеріледі.

Төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңдері орташа айлық кіріс мөлшерінің есебінен алып тасталады және орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезеңі басталардың тура алдындағы басқа айлармен ауыстырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақты төртінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Еңбекке қабілетсіздік күндері санының коэффициенті жүктілікке және босануға, сондай-ақ жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты еңбекке уақытша жарамдылық туралы парағы берілген күндер санын күнтізбелік отыз күнге бөлу жолымен айқындалады.

3. Сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде ескерілген кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерді тағайындау үшін кейінгі жүгінуі кезінде есепке алынбайды.

4. Егер төлеуші уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын мерзімдерде және жағдайларда артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды қайтаруды жүзеге асырмаған болса, жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеу кезінде артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомасы есепке алынбайды.

3-параграф. Бала туғанда берілетін жәрдемақы

79-бап. Бала туғанда берілетін жәрдемақыны алу құқығы

1. Бала туғанда берілетін жәрдемақы Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, қандастарға, сондай-ақ жәрдемақы алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта көзделген және өзінің туған, асырап алған, сондай-ақ қорғаншылыққа алған балалары бар шетелдіктерге бала туған күннен бастап беріледі.

2. Бала туғанда берілетін жәрдемақы жүгінген күннен бастап тағайындалады. Екі және одан көп бала туған кезде бала туғанда берілетін жәрдемақы әрбір балаға тағайындалады және төленеді.

3. Бала туғанда берілетін жәрдемақыны тағайындау үшін жүгіну мерзімдері бала туған күннен бастап он сегіз айдан аспайды.

80-бап. Бала туғанда берілетін жәрдемақының мөлшері

1. Бала туғанда берілетін жәрдемақы бюджет қаражаты есебінен мынадай:

бірінші, екінші, үшінші балаға – 38,0 айлық есептік көрсеткіш;

төртінші және одан кейінгі балаларға – 63,0 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде төленеді.

2. Бала туғанда берілетін жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

4-параграф. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы

81-бап. Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алу құқығы

1. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, қандастарға, сондай-ақ жәрдемақы алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта көзделген шетелдіктерге беріледі.

2. Балаға күтім жасайтын адам міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы болып табылмаған жағдайда, тірі туған, асырап алған, сондай-ақ қорғаншылыққа алған балалары бар, егер олар басқа ата-ананың отбасында ескерілмесе, өгей балалары бар адамдардың (отбасылардың) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем алуға құқығы бар.

3. Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны тағайындау кезінде отбасы құрамында ата-аналары ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтары шектелген балалар есепке алынбайды.

Бала күтіміне байланысты жәрдемақы мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі балаларға тағайындалмайды.

4. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы:

1) баланың туу туралы куәлігінде көрсетілген туған күнінен бастап ол бір жарым жасқа толғанға дейінді қоса алғанда;

2) асырап алған, сондай-ақ қорғаншылыққа алған балалары бар адамдарға (отбасыларға) – соттың баланы (балаларды) асырап алу туралы шешімі заңды күшіне енген күннен бастап немесе қорғаншылық белгіленген күннен бастап ол бір жарым жасқа толғанға дейін;

3) қандастарға – бала туған күннен бастап, бірақ қандас мәртебесі белгіленген күннен кейін тағайындалады.

5. Бір жарым жасқа толмаған екі және одан көп балаға күтім жасалған жағдайда, бала күтіміне байланысты жәрдемақы әр балаға тағайындалады және төленеді.

6. Бір жарым жасқа толмаған бала қайтыс болған жағдайда, төлемдер баланың қайтыс болған айына қоса жүргізіледі.

7. Бір жарым жасқа толмаған бала қайтыс болғаннан кейін бала күтіміне байланысты жәрдемақы тағайындау үшін жүгінген жағдайда, бала күтіміне байланысты жәрдемақы баланың қайтыс болған айына қоса тағайындалады.

8. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы тағайындау үшін жүгіну мерзімдері бала туған күннен бастап он сегіз айдан аспайды.

82-бап. Бала күтіміне байланысты берілетін жәрдемақының мөлшері

1. Бала күтіміне байланысты берілетін жәрдемақы бюджет қаражаты есебінен ай сайын мынадай:

бірінші балаға – 5,76 айлық есептік көрсеткіш;

екінші балаға – 6,81 айлық есептік көрсеткіш;

үшінші балаға – 7,85 айлық есептік көрсеткіш;

төртінші және одан кейінгі балаларға – 8,90 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде төленеді.

2. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

83-бап. Бала күтіміне байланысты жәрдемақы төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақы төлеу ол тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен және бала бір жарым жасқа толғанға дейін кері оралған, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушыға Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушының сот бас бостандығынан айыру түрінде тағайындаған қылмыстық жазаны өтеуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін төленеді;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі ұсынылатын адамды қоспағанда, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушының арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратыны және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу оны алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шығарылған күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамдарды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін төленеді;

6) бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушыда шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжаттың немесе қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжат немесе қандас куәлігі берілген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

7) алушының қайтыс болғанын растайтын құжаттың болуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі.

2. Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу ақпараттық жүйелерден алынған, бала күтіміне байланысты жәрдемақыны тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлардың аяқталғанын растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеуді тоқтатуға:

1) баланың қайтыс болуы;

2) баланы мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне беру;

3) өтініш берушінің бала күтіміне байланысты жәрдемақыны заңсыз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы;

4) бала күтіміне байланысты жәрдемақыны алушыға қатысты Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату фактісінің анықталуы;

5) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда ата-аналарды ата-ана құқықтарынан айыру немесе ата-ана құқықтарын шектеу, бала асырап алуды жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою, қорғаншыларды өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету негіз болып табылады.

Бала (балалар) қайтыс болған жағдайда бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу бала (балалар) қайтыс болған ай өткен соң тоқтатылады.

Бала күтіміне байланысты жәрдемақыны төлеу осы тармақтың 2), 3), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген мән-жайлар басталған күннен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 83-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-параграф. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем

84-бап. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем алу құқығы

1. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем осы әлеуметтік төлемді алуға құқығы бар және қоса алғанда бала (балалар) бір жарым жасқа толғанға дейін оған күтім жасауды жүзеге асыратын міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға тағайындалады

Бұл ретте, егер балаға күтімді міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне бірнеше қатысушы жасаса, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем көрсетілген адамдардың біреуіне ғана тағайындалады.

Екі және одан көп бала туған кезде бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем әр балаға жеке тағайындалады.

2. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем алу құқығы баланың туу туралы куәлігінде көрсетілген туған күнінен бастап, баланы (балаларды) асырап алған және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, бір жарым жасқа дейінгі балаға қорғаншылық тағайындалған жағдайларда, соттың баланы (балаларды) асырап алу туралы шешімі заңды күшіне енген күннен бастап немесе қорғаншы тағайындалған күннен бастап туындайды.

3. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем тағайындау кезінде отбасы құрамында ата-аналары ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтары шектелген балаларды қоспағанда, тірі туған, асырап алған, егер олар басқа ата-ананың отбасында ескерілмесе, өгей балалар, сондай-ақ қорғаншылыққа алынған балалар ескеріледі.

Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тағайындау кезеңінде отбасының құрамында ескерілмеген бала (балалар) анықталған жағдайда, Қор уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен балалардың жалпы санын ескере отырып, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшерін қайта есептеу туралы шешім қабылдайды.

4. Бір жарым жасқа толмаған бала қайтыс болғаннан кейін бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем тағайындау үшін жүгінген жағдайда, әлеуметтік төлем баланың қайтыс болған айына қоса тағайындалады.

5. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем тағайындау, сондай-ақ қайта есептеу үшін жүгіну мерзімдері бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алу құқығы туындаған күннен бастап он сегіз айдан аспайды.

6. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тағайындау үшін жүгінген күннен кейін Қорға оны есептеуге қабылданған кезең үшін әлеуметтік аударымдар түскен жағдайда, алушыға бала күтіміне байланысты тағайындалған әлеуметтік төлемнің мөлшері қайта есептелмейді.

7. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің сомалары әлеуметтік төлемді алу құқығы туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзім шектелместен төленеді.

8. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі балаларға тағайындалмайды.

85-бап. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшері

1. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшері уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшерін кірісті алмастыру коэффициентіне көбейту жолымен айқындалады және ай сайын Қордың активтері есебінен төленеді.

Әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшері бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем алу құқығы туындаған айдың алдындағы соңғы күнтізбелік жиырма төрт ай ішінде (осы кезеңде әлеуметтік аударымдарда үзілістердің болу-болмауына қарамастан) әлеуметтік аударымдар жүргізілген кірістер сомасын жиырма төртке бөлу жолымен айқындалады.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысу кезеңдерінде алынған кіріс төлеуші беретін кірістер туралы анықтаманың негізінде орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезінде ескеріледі.

Төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңдері орташа айлық кіріс мөлшерінің есебінен алып тасталады және орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезеңі басталардың тура алдындағы басқа айлармен ауыстырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақты бесінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Кірісті ауыстыру коэффициенті 0,40-ті құрайды.

2. Бала күтіміне байланысты ай сайынғы әлеуметтік төлемнің мөлшері осы Кодекстің 76-бабына сәйкес ұсталуға жататын міндетті зейнетақы жарналарын қосымша есептей отырып, осы Кодекстің 82-бабына сәйкес бала туу кезектілігіне қарай белгіленген бала күтіміне байланысты жәрдемақының мөлшерінен кем болмайды.

Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің ең жоғары мөлшері бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемге құқық туындаған күнге республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен жалақының 7 еселенген мөлшерінің 40 пайызынан аспауға тиіс.

3. Сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде ескерілген кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тағайындау үшін кейінгі жүгінуі кезінде есепке алынбайды.

4. Егер төлеуші уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын мерзімде және жағдайларда артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды қайтаруды жүзеге асырмаған болса, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу кезінде артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомасы есепке алынбайды.

86-бап. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте әлеуметтік төлем ол тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) әлеуметтік төлемді алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем кері оралған алушыға:

кеткен елінде төлем алынбаған жағдайда – төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап;

кеткен елінде төлем алынған жағдайда – кеткен елінде төлем тоқтатылған айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап қайта басталады;

3) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушының сот бас бостандығынан айыру түрінде тағайындаған қылмыстық жазаны өтеуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне осы төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі;

4) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

5) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындаған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі;

6) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушы болып табылатын хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының тоқтатылуын немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісінің күшіне енгенін растайтын құжаттың болуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне не қорғаншы болып тағайындалған адамға төлем тоқтатыла тұрған айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап қайта басталады;

7) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушының "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап қайта басталады;

8) өтініш берушінің бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшерін негізсіз айқындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы туралы мәлімет. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күнінен бастап осы Кодекске сәйкес айқындалған мөлшерде қайта басталады.

2. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем төмендегі жағдайлар туындаған ай өткен соң тоқтатыла тұрады:

1) бала (балалар) мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне берілген жағдай. Бұл ретте бала (балалар) отбасына берілген күннен бастап бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем қайта басталады;

2) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда ата-ананың ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтары шектелген жағдай. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне осы төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі. Ата-ана құқықтары қалпына келтірілген кезде бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем соттың ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе ата-ана құқықтарын шектеудің күшін жою туралы шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

3) қорғаншылар Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда өз міндеттерін атқарудан босатылған немесе шеттетілген жағдай. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем қорғаншы болып тағайындалған адамға немесе қорғаншы мәртебесі қалпына келтірілген адамға әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

4) алушы қайтыс болған (соттың оны қайтыс болды деп жариялау туралы шешімі күшіне енген) жағдай. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем баланың (балалардың) заңды өкіліне осы төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық белгіленген күннен бастап, бірақ әлеуметтік төлемді тоқтата тұрған күннен кейін жүргізіледі.

3. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем осы төлемді алу құқығы сақталған жағдайда, бала бір жарым жасқа толғанға дейін ақпараттық жүйелерден алынған, бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлардың аяқталғанын растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

4. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем мынадай негіздер бойынша:

1) бала (балалар) қайтыс болған ай өткен соң;

2) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда, бала асырап алу туралы шешім жарамсыз деп танылған немесе оның күші жойылған ай өткен соң;

3) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушының бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тоқтатуға өтініш беруіне байланысты тоқтатылады. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем өтініш берілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады;

4) бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушының бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем тағайындау туралы шешім қабылдауға негіз болған анық емес құжаттарды (мәліметтерді) ұсынуына байланысты тоқтатылады. Бұл ретте бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем ол тағайындалған күннен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 86-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-параграф. Бюджеттік субсидиялар

87-бап. Бюджеттік субсидиялар алу құқығы

1. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемдерді алушылар үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналары қосымша белгіленеді, олар уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен бюджет қаражаты есебінен субсидиялануға жатады.

2. Бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді алушыға, егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бюджеттік субсидиялар оның осы Кодекстің 248-бабы 3-тармағының 2) тармақшасына сәйкес бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлем сомасынан міндетті зейнетақы жарналарын ұстауға келісімі болған кезде жүзеге асырылады.

3. Егер бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемдерден ұсталатын міндетті зейнетақы жарналарының мөлшері әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кірістің 10 пайызынан асатын болса, міндетті зейнетақы жарналарын бюджеттік субсидиялау жүргізілмейді.

4. Бюджеттік субсидиялар баланың туу туралы куәлігінде көрсетілген туған күнінен бастап, ал баланы (балаларды) асырап алған және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, бір жарым жасқа дейінгі балаға қорғаншылық тағайындалған жағдайларда – соттың баланы (балаларды) асырап алу туралы шешімі заңды күшіне енген күннен бастап немесе қорғаншы тағайындалған күннен бастап бала бір жарым жасқа толған күнге дейін не қорғаншы (асырап алушы) осы Кодекстің 207-бабында көзделген зейнеткерлік жасқа толғанға дейін жүргізіледі.

88-бап. Бюджеттік субсидиялардың мөлшері

1. Ай сайынғы бюджеттік субсидиялардың мөлшері әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшерінен есептелген міндетті зейнетақы жарналарының сомасы мен бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнен ұсталатын міндетті зейнетақы жарналарының сомасы арасындағы айырма ретінде айқындалады.

2. Бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемнің мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруіне байланысты қайта есептелген жағдайда міндетті зейнетақы жарналарының ай сайынғы бюджеттік субсидияларының мөлшері қайта есептелуге жатады.

89-бап. Бюджеттік субсидияларды тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

Әлеуметтік аударымдар және (немесе) міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары түскен жағдайда бюджеттік субсидиялар тоқтатыла тұрады.

Бұл ретте бюджеттік субсидиялар осы Кодекстің 86-бабында көзделген тәртіппен бала күтіміне байланысты әлеуметтік төлемді тоқтата тұрумен, қайта бастаумен және тоқтатумен бір мезгілде тоқтатыла тұрады, қайта басталады және тоқтатылады.

7-параграф. Көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақы

90-бап. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алу құқығы

1. Көп балалы отбасына берілетін жәрдемақы Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, қандастарға, сондай-ақ жәрдемақы алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта көзделген шетелдіктерге беріледі.

2. Бірге тұратын төрт және одан көп кәмелетке толмаған баласы, оның ішінде он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітіретін уақытқа дейін (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балалары бар отбасылардың көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақы алуға құқығы бар.

3. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны тағайындау кезінде отбасы құрамында туған, асырап алған, сондай-ақ қорғаншылыққа (қамқоршылыққа) алынған балалар, егер басқа ата-ананың отбасында ескерілмесе, өгей балалар ескеріледі.

Бұл ретте отбасы құрамында ата-аналары ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтары шектелген балалар ескерілмейді.

4. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі балаларға тағайындалмайды.

5. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу барлық растайтын құжаттар болған кезде жүгінген күннен бастап ағымдағы ай үшін және осы жәрдемақы тағайындалған жағдайлар сақталатын кезеңге жүргізіледі. Осы Кодекстің 75-бабына сәйкес жәрдемақыны алушы өзгерген жағдайларды қоспағанда, оны алушы қайтыс болған жағдайда көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы оның қайтыс болған айына қоса төленеді.

6. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақының есепке жазылған, алушы уақтылы талап етпеген сомасы өткен уақыт үшін, бірақ оларды алуға жүгіну алдындағы 3 жылдан аспайтын уақытқа төленеді.

7. Өтініш беруші балалардың бірге тұратын көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы тағайындауға арналған өтініште бірге тұратын балаларды көрсету арқылы өз бетінше растайды.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 16-бабына сәйкес он төрт жасқа толмаған балалардың заңды өкілдерінің тұрғылықты жері олардың тұрғылықты жері болып танылады.

Ерлі-зайыптылар арасында неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған жағдайда балалардың ата-анасының біреуімен бірге тұруы сот шешімімен расталады.

8. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны тағайындау кезінде он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітіретін уақытқа дейін (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балалардың бірге тұру фактісіне қарамастан, олар отбасы құрамында ескеріледі.

91-бап. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақының мөлшері

1. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы ай сайын бюджет қаражаты есебінен мынадай:

төрт балаға – 16,03 айлық есептік көрсеткіш;

бес балаға – 20,04 айлық есептік көрсеткіш;

алты балаға – 24,05 айлық есептік көрсеткіш;

жеті балаға – 28,06 айлық есептік көрсеткіш;

сегіз және одан көп балаға – әрбір балаға 4 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде төленеді.

Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

2. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақының мөлшері кәмелетке толмаған балалар, оның ішінде он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітіретін уақытқа дейін (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балалар санының өзгеруіне байланысты қайта есептеледі.

Көпбалалы отбасы алатын жәрдемақының мөлшерін ұлғайтуға немесе азайтуға ықпал ететін отбасының құрамы өзгерген жағдайда, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақының мөлшерін өзгерту жәрдемақы мөлшерін өзгерту құқығы туындаған күннен бастап, бірақ оны тағайындаған кезден кейін жүргізіледі.

92-бап. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу ол тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушының сот бас бостандығынан айыру түрінде тағайындаған қылмыстық жазаны өтеуі туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы балалардың заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы болып тағайындалған адамға қорғаншылық немесе қамқоршылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін төленеді;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі ұсынылатын адамды қоспағанда, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушының арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратыны және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу оны алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шығарылған күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) баланың он сегіз жасқа толуы туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу:

бала жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша оқуын жалғастырған жағдайда, жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін);

он сегіз жасқа толған бала жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша оқуға түскен күннен бастап (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) қайта басталады;

6) көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу балалардың заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға қорғаншылық немесе қамқоршылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі;

7) көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушыда шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжаттың немесе қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжат немесе қандас куәлігі берілген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

8) алушының қайтыс болғанын растайтын құжаттың болуы туралы мәлімет. Бұл ретте көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу балалардың заңды өкіліне осы жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға қорғаншылық немесе қамқоршылық белгіленген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі.

Осы Кодекстің 75-бабына сәйкес көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушыны өзгерту жағдайларын қоспағанда, оны алушы қайтыс болған жағдайда, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақы оның қайтыс болған айын қоса алғанда, ал көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен жағдайда, оның кеткен айына қоса төленеді.

2. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу ақпараттық жүйелерден алынған, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлардың аяқталғанын растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеуді тоқтатуға:

1) баланың қайтыс болуы;

2) жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын баланы ол он сегіз жасқа толғаннан кейін оқудан шығару;

3) баланы мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне беру;

4) өтініш берушінің көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны заңсыз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы;

5) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда ата-аналарды ата-ана құқықтарынан айыру немесе ата-ана құқықтарын шектеу, бала асырап алуды жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою, қорғаншыларды (қамқоршыларды) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету;

6) көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны алушыға қатысты оның Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату фактісінің анықталуы негіз болып табылады.

4. Осы баптың 3-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу оны тағайындау үшін негіздер сақталған кезде осы баптың 3-тармағында көрсетілген мән-жайлар туындаған күннен бастап тоқтатылады.

5. Бала (балалар) қайтыс болған жағдайда көпбалалы отбасына берілетін жәрдемақыны төлеу бала (балалар) қайтыс болған ай өткен соң тоқтатылады.

Ескерту. 92-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-параграф. Наградталған анаға берілетін жәрдемақы

93-бап. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алу құқығы

1. Наградталған анаға берілетін жәрдемақы "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, І және ІІ дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған аналарға тағайындалады.

"Мемлекеттік наградалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр Ана" атағын алған, І және ІІ дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алу құқығын пайдаланады.

2. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу барлық растайтын құжаттар болған кезде жүгінген күннен бастап ағымдағы ай үшін және осы жәрдемақы тағайындалған жағдайлар сақталатын кезеңге жүргізіледі.

3. Наградталған анаға берілетін жәрдемақының есепке жазылған, алушы уақтылы талап етпеген сомасы өткен уақыт үшін, бірақ оларды алуға жүгіну алдындағы 3 жылдан аспайтын уақытқа төленеді.

94-бап. Наградталған анаға берілетін жәрдемақы мөлшері

1. Наградталған анаға берілетін жәрдемақы ай сайын бюджет қаражаты есебінен мынадай:

"Күміс алқа" алқасымен наградталған аналарға – 6,40 айлық есептік көрсеткіш;

"Алтын алқа" алқасымен наградталған немесе бұрын "Батыр Ана" атағын алған, І және ІІ дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған аналарға – 7,40 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде төленеді.

2. Наградталған анаға берілетін жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

95-бап. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу ол тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күнінен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушының сот бас бостандығынан айыру түрінде тағайындаған қылмыстық жазаны өтеуі туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу наградталған ана қылмыстық-түзеу жүйесі мекемесінен босатылған күннен бастап қайта басталады;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі ұсынылатын адамды қоспағанда, наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушының арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратыны және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шығарылған күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

6) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушыда шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады.

2. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу ақпараттық жүйелерден алынған, наградталған анаға берілетін жәрдемақыны тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлардың аяқталғанын растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеуді тоқтатуға:

1) өтініш берушінің наградталған анаға берілетін жәрдемақыны заңсыз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы;

2) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушыны "Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 40-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасынан айыру;

3) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушыға қатысты оның Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату фактісінің анықталуы;

4) наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушының қайтыс болуы негіз болып табылады.

4. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны төлеу осы баптың 3-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген мән-жайлар туындаған күннен бастап тоқтатылады.

5. Наградталған анаға берілетін жәрдемақыны алушы қайтыс болған жағдайда, ол оның қайтыс болған айына қоса төленеді.

Ескерту. 95-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-тарау. ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ

1-параграф. Жалпы ережелер

96-бап. Халықты жұмыспен қамту саласындағы құқықтар

1. Халықты жұмыспен қамту саласындағы құқықтар:

1) консультация және әлеуметтік кәсіптік бағдар алу;

2) еңбек делдалдығы;

3) жергілікті атқарушы органдар белгілеген квоталар шеңберінде жұмысқа орналасу;

4) мүгедектігі бар адамдар үшін құрылған арнаулы жұмыс орындары шеңберінде жұмысқа орналасу;

5) мыналар:

кәсіптік оқу;

кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесу;

субсидияланатын жұмыс орындарына жіберу;

жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін ерікті қоныс аударуға жәрдемдесу кіретін жұмыспен қамтудың белсенді шараларына қатысу;

6) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу құқықтарын қамтиды.

2. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда жүзеге асырылады.

97-бап. Жұмыспен қамтылған адамдар

1. Ақы үшін немесе мүлікті пайдалану, тауарларды өндіру және сату, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету арқылы кіріс алу жолымен қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға жұмыспен қамтылған адам болып табылады.

2. Жұмыспен қамтылған адамдарға мыналар:

1) жалдамалы жұмыскерлер, сондай-ақ ақы төленетін өзге де жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген) адамдар;

2) дара кәсіпкерлер;

3) жеке практикамен айналысатын адамдар;

4) азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша қызметті жүзеге асыратын, жалдамалы жұмыскерлерге жатпайтын жеке тұлғалар;

5) шаруашылық серіктестіктерінің құрылтайшылары (қатысушылары) және акционерлік қоғамдардың құрылтайшылары, акционерлері (қатысушылары), сондай-ақ өндірістік кооперативтердің мүшелері болып табылатын жеке тұлғалар;

6) тәуелсіз жұмыскерлер;

7) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарында қызмет атқарып жүргендер;

8) шаруа немесе фермер қожалығы нысанындағы қызметті жүзеге асыратын тұлғалар жатады.

98-бап. Жұмыс іздеуші адамдар

1. Жұмысы және (немесе) табысы (кірісі) жоқ, жұмыс іздеп жүрген Қазақстан Республикасының азаматтары, қандастар, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жұмыс іздеуші адам ретінде тіркеледі.

2. Мансап орталығы жұмыс іздеуші адамға жұмыспен қамту мәселелері бойынша уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен консультацияларды өтеусіз негізде ұсынады, жұмысқа орналасуға жәрдем көрсетеді және (немесе) әлеуметтік кәсіптік бағдарлау бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынады.

3. Мансап орталығынан, оның ішінде Электрондық еңбек биржасы арқылы жұмыс туралы ұсыныс алған жұмыс іздеуші адам мансап орталығын ұсынылған жұмысқа келісетіні немесе одан бас тартатыны туралы хабардар етуге тиіс.

99-бап. Жұмыссыздар

1. Жұмыс іздеуші адам уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен оның деректері мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың ақпараттық жүйелері арқылы тексерілгеннен кейін жұмыссыз адам ретінде тіркеледі.

2. Мансап орталығынан, оның ішінде Электрондық еңбек биржасы арқылы жұмыс туралы ұсыныс алған тіркелген жұмыссыз адам мансап орталығын ұсынылған жұмысқа келісетіні немесе одан бас тартатыны туралы уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен хабардар етуге тиіс.

3. Мыналар:

1) он алты жасқа толмаған;

2) жұмыспен қамтылған адамдар;

3) осы Кодекстің 207-бабының 1 – 3-тармақтарында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған адамдар;

4) жұмысы мен табысының (кірісінің) жоқ екендігі туралы көрінеу жалған мәліметтерді қамтитын құжаттарды, сондай-ақ басқа да анық емес мәліметтерді ұсынған адамдар;

5) осы Кодекске сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысуға үміткер студенттер мен жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушылары;

6) сот шешімі бойынша түзеу жұмыстарына не қоғамдық жұмыстарға, сондай-ақ бас бостандығынан айыру түріндегі жаза шартты түрде тағайындалмаған жағдайда, осындай жазаға сотталған адамдар жұмыссыз адам ретінде тіркелмейді.

4. Жұмыссыздар:

1) жұмыс берушінің өтінімі бойынша кәсіптік оқытуды аяқтағаннан кейін ол мәлімдеген жұмыс орнына жұмысқа орналасуға;

2) осы Кодекске және жұмыс іздеуші адамдарды, жұмыссыздарды тіркеу және мансап орталықтары көрсететін еңбек делдалдығын жүзеге асыру қағидаларына сәйкес мансап орталығына бару немесе оны хабардар ету тәртібін, шарттары мен мерзімдерін сақтауға;

3) мансап орталығы хабардар еткен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жұмысқа орналасу мәселесі бойынша жұмыс берушіге жүгінуге;

4) мансап орталығына:

тұрғылықты жерін ауыстыруды;

тұрақты, уақытша жұмысқа, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмысқа орналасуды;

кәсіпкерлік қызметпен айналысуды;

ұйымдық-құқықтық нысаны мен меншік нысанына қарамастан, ұйымға құрылтайшы (ортақ құрылтайшы) болуды;

мүгедектік тобын белгілеуді немесе оның өзгеруін;

зейнетақы төлемдерін тағайындауды қоса алғанда, жұмыссыз адаммен одан әрі жұмыс істеу тәртібіне әсер ететін өзгерістер туралы мәліметтерді уақтылы, бес жұмыс күні ішінде ұсынуға міндетті.

5. Осы баптың 4-тармағының 1) тармақшасында көзделген жұмысқа орналастыру жөніндегі міндет:

1) басқа тұрақты жұмысқа орналасқан жағдайда;

2) жұмыссыз адамның тиісті құжаттармен расталатын қайтыс болуына байланысты;

3) әскери қызметке шақырылуға байланысты;

4) сот шешімі бойынша бас бостандығынан айырылған жағдайда;

5) жүктілікке байланысты;

6) үш жасқа дейінгі баланы (балаларды) өзі тәрбиелеген жағдайда;

7) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына оқуға түсуге байланысты тоқтатылады.

100-бап. Жұмыссыз адамды есептен шығару

1. Мансап орталығы жұмыссыз адамды (әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар және құқық қорғау органдары қызметкерлерінің отбасы мүшелерін, сондай-ақ олардың асырауындағы, еңбек қызметін жүзеге асырмайтын, уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен тіркелетін және есептен шығарылатын адамдарды қоспағанда) мынадай жағдайларда:

1) мансап орталығы ұсынған лайықты жұмыстың үш нұсқасынан бас тартқанда немесе жұмыссыз адам ретінде тіркелгеннен кейін лайықты жұмыстың ұсынылған нұсқаларымен келісетіні немесе одан бас тартатыны туралы мансап орталығын, ал ауылдық елді мекендерде тұратын адам – кент, ауыл, ауылдық округ әкімін уақтылы хабардар етпегенде;

2) мынадай:

мансап орталығы хабардар еткен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде ұсынылған жұмысқа орналасу немесе оқу орны бойынша;

мансап орталығына жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысу үшін шақыру бойынша үш жұмыс күні ішінде дәлелді себептерсіз келмегенде;

3) жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысуды өз бетінше тоқтатқанда;

4) жұмыссыз адамның осы Кодексте және жұмыс іздеуші адамдарды, жұмыссыздарды тіркеу және мансап орталықтары көрсететін еңбек делдалдығын жүзеге асыру қағидаларында көзделген мансап орталығына бару немесе оны хабардар ету мерзімдерін дәлелді себептерсіз бұзғанда;

5) егер бас бостандығынан айыру түріндегі жаза шартты түрде тағайындалмаса, жұмыссыз адам заңды күшіне енген сот шешімі бойынша бас бостандығынан айыру түріндегі жазаға сотталғанда не мәжбүрлеп емдеуге жіберілгенде;

6) осы Кодекстің 99-бабының 4-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайларда;

7) көрінеу жалған немесе қолдан жасалған құжаттар бергенде есептен шығарады.

2. Осы баптың 1-тармағының 1) – 4) тармақшаларына сәйкес есептен шығарылған жұмыссыздар есептен шығарылған күннен бастап күнтізбелік отыз күн өткен соң ғана мансап орталығына жұмыссыз адам ретінде қайта тіркеле алады.

101-бап. Лайықты жұмыс

1. Кәсіптік даярлығына, еңбек өтіліне және бұрынғы мамандығы бойынша жұмыс тәжірибесіне, денсаулық жағдайына, жұмыс уақытының режиміне, жұмыс орнына көлікпен жетудің қолжетімді болуына сәйкес келетін, оның ішінде уақытша сипаттағы жұмыс лайықты жұмыс деп есептеледі.

2. Жұмыс іздеуші адамның немесе жұмыссыз адамның келісуімен ғана тұрғылықты жерін өзгертуге байланысты лайықты жұмыс ұсынылуы мүмкін.

Тұрғылықты жерден лайықты жұмысқа көлікпен жетудің қолжетімділігін мансап орталықтары қоғамдық көлік қозғалысы маршруттарының болуын және лайықты жұмыстың тұрғылықты жерден қашықтығын ескере отырып айқындайды.

3. Бірінші рет жұмыс іздеп жүрген, бірақ кәсібі (мамандығы) жоқ, сондай-ақ екі жылдан артық жұмысы болмаған адамдар үшін алдын ала кәсіптік даярлауды талап ететін жұмысты, ал оны ұсыну мүмкін болмаған жағдайда – адамдардың жас шамасы мен өзге де ерекшеліктері және Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының талаптары ескеріле отырып, ақы төленетін басқа жұмысты (уақытша сипаттағы жұмысты қоса алғанда) лайықты жұмыс деп есептеуге болады.

4. Мүгедектігі бар адам үшін оның тыныс-тіршілігінің шектелу дәрежесі ескеріле отырып, оған қолжетімді болуы қамтамасыз етілген жағдайдағы жұмыс, ал үш жасқа дейінгі балаларды күтумен айналысатын адамдар үшін икемді және толық емес жұмыс уақыты режиміндегі жұмыс лайықты жұмыс деп есептеледі.

5. Алдын ала даярлықты талап ететін немесе талап етпейтін (азаматтардың жас шамасы мен өзге де ерекшеліктерін ескере отырып) уақытша сипаттағы жұмыс:

1) бірінші рет жұмыс іздеп жүрген (бұрын жұмыс істемеген) және бұл ретте біліктілігі жоқ;

2) жазғы демалыс кезеңінде студенттер және жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушылары;

3) тоқтап тұруға байланысты жұмыспен қамтамасыз етілмеген адамдар;

4) ұзақ (екі жылдан астам) үзілістен кейін еңбек қызметін қайта жалғастыруға талпынғандар, сондай-ақ мансап орталықтары оқуға жібергендер және дәлелсіз себеппен оқуын тоқтатқандар;

5) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша төленетін әлеуметтік төлем тоқтатылғаннан кейін кәсіптік оқытудан немесе қосымша білім алудан бас тартқан адамдар қатарындағы жұмыс іздеуші адамдарға және жұмыссыздарға лайық деп есептеледі.

102-бап. Платформалық жұмыспен қамту

1. Платформалық жұмыспен қамту интернет-платформаларды және (немесе) платформалық жұмыспен қамтудың мобильді қосымшаларын пайдалана отырып, қызметтер көрсету немесе жұмыстарды орындау жөніндегі қызмет түрін білдіреді.

2. Платформалық жұмыспен қамтудың тараптары:

1) интернет-платформаның операторы (бұдан әрі – Оператор) –интернет-платформада тіркелген орындаушылар мен тапсырыс берушілер арасында қызметтер көрсету және жұмыстарды орындау бойынша байланыстар орнату және мәмілелер жасасу үшін ақпараттық технологиялар мен жүйелерді қолдана отырып, техникалық, ұйымдастырушылық (оның ішінде жұмыстарды немесе қызметтерді көрсету үшін үшінші тұлғаларды тарта отырып көрсетілетін қызметтерді), ақпараттық және өзге де мүмкіндіктерді ұсыну жөніндегі қызметтерді интернет-платформаны пайдалана отырып көрсететін дара кәсіпкер немесе заңды тұлға;

2) тапсырыс беруші – интернет-платформада тіркелген, онда қызметтер көрсетуге немесе жұмыстарды орындауға тапсырыс орналастыратын жеке немесе заңды тұлға;

3) орындаушы – интернет-платформада тіркелген, жария шарт негізінде интернет-платформаларды пайдалана отырып, тапсырыс берушілерге қызметтер көрсететін немесе жұмыстарды орындайтын жеке тұлға, дара кәсіпкер немесе заңды тұлға.

3. Платформалық жұмыспен қамтуды жүзеге асыру үшін тапсырыс беруші мен орындаушы интернет-платформада және (немесе) платформалық жұмыспен қамтудың мобильді қосымшасында тіркеледі.

Оператор мен тапсырыс беруші, сондай-ақ орындаушы арасындағы өзара қарым-қатынастар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес реттеледі.

4. Интернет-платформаларды және (немесе) платформалық жұмыспен қамтудың мобильдік қосымшаларын пайдалана отырып қызметтер көрсету және жұмыстарды орындау үшін орындаушы-заңды тұлға жұмыскерлерді тартқан жағдайда, олармен еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес ресімделеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
102-1-баппен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

103-бап. Жұмыс берушілердің халықты жұмыспен қамтуға қатысуы

1. Жұмыс берушілер халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға:

1) Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес еңбек және ұжымдық шарттардың талаптарын сақтай отырып, жұмысқа орналасуға жәрдем көрсету;

2) персоналды кәсіптік оқыту жүйесін дамыту;

3) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары арқылы кадрлар даярлау;

4) құрылымдық өзгерістер барысында білікті жұмыскерлердің кадрлық әлеуетін сақтау және ұтымды пайдалану;

5) субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін жұмыс орындарын ұсыну;

6) жұмысқа орналасу мәселесі бойынша жүгінген, оның ішінде мансап орталықтары, сондай-ақ жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктері жіберген адамдарды бар бос орындарға ұйымдарда белгіленген біліктілік талаптарына сәйкес қабылдау;

7) мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын құру;

8) мансап орталықтарына (еңбек мобильділігі орталығына) және (немесе) Электрондық еңбек биржасына сұранысқа ие мамандықтар бөлінісінде ағымдағы бос орындарды және жұмыс орындарының болжамды құрылуы туралы деректерді беру;

9) жұмыс орындарын құру жолымен қатысады.

2. Жұмыс беруші:

1) мемлекеттік қызметшілердің, сайланбалы мемлекеттік лауазымдардың, Қазақстан Республикасы Парламенті және мәслихаттары депутаттарының, судьяларының, әскери қызметтегі адамдардың, арнаулы мемлекеттік органдар, құқық қорғау органдары және мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі мен оның ведомстволары, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган жұмыскерлерінің бос лауазымдарын қоспағанда, бос орындар пайда болған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде бос орындардың бар-жоғы туралы мәліметтерді Электрондық еңбек биржасына еңбек жағдайлары мен төлемін көрсете отырып орналастыруға;

2) мансап орталығына (еңбек мобильділігі орталығына) жұмыс беруші- жеке тұлғаның қызметінің тоқтатылуына не жұмыс беруші-заңды тұлғаның таратылуына, жұмыскерлер санының немесе штатының қысқаруына, жұмыс берушінің экономикалық жай-күйінің нашарлауына алып келген өндірістер және орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер көлемінің төмендеуіне байланысты алдағы уақытта жұмыскерлердің жұмыстан босатылатыны туралы, босатылу қатысты болуы ықтимал жұмыскерлердің саны мен санаттары туралы ақпаратты жұмыстан босатылатын жұмыскерлердің лауазымдары мен кәсіптерін, мамандықтарын, біліктілігі мен еңбегіне төленетін ақының мөлшерін және олар босатылатын мерзімдерді көрсете отырып, босату басталғанға дейін бір айдан аз уақыт бұрын жазбаша немесе Электрондық еңбек биржасы арқылы толық көлемде беруге;

3) жұмыс беруші-заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші-жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған, жұмыскерлер саны немесе штаты қысқартылған, жұмыс берушінің экономикалық жай-күйінің нашарлауына алып келген өндірістердің және орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің көлемі төмендеген жағдайларды қоспағанда, жұмыссыз адам оқуын аяқтағаннан кейін оны өз өтінімі бойынша мәлімделген жұмыс орнына орналастыруға немесе мансап орталығының (еңбек мобильділігі орталығының) оқытуға жұмсаған шығыстарын өтеуге;

4) жұмыс беруші-заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші-жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған, жұмыскерлер саны немесе штаты қысқартылған, жұмыс берушінің экономикалық жай-күйінің нашарлауына алып келген өндірістердің, орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің көлемі төмендеген жағдайларды қоспағанда, мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін белгіленген квотаны орындауға;

5) жұмысқа қабылдау үшін бос орындар туралы ақпаратта еңбек саласындағы кемсітушілік сипаттағы талаптарға жол бермеуге;

6) осы Кодекске сәйкес зейнетақы аударымдары мен әлеуметтік аударымдарды жүргізуге;

7) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы заңнамасына сәйкес жұмыскерлердің аударымдарын және (немесе) жарналарын есептеуге (ұстап қалуға) және аударуға (төлеуге) міндетті.

