Төлемдер және төлем жүйелері туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 26 шілдедегі № 11-VІ ҚРЗ.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Қолданысқа енгізілу тәртібін 60-баптан қараңыз.
Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Баспасөз релиз

Осы Заң Қазақстан Республикасында төлем жүйелерін ұйымдастыру және олардың жұмыс істеуі, төлем жүйелерін реттеу және оларды қадағалау (оверсайт), төлем қызметтері нарығын реттеу және оларды бақылау, сондай-ақ төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру саласында туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-тарау.
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) ағымдағы шот – банктік шот шарты негізінде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ашатын банктік шот;

2) ақпараттық көрсетілетін банктік қызметтер – клиенттің банктік шотына қызмет ұсынатын көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің бұйрық бойынша және клиенттің келісімімен оның банктік шоты бойынша ақша қалдықтары және (немесе) қозғалысы туралы, осы шот бойынша жүзеге асырылған төлемдер және (немесе) ақша аударымдары туралы ақпаратты және клиенттің сұратуы бойынша не клиент пен көрсетілетін төлем қызметтерін беруші арасында жасалған шарт бойынша өзге де ақпаратты клиентке немесе үшінші тұлғаға ұсынуы жөнінде көрсетілетін қызметтері;

3) ақша аударымдары жүйесі – банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін келісім жасасқан төлем жүйесі операторының бағдарламалық қамтамасыз етуі пайдаланыла отырып, ақша аударымдары жүзеге асырылатын төлем жүйесі;

4) ақша аударымы – көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің төлемді жүзеге асыруға немесе өзге де мақсаттарға байланысты клиенттің ақша беру туралы нұсқауын дәйектілікпен орындауы;

5) ақша жөнелтуші – төлем және (немесе) ақша аударымы өз есебінен жүзеге асырылатын тұлға;

6) ақша жөнелтушінің банкі – ақша жөнелтушіге қызмет көрсететін банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым;

7) ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі – ақша жөнелтушінің осы тапсырмада көрсетілген шарттар мен деректемелерге сәйкес өз атынан бір немесе бірнеше бенефициардың пайдасына тұрақты төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру туралы ақша жөнелтушінің банкіне тапсырмасы;

7-1) "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы банк – "Астана" халықаралық қаржы орталығының аумағында депозиттер қабылдау және (немесе) банктік шоттар ашу және жүргізу бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуға "Астана" халықаралық қаржы орталығының Қаржылық қызметтер көрсетуді реттеу жөніндегі комитетінің лицензиясы бар "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы;

7-2) алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясы – алдау немесе сенімді теріс пайдалану арқылы клиенттің ақшасын жымқыруға бағытталған үшінші бір тұлғалардың әрекеттері нәтижесінде жүзеге асырылған төлем және (немесе) ақша аударымы (осындай төлемді және (немесе) ақша аударымын жасауға әрекеттенуді, орындалу процесіндегі төлемді және (немесе) ақша аударымын қоса алғанда);

7-3) алаяқтық белгілері бар төлем транзакциялары бойынша деректер алмасу орталығы (бұдан әрі – антифрод-орталық) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің алаяқтық белгілері бар төлем транзакцияларын болғызбауға бағытталған шараларды жүзеге асыратын заңды тұлғасы;

8) аутсорсинг – көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуды қамтамасыз ету үшін қажетті ақпараттық-технологиялық функцияларды орындауды көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің көрсетілетін қызметтерді өтеулі ұсыну туралы шарттың (аутсорсинг туралы шарт) негізінде үшінші тұлғаларға беруі;

9) банкаралық ақша аударымдары жүйесі – қатысушылары арасында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған корреспонденттік шоттардағы ақшаны пайдалана отырып, қатысушысының әрбір нұсқауын операциялық күн ішінде ақша аударымдарын аяқтай отырып жеке орындау арқылы жүзеге асыруға арналған төлем жүйесі;

10) банкаралық клиринг жүйесі – жүйеге қатысушы банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын қатысушылар нұсқауларының көпжақты клирингі арқылы жүзеге асыруға арналған төлем жүйесі;

11) банктік шот – клиенттің банктегі немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы ақшасының қозғалысын, сондай-ақ клиентке банк қызметін көрсету бойынша клиент пен банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым арасындағы шарттық қатынастарды көрсету және есепке алу тәсілі;

12) банктік шотты тікелей дебеттеу – банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның ақша жөнелтушіден ақшаны алып қоюы және ақша жөнелтушінің осындай алып қою туралы алдын ала рұқсатының негізінде оларды бенефициардың пайдасына беруі;

13) бастамашы – орындау үшін нұсқау берген тұлға;

14) бенефициар – төлем және (немесе) ақша аударымы өз пайдасына жүзеге асырылатын тұлға;

15) бенефициардың банкі – бенефициарға қызмет көрсететін банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым;

16) валюталау күні – төлемнің және (немесе) ақша аударымының бастамашысы бенефициардың банктік шотына ақша есепке жатқызылуға тиіс болғанда төлем құжатында көрсеткен күн;

17) есептік тіркеу – төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізіліміне енгізу;

18) жинақ шоты – банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банктік салым шартының негізінде ашатын банктік шот;

19) жиынтық төлем тапсырмасы – бір ақша жөнелтушіден бір банкте қызмет көрсетілетін бірнеше бенефициардың пайдасына не бір банкте қызмет көрсетілетін бірнеше ақша жөнелтушіден бір бенефициардың пайдасына төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін пайдаланылатын төлем тапсырмасы;

20) жөнелтуші – нұсқау беретін ақша жөнелтуші немесе бенефициар;

21) жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің жұмыс істеуін бағалау – осы төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігін айқындау мақсатында төлем жүйесінің операторы, төлем жүйесінің операциялық орталығы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі немесе халықаралық қаржы ұйымдары жүзеге асыратын шаралар кешені;

22) жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингі – төлем жүйелеріне қадағалауды (оверсайтты) жүзеге асыру шеңберінде төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде туындайтын тәуекелдерді басқару, барынша азайту және болжау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асыратын, жүйелік маңызы бар төлем жүйелерін бақылап отыру және байқау процесі;

23) жүйелік маңызы бар төлем жүйесі – үздіксіз жұмысы Қазақстан Республикасы қаржы нарығының тұрақты жұмыс істеуіне ықпал ететін және жұмысының тоқтауы (іркілуі) Қазақстан Республикасының қаржы нарығында тәуекелдердің туындауына әкеп соғуы мүмкін төлем жүйесі;

24) инкассолық өкім – ақша жөнелтушінің банктік шотынан оның келісімінсіз ақшаны алып қою үшін пайдаланылатын төлем құжаты;

25) клиент – көрсетілетін төлем қызметін алатын жеке немесе заңды тұлға, заңды тұлғаның филиалы немесе өкілдігі;

26) клиринг – өзара ақша талаптары мен міндеттемелерін жинау, салыстырып тексеру және есепке жатқызу процесі, сондай-ақ осы процеске қатысушылардың таза позицияларын айқындау;

27) корреспонденттік шот – банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның және оның клиенттерінің операцияларды орындау үшін корреспондентік шот шарты негізінде ашылатын, банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банктік шоты;

28) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші – көрсетілетін төлем қызметтері нарығының көрсетілетін төлем қызметін ұсынатын субъектісі;

29) көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде беруші – клиенттің банктік шотына қызмет көрсетпейтін және клиентке өзінің қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы электрондық көрсетілетін банктік қызметтерді ұсынатын көрсетілетін төлем қызметтерін беруші;

30) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды беруші – осы Заңда белгіленген өлшемшарттарға сәйкес келетін көрсетілетін төлем қызметтерін беруші;

31) көрсетілетін төлем қызметтерінің нарығы – көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынумен және пайдаланумен, сондай-ақ төлем құралдарын шығарумен және пайдаланумен байланысты қатынастардың жиынтығы;

32) көрсетілетін төлем қызметтерінің нарығын мемлекеттік бақылау және қадағалау (көрсетілетін төлем қызметтерінің нарығын бақылау және қадағалау) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын сақтау бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін берушілердің қызметін бақылауды өздерінің құзыреті шегінде жүзеге асыруға бағытталған қызметі;

33) көрсетілетін төлем қызметі – көрсетілетін төлем қызметін беруші клиентке осы Заңның 12-бабына сәйкес көрсететін қызмет;

34) қашықтан қол жеткізу жүйесі – электрондық көрсетілетін банк қызметтерін алу үшін клиент пен көрсетілетін төлем қызметтерін беруші арасындағы байланысты қамтамасыз ететін телекоммуникациялар, цифрлық және ақпараттық технологиялар, бағдарламалық қамтамасыз ету құралдарының және жабдықтардың жиынтығы;

35) қосалқы төлем агенті – көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөнінде төлем агентімен агенттік шартты жасасқан заңды тұлға немесе дара кәсіпкер;

35-1) лездік төлемдер жүйесі – төлем және (немесе) ақша аударымы бенефициарының пайдасына ақшаны лездік есепке жатқызуды қамтамасыз ете отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі ақшаны пайдаланып, қатысушылары арасында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын тәулік бойы жүзеге асыруға арналған төлем жүйесі

35-2) мобильдік төлемдер – дара кәсіпкер ретінде тіркеу есебінде тұрған жеке тұлғаның, жеке практикамен айналысатын адамның, заңды тұлғаның пайдасына тауарды сатып алғаны, жұмыстарды орындағаны, қызметтерді көрсеткені үшін ақы төлеуге электрондық нысанда бастамашылық жасалған, мобильдік қосымша немесе штрих кодты пайдалана отырып, төлемдер қабылдауға арналған өзге де жабдық (құрылғы) арқылы алынатын қолма-қол ақшасыз төлемдер;

36) нұсқау – төлем және (немесе) ақша аударымы бастамашысының көрсетілетін төлем қызметтерін берушіге төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру туралы өкімі, ол тапсырма, талап нысанында немесе электрондық төлем құралы немесе қашықтан қол жеткізу жүйесі пайдаланылған кезде клиенттің келісімі түрінде болады;

37) операциялық күн – төлем жүйесінің операторы не көрсетілетін төлем қызметтерін беруші нұсқауларды орындауды тоқтата тұру не мұндай нұсқауларды кері қайтару туралы нұсқауларды, өкімдерді қабылдауды және өңдеуді жүзеге асыратын уақыт кезеңі;

38) өзге төлем жүйесі – жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі болып табылмайтын төлем жүйесі;

39) сәйкестендіру құралы – нұсқауды жөнелтушінің электрондық цифрлық қолтаңбасы немесе әріптер, цифрлар немесе символдар комбинациясынан тұратын бірегей сәйкестендіруші немесе көрсетілетін төлем қызметін беруші клиентті сәйкестендіру үшін белгілеген және онымен келісілген өзге де сәйкестендіруші (дербес пароль, бірреттік (біржолғы) сәйкестендіру коды, биометрикалық сәйкестендіру құралы);

40) таза позиция – төлем жүйесіндегі есеп айырысу төлем жүйесіне қатысушылар нұсқауларының көпжақты клирингі арқылы жүзеге асырылатын жағдайда, төлем жүйесіне барлық қатысушылардың төлем жүйесіне бір қатысушысының пайдасына бағытталған нұсқауларының сомасы мен төлем жүйесіне осы қатысушының төлем жүйесіне қалған қатысушылардың пайдасына бағытталған нұсқауларының сомасы арасындағы айырманың мәні. Таза позицияның мәні теріс болған кезде қатысушыда дебеттік таза позиция, мәні оң болған кезде – кредиттік таза позиция болады;

41) төлем – қолма-қол ақшаны және (немесе) төлем құралдарын пайдалана отырып ақшалай міндеттемені орындау;

42) төлем агенті – банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен немесе төлем ұйымымен көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шартты жасасқан заңды тұлға немесе дара кәсіпкер;

43) төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушылар – төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша құқықтары және (немесе) міндеттері бар жеке және заңды тұлғалар, заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері;

44) төлем жүйелерін қадағалау (оверсайт) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем жүйелерінің тиімді, қауіпсіз және үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылатын қызметі;

45) төлем жүйесі – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруды төлем жүйесі операторының және (немесе) төлем жүйесіне қатысушылардың рәсімдерді, инфрақұрылымды және осы төлем жүйесінің операторы белгілеген қағидаларды қолдану арқылы өзара іс-қимыл жасау жолымен қамтамасыз етілетін қатынастардың жиынтығы;

46) төлем жүйесіне қатысушы – төлем жүйесінің операторымен төлем жүйесіне қатысу туралы шарт жасасқан банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, сондай-ақ осы Заңда көзделген жағдайда төлем ұйымы;

47) төлем жүйесінің жұмыс істеуін өзіндік бағалау – осы төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігін айқындау мақсатында төлем жүйесінің операторы, төлем жүйесінің операциялық орталығы жүзеге асыратын шаралар кешені;

48) төлем жүйесінің инфрақұрылымы – төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін объектілердің, ресурстар мен технологиялардың жиынтығы;

49) төлем жүйесінің операторы – төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын және осындай қызметке жататын, осы Заңда белгіленген міндеттерді орындайтын заңды тұлға;

50) төлем жүйесінің операциялық орталығы – төлем жүйесінің операторы осы заңды тұлғаға қатысты оның қызметін реттеу және аталған ұйымның құқықтық мәртебесін өзгерту туралы шешімдер қабылдау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын жағдайда, төлем жүйесінің операторы осы заңды тұлға мен төлем жүйесінің операторы арасында жасалған шарт негізінде не оған өкілеттіктер беру арқылы операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыруды тапсырған заңды тұлға;

51) төлем карточкасы – ұстаушысына электрондық терминалдар немесе басқа байланыс арналары арқылы төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруға не қолма-қол ақша алуға не валюталарды айырбастауды және төлем карточкасының эмитенті айқындаған және оның шарттарымен басқа да операцияларды жүргізуге мүмкіндік беретін ақпарат қамтылған электрондық төлем құралы;

