ИПС "Әділет"

Осы Заң электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну процесiнде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi.

Ескерту. Кіріспеге өзгерістер енгізілді – ҚР 11.04.2006 № 136; 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) авариялық бронь – адамдардың өміріне, денсаулығына және қоршаған ортаға олардың қауіпсіз жай-күйін, сондай-ақ кезекші және күзет жарығы, күзет және өрт дабылдары, өрт сөндіру сорғылары, сутөкпелер, негізгі технологиялық жабдықты салқындату, байланыс және авариялық желдеткіш жүйелері ток қабылдағыштарының жұмыс істеуін қамтамасыз ететін технологиялық процесі толық тоқтатылған тұтынушы объектілерінің электр энергиясының ең аз шығысы (ең аз тұтыну қуаты);

2) авариялық бұзылыс - электр қондырғысы немесе оның элементтері жұмысының технологиялық параметрлерінің олардың істен шығуын немесе пайдалану кезінде зақымдануын туындатқан, жол беруге болмайтын ауытқулары;

2-1) "Авария" режимі – Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесінің немесе оның жекелеген бөліктерінің орнықты жұмысын сақтау үшін жүйелік оператор енгізетін шара;

2-2) әзірлік паспорты – энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін растайтын, жыл сайын берілетін құжат;

2-3) бірыңғай сатып алушы – осы Заңда көзделген тәртіппен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті орталықтандырылған сатып алуды және электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша орталықтандырылған қызмет көрсетуді жүзеге асыратын, уәкілетті орган айқындайтын заңды тұлға;

2-4) генерациялайтын қондырғы – электр энергиясын өндіретін құрылғы;

2-5) генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғы – реттеуші электр қуаты бар генерациялайтын қондырғы;

2-6) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттық (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттық) – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы аукцион негізінде электрондық жүйеде ұйымдастыратын және өткізетін, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу жөніндегі жобаларды іріктеуге және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке олардың жеке тарифтерін айқындауға бағытталған процесс;

2-7) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттыққа қатысушы (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттыққа қатысушы) – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркеуден өткен және қатысушы мәртебесін алған заңды тұлға;

2-8) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы) – уәкілетті орган айқындайтын, осы Заңда көзделген тәртіппен аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізуді жүзеге асыратын, акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы мемлекетке және онымен үлестес тұлғаларға тиесілі заңды тұлға;

2-9) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – аукциондық сауда-саттықтың қорытындылары бойынша айқындалған тариф;

2-10) генерация-тұтынудың жоспарлы сальдосы – электр энергиясын өндіру-тұтынудың сағаттық тәуліктік графигінде жүйелік оператор бекіткен, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру мен тұтыну (операциялық тәуліктердің бір сағаты үшін) мәндерінің кВт. сағаттағы айырмасы;

2-11) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

2-12) генерация-тұтынудың нақты сальдосы – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру мен тұтынудың (операциялық тәуліктердің бір сағаты үшін) нақты мәндерінің кВт. сағаттағы айырмасы;

2-13) гибридті топ – электр энергиясын өндіру кезінде жаңартылатын энергия көздерін пайдаланудың жиынтық үлесі кемінде жиырма бес пайыз болатын, бір энергия торабында орналасқан және уәкілетті орган бекіткен тәртіппен гибридті топтар тізбесіне енгізілген электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тобы;

2-14) гибридті топ әкімшісі – гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын осы гибридті топ ішінде тұтынушыларға және (немесе) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында кейіннен өткізу (сату) мақсатында алуды (сатып алуды) жүзеге асыратын, гибридті топқа кіретін, сондай-ақ гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен электр энергиясын тұтынушылар үшін теңгерім провайдері болып табылатын заңды тұлға;

2-15) гибридті топ тұтынушысы – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі болып табылатын және гибридті топтардың тізбесіне енгізілген тұтынушы;

2-16) диспетчерлік технологиялық басқару – диспетчер жүзеге асыратын және диспетчерлік және технологиялық басқарудың автоматтандырылған жүйелері арқылы электр желілерінің жұмыс істеу режимдерін бақылау және басқару міндеттерін шешуге, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың істен шығулар мен зақымдануларға ден қою және оларды жою шараларын қолдануды қажет ететін технологиялық бұзушылықтардың туындау алғышарттары немесе туындауы туралы хабарларын қабылдауға және өндеуге арналған процесс;

2-17) жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – жобаны іске асыру үшін тартылған тиісті қарыздар бойынша күрделі шығындар мен сыйақылар сомасын қайтаруды және инвестицияланған капиталға рентабельділік нормасын қамтитын, мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның деректері бойынша айқындалатын инфляция деңгейіне жыл сайынғы индекстеуге немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректері бойынша айқындалған ұлттық валютаның шетел валюталарына айырбастау бағамының өзгеруін ескеріп жыл сайынғы индекстеуге жататын, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға уәкілетті орган өткізген тендердің қорытындылары бойынша айқындалған тариф;

3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
4) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4-1) жасыл тариф – уәкілетті орган бекіткен жаңартылатын энергия көздерін қолдауға арналған тарифті айқындау қағидаларына сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушы белгілейтін жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын бірыңғай сатып алушының сатуына арналған тариф;

4-2) жасыл энергияны тұтынушы – электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан осы Заңға сәйкес айқындалатын жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын сатып алатын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі;

5) жүйелік авария - Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесінің тұрақтылығын жоғалтуға және оны бөліктерге бөлуге әкеп соққан электр энергетикасы объектілері жұмысы режимдерінің авариялық бұзылысы;

6) жүйелік қызметтер көрсету – осы Заңға сәйкес жүйелік оператор көрсететін қызметтер;

7) жүйелік оператор – орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқаруды, басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен қатарлас жұмыс істеуді қамтамасыз етуді, Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінде теңгерімді ұстап тұруды, жүйелік қызметтер көрсетуді және электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен қосалқы көрсетілетін қызметтерді сатып алуды, сондай-ақ ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсету мен оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды жүзеге асыратын және оның дамуын қамтамасыз ететін ұлттық компания;

7-1) жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығы – жүйелік оператор мен электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері арасындағы жүйелік және қосалқы қызметтер көрсетуге байланысты өзара қатынастар жүйесі;

      8) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      8-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11) инвестициялық бағдарлама - жаңа активтерді құруға, қолда бар активтерді кеңейтуге, жаңартуға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған бағдарлама;

      12) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      13) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      14) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15) коммерциялық есепке алу аспабы - электр қуатын, электр энергиясын коммерциялық есепке алуға арналған, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қолдануға рұқсат етілген техникалық құрылғы;

15-1) алып тасталды – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-2) көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алушы – электрмен жабдықтау немесе тұтыну, сондай-ақ нормативтік-техникалық ысыраптарды жабу мақсатында электр энергиясын сатып алатын заңды тұлға;

15-3) күзгі-қысқы кезең – басталуы мен аяқталуын жергілікті атқарушы органдар белгілейтін жылыту маусымы;

16) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі - Қазақстан Республикасының тұтынушыларын сенімді және сапалы энергиямен жабдықтауды қамтамасыз ететін электр станцияларының, электр беру желілері мен шағын станциялардың жиынтығы;

17) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі электр қуатының резерві - шартта көзделген талаптарға сәйкес қажет етілетін құрылымы, шамасы, сондай-ақ диспетчерлендіруге әзірлік дәрежесі бар энергия өндіруші ұйымдар агрегаттарының электр қуаты;

18) қосалқы көрсетілетін қызметтер - жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен электр қуатының қажетті мөлшерлері мен реттеуші резервтері құрылымын қамтамасыз ету, активті және реактивті қуатты реттеу үшін, энергия жүйесін тогы жоқ жағдайдан шығару бойынша сатып алатын қызметтер көрсету;

18-1) мемлекеттік техникалық инспектор – уәкілетті органның Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнама талаптарын сақтауға мемлекеттік бақылау жасауды жүзеге асыратын лауазымды адамы;

18-2) нарық кеңесі – электр энергиясы мен қуаты нарығының жұмыс істеуін мониторингтеу жөніндегі қызметті, сондай-ақ осы Заңда көзделген басқа да функцияларды жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым;

19) операциялық тәуліктер - жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жасасқан электр энергиясын сатып алу-сату шарттарының орындалуын орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын ағымдағы тәуліктер;

20) орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқару - жүйелік оператор жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі сенімділігінің нормативтік деңгейін және электр энергиясының нормативтік сапасының сақталуын қамтамасыз ететін энергия өндіруші, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен электр энергиясын тұтынушылардың техникалық жағынан келісілген жұмысын үздіксіз басқару процесі;

20-1) орталықтандырылған сауда нарығының операторы – электр энергиясының спот-сауда-саттығын қоса алғанда, электр энергиясының және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің орталықтандырылған сауда-саттығын жүзеге асыратын ұйым;

20-2) оң теңгерімсіздік – мәні нөлден үлкен (теріс емес) кВт. сағаттағы теңгерімсіздік;

20-3) операциялық тәуліктер – электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесін іске асыру жүзеге асырылатын, ортаеуропалық уақытпен сағат 00.00-де басталатын және сағат 24.00-де аяқталатын күнтізбелік тәуліктер;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
20-4) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21) өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілері - өңірлер және (немесе) мемлекеттер арасында электр энергиясын беруді қамтамасыз ететін, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары электр беру желілері;

22) өңірлік электр желілік компания – энергия өндіруші ұйыммен және (немесе) ұлттық электр желісімен тікелей технологиялық байланысы бар, кернеуі төрт сыныптан (220, 110, 35, 20, 10 (6), 0,4 киловольт) кем емес электр берудің кабельдік немесе әуе желілерін иеленетін, өңірлік деңгейдегі электр желілерін пайдаланатын және кемінде 10 000 қосылған тұтынушысы бар энергия беруші ұйым;

22-1) пайдаланылатын отын қорының нормасы – тәулікпен есептегенде энергия өндіруші ұйымдар пайдаланатын ең аз отын қоры;

22-2) реттеуші электр қуаты – оның шегінде электр станциясы берілген параметрмен жұмыс істей алатын, қолда бар электр қуатының диапазоны (үлесі);

22-3) сараптама ұйымы – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес энергетикалық сараптама жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

22-4) теңгерім провайдері – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында өз теңгерімсіздіктерін және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының басқа субъектілерінің теңгерімсіздіктерін олармен жасалған шарттарға сәйкес қаржылық реттегені үшін өзіне жауапкершілік алған, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы қалыптастыратын теңгерім провайдерлерінің тізбесіне енгізілген электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі;

22-5) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы – уәкілетті орган айқындаған, теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді орталықтандырылған сатып алу-сатуды осы Заңда көзделген тәртіппен және мерзімдерде жүзеге асыратын ұйым;

23) теңгерімдеуші электр энергиясы – жүйелік оператордың электр энергиясын өндіру-тұтынудың бекітілген сағат сайынғы тәуліктік кестесін іске асыруы кезіндегі оң теңгерімсіздіктерді жабуға арналған электр энергиясы;

23-1) теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына теңгерімдеуші электр энергиясын сатудың осы Заңда көзделген тәртіппен айқындалатын ең жоғары рұқсат етілген бағасы;

23-2) теңгерімсіздік – генерация-тұтынудың жоспарлы және нақты сальдосының кВт. сағаттағы айырмасы;

23-3) теріс теңгерімсіздік – мәні нөлден кіші (теріс) кВт. сағаттағы теңгерімсіздік;

23-4) теріс теңгерімсіздіктерге арналған шекті тариф – теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теріс теңгерімсіздіктерді сатып алудың электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін осы Заңда көзделген тәртіппен айқындалатын ең жоғары рұқсат етілген бағасы;

24) техникалық диспетчерлендіру - Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясын өндіру мен тұтыну режимдерін орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру жөнінде жүйелік оператор көрсететін қызмет;

24-1) технологиялық бронь – үздіксіз технологиялық процесті аяқтау және адамдардың өмірі мен қоршаған ортаға қауіпті болғызбау үшін қажетті электр энергиясының ең аз шығысы (ең аз тұтыну қуаты) және уақыт ұзақтығы;

24-2) технологиялық бұзушылық – электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру, беру, тұтыну процесінің бұзылуына алып келген жабдықтың, электр станциялары мен желілерінің істен шығуы немесе зақымдануы, оның ішінде жану немесе жарылыс, белгіленген режимдерден ауытқу, жабдықты рұқсатсыз өшіру немесе оның жұмыс істеу қабілетін шектеу немесе оның бүлінуі салдарынан істен шығуы немесе зақымдануы;

24-3) алып тасталды – ҚР 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

24-4) тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган – электр энергиясын тұтыну және осы салада әдістемелік қамтамасыз ету бөлігінде электр энергетикасы саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

24-5) тұрмыстық тұтынушы – электр энергиясын тауарларды, жұмыстарды өндіруге (сатуға) және көрсетілетін қызметтерді ұсынуға байланысты емес өзінің тұрмыстық мұқтаждары үшін пайдаланатын жеке тұлға;

25) тұтынушы - электр энергиясын шарт негізінде тұтынатын жеке немесе заңды тұлға;

26) уәкілетті орган - электр энергетикасы саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

26-1) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

27) ұлттық электр желісі – кіші станциялардың, тарату құрылғыларының, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілерінің және электр станцияларының электр энергиясын беруді жүзеге асыратын электр беру желілерінің жиынтығы, олар жекешелендіруге жатпайды және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және шарттарда ұлттық компанияға беріледі;

27-1) ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызмет – жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне және басқа мемлекеттердің ұйымдарына осы Заңда айқындалған тәртіппен көрсететін қызмет;

27-2) ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет – Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын беру саласына жататын, осы Заңда айқындалған тәртіппен жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне көрсететін, ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсету мен оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет;

27-3) шартты тұтынушы – өзімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын сатып алатын көтерме тұтынушы, "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалатын өнеркәсіптік кешен және басым тұтынушы;

28) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

29-1) электр желілері – электр энергиясын беруге арналған кіші станциялардың, тарату құрылғыларының және оларды жалғайтын электр беру желілерінің жиынтығы;

30) электр желілерінің күзет аймағы - электр желілерін сақтауды қамтамасыз ету, пайдаланудың қалыпты жағдайларын жасау, олардың зақымдануының, сондай-ақ осы желілердің күзет аймағында қалған тұрғындар арасында жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында бөлінген жер учаскелері, су және әуе кеңістігі;

30-1) электрқуаттау станциясы – электр қозғалтқыштармен жарақтандырылған механикалық көлік құралдарын қуаттауға арналған электрқондырғы;

31) электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызмет – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын жүйелік операторға, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға және тұтынушыларға электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің нақты электр жүктемесінің мәлімделген электр жүктемесінен ауытқуларына өтем жасау бойынша көрсетілетін қызмет;

31-1) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет – энергия өндіруші ұйымдардың белгіленген тәртіппен аттестатталған генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін ұстап тұру бойынша бірыңғай сатып алушыға көрсететін қызметі;

31-2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тариф – жұмыс істеп тұрған барлық энергия өндіруші ұйымдар үшін уәкілетті орган жеті жылға тең мерзімге бекіткен, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тарифтің (бағаның) ең жоғары шамасы (электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерін қоспағанда, оны көрсету кезінде жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар және пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпаздары, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке уәкілетті орган белгілеген жеке тарифті пайдаланады);

31-3) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

31-4) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – уәкілетті орган мен энергия өндіруші ұйым арасында генерациялайтын қондырғыларды жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға жасалған инвестициялық келісім негізінде айқындалған тариф;

31-5) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет – Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде белгіленген тәртіппен аттестатталған генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша бірыңғай сатып алушы көрсететін қызмет;

31-6) электр қуатының нарығы – энергия өндіруші ұйымдардың генерациялайтын жабдықты электр энергиясын өндіруге әзірлігі жағдайында ұстап тұруға, бұрыннан бар өндірістік активтерді жаңартуға, ұстап тұруға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға, сондай-ақ оларды құруға байланысты электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесі;

31-7) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

31-8) электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығы – электрондық сауда жүйесінде энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушы арасында электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар жасасуға бағытталған процесс;

31-9) электр станцияларының тізбесі – осы Заңда белгіленген өлшемшарттарға сәйкес келетін энергия өндіруші ұйымдардың бекітілген тізбесі;

32) электр энергетикасы - электр энергиясын өндіру, беру, жабдықтау және тұтыну саласы;

32-1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушы – уәкілетті орган айқындайтын, осы Заңда көзделген тәртіппен электр энергиясының жоспарлы көлемдерін орталықтандырылған сатып алуды және орталықтандырылған сатуды жүзеге асыратын, мемлекет жүз пайыз қатысатын заңды тұлға;

32-2) электр энергиясын нетто-тұтынушы (бұдан әрі – нетто-тұтынушы) – жаңартылатын энергия көздерінің аралас қондырғыларын қоса алғанда, таратушы электр желісіне қосылған және желіден электр энергиясын тұтыну көлемдері мен оған беру көлемдерін бөлек есепке алу жүйелерімен жабдықталған, өзіне меншік құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен тиесілі жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын ауқымы шағын объектіден электр энергиясын және (немесе) жылу энергиясын өзінің толық немесе ішінара тұтынуын қамтамасыз ететін жеке немесе заңды тұлға;

32-3) электр энергиясын коммерциялық есепке алу – электр энергиясын беру шарттары бойынша, сондай-ақ электрмен жабдықтау шарттары бойынша тараптар арасында өзара есеп айырысу үшін қажетті электр энергиясын есепке алу;

33) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері – энергия өндіруші, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, электр энергиясын тұтынушылар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген цифрлық майнерлер және гибридті топтар әкімшілері, сондай-ақ жүйелік оператор, орталықтандырылған сауда нарығының операторы және электр энергиясын бірыңғай сатып алушы;

33-1) электр энергиясына арналған шекті тариф – уәкілетті орган әрбір жеті жыл сайын бекітетін, электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тобына енгізілген энергия өндіруші ұйым өндіретін электр энергиясы құнының электр энергиясын өндіруге арналған шығындардан және уәкілетті орган белгілеген әдістеме бойынша айқындалатын пайда нормасынан тұратын ақшалай мәні;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
34) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34) электр энергиясына кепілдік беріп жеткізуші - тұтынушыларды энергиямен жабдықтаушы басқа да барлық ұйымдар энергиямен жабдықтауды тұтынушының кінәсінен емес тоқтатқан жағдайларда тұтынушыларды энергиямен жабдықтауды жүзеге асыратын энергиямен жабдықтаушы ұйым;

35) электр энергиясын беру – электр желілері бойынша электр энергиясын беруге және (немесе) таратуға бағытталған технологиялық байланысты әрекеттер;

35-1) электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі – өлшем құралдарының және электр энергиясын өлшеуге, жинақтауға, өңдеуге, сақтауға және есепке алу деректерін беруге арналған аппараттық-бағдарламалық кешеннің жиынтығы;

36) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың тәуліктік кестесі - электр энергиясын орталықсыздандырылған сатып алу-сату және электр энергиясының орталықтандырылған сауда нарықтарындағы көтерме сауда нарығына қатысушылар жасасқан электр энергиясын сатып алу-сату шарттарына сәйкес күнтізбелік әрбір тәулікте электр энергиясын өндіру мен тұтынудың сағат сайынғы шамаларын регламенттейтін, жүйелік оператор бекіткен құжат;

37) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру - электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуін ұйымдастыру бойынша жүйелік оператор көрсететін қызмет;

37-1) электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдар тобы – мынадай өлшемшарттар: энергия өндіруші ұйымдардың типі, белгіленген қуаты, пайдаланылатын отын түрі, отын орналастырылған жерден қашықтығы, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің электр энергиясын беруге техникалық сипаттағы шектеулер болмайтын бір бөлігінде орналасуы бойынша қалыптастырылған энергия өндіруші ұйымдар жиынтығы;

38) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы – жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілері арасындағы электрмен жабдықтау шарттары негізінде жұмыс істейтін өзара қатынастар жүйесі;

39) электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілері – электр энергиясын тұтынушылар және жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілмеген энергия беруші ұйымдар;

39-1) электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы – электр энергиясының көтерме сауда нарығынан, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығынан, электр қуаты нарығынан және жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығынан тұратын, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері арасындағы қатынастар жүйесі;

40) электр энергиясының көтерме сауда нарығы – электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің арасындағы электр энергиясын сатып алу-сату шарттары негізінде жұмыс істейтін, электр энергиясының жоспарлы көлемдерін сатып алу-сатуға байланысты қатынастар жүйесі;

41) электр энергиясының орталықтандырылған саудасы – осы Заңға сәйкес энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушы арасында, сондай-ақ бірыңғай сатып алушы мен электрондық сауда жүйесіндегі цифрлық майнерлер арасында жүзеге асырылатын электр энергиясын сатып алу-сату мәмілелері;

42) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

43) электр энергиясының спот-сауда-саттығы (бұдан әрі - спот-сауда-саттық) - бір күн бұрын және операциялық тәуліктер ішінде режимдерінде қысқа мерзімдік негізде электр энергиясының сағат сайынғы көлемінде ұйымдастырылған сауда;

44) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы – жүйелік оператордың Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының теңгерімсіздігін физикалық реттеу нәтижесінде туындайтын және теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға байланысты электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері мен теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы арасындағы өзара қатынастар жүйесі;

45) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының имитациялық режимі (бұдан әрі - имитациялық режим) - электр энергиясы теңгерімсіздіктерін қаржылық реттеуді жүзеге асырмастан электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі;

46) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері;

47) энергетикалық сараптама – электр энергетикасы саласындағы жұмыс істеп тұрған объектілер, реконструкцияланатын, жаңғыртылатын және жаңадан салынып жатқан объектілердің жобалары бойынша, сондай-ақ олардағы технологиялық бұзушылықтарды және өндірістік жарақаттануды тергеп-тексеру кезінде уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкестігіне жүргізілетін электр энергетикасы саласындағы сараптама;

48) энергия беруші ұйым – шарттар негізінде электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін ұйым;

49) энергиямен жабдықтаушы ұйым - сатып алынған электр энергиясын тұтынушыларға сатуды жүзеге асыратын ұйым;

50) энергия өндіруші ұйым – Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес нетто-тұтынушылар болып табылатын осындай тұтынушыларды қоспағанда, электр және (немесе) жылу энергиясын өз қажеттіліктері және (немесе) өткізу үшін өндіруді жүзеге асыратын ұйым;

51) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

52) энергия өндіруші ұйымнан электр энергиясын босату бағасы – уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген, электр энергиясына арналған шекті тарифтен аспайтын электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тиісті тобына енгізілген энергия өндіруші ұйымның электр энергиясын сату бағасы.

Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерістер енгізілді - 2011.03.01 № 414-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.22 № 479-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртінбін 2-баптан қараңыз); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

2-тарау. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеу

3-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеудiң мақсаттары мен мiндеттерi

1. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеу:

1) энергия тұтынушылардың сұранысын барынша қанағаттандыру және электр энергиясы нарығына қатысушылардың құқықтарын қорғау;

2) Қазақстан Республикасы электр энергетикасы кешенiнiң қауiпсiз, сенiмдi және тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;

3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы кешенiн елдiң шаруашылық-экономикалық және әлеуметтiк кешендерiнiң тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз етудiң ерекше маңызды жүйесi ретiнде басқарудың бiртұтастығы мақсатында жүзеге асырылады.

2. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеудiң мiндеттерi мыналар:

1) электр энергиясының көтерме сауда нарығында басқару бiртұтастығы, бәсекенi дамыту негiзiнде электр энергетикасы кешенiнiң тиiмдi қауiпсiз, жұмыс iстеуi мен дамуы;

2) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілері болып табылатын тұтынушылардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес электр энергиясын берушіні таңдау құқығы;

3) табиғи монополия сапасындағы қызметті реттеу, сондай-ақ отандық энергия өндiрушілердi қорғау үшiн жағдайлар жасау;

4) электр энергиясының реттелетiн нарығын құру мен жетiлдiру;

5) электр энергиясын ұтымды және үнемдi тұтыну;

6) жаңартылып отыратын және дәстүрлi емес энергия көздерiн пайдалану мен дамыту;

7) электр энергетикасы кешенiн дамыту мен қайта жарақтандыруға инвестициялар тарту;

8) қоршаған ортаны қорғау, электр беру желiлерiн, электр және энергия қондырғыларын пайдалану кезiндегi құрылыс сенiмдiлiгi мен қауiпсiздiгi жөнiндегi iс-шаралар кешенiн орындау үшiн жағдайлар жасау;

9) елдiң шалғай аудандарында энергиямен жабдықтауды ұйымдастыру үшiн жағдайлар жасау;

10) Қазақстан Республикасының бiртұтас энергетикалық жүйесi жұмысының және электр энергиясы сапасының ұлттық стандарттарын белгiлеу;

10-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды кредиттеуді қамтамасыз ету;

11) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеу:

1) лицензиялауды;

2) тарифтердi (бағаларды, алым ставкаларын) мемлекеттiк реттеудi;

3) электр энергетикасы объектiлерiн монополиясыздандыру мен жекешелендiрудi;

4) электр энергиясын өндiрудiң, берудiң, техникалық диспетчерлендiру мен тұтынудың сенiмдiлiгiн, қауiпсiздiгi мен үнемдiлiгiн мемлекеттiк қадағалауды;

5) электр энергетикасы саласындағы техникалық реттеуді және стандарттауды қамтиды.

5-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды бюджет қаражаты есебінен, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылатын кредиттеуді;

      6) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2006.12.29 № 209, 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-1-бап. Ұлттық электр желісін мемлекеттік реттеу ерекшеліктері

1. Ұлттық компанияға ұлттық электр желісін жеке және (немесе) заңды тұлғаларға иеліктен шығаруға, сондай-ақ оған үшінші тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық салуға тыйым салынады.

2. Ұлттық басқарушы холдингке нәтижесінде ұлттық компанияның дауыс беретін акцияларының сексен бес пайыздан азы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі болатын осы ұлттық компанияның акцияларын иеліктен шығаруға тыйым салынады.

Ескерту. 2-тарау 3-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.07.2014 № 225-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-2-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі қағидаттары

Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеу мынадай негізгі қағидаттарға негізделеді:

1) электр энергетикасы кешенін жоспарлы және орнықты дамыту;

2) электр энергетикасы саласындағы барлық субъектілердің мүдделерін сақтау;

3) электр энергиясын өндіру, беру және тұтыну процесінде тиімді әдістер мен технологияларды пайдалану;

4) электр энергиясын пайдалану кезінде адамдардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;

5) электр энергетикасын пайдалану саласындағы қауіпсіздікті мемлекеттік реттеудің міндеттілігі.

Ескерту. 3-2-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң құзыретi

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

1-1) бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету кезінде ғана шеккен шығыстарына өтем жасау үшін оның осындай көрсетілетін қызметтен түскен кірістерінің жетіспеуі салдарынан өзінің энергия өндіруші ұйымдар алдындағы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша міндеттемелерін орындауы мүмкін болмаған жағдайда, оған мемлекеттік қаржылық қолдауды жүзеге асырады;

1-2) алып тасталды – ҚР 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

1-3) тұтынушылардың сатып алынған электр энергиясына уақтылы ақы төлемеуі салдарынан туындаған залал және (немесе) ақша қаражатының тапшылығы пайда болған жағдайда, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны мемлекеттік қаржылай қолдауды жүзеге асырады;

1-4) осы Заңның 15-6-бабының 7-2-тармағында айқындалған жағдайда, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салу үшін тендер жеңімпазын айқындайды;

1-5) Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде өзіне жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Уәкiлеттi органның құзыретi

Уәкiлеттi орган:

1) электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

2) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

4) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      6) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      6-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды кредиттеу қағидаларын бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша әзірлейді және бекітеді;

      11) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      12) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      13) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      14) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      15) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      16) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      17) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      18) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      19) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      20) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      21) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      22) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      23) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сауда-саттықта (аукциондарда) өткізілетін сатып алынатын мүлік (активтер) тізбесіне электр энергиясын қосу туралы шешім қабылдайды;

      25) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      26) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      27) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      28) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-4) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      31) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      32) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      33) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34) энергетикадағы жұмыс орындарын аттестаттау, ұтымды ету, есепке алу және жоспарлау туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

      35) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      36) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      37) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

38) Қазақстан Республикасының энергетикалық ұйымдарында персоналмен жұмыс істеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

39) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

40) электр қондырғыларының техникалық жай-күйін және оларды пайдалану қауіпсіздігін бақылау үшін электр және жылу энергиясын өндіруді, беруді жүзеге асыратын ұйымдар басшыларының, мамандарының техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуіне біліктілік тексерулер жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

41) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
42) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

43) жүйелік операторды айқындайды;

44) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
45) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

46) энергия өндіруші ұйымдардың күзгі-қысқы кезеңде пайдаланатын отын қорының нормаларын бекітеді;

47) осы Заңның мақсаттары мен міндеттеріне және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, техникалық регламенттерді, нормативтік техникалық құжаттарды әзірлейді және бекітеді;

      47-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      48) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      49) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

50) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

51) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

52) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі);

53) орталықтандырылған сауда нарығы операторын айқындайды;

54) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

55) Қазақстан Республикасының аумағы бойынша Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесiмен электр байланысы жоқ өңірлер үшiн электр энергиясының көтерме сауда нарығы жұмыс iстеуiнiң және оны ұйымдастырудың ерекшелiктерiн айқындайды;

56) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
57) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

58) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

59) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

60) алып тасталды - ҚР 29.03.2016 № 479-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

61) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

62) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

63) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

64) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

65) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізеді;

66) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендердің қорытындылары бойынша осы тендердің жеңімпазымен шарт жасасады;

67) пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер нәтижелері бойынша жеңімпазды айқындайды, онымен бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады;

68) электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерімдерін бекітеді;

69) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70) электр энергетикасы саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

70-1) электр энергиясына шекті тарифтерді бекітеді;

70-2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтерге шекті тарифтерді бекітеді;

70-3) электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың топтарын бекітеді;

70-4) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

70-5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-6) жүйелік оператордың осы Заңның 15-2-бабының 2-тармағында көзделген талаптарды сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

      70-7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-8) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      70-9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-11) бірыңғай сатып алушы пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлер жеңімпаздарымен жасасатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемдерін және оны сатып алу мерзімдерін белгілейді;

70-12) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасады;

70-13) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
70-14) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-15) бірыңғай сатып алушыны айқындайды;

70-16) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
70-17) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-18) бірыңғай сатып алушы уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жасасатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерін және оны сатып алу мерзімдерін белгілейді;

      70-19) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-20) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-21) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-22) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      70-23) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-24) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-25) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-26) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-27) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-28) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-30) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-31) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-32) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-33) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-34) Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар пайдалануға беретін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орнын (алаңын), отынның типін және түрін келіседі;

70-35) электр энергиясын беру саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялау кезінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарын үйлестіруді жүзеге асырады;

70-36) электр энергиясын беру саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялау қағидаларын бекітеді;

      70-37) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-38) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-39) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-40) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-41) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-42) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-43) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-44) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-45) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығын айқындайды;

70-46) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны айқындайды;

70-47) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты пайдалану туралы энергия өндіруші ұйымдардың есепті ақпаратын қаражаттың мақсатқа сай пайдаланылуы тұрғысынан қарайды және қаражаттың мақсатқа сай пайдаланылмау фактісі анықталған жағдайда, энергия өндіруші ұйымдарға жіберілетін қаражаттың көлемін азайту туралы шешім қабылдайды.

70-48) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес энергия беруші ұйымдардың электрмен жабдықтауының сенімділік көрсеткіштері туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

70-49) гибридті топтардың тізбесін қалыптастыру тәртібін бекітеді және оны жүргізеді;

70-50) әзірлік паспортын алу үшін көлемі Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келетін, әзірлік паспортын алу үшін ұсынылған құжаттарға қосымша түсіндірмелер, материалдар мен негіздемелер қажет болған жағдайда әзірлік паспортын ескертулерсіз немесе ескертулермен береді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген шарттар мен талаптардың орындалғанын растайтын ұсынылған құжаттардың көлемі, мазмұны сәйкес келмеген жағдайда әзірлік паспортын беруден бас тартады;

70-51) технологиялық бұзушылықтарды есепке алуды жүргізеді;

70-52) электр энергетикасы кәсіпорындары комиссияларының объектілер мен жабдықтың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін бағалау жөніндегі жұмысына қатысады;

70-53) қызметтің басталуы немесе тоқтатылуы туралы хабарламаларды қабылдауды жүзеге асырады, сондай-ақ санатына сәйкес энергетикалық сараптама жүргізу жөніндегі сараптама ұйымдарының тізілімін жүргізеді, интернет-ресурсқа орналастырады және жаңартады;

70-54) табиғи монополиялар салаларындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органға электр энергиясын беру бойынша қызмет көрсететін табиғи монополия субъектісі қызметінің осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес еместігі туралы ақпаратты жібереді;

70-55) энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың негізгі жабдығының тозуына мониторингті жүзеге асырады;

71) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-1-бап. Тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Ескерту. 5-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган:

1) өз құзыреті шегінде электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлеуге және іске асыруға қатысады;

2) электрмен жабдықтау саласындағы нормативтік техникалық құжаттаманы өз құзыреті шегінде әзірлейді және бекітеді;

3) электрмен жабдықтау саласында әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

4) жылу энергиясын тұтыну бөлігінде электр энергетикасы саласында ғылыми зерттеулер жүргізуді ұйымдастырады;

5) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін электрмен жабдықтау бойынша коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын есептеудің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      5-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-4) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 2-тарау 5-1-баппен толықтырылды - ҚР 2011.07.22 № 479-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-2-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жылыту маусымын іркіліссіз өткізу үшін энергия өндіруші ұйымдардың отын сатып алуға шығындарын субсидиялауды жүзеге асырады.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары электр энергиясын беру және онымен жабдықтау саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялауды уәкілетті мемлекеттік органдар айқындайтын тәртіппен жүзеге асырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
5-2-баптың үшінші бөлігі 01.01.2026 дейін қолданыста болады – осы Заңның 25-бабының 15-тармағына сәйкес.

Жергілікті атқарушы органдар жылыту маусымын іркіліссіз өткізу үшін отын сатып алу бойынша энергия өндіруші ұйымдарға субсидия беру қағидаларында айқындалған тәртіппен акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) жүз пайызы мемлекетке тиесілі, коммуналдық меншіктегі және суды (дистиллятты), электр және жылу энергиясын өндіру жөніндегі қызметті бір мезгілде жүзеге асыратын энергия өндіруші ұйымдардың залалдарын (борыштарын) субсидиялауды жүзеге асырады.

Ескерту. 2-тарау 5-2-баппен толықтырылды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 118-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік бақылау

1. Энергетикалық жабдықты пайдалану және оның техникалық жай-күйі, энергия өндіруші ұйымдар (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор бөлігінде электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік бақылауды (бұдан әрі – мемлекеттік бақылау) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік орган (бұдан әрі – бақылау органы) бақылау субъектілері (объектілері) қызметінің Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкестігі тұрғысынан осы Заңға сәйкес – қашықтан бақылау және тексеру, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі мен осы Заңға сәйкес тергеп-тексеру нысанында жүзеге асырады.

2. Бақылау органы мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жоспардан тыс тексеру, электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырады.

Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңның 6-1-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

3. Энергетикалық жабдығы бар жеке немесе заңды тұлғалар, энергия өндіруші ұйымдар (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор бақылау субъектілері (объектілері) болып табылады.

4. Бақылау органы мемлекеттік бақылауды:

1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуына, сондай-ақ энергетикалық жабдықты пайдалану кезінде техникалық және технологиялық нормалардың сақталуына;

2) энергетикалық жабдықты, электр станцияларын, электр желілерін, тұтынушылардың электр қондырғыларын қауіпсіз пайдалану жөніндегі талаптардың сақталуына;

3) электр энергиясын өндірудің, берудің, жабдықтаудың және тұтынудың сенімділігі мен қауіпсіздігіне;

4) техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін тексеруден өтпеген жұмыскерлерді электр қондырғыларында жұмыс істеуге жібермеу немесе жұмыстан шеттету бойынша;

5) энергия өндіруші ұйымдардың (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдардың және жүйелік оператордың, оның ішінде күзгі-қысқы кезеңге даярлығына және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуіне жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-1-бап. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау

1. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының электр энергетикалық кешенінің қауіпсіз, сенімді және тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.

2. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау мыналарды:

1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар беретін ақпаратты және ай сайынғы есептілікті;

2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасын сақтау мәселелері бойынша – оны бұзушылық туралы ақпарат келіп түскен кезде, электр энергетикасы саласындағы бақылау органының сұрау салуы бойынша алынған ақпаратты;

3) электр энергетикасы кәсіпорындары комиссияларының объектілер мен жабдықтың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін бағалау жөніндегі жұмысына қатысу кезінде алынған құжаттамалар мен материалдарды талдау арқылы жүргізіледі.

3. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне бармай профилактикалық бақылау жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарға, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен тұтынушыларға қатысты жүргізіледі.

4. Бақылау органы электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісінің әрекеттерінен (әрекетсіздігінен) бұзушылықтарды анықтаған жағдайда, бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды ресімдейді және бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде жібереді.

5. Бұзушылықтарды жою туралы ұсыным электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне жеке қолын қойғызып немесе жөнелту және алу фактілерін растайтын өзге тәсілмен табыс етілуге тиіс.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген бұзушылықтарды жою туралы ұсыным мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – қорытындыға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісінің хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

6. Бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды алған электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі ол табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде бақылау органына бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға міндетті.

Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген мерзімдер өткеннен кейін бақылау органына бұзушылықтарды жою туралы ұсынымның орындалуы туралы ақпаратты береді.

Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

7. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды жіберген органға бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

8. Бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды тағайындауға алып келеді.

9. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау осы баптың 2-тармағында көрсетілген мән-жайлар туындаған кезде жүргізіледі.

10. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау бір жыл ішінде екі реттен асырмай жүргізіледі.

Ескерту. 2-тарау 6-1-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-2-бап. Қашықтан бақылау

1. Бақылау органы қашықтан бақылауды электр энергиясын өндіру, беру, жабдықтау және тұтыну қауіпсіздігіне, сенімділігіне және сапасына әсер ететін бұзушылықтарды анықтау тұрғысынан бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін талдау арқылы тұрақты негізде жүргізеді.

2. Бақылау органы қашықтан бақылауды осы баптың 1-тармағына сәйкес бұзушылыққа жол берген бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін талдау және ақпараттық жүйелер, бақылау субъектілері (объектілері) ұсынған есептілік, ашық дереккөздер, бұқаралық ақпарат құралдары деректерінің, сондай-ақ бақылау субъектісінің (объектісінің) қызметі туралы басқа да мәліметтердің, оның ішінде мемлекеттік органдармен ведомствоаралық өзара іс-қимыл жасау шеңберінде алынған ақпараттың негізінде жүргізеді.

3. Қашықтан бақылау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда, қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды жасалады және бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде бақылау субъектісіне (объектісіне) жіберіледі.

Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының нысанын уәкілетті орган бекітеді.

4. Бақылау органдары қашықтан бақылауды жүргізу шеңберінде:

1) бақылау субъектілерінен (объектілерінен) және олардың лауазымды адамдарынан жазбаша түрде мәліметтер мен құжаттарды не олардың көшірмелерін сұратуға;

2) бақылау нысанасына жататын түсініктемелер алу үшін бақылау субъектілерін шақыруға құқылы.

5. Бақылау субъектілері (объектілері) бақылау органының сұрау салуында көрсетілген мәліметтер мен құжаттарды бақылау органы белгілеген мерзімдерде ұсынуға міндетті.

6. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды екі данада жасалады. Бір данасы бақылау субъектісіне (объектісіне) жіберіледі, екінші данасы бақылау органында қалады.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – қорытындыға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

7. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны алған бақылау субъектісі ол табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде, қашықтан бақылауды жүргізген бақылау органына бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға міндетті.

Бақылау субъектісі қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген мерзімдер өткеннен кейін қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының орындалуы туралы ақпаратты береді.

Бақылау субъектісі (объектісі) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының орындалуы туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

8. Бақылау субъектісі қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, қашықтан бақылауды жүргізген, қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды жіберген бақылау органына қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

Бақылау субъектісі қарсылықта бақылау органына жіберілетін ескертулерді және (немесе) дәлелдерді баяндауға міндетті.

Қашықтан бақылауды жүргізген бақылау органы қарсылықты алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде ескертулерді және (немесе) дәлелдерді ескере отырып, қарсылықты қабылдау немесе уәжді негіздемемен қабылдаудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

9. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны белгіленген мерзімде орындамау осы Заңға сәйкес бақылау субъектісін (объектісін) жоспардан тыс тексеруді тағайындауға негіз болып табылады.

Ескерту. 6-2-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-3-бап. Электр энергетикасы саласындағы тексерулер

1. Бақылау субъектісін (объектісін) тексеру (бұдан әрі – тексеру) – бақылау органының осы Заңның 6-бабының 4-тармағында көзделген талаптардың сақталуы тұрғысынан бақылау субъектісіне (объектісіне) қатысты қызметі.

Тексеру бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы жүзеге асырылады, оның нәтижелері бойынша бақылау субъектісінің (объектісінің) бұзушылықтары анықталған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы акт және анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама жасалады.

2. Тексерулер жоспарлы және жоспардан тыс болып бөлінеді.

3. Жоспарлы тексерулер тексеруді тағайындау туралы акт негізінде, жоспарлы тексеру жүргізілетін жылдың алдындағы жылдың 10 желтоқсанына дейінгі мерзімде бақылау органы бекіткен тексерулердің жылдық тізіміне сәйкес жүргізіледі.

Тексерулердің жылдық тізімі бақылау субъектілерін (объектілерін) негізгі жабдықтың тозу дәрежесі және (немесе) технологиялық бұзушылықтар саны бойынша бөлу ескеріле отырып қалыптастырылады және бақылау органының интернет-ресурсында тексерулер жүргізілген жылдың алдындағы жылдың 20 желтоқсанынан кешіктірілмей орналастырылады.

Бақылау субъектілері (объектілері) негізгі жабдықтың тозу дәрежесі бойынша:

1) тозуы 50 пайызға дейін болса – қауіп-қатер дәрежесі төмен;

2) тозуы 51-ден 75 пайызға дейін болса – қауіп-қатер дәрежесі орташа;

3) тозуы 75 пайыздан астам болса – қауіп-қатер дәрежесі жоғары болып бөлінеді.

Бақылау субъектілері (объектілері) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес технологиялық бұзушылықтар саны бойынша:

1) II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі төмен;

2) I, II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі орташа;

3) авариялар, I, II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі жоғары болып бөлінеді.

Қауіп-қатердің төмен дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілерін (объектілерін) тексеру жоспардан тыс тексерулерді қоспағанда, екі жылда бір реттен асырылмай жүргізіледі.

Қауіп-қатердің орташа және жоғары дәрежелеріне жатқызылған бақылау субъектілерін (объектілерін) тексеру жоспардан тыс тексерулерді қоспағанда, жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

Тексерулердің жылдық тізімі әкімшілік дереккөздердің, сондай-ақ ақпараттық құралдардың деректері негізінде автоматты режимде ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып қалыптастырылады.

Бақылау органдары автоматты режимде жұмыс істейтін ақпараттық жүйе болмаған кезде тексерулердің жылдық тізімін негізгі жабдықтың тозуы және (немесе) технологиялық бұзушылықтар саны бойынша қауіп-қатер дәрежелерін ескере отырып, дербес қалыптастырады.

Бақылау органы сол бір бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты тексерулер тізімін және электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне бару арқылы профилактикалық бақылаудың жартыжылдық тізімдерін жасаған кезде тексерулер жүргізу кезеңінің бірыңғай мерзімдері белгіленеді.

Бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты тексерулер жүргізудің жылдық тізімдері тексеру тағайындалған объектілер міндетті түрде көрсетіле отырып қалыптастырылады.

Тексерулер жүргізудің жылдық жоспарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу тексерілетін бақылау субъектісі (объектісі) таратылған, қайта ұйымдастырылған, оның атауы өзгертілген, сондай-ақ табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, төтенше жағдай режимі енгізілген, эпидемияның, карантиндік объектілер мен аса қауіпті зиянды организмдер ошақтарының, инфекциялық, паразиттік аурулардың таралуы, уланулар, радиациялық авариялар мен оларға байланысты шектеулер туындаған немесе олардың туындау қатері төнген жағдайларда жүзеге асырылады.

Уәкілетті орган тексерулер тізімінің нысанын бекітеді.

4. Бақылау органы, егер осы бапта өзгеше көзделмесе, бақылау субъектісін (объектісін) не оның уәкілетті адамын, құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органды тексерудің басталу күнін көрсете отырып, тексеру басталғанға дейін кемінде үш жұмыс күні бұрын тексеру жүргізудің басталуы туралы жазбаша түрде хабардар етуге міндетті.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеру жүргізудің басталуы туралы хабарлама мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

5. Адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне тікелей қатердің алдын алу және (немесе) жою мақсатында нақты бақылау субъектісіне (объектісіне) қатысты жоспардан тыс тексеруді тағайындауға негіз болған нақты фактілер мен мән-жайлар бойынша бақылау органы тағайындайтын тексеру жоспардан тыс тексеру болып табылады.

Бақылау органы, осы баптың 6-тармағының 3), 4), 5) және 6) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, жоспардан тыс тексеруді жүргізу кезінде бақылау субъектісіне (объектісіне) жоспардан тыс тексеру жүргізудің басталуы туралы бақылау субъектісіне (объектісіне) тексеруді жүргізу нысанасын көрсете отырып, тексеру басталардан кемінде бір тәулік бұрын бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлауға міндетті.

6. Бақылау субъектілерін (объектілерін) жоспардан тыс тексеруді жүргізу үшін мыналар негіз болады:

1) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес аварияларды немесе І дәрежедегі істен шығуларды тергеп-тексеру нәтижелері бойынша іс-шаралардың орындалуын бақылау;

2) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген іс-шараларды орындамау, оның ішінде анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат бермеу және (немесе) бұзушылықтарды жоймау;

3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылық фактісін дәлелдейтін растайтын материалдар қоса берілген жеке және заңды тұлғалардың жолданымдары;

4) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес авариялар немесе І дәрежедегі істен шығулар туралы ресми дереккөздерден алынған ақпарат;

5) егер бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпаратты бір реттен көп бермесе және (немесе) анықталған бұзушылықтарды жоймаса, жоспарлы тексеру нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамалардың орындалуын бақылау;

6) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірудің не нұқсан келтіру қатерінің нақты фактілері бойынша прокурордың талабы;

7) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтірудің, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықтардың, сондай-ақ жойылмауы адамның өмірі мен денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге алып келетін Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың нақты фактілері бойынша мемлекеттік органдардың жолданымдары;

8) қылмыстық қудалау органының Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген негіздер бойынша тапсырмасы;

9) жоғары тұрған мемлекеттік орган бірінші басшысының Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар бойынша бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты шаралар қабылдау туралы тапсырмасы.

7. Анонимді жолданымдар болған жағдайларда жоспардан тыс тексерулер жүргізілмейді.

Ескерту. 6-3-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-4-бап. Тексерулерді жүзеге асыру тәртібі

1. Бақылау органының тексеруге келген лауазымды адамдары бақылау субъектісіне (объектісіне):

1) тексеруді тағайындау туралы актіні;

2) қызметтік куәлігін не сәйкестендіру картасын көрсетуге міндетті.