3. Жұмыс берушінің:

1) өзіне тікелей жүгінген адамдарды мансап орталықтары, сондай-ақ жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктері жіберген адамдармен теңдей жағдайда жұмысқа қабылдауға;

2) еңбек нарығының жай-күйі туралы ақпаратты өтеусіз негізде алуға;

3) мансап орталықтарынан жұмыссыздарды іріктеу және жұмысқа орналасуға жіберу бойынша көрсетілетін қызметтерді алуға;

4) уақытша жұмыс орындарын ұйымдастыруға қатысуға;

5) мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын құруға субсидия алуға құқығы бар.

2-параграф. Консультация және әлеуметтік кәсіптік бағдарлау

104-бап. Мансап орталықтары жұмыскерлерінің консультациясы

Мансап орталықтарының жұмыскерлері жүгінген адамдарға:

1) бос тұрған (бос) жұмыс орындарының болуы және сұранысқа ие мамандықтар бөлінісінде жұмыс орындарының болжамды құрылатыны туралы;

2) жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысу мүмкіндіктері мен шарттары;

3) жұмыс іздеуші адамдар мен жұмыссыздардың кепілдіктері, құқықтары мен міндеттері туралы ақпарат береді.

105-бап. Әлеуметтік кәсіптік бағдарлау

1. Жұмыс іздеуші адамдардың, жұмыссыздардың, қандастардың, сондай-ақ студенттердің, жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушыларының әлеуметтік кәсіптік бағдар алуға құқығы бар.

2. Әлеуметтік кәсіптік бағдар:

1) еңбек қызметі, еңбек нарығының жай-күйі, меңгерген кәсібі (мамандығы) бойынша жұмысқа орналасу немесе кәсіптік оқытудан өту мүмкіндіктері туралы кәсіби ақпарат беруді;

2) адамның кәсіптік білімдерінің, дағдыларының, қызығушылықтарының, денсаулық жағдайының және еңбек нарығындағы қажеттіліктердің негізінде жұмыс орны мен кәсіп таңдауда кәсіби консультацияны;

3) адамдардың нақты кәсіп (мамандықтар) түрлері және лауазымдар үшін айқындалған біліктілік талаптарына сәйкестігін анықтау арқылы кәсіби іріктеуді қамтиды.

3. Әлеуметтік кәсіптік бағдарлау уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.

4. Мансап орталықтары әлеуметтік кәсіптік бағдарлаудан өткен адамдар туралы мәліметтерді әлеуметтік-еңбек саласының бірыңғай ақпараттық жүйесінде және (немесе) Электрондық еңбек биржасында орналастырады.

3-параграф. Еңбек делдалдығы

106-бап. Еңбек делдалдығын көрсету

1. Мансап орталықтарына және (немесе) жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктеріне жүгінген жұмыс іздеуші адамдардың, жұмыссыздардың немесе жұмыс берушілердің еңбек делдалдығына құқығы бар.

2. Мансап орталықтары:

жұмыс берушілер үшін:

1) персоналды іріктеуді жүзеге асырады;

2) субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру мен қаржыландыру және кәсіптік оқыту мәселелері бойынша консультация береді;

3) олардың өтінімдері бойынша кәсіптік оқытуды ұйымдастырады және әлеуметтік келісімшарт жасасады;

4) субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру мен қаржыландыруға шарт жасасады;

5) субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған адамдардың жалақысын толық немесе ішінара субсидиялайды;

ізденушілер үшін:

1) жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысу мәселелері бойынша консультация береді;

2) жұмыссыздарды еңбек нарығына орнықты интеграциялау мақсатында оларды жұмысқа орналастырудың жеке жоспарын қалыптастырады;

3) жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысуға жолдамалар береді.

3. Мансап орталықтары уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен еңбек делдалдығын көрсетеді.

4. Еңбек мобильділігі орталығы жұмыспен қамтудың жекеше агенттігімен халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі туралы шарт жасасуға құқылы.

Еңбек мобильділігі орталығы халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі туралы шарт жасалған күннен бастап он жұмыс күні ішінде Электрондық еңбек биржасында оның жасалғаны туралы ақпаратты орналастырады.

Халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингіне қатысуға үміткер жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктерінің халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі туралы шарт бойынша міндеттемелерді орындау үшін жеткілікті тиісті тәжірибесі, материалдық және еңбек ресурстары болуға тиіс.

Көрсетілетін қызметтердің аутсорсингін ұйымдастыру және қаржыландыру қағидаларын, көрсетілетін қызметтердің аутсорсингіне қатысуға үміткер жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктеріне қойылатын біліктілік талаптарын, аутсорсинг шеңберінде ұсынылатын көрсетілетін қызметтердің тізбесін, сондай-ақ халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингі туралы шарттың үлгілік нысанын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

5. Жұмыспен қамтудың жекеше агенттігінің:

1) халықты жұмыспен қамту мәселелері бойынша жүгінген адамдарға консультация беруге;

2) жұмысқа орналасу мүмкіндігі туралы ақпарат беруге және еңбек делдалдығы бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуға;

3) бос жұмыс орындары бар жұмыс берушілер мен жұмысқа орналасқысы келетін адамдар туралы мәліметтерді қалыптастыруға;

4) жұмыскерлерді жұмыс берушінің біліктілік талаптарына сәйкес келуін ескере отырып, іріктеуді жүзеге асыруға;

5) жүгінген адамдарды кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, кәсіптік даярлау мен қайта даярлауды ұйымдастыруға;

6) еңбек мобильділігі орталығынан еңбек нарығының жай-күйі туралы ақпаратты өтеусіз негізде алуға;

7) жұмысқа орналастыру, жұмыс орындарын құру, кәсіптік оқыту мәселелері бойынша мемлекеттік органдармен, еңбек мобильділігі орталықтарымен, мансап орталықтарымен, жұмыс берушілермен өзара іс-қимыл жасауға;

8) осы Кодекске сәйкес халықты жұмыспен қамту саласындағы көрсетілетін қызметтердің аутсорсингіне қатысуға құқығы бар.

6. Жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі:

1) кемсітушіліктің кез келген нысанына жол бермеуге;

2) жүгінген адамдардан алынатын ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

3) бала еңбегін пайдалануға, адамдарды сексуалдық тұрғыдан және (немесе) өзгеше түрде пайдалану үшін азғырып-көндіруге жол бермеуге;

4) жүгінген адамдармен еңбек делдалдығы бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсыну туралы шарттар жасасуға;

5) кәсіптер (мамандықтар) бөлінісінде еңбек делдалдығы үшін жүгінген және жұмысқа орналасқан адамдардың саны туралы, сондай-ақ мансап орталықтарында тіркелген және жұмысқа орналасу үшін жұмыспен қамтудың жекеше орталықтарына жіберілген адамдар туралы ақпаратты Электрондық еңбек биржасы арқылы еңбек мобильділігі орталығына тоқсан сайын беруге міндетті.

4-параграф. Жұмыс орындарының квоталары және мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын ұйымдастыру

107-бап. Жұмыс орындарының квоталары

1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары белгілейтін жұмыс орындары квотасының шеңберінде жұмысқа орналасуға:

1) мүгедектігі бар адамдардың;

2) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдардың;

3) бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдардың;

4) он сегіз жасқа толғанға дейін ата-анасынан айырылған немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, білім беру ұйымдарының түлектері болып табылатын жастар қатарындағы азаматтардың құқығы бар.

2. Жергілікті атқарушы органдар ауыр жұмыстардағы, еңбек жағдайлары зиянды, қауіпті жұмыстардағы жұмыс орындарын есептемегенде, жұмыскерлердің тізімдік саны 50 адамнан асатын және одан жоғары жұмыс берушілерге мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен екіден төрт пайызға дейінгі мөлшерде квота белгілейді.

3. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктеріне, сондай-ақ мүгедектігі бар адамдардың саны жұмыскерлердің жылдық орташа санының жиырма пайызынан астамын құрайтын ұйымдарға квота белгіленбейді.

4. Осы баптың 1-тармағында көзделген квоталарды белгілеу кезінде жіберуші тарап жұмыскерлерінің тізімдік санында персоналды ұсыну жөніндегі қызметтер көрсетуге арналған шартқа сәйкес жұмысқа тартылатын жұмыскерлер есепке алынбайды.

108-бап. Мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын ұйымдастыру

1. Арнаулы жұмыс орны мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру және олардың жұмыспен қамтылуын сақтау үшін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен ол құрылған кезден бастап кемінде күнтізбелік он екі ай мерзімге құрылады.

2. Мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орнын құруды жұмыс беруші мансап орталықтарымен (еңбек мобильділігі орталығымен) жасалған шарт негізінде жүзеге асырады. Мүгедектігі бар адамдардың жұмыс орнының стандартын уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

5-параграф. Жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шаралары

109-бап. Кәсіптік оқыту

1. Жұмыссыздар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтарының және қандастардың екі жыл ішінде бір рет кәсіптік оқуға құқығы бар.

2. Кәсіптік оқыту кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды және біліктілікті арттыруды қамтиды және:

1) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында, Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы заңнамасына сәйкес білім беру қызметіне құқығы бар жұмыс берушілердің жанындағы оқу орталықтарында (бұдан әрі – оқу ұйымдары) немесе жұмыс берушінің өтінімі бойынша жұмыс берушінің жұмыс орнында;

2) сұранысқа ие кәсіптер тізбесі бойынша Электрондық еңбек биржасында жүзеге асырылады.

Кәсіптік оқытуды ұйымдастыру мен қаржыландыру тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

3. Кәсіптік оқытуға жолдаманы, егер:

1) қажетті кәсіптік біліктіліктің болмауы салдарынан лайықты жұмыс таңдау мүмкін болмаса;

2) кәсіптік дағдыларға сай келетін жұмыстың болмауына байланысты кәсіпті (мамандықты), кәсіп түрін өзгерту қажет болса;

3) бұрынғы кәсібі бойынша жұмысты орындау қабілеті жоғалса, мансап орталығы береді.

4. Оқуды өз бетінше, дәлелді себепсіз тоқтатқан адамдар жұмыссыз ретінде қайта тіркелген күннен бастап күнтізбелік бір жыл өткен соң, бірақ бір реттен асырмай, оқуға қайта жіберілуі мүмкін.

110-бап. Кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесу

1. Уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған жеке тұлғалардың жекелеген санаттарының кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесу жөніндегі көрсетілетін қызметтерді алуға құқығы бар.

2. Кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесу:

1) кәсіпкерлік негіздеріне оқыту;

2) жаңа бизнес идеяларды іске асыруға өтеусіз гранттар беру;

3) қайтарымды негізде микрокредит беру арқылы көрсетіледі.

3. Кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесу жөніндегі шараларды ұйымдастыру мен қаржыландыру тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

111-бап. Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру

1. Субсидияланатын жұмыс орындарына жұмыссыздардың, денсаулыққа зиян келтірмейтін және оқу процесін бұзбайтын жұмыстарға қатысатын студенттердің және жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушыларының оқудан бос уақытта жұмысқа орналасуға құқығы бар.

2. Жұмыс беруші мансап орталығымен шарттық негізде субсидияланатын жұмыс орындарын құрады, оларды құру кезінде тұрақты жұмыс орындарына арналған бос орындар пайдаланылмайды.

Субсидияланатын жұмыс орындары ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда құрылмайды.

3. Жұмыс беруші мен еңбек мобильділігі орталығы арасындағы субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру туралы шарт Электрондық еңбек биржасы арқылы жасалады.

4. Субсидияланатын жұмыс орындары алған кәсібі (мамандығы) бойынша алғашқы жұмыс тәжірибесін алуға жәрдемдесу немесе қолда бар еңбек дағдыларын сақтау үшін ұйымдастырылады.

5. Еңбек мобильділігі орталығы:

1) субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға сұраныс пен ұсынысты айқындайды;

2) субсидияланатын жұмыс орындарын құруға өтінім берген ұйымдардың тізбесін және ұйымдастырылатын жұмыс орындарының санын бекітеді.

6. Субсидияланатын жұмыс орындарына жіберуге осы баптың 1-тармағында көрсетілген адамның келісуімен ғана жол беріледі, бұл ретте олардың денсаулық жағдайы, жасы, кәсіби және басқа да жеке ерекшеліктері ескеріледі.

Егер осы баптың 1-тармағында көрсетілген адам он сегіз жасқа толмаған болса, оны субсидияланатын жұмыс орындарына жіберуге оның заңды өкілдерінің келісімімен жол беріледі.

7. Субсидияланатын жұмыс орындарында еңбек қызметін дәлелді себептерсіз өз бетінше тоқтатқан адамдар жұмыссыз ретіндегі есептен шығарылады және жұмыссыз ретінде қайта тіркелген күннен бастап үш ай өткен соң ғана жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қайтадан қатыса алады.

8. Субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасқан адамдарға Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы қолданылады.

9. Субсидияланатын жұмыс орындарының тізбесін, субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылатын адамдарға қойылатын талаптарды, олардың жалақысын субсидиялау мөлшері мен мерзімдерін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

10. Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру және субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасқан адамдардың жалақысын субсидиялау тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

112-бап. Жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін ерікті түрде қоныс аударуға жәрдемдесу

1. Жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін ерікті түрде қоныс аударуға жәрдемдесу жөніндегі шараларға қатысуға жұмыс іздеуші адамдардың және (немесе) жұмыссыздардың, қандастардың, сондай-ақ жұмыс берушілердің құқығы бар.

2. Жаңа тұрғылықты жерге ерікті түрде қоныс аудару үшін:

1) он алты жастан жиырма үш жасқа дейінгі жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының тәрбиеленушілері мен түлектері;

2) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының түлектері;

3) жұмыс беруші-заңды тұлғаның таратылуына не жұмыс беруші-жеке тұлға қызметінің тоқтатылуына, жұмыскерлер санының немесе штатының қысқаруына, жұмыс берушінің экономикалық жай-күйінің нашарлауына алып келген өндірістер және орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер көлемінің төмендеуіне байланысты жұмыстан босатылған адамдар басым құқықты пайдаланады.

3. Еңбек мобильділігі орталықтары жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету үшін адамдардың жаңа тұрғылықты жерге:

1) бір облыс шегінде экономикалық әлеуеті төмен ауылдардан экономикалық даму әлеуеті жоғары ауылдық елді мекендерге, моноқалаларға, аудандық (облыстық) маңызы бар қалаларға;

2) ерікті түрде қоныс аударуды көздейтін Қазақстан Республикасының көші-қон саласындағы заңнамасына сәйкес қоныс аударушыларды және қандастарды қабылдаудың өңірлік квоталары шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын өңірлерге ерікті түрде қоныс аударуына жәрдемдеседі.

4. Ерікті түрде қоныс аударатын адамдарды мемлекеттік қолдау:

1) жұмыскердің көшуі жұмыс берушінің қаражаты есебінен жүзеге асырылатын жағдайларды қоспағанда, бюджет қаражаты есебінен адамдарға және олардың отбасы мүшелеріне көшуге, тұрғын үйді жалдау (жалға алу), коммуналдық көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу бойынша шығыстарды өтеуге субсидиялар, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен экономикалық мобильділік сертификаттары түрінде материалдық көмек беруді;

2) жұмыс беруші жұмыскерге тұрғын үй ұсынған жағдайларды қоспағанда, қызметтік тұрғынжай немесе жатақханалардан бөлме беруді;

3) жұмыс берушінің қажеттілігі болған кезде кәсіптік оқытуды;

4) жаңа тұрғылықты жерінде жұмысқа орналасуға және кәсіпкерлік бастамаға жәрдемдесуді;

5) жұмысқа орналасуға субсидиялар бере отырып, жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін ерікті қоныс аудару шараларына қатысатын жұмыс берушілерде жұмысқа орналасуға жәрдемдесуді қамтиды.

5. Еңбек мобильділігі орталығы уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін нысан бойынша ерікті түрде қоныс аударуға қатысушы тараптармен әлеуметтік келісімшарт жасасады.

6. Жұмыс күшінің мобильділігін арттыру үшін адамдардың ерікті түрде қоныс аудару тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

Ескерту. 112-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-параграф. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем

113-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы

1. Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы осы Кодекстің 99-бабына сәйкес жұмыссыз ретінде тіркелген күннен бастап жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы туындайды.

2. Мансап орталығы алушыны субсидияланатын жұмыс орнына, кәсіптік оқуға жіберген кезде оның жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы сақталады.

3. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындауға жүгіну мерзімі жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы туындаған күннен бастап он екі айдан аспауға тиіс.

4. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем сомасы оған құқық туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзімі шектелмей төленеді.

5. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін жүгінген күннен кейін Қорға оны есептеуге қабылданған кезең үшін әлеуметтік аударымдар түскен жағдайда, алушыға жұмысынан айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлемдердің мөлшерін қайта есептеу жүргізілмейді.

114-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау мен жүзеге асыру тәртібі

1. Әлеуметтік төлем алуға құқығы бар адамның өтініші жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға негіз болып табылады.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде оны тағайындау үшін өтініш беру талап етілмейді.

3. Егер міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы жұмыссыз ретінде тіркелсе, оның мансап орталығының жолдамасы бойынша субсидияланатын жұмыс орындарына, кәсіптік оқуға қатысу фактісіне қарамастан, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындалады.

4. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу (айқындау), тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және оны тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

115-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан және оны тағайындаудан бас тарту

1. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан бас тартуға мыналар негіз болып табылады:

1) уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау, жүзеге асыру, проактивті көрсетілетін қызмет арқылы оны тағайындауға өтініш беру немесе келісім беру фактілерін растайтын мәліметтерді алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық емес топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды және (немесе) қолданылу мерзімі жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылданған күні аяқталатын құжаттарды ұсынуы;

3) жеке басты куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны ауыстырудан басқа) оны тағайындауға қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

4) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындауға құқығының болмауы;

5) өтініш берушінің жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін талап етілетін, қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге берген келісімінің болмауы;

6) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік тәуекел туындаған айдың алдындағы соңғы жиырма төрт айда міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін әлеуметтік аударымдардың төленбеуі;

7) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының осы Кодекске сәйкес айқындалған жүйеге қатысу өтілінің алты айдан кем болуы.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындаудан бас тарту үшін мыналар негіз болып табылады:

1) өтініш берушінің жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау үшін ұсынған құжаттарының және (немесе) олардағы деректердің (мәліметтердің) дұрыс емес екенін анықтау;

2) өтініш берушінің және (немесе) ол ұсынған, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға қажетті құжаттардың және (немесе) мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

3) тексеру кезінде Қор сұратып отырған, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға қажетті құжатты және (немесе) мәліметтерді ұсынбауы.

116-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушының құқықтары мен міндеттері

1. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушының:

1) осы Кодексте көзделген тәртіппен жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алуға;

2) Мемлекеттік корпорациядан және Қордан жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау және алу тәртібі туралы ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

3) мемлекеттік органдардың, Мемлекеттік корпорацияның және Қордың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқығы бар.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алушы:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау үшін толық және анық құжаттарды (мәліметтерді) ұсынуға;

2) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңінде Мемлекеттік корпорацияны төлемді тоқтатуға негіз болуы мүмкін мән-жайлар туралы он жұмыс күні ішінде хабардар етуге;

3) жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын ерікті түрде, ал бас тартқан жағдайда – соттың заңды күшіне енген шешімінің негізінде сот тәртібімен қайтаруды жүргізуге міндетті.

117-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу

1. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен 10 пайыз мөлшерінде міндетті зейнетақы жарналары ұсталады және осы Кодекске сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жіберіледі.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің алушының өтініші негізінде ұсталатын артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қоспағанда, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу атқарушылық іс жүргізу тәртібімен жүргізілуі мүмкін.

3. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу төленуге тиісті сомадан жүргізіледі.

4. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен төленуге тиісті соманың 25 пайызынан көп ұстап қалуға болмайды.

118-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындаудың шарты мен мөлшері

1. Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем әлеуметтік төлемге құқық туындаған күннен бастап:

ол үшін алты айдан он екі айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы бір айға;

ол үшін он екі айдан жиырма төрт айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы екі айға;

ол үшін жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы үш айға;

ол үшін отыз алты айдан қырық сегіз айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы төрт айға;

ол үшін қырық сегіз айдан алпыс айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы бес айға;

ол үшін алпыс және одан да көп айға әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы алты айға, бірақ міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жасқа толған мерзімнен асырылмай тағайындалады.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшері уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшерін тиісті кірісті алмастыру және қатысу өтілі коэффициенттеріне көбейту жолымен айқындалады және Қордың активтері есебінен төленеді.

3. Әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген орташа айлық кіріс мөлшері жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу құқығы туындаған айдың алдындағы соңғы күнтізбелік жиырма төрт ай ішінде (осы кезеңде әлеуметтік аударымдарда үзілістердің болу-болмауына қарамастан) әлеуметтік аударымдар жүргізілген кірістер сомасын жиырма төртке бөлу жолымен айқындалады.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысу кезеңдерінде алынған кіріс төлеуші беретін кірістер туралы анықтаманың негізінде орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезінде ескеріледі.

Төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңдері орташа айлық кіріс мөлшерінің есебінен алып тасталады және орташа айлық кіріс мөлшерін айқындау кезеңі басталардың тура алдындағы басқа айлармен ауыстырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақты төртінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Кірісті ауыстыру коэффициенті 0,45-ті құрайды.

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін қатысу өтілінің коэффициенті:

алты айдан он екі айға дейін – 0,7-ні;

он екі айдан жиырма төрт айға дейін – 0,75-ті;

жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін – 0,85-ті;

отыз алтыдан қырық сегіз айға дейін – 0,9-ды;

қырық сегіз айдан алпыс айға дейін – 0,95-ті;

алпыс айдан жетпіс екі айға дейін – 1,0-ді құрайды;

алпыс және одан да көп айдан бастап – 1,0-ге міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтілінің әрбір он екі айы үшін 0,02 қосылады, бірақ 1,3-тен аспайды.

Қатысу өтілінің коэффициентін айқындау кезінде төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу кезеңдері, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысу кезеңдері, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 51) тармақшасына сәйкес 2020 жылғы 1 сәуір – 2020 жылғы 1 қазан аралығында кірістері жеке тұлғаның салық салынуға жататын кірістерінен алып тасталған қызметті жүзеге асыру кезеңі есепке алынады.

4. Егер төлеуші артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын мерзімдерде және жағдайларда қайтаруды жүзеге асырмаған болса, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу кезінде артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомалары есепке алынбайды.

5. Бұдан кейінгі жүгіну кезінде жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем бұрын алынған жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің әрбір айы үшін міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысудың жалпы өтілінен он екі ай шегерілетіні негізге алына отырып тағайындалады.

6. Сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде ескерілген кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін кейінгі жүгінуі кезінде есепке алынбайды.

119-бап. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күнінен бастап қайта басталады;

2) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

3) өтініш берушінің жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін негізсіз айқындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы туралы мәлімет. Бұл ретте жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күнінен бастап осы Кодекске сәйкес айқындалған мөлшерде қайта басталады.

2. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алуға құқық сақталған жағдайда, ақпараттық жүйелерден алынған, әлеуметтік төлемді тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың аяқталғанын растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде алушының өтініші бойынша қайта басталады.

3. Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем:

1) алушы қайтыс болған (соттың оны қайтыс болды деп жариялау туралы шешімі заңды күшіне енген) жағдайда тоқтатылады. Бұл ретте жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушының қайтыс болған айын қоса алғанда (оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген айды қоса алғанда) жүзеге асырылады;

2) алушының жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау туралы шешім қабылдауға негіз болған анық емес құжаттарды (мәліметтерді) ұсынуына байланысты тоқтатылады. Бұл ретте жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындалған күнінен бастап тоқтатылады;

3) алушының жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтатуға өтініш беруіне байланысты тоқтатылады. Бұл ретте жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем өтініш берілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады;

4) мансап орталығында алушыны жұмыссыз ретінде есептен шығарған айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап;

5) алушының "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатқаны туралы мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады.

11-тарау. АТАУЛЫ ӘЛЕУМЕТТІК КӨМЕК

120-бап. Атаулы әлеуметтік көмек алу құқығы

1. Атаулы әлеуметтік көмек жан басына шаққандағы орташа кірісі кедейлік шегінен аспайтын Қазақстан Республикасының азаматтарына, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын қандастарға, босқындарға, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға беріледі.

2. Адамдардың (отбасылардың) шартсыз ақшалай көмек немесе шартты ақшалай көмек түріндегі атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы бар.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақтың 01.01.2025 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

3. Қазақстан Республикасындағы кедейлік шегінің мөлшерін мемлекеттің экономикалық мүмкіндіктеріне қарай пайыздық мәнде жан басына шаққандағы ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының негізінде уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

4. Облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана бойынша кедейлік шегін уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған кедейлік шегінің мөлшерін негізге ала отырып, жергілікті атқарушы органдар тоқсан сайын есептейді.

Бұқаралық ақпарат құралдарында:

1) жергілікті атқарушы органдар тоқсан сайын – кедейлік шегі;

2) мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган жыл сайын республика, облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана бойынша – кірісі ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен халықтың үлесі туралы ақпаратты жариялайды.

5. Атаулы әлеуметтік көмек оны алуға құқығы бар отбасының әрбір мүшесіне тағайындалады.

Атаулы әлеуметтік көмек көрсету үшін отбасы құрамына:

1) мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі;

2) мерзімді әскери қызметтегі;

3) бас бостандығынан айыру орындарындағы, мәжбүрлі емдеудегі адамдарды қоспағанда, некеден (ерлі-зайыптылықтан), туыстықтан, жекжаттықтан, бала асырап алудан немесе балаларды тәрбиелеуге алудың өзге нысанынан туындайтын мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтармен және міндеттермен байланысқан, бірге тұратын отбасы мүшелері, сондай-ақ іс жүзінде бірге тұратын, бірақ некеде тұрмайтын адамдар енгізіледі.

Бірге тұру фактісі:

1) отбасының тұрғылықты жерінен тыс еңбек қызметін жүзеге асыратын адамдарға немесе отбасы мүшелеріне;

2) отбасында тұратын және отбасының тұрғылықты жерінде осы деңгейдегі білім беру ұйымының болмауына байланысты орта білім беру ұйымдарында оқу орны бойынша басқа елді мекенде тіркелген балаларға;

3) мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегілерді қоспағанда, интернат ұйымдарында білім алатын, сондай-ақ он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітіретін уақытқа дейін (бірақ жиырма үш жасқа толғанға дейін) Қазақстан Республикасының техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балаларға талап етілмейді.

121-бап. Шартсыз ақшалай көмек

Шартсыз ақшалай көмек:

1) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысуға мүмкіндігі шектеулі жалғызбасты және (немесе) жалғыз тұратын кірісі аз адамдарға:

осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуына;

бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігіне;

екі айдан астам еңбекке уақытша қабілетсіздік мерзімі белгіленуі мүмкін ауруының болуына байланысты;

2) құрамында еңбекке қабілетті адамдары жоқ немесе еңбекке қабілетті жалғыз мүшесі үш жасқа дейінгі балаға, мүгедектігі бар балаға, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар адамға, бөгденің күтіміне және көмегіне мұқтаж қартқа күтімді жүзеге асыратын кірісі аз отбасыларға көрсетіледі.

122-бап. Шартты ақшалай көмек

1. Шартты ақшалай көмек осы баптың 4-тармағында көрсетілген адамдарды (отбасыларды) қоспағанда, жалғызбасты және (немесе) жалғыз тұратын еңбекке қабілетті табысы аз адамдарға, сондай-ақ құрамында еңбекке қабілетті мүшесі (мүшелері) бар табысы аз отбасыларға, оның ішінде қызметі "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 213-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес тоқтатыла тұрған дара кәсіпкерлер болып табылатын жеке тұлғаларға ол (олар) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысқан жағдайда және (немесе) әлеуметтік бейімдеу қажеттілігі болған кезде көрсетіледі.

2. Әлеуметтік келісімшарт жасасу шартты ақшалай көмек тағайындаудың міндетті талабы болып табылады.

Шартты ақшалай көмекті алушылармен әлеуметтік келісімшарт шартты ақшалай көмек тағайындау кезеңіне жасалады.

Әлеуметтік келісімшарттың, жеке көмек көрсету жоспарының нысандарын уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

3. Шартты ақшалай көмек алушылармен әлеуметтік келісімшарт кірісі аз адам (отбасы) әлеуметтік келісімшарттың талаптарын және жеке жоспардың іс-шараларын, оның ішінде жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысу және жұмысқа орналастыру жөніндегі іс-шараларды толық көлемде орындамаған, сондай-ақ шартты ақшалай көмекті заңсыз тағайындауға және (немесе) төлеуге алып келген жалған мәліметтер және (немесе) анық емес құжаттар ұсынылған кезде бұзылады.

Әлеуметтік келісімшартты бұзу адамға (отбасына) шартты ақшалай көмектің төленуін тоқтатуға негіз болып табылады.

4. Шартты ақшалай көмекті төлеу үшін жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысу:

1) бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға;

2) күндізгі оқу нысанында оқитын оқушыларға, студенттерге, тыңдаушыларға, курсанттар мен магистранттарға;

3) екі айдан астам еңбекке уақытша қабілетсіздік мерзімі белгіленуі мүмкін ауруы бар адамдарға;

4) үш жасқа дейінгі балаға күтім жасайтын ата-ананың біреуіне, мүгедектігі бар балаға, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға, бөгде адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж, сексен жастан асқан қарттарға күтімді жүзеге асыратын адамдарға міндетті шарт болып табылмайды.

Үш жасқа дейінгі балаға, мүгедектігі бар балаға, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға, бөгде адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж, сексен жастан асқан қарттарға күтімді жүзеге асыратын адам ретінде отбасының еңбекке қабілетті бір ғана мүшесі жатқызылуы мүмкін;

5) тұрақты жұмысы бар адамдарға міндетті шарт болып табылмайды.

Ескерту. 122-бапқа өзгеріс енгізілді – осы Кодекстің 263-бабымен (01.01.2024 бастап қолданыста енгізіледі).

123-бап. Атаулы әлеуметтік көмекті тағайындау және төлеу тәртібі

1. Өтініш беруші Отбасының цифрлық картасында кірісі туралы ақпарат болмаған кезде осы тарауға сәйкес атаулы әлеуметтік көмек алу құқығын тоқсан сайын растайды.

2. Өтініш беруші Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берілген мәліметтердің дұрыстығына жауапты болады.

3. Шартсыз немесе шартты ақшалай көмек оны алуға құқығы бар отбасының әрбір мүшесіне өтініш берген айдан бастап ағымдағы тоқсанға тағайындалады және ай сайын төленеді.

Атаулы әлеуметтік көмек проактивті форматта тағайындалған кезде учаскелік комиссияның адамның (отбасының) материалдық жағдайына тексеру жүргізуге өтініш берушінің келісімін алған күн көрсетуге өтініш берілген күн болып есептеледі.

4. Әлеуметтік жұмыс жөніндегі консультанттар мен ассистенттер атаулы әлеуметтік көмек алушыларға жеке жоспарды іске асыруға және олардың әлеуметтік келісімшарт бойынша міндеттемелерін орындауына жәрдемдеседі.

5. Атаулы әлеуметтік көмекті тағайындауды атаулы әлеуметтік көмек көрсету үшін тиісті бюджетте көзделген сомалар шегінде атаулы әлеуметтік көмекті тағайындау жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.

6. Қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің жергілікті атқарушы органдары "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 35-бабына сәйкес кірісі аз адамдарды анықтауды жүзеге асырады.

7. Өтініш беруші мен алушының қала, ауыл, ауылдық округ әкімінің әрекетіне (әрекетсіздігіне) және атаулы әлеуметтік көмек тағайындау жөніндегі уәкілетті органның және оның лауазымды адамдарының шешіміне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жоғары тұрған орғанға, сотқа шағым жасауға құқығы бар.

124-бап. Учаскелік комиссиялар

1. Учаскелік комиссиялар жергілікті атқарушы органдарға және кент, ауыл, ауылдық округ әкімдеріне халыққа атаулы әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі қызметте жәрдемдеседі.

Учаскелік комиссиялар атаулы әлеуметтік көмек алуға өтініш білдірген адамдардың (отбасылардың) материалдық жағдайы туралы қорытындылар дайындайды.

2. Учаскелік комиссиялар жергілікті мемлекеттік басқару органдарының, қоғамдық бірлестіктердің, мүлік иелері бірлестіктерінің, көппәтерлі тұрғын үйлердің жай серіктестіктерінің (жай серіктестіктер), халықтың, білім беру, денсаулық сақтау, халықты әлеуметтік қорғау ұйымдары мен уәкілетті органдарының өкілдерінен, құқық қорғау органдарының қызметкерлерінен құралуы мүмкін.

3. Учаскелік комиссиялар өз қызметін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары жергілікті өкілді органдармен келісу бойынша бекітетін учаскелік комиссиялар туралы ережелерге сәйкес жүзеге асырады.

Учаскелік комиссиялар туралы үлгілік ережені, сондай-ақ өтініш берушінің материалдық жағдайын тексеру нәтижелері бойынша атаулы әлеуметтік көмекке мұқтаждықты айқындау өлшемшарттарын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

125-бап. Атаулы әлеуметтік көмек көрсету қажеттілігінің жоқтығы туралы қорытынды шығару өлшемшарттары

1. Учаскелік комиссияның өтініш берушіге және (немесе) осы Кодекстің 120-бабы 1-тармағының талаптарына сәйкес келетін адамдарға атаулы әлеуметтік көмек беру қажеттілігінің жоқтығы туралы қорытынды шығару үшін мынадай өлшемшарттардың бірі:

1) барлық тұрғын үйлердің жалпы пайдалы алаңы отбасының бір мүшесіне он сегіз шаршы метрден аспайтын жағдайды, сондай-ақ тиісті актімен расталған авариялық жағдайдағы тұрғын үйлерді қоспағанда, атаулы әлеуметтік көмек тағайындауға өтініш берген кезге дейін соңғы бес жыл ішінде иеліктен шығарылған тұруға жарамды, өзіне (өздеріне) меншік құқығында тиесілі біреуден артық тұрғын үйдің болуы;

2) өзінің (өздерінің) меншігінде, иелігінде және (немесе) пайдалануында пайда алу мақсатында пайдаланылатын жекеленген үй-жайдың болуы;

3) жергілікті атқарушы орган жер учаскесін жеке меншікке өтеусіз берген жағдайды қоспағанда, өзінің (өздерінің) меншігінде тұрғын жай болған кезде, өзінің (өздерінің) меншігінде жеке тұрғын үй құрылысына арналған жер учаскесінің болуы;

4) көп балалы отбасыларды және мүгедектігі бар балаларды, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды қамтитын отбасыларды қоспағанда, өзінің (өздерінің) меншігінде бір бірліктен көп техникалық жағынан жарамды жеңіл автомобильдің болуы;

5) өзінің (өздерінің) меншігінде және (немесе) уақытша иелігінде, пайдалануында техникалық жағынан жарамды жағдайда ауыл шаруашылығы техникасының және (немесе) жолаушыларды, багажды, жүкті тасымалдауды жүзеге асыру үшін пайдаланылатын автобустың және (немесе) шағын автобустың және (немесе) жүк көлігінің және (немесе) мамандандырылған және (немесе) арнаулы көлік құралының не теңіз және (немесе) ішкі су және (немесе) әуе көлігінің болуы негіз болып табылады.

Жергілікті атқарушы орган жергілікті өкілді органның келісімі бойынша өңірдің ерекшеліктерін және (немесе) адамның (отбасының) материалдық жағдайын ескере отырып, атаулы әлеуметтік көмек беру қажеттілігі немесе қажеттілігінің болмауы туралы қорытынды шығару үшін қосымша негіздерді белгілей алады.

2. Учаскелік комиссиялардың тексеру жүргізу үшін қажетті мәліметтерді тиісті органдардан сұратуға құқығы бар.

Ескерту. 125-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

126-бап. Атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін айқындау

1. Адамға (отбасына) атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін уәкілетті орган жан басына шаққандағы орташа кіріс пен облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада отбасының әрбір мүшесіне есептегенде белгіленген кедейлік шегі арасындағы айырма түрінде есептейді.

2. Осы Кодекске сәйкес балаларға қосымша төлем бір жастан алты жасқа дейінгі әрбір балаға қоса алғанда, республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген 1,5 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде атаулы әлеуметтік көмек тағайындау кезеңіне жүргізіледі.

3. Атаулы әлеуметтік көмекті алушы атаулы әлеуметтік көмек мөлшерінің өзгеруі немесе оны алу құқығы үшін негіз бола алатын мән-жайлар туындаған күннен бастап он жұмыс күні ішінде – мансап орталығын, ал ауылдық жерде кент, ауыл, ауылдық округ әкімін хабардар етуге міндетті.

4. Өтініш жасаудан алдыңғы тоқсандағы жан басына шаққандағы орташа кіріс және тағайындалған атаулы әлеуметтік көмектің мөлшері мынадай жағдайларда:

отбасының құрамы өзгерген жағдайда – отбасы құрамы өзгерген күннен бастап;

өтініш берушінің атаулы әлеуметтік көмекті алу мақсатында жалған мәліметтерді және (немесе) анық емес құжаттарды беруін қоспағанда, отбасының жиынтық кірісін айқындау кезінде ескерілмеген фактілер немесе мәліметтер анықталған жағдайда өтініш жасалған айдан бастап қайта есептеледі.

Атаулы әлеуметтік көмектің артық төленген және (немесе) заңсыз алынған сомалары ерікті түрде, ал одан бас тартылған жағдайда сот тәртібімен қайтарылуға жатады.

Атаулы әлеуметтік көмектің артық төленген және (немесе) заңсыз алынған сомалары одан әрі алу кезінде келесі төлемдерден ұсталады.

5. Атаулы әлеуметтік көмек саласындағы есепті құжаттаманың нысандарын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

127-бап. Жан басына шаққандағы орташа кірісті есептеу

1. Атаулы әлеуметтік көмек алуға үміткер адамның (отбасының) жиынтық кірісін айқындау атаулы әлеуметтік көмек алуға өтініш жасалған кезде ұсынылған өтініштің және (немесе) Отбасының цифрлық картасының және (немесе) ұйымдардың деректері негізінде алынған мәліметтердің негізінде жүргізіледі.

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органдары өңірдің ерекшеліктерін ескере отырып, үй малын, құсты және жер учаскесін (жер үлесін) кіріс бермейді деп айқындауға құқылы.

Атаулы әлеуметтік көмекті алуға үміткер адамның (отбасының) жиынтық кірісін есептеу қағидаларын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

2. Жан басына шаққандағы кіріс атаулы әлеуметтік көмек алуға өтініш берген тоқсанның алдындағы тоқсанда алынған жиынтық кірісті отбасы мүшелерінің санына және үш айға бөлу жолымен есептеледі.