52) төлем карточкасын шығару – төлем карточкасын ұстаушыға төлем карточкасын беруді көздейтін төлем қызметі;

53) төлем карточкасының эмитенті – төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыратын банк немесе Ұлттық пошта операторы;

54) төлем құжаты – қағаз жеткізгіште жасалған не электрондық нысанда қалыптастырылған, соның негізінде немесе көмегімен төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын құжат;

55) төлем құралы – төлем және (немесе) ақша аударымы соның негізінде немесе ол пайдаланыла отырып жүзеге асырылатын төлем құжаты немесе электрондық төлем құралы;

56) төлемнің және (немесе) ақша аударымының аяқталуы (түпкілікті болуы) – қатысушының төлемге және (немесе) ақша аударымына міндеттемесі орындалды деп есептелетін уақыт көзі;

57) төлем ордері – клиент пен оған қызмет көрсететін банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым арасында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру және (немесе) клиенттің банктік шотына қызмет көрсету кезінде пайдаланылатын төлем құжаты;

58) төлем талабы – бенефициар немесе бенефициардың банкі ақша жөнелтушінің банкіне ұсынатын, төлем құжатында көрсетілген ақша сомасын ақша жөнелтушінің банктік шотынан төлеу туралы төлем құжат;

59) төлем тапсырмасы – ақша жөнелтушінің өз банкіне немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға осы төлем құжатында айқындалған ақша сомасын бенефициардың пайдасына аудару туралы нұсқауы көзделетін төлем құжаты;

60) төлем ұйымдарының тізілімі – есептік тіркеуден өткен төлем ұйымдарының бірыңғай тізбесі;

61) төлем ұйымы – жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, осы Заңға сәйкес көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі қызметті жүзеге асыруға құқылы Қазақстан Республикасының заңды тұлғасы;

62) төлем хабарламасы – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын банктік шотты ашпай жүзеге асыру кезінде пайдаланылатын және ақша жөнелтушінің өзіне қызмет көрсететін банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға төлем құжатында көрсетілген сомада бенефициардың пайдасына ақша аудару туралы тапсырмасы қамтылатын төлем құжаты;

63) чек – чек берушінің қызмет көрсететін банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға жазбаша бұйрықта көрсетілген ақша сомасын чек ұстаушыға төлеу туралы осындай бұйрық қамтылатын төлем құжаты;

64) чек беруші – чек жазып берген тұлға;

65) чек ұстаушы – өз пайдасына чек жазылған тұлға, оның ішінде, егер чекті ол өзіне жазса, чек беруші;

66) шетелдік төлем жүйесі – операторы Қазақстан Республикасының бейрезиденті болып табылатын төлем жүйесі;

67) электрондық ақша – электрондық нысанда сақталатын және электрондық ақша жүйесінде жүйеге басқа да қатысушылар төлем құралы ретінде қабылдайтын электрондық ақша эмитентінің шартсыз және кері қайтарып алынбайтын ақшалай міндеттемелері;

68) электрондық ақша жүйесі – электрондық ақша жүйесі операторының электрондық ақша эмитентімен және (немесе) электрондық ақша иелерімен өзара іс-қимыл жасауы арқылы электрондық ақшаны пайдалана отырып, төлемдерді және өзге де операцияларды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін бағдарламалық-техникалық құралдардың, құжаттаманың және ұйымдастыру-техникалық іс-шаралардың жиынтығы;

69) электрондық ақша жүйесінің агенті (бұдан әрі – агент) – банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, Ұлттық пошта операторы және электрондық ақша эмитентімен не электрондық ақша жүйесінің операторымен жасалған шарттың негізінде электрондық ақшаны кейіннен жеке тұлғаларға өткізу үшін эмитенттен және ақша иеленуші жеке тұлғалардан оны сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын төлем агенті;

70) электрондық ақша жүйесінің операторы – электрондық ақшаны пайдалана отырып, операцияларды жүзеге асыру кезінде қалыптастырылатын ақпаратты жинауды, өңдеуді және беруді қоса алғанда, электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін, сондай-ақ электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шартқа сәйкес электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын айқындайтын банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы;

70-1) электрондық ақшаның электрондық әмияны (бұдан әрі – электрондық әмиян) – электрондық ақшаға билік етуді қамтамасыз ететін, оны есепке алу және сақтау тәсілі;

71) электрондық ақшаны өтеу – электрондық ақша эмитентінің өзі шығарған, электрондық ақшаның иесі ұсынған не Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда иеленушісі оларды ұсынбастан ауыстыруға жататын электрондық ақшаны олардың номиналдық құнына тең ақша сомасына айырбастауды жүзеге асыруын көздейтін көрсетілетін төлем қызметі;

72) электрондық ақшаны пайдалану – азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша төлемді және (немесе) меншік құқығының электрондық ақшаға өтуімен байланысты өзге де операцияларды жүзеге асыру мақсатында электрондық ақша иесінің оларды электрондық ақша жүйесінің басқа қатысушысына беруі;

73) электрондық ақшаны шығару – электрондық ақша эмитентінің электрондық ақшаны жеке тұлғаға немесе агентке олардың номиналдық құнына тең ақша сомасына айырбастау арқылы беруін көздейтін көрсетілетін төлем қызметі;

74) электрондық ақша эмитенті – осы Заңға сәйкес электрондық ақшаны шығаруға және өтеуге құқығы бар көрсетілетін төлем қызметтерін беруші;

75) электрондық көрсетілетін банктік қызметтер – көрсетілетін төлем қызметтерін және ақпараттық көрсетілетін банктік қызметтерді алу үшін қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы клиенттің өз банктік шотына қол жеткізуімен байланысты көрсетілетін қызметтер;

76) электрондық терминал – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын не қолма-қол ақшаны қабылдау және (немесе) беру операцияларын жүзеге асыруға не шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыруға не өзге де операция түрлерін жүзеге асыруға, сондай-ақ тиісті растау құжаттарын қалыптастыруға арналған электрондық-механикалық қондырғы;

77) электрондық төлем құралы – төлемді және (немесе) ақша аударымын жасауға өкілеттігі бар ақша жөнелтушіге төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға бастамашы болуға, сондай-ақ ақша жөнелтуші мен электрондық төлем құралының эмитенті арасындағы шартта көзделген өзге де операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтитын төлем карточкасы немесе өзге де электрондық жеткізгіш;

78) электрондық төлем құралын ұстаушы – электрондық төлем құралының эмитентімен жасалған шарттың талаптарына сәйкес электрондық төлем құралын пайдаланатын немесе иеленетін жеке тұлға;

79) электрондық төлем құралының эмитенті – электрондық төлем құралын шығаруды жүзеге асыратын заңды тұлға;

80) эскроу-шот – клиент айқындаған шарттардың басталуына немесе орындалуына дейін банктік шот бойынша шығыс операцияларын жасауға үшінші тұлғаның құқығын шектей отырып, клиент осы тұлғаның атына ашатын ағымдағы шот немесе жинақ шоты.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (01.03.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.07.2022 № 138-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1. Осы Заңның күші Қазақстан Республикасында төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде, сондай-ақ төлем жүйелерінің және көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеу процесінде туындайтын қатынастардың субъектілері болып табылатын жеке және заңды тұлғаларға қолданылады.

2. Банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар жүзеге асыратын халықаралық төлемдер мен және (немесе) ақша аударымдарымен, Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен (қаржы институттарымен) байланысты қатынастар "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" және "Ойын бизнесі туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген талаптар ескеріле отырып, олардың арасындағы шарттармен және банк практикасында қолданылатын iскерлiк айналым дәстүрлерімен реттеледi. Егер халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша әрекеттер Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылса, онда мұндай қатынастар осы Заңмен, көрсетілген шарттармен және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн бөлiгiнде iскерлiк айналым дәстүрлерімен реттеледi.

3. Осы Заңның банктерге қатысты қолданылатын талаптары Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерінің Қазақстан Республикасының аумағында құрылған филиалдарына қолданылады.

4. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы", "Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес енгізілген ерекше реттеу режимі шеңберінде қызметін жүзеге асыратын көрсетілетін төлем қызметтері нарығының субъектілеріне және өзге де заңды тұлғаларға осы Заңның және осы Заңға сәйкес қабылданатын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің нормалары ерекше реттеу режимінің шарттарында көзделген шекте қолданылады.

Ескерту. 2-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2020 № 356-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-бап. Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзге қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

4-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер және төлем жүйелері саласындағы өкілеттіктері

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

1) төлем ұйымдарының қызметін ұйымдастыру қағидаларын;

2) нысандарын, тізбесін, ұсыну мерзімділігі мен мерзімдерін қоса алғанда, ұсыну тәртібі айқындалатын, жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі операторының немесе операциялық орталығының төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша мәліметтер беру қағидаларын;

3) Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын пайдалана отырып жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын;

4) банкаралық ақша аударымдары жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;

5) банкаралық клиринг жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;

6) операторы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі не оның еншілес ұйымы болып табылатын төлем жүйелерінің жұмыс істеу қағидаларын;

7) төлем карточкаларының банкаралық жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;

8) Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын;

9) Қазақстан Республикасының аумағында чектерді қолдану қағидаларын;

10) банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың электрондық банктік қызметтерді көрсету қағидаларын;

11) төлем карточкаларын шығару қағидаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында оларды пайдалана отырып жүргізілетін операцияларға қызмет көрсету бойынша қызметке қойылатын талаптарды;

12) Қазақстан Республикасының аумағында электрондық ақша шығару, пайдалану және өтеу қағидаларын, сондай-ақ электрондық ақша эмитенттеріне және электрондық ақша жүйелеріне қойылатын талаптарды;

13) клиенттердің банктік шоттарын ашу, жүргізу және жабу қағидаларын;

14) көрсетілетін төлем қызметтері туралы мәліметтер беру қағидаларын бекітеді, оларда нысандарын, тізбесін, ұсыну мерзімділігі мен мерзімдерін қоса алғанда, оларды ұсыну тәртібі айқындалады;

15) экономика секторларының және төлемдер белгілеу кодтарын қолдану қағидаларын;

16) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен банктер, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары, сондай-ақ банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасында корреспонденттік қатынастар орнату қағидаларын;

17) банктер арасында, банктер, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасында корреспонденттік қатынастар орнату, сондай-ақ банктердің "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы банктермен корреспонденттік қатынастар орнатуы қағидаларын;

18) төлем жүйелеріне қолжетімділікті қамтамасыз ететін ұйымдастыру шараларына және бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды;

19) банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттары бойынша төлемдер мен ақша аударымдары лимитінің мөлшерін;

20) банктік шоттың бар екендігі және нөмірі туралы анықтаманы және банктік шот бойынша ақша қалдығы мен қозғалысы туралы үзінді көшірмені ресімдеуге және олардың мазмұнына қойылатын талаптарды;

21) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілердің тізілімін жүргізу қағидаларын;

22) төлем жүйелерінің тізілімін жүргізу қағидаларын;

23) маңызды төлем жүйелері өлшемшарттарының көрсеткіштерін;

24) көрсетілетін төлем қызметтерін берушіні көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерге жатқызатын көрсеткіштерді;

25) осы Заңға, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің өзге де нормативтік құқықтық актілерін бекітеді.

2. Төлемдер және төлем жүйелері саласында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады және өзге де өкілеттіктерді іске асырады.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйелерін реттеуді және оларды қадағалауды (оверсайтты), көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеуді және оларды бақылауды Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.07.2022 № 138-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-1-бап. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның төлемдер және төлем жүйелері саласындағы өкілеттіктері

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың мүдделерін қорғау мақсатында банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын сақтауын бақылауды және қадағалауды өз құзыреті шегінде жүзеге асырады.

Ескерту. 1-тарау 4-1-баппен толықтырылды - ҚР 03.07.2019 № 262-VI Заңымен (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. ТӨЛЕМ ЖҮЙЕЛЕРІ

5-бап. Төлем жүйелеріне қойылатын негізгі талаптар

1. Төлем жүйесінің ұйымдастырылу және жұмыс істеу тәртібі осы төлем жүйесінің операторы белгілеген қағидаларында айқындалады.

2. Төлем жүйесінің қағидаларында:

1) төлем жүйесінің жұмыс істеу рәсімдері, оның ішінде төлем жүйесінде ақша аударымдарын жүзеге асыру, төлем хабарларының форматтарын қолдану тәртібі, төлем жүйесінің жұмыс кестесі және төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесі;

2) төлем жүйесінің операторы ұсынатын көрсетілетін қызметтердің және төлем жүйесінде жүзеге асырылатын операциялардың сипаты;

3) төлем жүйесіне қатысу шарттары;

4) төлем жүйесіне қатысушылардың оның операторымен өзара іс-қимыл тәртібі;

5) төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша нұсқауды кері қайтарып алу рәсімдері;

6) төлем жүйесіне қатысушылардың төлем қабілетсіздігін реттеу тәртібі;

7) ақпараттық қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібі;

8) төлем жүйесі қағидаларын бұзғаны үшін төлем жүйесіне қатысушыға қолданылатын шаралар;

9) алаяқтықты және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруды (жылыстатуды) және терроризмді қаржыландыруды болғызбауға бағытталған ұйымдастырушылық және рәсімдік іс-шараларды төлем жүйесінде қамтамасыз ету және енгізу жөніндегі шаралар қамтылуға тиіс.

3. Төлем жүйесінің қағидаларына осы төлем жүйесіне қатысушылардың басқа төлем жүйелеріне қатысуын (оның ішінде айрықша қатысу туралы шарт түріндегі нормаларды), сондай-ақ басқа төлем жүйелеріне осы төлем жүйесінің инфрақұрылымына қызмет көрсететін тұлғалардың (осы төлем жүйесі операторының жұмыскерлері болып табылатын адамдарды қоспағанда) қызмет көрсетуін шектейтін нормаларды енгізуге тыйым салынады.