2. Тексеруді тағайындау туралы актіде мыналар көрсетіледі:

1) актінің күні мен нөмірі;

2) мемлекеттік органның атауы;

3) тексеруді жүргізуге уәкілеттік берілген адамдардың тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

4) тексеруді жүргізу үшін тартылатын мамандар, консультанттар мен сарапшылар, сондай-ақ мемлекеттік органдар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың лауазымды адамдары туралы мәліметтер (қажет болған кезде);

5) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері, сәйкестендіру нөмірі, объектілер тізбесі;

6) тексеру түрі;

7) тексеру нысанасы;

8) тексеруді жүргізу мерзімі;

9) тексеруді жүргізу негіздері;

10) тексерілетін кезең;

11) бақылау субъектісінің (объектісінің) құқықтары мен міндеттері;

12) актіге қол қоюға уәкілеттік берілген лауазымды адамның қолтаңбасы;

13) бақылау субъектісі (объектісі) басшысының не оның уәкілетті адамының актіні алғаны немесе алудан бас тартқаны туралы қолтаңбасы.

3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті адамына тексеруді тағайындау туралы акт табыс етілген күн тексеру жүргізудің басталуы болып есептеледі.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеруді тағайындау туралы акт мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

Тексеруді тағайындау туралы акт тексеруді тағайындаған бақылау органының тексерулерді тіркеу журналында тіркеледі.

4. Тексеруді тағайындау туралы актіні қолма-қол табыс еткен кезде қабылдаудан бас тартылған жағдайда, оған тиісті жазба енгізіледі және актіні қабылдаудан бас тарту фактісін тіркеп-белгілейтін бейнежазба жүзеге асырылады.

Тексеруді тағайындау туралы актіні алудан бас тарту оны орындамау және тексерудің күшін жою үшін негіз болып табылмайды.

5. Тексеруді тағайындау туралы актіні қабылдаудан бас тартылған, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының тексеру субъектісіне (объектісіне), тексеруді жүргізу үшін қажетті материалдарға, жабдыққа қол жеткізуіне кедергі келтірілген жағдайларда, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде белгіленген тәртіппен әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасалады.

6. Тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген лауазымды адам (адамдар) ғана тексеруді жүргізе алады.

Бұл ретте тексеру жүргізетін лауазымды адамдардың құрамы бақылау органының шешімімен өзгеруі мүмкін, бұл туралы бақылау субъектісі (объектісі) ауыстырудың себебі көрсетіле отырып, тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілмеген адамдардың тексеруге қатысуы басталғанға дейін хабардар етіледі.

7. Тексеруді жүргізу мерзімдері алдағы жұмыстардың көлемі, сондай-ақ тексеру нысанасы ескеріле отырып белгіленеді және:

1) жоспарлы тексерулерді жүргізу кезінде қауіп-қатердің жоғары дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілері (объектілері) үшін – жиырма жұмыс күнінен, қауіп-қатердің орташа және төмен дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілері (объектілері) үшін – он бес жұмыс күнінен;

2) жоспардан тыс тексерулерді жүргізу кезінде он жұмыс күнінен аспауға тиіс.

8. Бақылау органының басшысы (не оны алмастыратын адам) арнаулы зерттеулер, сынақтар, сараптамалар жүргізу қажет болған кезде, сондай-ақ жұмыс көлемінің едәуір болуына байланысты тексеруді жүргізу мерзімін отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімге бір рет қана ұзарта алады.

Тексеруді жүргізу мерзімдерін ұзарту тексеру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеру мерзімдерін ұзарту туралы қосымша актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркелген күні мен нөмірі және ұзарту себебі көрсетіледі.

9. Бақылау органының басшысы (не оны алмастыратын адам) тексеруді:

1) мерзімі отыз жұмыс күнінен асатын арнаулы зерттеулер, сынақтар мен сараптамалар жүргізілген жағдайда (қорытынды алынғанға дейін);

2) үшінші тұлғалардан мерзімі отыз жұмыс күнінен асатын мәліметтер мен құжаттарды алу қажет болған кезде (оларды алғанға дейін);

3) тексеруді жүргізуге кедергі келтіретін еңсерілмейтін күш мән-жайлары туындаған кезде бір рет қана тоқтата тұруы мүмкін.

Тексеруді тоқтата тұру тексеру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеруді тоқтата тұру туралы актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркелген күні мен нөмірі және тоқтата тұру себебі көрсетіледі.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген тексеруді тоқтата тұру үшін негіздер тоқтатылғаннан кейін тексеру тоқтатыла тұрған мерзімінен бастап қайта басталады.

Тексеруді қайта бастау тексеруді тоқтата тұру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеруді қайта бастау туралы актімен ресімделеді, онда тексеруді қайта бастау күні көрсетіледі.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеруді тоқтата тұру туралы акт және тексеруді қайта бастау туралы акт мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

10. Тексеру нәтижелері бойынша бақылау органының лауазымды адамы (адамдары) – тексеру нәтижелері туралы акт және бұзушылықтар анықталған жағдайда, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама жасайды.

Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар анықталған кезде әкімшілік іс жүргізуді қозғау үшін негіздер болған кезде Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасалады.

11. Тексеру нәтижелері туралы актіде мыналар көрсетіледі:

1) актінің жасалған күні мен орны;

2) мемлекеттік органның атауы;

3) тексеруді тағайындау туралы актінің (бар болса, тексеру мерзімін ұзарту, тексеруді тоқтата тұру туралы қосымша актілердің) күні мен нөмірі;

4) тексеруді жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

5) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері немесе бақылау субъектісінің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе), тексеруді жүргізу кезінде қатысқан жеке немесе заңды тұлға өкілінің лауазымы;

6) тексеруді жүргізу кезеңі;

7) тексеру түрі;

8) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар туралы мәліметтер;

9) тексеру нәтижелері туралы актімен танысу немесе танысудан бас тарту, сондай-ақ тексеруді жүргізу кезінде қатысқан адамдар туралы мәліметтер, олардың қолтаңбасы немесе қол қоюдан бас тартуы туралы жазба;

10) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолтаңбасы.

Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар болмаған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы актіде тиісті жазба жасалады.

12. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада мыналар көрсетіледі:

1) нұсқаманың жасалған күні мен орны;

2) мемлекеттік органның атауы;

3) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

4) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері немесе тексеруді жүргізу тағайындалған жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе), тексеруді жүргізу кезінде қатысқан жеке немесе заңды тұлға өкілінің лауазымы (болған кезде);

5) тексеруді жүргізу күні, орны және кезеңі;

6) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес анықталған бұзушылықтардың тізбесі;

7) анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі ұсынымдар мен нұсқаулар және оларды жою мерзімдері;

8) бақылау субъектісінің (объектісінің) не оның уәкілетті адамының нұсқамамен танысуы немесе танысудан бас тартуы туралы мәліметтер, олардың қолтаңбасы немесе қол қоюдан бас тартуы;

9) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолтаңбасы.

Жүргізілген зерттеулердің (сынақтардың), сараптамалардың қорытындылары және тексеру нәтижелеріне байланысты басқа да құжаттар немесе олардың көшірмелері (зақымдалған жабдықты қарап-тексеру актісі, техникалық бақылау құралдарының, байқау және тіркеп-белгілеу аспаптарының, регистрограмманың, осциллограмманың жазбалары, жедел журналдардан үзінді-көшірмелер, түсініктеме жазбахаттар, схемалар, сызбалар, фото-, аудио- және бейнематериалдар, сауалнама парақтары мен басқа да материалдар) бар болса, олар анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға қоса беріледі.

13. Уәкілетті орган тексеруді тағайындау туралы актінің, тексеру нәтижелері туралы актінің, тексеруді ұзарту туралы актінің, тексеруді тоқтата тұру туралы актінің, тексеруді қайта бастау туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың нысандарын бекітеді.

14. Тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама үш данада жасалады.

Бақылау органы тексеру нәтижелері туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың бірінші даналарын құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органға үш жұмыс күні ішінде электрондық нысанда тапсырады, екінші даналарын қолын қойғызып қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті адамына танысу және анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шаралар қабылдау және басқа да әрекеттер жасау үшін табыс етеді, үшінші даналары бақылау органында қалады.

Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – тексеру нәтижелері туралы актіге, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

15. Тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, тексеру мерзімін ұзарту туралы қосымша актіде) көрсетілген тексеруді аяқтау мерзімінен кешіктірмей тексеру нәтижелері туралы актіні бақылау субъектісіне (объектісіне) табыс еткен күн тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі.

16. Бақылау субъектісі (объектісі) не оның уәкілетті адамы тексеру нәтижелері бойынша ескертулері және (немесе) қарсылықтары болған жағдайда, өзіне тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей оларды жазбаша түрде баяндап, бақылау органына жібереді.

Ескертулер және (немесе) қарсылықтар тексеру нәтижелері туралы актіге қоса беріледі, бұл туралы тиісті белгі қойылады.

17. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау мерзімдері оны орындаудың нақты мүмкіндігіне әсер ететін мән-жайлар ескеріле отырып айқындалады және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспары қоса беріліп, кемінде бес жұмыс күнін құрайды.

Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау мерзімдерін айқындау кезінде:

1) бақылау субъектісінде (объектісінде) бұзушылықтарды жою бойынша ұйымдастырушылық, техникалық және қаржылық мүмкіндіктердің бар-жоғы;

2) пайдаланылатын өндірістік объектілердің техникалық жай-күйінің ерекшеліктері;

3) мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан тиісті рұқсатты алу немесе "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына 1, 2 және 3-қосымшаларда көзделген хабарламаны беру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де міндетті қорытындыларды, келісулерді және басқа құжаттарды алу мерзімдері ескеріледі.

18. Бақылау субъектісі қосымша уақыт және (немесе) қаржылай шығындар қажет болған жағдайда, өзіне анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей, бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсетіп, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын қоса бере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішпен тексеруді жүргізген бақылау органына жүгінуге құқылы.

Бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтініште анықталған бұзушылықтарды жою бойынша қабылданатын шараларды және бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзартудың объективті себептерін баяндауға міндетті.

Тексеруді жүргізген бақылау органы анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішті алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде баяндалған дәлелдерді ескере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы және бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсетіп, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту немесе уәжді негіздемемен ұзартудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

Бақылау субъектісі ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 10-на дейінгі мерзімде бақылау органына бұзушылықтарды жою мерзімі басталған, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпаратты ұсынады.

Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

Уәкілетті орган анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының нысанын бекітеді.

19. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою мерзімі өткеннен кейін бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында белгіленген мерзім ішінде тексеру жүргізген бақылау органына анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат беруге міндетті.

20. Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпаратты белгіленген мерзімде бермеген немесе толық бермеген жағдайда, бақылау органы екі жұмыс күні ішінде бақылау субъектісіне (объектісіне) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат беру қажеттігі туралы сұрау салу жібереді.

Бақылау органы анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат белгіленген мерзімде берілмеген немесе толық берілмеген жағдайда, жоспардан тыс тексеру қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың орындалуын бақылауды қоспағанда, жоспардан тыс тексеру тағайындайды.

21. Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында көрсетілген анықталған бұзушылықтар мерзімінен бұрын жойылған жағдайда, тексеру жүргізген бақылау органына бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса бере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат беруге міндетті.

22. Бақылау субъектісі тексеру қорытындыларына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасай алады.

Бақылау субъектісінің (объектісінің) тексеру нәтижелері туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың күшін жою туралы өтінішін жоғары тұрған мемлекеттік органның (лауазымды адамның) қарауы өтініш берілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

Жоғары тұрған мемлекеттік органның тексеру нәтижелерін жарамсыз деп тануы олардың күшін ішінара не толық көлемде жоюға негіз болып табылады.

Толық көлемде жарамсыз деп танылған тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама бақылау субъектілерінің (объектілерінің) белгіленген талаптарды бұзуының дәлелі бола алмайды.

23. Тексерулер бұзушылықтар тікелей жасалған кезде олардың жолын кесу және мынадай:

1) тексеру қажеттілігі кәсіпорын жұмыскерлері мен халықтың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін технологиялық бұзушылықтарды дереу жоюды талап еткен жағдайда;

2) техникалық пайдалану қағидаларының сәйкестігі тұрғысынан өзіндік ерекшелігін ескере отырып, технологиялық жабдықтың үзіліссіз жұмыс істеу режимінің сақталуын тексеру және қауіпсіздік техникасы қағидаларының талаптарын тексеру жағдайында дәлелдемелерді бекіту үшін кезек күттірмейтін әрекеттер жасау қажет болған кезде жұмыстан тыс уақытта (тәуліктің түнгі уақытында, демалыс немесе мереке күндері) жүргізілуі мүмкін.

Жұмыстан тыс уақытта тексеруді жүргізу жөніндегі шешім бақылау органы бірінші басшысының не оны алмастыратын адамның бұйрығымен ресімделеді.

Уәкілетті орган жұмыстан тыс уақытта тексеруді жүргізу туралы бұйрықтың нысанын бекітеді.

24. Егер тексеруді және (немесе) қашықтан бақылауды жүргізу нәтижесінде бақылау субъектісінің (объектісінің) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарды бұзу фактісі анықталса, әкімшілік құқық
бұзушылық құрамының белгілерін көрсететін жеткілікті деректер болған кезде, бақылау органдарының лауазымды адамдары өкілеттіктері шегінде, бұзушылықтарға жол берген тұлғаларды Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа тарту жөнінде шаралар қабылдайды.

Ескерту. 6-4-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-5-бап. Электр энергетикасы саласындағы тергеп-тексерулер

1. Тергеп-тексеру бақылаудың дербес нысаны болып табылады, оның жүзеге асырылуы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде және осы Заңда айқындалған.

2. Тергеп-тексерудің мақсаттары:

1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының бұзылу себептерін анықтау және тиісті шаралар қабылдау;

2) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзуға жол берген тұлғаны (тұлғаларды) айқындау.

3. Тергеп-тексеруді жүргізу үшін негіздер:

1) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірудің нақты фактілері бойынша, мұндай факт тұлғалардың кең тобына қатысты болған және бұзушылыққа жол берген нақты тұлғаны (нақты тұлғаларды) анықтау талап етілетін жағдайларда, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, сондай-ақ мемлекеттік органдардың жолданымдары;

2) алдында болған мән-жайларды анықтау, олардың себептерін, техникалық құрылғыларды пайдалану шарттарын бұзушылықтардың, технологиялық процестерді, электр энергетикасы саласындағы талаптарды бұзушылықтардың сипатын анықтау, авариялардың, технологиялық бұзушылықтардың зардаптарын жою және оларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды, осындай авариядан, технологиялық бұзушылықтан келтірілген материалдық залалды айқындау қажеттігі туындайтын авариялар, технологиялық бұзушылықтар.

4. Бақылау органы осы баптың 3-тармағында көрсетілген негіздер болған кезде тергеп-тексеруді жүргізу туралы шешім қабылдайды.

5. Уәкілетті орган тергеп-тексеруді жүргізу тәртібін белгілейді.

Тергеп-тексеруді жүргізу тәртібі:

1) тергеп-тексеру жүргізілетін жағдайларды;

2) тергеп-тексеруді жүргізу мерзімдері мен ұзақтығын;

3) бақылау субъектісін (объектісін), құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органды, мүдделі мемлекеттік органдарды тергеп-тексеруді жүргізудің басталуы туралы хабардар ету мерзімдерін;

4) тәуелсіз сарапшылар мен өзге де мүдделі тұлғаларды тарту тәртібін;

5) тергеп-тексеру жөніндегі комиссия құрамын құру шарттары мен тәртібін;

6) тергеп-тексеруді ұзарту және тоқтата тұру шарттарын, мерзімдерін, тәртібін;

7) тергеп-тексеру материалдарын ресімдеу тәртібін қамтуға тиіс.

6. Тергеп-тексеруді жүргізу мерзімдері күнтізбелік отыз күннен аспауға тиіс және күнтізбелік отыз күнге бір рет қана ұзартылуы мүмкін.

7. Бақылау органы тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары бойынша, тергеп-тексеруді жүргізуге негіз болған Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзуға жол берген тұлғаны (тұлғаларды) айқындайды.

Тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары бойынша, бұзушылыққа жол берген тұлғаға (тұлғаларға) қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген шаралар қабылданады.

Тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары, мемлекеттік құпияларды не Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, бақылау органының интернет-ресурсында жарияланады.

Тергеп-тексеру қорытындылары құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органға үш жұмыс күні ішінде жіберіледі.

Ескерту. 6-5-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-6-бап. Бақылау органы лауазымды адамдарының құқықтары мен міндеттері

1. Бақылау органының лауазымды адамдарының мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде:

1) бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруге;

2) қағаз және электрондық жеткізгіштерде құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін алуға, сондай-ақ мемлекеттік бақылау нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қол жеткізуге;

3) аудио-, фото- және бейнетүсірілімді жүзеге асыруға;

4) мемлекеттік бақылау нысанасына жататын техникалық бақылау құралдарының, регистрограмманың, осциллограмманың, байқау және тіркеп-белгілеу аспаптарының жазбаларын, жедел журналдардан үзінді-көшірмелерді, түсініктеме жазбахаттарды, схемаларды, сызбаларды, фото-, аудио- және бейнематериалдарды, сауалнама парақтары мен басқа да материалдарды пайдалануға;

5) бақылау субъектісін түсініктемелер алу үшін шақыруға;

6) мамандарды, консультанттар мен сарапшыларды, сондай-ақ мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың лауазымды адамдарын тартуға;

7) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасын бұзушылықтар бойынша, оның ішінде мемлекеттік бақылау қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтар бойынша сотқа жүгінуге және сот істерді қараған кезде қатысуға құқығы бар.

2. Бақылау органының лауазымды адамдарына мемлекеттік бақылау нысанасына жатпайтын талаптар қоюға және өтінулермен жүгінуге тыйым салынады.

3. Бақылау органының лауазымды адамдары мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, бақылау субъектілерінің (объектілерінің) құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға;

2) осы Заңда белгіленген тәртіп негізінде және оған қатаң сәйкестікте мемлекеттік бақылау жүргізуге;

3) егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, мемлекеттік бақылауды жүргізу кезеңінде бақылау субъектілерінің (объектілерінің) белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

4) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берілген өкілеттіктерді уақтылы әрі толық шамада орындауға;

5) бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті өкіліне мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде қатысуға кедергі келтірмеуге, мемлекеттік бақылау нысанасына жататын мәселелер бойынша түсіндірмелер беруге;

6) бақылау субъектісіне (объектісіне) мемлекеттік бақылау нысанасына жататын қажетті ақпаратты беруге;

7) бақылау субъектісіне (объектісіне) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны, тексеру нәтижелері туралы актіні, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы табыс етуге;

8) мемлекеттік бақылауды жүргізу нәтижесінде алынған құжаттар мен мәліметтердің сақталуын және құпиялылығын қамтамасыз етуге міндетті.

Ескерту. 6-6-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-7-бап. Бақылау субъектісінің (объектісінің) не оның уәкілетті адамының мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезіндегі құқықтары мен міндеттері

1. Бақылау субъектілері (объектілері) не олардың уәкілетті адамдары мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде:

1) бақылау органының тексеруді жүргізуге келген лауазымды адамдарын:

тексеруді жүргізу жиілігін сақтамаған;

тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, мерзімін ұзарту, тоқтата тұру туралы қосымша актілерде) көрсетілген тексеру мерзімдері асып кеткен не өтіп кеткен;

жасалған не әзірленіп жатқан қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы арызда немесе хабарда, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықтар туралы өзге де жолданымдарда көрсетілген уақыт аралығының шеңберінен шығатын кезеңге тексеру тағайындалған;

тексеруді жүргізу тиісті өкілеттіктері жоқ лауазымды адамдарға тапсырылған;

тексеруді тағайындау туралы бір актіде бірнеше бақылау субъектісі (объектісі) көрсетілген;

тексеру мерзімдері осы Заңда белгіленген мерзімнен асыра ұзартылған;

осы Заңда белгіленген талаптар өрескел бұзылған;

бақылау органының лауазымды адамдары осы Заңның 6-4-бабының 1-тармағында көрсетілген құжаттарды көрсетпеген жағдайларда, тексеруге жібермеуге;

2) егер құжаттар мен мәліметтер тексеру нысанасына, сондай-ақ тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген кезеңге жатпайтын болса, оларды ұсынбауға;

3) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыға, тексеруді тағайындау туралы актіге, тексеру нәтижелері туралы актіге, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

4) бақылау органының немесе лауазымды адамдардың бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін шектейтін, заңға негізделмеген тыйымдарын орындамауға;

5) мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру процесін, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының мемлекеттік бақылау шеңберінде жасайтын жекелеген әрекеттерін аудио-, фото- және бейнетүсірілім көмегімен, бақылау органы лауазымды адамдарының қызметіне кедергі келтірмей тіркеп-белгілеуге;

6) үшінші тұлғаларды өз мүдделері мен құқықтарын білдіру, сондай-ақ үшінші тұлғалардың осы тармақтың 5) тармақшасында көзделген әрекеттерді жүзеге асыруы мақсатында мемлекеттік бақылауға қатысу үшін тартуға құқылы.

2. Бақылау субъектілері (объектілері) не олардың уәкілетті адамдары бақылау органы мемлекеттік бақылауды жүргізген кезде:

1) бақылау органы лауазымды адамдарының бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге;

2) коммерциялық, салықтық не заңмен қорғалатын өзге де құпияны қорғау жөніндегі талаптарды сақтай отырып, бақылау органының лауазымды адамдарына қағаз және электрондық жеткізгіштерде құжаттардың (мәліметтердің) көшірмелерін ұсынуға, сондай-ақ мемлекеттік бақылау нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қолжетімділік беруге;

3) тексеруді тағайындау туралы актінің екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

4) мемлекеттік бақылау аяқталған күні қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының, тексеру нәтижелері туралы актінің екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

5) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

6) егер осы Заңда не Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында өзгеше көзделмесе, мемлекеттік бақылауды жүргізу кезеңінде тексерілетін құжаттарға өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол бермеуге;

7) бақылау объектісіне мемлекеттік бақылауды жүргізуге келген адамдардың осы объект үшін белгіленген нормативтерге сәйкес зиянды және қауіпті өндірістік әсер ету факторларынан қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

8) бақылау субъектісінің (объектісінің) басшысы не оның уәкілетті адамы тексеруді тағайындау туралы актіні алған жағдайда, тексеру белгіленген мерзімдерде бақылау объектісі тұрған жерде болуға міндетті.

Ескерту. 6-7-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-8-бап. Осы Заңның талаптарын өрескел бұзып жүргізілген тексерулердің жарамсыздығы

1. Егер бақылау органы тексеруді осы Заңда белгіленген тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын талаптарды өрескел бұзып жүргізсе, тексеру жарамсыз деп танылады.

2. Осы Заң талаптарын өрескел бұзушылықтарға мыналар жатады:

1) тексеруді жүргізу негіздерінің болмауы;

2) тексеруді тағайындау туралы актінің болмауы;

3) тексеру мерзімдерінің сақталмауы;

4) тексеруді жүргізу кезеңділігінің бұзылуы;

5) бақылау субъектісіне (объектісіне) тексеруді тағайындау туралы актіні ұсынбау;

6) бақылау органының өз құзыретіне кірмейтін мәселелер бойынша тексеруді тағайындауы.

Ескерту. 6-8-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-9-бап. Электр энергетикасы саласындағы өндірістік бақылау

1. Электр энергетикасы саласындағы өндірістік бақылауды (бұдан әрі – өндірістік бақылау) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор жүзеге асырады.

2. Өндірістік бақылаудың міндеттері:

1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;

2) энергетикалық жабдықты, электр станцияларын, электр желілерін қауіпсіз пайдалану бойынша мониторинг жүргізу;

3) электр энергиясын өндірудің, берудің және тұтынудың сенімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

4) техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін тексеруден өткен жұмыскерлердің жұмысты жүзеге асыруы;

5) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік операторды, оның ішінде күзгі-қысқы кезеңге уақтылы даярлау және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын жүзеге асыру;

6) жабдықты, ғимараттар мен құрылысжайларды пайдалануға әзірлік күйінде ұстау;

7) қауіпсіздік техникасы қағидаларын сақтауға бағытталған шараларды талдау және әзірлеу;

8) жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге әсер ететін бұзушылықтардың мән-жайлары мен себептерін анықтау;

9) технологиялық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған жұмыстарды үйлестіру.

3. Энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор өндірістік бақылау туралы ережені әзірлейді.

Уәкілетті орган өндірістік бақылау туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді.

4. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адам біліктілік талаптарына, жұмыс тәжірибесіне және құрылымдық бөлімше басшысынан төмен емес атқаратын лауазымына сәйкестігі бөлігінде мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесімен келісу бойынша энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор басшысының актісімен тағайындалады және босатылады.

5. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адам:

1) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдардың және жүйелік оператордың бөлімшелерінде өндірістік бақылауды жүзеге асыру жөніндегі жұмыстар жоспарын әзірлеуге;

2) жұмыскерлердің электр энергетикасы саласындағы талаптарды сақтауын өндірістік бақылауды жүзеге асыруға;

3) энергетикалық жабдықты пайдалану және жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігінің қамтамасыз етілуін тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге;

4) қауіпсіздікті қамтамасыз ету және технологиялық бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеуді ұйымдастыруға;

5) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор жұмыскерлерінің назарына Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының өзгеруі туралы ақпаратты жеткізуге;

6) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор басшысына:

қауіпсіздікті қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды жою жөнінде іс-шаралар жүргізу;

Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптары бұзылып жүзеге асырылатын, жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін немесе технологиялық бұзушылықтарға әкелуі мүмкін жұмыстарды тоқтата тұру;

техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидалары бойынша уақтылы даярлаудан, қайта даярлаудан өтпеген жұмыскерлерді жұмыстан шеттету бойынша ұсыныстар енгізуге;

7) ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 10-на дейін не сұрау салу бойынша (авариялар мен бірінші дәрежедегі істен шығулар орын алған жағдайларда) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелеріне өндірістік бақылау міндеттеріне сәйкес есепті ұсынуға;

8) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыруға міндетті.

6. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамның:

1) өндірістік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті құжаттар мен материалдарды алуға;

2) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператордың объектілеріне тәуліктің кез келген уақытында кедергісіз кіруге құқығы бар.

Ескерту. 6-9-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның құзыреті

Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган:

1) энергиямен жабдықтаушы ұйымдардың электр энергиясына тарифтерді жеке тұлғалардың оны тұтынатын көлемдеріне қарай саралау тәртібін бекітеді;

2) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4) электрмен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар ұйымдардың тізілімін интернет-ресурста жүргізеді, орналастырады және он күн сайын жаңартып отырады;

5) энергия өндіруші ұйымдардың осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында және 13-бабы 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады және анықталған бұзушылықтарды жою туралы орындалуы міндетті нұсқамалар енгізеді;

6) осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағында, 18-бабының 1-тармағында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдардың сақтауын бақылауды жүзеге асырады және анықталған бұзушылықтарды жою туралы орындауға міндетті нұсқамалар енгізеді;

7) осы Заңның 12-бабының 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында, 13-бабының 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында, 13-бабының 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдар бұзған жағдайда сотқа жүгінеді;

8) осы Заңда айқындалған нормативтік құқықтық актілерді өз құзыретінің шегінде әзірлейді, бекітеді;

8-1) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жариялауға қойылатын талаптарды сақтай отырып, энергия өндіруші ұйымдардан осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында және 13-бабы 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдардың орындауы жөнінде ақпарат сұратады және алады.

8-2) осы Заңға сәйкес атаулы қолдау алушылардың тізімін қалыптастырады;

9) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.10 № 178-IV, 2011.07.05 № 452-IV (13.10.2011 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 06.03.2013 № 81-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-1-бап жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-1-бап 2024 жылғы 1 сәуірден бастап 1 желтоқсанға дейін осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII Заңымен.

7-1-бап. Электр энергетикасы саласындағы лицензиялау

Электр энергетикасы саласындағы жекелеген қызмет түрлері Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес лицензиялауға жатады.

Энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алуды осы қызмет түрімен айналысуға арналған лицензиясы бар энергиямен жабдықтаушы ұйымдар жүзеге асырады.

Энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензия Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 124-5-бабы 2 және 3-тармақтарының талаптарына сәйкес бағаларды мемлекеттік реттеу қолданылатын, қоғамдық маңызды нарық субъектісі мәртебесі бар ұйымдарға беріледі.

7-2-бап. Жылумен жабдықтау жүйелерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды субсидиялау

Ескерту. 2-тарау 7-2-баппен толықтырылды - ҚР 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-3-бап. Энергетикалық сараптама жүргізуге және электр зертханаларын аккредиттеу

Ескерту. 2-тарау 7-3-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Өндiрiстiк-технологиялық қызметке араласуға жол берiлмеушiлiк

Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, орталық атқарушы органдар, сондай-ақ жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар ұйымдардың электр энергиясын өндiру мен беруге немесе осы процестердi технологиялық басқаруға байланысты өндiрiстiк-технологиялық қызметiне араласуға құқылы емес.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Электр станцияларын, электр беру желілері мен шағын станцияларды жобалау және салу

1. Тұтынушыларға электр энергиясын беру өздері арқылы қамтамасыз етілетін бұрыннан бар электр беру желілері мен кіші станцияларға қосымша қосалқы (шунтталатын) электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалау және салу Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

Тұтынушының өзі тұтынатын электр қуатын ұлғайтуы қосалқы (шунтталатын) электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалауға және салуға негіз болып табылады.

1-1. Бір тұлғалар тобына немесе бір гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйым мен тұтынушы кернеуі 220 киловольт және одан жоғары меншікті электр беру желілерін жобалауды, салуды және пайдалануды, мұндай желілер бойынша берілетін электр энергиясын әкімшілік-аумақтық бірлік ретіндегі облыс шегінде осы тұлғалар тобы немесе осы гибридті топ ішінде тұтыну үшін пайдаланатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі жұмысының сенімділігін қамтамасыз ету үшін жүйелік оператор айқындайтын техникалық талаптарды сақтаған жағдайда, бірлесіп немесе дербес жүзеге асыруға құқылы.

Осы тармақтың ережелері тұлғалар тобына, егер мұндай тұлғалардың бірі басқа тұлғаға қатысты бақылау орнатса, сондай-ақ мұндай тұлғалар бір тұлғаның бақылауында болса, қолданылады.

Бақылау деп жеке немесе заңды тұлғаның басқа заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді мынадай бір немесе бірнеше әрекет:

1) заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) елу пайызынан астамына билік ету арқылы тікелей немесе жанама түрде (заңды тұлға арқылы немесе бірнеше заңды тұлға арқылы) айқындау мүмкіндігі түсініледі.

Ұлттық компаниялар үшін заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) кемінде қырық пайызына билік етуге жол беріледі;

2) заңды тұлғаның атқарушы органының функцияларын жүзеге асыру арқылы тікелей немесе жанама түрде (заңды тұлға арқылы немесе бірнеше заңды тұлға арқылы) айқындау мүмкіндігі түсініледі.

Жеке немесе заңды тұлғаның басқа заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді жанама түрде айқындау мүмкіндігі деп осы тармақтың үшінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес әрбір келесі заңды тұлғаның басқа заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) елу пайыздан астамына билік етуі түсініледі, ұлттық компаниялар үшін әрбір келесі заңды тұлғаның басқа заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) кемінде қырық пайызына билік етуіне жол беріледі.

Көрсетілген электр беру желілері осы тармақта санамаланған тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі болады және меншік иелерінің келісімінсіз ұлттық компанияға беруге жатпайды.

2. Электр станцияларын, электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалау және салу, сондай-ақ оларды пайдалану мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

2-1. Энергия өндіруші ұйымның, оның ішінде жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымның электр қондырғыларын кешенді сынауы электр желілік қағидаларға сәйкес, кешенді сынау жүргізу кезінде өндірілген электр энергиясының бүкіл көлемін сатып алу-сату шарты болған кезде жүйелік оператормен келісілген бағдарлама бойынша жүргізіледі.

3. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде салынған, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілері, кіші станциялар мен тарату құрылғылары олар жұмыс істеп тұрған кезеңде тиісінше жекеше әріптестің не концессионердің уақытша иеленуінде және пайдалануында болады және олар құрылған кезден бастап республикалық меншікке беріледі.

4. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде салынған, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілерін, кіші станцияларды, тарату құрылғыларын орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды, сондай-ақ пайдалануды жүйелік оператор шарттар негізінде жүзеге асырады.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.07.05 № 66-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.10.2015 № 380-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-1-тарау. Электр энергетикасы саласындағы қауiпсiздiктiң жалпы талаптары

Ескерту. 2-1-тараумен толықтырылды - ҚР 2006.12.29 № 209 Заңымен.

9-1-бап. Жалпы ережелер

1. Электр жабдықтарын, электр желiлерiн, тұтынушылар қондырғыларын пайдалану кезiндегi ұйымдастырушылық iс-шаралары адам өмiрi мен денсаулығы және қоршаған орта үшiн қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге тиiс.

2. Электр энергиясын өндiруге, беру мен пайдалануға арналған электр жабдықтары, электр желiлерi, тұтынушылардың қондырғылары, электр энергиясы техникалық реттеу және стандарттау объектiлерi болып табылады.

3. Тұтынушылардың электр энергиясын қабылдау шығыстарындағы электр энергиясының сапа көрсеткiштерi белгiленген нормаларға сәйкес келуге тиiс.

4. Мыналар:

жұмыс кернеуiнiң атаулы мәннен барынша ауытқуы;

электр тогы жиілігінің ауытқуы электр энергиясы сапасының сипаттамалары болып табылады.

5. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 9-1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-2-бап. Электр энергетикасы саласындағы жабдықтар мен электр қондырғыларын жобалау кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

1. Электр желiлерiн жобалау және пайдалану кезiнде осы Заңға және техникалық регламенттерге сәйкес электр энергиясына белгiленген талаптардың орындалуы қамтамасыз етiлуге тиiс.

2. Электр энергиясын өндiруге, беруге және тұтынуға арналған электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтары, тұтынушылардың қондырғылары техникалық регламенттерде белгiленген техникалық талаптарға сәйкес келуге тиiс.

Ескерту. 9-2-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-3-бап. Электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну кезiнде пайдаланылатын электр-техникалық жабдықтар мен материалдарға қойылатын қауiпсiздiк талаптары

Ескерту. 9-3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Қазақстан Республикасында өндiрiлетiн және оның аумағына әкелiнетiн электр-техникалық жабдықтар мен материалдар Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келуге тиiс.

2. Электр-техникалық жабдықтар мен материалдар адам өмiрi мен денсаулығы және қоршаған орта үшiн қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн талаптарға сәйкес келуге тиiс.

3. Техникалық регламенттерде белгіленген талаптарға сәйкестiгi растауға жататын электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтарын, тұтынушылардың қондырғыларын сәйкестiктi растау саласындағы құжатсыз пайдалануға беруге жол берiлмейдi.

4. Электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтары, тұтынушылардың қондырғылары қауiпсiз жағдайларды қамтамасыз ететiн, техникалық жағынан жарамды күйде болуға тиiс.

Ескерту. 9-3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-4-бап. Электр энергиясын цифрлық майнерлердің сатып алу тәртібі мен талаптары

1. Цифрлық майнерлер электр энергиясын орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан кем емес көлемде:

1) уәкілетті орган бекіткен тәртіппен және жүйелік оператор айқындайтын белгіленген квоталар шеңберінде электр энергиясын орталықтандырған сауда-саттықта бірыңғай сатып алушыдан;

2) генерациялайтын қондырғылары Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылмаған, қосылудың жоқтығы фактісін жүйелік оператор растаған кезде энергия өндіруші ұйымдардан сатып алады. Бұл норма генерациялайтын қондырғылары 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылған энергия өндіруші ұйымдарға қолданылмайды;

3) жүйелік оператор айқындайтын Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінің техникалық мүмкіндігі шеңберінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілген электр энергиясын;

4) жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын, электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты жоқ энергия өндіруші ұйымдардан сатып алады.

2. Цифрлық майнерлердің электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелерінің, жүктемені ажыратудың арнаулы автоматикасының, жүйелік операторда және энергия беруші ұйымда орнатылған жүйелермен өздерін біріздендіруді олардың желілеріне қосылған кезде қамтамасыз ететін телекоммуникация жүйелерінің болуы міндетті.

Ескерту. 2-1-тарау 9-4-баппен толықтырылды – ҚР 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз) Заңымен; өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-5-бап. Электр энергиясын қосу, пайдалану және тұтыну кезінде электрқуаттау станцияларының қауіпсіз жұмыс істеуі жөніндегі талаптар

1. Электрқуаттау станцияларын электр желілеріне қосу электр энергиясын пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Электрқуаттау станцияларын, оның ішінде жабық үй-жайларда орнатылған электрқуаттау станцияларын пайдалану Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

3. Электрқуаттау станциялары пайдаланатын электр энергиясын тұтыну тәртібі Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес айқындалады.

4. Электрқуаттау станцияларының электр энергиясын тұтынуы тұрмыстық тұтынуға жатпайды.

Ескерту. 2-1-тарау 9-5-баппен толықтырылды – ҚР 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. Электр энергиясы мен қуаты нарығындағы жүйелік оператор және энергияны өндіру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Жүйелiк оператор

1. Жүйелiк оператор мынадай функцияларды орындайды:

1) осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағына сәйкес ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша жүйелік қызмет көрсетеді;

1-1) осы Заңның 13-бабының 7-2-тармағына сәйкес ұлттық электр желісін пайдалану бойынша жүйелік қызмет көрсетеді;

1-2) ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсетуді және оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды қамтамасыз етеді;

2) электр энергиясын өндiру-тұтынудың нақты теңгерiмдерiн жасау мен тәулiктiк кестесiн қалыптастыруды қоса алғанда, шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң жұмыс режимдерiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыра отырып, техникалық диспетчерлендiру жөнiнде жүйелiк қызметтер көрсетедi;

2-1) қуатты резервтеу бойынша жүйелік қызметтер көрсетеді;

3) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесi жұмысының сенiмдiлiгiн қамтамасыз етедi;

4) 31.12.2007 дейін қолданыста болды.

5) электр энергиясының өндіру-тұтыну теңгерілімін ұйымдастыру жөнiнде жүйелiк қызметтер көрсетедi;

6) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдерін және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімсіздіктерін есептеу үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына деректерді береді;

6-1) электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесін қалыптастырады;

7) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде энергия өндiрушi ұйымдар арасындағы қуат резервтерiнiң көлемiн, құрылымын, таратылуын және қуат резервтерiнiң iске қосылуын айқындайды;

8) нақты уақыт режимiндегi электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығы мен жүйелiк және қосалқы көрсетiлетiн қызметтер нарығының жұмыс iстеуiн ұйымдастыруды жүзеге асырады;

9) шектес мемлекеттердiң энергия жүйелерiмен қатарлас жұмыс режімдерiн басқару және олардың орнықтылығын қамтамасыз ету және электр қуатын реттеу бойынша өзара iс-қимыл жасайды;

10) электр энергиясын коммерциялық есепке алудың, электр энергиясы көтерме сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң релелiк қорғау мен аварияға қарсы автоматикасының бiрлескен құрылғыларының бiртұтас ақпараттық жүйесiн, автоматтандырылған жүйесiн құру жөнiнде техникалық және әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады;

11) ұлттық электр желiсiне электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң қол жеткiзуi үшiн тең жағдайларды қамтамасыз етедi;

12) Қазақстан Республикасының электр энергиясы көтерме сауда нарығына қатысушыларды коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпия болып табылатын мәлiметтердi қозғамайтын ақпаратпен қамтамасыз етедi;

13) электр станцияларының, шағын станциялардың негiзгi жабдықтарын, электр беру желiлерiн, релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын, технологиялық басқару жүйелерiн жөндеуге шығаруды келiседi;

14) су электр станцияларының су-шаруашылық теңгерiмдерiн ескере отырып олардың жұмыс режимдерiн және Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң жұмыс режимдерiн әзiрлеуге қатысады;

15) электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерімдерін әзірлеуді жүзеге асырады;

16) электр қуаты нарығының жұмыс істеуін ұйымдастыруды жүзеге асырады;

18) генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды жүзеге асырады;

19) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

22) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

22-1) қуатты берудің келісілген схемалары туралы ақпаратты тоқсан сайын уәкілетті органға береді;

22-2) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін растайды;

22-3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес энергетикалық аймақтар бөлінісінде цифрлық майнерлердің қызметі үшін қолжетімді болатын электр энергиясының квотасын және электр энергиясын тұтыну бейінін айқындайды және квотаның есеп-қисабы үшін пайдаланылған электр энергиясының тапшылығы мен профицитінің бар-жоғы туралы ақпаратты тиісті негіздемесімен бірге өзінің интернет-ресурсында жариялайды, сондай-ақ осы ақпаратты цифрлық активтер саласындағы уәкілетті органға береді;

23) осы Заңда және Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасында көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

2. Жүйелік оператордың электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында электр энергиясын тікелей шетелдік өндірушінің атынан өткізетін электр энергиясын берушілерден сатып алу-сатуды мынадай жағдайларда:

1) технологиялық және өндірістік қажеттіліктерге;

2) басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен электр энергиясы ағымдарының шарттық шамаларын қамтамасыз ету үшін;

3) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысу үшін жүзеге асыруға құқығы бар.

2-1. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Жүйелiк оператор Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асырады.

4. Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару:

1) электр энергиясын сатып алу-сату, беру, электр қуатын реттеу, электр энергиясын өндiру-тұтынуды теңгерiмдеу шарттарының талаптарын iске асыратын Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерiн басқарудан;

2) электр энергиясының мемлекетаралық ток ағымдары режимдерiн басқарудан;

3) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде технологиялық бұзылыстарды болдырмауды, оқшауландыруды және жоюды қамтамасыз етуден;

4) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi қуат резервтерiн оралымды басқарудан;

5) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң сенiмдi және тұрақты жұмысын қамтамасыз ететiн релелiк қорғау, аварияға қарсы және режимдiк автоматика жүйелерiнiң құрылымын, принциптерін, орналасқан жерлерiн, көлемдерi мен қондырғыларын айқындаудан;

6) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде электр энергиясын өндiру-тұтынудың тәулiктiк кестелерiн қалыптастыру мен бекiтуден;

7) электр энергиясының көтерме сауда нарығындағы электр энергиясын өндiру-тұтынудың нақты теңгерiмдерiн жасаудан тұрады.

5. Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару және тиiстi өкiмдер беру электр энергиясының сапалық сипаттамасының ағымдағы мәнi - қуаты, жиiлiгi және кернеуi негiзiнде жүзеге асырылады.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2009.07.04 № 166-IV, 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-1-бап. Ұлттық оператор

Ескерту. 3-тарау 10-1-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-2-бап. Нарық кеңесі

1. Нарық кеңесі:

1) электр энергиясы мен қуаты нарығының жұмыс істеуіне мониторингті жүзеге асырады;

2) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен энергия өндіруші ұйымдарды жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламаларын қарайды;

2-1) уәкілетті органға электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімінің жобасына сараптама қорытындысын ұсынады;

3) уәкілетті органға Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді;

4) уәкілетті орган айқындаған өзге де функцияларды жүзеге асырады.

2. Нарық кеңесінің шешімдері ұсынымдық сипатта болады.

Ескерту. 3-тарау 10-2-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-3-бап. Бірыңғай сатып алушы

1. Бірыңғай сатып алушыны уәкілетті орган айқындайды.

2. Бірыңғай сатып алушы:

1) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды жасасады;

2) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттарды жасасады;

3) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартқа сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті алады, оның ішінде осы Заңның 15-3-бабының 3-4, 3-5 және 3-6-тармақтарына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемін қосымша сатып алуды жүзеге асырады;

4) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартқа сәйкес электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетеді;

5) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің алдағы күнтізбелік жылға бағасының есебін және оны өз интернет-ресурсында орналастыруды жүзеге асырады;

6) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге жасалған шарттардың тізбесін қалыптастырады және электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісін көрсете отырып, өз интернет-ресурсында орналастырады;

7) аукциондық сауда-саттық жеңімпазымен осы Заңның 15-8-бабында көрсетілген мерзімге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады;

8) бағаны есептеу жүзеге асырылатын жылдың алдындағы жылы электр қуаты нарығындағы қызмет шеңберінде оң қаржылық нәтиженің қорытындылары бойынша пайда болған қаражатты электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке алдағы жылға бағаны төмендетуге жұмсайды;

9) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 1-2) тармақшасында көрсетілген заңды тұлғамен Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысында белгіленген мерзімге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

Ескерту. 3-тарау 10-3-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыру кезiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимi жөнiндегi өкiмдер

1. Жүйелiк оператордың орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару кезiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерi жөнiндегi өкiмдерi электр энергиясы көтерме сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң орындауы үшiн мiндеттi.

2. Жүйелiк оператор электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимi жөнiндегi жедел өкiмдердi орындамайтын электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр қондырғыларын орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқарудағы электр жүйелерiнен ажыратуға құқылы.

12-бап. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушылардың құқықтары мен мiндеттерi

1. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушылардың:

1) жасалған шарттар негiзiнде жүйелiк қызмет көрсетудi пайдалануға;

2) жүйелiк оператордан электр энергиясын өндiру және беру жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру үшiн қажеттi техникалық ақпаратты алуға құқығы бар.

2. Нетто-тұтынушыларды қоспағанда, электр энергиясын өндіруге және беруге қатысушылар:

1) жүйелiк операторға Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған жедел-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыру үшiн қажет ақпаратты және электр станциялары жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткiштерi жөнiнде нақты ақпаратты (өндiру, шиналардан босату, өз мұқтаждары, шиналардан электр энергиясын босатуға үлестiк шығыстар) беруге;

2) жүйелiк оператордың коммерциялық есепке алу аспаптарына қол жеткізуіне рұқсат беруге;

3) техникалық регламенттерде және стандарттау жөніндегі құжаттарда белгiленген талаптарға сәйкес электр энергиясының сапасы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге;

4) жасалған шарттар негiзiнде Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi стандартты жиiлiктi реттеуді және ұстап тұруды жүйелiк оператормен бiрлесе отырып жүзеге асыруға;

5) техникалық регламенттердiң, стандарттау жөніндегі құжаттардың және Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес негiзгi және қосалқы жабдықтарды, аварияға қарсы және режимдiк автоматика, релелiк қорғау, диспетчерлiк технологиялық басқару құралдарын жұмыс жағдайында ұстауға;

6) уәкiлеттi орган айқындайтын көлемде өз объектiлерiнде жаңа релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын орнатуға және пайдаланылып жүрген релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын жаңғыртуды жүргізуге;

7) туындаған технологиялық бұзушылықтар туралы олардың сыныптамасына сәйкес және энергетикалық жабдықты пайдалануға байланысты жазатайым оқиғалар туралы мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі органға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен хабарлауға;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде әзірлік паспортын алуға міндетті.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
9) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда, энергия өндіруші ұйымдар:

1) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын сағаттық мөлшерлемелерді ескере отырып, электр энергиясына арналған тиісті шекті тарифтен аспайтын баға бойынша электр энергиясын өткізуді жүзеге асыруға;

2) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2016.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4) өткен күнтізбелік жыл үшін электр энергиясын өндіру мен өткізу шығындары бойынша, электр энергиясын өндіру мен өткізу көлемі бойынша есептерді жыл сайын 31 наурыздан кешіктірмей уәкілетті органға беруге;

4-1) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұруға жіберуге;

4-2) жыл сайын 31 наурыздан кешіктірмей электр энергетикасы саласындағы уәкілетті органға осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты электр қуатының әзірлігін ұстап тұруға пайдаланылғаны туралы растайтын материалдары бар есепті ақпарат беруге;

      5) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      6) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      7) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      8) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

9) табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның талап етуі бойынша осы Заңның 7-бабының 8-1) тармақшасына сәйкес ақпаратты ол белгілеген, тиісті сұрау салу алынған күннен бастап бес жұмыс күнінен кем болмайтын мерзімдерде қағаз және (немесе) электрондық жеткізгіштерде беруге;

10) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған шекті тарифтен аспайтын баға бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асыруға (электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемдерін қоспағанда, оны көрсету кезінде жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар және жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлердің жеңімпаздары, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тарифті пайдаланады);

11) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқару кезінде жүйелік оператордың өкімдеріне сәйкес электр энергиясын өндіруді тәулікішілік реттеуді жүзеге асыруға;

12) келісілген хаттамалар бойынша электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің дерекқорынан жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына сағаттық есепке алу деректерін беруді қамтамасыз ететін коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі мен телеөлшеу жүйелерінің болуын қамтамасыз етуге міндетті.