128-бап. Атаулы әлеуметтік көмек тағайындаудан бас тарту

Атаулы әлеуметтік көмек тағайындаудан бас тартуға:

1) отбасының жан басына шаққандағы орташа кірісінің облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада белгіленген кедейлік шегінен асуы;

2) учаскелік комиссияның материалдық жағдайына тексеру жүргізуден өтініш берушінің бас тартуы;

3) адамның (отбасының) материалдық жағдайын тексеру нәтижелері бойынша дайындалған, учаскелік комиссияның мұқтаждықтың жоқтығы туралы қорытындысы;

4) осы Кодекстің 122-бабының 4-тармағында көрсетілген адамдарды қоспағанда, отбасының еңбекке қабілетті мүшесінің жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысудан бас тартқан күннен бастап алты ай ішінде бас тартуы;

5) алушының кінәсінан бұрын жасалған әлеуметтік келісімшартты бұзу және (немесе) әлеуметтік келісімшартта көзделген міндеттемелерді орындамау – атаулы әлеуметтік көмек тағайындауға қайталап өтініш бергеннің алдындағы алты ай ішінде;

6) атаулы әлеуметтік көмек тағайындау үшін көрінеу жалған мәліметтер және (немесе) анық емес құжаттарды олар ұсынылған күннен бастап алты ай ішінде ұсыну негіз болып табылады.

129-бап. Атаулы әлеуметтік көмек төлеуді тоқтату

Атаулы әлеуметтік көмек төлеуді тоқтату үшін:

1) атаулы әлеуметтік көмекке өтініш берушінің қайтыс болуы;

2) атаулы әлеуметтік көмекке өтініш берушінің республикалық не облыстық маңызы бар басқа қалаға, ауданға немесе Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға кетуі;

3) әлеуметтік келісімшарттың талаптарын және жеке жоспардың іс-шараларын, оның ішінде жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысу және жұмысқа орналастыру жөніндегі іс-шараларды толық көлемде орындамауға байланысты әлеуметтік келісімшартты бұзу;

4) атаулы әлеуметтік көмекті заңсыз тағайындауға және (немесе) төлеуге әкеп соққан жалған мәліметтерді және (немесе) анық емес құжаттарды ұсыну негіз болып табылады.

130-бап. Атаулы әлеуметтік көмекті тағайындаудың және төлеудің дұрыстығын мониторингтеу

Атаулы әлеуметтік көмекті тағайындаудың және төлеудің дұрыстығын мониторингтеуді уәкілетті мемлекеттік орган, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар тиісті бюджеттің атқарылуын бақылау шеңберінде жүзеге асырады.

Атаулы әлеуметтік көмекті тағайындауды және төлеуді әдіснамалық тұрғыдан басқаруды уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады.

12-тарау. АРНАУЛЫ ӘЛЕУМЕТТІК КӨРСЕТІЛЕТІН ҚЫЗМЕТТЕР

1-параграф. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну жүйесі

131-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алу құқығы

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адамдар (отбасылар) осы Кодексте көзделген тәртіппен және жағдайларда арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер алуға құқылы.

132-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің түрлері

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемін қамтиды.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемі уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің бірыңғай тізбесі болып табылады және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адамдарға (отбасыларға) бюджет қаражаты есебінен беріледі.

3. Осы Кодекстің 133-бабының 3-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың және астананың) жергілікті өкілді органдары бекіткен тізбе мен тәртіпке сәйкес арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметті алушының қаражаты есебінен беріледі.

4. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау саласындағы тиісті уәкілетті органдар мен өзге де тиісті орталық атқарушы органдар бекітетін арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету стандарттарына сәйкес болуға тиіс.

5. Ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарындағы кәмелетке толмағандарға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынудың тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

133-бап. Адамды (отбасын) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танудың негіздері

1. Адам (отбасы) мынадай негіздер:

1) жетімдік;

2) ата-ана қамқорлығының болмауы;

3) кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуы, оның ішінде девиантты мінез-құлық;

4) кәмелетке толмағандардың арнаулы білім беру ұйымдарында, ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарында болуы;

5) туғаннан бастап үш жасқа дейінгі балалардың ерте психофизикалық даму мүмкіндіктерінің шектелуі;

6) мүгедектік және (немесе) дене бітімі және (немесе) ақыл-ой мүмкіндіктеріне байланысты организм функцияларының тұрақты бұзылуы;

7) әлеуметтік мәні бар аурулардың және айналадағыларға қауіп төндіретін аурулардың салдарынан тыныс-тіршілігінің шектелуі;

8) жасының егде тартуына байланысты өзіне-өзі күтім жасай алмауы;

9) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездікпен қарау;

10) баспанасыздық (белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдар);

11) бас бостандығынан айыру орындарынан босатылуы;

12) пробация қызметінің есебінде болу бойынша арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылады.

2. Әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездіктің болуын бағалау өлшемшарттарын Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі уәкілетті мемлекеттік органмен және білім беру мен денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен бірлесіп айқындайды.

Жасалған әрекеттер бойынша қылмыстық іс қозғау фактісінің болуына қарамастан, тұрмыстық зорлық-зомбылыққа, адам, оның ішінде кәмелетке толмаған балалар саудасына, оларды қанаудың басқа да түрлеріне, сондай-ақ адам ұрлауға байланысты іс-әрекеттер әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездіктің нысандары болып табылады.

3. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген негіздер бойынша арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждар қатарына жатпайтын адамға (отбасына), сондай-ақ әкімшілік, қылмыстық құқық бұзушылықты күш қолдана отырып жасаған адамға сот ерекше талаптар белгілеген кезеңде арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну көрсетілетін қызметтерді алушының қаражаты есебінен уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 133-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

134-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адамның (отбасының) құқықтары мен міндеттері

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адамның (отбасының):

1) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің көрсетілуіне жүгінуге;

2) өзінің құқықтары, міндеттері мен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің ұсынылу шарттары туралы ақпарат алуға;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер қажеттілігіне бағалау жүргізуге және оны айқындауға қатысуға;

4) ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарындағы кәмелетке толмағандарды қоспағанда, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген және кепілдік берілгеннен тыс көлемін көрсететін субъектілерді таңдауға;

5) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алуға немесе олардан бас тартуға;

6) лауазымды адамдардың, сондай-ақ арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъектілердің әрекетіне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасы заңдарында белгіленген тәртіппен жоғарғы тұрған органға, сотқа шағым жасауға;

7) лауазымды адамдарға немесе арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсететін субъектілерге мәлім болған жеке сипаттағы ақпараттың құпиялылығына құқығы бар.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп танылған адам (отбасы):

1) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер қажеттілігін айқындау және оны көрсету туралы шешім қабылдау үшін толық және анық ақпарат беруге;

2) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындау процесіне кедергі жасамауға;

3) өз денсаулығын сақтауға және нығайтуға қамқорлық жасауға және бірлесіп жауапты болуға;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету субъектілерін оларды көрсетуге әсер ететін мән-жайлардың өзгергені туралы уақтылы хабардар етуге;

5) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын ұйым мамандарының ұсынымдарын орындауға;

6) әлеуметтік жұмыскерлердің ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге;

7) Қазақстан Республикасының арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті.

135-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъектілердің құқықтары мен міндеттері

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсететін субъектілер:

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1) тармақшаның 01.01.2025 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу және мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасындағы үкіметтік емес ұйымдар үшін стратегиялық әріптестіктерді, гранттар мен сыйлықтарды іске асыру бойынша бюджет қаражаты есебінен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындау жөніндегі қызметтерді көрсету бойынша конкурстарға қатысуға;

2) арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген және кепілдік берілгеннен тыс көлемін көрсетуге;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау мен айқындауды жүзеге асыруға;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайлардан басқа, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің көлемі мен түрлеріне бағалау жүргізу және оны айқындау үшін қажетті ақпаратты жергілікті атқарушы органдардан сұратуға және алуға құқылы.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсететін субъектілер:

1) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету стандарттарын сақтауға;

2) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету үшін қажетті жағдайлар жасауға;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушылардың және олардың отбасы мүшелерінің қадір-қасиетін құрметтеуге;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушыларға және олардың отбасы мүшелеріне қатысты адамгершілікпен қарауға және кемсітушілік әрекеттерге жол бермеуге;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету кезінде құпиялылықты қамтамасыз етуге;

6) әлеуметтік жұмыскерлерді даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды қамтамасыз етуге міндетті.

3. Әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді көрсететін ұйымдар қызметінің тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
136-баптың 01.01.2025 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

136-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын ұйымдардың тіркелімі

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын ұйымдардың тіркелімі – жергілікті атқарушы органдармен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету туралы шарт жасасқан ұйымдардың электрондық тізбесі.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын ұйымдардың тіркелімі уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында электрондық түрде қалыптастырылады.

3. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер тіркелімінде қамтылатын мәліметтер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсететін ұйымдардың келісімімен жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады.

2-параграф. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу

137-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу адамды (отбасын) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж деп тану негіздерін анықтауға және олардың алдын алуға бағытталған.

138-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың алдын алу бойынша ведомствоаралық өзара іс-қимыл

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу жөніндегі іс-шараларды жергілікті атқарушы органдар белгіленген құзыреттері шегінде:

1) адамды (отбасын) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге ықтимал мұқтаж деп тануға болатын негіздерді анықтау;

2) адамның (отбасының) тыныс-тіршілігі жағдайларын тексеру, осы жағдайлардың нашарлауына әсер ететін себептерді айқындау;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауын болдырмауға ықпал ететін жеке іс-шаралар жоспарын жасау;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу нәтижелерін талдау;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
5) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі - осы Кодекстің 263-бабын қараңыз.

5) Отбасының цифрлық картасының деректері негізінде адамның (отбасының) әлеуметтік әл-ауқатын мониторингтеу және болжамдау арқылы жүзеге асырады.

138-1-бап. Өмірде қиын жағдайға ұшыраған адамдарды (отбасыларды) ерте анықтау

Уәкілетті мемлекеттік орган өмірде қиын жағдайға ұшыраған адамдарды (отбасыларды) ерте анықтау және оларға қолдау көрсетуді, оның ішінде интеграцияланған модель арқылы қолдау көрсетуді ұйымдастыру жөніндегі субъектілердің (білім беру, денсаулық сақтау, ішкі істер органдарының) қатысуымен ұйымдастырушылық-практикалық іс-шаралар кешенін үйлестіреді.

Ескерту. 2-параграф 138-1-баппен толықтырылды – ҚР 15.04.2024 № 72-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-параграф. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұйымдастыру және көрсету

139-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге жүгіну

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың 01.01.2025 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адам (отбасы) тұрғылықты жері бойынша арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге өтініш беру арқылы жүгінеді.

2. Баспанасыздық (тұрғылықты жері анықталмаған адамға), әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездікпен қарау салдарынан арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамға (отбасына) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер тұрғылықты жеріне қарамастан ұсынылады.

3. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамның (отбасының) мүддесі үшін арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсету туралы өтінішті адамның (отбасының) өз бетінше бере алмау себебін көрсете отырып:

1) отбасының ересек мүшелерінің біреуі;

2) қамқоршысы (қорғаншысы);

3) кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімі;

4) Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес сенімхаты бар адам;

5) мынадай:

әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездікпен қарау;

баспанасыздық (белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамға) салдарынан арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамға (отбасына) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъект;

6) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықтың туындауының алдын алу жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырған ұйым жүгіне алады.

140-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындау

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаждықты бағалау және айқындау жөніндегі әлеуметтік жұмыскер айқындайтын арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамның (отбасының) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілігін бағалау және айқындау негізінде жүзеге асырылады.

2. Мыналар:

1) тыныс-тіршіліктің шектелуі;

2) әлеуметтік бейімсіздік;

3) әлеуметтік депривация;

4) қолайсыз әлеуметтік орта арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге қажеттілікке бағалау жүргізу және оны айқындау кезіндегі өлшемшарттар болып табылады.

141-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну

1. Адам саудасына және баспанасыздыққа байланысты әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездікпен қарау салдарынан арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамдарды қоспағанда, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсыну аудандардың, облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының шешімі негізінде бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамдарға (отбасыларға) мынадай:

1) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жеке бағдарламаға сәйкес осы Кодекстің 133-бабы 1-тармағының 6) тармақшасында;

2) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға алып келген қатыгездікпен қараудың болуын бағалау өлшемшарттарына сәйкес осы Кодекстің 133-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында;

3) өтініш негізінде осы Кодекстің 133-бабы 1-тармағының 10), 11) және 12) тармақшаларында;

4) жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша осы Кодекстің 133-бабы 1-тармағының 1), 2), 3), 4), 5), 7) және 8) тармақшаларында көрсетілген негіздер бойынша бюджет қаражаты есебінен ұсынылады.

2. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алушының қаражаты есебінен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адам (отбасы) мен арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілер жасасатын шартқа сәйкес жүзеге асырылады.

3. Осы Кодекстің 133-бабы 1-тармағының 6) және 8) тармақшаларында көрсетілген негіздер бойынша арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адамдар (отбасылар) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйымдар тіркеліміне енгізілген ұйымдардың ішінен субъектілерді таңдау әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жүзеге асырылады.

4. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынудан бас тартуға мыналар:

1) осы Кодекстің 133-бабында көрсетілген негіздерге сәйкес келмеуі;

2) ұсынылған мәліметтер мен құжаттардың анық болмауы;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуға медициналық қарсы көрсетілімдердің болуы негіз болып табылады.

142-бап. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъектілерді қаржыландыру

1. Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер көрсететін субъектілерді қаржыландыру:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бюджет қаражаты;

2) кепілдік берілген көлемнен тыс арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынудан алынған қаражат;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақ 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі - осы Кодекстің 263-бабын қараңыз.

2. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген бюджет қаражаты есебінен әлеуметтік қорғау саласындағы арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъектілерді қаржыландыру уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге тарифтер белгілеу қағидалары мен әдістемесіне сәйкес жүзеге асырылады.

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну тарифтерін жергілікті атқарушы органдар бекітеді.

Арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

4-параграф. Ұлттық алдын алу тетігі

143-бап. Ұлттық алдын алу тетігі

1. Ұлттық алдын алу тетігі ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың қызметі арқылы жұмыс істейтін, азаптау және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің алдын алу жүйесі түрінде қолданылады.

2. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар өз қызметі шеңберінде арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілерге және осы қатысушылардың баруы (бұдан әрі – алдын ала бару) үшін Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалатын өзге де ұйымдарға барады.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл, сондай-ақ Үйлестіру кеңесі іріктейтін қоғамдық байқау комиссияларының және азаматтардың құқықтарын, заңды мүдделерін қорғау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын қоғамдық бірлестіктердің мүшелері, заңгерлер, әлеуметтік жұмыскерлер, дәрігерлер ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар болып табылады.

4. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың қызметін үйлестіреді, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың қажетті әлеуеті мен кәсіптік білімін қамтамасыз ету үшін шаралар қолданады.

5. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала бару жөніндегі шығыстарын өтеу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен бюджет қаражатынан жүзеге асырылады.

144-бап. Үйлестіру кеңесі

1. Ұлттық алдын алу тетігінің қызметін тиімді үйлестіруді қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің жанынан Үйлестіру кеңесі құрылады.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді қоспағанда, Үйлестіру кеңесінің мүшелерін Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл құратын комиссия Қазақстан Республикасының азаматтары қатарынан сайлайды.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл:

1) Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы Үйлестіру кеңесі туралы ережені;

2) ұлттық алдын алу тетігіне қатысушыларды іріктеу тәртібін;

3) алдын ала бару үшін ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардан топтар құру тәртібін;

4) алдын ала бару жөніндегі әдістемелік ұсынымдарды;

5) алдын ала бару қорытындысы бойынша жыл сайынғы жинақталған баяндаманы дайындау тәртібін бекітеді.

3. Үйлестіру кеңесі Біріккен Ұлттар Ұйымы Азаптауларға қарсы комитетінің Азаптау және басқа да қатыгездік, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің алдын алу жөніндегі кіші комитетімен өзара іс-қимыл жасайды.

145-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушыларға қойылатын талаптар

1. Мыналар:

1) заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар;

2) қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген күдіктілер немесе айыпталушылар;

3) сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған;

4) судьялар, адвокаттар, мемлекеттік қызметшілер және әскери қызметшілер, сондай-ақ құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері;

5) психиатрда және (немесе) наркологта есепте тұрған адамдар ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары бола алмайды.

2. Қасақана қылмыс жасағаны үшін ақталмайтын негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылған; теріс себептер бойынша мемлекеттік немесе әскери қызметтен, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардан, соттардан босатылған немесе адвокаттар алқасынан шығарылған; адвокаттық қызметпен айналысуға берілген лицензиядан айырылған адамдар да ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылары бола алмайды.

146-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының құқықтары

1. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушы:

1) алдын ала баруға жататын ұйымдарда ұсталатын адамдардың саны, осындай ұйымдардың саны және олардың орналасқан жері туралы ақпарат алуға;

2) алдын ала баруға жататын ұйымдарда ұсталатын адамдармен қарым-қатынас жасауға, сондай-ақ оларды ұстау жағдайларына қатысты ақпаратқа қол жеткізуге;

3) құрылған топтардың құрамында белгіленген тәртіппен алдын ала баруды жүзеге асыруға;

4) алдын ала баруға жататын ұйымдарда ұсталатын адамдармен және (немесе) олардың заңды өкілдерімен куәларсыз, жеке немесе қажет болған кезде аудармашы арқылы, сондай-ақ ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының пікірі бойынша тиісті ақпарат бере алатын кез келген басқа адаммен әңгімелесу жүргізуге;

5) алдын ала баруға жататын ұйымдарды кедергісіз таңдауға және оларға баруға;

6) азаптау және басқа да қатыгездік, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы хабарлар мен шағымдарды қабылдауға құқылы.

2. Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушысы өз қызметін жүзеге асыру кезінде тәуелсіз болып табылады.

147-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың міндеттері

1. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар өз өкілеттіктерін орындау кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға міндетті.

2. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала баруға жататын ұйымдардың қызметіне араласуына жол берілмейді.

3. Алдын ала бару жөніндегі топқа кіретін ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының бейтараптығына күмән туғызатын мән-жайлар болған кезде ол алдын ала баруға қатысудан бас тартуға міндетті.

4. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар азаптау және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы қабылданатын хабарлар мен шағымдарды Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл айқындайтын тәртіппен тіркеуге міндетті.

Қабылданған хабарлар мен шағымдар Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қарауына беріледі.

Қабылданған және берілген хабарлар мен шағымдар туралы ақпарат алдын ала бару нәтижелері жөніндегі есепке енгізіледі.

5. Осы Кодекстің ережелерін бұзған ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

148-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының өкілеттіктерін тоқтату

Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының өкілеттіктері:

1) осы Кодекстің ережелері бұзылған;

2) өз өкілеттіктерін доғару туралы жазбаша өтініші болған;

3) ол қайтыс болған не оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген;

4) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен;

5) Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтқан;

6) соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген;

7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайлар басталған кезде тоқтатылады.

149-бап. Алдын ала барудың түрлері мен кезеңділігі

1. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала баруы:

1) төрт жылда кемінде бір рет тұрақты негізде жүргізілетін кезеңімен алдын ала бару;

2) алдыңғы кезеңімен алдын ала бару нәтижелері бойынша ұсынымдардың іске асырылуына мониторинг жүргізу, сондай-ақ алдын ала баруға жататын ұйымдардың әкімшіліктері тарапынан ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар әңгімелесу жүргізген адамдарды қудалаудың алдын алу мақсатында кезеңімен алдын ала бару аралығындағы кезеңде жүргізілетін аралық алдын ала бару;

3) азаптау және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы келіп түскен хабарлардың негізінде жүргізілетін арнаулы алдын ала бару болып бөлінеді.

2. Үйлестіру кеңесі бөлінген бюджет қаражаты шегінде алдын ала бару мерзімдері мен алдын ала баруға жататын ұйымдардың тізбесін айқындайды.

150-бап. Алдын ала бару тәртібі

1. Алдын ала баруды Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілмен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін қағидаларға сәйкес Үйлестіру кеңесі ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардан құратын топтар жүргізеді.

2. Алдын ала бару үшін топтарды құру кезінде ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың ешқайсысын тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша қандай да бір кемсітушілікке ұшыратуға болмайды.

3. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету алдын ала баруға жататын ұйымдардың әкімшілігіне жүктеледі. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың құқыққа сыйымсыз әрекеттері орын алған жағдайда алдын ала баруға жататын ұйымдар әкімшілігінің басшысы Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге жазбаша хабар береді.

4. Әрбір алдын ала барудың нәтижелері бойынша Үйлестіру кеңесі бекіткен нысан бойынша топтың атынан жазбаша есеп жасалады, оған алдын ала баруды жүзеге асырған топтың барлық мүшелері қол қояды. Ерекше пікірі бар топ мүшесі оны жазбаша түрде ресімдейді және есепке қоса береді.

151-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасы

1. Үйлестіру кеңесі ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала бару нәтижелері бойынша есептерін ескере отырып, олардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасын дайындайды.

2. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасында:

уәкілетті мемлекеттік органдарға алдын ала баруға жататын ұйымдарда ұсталатын адамдармен қарым-қатынас жағдайларын жақсарту және азаптау және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің алдын алу бойынша ұсынымдар;

Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар да қамтылады.

Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасына өткен жылғы алдын ала бару жөніндегі қаржылық есеп қоса беріледі.

3. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасы қарау үшін уәкілетті мемлекеттік органдарға жіберіледі және Үйлестіру кеңесі бекіткен күннен бастап бір айдан кешіктірілмейтін мерзімде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің интернет-ресурсында орналастырылады.

152-бап. Құпиялылық

1. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар алдын ала бару барысында өздеріне белгілі болған адамның жеке өмірі туралы мәліметтерді осы адамның келісімінсіз жария етуге құқылы емес.

2. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала бару барысында өздеріне белгілі болған адамның жеке өмірі туралы мәліметтерді осы адамның келісімінсіз жария етуі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

153-бап. Уәкілетті мемлекеттік органдардың ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылармен өзара іс-қимылы

1. Мемлекеттік органдар және олардың лауазымды адамдары ұлттық алдын алу тетігіне қатысушыларға олардың заңды қызметін жүзеге асыруына жәрдем көрсетеді.

Бірде-бір мемлекеттік орган немесе лауазымды адам азаптау және қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын басқа да қарым-қатынастар мен жазалау түрлерінің қолданылу фактілері туралы ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларына хабарлағаны үшін азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын шектеуге құқылы емес.

Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың заңды қызметіне кедергі келтіретін лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

2. Уәкілетті мемлекеттік органдар ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасын алған күннен бастап үш ай ішінде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге алынған баяндамаларды қарау нәтижелері бойынша қолданылған шаралар туралы жазбаша нысанда хабар береді.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың алдын ала бару нәтижелері бойынша есептері негізінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен уәкілетті мемлекеттік органдарға немесе лауазымды адамдарға адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бұзған лауазымды адамға қатысты іс жүргізуді немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді не қылмыстық істі қозғау туралы өтінішхатпен (арызбен) жүгінуге құқығы бар.

13-тарау. МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУ

1-параграф. Жалпы ережелер

154-бап. Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары және міндеттері

1. Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдар:

1) әлеуметтік қорғалуға, оның ішінде абилитациялауға, оңалтуға, қоғамға интеграциялануға;

2) мектепке дейінгі тәрбие алу мен оқу, білім алу үшін жағдайлармен қамтамасыз етілуге;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмекке;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлеміне;

5) кәсіптік даярлыққа және қайта даярлыққа, еңбек қабілетін қалпына келтіруге және жұмысқа орналасуға;

6) инфрақұрылым, ақпараттандыру объектілеріне, көлікке, ақпаратқа, ойын-сауық, мәдени-бұқаралық іс-шараларға, спорттық сайыстарға және мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге қолжетімділіктің қамтамасыз етілуіне;

7) өзінің сайлау және сайлану құқығын жүзеге асыруға;

8) Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасына сәйкес тұрғын үйге;

9) мемлекеттік және өзге ұйымдарда, оның ішінде денсаулық сақтау, мәдениет, байланыс, көлік, қызмет көрсету саласындағы ұйымдарда бірінші кезекте қызмет көрсетілуге құқықтарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілерінде бекітілген әлеуметтік-экономикалық және жеке басының құқықтары мен бостандықтарына толығымен ие болады.

2. Мүгедектігі бар адам:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, оның ішінде өзінің денсаулығының жай-күйі туралы толық және анық мәліметтерді беруге;

2) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында айқындалатын тәртіппен профилактикалық медициналық қарап-тексеруден, скринингтік зерттеуден өтуге;

3) жеке бағдарламада ұсынылған іс-шараларды орындауға;

4) әлеуметтенуге және қоғамға интеграциялануға қатысуға міндетті.

155-бап. Медициналық-әлеуметтік сараптама

1. Адамның мүгедектігін, еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесін белгілеу уәкілетті мемлекеттік органның барып немесе сырттай медициналық-әлеуметтiк сараптама жүргізуі арқылы жүзеге асырылады.

2. Дәрігерлік-консультативтік комиссия медициналық-әлеуметтік сараптамаға жіберуді денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүргізеді.

3. Медициналық-әлеуметтік сараптама уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен куәландырылатын адамның клиникалық-функционалдық, әлеуметтік, кәсіптік және психологиялық деректерін сыныптауыш пен өлшемшарттарды пайдалана отырып талдау негізінде организмнің жай-күйін кешенді бағалау негізінде жүзеге асырылады.

4. Өтініш берушіге:

қолданылу мерзімі өтіп кеткен құжаттарды тапсырған кезде;

құжаттардың толық топтамасын ұсынбаған кезде;

медициналық-әлеуметтік сараптама бөліміне барып куәландыруға тұрақты тіркелмеген орны бойынша жүгінген кезде медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуден бас тартылады.

5. Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қорытындысы бойынша тыныс-тіршілік санаттарының бірінің шектелуіне алып келетін организм функцияларының тұрақты бұзылуы болмаған жағдайларда мүгедектік және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі белгіленбейді.

6. Адамға мүгедектік және (немесе) еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі белгіленген кезде оның себептері, мерзімдері, әлеуметтік қорғау шараларына деген қажеттілік анықталады, сондай-ақ жеке бағдарламаның әлеуметтік және кәсіби бөліктері әзірленеді.

7. Организм функцияларының бұзылу дәрежесіне, тыныс-тіршілігінің шектелуіне, оңалту болжамына және әлеуетіне қарай мынадай санаттар:

1) мүгедектікті анықтау кезінде адамға:

жеті жасқа дейін – 6 айға, 1 жылға, 2 жылға, 5 жылға немесе жеті жасқа дейін "мүгедектігі бар бала" санаты;

жеті жастан он сегіз жасқа дейін – 6 айға, 1 жылға, 2 жылға, 5 жылға немесе он сегіз жасқа дейін "бірінші топтағы мүгедектігі бар бала", "екінші топтағы мүгедектігі бар бала", "үшінші топтағы мүгедектігі бар бала" санаттары;

он сегіз жастан асқанда – 6 айға, 1 жылға, 2 жылға, 5 жылға немесе қайтадан куәландыру мерзімінсіз "мүгедектіктің бірінші тобы", "мүгедектіктің екінші тобы", "мүгедектіктің үшінші тобы" мүгедектік топтары;

2) міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға еңбекке қабілеттілігінен айырылуға алып келетін әлеуметтік тәуекел туындаған кезде – жалпы еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі 30 пайыздан 100 пайызға дейінді қоса алғандағы мөлшерде 6 айға, 1 жылға, 2 жылға, 5 жылға, он сегіз жасқа толғанға дейін, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жасқа толғанға дейін белгіленеді.

Кезекті қайта куәландыру мерзімі бар мүгедектігі бар адамға жалпы еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі белгіленген жағдайда жалпы еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі осы әлеуметтік қауіп бойынша мүгедектік мерзімі аяқталғанға дейін белгіленеді;

3) еңбек (қызметтік) міндеттерін орындауға байланысты өндірістік жарақат алған және (немесе) кәсіптік ауруға шалдыққан жұмыскерге – кәсіптік еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі 5 пайыздан 100 пайызға дейінді қоса алғанда 6 айға, 1 жылға, 2 жылға, 5 жылға немесе қайта куәландыру мерзімінсіз белгіленеді.

Кезекті қайта куәландыру мерзімі бар мүгедектігі бар адамға кәсіптік еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі белгіленген жағдайда кәсіптік еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесі өндірістік жарақат және (немесе) кәсіптік ауру бойынша мүгедектік мерзімі аяқталғанға дейін белгіленеді.

8. Мүгедектіктің және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесінің мынадай себептері:

1) жалпы ауру;

2) жұмыста мертігу;

3) кәсіптік ауру;

4) бала кезінен мүгедектік;

5) жеті жасқа дейінгі балалардың мүгедектігі;

6) жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі балалардың мүгедектігі;

7) тиісті қызмет саласындағы уәкілетті орган себеп-салдарлық байланысты белгілеген жағдайда қызметтік міндеттерін атқару кезінде, әскери қызмет өткеру кезінде, азаматтық немесе әскери мақсаттағы ядролық объектілердегі авариялардың зардабын жою кезінде не ядролық объектілердегі авариялық жағдайлар салдарынан алған, әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) атқаруға байланысты емес жазатайым оқиғаның салдарынан болған жаралану, контузия, мертігу, ауру не әскери және қызметтік борышын орындауға байланысты емес ауру;

8) тиісті қызмет саласындағы уәкілетті орган себеп-салдарлық байланысты белгілеген жағдайда төтенше экологиялық жағдайлар, оның ішінде ядролық жарылыстар мен сынақтар кезіндегі радиациялық әсер етудің салдарынан және (немесе) олардың зардаптарынан болған мүгедектік айқындалады.

Осы тармақтың 7) және 8) тармақшаларындағы мүгедектік себептері себеп-салдарлық байланысты анықтаған уәкілетті органның келтірген тұжырымына қатаң сәйкестікпен шығарылады.

9. Еңбек (қызметтік) міндеттерін орындауға байланысты өндірістік жарақат алған және (немесе) кәсіптік ауруға шалдыққан жұмыскерлер үшін кәсіптік еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесінің мынадай себептері:

1) жұмыста мертігу;

2) кәсіптік ауру белгіленеді.

10. Мүгедектігі бар және (немесе) еңбекке қабілеттілігінен айырылған адамдар мүгедектіктің және еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесінің белгіленген мерзімдерін сақтай отырып, қайта куәландырудан өтеді.

11. Жүргізілген медициналық-әлеуметтік сараптама нәтижелерімен келіспеген жағдайда адам және (немесе) оның заңды өкілі уәкілетті мемлекеттік органға жүгінеді.

Медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімдерінің шешімдеріне шағымдануды қарауды және медициналық-әлеуметтік сараптама мәселелері бойынша бақылауды Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен медициналық-әлеуметтік сараптаманың әдіснама және бақылау бөлімі жүзеге асырады.

12. Медициналық-әлеуметтік сараптаманың әдіснамасы және оны бақылау бөлімі медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптама қорытындысын негізсіз шығару фактісі анықталған кезде хаттама ресімдейді, оның негізінде бақылау бойынша қайта куәландырылғанға және сараптама қорытындысы шығарылғанға дейін мүгедектікті және (немесе) еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесін белгілеуге байланысты төлемдер мен жәрдемақылар тоқтатыла тұрады.

13. Төтенше жағдай кезеңінде қайта куәландыру мерзімі төтенше жағдай енгізілгенге дейін бір айдан аспаған және төтенше жағдай кезінде басталған және көрсетілген мерзімде қайта куәландырудан өтпеген адамдар үшін мүгедектік, еңбекке қабілеттілігінен айырылу дәрежесінің және жеке бағдарламалардың мерзімдері төтенше жағдайдың қолданылу мерзіміне автоматты түрде ұзартылады.

Төтенше жағдай режимі қолданысының аяқталу айы толығымен есептеледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
156-бап 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі - осы Кодекстің 263-бабын қараңыз.

156-бап. Сырттай проактивті куәландыру ерекшеліктері

1. Сырттай проактивті форматта мүгедектік және еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі белгіленген кезде уәкілетті мемлекеттік орган медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуге сараптамалық қызметтер көрсетуге келісімшарт негізінде медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшыларын тартады.

2. Медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшыларының тізілімін жүргізу тәртібін, сондай-ақ тізілімге енгізуді және одан шығаруды уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

3. Медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшылары жұмысының нәтижелерін бағалау тәртібі мен өлшемшарттарын уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

4. Медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшыларының қызметтеріне ақы төлеу тәртібін және медициналық-әлеуметтік сараптаманың тәуелсіз сарапшылары көрсететін қызметтерге тарифтерді уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

5. Сырттай проактивті куәландыру уәкілетті мемлекеттік орган денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп айқындаған нозологиялық нысандар тізбесі бойынша жүргізіледі.

157-бап. Жеке бағдарлама

1. Жеке бағдарлама мүгедектік белгіленген мерзімге мүгедектігі бар адамдардың жеке қажеттіліктерін бағалау негізінде әзірленеді және ол уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен организм функцияларын қалыптастыруға, дамытуға, қалпына келтіруге және (немесе) организмнің бұзылған және (немесе) жоғалған функцияларының орнын толтыруға бағытталған медициналық, әлеуметтік, кәсіптік шаралар кешенін қамтиды.

2. Жеке бағдарламада уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкес мүгедектігі бар адам мұқтаж техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің атаулары да қамтылады.

3. Мүгедектігі бар адамға жеке бағдарламаның іс-шаралары тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу үшін кепілдік берілген сома және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемі шегінде тегін және (немесе) өтеулі негізде көрсетіледі, оны төлеуге мүгедектігі бар адам немесе жұмыста мертігуіне немесе кәсіптік ауруға шалдығуына кінәлі жұмыс беруші қатысады.

2-параграф. Мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау және оңалту

158-бап. Мүгедектігі бар адамдардың мамандандырылған ұйымдары

1. Мүгедектігі бар адамдардың мамандандырылған ұйымдары – мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері, сондай-ақ акцияларының жүз пайызы мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктеріне тиесілі ұйымдар мынадай шарттарға сәйкес келген жағдайда, осындай бірлестіктер мен ұйымдар:

мүгедектігі бар адамдардың орташа жылдық саны жұмыскерлердің жалпы санының кемінде 51 пайызын құрайды;

мүгедектігі бар адамдарға еңбекақы төлеу шығыстары бір жылға еңбекақы төлеу бойынша жалпы шығыстардың кемінде 35 пайызын құрайды.

2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар:

1) мүгедектігі бар адамдардың мүдделерін қозғайтын шешімдерді дайындау және қабылдау;

2) дене шынықтыру және спорт саласындағы уәкілетті органмен немесе облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарымен бірлесіп спорттық іс-шаралар ұйымдастыру;

3) уәкілетті аумақтық мәдениет органдарымен бірлесіп, ағартушылық және мәдени іс-шараларды ұйымдастыру кезінде мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерімен және олардың уәкілетті өкілдерімен өзара іс-қимыл жасайды.

3. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктеріне, сондай-ақ олардың ұйымдарына өздерінің меншігіндегі ғимараттар (құрылыстар, құрылысжайлар) салынған жер учаскелеріне меншік құқығын мемлекет меншігінен жеке меншікке беру Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда өтеусіз жүзеге асырылады.

Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің қызметі тоқтатылған немесе мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктерінің, олардың ұйымдарының меншігінен жылжымайтын мүлік иеліктен шығарылған жағдайда, олардың меншік иелігіндегі жер учаскелері мемлекет меншігіне қайтарылуға жатады.

4. Мүгедектігі бар адамдардың қоғамдық бірлестіктері:

1) орталық және жергілікті атқарушы органдарға мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету жөнінде ұсыныстар енгізу;

2) мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыру тиімділігін бағалауға қатысу;

3) Қазақстан Республикасының әзірленіп жатқан нормативтік құқықтық актілеріне мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша ұсыныстар енгізу жолымен мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыруға қатысуға құқылы.

159-бап. Мүгедектіктің алдын алу

1. Мүгедектіктің алдын алу ерте диагностикалауға, аурулардың ерте сатыда өршуінің және олардың салдарының алдын алуға, орын алған асқынуларды, ағзалар мен тіндердің зақымдануын бақылауға бағытталған медициналық және медициналық емес іс-шаралар кешенін, сондай-ақ денсаулықты қорғау, адамның өмір сүруінің экологиялық ортасын жақсарту, салауатты өмір салтын қалыптастыру, қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету, өндірісте жарақаттанудың алдын алу, кәсіптік ауруларды азайту жөніндегі іс-шараларды қамтиды.

2. Мүгедектіктің алдын алуды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар мен жұмыс берушілер жүзеге асырады.

160-бап. Медициналық оңалту (абилитациялау)

1. Медициналық оңалтуды (абилитациялауды) медициналық жұмыскерлер клиникалық хаттамаларға, медициналық көмек көрсету стандарттары мен қағидаларына сәйкес жүзеге асырады.

Медициналық абилитация туа біткен функционалдық шектеулері бар балалар үш жасқа толғанға дейін жүргізіледі.

2. Медициналық ұйым медициналық көрсетілетін қызметтердің көлемін, оңалтуды (абилитациялауды) жүргізу түрлері мен мерзімін көрсете отырып, мүгедектігі бар адамдарды оңалтудың (абилитациялаудың) жеке бағдарламасының медициналық бөлігін әзірлейді, оны орындауды жүзеге асырады.

3. Мүгедектігі бар адамдар мен мүгедектігі бар балаларды санаторийлік-курорттық емдеумен қамтамасыз ету осы Кодекстің 169-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жүзеге асырылады.

4. Осы баптың 5 және 6-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторийлік-курорттық емделуге шығыстарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмыс беруші өтейді.

5. Жұмыс берушіге қатысты оны банкрот деп тану туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайда жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторийлік-курорттық емдеу осы баптың 3-тармағына сәйкес беріледі.

6. Жұмыс беруші-дара кәсіпкердің қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған жағдайда, жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға санаторийлік-курорттық емдеу осы баптың 3-тармағына сәйкес беріледі.

161-бап. Әлеуметтік абилитациялау және оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік абилитациялау және оңалту мыналарды:

1) техникалық көмекші (компенсаторлық) және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етуді және оларды пайдалануға үйретуді;

2) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынуды;

3) жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін жеке көмекшінің қызметін ұсынуды;

4) есту қабілеті бойынша мүгедектігі бар адамға ымдау тілі маманының қызметтерін ұсынуды;

5) уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған жеке бағдарламаға сәйкес әлеуметтік абилитациялау мен оңалтудың өзге де түрлерін қамтиды.

2. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік абилитациялау мен оңалтуды психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларды, оңалту орталықтарын, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерін қоса алғанда, әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау және білім беру саласында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын ұйымдар, сондай-ақ басқа да мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

162-бап. Мүгедектігі бар адамдарға протездік-ортопедиялық көмек, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын беру

1. Мүгедектігі бар адамдар жеке бағдарламаға сәйкес техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және мүгедектігі бар адамдарға көрсетілетін қызметтердің сыныптаушысына сәйкес есту протезі көмегімен, протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етіледі.