4. Төлем жүйесінің қағидалары, осы қағидаларға өзгерістер мен толықтырулар, төлем жүйесі операторының тарифтері (көрсетілетін қызметтер құны) туралы және осы тарифтердің (көрсетілетін қызметтер құнының) барлық өзгерістері туралы мәліметтер оларды төлем жүйесінің операторы бекіткеннен кейін он бес жұмыс күні ішінде төлем жүйесі операторының интернет-ресурсында жариялануға жатады.

Төлем жүйесі операторының тарифтеріне (көрсетілетін қызметтер құнына) өзгерістерді ол осындай өзгерістерді негіздейтін қаржылық есеп-қисаптардың негізінде енгізеді.

5. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, төлем жүйесінің операторы Қазақстан Республикасының аумағында төлем жүйесі жұмыс істей бастаған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде мынадай құжаттарды:

1) төлем жүйесі операторының атауы, пошталық мекенжайы және орналасқан жері туралы мәліметтерді;

1-1) төлем жүйесінің атауы қамтылған мәліметтерді;

2) атқарушы органның басшысы (мүшелері) туралы мәліметтерді;

3) осы баптың 4-тармағында көзделген құжаттар орналастырылған, төлем жүйесінің операторы интернет-ресурсының домендік аты туралы мәліметтерді;

4) төлем жүйесі операторының капиталында он пайыздан көп үлесі (акциясы) бар төлем жүйесі операторының құрылтайшылары (акционерлері) туралы мәліметтерді;

5) Қазақстан Республикасының аумағында төлем жүйесінің жұмыс істей бастаған күні қамтылған мәліметтерді бере отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне Қазақстан Республикасының аумағында меншікті төлем жүйесінің құрылғаны немесе Қазақстан Республикасының аумағында шетелдік төлем жүйесі жұмыс істей бастағаны туралы хабарлайды. Төлем жүйесі операторы төлем жүйесінің бірінші қатысушысымен жасасқан шарт күшіне енген күн жұмыс істеудің басталған күні деп түсініледі.

6. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлем жүйесіне, оның ішінде шетелдік төлем жүйесіне қатысқан жағдайда, осы банк (осы ұйым) төлем жүйесінің операторымен төлем жүйесіне қатысуға шарт жасасқан күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде солардың негізінде төлем жүйесіне, оның ішінде шетелдік төлем жүйесіне қатысу жүзеге асырылатын шарттардың көшірмелерін, сондай-ақ төлем жүйесінің атын, төлем жүйесі операторының атауы мен пошталық мекенжайын қамтитын мәліметтерді бере отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне осындай қатысу туралы жазбаша хабарлайды.

Шетелдік төлем жүйесіне қатысуды жүзеге асыруға негіз болған шартта (шарттарда), төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын қоспағанда, банктердің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша бенефициар мен жөнелтуші туралы мәліметтер мен ақпаратты алу тәртібі көзделуге тиіс.

7. Алып тасталды - ҚР 03.07.2020 № 359-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

8. Төлем жүйелеріндегі ақша аударымы клиринг нәтижелері бойынша не бастамашының әрбір нұсқауын жеке-дара орындау арқылы жүргізіледі.

9. Клиринг нәтижелері бойынша ақша аударымы төлем жүйесіне қатысушылардың қарсы ақшалай талаптары мен міндеттемелерін есепке жатқызу процесі аяқталғаннан кейін орын алады.

10. Банкаралық клиринг жүйесінде клиринг нәтижелері бойынша ақша аударымы оған қатысушылардың ақшасы банкаралық ақша аударымдары жүйесінде пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.

11. Бастамашының әрбір нұсқауын жеке-дара орындау арқылы ақша аударымы басқа нұсқаулар бойынша туындайтын өз құқықтары мен міндеттемелеріне қарамастан жүзеге асырылады.

12. Төлем жүйелеріне қатысушылардың төлем қабілетсіздігін реттеу тәртібі төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын аяқтау үшін ақша тарту әдістерін айқындауға тиіс.

Төлем жүйелеріне қатысушылардың төлем қабілетсіздігін реттеу тәртібіне қойылатын негізгі талаптар төлем жүйесінің операторы оларды бекіткеннен кейін он бес жұмыс күні ішінде төлем жүйесі операторының интернет-ресурсында жариялануға жатады.

13. Төлем жүйесінің қағидаларын, осы қағидаларға өзгерістермен толықтыруларды, төлем жүйесі операторының тарифтерін (көрсетілетін қызметтер құнын) және осы тарифтердің (көрсетілетін қызметтер құнының) барлық өзгерістерін төлем жүйесінің операторы және оған қатысушылар төлем жүйесі операторының интернет-ресурсында жарияланған күнінен ерте болмайтындай етіп қолданады.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 325-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Төлем жүйелерінің түрлері, олардың маңыздылығын айқындаудың өлшемшарттары мен тәсілдері

1. Төлем жүйелері, оның ішінде шетелдік төлем жүйелері мынадай түрлерге бөлінеді:

1) жүйелік маңызы бар төлем жүйесі;

2) маңызды төлем жүйесі;

3) өзге төлем жүйесі.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесі жиынтығында мынадай өлшемшарттарға сәйкес келген кезде оны жүйелік маңызы бар төлем жүйесіне жатқызады:

1) Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығына және (немесе) Қазақстан Республикасының валюта нарығына қатысушылардың ақшалай міндеттемелері бойынша төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүргізіледі;

2) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мемлекеттік ақша-кредит саясатын жүргізуі мақсатындағы төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүргізіледі.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар төлем жүйелеріне жатқызылған жүйелерді қоспағанда, төлем жүйесін ол мынадай өлшемшарттардың кез келгеніне сәйкес келген кезде маңызды төлем жүйесіне жатқызады:

1) Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы ұлттық валютада төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүзеге асырылады;

2) Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы шетел валютасында төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүзеге асырылады;

3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүзеге асырылады;

4) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі ақша аударымдары жүйелері үшін белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы төлем жүйесі арқылы жүзеге асырылады;

5) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы төлем карточкаларымен есеп айырысулар бойынша банкаралық төлемдер осы төлем жүйесі арқылы жүзеге асырылады;

6) күнтізбелік жылдың басында айналыста болған төлем карточкаларының жалпы санынан осы төлем жүйесі шеңберінде шығарылған төлем карточкалары санының үлесі, сондай-ақ осындай төлем жүйесінде шығарылған төлем карточкалары пайдаланыла отырып, күнтізбелік жыл ішінде осы төлем жүйесі арқылы жүргізілген төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының жалпы көлемі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштерден кем болмайды.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесін жүйелік маңызы бар, маңызды немесе өзге төлем жүйесіне мынадай тәсілдердің бірінің негізінде:

1) күнтізбелік жыл аяқталғаннан кейін жүргізілген төлем жүйелерінің жұмыс істеуін талдау қорытындысы бойынша дербес;

2) төлем жүйесінің белгіленген маңыздылық өлшемшарттарына сәйкестігін растайтын құжаттар қоса беріле отырып, төлем жүйесі операторының жазбаша өтінішінің негізінде жатқызады.

5. Төлем жүйесі жүйелік маңызы бар, маңызды немесе өзге төлем жүйесіне жатқызылған жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бес жұмыс күні ішінде:

1) осы төлем жүйесін жүйелік маңызы бар, маңызды немесе өзге төлем жүйесі ретінде төлем жүйелерінің тізіліміне енгізеді;

2) осы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында жариялайды;

3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, төлем жүйесінің операторын төлем жүйесінің жүйелік маңызы бар, маңызды не өзге төлем жүйесіне жатқызылғаны туралы жазбаша нысанда хабардар етеді.

6. Төлем жүйесі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мәліметтерді төлем жүйелерінің тізіліміне енгізген күннен бастап жүйелік маңызы бар, маңызды немесе өзге төлем жүйесіне жатқызылады.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 03.07.2020 № 359-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-бап. Төлем жүйелерінде төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының аяқталуы (түпкілікті болуы)

1. Төлем және (немесе) ақша аударымы осы төлем және (немесе) аударым пайдасына жүзеге асырылған төлем жүйесіне қатысушыға ақша есепке жатқызылғаннан кейін төлем жүйесінде аяқталды (түпкілікті болды) деп есептеледі.

2. Жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы төлем және (немесе) ақша аударымы төлем жүйесіне келіп түскен кезде нұсқауларды дереу өңдеу мен орындауды көздейтін нақты уақыт режимінде немесе ағымдағы операциялық күннің соңына дейін төлем жүйесінде олардың аяқталуына (түпкілікті болуына) кепілдік береді.

3. Клиентке қатысты шығарылған соттың борышкер берешегін қайта құрылымдау рәсімін, оңалту рәсімін қолдану, борышкерді банкрот деп тану және банкроттық рәсімін қозғай отырып тарату туралы шешімінің көшірмелерін алғанға дейін төлем жүйесіне өз қатысушысы жіберген төлемдер және (немесе) ақша аударымдары кері қайтарып алынбайтын және түпкілікті болып табылады, орындалуға және аяқталуға жатады.

Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.12.2019 № 290-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

8-бап. Төлем жүйесінің операторы және оған қатысушылар

1. Төлем жүйесінің операторы болып табылмайтын заңды тұлғаның өз атауында "төлем жүйесі" деген сөздерді және одан туындайтын, өзінің төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыратынын көздейтін сөздерді пайдалануға құқығы жоқ.

Төлем жүйелері операторының функцияларын электрондық ақша жүйесі операторының функциясымен қоса атқаруға жол беріледі.

2. Төлем жүйесінің операторы:

1) төлем жүйесінің қағидаларын белгілейді және оларды төлем жүйелеріне қатысушылардың сақтауын бақылауды жүзеге асырады;

2) төлем жүйесіне қатысушылардың (қатысушыларға) төлем және ақпараттық хабарларын өңдеуді және беруді, нұсқауларды жеке орындауды немесе клирингті жүзеге асырады;

3) төлем жүйесіне қатысушымен төлем жүйесіне қатысу туралы шарт жасасады;

4) төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесін айқындайды;

5) төлем жүйесі инфрақұрылымының жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;

6) ақпараттық қауіпсіздік шараларының және қызметтің үздіксіз болуының сақталуын қамтамасыз етеді;

7) төлем жүйесіне қатысушылардың өздері көрсететін қызметтерге тең және ашық қол жеткізуін қамтамасыз етеді;

8) төлем жүйесі операторының қызметін басқару жөніндегі ішкі құжаттарды бекітеді;

9) төлем жүйесіне қатысушылармен жасалған шарттардың негізінде өзге де міндеттерді орындайды.

3. Төлем жүйесі операторының төлем жүйесінің операциялық орталығына операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыруға тапсырма беруіне жол беріледі.

Операциялық функциялар осы баптың 2-тармағының 2) тармақшасында көзделген функцияларды қамтиды. Технологиялық функциялар осы баптың 2-тармағының 5) және 6) тармақшаларында көзделген функцияларды қамтиды.

4. Шетелдік төлем жүйесінің операторы төлем жүйесіне қатысушылар арасында ақша аударымдарын жүзеге асыруды Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында банкаралық ақша аударымдары жүйесі не банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы қамтамасыз етеді.

5. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің не маңызды төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінің жұмыс істеу процесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне:

1) төлем жүйесінің қағидаларына бекітілген өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күнге дейін он бес жұмыс күнінен кешіктірмей, осындай өзгерістер мен толықтырулар туралы;

2) төлем жүйесі операторы тарифтерінің (көрсетілетін қызметтер құнының) өзгеруі қолданысқа енгізілген күнге дейін он бес жұмыс күнінен кешіктірмей, осындай өзгерістер туралы мәліметтерді ұсынады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторларына арналған талаптар

1. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы ішкі құжаттарда:

1) басқару органының өкілеттіктерін және жұмыс регламентін;

2) жоғары, атқарушы басқару органдарының өкілеттіктерін;

3) төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесін;

4) төлем жүйесіне қатысушылармен және төлем жүйесінің жұмыс істеуі үшін көрсетілетін қызметтерді ұсынушы үшінші тұлғалармен дауларды сотқа дейін шешу тәртібін;

5) көрсетілетін қызметтердің сапасымен төлем жүйесіне қатысушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру солар бойынша бағаланатын төлем жүйесі жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету өлшемшарттарын айқындайды.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттарды жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы олар бекітілгеннен кейін он бес жұмыс күні ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

3. Төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесі:

1) тәуекелдерді анықтау, өлшеу, тәуекелдер мониторингі және оларды басқару;

2) төлем жүйесі қызметінің үздіксіз болуын қамтамасыз ету рәсімдерін айқындайды және төлем жүйесі операторының қызметін қалпына келтіру жоспарын қамтиды.

4. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған нысандар бойынша және тәртіппен мәліметтер мен есептерді, оның ішінде төлем жүйесіне қатысушының маңызды клиенттері жүзеге асырған төлемдердің көлемдері бойынша мәліметтерді Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсынады.

5. Төлем жүйесіне қатысушы клиент, егер осы төлем жүйесі арқылы бір жылда жүзеге асырылған төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының жалпы көлеміндегі оның үлесі он немесе оннан көп пайызды құраса, жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесіне қатысушының маңызды клиентіне жатады.

6. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы:

1) төлем жүйелеріне қатысушылардың көрсетілетін қызметтерді ұсыну сапасына қанағаттануы тұрғысынан олардың қажеттіліктеріне талдау жүргізеді;

2) төлем жүйелеріне қатысушылармен кері байланыс тетігінің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

7. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы жылына бір рет есепті кезеңнен кейінгі бірінші тоқсаннан кешіктірмей, есепті жылда келіп түскен өтініштер мен сұрау салуларды кері байланыс тетігі арқылы қарау нәтижелерін ескере отырып, қатысушылардың көрсетілетін қызметтерді ұсыну сапасына қанағаттануы тұрғысынан төлем жүйесінің жұмыс істеу тиімділігіне жүргізілген талдау нәтижелерін өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

8. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігі тұрғысынан оның жұмыс істеуін:

1) жүйелік маңызы бар төлем жүйелері бойынша үш жылда бір реттен сиретпей;

2) маңызды төлем жүйелері бойынша бес жылда бір реттен сиретпей, өзіндік бағалауды жүргізеді.

Операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыру жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операциялық орталығына тапсырылған жағдайда, төлем жүйелерінің жұмыс істеуін өзіндік бағалауды жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы және операциялық орталығы бірлесіп жүргізеді.

Төлем жүйелерінің жұмыс істеуіне жүргізілген өзіндік бағалаудың нәтижелерін жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесінің операторы болатын жағдайларды қоспағанда, оны жүргізу аяқталғаннан кейін он бес жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсынады.

9. Төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігі туралы ақпаратты көрсететін, төлем жүйесінің жұмыс істеуіне жүргізілген өзіндік бағалаудың негізгі нәтижелері жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі операторының бағалау аяқталғаннан кейін он бес жұмыс күні ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялауына жатады.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. КӨРСЕТІЛЕТІН ТӨЛЕМ ҚЫЗМЕТТЕРІ НАРЫҒЫН РЕТТЕУ

10-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер

1. Көрсетілетін төлем қызметтерін мынадай берушілер:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі;

2) банктер;

3) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар;

4) пошталық ақша аударымдарын жүзеге асыратын пошта операторы;

5) төлем ұйымдары;

6) төлем агенттері;

7) қосалқы төлем агенттері ұсынады.

2. Осы Заңның мақсаттары үшін банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар төлем ұйымдары, төлем агенттері және қосалқы төлем агенттері ретінде қаралмайды.

11-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерді айқындаудың өлшемшарттары мен тәсілдері

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі көрсетілетін төлем қызметтерін берушіні ол мынадай өлшемшарттардың біріне сәйкес келген кезде көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерге жатқызады:

1) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші Қазақстан Республикасының резиденттері операторлары болып табылатын жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінде төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

2) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші төлем карточкаларын шығару және Қазақстан Республикасының аумағында және шет елде оларды пайдалана отырып операцияларды өңдеу бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

3) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші электрондық ақшаны шығару, өтеу және оларды пайдалана отырып жүзеге асырылған операцияларды өңдеу бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

4) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші төлем карточкаларын пайдаланбай, электрондық терминалдар және қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы төлемдерді жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

5) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші Қазақстан Республикасының аумағында және шет елге ақша аударымдары жүйесі арқылы ақша аудару бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

6) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші Қазақстан Республикасының аумағында және шет елге банктер арасында ашылған корреспонденттік шоттар арқылы төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтерді ұсынуды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде жыл бойы қамтамасыз етеді;

7) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші мемлекеттік бюджеттен немесе Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан зейнетақы төлемдерін, жәрдемақы төлемдерін, әлеуметтік және өзге де төлемдерді ұйымдастыру мен жүзеге асыруды қамтамасыз етеді;

8) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші Қазақстан Республикасының көрсетілетін төлем қызметтері нарығында көрсетілетін төлем қызметтерін өзге де берушілер ұсынбайтын көрсетілетін қызметтерді ұсынуды қамтамасыз етеді.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерді көрсетілетін төлем қызметтері нарығына жүргізілген талдау қорытындысы бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерге өзі дербес жатқызады.

3. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші маңыздылар қатарына жатқызылған жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы көрсетілетін төлем қызметтерін берушіні көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілердің тізіліміне енгізеді, көрсетілетін төлем қызметтерін берушіні бес жұмыс күні ішінде жазбаша нысанда хабардар етеді және көрсетілген мәліметтерді өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

4. Көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды беруші:

1) басқару органының құрамын, өкілеттіктерін және жұмыс регламентін;

2) басшылық етуші органның өкілеттіктерін;

3) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушінің қызметіне тән тәуекелдерді басқару жүйесін;

4) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды беруші мен мүдделі тұлғалар арасындағы мүдделер қайшылығын шешу тәртібін;

5) клиенттердің көрсетілетін қызметтер сапасына қанағаттануы тұрғысындағы мақсаттар мен міндеттерді айқындайды.

5. Көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушінің қызметіне тән тәуекелдерді басқару жүйесі:

1) тәуекелдерді анықтау, өлшеу, тәуекелдер мониторингі және оларды басқару рәсімдерін;

2) көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі қызметтің үздіксіз болуын қамтамасыз ету рәсімдерін және оның қызметін қалпына келтіру жоспарын айқындайды.

6. Көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды беруші:

1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне өзі ұсынған көрсетілетін төлем қызметтері бойынша мәліметтерді ұсынады;

2) көрсетілетін қызметтер сапасына бағалау жүргізуді қамтамасыз етеді және жүргізілген бағалау нәтижелерін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсынады.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері

1. Көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері:

1) банктік шотты пайдалана отырып төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын қабылдау мен жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;

2) банктік шоттарға, оның ішінде үшінші тұлғалардың банктік шоттарына есепке жатқызу үшін қолма-қол ақшаны қабылдау бойынша көрсетілетін қызметтер;

3) ақша жөнелтушінің банктік шотын ашпай төлемдерді жүзеге асыру үшін қолма-қол ақша қабылдау бойынша көрсетілетін қызметтер;

4) банктік шотты ашпай ақша аударуды жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;

5) электрондық ақшаны шығару және өтеу бойынша көрсетілетін қызметтер;

6) төлем карточкаларын шығару бойынша көрсетілетін қызметтер;

7) электрондық ақшаны және төлем карточкаларын өткізу (тарату) бойынша көрсетілетін қызметтер;

8) электрондық ақшаны пайдалана отырып жасалатын төлемдерді қабылдау және өңдеу бойынша көрсетілетін қызметтер;

9) клиент электрондық нысанда бастама жасаған төлемдерді өңдеу және төлемдерді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру не осы төлемдер бойынша ақша қабылдау үшін банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға қажетті ақпарат беру бойынша көрсетілетін қызметтер.

2. Көрсетілетін төлем қызметтеріне:

1) төлеушінің көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің қатысуынсыз жүзеге асырылатын міндеттемелері бар тұлғаға (тұлғаларға) төлемді жүзеге асыратын тұлғаның (төлеушінің) қолма-қол ақша беруі бойынша көрсетілетін қызметтер;

2) банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау бойынша көрсетілетін қызметтер;

3) қайырымдылық немесе коммерциялық емес қызмет мақсатында ақша жинау және беру бойынша көрсетілетін қызметтер;

4) банктік шотты ашпай қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;

5) көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуға технологиялық қолдау көрсетуді қамтамасыз ететін, оның ішінде деректерді өңдеуге және сақтауға, көрсетілетін төлем қызметтерін алушыларды аутентификаттауға, сондай-ақ көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну кезінде пайдаланылатын электрондық терминалдар мен жабдықтарды пайдалануға беруге және технологиялық қолдауға байланысты көрсетілетін қызметтер;

6) электрондық төлем құралдарының эмитенті ұсынатын не оның үй-жайларында ұсынылатын тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді сатып алуға арналған немесе тауардың немесе көрсетілетін қызметтің белгілі бір түрін тауардың немесе көрсетілетін қызметтің осы түрін берушімен (берушілермен) жасалған шарт негізінде сатып алуға арналған электрондық төлем құралдарын шығаруға және пайдалануға байланысты көрсетілетін қызметтер;

7) бенефициар дара кәсіпкер, заңды тұлға және көрсетілетін төлем қызметтерін беруші арасындағы соңғысының үшінші тұлғалардың қатысуынсыз төлеушілерден қабылданған төлемдер бойынша бенефициардың пайдасына ақша аударуды жүзеге асыруы кезінде ақпараттық және технологиялық өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін көрсетілетін қызметтер жатпайды.

13-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну

1. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның тиісті лицензиясынсыз немесе Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеусіз Қазақстан Республикасының аумағында көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуға тыйым салынады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген талаптар төлем агенттерінің және қосалқы төлем агенттерінің, сондай-ақ өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес лицензиясыз жүзеге асыратын көрсетілетін төлем қызметтерін берушілердің қызметіне қолданылмайды.

2. Көрсетілетін төлем қызметтерін:

1) осы Заңның 12-бабының 1-тармағында көрсетілгендерді – банктер қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның клиенттердің банктік шоттарын ашу мен жүргізуге және аударым операцияларына арналған лицензиясы болған кезде, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның лицензиясынсыз қызметін жүзеге асыратын банктер;

2) осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2), 3), 4), 7), 8) және 9) тармақшаларында көрсетілгендерді – осы тармақшаның екінші және үшінші абзацтарында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерді қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның аударым операцияларына арналған лицензиясы болған кезде ұсынады. Бұл ретте:

осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін – қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыратын ұйым қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның клиенттердің банктік шоттарын ашу мен жүргізуге арналған лицензиясы болған кезде;

осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8) және 9) тармақшаларында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін – Ұлттық пошта операторы, сондай-ақ онда қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның клиенттердің банктік шоттарын ашу мен жүргізуге арналған лицензиясы болған кезде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген көрсетілетін төлем қызметін ұсынады;

3) пошта операторы осы баптың 12-тармағында белгіленген шарттарды сақтай отырып, пошталық ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынады.

Пошталық ақша аударымдары бойынша қызметтер көрсету тәртібі "Пошта туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі;

4) төлем ұйымы есептік тіркеудің тіркеу нөмірі болған кезде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3), 7) – 9) тармақшаларында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін;

5) төлем агенті және қосалқы төлем агенті банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және төлем ұйымдары үшін рұқсат етілген көрсетілетін төлем қызметінің түрлері шеңберінде көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарт болған кезде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2), 3) және 7) тармақшаларында аталған көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынады.

3. Төлем ұйымы банкпен немесе төлем агентімен жасалған көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарт негізінде банктің төлем агенті не қосалқы төлем агенті ретінде көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну бойынша қызметті жүзеге асыруға құқылы.

Төлем ұйымы қызметтерді берушімен жасалған шарт болған кезде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынады.

Банкпен және (немесе) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен жасалған көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарт болған кезде төлем ұйымының клиенттің банктік шотын ашпай бюджетке төлемдер қабылдау бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуына жол беріледі.

Төлем ұйымы төлем қызметтерін көрсету кезінде өзінің банктік шотын тек осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген төлем қызметтерін көрсету үшін ғана ақшаны есепке жатқызу мақсатында пайдаланады.

Осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген төлем қызметтерін көрсету шарттарында ақшаны төлем ұйымының банктік шотынан көрсетілетін қызметтер берушінің банктік шотына аудару тәртібі, тараптардың құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ төлем ұйымына көрсетілетін төлем қызметін ұсынғаны үшін сыйақы беру тәртібі және төлем ұйымын көрсетілетін төлем қызметін ұсынуға тарту шарттары айқындалуға тиіс.

4. Көрсетілетін төлем қызметі клиент пен көрсетілетін төлем қызметтерін беруші арасында жасалған шарт негізінде көрсетіледі, онда мынадай елеулі талаптар болуға тиіс:

1) көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері және жалпы сипаттамасы;

2) көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынудың тәртібі және ең ұзақ мерзімі;

3) алынатын алымдар мен комиссиялардың мөлшері немесе осы ақпарат қамтылған интернет-ресурсты көрсету және оларды алу тәртібі;

4) көрсетілетін төлем қызметі туралы ақпарат ұсыну тәртібі;

5) рұқсат етілмеген төлемдерден қорғау әрекеттерінің тәртібі;

6) көрсетілетін төлем қызметін шетел валютасымен көрсету кезінде қолданылатын айырбастау бағамын айқындау тәртібі;

7) көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің көрсетілетін төлем қызметін ұсынудан бас тарту құқығы сақталатын шарттар;

8) рұқсат етілмеген көрсетілетін төлем қызметтері жөніндегі мәселелерді реттеу тәртібі;

9) клиенттің шартты бұзуға құқығы;

10) наразылықтар білдіру және даулы жағдайларды шешу тәртібі;

11) нұсқауды орындаудан негізсіз бас тартқаны және тиісінше орындамағаны үшін залалды өтеу бойынша төлемнің тәртібі мен мөлшері.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметін ұсыну кезінде қажетті қосымша талаптарды көздеуі мүмкін.

5. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші осы баптың 4-тармағында көзделген шарт талаптарын клиент үшін оларды жақсарту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші клиентті өздері арасындағы шартта көзделген тәртіппен және мерзімдерде комиссиялардың өзгергені туралы хабардар ететін халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылған кезде алынатын комиссияларды қоспағанда, көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтері бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін беруші мен клиент арасында шарт жасау күніне белгіленген комиссияны ұлғайту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы емес.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы біржолғы тәртіппен көрсетілетін төлем қызметі бойынша клиентті көрсетілетін төлем қызметі ұсынылғанға дейін шарттың осы баптың 4-тармағында көзделген елеулі талаптарымен қазақ немесе орыс тілдерінде таныстыруды қамтамасыз етеді.

6. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну кезінде, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде көзделген жағдайларды қоспағанда, көрсетілетін төлем қызметін ұсынғанға дейін клиентке ұсынылатын көрсетілетін төлем қызметі бойынша көрсетілетін төлем қызметін беруші алатын ақшалай мәндегі комиссияның мөлшері туралы ақпарат ұсынуды қамтамасыз етеді.

7. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші тек клиент нұсқауының шарттары негізінде және соған сәйкес көрсетілетін төлем қызметін ұсынады.

Көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің клиент нұсқауының шарттары мен деректемелерін өзгертуіне тыйым салынады.

8. Көрсетілетін төлем қызметтерін және ақпараттық көрсетілетін банктік қызметтерді алу үшін клиент өзінің банктік шотына қызмет ұсынатын көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің де, көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушінің де қашықтан қол жеткізу жүйесін пайдалануға құқылы.

9. Клиенттің көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушіден көрсетілетін төлем қызметтерін және ақпараттық көрсетілетін банктік қызметтерді алу құқықтарын іске асыру мақсатында клиенттің банктік шотына қызмет ұсынатын көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушінің Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес клиенттің банктік шотына және ақпаратына қол жеткізуін қамтамасыз етуге міндетті.