3-1. Тұтынушыларды энергиямен жабдықтау сенімділігін қамтамасыз ету үшін энергия өндіруші ұйымдар берілудің тәуліктік кестелерін орындау үшін қажетті көлемдерде электр энергиясын сатып алу арқылы авариялық істен шыққан қуаттарды алмастыруды жүзеге асыруға міндетті. Энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын авариялық істен шыққан қуаттар көлемінде сатып алуды өзге энергия өндіруші ұйымдардан да, жүйелік оператордан да соңғысымен жасалатын шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен авариялық өзара көмек көрсету туралы шарттар шеңберінде жүзеге асырады.

4. Алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
5. 2017.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

6. Электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттар жасасуға және осы шарттар негізінде электр қуатының нарығына қатысуға міндетті.

7. Энергия беруші ұйымдар электрмен жабдықтаудың сенімділігі көрсеткіштерінің уәкілетті орган бекіткен нормативтік мәндерін асырмауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес электрмен жабдықтаудың сенімділік көрсеткіштері туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті.

8. Жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізу үшін тиісті заңды тұлға:

1) осы Заңның 13-бабының 7-2-тармағына сәйкес жүйелік оператормен ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шарт жасасуға;

2) осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағына сәйкес жүйелік оператормен ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға;

3) энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға (қажет болған кезде);

4) жүйелік оператормен электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға;

5) жүйелік оператормен электр энергиясын өндіру-тұтынуды техникалық диспетчерлеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға (генерациялайтын қондырғылар болған, сондай-ақ импортты жүзеге асырған жағдайда) міндетті.

9. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын коммерциялық есепке алудың тиісті аспаптарының көрсеткіштеріне сәйкес есепті кезеңде (күнтізбелік айда) өздері нақты тұтынған электр энергиясы көлемдерінің негізінде энергия беруші ұйымдардың электр энергиясын беру бойынша көрсететін қызметтеріне, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызметтерге және ұлттық электр желісі бойынша электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге тиісті шарттарда көрсетілген тарифтер бойынша ақы төлеуге міндетті.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.29 № 209, 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-1-бап. Электр энергиясына шекті тарифтерді, теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифті, теріс теңгерімсіздікке шекті тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифтерді айқындау тәртібі

Ескерту. 12-1-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
1. Алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Энергия өндіруші ұйым уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген электр энергиясына шекті тарифтен аспайтын электр энергиясын өткізеді.

Электр энергиясына шекті тариф электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың топтары бойынша жылдарға бөліне отырып, әрбір жеті жыл сайын бекітіледі және қажет болған кезде түзетіліп отырады.

Электр энергиясына шекті тарифті айқындау үшін оның қолданысының алғашқы жеті жылына электр энергиясына шекті тариф енгізілетін жылдың алдындағы жыл ішінде электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тиісті тобында қалыптасқан электр энергиясын өндіруге жұмсалатын ең жоғары шығындар пайдаланылады.

Теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын сағаттық мөлшерлемелер ескеріле отырып, уәкілетті орган бекіткен әдістеме бойынша айқындалатын теңгерімдеу үшін үстемеақыға ұлғайтылған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясына ең жоғары шекті тариф ретінде айқындалады.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін рұқсат етілген, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу бағасын білдіретін теріс теңгерімсіздіктерге шекті тариф Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясына ең төмен шекті тариф ретінде айқындалады.

Электр энергиясына шекті тарифті түзету электр энергиясын өндіру үшін отын ретінде пайдаланылатын көмірге, газға, құрамында күкірт бар шикізатқа, мұнай өнімдеріне, электр энергиясын өндіру процесінде технологиялық қажеттіліктер үшін пайдаланылатын суға баға құнының және (немесе) көмірді, газды, құрамында күкірт бар шикізатты, мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған, мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің (бағалардың) өзгеруіне байланысты энергия өндіруші ұйымның уәкілетті органның ақпараттық жүйесін пайдалана отырып берілген уәкілетті органға жолданымы негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

Егер энергия өндіруші ұйым жоғарыда аталған шығындарға байланысты залал шеккен болса, уәкілетті орган электр энергиясына шекті тарифтерді түзету кезінде алты айдан аспайтын кезеңдегі шеккен шығындарды ескереді.

Жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдар үшін электр энергиясына шекті тариф алдағы жылдың электр энергиясын өндіруге арналған болжамды шығындар негізінде айқындалады және жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар үшін бекітілген электр энергиясына шекті тарифтердің қолданылу мерзіміне бекітіледі.

Энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясына тарифтің шекті деңгейін бекіту немесе түзету қажеттігін растайтын құжаттарды уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы береді.

Осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген есептің қорытындылары бойынша уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйым үшін электр энергиясына шекті тарифтің деңгейін қайта қарайды.

2-1. Энергия өндіруші ұйым электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тарифті дербес, бірақ электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифтен аспайтындай етіп белгілейді.

Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифті уәкілетті орган жылдарға бөле отырып, жеті жылға тең мерзімге бекітеді және қажет болған кезде саланың инвестициялық тартымдылығын қамтамасыз ету мақсатында түзетіліп отырады.

Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифті айқындау үшін қолданысының алғашқы жеті жылына уәкілетті органмен келісімдер шеңберінде энергия өндіруші ұйымдар 2015 жылы салған инвестициялардың жиынтық көлемі (амортизациялық аударымдар есебінен инвестицияларды қоспағанда) пайдаланылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақтың 1-5 абзацтары 2016.01.01 дейін қолданыста болады - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

3. Энергия өндіруші ұйым электр энергиясын шекті тарифтен аспайтын бағамен өткізу үшін уәкілетті органмен белгіленген тәртіппен келісім жасасады.

Келісім энергия өндіруші ұйымның жаңа активтерді құруға, қолда бар активтерді кеңейтуге, жаңартуға, ұстап тұруға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған іс-шараларды іске асыру жөніндегі инвестициялық міндеттемелерін көздейді.

Келісімде электр энергиясын өндіруге байланысты іс-шаралар тізбесі әрбір іс-шара бойынша инвестициялардың нақты көлемі мен сомалары көрсетіле отырып айқындалады.

Келісім жасасу кезінде жабдықтың техникалық жай-күйін растау үшін тәуелсіз энергетикалық сараптаманың қорытындысы ескеріледі.

Электр энергиясының шекті тарифі, оны өндіру көлемі шеңберінде электр энергиясына арналған босатылатын бағаны төмендету жағдайларын қоспағанда, келісімге инвестициялардың жалпы сомасын төмендете отырып өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуге жол берілмейді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы абзац 2017.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

Уәкілетті орган энергия өндіруші ұйымдардың келісімдерді орындауының, электр энергиясын өндіру мен өткізу шығындарының, электр энергиясын өндіру мен өткізу көлемдерінің мониторингін жүргізеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы абзац 2016.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

Энергия өндіруші ұйым жоспарланатын амортизациялық аударымдарға және электр энергиясын шекті тарифтен аспайтын бағалар бойынша өткізуден алынған таза табыстың деңгейіне сәйкес өзінің инвестициялық міндеттемелерін дербес айқындайды.

      3-1. 2016.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      4. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      6. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 3-тарау 12-1-баппен толықтырылды - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) 12.11.2015 № 394-V (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушыларға қойылатын талаптар

1. Өңiрлiк электр желiлiк компаниялары олардың желiлерiне қосылған электр энергиясы көтерме және бөлшек сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң электр энергиясын өндiру-тұтынудың тәулiктiк кестелерiн сақтауын және өңiрлiк электр желiлiк компанияларының желiлерi мен ұлттық электр желiсi арасында жүйелiк оператормен келiсiлген электр энергиясы сальдо-ток ағымдарының сақталуын қамтамасыз етедi.

1-1. Электр желiлерiне жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлері тiкелей қосылған өңiрлiк электр желiлік компаниялар жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар өндіретін және беретін электр энергиясын толық көлемде қабылдауға мiндеттi.

2. Энергиямен жабдықтау тұтынушының кiнәсiнсiз тоқтатылған жағдайда, энергиямен жабдықтаушы ұйым – электр энергиясын кепiлдiкпен берушi тұтынушыларды жария шарттар негiзiнде энергиямен жабдықтауды қамтамасыз етедi.

3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар өз тұтынушыларын энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан және (немесе) нетто-тұтынушылардан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырады.

Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар электр энергиясын жиынтық белгіленген қуаты 10 мегаваттан аспайтын, өздерінің қызмет көрсету аймағында орналасқан, 2023 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген және 2023 жылғы 1 шілдеде Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу мен сатудың ұзақ мерзімді шарттары болмаған гидроэлектр станцияларынан осы Заңның 12-1-бабына сәйкес белгіленген электр энергиясына шекті тариф бойынша басым тәртіппен сатып алады.

Бұл ретте электр энергиясын осы гидроэлектр станцияларынан 2023 жылғы 1 шілдеге белгіленген қуат деңгейінде сатып алуға жол беріледі.

3-1. Энергия өндіруші ұйымдар желіге жіберілетін электр энергиясының бүкіл көлемін осы Заңға сәйкес, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға және (немесе) олармен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларға не олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісіне сатуды жүзеге асыруға міндетті.

Бір тұлғалар тобына өздерімен бірге кіретін тұтынушыларға және бір гибридті топқа өздерімен бірге кіретін гибридті топ әкімшісіне электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын тұлғалар тобынан және гибридті топтан тыс электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана сатуды жүзеге асыруға міндетті. Бұл ретте электр энергиясын кейіннен сатпай өз қажеттіліктері үшін сатып алатын заңды тұлға тұтынушы деп танылады.

Бұл ретте осы тармақтың бірінші және екінші абзацтарына сәйкес энергия өндіруші ұйым өткізуге мәлімдемеген электр энергиясының көлемі жоғарылатып теңгерімдеуге қатысуға өтінім беру арқылы өткізуге жатпайды.

3-2. Энергия өндіруші ұйымға:

1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны және (немесе) онымен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыны не онымен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісін қоспағанда, электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілеріне, сондай-ақ электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне электр энергиясын өткізуге (сатуға);

1-1) жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына келісілген хаттамалар бойынша сағаттық есепке алу деректерін беруді қамтамасыз ететін электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі болмаған кезде электр энергиясын өткізуге (сатуға);

1-2) осы Заңның 9-4-бабының 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, электр энергиясын цифрлық майнерлерге өткізуге (сатуға);

2) басқа энергия өндіруші ұйымнан электр энергиясын алуға (сатып алуға);

3-1) бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттары жоқ, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға және тұтынушыларға электр энергиясын өткізуге (сатуға);

3-2) электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттығының қорытындылары бойынша осы баптың 13-тармағына сәйкес энергия өндіруші ұйым ол туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастырған, меншікті генерациялайтын қондырғылардың желіге жіберу үшін бос электр қуаты болған кезде бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарты бар, көтерме сауда нарығында электр энергиясын жекелеген сатып алушылармен шарт жасасудан негізсіз бас тартуға немесе жалтаруға, сондай-ақ электр энергиясын өндіру көлемін негізсіз, оның ішінде сағаттық қысқартуға не тұтынушылардың сұранысы мен тапсырыстары бар электр энергиясын өндіруді тоқтатуға тыйым салынады.

Бұл ретте шарт жасасудан бас тарту немесе жалтару, сондай-ақ электр энергиясын өндіруді қысқарту не тоқтату мынадай жағдайлардың бірінде, егер:

энергия өндіруші ұйымда тұтынушы өтініш жасаған кезде электр энергиясын өндірудің, берудің жүйелік оператор растаған техникалық мүмкіндігі болмаса;

энергия өндіруші ұйым жүйелік операторға шарттық көлемнің (реттеу диапазонының) шамасында қуатты реттеу бойынша қызметтер көрсетсе;

энергия өндіруші ұйым Тиісті тұлғалар тобының тізіліміне енгізілген тұтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін қолда бар қуаттың он пайызынан аспайтын мөлшерде электр қуаты резервінің қажетті шамасын ұстап тұрса;

көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алушы өтініш жасау кезінде төлем қабілеттілігін растамаса, негізді болып есептеледі;

4) мынадай жағдайларды:

электр энергиясын өндірудің тәуліктік кестесін негізге ала отырып айқындалатын көлемде қуаттардың авариялық істен шығуын;

жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілері өндірген электр энергиясын жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығынан сатып алуды қоспағанда, энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын алуға (сатып алуға) тыйым салынады.

3-3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымға:

1) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерден сатып алынған электр энергиясының көлемдерін өткізетін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарды қоспағанда, электр энергиясын цифрлық майнерлерге, басқа энергиямен жабдықтаушы ұйымға өткізуге (сатуға), сондай-ақ оны басқа энергиямен жабдықтаушы ұйымнан алуға (сатып алуға);

2) жүйелік оператор қалыптастыратын қуат нарығын тұтынушылардың тізбесіндегі, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларға электр энергиясын өткізуге (сатуға) тыйым салынады.

Қуат нарығын тұтынушылардың тізбесі жүйелік оператордың интернет-ресурсында орналастырылады және оны жүйелік оператор қуат нарығын тұтынушылар құрамының өзгеру фактісі бойынша жаңартып отырады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген тыйым салу электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларға электр энергиясын өткізудің мынадай жағдайларына:

тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушыларға;

тұтынушының оқшауланған құрылымдық бөлімшелеріне беру үшін орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан аспайтын жиынтық көлемде;

тұтынушы қуат нарығын тұтынушылардың тізбесіне енгізілген кезден бастап күнтізбелік қырық бес күннен аспайтын мерзімге;

Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден сатып алынған электр энергиясының көлемдеріне қолданылмайды.

3-4. Электр энергиясы мен қуатын, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызметтерді, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру бойынша көрсетілетін қызметті, техникалық диспетчерлендіру бойынша көрсетілетін қызметті, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметті, орталықтандырылған сауда нарығы операторының көрсетілетін қызметтерін, электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметті сатып алуға байланысты электр энергиясы мен қуатының көтерме саудасы нарығындағы құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

      3-5. Алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-6-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-6. Жүйелік оператор, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушылар энергия өндіруші ұйымдардан, сондай-ақ негізгі қызмет түрлеріне осы қызметті көрсету жататын бейрезидент-ұйымдардан электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтерді, оның ішінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден сатып алуды жасалған шарттарға сәйкес шарттық баға бойынша жүзеге асырады.

Электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызмет айырбас электр энергиясының нөлдік сальдосы сақталған жағдайда нақты электр жүктемесінің мәлімделген электр жүктемесінен ауытқуларына өтем жасау үшін пайдаланылады және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет болып табылмайды.

Электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтің бағасы жасалған екіжақты шарттарға сәйкес белгіленеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-7-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-8. Гибридті топ әкімшісі:

1) тиісті гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын алуды (сатып алуды) жүзеге асырады;

2) гибридті топ тұтынушыларына электр энергиясын өткізуді (сатуды) жүзеге асырады;

3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына және электр қуаты нарығына қатысады;

4) гибридті топтың теңгерім провайдері болып табылады;

5) гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен гибридті топ тұтынушылары үшін электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығында электр энергиясын бірыңғай сатып алушы, жүйелік оператор, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы алдында қаржылық міндеттемелері болады;

6) бір гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылардың электр энергиясын өндіру және тұтыну режимдерін бірыңғай басқаруды қамтамасыз етеді.

3-9. Гибридті топ әкімшісі гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымда бекітілген шекті тариф болған кезде осы Заңда белгіленген тәртіппен электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға электр энергиясын өткізуге (сатуға) құқылы.

3-10. Гибридті топ тұтынушысы электр энергиясын осы Заңда белгіленген тәртіппен бірыңғай сатып алушыдан сатып алуға құқылы.

3-11. Гибридті топ әкімшісіне:

1) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілеріне электр энергиясын өткізуге (сатуға);

2) келісілген хаттамалар бойынша сағаттық есепке алу деректерін жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына беруді қамтамасыз ететін электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі болмаған кезде электр энергиясын өткізуге (сатуға) тыйым салынады.

4. Энергия өндiрушi ұйымдар жүйелiк қызмет пен қосалқы қызмет көрсету нарығының ұйымдастырылуы және жұмыс iстеуi қағидаларында, электр қуаты нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидаларында белгiлеген тәртiппен қуат резервтерiн, көлемiн, құрылымын ұстап тұруды және орналастыруды қамтамасыз етедi.

5. Электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар жүйелiк оператор электр энергиясының теңгерiмсiздiктерiн табиғи реттеу нәтижелерi бойынша беретiн теңгерiмдеушi электр энергиясы көлемдерiнiң есептерi негiзiнде электр энергиясын өндiру-тұтынудың шарттық және нақты шамалары арасындағы электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығында қаржылық реттеу үшiн өзара мiндеттемелер атқарады.

6. Энергия беруші ұйымдар, электр энергиясының көтерме саудасы нарығының субъектiлерi меншік нысанына қарамастан жүйелік оператормен жасалған электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру жөніндегі қызметтерді көрсетуге және теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алу-сатуға арналған шарттар негізінде электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығына қатысуға мiндеттi.

6-1. Энергия беруші ұйымдар, электр энергиясының көтерме саудасы нарығының субъектілері жүйелік оператормен жасалған электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру жөніндегі жүйелік қызметтерді көрсетуге арналған шарттар негізінде имитациялық режимде жұмыс істейтін электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысуға міндетті.

6-2. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларда электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелері, жүйелік операторда және қажет болған кезде өңірлік электр желісі компаниясында орнатылған жүйелермен біріздендіруді қамтамасыз ететін телекоммуникация жүйелері болуы міндетті.

6-3. Электр желілеріне технологиялық қосуды жүзеге асыру үшін энергия беруші ұйымдар кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосу шарттарын жасасуға міндетті. Шарт энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосылу құнына (шығындар тізбесі) ақы төлеу жүргізілгеннен кейін жасалған деп есептеледі.

7. Энергия өндіруші ұйымдар – гидроэлектр станциялары суды табиғат қорғау мақсатында ағызу кезеңiнде өндiрiлетiн электр энергиясын уәкілетті орган айқындаған тәртіппен электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға сатуға мiндеттi.

7-1. Ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызмет ақысын жүйелік оператормен жасалған шарт негізінде:

1) осы Заңға сәйкес электр энергиясының экспортын жүзеге асыру кезінде электр энергиясын бірыңғай сатып алушы;

2) осы Заңға сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны қоспағанда, электр энергиясының импортын жүзеге асыратын көтерме сауда нарығының субъектілері;

3) шартты тұтынушылар, гибридті топ тұтынушылары өздерінің құрамына кіретін объектілер үшін электр энергиясын олардың құрамына кіретін генерациялау объектілерінен де, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан да (оның ішінде, осы Заңның 19-1-бабы 5-тармағының 7) тармақшасына сәйкес жаңартылатын энергия көздерінен электр энергиясының үлесін бөлу кезінде) және теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан да сатып алған кезде;

4) жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардан екіжақты шарттар бойынша электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған кезде электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері;

5) ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын мемлекетаралық беруді жүзеге асырған кезде басқа мемлекеттердің уәкілетті ұйымдары төлейді.

7-2. Ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет ақысын жүйелік оператормен жасалған шарт негізінде электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергия беруші ұйымдар, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, тұтынушылар және цифрлық майнерлер, олар осы Заңға сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алған кезде және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының есеп айырысу орталығымен, оның ішінде теңгерім провайдерлері арқылы теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату операцияларын жүзеге асырған кезде төлейді.

Ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағының 4) тармақшасында аталған электр энергиясының көтерме сауда нарығының басқа субъектілерін қоспағанда, осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағында аталған электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне олар электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алған кезде және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату операцияларын жүзеге асырған кезде көрсетілмейді.

8. Энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың, жүйелік оператордың бірінші басшылары, техникалық басшылары (бас инженері), еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің (бөлімінің) басшылары уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін біліктілік тексеруден өткеннен кейін тағайындалады.

Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесі электр станцияларының, электр желілерінің энергетикалық жабдығын, тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалануды, жөндеуді, баптауды және монтаждауды жүзеге асыратын персонал, сондай-ақ сарапшылар энергетикалық жабдық пен тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану, жөндеу, баптау және монтаждау, сондай-ақ зерттеп-қарау жөніндегі қызметті жүзеге асыруға білімін тексеруден өтуге және тиісті қолжетімділігі болуға міндетті.

9. Елдің жекелеген өңірлерінің суармалы жерлерін суаратын сумен қамтамасыз ету мақсаттары үшін экспорттық өнім берулер мен тауар алмасуды қоспағанда, электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерге сату уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес жүйелік оператор растаған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының профициті жағдайында ғана экспортталатын электр энергиясын өндірудің өзіндік құнынан төмен емес баға бойынша жүзеге асырылады.

10. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алу уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес жүйелік оператор растаған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының тапшылығы жағдайында ғана жүзеге асырылады.

11. Осы баптың 9 және 10-тармақтарының талаптары:

1) шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен бірге авариялық өзара көмек көрсету және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысу үшін электр энергиясы ағымдарының шарттық шамаларын қамтамасыз ету үшін жүйелік оператордың электр энергиясын сатып алуы-сатуы;

2) Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ электр энергетикалық нарығы шеңберінде және үкіметаралық (мемлекетаралық, ведомствоаралық) келісімдерді (хаттамаларды) орындау үшін шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен электр энергиясын қабылдауды (жеткізуді) қамтамасыз ету жағдайларына қолданылмайды.

12. Энергия беруші ұйымдар меншікті электр беру желілері мен кіші станциялардың өткізу қабілеті туралы ақпаратты ай сайын өздерінің интернет-ресурстарында орналастырады.

13. Энергия өндіруші ұйымдар меншікті генерациялайтын қондырғылардың орталықтандырылған сауда-саттықта сатуға келісімшарт жасалған, жоспарланатын және желіге жіберу үшін бос электр қуаты туралы әрбір күнге арналған ақпаратты өздерінің интернет-ресурстарында орналастырады.

14. Цифрлық майнерлер үшін электр желілеріне қосылуға арналған техникалық шарттарды энергия беруші ұйымдар Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес рұқсат етілген қуаттылығы кемінде бір мегаватт болатын, кернеуі 35 киловольт және одан жоғары трансформаторлық кіші станциялардан ғана береді.

Осы тармақтың талаптары:

1) Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылмаған генерациялайтын қондырғылар өндіретін электр энергиясын пайдаланатын цифрлық майнерлерге;

2) тиісті қызмет түрімен (дата-орталықтар, өндірістік және өнеркәсіптік ғимараттар) электр желілеріне қосылуға техникалық шарттардың электрондық көшірмелерін ұсынған кезде және энергия беруші не энергия өндіруші ұйым берген техникалық шарттардың орындалуын растаған кезде 2023 жылғы 1 сәуірге дейін энергия беруші ұйымның электр желілеріне қосылуды жүзеге асырған цифрлық майнерлерге қолданылмайды.

15. Энергия беруші ұйымның энергиямен жабдықтаушы ұйымды таңдауда тұтынушыға кедергі жасауына және шектеуіне тыйым салынады.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2009.07.04 № 166-IV, 2009.07.10 № 178-IV, 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртінбін 2-баптан қараңыз); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2018 № 202-VI (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-1-бап. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптар

1. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін электр желілерінің меншік иесі электр желілеріне өздері тікелей қосылған энергия беруші ұйымға өзінің электр желілерін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өткізуді (сатуды), өтеусіз негізде немесе сенімгерлік басқаруға беруді жүзеге асыруға құқылы.

Электр желілерінің меншік иесі электр желілеріне өздері қосылмаған энергия беруші ұйымға мұндай электр желілерін беруге құқылы емес.

2. Мемлекеттік заңды тұлғалардың шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы электр желілері, өз мұқтаждары үшін пайдаланылатын электр желілерін қоспағанда, электр желілеріне өздері тікелей қосылған энергия беруші ұйымдарға сенімгерлік басқаруға немесе өтеусіз пайдалануға беріледі.

3. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін электр желілерінің меншік иесі:

1) осы баптың 1-тармағына сәйкес энергия беруші ұйымның қарамағына толық бергенге дейін оларды жұмыс жағдайында ұстауға және олардың сақталуы мен тұтастығын қамтамасыз етуге;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, өзінің электр желілеріне қосылған тұтынушылардың электрмен жабдықталуын тоқтатуға алып келетін әрекеттерге жол бермеуге;

3) өзінің желілері бойынша тұтынушыларға электр энергиясын беруді тоқтатуға, сондай-ақ өзінің электр желілерінің бұзылуына, бөлшектенуіне, зақымдануына, жойылуына, қасақана зақымдануына (бүлінуіне) алып келетін әрекеттерге жол бермеуге міндетті.

4. Электр желілерінің меншік иесі өзіне меншік құқығымен тиесілі электр желілерін өздері желілеріне тікелей қосылған энергия беруші ұйымға сенімгерлік басқаруға немесе өтеусіз негізде беруге ниет білдірген жағдайда, өңірлік электр желілік компания мұндай беруге кедергі келтіруге құқылы емес.

5. Осы баптың 1 және 4-тармақтарында көрсетілген ережелер жүйелік операторға қолданылмайды.

6. Энергия беруші ұйымдар электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын және:

1) диспетчерлік технологиялық басқарудың;

2) электр желілерін, жабдықты, тетіктерді пайдалануды және оларға техникалық қызмет көрсетуді, еңбекті қорғауды және қауіпсіздік техникасын жүзеге асыратын, жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен, арнайы киіммен, аспаптармен және құрылғылармен қамтамасыз етілген, оқытылған және аттестатталған персоналмен жасақталған қызметтердің;

3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес жүйелік қызметтерді көрсетуге жүйелік оператормен жасалған шарттардың;

4) жүйелік операторда және өңірлік электр желілік компанияда орнатылған жүйелермен біріздендіруді қамтамасыз ететін коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелерінің, телекоммуникация жүйелерінің болуын қамтитын талаптарға сай келуге тиіс.

Энергия беруші ұйымдардың электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға сәйкестігін айқындау тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

Электр энергиясын беру жөніндегі көрсетілетін қызмет тарифтеріне немесе олардың шекті деңгейлеріне осы тармақта көзделген электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарды орындауға байланысты шығындарды қосуға жол берілмейді.

7. Жаңадан құрылатын энергия беруші ұйымдар осы баптың 6-тармағында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға сай келуге тиіс.

8. Энергия беруші ұйымдар "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 119-2-бабында белгіленген жағдайлар басталған кезден бастап бір жылдан кешіктірмей Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын беру жөніндегі көрсетілетін қызметке тарифті қайта бекітуді қамтамасыз етеді.

Ескерту. 3-тарау 13-1-баппен толықтырылды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-тарау. Электр энергиясы нарығының жұмыс істеуі негізінде энергиямен жабдықтауды ұйымдастыру

14-бап. Электр энергиясының нарығы

Ескерту. 14-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Қазақстан Республикасында энергиямен жабдықтау электр энергиясы нарықтарының жұмыс iстеуi жағдайларында жүзеге асырылады.

2. Электр энергиясы нарықта тауар болып табылады.

3. Электр энергиясының нарығы екi деңгейден: электр энергиясының көтерме және бөлшек сауда нарықтарынан тұрады.

4. Алынып тасталды - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5. Жүйелiк оператор, өңiрлiк электр желiлерi компаниялары мен электр желiлерiн иеленетiн өзге де ұйымдар табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган айқындайтын тәртiппен электр энергиясы нарығына нарықтың барлық қатысушыларының еркiн қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.

6. Энергия берушi ұйымның энергия өндiрушi ұйымдар, нетто-тұтынушылар мен тұтынушылар Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген талаптарды орындаған жағдайда оларды электр желілерiне қосудан, сондай-ақ оларға электр энергиясын беруден бас тартуға құқығы жоқ.

7. Электр энергиясы нарығында электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну кезiнде туындайтын қатынастар электр энергетикасындағы тиiстi шарттармен реттеледi.

Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен. Заңдарымен.

15-бап. Электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы

Ескерту. 15-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы:

1) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигіне енгізілген электр энергиясының жоспарлы көлемдерін сатып алу-сатуға байланысты электр энергиясының көтерме сауда нарығынан;

2) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигіне енгізілген электр энергиясының нақты және жоспарлы көлемдері арасында операциялық тәулікте туындайтын сағаттық теңгерімсіздіктерді физикалық және кейіннен қаржылық реттеу мақсатында жұмыс істейтін нақты уақыт режиміндегі электр энергиясының теңгерімдеуші нарығынан;

3) электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен қосалқы көрсетілетін қызметтерді сатып алуы негізінде де, жүйелік оператордың Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі жұмысының ұлттық стандарттарда белгіленген сенімділігін және электр энергиясының сапасын қамтамасыз ету үшін электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне жүйелік қызметтер көрсетуі негізінде де жұмыс істейтін жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығынан;

4) электр қуаты нарығынан тұрады.

2. Орталықтандырылған сауда нарығының операторы:

1) спот - сауда-саттығын ұйымдастыру мен жүргiзудi жүзеге асырады;

2) бір жылға электр қуатының орталықтандырылған саудасын ұйымдастыруды және жүргізуді жүзеге асырады;

3) электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр энергиясының орталықтандырылған сауда нарығына қол жеткiзуiне тең жағдайлар жасауды қамтамасыз етедi;

3-1) сауда-саттыққа қатысушылар, энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушының берген өтінімдері (беру күні мен уақыты, бағасы, көлемі) туралы ақпаратты және сауда-саттық нәтижелерін (мәмілені жасасу күні мен уақыты, бағасы, көлемі, құны, мәміле тараптары) қамтитын электр энергиясы мен қуаты сауда-саттығының қорытындыларына ашық қолжетімділікті қамтамасыз етеді;

3-2) жүйелік оператормен келісуден кейін өзінің интернет-ресурсында сауда-саттыққа қатысушылар, берілген өтінімдер (берілген күні мен уақыты, бағасы, көлемі) туралы және сауда-саттық нәтижелері (күні, бағасы, көлемі, құны, мәміле тараптары) туралы ақпаратты қоса алғанда, орталықтандырылған сауда-саттық туралы ақпаратты күн сайын жариялайды;

4) электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр энергиясының орталықтандырылған саудасының ережелерiнде белгiленген талаптарға сай келуiн айқындайды;

5) электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарында электр энергиясын сатып алу-сату жөнiнде жасалған мәмiлелердi тiркеу мен есепке алуды жүзеге асырады;

6) өз құзыретi шегiнде электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектiлерiн орталықтандырылған сауда-саттықта қалыптасқан электр энергиясының индикативтiк бағалары жөнiндегi ақпаратпен және басқа да нарықтық ақпаратпен қамтамасыз етедi;

7) спот-сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша қаржылық өзара есеп айырысуды ұйымдастырады және жүргізеді.

3. Имитациялық режимдегі электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және мерзімде жүзеге асырылады.

Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін әзірлеу тәртібі және оған қойылатын талаптар

1. Жүйелік оператор жыл сайын он бесінші қазанға дейінгі мерзімде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін әзірлейді.

Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде жылдық ең жоғары электр жүктемесі күніне әзірленетін электр қуатының теңгерімі бөлігінде мыналар ескеріледі:

1) салу үшін уәкілетті орган тендер жеңімпазымен тиісті шарт жасаған, тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың қолда бар электр қуатының көлемі;

2) уәкілетті органмен жасалған жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер шеңберінде пайдалануға берілетін, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың генерациялайтын қондырғыларының қолда бар электр қуатының көлемі;

3) осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген қолда бар электр қуатын қоспағанда, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың бұрыннан бар генерациялайтын қондырғыларының қолда бар электр қуатының көлемі;

4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасаспай, осы тармақтың 3) тармақшасында көрсетілген қолда бар электр қуатының көлеміне қосымша енгізуге жоспарлаған қолда бар электр қуатының көлемі (Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес бекітілген жобалау-сметалық құжаттама болған кезде);

5) уәкілетті органның пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу тетігін қолданбай пайдалануға беру жоспарланатын жаңа электр станцияларының қолда бар электр қуатының көлемі (Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес бекітілген жобалау-сметалық құжаттама болған кезде);

6) аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарын қоса алғанда, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың қолда бар реттеуші электр қуатының көлемі;

7) уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес жүйелік оператор айқындайтын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі үшін немесе оның қандай да бір аймағы үшін реттеуші электр қуатының талап етілетін көлемі және тапшылығы.

2. Уәкілетті орган электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып әзірленген болжамды теңгерімі келіп түскен күннен бастап бір ай ішінде оны түсіндірме жазбаны міндетті түрде қоса бере отырып, нарық кеңесіне сараптама қорытындысын алу үшін жібереді.

3. Нарық кеңесі уәкілетті органға электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімдерінің әзірленген жобасына сараптама қорытындысын келіп түскен күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде жібереді.

Сараптама қорытындылары мемлекеттік тілде және қажет болған кезде орыс тілінде ұсынылады.

4. Уәкілетті орган сараптама қорытындысымен келіскен кезде электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгеріміне тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді.

Уәкілетті орган сараптама қорытындысымен келіспеген жағдайда, нарық кеңесіне келіспеу себептерінің негіздемесімен жауап жібереді.

5. Нарық кеңесі уәкілетті органмен бірлесіп отырыс өткізуді талап еткен жағдайларда, мұндай отырысты өткізу міндетті болып табылады.

6. Уәкілетті орган электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін келіп түскен күнінен бастап үш ай ішінде бекітеді.

7. Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып бекітілген болжамды теңгерімі бекітілген күнінен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмей уәкілетті органның және жүйелік оператордың интернет-ресурстарында орналастырылады.

8. Егер электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып бекітілген болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде болжамның алғашқы бес жылы ішінде электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығы 100 мегаваттан асатын болса, уәкілетті орган Тізілімге енгізілген тұтынушыларға күнтізбелік отыз күн ішінде электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарлама жібереді.

Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағы генерациялайтын көздер өндірген электр энергиясын беруге кедергі келтіретін техникалық сипаттағы шектеулер жоқ, электр энергиясы мен қуатының болжамды теңгерімдерін әзірлеу тәртібіне сәйкес айқындалатын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің бір бөлігі болып табылады.

Электр қуатының жабылмайтын тапшылығы энергия тапшы аймақтарды Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің басқа аймақтарымен байланыстыратын электр беру желілерінің өткізу қабілеті ескеріле отырып есептеледі.

9. Егер электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған бекітілген болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның қандай да бір аймағында болжамның соңғы үш жылы ішінде реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығы 100 мегаваттан асқан жағдайда, уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар реттеуші генерациялайтын қондырғылардың көлемдерін, пайдалануға беру мерзімдерін айқындайды және Тізілімге енгізілген тұтынушыларға реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарлама жібереді.

Ескерту. 4-тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-2-бап. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттау

1-1. Энергия өндіруші ұйым генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізгеннен кейін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

2. Жүйелік оператор уәкілетті орган белгілеген тәртіппен энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғыларының электр қуатын аттестаттауды жүзеге асырады.

3. Жүйелік оператор генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды энергия өндіруші ұйымның өтінімі бойынша онымен келісілген мерзімдерде, бірақ аттестаттау өткізуге арналған өтінімді алғаннан кейін күнтізбелік жиырма күннен кешіктірмей жүзеге асырады.

Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізу кезінде жүйелік оператор:

1) энергия өндіруші ұйымда бар және оған сәйкес энергия өндіруші ұйымның электр энергиясын өндіруге техникалық мүмкіндігі болатын генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының шамасын;

2) генерациялайтын қондырғылардың талап етілетін параметрлерінің энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізуге арналған өтінімінде көрсетілген мәндерге сәйкестігін айқындайды.

4. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудың нәтижелері бойынша жүйелік оператор аттестаттау өткізілгеннен кейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттау актісін ресімдеп, энергия өндіруші ұйымға жібереді, онда электр энергиясын өндіруге дайын болған энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғыларының аттестаттаудан өткен электр қуатының шамасы көрсетіледі.

5. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын кезектен тыс аттестаттау мынадай жағдайларда:

1) жүйелік оператор генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының нақты шамасы мен параметрлерінің аттестатталғандарға сәйкес келмеуі анықталған кезде;

2) энергия өндіруші ұйымның бастамасы бойынша өткізіледі.

Ескерту. 4-тарау 15-2-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2015.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді – ҚР 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-3-бап. Электр қуатының нарығы

1. Электр қуатының нарығы электр қуатына сұранысты жабу үшін Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі бұрыннан бар электр қуаттарын ұстап тұру және жаңаларын енгізу үшін инвестициялар тарту мақсатында жұмыс істейді.

Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу тәртібін уәкілетті орган белгілейді.

2. Көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар мен тұтынушылар тұтынуға арналған болжамды өтінімдерді қалыптастырады, онда өздерінің құрамында меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен бар генерациялайтын көздердің электр қуаты есебінен жабылмайтын, алдағы және келесі күнтізбелік жылдардың әр айына тұтынудағы электр қуатының ең жоғары мәндерін көрсетеді және оларды есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші тамызынан кешіктірмей жүйелік операторға жібереді.

Бұл ретте көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын және Тізілімге енгізілген тұлғалар тобына кіретін тұтынушылар тұтынуға арналған болжамды өтінімдерді қалыптастырады, онда өздерінің құрамында меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен бар генерациялайтын көздердің электр қуаты есебінен, сондай-ақ өздерімен бірге тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген энергия өндіруші ұйымдардың электр қуаты есебінен жабылмайтын, алдағы және келесі күнтізбелік жылдардың әр айына тұтынудағы электр қуатының ең жоғары мәндерін көрсетеді және оларды есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші тамызынан кешіктірмей жүйелік операторға жібереді.

Жүйелік оператор есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші қазанынан кешіктірілмейтін мерзімде электр қуаты резервінің қажетті шамасын және технологиялық шығыстың өтемін жасау үшін, ұлттық электр желісінің өз және шаруашылық мұқтаждарына тұтынудың орташа жылдық электр қуатын ескере отырып, көтерме сауда нарығы субъектілерінің болжамды өтінімдері негізінде алдағы және келесі күнтізбелік жылдарға электр қуатына болжамды сұранысты әзірлейді.

3-1. Электр қуатына болжамды сұранысты жабу үшін бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасуды (басымдық тәртібімен):

1) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлер жеңімпаздарымен жүзеге асырады. Бұл ретте жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф өткізілген тендер қорытындылары бойынша айқындалады. Осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемі мен мерзімдерін уәкілетті орган белгілейді;

1-1) аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен жүзеге асырады. Бұл ретте генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф, осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі аукциондық сауда-саттық қорытындылары бойынша айқындалады;

1-2) қуаттылығы 35 МВт-тан асатын, су шаруашылығы құрылыстары ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстарының тізбесіне енгізілген, оның ішінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жалға және сенімгерлік басқаруға берілуі мүмкін, судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салуды 2024 жылғы 1 қаңтардан кейін жүзеге асыруды жоспарлап отырған заңды тұлғалармен жүзеге асырады. Бұл ретте судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф, осы ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұруы бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі мен мерзімі мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын алған техникалық-экономикалық негіздемелер негізінде, кемінде жеті жыл өтеу мерзіміне Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен қабылданады.

Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатуға арналған шарттың қолданылуы нақты өтеу мерзімі ерте болған кезде мерзімінен бұрын тоқтатылады.

Осы энергия өндіруші ұйым бүкіл өндірілетін электр энергиясын уәкілетті орган мөлшерлемелерді ескере отырып белгілейтін шекті тариф бойынша электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана береді.

Бұл ретте шекті тарифте осы тармақшаға сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатуға бірыңғай сатып алушымен жасалған шарттың қолданылу кезеңіндегі амортизация мен пайда есепке алынбайды;

2) уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасаған жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жүзеге асырады. Бұл ретте осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемін және мерзімдерін уәкілетті орган белгілейді;

2-1) осы Заңның 15-5-бабы 6-тармағының 1 және 2) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесіндегі тапшылықты жабу үшін жасалған және тиісті тұлғалар тобы талап етпеген көлемде – Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдармен жүзеге асырады. Көлемі мен мерзімдері Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес айқындалады;

2-2) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараларды іске асыратын, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен;

3) Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда, құрамына жылу электр орталықтары кіретін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен – электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тариф бойынша жыл сайын алдағы күнтізбелік жылға жүзеге асырады. Осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады және ол энергия өндіруші ұйымның құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының тиісті жыл ішіндегі жоспарлы ең жоғары мәнінің және осы энергия өндіруші ұйым өзі тұтынатын электр қуатының тиісті жыл ішіндегі ең жоғары мәнінің айырмасын білдіреді, бұл ретте:

осы көлемде жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың (олардың жылу жүктемісінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуаты ескерілмейді;

егер энергия өндіруші ұйымның құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының тиісті жыл ішіндегі жоспарлы ең жоғары мәні осы энергия өндіруші ұйым өзі тұтынатын электр қуатының тиісті жыл ішіндегі ең жоғары мәнінен аспаса, осы көлем нөлге тең деп қабылданады;

4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен – электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша, осы сауда-саттықтың нәтижелері бойынша қалыптасқан бағалар бойынша және көлемдерде жыл сайын 25 желтоқсанға дейін алдағы күнтізбелік жылға жүзеге асырады. Бұл ретте осы тармақшаға сәйкес аталған энергия өндіруші ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы барлық шарттардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемі осы баптың 2-тармағына сәйкес айқындалатын алдағы күнтізбелік жылға арналған электр қуатына болжамды сұраныстың көлемінің және осы тармақтың 1), 1-1), 2), 2-1), 2-2) және 3) тармақшаларына сәйкес айқындалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерінің айырмасына тең болады.

Энергия өндіруші ұйымдардың сауда-саттығына жіберілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемі осы тармақшаға сәйкес айқындалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемінен аз болған жағдайларда бірыңғай сатып алушы жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша осы тармақшаға сәйкес айқындалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемінен аз жиынтық көлемінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды жасасады.

3-2. Бірыңғай сатып алушы осы баптың 3-1-тармағына сәйкес жасалатын шарттар бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке ай сайын, бірақ осы қызмет берілген ай аяқталғаннан кейін қырық бес жұмыс күнінен кешіктірмей ақы төлейді.

3-3. Судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын генерациялайтын қондырғылардың құрылысын жүзеге асырған заңды тұлға осы Заңның 5-бабының 70-17) тармақшасына сәйкес айқындалатын тәртіппен электр қуатын реттеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шартты жыл сайын жасасуға міндетті.

Судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялаушы қондырғылардың шарттық электр қуатын жүйелік оператор олар пайдалануға берілген күннен бастап жыл сайын аттестаттауға тиіс.

Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды жүргізу нәтижесінде судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні – электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша нақты көрсетілген қызметтерді есептеу кезінде қабылданатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

3-4. Бірыңғай сатып алушыда тиісті есептік жылға арналған электр қуатына болжамды сұранысқа жүйелік оператор енгізген, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет көлемінен электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметті өткізу көлемін ұлғайту есебінен туындаған қосымша кіріс пайда болған жағдайда, бірыңғай сатып алушы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алуды жүзеге асырады.

3-5. Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алу осы баптың 3-1-тармағы бірінші бөлігінің 4) тармақшасына сәйкес бірыңғай сатып алушымен шарт жасасқан және шартта көрсетілген осы көрсетілетін қызмет көлемінен іс жүзінде асып кеткен энергия өндіруші ұйымдардан осы шартта көрсетілген бағадан аспайтын баға бойынша ай сайын жүзеге асырылады.

Бұл ретте электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алу барлық мәлімделген көлемге орталықтандырылған сауда-саттықта электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізген энергия өндіруші ұйымдардан жүзеге асырылмайды.

3-6. Жүйелік оператор осы баптың 3-5-тармағына сәйкес нақты асып кету көлемін есептеуді уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырады және бірыңғай сатып алушыға береді.

4. Энергия өндіруші ұйымдар электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығына генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жүйелік оператор аттестаттаудан өткізгеннен кейін жіберіледі.

Энергия өндіруші ұйымдар мыналарды:

1) тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық нәтижелері бойынша генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

2) жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

2-1) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараларды іске асыру шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

3) экспорттың есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

4) бөлшек сауда нарығының субъектілеріне берудің есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

5) электр қуатының мынадай ең көп екі мәнін: өзі тұтынатын электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін;

энергия өндіруші ұйымдардың құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін шегеріп, бірыңғай сатып алушыға электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығында аттестатталған электр қуатынан аспайтын көлемде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

Егер электр қуатын кезектен тыс аттестаттауды өткізу нәтижесінде энергия өндіруші ұйымның аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша бірыңғай сатып алушымен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта көрсетілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, энергия өндіруші ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көрсетілген көлемі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

4-1. Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдар:

1) экспорттың есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

2) бөлшек сауда нарығының субъектілеріне берудің есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

3) өзі тұтынатын электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін;

4) көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын және өздерімен бірге Тізілімге енгізілген тұлғалар тобының біріне кіретін тұтынушыларға берудің электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін шегеріп, бірыңғай сатып алушыға орталықтандырылған сауда-саттықта аттестатталған электр қуатынан аспайтын көлемде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

Электр қуатын кезектен тыс аттестаттауды өткізу нәтижесінде Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша бірыңғай сатып алушымен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта көрсетілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көрсетілген көлемі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

5. Орталықтандырылған сауда нарығының операторы жыл сайын қараша айының екінші онкүндігінде уәкілетті орган белгiлеген тәртiппен алдағы күнтізбелік жылға электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығын ұйымдастырады және өткiзедi.

Орталықтандырылған сауда нарығының операторы электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының қорытындыларын өтеусіз тіркеуді жүзеге асырады.

Орталықтандырылған сауда нарығының операторы шарттық негізде бірыңғай сатып алушыға және нарық субъектілеріне электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығын ұйымдастыру мен өткізу бойынша қызмет көрсетеді.