2. Есту протезі көмегімен, протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен, оларды ауыстыру мерзімдерін қоса алғанда қамтамасыз ету осы Кодекстің 169-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жүзеге асырылады.

3. Протездік-ортопедиялық көмек протездеу, мүгедектігі бар адамдарды жеке тапсырыстар бойынша дайындалатын протездік-ортопедиялық құралдармен қамтамасыз ету бойынша медициналық қызметтер көрсетуден, сондай-ақ оларды пайдалануды үйретуден тұрады.

Протездік-ортопедиялық көмекті көрсетуші дайындалатын протездік-ортопедиялық құралдың сипаттамасына байланысты стационарлық протездеу қажеттілігін айқындайды.

Есту протезі көмегі протездеу бойынша медициналық қызметтер көрсетуден, кохлеарлық импланттың сөйлеу процессорын ауыстыру және теңшеу бойынша қызметтер көрсетуден, сондай-ақ оларды пайдалануды үйретуден тұрады.

Стационарлық протездеуге және (немесе) протездеуге баруға байланысты шығыстарды төлеу уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

4. Жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен немесе кәсіптік ауру салдарынан мүгедектігі бар адамдар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жұмыс берушінің қаражаты есебінен жеке бағдарламаға сәйкес протездік-ортопедиялық көмекпен, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен және арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етіледі.

5. Жұмыс беруші-дара кәсіпкердің қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған, сондай-ақ оны банкрот деп тану туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайларда жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен немесе кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамға протездік-ортопедиялық көмек, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар және арнаулы жүріп-тұру құралдары осы баптың 1-тармағына сәйкес беріледі.

6. Техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сертификаттау жүйесінің талаптарына сәйкестігі тұрғысынан міндетті түрде сертификаттауға жатады.

163-бап. Мүгедектігі бар адамдарға жеке көмекшінің және ымдау тілі маманының қызметтерін ұсыну

1. Мүгедектігі бар адамдарға жеке бағдарламаға сәйкес уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен жеке көмекшінің және (немесе) ымдау тілі маманының қызметтері ұсынылады.

2. Жеке көмекшінің қызметтері жүріп-тұруы қиын, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен күніне сегіз сағаттан аспайтын есеппен ұсынылады.

Жүріп-тұруы қиын, бірінші топтағы мүгедектігі бар адам үшін жеке көмекшінің қызметтері оған күтім жасайтын адамға осы Кодекстің 187-бабында көзделген тәртіппен мемлекеттік жәрдемақы тағайындалған және төленген кезде ұсынылмайды.

Жеке көмекші қызметін Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалған шарт негізінде жүзеге асырады.

Мыналар:

1) психикалық саулық саласында медициналық көмек көрсететін мамандандырылған ұйымдарда есепте тұрған;

2) медициналық қорытынды негізінде денсаулық жағдайы бойынша қызмет көрсетуге қарсы көрсетілімдері бар;

3) он сегіз жасқа толмаған;

4) жұмыспен қамтудың белсенді шаралары шеңберінде кәсіптік оқытудан өтпеген адам;

5) бірінші топтағы мүгедектігі бар адам үшін жеке көмекші оның жақын туысы болып табылатын жағдайды қоспағанда, осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған;

6) заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар;

7) сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған адам жеке көмекші бола алмайды.

3. Есту қабілеті бойынша мүгедектігі бар адамдар үшін ымдау тілі маманының қызметтері уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен жылына алпыс сағаттан аспайтын есеппен ұсынылады.

4. Мүгедектігі бар адамдар жеке бағдарламаға сәйкес әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы жеке көмекшіні және (немесе) ымдау тілі маманын таңдауды жүзеге асырады.

Жеке көмекшінің және ымдау тілі маманының қызметтеріне ақы төлеуді жергілікті атқарушы органдар кепілдік берілген сома шегінде жүргізеді.

164-бап. Мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік қорғау саласында арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну

1. Мүгедектігі бар адамдарға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен стационар, жартылай стационар жағдайларында және үйде көрсетіледі.

2. Мүгедектігі бар адамдарға арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынуды осы Кодекстің 135-бабына сәйкес арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсынатын субъектілер жүзеге асырады.

165-бап. Мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оңалту

1. Мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оңалту кәсіптік бағдарлауды, кәсіптік оқытуды (қайта оқытуды), жұмысқа орналастыруды қамтиды және осы Кодекстің 10-тарауына сәйкес іске асырылады.

2. Жұмыс берушінің кінәсінан жұмыста мертіккен және (немесе) кәсіптік ауруға шалдыққан мүгедектігі бар адамдарды кәсіптік оқытуды немесе қайта оқытуды, оларды жұмысқа орналастыру үшін арнаулы жұмыс орындарын құруды жұмыс беруші осы Кодекске сәйкес меншікті қаражаты есебінен қамтамасыз етеді.

3-параграф. Мүгедектігі бар адамдарды тауарлармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету тәртібі

166-бап. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы

1. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы – осы Кодекске сәйкес мүгедектігі бар адамдар үшін өнім берушілер ұсынатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің құнын жергілікті атқарушы органдардың кепілдік берілген сома шегінде өтеуі шарттарымен оларға қол жеткізудің бірыңғай нүктесін білдіретін ақпараттандыру объектісі.

2. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталын сүйемелдеуді және жүйелік-техникалық қызмет көрсетуді Еңбек ресурстарын дамыту орталығы жүзеге асырады.

3. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуға байланысты мүгедектігі бар адамдар мен тауарларды және көрсетілетін қызметтерді берушілер арасындағы қатынастар Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасымен, Қазақстан Республикасының тұтынушылардың құқығын қорғау туралы заңнамасымен, сондай-ақ нысанын уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында жасалатын шартпен реттеледі.

167-бап. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тауарларды және көрсетілетін қызметтерді берушілер

1. Заңды тұлғалар және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілер болып табылады.

2. Тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді берушілерді әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеу немесе тіркеуден шығару, сондай-ақ тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына рұқсат беру әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы мәселелері жөніндегі комиссияның қорытындысын алғаннан кейін уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

3. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы мәселелері жөніндегі комиссия (бұдан әрі – комиссия) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының шешімі бойынша құрылады және өз қызметін уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталының мәселелері жөніндегі комиссия туралы үлгілік ережеге сәйкес тұрақты негізде жүзеге асырады.

4. Жергілікті атқарушы органдар мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы ұсынылатын тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің өнім беруші мәлімдеген сипаттамаларының мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдардың, арнаулы жүріп-тұру құралдарының және көрсетілетін қызметтердің сыныптауышына сәйкестігін мониторингтеуді жүзеге асырады.

5. Комиссия жергілікті атқарушы органның, мүгедектігі бар адамдардың және әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркелген тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді берушілердің жолданымдарын қарайды, бұзушылықтар анықталған кезде жою қажеттілігі туралы хабарлама жібереді. Хабарламада көрсетілген мерзім ішінде жойылмаған жағдайда комиссия өнім берушіні әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталынан шығару туралы шешім қабылдайды.

6. Әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында мынадай:

1) сәйкестігі міндетті растауға жататын берілетін тауарларға сәйкестік сертификаты немесе сәйкестік туралы декларациясы бар;

2) мемлекеттік тіркелуге және қайта тіркелуге тиісті медициналық бұйымдарға жататын техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын беру кезінде тіркеу куәлігі бар;

3) берілетін тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар, арнаулы жүріп-тұру құралдары және көрсетілетін қызметтер сыныптауышының талаптарына сәйкестігін растайтын құжаттарды ұсынған;

4) салық берешегі және әлеуметтік төлемдер бойынша берешегі жоқ;

5) банкроттық не тарату рәсіміне жатпайтын;

6) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушылар тізіліміне енгізілмеген;

7) Қазақстан Республикасының квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілерінің сатып алуы туралы заңнамасында көзделген сатып алуға жосықсыз қатысушылар тізіліміне және (немесе) Ұлттық әл-ауқат қорының сенімсіз әлеуетті өнім берушілері (өнім берушілері) тізбесіне енгізілмеген;

8) тауарларды өткізу және (немесе) қызметтер көрсету үшін олардың шыққан жерін, сипаттамасын және бағасын растайтын құжаттарды ұсынған;

9) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айналысу үшін лицензия алу талап етілетін қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар;

10) ымдау тілі маманы қызметін көрсету кезінде біліктілігін растайтын құжаты бар өнім берушілер тіркеледі.

Осы баптың бірінші бөлігінің талаптары жеке көмекші көрсететін қызметтерге қолданылмайды.

7. Өнім беруші әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталынан тіркеуден:

1) әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығару туралы өтініш берген;

2) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға қайтыс болған немесе қызметі тоқтатылған, заңды тұлғаның қызметі тоқтатылған;

3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік сатып алуға жосықсыз қатысушылар тізіліміне енгізілген;

4) Қазақстан Республикасының квазимемлекеттік сектордың жекелеген субъектілерінің сатып алуы туралы заңнамасында көзделген сатып алуға жосықсыз қатысушылар тізіліміне және (немесе) Ұлттық әл-ауқат қорының сенімсіз әлеуетті өнім берушілері (өнім берушілері) тізбесіне енгізілген;

5) комиссия осы баптың 2-тармағына сәйкес әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталынан тіркеуден шығару туралы қорытынды шығарған жағдайларда шығарылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 3), 4) және 5) тармақшаларына сәйкес әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталынан тіркеуден шығару өнім берушіні тіркеуден шығару күніне әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы өзіне алған міндеттемелерді орындаудан босатпайды.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында көрсетілген жағдайда мүгедектігі бар адам өнім берушінің алған міндеттемелерін орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны туралы өзіне белгілі болған күннен бастап күнтізбелік он төрт күннен кешіктірмей әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тиісті ақпаратты орналастырады.

Комиссия осы ақпаратты орналастырылған күнінен бастап он жұмыс күні ішінде қарайды, өнім беруші тарапынан бұзушылықтардың болғанын немесе болмағанын айқындайды.

Өнім беруші осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тіркеуден шығарылған жағдайда әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында кейіннен тіркеу ол туралы мәліметтер тиісті тізілімнен және (немесе) тізбеден алып тасталғаннан кейін мүмкін болады.

Өнім беруші осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында көзделген негіздер бойынша әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталынан тіркеуден шығарылған жағдайда оны әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында кейіннен тіркеу тіркеуден шығарылған күнінен бастап кемінде бір жыл өткен соң мүмкін болады.

8. Өнім беруші әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында мүгедектігі бар адамдарға берілетін техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар, арнаулы жүріп-тұру құралдары және көрсетілетін қызметтер сыныптауышының талаптарына сәйкес келетін тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді өткізеді.

Өнім берушілер әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы сапасы тиісті емес және (немесе) ұсынылған сипаттамаларға сәйкес келмейтін тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді өткізу фактісі анықталған, сондай-ақ әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында жасалатын шарттың талаптарын орындамаған жағдайда олардың құны өнім берушілердің қаражаты есебінен өтеледі.

168-бап. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталы арқылы тауарлармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету

1. Мүгедектігі бар адамдар тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алуға тапсырыстарды жеке бағдарламадағы ұсынымдарға сәйкес жүзеге асырады.

2. Мүгедектігі бар адам тауарларды және (немесе) көрсетілетін қызметтерді сатып алуға тапсырыс беруді оған әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталына жеке бағдарлама іс-шараларының жіберілгені туралы хабарланған күннен бастап екі ай ішінде жүзеге асырады.

3. Мүгедектігі бар адамның тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын жергілікті атқарушы органдардан өтетіп алуға, бірақ уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен белгіленетін кепілдік берілген сомадан аспайтын сомаға өтетіп алуға құқығы бар.

Мүгедектігі бар адам кепілдік берілген сома мен сатып алынған тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің нақты құны арасындағы айырмашылықты меншікті қаражаты есебінен өзі дербес төлейді.

4. Мүгедектігі бар баланы санаторийлік-курорттық емдеуге алып жүретін заңды өкілдердің бірінің санаторийлік-курорттық ұйымда болу құнын уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын, санаторийлік-курорттық емдеу құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген соманың жетпіс пайызы мөлшерінде жергілікті атқарушы органдардан өтетіп алуға құқығы бар.

5. Тауарлардың және (немесе) көрсетілетін қызметтердің құнын өтеу ретінде ұсынылатын кепілдік берілген сома уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен және мөлшерде төленеді.

169-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарды тауарлармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету

Мүгедектігі бар адамдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес мынадай:

1) комиссияның қорытындысы негізінде әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді берушілер болмаған;

2) протездік-ортопедиялық көмекпен, есту аппараттарымен қамтамасыз ете отырып, есту протезі көмегімен, кохлеарлық импланттың сөйлеу процессорын ауыстыру және теңшеу жөніндегі қызметпен, мүгедектігі бар адамдардың жеке тапсырыстары бойынша дайындалатын арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз етілетін жағдайларда тауарлармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етіледі.

4-параграф. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау

170-бап. Мүгедектігі бар адамдардың әлеуметтік қорғалуға құқығы

1. Мүгедектігі бар адамдардың:

1) мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар;

2) еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем;

3) мүгедектігі бар баланы (мүгедектігі бар балаларды) тәрбиелеп отырған анаға немесе әкеге, бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) тағайындалатын және төленетін мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы);

4) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасайтын адамдарға берілетін мемлекеттік жәрдемақы (бұдан әрі – күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы) түрінде әлеуметтік қорғалуға құқығы бар.

2. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

3. Жергілікті атқарушы органдардың, жұмыс берушілердің және өзге де ұйымдардың шешімі бойынша мүгедектігі бар адамдарға әлеуметтік көмектің қосымша шаралары берілуі мүмкін.

171-бап. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер тағайындау мен төлеу тәртібі

1. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны, мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны, күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны (бұдан әрі – мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар) тағайындауға мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыға құқығы бар адамның немесе оның заңды өкілінің өтініші негіз болып табылады.

Бірінші топтағы мүгедектігі бар адам қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде болған кезде қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінің әкімшілігі оған өтініш беруге жәрдемдеседі.

Бұл ретте бірінші топтағы мүгедектігі бар сотталған адам өзіне күтім жасайтын адамның кандидатурасын қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінің басшысымен келіседі.

2. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындауға еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алуға құқығы бар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының немесе оның заңды өкілінің өтініші негіз болып табылады.

3. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде оларды тағайындау үшін өтініш беру талап етілмейді.

4. Уәкілетті мемлекеттік орган:

мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мөлшерін есептеу (айқындау), оларды тағайындау, төлеу, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау;

еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу (айқындау), оны тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау;

мүгедектігі бар баланы (мүгедектігі бар балаларды) тәрбиелеп отырған анаға немесе әкеге, бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) тағайындалатын және төленетін мемлекеттік жәрдемақыны, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасайтын адамдарға берілетін мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау және төлеу тәртібін айқындайды.

5. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі белгілеген мүгедектіктің бүкіл кезеңіне тағайындалады.

Бірінші топтағы мүгедектігі бар адам қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде болған кезде оған күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның қылмыстық жазалау мерзімі аяқталғанға дейін тағайындалады.

6. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі белгілеген еңбекке қабілеттіліктен айырылудың бүкіл кезеңіне әлеуметтік төлемге құқық туындаған күннен бастап, бірақ міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жасқа толған мерзімнен асырылмай тағайындалады.

7. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем әлеуметтік төлем тағайындауға жүгінген уақытта жұмыстың тоқтатылғанына немесе жалғастырылып жатқанына қарамастан тағайындалады.

172-бап. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға өтінішті қабылдаудан және тағайындаудан бас тарту

1. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер тағайындауға өтінішті қабылдаудан бас тартуға:

1) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау, жүзеге асыру, оларды тағайындау үшін проактивті көрсетілетін қызмет арқылы өтініш беру немесе келісу фактілерін растайтын мәліметтерді уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық емес топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды және (немесе) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылдау күніне қолданылу мерзімі өтетін құжаттарды ұсынуы;

3) жеке басты куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын, оны Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ауыстырудан басқа) оларды тағайындау үшін қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

4) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау құқығының болмауы;

5) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін талап етілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге өтініш беруші келісімінің болмауы негіз болып табылады.

2. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындаудан бас тартуға:

1) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін өтініш беруші ұсынған құжаттардың және (немесе) оларда қамтылған деректердің (мәліметтердің) анық еместігінің анықталуы;

2) өтініш берушінің және (немесе) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау үшін қажетті ұсынылған құжаттардың, деректер мен мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

3) тексеру кезінде Қор сұратқан еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін қажетті құжаттың және (немесе) мәліметтердің ұсынылмауы;

4) еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің есептелген мөлшерінің теріс мәні негіз болып табылады.

3. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы тағайындаудан бас тартуға:

1) күтім жасайтын адамның кәмелетке толмауы;

2) заңды күшіне енген сот шешімі бойынша күтім жасайтын адамның әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылуы;

3) күтім жасайтын адамды психикалық саулық саласында медициналық көмек көрсететін ұйымда есепке қою;

4) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде болуын қоспағанда, бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы;

5) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның және оған күтім жасайтын адамның әртүрлі елді мекендерде тұруы негіз болып табылады.

173-бап. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушының құқықтары мен міндеттері

1. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушының:

1) осы Кодексте көзделген тәртіппен мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға;

2) мүгедектігі бар адамдарға төленетін мемлекеттік жәрдемақыларды алатынына қарамастан, осы Кодексте көзделген тәртіппен еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алуға;

3) Мемлекеттік корпорациядан және Қордан мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау және алу тәртібі туралы ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

4) мемлекеттік органдардың, Мемлекеттік корпорацияның және Қордың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқығы бар.

2. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушы:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін толық және анық мәліметтер ұсынуға;

2) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақыларды, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңінде Мемлекеттік корпорацияны мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшерін өзгерту немесе мүгедектігі бар адамдарға жәрдемақылар, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді төлеуді тоқтату үшін негіз болуы мүмкін мән-жайлар туралы он жұмыс күні ішінде хабардар етуге міндетті.

Өтініш беруші мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшеріне әсер ететін мән-жайлар туралы уақтылы хабарламаған жағдайда олардың мөлшері көрсетілген мән-жайлар басталған кезден бастап, бірақ оларды тағайындаған кезден ерте емес қайта қаралады;

3) мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардың, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің артық есептелген (төленген) сомаларын ерікті түрде, ал бас тартылған жағдайда – заңды күшіне енген сот шешімі негізінде сот тәртібімен қайтаруға міндетті.

3. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) уәкілетті мемлекеттік органның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардың, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің сомалары оларға құқық туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзімі шектелмей төленеді.

174-бап. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардан, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу

1. Алушының өтініші негізінде ұсталып қалатын мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардың, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің артық есепке жазылған (төленген) сомаларын қоспағанда, мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардан, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу атқарушылық іс жүргізу тәртібімен жүргізіле алады.

2. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардан, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу төленуге тиесілі сомадан жүргізіледі.

3. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен 10 пайыз мөлшерінде міндетті зейнетақы жарналары ұсталады және осы Кодекске сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жіберіледі.

4. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік жәрдемақылардан, еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен төленуге тиісті соманың 25 пайызынан артық ұстап қалуға болмайды.

5-параграф. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы

175-бап. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқық және оны тағайындау шарттары

1. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар жәрдемақы тағайындауға жүгінген уақытқа жұмыстың тоқтатылғанына немесе жалғастырылып жатқанына қарамастан, мүгедектік белгіленген жағдайда тағайындалады.

2. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдiктердің және азаматтығы жоқ адамдардың мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар.

3. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мүгедектіктің қашан – жұмыс істеу немесе қызмет ету кезеңінде, жұмысқа тұрғанға дейін немесе жұмысты тоқтатқаннан кейін болғанына қарамастан тағайындалады.

4. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мүгедектік белгіленген күннен бастап, бірақ оны тағайындауға жүгінген күнге дейін немесе "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы жәрдемақы тағайындауға келісім алған күнге дейін үш айдан аспайтын мерзімге тағайындалады.

5. Зейнетақы төлемдерін алуға құқық беретін жасқа толған мүгедектігі бар адамдарды қайта куәландыру олардың өтініші бойынша ғана жүргізіледі.

6. Мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша бір мезгілде мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар алуға құқығы бар адамдарға олардың таңдауы бойынша бір жәрдемақы тағайындалады.

Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы немесе асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алатын адамның өтініші негізінде мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының бір түрінен екінші түріне ауыстыру өтініш тіркелген күннен бастап жүргізіледі.

7. Осы Кодекстің 207-бабының 1, 2 және 3-тармақтарында, 212-бабында белгіленген шарттар болған кезде мүгедектігі бойынша жәрдемақы азаматтың қалауы бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен жасына байланысты зейнетақы төлемдерімен немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерімен ауыстырылуы мүмкін.

176-бап. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алу құқығы бар мүгедектігі бар адамдардың санаттары

1. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар мүгедектігі бар адамдарға:

1) жалпы ауруға шалдығудан, жұмыста мертігуден, кәсіптік ауруға шалдығудан болған мүгедектігі бар адамдар, жеті жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар, жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар;

2) бала кезінен мүгедектігі бар адамдар;

3) мүгедектігі әскери қызметін өткеру кезінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі, ауруға шалдығуы салдарынан болған мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер қатарынан мүгедектігі бар адамдар, мүгедектігі азаматтық немесе әскери мақсаттағы ядролық объектілердегі авариялардың зардаптарын жою кезінде не ядролық объектілердегі авариялық жағдайлардың салдарынан болған адамдар;

4) мүгедектігі әскери қызметтегі міндеттерін, арнаулы мемлекеттік органдардағы қызметін (қызметтік міндеттерін) атқаруға байланысты емес жазатайым жағдайдың салдарынан болған мертігу не әскери және қызметтік борышын орындауға байланысты емес ауруға шалдығу салдарынан болған кезде әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері, Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары мен бұрынғы Мемлекеттік тергеу комитетінің басшы және қатардағы құрамының адамдары арасынан шыққан мүгедектігі бар адамдар;

5) мүгедектігі әскери қызметті, арнаулы мемлекеттік органдардағы қызметті өткеру кезінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі, ауруға шалдығуы салдарынан болған әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері, қызметтік міндеттерін атқару кезінде Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары мен бұрынғы Мемлекеттік тергеу комитетінің қызметкерлері арасынан шыққан мүгедектігі бар адамдар;

6) себеп-салдарлық байланысы анықталған жағдайда төтенше экологиялық жағдайлар, оның ішінде ядролық жарылыстар мен сынақтар кезіндегі радиациялық әсер етудің салдарынан және/немесе олардың зардаптарынан болған мүгедектігі бар адамдар жатады.

2. 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған заңнамамен мүгедектігі бойынша зейнетақы тағайындалған адамдарға 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап бюджет қаражаты есебінен мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін іс жүзінде алып келген зейнетақы мөлшерінен кем емес мөлшерде төленеді.

177-бап. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының мөлшері

1. Мүгедектігі бар адамдарға мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып, бюджет қаражаты есебінен ай сайын төленеді.

2. Осы Кодекстің 176-бабының 1), 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген мүгедектігі бар адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мынадай:

жеті жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға – 1,61 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бірінші топтағы жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға – 2,20 ең төмен күнкөріс деңгейі;

екінші топтағы жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға – 1,83 ең төмен күнкөріс деңгейі;

үшінші топтағы жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға – 1,61 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бала кезінен бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 2,20 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бала кезінен екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 1,83 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бала кезінен үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 1,61 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 2,20 ең төмен күнкөріс деңгейі;

екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 1,76 ең төмен күнкөріс деңгейі;

үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 1,20 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерлерінде тағайындалады.

3. Осы Кодекстің 176-бабының 3) және 6) тармақшаларында көрсетілген мүгедектігі бар адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мынадай:

бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 3,22 ең төмен күнкөріс деңгейі;

екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 2,75 ең төмен күнкөріс деңгейі;

үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 2,31 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде тағайындалады.

4. Осы Кодекстің 176-бабының 5) тармақшасында көрсетілген мүгедектігі бар адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мынадай:

бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 3,94 ең төмен күнкөріс деңгейі;

екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 3,04 ең төмен күнкөріс деңгейі;

үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 2,31 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде тағайындалады.

5. Мүгедектік кезеңінде асыраушысынан айырылған жеті жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға және жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері осы Кодекстің 236-бабына сәйкес белгіленген, қайтыс болған асыраушының отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелерінің санына сәйкес келетін асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшеріне ұлғайтылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген балаларға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қайтыс болған асыраушының асырауында болу фактісіне қарамастан жоғары мөлшерде белгіленеді.

6. Мүгедектік кезеңінде асыраушысынан айырылған бала кезінен мүгедектігі бар адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері осы Кодекстің 236-бабына сәйкес белгіленген, қайтыс болған асыраушының отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелерінің санына сәйкес келетін асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшеріне ұлғайтылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік жәрдемақы осы Кодекстің 234-бабының талаптарына сәйкес аталған адамдар қайтыс болған асыраушының асырауында болған жағдайда жоғары мөлшерде белгіленеді.

7. Жұмыс істейтін жәрдемақы алушыларға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы толық мөлшерде төленеді.

8. Егер жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшері мүгедектігі бар адамдардың тиісті санаттары үшін белгіленген мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының мөлшерінен аз болса, мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдеріне мүгедектігі бар адамдардың осы санаты үшін белгіленген мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшеріне дейін тиісті қосымша ақылар түрінде жүргізіледі.

178-бап. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу

1. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу ағымдағы ай үшін жүргізіледі. Алушы қайтыс болған жағдайда мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қайтыс болған айына қоса төленеді.

2. Осы Кодекстің 207-бабының 1 – 3-тармақтарында және 212-бабында белгіленген жағдайлар болған кезде мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатылады немесе осы Кодекстің 177-бабының 8-тармағына сәйкес жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшері ескеріле отырып қайта қаралады.

3. Мүгедектік тобы өзгерген жағдайда мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны жаңа мөлшерде төлеу мүгедектік тобы өзгерген күннен бастап жүзеге асырылады.

Қайта куәландырылушы еңбекке қабілетті деп танылған жағдайда мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы оны еңбекке қабілетті деп таныған айды қоса алғанда төленеді.

4. Егер мүгедектігі бар адам белгіленген мерзімде қайта куәландыру үшін медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесіне келмесе, онда оған мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу тоқтатыла тұрады, ал оны мүгедектігі бар адам деп қайта таныған жағдайда тоқтатылған күннен бастап, бірақ бір айдан аспайтын уақыт үшін, егер медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі оны осы кезеңде мүгедектігі бар адам деп таныса, төлем қайта басталады.

Қайта куәландыру мерзімін дәлелді себеппен өткізіп алған кезде төлем тоқтатылған күннен бастап қайта куәландырудан өткен айды қоса алғанда, бірақ үш жылдан аспайтын уақыт үшін, егер медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі оны осы кезеңде мүгедектігі бар адам деп таныса, мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу жүргізіледі. Бұл ретте, егер қайта куәландыру кезінде мүгедектігі бар адам мүгедектіктің басқа (неғұрлым жоғары немесе неғұрлым төмен) тобына ауыстырылса, онда көрсетілген уақыт үшін мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы бұрынғы топ бойынша төленеді.

5. Қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға арналған арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы осы Кодекстің 177-бабына сәйкес тағайындалған жәрдемақы мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен емес мөлшерде төленеді.

Психоневрологиялық аурулары бар адамдарға арналған арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы осы Кодекстің 177-бабына сәйкес тағайындалған жәрдемақы мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен емес мөлшерде төленеді.

Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының тағайындалған мөлшерінің 70 пайызы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығының жеке банктік шотына немесе қолма-қол ақшаны бақылау шотына аударылады.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

6. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі тірек-қимыл аппараты бұзылған мүгедектігі бар балаларға мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар толық көлемде төленеді.

7. Алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шыққан жағдайда мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу шыққан айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап толық көлемде қайта басталады.

8. Алушы уақтылы талап етпеген мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының есептелген сомасы өткен уақыт үшін, бірақ оларды алуға жүгінудің алдындағы 3 жылдан аспайтын уақытқа төленеді.

179-бап. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операциялардың болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

3) алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

4) ата-ана құқықтарынан айыру немесе оларды шектеу туралы, бала асырап алу туралы шешімді жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап төленеді. Ата-ана құқықтары қалпына келтірілген кезде мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе шектеудің күшін жою туралы сот шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

5) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда қорғаншыны (қамқоршыны) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға немесе қорғаншы (қамқоршы) мәртебесі қалпына келтірілген адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап төленеді;

6) Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалту немесе одан шығу фактісі шетелдіктің тұруға ықтиярхатын алғанға дейін анықталғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап, бірақ шетелдіктің ықтиярхатын алған күннен кейін қайта басталады;

7) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде мүгедектігі бойынша зейнетақы алу фактісінің анықталуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу шығу елінде артық есептелген (төленген) зейнетақы сомалары өтелген кезде тоқтатылған күннен бастап қайта басталады;

8) медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптамалық қорытындыны негізсіз шығару фактісін анықтау туралы хаттама ресімдеу туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу бақылау бойынша қайта куәландырылғанда бұрын шығарылған сараптамалық қорытынды расталған кезде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады.

2. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу жәрдемақы төлеуді тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың өткенін растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу:

1) алушының қайтыс болғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер;

2) шығу елінің уәкілетті органынан жәрдемақы алушының ісіне сұрау салу;

3) алушының ішкі істер органдарынан тіркеуден шығарылғанын растайтын құжатты ұсына отырып, мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеуді тоқтату туралы өтініші;

4) алушының Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кету фактісінің анықталуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер;

5) өтініш берушінің негізсіз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсыну фактісі анықталғаны туралы мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 179-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-параграф. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем

180-бап. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы

1. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға жалпы еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесін белгілеген күннен бастап туындайды.

2. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем әлеуметтік төлем тағайындауға жүгінген уақытта жұмыстың тоқтатылғанына немесе жалғастырылып жатқанына қарамастан тағайындалады.

3. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді есептеу үшін қабылданған кезеңге әлеуметтік аударымдар Қорға оларды тағайындау үшін жүгінген күннен кейін түскен жағдайда алушыға еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлемдердің мөлшерін қайта есептеу жүргізілмейді.

181-бап. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем мөлшері

1. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша ай сайынғы әлеуметтік төлемнің мөлшері әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген кірістің орташа айлық мөлшерін әлеуметтік төлемге құқық туындаған күнге республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен жалақы мөлшерінің 50 пайызын шегере отырып, кірісті ауыстырудың, еңбекке қабілеттіліктен айырылудың және қатысу өтілінің тиісті коэффициенттеріне көбейту арқылы айқындалады.

Бұл ретте кірісті ауыстыру коэффициенті 0,6 құрайды, ал әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген кірістің орташа айлық мөлшері осы Кодекстің 118-бабының 3-тармағына сәйкес айқындалады.

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін қатысу өтілінің коэффициенті:

алты айдан аз – 0,1;

алты айдан он екі айға дейін – 0,7;

он екі айдан жиырма төрт айға дейін – 0,75;

жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін – 0,85;

отыз алты айдан қырық сегіз айға дейін – 0,9;

қырық сегіз айдан алпыс айға дейін – 0,95;

алпыс айдан жетпіс екі айға дейін – 1,0;

алпыс және одан да көп айға міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтілінің әрбір он екі айы үшін 1,0-ге 0,02 қосылады, бірақ ол 1,3-тен аспайды.

Қатысу өтілінің коэффициентін айқындау кезінде төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу кезеңдері, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысу кезеңдері, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 51) тармақшасына сәйкес 2020 жылғы 1 сәуір – 2020 жылғы 1 қазан аралығында кірістері жеке тұлғаның салық салуға жататын кірістерінен алып тасталған қызметті жүзеге асыру кезеңі есептеледі.

Еңбекке қабілеттіліктен айырылу коэффициенті 30 пайыздан 100 пайызға дейін белгіленген жалпы еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесіне сәйкес келеді.

2. Төлеуші уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын мерзімде және жағдайларда артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды қайтаруды жүзеге асырмаған жағдайда еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу кезінде артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомалары есепке алынбайды.

3. 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-1-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшері жалпы еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі өзгерген күннен бастап қайта қаралады.

5. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін арттыру Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде уәкілетті мемлекеттік органның ұсынысымен арттыру күніне тиісті әлеуметтік төлемдер тағайындалған адамдарға жүргізіледі.

6. Сот актілері және сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, әлеуметтік төлемдердің мөлшерін айқындау кезінде есепке алынған кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау үшін кейінгі жүгінуі кезінде есепке алынбайды.

182-бап. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операциялардың болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) алушының Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады.

Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алушы болып табылатын, Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кеткен және кері қайтып келген адам кету елінде төлем алмаған жағдайда еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем төлеу тоқтатылған күннен бастап, бірақ оны алу үшін жүгінудің алдындағы үш жылдан аспайтын уақытқа қайта басталады.

Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасы шегінен тыс жерге кеткен кезде белгіленген мөлшерде қайта басталады. Егер кеткен кезеңде еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді арттыру жүргізілген болса, оның мөлшері барлық арттыру ескеріліп белгіленеді.

Кету елінде төлем алынған жағдайда еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасында тұрақты тұрғылықты жері бойынша тіркелген кезде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кету кезінде белгіленген мөлшерде жүгінген күннен бастап қайта басталады;

3) қорғаншы болып табылатын алушының бас бостандығынан айыру түрінде сот тағайындаған қылмыстық жазаны өтеп жатқаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қорғаншы болып тағайындалған адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

4) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

5) еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

6) алушының "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап қайта басталады;

7) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда қорғаншыны өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қорғаншы болып тағайындалған адамға немесе қорғаншы мәртебесі қалпына келтірілген адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

8) өтініш берушінің еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін негізсіз айқындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем осы Кодекске сәйкес айқындалған мөлшерде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

9) медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптамалық қорытындыны негізсіз шығару фактісін анықтау туралы хаттаманы ресімдеу туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем бақылау бойынша қайта куәландырылғанда бұрын шығарылған сараптамалық қорытынды расталған кезде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады.

2. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алуға құқық сақталған жағдайда әлеуметтік төлемнің тоқтатыла тұруын туындатқан мән-жайлардың өткенін растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем:

1) алушы қайтыс болған жағдайда (оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайда) тоқтатылады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушы қайтыс болған айды (оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген айды) қоса алғанда төленеді;

2) алушының еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау туралы шешім қабылдауға негіз болған анық емес құжаттарды (мәліметтерді) ұсынуына байланысты тоқтатылады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындалған күннен бастап тоқтатылады;

3) алушының еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтатуға өтініш беруіне байланысты тоқтатылады. Бұл ретте еңбекке қабілеттіліктен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем өтініш берілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады;

4) медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі алушыны еңбекке қабілетті деп тану туралы шешім шығарған жағдайда ол еңбекке қабілетті деп танылған айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 182-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-параграф. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы

183-бап. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны алу құқығы

1. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, қандастарға, сондай-ақ жәрдемақы алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген шетелдіктерге беріледі.

2. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеп отырған анаға немесе әкеге, бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы тағайындалады.

3. Отбасында мүгедектігі бар екі және одан да көп бала тұратын жағдайда мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы мүгедектігі бар әрбір балаға тағайындалады және төленеді.

4. Туған, асырап алынған, сондай-ақ қорғаншылыққа (қамқоршылыққа) алынған мүгедектігі бар баласы бар отбасыларға, мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы бала асырап алу туралы сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап немесе қорғаншылық (қамқоршылық) белгіленген күннен бастап тағайындалады.

184-бап. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы мөлшері

1. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы ай сайын бюджет қаражаты есебінен 1,61 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде төленеді.

2. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

185-бап. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы алушының Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен ерте қайта басталмайды;

3) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы алушының бас бостандығынан айыру түрінде сот тағайындаған қылмыстық жазаны өтеп жатқаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға қорғаншылық (қамқоршылық) белгіленген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін төленеді;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі ұсынылатын адамды қоспағанда, мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы алушының арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұруы және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шығарылған күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

6) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны алушының шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжатының немесе қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

7) алушының қайтыс болғанын растайтын құжаттың болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне тоқтатыла тұрған күннен бастап не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға қорғаншылық немесе қамқоршылық белгіленген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін төленеді;

8) медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптамалық қорытындыны негізсіз шығару фактілерінің анықталғаны туралы хаттаманы ресімдеу туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу бақылау бойынша қайта куәландырылғанда бұрын шығарылған сараптамалық қорытынды расталған кезде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады.

2. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың өткенін растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы төлеуді тоқтатуға:

1) баланың қайтыс болуы;

2) баланы мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне беру;

3) өтініш берушінің мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақының заңсыз тағайындалуына алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы;

4) мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы алушыға қатысты Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату фактісінің анықталуы;

5) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда ата-аналарды ата-ана құқықтарынан айыру немесе шектеу, бала асырап алуды жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою, қорғаншыларды (қамқоршыларды) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету негіз болып табылады.

Бала (балалар) қайтыс болған жағдайда мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу бала (балалар) қайтыс болған ай өткен соң тоқтатылады.

Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу осы баптың 3-тармағының 2), 3) 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген мән-жайлар басталған күннен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 185-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

186-бап. Алушының өзгеруі

Баланы (балаларды) мемлекеттің толық қамтамасыз етуіне беру жағдайларын қоспағанда, алушы қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған), ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтары шектелген, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан, хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күші жойылған жағдайларда мүгедектігі бар баланы тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген құжаттар негізінде оларды алу үшін негіздер сақталған кезде баланың (балалардың) заңды өкіліне не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға жүргізіледі.

Ескерту. 186-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-параграф. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы

187-бап. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы алу құқығы

1. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, қандастарға, сондай-ақ жәрдемақы алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген шетелдіктерге беріледі.

2. Бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға тікелей күтім жасайтын адамға онымен туыстық байланысына қарамастан күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы тағайындалады.

3. Отбасында бірінші топтағы мүгедектігі бар екі және одан да көп адам тұратын жағдайда күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы олардың әрқайсысы үшін тағайындалады және төленеді.

Сотталған адам қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде бірінші топтағы мүгедектігі бар бір адамға ғана күтім жасай алады.

4. Бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға бірнеше адам күтім жасаған жағдайда күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы осы адамдардың біреуіне тағайындалады және төленеді.

Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріндегі бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға тек қана бір сотталған адам күтім жасай алады.

5. Бірінші топтағы мүгедектігі бар адам және күтім жасайтын адам бір елді мекенде тұруға тиіс.

Күтімді қажет ететін бірінші топтағы мүгедектігі бар сотталғандар және оларға күтім жасайтын сотталғандар қылмыстық-атқару жүйесінің бір мекемесінде ұсталуға тиіс.

188-бап. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы мөлшері

1. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы ай сайын бюджет қаражаты есебінен 1,61 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде төленеді.

2. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

189-бап. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операциялардың болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен ерте қайта басталмайды;

3) күтім жасайтын шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжаттың немесе қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің жеке басын куәландыратын құжат, қандас куәлігі берілген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

4) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда қорғаншыларды (қамқоршыларды) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Қорғаншылық (қамқоршылық) құқығы қалпына келтірілген кезде күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе шектеудің күшін жою туралы сот шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

5) медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптамалық қорытындыны негізсіз шығару фактісін анықтау туралы хаттаманы ресімдеу туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу бірінші топтағы мүгедектігі бар адам бақылау бойынша қайта куәландырылғанда бұрын берілген сараптамалық қорытынды расталған кезде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

6) күтім жасайтын адамның немесе бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінен басқа мекемеге шығып кетуі;

7) күтім жасайтын адамды немесе бірінші топтағы мүгедектігі бар адамды қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінің басқа бөлімшесіне ауыстыру туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады.

2. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақыны төлеу бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның өтініші негізінде қайта басталады.

3. Күтім жасайтын адамға берілетін жәрдемақы төлеуді тоқтатуға:

1) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның немесе күтім жасайтын адамның өтініші;

2) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның немесе күтім жасайтын адамның қайтыс болуы;

3) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның немесе күтім жасайтын адамның Қазақстан Республикасының басқа елді мекеніне немесе оның шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі;

4) мүгедектігі бар адамның мүгедектік тобының өзгеруі;

5) бірінші топтағы мүгедектігі бар сотталған адамның немесе оған күтім жасайтын сотталушының қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде жазасын өтеу мерзімінің өтуі;

6) осы Кодекстің 172-бабының 3-тармағында көзделген жағдайлардың анықталуы негіз болып табылады.

4. Күтім жасайтын адамды ауыстыру бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның өтініші негізінде жүргізіледі.

Бірінші топтағы мүгедектігі бар адам қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде болған кезде оған күтім жасайтын адамды ауыстыру оның қылмыстық-атқару жүйесі мекемесі басшысымен келісуі бойынша жүзеге асырылады.

Ескерту. 189-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-тарау. АЗАМАТТАРДЫҢ ЖЕКЕЛЕГЕН САНАТТАРЫНА БЕРІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК КӨМЕК

190-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алу құқығы

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға Қазақстан Республикасы азаматтарының құқығы бар.

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алу құқығын пайдаланады.

2. Бір мезгілде осы баптың 3-тармағында көзделген бірнеше негіз бойынша арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар адамдарға арнаулы мемлекеттік жәрдемақы олардың таңдауы бойынша тек бір негіз бойынша ғана төленеді.

3. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде айқындалған жеңілдіктер тізбесі негізге алына отырып, арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар азаматтарға:

1) Ұлы Отан соғысының ардагерлері;

2) басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлері;

3) мәртебесі "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 1) тармақшасында айқындалған, жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысына қатысушыларға теңестірілген адамдар;

4) мәртебесі "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 2) тармақшасында айқындалған жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан болған мүгедектігі бар адамдарға теңестірілген адамдар;

5) Ұлы Отан соғысында қаза тапқан (қайтыс болған, хабарсыз кеткен) жауынгерлердің екінші рет некеге тұрмаған жесірлері;

6) Ауғанстандағы немесе ұрыс қимылдары жүргізілген басқа мемлекеттердегі ұрыс қимылдары кезеңінде қаза тапқан (хабарсыз кеткен) немесе жаралануы, контузия алуы, мертігуі, ауруға шалдығуы салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің отбасылары; бейбіт уақытта әскери қызметін, арнаулы мемлекеттік органдардағы қызметін өткеру кезінде қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің отбасылары, қызметтік міндеттерін атқару кезінде қаза тапқан ішкі істер органдары қызметкерлерінің отбасылары; Чернобыль АЭС-індегі апаттың және азаматтық немесе әскери мақсаттағы объектілердегі басқа да радиациялық апаттар мен авариялардың зардаптарын жою кезінде қаза тапқандардың отбасылары; сәуле ауруының салдарынан қайтыс болғандардың немесе қайтыс болған мүгедектігі бар адамдардың, сондай-ақ қайтыс болуы белгіленген тәртіппен Чернобыль АЭС-індегі апаттың және азаматтық немесе әскери мақсаттағы объектілердегі басқа да радиациялық апаттар мен авариялардың және ядролық сынақтардың әсеріне байланысты болған азаматтардың отбасылары;

7) Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан қайтыс болған мүгедектігі бар адамның немесе жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан болған мүгедектігі бар адамдарға теңестірілген қайтыс болған адамның екінші рет некеге тұрмаған зайыбы (жұбайы), сондай-ақ жалпы ауруға шалдығуы, жұмыста мертігуі және басқа да себептер (құқыққа қарсы келетіндерді қоспағанда) салдарынан болған мүгедектігі бар адамдар деп танылған, қайтыс болған Ұлы Отан соғысына қатысушының, партизанның, астыртын әрекет етушінің, "Ленинградты қорғағаны үшін" медалімен немесе "Қоршаудағы Ленинград тұрғыны" белгісімен наградталған азаматтың екінші рет некеге тұрмаған зайыбы (жұбайы);

8) Кеңес Одағының батырлары, Социалистік Еңбек ерлері, үш дәрежелі Еңбек Даңқы ордендерінің иегерлері, "Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы" құрметті атағына ие болған адамдар;

9) "Халық қаһарманы" атағына ие болған адамдар;

10) "Қазақстанның Еңбек Ері" атағына ие болған адамдар;

11) Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адамдар, сондай-ақ 1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған адамдар;

12) 1988–1989 жылдары Чернобыль АЭС-індегі апаттың зардаптарын жоюға қатысушылар, қоныс аудару күні құрсақта болған балаларды қоса алғанда, оқшаулау және көшіру аймақтарынан Қазақстан Республикасына қоныс аударылғандар (өз еркімен кеткендер) қатарындағы адамдар;

13) осы Кодекстің 177-бабының 8-тармағында көзделген жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының мөлшеріне дейін қосымша төлем алушыларды қоспағанда, жасына байланысты зейнетақы төлемдері немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тағайындалған бірінші, екінші және үшінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар, сондай-ақ Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын бірінші, екінші және үшінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар;

14) Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын мүгедектігі бар жеті жасқа дейінгі балалар;

15) Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда, Байқоңыр қаласында тұратын жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі бірінші, екінші, үшінші топтардағы мүгедектігі бар балалар;

16) саяси қуғын-сүргін құрбандары, саяси қуғын-сүргіннен зардап шеккен мүгедектігі бар немесе зейнеткерлер болып табылатын адамдар;

17) Қазақстан Республикасына сіңірген ерекше еңбегі үшін зейнетақы тағайындалған адамдар жатады.

191-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау тәртібі

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар адамның өтініші арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындауға негіз болып табылады.

Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде "Халық қаһарманы" атағына ие болған адамдарға, "Қазақстанның Еңбек Ері" атағына ие болған адамдарға арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау туралы өтініш беру талап етілмейді.

2. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау үшін жүгіну арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алу құқығы туындағаннан кейін қандай да бір мерзіммен шектелмей, кез келген уақытта жүзеге асырылады.

3. Осы Кодекстің 190-бабы 3-тармағының 11) тармақшасында көрсетілген адамдар үшін 1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында жұмыс істегені туралы мәліметтер қамтылатын еңбек кітапшасы немесе өзге де құжаттар жұмыс өтілін растайтын құжат болып табылады.

1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында жұмыс істеген фактіні растайтын құжаттар болмаған кезде жұмыс өтілін уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен құрылатын арнаулы комиссиялар белгілейді.

4. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және бекітеді.

5. Уәкілетті мемлекеттік орган:

ұрыс қимылдарына қатысқан кезде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалатын ұрыс қимылдары жүргізілген қалалар мен кезеңдердің тізбесін;

ұрыс қимылдарына қатысқан кезде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалатын басқа мемлекеттердің аумағында ұрыс қимылдары жүргізілген кезеңдердің тізбесін;

ұрыс қимылдарына қатысқан кезде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалатын ұрыс қимылдары жүргізілген мемлекеттердің, аумақтар мен кезеңдердің тізбесін;

Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін наградаларға жатқызылған, наградтау кезінде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалатын бұрынғы КСР Одағы медальдарының тізбесін бекітеді.

192-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындауға өтінішті қабылдаудан және тағайындаудан бас тарту

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындауға өтінішті қабылдаудан бас тартуға:

1) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау, төлеу немесе тағайындауға өтініш беру фактілерін растайтын мәліметтерді уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық топтамасын ұсынбауы және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды және (немесе) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылдану күніне қолданылу мерзімі өтетін құжаттарды ұсынуы;

3) жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын, оны Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ауыстырудан басқа) оны тағайындау үшін қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

4) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау құқығының болмауы;

5) өтініш берушінің арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау үшін талап етілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге келісімінің болмауы негіз болып табылады.

2. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындаудан бас тартуға:

1) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындауға растайтын құжаттарды ұсынбау;

2) мемлекеттік көрсетілетін қызметті алу үшін өтініш беруші ұсынған құжаттардың және (немесе) оларда қамтылған деректердің (мәліметтердің) анық еместігін анықтау;

3) өтініш берушінің және (немесе) мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті ұсынылған құжаттардың, деректер мен мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі негіз болып табылады.

193-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу тәртібі

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

2. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу ағымдағы ай үшін және оны алу құқығы туындаған күннен бастап арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындалған шарттар сақталған кезеңге жүргізіледі. Алушы қайтыс болған жағдайда арнаулы мемлекеттік жәрдемақы қайтыс болған айды қоса алғанда, ал арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алушы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен жағдайда кеткен айды қоса алғанда төленеді.

3. Мүгедектік тобы өзгерген жағдайда арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу жаңа мөлшерде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алу құқығы туындаған кезден бастап мүгедектіктің тиісті тобы үшін осы Кодексте белгіленген мөлшерде жүзеге асырылады.

4. Егер мүгедектігі бар адам Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімде қайта куәландыруға медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесіне келмесе, онда оған жәрдемақы төлеу оны қайтадан мүгедектігі бар адам деп таныған кезге дейін тоқтатыла тұрады.

Қайта куәландыру мерзімін дәлелді себеппен өткізіп алған кезде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу, егер медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі оны осы кезеңде мүгедектігі бар адам деп таныса, төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта куәландыру күніне дейін, бірақ алты айдан аспайтын уақыт үшін жүргізіледі. Бұл ретте, егер қайта куәландыру кезінде мүгедектігі бар адам мүгедектіктің басқа (неғұрлым жоғары немесе неғұрлым төмен) тобына ауыстырылса, онда көрсетілген уақыт үшін арнаулы мемлекеттік жәрдемақы бұрынғы топ бойынша төленеді.

194-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы мөлшері

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде айқындалған жеңілдіктер тізбесі негізге алына отырып, арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар азаматтарға белгіленеді.

2. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін айлық есептік көрсеткіш мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

3. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы:

1) Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне – 16,0 айлық есептік көрсеткіш;

2) "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 5-бабының 1), 2), 3), 4) және 5) тармақшаларында санамаланған басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлеріне – 6,19 айлық есептік көрсеткіш;

3) "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 5-бабының 6), 7) және 8) тармақшаларында санамаланған басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлеріне – 4,8 айлық есептік көрсеткіш;

4) жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысына қатысушыларға теңестірілген адамдарға – 6,19 айлық есептік көрсеткіш;

5) жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан болған мүгедектігі бар адамдарға теңестірілген адамдарға – 7,55 айлық есептік көрсеткіш;

6) Ұлы Отан соғысында қаза тапқан (қайтыс болған, хабарсыз кеткен) жауынгерлердің екінші рет некеге тұрмаған жесірлеріне – 4,48 айлық есептік көрсеткіш;

7) Ауғанстандағы немесе ұрыс қимылдары жүргізілген басқа мемлекеттердегі ұрыс қимылдары кезеңінде қаза тапқан (хабарсыз кеткен) немесе жаралануы, контузия алуы, мертігуі, ауруға шалдығуы салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің отбасыларына; бейбіт уақытта әскери қызметін, арнаулы мемлекеттік органдардағы қызметін өткеру кезінде қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің отбасыларына; қызметтік міндеттерін атқару кезінде қаза тапқан ішкі істер органдары қызметкерлерінің отбасыларына; Чернобыль АЭС-індегі апаттың және азаматтық немесе әскери мақсаттағы объектілердегі басқа да радиациялық апаттар мен авариялардың зардаптарын жою кезінде қаза тапқандардың отбасыларына; сәуле ауруының салдарынан қайтыс болған адамдардың немесе қайтыс болған мүгедектігі бар адамдардың, сондай-ақ белгіленген тәртіппен Чернобыль АЭС-індегі апаттың және азаматтық немесе әскери мақсаттағы объектілердегі басқа да радиациялық апаттар мен авариялардың және ядролық сынақтардың әсеріне байланысты қайтыс болған азаматтардың отбасыларына – 4,59 айлық есептік көрсеткіш;

8) Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан қайтыс болған мүгедектігі бар адамның немесе жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан болған мүгедектігі бар адамдарға теңестірілген қайтыс болған адамның екінші рет некеге тұрмаған зайыбына (жұбайына), сондай-ақ жалпы ауруға шалдығуы, жұмыста мертігуі және басқа да себептер (құқыққа қарсы келетіндерді қоспағанда) салдарынан болған мүгедектігі бар адамдар деп танылған, қайтыс болған Ұлы Отан соғысына қатысушының, партизанның, астыртын әрекет етушінің, "Ленинградты қорғағаны үшін" медалімен немесе "Қоршаудағы Ленинград тұрғыны" белгісімен наградталған азаматтың екінші рет некеге тұрмаған зайыбына (жұбайына) – 2,56 айлық есептік көрсеткіш;

9) Кеңес Одағының батырларына, "Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы" құрметті атағына ие болған адамдарға – 138,63 айлық есептік көрсеткіш;

10) Социалистік Еңбек ерлеріне, үш дәрежелі Еңбек Даңқы ордендерінің иегерлеріне, "Қазақстанның Еңбек Ері" атағына ие болған адамдарға – 138,63 айлық есептік көрсеткіш;

11) "Халық қаһарманы" атағына ие болған адамдарға – 138,63 айлық есептік көрсеткіш;

12) Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адамдарға, сондай-ақ 1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген), мемлекеттік наградалармен наградталмаған адамдарға – 2,13 айлық есептік көрсеткіш;

13) 1988–1989 жылдары Чернобыль атом электр станциясындағы апаттың зардаптарын жоюға қатысушылар, қоныс аудару күні құрсақта болған балаларды қоса алғанда, оқшаулау және көшіру аймақтарынан Қазақстан Республикасына қоныс аударылғандар (өз еркімен кеткендер) қатарындағы адамдарға – 4,8 айлық есептік көрсеткіш;

14) осы Кодекстің 177-бабының 8-тармағында көзделген жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне мүгедектігі бойынша айлық жәрдемақы мөлшеріне дейін қосымша төлем алушыларды қоспағанда, жасына байланысты зейнетақы төлемдері немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тағайындалған бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға, сондай-ақ Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға – 1,71 айлық есептік көрсеткіш;

15) осы Кодекстің 177-бабының 8-тармағында көзделген жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне мүгедектігі бойынша айлық жәрдемақы мөлшеріне дейін қосымша төлем алушыларды қоспағанда, жасына байланысты зейнетақы төлемдері немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тағайындалған үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға, сондай-ақ Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын үшінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға – 0,74 айлық есептік көрсеткіш;

16) Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын мүгедектігі бар жеті жасқа дейінгі балаларға – 1,10 айлық есептік көрсеткіш;

17) Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес мүгедектігі бойынша зейнетақы алатын жағдайда Байқоңыр қаласында тұратын жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі:

бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар балаларға – 1,71 айлық есептік көрсеткіш;

үшінші топтағы мүгедектігі бар балаларға – 1,10 айлық есептік көрсеткіш;

18) саяси қуғын-сүргін құрбандарына, саяси қуғын-сүргіннен зардап шеккен мүгедектігі бар немесе зейнеткерлер болып табылатын адамдарға – 1,23 айлық есептік көрсеткіш;

19) Қазақстан Республикасына сіңірген ерекше еңбегі үшін зейнетақы тағайындалған адамдарға 1,23 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде тағайындалады.

195-бап. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операциялардың болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) хабарсыз кеткен адамдардың іздестіруде болу фактісінің анықталуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) ата-ана құқықтарынан және қорғаншы (қамқоршы) құқықтарынан айыру фактілерінің анықталғаны туралы, босатылған және шеттетілген қорғаншылар (қамқоршылар) туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақы баланың (балалардың) заңды өкіліне тоқтатылған күннен бастап не қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалған адамға қорғаншылық (қамқоршылық) белгіленген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін жүргізіледі. Ата-ана құқықтары қалпына келтірілген кезде арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе шектеудің күшін жою туралы сот шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

4) жәрдемақы алушылардың Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кету фактісінің анықталғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте алушыға арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхатының, азаматтығы жоқ адамның куәлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

6) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алушының бас бостандығынан айыру түрінде сот тағайындаған қылмыстық жазаны өтеп жатқаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу қылмыстық-түзету жүйесінің мекемесінен босаған күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады.

Егер мұндай арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алушы осы Кодекстің 190-бабы 3-тармағының 6) тармақшасында көрсетілген азаматтарға жататын болса, онда арнаулы мемлекеттік жәрдемақы отбасының бұған құқығы бар басқа мүшесіне қайта ресімделуі мүмкін;

7) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілгеннен тыс көлемі ұсынылатын адамдарды қоспағанда, арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алушылардың арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұруы және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінде болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шығарылған күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

8) медициналық-әлеуметтік сараптамаға анық емес құжаттарды ұсыну және (немесе) сараптамалық қорытындыны негізсіз шығару фактісінің анықталғаны туралы хаттаманы ресімдеу туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мүгедектігі бойынша арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу бақылау бойынша қайта куәландырылғанда бұрын шығарылған сараптамалық қорытынды расталған кезде тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

9) арнаулы мемлекеттік жәрдемақы тағайындау үшін ұсынылған құжаттардың анық еместігі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады.

2. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны төлеу арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы сақталған жағдайда арнаулы мемлекеттік жәрдемақыны тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың өткенін растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы төлеу оны тағайындау үшін негіздер жойылған немесе алушы қайтыс болған жағдайда тоқтатылады.

14-1-тарау. Еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін адамдарды әлеуметтік қорғау

Ескерту. 14-1-тараумен толықтырылды – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

195-1-бап. Еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін адамдардың әлеуметтік қорғалу құқығы

1. Еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың елу бес жасқа толған және олар үшін жиынтығында кемінде сексен төрт ай міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген кезде мыналардан:

1) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыдан;

2) зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемінен;

3) жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемнен;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемінен тұратын арнаулы әлеуметтік төлемге құқығы болады.

Осы тармақта көзделген төлемдерге құқық еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін жұмыскер еңбек қызметін тоқтатқан немесе зиянды өндірістік факторлардың әсерін болғызбайтын басқа жұмысқа ауысқан жағдайда туындайды.

2. Еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істемейтін Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың елу бес жасқа толған және олар үшін жиынтығында кемінде сексен төрт ай міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген кезде:

1) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыға;

2) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлеміне құқығы болады.

3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көзделген құқықтар:

"Қызметкер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылатын зейнеткерлік алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемін;

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес жүзеге асырылатын жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемді қоспағанда, осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

195-2 бап. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау және жүзеге асыру тәртібі

1. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы жүгінген күннен бастап тағайындалады.

Өтініштің және қажетті құжаттардың тіркелген күні немесе "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындауға өтініш берушінің келісімін алған күн арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындауға жүгінген күн болып есептеледі.

2. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу ағымдағы ай үшін жүзеге асырылады. Алушы қайтыс болған жағдайда арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы – қайтыс болған айды қоса алғанда, ал арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен жағдайда кеткен айды қоса алғанда жүзеге асырылады.

3. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

4. Тағайындалған, бірақ арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушы талап етпеген сомалар өткен уақытқа, бірақ оларды алуға жүгінген күнге дейін үш жылдан аспайтын уақытқа төленеді.

5. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау, оны төлеуді жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

195-3-бап. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақының мөлшері

Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақының мөлшері ай сайын республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген 2,0 ең төмен күнкөріс деңгейінің шамасын құрайды.

Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының өзгеруі ескеріле отырып жүзеге асырылады.

195-4 бап. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан және оны тағайындаудан бас тарту

1. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындауға арналған өтінішті қабылдаудан бас тартуға:

1) уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыға өтініш беру, оны тағайындау, төлеуді жүзеге асыру немесе "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес оны тағайындауға проактивті көрсетілетін қызмет арқылы келісім беру фактісін растайтын мәліметтер алу;

2) жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны ауыстырудан басқа) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындауға қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

3) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау құқығының болмауы;

4) өтініш берушінің арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау үшін талап етілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге келісімінің болмауы негіз болып табылады.

2. Осы Кодекстің 195-1-бабының 1 және 2-тармақтарында көзделген шарттарға сәйкес келмеу арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тағайындаудан бас тартуға негіз болып табылады.

195-5 бап. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады:

1) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының банктік шоты бойынша үш және одан көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәлімет. Бұл ретте арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу ол тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәлімет. Бұл ретте арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты тұруға келген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәлімет. Бұл ретте арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

4) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы туралы мәлімет. Бұл ретте арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі заңды күшіне енген күннен бастап, бірақ жәрдемақы тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

5) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуы туралы мәлімет. Бұл ретте арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап қайта басталады.

2. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлардың аяқталғанын растайтын, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу:

1) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының қайтыс болғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтер;

2) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының ішкі істер органдарында тіркеуден шығарылғанын растайтын құжатты ұсына отырып, арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақы төлеуді тоқтату туралы өтініші;

3) Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтату фактісінің анықталғаны туралы мәліметтер;

4) арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны алушының пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеу фактісінің анықталғаны туралы мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады.

Арнаулы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыны төлеу осындай төлемді алушы осы Кодекстің 207-бабында белгіленген зейнеткерлік жасқа толғанға дейін жүзеге асырылады.

15-тарау. ЗЕЙНЕТАҚЫМЕН ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

1-параграф. Жалпы ережелер

196-бап. Зейнетақымен қамсыздандырылу құқығы

1. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасы азаматтарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың:

1) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі;

2) жасына байланысты зейнетақы төлемдері;

3) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері;

4) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдері;

5) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдері;

6) зейнетақы аннуитеті шарттары бойынша сақтандыру ұйымдарынан сақтандыру төлемдері түріндегі зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар.

2. Бір мезгілде жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің тағайындалуына құқығы бар адамдарға олардың қалауы бойынша зейнетақы төлемдерінің осы түрлерінің біреуі тағайындалады.

3. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

4. Жұмыс істеп жүрген зейнеткерлердің осы Кодексте көзделген шектеулер ескеріле отырып, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін толық мөлшерде алуға құқығы бар.

197-бап. Зейнетақымен қамсыздандыру жөніндегі мемлекеттік кепілдіктер

1. Мемлекет:

1) 1999 жылғы 1 сәуірге дейінгі зейнетақы төлемдерінің белгіленген мөлшерін сақтай отырып, 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін зейнеткерлікке шыққан азаматтарды;

2) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар және осы құқығын еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындайтын және (немесе) жүзеге асыратын органдарда 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін тіркеген азаматтарды зейнетақымен қамсыздандыруға кепілдік береді.

Бұл жағдайда еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері осы баптың 1-тармағы 1) тармақшасының және 3-тармағының талаптарын сақтай отырып, қызметтен босатылған күннен бастап жүзеге асырылады.

2. Ең төмен зейнетақы мөлшері осы Кодекске сәйкес әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы ең төмен әлеуметтік стандарт болып табылады.

3. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің және еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін жыл сайын арттыру республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген мөлшерде жүзеге асырылады.

198-бап. Зейнетақы төлемдерін алу құқығы бар азаматтар санаттары

Зейнетақы төлемдері азаматтардың мынадай санаттарына:

1) 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін зейнетақы алатындарға;

2) осы Кодекстің 207-бабының 1–3-тармақтарына сәйкес зейнеткерлік жасқа толғандарға;

3) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар әскери қызметшілерге, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің арнаулы атақтар, сыныптық шендер берілген және біліктілік сыныптары белгіленген қызметкерлеріне, сондай-ақ арнаулы атақтар, сыныптық шендер алу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарға және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдарға, олар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда төленеді.

199-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау және төлеу тәртібі

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алу құқығы бар адамның немесе оның заңды өкілінің өтініші мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін негіз болып табылады.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің, жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеу (айқындау), оларды тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

3. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау жүгінген күннен бастап жүргізіледі. Өтініш пен қажетті құжаттар тіркелген күн мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындауға өтініш жасалған күн болып есептеледі.

200-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындауға өтінішті қабылдаудан және тағайындаудан бас тарту

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындауға өтінішті қабылдаудан бас тартуға:

1) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау, төлеу немесе тағайындауға өтініш беру фактілерін растайтын мәліметтерді уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық топтамасын ұсынбауы және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды және (немесе) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылдау күніне қолданылу мерзімі өтетін құжаттарды ұсынуы;

3) жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын, оны Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ауыстырудан басқа) оларды тағайындау үшін қажетті құжаттармен сәйкес келмеуі;

4) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау құқығының болмауы;

5) өтініш берушінің мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін талап етілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге келісімінің болмауы негіз болып табылады.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындаудан бас тартуға:

1) мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді алу үшін өтініш беруші ұсынған құжаттардың және (немесе) оларда қамтылған деректердің (мәліметтердің) анық еместігінің анықталуы;

2) өтініш берушінің және (немесе) мемлекеттік қызметтерді көрсету үшін қажетті ұсынылған құжаттардың, деректер мен мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі негіз болып табылады.

201-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушының құқықтары мен міндеттері

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушының:

1) осы Кодексте көзделген тәртіппен мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алуға;

2) Мемлекеттік корпорациядан мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау және алу тәртібі туралы ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

3) осы тарауда көрсетілген мемлекеттік органдардың немесе ұйымдардың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жоғарғы тұрған органға, сотқа шағым жасауға құқығы бар.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушы:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін толық және анық мәліметтер ұсынуға;

2) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің, жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің артық есептелген (төленген) сомаларын – ерікті түрде, ал бас тартқан жағдайда заңды күшіне енген сот шешімі негізінде сот тәртібімен қайтаруды жүргізуге міндетті.

3. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) уәкілетті мемлекеттік органның кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің, жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің сомалары өткен уақыт үшін оларға құқық туындаған күннен бастап мерзімі шектелмей төленеді.

202-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және жасына байланысты зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру тәртібі

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі және жасына байланысты зейнетақы төлемдері ағымдағы айға жүргізіледі.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі және жасына байланысты зейнетақы төлемдері өмір бойына тағайындалады және қайтыс болған немесе Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен айды қоса алғанда жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақтың 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

3. Қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға арналған стационар жағдайында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға жасына байланысты зейнетақы төлемдері:

1) егер жасына байланысты зейнетақы төлемінің осы нормаға сәйкес есептелген мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аз болса, осы Кодекстің 210-бабының 6-тармағында көзделген көлемде;

2) осы Кодекстің 210-бабына сәйкес есептелген жасына байланысты зейнетақы төлемдері мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен кем емес көлемде жүргізіледі.

Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің тағайындалған мөлшерінің 70 пайызын жеке банктік шотқа немесе арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының қолма-қол ақшаны бақылау шотына аудару жүргізіледі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

4. Жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне және мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыға құқығы жоқ адамдарды қоспағанда, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі алушы стационар жағдайындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығында тұрған кезеңіне тоқтатыла тұрады.

5. Алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шыққан жағдайда мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі және жасына байланысты зейнетақы төлемі шыққан айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап толық көлемде қайта басталады.

6. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі және жасына байланысты зейнетақы төлемдері нотариат куәландырған сенімхат бойынша тағайындалуы және төленуі мүмкін.

7. Тағайындалған, бірақ алушы талап етпеген мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің, жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің сомалары өткен уақыт үшін, бірақ оларды алу үшін жүгінген күнге дейінгі үш жылдан аспайтын уақыт үшін төленеді.

203-бап. Зейнетақыдан ұстап қалу

1. Зейнетақыдан ұстап қалу алушының өтініші негізінде ұсталатын зейнетақы тағайындау кезіндегі қателіктер салдарынан артық төленген зейнетақы сомаларын қоспағанда, атқарушылық іс жүргізу тәртібімен жүргізілуі мүмкін.

2. Зейнетақыдан ұстап қалу төленуге тиісті сомадан жүргізіледі.

3. Төленуге тиіс соманың 50 пайыздан астамын зейнетақыдан ұстап қалуға болмайды.

204-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның, қандастың куәлігі берілген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

3) алушыға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

4) шетелдіктің тұруына ықтиярхат алғанға дейін Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылуы немесе одан шығуы фактісінің анықталғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері тоқтатыла тұрған күннен бастап, бірақ шетелдіктің тұруына ықтиярхат алған күннен кейін қайта басталады;

5) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің еңбекшілерін зейнетақымен қамсыздандыру туралы келісімге сәйкес тағайындалған зейнетақыларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде зейнетақы төлемдерін алу фактісінің анықталғаны туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері шыққан елінде артық есепке жазылған (төленген) зейнетақы сомалары өтелген кезде тоқтатылған күннен бастап қайта басталады.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері ақпараттық жүйелерден алынған, төлемді тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың өткенін растайтын құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде қайта басталады.

3. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі, жасына байланысты зейнетақы төлемдері мынадай негіздер бойынша:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен алушының қайтыс болу фактісі белгіленсе немесе ол хабарсыз кетті деп танылса;

2) алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кету фактісі белгіленсе;

3) отставкадағы судьяға өмір бойы ай сайынғы қамтылымды тағайындау (қайта бастау) туралы факт анықталса;

4) уәкілетті мемлекеттік органның еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындауы туралы факт анықталса;

5) шығу елінің уәкілетті органынан зейнетақы ісіне сұрау салу келіп түссе;

6) зейнетақы алушының ішкі істер органдарында тіркеуден шығарылғанын растайтын құжат ұсыныла отырып, оның зейнетақы төлеуді тоқтату туралы өтініші келіп түссе;

7) өтініш берушінің негізсіз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсынуы фактісі анықталса;

8) уәкілетті мемлекеттік органның әскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болмаған, жұмыстан шығарылған күні еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындатуға құқығы болмаған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторларында және мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда осындай адамдар қатарынан зейнеткердің зейнеткерлік ісінен жасалған үзінді көшірме негізінде еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындаса, тоқтатылады.

Ескерту. 204-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-параграф. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі

205-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлеміне құқық

Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі:

1) жасына байланысты зейнетақы төлемдері 2018 жылғы 1 шілдеге дейін тағайындалған және еңбек сіңірген жылдары үшін төленетін зейнетақы төлемдері 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін тағайындалған;

2) Қазақстан Республикасының Конституциясында белгіленген лауазымда болу мерзімінің өтуіне байланысты өкілеттілігі тоқтатылған, өмір бойы ай сайынғы қамтылымды алатын Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьяларын, өмір бойы ай сайынғы қамтылымды алатын отставкадағы судьяларды, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алатын әскери қызметшілерді, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлерін, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарды және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте еңбек сіңірген жылдары кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдарды, олар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторларында және мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдарды қоспағанда, осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлiк жасқа толған адамдарға беріледі.

206-бап. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің мөлшерін есептеу

1. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі он жыл және одан аз болған не болмаған кезде ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 60 пайызы мөлшерінде, оның мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтілінің он жылдан асқан әрбір толық жылы үшін 2 пайызға ұлғайтыла отырып, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 100 пайызынан аспайтын мөлшерде;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі он жыл және одан аз болған не болмаған кезде ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 65 пайызы мөлшерінде, оның мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтілінің он жылдан асқан әрбір толық жылы үшін 2 пайызға ұлғайтыла отырып, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 105 пайызынан аспайтын мөлшерде;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі он жыл және одан аз болған не болмаған кезде ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызы мөлшерінде, оның мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтілінің он жылдан асқан әрбір толық жылы үшін 2 пайызға ұлғайтыла отырып, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 110 пайызынан аспайтын мөлшерде;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі он жыл және одан аз болған не болмаған кезде ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызы мөлшерінде, оның мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтілінің он жылдан асқан әрбір толық жылы үшін 2 пайызға ұлғайтыла отырып, бірақ республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 118 пайызынан аспайтын мөлшерде;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі он жыл және одан аз болған не болмаған кезде ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызы мөлшерінде, оның мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтілінің он жылдан асқан әрбір толық жылы үшін 2 пайызға ұлғайтыла отырып, бірақ республикалық бюджет туралы заңмен тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 120 пайызынан аспайтын мөлшерде беріледі.

Тағайындалған мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің мөлшері жыл сайын осы тармақтың екінші бөлігіне сәйкес қайта есептеледі.

2. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін беру кезінде зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне:

1) осы Кодекстің 208-бабына сәйкес есептелген, 1998 жылғы 1 қаңтарға дейінгі кезеңде істеген еңбек өтілі;

2) міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары жүзеге асырылған кезең;

3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының мөлшерлемелеріне 0 түзету коэффициенті қолданылған еңбек, кәсіпкерлік қызмет, қызмет түрлері бойынша жеке практикамен айналысу кезеңдері;

4) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 51) тармақшасына сәйкес 2020 жылғы 1 сәуірден бастап 2020 жылғы 1 қазан аралығындағы кірістері жеке тұлғаның салық салуға жататын кірістерінен алып тасталған қызметті жүзеге асыру кезеңі;

5) жұмыс істемейтін ананың немесе жұмыс істемейтін әкенің (ол нақты күтімді жүзеге асырған кезде) жас балаларға күтім жасаған, бірақ әрбір бала 3 жасқа толғанға дейін жалпы жиынтығы 12 жыл шегінен аспайтын уақыт;

6) 18 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаға күтім жасаған уақыт;

7) әскери қызметтегі, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтегі кезеңдер;

8) Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметтері мен халықаралық ұйымдар қызметкерлерінің жұбайы (зайыбы) шетелде тұрған, бірақ жалпы жиынтығы 10 жылдан аспайтын кезең;

9) әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлері жұбайларының (зайыптарының) мамандығы бойынша жұмысқа орналасу мүмкіндігі болмаған жерлерде жұбайларымен (зайыптарымен) бірге тұрған, бірақ жалпы жиынтығы 10 жылдан аспайтын кезең;

10) "Байқоңыр" кешенінің ресейлік ұйымдарындағы 1998 жылғы 1 қаңтардан кейінгі еңбек қызметінің кезеңдері;

11) төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған кезеңде қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылған жағдай бойынша төленетін әлеуметтік төлемді алу кезеңдері;

12) басқа адамның көмегіне мұқтаж бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға, екінші топтағы мүгедектігі бар жалғызбасты адамға және жасына байланысты зейнеткерге, сондай-ақ сексен жасқа толған қарт адамға күтім жасаған уақыт;

13) осы Кодекстің 248-бабы 3-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген адамдардың еңбек қызметінің кезеңдері есепке жатқызылады. 2005 жылғы 1 қаңтардан бастап көрсетілген кезеңдер Қорға әлеуметтік аударымдар жүзеге асырылған жағдайда есепке жатқызылады.

Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі жасына байланысты және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін, сондай-ақ мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны алуына қарамастан беріледі.

3. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі бюджет қаражаты есебінен беріледі.

3-параграф. Жасына байланысты зейнетақы төлемдері

207-бап. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау

1. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау:

2001 жылғы 1 шілдеден бастап – ерлерге 63 жасқа толғанда, әйелдерге 58 жасқа толғанда жүргізіледі.

Бұл ретте әйелдерге жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау:

2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 58,5 жасқа толғанда;

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59 жасқа толғанда;

2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 59,5 жасқа толғанда;

2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60 жасқа толғанда;

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 60,5 жасқа толғанда;

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61 жасқа толғанда;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 61,5 жасқа толғанда;

2029 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62 жасқа толғанда;

2030 жылғы 1 қаңтардан бастап – 62,5 жасқа толғанда;

2031 жылғы 1 қаңтардан бастап 63 жасқа толғанда жүргізіледі.

2. Төтенше және ең жоғары радиациялық қатері бар аймақтарда 1949 жылғы 29 тамыз – 1963 жылғы 5 шілде аралығындағы кезеңде кемінде 5 жыл тұрған азаматтардың "Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес:

1) ерлердің – 50 жасқа толғанда;

2) әйелдердің – 45 жасқа толғанда жасына байланысты зейнетақы төлемдері тағайындалуына құқығы бар.

3. 5 және одан көп бала туған (асырап алған) және оларды сегіз жасқа дейін тәрбиелеген әйелдердің 53 жасқа толғанда жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

4. Қазақстан Республикасының Конституциясында белгіленген лауазымда болу мерзімінің өтуіне байланысты өкілеттіктері тоқтатылған, өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды алатын Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьяларына, өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды алатын отставкадағы судьяларға жасына байланысты зейнетақы төлемдері немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тағайындалмайды.

208-бап. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін еңбек өтілін есептеу

1. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін еңбек өтілін есептеу кезінде мыналар:

1) еңбек шарттары бойынша жеке және заңды тұлғалар ақы төлейтін жұмыс;

2) әскери қызмет;

3) арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтегі қызмет;

4) мемлекеттік қызмет;

5) кәсіпкерлік және кірістер әкелетін өзге де қызмет;

6) басқа адамның көмегіне мұқтаж бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға, екінші топтағы мүгедектігі бар жалғызбасты адамға және жасына байланысты зейнеткерге, сондай-ақ сексен жасқа толған қарт адамдарға күтім жасаған уақыт;

7) мүгедектігі бар 18 жасқа дейінгі балаға күтім жасаған уақыт;

8) жұмыс істемейтін ананың жас балаларға күтім жасаған, бірақ әрбір бала 3 жасқа толғанға дейін, жалпы жиынтығы 12 жыл шегіндегі уақыт;

9) қылмыстық жауаптылыққа негізсіз тартылған және қуғын-сүргінге ұшыраған, бірақ кейіннен ақталған азаматтардың қамауда болған, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеген және айдауда болған уақыты;

10) еңбекке қабілетті азаматтардың бұрынғы КСРО-ның уақытша басып алынған аумағында және Ұлы Отан соғысы кезеңінде басқа мемлекеттердің аумағына зорлықпен әкетілген адамдардың (жасына қарамастан), егер аталған кезеңдерде бұл адамдар Отанға қарсы қылмыс жасамаған болса, сонда болған, фашистік концлагерьлерде (геттоларда және соғыс кезеңінде мәжбүрлеп ұстайтын басқа да орындарда) ұсталған уақыт;

11) Ұлы Отан соғысы кезеңінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі немесе ауруға шалдығуы салдарынан болған мүгедектігі бар жұмыс істемейтін адамдардың және оларға теңестірілген мүгедектігі бар адамдардың мүгедектікте болған уақыты;

12) бұрынғы кеңестік мекемелердің, Қазақстан Республикасының мекемелері мен халықаралық ұйымдар қызметкерлерінің зайыбы (жұбайы) шетелде тұрған, бірақ жалпы жиынтығы 10 жылдан аспайтын кезең;

13) әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлері жұбайларының мамандығы бойынша жұмысқа орналасу мүмкіндігі болмаған жерлерде жұбайларымен бірге тұрған, бірақ жалпы жиынтығы 10 жылдан аспайтын кезең;

14) Қазақстан Республикасының аумағындағы және одан тыс жердегі жоғары оқу орындарындағы, оның ішінде даярлық курстарындағы, арнаулы орта оқу орындарындағы, училищелердегі, мектептердегі және кадрлар даярлау, біліктілікті арттыру және қайта мамандандыру курстарындағы, аспирантурадағы, докторантурадағы және клиникалық ординатурадағы, сондай-ақ рухани (діни) білім беру ұйымдарындағы оқу;

15) ведомстволық бағыныстылығына және арнаулы немесе әскери атағының болуына қарамастан, әскерилендірілген күзеттегі, арнаулы байланыс органдарындағы және тау-кендік құтқару бөлімдеріндегі қызмет;

16) Қазақстан Республикасына тарихи отанында тұрақты тұру мақсатында келген этностық қазақтардың шығу еліндегі еңбек қызметі есепке алынады.

2. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін еңбек өтілін жеңілдікпен есептеу кезінде мыналар да:

1) ұрыс қимылдары кезеңінде әрекет еткен армия құрамындағы, оның ішінде әскери борышын өтеу кезіндегі әскери қызмет, сондай-ақ ұрыс қимылдары кезеңінде партизан отрядтары мен құрамаларында болуы, сондай-ақ әскери жарақат салдарынан емдеу мекемелерінде емделуде болған уақыт – әскери қызметшілерге еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындаған кезде осы қызметтің мерзімдерін есептеу үшін белгіленген тәртіппен;

2) әскери бөлімдердегі жұмыс, оның ішінде еркін жалдамалы құрам ретіндегі жұмыс және осы тармақтың 1) тармақшасында көзделген әскери қызметтен басқа, Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қызмет – екі есе мөлшерде;

3) Ұлы Отан соғысы жылдарында 1941 жылғы 8 қыркүйектен бастап 1944 жылғы 27 қаңтар аралығында Ленинград қаласының қоршауы кезеңінде ондағы жұмыс – үш есе мөлшерде;

4) 12 жастан бастап және одан үлкен жастағы азаматтардың 1941 жылғы 8 қыркүйектен бастап 1944 жылғы 27 қаңтар аралығында Ленинград қаласының қоршауы кезеңінде онда болған уақыт – екі есе мөлшерде;

5) Ұлы Отан соғысы кезеңінде басқа мемлекеттердің аумақтарына зорлықпен әкетілген адамдардың, егер аталған кезеңдерде бұл адамдар Отанға қарсы қылмыс жасамаған болса, сонда болған уақыты, сондай-ақ фашистік концлагерьлерде (геттоларда және соғыс кезеңінде мәжбүрлеп ұстайтын басқа да орындарда) болған уақыт – екі есе мөлшерде;

6) қылмыстық жауаптылыққа заңсыз тартылған және қуғын-сүргінге ұшыраған, кейіннен ақталған азаматтардың, күзетпен қамауда ұсталған, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеген, айдауда болған, бас бостандығын шектеумен мәжбүрлеп еңбекке тартылған, колония-қоныста және психикалық денсаулық саласында медициналық көмек көрсететін ұйымда мәжбүрлеп емдеуде болған уақыт – үш есе мөлшерде;

7) Семей ядролық сынақ полигонына іргелес жатқан аудандарда 1949 жылғы 29 тамыздан бастап 1963 жылғы 5 шілде аралығы кезеңіндегі жұмыс және әскери қызмет – үш есе мөлшерде, ал 1963 жылғы 6 шілдеден бастап 1992 жылғы 1 қаңтар аралығындағы жұмыс және әскери қызмет – бір жарым есе мөлшерде;

8) алапеске қарсы және обаға қарсы мекемелерде, адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтырған немесе ЖҚТБ-мен ауырған адамдарды емдеу жөніндегі инфекциялық аурулар мекемелеріндегі жұмыс – екі есе мөлшерде, сот-медициналық сараптаманы және патологиялық-анатомиялық диагностиканы жүзеге асыратын ұйымдардағы жұмыс – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен жұмыстар тізбесі бойынша – бір жарым есе мөлшерде есепке алынады;

9) толық навигациялық кезең ішінде су көлігіндегі жұмыс бір жылғы жұмыс болып есептеледі;

10) ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, өнеркәсіптің маусымдық салалары ұйымдарындағы толық маусым ішіндегі жұмыс Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тізім бойынша бір жылғы жұмыс өтіліне есептеледі.

209-бап. Еңбек өтілін растау

1. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін еңбек өтілі 1998 жылғы 1 қаңтарға дейінгі кезең үшін есепке алынады.

2. Еңбек өтілі еңбек кітапшасымен расталады, ал еңбек кітапшасы немесе онда тиісті жазбалар болмаған кезде жұмысы туралы мәліметтерді растайтын құжаттар не соттың шешімі негізінде белгіленеді.

210-бап. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеу

1. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін толық көлемде есептеу осы Кодекстің 211-бабына сәйкес айқындалатын орташа айлық кірістің 60 пайызы есебінен жүргізіледі.

2. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеу 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыстағы үзілістерге қарамастан, қатарынан кез келген үш жыл ішіндегі орташа айлық кіріс негізге алына отырып жүзеге асырылады.

Осы баптың 3-тармағына сәйкес айқындалатын кірісті қоспағанда, орташа айлық кірістің мөлшері уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен жинақтаушы зейнетақы қорларына немесе бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналары, Қорға әлеуметтік аударымдар жүзеге асырылған кіріске сай белгіленеді.

3. "Байқоңыр" кешенінің ресейлік ұйымдарында жұмыс істеген адамдарға 1998 жылғы 1 қаңтардан басталған кезең үшін, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының мөлшерлемелеріне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша еңбек, кәсіпкерлік қызмет, жеке практикамен айналысқан кезеңдері үшін, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 51) тармақшасына сәйкес 2020 жылғы 1 сәуірден бастап 2020 жылғы 1 қазан аралығында кірістері жеке тұлғаның салық салуға жататын кірістерінен алып тасталған қызметті жүзеге асыру кезеңі үшін орташа айлық кірістің мөлшері кірістер туралы анықтамамен расталатын кіріске сәйкес белгіленеді.

Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін жүгінген күнге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетел валюталарына қатысты ресми бағамы бойынша Ресей Федерациясының валютасымен төленген кіріс мөлшері негізге алына отырып жүргізіледі.

4. Жасына байланысты зейнетақы төлемдері толық көлемде осы Кодекстің 207-бабының 1 – 3-тармақтарында белгіленген жасқа толғанда азаматтардың мынадай санаттарына:

1) ерлерге – 1998 жылғы 1 қаңтарда кемінде жиырма бес жыл еңбек өтілі болған кезде;

2) әйелдерге – 1998 жылғы 1 қаңтарда кемінде жиырма жыл еңбек өтілі болған кезде тағайындалады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
5-тармақтың 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

5. Талап етілетін еңбек өтілінен артық 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін жұмыс істеген әрбір толық жыл үшін жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшері 1 пайызға ұлғайтылады, бірақ бұл жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін есепке алынатын кірістің 75 пайызынан аспайды.

Егер жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің толық көлемде есептелген мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін ең төмен зейнетақы мөлшерінен аз болса, жасына байланысты зейнетақы төлемдері ең төмен зейнетақы мөлшерінде тағайындалады.

6. Жасына байланысты зейнетақы төлемдері толық емес көлемде осы Кодекстің 207-бабының 1 – 3-тармақтарында көрсетілген азаматтардың санаттарына олардың жасына байланысты зейнетақы төлемін толық көлемде алу құқығы болмаған кезде, 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кемінде алты ай еңбек өтілінің болуына қарай тағайындалады.

7. Жасына байланысты толық емес көлемдегі зейнетақы төлемдері жасына байланысты толық көлемдегі зейнетақы төлемінің үлесі ретінде 1998 жылғы 1 қаңтардағы еңбек өтіліне барабар түрде есептеледі.

8. Жасына байланысты зейнетақы төлемдері бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

211-бап. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін кірісті айқындау

1. 3 жылғы жұмысқа зейнетақы төлемдерін есептеу үшін кіріс қатарынан күнтізбелік 36 айдағы жұмыс кірісінің жалпы сомасын отыз алтыға бөлу арқылы айқындалады.

Өтініш берушінің қалауы бойынша Қазақстан Республикасында төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары қолданылған айлар орташа айлық кірістің мөлшерін айқындаған кезде алып тасталады және көрсетілген кезеңнің тура алдындағы немесе одан кейінгі басқа айлармен ауыстырылады.

2. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 55 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

4-параграф. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері

212-бап. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алу құқығы

1. Мыналардың:

1) әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде жиырма бес жыл еңбек сіңірген және қызметтен босатылған кезде қызметте болудың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шекті жасына толған;

2) әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде жиырма бес жыл еңбек сіңірген, штаттың қысқартылуына немесе өз еркі бойынша немесе денсаулық жағдайына байланысты не құқық қорғау органы таратылған кезде шығарылған;

3) жиырма бес және одан көп жыл жалпы еңбек өтілі бар, оның кемінде он екі жыл және алты айын үзіліссіз әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік органдардағы және құқық қорғау органдарындағы, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтегі қызмет құрайтын және әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарында қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте болудың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шекті жасына толуына не штаттың қысқартылуына немесе денсаулық жағдайына байланысты не құқық қорғау органы таратылған кезде шығарылған әскери қызметшілердің (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік органдар және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

2. Мыналар:

1) әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде жиырма бес жыл еңбек сіңірген және арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу, сондай-ақ нысанды киім киіп жүру құқықтары жойылған кезде тіркелген арнаулы атақ, сыныптық шен бойынша құқық қорғау қызметінде болудың шекті жасына сәйкес келетін жасқа толған;

2) әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарында қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде жиырма бес жыл еңбек сіңірген, штаттың қысқартылуына байланысты не құқық қорғау органы таратылған кезде, не өз еркі бойынша, не жұмысын жалғастыруға кедергі келтіретін денсаулық жағдайы салдарынан атқаратын лауазымына немесе орындайтын жұмысына сәйкес келмеуіне байланысты шығарылған;

3) жиырма бес және одан көп жыл жалпы еңбек өтілі бар, оның кемінде он екі жыл және алты айын үзіліссіз әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызмет, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет құрайтын және штаттың қысқартылуына байланысты не құқық қорғау органы таратылған кезде, не жұмысын жалғастыруға кедергі келтіретін денсаулық жағдайы салдарынан атқаратын лауазымына немесе орындайтын жұмысына сәйкес келмеуіне байланысты шығарылған не арнаулы атақтарға және сыныптық шендерге ие болу, сондай-ақ нысанды киім киіп жүру құқықтары жойылған кезде тіркелген арнаулы атағы, сыныптық шені бойынша құқық қорғау қызметінде болудың шекті жасына сәйкес келетін жасқа толған, арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

3. Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған адамдарға, олар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, штаттың қысқартылуына байланысты не денсаулық жағдайы салдарынан, не Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы лауазымы қысқартылған кезде арнаулы атағы бойынша құқық қорғау қызметінде болудың шекті жасына сәйкес келетін жасқа толуына байланысты жұмыстан шығарылған адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алу құқығы жалпы еңбек өтілі жиырма бес және одан көп жыл болған, оның кемінде он екі жыл және алты айын үзіліссіз әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызмет, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет құраған кезде туындайды. Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдарға, олар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдеріне жеңілдіктерді сақтау қағидаларын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

4. Қызметтен босатылған күнге 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған заңнама нормаларына сәйкес еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау шарттары болған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған, қызметке 1998 жылғы 1 қаңтардан кейін алғаш рет кірген және 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін қызметтен босатылған адамдардың қызметтен босатылған кездегі еңбек сіңірген жылдары және ақшалай қамтылымы ескеріле отырып, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің тағайындалуына құқығы бар.

5. Қызметтен шығарылған күні еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің тағайындалуына құқығы болмаған әскери қызметшілерге, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлеріне, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарға және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болмаған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда осындай адамдарға жасына байланысты зейнетақы төлемдері осы Кодекске сәйкес тағайындалады.

6. Әскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің, бұрынғы Мемлекеттік тергеу комитетінің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда осындай адамдар қатарынан еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушыларды әскери (арнаулы) атақ, сыныптық шен бере отырып, мемлекеттік қызметке қабылдау, оларға біліктілік сыныбын белгілеу кезінде еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері қызметке қабылданған күннен бастап қызмет өткеру кезеңіне тоқтатыла тұрады.

7. Осы баптың 6-тармағында аталған және қайтадан 3 жыл қызмет еткен адамдар қызметтен қайта босатылған кезде қызметтен қайта босатылған кездегі еңбек сіңірген жылдары және ақшалай қамтылымы ескеріле отырып, осы баптың 1-тармағына сәйкес еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемінің тағайындалуын не еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тоқтатыла тұрған кезең ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүргізілген арттыруларды ескере отырып, еңбек сіңірген жылдары үшін бұрын тағайындалған зейнетақы төлемдерін қайта бастатуды таңдауға құқығы бар.

Осы тармақ осы баптың 6-тармағында көрсетілген, "Құқық қорғау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына байланысты 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап 2015 жылғы 31 желтоқсан аралығындағы кезеңде прокуратура органдарынан қызметтен қайтадан босатылған адамдарға қолданылады.

8. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің әскери қызметшілері, ішкі істер органдарының қызметкерлері қатарынан жиырма бес жылдан аз еңбек сіңірген, қызметтен босатылған күнге қызметте болудың шекті жасына толған не штаттың қысқартылуына, денсаулық жағдайына байланысты қызметтен босатылған, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттерден Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға келген, осы мемлекеттердің заңнамасына сәйкес еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері тағайындалған адамдардың еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

9. Пайдасына 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен міндетті зейнетақы жарналары аударылған адамдар үшін осы баптың 1 – 4-тармақтарына сәйкес еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алу құқығы әскери қызметшілердің (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдардың пайдасына 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен аударылған міндетті зейнетақы жарналары сомасының 50 пайызы қайтарылған жағдайда туындайды.

10. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақымен қамсыздандыруды жүзеге асыратын органның кінәсінан уақтылы алынбаған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің сомалары өткен уақыт үшін мерзімі шектелмей төленеді.

11. 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін толық емес көлемде тағайындалған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері бюджет қаражаты есебінен аударылған міндетті зейнетақы жарналары сомасының 50 пайызы қайтарылған кезде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен олардың толық көлемге дейін жеткізілуі ескеріле отырып қайта есептеледі.

2016 жылғы 1 қаңтарға дейін әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан жағдайда бюджет қаражаты есебінен қалыптастырылған, жеке зейнетақы шотында қалған міндетті зейнетақы жарналарының сомасы қайтарылуға жатады.

213-бап. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін есептеу

1. Әскери қызметшілерге, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлеріне, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарға және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда осындай адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері ақшалай қамтылымының елу пайызы есебінен белгіленеді.

Әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте жиырма бес жылдан артық еңбек сiңiрген жылдарының әрбір толық жылы үшін осы Кодекстің 212-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларына және 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларына сәйкес тағайындалған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің мөлшері – ақшалай қамтылымының екі пайызына, қызметтен босатылған күнге жинақталған еңбек өтілінің әрбір толық жылы үшiн ақшалай қамтылымының бір пайызына ұлғайтылады.

Қызметтен босатылған күнге жинақталған жиырма бес жылдан асатын жалпы еңбек өтілінің әрбір толық жылы үшін осы Кодекстің 212-бабы 1-тармағының 3) тармақшасына және 2-тармағының 3) тармақшасына және 3-тармағына сәйкес тағайындалған зейнетақы төлемдерінің мөлшері ақшалай қамтылымының бір пайызына ұлғайтылады.

2. Әскери қызметшілерді, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлерін зейнетақымен қамсыздандыру үшін есепке алынатын ақшалай қамтылымның мөлшеріне лауазымдық айлықақысы, әскери (арнаулы) атағы, сыныптық шені, белгіленген біліктілік сыныбы бойынша айлықақысы (қосымша ақы) кіреді.

3. Әскери қызметшілерді, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерін зейнетақымен қамсыздандыру үшін есепке алынатын ақшалай қамтылымның мөлшері қызметтен босатылған (жеке құрам тізімдерінен алып тасталған) күні айқындалады және соңғы қызмет орны бойынша тиісті органның белгіленген үлгідегі анықтамасымен расталады.

Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттерден Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға келген Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің әскери қызметшiлері, ішкі істер органдарының қызметкерлері қатарынан адамдарды зейнетақымен қамсыздандыру үшін есепке алынатын ақшалай қамтылымның мөлшері Қазақстан Республикасы әскери қызметшілерінің, ішкі істер органдары қызметкерлерінің ұқсас не теңестірілген лауазымы бойынша қызметтен босатылған (жеке құрам тізімдерінен алып тасталған) күні айқындалады.

4. Арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарды және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдарды зейнетақымен қамсыздандыру үшін есепке алынатын ақшалай қамтылымның мөлшері Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен айқындалады.

5. Осы Кодекстің 212-бабының 8-тармағында аталған адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері еңбек сіңірген жылдарының әрбір толық жылы үшін ақшалай қамтылымның 2 пайызы есебімен белгіленеді.

6. Әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдардың еңбек сіңірген жылдары үшін айлық зейнетақы төлемдерінің ең жоғары мөлшері осы баптың 2 – 5-тармақтарына сәйкес айқындалатын ақшалай қамтылымның 65 пайызынан және республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 109 еселенген мөлшерінен аспайды.

7. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

214-бап. Еңбек сіңірген жылдарды және жалпы еңбек өтілін есептеу

Әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдардың еңбек сіңірген жылдарын есептеу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларды қоспағанда, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін еңбек сіңірген жылдар күнтізбелік жылдар бойынша есептеледі.

Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекетте есептелген еңбек сіңірген жылдары қайта қарауға жатпайды.

Әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерінің, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдардың жалпы еңбек өтілін есептеу осы Кодекстің 208-бабына сәйкес жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындауға ұқсас жүргізіледі.

215-бап. Әскери қызметшілер мен арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлерін зейнетақымен қамсыздандыруды жүзеге асыратын органдар

Әскери қызметшілерге, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет қызметкерлеріне, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдарға және Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарындағы медициналық лауазымдары 2022 жылғы 1 шілдеден және 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қысқартылған, лауазымы қысқартылған кезде еңбек сіңірген жылдары үзіліссіз әскери қызметте, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарындағы қызметте, мемлекеттік фельдъегерлік қызметте кемінде он екі жыл және алты ай болған адамдар қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің тергеу изоляторлары мен мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастырған жағдайда, осындай адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындауды тиiстi мемлекеттiк органдар Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртiппен жүзеге асырады.

216-бап. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау және жүзеге асыру мерзімдері

1. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері қызметтен босатылған (жеке құрам тізімдерінен алып тасталған) күннен бастап, бірақ ақшалай қамтылым төленген күннен кейін және еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін жүгінген күнге дейін үш жылдан аспайтын мерзімге тағайындалады және жүзеге асырылады.

Өтініш пен қажетті құжаттар тиісті мемлекеттік органда тіркелген күн еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін жүгінген күн болып есептеледі.

Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны немесе жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алған жағдайда еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін жүгінген күннен бастап жүзеге асырылады, бірақ мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны немесе жасына байланысты зейнетақы төлемдерін төлеу тоқтатылған күннен ерте жүзеге асырылмайды.

2. Осы Кодекстің 212-бабының 4-тармағында аталған адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін жүгінген күннен бастап тағайындалады.

3. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттерден Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға келген адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері жүгінген күннен бастап, бірақ Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекетте зейнетақы төленген күннен кейін жыл сайынғы индексациялар ескеріле отырып тағайындалады (қайта басталады).

4. Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері ағымдағы айға жүргізіледі және қайтыс болған немесе Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен айды қоса жүзеге асырылады.

5. Тағайындалған, бірақ алушы талап етпеген еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің сомалары өткен уақыт үшін, бірақ оларды алу үшін жүгінген күнге дейін үш жылдан аспайтын мерзімге төленеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6-тармақтың 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

6. Стационар жағдайындағы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтарда тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері осы Кодекстің 213-бабына сәйкес тағайындалған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері мөлшерінің 30 пайызы, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аз болмайтын көлемде жүргізіледі.

Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің тағайындалған мөлшерінің 70 пайызын аудару жеке банктік шотқа немесе арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтардың қолма-қол ақшаны бақылау шотына жүргізіледі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтардың көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

Алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтардан шыққан жағдайда еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемі шыққан айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап толық көлемде қайта басталады.

5-параграф. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті зейнетақы жарналарынан берілетін зейнетақы төлемдері

217-бап. Зейнетақы активтерінің сақталуы бойынша кепілдіктер

1. Мемлекет зейнетақы төлемдерін алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде айқындалған тәртіппен инфляцияның деңгейін ескере отырып, міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының нақты енгізілген мөлшерде сақталуына кепілдік береді.

2. Зейнетақы активтерінің сақталу кепілдігі:

1) міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына шоғырландыру;

2) зейнетақы активтері есебінен инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызметтің шарттары мен тәртібін белгілеу;

3) инвестициялық портфельді басқарушыларға осы Кодекске және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісіне сәйкес есептелген, инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы меншікті капиталы есебінен өтеу жөнінде қойылатын талаптарды белгілеу;

4) инвестициялық портфельді басқарушының сенімгерлік басқаруына берілген зейнетақы активтерін қоспағанда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің инвестициялық басқаруды жүзеге асыруы;

5) зейнетақы жарналарын тартуға және зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруға қатысты тиісті талаптарды белгілеу арқылы бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін реттеу;

6) тиісті нормалар мен лимиттерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген талаптарды белгілеу арқылы ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін реттеу;

7) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының құрылтайшыларына, акционерлеріне және басшы қызметкерлеріне, сондай-ақ олардың жарғылық капиталының мөлшері мен құрамына қойылатын талаптарды белгілеу;

8) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының басшы қызметкерлеріне қойылатын талаптарды белгілеу;

9) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін кастодиан-банкте сақтау жөніндегі талаптарды белгілеу;

10) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтерінің құрамына кіретін қаржы құралдары мен ақшаны ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларымен үлестес емес кастодиан-банктерде ғана сақтауына қойылатын талаптарды белгілеу;

11) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының меншікті қаражаты мен зейнетақы активтерін бөлек есепке алуды жүргiзу, сондай-ақ олардың мақсатты орналастырылуына бақылау орнату;

12) зейнетақы активтерін орналастыру кезiнде әртараптандыруға және тәуекелдердi азайтуға қойылатын талаптарды белгiлеу;

13) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, инвестициялық портфельді басқарушылар, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры алатын комиссиялық сыйақы мөлшерiн белгілеу;

14) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының аудитін жыл сайын жүргiзудiң мiндеттiлiгi;

15) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен тиiстi мемлекеттiк органдар алдындағы жүйелі есептілігі;

16) міндетті зейнетақы жарналарын салымшыға, ол үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаға (зейнетақы төлемдерін алушыға) оның зейнетақы жинақтарының жай-күйі туралы ақпарат беру;

17) ол үшін ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаға (зейнетақы төлемдерін алушыға) ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған өзінің зейнетақы жинақтарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына немесе ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына немесе бір ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан басқа ерікті жинақтаушы зейнетақы қорына ауыстыруға мүмкіндік беру;

18) міндетті зейнетақы жарналары салымшысының, ол үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның (зейнетақы төлемдерін алушының) таңдауы бойынша зейнетақы жинақтарын толық көлемде немесе ішінара ерікті сақтандыру;

19) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен зейнетақы активтерін есепке алу мен бағалауды жүзеге асыру арқылы да қамтамасыз етіледi.

218-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сақталуы бойынша мемлекеттік кепілдік төлемін алу құқығы

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сақталуы бойынша мемлекеттік кепілдік инфляцияның деңгейі ескеріле отырып, нақты енгізілген мiндеттi зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының мөлшерінде:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған адамдарға;

2) осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында, 221-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген адамдарға қамтамасыз етіледі.

2. Осы Кодекстің 220-бабының 3-тармағында көрсетілген, сондай-ақ 37-бабы 5-тармағының 1) тармақшасына сәйкес зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға аударуды жүзеге асырған адамдарға мемлекет инфляция деңгейін ескере отырып, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында зейнетақы жинақтарын алып қойған күннен не зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыға сенімгерлік басқаруға аударған күннен басталатын кезең үшін осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында белгіленген жасқа толғанға дейін жүзеге асырылған нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары мөлшерінде сақталуына кепілдік береді.

3. Мемлекет осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында және 221-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген адамдарға міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан кезден бастап осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында белгіленген жасқа толғанға дейінгі кезең үшін жүзеге асырылған, нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары мөлшерінде инфляция деңгейін ескере отырып, сақталуына кепілдік береді.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының сақталуы бойынша мемлекеттік кепілдік осы Кодекстің 220-бабының 3-тармағында көрсетілген адамдарға зейнетақы жинақтары сомасында төленген міндетті зейнетақы жарналарының сомасына қолданылмайды.

219-бап. Мемлекеттің кепілдігі бойынша айырманы төлеуді ұйымдастыру

Осы Кодекстің 218-бабының 1-тармағында көрсетілген адамдарға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сақталуы бойынша мемлекеттік кепілдік инфляция деңгейі ескеріле отырып, нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомасы мен осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 1) – 3) тармақшаларына және 221-бабы 1-тармағының 1) – 3) тармақшаларына сәйкес зейнетақы төлемдеріне құқық туындаған күнгі міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтарының сомасы арасындағы айырма төлемі түрінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

Егер инфляция деңгейі ескеріле отырып, нақты енгізілген міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомасы мен бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтарының сомасы арасындағы айырма нөлді құраса немесе теріс мәнге ие болса, онда айырманы төлеу жүргізілмейді.

220-бап. Мiндеттi зейнетақы жарналары есебiнен төленетін зейнетақы төлемдерiн алу құқығы

1. Міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдері бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көрсетілген;

2) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға;

3) егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға;

4) қырық бес жасқа толған кезде осы Кодекстің 225-бабына сәйкес республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызынан төмен болмайтын сақтандыру төлемін қамтамасыз ету үшін сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасуға зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде беріледі.

1-1. Адамдар елу бес жасқа толған және олар үшін жиынтығында кемінде сексен төрт ай міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленген кезде, еңбек жағдайлары зиянды жұмыстардағы еңбек қызметін тоқтатқан немесе зиянды өндірістік факторлардың әсерін болғызбайтын басқа жұмысқа ауысқан жағдайда олардың Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алуға құқығы болады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақтың 01.01.2028 бастап қолданыста енгізілетін редакциясын осы Кодекстің 263-бабынан қараңыз.

2. Егер осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдардың зейнетақы жинақтарының сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын ең төмен зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаса, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы жинақтарының сомасы бір рет төленеді.

3. Өзінің немесе жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және (немесе) өзі немесе жұбайы (зайыбы) немесе жақын туыстары үшін емделуге ақы төлеу үшін біржолғы зейнетақы төлемдері мынадай шарттардың бірі болған кезде:

егер міндетті зейнетақы жарналары салымшысының жеке зейнетақы шотындағы міндетті зейнетақы жарналары есебінен жинақталған зейнетақы жинақтарының сомасы Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен әдістемеге сәйкес айқындалған зейнетақы жинақтарының ең аз жеткіліктілік шегінен асса;

егер осы Кодекстің 207-бабының 1, 2 және 3-тармақтарында көрсетілген адамдар үшін зейнетақы мөлшері, сондай-ақ осы Кодекстің 207-бабының 4-тармағында көрсетілген адамдардың ай сайынғы қамтылым мөлшері Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен айқындалатын, алушының орташа айлық табысын 40 пайыздан төмен емес деңгейде алмастыру коэффициентін қамтамасыз етсе, жүргізіледі. Орташа айлық табысты алмастыру коэффициентін есептеу кезінде алушының зейнеткерлікке шығу күнінің алдындағы, бірақ республика бойынша орташа айлық кірістен аспайтын табысы ескеріледі;

егер міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасса;

егер салымшы еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушы болып табылса, жүргізіледі.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

Ескерту. 220-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

221-бап. Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығы

1. Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдері бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көрсетілген;

2) егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға;

2-1) осы Кодекстің 195-1-бабының 1 және 2-тармақтарында көрсетілген жағдайлар басталған кезде;

3) егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының тыс жерге тұрақты тұруға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға;

4) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жиынтығында кемінде күнтізбелік алпыс ай төленген адамдарға, қырық жасқа толған кезде республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген және сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу арқылы тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын ең төмен күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан кем емес сақтандыру төлемін қамтамасыз ету үшін зейнетақы жинақтары жеткілікті болған кезде төленеді.

2. Егер осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдардың зейнетақы жинақтарының сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын ең төмен зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаса, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы жинақтарының сомасы бір рет төленеді.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

Ескерту. 221-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

222-бап. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу құқығы

1. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдері жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары жиынтығында кемінде күнтізбелік алпыс ай аударылған адамдарға:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жағдайлар туындаған кезде;

2) егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарға беріледі.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеу үшін пайдаланылатын параметрлерді жыл сайын белгілейді.

3. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемінің ең жоғары мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің 2 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

4. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдері өмір бойына тағайындалады, ағымдағы ай үшін төленеді және қайтыс болған немесе Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге шыққан айды қоса алғанда жүзеге асырылады.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің мөлшерін айқындау және оларды жүзеге асыру қағидаларын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді.

223-бап. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы төлемдері

1. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдері бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:

1) елу жасқа толған;

2) мүгедектігі бар адамдар болып табылатын;

3) егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдері төленеді.

2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорында ерікті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

3. Ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін алу тәртібін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы қағидаларына сәйкес алушы дербес айқындайды.

224-бап. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлемдерін ұйымдастыру

1. Міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдері:

1) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында, 221-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдарға Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен белгіленген кесте бойынша ай сайынғы зейнетақы төлемдері түрінде;

2) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 221-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген адамдарға зейнетақы жинақтары есебінен зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру ұйымынан сақтандыру төлемдері түрінде жүзеге асырылады.

2. Міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтарынан төленетін ай сайынғы зейнетақы төлемінің мөлшері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен әдістемеге сәйкес айқындалады.

Ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерінің мөлшері мен кезеңділігін зейнетақы төлемдерін алушы дербес белгілейді.

3. Осы Кодекстің 220-бабы 1-тармағының 1) – 3) тармақшаларында, 1-1 және 4-тармақтарында және 221-бабы 1-тармағының 1) – 3) тармақшаларында, 3-тармағында көрсетілген адамдарға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы жинақтарын төлеу "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүзеге асырылатын жеке табыс салығы түріндегі ұстап қалулар ескеріле отырып, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған, алушыда бар зейнетақы жинақтары шегінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

4. Осы Кодекстің 220-бабының 3-тармағында көрсетілген адамдарға міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдері Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын жеке табыс салығы түріндегі ұстап қалулар ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

Міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған біржолғы зейнетақы төлемінің мөлшері:

осы Кодекстің 220-бабы 3-тармағының екінші абзацында көрсетілген адамдарға Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы алушының міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы жинақтарының сомасы мен зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегі арасындағы айырма сомасынан аспауға тиіс;

осы Кодекстің 220-бабы 3-тармағының үшінші абзацында көрсетілген адамдарға Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы алушының міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы жинақтары мөлшерінің 50 пайызынан аспауға тиіс;

осы Кодекстің 220-бабы 3-тармағының төртінші және бесінші абзацтарында көрсетілген адамдарға Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруындағы алушының міндетті зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы жинақтарының мөлшерінен аспауға тиіс.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында біржолғы зейнетақы төлемдерін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдері үшін уәкілетті оператор ашқан арнаулы шоттарға аударады.

5. Уәкілетті оператор міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен төленетін зейнетақы жинақтарының сомаларын аударуға, есепке жатқызуға және төлеуге байланысты банктік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеуді, оларды айырбастау, біржолғы зейнетақы төлемдерін есепке жатқызуға және (немесе) кейіннен аударуға байланысты банктік қызметтерге ақы төлеу сомаларын қоспағанда, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырады.

Уәкілетті оператордың көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеу, оның ішінде осы Кодекстің 220-бабының 3-тармағында көрсетілген адамдарға міндетті зейнетақы жарналары есебінен біржолғы зейнетақы төлемдерімен байланысты банктік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу көрсетілген адамдардың қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 224-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2023 № 49-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-параграф. Сақтандыру ұйымдарынан төленетін сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру тәртібі

225-бап. Зейнетақы аннуитеті шарттары бойынша сақтандыру ұйымдарынан төленетін сақтандыру төлемдері

1. Осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында, 220-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында және 221-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген адамдар міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалана отырып, сақтандыру ұйымымен сақтандыру төлемдерін өмір бойы жүзеге асыру туралы зейнетақы аннуитеті шартын жасасуға құқылы.

Міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін ерікті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары пайдаланылуы мүмкін.

Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болған жағдайда осы Кодекстің 221-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген адамдардың зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалануға құқығы бар.

2. Сақтандыру ұйымынан төленетін айлық сақтандыру төлемінің мөлшері зейнетақы аннуитеті шартын жасасу күні қолданылатын ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызынан (екі адам зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан жағдайда ең төмен күнкөріс деңгейінің 1,4 еселенген мөлшері) төмен болмауға тиіс.

Зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандырылушылардың біреуі қайтыс болған жағдайда екінші сақтандырылушы үшін сақтандыру ұйымынан төленетін айлық сақтандыру төлемінің мөлшері зейнетақы аннуитеті шартын жасасу күні қолданылатын ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызынан төмен болмауға тиіс.

226-бап. Зейнетақы аннуитеті шарттарын жасасу және сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру тәртібі

1. Зейнетақы аннуитеті шарттары осы Кодекстің талаптарында айқындалған мерзімге жасалады.

2. "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес ерлі-зайыптылар немесе жақын туыстар және бір мезгілде сақтандырушылар болып табылатын екі сақтанушы (сақтандырылушы) зейнетақы аннуитеті шартының тарапы бола алады.

3. Зейнетақы аннуитеті шартын жасасатын адам сақтандыру ұйымын еркін таңдай алады.

4. Зейнетақы аннуитеті шарты жазбаша нысанда жасалады.

Сақтандыру сыйлықақысын есептеу және сақтанушыны (сақтандырылушыны) сәйкестендіру үшін қажетті деректерді қамтитын сақтанушының (сақтанушылардың) немесе міндетті зейнетақы жарналары салымшысының (салымшыларының) және (немесе) өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның өтініші зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін негіз болып табылады.

Міндетті зейнетақы жарналары сақтанушының (салымшының) және (немесе) өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлғаның қалауы бойынша зейнетақы аннуитеті шарты сақтандырушыға жазбаша түрде жүгіну не сақтандырушының интернет-ресурсын немесе сақтандыру бойынша дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйымның қатысуымен құрылған интернет-ресурсты пайдалана отырып, міндетті зейнетақы жарналарының сақтанушысы (салымшысы) және (немесе) өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға мен сақтандырушы арасында ақпарат алмасу арқылы жасалуы мүмкін.

Зейнетақы аннуитеті шартын жасасу кезінде сақтандыру ұйымына және интернет-ресурстарға қойылатын талаптар "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-2-бабында белгіленеді.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мен сақтандыру ұйымы арасында, бір сақтандыру ұйымы мен екінші сақтандыру ұйымы арасында зейнетақы аннуитеті шарттарын жасасу және бұзу, қолданыстағы зейнетақы аннуитеті шарттарына өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу кезінде ақпарат алмасу қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен сақтандыру бойынша дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйым арқылы жүзеге асырылады.

6. Дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйым осы Кодекстің және "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының негізінде сақтандыру бойынша дерекқорды қалыптастыруды және жүргізуді жүзеге асырады.

7. Зейнетақы аннуитеті шарты бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры және (немесе) сақтандыру ұйымы сақтандыру сыйлықақысының сомасын сақтандыру ұйымына толық көлемде аударған кезден бастап күшіне енеді және тараптар үшін міндетті болады.

8. Басқа сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан жағдайда, бірақ ол жасалған күннен бастап екі жылдан кейін не Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған, кету фактісін растайтын құжаттарды ұсынған шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам болып табылатын сақтанушы (сақтандырылушы) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен жағдайда сақтанушының (сақтандырылушылардың – зейнетақы аннуитеті шартын екі адам жасасқан жағдайда) бастамасы бойынша ғана зейнетақы аннуитеті шартын бұзуға болады.

"Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған жағдайда сақтандыру төлемдерінің мөлшері, сондай-ақ зейнетақы аннуитеті шартын бұзу, зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу тәртібі осы баптың 2-тармағына сәйкес жасалған зейнетақы аннуитеті шартында белгіленеді.

Зейнетақы аннуитеті шартын бұзу кезінде:

1) онда көзделген сатып алу сомасы жүзеге асырылған сақтандыру төлемдерінің және сақтандыру ұйымының істі жүргізуге жұмсаған шығыстарының сомасы шегеріле отырып, төленген сақтандыру сыйлықақысының сомасынан кем болмауға тиіс;

2) жаңадан жасалған зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру ұйымынан төленетін ай сайынғы сақтандыру төлемінің мөлшері жаңадан жасалған зейнетақы аннуитеті шарты күні қолданылатын ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызынан төмен болмауға тиіс.

9. Зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан міндетті зейнетақы жарналарының салымшысы және (немесе) өзі үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары аударылған жеке тұлға, зейнетақы төлемдерін алушы зейнетақы аннуитеті шартын жасасқаннан кейін зейнетақы шотында қалған және (немесе) сақтандыру ұйымымен басқа зейнетақы аннуитеті шартын жасасу үшін жаңадан қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалануға құқығы бар.

10. Қолданыстағы зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген жағдайда:

1) сақтандыру төлемдерінің кезеңділігі осы баптың 12-тармағына сәйкес айқындалады;

2) зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру ұйымынан төленетін мерзімді сақтандыру төлемінің мөлшері зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күні қолданылатын ең төмен күнкөріс деңгейі шамасының 70 пайызынан төмен болмауға тиіс.

11. Сақтандыру ұйымы сақтандыру сыйлықақысын және сақтандыру төлемін есептеуді қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген әдістемеге сәйкес жүзеге асырады.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган сақтандыру ұйымының жасалатын зейнетақы аннуитеті шарттары бойынша істі жүргізуге арналған шығыстарының жол берілетін деңгейін, сондай-ақ сақтандыру төлемін индекстеу мөлшерлемесін белгілейді.

Сақтандыру төлемдері "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес жеке табыс салығы түріндегі ұстап қалуларды және "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне төленген жарналар ескеріле отырып, деректемелері зейнетақы аннуитеті шарттарында көрсетілетін алушының банктік шотына аударылады.