Осы тармақтың талабы клиенттердің банктік шоттарына қызмет көрсететін және интернет-ресурс арқылы электрондық банк қызметтерін ұсынбайтын көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерге қолданылмайды.

10. Клиенттің банктік шотына қызмет ұсынатын көрсетілетін төлем қызметтерін беруші клиенттің бұйрығы бойынша және оның сәйкестендіру құралдары арқылы расталған келісімімен үшінші тұлғаларға клиенттің банктік шотының бар-жоғы, нөмірі және банктік шоты бойынша операциялар туралы ақпаратты беруге тиіс.

11. Комиссияны төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасынан шегеру арқылы алу талабы бенефициар және бенефициардың көрсетілетін төлем қызметтерін беруші арасындағы шартта көзделген жағдайларды қоспағанда, көрсетілетін төлем қызметін ұсынғаны үшін комиссияны төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасынан алуға тыйым салынады. Бенефициардың көрсетілетін төлем қызметтерін беруші бенефициарды қабылданған төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасы және одан жүргізілген шегерімдер туралы хабардар етеді.

12. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметін ұсыну кезінде мынадай шарттардың сақталуын қамтамасыз етеді:

1) Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамасына сәйкес клиентке тиісінше тексеру мен сәйкестендіруді жүргізу;

2) төлем ұйымының осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) және 7)тармақшаларында көзделген қызметтерді көрсету жағдайларын қоспағанда, ақша жөнелтуші және бенефициар бойынша "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген деректемелердің төлем және (немесе) ақша аударымы туралы төлем құжатында болуы және оларды төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушыға беру;

3) ақша жөнелтушіні және (немесе) бенефициарды сәйкестендіруге мүмкіндік беретін мәліметтерді көрсетілетін төлем қызметі ұсынылғаннан не клиенттің банктік шоты жабылғаннан кейін бес жыл бойы сақтау;

4) клиенттің сәйкестендіру құралдарының үшінші тұлғалардың қол жеткізуінен сақталуы.

13. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметін ұсынғаннан кейін (төлем карточкаларын шығару бойынша көрсетілетін төлем қызметін қоспағанда) клиентке көрсетілетін төлем қызметін ұсыну фактісін растайтын құжатты қағаз жеткізгіште не телекоммуникация желілері арқылы ұсынады.

Көрсетілетін төлем қызметін ұсынуды растайтын құжаттың мазмұнына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

14. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну кезінде алынған мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, оларды үшінші тұлғаларға ашуға жол бермейді.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну кезінде, "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, дербес деректер субъектісінің келісімімен дербес деректерді жинауды және өңдеуді жүзеге асырады.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші бейрезиденттердің жеке басын куәландыратын құжаттардың көшірмелерін осы Заңда көзделген мақсаттар үшін жинауға құқылы.

15. Төлем ұйымына қызметтің мына түрлерін:

1) жылжымайтын мүлікті сатып алуды, сатуды, мүліктік жалдауды;

2) жарнамалық, маркетингтік, консультациялық және ақпараттық көрсетілетін қызметтерді;

3) бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеуді, бейімдеуді, түрлендіруді, техникалық қолдауды;

4) электрондық терминалдарды, төлемдер жөніндегі ақпаратты өңдеуге және беруге арналған басқа құрылғылар мен жабдықтарды сатып алуды, сатуды, мүліктік жалдауды;

5) есептеу техникасын және ақпараттық технологияларды пайдалануға байланысты қызметті, оның ішінде ақпараттық-техникалық көрсетілетін қызметтерді, төлемдер жөніндегі деректерді өңдеу мен беру бойынша көрсетілетін қызметтерді, дерекқорлар мен ақпараттық ресурстарды құруды және пайдалануды;

6) логистика және курьерлік қызмет саласындағы агенттік және делдалдық қызметті орындауды қоса алғанда, осы салалардағы көрсетілетін қызметтерді;

7) ақпараттық жүйелер мен желілерді құруды және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуді;

8) ақпаратты криптографиялық қорғау құралдарын әзірлеу мен іске асыруды;

9) электрондық цифрлық қолтаңба ашық кілтінің электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кілтіне сәйкестігін куәландыру, сондай-ақ тіркеу куәлігінің анықтығын растау бойынша көрсетілетін қызметтерді;

10) төлем жүйесіне қатысушы немесе оның операторы ретіндегі қызметті қоспағанда, өзге кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға тыйым салынады.

16. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші үшінші тұлғалармен аутсорсинг туралы шарт жасасуға құқылы.

Аутсорсинг кезінде көрсетілетін төлем қызметтерін беруші бұл жөнінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін аутсорсинг туралы шарт жасалған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде хабардар етеді.

17. Аутсорсингке:

1) көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын бұзу тәуекелі туындаған, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің немесе қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның көрсетілетін төлем қызметтері нарығын бақылау мен қадағалау функцияларын жүзеге асыруына кедергі жасаған;

2) егер үшінші тұлға көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуын қамтамасыз ету үшін қажетті талаптарға сай болмаған;

3) аутсорсинг және көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну бойынша қызметті жүзеге асыру үшін көрсетілетін төлем қызметтерін берушіге қойылатын шарттар арасында қайшылықтар болған;

4) көрсетілетін төлем қызметтерін берушіге көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну бойынша қызметті жүзеге асыруға рұқсат беруге негіз болған шарттарды аутсорсинг жойған немесе өзгерткен;

5) үшінші тұлға аутсорсинг туралы шарт бойынша өз міндеттемелерін орындамаған не тиісінше орындамаған жағдайларда жол берілмейді немесе ол тоқтатылады.

18. Аутсорсинг тәртібі көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің ішкі қағидаларында және аутсорсинг туралы шартқа сәйкес айқындалады.

Үшінші тұлғаның аутсорсинг туралы шарт бойынша өз міндеттемелерін орындамағаны не тиісінше орындамағаны үшін көрсетілетін төлем қызметтерін беруші азаматтық-құқықтық жауаптылықта болады. Көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынудың үздіксіздігі және сапасы, сондай-ақ көрсетілетін төлем қызметтерін алушылардың мүдделері қамтамасыз етілген жағдайда, көрсетілетін төлем қызметтерін беруші қажет болған кезде аутсорсинг туралы шартты бұзады.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.12.2023 № 44-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерін төлем агенттері және (немесе) қосалқы төлем агенттері арқылы көрсету кезінде қойылатын талаптар

1. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым және төлем ұйымы клиенттерге көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарт негізінде төлем агенті немесе қосалқы төлем агенті арқылы көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуға құқылы.

Төлем ұйымы көрсетілетін төлем қызметін ұсынуға төлем агентін және қосалқы төлем агентін тартуға, егер осындай шарт қызметті берушімен жасалған шартта көзделсе, құқылы.

2. Төлем агенті және (немесе) қосалқы төлем агенті көрсетілетін төлем қызметін клиентке мынадай талаптар сақталған кезде ұсынады:

1) көрсетілетін төлем қызметін банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының атынан ұсыну;

2) осы Заңның 13-бабының 12-тармағында көзделген шарттарды орындау;

3) клиентке көрсетілетін төлем қызметін ұсыну фактісін растайтын және қажетті деректемелерді қамтитын құжатты беру;

4) төлем агентінің банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен немесе төлем ұйымымен жасасқан шарттың талаптарына сәйкес, ал қосалқы төлем агентінің төлем агентімен жасасқан шартқа, сондай-ақ төлем агенті және банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы арасындағы шартқа сәйкес сыйақыны өндіріп алуы;

5) осы баптың 3-тармағында көзделген ақпаратты клиентке ұсыну.

3. Көрсетілетін төлем қызметін ұсыну басталғанға дейін төлем агенті және (немесе) қосалқы төлем агенті клиентке мынадай ақпарат ұсынуды қамтамасыз етеді:

1) көрсетілетін төлем қызметінің атауы және оны ұсыну орнының мекенжайы;

2) банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, төлем ұйымының, төлем агентінің, сондай-ақ қосалқы төлем агентінің атауы, сәйкестендіру нөмірі, байланыс деректері (тұрған жері мен заңды мекенжайы, телефон нөмірі).

Дара кәсіпкер болып табылатын төлем агенті және қосалқы төлем агенті өздерінің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) туралы ақпаратты қосымша көрсетеді;

3) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банк операцияларын жүзеге асыруға арналған лицензиясының нөмірі не төлем ұйымын есептік тіркеудің тіркеу нөмірі;

4) төлем агенті және (немесе) қосалқы төлем агенті клиенттен көрсетілетін төлем қызметін ұсыну кезінде ұстайтын сыйақы мөлшері (оны өндіріп алған жағдайда).

4. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым және төлем ұйымы өздерінің төлем агенттерінің және қосалқы төлем агенттерінің тізілімдерін банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, төлем ұйымының ішкі құжатында айқындалған тәртіппен жүргізуге тиіс.

5. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы арасында жасалған шартта айқындалған тәртіппен, төлем агенті тартылған қосалқы төлем агенттері туралы ақпаратты оларды көрсетілген тізілімге енгізу мақсатында оны банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға немесе төлем ұйымына ұсынуды қамтамасыз етеді.

6. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы төлем агентінің Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын, сондай-ақ төлем агенті мен банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы арасындағы шартта белгіленген көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну шарттарын сақтауын бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген бақылауды жүзеге асыру тәртібі банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы және төлем агенті арасындағы шартта не банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның және төлем ұйымының ішкі қағидаларында белгіленеді.

7. Төлем агенті қосалқы төлем агентінің Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын және төлем агенті мен банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым және төлем ұйымы арасындағы шартта белгіленген көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну шарттарын сақтауын бақылауды төлем агенті және (немесе) қосалқы төлем агенті арасындағы, сондай-ақ төлем агенті және банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы арасындағы шартта айқындалған тәртіппен жүзеге асыруға міндетті.

8. Көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарттарды жасасқан банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне осы көрсетілетін қызметтер туралы, сондай-ақ өздерінің төлем агенттері және қосалқы төлем агенттері туралы мәліметтерді ұсынады.

9. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы төлем агенті мен қосалқы төлем агентінің міндеттемелері бойынша клиент алдында көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну жөніндегі агенттік шарттар жасасқан төлем агентімен және қосалқы төлем агентімен ортақ жауаптылықта болады.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Төлем ұйымын құру

1. Төлем ұйымы ретінде тіркелмеген заңды тұлғаның өзі атауында "төлем ұйымы" деген сөздерді, оның көрсетілетін төлем қызметтерін көрсету бойынша қызметті жүзеге асыруын көздейтін, одан туындайтын сөздерді пайдалануға құқығы жоқ.

2. Төлем ұйымы өзінің филиалдарын, оның ішінде Қазақстан Республикасынан тыс жерде ашуға құқылы.

Төлем ұйымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен өздерінің филиалдарын ашу туралы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін хабардар етеді.

3. Төлем ұйымы бухгалтерлік есеп және есептілікті Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүргізеді.

15-1-бап. Төлем ұйымының жарғылық капиталын қалыптастыру

1. Төлем ұйымы жарғылық капиталының ең төмен мөлшері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді және төлем ұйымы есептік тіркеуден өту үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне өтініш жасағанға дейін қалыптастырылады.

2. Төлем ұйымының жарғылық капиталы тек қана Қазақстан Республикасының ұлттық валютасындағы ақшамен қалыптастырылады.

Ескерту. 3-тарау 15-1-баппен толықтырылды – ҚР 03.07.2020 № 359-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

16-бап. Төлем ұйымын есептік тіркеу

1. Төлем ұйымдарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеу олардың қызметін реттеу мен бақылау мақсатында жүзеге асырылады және төлем ұйымының көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуы кезінде міндетті шарт болып табылады. Төлем ұйымының Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеуден өтпей жүзеге асыратын көрсетілетін төлем қызметтерін ұсыну бойынша қызметі заңсыз болып табылады және Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

2. Төлем ұйымы есептік тіркеуден өту үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі айқындайтын нысан бойынша, оның ішінде атқарушы орган басшысы (мүшелері) туралы мәліметтерді (дипломның (дипломдардың) және Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттың көшірмелерін қоса бере отырып) қамтитын өтінішті;

1-1) жарғылық капиталдың қалыптастырылғанын растайтын құжаттардың көшірмелерін;

2) төлем ұйымы қызметті үлгілік жарғы бойынша жүзеге асыратын жағдайларды қоспағанда, жарғыны;

3) төлем ұйымының көрсетілетін төлем қызметтері бойынша ақша аударымын жүзеге асыратын тиісті банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен өзара іс-қимыл жасау тәртібін айқындайтын құжатты;

4) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
5) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
6) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

7) төлем ұйымының басқару органы бекіткен, төлем ұйымының қызметін жүзеге асыру қағидаларын ұсынады.

Төлем ұйымының қызметін жүзеге асыру қағидаларының міндетті шарттарының тізбесі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді;

8) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
9) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
10) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымының есептік тіркеуден өтуге арналған өтінішін осы баптың 2-тармағында көрсетілген құжаттардың толық тізбесін ұсынған күннен бастап он жұмыс күні ішінде қарайды.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымы есептік тіркеуден өткен кезінде төлем ұйымына тіркеу нөмірін береді, төлем ұйымдарының тізіліміне жазбаны жүзеге асырады, төлем ұйымына тіркеу нөмірін көрсете отырып, есептік тіркеуден өткені туралы жазбаша нысандағы хабарламаны осы баптың 3-тармағында белгіленген мерзімде жібереді.

Есептік тіркеуден бас тартылған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымына бас тарту себептерін көрсете отырып, есептік тіркеуден бас тарту туралы жазбаша нысандағы хабарламаны осы баптың 3-тармағында белгіленген мерзімде жібереді.

5. Есептік тіркеуден өткен төлем ұйымдарының тізілімі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырылады.