7. Бірыңғай сатып алушы көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға және тұтынушыларға электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге жасалған шарттың негізінде электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызметтер көрсетуді жүзеге асырады.

8. Көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар бірыңғай сатып алушыға электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсететін қызметіне ай сайын, осы қызмет берілген ай ақталғаннан кейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, бірыңғай сатып алушы есептейтін күнтізбелік жыл ішіндегі тіркелген баға бойынша ақы төлеуге міндетті.

Бірыңғай сатып алушы электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны осы Заңның 10-3-бабы 2-тармағының 8) тармақшасын ескере отырып, жыл сайын алдағы күнтізбелік жылға есептейді.

Бірыңғай сатып алушы электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны алдағы күнтізбелік жылға есептеуді мыналардың:

1) электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша қалыптасқан электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке орташа өлшемді бағаның;

2) бірыңғай сатып алушы жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлер жеңімпаздарымен, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен, жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді уәкілетті органмен жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен, сондай-ақ құрамына жылу электр орталықтары кіретін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жасасқан, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы барлық шарттардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке орташа өлшемді бағаның;

3) көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдардың және тұтынушылардың тұтынуға арналған болжамды өтінімдерінің;

4) электр қуатына алдағы және келесі күнтізбелік жылдарға болжамды сұраныстың;

5) бағаны есептеу жүзеге асырылатын жылдың алдындағы жылға электр қуаты нарығында бірыңғай сатып алушының қызметі бойынша аудиторлық есеппен расталған оң қаржылық нәтиженің негізінде жүзеге асырады.

Қаржылық нәтиже, оның ішінде:

бірыңғай сатып алушының тиісті жылға бағаны бекіту кезінде ескерілген шығындардан аспайтын іс жүзінде шеккен операциялық шығындары;

уәкілетті органның тапсырысы бойынша алдын ала техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеуге арналған жабылмаған шығындар;

есептік корпоративтік табыс салығы шегеріле отырып, бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет бағасын есептеуі және оны интернет-ресурста орналастыруы қағидаларына сәйкес есептелген, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті бірыңғай сатып алушының сатып алу жөніндегі қызметінің жалпы нәтижесі және электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету негізге алынып қалыптастырылады.

Бірыңғай сатып алушы жыл сайын 1 желтоқсанға дейін өзінің интернет-ресурсында электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке алдағы күнтізбелік жылға арналған бағаны растайтын есептермен бірге орналастырады.

Бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны есептеу және интернет-ресурста орналастыру тәртібін уәкілетті орган белгілейді.

Тұтынуға арналған тиісті болжамды өтінімде көрсетілген және болжамды сұранысқа енгізілген тұтынудың тиісті жылға ең жоғары электр қуаты электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартта есепті жылға белгіленетін және көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар төлейтін электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі болып табылады.

Жүктемені көтеруге электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартта есепті жылға белгіленген жүктемені көтеруге электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің көлемін өзгерту уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

9. Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт және электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарт уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін үлгілік шарттардың негізінде жасалады.

10. Бірыңғай сатып алушының электр қуатының әзірлігін ұстап тұру жөніндегі көрсетілетін қызметті сатып алуына байланысты құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

Ескерту. 4-тарау 15-3-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2015.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-4-бап. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер

1. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) электр станцияларының негізгі генерациялайтын жабдығына, сондай-ақ қосалқы жабдығына қатысты жасалады.

1-1. Инвестициялық келісім жасалатын жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) электр станцияларының қосалқы жабдығының тізбесі мен оған қойылатын талаптар уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес белгіленеді.

2. Жаңғыртуды, кеңейтуді, реконструкциялауды және (немесе) жаңартуды жүзеге асыру үшін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар тиісті инвестициялық бағдарламаларды әзірлейді, оларды әзірлеу кезінде тәуелсіз техникалық және қаржы аудиті жүргізіледі.

3. Техникалық және қаржы аудитінің нәтижелері: жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың оңтайлы схемасын анықтау, негізгі генерациялайтын жабдықтың жұмыс істеу мерзіміне инвестициялық бағдарламаның әсер етуін, инвестициялық бағдарламаның орындылығын және инвестициялық бағдарламаны қаржыландырудың талап етілетін көлемін айқындау болып табылады.

4. Техникалық, қаржы аудитінің нәтижелері және жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламасы нарық кеңесінің қарауына жатады.

5. Нарық кеңесінің ұсынымы негізінде уәкілетті орган жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасасу туралы (жасасудан бас тарту туралы) шешім қабылдайды.

5-1. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын алатын тұтынушыларды электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін жасалатын инвестициялық келісімдерді қоспағанда, уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасуға құқылы емес.

6. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдерде әр жылға мына көрсеткіштер бойынша нысаналы индикаторлар белгіленеді: электр және (немесе) жылу энергиясын босатуға шартты отынның үлестік шығыстары; қолда бар электр қуаты; негізгі генерациялайтын жабдықтың жұмыс істеу мерзімі; негізгі генерациялайтын жабдықтың тозу дәрежесі; экологиялық көрсеткіштер.

7. Уәкілетті орган жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйыммен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім жасағаннан кейін бірыңғай сатып алушы осы энергия өндіруші ұйыммен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф бойынша уәкілетті орган айқындаған көлемде және мерзімдерге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жүйелік оператор ол пайдалануға берілген күннен бастап жыл сайын аттестаттауға тиіс.

Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды өткізу нәтижесінде жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуаты әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейінгі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

8. Уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар жыл сайын есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей уәкілетті органға тәуелсіз энергетикалық сараптамамен расталған, осы келісімдерде белгіленген көрсеткіштерге (индикаторларға) қол жеткізу туралы есепті ұсынуға міндетті.

Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімде белгіленген нысаналы индикаторларға қол жеткізілмеген жағдайда, уәкілетті орган осы келісімді бұзуға не электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемі мен мерзімдерін жүйелік операторды хабардар ете отырып өзгертуге құқылы.

9. Уәкілетті органмен келісімдер жасасқан және шекті тарифтің инвестициялық құрамдасынан басқа шығын көзі айтарлықтай қосымша сыртқы қаржыландыру (кредиттер, қарыздар), сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар бекіткен даму бағдарламаларына енгізілген жобалар бойынша бұрын тартылған міндеттемелердің негізгі борышын қайта қаржыландыру және өтеу мақсаттары үшін алынған кредиттер (қарыздар), өзге де ақша болып табылған электр энергиясына шекті тарифтер бағдарламасының қолданылу кезеңінде 2009-2015 жылдар аралығында ауқымды инвестициялық бағдарламаларды іске асырған энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған жеке инвестициялық келісімдерді оңайлатылған тәртіппен жасасады.

9-1. Құрылысына 2015 жылға дейін қарыздық қаржыландыру (кредиттер, қарыздар), сондай-ақ нысаналы мақсаты электр станциясының құрылысын қаржыландыру болатын бұрын тартылған міндеттемелердің негізгі борышын қайта қаржыландыру және өтеу мақсаттары үшін алынған кредиттер (қарыздар), өзге де ақша тартылған электр станциялары 2009-2015 жылдар аралығында пайдалануға берілген және уәкілетті органмен және табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органмен инвестициялық шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен пайдалануға берілген электр станциялары бойынша жеке инвестициялық келісімдерді оңайлатылған тәртіппен жасасады.

10. Жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламаларын қарауға жіберу, оларды қарау және іріктеу, жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасу, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды тиісінше жасасу және осы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемдері мен мерзімдерін белгілеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 4-тарау 15-4-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.04.2019 № 243-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-5-бап. Тізілімді қалыптастыру және Тізілімге енгізілген тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатын құруға қатысуы

1. Энергия өндіруші ұйымдармен бірге бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушылар осы тұлғалар тобындағы заңды тұлғаларға меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен тиесілі генерациялайтын көздер есебінен қуатпен қамтамасыз етілуге құқылы.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген құқық энергия өндіруші ұйымдармен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергиямен жабдықтаушы және энергия беруші ұйымдарға қолданылмайды.

2. Уәкілетті орган тұлғалар тобын Тізілімге осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдар бақылауында болатын заңды тұлғаның өтініші негізінде енгізеді.

3. Осы баптың 2-тармағында аталған заңды тұлғаның өтініші мыналарды қамтиды:

1) осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған жағдайда, өздерімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларды өз есебінен электр қуатымен қамтамасыз ететін энергия өндіруші ұйымдардың, оның ішінде қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесі;

2) осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған жағдайда, өздерімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдар, оның ішінде қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар есебінен қуатпен қамтамасыз етілетін тұтынушылардың тізбесі.

Тізілім осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылардың тізбесін қамтиды.

4. Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне өзгерістер мен толықтырулар енгізуді уәкілетті орган осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдар бақылауында болатын заңды тұлғаның өтініші негізінде жүзеге асырады.

5. Тізілімге енгізілген тиісті тұлғалар тобы шеңберінде энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар арасында электр қуатымен қамтамасыз ету жөнінде екіжақты шарттар жасалады.

6. Осы Заңның 15-1-бабының 8 немесе 9-тармағында көрсетілген жағдайда, Тізілімге енгізілген тұтынушылар болжамды тапшылық туындаған кезге есептелген, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі жалпы жоғары жүктемеге өздерінің жоғары жүктеме үлесіне пропорционал түрде тапшылықты жабу үшін электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын құруға мынадай әрекеттердің біреуін немесе бірнешеуін жүзеге асыру арқылы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен қатысуға міндетті:

1) электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге бекітілген болжамды теңгерімінде ескерілмеген, істен шыққан электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын реконструкциялауды қоса алғанда, жаңа электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын салу;

2) өзінің бұрыннан бар электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын кеңейту;

3) алып тасталды – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтерді бірыңғай сатып алушыдан сатып алу.

7. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген кез келген көтерме сауда нарығының субъектісі жүзеге асыруы мүмкін. Бұл ретте Тізілімге енгізілген тиісті тұлғалар тобының қалған тұтынушылары Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес электр қуатын және реттеуші электр қуатын құруға қатысудан босатылады.

Осы баптың 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген әрекетті тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын, оның ішінде реттеуші электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес жүзеге асырады.

8. Тізілімге енгізілген тұтынушылардың электр қуатын, оның ішінде реттеуші электр қуатын құру бойынша осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелері тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне, оның ішінде электр станцияларының тізбесіне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құрған электр қуатының шамасына жиынтығында мынадай шарттар орындалған кезде:

1) электр қуаты 2019 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға берілген;

2) электр қуатының жабылмайтын тапшылығы болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуаты құрылған;

3) электр қуаты уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу, сондай-ақ уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық өткізу тетігін қолданбай енгізілген;

4) электр қуаты уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға инвестициялық келісім жасаспай енгізілген;

5) электр қуатының көлемі бұрын осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелерді орындау кезінде ескерілмеген кезде төмендетіледі.

9. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді орындау арқылы осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелер орындалған кезде Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орнын (алаңын), отынның типі мен түрін Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге болжамды тапшылығы ескеріле отырып, бекітілген Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес уәкілетті органмен келіседі.

10. Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар уәкілетті органның Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуатының және (немесе) реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарламасын алған күннен бастап күнтізбелік қырық бес күн ішінде осы баптың 6-тармағында көзделген әрекеттер туралы шешім қабылдайды, бұларға сәйкес олар тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысатын болады және оны уәкілетті органға жібереді.

11. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді орындау арқылы электр қуатын құруға қатысу туралы шешім қабылданған кезде тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері шешім қабылданған күннен бастап күнтізбелік бір жүз сексен бес күн ішінде уәкілетті органмен электр қуатын құруға шарт жасаса, онда генерациялайтын қондырғыларды пайдалануға беру мерзімі айқындалады.

12. Электр қуатын құруға шарт жасасқан күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде бірыңғай сатып алушы қосылған құн салығы ескерілмей бір айға 1 мегаватт үшін 1 теңге мөлшерінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тариф бойынша уәкілетті орган белгілеген көлемде және мерзімдерге тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектісімен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

Бірыңғай сатып алушы сатып алатын электр қуатының және (немесе) реттеуші электр қуатының көлемі болжамды тапшылықтың тиісті тұлғалар тобы өзінің тұтынуы үшін талап ететін электр қуатын шегере отырып, болжамды тапшылық туындаған кезге есептелген, тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылардың жоғары жүктеме үлесіне, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде жалпы жоғары жүктемеге арақатынасы ретінде айқындалады.

Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектісімен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың қолданылу мерзімі жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлер жеңімпаздарымен, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен жасалған дәл сол кезеңге белгіленеді.

13. Осы баптың 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген әрекетті орындау жолымен электр қуатын немесе реттеуші электр қуатын құруға қатысу туралы шешім қабылданған кезде тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар бірыңғай сатып алушыдан Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтерді сатып алады.

14. Осы баптың 11 және 12-тармақтарында көзделген шарттар қабылданған міндеттемелерді орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны үшін жауаптылықты көздейді және үлгілік шарттар негізінде жасалады.

15. Осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған кезде бір тұлғалар тобына кіретін, бірақ Тізілімге енгізілмеген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушыларға осы баптың және осы Заңның 15-3, 15-4, 15-6 және 15-8-баптарының тұлғалар тобы үшін белгіленген ережелері қолданылмайды.

Ескерту. 4-тарау 15-5-баппен толықтырылды - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-6-бап. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу тәртібі

1. Осы Заңның 15-1-бабының 8-тармағында көрсетілген жағдайда, уәкілетті орган осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген уәкілетті органмен жасалған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құратын электр қуатының шамасын шегере отырып, болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатының көлеміне қатты отында электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізеді.

2. Тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орны (алаңы), отынның типі уәкілетті органның тапсырысы бойынша жүргізілген техникалық-экономикалық негіздеменің немесе алдын ала техникалық-экономикалық негіздеменің нәтижелері бойынша айқындалады.

3. Уәкілетті орган тендерлік құжаттама бекітілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, бірақ әлеуетті инвесторлар тендерге қатысу үшін құжаттар мен материалдарды ұсынатын соңғы күнге дейін кемінде күнтізбелік он бес күн бұрын бұқаралық ақпарат құралдарында жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу туралы хабарландыруды жариялайды.

4. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлік құжаттама топтамасы:

1) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың Қазақстан Республикасы Экология кодексінің талаптарына сәйкес келетін сипатын және талап етілетін техникалық, сапалық және пайдалану сипаттамаларын;

2) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын қамтиды.

5. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерге:

1) құрылтай құжаттарының көшірмелерін;

2) тендерлік құжаттамаға сәйкес айқындалатын қаржы және материалдық ресурстарының бар екенін растайтын құжаттарды ұсынған әлеуетті инвесторлар қатысады.

6. Тендерлік комиссия жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысын тендерлік өтінімдері бар конверттерді ашқан күннен бастап он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде шығарады.

Уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысы шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпазы деп танылған әлеуетті инвесторға жібереді.

Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпазы жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде көрсетілген шартқа қол қояды.

7. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер:

1) әлеуетті инвесторлар екеуден аз болған;

2) барлық әлеуетті инвесторлар ұсынған құжаттар осы баптың 5-тармағына сәйкес келмеген жағдайларда өтпеді деп танылады.

Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өтпеді деп танылған жағдайда, уәкілетті орган он бес жұмыс күні ішінде қайта тендер өткізеді.

7-1. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға қайталама тендер өткізілмеді деп танылған кезде және тек бір қатысушыдан ғана тендерлік өтінім берілген жағдайда, уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметіне жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасу үшін осы қатысушыны тендер жеңімпазы деп айқындау туралы ұсыныс жібереді.

7-2. Қазақстан Республикасының Үкіметі осы баптың 7-1-тармағына сәйкес ұсыныс келіп түскен кезде, ол орынды болған жағдайда, уәкілетті органға жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасуды тапсырады.

8. Уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысы шығарылған күннен бастап күнтізбелік жиырма күн ішінде тендер жеңімпазымен жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасады, онда генерациялайтын қондырғыларды пайдалануға беру мерзімі және тендер жеңімпазының қабылдаған міндеттемелерді орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны үшін жауаптылық белгіленеді.

9. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасқан күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф бойынша уәкілетті орган белгілеген көлемде және мерзімдерге тендер жеңімпазымен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

Тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуаты пайдалануға берілген күнінен бастап жүйелік оператордың жыл сайынғы аттестаттауына жатады.

Электр қуатын кезекті аттестаттауды өткізу нәтижесінде тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейінгі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

10. Осы баптың 8 және 9-тармақтарында көзделген шарттар үлгілік шарттар негізінде жасалады, олар бойынша уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу басталған күнге дейін жобалау-сметалық құжаттама мен мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы негізінде, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемін, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімдерін және әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті түзетуді бір рет жүзеге асыруға құқылы.

11. Уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға уәкілетті орган өткізетін тендерге қатысуға құқылы емес.

Ескерту. 4-тарау 15-6-баппен толықтырылды - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-7-бап. Электр станцияларының тізбесін қалыптастыру

1. Заңды тұлға осы бапта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келген және құжаттар болған кезде, сондай-ақ заңды тұлға аукциондық сауда-саттықтың жеңімпазы ретінде айқындалған жағдайда электр станцияларының тізбесіне енгізіледі.

2. Электр станцияларының тізбесіне енгізу үшін заңды тұлға жиынтығында мынадай өлшемшарттарға сәйкес келуге тиіс:

1) электр қуатының жабылмайтын тапшылығы бар және (немесе) болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағында жаңа электр қуаттары құрылады және 2021 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға беріледі;

2) жаңа құрылған электр қуаттарында электр энергиясын өндіру үшін отын ретінде тауарлық газ пайдаланылады немесе пайдаланылатын болады;

3) жаңа құрылған электр қуаттары электр қуатын автоматты түрде реттеуге қосылады және реттеу диапазоны белгіленген электр қуатынан кемінде жиырма пайыз болады.

3. Электр станцияларының тізбесіне енгізу үшін заңды тұлға уәкілетті органға жаңа электр қуаттарын автоматты түрде реттеуге қосу талаптарын қамтитын, тұтынушыларды электр станцияларының тізбесіне енгізу қағидаларына сәйкес жүйелік оператордан алынған немесе онымен келісілген техникалық шарттарды қоса бере отырып, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіне қосуға өтініш береді.

4. Жаңа электр қуаттары пайдалануға берілгеннен кейін он жыл бойы электр станцияларының тізбесіне енгізілген энергия өндіруші ұйым мен жүйелік оператор арасында жыл сайын жүйелік оператордың шартты жасасқан жылдың алдындағы күнтізбелік жыл ішінде электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтерді сатып алуының орташа өлшемді шартты бағасына тең баға бойынша, ұлғайтуға немесе төмендетуге белгіленген электр қуатынан кемінде жиырма пайыз реттеу диапазонында осы қызметтерді көрсетуге арналған шарт жасалады.

Ескерту. 15-7-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-8-бап. Аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу тәртібі

1. Осы Заңның 15-1-бабының 9-тармағында көрсетілген жағдайда уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарында, оның ішінде реттеуші электр қуатының болжанатын тапшылығын жабу үшін енгізілетін қуаттардың көлемдерін және осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген, уәкілетті органмен жасалған электр қуатын құруға арналған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құрған немесе құратын реттеуші электр қуатының көлемдерін ескереді.

2. Генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарын іске асыру мақсатында уәкілетті орган жобаларды іріктеуді жүргізеді.

3. Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу жөніндегі жобаларды іріктеу (реттілікпен басымдық тәртібімен):

1) генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарына енгізілген және жүйелік оператор әзірлеген техникалық тапсырма негізінде уәкілетті органның тапсырысы бойынша бірыңғай сатып алушы дайындаған алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері бар алаңдар;

2) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың алаңдары;

3) алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері жоқ алаңдар арасында аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу арқылы жүргізіледі.

Бұл ретте аукциондық сауда-саттықтар осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген, уәкілетті органмен жасалған реттеуші электр қуатын құруға арналған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құратын генерациялайтын қондырғыларға қатысты өткізілмейді.

4. Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар:

1) реттеуші электр қуатының жабылмайтын тапшылығы бар және (немесе) болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағында 2022 жылғы 1 қаңтардан кейін құрылады және пайдалануға беріледі;

2) генерациялайтын қондырғыларды автоматты реттеуге қосылады;

3) олардың осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес айқындалатын реттеу диапазоны болады.

Қарсы реттеуші гидроэлектр станциясының типі бойынша генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыны салу кезінде оның жұмыс істеу режимі өзен арнасы бойымен жоғары орналасқан, жұмыс істеп тұрған гидроэлектр станциясының жұмыс істеу режиміне тікелей байланысты жасалады.

Өтініш беруші тіркелуге рұқсат алғаннан кейін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы өтініш берушілерді электрондық жүйеде тіркеуді жүргізеді.

Аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелу үшін өтініш беруші онлайн-тіркеуден өту үшін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының ресми интернет-ресурсына өтініш жасайды және оның атына электрондық түрде мынадай құжаттарды ұсынады:

1) жарғының көшірмесі;

2) заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтаманың көшірмесі;

3) заңды тұлғаның тиісті органының бірінші басшыны тағайындау туралы шешімінің көшірмесі;

4) өкілге сенімхат (мүдделерді білдіруді бірінші басшы жүзеге асырмаған жағдайда);

5) заңды тұлғаның деректемелері (банктік деректемелері, мекенжайы, байланыс телефондары, электрондық мекенжайы) туралы ақпарат.

5. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес бірыңғай сатып алушы дайындаған алдын ала техникалық-экономикалық негіздеме негізінде әзірленеді. Алдын ала техникалық-экономикалық негіздемеде орналастыру орны, ұлттық электр желілеріне қосылу нүктесі, жобаны іске асырудың болжамды құны, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың талап етілетін техникалық, технологиялық және пайдалану сипаттамалары қамтылуға тиіс;

2) уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды салуға жер учаскелерін резервке қою қажеттілігі туралы ақпаратты облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарына жібереді;

3) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары салуға жоспарланатын генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін алдын ала техникалық-экономикалық негіздемеде айқындалған жер учаскелерін резервке қоюды Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 49-2-бабына сәйкес аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарына жер учаскесіне құқықтар берілген кезге дейін жүзеге асырады және тиісті ақпаратты уәкілетті органға жібереді;

4) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды;

5) өтініш беруші аукциондық сауда-саттыққа қатысу үшін аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, уәкілетті органға құрылтай құжаттарының көшірмелерін, осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган айқындайтын қаржы ресурстарының бар-жоғын растайтын құжаттарды ұсынады;

6) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

Өтініш беруші ұсынған құжаттар осы тармақтың талаптарына сәйкес келген кезде өтініш беруші аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелуге рұқсат алады;

7) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді.

Электр энергиясын өндіру үшін тауарлық газды аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін пайдаланатын, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салынған жағдайда:

газды өндіруді, тасымалдауды (тасуды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді, сондай-ақ тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді және тұтынуды мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісу бойынша "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабына сәйкес тауарлық газды көтерме саудада өткізудің көлемі мен шекті бағаларын айқындайды;

"Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес магистральдық газ құбыржолына және (немесе) газ тарату жүйесіне қосуға техникалық шарттар беріледі.

6. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес әзірленеді. Құжаттамада инфрақұрылым салуға жұмсалған шығындар шегеріле отырып, ұқсас жобалардың алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері және (немесе) осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес ұқсас жобалардың аукциондық сауда-саттығының нәтижелері бойынша есептелген, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы қамтылуға тиіс;

2) өтініш беруші аукциондық сауда-саттыққа қатысу үшін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей уәкілетті органға құрылтай құжаттарының көшірмелерін, осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган айқындайтын қаржы ресурстарының бар-жоғын растайтын құжаттарды ұсынады;

3) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық өткізуді жариялаған аймағында болуға тиіс;

4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр энергиясын өндіру үшін судың гидродинамикалық энергиясы және (немесе) газ пайдаланылатын жобаларды іске асыруға міндетті;

5) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

6) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді;

7) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей, аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

7. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 3) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес әзірленеді. Құжаттамада осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес ұқсас жобалардың алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері және (немесе) ұқсас жобалардың аукциондық сауда-саттығының нәтижелері бойынша есептелген, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы қамтылуға тиіс;

3) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

4) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді;

5) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей, аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

8. Бірыңғай сатып алушы аукциондық сауда-саттық қорытындылары шығарылған күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде аукциондық сауда-саттық жеңімпазына электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың жобасын жібереді.

Аукциондық сауда-саттық жеңімпазы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың жобасын алған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде көрсетілген шартқа аукциондық сауда-саттықтың нәтижесі бойынша айқындалған, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф бойынша өзінің бірінші аттестатталу күнінен бастап он бес жылға тең мерзімге қол қояды.

Бұл ретте генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф, аукциондық сауда-саттық жеңімпазының электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі мен мерзімі ұлғаю жағына қарай түзетілуге жатпайды.

Аукциондық сауда-саттық жеңімпазы осы Заңның 5-бабының 70-37) тармақшасына сәйкес айқындалатын тәртіппен электр қуатын реттеу бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шартты жыл сайын жасасуға міндетті.

Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы және электр қуатын реттеу бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шарттар бойынша міндеттемелерді орындамағаны үшін жауаптылық, электр қуаты нарығының осы Заңның 5-бабының 42) тармақшасына сәйкес айқындалатын тетіктерін пайдалану арқылы туындайды.

Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың шарттық электр қуаты пайдалануға берілген күнінен бастап жүйелік оператордың жыл сайынғы аттестаттауына жатады.

Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды жүргізу нәтижесінде генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша іс жүзінде көрсетілген қызметтерді есептеу кезінде қабылданатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

9. Аукциондық сауда-саттық:

1) аукциондық сауда-саттыққа қатысушылар екеуден аз болған;

2) аукциондық сауда-саттыққа барлық қатысушылар ұсынған құжаттар осы баптың 5, 6 және 7-тармақтарының және осы Заңның 5-бабы 70-41) тармақшасының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда өтпеді деп танылады.

Аукциондық сауда-саттық өтпеді деп танылған жағдайда уәкілетті орган осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1), 2) және 3) тармақшаларында айқындалған алаңдар арасында қайтадан аукциондық сауда-саттық өткізуге құқылы.

10. Аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары аукциондық сауда-саттық өткізуге негіз болған алдын ала техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеуге жұмсалған шығындарды бірыңғай сатып алушыға өтейді.

11. Уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық жеңімпазын электр станцияларының тізбесіне қосады.

12. Аукциондық сауда-саттық шеңберінде енгізілген генерациялайтын қондырғылар осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес айқындалатын реттеу диапазонын сақтауға міндетті.

Ескерту. 15-8-баппен толықтырылды – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-9-бап. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімдер

1. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімдер жылу және электр энергиясын генерациялайтын негізгі жабдыққа қатысты республикалық маңызы бар қалалардағы, құрамында электр станциялары жұмыс істейтін, соның ішінде жылу және электр энергиясын аралас өндіруді жүзеге асыратын жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) энергия өндіруші ұйымдармен ғана жасалады.

2. Уәкілетті органмен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасуға ниеттенген энергия өндіруші ұйым отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламаны нарық кеңесінің қарауына жібереді.

3. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламамен бірге нарық кеңесіне сондай-ақ:

1) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі тиісті іс-шара туралы ақпарат;

2) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесі;

3) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесіне ведомстводан тыс кешенді сараптаманың оң қорытындысы;

4) мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы енгізіледі.

4. Уәкілетті орган айқындаған мерзімнен кеш ұсынылған және осы баптың 3-тармағына сәйкес келмейтін, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламалар нарық кеңесінің қарауына қабылданбайды.

5. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламалар нарық кеңесі қарайтын кезеңде өзгертілуге жатпайды.

Уәкілетті орган энергия өндіруші ұйыммен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық келісім жасасу (жасасудан бас тарту) туралы шешім қабылдаған кезеңде энергия өндіруші ұйым тиісті инвестициялық бағдарламаға іс-шараның техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің өзгергендігін растайтын құжаттар негізінде уәкілетті орган айқындаған тәртіппен өзгерістер енгізуге құқылы.

Бұл ретте энергия өндіруші ұйымдар отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесіне нарық кеңесінің және мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын қайтадан алуға міндетті.

6. Осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес нарық кеңесіне ұсынылған, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламаларды нарық кеңесі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен қарайды.

7. Нарық кеңесі отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі әрбір инвестициялық бағдарлама бойынша оны іске асырудың орындылығы не орынсыздығы туралы жеке-жеке қорытынды дайындайды.

8. Нарық кеңесінің қорытындысы негізінде уәкілетті орган отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасу туралы (жасасудан бас тарту туралы) шешім қабылдайды.

Энергия өндіруші ұйым отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараны жүзеге асыруды жоспарлайтын республикалық маңызы бар қалада газ тасымалдау инфрақұрылымының болмауы отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасудан бас тартуға негіз болып табылады.

9. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімде мынадай ақпарат:

1) энергия өндіруші ұйымдардың атауы;

2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі қамтылады. Бұл ретте энергия өндіруші ұйымның бірыңғай сатып алушымен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараны іске асыру шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлеміне осы Заңның 15-3-бабының 3-1-тармағы бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасуына тыйым салынады;

3) тиісті инвестициялық қарыздар бойынша төленетін сыйақыны қоса алғанда, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарлама шеңберінде жылу және электр энергиясын генерациялайтын негізгі жабдыққа қатысты инвестицияларды қайтару ескеріле отырып, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімі (айлармен) және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемі есепке алынып, жылдар бойынша ауыспалы шама ретіндегі электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тариф қамтылады.

Егер отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар кезек-кезекпен және (немесе) кезең-кезеңмен және (немесе) іске қосу кешендерімен енгізілетін болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифтер енгізілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлемдеріне қарай айқындалады;

4) осы тармақтың 5) тармақшасында көрсетілген күннен бастап кемінде он жыл болатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімі;

5) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыны пайдалануға берудің жоспарлы күніне сәйкес келетін, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың басталған күні;

6) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі тиісті іс-шара туралы мәліметтер қамтылады.

10. Уәкілетті орган отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісім жасасқаннан кейін бірыңғай сатып алушы осы ұйымдармен инвестициялық келісімде көрсетілген тарифтер бойынша, көлемде және мерзімдерге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасады.

11. Осы баптың 10-тармағында көрсетілген шарттар бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу тиісті энергия өндіруші ұйымдар бірыңғай сатып алушыға жүйелік оператордың генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды жүргізу актілерін енгізген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап, бірақ осы баптың 9-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген күннен кейін жүзеге асырылады.

Егер отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар кезек-кезекпен және (немесе) кезең-кезеңмен және (немесе) іске қосу кешендерімен енгізілетін болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке ақы төлеу енгізілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлемдеріне қарай электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифтермен жүзеге асырылады.

12. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісім жасалған энергия өндіруші ұйымның осы баптың 11-тармағында көрсетілген, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметі іс жүзінде сатып алынған күннен бастап оның электр қуаты жүйелік оператордың генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жыл сайынғы міндетті аттестаттауына жатады.

Егер генерациялайтын қондырғылардың электр қуатына кезекті аттестаттау жүргізу нәтижесінде отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шаралар шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі генерациялайтын қондырғылардың электр қуатына кезекті аттестаттау жүргізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

13. Осы баптың шеңберінде отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның жыл сайынғы амортизациясының шамасы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифке енгізілуге жатпайды.

14. Осы баптың күші уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдарға қолданылмайды.

Ескерту. Заң 15-9-баппен толықтырылды - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-10-бап. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы

1. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктерді қаржылық реттеуді қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктерді реттеуге электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің қатысуын ынталандыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктер үшін төлемді атаулы бөлуді қамтамасыз ету мақсатында жұмыс істейді.

2. Теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату уәкілетті орган бекіткен үлгілік нысан бойынша жасалатын теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарты шеңберінде жүзеге асырылады.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттарын, сондай-ақ қосылу шартын жасасуға міндетті.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімсіздігін нақты реттеу нәтижелері бойынша теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы жүзеге асыратын теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдері мен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімсіздігін есептеу және қосылу шарты шеңберінде оларға жүргізілетін өзара есепке алу негізінде теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату бойынша электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы өзара қаржылық міндеттемелерді көтереді.

Теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теріс теңгерімсіздіктерін сатып алу-сату көлемі әрбір теңгерімдеу аймағы үшін жеке есептеледі.

Теңгерімдеу аймақтары уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату үшін жауапкершілікті теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен жасалған теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шартына бір мезгілде тиісті өзгерістер енгізе отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалатын жауапкершілікті беру шарты бойынша бір теңгерімдеу аймағы шеңберінде теңгерім провайдеріне беруге құқылы.

Теңгерім провайдерінің қызметіне қойылатын талаптар уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

Теңгерім провайдерінің теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату көлемі жиынтығында теңгерім провайдері бойынша және өз теңгерімсіздіктерін қаржылық реттеу үшін жауапкершілікті теңгерім провайдеріне берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері бойынша теңгерімдеу аймағында есептеледі.

3. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясын өткізуді (сатуды) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына ғана жүзеге асырады.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан ғана сатып алуды жүзеге асырады.

Жүйелік оператордың жедел-ақпараттық кешенімен біріздендірілген диспетчерлік басқарудың жедел-ақпараттық кешені бар электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші электр энергиясын сату (теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу) үшін жүйелік операторға уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жоғарылатып (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға өтінімдер береді.

Көтеріп теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін бағалар теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифтен аспауға тиіс.

Төмендетіп теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін бағалар теріс теңгерімсіздіктерге шекті тарифтен аспауға тиіс және теріс не нөлге тең бола алмайды.

Көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеу көлемін электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері дербес, бірақ электр қуаты нарығының талаптары ескеріле отырып, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін осы субъектілерге сәйкес келетін төмендетіп (көтеріп) теңгерімдеудің ең аз көлемінен төмен емес етіп айқындайды.

Теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф пен теріс теңгерімсіздіктерге шекті тариф бекітуге жатпайды және оны осы Заңда айқындалған тәртіппен теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы айқындайды.

4. Көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерді іріктеу және іске қосу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

Бұл ретте электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға қойылған және өткізілген электр энергиясының айырмасынан асатын көлемде электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында энергия өндіруші ұйымдардың өтінімдерін қабылдауға және іске қосуға тыйым салынады.

5. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын әрбір теңгерімдеу аймағы үшін жеке-жеке сатып алады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы тиісті теңгерімдеу аймағы үшін операциялық тәуліктің тиісті сағатында сатып алатын теңгерімдеуші электр энергиясының көлемі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын:

1) көтеріп теңгерімдеуге қатысуға арналған тиісті іске қосылған өтінімдерде (теңгерімдеудің тиісті аймағында) көрсетілген бағалар бойынша, осы өтінімдердің нақты орындалуын ескере отырып, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында;

2) жүйелік оператордың басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара іс-қимылы шеңберінде тиісті шарттарда көрсетілген бағалар мен талаптар бойынша (бұл ретте теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алумен бір мезгілде теріс теңгерімсіздіктерді сатуға да жол беріледі) жүйелік оператордан сатып алуды жүзеге асырады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған сағаттарда оң теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген теңгерімдеуші электр энергиясын сату бағалары бойынша өздері жол берген сағаттық оң теңгерімсіздіктер көлемінде теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға міндетті.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған сағаттарда теріс теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері осы теріс теңгерімсіздіктерді уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген бағалар бойынша теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына сатуға міндетті.

"Авария" режимі ретінде айқындалған тәулік сағаты үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы мен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілері арасындағы теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату жөніндегі теңгерімдеу аймағындағы барлық операциялар уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүзеге асырылады.

6. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеудің әрбір аймағының теріс теңгерімсіздіктерін жеке-жеке сатады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы операциялық тәуліктердің тиісті сағатында сататын теңгерімдеудің тиісті аймағындағы теріс теңгерімсіздіктер көлемі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді:

1) төмендетіп теңгерімдеуге қатысуға арналған тиісті іске қосылған өтінімдерде (теңгерімдеудің тиісті аймағында) көрсетілген бағалар бойынша, осы өтінімдердің нақты орындалуын ескере отырып, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында;

2) жүйелік оператордың басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара іс-қимылы шеңберінде тиісті шарттарда көрсетілген бағалар мен талаптар бойынша (бұл ретте теріс теңгерімсіздіктерді сатумен бір мезгілде теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға да жол беріледі) жүйелі операторға сатуды жүзеге асырады.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді сатуды жүзеге асырған сағаттарда теріс теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу бағалары бойынша өздері жол берген сағаттық теріс теңгерімсіздіктерді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына сатуға міндетті.

Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді сатуды жүзеге асырған сағаттарда оң теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген бағалар бойынша өздері жол берген сағаттық оң теңгерімсіздіктер көлемінде теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға міндетті.

7. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі мен теңгерім провайдерінің теңгерімсіздіктері әрбір теңгерімдеу аймағы бойынша жеке есептеледі (айқындалады).

9. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерінен теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға жасалған шарттар шеңберінде сатып алған теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді төлеуді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы ай сайын, бірақ сатып алу айы аяқталғаннан кейін қырық бес жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға жасалған шарттар шеңберінде сатып алған теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді төлеуді осы субъектілер ай сайын, бірақ сатып алу айы аяқталғаннан кейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей жүзеге асырады.

10. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы өзара есеп айырысулар жүйелік оператордың деректерін негізге ала отырып, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы жүзеге асыратын теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдерінің және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің сағаттық теңгерімсіздіктерінің есептері негізінде уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының Үкіметімен өнімді бөлу туралы шарттар жасасқан электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері есептік кезеңнің қорытындылары бойынша уәкілетті орган көздеген тәртіппен, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуды жүзеге асырады.

11. Электр энергиясының коммерциялық экспорты шарты (бұдан әрі – экспорт шарты) шеңберінде басқа мемлекеттің ұйымына (тұтынушысына) электр энергиясын жеткізуді жүзеге асыратын электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі Қазақстан Республикасының аумағындағы өзінің теңгерімсіздіктері үшін жауаптылықтан басқа, уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес, экспорт шартында көрсетілген Қазақстан Республикасынан электр энергиясын экспорттау көлемдерінен осы субъектінің электр энергиясын босатуындағы ауытқулармен байланысты Орталық Азия мемлекетінің энергия жүйесімен теңгерімдеу аймағының шекарасындағы электр энергиясының сальдо-ағымдарының ауытқулары үшін де жауапты болады.

Электр энергиясының коммерциялық импорты шарты (бұдан әрі – импорт шарты) шеңберінде басқа мемлекеттің ұйымынан (өндірушісінен) электр энергиясын қабылдауды жүзеге асыратын электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі Қазақстан Республикасының аумағындағы өзінің теңгерімсіздіктері үшін жауаптылықтан басқа, уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес, импорт шартында көрсетілген Қазақстан Республикасына электр энергиясын импорттау көлемдерінен осы субъектінің электр энергиясын қабылдауындағы ауытқулармен байланысты Орталық Азия мемлекетінің энергия жүйесімен теңгерімдеу аймағының шекарасындағы электр энергиясының сальдо-ағымдарының ауытқулары үшін де жауапты болады.

12. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы нақты уақыт режимінде жұмыс істеген кезде бірыңғай сатып алушымен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт (шарттар) жасасқан энергия өндіруші ұйымдар және Тізілімге енгізілген әрі тиісті тұлғалар тобы шеңберінде тұтынушылармен электр қуатын қамтамасыз ету бойынша екіжақты шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдар жүйелік операторға күн сайын уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес алдағы жоспарлау тәуліктерінің әрбір сағатына жоғарылатып (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға өтінімдер беруге және жүйелік оператор оларды іске қосқан жағдайда осы өтінімдерді орындауға міндетті.

13. Уәкілетті орган айқындайтын теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы:

1) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерімен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттарын жасасады;

2) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуды жүзеге асырады;

3) уәкілетті орган бекіткен тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесін теңгерімдеудің әрбір аймағы шеңберінде теңгерімдеуші электр энергиясын сатуға және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алуға сағаттық орташа өлшемді бағаларды есептеуді жүзеге асырады;

4) операциялық сағаттың қорытындылары бойынша теңгерімдеуші нарықта аукцион бағалары туралы ақпараттың қолжетімділігін үздіксіз қамтамасыз етеді;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімдеуші электр энергиясы мен теңгерімсіздіктерінің сағаттық көлемдерін есептеуді жүзеге асырады;

6) теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифті және теріс теңгерімсіздіктерге шекті тарифті айқындайды;

7) уәкілетті орган айқындаған тәртіппен теңгерім провайдерлерінің тізбесін қалыптастырады;

8) уәкілетті орган айқындаған жағдайларда және тәртіппен энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беруге арналған шарттарды жасасады және электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге ақы төлейді;

9) уәкілетті орган бекіткен үлгілік нысан бойынша теңгерімдеуші нарықтың барлық субъектілерімен қосылу шартын жасасады;

10) қосылу шарты шеңберінде теңгерімдеуші нарық субъектілері арасындағы теңгерімдеуші электр энергиясын және теңгерімдеуші нарықтағы теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу (сату) жөніндегі міндеттемелер бойынша өзара есепке жатқызуларды жүзеге асырады;

10-1) теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға және қосылуға жасалған шарттар негізінде қаржылық міндеттемелерін бөлуді және өз құқықтары мен міндеттерін теңгерімдеуші нарық субъектілеріне беруді жүзеге асырады;

11) осы Заңда көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

14. Егер уәкілетті орган растаған энергия беруші ұйымның желілеріндегі авариялар себебінен оларға тікелей қосылған электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерінде теріс теңгерімсіздіктер туындаса, онда осы энергия беруші ұйым осы авария кезінде туындаған осы субъектілердің электр энергиясын сатып алуға жұмсалған шығындардың және осы субъектілердің көрсетілген теріс теңгерімсіздіктерді сатудан түскен кірістерінің оң айырмасының орнын толтырады.

15. Жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар және электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын ұзақ мерзімді сатып алу-сату шарты бар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар (бұдан әрі – жаңартылатын көздер) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жауапкершілікті беру шартын жасасуға міндетті.

Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында өз теңгерімсіздіктері болмайды және ол теңгерімдеуші электр энергиясын және жаңартылатын көздердің теріс теңгерімсіздіктерін сатып алу-сату үшін жауапкершілікті өзіне ала отырып, осы нарыққа теңгерім провайдері ретінде ғана қатысады. Бұл ретте электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен 2023 жылғы 1 шілдеден кейін жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген жаңартылатын көздер өздері жол берген теңгерімсіздіктер үшін уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жауап береді.

16. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған жауапкершілікті беру шарты шеңберінде жаңартылатын көздер:

1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен не электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісімен жасалған қолданыстағы электр энергиясын сатып алу-сату шартында көрсетілген, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін арттыру коэффициентіне көбейтілген электр энергиясын сатуға арналған баға бойынша тиісті көлемде электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алу арқылы өзінің барлық оң теңгерімсіздіктерін жабады;

2) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен не электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісімен жасалған қолданыстағы энергиясын сатып алу-сату шартында көрсетілген, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін төмендету коэффициентіне көбейтілген электр энергиясын сатуға арналған баға бойынша электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға өзінің барлық теріс теңгерімсіздіктерін сатады.

Осы тармақта көрсетілген арттыру коэффициентінің мәні операциялық тәулік сағаты үшін бірлікке теңестіріледі, онда оң теңгерімсіздік мәні жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын желіге жіберудің жоспарлы мәнінен жол берілетін ауытқу мәнінен аспайды.

Осы тармақта көрсетілген төмендету коэффициентінің мәні операциялық тәулік сағаты үшін бірлікке теңестіріледі, онда теріс теңгерімсіздік мәнінің модулі жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын желіге жіберудің жоспарлы мәнінен жол берілетін ауытқу мәнінен аспайды.

Осы тармақта көрсетілген жол берілетін ауытқулардың мәндері уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады.

Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес 2023 жылғы 1 шілдеге дейін жаңартылатын энергия көздерін қолдау бойынша қаржы-есеп айырысу орталығымен электр энергиясын сатып алу-сату шартын жасасқан жаңартылатын көздер үшін осы тармақта көрсетілген төмендету және жоғарылату коэффициенттерінің мәні электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі қағидаларына сәйкес айқындалады.

Ескерту. Заң 15-10-баппен толықтырылды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

15-11-бап. Гибридті топ

1. Гибридті топ құрамына әрқайсысының дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес пайыздан астамы тікелей немесе жанама түрде сол бір тұлғаға тиесілі болатын мынадай заңды тұлғалар:

объектілері 2024 жылғы 1 шілдеден ерте емес пайдалануға берілген және бір қосылу нүктесінде ұлттық немесе өңірлік электр желілеріне қосылған, жаңартылатын энергия көздері мен генерациялаудың маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды жиынтық түрде пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар;

гибридті топ тұтынушылары;

гибридті топ әкімшісі кіреді.

2. Гибридті топ осы баптың 1-тармағында аталған тұлғалардың дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес пайызынан астамы тікелей немесе жанама түрде тиесілі болатын тұлғаның өтініші негізінде гибридті топтардың тізбесіне енгізіледі.

Гибридті топтардың тізбесіне осы баптың 1-тармағында аталған энергия өндіруші ұйымдар, тұтынушылар, гибридті топтар әкімшілері кіреді.

Ескерту. 15-11-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығы

1. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығына қол жеткiзу тәртiбiн уәкілетті орган айқындайды.

2. Өңiрлiк электр желiлерi компаниялары электр энергиясын оның баланстық тиесiлiк шекараларында электр желiлерi бойынша беру функцияларын жүзеге асырады.

3. Алынып тасталды - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен.

4. Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, шаруашылық қызметтi жүзеге асыру кезiнде электр энергиясына кепiлдiк берiп жеткiзушiлерге энергиямен жабдықтаушы өзге ұйымдарға қарағанда артықшылықтар беруге болмайды.

5. Электр энергиясын кепiлдiкпен берушiні және оның жауапкершілігіндегі аймақты айқындау тәртібі электр энергиясының бөлшек сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларымен белгіленеді.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Электр энергиясы мен қуат нарығындағы шарттар

Ескерту. 17-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Электр энергиясын сатып алу-сату, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату, теңгерімдеуші нарықтағы өзара есеп айырысулар, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, ұлттық электр желісін пайдалану, техникалық диспетчерлендіру, электр қуатын реттеу, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеу, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру, электр энергиясының орталықтандырылған саудасына қатысу, электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығына қатысу бойынша, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу бойынша қызметтер көрсету Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне, осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жасалатын шарттар негізінде жүзеге асырылады.

2. Электр энергиясын сатып алу-сату шарттарында:

1) тәулiктiк электр тұтыну кестесi;

2) энергия өндiрушi ұйымдардың электр қуатын резервтеу тәртiбi болуға тиiс.

3. Электр энергиясын сатып алу-сату, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттары, қосылу шарттары, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, ұлттық электр желісін пайдалану, техникалық диспетчерлендіру, электр қуатын реттеу, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру, электр энергиясының көтерме сауда нарығында электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар, орталықтандырылған сауда нарығына қатысу шарттары, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар – шарттар бойынша уақтылы ақы төленбеген жағдайда, тиісті қызметтер көрсетуді тоқтату талаптары мен тәртібін қамтуға тиіс.