Сақтандыру төлемдерінің сомаларын аударуға, есепке жатқызуға және төлеуге байланысты банктік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу сақтандыру ұйымының меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

12. Зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру төлемдері ай сайын жүзеге асырылады.

Сақтандыру ұйымы бірінші ай сайынғы сақтандыру төлемін зейнетақы аннуитеті шарты бойынша сақтандыру сыйлықақысының сомасы сақтандыру ұйымына аударылған кезден бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей, бірақ сақтанушы:

ерлер – 55 жасқа;

әйелдер:

2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52 жасқа;

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52,5 жасқа;

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53 жасқа;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53,5 жасқа;

2029 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54 жасқа;

2030 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54,5 жасқа;

2031 жылғы 1 қаңтардан бастап – 55 жасқа;

осы Кодекстің 221-бабының 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген адамдар – 50 жасқа толғаннан кейін жүзеге асырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
13-тармағының күші осы Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады - осы Кодекстің 263-бабын қараңыз.

13. Зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан адамдар оны жасасқан күннен бастап екі жылдан кейін сақтандыру төлемдерінің мөлшерін азайту бөлігінде шарттың талаптарын өзгерту және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына ақшаны қайтару туралы өтінішпен сақтандыру ұйымына жүгінуге құқылы.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына қайтарылуға жататын ақша сомасы зейнетақы аннуитеті шарты бойынша оған өзгерістер енгізілген күнгі сатып алу сомасы және зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күнгі осы Кодекстің 225-бабының 2-тармағында айқындалған төлем мөлшері негізге алына отырып есептелген сақтандыру сыйлықақысының сомасы арасындағы айырмаға тең болады.

14. Зейнетақы аннуитеті шартын жасасуға байланысты сатып алу сомаларын бір сақтандыру ұйымынан басқа сақтандыру ұйымына, зейнетақы аннуитетінің шарты бойынша бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына ауыстыру тәртібі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

227-бап. Зейнетақы аннуитеті шарты тараптарының құқықтары мен міндеттері

1. Сақтанушының:

1) сақтандыру ұйымы жүргізген сақтандыру төлемдері мөлшерінің есептерімен танысуға;

2) сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу немесе қолданыстағы шарттарға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу кезінде сақтандыру сыйлықақысын төлеу үшін зейнетақы жинақтарын пайдалануға;

3) егер зейнетақы жинақтарының сомасы сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан немесе қолданыстағы шарттарға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізген кезде сақтандыру сыйлықақысын төлеу үшін жеткіліксіз болса, меншікті қаражатын тартуға;

4) сақтандыру ұйымынан сақтандыру төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүргізу үшін тәуелсіз актуарийлерді тартуға;

5) зейнетақы аннуитеті шартының көшірмесін алуға құқығы бар.

2. Сақтанушы:

1) зейнетақы аннуитеті шарты жасалған немесе зейнетақы аннуитеті шартына өзгерістер енгізілген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осындай шартты және (немесе) зейнетақы аннуитеті шартына қосымша келісімнің түпнұсқасын ұсына отырып, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорын хабардар етуге;

2) зейнетақы аннуитеті шарты бұзылған кезде зейнетақы аннуитеті шартын бұзу туралы өтінішпен жүгінуге және жаңа зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан күннен бастап он жұмыс күні ішінде жаңа сақтандыру ұйымымен жасалған шарттың түпнұсқасын ұсынуға міндетті.

3. Сақтандыру ұйымы зейнетақы аннуитеті шартына сәйкес сақтандыру сыйлықақысының сомасын бір рет және толық көлемде алады.

4. Сақтандыру ұйымы:

1) сақтанушыны сақтандыру ұйымынан төленетін сақтандыру төлемдері мөлшерінің есептерімен таныстыруға;

2) зейнетақы аннуитеті шартын осы Кодексте және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның нормативтік құқықтық актісінде көзделген тәртіппен ресімдеуге;

3) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және мерзімде сақтандыру бойынша дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйыммен жасалған шарттар бойынша деректер алмасуды жүзеге асыруға;

4) сақтандыру бойынша дерекқорды қалыптастыру және жүргізу жөніндегі ұйымнан жаңа сақтандыру ұйымымен зейнетақы аннуитеті шартын жасасу туралы мәліметтер алынған күннен бастап он жұмыс күні ішінде сатып алу сомасын жаңа сақтандыру ұйымына аударуға;

5) зейнетақы аннуитеті шартында көзделген, сақтандыру ұйымынан төленетін сақтандыру төлемдері уақтылы жүзеге асырылмаған кезде құқықтары бұзылған сақтанушыға немесе сақтандырылушыға өткен әрбір күн үшін төленбеген соманың 1,5 пайызы мөлшерінде, бірақ төленбеген соманың 50 пайызынан аспайтын мөлшерде өсімпұл төлеуге;

6) осы Кодекстің 226-бабының 13-тармағында көзделген өтінішті алған кезден бастап күнтізбелік жиырма күн ішінде қайтаруға жататын ақша сомасын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударуға міндетті.

228-бап. Зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аудару тәртібі

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры сақтандыру ұйымымен жасасқан зейнетақы аннуитеті шарты туралы мәліметтерді алған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аударуға міндетті.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген міндеттемелерді орындау мерзімін өткізіп алған жағдайда бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры алушының алдында Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

Ескерту. 228-бапқа өзгеріс енгізілді – осы Кодекстің 263-бабымен (01.01.2024 бастап қолданыста енгізіледі).

16-тарау. АСЫРАУШЫСЫНАН АЙЫРЫЛҒАН АДАМДАРДЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ

1-параграф. Жалпы ережелер

229-бап. Асыраушысынан айырылған адамдардың әлеуметтік қорғалу құқығы

1. Туыстары мен жақындарының қайтыс болуына байланысты адамдардың мынадай:

1) қайтыс болған асыраушысының асырауында болған отбасының еңбекке жарамсыз мүшелеріне асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар;

2) егер қайтыс болған асыраушы міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы болып табылса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдер түрінде әлеуметтік қорғауға құқығы бар.

2. Осы бапта көзделген құқықтар осы Кодексте көзделген тәртіппен және шарттарда іске асырылады.

3. Жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша асыраушысынан айырылған адамдарға қосымша әлеуметтік көмек шаралары ұсынылуы мүмкін.

230-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау және төлеу тәртібі

1. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлем алуға құқығы бар адамның немесе оның заңды өкілінің өтініші асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем (бұдан әрі – асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы және әлеуметтік төлем) тағайындау үшін негіз болып табылады.

2. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы және әлеуметтік төлем тағайындауға өтінішті ұсыну олар "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде талап етілмейді.

3. Уәкілетті мемлекеттік орган:

асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшерін есептеу (айқындау), оны тағайындау, төлеу, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау;

асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем мөлшерін есептеу (айқындау), оны тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау тәртібін айқындайды.

231-бап. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындауға өтінішті қабылдаудан және оларды тағайындаудан бас тарту

1. Асыраушысынан айырылған адамдар үшін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындауға өтінішті қабылдаудан бас тартуға мыналар:

1) уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау, жүзеге асыру, оларды тағайындауға проактивті көрсетілетін қызмет арқылы өтініш немесе келісім беру фактілерін растайтын мәліметтер алу;

2) өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық топтамасын ұсынбауы және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттардың және (немесе) асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау немесе тағайындаудан бас тарту туралы шешім қабылданатын күні қолданылу мерзімі өтетін құжаттарды ұсынуы;

3) жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтердің (мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алынған мәліметтермен расталатын, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны ауыстырудан басқа) оларды тағайындауға қажетті құжаттарға сәйкес келмеуі;

4) асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау құқығының болмауы;

5) асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы және әлеуметтік төлем тағайындау үшін талап етілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге өтініш берушінің келісімінің болмауы негіз болып табылады.

2. Асыраушысынан айырылған адамдар үшін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындаудан бас тартуға мыналар:

1) асыраушысынан айырылған адамдар үшін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау үшін өтініш беруші ұсынған құжаттардың және (немесе) олардағы деректердің (мәліметтердің) анық еместігінің анықталуы;

2) өтініш берушінің және (немесе) асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлем тағайындау үшін қажетті ұсынылған құжаттардың, деректердің және мәліметтердің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

3) тексеру кезінде Қор сұратқан асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін қажетті құжатты және (немесе) мәліметтерді ұсынбауы;

4) асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің есептелген мөлшерінің теріс мәні негіз болып табылады.

232-бап. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы және әлеуметтік төлем алушылардың құқықтары мен міндеттері

1. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы және әлеуметтік төлем алушылардың:

1) асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуына қарамастан, осы Кодексте көзделген тәртіппен асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алуға;

2) Мемлекеттік корпорациядан және Қордан асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау және алу тәртібі туралы ақпаратты сұратуға және тегін алуға;

3) мемлекеттік органдардың, Мемлекеттік корпорацияның және Қордың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқығы бар.

2. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді алушылар:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді тағайындау үшін толық және анық мәліметтер ұсынуға;

2) асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемді алу кезеңінде асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлем мөлшерін өзгерту немесе оларды төлеуді тоқтату үшін негіз болатын мән-жайлар туралы Мемлекеттік корпорацияға он жұмыс күні ішінде хабарлауға міндетті.

Өтініш беруші асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақы мен әлеуметтік төлемнің мөлшеріне әсер ететін мән-жайлар туралы уақтылы хабарламаған жағдайда олардың мөлшері көрсетілген мән-жайлар туындаған кезден бастап, бірақ олар тағайындалған кезден кейін ғана қайта қаралады;

3) асыраушысынан айырылған адамдар үшін артық есептелген (төленген) жәрдемақы мен әлеуметтік төлем сомаларын – ерікті түрде, ал бас тартқан жағдайда заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде сот тәртібімен қайтаруды жүргізуге міндетті.

3. Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) уәкілетті мемлекеттік органның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған асыраушысынан айырылған адамдар үшін жәрдемақы мен әлеуметтік төлем сомалары оларға құқық туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзімі шектелмей төленеді.

233-бап. Асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақыдан және әлеуметтік төлемнен ұстап қалу

Алушының өтініші негізінде төленуге тиіс сомадан ұсталатын асыраушысынан айырылған адамдар үшін жәрдемақының, әлеуметтік төлемдердің артық есептелген (төленген) сомаларын қоспағанда, асыраушысынан айырылған адамдарға төленетін жәрдемақыдан және әлеуметтік төлемнен ұстап қалу жүргізілмейді.

2-параграф. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы

234-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алу құқығы және оны тағайындау шарттары

1. Қайтыс болған асыраушының асырауында болған отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелерінің асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар. Бұл ретте балаларға және осы баптың 2-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген адамдарға жәрдемақылар олар асыраушының асырауында болған-болмағанына қарамастан тағайындалады.

Егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, осы тармақтың бірінші бөлігінің ережелері Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

2. Мыналар:

1) он сегіз жасқа толмаған және егер он сегіз жасқа толғанға дейін мүгедектігі бар адамдар болып танылса, осы жастан асқан балалары (оның ішінде асырап алған балалары, өгей балалары), аға-iнiлерi, апа-сіңлілері (қарындастары) және немерелері, бұл ретте, егер еңбекке қабілетті ата-аналары болмаса – аға-інілері, апа-сiңлiлерi (қарындастары) және немерелері, егер ата-аналарынан алимент алмаса – өгей балалары отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелері болып есептеледі.

Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алу құқығы бар кәмелетке толмағандар бұл құқықты өздері асырап алынған кезде де сақтайды;

2) егер осы Кодекстің 207-бабына сәйкес зейнеткерлік жасына жетсе – әкесі, шешесі (оның ішінде асырап алушылар), зайыбы, жұбайы;

3) егер қайтыс болған асыраушысының сегіз жасқа толмаған балаларын, інілерін, сіңлілерін (қарындастарын) немесе немерелерін күтумен айналысса және жұмыс істемейтін болса – жасы мен еңбекке қабілеттілігіне қарамастан ата-аналардың немесе жұбайлардың біреуі не атасы, әжесі, аға-iнiсi немесе апа-сiңлiсi (қарындасы);

4) егер олар осы Кодекстің 207-бабына сәйкес зейнеткерлік жасқа жетсе және оларды асырауға міндетті адамдары болмаса және өмір сүру үшін басқа қаражат көздері жоқ болса, атасы мен әжесі отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелері болып есептеледі.

3. Академиялық демалыста болу кезеңін қоса алғанда, күндізгі оқу нысаны бойынша жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша оқитын он сегіз жастан асқан азаматтардың оқу орнын бітіргенге дейін, бірақ жиырма үш жастан асырмай асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар.

4. Қайтыс болған адамның отбасы мүшелері, егер олар оның толық асырауында болса немесе одан өздері үшін өмір сүрудің тұрақты және негізгі қаражат көзі болған көмекті алып тұрса, оның асырауында болған деп есептеледі.

5. Ата-анасының екеуінен де айырылған балаларға (тұлдыр жетімдерге) тағайындалған асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар олардың заңды өкіліне төленеді.

6. Осы параграфтың қайтыс болғандардың отбасыларына қатысты барлық нормалары, егер бұл фактілер сот тәртібімен белгіленген болса, тиісінше хабарсыз кеткендердің немесе қайтыс болды деп жарияланғандардың отбасыларына да қолданылады.

7. Бір мезгілде мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларға құқығы бар адамдарға олардың таңдауы бойынша бір жәрдемақы тағайындалады.

Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы немесе асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алатын адамның өтініші негізінде уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен өтініш барлық қажетті құжаттарымен бірге Мемлекеттік корпорацияда тіркелген күннен бастап мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының бір түрінен екіншісіне ауыстыру жүргізіледі.

8. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы жәрдемақыға құқығы туындаған күннен бастап, бірақ барлық қажетті құжаттармен бірге жәрдемақы тағайындауға өтініш жасаған күнге дейін он екі айдан аспайтын уақытқа немесе "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы жәрдемақы тағайындауға келісім алған күнге дейін тағайындалады.

9. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы осы бапқа сәйкес қайтыс болған адамның отбасы мүшесі еңбекке қабілетсіз болып есептелетін бүкіл кезеңге, ал осы Кодекстің 207-бабына сәйкес зейнетақы төлемдерін алу құқығын беретін жасқа толған отбасы мүшелеріне өмір бойына белгіленеді.

10. 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған заңнамаға сәйкес асыраушысынан айырылу бойынша зейнетақы тағайындалған адамдарға 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап бюджет қаражаты есебінен 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін іс жүзінде алған зейнетақы мөлшерінен кем емес мөлшерде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төленеді.

235-бап. Отбасының барлық мүшесіне асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша бір мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы тағайындау

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар отбасының барлық мүшесіне ортақ асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша бір мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы тағайындалады.

2. Отбасы мүшесінің талап етуі бойынша оның асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы үлесі бөлінеді және оған жеке төленеді.

3. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының үлесін бөлу оны бөлуге жүгінген күннен бастап жүргізіледі.

4. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақымен қамтамасыз етілетін отбасы мүшелерінің саны өзгерген кезде оның мөлшері жәрдемақыға құқығы бар отбасы мүшелерінің санына қарай тиісінше ұлғайтылады немесе азайтылады.

5. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшерін нақ сондай қайта қарау отбасының бір мүшесіне оны төлеу тоқтатыла тұрған немесе төлеуді тоқтата тұруға алып келген мән-жайлар өткеннен кейін қайта басталған жағдайларда да белгіленеді.

236-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшері

1. Асыраушысынан айырылған адамдарға мемлекеттік жәрдемақы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінің өзгеруі ескеріле отырып төленеді.

2. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының ең жоғары мөлшері оның отбасының еңбекке қабілетсіз барлық мүшесіне 3,00 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде тағайындалады.

3. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік жәрдемақының мөлшері:

отбасының еңбекке қабілетсіз бір мүшесі болған кезде – ең төмен күнкөріс деңгейінен 0,92;

екі мүшесі болған кезде – барлық еңбекке қабілетсіз отбасы мүшелеріне 1,70 ең төмен күнкөріс деңгейі;

үш мүшесі болған кезде – барлық еңбекке қабілетсіз отбасы мүшелеріне 2,25 ең төмен күнкөріс деңгейі;

төрт мүшесі болған кезде барлық еңбекке қабілетсіз отбасы мүшелеріне 2,60 ең төмен күнкөріс деңгейі;

бес мүшесі болған кезде – барлық еңбекке қабілетсіз отбасы мүшелеріне 2,75 ең төмен күнкөріс деңгейі тағайындалады.

Отбасының еңбекке қабілетсіз алты және одан да көп мүшесі болған кезде жәрдемақының мөлшері әрқайсысына 3,00 ең төмен күнкөріс деңгейінің тең үлесі ретінде есептеледі.

4. Ата-анасының екеуінен де айырылған жағдайда жетім балаларға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша айлық жәрдемақы әрбір балаға 1,54 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде, отбасының еңбекке қабілетсіз мүшелеріне – 0,62 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде, бірақ отбасының еңбекке қабілетсіз барлық мүшелеріне 2,92 ең төмен күнкөріс деңгейінен аспайтын мөлшерде тағайындалады.

5. Қызметтік міндеттерін атқару немесе әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткеру кезінде қаза тапқан немесе жаралануы, контузия алуы, мертігуі, ауруға шалдығуы салдарынан қайтыс болған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар, ішкі істер органдары және Қазақстан Республикасының бұрынғы Мемлекеттік тергеу комитеті қызметкерлерінің отбасы мүшелеріне асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша айлық жәрдемақының мөлшері жүгінген күннен бастап отбасының еңбекке қабілетсіз әрбір мүшесіне 0,29 ең төмен күнкөріс деңгейіне, бірақ отбасының барлық мүшелеріне 2,92 ең төмен күнкөріс деңгейінен аспайтын мөлшерге ұлғайтылады.

6. Егер отбасының еңбекке қабілетсіз мүшесі алатын жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшері асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша алатын айлық жәрдемақының мөлшерінен аз болса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша айлық жәрдемақы төлеу жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне отбасының еңбекке қабілетсіз осы мүшелері үшін белгіленген, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша айлық жәрдемақы мөлшеріне дейінгі тиісті қосымша төлемдер түрінде жүргізіледі.

237-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу ағымдағы ай үшін жүргізіледі. Алушы қайтыс болған жағдайда жәрдемақы қайтыс болған айына қоса төленеді.

2. Қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға арналған стационар жағдайында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы:

егер тағайындалған жәрдемақы мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен болса, осы Кодекстің 236-бабында көзделген мөлшерде;

осы Кодекстің 236-бабына сәйкес тағайындалған жәрдемақы мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен емес мөлшерде төленеді.

Стационар жағдайында психоневрологиялық аурулары бар және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға арналған арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында тұратын адамдарға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақы осы Кодекстің 236-бабына сәйкес тағайындалған жәрдемақы мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен емес мөлшерде төленеді.

Тағайындалған жәрдемақы мөлшерінің 70 пайызын аудару жеке банктік шотқа немесе арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының қолма-қол ақшаны бақылау шотына жүргізіледі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

3. Стационар жағдайында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында тұратын және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі, тірек-қимыл аппараты бұзылған мүгедектігі бар балаларға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы толық көлемде төленеді.

4. Алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарынан шыққан жағдайда асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу шыққан айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап толық көлемде қайта басталады.

5. Алушы уақтылы талап етпеген асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақының есептелген сомасы өткен уақыт үшін, бірақ оларды алуға өтініш берудің алдындағы 3 жылдан аспайтын уақыт үшін төленеді.

238-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеу:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, қандас куәлігінің қолданылу мерзімі өткені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандастың куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

3) алушыға және (немесе) асырауындағыларға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

4) ата-ана құқықтарынан айыру немесе шектеу туралы, бала асырап алу туралы шешімді жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қорғаншы (қамқоршы) тағайындаған адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап төленеді. Ата-ана құқықтарын қалпына келтіру кезінде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе шектеулерді жою туралы сот шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

5) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда қорғаншыны (қамқоршыны) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету туралы шешімдердің бірін қабылдау туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы қорғаншы (қамқоршы) тағайындаған адамға немесе қорғаншы мәртебесі қалпына келтірілген адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап төленеді;

6) хабарсыз кетті деп танылған немесе қайтыс болды деп жарияланған адамдардың жеке зейнетақы шоттарына міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын аудару немесе азаматтың тірі болу фактісін растайтын ақпараттың түсуі фактісінің анықталуы туралы мәліметтері, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте, егер азаматтың тірі болу фактісі расталса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатылады, расталмаған жағдайда – асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатылған күннен бастап қайта басталады;

7) қайтыс болған асыраушының балаларын, аға-інілерін, апа-сіңлілерін (қарындастарын) немесе немерелерін бағып-күтумен айналысатын адамдардың жұмысқа орналасу фактісінің анықталуы туралы мәліметтері, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте, егер жұмысқа орналасу фактісі расталмаса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

8) он сегіз жастан асқан асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алушыны білім беру ұйымынан шығару туралы немесе оны сырттай оқу нысанына ауыстыру туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысанында оқуды қайта бастаған күннен бастап қайта басталады;

9) шетелдіктің тұруға ықтиярхатын алғанға дейін Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылу немесе одан шығу фактісінің анықталуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап, бірақ шетелдіктің тұруға ықтиярхатын алған күннен кейін қайта басталады;

10) Қазақстан Республикасынан тыс жерде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша зейнетақы алу фактісінің анықталуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу тоқтатыла тұрған күннен бастап шығу елінде артық есептелген (төленген) зейнетақы сомалары өтелген кезде қайта басталады.

2. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы төлеуді тоқтата тұруға алып келген мән-жайлардың аяқталғанын растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша жәрдемақыны төлеу қайта басталады.

3. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу мынадай мәліметтер келіп түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады:

1) қайтыс болу туралы, оның ішінде ақпараттық жүйелерден түскен мәліметтер;

2) кету елінің уәкілетті органынан жәрдемақы алушының ісін сұрату;

3) жәрдемақы алушының ішкі істер органдарында тіркеуден шығарылғанын растайтын құжатты ұсына отырып, жәрдемақы төлеуді тоқтату туралы өтініші;

4) жәрдемақы алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кету фактісінің анықталуы туралы, оның ішінде ақпараттық жүйелерден түскен мәліметтер;

5) өтініш берушінің оны негізсіз тағайындауға алып келген анық емес мәліметтерді ұсыну фактісінің анықталуы туралы мәліметтер.

Ескерту. 238-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-параграф. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін әлеуметтік төлем

239-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы қайтыс болуы туралы куәлікте немесе хабарламада көрсетілген қайтыс болу күнінен бастап не міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап, не оны хабарсыз кетті деп тану немесе оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімінде көрсетілген күннен бастап туындайды.

Бұл ретте, егер қайтыс болған асыраушының қайтыс болуы туралы куәлігінде қайтыс болу күнін нақты анықтау мүмкін болмауына байланысты қайтыс болу кезеңі көрсетілсе, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы қайтыс болу кезеңі басталған күннен басталады.

2. Қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының – міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының асырауында болған отбасының мынадай мүшелері:

1) он сегіз жасқа толмаған және егер олар он сегіз жасқа толғанға дейін мүгедектігі бар адамдар деп танылса, осы жастан асқан балалардың, оның ішінде асырап алған балалардың, аға-інілерінің, апа-сіңлілерінің (қарындастарының) және немерелерінің асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындалуға және оны алуға құқығы бар.

Бұл ретте аға-інілері, апа-сіңлілері (қарындастары) мен немерелері – егер олардың еңбекке қабілетті ата-аналары болмаса немесе олар ата-аналарынан алименттер алмайтын болса.

Осы тармақшада көрсетілген он сегіз жастан асқан:

академиялық демалыста болу кезеңін қоса алғанда, күндізгі оқу нысаны бойынша жалпы орта, техникалық, кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша оқитын немесе оқыған адамдардың оқу бітірген уақытқа дейін, бірақ жиырма үш жастан асырмай асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің тағайындалуына және оны алуға құқығы бар;

бірінші және екінші топтағы бала кезінен мүгедектігі бар адамдар болып табылатын адамдардың мүгедектікті белгілеу мерзіміне асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің тағайындалуына және оны алуға құқығы бар;

2) егер қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушысының үш жасқа толмаған балаларын, бауырларын, апа-сіңлілерін (қарындастарын) немесе немерелерін күтумен айналысатын болса, жасына және еңбекке қабілеттілігіне қарамастан, ата-анасының бірінің немесе жұбайының (зайыбының) не атасының, әжесінің, аға-інісінің немесе апа-сіңлісінің (қарындасының) асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің тағайындалуына және оны алуға құқығы бар.

3. Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) әрбір айырылып қалған ата-анасы үшін жүргізіледі.

4. Қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің тағайындалуына және оны алуға құқығы бар отбасының барлық мүшелеріне бір әлеуметтік төлем тағайындалады.

5. Қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған отбасы мүшесінің жазбаша өтініші бойынша оның әлеуметтік төлемінің үлесі уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен бөлінеді және оған бөлек төленеді.

Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің үлесін бөлу Қорға жүгінген күннен бастап жүргізіледі.

6. Қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған отбасы мүшелерінің саны өзгерген жағдайда Қор уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді қайта есептеу туралы шешім қабылдайды. Бұл ретте әлеуметтік төлемнің мөлшері әлеуметтік төлемдерді алуға құқығы бар отбасы мүшелерінің санына сәйкес ұлғайтылады немесе азайтылады.

Егер қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған отбасы мүшелерінің бірі асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемге жүгіну құқығын іске асырмаса, онда ол көрсетілген адамға осы баптың 5-тармағына сәйкес асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем бөлген жағдайда Қорға жүгінген күннен бастап, ал бөлінбеген жағдайда – асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы туындаған күннен бастап тағайындалады.

7. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындауға жүгіну:

он сегіз жасқа толғанға дейін мүгедектігі бар адам деп танылған адамдарды қоспағанда, әлеуметтік төлем тағайындауға жүгінген күні қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған балаларының, оның ішінде асырап алған балаларының, аға-інілерінің, апа-сіңлілерінің (қарындастарының) және немерелерінің жиырма үш жасқа толуы;

жасына және еңбекке қабілеттілігіне қарамастан, ата-анасының бірі немесе жұбайы (зайыбы) не атасы, әжесі, аға-iнiсi немесе апа-сіңлісі (қарындасы) күтумен айналысқан, қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының балаларының, аға-інілерінің, апа-сіңлілерінің (қарындастарының) немесе немерелерінің үш жасқа толуы мерзімінен аспауға тиіс.

8. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді есептеу үшін қабылданған кезең үшін әлеуметтік аударымдар Қорға оларды тағайындауға жүгінген күннен кейін түскен жағдайда алушыға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлемдердің мөлшерін қайта есептеу жүргізілмейді.

240-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін әлеуметтік төлемнің мөлшері

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша ай сайынғы әлеуметтік төлемнің мөлшері әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген кірістің орташа айлық мөлшерін әлеуметтік төлемге құқық туындаған күні республикалық бюджет туралы заңда белгіленген ең төмен жалақы мөлшерінің 50 пайызын шегеріп, кірісті алмастырудың тиісті коэффициенттеріне, асырауындағы адамдар санына және қатысу өтіліне көбейту арқылы уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақты екінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған оның отбасы мүшелеріне қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының отбасы мүшесі (мүшелері) әлеуметтік төлем алу құқығын сақтайтын уақыт кезеңі ішінде ай сайын жүргізіледі.

2. Асырауындағылар санының коэффициенті асыраушының – міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының қайтыс болғанға дейін асырауында болған адамдардың санына қарай айқындалады және асырауында бір адам болғанда 0,5; асырауында екі адам болғанда – 0,65; асырауында үш адам болғанда – 0,8; асырауында төрт және одан да көп адам болғанда – 1,0 құрайды.

Бұл ретте кірісті алмастыру коэффициенті 0,6-ны құрайды, ал әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген кірістің орташа айлық мөлшері осы Кодекстің 118-бабының 3-тармағына сәйкес айқындалады.

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін қатысу өтілінің коэффициенті:

алты айдан кем болғанда – 0,1;

алтыдан он екі айға дейін – 0,7;

он екіден жиырма төрт айға дейін – 0,75;

жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін – 0,85;

отыз алты айдан қырық сегіз айға дейін – 0,9;

қырық сегіз айдан алпыс айға дейін – 0,95;

алпыстан жетпіс екі айға дейін – 1,0;

алпыс және одан да көп айдан бастап – 1,0-ге міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтілінің әрбір он екі айы үшін 0,02 қосылып отырады, бірақ 1,3-тен аспайды.

Қатысу өтілінің коэффициентін айқындау кезінде төтенше жағдайдың, шектеу іс-шараларының қолданылу кезеңіне қызметтің шектелуіне байланысты кірісінен айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді алу кезеңдері, еңбек, кәсіпкерлік қызмет кезеңдері, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесіне 0 түзету коэффициенті қолданылған қызмет түрлері бойынша жеке практикамен айналысу кезеңдері, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 51) тармақшасына сәйкес 2020 жылғы 1 сәуір – 2020 жылғы 1 қазан аралығында кірістері жеке тұлғаның салық салуға жататын кірістерінен алып тасталған қызметті жүзеге асыру кезеңі есептеледі.

3. Егер төлеуші артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын мерзімде және жағдайларда қайтаруды жүзеге асырмаса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу кезінде артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомалары есепке алынбайды.

4. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін арттыру Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде уәкілетті мемлекеттік органның ұсынысы бойынша арттыру күні тиісті әлеуметтік төлемдер тағайындалған адамдарға жүргізіледі.

5. Сот актілері мен сотқа дейінгі тергеп-тексеру органының актілері негізінде заңсыз деп танылған кірістен түскен, әлеуметтік төлемдер мөлшерін айқындау кезінде есепке алынған кезең үшін төленген әлеуметтік аударымдар міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін кейіннен жүгінуі кезінде есепке алынбайды.

241-бап. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату

1. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем мынадай мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден:

1) алушының банктік шоты бойынша үш және одан да көп ай бойы шығыс операцияларының болмауы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

2) алушының Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кетуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады.

Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушы болып табылатын Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге тұрақты тұруға кеткен және кері қайтып келген адамға шығу елінде төлем алмаған жағдайда асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатылған күннен бастап, бірақ оны алуға жүгінудің алдындағы үш жылдан аспайтын уақытқа асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қайта басталады.

Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кеткен кезде белгіленген мөлшерде қайта басталады. Егер кету кезеңінде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді арттыру жүргізілсе, оның мөлшері осы арттыруларды ескере отырып белгіленеді.

Шығу елінде төлемдерді алған болса, Қазақстан Республикасындағы тұрақты тұрғылықты жері бойынша тіркелген жағдайда асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем жүгінген күннен бастап, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кету кезінде белгіленген мөлшерде қайта басталады;

3) алушының бас бостандығынан айыру түрінде сот тағайындаған қылмыстық жазаны өтеуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қорғаншы (қамқоршы) тағайындаған адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

4) шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжатының, қандас куәлігінің қолданылу мерзімінің өтуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің және азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат, қандастың куәлігі берілген күннен бастап қайта басталады;

5) алушыға және (немесе) асырауындағыларға қатысты хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларының жүргізілуін растайтын құжаттың немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің болуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем хабарсыз кеткен адамды іздестіру жөніндегі жедел-іздестіру іс-шаралары тоқтатылған немесе адамды хабарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін жою туралы сот актісі күшіне енген күннен бастап, бірақ тоқтатыла тұрған күннен кейін қайта басталады;

6) Алушының "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуы туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжат берілген күннен бастап қайта басталады;

7) он сегіз жастан асқан алушыны (асырауындағы адамды) білім беру ұйымынан шығару туралы немесе оны сырттай оқу нысанына ауыстыру туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысанында оқуды қайта бастаған күннен бастап қайта басталады;

8) алушының қайтыс болуы (оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімінің заңды күшіне енуі) туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қамқоршы (қорғаншы) тағайындаған адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

9) алушыны ата-ана құқықтарынан айыру немесе шектеу туралы, баланы асырап алу туралы шешімді жарамсыз деп тану немесе оның күшін жою туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте қамқоршы (қорғаншы) болып тағайындалған адамға асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі. Ата-ана құқықтарын қалпына келтіру кезінде асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем ата-ана құқықтарын қалпына келтіру немесе шектеулердің күшін жою туралы сот шешімі күшіне енген күннен бастап қайта басталады;

10) Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасында белгіленген жағдайларда қамқоршыны (қорғаншыны) өз міндеттерін атқарудан босату немесе шеттету туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қамқоршы (қорғаншы) болып тағайындалған адамға немесе қамқоршы (қорғаншы) мәртебесі қалпына келтірілген адамға тоқтатыла тұрған күннен бастап жүргізіледі;

11) хабарсыз кетті деп танылған немесе қайтыс болды деп жарияланған адамдардың жеке зейнетақы шоттарына әлеуметтік аударымдардың, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының келіп түсуі немесе азаматтың тірі болу фактісін растайтын ақпараттың келіп түсуі туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте, егер азаматтың тірі екені расталса, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатылады, расталмаған жағдайда – әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап қайта басталады;

12) өтініш берушінің асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін негізсіз айқындауға алып келген анық емес мәліметтер бергені туралы мәліметтер, оның ішінде ақпараттық жүйелерден мәліметтер түскен айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатыла тұрады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тоқтатыла тұрған күннен бастап осы Кодекске сәйкес айқындалған мөлшерде қайта басталады.

2. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем күтім бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы сақталған жағдайда асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтата тұруды туындатқан мән-жайлардың аяқталғанын растайтын, ақпараттық жүйелерден алынған құжаттардың және (немесе) мәліметтердің негізінде өтініш бойынша қайта басталады.

3. Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем:

1) алушының асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау туралы шешім қабылдауға негіз болған анық емес құжаттарды (мәліметтерді) ұсынуына байланысты тоқтатылады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем оның тағайындалған күнінен бастап тоқтатылады;

2) алушының асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тоқтатуға өтініш беруіне байланысты тоқтатылады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем өтініш берілген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады;

3) қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған жалғыз адамның қайтыс болуына байланысты тоқтатылады. Бұл ретте асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем қайтыс болған айды қоса алғанда жүзеге асырылады;

4) қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған адамның мүгедектігін белгілеу мерзімі аяқталған күннен бастап тоқтатылады;

5) медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі қайтыс болған (сот хабарсыз кетті деп таныған немесе қайтыс болды деп жариялаған) асыраушының асырауында болған адамды еңбекке қабілетті деп тану туралы шешім шығарған жағдайда, ол еңбекке қабілетті деп танылған айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап тоқтатылады.

Ескерту. 241-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-тарау. АЗАМАТТАРДЫҢ КЕЙБІР САНАТТАРЫНА ЖЕРЛЕУГЕ АРНАЛҒАН БІРЖОЛҒЫ ТӨЛЕМДЕР

242-бап. Жерлеуге арналған біржолғы төлемдер

1. Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушы немесе мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларды алушы қайтыс болған жағдайда оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға республикалық бюджет қаражатынан республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 35 еселенген мөлшерінде жерлеуге арналған біржолғы төлем жүргізіледі.

Ұлы Отан соғысының ардагері болып табылатын жасына байланысты зейнетақы төлемдерін алушы қайтыс болған жағдайда оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 36,6 еселенген мөлшерінде жерлеуге арналған біржолғы төлем жүргізіледі.

2. Егер жерлеуге арналған біржолғы төлем алуға өтініш зейнетақы немесе жәрдемақы алушы қайтыс болған күннен кейін үш жылдан кешіктірілмей берілсе, оның мөлшері алушы қайтыс болған кезде айқындалады.

3. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры оның отбасы мүшелеріне республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 94 еселенген мөлшері шегінде, бірақ қайтыс болған адамның жеке зейнетақы шотында бар қаражаттан аспайтын мөлшерде, қайтыс болған адамның зейнетақы жинақтары қаражаты есебінен жерлеуге арналған біржолғы төлем жүргізеді.

Егер жерлеуге арналған біржолғы төлем жүзеге асырылғаннан кейін қайтыс болған адамның жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтарының қалдығы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аспайтын соманы құраған жағдайда бұл қалдық жерлеуге арналған төлем ретінде қайтыс болған адамның отбасы мүшелеріне төленеді.

4. Сақтанушы қайтыс болған жағдайда сақтандыру ұйымы меншікті қаражаты есебінен отбасына не жерлеуді жүзеге асырған адамға зейнетақы аннуитеті шартында белгіленген мөлшерде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде 35 еселенген мөлшерінде жерлеуге арналған біржолғы төлемді жүзеге асырады.

5. Республикалық бюджет қаражатынан жерлеуге арналған біржолғы төлемді тағайындау және жүзеге асыру тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

4-БӨЛІМ. ӘЛЕУМЕТТІК АУДАРЫМДАР ЖӘНЕ ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖАРНАЛАРЫ

18-тарау. ӘЛЕУМЕТТІК АУДАРЫМДАР

243-бап. Міндетті әлеуметтік сақтандыруға жататын адамдар

Міндетті әлеуметтік сақтандыруға:

1) жұмыскерлер, ақы төленетін өзге де жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген), оның ішінде Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде еңбек қызметін жүзеге асыратын адамдар;

2) дара кәсіпкерлер, оның ішінде шаруа және фермер қожалықтарының басшылары, сондай-ақ олардың он сегіз жасқа толған мүшелері;

3) жеке практикамен айналысатын адамдар;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
4) тармақша 01.01.2025 дейін тоқтатыла тұрады – осы Кодекстің 262-бабын қараңыз.

4) нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болып табылатын, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салық агенттерімен жасасқан азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын, оның ішінде Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін жеке тұлғалар (бұдан әрі – азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын жеке тұлғалар);

5) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6) осы Кодекске сәйкес жеке көмекшілер жатады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы Кодекстің 207-бабында көзделген жасқа толған адамдар міндетті әлеуметтік сақтандыруға жатпайды.

Осы баптың күші қандастарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын және Қазақстан Республикасының аумағында кіріс алып келетін қызметтi жүзеге асыратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде қолданылады.

244-бап. Әлеуметтік аударымдардың мөлшерлемесі

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Төлеушілердің міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін және (немесе) өз пайдасына Қорға төлеуге жататын әлеуметтік аударымдар әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 3,5 пайызы, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

2. 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.

3. Бірыңғай төлем құрамында әлеуметтік аударымдарды төлеуді таңдаған салық агенттері үшін әлеуметтік аударымдар мөлшерлемесі әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 3,2 пайызы, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісінің 4,5 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-3-бабының 1-тармағында белгіленген бірыңғай төлем мөлшерлемесіндегі әлеуметтік аударымдардың үлесі:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 16,0 пайызды;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 14,9 пайызды;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 18,9 пайызды;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 18,1 пайызды;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 17,4 пайызды;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 17,1 пайызды құрайды.