4. Электр энергиясын сатып алу-сату, беру шарттары бойынша міндеттемелер орындалмаған немесе тиісінше орындалмаған жағдайларда, осы арқылы келтірілген нақты залалды міндеттеменің орындалмауына жауапты тарап өтейді.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136; 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығындағы шарттар

Ескерту. 18-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Бөлшек сауда нарығында электр энергиясын сатып алу-сату тұтынушылар энергиямен жабдықтаушы ұйымдармен жасасатын энергиямен жабдықтаудың жария шарттары негізінде жүзеге асырылады.

Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар тұтынылатын электр энергиясының көлеміне қарай (жеке тұлғалар үшін) сараланған тарифтер бойынша тұтынушыларға электр энергиясын өткізуден (сатудан) бас тартуға құқылы емес.

Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар пайдаланылған жылу энергиясы үшін ақы төлеу бойынша берешегі болған кезде тұтынушыға электр энергиясын беруді тоқтатуға құқылы емес.

1-1. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар электрмен жабдықтаудың үлгілік шарттарын тұтынушылардың мынадай топтары бойынша жасасады:

1) тұрмыстық тұтынушыларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты;

2) электр энергиясын тұрмыстық емес мұқтаждар үшін пайдаланатын тұтынушыларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты;

3) мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын заңды тұлғаларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты.

2. Энергиямен жабдықтаушы және энергия берушi ұйымдар бөлшек сауда нарығында жасасатын шарттарда электр энергиясының бөлшек сауда нарығына барлық қатысушылар үшiн тең жағдайлар болуға мiндеттi.

3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар жеткiзетiн электр энергиясының бағалары мен оларды беру жағдайлары тараптардың келiсiмi бойынша энергия берушi ұйымның тарифiн ескере отырып, сатып алу-сату шартына сәйкес белгiленедi.

Энергияны коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесін пайдалану жағдайларын қоспағанда, тұтынушылардың тұтынған электр энергиясы үшін төлемақы коммерциялық есепке алу аспаптарының нақты көрсеткіштері негізінде энергиямен жабдықтаушы ұйым берген төлем құжаты бойынша, ал олар болмаған немесе уақытша бұзылған кезде есептеу арқылы жүргізіледі.

4. Өңiрлiк электр желiлерi бойынша электр энергиясын беру энергиямен жабдықтаушы ұйым немесе тұтынушы өңiрлiк электр желiсi компаниясымен уәкілетті орган белгiлеген үлгiлік нысан бойынша жасасатын электр энергиясын беру жөнiндегi қызметтер көрсету шартының негiзiнде жүзеге асырылады.

5. Электр энергиясын кепiлдiк берiп жеткiзушiлер мен тұтынушылар арасындағы энергиямен жабдықтау шарты жария шарт болып табылады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.01.13 № 542-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгiзiледі), 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 21.04.2016 № 504-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Электр энергиясын тұтынушылардың құқықтары мен мiндеттерi

Ескерту. 19-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Электр энергиясын тұтынушылардың:

1) жасалған шарттарға сәйкес электр энергиясын алуға;

2) жасалған шарттардың талаптарына сәйкес энергия өндiрушi, энергия берушi және энергиямен жабдықтаушы ұйымнан электр энергиясын жеткiзбеуден немесе сапасыз жеткiзуден келтiрiлген нақты нұқсанның орнын толтыруды талап етуге;

3) шарттар жасасуға және оларды орындауға байланысты даулы мәселелердi шешу үшiн сотқа жүгiнуге;

4) тұтынылған электр энергиясы үшiн сараланған тарифтiк есепке алу жүйелерi бойынша ақы төлеудi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзуге құқығы бар.

2. Электр энергиясын тұтынушылар:

1) тұтынушылардың меншiгiндегi электр және энергия қондырғыларының және коммерциялық есепке алу аспаптарының тиiсiнше техникалық жай-күйін ұстап тұруға, Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес олардың техникалық жай-күйіне қойылатын талаптарды орындауға;

2) электр энергиясын сатып алу-сату шартында айқындалған энергия тұтыну режимдерiн сақтауға;

3) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр энергиясының стандарттық жиiлiгiн ұстап тұруға бағытталған нормативтiк талаптарды орындауға;

4) жасалған шарттарға сәйкес босатылған, берiлген және тұтынылған электр энергиясының ақысын уақтылы төлеуге;

5) энергиямен жабдықтаушы және энергия берушi ұйымдардың жұмыскерлерiн коммерциялық есепке алу аспаптарына, сондай-ақ мемлекеттiк энергетикалық қадағалау және бақылау жөнiндегi органның жұмыскерлерiн, жергілікті атқарушы органдардың уәкілетті өкілдерін электр және энергия қондырғыларының техникалық жай-күйiн және пайдалану қауiпсiздiгiн бақылауды жүзеге асыру үшiн жiберуге міндетті.

3. Алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.01.31 № 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.04.11 № 136, 2008.12.29 № 116-IV (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-1-бап. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының кезінде электр энергиясының көтерме сауда нарығының жұмыс істеуі

1. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны уәкілетті орган айқындайды.

2. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы осы Заңның 25-бабының қолданылуын ескере отырып, осы баптың күшіне енгізілуімен бір мезгілде жұмыс істеуін бастайды.

3. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы мынадай функцияларды жүзеге асырады:

1) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр энергиясын энергия өндіруші ұйымдардан және (немесе) гибридті топ әкімшісінен:

электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға, тұтынушыларға, сондай-ақ шартты тұтынушыларға сату үшін;

цифрлық майнерлерге сату үшін;

гибридті топ тұтынушыларына сату үшін бір сағат және (немесе) тәулік және (немесе) ай және (немесе) тоқсан және (немесе) жыл (жылдар) бұрын сатып алады;

2) электр энергиясын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға, электр энергиясын тұтынушыларға, шартты тұтынушыларға, гибридті топ тұтынушыларына, сондай-ақ электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарында цифрлық майнинг бойынша қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға электр энергиясына шекті тарифтерден жоғары тарифпен уәкілетті орган белгілеген тәртіппен сатады;

2-1) уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын жасыл энергияны тұтынушыға қысқа мерзімді (бір жыл) немесе ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) негізде сатады;

3) жауапкершілікті беру шарттары шеңберінде жаңартылатын энергия көздерінен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алады;

4) жауапкершілікті беру шарты шеңберінде жаңартылатын көздерге теңгерімдеуші электр энергиясын сатады;

5) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған ұзақ мерзімді электр энергиясын сатып алу-сату шарты бар жаңартылатын көздермен жауапкершілікті беру шартын жасасады және осы Заңға сәйкес электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында олардың теңгерім провайдері болады;

6) электр энергиясын тиісті сатып алу-сату шарттарын жасасады;

7) электр энергиясының орталықтандырылған саудасына қатысу шартын жасасады;

8) басқа елдердің электр энергиясын берушілерінен (өндірушілерінен) (импорттауды) және (немесе) үкіметаралық келісімде айқындалатын уәкілетті ұйымнан электр энергиясын сатып алуды уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және осы электр энергиясын берушілердің (өндірушілердің) бағалары бойынша жүзеге асырады (қажет болған кезде);

9) басқа елдердің тұтынушыларына (экспорттауды) және (немесе) үкіметаралық келісімде айқындалатын уәкілетті ұйымға электр энергиясын сатуды уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырады (қажет болған кезде);

10) тарифтерді кезең-кезеңімен өзгертуді жүзеге асыру мүмкіндігі мақсатында тарифтерді саралау арқылы көтерме сауда нарығының тұтынушылары үшін атаулы қолдау көрсетуді уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырады;

11) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шартын жасасады;

12) уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес электр энергиясын сатуға арналған болжамды бағаларды айқындайды;

13) энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беруге арналған шарттар жасасады (қажет болған кезде) және уәкілетті орган айқындаған жағдайларда және тәртіппен электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге ақы төлейді;

14) жүйелік оператормен импортталатын электр энергиясын желіге жіберуді техникалық диспетчерлеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шартты жасасады (қажет болған кезде).

4. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін электр энергиясын сатып алуды жүйелік оператордың техникалық сараптамасын ескере отырып мынадай тәртіппен (басымдық тәртібімен):

1) 2023 жылғы 1 шілдеден кейін электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар жаңартылатын көздерден, Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын осы шарттардың бағаларымен желіге жоспардағы жіберудің толық көлемінде жүзеге асырады.

2023 жылғы 1 шілдеге дейін қаржы-есеп айырысу орталығымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар жаңартылатын көздерден, Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес есептік күнтізбелік айдың қорытындылары бойынша электр энергиясын осы шарттардың бағаларымен желіге нақты жіберудің толық көлемінде;

2) уәкілетті орган бекіткен электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларына сәйкес жылу электр орталықтарынан;

3) электр қуаты нарығында осы Заңның 15-4 және 15-8-баптарына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы ұзақ мерзімді шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдардан қуаты осы шарттардың мәні болып табылатын генерациялайтын қондырғылар желісіне көрсетілген шарттардың қолданылуы ішінде уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген электр энергиясына тиісті шекті тарифтер бойынша электр энергиясын жоспардағы жіберу көлемінде жүзеге асырады;

4) электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін қажетті қалған электр энергиясының желіге жіберілетін жоспарлы көлемдерін бірыңғай сатып алушы электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттығында сатып алады.

Осы тармақта көрсетілген электр энергиясының жоспарлы көлемдері электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін жеткіліксіз болған жағдайда бірыңғай сатып алушы электр энергиясының жоспарлы импортын жүзеге асырады.

Осы тармақта көрсетілген электр энергиясын сатып алу уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

5. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының жұмыс істеуі кезінде:

1) барлық энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға және олармен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларға не олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісіне ғана сатуды жүзеге асыруға және олармен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті.

Бұл ретте жүйелік операторға қуатты автоматты түрде реттеу бойынша қызметтер көрсететін энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға электр энергиясын сатудан шарттық көлемнің (реттеу диапазонының) шамасына босатылады;

2) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған ұзақ мерзімді электр энергиясын сатып алу-сату шарты бар барлық жаңартылатын көздер электр энергиясын Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана сатуды жүзеге асыруға міндетті;

3) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан және (немесе) Тізілімде олармен бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдардан және (немесе) олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісінен және (немесе) жаңартылатын көздерден ғана сатып алуды жүзеге асыруға және олармен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті;

Бұл ретте жасыл энергияны тұтынушылардың электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын қысқа мерзімді (бір жыл) немесе ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) негізде сатып алуға құқығы бар;

4) цифрлық майнинг бойынша қызметті жүзеге асыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын уәкілетті орган айқындаған тәртіппен Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерден не электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алуды жүзеге асыруға міндетті;

5) электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілеріне бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатуға тыйым салынады;

6) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, энергия беруші ұйымдар, тұтынушылар және цифрлық майнерлер, осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, жүйелік оператормен ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайда, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызмет көрсетуге немесе ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттары жоқ, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға, тұтынушыларға және цифрлық майнерлерге электр энергиясын өткізуіне (сатуына) тыйым салынады;

7) шартты тұтынушылар мен гибридті топ әкімшілері республиканың жоспарлы тұтынуының жалпы көлеміндегі олардың электр энергиясын жоспарлы тұтыну үлесін, олардың құрамына кіретін жаңартылатын көздер өндірген электр энергиясының көлемін, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын жаңартылатын көздерден олар сатып алатын электр энергиясының көлемін және электр энергиясын бірыңғай сатып алушының жаңартылатын көздерден электр энергиясын сатып алуға жұмсаған шығындарын ескере отырып, электр энергиясын бірыңғай сатып алушы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептейтін баға бойынша және көлемде электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алуға, сондай-ақ электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті;

8) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын ұзақ мерзімді сатып алу-сату шарты бар жаңартылатын көздер арасында Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес уәкілетті орган айқындаған тәртіппен, электр энергиясын өндіру-тұтыну теңгерімі электр энергиясын өндіру-тұтынудың көрсетілген тәуліктік графигінде сақталған кезде электр энергиясын нақты өндіру-тұтынудың тиісті сағаты басталғанға дейін екі сағаттан кешіктірмей жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын
өндіру-тұтынудың тәуліктік графигін ұлғайтып (жоғары) немесе азайтып (төмен) өзара түзетуге жол беріледі;

9) осы тармақта көрсетілген электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясын сатып алуы мен сатуы, сондай-ақ тиісті өзара есеп айырысулар уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады;

10) электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясын сатып алу және сату бағалары уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады;

11) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы электр энергиясын бірыңғай сатып алушының шығындары мен кірістері электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне электр энергиясын сату бағасын айқындау кезінде ескеріледі;

12) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын сатып алу-сатудың жоспарлы көлемі электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жасасқан барлық электр энергиясын сатып алу-сату шарттары бойынша электр энергиясының көтерме сауда нарығында сатып алынған (сатылған) электр энергиясының көлемі болып табылады;

13) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға өздері сатып алған электр энергиясына уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және мерзімдерде ақы төлеуге міндетті;

14) электр энергиясын бірыңғай сатып алушы энергия өндіруші ұйымдарға және жаңартылатын көздерге олардан сатып алынған электр энергиясына уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және мерзімдерде ақы төлеуге міндетті;

15) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері (электр энергиясын кепілдікпен берушілерден басқа) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алған электр энергиясына ақы төлеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес операциялық тәулік басталғанға дейін ақша қаражатын аудару арқылы жүзеге асырылады;

16) электр энергиясын кепілдікпен берушілер электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алынған электр энергиясына ақы төлеуді уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес факт бойынша жүзеге асырады;

17) аударуға жататын ақша қаражатының сомасы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес есептеледі.

6. Электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісі электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес операциялық тәулік басталғанға дейін электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алынған электр энергиясы үшін ақы төлемеген жағдайда, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне өтінімі келесі тәуліктерге жіберілмейді (алып тасталады).

7. Энергия өндіруші ұйымдардан сатып алынған электр энергиясы үшін ақшалай қаражат сомасын төлеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүйелік оператор электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесін бекіткеннен кейін жүргізіледі.

8. Шотты ашуға, жүргізуге және оған қызмет көрсетуге байланысты шығындар электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісіне жүктеледі.

9. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының энергия өндіруші ұйымдардан, оның ішінде жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды және қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын ұйымдардан электр энергиясын, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, техникалық диспетчерлендіру, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтерді, орталықтандырылған сауда нарығы операторының көрсетілетін қызметтерін сатып алуға байланысты құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

Осы баптың күші, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері Еуразиялық экономикалық одақтың жалпы электр энергетикалық нарығына қатысқан жағдайда, оларға қолданылмайды.

Ескерту. Заң 19-1-баппен толықтырылды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (02.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi авариялық бұзылыстар кезінде электр энергетикасы объектілерін басқару

20-бап. Авариялық бұзылыстардың алдын алу және оны жою үшiн қолданылатын шаралар

1. Алынып тасталды - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Жүйелік авариялардың алдын алу немесе оларды жою үшін жүйелік оператор меншік нысанына қарамастан, кез келген энергия өндіруші ұйымдардың резервтерін (генерацияланатын қуатты жүктеуге де, жүктен босатуға да) және тұтынушылардың дербес қоректену көздерін іске қосады.

3. Авариялық бұзушылықтардың алдын алу немесе оларды жою үшін гидроэлектр станцияларының генерацияланатын қуатын өзгерту қажет болған кезде жүйелік оператордың гидроэлектр станцияларының реттеушілік қабілетін пайдалану үшін гидротораптар арқылы суды шығындаудың бекітілген графиктеріне өзгерістерді жедел енгізуге құқығы бар.

4. Электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығы өтей алмайтын теңгерiмсiздiк туындаған кезде жүйелiк оператордың Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр тогының нормативтiк жиiлiгiн ұстап тұру мақсатында электр энергиясын сатып алу-сатуды жүзеге асыруға құқығы бар.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Авариялық бронь бойынша энергиямен жабдықтау

1. Жүйелік авария туындаған кезде энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдармен энергиямен жабдықтаудың тиісті авариялық және технологиялық бронь актілері бар тұтынушыларды энергиямен жабдықтау энергиямен үздіксіз жабдықтауды қажет ететiн, қызметiнiң тоқтатылуы адамдардың өмiрiне, денсаулығына және қоршаған ортаға қатер төндiруге алып келетін шаруашылық инфрақұрылым ұйымдары үшiн технологиялық себептерге орай электр қуатын авариялық бронь мөлшерiнде берудi қамтамасыз ететiн, энергия берушi ұйымдар әзiрлейтiн схемалар бойынша жүзеге асырылады.

2. Авариялық броны бар тұтынушыларды энергиямен жабдықтау тәртiбi мен талаптарын уәкілетті орган бекiтедi.

3. Бюджет қаражаты есебiнен қамтылатын мемлекеттiк мекемелерге авариялық бронь мемлекеттiк мекемелердiң электр энергиясын тұтыну жөнiндегi шығыстарына көзделген қаражат шегiнде, сондай-ақ мемлекеттiк кәсiпорындар мен өзге де ұйымдар үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен ресiмделген тиiстi банктiк кепiлдiгi болған жағдайда берiледi.

Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Электр энергетикасы объектiлерiнiң сақталуын және тұтастығын қамтамасыз ету

1. Электр энергетикасының неғұрлым маңызды объектiлерiн күзетудi арнаулы әскерилендiрiлген күзет қызметтерi немесе Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң бөлiмшелерi жүзеге асырады. Мұндай объектiлердiң тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.

2. Қарамағында электр желілері бар ұйымның келiсiмiнсiз электр желiлерi жолдарының күзет аймақтарында құрылыс, монтаждау, жер қазу, тиеу-түсiру жұмыстарын, ұңғымалар мен шурфтардың орнатылуына байланысты iздеу жұмыстарын жүргiзуге, алаңдарды, автомобиль көлiгi тұрақтарын жайластыруға, базарларды, құрылыстарды, ғимараттарды орналастыруға, материалдарды жинап қоюға, қоршаулар мен дуалдарды соғуға, күйдiргiш коррозиялы заттар мен жанар-жағармай материалдарын шығарып тастауға және төгуге тыйым салынады.

3. Энергия өндiрушi, энергия берушi ұйымдардың электр және (немесе) жылу энергиясын өндiру мен берудiң бiртұтас технологиялық процесiне қатысатын мүлкi бөлiнбейтiн мүлiк болып табылады.

4. Электр энергетикасы объектiлерiн және (немесе) оның жекелеген бөлiктерiн сатып алу-сату, жалға немесе сенiмгерлік басқаруға беру уәкiлеттi орган мен табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттiк органды алдын ала хабардар ете отырып жүзеге асырылады.

5. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасында көзделген тәртіпті бұза отырып, электр желілеріне өз бетінше қосылуға тыйым салынады.

Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдарының бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiлеген тәртiппен жауапты болады.

6-тарау. Қорытынды және өтпелі ережелер

24-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң:

1) 2004 жылғы 1 қазаннан бастап қолданысқа енгiзiлетiн 13-бабының 2-тармағы мен 14-бабының 4-тармағын;

2) 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 13-бабының 6-тармағын қоспағанда, ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

2. 10-баптың 1-тармағының 4) тармақшасында және 2-тармағының 2) тармақшасында белгiленген нормалар 2007 жылдың 31 желтоқсанына дейiн қолданылады.

3. "Электр энергетикасы туралы" 1999 жылғы 16 шiлдедегi Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1999 ж., № 20, 729-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен.

25-бап. Қорытынды және өтпелi ережелер

1. Энергия берушi ұйымдар электр және (немесе) жылу энергиясын беру жөнiндегi қызметтi энергиямен жабдықтау жөнiндегi қызметтен бөлудi 2004 жылғы 1 қазанға дейiн жүзеге асырсын.

2. Өңірлік электр желісі компаниялары электр энергиясын беру жөніндегі қызметті энергиямен жабдықтау жөніндегі қызметтен бөлуді энергиямен жабдықтаушы ұйымдар құру жолымен 2004 жылғы 1 қазанға дейін жүзеге асырсын.

3. Энергия өндіруші ұйымдар 2009 жылғы 1 мамырдан бастап осы Заңда белгіленген тәртіппен келісімдер жасассын.

4. Осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағында көзделген тыйым салу электр энергиясын оны орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан аспайтын көлемде беретін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға сатқан жағдайларға 2009 жылғы 1 шілдеге дейін қолданылмайды.

4-1. Осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген тыйым салу 2030 жылғы 1 қаңтарға дейін электр энергиясына кепілдік беріп жеткізушілерге қолданылмайды.

5. 01.01.2016 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

6. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін энергия беруші ұйымдар:

1) 2018 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талапқа;

2) 2020 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға;

3) 2022 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талапқа сай келуге тиіс.

7. Жергілікті атқарушы органдар 2019 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей мемлекеттік заңды тұлғалардың шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару құқығындағы электр желілерін осы Заңның 13-1-бабының 2-тармағына сәйкес беруді қамтамасыз етеді.

8. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушылар 2023 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей, осы Заңның 13-бабының 6-2-тармағында белгіленген талапқа сәйкес келуге тиіс.

9. Осы Заңның 15-3-бабының 10-тармағының күші бірыңғай сатып алушы 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап жасасқан электр қуатының әзірлігін ұстап тұру жөніндегі көрсетілетін қызметтерді сатып алу туралы шарттарға қолданылады.

10. Уәкілетті орган жүйелік оператормен бірлесіп, 2023 жылғы 1 шілдеден бастап электр энергиясының теңгерімдеуші нарығын нақты уақыт режимінде іске қосуды қамтамасыз етеді.

11. Уәкілетті орган 2023 жылғы 1 шілдеден бастап электр энергиясы нарығында бірыңғай сатып алушы моделіне көшуді қамтамасыз етеді.

12. Электр энергиясын сатып алу және электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға сату бөлігіндегі осы Заңның күші 2023 жылғы 1 шілдеге дейін бұзылуға жататын бұрын жасалған шарттардан туындаған қатынастарға қолданылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
13-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.12.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14. Осы Заңның 7-1-бабының талаптарына сәйкес келмейтін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға берілген, энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензияларды және (немесе) лицензияға қосымшаларды (рұқсаттарды және (немесе) рұқсатқа қосымшаларды) лицензиар лицензиядан айыруға (кері қайтарып алуға) немесе оның қолданысын тоқтата тұруға тиіс.

15. 5-2-баптың үшінші бөлігі 2026 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады деп белгіленсін.

Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 118-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (01.04.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Unofficial translation

This Law regulates social relations arising in the process of production, transfer and consumption of electrical and heat energy.

Footnote. Preamble amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated 11 April 2006 № 136 (enforced from the date of its official publication).

Chapter 1. General provisions Article 1. Basic concepts used in this Law

This Law shall use the following basic concepts:

1) emergency reservation - the minimum consumption of electric energy (minimum consumed capacity) of consumer’s objects with a completely stopped process, ensuring their safe state for life, health and environment, as well as functioning of current collectors of systems of duty and security lighting, security and fire alarm systems, fire extinguishing pumps, drainage, cooling of the main technological equipment, communication and emergency ventilation;

2) disruption – unacceptable divergences of operating conditions of an electric installation or its elements, occasioning their removal from service or damage during operation;

2-1) a passport of readiness - an annually issued document, confirming the readiness of energy-producing and energy- transmitting organizations to work in the autumn-winter period;

2-2) a single purchaser - a legal entity, determined by the authorized body, carrying out centralized purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity and centralized rendering of service for ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load in the manner, prescribed by this Law;

2-3) generating installation - a device, generating electric energy;

2-4) generating plant with a maneuverable generation mode - a generating plant with adjustable electric power;

2-5) auctions for construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode (hereinafter - auctions) - a process organized and conducted by the organizer of auctions in an electronic system based on an auction, aimed at selecting projects for construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode and determination of their individual tariffs for the service of maintaining the readiness of electric power;

2-6) an auction participant for construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode (hereinafter referred to as an auction participant) - a legal entity that has been registered in the electronic system of the auction organizer and received the status of a participant;

2-7) the auction organizer for construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode (hereinafter referred to as the organizer of auctions) - a legal entity, more than fifty percent of the shares (stakes in the authorized capital) of which are owned by the state and its affiliates, determined by the authorized body, carrying out, in the manner prescribed by this Law, the organization and conduct of auctions;

2-8) an individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode - a tariff determined based on the results of auctions;

2-9) dispatching technological control - a process carried out by a dispatcher and designed to solve the problems of monitoring and managing the modes of operation of electrical networks through automated dispatching and technological control systems, as well as receiving and processing messages from individuals and legal entities about the prerequisites for occurrence or occurrence of technological violations requiring response measures and elimination of failures and damages;

2-10) an individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power of newly commissioned energy-generating organizations - a tariff determined following the results of a tender held by the authorized body for the construction of the newly commissioned generating plants;

2-11) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);

2-12) the actual generation-consumption balance - the difference between the actual values of production and consumption of electric energy (for one hour of the operating day) of the balancing electric energy market entity in kWh;

2-13) planned generation-consumption balance - the difference between the values of production and consumption of electrical energy (for one hour of the operating day) of the balancing energy market entity, approved by the system operator in the hourly daily schedule of electrical energy production-consumption, in kWh;

3) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).
4) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).

5) system emergency – disturbance of the operating regimes of electricity generation facilities, leading to instability of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan and to its separation into parts;

6) system services - services provided by the system operator to the subjects of the wholesale electric power market for transmission of electric power, technical dispatching, power reservation, organization of balancing of the production and consumption of electric power;

7) system operator – the national company, carrying out centralized operational dispatch management, provision of parallel operations with energy systems of other states, maintenance of balance in the energy systems, rendering of system services and acquisition of ancillary services from wholesale electrical energy market entities, as well as transfer of electrical energy through the national electric network, providing technical servicing of that network and keeping it in operational availability;

7-1) system and ancillary services market - a system of relationships between the system operator and wholesale electricity market entities related to the provision of system and ancillary services;

8) heating network conservation zone – land plots designed for preservation of heating systems, arrangement of normal operating conditions and prevention of damage to them and accidents amongst the population within the conservation zone of these systems;

8-1) heat supply system - a complex, consisting of heat- producing, heat- transmitting and heat-consuming installations;

9) heat energy transfer - a service for transporting of heat energy and (or) coolant through heating networks, rendered by energy- transmitting organizations in accordance with the concluded contracts;

10) retail market of heat energy - a system of relationships of participants of production, transfer of heat energy for implementation of heat supply to consumers on the basis of contracts;

11) investment program – program directed at creating active assets and expanding, updating, reconstructing and re-equipping existing active assets;

      12) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2020);
      13) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2020);
      14) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2020);

15) commercial metering instrument – technical device intended for metering of electrical capacity, electrical or heat energy, allowed for use as prescribed by Kazakh legislation;

15-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 № 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

15-2) a buyer of electricity in the wholesale market - a legal entity that purchases electricity for the purpose of electricity supply or consumption, as well as to cover regulatory and technical losses;

15-3) autumn-winter period - the heating season, the beginning and end of which are established by local executive bodies;

16) single electric power system of the Republic of Kazakhstan – the set of electric power plants, power transmission lines and electric substations ensuring reliable and qualitative power delivery to consumers in Kazakhstan;

17) electrical capacity reserve of single electric power system of the Republic of Kazakhstan – the electrical capacity of the energy-producing organizations’ power units, having the required structure, value and degree of completion for dispatching control, according to contractual requirements;

18) ancillary services - services purchased by the system operator from the subjects of the wholesale electric power market to ensure the necessary volumes and structure of regulating reserves of electric power, regulation of active and reactive power, to start the power system from a de-energized state;

18-1) state technical inspector – authorized official carrying out state control of compliance with requirements of Kazakh legislation concerning the electric power industry;

18-2) a market council - a non-commercial organization, carrying out an activity on monitoring the functioning of electric energy and capacity market, as well as other functions, stipulated by this Law;

19) operating days – regular days within which the system operator shall carry out operations involving centralized dispatch management of execution of electrical energy buy-and-sell agreements concluded by wholesale electrical energy market entities;

20) centralized operational dispatch management – the process of uninterrupted management of technically coordinated work of organizations producing, transmitting and supplying energy and of consumers of electrical energy, ensuring a specified level of reliability of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan and compliance with the standard quality of electrical energy;

20-1) the operator of the centralized trading market - an organization, carrying out centralized trading in electric energy, including spot-trading in electric energy, and a service on maintaining the readiness of electric capacity;

20-2) positive imbalance - imbalance, the value of which is greater than zero (not negative), in kWh;

20-3) operational day - a calendar day starting at 00.00 and ending at 24.00 CET, during which the daily schedule of production and consumption of electrical energy is implemented;

21) interregional and (or) interstate power transmission lines – power transmission lines with a voltage of 220 kV and more transferring electrical energy between regions and (or) states;

22) regional electric network company - an energy-transmitting organization, having direct technological connection with an energy-producing organization and (or) a national electric network, owning cable or overhead power lines of at least four voltage classes (220, 110, 35, 20, 10 (6), 0 , 4 kilovolts), operating electric networks of the regional level and having at least 10,000 connected consumers;

22-1) level of exploitable fuel storage – the minimum exploitable fuel storage of the energy-producing organizations in a daily computation;

22-2) regulating electric power - the range (share) of available electric power, within which the power plant is able to operate with the specified parameters;

22-3) an expert organization - a legal entity carrying out activities to conduct energy expertise in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

22-4) balance provider - a wholesale electricity market entity that has assumed responsibility for financial settlement on the balancing electricity market of its own imbalances and imbalances of other entities of the balancing electricity market in accordance with the agreements concluded with them, included in the list of balance providers, formed by the balancing market settlement center;

22-5) the settlement center of the balancing market - an organization determined by the authorized body that carries out centralized purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances in the balancing electricity market in the manner and within the time frames prescribed by this Law;

23) balancing electricity - electricity intended to cover positive imbalances in realization by the system operator of the approved hourly daily schedule of electricity production and consumption;

23-1) marginal tariff for balancing electricity - the maximum permitted price for the balancing electricity market entities, for the sale of balancing electricity to the settlement center of the balancing market, determined in accordance with the procedure prescribed by this Law;

23-2) imbalance - the difference between the planned and actual balance of generation-consumption in kWh;

23-3) negative imbalance - imbalance, the value of which is less than zero (negative), in kWh;

23-4) marginal tariff for negative imbalances - the maximum price permitted for the balancing electric energy market entities for the purchase of negative imbalances from the settlement center of the balancing market, determined in the manner prescribed by this Law;

24) technical dispatching control – service rendered by system operator when carrying out centralized operational dispatch management of regimes of production and consumption of electrical energy in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

24-1) technological reservation - the minimum consumption of electric energy (minimum consumed capacity) and the length of time, required for completion of a continuous technological process and prevention of danger to humans’ lives and the environment;

24-2) technological violation - failure or damage of equipment, electric and (or) heating networks, including as a result of fire or explosions, deviations from the set modes, unauthorized power cut or limitation of equipment operation or its breakdown, which led to disruption of the production process, transmission, consumption of electric and (or) heat energy;

24-3) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication);

24-4) the authorized body in the field of housing relations and housing and communal services - the central executive body that carries out management and inter-sectoral coordination in the field of heat supply (except for combined heat and power plants and boiler houses that produce heat energy in the area of centralized heat supply) within settlements;

24-5) household consumer - an individual who uses electrical energy for his own household needs, not related to the production (sale) of goods, works and the provision of services;

25) consumer – individual or legal entity consuming electrical and (or) heat energy on the basis of a contract;

26) authorized body – state body carrying out management in the electrical power industry:

26-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

27) national electric network – a set of substations, distribution substations, interregional and (or) interstate power lines and power transmission lines, carrying out the issuance of electric energy of power stations with a voltage of 220 kilovolts and above, which are not subject to privatization and shall be transferred to the national company in the manner and on conditions, determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

27-1) service for the transmission of electrical energy through the national power grid - a service provided by the system operator to the wholesale electricity market entities exporting and importing electrical energy, and organizations of other states for the volume of interstate transit of electrical energy, organizations included in the group of persons engaged in transmission of electric energy through the national electric power grid for the facilities that are part of these organizations, conditional consumers, as well as consumers who have concluded bilateral agreements with energy-producing organizations using renewable energy sources;

27-2) service for the national power grid use - a service for ensuring the maintenance and upkeep of the national power grid in operational readiness, related to the transmission of electrical energy in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies, provided by the system operator to the electricity market wholesale entity, with the exception of a single purchaser of electricity, conditional consumers and legal entities that are part of groups of persons, when they purchase electricity from a single purchaser of electricity and carry out purchase-sale operations of balancing electricity and negative imbalances with the settlement center of the balancing electricity market in accordance with this Law;

27-3) conditional consumer - a wholesale consumer who purchases electricity from energy-producing organizations included with him in the same group of persons, an industrial complex and a qualified consumer, determined in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On support of the use of renewable energy sources";

28) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).

29) commercial metering of electric and heat energy – the metering of electric and heat energy, required for payments between parties under buy-and-sell and electrical and heat energy transfer networks;

29-1) electric networks - a set of substations, distribution substations and power transmission lines, connecting them, designed to transfer electric energy;

30) electrical networks conservation zone – land, water and air areas designated for securing the preservation of electric networks, creating normal operating conditions and preventing damage to them and accidents among the population living in the conservation zone of these networks;

31) electric power regulation service - a service provided to a system operator, energy transmitting, energy supplying organizations and consumers that are subjects of the wholesale electric power market, for compensation of deviations of the actual electric load of the subjects of the wholesale electric power market from the declared electric load;

31-1) a service on maintaining the readiness of electric capacity - a service, rendered by energy-producing organizations to a single purchaser for maintaining the readiness of electric capacity of generating installations to bearing the load, certified in the established manner;

31-2) marginal tariff for the service of maintaining the readiness of electric power - approved by the authorized body for a period equal to seven years, the maximum value of the tariff (price) for the service of maintaining the readiness of electric power for all operating energy-generating organizations (with the exception of the volume of the service of maintaining the readiness of electric power, in provision of which the operating power generating organizations and the winners of the tender for the construction of the newly commissioned generating plants, as well as the winners of the auction, use an individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power, established by the authorized body);

31-3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

31-4) individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power - a tariff determined on the basis of an investment agreement concluded between the authorized body and the energy –generating organization for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal of generating plants;

31-5) a service for ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load - a service, rendered by a single purchaser on ensuring the readiness of electric capacity of generating installations, certified in the established manner, in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan to bearing the load;

31-6) a market of electric capacity - a system of relationships between the subjects of the wholesale electric energy market, connected with the maintenance of generating equipment by energy- producing organizations in a state of readiness for production of electric energy, renewal, support, reconstruction and technical re-equipment of existing production assets, as well as their creation;

31-7) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

31-8) centralized biddings for electric capacity - a process aimed at concluding contracts for rendering the services on maintaining the readiness of electric capacity between energy-producing organizations and a single purchaser in an electronic trading system;

31-9) list of power plants - an approved list of energy-producing organizations that meet the criteria established by this Law;

32) electrical power industry – the sphere of industry, transfer, supply and consumption of electric and heat energy;

32-1) a single purchaser of electrical energy - a legal entity with 100% state participation, determined by the authorized body, carrying out centralized purchase and centralized sale of planned volumes of electrical energy in the manner prescribed by this Law;

32-2) net consumer of electric energy (hereinafter referred to as the net consumer) - an individual or legal entity that shall provide all or part of its own consumption of electric energy and (or) heat energy from a small-scale facility for the use of renewable energy sources, owned by it by right of ownership or other proprietary right, connected to the electricity distribution network and equipped with systems for separate metering of the volume of consumption of electric energy from the network and the volume of supply to it, including combustors.

33) wholesale electricity market entities - energy producing, energy transmitting, energy supplying organizations, energy producing organizations using renewable energy sources, energy producing organizations using secondary energy resources, energy producing organizations using waste energy recycling, consumers of electric energy and digital miners included in the list of the wholesale electricity market entities, formed by the system operator, as well as the system operator, the operator of the centralized trade market and the single purchaser of electricity;

33-1) marginal tariff for electric power - approved by the authorized body every seven years, a monetary value of the cost of electric power generated by an energy-generating organization included in the group of energy-generating organizations selling electric power, consisting of the costs of generating electrical energy and the rate of return determined by the methodology, established by the authorized body;

34) guaranteeing supplier of electrical energy – energy-supplying organization providing power to consumers in cases of termination of power delivery to consumers by all other energy-supplying organizations through no fault of the consumer;

35) transfer of electric energy - technologically related actions, aimed at transfer and (or) distribution of electric energy through electric networks;

35-1) automatic system of commercial metering of electrical energy – set of measuring instruments and hardware and software packages for the measuring, collection, processing, storage and transfer of electrical energy accounting data;

36) daily schedule of electrical energy production-consumption – document regulating the hourly value of production and consumption of electrical energy for every calendar day in accordance with electrical energy buy–and-sell agreements concluded by wholesale market participants on the markets for decentralized buy and sell of electrical energy and centralized trade of electrical energy;

37) electrical energy production-consumption balancing management organization – the service rendered by the system operator to organize the function of the balancing electrical energy market;

37-1) a group of energy-producing organizations, selling electric energy - a set of energy-producing organizations, formed according to the following criteria: type of energy-producing organizations, established capacity, type of fuel used, distance from the location of fuel, location in one part of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, in which there are no technical restrictions on the transfer of electric energy;

38) retail electricity market - a system of relationships that operates on the basis of electricity supply contracts between energy supply organizations included in the list of wholesale electricity market entities, formed by the system operator, and the retail electricity market entities;

39) retail electricity market entities- consumers of electricity and energy transmission organizations that are not included in the list of the wholesale electricity market entities, formed by the system operator;

39-1) wholesale electricity and power market - a system of relationships between the wholesale electricity market entities, consisting of the wholesale electricity market, balancing electricity market, electrical power market and the market of system and auxiliary services;

40) wholesale electricity market - a system of relations related to the sale and purchase of planned electricity volumes, functioning on the basis of contracts for the sale of electricity between the wholesale electricity market entities;

41) centralized trade in electrical energy - transactions for the sale and purchase of electrical energy handled between energy producing organizations and a single purchaser, as well as between a single purchaser and digital miners in the electronic trading system in accordance with this Law;

42) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 394-V as of 12.11.2015 (shall be enforced from 01.01.2019).

43) spot bids for electrical energy (hereinafter spot bids) – organized trade in hourly volumes of electrical energy on short-term basis in regimes: for a day before and during operating days;

44) balancing electricity market - a system of relationships between the balancing electricity market entities and the settlement center of the balancing market, arising from the physical settlement of electricity imbalances in the unified electric power grid of the Republic of Kazakhstan by the system operator and related to the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances;

45) simulated electrical energy market balancing mode (hereinafter simulated mode) – the functioning of the balancing electrical energy market without financial settlement for the electrical energy unbalances;

46) balancing electricity market entities - entities of the wholesale electricity market;

47) an energy expertise - an expertise, conducted in the field of electric power industry for compliance with regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan on operating facilities, projects of reconstructed, modernized and newly constructed facilities in the field of electric power industry, as well as in investigation of technological violations and industrial injuries on them in accordance with the rules, approved by the authorized body;

48) an energy-transmitting organization - an organization, rendering the service on the transfer of electric or heat energy on the basis of contracts;

49) energy-supplying organization – organization selling purchased electrical and/or heat energy to consumers;

50) energy producing organization - an organization that shall produce electricity and (or) heat energy for its own needs and (or) sales, except for net consumers, which shall be such in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of support for the use of renewable energy sources;

51) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).

52) selling price of electrical energy from an energy producing organization - the selling price of electrical energy of an energy producing organization included in the relevant group of energy producing organizations selling electrical energy, not exceeding its marginal tariff for electrical energy multiplied by the relevant hourly rates determined in the manner established by the authorized body.

Footnote. Article 1 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009), as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 01.03.2011 № 414-IV (enforced from date of its first official publication); 22.07.2011 № 479-IV (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); 04.07.2012 № 25-V (the order of enforcement see Art. 2 ); and 04.07.2013 № 128-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 241-VІ as of 02.04.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated December 26, 2019 № 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2019 № 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (see Article 2 for the entry into force); dated 03.01.2022 №101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan concerning the electric power industry

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan concerning the electric power industry shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consist of this Law and other normative legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If an international agreement, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes rules other than those contained in this Law, the rules of the international agreement shall be applied.

Chapter 2. State regulation of the electric power industry Article 3. Goals and objectives of State regulation of the electric power industry

1. State regulation of the electric power industry shall be carried out for the purpose of:

1) maximum satisfaction of energy consumer demands and protection of rights of electrical and heat energy market participants by creating conditions of competition on the market, guaranteeing consumers a right of choice of electric and heat energy suppliers;

2) securing the safe, reliable and stable function of the electrical energy complex of the Republic of Kazakhstan;

3) unifying management of the electrical energy complex of the Republic of Kazakhstan as a particularly important life support system of the State’s economic and social complexes.

2. The objectives of State regulation of the electric power industry are:

1) effective and safe function and development of the electrical energy complex through unity of management and development of business competition;

2) right of choice of electric and/or heat energy supplier by consumers;

3) regulation of activities in the sphere of natural monopoly, and creation of conditions for protection of domestic energy producers;

4) establishment and development of a regulated electric and heat energy market;

5) rational and economic use of electrical and heat energy;

6) use and development of renewable and non-conventional energy sources;

7) attraction of investments in development and re-equipping of the electrical energy complex;

8) creation of conditions for fulfilling a set of actions to protect the environment and reliability and safety of construction in the operation of power transmission lines and electric and energy installations;

9) creation of conditions for organizing an energy delivery in remote areas of the state;

10) establishment of national operating standards for the single electric power system of the Republic of Kazakhstan and for quality of electrical energy.

10-1) providing crediting of construction, reconstruction and modernization of electric networks of regional electric grid companies owned by public utilities;

11) provision of crediting and subsidizing for construction, reconstruction and modernization of heat supply systems.

3. State regulation of electrical energy includes:

1) licensing;

2) State regulation of tariffs (prices and rates);

3) de-monopolization and privatization of electricity generation facilities;

4) state supervision of reliability, safety and economy of production, transfer, control and consumption of electrical energy;

5) technical regulation and standardization in the field of electric power industry;

5-1) crediting of construction, reconstruction and modernization of electric networks of regional electric grid companies owned by public utilities at the expense of budget funds, carried out in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) crediting of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems at the expense of budgetary funds, carried out in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

7) subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems on a gratuitous and non-refundable basis, carried out at the expense of budgetary funds.

Footnote. Article 3 as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2006 № 136 (enforced from the date of first official publication); 29.12.2006 № 209 (for method of instruction see Article 2); and 10.07.2012 № 31-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced six months after its first official publication); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 3-1. Peculiarities of state regulation of the national electric network

1. The national company shall be prohibited from alienating the national electric network to individuals and (or) legal entities, as well as its encumbrance with the rights of third parties.

2. The national managing holding shall be prohibited from alienating the shares of the national company, as a result of which the national managing holding will own less than eighty-five percent of the voting shares of this national company.

Footnote. The Law is supplemented by Article 3-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.07.2014 № 225-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 4. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

The Government of the Republic of Kazakhstan shall:

1) develop the main directions of the state policy in the field of electric power industry;

1-1) provide state financial support to a single purchaser in case that it is impossible to fulfill its obligations before energy- producing organizations on maintaining the readiness of electric capacity due to insufficiency of its revenues from rendering the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load for compensation of expenses, incurred by it solely in provision of this service;

      1-2) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication);
      2) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      Footnote. Article 4 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 5. Competence of the authorized body

The authorized body shall:

1) form and implement the state policy in the electric power industry;

      2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017№ 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
      3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);
      4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);

5) develop and approve a standard electricity supply contract;

6) develop and approve a standard contract for construction of generating installations, being newly commissioned;

7) develop and approve a standard contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity;

7-1) develop and approve a standard contract for the provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load;

7-2) develop and approve a model contract for the creation of electric capacity with the wholesale market entities included in the Register of Groups of Persons (hereinafter referred to as the Register);

7-3) develop and approve a model contract for the purchase of services for maintaining the readiness of electric capacity with the wholesale market entities included in the Register;

8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);

9) develop and approve the rules for organization and functioning of the wholesale market of electric energy;

10) develop and approve the rules for technical operation of power stations and networks;

10-1) develop and approve rules for crediting construction, reconstruction and modernization of power grids of regional power grid companies owned by public utilities, in coordination with the central authorized body for budget planning;

11) develop and approve the rules for holding a tender for construction of generating installations, being newly commissioned;

12) develop and approve the rules for functioning of the balancing market of electric energy;

13) develop and approve the rules for organization and functioning of the retail market of electric energy, as well as provision of services in this market;

14) develop and approve the rules for prevention of emergency violations in the unified electric power system of Kazakhstan and their elimination;

15) develop and approve the rules for conducting energy expertise;

16) develop and approve technical regulations in the field of electric power industry;

17) develop and approve safety regulations for operation of electrical installations;

18) develop and approve safety regulations for operation of the heating equipment of power stations and heating networks;

19) develop and approve the rules for electrical installations;

20) develop and approve instructions for drawing up an act of emergency and technological reservation of energy supply;

21) develop and approve the rules for the use of electric energy;

22) develop and approve the rules for the use of heat energy;

23) develop and approve the rules for the provision of services by the system operator, organization and functioning of the system and ancillary services market;

24) take decision on inclusion of electric energy in the list of purchased property (assets), realized (sold) at biddings (auctions) in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

25) develop and approve the rules for the provision of services on ensuring the reliability and sustainability of power supply;

26) develop and approve electric network rules;

27) develop and approve the rules for technical operation of electrical installations of consumers;

28) develop and approve safety regulations for operation of electrical installations of consumers;

29) develop and approve fire safety rules for energetic enterprises;

30) develop and approve the rules of explosion safety of fuel supply for preparation and combustion of pulverized fuel;

30-1) develop and approve the rules for establishing security zones for electric network facilities and special conditions for the use of land plots, located within the boundaries of such zones;

30-2) develop and approve the rules for determining the sizes of land plots for the placement of supports of overhead power lines;

30-3) develop and approve the rules for establishing protection zones of objects of heating networks and special conditions for the use of land plots, located within the boundaries of such zones;

30-4) develop and approve the rules for determining the compliance of energy-transmitting organizations with the requirements for the activity on transfer of electric energy;

31) develop and approve safety rules when working with tools and devices;

32) develop and approve the rules for investigation and registration of technological violations in operation of the unified electric power system, power stations, district boiler houses, electrical and heat networks;

33) develop and approve the rules for acceptance into operation of power facilities of power stations, electrical and heat networks after technical modernization;

34) develop and approve regulations on certification, rationalization, registration and planning of workplaces in the energy sector;

35) develop and approve the rules for registration the supply of heat energy and coolant;

36) develop and approve the rules for organization of technical maintenance and repair of equipment, buildings and structures of power stations, heat and electrical networks;

37) develop and approve the rules for coordination of restrictions of electric capacity of heat power stations and actions for reduction of such restrictions;

38) develop and approve the rules of work with personnel in energetic organizations of the Republic of Kazakhstan;

39) develop and approve the rules for organization of the centralized biddings of electric energy;

40) develop and approve the rules of conducting qualification tests of knowledge of technical operation rules and safety regulations at the heads, specialists of organizations, carrying out production, transfer of electric and heat energy for control of technical condition and safety of operation of electric installations;

41) develop and approve the rules for periodic inspection of technical condition of power equipment, buildings and structures of power stations, electrical and heat networks, as well as power equipment of consumers with the involvement of expert organizations and manufacturers;

42) develops and approves the rules for the organization and functioning of the electric power market;

43) determine the system operator;

44) establish the sample of the service certificate of the state technical inspector, the number stamp and the seal;

45) develop and approve the rules for determining the norms of operational fuel reserve in the autumn-winter period for energy-producing organizations;

46) approve the norms of operational fuel reserve in the autumn-winter period for energy-producing organizations;

47) develop and approve within its competence the normative legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of production, transfer and consumption of electric and heat energy, as well as provision of services on maintaining the readiness of electric capacity and ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load;

47-1) develop and approve normative values of reliability indicators of power supply, and also the order of their determination;

48) develop and approve the normative legal acts, regulating standards of the expense of electric and heat energy for technological needs of energy-producing, energy-transmitting organizations;

49) develop and approve normative technical documents in the areas of design, construction, operational and technical-economic characteristics of the equipment;

50) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);

51) exercise state control over compliance by energy producing organizations with the requirements, stipulated by sub-paragraph 3) of paragraph 3-2 of Article 13 of this Law;

52) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V(shall be enforced from 01.01.2015);

53) determine the operator (operators) of the central trading market on competition basis in accordance with the rules for organization of centralized trade in electric energy;

54) develop and approve the forms of acts of state technical inspectors;

55) define the peculiarities of functioning and organization of the wholesale electricity market for the regions, not having electric communication on the territory of the Republic of Kazakhstan, with the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

56) develop and approve the order for issuance of the service certificate, the number stamp and the seal to the state technical inspector;

57) develop and approve the rules for operation of the automated system of commercial registration of electric energy for the entities of the wholesale market of electric energy;

58) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);

59) develop and approve the requirements for expert organizations for carrying out an energy expertise;

60) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.03.2016 № 479-V (shall be enforced upon expiry of twenty-one calendar days after its first official publication);

61) develop and approve the terms of reference for the development of the investment program;

62) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2016);
63) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V(shall be enforced from 01.01.2017);

64) develop and approve a promising layout of electrical capacities;

65) hold a tender for construction of generating installations, being newly commissioned;

66) conclude a contract with the winner of the tender, based on the results of the tender for construction of generating installations, being newly commissioned;

67) determine the winner, based on the results of the tender for construction of generating installations, being newly commissioned, with whom a single purchaser shall conclude a contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity;

68) approve the forecasted balances of electric energy and capacity;

69) develop and approve the rules for obtaining a passport of readiness for the work in the autumn-winter period by energy- producing, energy-transmitting organizations;

70) carry out international cooperation in the field of electric power industry;

70-1) approve the marginal tariffs for electric energy;

70-2) approve the marginal tariffs for the service on maintaining the readiness of electric capacity;

70-3) approve the groups of energy-producing organizations, realizing electric energy;

70-4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

70-5) establish the procedure for approving the marginal tariff for electrical energy and the marginal tariff for the service of maintaining the electrical capacity readiness;

70-6) exercise out state control over the compliance by the system operator with the requirements, stipulated in paragraph 2 of Article 15-2 of this Law;

70-7) place on its Internet resource information on violations of the procedure of realization (sale) of electric energy and service on maintaining the readiness of electric capacity by energy-producing organizations and the measures, taken for elimination of the revealed violations;

70-8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

70-9) approve the methodology for determining the rate of return taken into account when approving marginal tariffs for electric energy, including, among other things, the cost of interest on loans attracted as part of the measures under long-term contracts for the purchase of services to maintain the electric power readiness concluded on the electric power market in pursuance of Articles 15-4 and 15-6 of this Law, as well as balancing premiums;

70-10) determine the market council, as well as develop and approve the rules for functioning the market council;

70-11) establish individual tariffs for the service on maintaining the readiness of electric capacity, the volumes of service on maintaining the readiness of electric capacity and the terms of its purchase for the contracts on purchase of the service on maintaining the readiness of electric capacity, concluded by a single purchaser with the winners of tenders for construction of generating installations, being newly commissioned;

70-12) conclude investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with operating energy- producing organizations;

70-13) develop and approve the order for the development of forecasted balances of electric energy and capacity;

70-14) develop and approve normative technical documents in the field of electric power industry;

70-15) determine a single purchaser;

70-16) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023);

70-17) develop and approve the rules of certification of electric capacity of generating installations;

70-18) establish individual tariffs for the service on maintaining the readiness of electric capacity, the volumes of service on maintaining the readiness of electric capacity and the terms of its purchase for the contracts on the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, concluded by a single purchaser with operating energy-producing organizations, that have concluded an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body;

70-19) develop and approve the rules for determining the volume of service on maintaining the readiness of electric capacity for the contracts on the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, concluded by a single purchaser with operating energy-producing organizations, which include heat power plants in their structure;

70-20) develop and approve the rules for calculation and placement on the Internet resource of the price for the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load by a single purchaser;

70-21) develop and approve the rules of admission for consideration, consideration and selection of investment programs of modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, the conclusion of investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, the corresponding conclusion of contracts on the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity and establishment of individual tariffs for these contracts for the service on maintaining the readiness of electric capacity, volumes and terms of purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity;

      70-22) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 156-VI as of 24.05. (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);
      70-23) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019);
      70-24) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019).
      70-25) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019);
      70-26) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019);
      70-27) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019);
      70-28) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 89-VI as of 11.07.2017 (в shall be enforced from 01.01.2019);

70-29) develop and approve the rules for determining the deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

70-30) develop and approve the rules for subsidizing energy-producing organizations for the purchase of fuel for the no-break conduct of the heating season;

70-31) form and maintain the Register in accordance with the approved rules;

70-32) develop and approve the rules for the formation and maintenance of the Register;

70-33) develop and approve the rules for participation of consumers included in the Register in the creation of electric capacity to cover projected deficit;

70-34) coordinate the location (site), type and form of fuel for power-generating installations put into operation by energy-producing organizations and consumers included in the Register;

70-35) coordinates local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital when subsidizing the costs of organizations in the field of heat production for repayment and servicing loans from international financial organizations involved in the implementation of projects to modernize energy supply systems;

70-36) approves the rules for subsidizing the costs of organizations in the field of heat production for repayment and servicing of loans from international financial organizations involved in the implementation of projects to modernize energy supply systems;

70-37) develops and approves the rules for including consumers in the list of power plants;

70-38) approves the list of power plants;

70-39) develops and approves the rules for technological connection to electric networks of power transmission organizations;

70-40) develops and approves a standard contract for the technological connection of electrical installations with an installed capacity of up to 200 kW of business entities to the electric networks of power transmission organizations;

70-41) develops and approves the rules for organizing and conducting auctions for the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode;

70-42) develops and approves a methodology for evaluating the effectiveness of investments in the field of electric power industry;

70-43) develops and approves a plan for placement of generating plants with a maneuverable generation mode; ]

70-44) develop and approve the rules for considering investment programs for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, the conclusion of investment agreements for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants with the use of gas as an alternative type of fuel, the corresponding conclusion of contracts for the purchase of services to maintain the readiness of electric power and the establishment of individual tariffs for these contracts for the service to maintain the readiness of electric power, the volumes and terms of the purchase of services to maintain the readiness of electric power;

70-45) determine the settlement center of the balancing market;

70-46) determine a single purchaser of electrical energy;

70-47) consider the reporting information of energy-producing organizations on the use of funds received under subparagraphs 3) and 4) of paragraph 3-1 of Article 15-3 of this Law, for the intended use of funds and decide on reducing the amount of funds directed to energy-producing organizations, in case of revealing the fact of misuse of funds;

70-48) place on its Internet resource information on the reliability indicators of power supply of power transmission organizations in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry;

71) exercise other powers, provided by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 5 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 № 203-V(shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 12.2014 № 269-V (for the procedure of enforcement see Article 3); dated 12.11.2015 № 394-V (for the procedure of enforcement see Article 2); dated 29.03.2016 № 479-V (shall be enforced upon expiry of twenty-one calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 19.04.2019 № 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2019 № 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.06.2020 № 352-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (enforcement see Art.3); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 5-1. Competence of the authorized body in the field of housing relations and housing and communal services

Footnote. Title as amended by the Law of dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication). the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 № 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

The authorized body in the field of housing relations and housing and communal services:

1) participate in the development and realization of the state electric power industry policy, within its competence;

2) develop and confirm the technical rules and regulations for supply of electricity and heat within inhabited localities, within its competence;

3) organize methodological support for supply of electricity and heat within inhabited localities;

4) organize the conducting of design, survey, scientific research and development works in the supply of electricity and heat within inhabited localities;

5) develop and approve standard rules for calculation of consumption norms of communal services on power supply and heat supply for the consumers, not having metering devices;

5-1) develop and approve the rules for crediting of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems in coordination with the central authorized body for budget planning;

5-2) develop and approve the rules for subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems in coordination with the central authorized body for budget planning;

5-3) provide crediting and subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems;

5-4) coordinates the local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital when subsidizing the costs of organizations in the field of transmission and supply of electric energy, transmission and supply of thermal energy for repayment and servicing of loans of international financial organizations involved in the implementation of projects for expansion, modernization , reconstruction, renovation, maintenance of existing assets and creation of new assets;

5-5) approves the rules for subsidizing the costs of organizations in the field of transmission and supply of electric energy, transmission and supply of thermal energy for the repayment and servicing of loans from international financial organizations involved in the implementation of projects to expand, modernize, reconstruct, renew, maintain existing assets and create new assets;

6) exercise other powers, provided for by laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. The Law is supplemented by article 5-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2011 № 479-IV (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 19.04.2019 № 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated December 26, 2019 № 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 5-2. Competence of local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital city

Local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital city shall subsidize the costs of energy-producing organizations for the purchase of fuel for no-break conduct of the heating season in the manner, determined by the authorized body.

Local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital subsidize the costs of organizations in the field of transmission and supply of electric energy, production, transmission and supply of thermal energy for repayment and servicing of loans from international financial organizations involved in the implementation of projects for expansion, modernization, reconstruction, renewal , maintaining existing assets and creating new assets, in the manner determined by the authorized state bodies.

Footnote. Chapter 1 is supplemented by Article 5-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 № 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 6. State energy control

Footnote. Title as amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 № 378-IV (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

1. Control in the field of electric power industry shall be carried out by the state body for state energy supervision and control and local executive bodies.

2. The body for state energy supervision and control shall carry out the control over:

1) compliance with the requirements of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of electric power industry;

2) operation and technical condition of power equipment of power stations, electric networks, electrical installations of consumers;

3) reliability and safety of production, transfer, supply and consumption of electric energy;

4) non-admission or dismissal from work on electric installations of the personnel, not having passed the knowledge test of rules of technical operation and safety regulations in the field of electric power industry.

2-1. Local executive bodies shall carry out the control over:

1) operation and technical condition of boiler houses, heating networks and heat-using installations of consumers;

2) preparation and implementation of repair and restoration works on the boiler houses, heating networks and their operation in the autumn-winter period.

3. The state energy control in the field of electric power industry is carried out in the form of an inspection and preventive control in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

4. – 7. Excluded by Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 188-IV (for method of enforcement see article 2).

8. For elimination of the revealed violations, the head of the electric power industry object shall be issued a prescribed standard instruction, indicating the terms and persons, responsible for the execution, as well as dismissal from work of personnel, not having an appropriate permission to carry out activity on operation of electrical installations and not having passed the qualification test knowledge of technical operation rules and safety regulations in the field of electric power industry.

9. The energy control shall examine:

1) compliance with requirements of technical conditions concerning quality of electrical and heat energy;

2) compliance with regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of electric power industry within its competence;

3) rational and economic use, and optimization of methods of production, transfer and consumption of electrical and heat energy;

4) readiness of power stations, electrical and heating networks to work in the autumn-winter period.

10. The body for state energy supervision and control shall:

1) participate in the work of commissions of electric power enterprises to assess the readiness of facilities and equipment to work in the autumn-winter period;

2) keep records of technological violations in the operation of power stations, electrical networks, which led to shutdown of the main equipment, fires, explosions, division of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan into several parts, mass restriction of consumers of electric energy;

3) receive notifications on the beginning or termination of activity, as well as maintain, post and update on the Internet resource the register of expert organizations for energy expertise in accordance with the category;

4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

5) review materials on administrative cases in the field of electric power industry within its competence in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on administrative offences;

6) apply to the court and participate in court proceedings on violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry;

7) send to the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies, information on non-compliance of the activity of the natural monopoly entity, providing the service for the transfer of electric energy, with the requirements of paragraph 6 of Article 13-1 of this Law;

8) monitors the wear and tear of the main equipment of energy -generating and energy transmission organizations.

10-1. Local executive bodies shall:

1) carry out investigations of technological violations in the operation of boiler houses and heating networks (main, intra-quarter);

2) coordinate the planned repair of boiler houses and heating networks (main, intra quarter);

3) issue passports of readiness of heating boiler houses of all capacities and heating networks (main, intra quarter) to work in the autumn-winter period;

4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

5) keep record of investigations of technological violations in the work of heating networks, which led to restriction of consumers of heat energy, damage of the power equipment of boiler houses;

6) carry out consideration of materials on administrative cases in the field of electric power industry within its competence in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on administrative offences;

7) apply to the court and participate in court proceedings on violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry.

11. The body for state energy supervision and control in the order, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan shall have the right to:

1) have an unimpeded access to electrical and power installations;

2) prepare proposals to improve the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry;

3) involve experts in carrying out inspection of power equipment, complex inspections of power organizations and investigation of technological violations in the work of power equipment of power stations, electrical networks;

4) issue a passport of readiness without remarks or with remarks in case of need of additional explanations, materials and substantiations to the documents, submitted for obtaining a passport of readiness, which volume complies with the requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry, and also refuse to issue a passport of readiness in case of non-compliance of volume, content of the submitted documents, confirming the fulfillment of conditions and requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry, for obtaining a passport of readiness.

Footnote. Article 6 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan dated January 31, 2006 № 125; as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated July 27, 2007 № 316 (enforced from the date of its first official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 17.07.2009 № 188-IV ( for method of enforcement see Article 2); 06.01.2011 № 378-IV (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); 15.07.2011 № 461-IV (enforced from 30.01.2012); and 03.07.2013 № 124-V (enforced upon expiry of ten calendar days after official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2014№ 269-V(shall be enforced from 01.01.2015); dated 29.10.2015 № 376-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.03.2016№ 479-V (shall be enforced upon expiry of twenty-one calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

Article 6-1. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry

1. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry is carried out in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

2. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry is carried out to ensure safe, reliable and stable operation of the electric power complex of the Republic of Kazakhstan.

3. Preventive control without visiting the subject (facility) of control in the field of electric power industry shall be carried out by studying and analyzing:

1) information and reports submitted by electric power enterprises in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry;

2) information, received at the request of the supervisory authority in the field of electric power industry, on compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry within its competence – in case of information reported on its violation;

3) documentation and materials along with participation in the work of commissions of electric power enterprises to assess the readiness of facilities and equipment to operate in the autumn-winter period;

4) information of authorized state bodies, as well as information obtained from state information systems, electronic information resources, other documents and information on the activities of the subject (facility) of control in the field of electric power industry.

4. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry is carried out in respect of electric power enterprises of the Republic of Kazakhstan and electric power plants, heat-energized installations of consumers.

5. In case of violations found as a result of preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry in actions (inaction) of the subject of control in the electric power industry, the supervisory authority in the field of electric power industry draws up and sends a recommendation within five working days of violations’ detection.

6. The recommendation shall be delivered to the subject of control in the field of electric power industry by hand against signature or using another method confirming its dispatch and receipt.

A recommendation sent using one of the below indicated methods is deemed to be served in the following cases:

1) by courier – on the date of the receipt mark in the recommendation;

2) by mail – by registered mail;

3) electronically – on the date of dispatch by the supervisory authority in the field of electric power industry to the electronic address of the subject of control in the field of electric power industry indicated in a letter received in response to the request of the supervisory authority in the field of electric power industry.

7. The subject of control in the field of electric power industry, which received a recommendation to eliminate violations found as a result of preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry, shall, within ten working days of the day following its delivery, submit to the supervisory authority in the field of electric power industry, an action plan to eliminate identified violations specifying the deadlines for their elimination, indicated in the recommendation on the elimination of violations.

Upon expiration of the deadlines specified in the recommendation on elimination of violations, the subject of control in the field of electric power industry shall provide information on the implementation of the recommendation on elimination of violations to the supervisory authority in the field of electric power industry.

8. In the event of disagreement with violations specified in the recommendation, the subject of control in the field of electric power industry may send to the supervisory authority in the field of electric power industry, which sent the recommendation, an objection within five working days of the day following the recommendation’s delivery.

9. A failure to implement the recommendation on elimination of violations, identified as a result of preventive control without visiting a subject (object) of control in the field of electric power industry within the prescribed time frames, entails the scheduling of preventive control with a visit to the subject (object) of control in the field of electric power industry by including it in the semi-annual list of preventive control with a visit to the subject (object) of control in the field of electric power industry.

10. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry is carried out in the event of the circumstances specified in paragraph 3 of this article.

Footnote. Chapter 2 is supplemented with Article 6-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 394-V as of 12.11.2015 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication).

Article 7. The competence of the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies

Footnote. The title is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.12.2016 № 34-V (shall be enforced from 01.01.2017).

The state body, exercising management in the spheres of natural monopolies shall:

1) approve the order of differentiation of the tariffs for electric energy by power-supplying organizations, depending on volumes of its consumption by individuals;

2) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).
3) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).

4) keep, post and update every ten days, on a website, a register of organizations licensed to purchase of electrical energy for the purpose of delivering energy;

5) exercise state control over compliance by energy-producing organizations with the requirements provided for in subparagraphs 1) and 10) of paragraph 3, paragraph 4 of Article 12 and subparagraphs 1), 2) and 4) of paragraph 3-2 of Article 13 of this Law, and makes binding prescriptions on elimination of revealed violations;

6) carry out control of compliance by energy-supplying organizations with requirements, provided by sub-paragraph 3-3 of article 13 and paragraph 1 of article 18 of this Law, and introduce compulsory orders to remedy detected faults;

7) applies to the court in cases of violation by energy-producing organizations of the requirements provided for in subparagraphs 1) and 10) of paragraph 3, paragraph 4 of Article 12, subparagraphs 1), 2) and 4) of paragraph 3-2 of Article 13, subparagraphs 1), 2) and 4) paragraph 3-2 of Article 13 of this Law;

8) develop and confirm the normative legal acts, determined by this Law, within its competence;

8-1) requests and receives from energy-producing organizations information on the fulfillment by energy-producing organizations of the requirements provided for in subparagraphs 1) and 10) of paragraph 3, paragraph 4 of Article 12 and subparagraphs 1), 2) and 4) of paragraph 3-2 of Article 13 of this Law, in compliance with the requirements established by the laws of the Republic of Kazakhstan for the disclosure of information constituting commercial and other secrets protected by law;

9) exercise the other powers provided for by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, and acts of the President and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 7 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2009 № 178-IV; dated 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011); dated 04.07.2012 № 25-V (refer to Article 2 for the enforcement procedure); and 06.03.2013 № 81-V (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89- VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

Article 7-1. Licensing in the sphere of electric power industry

Certain types of activity in the sphere of electric power industry shall be subjects to licensing in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

Footnote. Article 7-1 is supplemented by the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 27, 2007 № 316 (shall be enforced from the day of its official publication); is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 № 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication).

Article 7-2. Subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems

1. Subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems shall be carried out as an economic stimulation for the development of heat supply.

2. Subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems shall be carried out in the following areas:

1) technical support of projects, which includes the development of technical justification, design and estimate documentation, technical and author's supervision;

2) capital-intensive expenses, including expenses for construction and installation works, purchase of equipment and materials.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 7-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.06.2015 № 322-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 7-3. Accreditation for carrying out of power expertise and electrolaboratories

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 7-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.03.2016 № 479-V (shall be enforced upon expiry of twenty-one calendar days after its first official publication).

Article 8. Inadmissibility of interference in production and technological activity

Neither the central executive bodies nor then local representative and executive bodies have the right to interfere in the production and technological activities of organizations connected with production and transfer of electrical and heat energy or with technological management of these processes, with the exception of cases provided for by laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 9. Planning and construction of electrical stations, power transmission lines and substations

1. Design and construction of duplicating (shunt) transmission lines and substations in addition to existing transmission lines and substations, through which the transmission of electric power to consumers is ensured, are carried out in accordance with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry.

The basis for the design and construction of duplicating (shunt) transmission lines and substations is the increase in the electric power consumed by the consumer.

1-1. An energy-producing organization and a consumer, belonging to the same group of persons shall have the right to jointly or independently carry out the design, construction and operation of their own transmission lines with a voltage of 220 kilovolts and above, provided that the electrical energy, transmitted through such lines will be used for consumption within this group of persons, within the region as an administrative-territorial unit, as well as compliance with technical requirements, determined by the system operator to ensure the reliability of works of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan.

The provisions of this paragraph shall apply to a group of persons if one of such persons has control over another person, as well as if such persons are under the control of one person.

Control means the ability of an individual or a legal entity, directly or indirectly (through a legal entity or through several legal entities), to determine the decisions, made by another legal entity through one or more actions:

1) disposal of more than fifty percent of the voting shares (shares in the authorized capital, units) of a legal entity;

2) exercising functions of the executive body of a legal entity.

The opportunity of an individual or a legal entity to determine indirectly the decisions, made by another legal entity, in accordance with subparagraph 1) of part three of this paragraph means the disposal by every subsequent legal entity of more than fifty percent of the voting shares (stakes in the authorized capital, shares) of another legal entity.

The specified transmission lines on the property right belong to the persons, listed in this paragraph, and without the consent of the owners shall not be subjects to transfer to the national company.

2. Design and construction of power stations, power lines and substations, as well as their operation can be carried out on the basis of public-private partnership agreements, including concession agreements.

2-1. A comprehensive test of electrical installations of an energy-generating organization, including those using renewable energy sources, energy waste disposal, is carried out in accordance with a program agreed with the system operator, subject to a sale and purchase contract of the entire volume of electric power produced during the comprehensive test, in accordance with the power supply network rules.

3. Interregional and (or) interstate transmission lines, substations and switchgears with voltage of 220 kilovolts and above, built on the basis of public-private partnership agreements, including concession agreements, for the period of their operation shall be in temporary possession and use, respectively, of a private partner or concessionaire and be transferred to the republican property since their creation.

4. Centralized operational and dispatching control, as well as operation of interregional and (or) interstate power lines, substations, switchgears with a voltage of 220 kV and above, built on the basis of public-private partnership agreements, including concession agreements, shall be carried out by the system operator on the basis of contracts.

Footnote. Article 9 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2006 № 136 (enforced from the date of its official publication); as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2008 № 66-IV (for method of enforcement see Article 2); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); and 04.07.2013 № 128-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 16.05.2014№ 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 31.10.2015 № 380-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 09.11.2020 № 373-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 2-1. General safety requirements in the electrical power industry

Footnote. Chapter 2-1 is supplemented by the Law of 29 December 2006 № 209, (for method of enforcement see article 2).

Article 9-2. Safety requirements in planning equipment and electrical installations in the electric power industry

1. In projecting and operation of electric networks, fulfilment of requirements established for electrical energy shall be ensured in accordance with this Law and technical regulations.

2. Equipment in electric stations and electric and heat networks, and consumers’ installations, intended for production, transfer and consumption of electrical and heat energy, shall comply with determined technical regulations.

Article 9-3. Safety requirements for electrical equipment and materials used in production, transfer and consumption of electric and heat energy

1. The electrical equipment and materials produced in the Republic of Kazakhstan and imported into its territory must comply with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of technical regulation.

2. The electrical equipment and materials shall comply with the requirements concerning safety of life and health of human and environment.

3. It is not allowed to put into operation the equipment of consumers’ power plants, electrical and heat networks, installations subject to confirmation of compliance with the requirements established by technical regulations, without a document in the field of conformity assessment.

4. Equipment in electrical stations, electrical and heat networks and consumers’ installations shall be in a technically sound state that ensures safe conditions of operation.

Footnote. Article 9-3 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced six months after its first official publication).

Article 9-4. The procedure and requirements for the acquisition of electrical energy by digital miners

1. Digital miners shall acquire electrical energy in the amount of at least 1 megawatt of average daily (base) power:

1) from a single purchaser at centralized electric energy auctions in the manner approved by the authorized body and within the established quotas determined by the system operator;

2) from energy producing organizations whose generating installations are not connected to the unified electric power grid of the Republic of Kazakhstan, upon confirmation of the absence of connection by the system operator. This rule does not apply to energy-producing organizations whose generating units were connected to the unified electric power grid of the Republic of Kazakhstan before January 1, 2023;

3) produced outside the Republic of Kazakhstan within the technical capability of the unified power grid of the Republic of Kazakhstan, determined by the system operator.

2. Digital miners shall be required to have automated systems for commercial metering of electrical energy, special automatic load shedding, telecommunications systems that ensure their unification with systems installed at the system operator and at the power transmitting organization when connected to their networks.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 9-4 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.02.2023 № 194-VII (shall be enforced from 01.04.2023); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (enforcement see Art.3).

Chapter 3. The system operator and the participants of relationships of production, transmission and consumption in the market of electric energy and capacity

Footnote. The title of Chapter 3 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. System operator

1. The system operator shall fulfil the following functions:

1) render system services for transfer of electrical energy through the national electric network in accordance with the contract, and ensure its servicing and continued operational availability;

2) render system services in technical dispatch control, carrying out centralized operational dispatch management of operating regimes of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan in accordance with the contract, including balancing and generation of daily schedule of electrical energy production-consumption;

3) ensure reliability of work of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

4) render system services for regulation of electrical capacity;

5) render system services for production-consumption balancing of electrical energy;

6) provide data to the settlement center of the balancing market for the calculation of hourly volumes of balancing electricity and imbalances of the balancing electricity market entities as prescribed by the authorized body;

6-1) form the list of the wholesale electricity market entities;

7) determine the volume, structure and distribution of power reserves between energy-producing organizations, and activate power reserves in the single electrical energy system of the Republic of Kazakhstan;

8) organise the function of the balancing electrical energy market and the system and ancillary services market;

9) interact with the power systems of neighboring states to manage and ensure the stability of parallel operation modes and regulation of electric capacity;

10) provide technical and methodological management in the creation of a unified information system, an automatic system of revenue metering of electrical energy, adjoined devices of protection equipment, and automatic protective devices of all wholesale electrical energy market entities;

11) secure the equal conditions for access by wholesale electrical energy market subjects to the national electricity network;

12) provide participants in the wholesale electrical energy market of the Republic of Kazakhstan concerning information that is not a commercial or other secret protected by law;

13) coordinates the take-down for repairs of the main equipment of power plants, substations, power lines, relay protection devices and emergency automation, technological control systems;

14) participate in the development of operating regimes of hydroelectric stations, taking account of their water economy balances and the operating regimes of the single electrical energy system of the Republic of Kazakhstan;

15) develop forecasting balances of electrical energy and capacity;

16) organize the function of the electrical capacity market;

18) certifies the electric power of generating plants;

19) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
22) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

22-1) quarterly provide the authorized body with information on the agreed schemes for the issuance of capacity;

22-2) confirm the deficit and proficit of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan in accordance with the rules for determining the deficit and proficit of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

22-3) determine the quota of electricity and the profile of electricity consumption available for digital miners’ activities, in the context of energy zones in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry and publish information on the presence of a shortage and surplus of electricity used to calculate the quota, with appropriate rationale on its Internet resource, and also provide this information to the digital assets authority;

23) Carry out other functions provided for by this Law and by Kazakh legislation with regard to support of use of renewable energy sources.

2. The system operator shall have the right for purchase-sale of electricity from a single purchaser, as well as from electricity suppliers selling electricity on the territory of the Republic of Kazakhstan directly on behalf of a foreign producer, in the following cases:

1) for technological and production needs;

2) to ensure the contractual values of electrical energy flows with the energy systems of other states;

3) to participate in the balancing electricity market.

2-1. The system operator shall carry out the supply of electric energy to energy-producing organizations in case of an emergency retirement of capacities in the absence of the possibility of buying electric energy from other energy-producing organizations. If the system operator has more than one agreement on mutual emergency assistance with the power systems of neighboring countries, the system operator shall select the electricity supplier, who has offered the lowest price of electric energy, taking into account technical limitations.

3. The system operator shall provide centralized operational dispatch management of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan.

4. Centralized operational dispatch management of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan shall include:

1) regimes of management of production, transfer and consumption of electrical energy in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan, realizing buy–and-sell agreement conditions, transferring of electrical energy, and regulating electrical capacity and production-consumption balancing of electrical energy;

2) management regimes for interstate transfer of electrical energy;

3) securing the prevention, localization and elimination of disruptions to the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

4) operational management of power reserves in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

5) determining the structure, principles, locations, volumes and system settings of protection equipment, automatic and performance protective devices, ensuring the reliable and stable operation of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

6) formation and confirmation of daily schedules of electrical energy production-consumption in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan;

7) compilation of actual production-consumption balances of electrical energy on the wholesale electrical energy market.

5. Centralized operational dispatch management of regimes of production, transfer and consumption of electrical energy in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan, and issue of the relevant instructions, shall be carried out on the basis of current qualitative characteristic of electrical energy values – capacity, frequency and voltage.

Footnote. Article 10 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 04.07.2009 № 166-IV; 04.07.2012 № 25-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); 04.07.2013 № 128-V (enforced upon expiry of ten calendar days after its official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 06.02.2023 № 194-VII (shall be enforced from 01.04.2023); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 10-1. National operator

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 10-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10-2. The market council

1. The market council shall:

1) monitor the functioning of the market for electric energy and capacity;

2) consider investment programs of modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal of energy-producing organizations in the order, established by the authorized body;

2-1) submits to the authorized body an expert opinion on the draft forecast balance of electric energy and capacity for the forthcoming seven-year period;

3) make proposals to the authorized body on improvement of the legislation of the Republic of Kazakhstan on electric power industry;

4) perform other functions, determined by the authorized body

2. The decisions of the market council shall be of a recommendatory nature.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 10-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.10.2018 № 184-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 10-3. The single purchaser

1. The single purchaser shall be determined by the authorized body.

2. The single purchaser shall:

1) conclude contracts for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity;

2) conclude contracts for the provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load;

3) acquire a service on maintaining the readiness of electric capacity in accordance with the contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity;

4) provide a service for ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load in accordance with the contract for the provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load;

5) calculate the price of the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load for the forthcoming calendar year and its placement on its Internet resource;

6) generate and publish on its Internet resource the list of concluded contracts for the provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load with indication of the subject of the wholesale market of electric energy.

7) concludes with the winner of the auction an agreement on the purchase of a service to maintain the readiness of electric power for the period specified in Article 15-8 of this Law;

8) allocates funds generated as a result of a positive financial result as part of activities in the electric power market in the year preceding the year in which the price is calculated, to reduce the price of the service to ensure the readiness of electric power to bear the load for the coming year;

9) conclude with a legal entity referred to in subparagraph 1-2) of paragraph 3-1 of Article 15-3 of this Law, a contract on the purchase of services to maintain the electric power readiness for a period established by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 10-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. Instructions concerning regime of production, transfer and consumption of electrical energy in carrying out centralized operational dispatch management

1. Orders of the system operator concerning regimes of production, transfer and consumption of electrical energy in fulfilment of centralized operational dispatch management shall be mandatory for all wholesale electrical energy market entities.

2. The system operator may turn off the electric installations of wholesale electrical energy market entities that fail to fulfil operational orders concerning regimes of production, transfer and consumption of electrical energy from electric networks under the centralized operational dispatch management.

Article 12. Rights and obligations of participants in electrical energy production and transfer

1. Participants in electrical energy production and transfer may:

1) use the system services on the basis of concluded contracts;

2) receive technical information from the system operator, as required for carrying out production and transfer of electrical energy.

2. Participants in the production and transmission of electric energy, except for net consumers, shall be obliged to:

1) provide the system operator with information necessary for implementation of centralized operational dispatch management of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, and factual information on technical and economic indicators of power stations operation (production, bus-bar output, in-house needs, unit consumption on the bus-bar output of electric energy);

2) provide the system operator with access to commercial metering devices;

3) ensure the quality and safety of electrical energy in accordance with the requirements established by technical regulations and standardization documents;

4) jointly with the system operator, carry out regulation and maintenance of standard frequency in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan on the basis of concluded contracts;

5) keep the main and auxiliary equipment, means of emergency and mode automation, relay protection, dispatching technological management in working order in accordance with the requirements of technical regulations, documents on standardization and legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry;

6) install new devices for relay protection and emergency control automatics and modernize the operating devices for relay protection and emergency control automatics at their facilities in the volumes, determined by the authorized body;

7) inform, in the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the authority for state energy supervision and control of any technological violations in accordance with their classification and accidents, related to operation of power equipment;

8) obtain a passport of readiness in the manner and terms, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Energy-generating organizations, with the exception of energy-generating organizations using renewable energy sources, energy waste disposal, are obliged to:

1) to sell electricity at prices not exceeding the relevant marginal tariff for electricity, taking into account hourly rates determined in the manner established by the authorized body;

2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2016).
3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2020);

4) present a report on costs of production and sales of electrical energy, showing volumes of production and sales of electrical energy for the previous calendar year, to the authorised organisation, annually on or prior to March 31;

4-1) direct funds received under subparagraphs 3) and 4) of paragraph 3-1 of Article 15-3 of this Law for maintaining the electric power readiness, in accordance with the procedure established by the authorized body;

4-2) annually, no later than March 31, provide report to the electric power industry authority with evidencing materials on the use of funds received under subparagraphs 3) and 4) of paragraph 3-1 of Article 15-3 of this Law to maintain the electric power readiness;

      5) was valid until 01.01.2017 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V;
      6) was valid until 01.01.2017 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V;
      7) was valid until 01.01.2017 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V;
      8) was valid until 01.01.2017 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V;

9) at the request of the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies, provide information on paper and (or) electronic media within the terms established by it, which may not be less than five working days from the date of receipt of the request in accordance with subparagraph 8-1) of Article 7 of this Law;

10) to sell the service of maintaining the readiness of electric power at a price not exceeding the marginal tariff for the service of maintaining the readiness of electric power (with the exception of the volume of the service of maintaining the readiness of electric power, in provision of which the operating energy-generating organizations and winners of tenders for the construction of newly commissioned generating plants, as well as the winners of the auction, use an individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power);

11) carry out day-to-day regulation of electric power generation in accordance with the orders of the system operator at the centralized operational and dispatching control of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan.

3-1. To ensure the reliability of energy supply to consumers, energy-producing organizations shall be obliged to replace emergency-discharging capacities by purchasing electricity in the volumes, necessary to meet daily delivery schedules. Purchase of electricity in the volumes of emergency- discharged capacities by energy-producing organizations shall be carried out as from other energy-producing organizations and from the system operator in the framework of the concluded recent contracts for emergency mutual assistance with energy systems of neighboring countries.

4. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).
5. Valid until 01.01.2017 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

6. The power-supplying, power-transmitting organizations and consumers, being the subjects of the wholesale market of electric energy shall be obliged to sign contracts for rendering the service in ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load and to participate in the market of electric capacity with the single purchaser on the basis of these contracts.

7. Power transmission organizations shall be obliged not to exceed the regulatory values of power supply reliability indicators approved by the authorized body, and also to post information on power supply reliability indicators on their Internet resource in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry.

8. To be entered on the list of the wholesale electricity market entities, formed by the system operator, the relevant legal entity must:

1) conclude a contract for the services in the use of the national power grid with the system operator;

2) conclude a contract for the services in the electrical energy transmission through the national power grid with the system operator (if necessary);

3) conclude a contract for the services in the transmission of electrical energy with energy transmission organizations (if necessary);

4) conclude a contract for the services in organizing balancing of the production-consumption of electrical energy with the system operator;

5) conclude a contract for the services in technical dispatching of the production-consumption of electrical energy with the system operator (in presence of generating installations, also imports).

9. The wholesale electricity market entities are obliged to pay for the services of energy transmission organizations for the transmission of electrical energy, services for the use of the national electrical network and services for the transmission of electrical energy through the national electrical network based on the volumes of electrical energy actually consumed by them during the billing period (calendar month) according to the indications of relevant devices for commercial metering of electric energy at the rates specified in the respective contracts.

Footnote. Article 12 as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2006 № 209 ( for method of enforcement see Article 2); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 04.07.2012 № 25-V (the order of enforcement see Art. 2); 04.07.2013 № 128-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 29.12.2014№ 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 12.11.2015 № 394-V (for the procedure of enforcement, see Article 2); dated 29.03.2016№ 479-V(shall be enforced upon expiry of twenty-one calendar days after its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); 184-VI as of 05.10.2018 № (shall be enforced six months after its first official publication); dated 09.11.2020 № 373-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (enforcement see Art. 3); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 12-1. The procedure for determining the marginal tariffs for electric energy, the marginal tariff for balancing electricity, the marginal tariff for negative imbalances, the marginal tariffs for the service of maintaining the electrical capacity readiness

Footnote. The heading of Article 12-1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).
1. is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).

2. An energy producing organization shall sell electricity not higher than the marginal tariff for electricity multiplied by the relevant hourly rates established in the manner determined by the authorized body.

The marginal tariff for electrical energy shall be approved by groups of energy producing organizations that sell electrical energy every seven years, by years, and adjusted as necessary.

To determine the marginal tariff for electrical energy for the first seven years of its validity , the maximum costs for the production of electrical energy that have developed in the corresponding group of energy-producing organizations selling electrical energy during the year preceding the year of introducing the marginal tariff for electrical energy shall be used.

The marginal tariff for balancing electricity shall be determined as the highest marginal tariff for electrical energy in the unified electric power grid of the Republic of Kazakhstan, taking into account hourly rates determined in the manner established by the authorized body, increased by the addition for balancing determined according to the methodology approved by the authorized body.

The marginal tariff for negative imbalances, which is the maximum permitted for the balancing electric energy market entities price for the purchase of negative imbalances from the settlement center of the balancing market, shall be determined as the lowest marginal tariff for electrical energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan.

Adjustment of the marginal tariff for electrical energy shall be made no more than once a year on the basis of an application from the energy producing organization to the authorized body in connection with a change in the cost of coal, gas, sulfur-containing raw materials, oil products used as fuel for the production of electrical energy, for the water used for technological needs in the process of generating electrical energy, and (or) tariffs (prices) subject to state regulation of tariffs (prices) for the transportation of coal, gas, sulfur-containing raw materials, oil products.

If the energy producing organization has incurred losses associated with the above costs, the authorized body shall take into account the costs incurred when adjusting the marginal tariffs for electricity for a period of not more than six months.

The marginal tariff for electrical energy for newly commissioned energy producing organizations shall be determined on the basis of the forecast costs for the production of electrical energy in the coming year and shall be approved for the period of validity of the marginal tariffs for electrical energy approved for existing energy producing organizations.

Issuing from the report referred to in subparagraph 4) of paragraph 3 of Article 12 of this Law, the authorized body shall review the level of the marginal tariff for electricity for a newly commissioned energy producing organization.

2-1. The energy-producing organization independently sets the tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity, which may not be higher than the marginal tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity.

The marginal tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity is approved by the authorized body for a seven-year period, with a breakdown by years and adjusted if necessary in order to ensure the investment attractiveness of the industry.

The basis for determining the marginal tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity for the first seven years of its validity is the total amount of investments (except for investments due to depreciation) made by energy-producing organizations in 2015 under agreements with the authorized body.

Sub-paragraphs 1-5 of paragraph 3 shall be valid until 01.01.2016 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

3. For selling of electrical energy at prices not exceeding the marginal tariff, the energy-producing organization shall conclude an agreement with the authorized body in established manner.

The agreement shall include the investment obligations of the energy-producing organization on realization of measures aimed at establishing new active assets and extending, updating, supporting, reconstructing and re-equipping the current active assets.

The agreement shall determine the list of actions connected with production of electrical energy, with indication of actual volumes and amounts of investments for every action.

On conclusion of agreement, the conclusion of the independent energy assessment for confirming the technical condition of equipment shall be considered.

Introduction of amendments and/or additions to the agreement with reduction of total amount of investments is not allowed, with the exception of cases of reduction of selling price of electrical energy within the frame of marginal tariff and volume of electrical energy production.

The sub-paragraph shall be valid till 01.01.2017 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

The authorized organisation shall monitor the fulfilment of agreements by the energy-producing organizations, expenses for production and sales of electrical energy, and volumes of production and sales of electrical energy.

The sub-paragraph shall be valid till 01.01.2016 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

The energy-producing organization shall individually determine its investment commitments in accordance with the planned depreciation deductions and with the net profit ratio from electrical energy sales at prices not exceeding the marginal tariff.

Paragraph 3-1 shall be valid till 01.01.2016 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

3-1. The energy-producing organization shall present the project agreement to the authorized body before October 1 of the year preceding that for which the agreement is concluded.

According to the results of the consideration, the authorized organisation shall send a copy of the signed agreement or motivated decision to refuse conclusion of agreement, within forty calendar days calculated from the date of receipt the project agreement by the authorized body.

Unwarranted refusal or avoidance of conclusion of agreement by the parties shall not be allowed.

If the authorised organisation fails to provide its answer within the periods established by this Law, the agreement shall not be considered concluded.

If agreement is not reached under the terms of project agreement within thirty calendar days from the date of receipt by the energy-producing organization of the authorised organisation’s refusal to conclude of agreement, the disagreements arising on conclusion of agreement shall be settled in accordance with the Kazakh civil legislation.

In the period of settlement of the dispute, the energy-producing organization shall sell electrical energy at a price not exceeding expenses for generation of electrical energy, excluding depreciation costs and profit.

      4. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).
      5. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).
      6. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced from 01.01.2019).
      Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 12-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 394-V as of 12.11.2015 (shall be enforced from 01.01.2019); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (for the procedure of enforcement see Article 2); dated 06.02.2023 № 194-VII (shall be enforced from 01.04.2023); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 13. Requirements to participants in production and transfer of electrical energy

1. Regional electric network companies ensure compliance with the daily schedules of production and consumption of electric energy by all subjects of the wholesale and retail electric power market connected to their network, and compliance with the balance of electric energy flows agreed with the system operator between the networks of regional electric grid companies and the national electric grid.

1-1. The regional electric grid companies to whose electric networks the items using the renewable energy sources are directly joined, are obliged to buy in full measure the electrical energy produced by the relevant qualified energy-producing organizations using renewable energy sources.

2. In the event of power outage through no fault of the consumer, the power supply shall be provided by an energy-supplying organization - a guaranteeing electrical energy supplier under standard form contracts.

3. Energy supplying organizations shall purchase electrical energy to supply their consumers with energy from a single purchaser of electrical energy and (or) from net consumers.

Power supplying organizations shall, as a matter of priority, buy electricity from hydroelectric power plants with a total installed capacity of not more than 10 megawatts, located in their service area, commissioned before July 1, 2023, and which as of July 1, 2023 did not have long-term contracts for the sale and purchase of electricity concluded with a single purchaser in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of support for the use of renewable energy sources, at the marginal tariff for electricity established in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of support for the use of renewable energy sources.

At the same time, the purchase of electricity from these hydroelectric power plants shall be allowed at the level of installed capacity as of July 1, 2023.

3-1. Energy-producing organizations are obliged to sell the entire volume of generated electrical energy to a single electrical energy purchaser and (or) consumers who are part of the same group of persons with them, in accordance with this Law.

Energy-producing organizations that sell electricity to consumers who are part of the same group of persons are obliged to sell electricity outside the group of persons only to a single purchaser of electricity. In this case, the consumer is a legal entity that purchases electricity for its own needs without further sale.

At the same time, the volume of electric energy undeclared for sale by the energy producing organization in accordance with items one and two of this paragraph is not subject to sale on the balancing electric energy market.

3-2. The energy-producing organization shall be prohibited to:

1) sale of electric energy to retail electric energy market entities, also to wholesale electric energy market entities , with the exception of a single purchaser and consumers who, together with this energy producing organization, are included in one group of persons;

1-1) sale of electric energy in the absence of an automated system for commercial metering of electric power, which ensures the transfer of hourly metering data according to agreed protocols to the central database of the automated system for commercial metering of electric power of the system operator;

1-2) sale of electric energy to digital miners, except for the cases specified in subparagraph 2) of Article 9-4 of this Law;

2) acquisition (purchase) of electrical energy from another energy producing organization;

3-1) realize (sell) electrical energy to energy-supplying, energy-transmitting organizations and consumers who are wholesale electricity market entities without contracts for rendering the service for ensuring the readiness of electric capacity to bear the load with the single purchaser;

3-2) unreasonable refusal or evasion from concluding an agreement with individual buyers of electric power in the wholesale market that have an agreement with a single purchaser for the provision of services to ensure the readiness of electric power to bear the load, if there is free electric power for release to the network of own generating plants, information about which is posted by the energy generating organization on its Internet resource in accordance with paragraph 13 of this article, based on the results of centralized electricity trading, as well as an unreasonable reduction in the volume of electricity production, including hourly, or termination of production of electricity for which there is a demand and consumer orders.

At the same time, the refusal or evasion from concluding a contract, as well as the reduction or termination of the production of electrical energy are considered justified in one of the following cases, if: the energy-generating organization does not have the technical possibility of production, distribution of electric power confirmed by the system operator at the time of the consumer's request;

the energy generating organization provides power regulation services to the system operator for the amount of the contractual volume (regulation range);

the energy generating organization maintains the necessary amount of the reserve of electric power to provide electric power to consumers included in the Register of the relevant group of persons, in the amount of not more than ten percent of the available power;

the buyer of electricity on the wholesale market does not confirm solvency at the time of application;

purchases from the settlement and financial center for the support of renewable energy sources of electric power generated by objects for the use of renewable energy sources, objects for energy waste disposal.

4) Acquisition (purchase) of electrical energy for the purpose of energy delivery, with the exception of cases of:

emergency disposal of capacities in s volume, determined according to the daily electrical energy production schedule;

3-3. The energy-producing organization shall be prohibited to:

1) sale of electric energy to digital miners, another energy supply organization, also its acquisition (purchase) from another energy supply organization, with the exception of energy supply organizations selling electric energy volumes purchased from outside the Republic of Kazakhstan;

2) sell (trade in) of electrical energy to consumers that are subjects of the wholesale electricity market and are on the list of consumers of the power market formed by the system operator.

The list of consumers of the power market shall be posted on the Internet resource of the system operator and is updated by the system operator upon a change in the composition of consumers of the power market.

The prohibition provided for in subparagraph 2) of part one of this paragraph shall not apply to the following cases of sale of electric energy to consumers that are subjects of the wholesale electric energy market:

for the period of reduction or termination of the production of electrical energy by an energy-producing organization with which the consumer has concluded an agreement for the sale of electrical energy, due to the absence or limitation of the technical feasibility of production, distribution of electrical energy, confirmed by the system operator in accordance with the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan except for cases of emergency decommissioning of facilities.

The energy-producing organization shall have the right to sell electrical energy to the consumer until the reasons for the termination of the supply of electrical energy by the energy-producing organization, confirmed by the system operator, are eliminated;

Consumers, included into the Register of the relevant group of persons;

in a total volume of not more than 1 megawatt of average daily (base) power for supply to separate structural subdivisions of the consumer;

for a period not exceeding forty-five calendar days from the moment the consumer is included in the list of consumers of the power market;

on the volumes of electrical energy purchased from outside the Republic of Kazakhstan.

3-4. Legal relations related to the purchase of electrical energy and capacity by energy-supplying organizations are not covered by the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement.