245-бап. Әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі

1. Әлеуметтік аударымдар төленбейтін кірістерді қоспағанда, жұмыскерлер мен осы Кодекстің 243-бабының 1) тармақшасында көрсетілген адамдар үшін жұмыс берушінің еңбекке ақы төлеу ретінде кірістер түрінде төлейтін шығыстары әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі болып табылады.

Жұмыс берушінің шығыстарына әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдары қызметкерлерінің ақшалай жабдықталымы енгізіледі.

Бұл ретте бір төлеушіден әлеуметтік аударымдарды есептеудің ай сайынғы объектісі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 7 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

Егер бір төлеушіден күнтізбелік ай үшін әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінен аз болса, онда әлеуметтік аударымдар жалақының ең төмен мөлшері негізге алына отырып есептеледі, төленеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақты бесінші бөлікпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Осы Кодекстің 243-бабының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген адамдар үшін әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі мыналар:

өзі және шаруа немесе фермер қожалықтарының мүшелері үшін – Қорға әлеуметтік аударымдар төленбейтін кірістерін қоспағанда, өз пайдасына әлеуметтік аударымдарды есептеу мақсаттары үшін өздері дербес айқындайтын, өз пайдасына міндетті зейнетақы жарналарын аудару үшін айқындалатын кіріске тең, бірақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес салық салу мақсаттары үшін айқындалатын кірістен аспайтын алатын кірісінің сомасы болып табылады.

Бұл ретте айына әлеуметтік аударымдарды есептеу үшін алынатын кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 7 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

Егер аталған адамдардың кірісі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінен аз болса, онда олар өз пайдасына республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінен әлеуметтік аударымдарды төлейді;

жалдамалы жұмыскерлер үшін – осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерді ескере отырып, Қорға әлеуметтік аударымдар төленбейтін кірістерді қоспағанда, жұмыскерге еңбекке ақы төлеу ретінде кірістер түрінде төленетін шығыстар болып табылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақ 01.01.2025 дейін тоқтатыла тұрады – осы Кодекстің 262-бабын қараңыз.

3. Осы Кодекстің 243-бабының 4) тармақшасында көрсетілген адамдар үшін осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерді ескере отырып, Қорға әлеуметтік аударымдар төленбейтін кірістерді қоспағанда, нысаналы жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт бойынша алынатын кіріс сомасы әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі болып табылады.

4. 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.

5. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-2-бабында айқындалған қызметкердің кірісі бірыңғай төлемді есептеу объектісі болып табылады.

Бірыңғай төлемнің құрамына кіретін әлеуметтік аударымдарды есептеу және төлеу бірыңғай төлем төлеушінің қаражаты есебінен жүргізіледі.

Бұл ретте бірыңғай төлемнен әлеуметтік аударымдарды есептеу үшін алынатын ай сайынғы кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 7 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

6. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 319-бабының 2-тармағы 31) тармақшасының тоғызыншы абзацына сәйкес жергілікті атқарушы органдар және өзге де заңды тұлғалар осы Кодекстің 243-бабының 6) тармақшасында көрсетілген адамдарға төлейтін материалдық пайда олар үшін әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі болып табылады.

7. Қорға әлеуметтік аударымдар:

1) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 319-бабы 2-тармағының 3), 4) тармақшаларында және 31) тармақшасының тоғызыншы абзацында көрсетілген кірістерді қоспағанда, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 319-бабының 2-тармағында белгіленген;

2) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабы 1-тармағының 9), 10), 12), 14) тармақшаларында, 17) тармақшасының алтыншы абзацында, 21) және 50) тармақшаларында көрсетілген кірістерді қоспағанда, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 341-бабының 1-тармағында белгіленген;

3) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 484-бабы 3-тармағының 1) тармақшасында белгіленген кірістерден төленбейді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7-тармақтың екінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы тармақтың қолданысы "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 89-1-тарауына сәйкес бірыңғай төлем есептелетін жұмыскерлердің кірісіне қолданылмайды.

246-бап. Әлеуметтік аударымдарды төлеу

1. Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, төлеуші Қорға әлеуметтік аударымдарды есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей, әлеуметтік аударымдар төленетін айды көрсете отырып, уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен ай сайын есептейді және төлейді.

2. Патент негізінде арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкерлер "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген мерзімде патенттің құнын әр ай үшін бөлек төлеу үшін әлеуметтік аударымдарды төлейді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақ 01.01.2025 дейін тоқтатыла тұрады – осы Кодекстің 262-бабын қараңыз.

3. Салық агенттері азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алған жеке тұлғалар үшін әлеуметтік аударымдарды кіріс алған айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей төлейді.

4. 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.

5. Салық агенттері "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-4-бабының 5-тармағында белгіленген мерзімде бірыңғай төлемнің құрамына кіретін әлеуметтік аударымдарды төлеуді жүргізеді. Бірыңғай төлемнің артық (қате) төленген және (немесе) бірыңғай төлемді уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлдың сомаларын төлеу, аудару және бөлу, сондай-ақ қайтару тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен, сондай-ақ салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсімдерін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі, денсаулық сақтау саласындағы және ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органдармен келісу бойынша айқындайды.

6. Қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылатын әлеуметтік аударымдарды төлеу күні – банктен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан әлеуметтік аударымдар сомасына төлем тапсырмасының акцептін алған күн қолма-қол нысанда төлеушінің банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға әлеуметтік аударымдарды енгізген күн болып есептеледі.

7. Әлеуметтік аударымдар Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен төленеді.

8. Осы Кодекстің 256-бабы 1-тармағының бірінші бөлігіне сәйкес есепке жазылған әлеуметтік аударымдардың және (немесе) өсімпұлдың толық және уақтылы төленуін бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдары жүзеге асырады.

9. Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар Мемлекеттік корпорацияға, Қорға жүгінген кезде олар әлеуметтік аударымдардың жай-күйі мен қозғалысы туралы ақпаратты уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен береді.

247-бап. Артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдарды және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды қайтару

1. Төлеушінің артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың және (немесе) әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлдың сомалары Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және жағдайларда қайтарылуға жатады.

2. Мыналар:

1) Қорға міндетті түрде төленуге жататын әлеуметтік аударымдар мен өсімпұл сомалары;

2) осы Кодекстің 78-бабының 4-тармағына, 85-бабының 4-тармағына, 118-бабының 4-тармағына, 181-бабының 2-тармағына, 240-бабының 3-тармағына сәйкес әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеу кезінде ескерілмеген, артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомаларын қоспағанда, әлеуметтік төлемді тағайындау үшін ескерілген кезең үшін есептелген артық (қате) төленген әлеуметтік аударымдардың сомалары қайтарылуға жатпайды.

19-тарау. ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖАРНАЛАРЫ

248-бап. Міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеу

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын агенттер осы Кодексте айқындалатын мөлшерлемелер бойынша төлеуге тиіс.

2. Міндетті зейнетақы жарналарын:

1) жұмыскерлер, ақы төленетін өзге де жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген) адамдар, оның ішінде Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктері мен консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін адамдар;

2) нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын, салық агенттерімен жасасқан азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын, оның ішінде Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, шет мемлекеттердің Қазақстан Республикасында аккредиттелген дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін адамдар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төлейді;

Агенттер міндетті зейнетақы жарналарын осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген адамдардың кірістерінен осы Кодексте көзделген тәртіппен ұстайды және төлейді.

Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына есептеу, ұстап қалу (есепке жазу) және аудару және олар бойынша өндіріп алу тәртібі мен мерзімдерін уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді.

Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьялары, судьялар үшін қосымша белгіленген міндетті зейнетақы жарналарының сомаларын олар теріс себептермен лауазымынан босатылған жағдайда алып қою және бюджетке аудару қағидаларын уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

3. Мыналар:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған адамдар;

2) егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеу осы тармақшада көрсетілген адамдардың өтініші бойынша жүзеге асырылады;

3) әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтар, сыныптық шендер алу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар;

4) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын төлеуді:

1) дара кәсіпкерлер, оның ішінде шаруа және фермер қожалығының басшылары, олардың он сегіз жасқа толған мүшелері, сондай-ақ өз пайдасына жеке практикамен айналысатын адамдар;

2) нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын, салық агенттері болып табылмайтын жеке тұлғалармен жасасқан азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын жеке тұлғалар;

3) Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын жеке тұлғалар өздері дербес жүзеге асырады.

5. Агенттер еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін, кәсіптері уәкілетті мемлекеттік органдар бекітетін өндірістердің, жұмыстардың, жұмыскерлер кәсіптерінің тізбесінде көзделген жұмыскерлер үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлейді.

Агент:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған адамдар үшін;

2) әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтар, сыныптық шендер алу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар үшін;

3) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады.

6. Агенттер, осы тармақтың үшінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыскерлер, өзге де ақы төленетін жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген) адамдар үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын төлейді.

Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына есептеу (есепке жазу) және аудару және олар бойынша өндіріп алу тәртібі мен мерзімдерін уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Агент:

1) осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған адамдар үшін;

2) егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін;

3) әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтар, сыныптық шендер алу және нысанды киім киіп жүру құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар үшін;

4) еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар үшін;

5) Қазақстан Республикасының Конституциясында белгіленген лауазымда болу мерзімінің өтуіне байланысты өкілеттіктері тоқтатылған, ай сайынғы өмір бойы жабдықталымдарды алатын Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьялары, ай сайынғы ақшалай жабдықталымдарды алатын отставкадағы судьялар үшін;

6) 1975 жылғы 1 қаңтарға дейін туған адамдар үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады.

7. Міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен төленеді.

8. Міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеуге арналған кіріске еңбекке ақы төлеудің ақшалай түрдегі барлық түрлері және өзге де кірістер енгізіледі.

9. Ұсталған (есептелген) міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Мемлекеттік корпорацияға аударылады.

Міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуді:

1) дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар (осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген адамдардан басқа), жеке практикамен айналысатын адамдар нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыскерлерге, сондай-ақ жеке тұлғаларға төленген кірістерден кірістер төленген айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей;

2) дара кәсіпкерлер (осы тармақтың 3) тармақшасында көрсетілген дара кәсіпкерлерден басқа), шаруа және фермер қожалықтары, жеке практикамен айналысатын адамдар өз пайдасына – есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей;

3) патент негізінде арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкерлер патент құнын төлеу үшін "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген мерзімде;

4) Мемлекеттік корпорация – әлеуметтік төлемдер жүзеге асырылған айдан кейінгі айдың 15-інен кешіктірмей;

5) сақтандыру ұйымы – жалақыны (кірісті) жоғалтуға байланысты зиянды өтеу ретінде сақтандыру төлемін жүзеге асырған айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей;

6) осы баптың 4-тармағында аталған тұлғалар – егер "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) өзгеше көзделмесе, кірістер төленген айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей;

7) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10. Бірыңғай төлемге енгізілген, ұстап қалынған міндетті зейнетақы жарналарының және жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының сомаларын бірыңғай төлемді есептеу (есепке жазу), аудару жөніндегі агенттер "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-4-бабының 5-тармағында белгіленген мерзімде Мемлекеттік корпорацияға аударады. Бірыңғай төлемнің және (немесе) бірыңғай төлемді уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлдың артық (қате) төленген сомаларын төлеу, аудару және бөлу, сондай-ақ қайтару тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен, сондай-ақ салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсімдерін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі, денсаулық сақтау саласындағы және ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органдармен келісу бойынша айқындайды.

11. Осы Кодекстің 256-бабының 1-тармағына сәйкес есепке жазылған міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және (немесе) өсімпұлдарды төлеудің толық және уақтылы жүзеге асырылуын бақылауды осы баптың 4-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген адамдардың міндетті зейнетақы жарналарын төлеуін қоспағанда, мемлекеттік кіріс органдары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

12. Міндетті зейнетақы жарналары басқа адамдардың пайдасына төленуі мүмкін емес.

13. Резидент – заңды тұлғаның шешімі бойынша оның филиалдары, өкілдіктері агент ретінде қаралуы мүмкін.

249-бап. Міндетті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын міндетті зейнетақы жарналары:

1) осы Кодекстің 248-бабының 2-тармағы бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдар үшін міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын ай сайынғы кірісінің 10 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

Бұл ретте бір агенттен міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын ай сайынғы кірісі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2) осы Кодекстің 248-бабы 4-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген адамдар үшін міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын кірістің 10 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

Міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын кіріс деп міндетті зейнетақы жарналары төленбейтін, бірақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес салық салу мақсаттары үшін айқындалатын кірістен аспайтын кірістерді қоспағанда, адамның әлеуметтік аударымдарды төлеу үшін өзі дербес айқындайтын алатын кірісі түсініледі. Бұл ретте міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін айына алынатын кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

Егер аталған адамдардың кірісі республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 1 еселенген мөлшерінен кем болған жағдайда, олар республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 1 еселенген мөлшерінен міндетті зейнетақы жарналарын төлеуге құқылы;

3) осы Кодекстің 248-бабы 4-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген адамдар үшін міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын кірістің 10 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

Міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын кіріс деп міндетті зейнетақы жарналары төленбейтін, бірақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес салық салу мақсаттары үшін айқындалатын кірістен аспайтын кірістерді қоспағанда, адамның әлеуметтік аударымдарды төлеу үшін өзі дербес айқындайтын алатын кірісі түсініледі.

Бұл ретте міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін айына алынатын табыс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс;

4) 01.01.2024 дейін қолданыста болды - осы Кодекстің 263-бабымен.

2. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 89-1-тарауында көрсетілген бірыңғай төлем құрамында міндетті зейнетақы жарналарын төлеуді таңдаған салық агенттері үшін бірыңғай төлем мөлшерлемесіндегі міндетті зейнетақы жарналарының үлесі:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50,0 пайызды;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 46,5 пайызды;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 42,0 пайызды;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 40,3 пайызды;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38,8 пайызды;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38,0 пайызды құрайды.

250-бап. Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі және оларды жүзеге асыру тәртібі

1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына осы Кодекстің 248-бабының 5-тармағында көрсетілген адамдар үшін төленуге жататын міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын жұмыскердің ай сайынғы кірісінің 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

2. Агенттер еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін, кәсіптері уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен өндірістердің, жұмыстардың, жұмыскерлер кәсіптерінің тізбесінде көзделген жұмыскерлердің пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырады.

Өндірістік объектілерді аттестаттау нәтижесімен расталған зиянды еңбек жағдайлары жойылған жағдайда, агенттер міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуді жүзеге асырмайды.

251-бап. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі және оларды жүзеге асыру тәртібі

1. Жұмыс берушінің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын міндетті зейнетақы жарналары агенттің, өзге де ақы төленетін жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген) адамдардың меншікті қаражаты есебінен жүзеге асырылады және жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын жұмыскерлердің ай сайынғы табысынан:

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 1,5 пайыз мөлшерінде;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 2,5 пайыз мөлшерінде;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 3,5 пайыз мөлшерінде;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 4,5 пайыз мөлшерінде;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 5 пайыз мөлшерінде белгіленеді.

2. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын табыс осы Кодекстің 249-бабына сәйкес белгіленеді.

Бұл ретте жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу үшін алынатын ай сайынғы кірісі жалақының ең төмен мөлшерінен кем болмауға және республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

3. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 89-1-тарауында көрсетілген бірыңғай төлем құрамында жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын төлеуді таңдаған салық агенттері үшін жалақыдан бірыңғай төлем мөлшерлемесіндегі жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының үлесі:

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 6,95 пайызды;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 10,5 пайызды;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 14,1 пайызды;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 17,4 пайызды;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 19,0 пайызды құрайды.

4. Агенттер жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлғалардың тізімдерін қоса бере отырып, Мемлекеттік корпорация арқылы төлейді.

Ескерту. 251-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

252-бап. Ерікті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі

1. Ерікті зейнетақы жарналарын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларына ерікті зейнетақы жарналарының салымшылары – жеке тұлғалар ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасасқан кезде ол өз пайдасына өз кірісі есебінен енгізеді.

2. Ерікті зейнетақы жарналарының салымшысы ерікті зейнетақы жарналарын төлеу үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларын таңдауға құқылы.

3. Жеке және заңды тұлғалар алушының пайдасына ерікті зейнетақы жарналарының салымшылары бола алады.

4. Ерікті зейнетақы жарналарының мөлшері мен оларды төлеудің мерзімділігін ерікті зейнетақы жарналарының салымшысы өзі дербес айқындайды.

253-бап. Кепілдік берілетін депозит бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке жатқызу

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры кепілдік берілетін депозит бойынша кепілді өтеудің талап етілмеген сомасын депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым ұсынған кепілдік берілген депозиттер бойынша кепілді өтемнің талап етілмеген сомалары бар салымшылардың (алушылардың) тізімі негізінде ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотына "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры мен депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым арасында жасасқан келісімде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде есепке жатқызады.

254-бап. Аударылған міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары туралы мәліметтерді ұсыну

1. Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, агенттер "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) белгіленген мерзімде міндетті зейнетақы жарналарының, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының есептелген, ұстап қалынған (есепке жазылған) сомалары бойынша мәліметтерді көрсететін жеке табыс салығы мен әлеуметтік салық бойынша декларация ұсынады.

Декларацияның нысанын және оны жасау тәртібін салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган белгілейді.

2. Жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша декларацияда осы Кодекстің 248-бабына сәйкес міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуден босатылған адамдарға қатысты міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бөлігіндегі мәліметтер көрсетілмейді.

5-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ. ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ. ӨТПЕЛІ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

20-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ

255-бап. Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа алып келеді.

256-бап. Төлеушінің әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін, агенттің міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын уақтылы ұстап қалмағаны және аудармағаны үшін жауаптылығы

1. Уақтылы және (немесе) толық көлемде төленбеген әлеуметтік аударымдардың сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе төлеуші мерзімі өткен әрбір күн үшін (Қорға төлеу күнін қоса алғанда) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесінің 1,25 еселенген мөлшерінде есептелген өсімпұлмен аударуға тиіс.

Жұмыскер нақты төлеген және табыс алған жағдайда міндетті зейнетақы жарналарының, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының агент уақтылы ұстап қалмаған (есепке жазбаған) және (немесе) аудармаған сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе агент міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының пайдасына, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары және (немесе) міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленетін жұмыскерлердің пайдасына мерзімі өткен әрбір күн үшін (Мемлекеттік корпорацияға жарналарды төлеу күнін қоса алғанда) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесінің 1,25 еселенген мөлшерінде есептелген өсімпұлмен аударуға тиіс.

2. Мемлекеттік кіріс органы Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген тәуекелдерді басқару жүйесіне сәйкес тәуекел деңгейі жоғары немесе орташа санатына жатқызылған, төлеушіде әлеуметтік аударымдар бойынша, агентте міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек түзілген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей төлеушіге немесе агентке берешек сомасы туралы хабарлама жібереді.

Хабарламаның нысанын салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган бекітеді.

3. Әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өтелмеген жағдайда мемлекеттік кіріс органы:

Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген тәуекелдерді басқару жүйесіне сәйкес тәуекелдің жоғары деңгейі санатына жатқызылған төлеушіге немесе агентке хабарлама табыс етілген күннен бастап бір жұмыс күні өткен соң;

Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген тәуекелдерді басқару жүйесіне сәйкес тәуекелдің орташа деңгейі санатына жатқызылған төлеушіге немесе агентке хабарлама табыс етілген күннен бастап он жұмыс күні өткен соң төлеушінің немесе агенттің банктік шоттары және кассасы бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұрады.

Мемлекеттік кіріс органдарының өкімі бойынша банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен төлеушілердің немесе агенттердің банктік шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұруға және әлеуметтік аударымдарды, міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және өсімпұлды аударуға қатысты нұсқауларды орындауға міндетті.

Мемлекеттік кіріс органының касса бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімін төлеуші немесе агент Қорға немесе Мемлекеттік корпорацияға келіп түскен қолма-қол ақшаны олар келіп түскен күннен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірмей аудару арқылы бұлжытпай орындауға тиіс.

Төлеушінің, агенттің кассасы бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімнің нысанын салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган бекітеді.

4. Мемлекеттік кіріс органының төлеушінің немесе агенттің банктік шоттары мен кассасы бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімдерінің күшін осындай өкімдер шығарған мемлекеттік кіріс органы әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өтелген күннен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірмей жояды.

5. Әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өтелмеген жағдайда пайдасына әлеуметтік аударымдар бойынша берешек өндіріп алынатын міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылардың немесе пайдасына міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өндіріп алынатын жеке тұлғалардың тізімдерін:

1) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген тәуекелдерді басқару жүйесіне сәйкес тәуекелдің жоғары деңгейі санатына жатқызылған төлеуші немесе агент – өзіне хабарлама табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде;

2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген тәуекелдерді басқару жүйесіне сәйкес тәуекелдің орташа деңгейі санатына жатқызылған төлеуші немесе агент өзіне хабарлама табыс етілген күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде хабарламаны жіберген мемлекеттік кіріс органына ұсынады.

6. Осы баптың 5-тармағына сәйкес төлеуші немесе агент ұсынған тізімдер негізінде мемлекеттік кіріс органы әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек сомаларын тізімдерді алған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей төлеушілердің немесе агенттердің банктік шоттарынан мәжбүрлеу тәртібімен өндіріп алады.

Әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша төлеушілердің немесе агенттердің банктік шоттарынан берешекті өндіріп алу төлеуші немесе агент ұсынған тізімдер қоса беріле отырып, мемлекеттік кіріс органының инкассалық өкімі негізінде жүргізіледі.

Банктік шотта (шоттарда) клиентке қойылатын барлық талаптарды қанағаттандыру үшін ақша болмаған немесе жеткіліксіз болған жағдайда банк Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде белгіленген кезектілік тәртібімен клиенттің ақшасын алып қоюды жүргізеді.

Төлеушінің немесе агенттің банктік шотында ұлттық валютадағы ақша болмаған жағдайда әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешекті өндіріп алу мемлекеттік кіріс органдары ұлттық валютада берген инкассалық өкімдер негізінде төлеушінің немесе агенттің шетел валютасындағы банктік шоттарынан жүргізіледі.

7. Банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар әлеуметтік аударымдардың, міндетті зейнетақы жарналарының, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомаларын осы сомалар төлеушілердің немесе агенттердің банктік шоттарынан есептен шығарылған күні Мемлекеттік корпорация арқылы аударуға міндетті.

8. Мемлекеттік кіріс органдары төлеушінің немесе агенттің сәйкестендіру нөмірін, басшысының тегін, атын, әкесінің атын (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек сомасын көрсете отырып, әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешегі бар төлеушілердің, агенттердің тізімдерін жыл сайын бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды.

257-бап. Дауларды шешу

Осы Кодексті орындау бойынша жеке және заңды тұлғалар, мемлекеттік органдар, Қор, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, Мемлекеттік корпорация арасында туындайтын барлық даулар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шешіледі.

21-тарау. ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

258-бап. Негізгі ережелер

1. Қазақстан Республикасының мынадай салаларда:

мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау;

халықты жұмыспен қамту;

арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету;

әлеуметтік қамсыздандыру, оның ішінде міндетті әлеуметтік сақтандыру және зейнетақымен қамсыздандыру салаларындағы заңнамасын бұзушылықтардың алдын алуға, оларды анықтауға, жолын кесуге және жоюға және олардың сақталуын тексеруге бағытталған шаралар кешені әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау болып табылады.

2. Жеке тұлғалар және меншік нысанына қарамастан заңды тұлғалар халықты әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау субъектілері болып табылады.

3. Берілген құзырет шеңберінде әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды:

мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету, әлеуметтік қамсыздандыру, оның ішінде әлеуметтік төлемдердің уақтылы және дұрыс тағайындалуы, Мемлекеттік корпорацияның алушыға әлеуметтік төлемдерді уақтылы және толық аударуы бөлігінде зейнетақымен қамсыздандыру және міндетті әлеуметтік сақтандыру мәселелері бойынша – уәкілетті мемлекеттік орган;

мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау (жұмыс берушілердің міндеттері бөлігінде) және халықты жұмыспен қамту мәселелері бойынша – мемлекеттік еңбек инспекциясы органдары;

бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметтері бөлігінде зейнетақымен қамсыздандыру мәселелері бойынша – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi орган;

салық агенттері мен дара кәсіпкерлердің өзі үшін міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, әлеуметтік аударымдарды және (немесе) өсімпұлдарды есептеуді, ұстап қалуды және аударуды толық және уақтылы жүзеге асыруын бақылау бойынша мемлекеттік кіріс органдары жүзеге асырады.

4. Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы бақылау және тексеру нысанында және (немесе) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де нысандарда жүзеге асырылады.

Ескерту. 258-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

259-бап. Әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар

1. Әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторлары, мемлекеттік еңбек инспекторлары, уәкілетті органдардың лауазымды адамдары жүзеге асырады.

2. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторларына:

1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік әлеуметтік қорғау бас инспекторы – уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды адамы;

2) мемлекеттік әлеуметтік қорғау бас инспекторлары – уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды адамдары;

3) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік әлеуметтік қорғау бас инспекторы – уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған лауазымды адам;

4) мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторлары – уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған лауазымды адамдар жатады.

3. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторлары Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес берілген бақылау функцияларын іске асырады.

4. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторына қызметтік міндеттерін атқаруға кедергі келтіретін адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

5. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторларының нұсқамаларын бақылау субъектілері орындауға міндетті.

260-бап. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторларының құқықтары мен міндеттері

1. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторларының мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 154-бабының 1-тармағында және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген құқықтардан басқа:

1) өз құзыретіне кіретін мәселелер бойынша түсініктемелер беруге;

2) тексеру субъектілерінен өздеріне жүктелген функцияларды орындау үшін қажетті түсініктемелерді сұратуға және алуға;

3) Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ету мәселелері бойынша басқа да мемлекеттік органдармен, сондай-ақ жеке және (немесе) заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасауға құқығы бар.

2. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік әлеуметтік қорғау бас инспекторы мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы тексеру нәтижелері негізінде бақылау субъектісіне анықталған бұзушылықтарды жою, олардың профилактикасы, оларды болғызбау, жол бермеу жөнінде шаралар қабылдау туралы нұсқама шығаруға құқылы.

3. Мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторлары Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 154-бабының 3-тармағында көрсетілген міндеттерден басқа:

1) тексеру нәтижелері бойынша уақтылы шаралар қабылдауға және әлеуметтік қорғау саласында бұзушылық фактілері анықталған жағдайда Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген ден қою актілерін шығаруға;

2) әлеуметтік жұмыскер біліктілік талаптарына және арнаулы әлеуметтік қызмет алушылардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін, өздеріне қойылатын талаптарға сәйкес келмейтіні анықталған жағдайда әлеуметтік жұмыскерді жұмыстан уақытша шеттету туралы нұсқама шығаруға;

3) арнаулы әлеуметтік қызмет алушылардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін фактілер анықталған жағдайда тексерілетін субъектінің лауазымды адамдары мен жұмыскерлерін жұмыстан уақытша шеттету туралы нұсқама шығаруға міндетті.

261-бап. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасау

Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен жоғары тұрған органға, сотқа шағым жасалуы мүмкін.

22-тарау. ӨТПЕЛІ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

262-бап. Өтпелі ережелер

1. Осы Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған құқықтық қатынастар осы Кодекске сәйкес регламенттеледі.

2. Осы Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін айқындалған "Алтын алқа" алқасымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көп балалы аналарға берілетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақының мөлшері осы Кодекстің 94-бабында көзделген мөлшерге сәйкес қайта есептелуге жатады.

3. Зейнетақы жинақтары зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттар бойынша жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтері мен міндеттемелерін беру шеңберінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына берілген жеке тұлғалар бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке зейнетақы шоттары ашылған күннен бастап міндетті зейнетақы жарналары, ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарттарға қосылған болып есептеледі.

Жинақтаушы зейнетақы қоры деп Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен лицензиясының қолданысы тоқтатылған, зейнетақы жарналарын және зейнетақы төлемдерін тарту жөніндегі қызметті жүзеге асырған заңды тұлға түсініледі.

4. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры осы баптың 3-тармағына сәйкес зейнетақы жинақтары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына берілген жеке тұлғалар алдындағы жинақтаушы зейнетақы қорларының барлық міндеттемелері бойынша құқықтық мирасқор болып табылады.

5. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында атына жеке зейнетақы шоты ашылған жеке тұлғаның сұрау салуы бойынша, осы Кодекстің 55-бабында көзделген ережелерді ескере отырып, осы баптың 3-тармағына сәйкес зейнетақы жинақтары бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударылған зейнетақы жинақтарының жинақтаушы зейнетақы қорында болу кезеңіндегі зейнетақы жинақтары туралы ақпаратты төлемақы алмай ұсынады.

6. 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін:

1) осы Кодекстің 27-бабы 2-тармағының бірінші абзацының қолданысы тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұру кезеңінде осы абзац мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"2. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер болып табылатын жеке тұлғаларды қоспағанда, төлеуші:";

2) осы Кодекстің 256-бабы 1-тармағының бірінші бөлігінің қолданысы тоқтатыла тұрсын, тоқтатыла тұру кезеңінде осы бөлік мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер болып табылатын жеке тұлғалардың төлемдерін қоспағанда, әлеуметтік аударымдардың уақтылы және (немесе) толық көлемде төленбеген сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе мерзімі өткен әрбір күн үшін (Қорға төленген күнді қоса алғанда) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесінің 1,25 еселенген мөлшерінде есептелген өсімпұлмен төлеушінің аударуына жатады.";

3) осы Кодекстің бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу (есебіне жазу) және аудару, олар бойынша өндіріп алу, оларды сақтау және есепке алу, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру, сондай-ақ шартты зейнетақы шоттарының құпиясы мәселелерін реттейтін нормаларының қолданысы тоқтатыла тұрсын.

7. Мыналардың:

1) осы Кодекстің 1-бабы 1-тармағының 18) тармақшасы бірінші абзацының қолданысы 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын, бұл абзац 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"18) әлеуметтік аударымдарды төлеуші (бұдан әрі – төлеуші) – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдарды есептеуді және төлеуді жүзеге асыратын жұмыс беруші, дара кәсіпкер, соның ішінде шаруа және фермер қожалығы, жеке практикамен айналысатын адам, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеуші болып табылатын жеке тұлға;";

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"18) әлеуметтік аударымдарды төлеуші (бұдан әрі – төлеуші) – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдарды есептеуді және төлеуді жүзеге асыратын жұмыс беруші, дара кәсіпкер, соның ішінде шаруа және фермер қожалығы, жеке практикамен айналысатын адам.";

2) осы Кодекстің 243-бабы 4) тармақшасының, 245-бабы 3-тармағының, 246-бабы 3-тармағының қолданысы 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.

263-бап. Осы Кодексті қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Кодекс 2023 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі.

2. Осы Кодекстің 226-бабы 13-тармағының күші осы Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін жасалған зейнетақы аннуитеті шарттарынан туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады.

3. Мыналар:

1) осы Кодекстің 17-бабы 1-тармағының 23), 24), 25), 26) тармақшалары, 78-бабы 2-тармағының төртінші және бесінші бөліктері, 85-бабы 1-тармағының бесінші және алтыншы бөліктері, 113-бабы 1-тармағының екінші бөлігі, 181-бабының 3-тармағы, 240-бабының 1-тармағының екінші және үшінші бөліктері, 243-бабының 5) тармақшасы, 244-бабының 2-тармағы, 245-бабының 4-тармағы, 246-бабының 4-тармағы, 248-бабы 9-тармағының 7) тармақшасы, 249-бабы 1-тармағының 4) тармақшасы 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болады;

2) осы Кодекстің 35-бабы 2-тармағының 24) және 25) тармақшалары, 226-бабы 4) тармағының үшінші және төртінші абзацтары, 5-тармағы, 227-бабы 4-тармағының 3) және 4) тармақшалары 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі;

3) осы Кодекстің 138-бабының 5) тармақшасы, 142-бабының 2-тармағы, 156-бабы 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі;

4) осы Кодекстің 1-бабы 1-тармағының 53) тармақшасы 2028 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі деп белгіленсін.

4. 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап:

1) 40-баптың 5-тармағының бірінші абзацы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"5. Агенттер:

1) міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын уақтылы есептеуге, ұстап қалуға (есептеуге) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төлеуге;

2) пайдасына міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өндіріп алынатын жеке тұлғалардың тізімдерін осы Кодекстің 255-бабының 5-тармағында белгіленген мерзімдерде мемлекеттік кіріс органдарына ұсынуға міндетті.";

2) 122-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. Шартты ақшалай көмек осы баптың 4-тармағында көрсетілген адамдарды (отбасыларды) қоспағанда, жалғызбасты және (немесе) жалғыз тұратын еңбекке қабілетті табысы аз адамдарға, сондай-ақ құрамында еңбекке қабілетті мүшесі (мүшелері) бар табысы аз отбасыларға, оның ішінде қызметі "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 213-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес тоқтатыла тұрған дара кәсіпкерлер болып табылатын жеке тұлғаларға ол (олар) жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысқан жағдайда және (немесе) әлеуметтік бейімдеу қажеттілігі болған кезде көрсетіледі.".

3) 228-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, ерікті жинақтаушы зейнетақы қоры сақтандыру ұйымымен жасасқан зейнетақы аннуитеті шарты туралы мәліметтерді алған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде салымшының (алушының) зейнетақы жинақтарын сақтандыру ұйымына аударуға міндетті.".

5. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап:

1) 120-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"3. Қазақстан Республикасы бойынша кедейлік шегінің мөлшерін уәкілетті мемлекеттік орган статистика саласындағы мемлекеттік орган есептейтін халықтың медианалық кірісі негізінде мемлекеттің экономикалық мүмкіндіктеріне байланысты орташа есеппен жан басына шаққандағы пайыздық мәнде айқындайды.";

2) 135-баптың 1-тармағының 1) тармақшасы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы және мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы заңнамасына сәйкес бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін арнаулы әлеуметтік қызметтерге қажеттілікті бағалау және айқындау жөніндегі қызметтерді ұсынуға арналған конкурстарға, стратегиялық әріптестікті іске асыруға Қазақстан Республикасындағы үкіметтік емес ұйымдарға арналған мемлекеттік тапсырысқа, гранттарға және сыйлықақыларға қатысуға;";

3) 136-бап мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"136-бап. Арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсынатын ұйымдардың тіркелімі мен арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мамандардың тізілімі

1. Арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін ұйымдардың тіркелімі – әлеуметтік қызметтер порталында өнім берушілер ретінде тіркелген ұйымдардың электрондық тізбесі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мамандардың тізілімі – әлеуметтік қызметтер порталында тіркелген және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мамандардың электрондық тізімі.

2. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдардың тіркелімі мен арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мамандардың тізілімі уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен ұйымдар мен мамандарды әлеуметтік көрсетілетін қызметтер порталында электрондық нысанда есепке алу үшін қалыптастырылады.

3. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдардың тіркелімінде және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мамандардың тізілімінде қамтылған мәліметтер арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдар мен мамандардың келісімімен жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады.";

4) 139-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. Арнаулы әлеуметтік қызметтерге мұқтаж адамға (отбасына) тұрғылықты жері бойынша Отбасының цифрлық картасының деректері негізінде арнаулы әлеуметтік қызметтерді алуға келісетіні туралы хабарлама жіберіледі.

Проактивті қызмет арқылы арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету үшін құжаттарды ресімдеуге жүгінген күн осы қызметті көрсетуге құжаттарды ресімдеуге келісім алған күн болып саналады.";

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
5-1-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 01.07.2024 № 104-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6. 2028 жылғы 1 қаңтардан бастап:

1) 1-баптың 1-тармағының 75) және 79) тармақшалары мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"75) зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткіліктілік шегі – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен әдістемеге сәйкес айқындалған, республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын жасына байланысты ең төмен зейнетақы мөлшерінен төмен емес ай сайынғы зейнетақыны қамтамасыз ету үшін қажетті, міндетті зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының ең төмен мөлшері;";

"79) ең төмен зейнетақы мөлшері – осы Кодекстің 205-бабында көрсетілген адамдар үшін республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төмен мөлшері;";

2) 202-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"3. Қарттарға және мүгедектігі бар адамдарға арналған арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұрып жатқан және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға жасына байланысты зейнетақы төлемдері:

1) егер осы нормаға сәйкес есептелген жасына байланысты зейнетақы төлемінің мөлшері республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жасына байланысты зейнетақының ең төмен мөлшерінен төмен болса, осы Кодекстің 210-бабының 6-тармағында көзделген көлемде;

2) осы Кодекстің 210-бабына сәйкес есептелген, жасына байланысты зейнетақы төлемдері мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жасына байланысты зейнетақының ең төмен мөлшерінен кем емес көлемде жүргізіледі.

Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің тағайындалған мөлшерінің 70 пайызын аудару жеке банктік шотқа немесе арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының қолма-қол ақшаны бақылау шотына жүргізіледі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.";

3) 210-баптың 5-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"5. 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін талап етілетін еңбек өтілінен тыс жұмыс істеген әрбір толық жыл үшін жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшері 1 пайызға ұлғаяды, бірақ жасына байланысты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін ескерілетін кірістің 75 пайызынан аспайды.

Егер жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің есептелген мөлшері толық көлемде республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленетін жасына байланысты зейнетақының ең төмен мөлшерінен төмен болса, жасына байланысты зейнетақы төлемдері жасына байланысты зейнетақының ең төмен мөлшерінде тағайындалады.";

4) 216-баптың 6-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"6. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында стационар жағдайында тұрып жатқан және мемлекеттің толық қамтамасыз етуіндегі адамдарға еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері осы Кодекстің 213-бабына сәйкес тағайындалған еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері мөлшерінің 30 пайызы көлемінде, бірақ республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жасына байланысты ең төмен зейнетақы мөлшерінен кем емес мөлшерде жүргізіледі.

Еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерінің тағайындалған мөлшерінің 70 пайызын аудару жеке банктік шотқа немесе арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының қолма-қол ақшаны бақылау шотына жүргізіледі.

Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарының көрсетілген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

Алушы арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығынан шыққан жағдайда шыққан айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемі толық көлемде қайта басталады.";

5) 220-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"2. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы жинақтарының сомасы осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдардың зейнетақы жинақтарының сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын жасына байланысты ең төмен зейнетақының он екі еселенген мөлшерінен аспаған жағдайда бір рет төленеді.

7. Осы Кодекс қолданысқа енгізілген күннен бастап мыналардың:

1) "Қазақстан Республикасында мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы" 1997 жылғы 16 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының;

2) "Қазақстан Республикасындағы арнаулы мемлекеттік жәрдемақы туралы" 1999 жылғы 5 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының;

3) "Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы" 2001 жылғы 17 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының;

4) "Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы" 2005 жылғы 13 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының;

5) "Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы" 2005 жылғы 28 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының;

6) "Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы" 2008 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының;

7) "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" 2013 жылғы 21 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының;

8) "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зейнетақымен қамсыздандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2015 жылғы 2 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының;

9) "Халықты жұмыспен қамту туралы" 2016 жылғы 6 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының;

10) "Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы" 2019 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