3-5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

3-6. The purchase of services for regulation of electric power, including from outside the Republic of Kazakhstan, is carried out in accordance with the concluded agreements at an agreed price by the system operator, energy transmission, energy supply organizations and consumers that are subjects of the wholesale electric power market, from energy generating organizations, as well as from non-resident organizations whose main activities include the provision of this service.

The electric power regulation service is used to compensate for deviations of the actual electric load from the declared one, subject to the zero balance of the exchanged electric energy, and is not a service for maintaining the readiness of electric power.

The price for the electric power regulation service is set in accordance with the concluded bilateral agreements.

4. Energy-producing organizations maintain the capacity reserves, volume, structure and placement in the manner prescribed by the rules for organization and operation of the system and auxiliary services market, rules for organization and operation of the electric power market.

5. Those involved in relations of production, transfer and consumption of electrical energy shall bear mutual obligations for financial settlement on a balanced electrical energy market between contractual and actual electrical energy production-consumption values, on the basis of balanced electrical energy volume calculations presented by the system operator and based on the results of physical settlement of electrical energy unbalances.

6. Power-transmitting organizations, subjects of the wholesale market of electric energy, regardless of the form of ownership, shall be obliged to participate in the balancing electricity market on the basis of contracts, concluded with the system operator for rendering services on organization of balancing of electric energy production and consumption and the purchase and sale of balancing electric energy.

6-1. Power-transmitting organizations, subjects of the wholesale market of electric energy shall be obliged to participate in the balancing market of electric energy, functioning in the simulation mode on the basis of the contracts, concluded with the system operator for rendering system services on organization of balancing of electric energy production-consumption.

6-2. Consumers that are subjects of the wholesale electricity market are required to have automated systems for the commercial accounting of electric energy, telecommunications systems that ensure their unification with the systems installed at the system operator and, if necessary, at the regional electric grid company.

6-3. To implement technological connection to electric networks, power transmission organizations shall be obliged to conclude contracts for technological connection of electric installations with an installed capacity of up to 200 kW of entrepreneur entities to electric networks of power transmission organizations. The contract shall be considered concluded after payment of the cost (list of costs) for technological connection to the electric networks of the energy transmitting organization.

7. Energy-generating organizations - hydroelectric power plants are obliged to sell the electric energy generated during the period of environmental water releases to the settlement and financial center for supporting renewable energy sources in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of supporting the use of renewable energy sources.

7-1. Transmission of electrical energy through the national electrical network shall be paid by the wholesale electrical energy market entities that export and import electrical energy, organizations of other states for the volume of interstate transit of electrical energy, organizations that are part of the group of persons engaged in the transmission of electrical energy through the national electrical network for facilities comprised into these organizations, and wholesale market entities engaged in the purchase and sale of electrical energy outside a single electrical energy purchaser.

8. The personnel, performing operation, repair, adjustment and installation of the energetic equipment of power stations of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, electric and heating networks, electrical installations of consumers, and also experts shall be obliged to pass examination of knowledge and to have the corresponding access to implementation the activity on operation, repair, adjustment and installation, and also inspection of energetic equipment and electric installations of consumers.

9. The electrical energy shall be sold outside the Republic of Kazakhstan at the price not lower than the cost of production of exported electrical energy only in the event of a surplus of electrical energy in the unified electric power grid of the Republic of Kazakhstan or its parts, confirmed by the system operator in accordance with the rules for determining the deficit and surplus of electric energy in the unified power grid of the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body, with the exception of export deliveries and trade for the purpose of providing irrigation water to irrigated lands in certain regions of the country.

10. Acquisition of electric energy, produced outside the Republic of Kazakhstan shall be carried out exclusively in case of deficit of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or its parts, confirmed by the system operator in accordance with the rules for determining the deficit and proficit of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body.

11. The requirements of paragraphs 9 and 10 of this article shall not apply to the following cases:

1) purchase and sale of electrical energy by the system operator to supply the contractual values of electrical energy flows to provide emergency mutual assistance with the energy systems of neighboring states and participate in the balancing electricity market;

2) ensuring the receipt (supply) of electric energy within the common electric power market of the Eurasian Economic Union and with the energy systems of neighboring states in pursuance of intergovernmental (interstate, interdepartmental) agreements (protocols).

12. Energy transmission organizations monthly post on their Internet resources the information on the capacity of their own power transmission lines and substations.

13. Energy-generating organizations post on their Internet resources the information for each day on the electric power of their own generating plants, contracted, planned for sale at centralized auctions and free for release to the grid.

14. Specifications for connection to electrical networks for digital miners shall be issued by energy transmission organizations exclusively from transformer substations with the voltage of 35 kilovolts and higher with permitted power of at least one megawatt in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry.

15. It shall be forbidden for the power transmission organization to prevent and restrict the consumer in the choice of the power supply organization.

Footnote. Article 13 as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.05.2007 № 316 (enforced from the date of its official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 04.07.2009 № 166-IV; 10.07.2009 № 178-IV; 04.07.2012 № 25-V ((order of implementation see Art. 2)); 04.07.2013 № 128-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (for the procedure of enforcement see Article 2); dated 28.12.2016 № 34-VI (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 202-VІ as of 26.12.2018 (shall be enforced from 01.01.2019); № 241-VІ as of 02.04.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 09.11.2020 № 373-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 06.02.2023 № 194-VII (shall be enforced from 01.04.2023); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 13-1. Requirements for the activity on electric energy transfer

1. An owner of electrical networks, rendering a service on transfer of electric energy shall have the right to carry out realization (sale), transfer, on a gratuitous basis or in trust management its electrical networks to an energy-transmitting organization, directly to the electrical networks of which they are connected, in accordance with the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

An owner of electrical networks shall not have the right to transfer such electrical networks of energy-transmitting organization, to the electrical networks of which they are not connected.

2. Electrical networks, being under the right of economic management or operational management of state legal entities, with the exception of electrical networks, used for their own needs, shall be transferred in trust management or gratuitous use of energy- transmitting organizations, directly to the electrical networks of which they are connected.

3. The owner of electrical networks, rendering a service on electricity transfer, shall be obliged to:

1) maintain them in working condition and ensure their safety and integrity until they are fully transferred to the energy- transmitting organization in accordance with paragraph 1 of this Article;

2) prevent actions leading to cessation of power supply to consumers, connected to their electrical networks, except for the cases, stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) prevent actions leading to cessation of the transfer of electric energy to consumers through their networks, as well as to the breakdown, dismantling, damage, destruction, deliberate damage (deterioration) of their electric networks.

4. In case, when the owner of electrical networks expressed a desire to transfer the electrical networks, belonging to him to the energy-transmitting organization, to whose networks they are directly connected, in trust management or on gratuitous basis, the regional power grid company does not have the right to interfere with such transfer.

5. The provisions, specified in paragraphs 1 and 4 of this Article do not apply to the system operator.

6. Energy-transmitting organizations must comply with the requirements for the activity on the transfer of electric energy and include the availability of:

1) dispatching technological management;

2) the services, completed with the trained and certified personnel, performing operation and technical maintenance of electrical networks, equipment, mechanisms, labor protection and safety measures, provided with the means of individual and collective protection, uniform, tools and appliances;

3) contracts with the system operator for rendering of system services in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the electric power industry;

4) automated systems of commercial registration, telecommunications systems, ensuring their unification with the systems, installed at the system operator and the regional power grid company.

The procedure for determining the compliance of energy- transmitting organizations with the requirements for the activity of electric energy transfer shall be determined by the authorized body.

It shall not be allowed to include in the tariffs or their ultimate levels for the electric energy transfer service the costs, associated with meeting the requirements for the activity on electric energy transfer, provided for in this paragraph.

7. Newly created energy-transmitting organizations must comply with the requirements for the activity on transfer of electric energy, specified in paragraph 6 of this Article.

8. The energy-transmitting organizations, not later than one year after the occurrence of cases, established by Article 119-2 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On State Property", provide re-approval of the tariff for the service on electric energy transfer in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 13-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 4. Organizing energy delivery on the basis of functioning of the electrical energy market Article 14. Electric and heat energy market

1. Energy in the Republic of Kazakhstan shall be delivered under conditions of functioning of electric and heat energy markets.

2. Electric and heat energy are the market product.

3. The electrical energy market consists of two levels: wholesale and retail electrical energy markets. The heat energy market consists of one level: retail market.

4. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011).

5. The system operator, regional electric grid companies and other organizations, owning electrical networks shall provide free access for all market participants to the electric energy market in the manner, determined by the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies.

6. The power transmission organization shall not have the right to refuse to connect power generating and power supplying organizations, net consumers and consumers to electric and heat networks, as well as to transmit electric or heat energy, provided that they comply with the requirements established by regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

7. Relations arising during production, transfer and consumption on the electric and heat energy market shall be regulated in the electric power industry by the relevant contracts.

Footnote. Article 14 as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2006 № 136 (enforced from date of first official publication); 27.07.2007 № 316 (enforced from date of first official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011); dated 12.28.2016 № 34-VІ (shall be enforced from 01.01.2017); dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 15. Wholesale electric energy market and capacity

Footnote. The heading of Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

1. The wholesale market of electric energy and capacity shall consist of:

1) the wholesale electricity market associated with the purchase and sale of planned electricity volumes included in the daily schedule for the electricity production and consumption, approved by the system operator;

2) real-time balancing electricity market, functioning for the purpose of physical and subsequent financial settlement of hourly imbalances that arise on an operating day between the actual and planned volumes of electricity included in the daily schedule for the electricity production and consumption, approved by the system operator;

3) the system and ancillary services market, functioning on the basis of both the acquisition of ancillary services from the wholesale electricity market entities, and provision by the system operator of system services to the wholesale electricity market entities to ensure reliability of the operation of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan and the quality of electric energy established by national standards ;

4) electric capacity market.

2. An operator of the centralized trading market shall:

1) organize and conduct spot biddings;

2) organize and conduct the centralized electric energy trade for medium term (week, month) and long-term (quarter, year) periods, as well as centralized biddings of electric capacity for one-year;

3) secure conditions of equal access to the centralized electrical energy market for wholesale electrical energy market entities;

3-1) provide open access to the results of trading in electricity and capacity, including information about bidders, bids filed from energy producing organizations and a single purchaser (date and time of filing, price, volume) and trading results (date and time of the transaction, price, volume, cost, parties to the transaction);

4) determine compliance of the wholesale electrical energy market entities with requirements determined by the rules of centralized electrical energy trade;

5) register and record concluded transactions in buying and selling of electrical energy on centralized electrical energy bids;

6) provide information to the wholesale electrical energy market entities, within its competence, at indicative prices for electrical energy calculated on centralized bids and other market information;

7) organize and conduct financial settlement payments for transactions concluded on spot bids.

3. Functioning of the balancing market of electric energy in the imitation mode shall be carried out in the order and terms, established by the authorized body.

Footnote. Article 15 as amended by laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011); 10.07.2012 № 31-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 09.29.2014 № 239-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (enforcement see Art. 3).

Article 15-1. Procedure and requirements for the development of the forecast balance of electrical energy and capacity for a forthcoming seven-year period

1. Annually, on or before October 15, the system operator shall develop a forecast balance of electrical energy and capacity for a forthcoming seven-year period in the manner determined by the authorized body.

In the forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period, in terms of the balance of electric capacity developed as of the day of annual maximum electrical load in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan, it is necessary to take into account:

1) the amount of available electric capacity of power-generating installations, re-commissioned on a tender basis, for the construction of which the authorized body has entered into a contract with the winner of the tender;

2) the amount of available electric capacity of power-generating installations of operating energy-producing organizations, commissioned under investment agreements on modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, concluded with the authorized body;

3) the amount of available electric capacity of existing power-generating installations of operating energy-producing organizations, except for the available electric capacity specified in subparagraph 2) of this paragraph;

4) the amount of available electric capacity planned for commissioning by operating energy-producing organizations in addition to the amount of available electric capacity specified in subparagraph 3) of this paragraph, without entering into an investment agreement on modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body (given the presence of design estimate documentation approved in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on architectural, town-planning and construction activity);

5) the amount of available electric capacity of new power plants, planned for commissioning without holding by the authorized body of a tender for the construction of re-commissioned generating plants (given the presence of design estimate documentation approved in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on architectural, town-planning and construction activity);

6) the volume of available regulating electric power of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, including auction winners;

7) the required volume and deficit of regulating electric power for the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or for any of its zones, determined by the system operator in accordance with the procedure determined by the authorized body.

2. Within one month of receipt of the developed forecast balance of electrical energy and capacity for a forthcoming seven-year period, the authorized body sends it to the market council for an expert opinion and is obliged to attach an explanatory note thereto.

3. The market council shall send to the authorized body an expert opinion on the developed draft forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period within fifteen working days of its receipt.

Expert opinions shall be submitted in the state language and, if necessary, in the Russian language.

4. If the authorized body agrees with the expert opinion, it shall make appropriate changes and (or) additions to the forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period.

In case of disagreement with the expert opinion, the authorized body shall send its response to the market council with a rationale for disagreement.

5. In cases where the market council requires a joint meeting with the authorized body, it is mandatory to hold such a meeting.

6. The authorized body approves the forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period within three months of its receipt.

7. The approved forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period shall be posted on the website of the authorized body and the system operator within ten working days of its approval.

8. If in the approved forecast balance of electrical energy and capacity for the forthcoming seven-year period, the projected uncovered power shortage in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan or in one of its zones exceeds 100 megawatts during the first five years of the forecast, the authorized body, within thirty calendar days, sends notifications to consumers, included in the Register, of the occurrence of the projected uncovered power deficit.

A zone of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan is part of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan without technical limitations impeding the transmission of electrical energy produced by power generating sources, determined in accordance with the procedure for the development of forecast balances of electrical energy and capacity.

Uncovered power deficit is calculated with account of the transmission capacity of power lines, which connect zones suffering from power deficit with other zones of the single electric power system of the Republic of Kazakhstan.

9. In the event that in the approved forecast balance of electric power and capacity for the next seven-year period, the forecast uncovered deficit of regulating electric power in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or in any of its zones during the last three years of the forecast exceeds 100 megawatts, the authorized body determines the volumes, terms of commissioning of regulating generating plants with a maneuverable generation mode and sends notifications to the consumers included in the Register about the occurrence of a forecast uncovered shortage of regulating electric power.

Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 15-1 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 25-V as of 04.07.2012 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after its first official publication).

Article 15-2. Certification of electric capacity of generating installations

1-1. The energy-producing organization shall carry out an implementation of the service on maintaining the readiness of electric capacity after conducting certification of electric capacity of generating installations.

2. The system operator shall carry out certification of electric capacity of generating installations of the energy-producing organization in the order, established by the authorized body.

3. The system operator shall carry out certification of electric capacity of generating installations, according to the request of the energy-producing organization in the terms coordinated with it, but not later than twenty calendar days after the receipt of application for carrying out certification.

During the certification of electric capacity of generating installations, the system operator shall determine:

1) the value of electric capacity of generating installations, which the energy-producing organization possess and in accordance with which the energy-producing organization has the technical ability to generate electric energy;

2) the compliance of the required parameters of generating installations with the values, specified in the application of the energy-producing organization for conducting certification of electric capacity of generating installations.

4. According to the results of certification of electric capacity of generating installations, the system operator, not later than five calendar days after the certification, shall draw up and send an act of certification of electric capacity of generating installations, which indicates the value of the certified electric capacity of generating installations of the energy-producing organization ready to generate electric energy to the energy-producing organization.

5. Unscheduled certification of electric capacity of generating installations shall be carried out in the following cases:

1) at identification of discrepancy of the actual value of electric capacity and parameters of generating installations to the certified ones by the system operator;

2) on the initiative of the energy-producing organization.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (shall be enforced from 01.01.2015); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 15-3. The market of electric capacity

1. The market of electric capacity shall operate in order to attract investments for maintaining the existing and commissioning of new electric capacities in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan to meet the demand for electric capacity.

The procedure for organization and functioning of the market of electric capacity shall be established by the authorized body.

2. Energy-supplying, energy-transmitting organizations and consumers, who wholesale market entities, draw up forecast consumption applications indicating the maximum values of electric capacity consumption for each month of the forthcoming and subsequent calendar years, which are not covered by the electric capacity of power generating sources available to them on the basis of the right of ownership, lease or other property rights, and send them to the system operator on or before August 1 of a year preceding a current year.

At the same time, consumers who are wholesale market entities and members of the group of persons included in the Register, draw up forecast consumption applications indicating the maximum values of electric capacity consumption for each month of the forthcoming and subsequent calendar years, which are not covered by the electric capacity of power generating sources available to them on the basis of the right of ownership, lease or other property rights, and also by the electric capacity of energy-producing organizations included in the Register of a relevant group of persons together with them, and send them to the system operator on or before August 1 of a year preceding a settlement year.

The system operator, on or before October 1 of a year preceding a settlement year, develops the forecast demand for electric capacity for the forthcoming and next calendar years based on the forecast applications of wholesale market entities with account of the required amount of electric capacity reserve and average annual electric capacity consumption to compensate for the process flow, for own and economic needs of the national electrical network.

3-1. To meet the forecast demand for electric capacity, the single purchaser shall conclude contracts for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity (in order of priority):

1) with the winners of tenders for the construction of the newly commissioned generating plants. At the same time, an individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power of newly commissioned energy-generating organizations is determined based on the results of the tender. The volume and terms of the purchase of the service for maintaining the readiness of electric power for each contract for the purchase of the service for maintaining the readiness of electric power, concluded with these organizations, are established by the authorized body;

1-1) with the winners of the auction. At the same time, the individual tariff for the service for maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, the volume of purchase of the service for maintaining the readiness of electric power for each contract for the purchase of the service for maintaining the readiness of electric power, concluded with these organizations, are determined following the results of the auction;

1-2) with legal entities planning construction of newly commissioned generating plants with capacity of more than 35 MW, using the hydrodynamic energy of water, whose water management facilities are included in the list of water management facilities of particular strategic importance, including which can be leased and transferred to trust management in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan. At the same time, the individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power of a newly commissioned energy-producing organization using the hydrodynamic energy of water, the volume and period of purchase of the service of maintaining the readiness of electric power by this organization shall be established by the Government of the Republic of Kazakhstan on the basis of feasibility studies that have received a positive conclusion from the state expertise, for a payback period of at least seven years.

The contract for the sale of service to maintain the electric power readiness shall be terminated ahead of schedule with the early onset of the actual payback period.

This energy producing organization shall bill all generated electrical energy only to a single purchaser of electrical energy at the maximum tariff established by the authorized body, taking into account the rates.

At the same time, the marginal tariff does not take into account depreciation and profit during the validity term of the contract with a single purchaser for the sale of service to maintain the electric capacity readiness in accordance with this subparagraph;

2) with operating energy-producing organizations, that have concluded an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with an authorized body. At the same time, the individual tariff for the service on maintaining the readiness of electric capacity, the volume and terms of the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity for each contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, concluded with these organizations, shall be established by the authorized body;

2-1) with energy generating organizations included in the Register, in the amount created to cover the deficit in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan in accordance with subparagraphs 1) and 2) of paragraph 6 of Article 15-5 of this Law and not demanded by the relevant group of persons. The volume and terms are determined in accordance with the rules for the participation of consumers included in the Register in the creation of electric power to cover the forecast deficit;

2-2) with existing energy - producing organizations implementing measures for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel;

3) annually, with operating energy-producing organizations, which have heat and power plants in their structure, except for energy-producing organizations included in the Register, for the forthcoming calendar year for the marginal tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity. The volume of service for maintaining the readiness of electric capacity under each contract for the purchase of service for maintaining the readiness of electric capacity, concluded with these organizations shall be determined in the manner prescribed by the authorized body and be equal to the difference between the planned maximum value of the minimum electric capacity of power-generating installations for a corresponding year (at the fixed level of their thermal load) of the heat and power plants, which are part of the energy-producing organization, and the maximum value of self-consumed electric capacity of this energy-producing organization for a corresponding year, provided that:

this volume does not take into account the minimum electric capacity of generating installations (at a given level of their thermal load), being commissioned within the framework of the investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal;

this volume is assumed to be zero if the planned maximum value of the minimum electric capacity of generating installations for the corresponding year (at a given level of their thermal load) of the heat and power plants, which are a part of energy-producing organization, does not exceed the maximum value of electric capacity of its own consumption by this energy-producing organization for the corresponding year;

4) annually until December 25 with existing power generating organizations for the coming calendar year based on the results of centralized trading in electric capacity at prices and in volumes that have developed based on the results of these auctions. Herewith, the total volume of the service for maintaining the readiness of electric power of all contracts for the purchase of services for maintaining the readiness of electric power, concluded with these energy-producing organizations in accordance with this subparagraph, is equal to the difference in the volume of the forecast demand for electric power for the coming calendar year, determined in accordance with paragraph 2 of this article, and the scope of services for maintaining the readiness of electric power, determined in accordance with subparagraphs 1), 1-1), 2), 2-1), 2-2) and 3) of this paragraph.

The single purchaser shall conclude contracts for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity with operating energy-producing organizations by the results of centralized biddings in electric capacity in the total volume less than the total volume of the service on maintaining the readiness of electric capacity, determined in accordance with this subparagraph, in cases , when the total volume of service on maintaining the readiness of electric capacity of energy-producing organizations, admitted to biddings is less than the total volume of the service on maintaining the readiness of electric capacity, determined in accordance with this subparagraph.

3-2. The single purchaser shall monthly pay for the service on maintaining the readiness of electric capacity under the contracts, concluded in accordance with paragraph 3-1 of this Article, but not later than forty-five working days after the end of month of delivery of this service.

3-3. A legal entity that has constructed generating installations using the hydrodynamic water energy is obliged to enter into an annual contract for the services for regulating electric power as prescribed by subparagraph 70-17) of Article 5 of this Law.

The contractual electric capacity of newly commissioned generating plants using the hydrodynamic energy of water, from the date of their commissioning, is subject to annual certification by the system operator.

If, as a result of the regular certification of electrical capacity, the value of the certified electrical capacity of newly commissioned generating plants using the hydrodynamic energy of water turns out to be less than the volume of the service for maintaining the electric power readiness established in the contract for the purchase of the service for maintaining the electric power readiness, the volume of the service for maintaining the electric power readiness, taken in the calculation of actually provided services for maintaining the electric power readiness, shall be reduced to the certified value until the next certification.

4. Energy-producing organizations shall be allowed to the centralized biddings with electric capacity after conducting the certification of electric capacity of generating installations by the system operator.

Energy-producing organizations shall carry out the implementation of the service on maintaining the readiness of electric capacity to a single purchaser at centralized biddings with electric capacity in the volume, not exceeding the certified electric capacity, minus:

1) the electric capacity of the newly commissioned generating plants on a tender basis, as well as the electric capacity of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode based on the results of auctions;

2) electric capacity of generating installations, being commissioned in the framework of an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal;

2-1) electric capacity of generating installations put into operation as part of the implementation of measures for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating installations using gas as an alternative type of fuel;

3) the maximum of electric capacity export in the calculated year;

4) the maximum of electric capacity supplies to the subjects of retail market in the calculated year;

5) the largest of the following two values of electric capacity:

the maximum value of electric capacity of own consumption in the calculated year;

the maximum value of the minimum electric capacity of generating installations (at a given level of their thermal load) of heat and power plants, which are part of energy-producing organizations in the calculated year.

In case if, as a result of unscheduled certification of electric capacity, the value of the certified electric capacity of the energy- producing organization is less than the volume of service on maintaining the readiness of electric capacity, specified in the contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, concluded with a single purchaser by the results of the centralized biddings with electric capacity, the specified volume of service on maintaining the readiness of electric capacity of energy-producing organization shall be decreased to the certified value.

4-1. The energy-producing organizations included in the Register provide the service for maintaining the readiness of electric power to the single purchaser through centralized biddings in an amount not exceeding the certified electric capacity, minus:

1) the maximum electric power for export in a settlement year;

2) the maximum electric power supplies to the retail market entities in a settlement year;

3) the maximum value of self-consumed electric power in a settlement year;

4) the maximum value of electric power supplies to consumers, who are the wholesale market entities and members of the same group of persons included in the Register, in a settlement year.

If, as a result of extraordinary certification of electric power, the value of certified electric power of energy-producing organizations included in the Register is less than the volume of services for maintaining the readiness of electric capacity specified in the contract for the purchase of services for maintaining the readiness of electric capacity concluded with the single purchaser pursuant to the results of centralized biddings for electric capacity, the specified volume of services for maintaining the readiness of electric capacity shall be reduced to the certified value.

5. The operator of the centralized trading market annually in the second decade of November, shall organize and conduct centralized biddings with electric capacity for the coming calendar year in the manner established by the authorized body.

The operator of the centralized trading market shall carry out gratuitous registration of the results of centralized biddings with electric capacity.

The operator of the centralized trading market shall provide services for organization and holding of centralized trading in electric power to a single purchaser and market subjects on a contractual basis.

7. The single purchaser shall provide a service for ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load to energy- supplying, energy-transmitting organizations and consumers, who are subjects of the wholesale market, on the basis of the concluded contract for provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load.

8. Energy-supplying, energy-transmitting organizations and consumers, who are subjects of the wholesale market shall be obliged to pay for the service of a single purchaser on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load monthly not later than thirty calendar days after the end of the month of delivery of this service at a fixed price within a calendar year, calculated by a single purchaser.

The price for the service to ensure the readiness of electric power to carry the load is calculated by a single purchaser annually for the coming calendar year, taking into account subparagraph 8) of paragraph 2 of Article 10-3 of this Law.

The calculation of the price for the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load for the coming calendar year shall be carried out by a single purchaser on the basis of:

1) average- weighted price for the service on maintaining the readiness of electric capacity, formed by the results of the centralized biddings with electric capacity;

2) the weighted average price for the service to maintain the readiness of electric capacity of all contracts for the purchase of the service to maintain the readiness of electric power, concluded by a single purchaser with the winners of tenders for the construction of newly commissioned generating plants, as well as with the winners of auctions, with existing energy generating organizations, who have concluded an investment agreement for the modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body, as well as with existing energy-generating organizations, which include thermal power plants;

3) forecast applications for consumption of energy-supplying, energy-transmitting organizations and consumers, being the subjects of the wholesale market;

4) forecast demand for electric capacity for the upcoming and subsequent calendar years;

5) a positive financial result, confirmed by an audit report, on the activities of a single purchaser in the electric power market for the year preceding the year in which the price is calculated.

The financial result is formed on the basis of the gross result from the activities of a single purchaser for the purchase of a service to maintain the readiness of electric power and the provision of a service to ensure the readiness of electric power, minus:

actually incurred operating costs of a single purchaser, but not higher than the costs taken into account when approving the price for the corresponding year;

uncovered costs for the development of a preliminary feasibility study commissioned by the authorized body;

estimated corporate income tax.

The single purchaser annually, until December 1^st , shall place on its Internet resource the price for the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load for the upcoming calendar year, together with confirming calculations.

The procedure for calculation and placement on the Internet resource of a single purchaser of the price for the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load shall be established by the authorized body.

The volume of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load, established on the calculated year in the contract for provision the service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load and paid by energy-supplying and energy-transmitting organizations and consumers, being the subjects of the wholesale market shall be the maximum electric capacity consumption for the corresponding year, specified in the corresponding forecast application on consumption and included in the forecast demand.

Changes in the volume of service to ensure the electric power readiness to carry the load, established for the billing year in the contract for the service to ensure the electric power readiness to bear the load, shall be made in the manner established by the authorized body.

9. The contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity and the contract for the provision of service on ensuring the readiness of electric capacity to bearing the load shall be concluded on the basis of standard contracts, developed and approved by the authorized body.

10. Legal relations related to the purchase of a service to maintain the readiness of electric power by a single purchaser shall not be subject to the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V (for the procedure of enforcement see Article 2); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014№ 269-V(shall be enforced from 01.01.2015); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced from 01.01.2018); № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.06.2022 № 130-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15-4. Investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal

1. Investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal shall be concluded only in relation to the main generating equipment of operating (existing) power stations of operating energy-producing organizations.

2. For implementation of modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, operating energy-producing organizations shall develop appropriate investment programs, during the development of which, an independent technical and financial audit shall be carried out.

3. The results of technical and financial audit shall be: identification of the optimal scheme for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, determination of influence of the investment program on the life of the main generating equipment, the appropriateness of the investment program and the required amount of financing of the investment program.

4. The results of technical, financial audit and the investment program of modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal shall be subjects to consideration by the market council.

5. Based on the recommendation of the market council, the authorized body shall make a decision on conclusion (refusal to conclude) an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal.

5-1. Energy-producing organizations included in the Register by the authorized body are not entitled to conclude investment agreements on modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body.

6. The investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal for each year shall establish target indicators for the following indicators: specific consumption of nominal fuel for the output of electric and (or) heat energy; available electric capacity; life cycle of the main generating equipment; degree of wear of the main generating equipment; environmental indicators.

7. After conclusion by the authorized body of an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with an existing energy generating organization, a single purchaser concludes an agreement on the purchase of a service for maintaining the readiness of electric power with this energy generating organization at an individual tariff for a service for maintaining the readiness of electric power in volume and for the periods determined by the authorized body.

The electric capacity of generating installations, being commissioned as part of an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, from the date of their commissioning shall be subject to annual certification by the system operator.

In case, if as a result of conducting the next certification of electric capacity, the value of certified electric capacity of generating installations, being commissioned within the framework of an investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal is less than the volume of service on maintaining the readiness of electric capacity, established in the contract on the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, the volume of service on maintaining the readiness of electric capacity, established in the contract on the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity, shall be reduced to the certified value before the next certification.

8. Operating energy-producing organizations, concluded investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body shall be obliged to submit a report on the achievement of indicators (indices) established in these agreements, confirmed by independent energy expertise to the authorized body annually no later than March 31^st of the year following the reporting year.

In case of failure to reach target indicators, established in the investment agreement for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, the authorized body shall have the right to terminate this agreement or change the individual tariff for the service on maintaining the readiness of electric capacity, the volume and terms of the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity with notification the system operator.

9. Energy-producing organizations that entered into agreements with the authorized body and implemented large-scale investment programs between 2009 and 2015 during the validity of the program for marginal tariffs for electricity, the cost source of which, in addition to the investment component of the marginal tariff, was significant additional external financing (credits, loans), as well as credits (loans), other money received for the purpose of refinancing and repaying the principal debt of earlier attracted obligations for projects included in development programs, approved by local executive bodies, conclude individual investment agreements on modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal with the authorized body under simplified procedure.

9-1. Energy-producing organizations whose power plants were commissioned between 2009 and 2015, for the construction of which debt financing (credits, loans) had been attracted before 2015, as well as credits (loans), other money received for the purposes of refinancing and repaying the principal debt of earlier attracted obligations with the designated purpose of financing the construction of a power plant, and who entered into investment agreements with the authorized body and the state body in charge of natural monopolies, conclude individual investment agreements on the commissioned power plants with the authorized body under simplified procedure.

10. The admission to consideration, consideration and selection of investment programs for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, conclusion of investment agreements for modernization, expansion, reconstruction and (or) renewal, the corresponding conclusion of the contract for the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity and establishment of individual tariffs for the service on maintaining the readiness of electric capacity, the volume and terms of the purchase of service on maintaining the readiness of electric capacity for this contract shall be carried out in the manner, established by the authorized body.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-4 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced from 01.01.2018); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 243-VІ as of 03.04.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-5. Formation of the Register and participation of consumers and energy-producing organizations included in the Register in the creation of electric capacity

1. Consumers, who are in the same group of persons as energy-producing organizations, have the right to be provided with electric power produced by generating sources belonging to legal entities in this group of persons on the basis of the right of ownership, lease or another property right.

The right, provided for in part one of this paragraph, does not apply to energy-supplying and energy-transmitting organizations that are in the same group of persons as energy-producing organizations.

2. A group of persons shall be included in the Register by the authorized body on the basis of an application of a legal entity that controls consumers and energy-producing organizations in accordance with parts two, three and four of paragraph 1-1 of Article 9 of this Law.

3. The application of the legal entity specified in paragraph 2 of this article shall contain:

1) a list of energy-producing organizations, including those using secondary energy resources, at the expense of which the consumers, belonging to the same group of persons, will be provided with the electric capacity, given the presence of control determined in accordance with parts two, three and four of paragraph 1-1 of Article 9 of this Law;

2) a list of consumers who will be provided with power at the expense of energy-producing organizations, including those using secondary energy resources, included in the same group of persons with them, subject to control, determined in accordance with parts two, three and four of paragraph 1-1 of Article 9 of this Law.

The register includes the lists of energy-producing organizations and consumers specified in subparagraphs 1) and 2) of part one of this paragraph.

4. Amendments and additions to the Register of the relevant group of persons shall be made by the authorized body on the basis of an application of a legal entity that controls consumers and energy-producing organizations in accordance with parts two, three and four of paragraph 1-1 of Article 9 of this Law.

5. Within a relevant group of persons included in the Register, for energy-producing organizations and consumers enter into bilateral agreements on the provision of electric power.

6. In the case specified in paragraph 8 or 9 of Article 15-1 of this Law, consumers included in the Register are obliged, in the manner determined by the authorized body, to participate in the creation of electric power and (or) regulating electric power to cover the deficit in proportion to their share peak load to the total peak load in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, calculated at the time of the forecast shortage, by performing one or more of the following actions:

1) construction of new electric power and (or) regulating electric power, including the reconstruction of retired electric power and (or) regulating electric power, not taken into account in the approved forecast balance of electric energy and power for the next seven-year period;

2) expansion of own existing electric power and (or) regulating electric power;

3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

4) the purchase of services for ensuring the readiness of electric capacity to bear the load from the single purchaser;

7. The actions specified in subparagraphs 1) and 2) of paragraph 6 of this article may be carried out by any wholesale market entity included in the Register of the relevant group of persons. At the same time, the remaining consumers of the relevant group of persons included in the Register are exempted from participation in the creation of electric power and regulating electric power in accordance with the rules for participation of consumers included in the Register in creation of electric power to cover the forecast shortage.

The action specified in subparagraph 4) of paragraph 6 of this article is carried out by consumers included in the Register of the relevant group of persons, in accordance with the rules for participation of consumers included in the Register in the creation of electric power, including regulating electric power, to cover the forecast shortage.

8. Obligations of consumers included in the Register to create electric power, including regulating electric power, provided for in paragraph 6 of this article, are reduced by the amount of electric power created by wholesale market entities included in the Register of the relevant group of persons, including in the list of power plants, if the following conditions are met in the aggregate:

1) electric capacity was commissioned after January 1, 2019;

2) electric capacity is created in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan or in any of its zones with the projected uncovered deficit of electric capacity;

3) electric power was commissioned without using the mechanism for holding a tender by the authorized body for the construction of newly commissioned generating plants, as well as holding auctions by the authorized body;

4) electric capacity was put into operation without concluding an investment agreement with the authorized body for modernization, expansion, reconstruction and (or) renovation;

5) the amount of electric capacity has not been taken into account when fulfilling the obligations provided for in paragraph 6 of this article.

9. When fulfilling the obligations provided for in paragraph 6 of this article, by performing the actions specified in subparagraphs 1) and 2) of paragraph 6 of this article, the location (site), kind and type of fuel for generating plants put into operation by wholesale market entities included in the Register are agreed with the authorized body in accordance with the approved rules for the participation of consumers included in the Register in the creation of electric power to cover the forecast shortage, taking into account the forecast shortage of electric power for the next seven years in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or in any of its zones.

10. Consumers included in the Register of the relevant group of persons, within forty-five calendar days from the date of receipt of a notification from the authorized body about the occurrence of a forecast uncovered shortage of electric power and (or) regulating electric power in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or in any of its zones take a decision on the actions provided for in paragraph 6 of this article, in accordance with which they will participate in the creation of electric power to cover the deficit, and send it to the authorized body.

11. When deciding to participate in the creation of electric power by performing the actions specified in subparagraphs 1) and 2) of paragraph 6 of this article, the wholesale market entities included in the Register of the relevant group of persons, within one hundred and eighty-five calendar days from the date of the decision making conclude an agreement with the authorized body for the creation of electric power, which determines the period for commissioning the generating plants.

12. Within thirty calendar days of conclusion of the contract for the creation of electric capacity, the single purchaser shall conclude a contract for the purchase of services for maintaining the readiness of electric capacity with the wholesale market entity included in the Register of the relevant group of persons for the tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity in the amount of 1 tenge per 1 megawatt per month, excluding value-added tax, in the amount and for the period established by the authorized body.

The volume of electric power and (or) regulating electric power purchased by a single purchaser is determined as the ratio of the forecast deficit to the share of the peak load of consumers included in the Register of the relevant group of persons, to the total peak load in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan or in any of its zones, calculated at the time of the forecast shortage, minus the electric power demanded by the relevant group of persons for their own consumption.

The term of the contract for the purchase of a service for maintaining the readiness of electric power with a wholesale market entity included in the Register of the relevant group of persons is established for the same period as with the winners of tenders for the construction of generating plants that are newly commissioned, as well as with the winners of auctions.

13. When deciding to participate in the creation of electric power or regulating electric power by performing the action specified in subparagraph 4) of paragraph 6 of this article, consumers included in the Register of the relevant group of persons buy services from a single purchaser to ensure the readiness of electric power for carrying loads in accordance with the rules for the participation of consumers included in the Register in the creation of electrical capacity to cover the forecast deficit.

14. The contracts specified in paragraphs 11 and 12 of this article provide for liability for a failure to perform and (or) improper performance of the obligations assumed and are concluded on the basis of model contracts.

15.The provisions of this Article and Articles 15-3, 15-4, 15-6 and 15-8 of this Law, established for the group of persons, shall not apply to energy-producing organizations and consumers belonging to the same group of persons, subject to the presence of control, determined in accordance with parts two, three and four of paragraph 1-1 of Article 9 of this Law, but not included into the Register.

Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 15-5 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 № 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated December 27, 2021 № 87-VII (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 03.01.2022 № 101-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 15-6. The procedure for holding a tender for the construction of re-commissioned power-generating installations

1. In the case specified in paragraph 8 of Article 15-1 of this Law, the authorized body holds a tender for the construction of re-commissioned power-generating installations for the amount of electric capacity to cover the projected deficit minus the amount of electric capacity to be created by wholesale market entities included in the Register under a contract with the authorized body provided for in paragraph 11 of Article 15-5 of this Law.

2. The location (site), type and form of fuel for power-generating installations re-commissioned on a tender basis are determined based on the results of a feasibility study conducted by the authorized body.

3. The authorized body, within three working days of approval of tender documentation, but not less than thirty calendar days before the final date for submission of documents and materials for participation in the tender by potential investors, publishes an announcement of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations in the media.

4. The tender documentation for the construction of re-commissioned power-generating installations shall contain:

1) description and required technical, quality and operational characteristics of re-commissioned power-generating installations;

2) draft contract for the construction of re-commissioned power-generating installations.

5. It is allowed to participate in the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations to those potential investors, who submitted:

1) copies of constituent documents;

2) documents confirming the availability of financial and material resources sufficient for the construction of re-commissioned power-generating installations, provided that at least thirty percent of the total cost of power-generating installations are financed with their own funds.

6. The tender commission shall sum up results of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations within thirty calendar days of opening of envelopes with tender bids.

The authorized body, within fifteen calendar days of summing up results of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations, shall send a draft contract for the construction of re-commissioned power-generating installations to a potential investor recognized as the winner of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations.

The winner of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations, within ten working days of receipt of the draft contract for the construction of re-commissioned power-generating installations, shall sign the specified contract.

7. The tender for the construction of re-commissioned power-generating installations is recognized as failed in case of:

1) less than two potential investors;

2) inconsistencies of documents submitted by all potential investors with paragraph 5 of this article.

If the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations is recognized as failed, the authorized body shall conduct another tender.

8. Within forty-five calendar days of summing up results of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations, the authorized body shall enter into a contract with the winner of the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations, which provides for the deadline for commissioning the power-generating installations and responsibility for a failure to fulfill and (or) improper fulfillment of obligations assumed by the winner of the tender.

9. Within thirty calendar days of conclusion of a contract for the construction of re-commissioned power-generating installations, the single purchaser shall conclude a contract for the purchase of the service for maintaining the readiness of electric capacity with the winner of the tender for the individual tariff for the service for maintaining the readiness of electric capacity in the volume and for the terms established by the authorized body.

The electric capacity of power-generating installations, re-commissioned on a tender basis, is subject to annual certification by the system operator from the day of their commissioning.

If, as a result of the next regular certification of electric power, the value of the certified electric power of power-generating installations re-commissioned on a tender basis is less than the volume of the service for maintaining the readiness of electric capacity specified in the contract for the purchase of services for maintaining the readiness of electric capacity, the volume of the service for maintaining the readiness of electric capacity, fixed in the contract for the purchase of the service for maintaining the readiness of electric capacity, shall be reduced to the certified value until next certification.

10. The contracts provided for by paragraphs 8 and 9 of this article shall be concluded on the basis of model contracts.

11. Energy-producing organizations and consumers, included in the Register by the authorized body, have no right to participate in the tender for the construction of re-commissioned power-generating installations held by the authorized body.

Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 15-6 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 15-7. Formation of a list of power plants

1. A legal entity is included in the list of power plants subject to compliance with the criteria and the availability of the documents specified in this article, as well as in the case of determining the legal entity as the winner of the auction.

2. A legal entity to be included in the list of power plants must meet the following criteria in aggregate:

1) new electric capacities are created and put into operation after January 1, 2021 in the zone of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, in which there is and (or) an uncovered shortage of electric power is predicted;

2) commercial gas is used or will be used as a fuel for the production of electrical energy at the newly created electrical facilities;

3) the newly created electrical power is connected to the automatic regulation of electrical power and has a regulation range of at least twenty percent of the installed electrical power.

3. A legal entity for inclusion in the list of power plants submits an application to the authorized body in accordance with the rules for including consumers in the list of power plants with the technical conditions attached, received or agreed with the system operator for connection to the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, containing the conditions for connecting new electric capacities to automatic control.

4. After the commissioning of new electrical capacities within ten years between the energy-producing organization included in the list of power plants and the system operator, an agreement is annually concluded for the provision of services for the regulation of electrical power at a price equal to the weighted average contractual price of the acquisition of these services by the system operator for the calendar year , preceding the year of the conclusion of the contract, in the regulation range of at least twenty percent of the installed electrical capacity for an increase or decrease.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-7 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 № 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-8. Procedure for organizing and conducting auctions

1. In the case specified in paragraph 9 of Article 15-1 of this Law, the authorized body takes into account in the plan of placement of generating plants with a maneuverable generation mode, the volumes of commissioned capacities, including to cover the forecast shortage of regulating electric power, and the volumes of regulating electric power, which created or will be created by wholesale market entities included in the Register, in accordance with the contract for the creation of electric power with the authorized body, provided for in paragraph 11 of Article 15-5 of this Law.

2. In order to implement the plan for the placement of generating plants with a maneuverable generation mode, the authorized body conducts a selection of projects.

3. The selection of projects for the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode is carried out by organizing and conducting auctions among (successively in order of priority):

1) sites included in the plan for the placement of generating plants with a maneuverable generation mode and having preliminary feasibility studies prepared by a single purchaser at the request of the authorized body on the basis of the terms of reference developed by the system operator;

2) sites of operating energy generating organizations;

3) sites that do not have preliminary feasibility studies.

At the same time, auctions are not held in relation to generating plants that will be created by wholesale market entities included in the Register in accordance with the contract for the creation of regulating electric capacity with the authorized body provided for in paragraph 11 of Article 15-5 of this Law.

4. Newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode:

1) are created and put into operation after January 1, 2022 in the zone of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, in which there is and (or) is forecasted an uncovered deficit of regulating electric capacity;

2) have a connection to the automatic control of generating plants;

3) have a regulation range determined in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law.

During the construction of a generating plant with a maneuverable generation mode, similar to a counter-regulating hydroelectric power plant, its operation mode is built in direct proportion to the operating mode of an existing hydroelectric power plant located upstream along the riverbed.

After the applicant receives admission to registration, the organizer of the auction registers the applicants in the electronic system.

To register in the electronic system of the organizer of the auction, the applicant applies to the official Internet resource of the organizer of the auction for online registration and submits the following documents in electronic form:

1) a copy of the Charter;

2) a copy of the certificate of state registration (re-registration) of the legal entity;

3) a copy of the decision of the relevant body of the legal entity on appointment of the first head;

4) a power of attorney for a representative (if the representation of interests is not carried out by the first head);

5) information about the details of the legal entity (bank details, address, contact numbers, email address).

5. Organization and conduct of auctions in accordance with subparagraph 1 of part one of paragraph 3 of this article are carried out in the following order:

1) auction documentation is developed on the basis of a preliminary feasibility study prepared by a single purchaser in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law. The preliminary feasibility study should contain the location, the point of connection to the national electric grids, the projected cost of the project, the forecast individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, the period for purchasing the service for maintenance of the readiness of electric power, equal to fifteen years, the volume of services for maintaining the readiness of electric power, the zone of deficit of regulated electric power in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, the required technical, technological and operational characteristics of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode;

2) the authorized body sends information to local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital on the need to reserve land plots for the construction of generating plants with a maneuverable generation mode;

3) local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital carry out the reservation of land plots identified in the preliminary feasibility study for the newly commissioned generating plants planned for construction with a maneuverable generation mode, until the auction winners are granted rights to a land plot in accordance with Article 49-2 of the Land Code of the Republic of Kazakhstan and send relevant information to the authorized body;

4) the authorized body, no later than six months before the expected date of the auction, develops and publishes on its Internet resource the schedule for the auction;

5) the applicant for participation in the auction submits to the authorized body, no later than thirty calendar days before the auction, the copies of constituent documents, documents confirming the availability of financial resources, determined by the authorized body, in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law;

6) the authorized body forms a commission, which, no later than fifteen calendar days before the auction, checks the documents submitted by the applicant for the presence and compliance with the requirements established by this paragraph.

If the documents submitted by the applicant comply with the requirements of this paragraph, the applicant receives admission to registration in the electronic system of the organizer of the auction;

7) the authorized body, after checking the documents by the commission, sends information and a list of applicants who have received permission for registration to the organizer of the auction.

In the case of the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode that will use commercial gas to generate electricity, before the auction:

the central executive body in charge of state regulation of the production, transportation (transportation), storage and wholesale of gas, as well as retail sales and consumption of commercial and liquefied petroleum gas, in agreement with the authorized body in charge of the relevant areas of natural monopolies, determines the volume and limit wholesale prices of marketable gas in accordance with Article 20 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Gas and Gas Supply";

technical specifications are issued for connection to the main gas pipeline and (or) gas distribution system in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On Gas and Gas Supply".

6. Organization and conduct of auctions in accordance with subparagraph 2) of part one of paragraph 3 of this article are carried out in the following order:

1) the auction documentation is developed in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law. The documentation must contain a forecast individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, calculated on the basis of preliminary feasibility studies of similar projects and (or) the results of auctions of similar projects in accordance with subparagraph 1) part one of paragraph 3 of this article, minus the costs of infrastructure construction, the purchase period for the service to maintain the readiness of electric power, equal to fifteen years, the volume of the service to maintain the readiness of electric power, the zone of deficit of regulated electric power in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

2) the applicant for participation in the auction, no later than thirty calendar days, submits to the authorized body the copies of constituent documents, documents confirming the availability of financial resources, determined by the authorized body, in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law;

3) operating energy-generating organizations must be located in the zone of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, for which the authorized body announced the holding of auctions;

4) operating energy generating organizations during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode are obliged to implement projects that use the hydrodynamic energy of water and (or) gas to generate electric power;

5) the authorized body forms a commission, which, no later than fifteen calendar days before the auction, checks the documents submitted by the applicant for the presence and compliance with the requirements established by this paragraph.

If the documents submitted by the applicant comply with the requirements of this paragraph, the applicant receives admission to registration in the electronic system of the organizer of the auction;

6) the authorized body, after checking the documents by the commission, sends information and a list of applicants who have received permission for registration to the organizer of the auction;

7) the authorized body, no later than six months before the expected date of the auction, develops and publishes on its Internet resource the schedule for the auction.

7. Organization and conduct of auctions in accordance with subparagraph 3) part one of paragraph 3 of this article are carried out in the following order:

1) the auction documentation is developed in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law. The documentation must contain a forecast individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, calculated on the basis of preliminary feasibility studies of similar projects and (or) the results of auctions of similar projects in accordance with subparagraph 1) of part one of paragraph 3 of this article, the term for the purchase of services to maintain the readiness of electric power, equal to fifteen years, the volume of services to maintain the readiness of electric power, the zone of deficit of regulated electric power in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

2) the applicant for participation in the auction submits to the authorized body, no later than thirty calendar days, the copies of constituent documents, documents confirming the availability of financial resources, determined by the authorized body, in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law;

3) the authorized body forms a commission, which, no later than fifteen calendar days before the auction, checks the documents submitted by the applicant for the presence and compliance with the requirements established by this paragraph.

If the documents submitted by the applicant comply with the requirements of this paragraph, the applicant receives admission to registration in the electronic system of the organizer of the auction;

4) the authorized body, after checking the documents by the commission, sends information and a list of applicants who have received permission for registration to the organizer of the auction;

5) the authorized body, no later than six months before the expected date of the auction, develops and publishes on its Internet resource the schedule for the auction.

8. A single purchaser, within fifteen calendar days from the date of summing up the results of the auction, sends a draft agreement to the winner of the auction on the purchase of a service to maintain the readiness of electric power.

The winner of the auction within thirty calendar days from the date of receipt of the draft contract for the purchase of the service to maintain the readiness of electric power signs the specified contract for a period equal to fifteen years from the date of its first certification, at an individual tariff for the service to maintain the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, determined by the result of the auction.

At the same time, the individual tariff for the service of maintaining the readiness of electric power during the construction of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode, the volume and period of purchase of the service of maintaining the readiness of electric power of the auction winner are not subject to upward adjustment.

The winner of the auction is obliged to conclude an annual contract for provision of services for the regulation of electric power in the manner determined in accordance with subparagraph 70-37) of Article 5 of this Law.

Responsibility for failure to fulfill obligations under contracts for the purchase of services to maintain the readiness of electric power and for the provision of services for regulating electric power arises through the use of mechanisms of the electric power market, determined in accordance with subparagraph 42) of Article 5 of this Law.

The contractual electric capacity of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode from the date of their commissioning is subject to annual certification by the system operator.

In the event that, as a result of the next certification of electric capacity, the value of the certified electric capacity of newly commissioned generating plants with a maneuverable generation mode turns out to be less than the volume of the service for maintaining the readiness of electric power, established in the contract for the purchase of the service for maintaining the readiness of electric power, the volume of the service for maintaining the readiness of electric power, taken in the calculation of actually rendered services for maintaining the readiness of electric power, is reduced to the certified value until the next certification.

9. Auctions are recognized as failed in the following cases:

1) the presence of less than two auction participants;

2) non-compliance of documents submitted by all auction participants with the requirements of paragraphs 5, 6 and 7 of this article and subparagraph 70-41) of article 5 of this Law.

If the auction is recognized as failed, the authorized body has the right to conduct repeated auctions among the sites specified in subparagraphs 1), 2) and 3) of part one of paragraph 3 of this article.

10. The winners of the auction reimburse the costs of the single purchaser incurred for the development of preliminary feasibility study, on the basis of which the auctions were held.

11. The authorized body includes the winner of the auction in the list of power plants.

12. Generating plants commissioned within the framework of auctions are required to comply with the regulation range determined in accordance with subparagraph 70-41) of Article 5 of this Law.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-8 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-9. Investment agreements for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel

1. Investment agreements for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel shall be concluded only with existing (existing) energy producing organizations, which include power plants, including those engaged in combined production of thermal and electric energy, located in cities of republican significance, in relation to the main generating equipment heat and electric energy.

2. An energy-producing organization that intends to conclude an investment agreement with the authorized body for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, submits an investment program for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel.

3. Together with the investment program for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, the following shall also be included in the market council:

1) information on the relevant measure for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel;

2) a feasibility study for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel;

3) a positive conclusion of comprehensive non-departmental expertise on a feasibility study for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel;

4) positive conclusion of the state ecological expertise.

4. Investment programs for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, submitted later than the deadline determined by the authorized body and not complying with paragraph 3 of this article, shall not be accepted for consideration by the market council.

5. Investment programs for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel are not subject to change during the period of consideration by the market council.

During the period when the authorized body shall make a decision to conclude (refuse to conclude) an investment agreement with the energy producing organization for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, the energy producing organization has the right to amend the relevant investment program on the basis of documents confirming changes in the technical and economic indicators of the event, in the manner determined by the authorized body.

At the same time, energy producing organizations shall be obliged to re-obtain a positive conclusion of the market council and state expertise on the feasibility study of measures for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel.

6. Investment programs for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, submitted to the market council in accordance with paragraphs 2 and 3 of this article, shall be considered by the market council in the manner determined by the authorized body.

7. The Market Council, separately for each investment program for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, prepares an opinion on the expediency or inexpediency of its implementation.

8. Based on the conclusion of the market council, the authorized body shall decide to conclude (refuse to conclude) an investment agreement for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel.

The reason for refusing to conclude an investment agreement for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel is the lack of gas transmission infrastructure in the city of republican significance, in which the energy-producing organization plans to implement measures for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative fuel type.

9. The investment agreement for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel shall contain the following information:

1) name of energy-producing organizations;

2) the scope of the service for maintaining the readiness of electric power. Herewith, an energy-producing organization is prohibited from concluding agreements with a single purchaser on the purchase of a service for maintaining the readiness of electric power in accordance with subparagraphs 3) and 4) of the first part of paragraph 3-1 of Article 15-3 of this Law for the volume of electric power of generating installations put into operation as part of the implementation measures for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel;

3) tariff for the service for maintaining the readiness of electric power as a variable value over the years, taking into account the return on investment in relation to the main equipment generating heat and electric energy within the framework of the investment program for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, including the fees paid on the relevant investment loans, taking into account the period of purchase of the service for maintaining the availability of electric power (in months) and the volume of the service for maintaining the availability of electric power.

If generating plants using gas as an alternative type of fuel are introduced one by one and (or) in stages and (or) by start-up complexes, the tariffs for the service of maintaining the readiness of electric capacity shall be determined depending on the volume of electric capacity of the commissioned generating installations;

4) the period for purchasing the service to maintain the readiness of electric power shall be at least ten years, starting from the date specified in subparagraph 5) of this paragraph;

5) the date of commencement of the purchase of the service for maintaining the availability of electric capacity, corresponding to the planned date of commissioning of the generating plant using gas as an alternative type of fuel;

6) information about the relevant measure for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel.

10. After the conclusion by the authorized body of an investment agreement for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, a single purchaser shall conclude agreements with these organizations on the purchase of services to maintain the readiness of electric power at tariffs, in the amount and for the periods specified in the investment agreement.

11. The purchase of a service for maintaining the readiness of electric power under the contracts specified in paragraph 10 of this article shall be carried out from the first day of the month following the month in which the relevant energy-producing organizations submitted to the single purchaser acts of certification of electric power of generating installations by the system operator, but not earlier the date specified in subparagraph 5) of paragraph 9 of this article.

If generating plants using gas as an alternative type of fuel are introduced one by one and (or) in stages and (or) by start-up complexes, payment for the service of maintaining the readiness of electric power shall be carried out at the tariffs for the service of maintaining the readiness of electric power, depending on the volume of electric power capacity of commissioned generating units.

12. Electric capacity of an energy-producing organization with which an investment agreement has been concluded for the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel, from the date of the actual purchase of its service to maintain the readiness of electric capacity specified in clause 11 of this Article shall be subject to mandatory annual certification of the electric capacity of generating installations by the system operator.

If as a result of the next certification of the electric capacity of generating plants, the value of the certified electric capacity of generating plants put into operation as part of the modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel turns out to be less than of the volume of the electric power readiness service specified in the contract for the purchase of the electric power readiness service, the volume of the electric power readiness service specified in the contract for the purchase of the electric power readiness service shall be reduced to the certified value until the next electric power certification generating installations.

13. The amount of annual depreciation of the measure for modernization, reconstruction and (or) expansion with the construction of generating plants using gas as an alternative type of fuel within the framework of this article shall not be subject to inclusion in the tariff for the service of maintaining the readiness of electric power.

14. This article shall not apply to energy-producing organizations included in the Register by the authorized body.

Footnote. Chapter 4 is supplemented by Article 15-9 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.06.2022 № 130-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.06.2024 № 96-VIII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-10. Balancing electricity market

1. The balancing electricity market operates to ensure the financial settlement of imbalances in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, to encourage the balancing electric energy market entities to participate in the settlement of imbalances in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan, also to ensure targeted distribution of payment for imbalances in the unified electric power system of the Republic Kazakhstan.

2. Purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances in the balancing electric energy market shall be carried out within the standard-form contract for the sale and purchase of balancing electricity and negative imbalances, approved by the authorized body.

The balancing electricity market entities are obliged to conclude contracts with the settlement center of the balancing market for the sale and purchase of balancing electricity and negative imbalances, as well as a connection agreement.

The balancing electricity market entities shall bear mutual financial obligations in the balancing electricity market for the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances based on the calculations of hourly volumes of balancing electricity and imbalances of the entities of the balancing electricity market carried out by the settlement center of the balancing market based on the results of the physical settlement of electricity imbalances and offsets made by it within the connection agreement.

The volumes of purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances of the balancing electricity market entities with the settlement center of the balancing market shall be calculated separately for each balancing zone.

Balancing zones shall be determined in the manner established by the authorized body.

The balancing electricity market entities shall have the right to transfer responsibility for the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances to the balance provider within one balancing zone under a liability transfer agreement concluded in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan, concurrently making appropriate changes to the contract for the sale and purchase of balancing electricity and negative imbalances concluded with the settlement center of the balancing market.

Requirements for the balance provider’s activities are determined in the manner established by the authorized body.

The volumes of purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances of the balance provider with the balancing market settlement center shall be calculated in the balancing area in aggregate for the balance provider and the balancing electricity market entities that transferred responsibility for financial settlement of their own imbalances to the balance provider.

3. The balancing electricity market entities shall sell (realize) the balancing electricity on the balancing electricity market solely to the settlement center of the balancing market.

The balancing electric energy market entities shall purchase negative imbalances in the balancing electric energy market solely from the settlement center of the balancing market.

To sell balancing electricity (purchase negative imbalances), the balancing electric energy market entities that have an operational and information complex of dispatch control, unified with the operational and information complex of the system operator, shall file applications to the system operator for participation in balancing for an increase (decrease) in accordance with the procedure established by the authorized body.

Prices indicated in applications for participation in balancing for an increase must not exceed the marginal tariff for balancing electricity.

Prices indicated in the applications for participation in the downward balancing must not exceed the marginal tariff for negative imbalances and cannot be negative or equal to zero.

Balancing volumes for an increase (decrease) indicated in the applications for participation in balancing for an increase (decrease) shall be determined by the balancing electric energy market entities independently, but not lower than the minimum volumes of balancing for a decrease (increase) corresponding to these entities, calculated in the manner determined by the authorized body, taking into account the requirements of the electric power market.

The marginal tariff for balancing electricity and the marginal tariff for negative imbalances are not subject to approval and shall be determined by the settlement center of the balancing market as prescribed by this Law.

4. Selection and activation of applications for participation in balancing for an increase (decrease) shall be carried out in the manner established by the authorized body.

At the same time, it is prohibited to accept and activate applications from energy-producing organizations on the balancing electricity market in an amount exceeding the difference between the billed and sold electricity to a single electricity purchaser.

5. The balancing market settlement center shall purchase balancing electricity separately for each balancing zone.

The volume of balancing electricity, which is purchased by the settlement center of the balancing market for the corresponding balancing zone for the corresponding hour of the operating day, shall be determined in the manner established by the authorized body.

Balancing electricity shall be purchased by the settlement center of the balancing market:

1) at the balancing electricity market at the prices indicated in the respective activated bids for participation in balancing for an increase (in the relevant balancing zone), taking into account the actual execution of these bids;

2) from the system operator as part of its interaction with the energy systems of other states at prices and conditions specified in the relevant agreements (at the same time, the sale of negative imbalances is also allowed along with the purchase of balancing electricity).

Based on the above volumes and prices, the settlement center of the balancing market shall calculate for the respective balancing zone the hourly weighted average prices for the sale of balancing electricity to the balancing electric energy market entities, that made positive imbalances within the balancing zone during the hours in which the settlement center of the balancing market purchased balancing electricity. The hourly weighted average prices shall also take into account the relevant income and expenses of the settlement center of the balancing market from the sale of balancing electricity and the purchase of negative imbalances from energy transmission organizations, energy producing organizations operating under the control of the automatic frequency and power control system, balancing electricity market entities that have entered into production sharing agreements with the Government of the Republic of Kazakhstan, as well as the costs of the settlement center of the balancing market for the purchase of negative imbalances from other balancing electric energy market entities.

The balancing electricity market entities that made positive imbalances during the hours in which the settlement center of the balancing market purchased balancing electricity are obliged to buy balancing electricity from the settlement center of the balancing market in the volumes of hourly positive imbalances in them at the corresponding hourly weighted average prices for the sale of balancing electricity, calculated by the settlement center of the balancing market.

The balancing electric energy market entities that have made negative imbalances during the hours in which the balancing market settlement center purchased balancing electricity are obliged to sell these negative imbalances to the balancing market settlement center at the corresponding hourly weighted average prices at which the balancing market settlement center carried out the specified in this paragraph purchase of balancing electricity (with the exception of the balancing electricity market entities specified in paragraph 7 of this article).

The calculation of prices indicated in this paragraph shall be carried out by the settlement center of the balancing market in the manner prescribed by the authorized body.

6. The settlement center of the balancing market shall sell the negative imbalances of each balancing zone separately.

The volume of negative imbalances of the relevant balancing zone, which is sold by the settlement center of the balancing market for the corresponding hour of the operating day, shall be determined in the manner established by the authorized body.

Negative imbalances shall be sold by the settlement center of the balancing market:

1) in the balancing electricity market at the prices specified in the respective activated bids for participation in the downward balancing (in the relevant balancing zone), taking into account the actual execution of these bids;

2) to the system operator in the framework of its interaction with the energy systems of other states at prices and terms specified in the relevant agreements (at the same time, along with the sale of negative imbalances, the purchase of balancing electricity is also allowed).

Based on the above volumes and prices, the settlement center of the balancing market shall calculate for the respective balancing area the hourly average weighted prices for the purchase of negative imbalances from the balancing electric energy market entities that made negative imbalances in this balancing zone during the hours in which the settlement center of the balancing market sold negative imbalances. The hourly weighted average prices for the purchase of negative imbalances shall also take into account the corresponding income and expenses of the settlement center of the balancing market from the sale of balancing electricity and for the purchase of negative imbalances from energy transmission organizations, energy producing organizations operating under the control of the automatic frequency and power control system, the balancing electric energy market entities, that have concluded a production sharing agreement with the Government of the Republic of Kazakhstan, as well as income of the settlement center of the balancing market from the sale of balancing electricity to other entities of the balancing electricity market.

The balancing electric energy market entities that have made negative imbalances during the hours in which the balancing market settlement center sold negative imbalances are obliged to sell the hourly negative imbalances that they have made to the balancing market settlement center at hourly weighted average prices for the purchase of negative imbalances, calculated by the balancing market settlement center.

The balancing electric energy market entities that have made positive imbalances during the hours in which the settlement center of the balancing market sold negative imbalances are obliged to buy balancing electricity from the settlement center of the balancing market in the volumes of hourly positive imbalances they have made at the corresponding hourly weighted average prices at which the settlement center of the balancing market carried out the sale of negative imbalances specified in this paragraph (with the exception of the balancing electricity market entities specified in paragraph 7 of this article).

The calculation of prices specified in this paragraph shall be made by the settlement center of the balancing market in the manner prescribed by the authorized body.

7. Energy-producing organizations operating under the control of the automatic frequency and power control system shall sell all their negative imbalances caused by the operation of the automatic frequency and power control system to the settlement center of the balancing market at the marginal tariff for balancing electricity.

Energy-producing organizations operating under the control of the automatic frequency and power control system shall cover all their positive imbalances caused by the operation of the automatic frequency and power control system by purchasing balancing electricity from the settlement center of the balancing market in the appropriate volumes at zero prices.

Energy transmission organizations shall sell all their negative imbalances to the settlement center of the balancing market at the forecast price of a single buyer of electricity for the sale of electricity.

Energy transmission organizations shall cover all their positive imbalances by purchasing balancing electricity from the settlement center of the balancing market in the appropriate volumes at the forecast price of a single buyer of electricity for the sale of electricity.

8. Imbalances of the balancing electricity market entities and the balance provider shall be calculated (determined) separately for each balancing zone.

9. Payment for the balancing electricity and negative imbalances purchased by the balancing market settlement center from the balancing electric energy market entities under the concluded contracts for the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances shall be carried out by the balancing market settlement center on a monthly basis, but no later than forty-five working days after the end of the month of purchase.

Payment for balancing electricity and negative imbalances purchased by the balancing electric energy market entities from the settlement center of the balancing market within the concluded contracts for the sale and purchase of balancing electricity and negative imbalances shall be carried out by these entities on a monthly basis, but no later than thirty calendar days after the end of the month of purchase.

10. Mutual settlements in the balancing electricity market shall be made on the basis of calculations of hourly volumes of balancing electricity and hourly imbalances of the balancing electricity market entities, carried out by the settlement center of the balancing market based on the data of the system operator in the manner established by the authorized body.

At the same time, the balancing electricity market entities that have concluded production sharing agreements with the Government of the Republic of Kazakhstan, as of the billing period results, do not receive payment in the balancing electricity market from the settlement center of the balancing market, if their total income for the billing period from the sale of negative imbalances exceeds their total costs for the purchase of balancing electricity for the billing period.

11. The balancing electric energy market entities, supplying electric energy to an organization (consumer) of another state under an agreement for the commercial export of electric energy (hereinafter referred to as the export agreement), in addition to being responsible for its imbalances in the territory of the Republic of Kazakhstan, is also responsible for deviations in the balance of electricity flows at the border of the balancing zone with the energy system of the Central Asia state, associated with deviations in the supply of electricity by this entity from the volume of exports of electricity from the Republic of Kazakhstan, specified in the export agreement, in accordance with the procedure determined by the authorized body.

The balancing electric energy market entity, which receives electric energy from an organization (producer) of another state under an agreement for the commercial import of electric energy (hereinafter referred to as the import agreement), in addition to being responsible for its imbalances in the territory of the Republic of Kazakhstan, is also responsible for deviations in the balance of electric energy flows at the border of the balancing zone with the energy system of the Central Asia state, associated with deviations in the receipt of electricity by this entity from the volumes of electricity imports to the Republic of Kazakhstan specified in the import agreement, in accordance with the procedure determined by the authorized body.

12. During the operation of the balancing electric power market in real time mode, energy producing organizations that have concluded a contract (contracts) with a single purchaser on the purchase of services to maintain the electric power readiness, and energy producing organizations included in the Register and that concluded bilateral agreements on the provision of electric power with consumers within the relevant group of persons, are obliged to file daily applications to the system operator for participation in balancing for an increase (decrease) for each hour of the upcoming planning day in accordance with the procedure established by the authorized body, and execute these applications if they are activated by the system operator.

13. The balancing market settlement center, determined by the authorized body shall:

1) enter into contracts for the sale and purchase of balancing electricity and negative imbalances with the balancing electricity market entities;

2) carry out the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances in the balancing electricity market;

3) calculate hourly weighted average prices for the sale of balancing electricity and the purchase of negative imbalances within each balancing zone of the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan in accordance with the procedure approved by the authorized body;

4) continuously ensure availability of information on auction prices on the balancing market based on the transaction hour results;

5) calculate the hourly volumes of balancing electricity and imbalances of the balancing electricity market entities as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) determine the marginal tariff for balancing electricity and the marginal tariff for negative imbalances;

7) form the list of balance providers in the manner determined by the authorized body;

8) conclude contracts for the transmission of electrical energy with energy transmission organizations and pay for the electrical energy transmission services in cases and in the manner determined by the authorized body;

9) conclude a connection agreement with all the balancing market entities in a standard form approved by the authorized body;

10) make mutual offsets on obligations on purchase (sale) of balancing electricity and negative imbalances in the balancing market between the balancing market entities under the connection agreement;

11) perform other functions provided for by this Law.

14. If, due to an accident on the networks of an energy transmission organization, confirmed by the authorized body, the balancing electricity market entities directly connected to them have negative imbalances, then the positive difference between the costs of purchasing electricity of these entities and the income of these entities from the sale of these negative imbalances that have arisen during this accident shall be compensated by this power transmission organization.

15. Energy-producing organizations using renewable energy sources and energy-producing organizations using energy waste disposal, having a long-term contract for the sale of electricity concluded with a single buyer of electricity, included in the list of wholesale electricity market entities formed by the system operator (hereinafter - renewable sources), are obliged to conclude an agreement on the transfer of responsibility with a single electricity buyer.

A single electricity buyer does not have its own imbalances in the balancing electricity market and participates in this market only as a balance provider, taking responsibility for the purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances of renewable sources.

16. Within the responsibility transfer agreement, concluded with a single purchaser of electricity, the renewable sources:

1) shall cover all their positive imbalances by purchase of balancing electricity from a single electricity buyer in the appropriate volumes at the price for the sale of electricity indicated in the current contract for the sale of electricity with a single electricity buyer or with a wholesale electricity market entity, multiplied by the increasing coefficient calculated in the manner determined by the authorized body;

2) sell all their negative imbalances to a single electricity buyer at the price for the sale of electricity specified in the current contract for the sale of electricity with a single electricity buyer or with a wholesale electricity market entity, multiplied by a reduction factor calculated in the manner determined by the authorized body.

The value of the multiplying coefficient specified in this paragraph is equal to one for the hour of the operating day, in which the value of the positive imbalance does not exceed the value of the permissible deviation from the planned value of the supply of electrical energy to the grid, included in the daily schedule for the production and consumption of electrical energy, approved by the system operator.

The value of the reduction factor specified in this paragraph is equal to one for the hour of the operating day, in which the negative imbalance value does not exceed the value of the permissible deviation from the planned value of the electrical energy supply to the grid, included in the daily schedule for the electrical energy production and consumption, approved by the system operator.

The values of permissible deviations specified in this paragraph shall be determined in the manner established by the authorized body.

Footnote. Chapter 4 is supplemented with Article 15-10 under the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 16. Retail electrical energy market

1. The procedure for access to the retail electricity market shall be determined by the authorized body.

2. Regional electric grid companies transmit electrical energy through the electric networks in the range of its balance participation.

3. (Paragraph excluded by Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2006 № 136 (enforced from the date of its official publication).

4. When carrying out economic activities, guaranteeing suppliers of electric energy may not be given advantages concerning other energy supply organizations, except for the cases provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. The procedure for determining the guarantying electrical energy supplier and its zone of responsibility shall be determined by the rules for organizing and operating the electrical energy market.

Footnote. Article 16 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2006 № 136 (enforced from the date of its official publication); 27.07.2007 № 316 (enforced from date of official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011); dated 09.29.2014 № 239-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 17. Contracts in the electricity and capacity market

Footnote. The heading of Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

1. Purchase and sale of electrical energy, purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances, offsets in the balancing market, services for the electrical energy transmission, including through the national power grid, use of the national power grid, technical dispatching, regulation of electrical power, balancing of production and consumption of electrical energy, ensuring the readiness of electrical power to carry the load, maintaining the readiness of electrical power, participation in the centralized trade in electrical energy, participation in centralized trading in electrical power shall be carried out on the basis of contracts concluded in accordance with the Civil Code of the Republic of Kazakhstan, this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. The buy and sell contracts for electrical energy shall include:

1) daily schedule of electrical consumption;

2) procedure for reservation of electrical capacity by energy-producing organizations.

3. Contracts for the purchase and sale of electrical energy, purchase and sale of balancing electricity and negative imbalances, a connection agreement, contracts for electrical energy transmission services, including for the national electrical network, the use of the national electrical network, technical dispatching, regulation of electrical power, ensuring the readiness of electric power to bear the load, maintaining the readiness of electric power, balancing of the production and consumption of electric energy in the wholesale electricity market, contracts for participation in the centralized trade market shall contain the conditions and procedure for terminating the provision of relevant services in case of untimely payment under the contracts.

4. In the event of non-performance or improper performance of obligations under contracts of sale or transfer of electrical energy, the party responsible for non-performance makes reparation for the actual damage caused.

Footnote. Article 17 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated April 11, 2006 № 136 (enforced from the date of its official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 18. Contracts on retail electric and heat energy market

1. The purchase and sale of electricity and heat in the retail market are carried out on the basis of standard form energy supply contracts concluded by consumers with energy-supplying organizations.

Energy-supplying organizations shall not have the right to refuse the consumers in realization (sale) of electric energy at the tariffs, differentiated depending on the volumes (for individuals) of the consumed electric energy.

The energy-supplying organizations may not refuse the sales of heat energy to the consumers according to tariffs differentiated according to presence or absence of heat energy metering instruments.

Energy-supplying organizations shall not have the right to stop the supply of heat energy to the consumer if there is a debt in the payment for the used electric energy.

Energy-supplying organizations shall not have the right to stop the supply of electric energy to the consumer if there is a debt in the payment for the used heat energy.

1-1. Energy-supplying organizations shall conclude standard power supply contracts for the following groups of consumers:

1) a standard electricity supply contract for household consumers;

2) a standard power supply contract for consumers, using electric energy for non-domestic needs;

3) standard electricity supply contract for legal entities, financed from the state budget.

2. Contracts, concluded by energy-supplying and regional transmission organizations on the retail market shall include equal conditions for all participants in the retail electric and heat energy market.

3. Prices and conditions of supply of electrical energy from energy-supplying organizations shall be determined in accordance with the buy-and-sell agreement by mutual agreement of the parties in recognition of the regional transmission organization’s tariff.

Payment for electrical energy consumed by consumers shall be made through billing documents issued by the energy-supplying organizations on the basis of actual indices from metering instruments, and if these are absent or broken down, by calculation, with the exception of cases in which the automated commercial energy accounting system is used.

4. Transfer of electric energy through regional power grids shall be carried out on the basis of a contract for provision of service on transfer of electric energy, concluded by the energy-supplying organization or consumer with a regional power grid company, in a standard form, established by the authorized body.

5. The energy supply contract between guaranteeing suppliers and consumers of electrical energy shall be public.

Footnote. Article 18 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 13.01.2012 № 542-IV (enforced from 01.07.2012); 04.07.2012 № 25-V (enforced upon expiry of ten calendar days after first official publication); dated 09.29.2014 № 239-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 21.04.2016 № 504-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); № 241-VІ as of 02.04.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 19. Rights and obligations of electrical and heat energy consumer

1. Electric and heat energy consumers have the right to:

1) Receive electrical and heat energy in accordance with concluded contracts;

2) Issue claims against the energy-producing, regional transmission and energy-supplying organizations for compensation for damages caused by short-delivery or delivery of defective electric and heat energy, in accordance with the conditions of concluded contracts;

3) Go to court for resolution of disputed issues connected with conclusion and fulfilment of the contracts;

4) Pay for consumed electrical energy under load rate tariff accounting systems, determined by Kazakh legislation.

2. Consumers of electric and heat energy shall be obliged to:

1) maintain the proper technical condition of electrical and power installations and commercial metering devices, owned by consumers, comply with the requirements for their technical condition in accordance with regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of electric power industry;

2) comply with energy consumption regimes, determined by the contract for sale and purchase of electric and heat energy;

3) comply with regulatory requirements, aimed at maintaining the standard frequency of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan;

4) timely pay for the released, transferred and consumed electric and (or) heat energy according to the concluded contracts;

5) allow the employees of energy-supplying and energy-transmitting organizations to commercial metering devices, and also the employees of the body for state power supervision and control, authorized representatives of local executive bodies for control of technical condition and safety of operation of electro - and power installations.

3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
Footnote. Article 19 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 31.01.2006 № 125; 11.04.2006 № 136 (enforced from date of official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 06.01.2011 № 378-IV (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 12.11.2015 № 394-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 19-1. Functioning of the wholesale electricity market with a unified purchaser of electricity

1. A unified purchaser of electric energy shall be determined by the authorized body.

2. A unified purchaser of electric energy shall begin to function simultaneously with the entry into force of this Article, taking into account the effect of Article 25 of this Law.

3. A unified power buyer shall perform the following functions:

1) buy electric energy from energy producing organizations for an hour and (or) a day, and (or) a month, and (or) a quarter, and (or) a year (years) in advance in the manner prescribed by the authorized body:

for sale to energy supplying, energy transmitting organizations, consumers included in the list of subjects of the wholesale electricity market, as well as conditional consumers;

for sale to digital miners;

2) sell electric energy to energy transmission and power supply organizations, electric energy consumers that shall be subjects of the wholesale electric energy market, conditional consumers, as well as at centralized electricity trading above the maximum tariffs for electric energy to persons engaged in digital mining activities, in the manner prescribed by the authorized body;

3) buy negative imbalances from renewable energy sources within the framework of contracts for the transfer of responsibility;

4) sell balancing electricity to renewable sources under a contract for the transfer of responsibility;

5) conclude with renewable sources having a long-term contract for the sale and purchase of electric energy concluded with a unified buyer of electric energy, a contract for the transfer of responsibility and acts as their balance provider in the balancing market of electric energy in accordance with this Law;

6) enter into relevant contracts for the sale and purchase of electric energy;

7) enter into a contract for participation in centralized trade in electric energy;

8) carry out (if necessary) the purchase of electric energy from suppliers (producers) of electric energy of other countries (import) and (or) an authorized organization determined by an intergovernmental agreement, in the manner determined by the authorized body, and at the prices of these suppliers (producers);

9) carry out (if necessary) the sale of electric energy to consumers of other countries (export) and (or) an authorized organization determined by an intergovernmental agreement, in the manner determined by the authorized body;

10) provide targeted support for consumers of the wholesale market by differentiating tariffs in the manner determined by the authorized body in order to be able to carry out a phased change in tariffs;

11) enter into a contract for the purchase and sale of balancing electric energy and negative imbalances with the settlement center of the balancing market;

12) determine forecast prices for the sale of electric energy in accordance with the procedure determined by the authorized body;

13) conclude (if necessary) contracts for the transmission of electric energy with energy transmission organizations and pay for services for the transmission of electric energy in cases and in the manner determined by the authorized body;

14) conclude an agreement with the system operator for the provision of technical dispatch services for the supply of imported electric energy to the network (if necessary).

4. The purchase of electric energy to cover the daily schedule of electric energy consumption shall be carried out by a single electric energy buyer taking into account the technical expertise of the system operator in the following order (priority):

1) renewable sources having a long-term contract for the sale and purchase of electric energy concluded with a unified buyer of electric energy, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on supporting the use of renewable energy sources in full their planned supply of electric energy to the network at the prices of these contracts;

2) power generating organizations, which shall include cogeneration plants, with the exception of cogeneration plants, the electric energy of which shall be consumed within the framework of the appropriate group of persons providing centralized heat supply to cities and regions, in the full amount of their planned supply of electric energy to the network at the appropriate maximum tariffs for electric energy multiplied by the corresponding hourly rates determined in the manner determined by the authorized body;

3) from energy producing organizations that shall have concluded long-term contracts on the electric power market for the purchase of services to maintain the readiness of electric power in accordance with Articles 15-4, 15-6 and 15-8 of this Law, in the volume of planned supply of electric energy to the network of generating plants, the capacity of which is the subject of these contracts, at the relevant limit tariffs for electric energy, multiplied by the corresponding hourly rates determined in the manner determined by the authorized body during the validity of these contracts;

4) the rest required to cover the daily schedule of electricity consumption, the planned volumes of electricity supplied to the network shall be purchased by a unified buyer at centralized electricity tenders.

If the planned volumes of electric energy specified in this paragraph are not enough to cover the daily schedule of electric energy consumption, a single buyer shall carry out planned import of electric energy.

The purchase of electric energy specified in this paragraph shall be carried out in the procedure specified by the authorized body.

5. When a unified electric power buyer operates:

1) all energy producing organizations shall be obliged to sell electric energy only to a single buyer of electric energy and consumers belonging to the same group of persons with them, and to conclude appropriate contracts for the sale and purchase of electric energy with them.

At the same time, energy-producing organizations providing automatic power control services to the system operator shall be exempted from the sale of electricity to a unified buyer of electricity for the amount of the contractual volume (control range);

2) all renewable sources having a long-term contract for the sale and purchase of electric energy concluded with a single buyer of electric energy, according to the legislation of the Republic of Kazakhstan on supporting the use of renewable energy sources, shall be obliged to sell electric energy only to a single buyer of electric energy;

3) subjects of the wholesale market of electric energy shall be obliged to purchase electric energy only from a unified buyer of electric energy and (or) from energy-producing organizations that shall be part of the same group of individuals with them, and (or) from renewable sources and conclude appropriate contracts for the sale and purchase of electric energy with them;

4) subjects of the wholesale electric energy market carrying out digital mining activities shall be obliged to purchase electric energy from outside the Republic of Kazakhstan or from a unified buyer of electric energy in the procedure determined by the authorized body;

5) it shall be prohibited to sell electricity from a unified buyer to the subjects of the retail electricity market;

6) power supply organizations, power transmission organizations and consumers that shall be subjects of the wholesale market of electric energy, with the exception of organizations of other states that carry out interstate transit of electric energy, shall be obliged to conclude an agreement with the system operator for the provision of services for the use of the national electric network. A unified purchaser of electric energy shall be prohibited from selling (selling) electric energy to power supply, power transmission organizations and consumers who are subjects of the wholesale electricity market and do not have contracts with a system operator for the provision of services for the use of the national electric network;

7) conditional consumers and qualified consumers shall be obliged to buy electric energy from a single buyer of electric energy at prices and in volumes, which are calculated by a unified buyer of electric energy, in the procedure determined by the authorized body, taking into account the share of their planned consumption of electric energy in the total planned consumption of the republic, volumes of electric energy produced by renewable sources included in their composition, volumes of electricity purchased by them from renewable sources that are subjects of the wholesale electricity market, and the costs of a unified electricity buyer to buy electricity from renewable sources, as well as conclude relevant contracts for the purchase and sale of electric energy with a single buyer of electric energy;

8) for renewable sources having a long-term contract for the sale and purchase of electric energy concluded with a unified buyer of electric energy, according to the legislation of the Republic of Kazakhstan on supporting the use of renewable energy sources, adjustment shall be allowed only to increase (up) the daily electric energy production-consumption schedule approved by the system operator, not later than two hours before the corresponding hour of actual electric energy production-consumption, provided that the electric energy production-consumption balance is maintained in the specified daily electric energy production-consumption schedule in the manner determined by the authorized body;

9) the purchase and sale of electric energy by a unified buyer of electric energy specified in this paragraph, as well as the corresponding mutual settlements shall be carried out in the procedure determined by the authorized body;

10) prices for the purchase and sale of electric energy by a unified buyer of electric energy shall be determined in the procedure determined by the authorized body;

11) costs and revenues of a unified electric energy buyer in the balancing electric energy market shall be taken into account when determining the sale price of electric energy to the subjects of the wholesale electric energy market;

12) the volume of purchased (sold) electric energy on the wholesale electric energy market under all contracts for the purchase and sale of electric energy concluded by the subjects of the wholesale electric energy market shall be the planned volume of the purchase and sale of electric energy included in the daily schedule for the production and consumption of electric energy approved by the system operator;

13) subjects of the wholesale electricity market shall be obliged to pay a unified buyer of electric energy purchased by them in the procedure and within the time frame determined by the authorized body;

14) a unified purchaser of electric energy shall be obliged to pay to energy-producing organizations and renewable sources the electric energy purchased from them in the manner and within the time frame determined by the authorized body;

15) payment for electric energy purchased by the subjects of the wholesale electric energy market (except for guaranteeing suppliers of electric energy) from a unified buyer of electric energy shall be carried out by transferring funds before the start of the operating day in accordance with the daily schedule for the production and consumption of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan in the manner established by the authorized body;

16) guaranteeing suppliers of electric energy pay for electric energy purchased from a unified buyer of electric energy, in fact, in accordance with the procedure determined by the authorized body;

17) the amount of funds to be transferred shall be calculated in accordance with the daily schedule of production and consumption of electric energy in the procedure established by the authorized body.

6. In case of non-payment by the entity of the wholesale market of electric energy for electric energy purchased from a unified buyer of electric energy, before the start of the operating day in accordance with the daily schedule of production-consumption of electric energy, the application of the entity of the wholesale market of electric energy in the daily schedule of production-consumption of electric energy for the next day is not allowed (excluded).

7. Payment of the amount of funds for purchased electric energy from power producing organizations shall be made after approval of the daily schedule for the production and consumption of electric energy by the system operator in the procedure established by the authorized body.

8. The costs associated with opening, maintaining and maintaining an account shall be borne by the entity of the wholesale electricity market.

9. Legal relations related to the purchase of electric energy by a unified buyer of electric energy from energy-producing organizations, including those using renewable energy sources, energy waste disposal and secondary energy resources, as well as the purchase of balancing electricity and negative imbalances, shall not be covered by the legislation of the Republic of Kazakhstan on public procurement.

This Article shall not apply to subjects of the wholesale electricity market if they participate in the common electricity market of the Eurasian Economic Union.

Footnote. Chapter 4 as added by Article 19-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall enter into force dated 01.07.2023); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2023 № 17-VIII (shall enter into force dated 02.07.2023).

Chapter 5. Management of electric power industry facilities during disruptions to the single electric power system of the Republic of Kazakhstan Article 20. Measures taken to prevent and elimination of disruptions

1. Excluded by Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 № 452-IV (be enforced from 13.10.2011).

2. To prevent or eliminate systemic accidents, the system operator uses the reserves of any energy-generating organizations (both for loading and unloading the generated power) regardless of the form of ownership and autonomous power supplies for consumers.

3. If it is necessary to change the generated capacity of hydroelectric power plants in order to prevent or eliminate emergency violations, the system operator has the right to promptly make changes to the approved schedules of water flow through hydroelectric facilities in order to use the adjusting capacity of hydroelectric power plants.

4. When an imbalance occurs that is not settled by the balancing electrical energy market in order to maintain a normative electrical frequency in the single electric power system of the Republic of Kazakhstan, the system operator has the right to carry out buy and sell of electrical energy.

Footnote. Article 20 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 № 452-IV (enforced from 13.10.2011); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 21. Energy delivery on emergency reservation

1. Upon occurrence of a systemic accident, the power supply to consumers, having the relevant acts of emergency and technological reservation of power supply with energy-transmitting and energy-supplying organizations shall be carried out according to the schemes, developed by energy-transmitting organizations, ensuring the supply of electric capacity in the amount of emergency reservation to organizations of economic infrastructure due to technological reasons that need continuous energy supply, stopping of their activity shall entail a threat to life, people health and the environment.

2. The order and conditions of power supply to consumers, having emergency reservations shall be approved by the authorized body.

3. Public institutions, supported by budget funds shall beprovided with emergency reservation within the funds provided for State institutions’ electrical energy costs on consumption of electrical energy, subject to provision of the relevant bank guarantee compiled as prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan for State institutions and other organizations.

Footnote. Article 21 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 22. Securing of protection and integration of electricity generation facilities

1. The most important electricity generation facilities shall be protected by special paramilitary security services or subdivisions of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan. The lists of these facilities shall be determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. Production of construction, installation, excavation, loading and unloading operations, prospecting works, connected with the device of wells and pits, arrangement of sites, parking lots for vehicles, placement of markets, buildings, structures, warehousing of materials, construction of protections and fences, dumping and draining of caustic corrosive substances and fuels and lubricants in security zones of lines of electric and heat networks without coordination with organization in which jurisdiction there are electric or heat networks shall be forbidden.

3. The property of energy-producing and regional transmission organizations participating in the same procedure of production and transfer of electric and/or heat energy shall be indivisible.

4. Purchase and sale, leasing or trust management of electric power objects and (or) its separate parts shall be carried out with prior notification of the authorized body and the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies.

Footnote. Article 22 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated April 11, 2006 № 136 (enforced from the date of its official publication); 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009; dated 05.16.2014 № 203-V (shall be enforced upon the expiry of six months after its first official publication); dated 09.29.2014 № 239-V (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 12.28.2016 № 34-VІ (shall be enforced from 01.01.2017); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 23. Liability for a breach of legislation of the Republic of Kazakhstan concerning electrical power industry

Persons, guilty of a breach of legislation of the Republic of Kazakhstan concerning electric power industry shall be liable as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 6. Final and transitional provisions Article 24. The order of enforcement of this Law

1. This Law enters into force from the date of its official publication, with the exception of:

1) Paragraph 2 of article 13 and paragraph 4 of article 14, enforced from October 1, 2004;

2) Paragraph 6 of article 13, enforced from January 1, 2008.

2. The regulations determined by the sub-paragraph 4) of paragraph 1 and sub-paragraph 2) of paragraph 2) of article 10 shall be valid until December 31 2007.

3. The Law of the Republic of Kazakhstan dated July 16, 1999 “Concerning the electric power industry” (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1999, № 20, article 729) shall be declared no longer in force.

Footnote. Article 24 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11 April, 2006 № 136 (shall be enforced from the date of its official publication).

Article 25. Final and transitional provisions

1. The regional transmission organizations shall divide electrical and/or heat energy transfer from energy delivery activities until October 1, 2004.

2. The regional electricity grid companies divide electrical energy activities from energy delivery activities according to establishment of organizations until October 1, 2004.

3. The energy-producing organizations shall conclude agreements from May 1, 2009 as prescribed by this Law.

4. The prohibition provided by paragraph 3-3 of article 13 of this Law shall not extend to cases of electrical energy sales by the energy-supplying organizations, supplying no more than 1 megawatt of average daily (basic) energy capacity until July 1, 2009.

4-1. The prohibition provided for by subparagraph 2) of part one of paragraph 3-3 of Article 13 of this Law shall not apply to guaranteeing suppliers of electricity until January 1, 2030.

Paragraph 5 shall be valid until 01.01.2016 in accordance with Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2012 № 25-V.

5. Energy-producing organizations, that have not taken measures to conclude an agreement as provided for by paragraph 3-1 of article 12-1 of this Law and have not concluded an agreement with the authorized body shall sell electrical energy at a price that does not exceed electrical energy generation costs, excluding depreciation costs and income.

6. Energy-transmitting organizations, rendering services for the transfer of electric energy must comply with:

1) the requirement for the activity on transmission of electric energy, specified in subparagraph 1) of paragraph 6 of Article 13-1 of this Law, no later than January 1^st, 2018;

2) the requirements for the activity on transfer of electric energy, specified in subparagraphs 2) and 3) of paragraph 6 of Article 13-1 of this Law, no later than January 1^st, 2020;

3) the requirement for the activity on transfer of electric energy, specified in subparagraph 4) of paragraph 6 of Article 13-1 of this Law, no later than January 1^st, 2022.

7. Local executive bodies shall ensure the transfer of electric networks, being under the right of economic management or operational administration of state legal entities, in accordance with paragraph 2 of Article 13-1 of this Law no later than January 1^st, 2019

8. Consumers who are subjects of the wholesale electricity market must comply with the requirement established by paragraph 6-2 of Article 13 of this Law no later than January 1, 2023.

9. Paragraph 10 of Article 15-3 of this Law shall apply to contracts for the purchase of services to maintain the readiness of electric power, concluded by a single purchaser from January 1, 2022.

10. The authorized body, together with the system operator, shall ensure the balancing electricity market operation in real time from July 1, 2023.

11. The authorized body shall ensure transition to the single buyer model in the electricity market from July 1, 2023.

12. This Law in the part of the electrical energy purchase and sale to a single buyer of electrical energy shall apply to relations arising from previously concluded contracts, which are subject to termination before July 1, 2023.

Footnote. Article 25 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2008 № 116-IV (enforced from 01.01.2009); 04.07.2012 № 25-V (enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 11.07.2017 № 89-VI (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.12.2020 № 380-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

The President of the Republic of Kazakhstan

Электр энергетикасы туралы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеу

2-1-тарау. Электр энергетикасы саласындағы қауiпсiздiктiң жалпы талаптары

3-тарау. Электр энергиясы мен қуаты нарығындағы жүйелік оператор және энергияны өндіру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар

4-тарау. Электр энергиясы нарығының жұмыс істеуі негізінде энергиямен жабдықтауды ұйымдастыру

5-тарау. Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi авариялық бұзылыстар кезінде электр энергетикасы объектілерін басқару

6-тарау. Қорытынды және өтпелі ережелер

On Electric Power Industry

Chapter 1. General provisions Article 1. Basic concepts used in this Law

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan concerning the electric power industry

Chapter 2. State regulation of the electric power industry Article 3. Goals and objectives of State regulation of the electric power industry

Article 5-1. Competence of the authorized body in the field of housing relations and housing and communal services

Article 5-2. Competence of local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital city

Article 6. State energy control

Article 6-1. Preventive control without visiting the subject (object) of control in the field of electric power industry

Article 7. The competence of the state body, exercising management in the spheres of natural monopolies

Article 7-1. Licensing in the sphere of electric power industry

Article 7-2. Subsidizing of construction, reconstruction and modernization of heat supply systems

Article 7-3. Accreditation for carrying out of power expertise and electrolaboratories

Article 8. Inadmissibility of interference in production and technological activity

Article 9. Planning and construction of electrical stations, power transmission lines and substations

Chapter 2-1. General safety requirements in the electrical power industry

Article 9-2. Safety requirements in planning equipment and electrical installations in the electric power industry

Article 9-3. Safety requirements for electrical equipment and materials used in production, transfer and consumption of electric and heat energy

Chapter 3. The system operator and the participants of relationships of production, transmission and consumption in the market of electric energy and capacity

Article 10. System operator

Article 10-1. National operator

Article 10-2. The market council

Article 10-3. The single purchaser

Article 11. Instructions concerning regime of production, transfer and consumption of electrical energy in carrying out centralized operational dispatch management

Article 12. Rights and obligations of participants in electrical energy production and transfer

Article 13. Requirements to participants in production and transfer of electrical energy

Chapter 4. Organizing energy delivery on the basis of functioning of the electrical energy market Article 14. Electric and heat energy market

Article 15-1. Procedure and requirements for the development of the forecast balance of electrical energy and capacity for a forthcoming seven-year period

Article 15-5. Formation of the Register and participation of consumers and energy-producing organizations included in the Register in the creation of electric capacity

Article 15-6. The procedure for holding a tender for the construction of re-commissioned power-generating installations

Article 15-7. Formation of a list of power plants

Article 16. Retail electrical energy market

Article 18. Contracts on retail electric and heat energy market

Article 19. Rights and obligations of electrical and heat energy consumer

Chapter 5. Management of electric power industry facilities during disruptions to the single electric power system of the Republic of Kazakhstan Article 20. Measures taken to prevent and elimination of disruptions

Article 21. Energy delivery on emergency reservation

Article 22. Securing of protection and integration of electricity generation facilities

Article 23. Liability for a breach of legislation of the Republic of Kazakhstan concerning electrical power industry

Chapter 6. Final and transitional provisions Article 24. The order of enforcement of this Law

Article 25. Final and transitional provisions