6. Төлем ұйымы өзінің тіркеу нөмірін төлем ұйымы туралы ақпаратты ұсыну кезінде көрсетуге міндетті.

7. Төлем ұйымы есептік тіркеу жүргізуіне негіз болған құжаттарға енгізілетін барлық өзгерістер мен толықтырулар туралы осы өзгерістер енгізілгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне хабарлайды.

8. Қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган жасайтын, Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын және (немесе) жеткілікті түрде орындамайтын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекетте (аумақта) тіркелген заңды тұлға құрмайтын шетелдік құрылымдар төлем ұйымдарының жарғылық капиталына қатысу үлестерін тікелей немесе жанама түрде иелене және (немесе) пайдалана алмайды және (немесе) оларға билік ете алмайды.

Төлем ұйымының жарғылық капиталына қатысу үлестерін жанама иелену не жарғылық капиталына қатысу үлестерін иелену (дауыс беру) төлем ұйымына қатысушының заңды тұлғасының шешімдерін басқа заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысу үлестерін (акцияларын) иелену (дауыс беру) арқылы айқындауға мүмкіндік береді.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 25.11.2019 № 272-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 01.07.2022 № 131-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тартуға негіздер

1. Төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тарту:

1) осы Заңның 16-бабының 2-тармағында көрсетілген құжаттарда көрсетілуге тиіс мәліметтер толық және (немесе) анық ұсынылмаған;

2) құжаттардың толық тізбесі ұсынылмаған немесе құжаттар осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес келмеген;

3) егер төлем ұйымы атқарушы органының басшысы осы Заңның 19-бабында белгіленген талаптарға сәйкес келмеген;

4) егер төлем ұйымы "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясында мемлекеттік тіркелген (қайта тіркелген) күнінен бастап бір жыл ішінде есептік тіркеуден өту туралы өтініш бермеген жағдайларда жүргізіледі.

2. Есептік тіркеуден бас тартылған жағдайда, заңды тұлға төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тартуға алып келген себептер жойылған кезде есептік тіркеуге қайта өтініш беруге немесе өзінің атауын өзгерту не қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешім қабылдауға құқылы.

Төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тартуға алып келген себептердің жойылмауы көрсетілген өтінішті қайта қараудан бас тартуға негіз болып табылады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қайта берілген өтінішті он жұмыс күні ішінде қарайды.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (01.07.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 25.11.2019 № 272-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастауға негіздер

1. Төлем ұйымы:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне көрсетілетін төлем қызметтері туралы мәліметтерді жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан көп рет) ұсынбаған;

2) төлем ұйымын есептік тіркеу туралы шешім қабылдауға әсер ететін көрсетілетін төлем қызметтері туралы анық емес мәліметтерді не осы Заңның 16-бабының 2-тармағында көрсетілген құжаттарда көрсетілуге жататын анық емес мәліметтерді ұсынған;

3) Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан көп рет) орындамаған;

4) төлем ұйымы қызметін төлем ұйымдарының тізіліміне енгізілген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде жүзеге асырмаған немесе өз қызметін қатарынан алты айдан астам кезеңге тоқтатқан;

5) осы Заңның 17-бабы 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында көзделген мән-жайлар анықталған;

6) төлем ұйымының қызметін тоқтату туралы сот шешімі заңды күшіне енген;

7) төлем ұйымы қызметінің тоқтатылғаны туралы мәліметтер Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізілген;

8) төлем ұйымы қайта ұйымдастыру (біріктіру, қосу, бөлу, бөліп шығару, қайта құру) немесе тарату арқылы өзінің қызметін ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылдаған жағдайларда төлем ұйымдарының тізілімінен алып тасталады. Бұл ретте төлем ұйымы төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау туралы өтініш бергенге дейін өзінің барлық міндеттемелерін орындайды. Өтінішке бір мезгілде барлық міндеттемелердің орындалуын растау туралы хат қоса беріледі;

9) төлем ұйымы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі тарапынан тексеру жүргізуге кедергі келтірген не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нұсқамаларын орындамаған;

10) мұндай алып тастау көрсетілетін төлем қызметтерін алушылардың мүдделеріне нұқсан келтіруге ықпал ететін жағдайларды қоспағанда, көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынудан бас тартқан жағдайда төлем ұйымының өтініші келіп түскен жағдайларда төлем ұйымдарының тізілімінен алып тасталады.

2. Төлем ұйымдарының тізілімінен алып тасталған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі алып тасталған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде бұл туралы ақпаратты төлем ұйымын жазбаша хабардар етеді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

Хабарлама төлем ұйымының орналасқан жері не есептік тіркеуден өтуге арналған өтініште көрсетілген мекенжай бойынша жіберіледі.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау туралы шешіміне Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау туралы шешіміне шағым жасау бұл шешімнің орындалуын тоқтата тұрмайды.

4. Төлем ұйымына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің өзін төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау туралы жазбаша хабарламасын алғаннан кейін көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынуға тыйым салынады.

5. Төлем ұйымдарының тізілімінен алып тасталған жағдайда, төлем ұйымы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау туралы хабардар еткен кезден бастап күнтізбелік отыз күн ішінде атауында "төлем ұйымы" деген сөздер болған кезде оны өзгерту не төлем ұйымын қайта ұйымдастыру не тарату туралы шешім қабылдауға міндетті.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 03.07.2020 № 359-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-бап. Төлем ұйымының атқарушы органының басшысына қойылатын талаптар

1. Төлем ұйымының атқарушы органы басшысының жоғары білімі болуға тиіс.

2. Мынадай:

1) таратуға және (немесе) қаржы нарығында қызметін жүзеге асыруды тоқтатуға алып келген, қаржы ұйымын консервациялау не оның акцияларын мәжбүрлеп сатып алу, қаржы ұйымын лицензиядан айыру туралы шешімдер қабылданғанға дейін не Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен қаржы ұйымын мәжбүрлеп тарату немесе оны банкрот деп тану туралы соттың шешімі заңды күшіне енгенге дейін бір жылдан аспайтын кезеңде қаржы ұйымының басқару органының басшысы, мүшесі, атқарушы органының басшысы, мүшесі, бас бухгалтері болып табылған;

1-1) осы Заңның 18-бабы 1-тармағының 1), 2), 3) және 9) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша төлем ұйымдарының тізілімінен алып тасталған төлем ұйымы атқарушы органының бұрын басшысы болып табылған адамды төлем ұйымы атқарушы органының басшысы етіп сайлауға немесе тағайындауға тыйым салынады.

Осы тармақшада көрсетілген негіз төлем ұйымдарының тізілімінен төлем ұйымы алып тасталған күннен бастап қатарынан күнтізбелік бес жыл бойы қолданылады.

2) алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығы бар адамды төлем ұйымы атқарушы органының басшысы етіп сайлауға немесе тағайындауға тыйым салынады.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, егер:

1) адам осы баптың талаптарына сай келмесе;

2) төлем ұйымы төлем ұйымының атқарушы органының басшысы туралы анық емес мәліметтер не жалған құжаттар берсе, төлем ұйымы атқарушы органының басшысын ауыстыру туралы нұсқама шығарады.

4. Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасына сәйкес, терроризмді және экстремизмді қаржыландыруға байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіндегі, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландыруға байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіндегі адамды төлем ұйымы атқарушы органының басшысы етіп сайлауға немесе тағайындауға тыйым салынады.

Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 01.07.2022 № 131-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-1-бап. Төлем ұйымының құрылтайшылары мен қатысушылары

Мыналарды:

1) өздеріне қатысты алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығы не қаржы ұйымының, банк және (немесе) сақтандыру холдингінің басшы қызметкері лауазымын атқару және қаржы ұйымының ірі қатысушысы (ірі акционері) болу құқығынан айыру түрінде қылмыстық жазаны қолдану туралы заңды күшіне енген сот шешімі бар;

2) Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасына сәйкес, терроризмді және экстремизмді қаржыландыруға байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіндегі, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландыруға байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіндегі тұлғаларды қоспағанда, жеке, заңды тұлғалар және заңды тұлға құрамайтын шетелдік құрылымдар төлем ұйымының құрылтайшылары (қатысушылары) (құрылтайшыларының, қатысушыларының бірі) болып табылады.

Ескерту. Заң 19-1-баппен толықтырылды – ҚР 01.07.2022 № 131-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Төлем ұйымын қайта ұйымдастыру (біріктіру, қосу, бөлу, бөліп шығару, қайта құру)

1. Төлем ұйымдарын ерікті түрде қайта ұйымдастыру (қосу, біріктіру, бөлу, бөліп шығару, қайта құру) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің келісімімен төлем ұйымдары акционерлерінің (қатысушыларының) шешімі бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

2. Төлем ұйымын ерікті түрде қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне келісуге:

1) төлем ұйымын ерікті түрде қайта ұйымдастыру туралы шешім;

2) төлем ұйымдарын ерікті түрде қайта ұйымдастырудың ықтимал шарттарын, нысандарын, тәртібін және мерзімдерін сипаттайтын құжаттар;

3) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) қайта ұйымдастырылатын төлем ұйымдарының атқарушы органдарының басшылары қол қойған біріктіру (қосу) туралы шарт;

5) Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына сәйкес аудиторлық есепті;

6) алып тасталды - ҚР 25.11.2019 № 272-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

7) төлем ұйымын ерікті түрде қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған қызметті жүзеге асыру қағидалары ұсынылады.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы баптың 2-тармағында көрсетілген, ұсынылған құжаттарды қарайды және олар ұсынылған күннен бастап он жұмыс күні ішінде қабылданған шешім туралы жазбаша түрде хабарлама жібереді.

4. Қайта ұйымдастырылатын төлем ұйымдары ерікті түрде қайта ұйымдастыруды жүргізуге Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің келісімін алған күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде өзінің интернет-ресурсында тиісті хабарландыруды жариялау арқылы өздерінің барлық клиенттеріне және көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерге жүргізілетін қайта ұйымдастыру туралы хабарлауға міндетті.

5. Ерікті түрде қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымын есептік тіркеу осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес жүргізіледі.

6. Қайта ұйымдастырылған төлем ұйымдарын тізілімнен алып тастау ерікті түрде қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымы төлем ұйымдарының тізіліміне енгізілген күні бір мезгілде жүзеге асырылады.

7. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

1) егер ерікті түрде қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымының атқарушы органының басшысы осы Заңның 19-бабының талаптарына сай келмейтін;

2) егер төлем ұйымдарын ерікті түрде қайта ұйымдастыру көрсетілетін төлем қызметтері нарығына бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруға кедергі келтіретін, сондай-ақ көрсетілетін төлем қызметтерін алушылардың мүдделеріне зиян келтіретін жағдайларда, төлем ұйымдарын ерікті түрде қайта ұйымдастыруға келісім беруден бас тартады.

Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 25.11.2019 № 272-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ТӨЛЕМ ЖҮЙЕЛЕРІН РЕТТЕУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚАДАҒАЛАУ
(ОВЕРСАЙТ), КӨРСЕТІЛЕТІН ТӨЛЕМ ҚЫЗМЕТТЕРІ НАРЫҒЫН РЕТТЕУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ БАҚЫЛАУ

21-бап. Төлем жүйелерін реттеу және оларды қадағалау (оверсайт)

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі төлем жүйелерін реттеу мақсатында:

1) төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайтты) жүзеге асыру тәртібін айқындайды;

2) Қазақстан Республикасының аумағында төлем жүйелерінің жұмыс істеу тиімділігі мен сенімділігін қамтамасыз етуге бағытталған нормативтік құқықтық актілерді қабылдайды;

3) маңызды төлем жүйелері өлшемшарттарының көрсеткіштерін бекітеді;

4) төлем жүйелерінің тізілімін жүргізу тәртібін айқындайды.

2. Төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайтты) жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

1) жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингін жүзеге асырады;

2) жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін халықаралық стандарттарға сәйкестігі тұрғысынан талдауды және бағалауды, оның ішінде төлем жүйесіне қатысушы маңызды клиенттердің төлем жүйелерінің жұмысына әсерін талдауды жүзеге асырады;

3) бағалы қағаздармен және шетел валютасымен операциялардың нәтижелері бойынша төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын талдауды жүзеге асырады;

4) операторлардан, операциялық орталықтардан және төлем жүйелеріне қатысушылардан төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, төлем жүйелерінің жұмыс істеуі мәселелері бойынша ақпарат, оның ішінде жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйелері арқылы жүргізілген, көрсетілген төлем жүйелеріне қатысушы маңызды клиенттер жүзеге асырған төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының көлемдері жөніндегі мәліметтер алады;

5) жүйелік маңызы бар және маңызды төлем жүйелері операторларының және (немесе) операциялық орталықтарының, оның ішінде олармен жасалған шарт бойынша төлем жүйесінің жұмыс істеуі үшін қызметтер көрсетуге уәкілеттік берілген кез келген өзге де тұлғаның қызметіне "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарына сәйкестігі тұрғысынан тексеру жүргізеді;

6) жүйелік маңызы бар төлем жүйелеріне қатысушылардың ұйымдастыру шараларына және жүйелік маңызы бар төлем жүйелеріне қолжетімділікті қамтамасыз ететін бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды орындауын байқауды жүзеге асырады;

7) жүйелік маңызы бар, маңызды және өзге төлем жүйелерінің тізілімдерін жүргізеді және өзінің интернет-ресурсында орналастырады.

3. Төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайтты) жүзеге асырған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мемлекеттік органдармен, төлем жүйелері операторларымен және оларға қатысушылармен және Қазақстан Республикасының өзге де қаржы ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасайды.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуіне бағалау жүргізген кезде шет мемлекеттердің төлем жүйелерінде орталық банктермен және өзге де қадағалау (оверсайт) органдарымен, халықаралық ұйымдармен, оның ішінде ынтымақтастық туралы келісімдер (шарттар, меморандумдар) жасасу арқылы ынтымақтастық жасайды.

22-бап. Жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингі, жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін талдау және бағалау

1. Жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингін, жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін талдауды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйелерінің операторларынан, операциялық орталықтарынан және оларға қатысушылардан алатын ақпарат негізінде жүзеге асырады.

Жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін халықаралық стандарттарға сәйкестігі бойынша бағалауды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қажет болған кезде жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйелерінің операторымен, операциялық орталығымен бірлесіп, халықаралық қаржы ұйымдарының мамандарын тарта отырып не оларды тартпастан жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі алынған ақпаратқа талдау мен тиісті есептілікті және қадағалаудың (оверсайттың) өзге де нәтижелерін қалыптастыруды жүзеге асырады. Жүргізілген талдаудың жиынтық нәтижелері жыл сайын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырылады.

23-бап. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу, оларды бақылау мен қадағалау

Ескерту. 23-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2019 № 262-VI Заңымен (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі).

1. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

1) көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерге жатқызылатын көрсеткіштерді бекітеді;

2) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілердің тізілімін жүргізу тәртібін айқындайды;

3) көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеу тиімділігі мен сенімділігін арттыруға бағытталған іс-шараларды әзірлейді.

2. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын бақылау мен қадағалау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

1) көрсетілетін төлем қызметтері нарығын талдауды жүзеге асырады;

2) төлем құралдарының қолданылуын талдауды жүзеге асырады;

3) көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер ұсынатын қызметтерді талдауды және бағалауды жүзеге асырады;

4) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілерден олар ұсынған көрсетілетін төлем қызметтері бойынша мәліметтер алады;

5) көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерден көрсетілетін төлем қызметтері туралы мәліметтерді, төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеу мәселелері бойынша өзге де ақпаратты алады;

6) төлем ұйымдарын есептік тіркеуді жүзеге асырады;

7) төлем ұйымдарының тізілімін жүргізеді;

8) көрсетілетін төлем қызметтерін маңызды берушілердің тізілімін жүргізеді және оны өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

9) банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар болып табылмайтын көрсетілетін төлем қызметтерін берушілердің (бұдан әрі – көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілері), төлем жүйелері операторларының және төлем жүйелері операциялық орталықтарының Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын сақтауына бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

10) төлем жүйелері операторларының, төлем жүйелері операциялық орталықтарының және көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілерінің қызметіне тексерулер жүргізеді.

2-1. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар болып табылатын көрсетілетін төлем қызметтерін берушілердің Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының талаптарын сақтауына бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады және олардың қызметіне тексерулер жүргізеді.

3. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеуді, бақылау мен қадағалауды жүзеге асырған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарымен және қаржы ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасайды.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шет мемлекеттердің орталық банктерімен және көрсетілетін төлем қызметтері нарығын өзге де қадағалау органдарымен, халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық жасайды.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2019 № 262-VI Заңымен (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі).

24-бап. Төлем жүйелері операторларына, төлем жүйелерінің операциялық орталықтарына, көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерге қатысты шектеулі ықпал ету шараларын, қадағалап ден қою шараларын және санкцияларды қолдану

Ескерту. 24-баптың тақырыбына өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі өз құзыреті шегінде төлем жүйелерінің операторларына, төлем жүйелерінің операциялық орталықтарына және көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілеріне Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасының және "Ойын бизнесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде және "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен шектеулі ықпал ету шараларын және санкцияларды қолданады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың шетелдік төлем жүйелеріне қатысуын, Қазақстан Республикасының аумағындағы төлем жүйелерінің жұмыс істеуін, төлем ұйымдарының қызметін, егер осы төлем жүйесінің одан әрі жұмыс істеуі немесе төлем ұйымдарының қызметі Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақтылығына қатер төндіретін жағдайларда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен тоқтата тұрады.

3. Төлем жүйелерінің жұмыс істеуін, төлем ұйымдарының қызметін, банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың шетелдік төлем жүйелеріне қатысуын қайта бастау олардың қызметінің тоқтатыла тұру себептері жойылғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің тиісті төлем жүйесінің операторын, төлем ұйымын, банкті және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымды Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен жіберілген олардың жұмыс істеуі мен тиісінше қатысуын қайта бастау мүмкіндігі туралы жазбаша хабарламасының негізінде жүзеге асырылады.

4. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасының және "Ойын бизнесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын бұзғаны үшін банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар болып табылатын көрсетілетін төлем қызметтерін берушілерге қатысты "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен қадағалап ден қою шараларын қолданады.

5. Төлем жүйелерінің операторларына, төлем жүйелерінің операциялық орталықтарына және көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілеріне қатысты Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мынадай шектеулі ықпал ету шараларының бірін қолдануға құқылы:

1) орындалуы міндетті жазбаша нұсқама беру;

2) жазбаша ескерту шығару;

3) жазбаша келісім жасау.

6. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілеріне анықталған бұзушылықтарды және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептерді, сондай-ақ жағдайларды жазбаша нұсқамада белгіленген мерзімде жоюға бағытталған, орындалуы міндетті түзету шараларын қолдануға және (немесе) анықталған бұзушылықтарды және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептерді, сондай-ақ жағдайларды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын (бұдан әрі – іс-шаралар жоспары) белгіленген мерзімде ұсыну қажеттілігіне қатысты нұсқау жазбаша нұсқама болып табылады.

Жазбаша нұсқамада белгіленген мерзімде ұсынылған іс-шаралар жоспарында бұзушылықтардың, олардың туындауына алып келген себептердің және (немесе) жағдайлардың сипаттамасы, жоспарланған іс-шаралардың тізбесі, оларды жүзеге асыру мерзімдері, сондай-ақ жауапты лауазымды адамдар көрсетіледі.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жазбаша нұсқамасына сотқа шағым жасау оның орындалуын тоқтата тұрмайды.

7. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы ескерту шығарылғаннан кейін бір жыл ішінде Қазақстан Республикасы заңнамасы нормаларының ұқсас бұзушылығын анықтаған жағдайда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісіне санкцияларды қолдану мүмкіндігі туралы хабарламасы жазбаша ескерту болып табылады.

8. Анықталған бұзушылықтарды және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептерді, сондай-ақ жағдайларды жою қажеттігі туралы және жою мерзімдерін көрсете отырып, осы бұзушылықтарды және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептерді, сондай-ақ жағдайларды жою жөніндегі шаралар тізбесін және (немесе) көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісі анықталған бұзушылықтар және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептер, сондай-ақ жағдайлар жойылғанға дейін өзіне қабылдайтын шектеулердің тізбесін бекіту туралы жазбаша келісім Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісі арасында жасалған жазбаша келісім болып табылады.

Жазбаша келісім көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісі тарапынан міндетті түрде қол қойылуға жатады.

9. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің шектеулі ықпал ету шараларын қолдану туралы құжатында көрсетілген мерзімдерде шектеулі ықпал ету шарасын орындағаны туралы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін хабардар етуге міндетті.

10. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектілеріне қатысты шектеулі ықпал ету шараларын қолдану тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

11. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісіне бұрын оған қолданылған ықпал ету шараларына немесе санкцияларға қарамастан, осы бапта айқындалған шектеулі ықпал ету шараларын қолдануға құқылы.

12. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығының өзге субъектісіне байланысты емес себептер бойынша бұзушылықтарды және (немесе) оларды жасауға ықпал еткен себептерді, сондай-ақ жағдайларды жазбаша нұсқамада және (немесе) іс-шаралар жоспарында, жазбаша келісімде белгіленген мерзімдерде жою мүмкіндігі болмаған жағдайда, жазбаша нұсқаманы, іс-шаралар жоспарын, жазбаша келісімді орындау жөніндегі мерзімді Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі ұзартуы мүмкін.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 116-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. ТӨЛЕМДЕР ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) АҚША АУДАРЫМДАРЫ

25-бап. Төлемдер және (немесе) ақша аударымдары

1. Төлемдер азаматтық-құқықтық мәмілелер шарттарының, Қазақстан Республикасы заңнамасының нормалары мен сот шешімдерінің негізінде және соларға сәйкес жүзеге асырылады.

2. Төлемдер және (немесе) ақша аударымдары төлем құралдары негізінде немесе олар пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.

Төлем құжаттарының нысандары, міндетті деректемелері және олардың мазмұнына қойылатын басқа да талаптар, электрондық төлемдер құралдарын пайдалану ерекшеліктері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін пайдаланылатын мәліметтер мен деректемелер көрсетілетін төлем қызметтерін беруші не төлем жүйесінің операторы беретін штрих код түрінде ұсынылуы мүмкін.

Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші немесе төлем жүйесінің операторы кәсіпкерлік қызмет шеңберінде ұсынылған тауарлар, жұмыстар немесе көрсетілетін қызметтер үшін төлемдерді жүзеге асыру үшін беретін штрих кодтың ұлттық стандартын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі салықтардың және бюджетке төленетін төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органмен бірлесіп әзірлейді. Штрих кодты пайдалана отырып төлемдерді жүзеге асыру үшін ұйымның Штрих кодтың ұлттық стандартына қайшы келмейтін өзге де стандарттары пайдаланылуы мүмкін.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі салықтардың және бюджетке төленетін төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органмен бірлесіп, штрих кодты пайдалана отырып, төлемдерді жүзеге асыру үшін пайдаланылатын деректемелердің банктік құпияны қамтымайтын ең аз тізбесін белгілейді.

3. Қазақстан Республикасының аумағында төлемдер және (немесе) ақша аударымдары қолма-қол ақшаны пайдалана отырып та, сондай-ақ оларды пайдаланбастан (қолма-қол ақшасыз төлемдер) да мынадай:

1) қолма-қол ақша беру;

2) электрондық ақша беру;

3) төлем құжаттарын пайдалана отырып ақша аудару;

4) ақшалай міндеттеме немесе ақша төлеу туралы бұйрық қамтылатын төлем құжатын беру;

5) электрондық төлем құралдарын пайдалану тәсілдерімен жүзеге асырылады.

4. Төлемге және (немесе) ақша аударымына бастамашылық жасау:

1) бастамашының төлем құжатын көрсетуі;

2) ұстаушының электрондық төлем құралдарын пайдалануы;

3) бастамашының электрондық терминалдар мен өзге де құрылғылар арқылы ақша аудару үшін қолма-қол ақшаны енгізуі;

4) бастамашының төлемді, оның ішінде мобильдік төлемді қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы жүзеге асыруға келісімді жіберуі арқылы жүргізіледі.

5. Қолма-қол ақшамен төлемдер төлемдi жүзеге асыратын тұлғаның заңды төлем құралы болып табылатын банкноттар және (немесе) монеталар түріндегі қолма-қол ақшаны осы тұлғаның ақшалай міндеттемесі бар тұлғаға нақты беруі болып табылады.

6. Қолма-қол ақшамен төлемдер ақшалай мiндеттемесi орындалып отырған тұлғаға тiкелей не делдал арқылы жүзеге асырылады.

7. Қолма-қол ақшасыз төлемдер және (немесе) ақша аударымдары банктік шоттарды пайдалана отырып, сондай-ақ оларды пайдаланбастан теңгемен және шетел валютасымен төлем құралдары негізінде осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

8. Заңды тұлғалар, заңды тұлғаның филиалдары немесе өкілдіктері көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер арқылы жүзеге асыратын төлемдер және (немесе) ақша аударымдары банктік шоттар және (немесе) электрондық әмияндар пайдаланылып қана жүзеге асырылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігі заңды тұлғалардың бюджетке төлемдерді, көрсетілетін мемлекеттік қызметтер үшін төлемдерді, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдарды төлеуіне қолданылмайды.

9. Сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және төлем жасалған күнге қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің бір мың еселенген мөлшерінен асатын мәміле бойынша төлемдерді қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрған дара кәсіпкерлер немесе қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрған басқа дара кәсіпкердің пайдасына заңды тұлғалар немесе заңды тұлғалар қолма-қол ақшасыз тәртіппен ғана жүзеге асырады.

10. Банктер "электрондық үкіметтің" төлем шлюзі арқылы мемлекеттік органдарға, соттарға бюджетке төлемдер төлеумен, міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және әлеуметтік аударымдарды аударумен, сондай-ақ мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеумен байланысты жүзеге асырылған төлемдер және (немесе) ақша аударымдары туралы мәліметтер мен ақпаратты Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және мерзімдерде береді.

10-1. Алып тасталды - ҚР 31.12.2021 № 100-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11. Ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлерде болатындарды қоспағанда, дара кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыру кезінде өз қызметін жүзеге асыратын орындарда төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдер қабылдауға арналған жабдықты (құрылғыны) орнатуды және қолдануды және (немесе) лездік төлемдер жүйесін пайдалана отырып, төлемдер қабылдауды қамтамасыз етуге міндетті.

Жекелеген қызмет түрлерінің және төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдер қабылдауға және (немесе) лездік төлемдер жүйесін пайдалана отырып, төлемдер қабылдауға арналған жабдықты (құрылғыны) қолдану тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі айқындаған жағдайларда және тәртіппен төлем ұйымдарының лездік төлемдер жүйесіне қатысуына жол беріледі.

Лездік төлемдер жүйесі арқылы төлемдерді жүзеге асыру кезінде бенефициардың пайдасына ақшаны есепке жатқызуды бенефициарға қызмет көрсететін төлем қызметтерін беруші – лездік режимде лездік төлемдер жүйесіне қатысушы қамтамасыз етеді.

Көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер арасында ақша аудару (түпкілікті есеп айырысу) лездік төлемдер жүйесі арқылы клиринг нәтижелері бойынша жасалады және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі ақшамен қамтамасыз етіледі.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген талаптар сауда операцияларын, жұмыстарды орындауды, қызметтер көрсетуді жүргізу кезінде ақшалай есеп айырысуды қолма-қол ақшаны пайдаланбай жүзеге асыратын дара кәсіпкерге және (немесе) заңды тұлғаға қолданылмайды.

12. Бенефициардың пайдасына ақша аударуды банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша аударымдары жүйелерін пайдалану арқылы ұлттық немесе шетел валютасымен жүзеге асыра алады.

Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым бенефициардың пайдасына ақша аударуды жүзеге асыруды ақша аударымдары жүйесінің форматтары мен қағидаларына сәйкес қамтамасыз етуге тиіс.

13. Төлем ұйымдарының төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асырудан бас тартуы осы Заңда және "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" және "Ойын бизнесі туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда жүргізіледі.

Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 20.06.2017 № 76-VI Заңымен (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 25.12.2017 № 122-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.04.2019 № 241-VI (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2021 № 100-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 08.07.2024 № 116-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-1-бап. Антифрод-орталық

1. Антифрод-орталық:

1) қаржы ұйымдарынан, төлем ұйымдарынан, ұялы байланыс операторларынан және қылмыстық қудалау органдарынан келіп түскен, алаяқтық белгілері бар төлем транзакциялары бойынша оқиғалар мен әрекеттенулер туралы мәліметтерді жинауды, шоғырландыруды және сақтауды жүзеге асырады;

2) белгіленген өлшемшарттарға сәйкес алаяқтық белгілері бар төлем транзакцияларына жатқызылған, қаржы ұйымдарына, төлем ұйымдарына, ұялы байланыс операторларына, қылмыстық қудалау органдарына қажетті, төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жөніндегі деректерді өңдейді және талдайды;

3) алаяқтық белгілері бар төлем операцияларын болғызбау үшін қажетті ақпаратты, оның ішінде қатерлер, осал тұстар, оқиғалардың туындауының алғышарттары, сондай-ақ олардың алдын алу және зардаптарын жою әдістері туралы ақпаратты қаржы ұйымдарына, төлем ұйымдарына, ұялы байланыс операторларына, қылмыстық қудалау органдарына ұсынады;

4) қызметтік, коммерциялық, банктік немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын, өз қызметі процесінде алынған ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды сақтаудың, қорғаудың тиісті режимін және олардың сақталуын қамтамасыз етеді;

5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі айқындаған өзге де функцияларды орындайды.

2. Қаржы ұйымы, төлем ұйымы төлемді және (немесе) ақша аударымын (осындай төлемді және (немесе) ақша аударымын жасауға әрекеттенуді, орындалу процесіндегі төлемді және (немесе) ақша аударымын қоса алғанда):

1) егер алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясын анықтағаны туралы клиенттің өтініші болса;

2) егер қылмыстық қудалау органынан расталған ақпарат болса;

3) егер қаржы ұйымының, төлем ұйымының ішкі құжаттарына сәйкес осындай негіздер болса;

4) егер төлемнің және (немесе) ақша аударымының бенефициары алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясын жүзеге асыру оқиғалары мен әрекеттену туралы дерекқорда болса, алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясы деп таниды.

3. Антифрод-орталықтың қызметін жүзеге асыру және антифрод-орталықтың антифрод-орталық қызметіне қатысатын тұлғалармен өзара іс-қимыл тәртібіне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

Қаржы ұйымдары, төлем ұйымдары, ұялы байланыс операторлары, қылмыстық қудалау органдары, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган антифрод-орталықтың қызметіне қатысатын тұлғалар болып табылады.

4. Қылмыстық қудалау органы антифрод-орталықтан алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясы жөніндегі хабарды (ақпаратты) алған кезден бастап үш жұмыс күні ішінде қаржы ұйымдарын, төлем ұйымдарын төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асырудан бас тарту үшін негіздердің бар екені және төлемді одан әрі тоқтата тұру не төлемді және (немесе) ақша аударымын қайта бастауға негіздердің жоқтығы туралы хабардар ету қажеттілігі туралы антифрод-орталыққа хабарлайды. Қылмыстық қудалау органы үш жұмыс күні ішінде одан әрі іс-қимыл жасау жөнінде хабарламаған жағдайда, қаржы ұйымдары, төлем ұйымдары, егер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген, осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға кедергі келтіретін өзге де негіздер болмаса, осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асырады.

5. Қаржы ұйымы, төлем ұйымы алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясы анықталған кезде мынадай әрекеттерді жүзеге асырады:

1) нұсқаудың орындалуын тоқтата тұрады және (немесе) ақша сомасын үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімге бұғаттайды;

2) клиентпен жасалған шартта белгіленген тәртіппен клиентке себептері мен негіздерін көрсете отырып, нұсқауды орындауды тоқтата тұру және (немесе) төлемді және (немесе) ақша аударымын бұғаттау туралы ақпарат береді;

3) кейін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген іс-шараларды жүргізу үшін қылмыстық қудалау органына алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясы бойынша ақпаратты жіберу үшін антифрод-орталыққа хабарлама жібереді;

4) үш жұмыс күні өткеннен кейін қылмыстық қудалау органының төлемді және (немесе) ақша аударымын одан әрі тоқтата тұру туралы не мұндай төлемді және (немесе) ақша аударымын тоқтата тұру қажеттілігінің жоқ екендігі туралы шешімі алынбаған жағдайда, егер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген, осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жасауға кедергі келтіретін өзге де негіздер болмаса, осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асырады.

6. Қаржы ұйымдары, төлем ұйымдары антифрод-орталықтан алаяқтық белгілері бар төлем транзакцияларына қатысы бар адамдар туралы ақпарат алған кезде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған мерзімдерде және тәртіппен нұсқауларды орындаудан бас тартады немесе тоқтата тұрады.

7. Антифрод-орталық және антифрод-орталықтың қызметіне қатысатын тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

8. Қаржы ұйымдары, төлем ұйымдары алаяқтық белгілері бар төлем транзакцияларын жүзеге асырудың барлық оқиғалары және (немесе) әрекеттенулер туралы ақпаратты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған нысан бойынша, мерзімдерде және тәртіппен антифрод-орталыққа жіберуге міндетті.

9. Антифрод-орталық қылмыстық қудалау органдарына алаяқтық белгілері бар төлем транзакциялары бойынша деректерді, оның ішінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын деректерді беруге құқылы.

10. Антифрод-орталық алаяқтық белгілері бар төлем транзакциясын жүзеге асыру оқиғалары мен әрекеттену туралы дерекқорды қалыптастыруды және жүргізуді жүзеге асырады, оларға антифрод-орталықтың қызметіне қатысатын тұлғалардың Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен нақты уақыт режимінде қол жеткізуін ұсынады.

11. Антифрод-орталық клиенттің келісімінсіз қаржы ұйымдарымен, төлем ұйымдарымен, ұялы байланыс операторларымен, қылмыстық қудалау органдарымен деректер алмасуды, клиент-жеке тұлға, оның жеке сәйкестендіру нөмірі, банктік шотының және (немесе) төлем карточкасының нөмірі, ұялы байланыстың абоненттік нөмірі, жеке басын куәландыратын құжаты туралы мәліметтерді және клиентті және оның қатысуымен болатын төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын сәйкестендіру үшін қажетті басқа да мәліметтерді қамтитын, алаяқтық белгілері бар төлем транзакциялары бойынша деректерді өңдеуді жүзеге асырады.

Ескерту. 25-1-баппен толықтырылды – ҚР 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Орталық депозитарийдің функцияларын орындайтын мамандандырылған коммерциялық емес ұйымның қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру ерекшеліктері

Ескерту. 26-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 02.07.2018 № 166-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Қаржы құралдарымен мәміле бойынша төлемді және (немесе) ақша аударымын "Бағалы қағаздар рыногы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес орталық депозитарийдің функцияларын орындайтын мамандандырылған коммерциялық емес ұйым (бұдан әрі – орталық депозитарий) клиент пен орталық депозитарийдің арасындағы:

1) орталық депозитарийде ашылған клиенттің банктік шоты бойынша;

2) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған клиенттің корреспонденттік шоты бойынша жасалған шарттың негізінде жүзеге асырады.

2. Клиенттің орталық депозитарийде ашылған банктік шоты бойынша төлем және (немесе) ақша аударымы қаржы құралдарымен мәмілені немесе орталық депозитарийдегі банктік шоттарының есебінде бар қаржы құралдарына байланысты өзге де операцияларды тіркеу кезінде орталық депозитарийдің қағидалар жинағына сәйкес орталық депозитарийдің төлем құжатын қалыптастыруы арқылы:

1) егер клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге бұйрығын жөнелтуші клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге бұйрығының негізінде орталық депозитарийге оның банктік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын берген жағдайда, осындай бұйрықтың;

2) егер ақша жөнелтуші сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге бұйрығының негізінде орталық депозитарийге оның банктік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын берген жағдайда, сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге бұйрығының;

3) егер ақша жөнелтуші клирингтік ұйымның бұйрығы негізінде орталық депозитарийге оның банктік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын берген жағдайда, клирингтік ұйымның клирингтік сессия қорытындылары бойынша ақша аударымдарын жүзеге асыруға бұйрығының негізінде жүзеге асырылады.

3. Қаржы құралдарымен мәміле бойынша төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін немесе жүйелік маңызы бар төлем жүйесі арқылы қаржы құралдарына байланысты өзге де операцияларды тіркеу кезінде клиент жүйелік маңызы бар төлем жүйесінде орталық депозитарийдің төлем құжатын орындаған кезде жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторына не операциялық орталығына Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған оның корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығаруға келісім береді.

Орталық депозитарий жүйелік маңызы бар төлем жүйесіне орталық депозитарийдің қағидалар жинағына сәйкес:

1) егер клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге бұйрығын жөнелтуші клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге бұйрығының негізінде орталық депозитарийге оның корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын берген жағдайда, осындай бұйрықтың;

2) егер ақша жөнелтуші сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге бұйрығының негізінде орталық депозитарийге оның корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын берген жағдайда, сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге бұйрығының;

3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар төлем жүйесіне қатысушыларға бағалы қағаздармен қамтамасыз ете отырып, банктік қарыз берген жағдайда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге біржақты бұйрығының негізінде төлем құжатын жібереді.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 166-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27-бап. Банктік шоттар

1. Банктік шот клиент пен банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым арасында банктік шот шарты, корреспонденттік шот шарты және (немесе) банктік салым шарты жасалған кезде ашылады.

Ағымдағы немесе корреспонденттік шотты немесе банктік салымды ашу кезінде жасалатын шарт осы Заңның 13-бабының 4-тармағында көзделген көрсетілетін төлем қызметін ұсыну кезінде жасалатын шарт болып табылады. Клиентпен жасалатын өзге шарттарда көрсетілетін төлем қызметтерін ұсынудың талаптарын белгілеуге жол беріледі.

Клиенттің банктік шот ашу туралы электрондық нысанда жіберген өтінішінің негізінде банктік шот шарты жасалғанға дейін банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның клиентке жеке сәйкестендіру кодын беруіне жол беріледі. Бұл ретте банктік шот клиент пен банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым арасында банктік шот шарты жасалғаннан кейін ашылды деп есептеледі. Клиент банктік шот шартын жасамаған жағдайда, банк Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен жеке сәйкестендіру кодын жояды.

2. Банкке және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға:

1) егер клиенттің банкте немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымда ашылған банктік шотына берілген уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдері және (немесе) өкімдері, үшінші тұлғалардың банктік шоттан ақшаны алып қою туралы талаптары болған және (немесе) оның банктік шотындағы ақшаға тыйым салынған жағдайларда, банктік шотта тыйым салынатын ақша сомасы жеткіліксіз болған кезде клиентке жаңа банктік шот;

2) салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға ол туралы ақпарат берілген әрекетсіз салық төлеушіге банктік шот;

3) анонимдік банктік шот немесе ойдан шығарылған атқа банктік шот;

4) "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда клиентке банктік шот ашуға тыйым салынады.

3. Осы баптың 2-тармағы 1) және 2) тармақшаларының ережелері:

1) клиент – жеке тұлғаға мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақыларды, әлеуметтік төлемдерді, Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 112-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес берілетін материалдық көмекті немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды, сондай-ақ алименттерді (кәмелетке толмаған және еңбекке қабілетсіз кәмелетке толған балаларды күтіп-бағуға арналған ақшаны), тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақтарды және (немесе) нысаналы жинақ төлемдерін есепке жатқызуға арналған банктік шотты;

2) жеке тұрғын үй қорынан жалға алынған тұрғын үйге ақы төлеу мақсатында төлемдер мен субсидияларды есепке жатқызуға арналған тұрғын үй құрылысы жинақ банкінде банктік шоттар ашу жағдайларына қолданылмайды.

Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның Қазақстан Республикасының бей- резидент банктерімен жасалған шарттардың және (немесе) Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың талаптарын орындау шеңберінде банктік шот ашудан бас тартуына жол беріледі.

4. Банктік шоттар клиенттердің ағымдағы және жинақ шоттары, сондай-ақ банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттары болып бөлінеді.

5. Клиенттің ағымдағы шоты бойынша:

1) банктің клиент ақшасының болуын қамтамасыз етуіне және оны пайдалануына;

2) клиенттің пайдасына ақшаны қабылдауға (есепке жатқызуына);

3) банктік шот шартында көзделген тәртіппен ақшаны үшінші тұлғалардың пайдасына аудару туралы клиенттің нұсқауын орындауға;

4) Қазақстан Республикасының заңдарында және (немесе) банктік шот шартында көзделген негіздер бойынша клиенттің ақшасын алып қою туралы үшінші тұлғалардың нұсқауларын орындауға;

5) көрсетілген шартта және осы Заңда көзделген тәртіппен және шарттарда клиенттен қолма-қол ақша қабылдауды және оған беруді жүзеге асыруға;

6) алып тасталды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

7) клиенттің талабы бойынша клиенттің банктегі ақша сомасы және банктік шот шартында көзделген тәртіппен және мерзімдерде жүргізілген операциялар туралы ақпарат беруге;

8) клиентке банктік шот шартында, Қазақстан Республикасының заңнамасында және банк практикасында қолданылатын iскерлiк айналым дағдыларында көзделген өзге де банк қызметін көрсетуді жүзеге асыруға байланысты операциялар орындалады.

6. Клиенттің жинақ шоты бойынша:

1) банктің клиентке тиесілі ақшаның болуын қамтамасыз етуіне және оны пайдалануына;

2) клиенттен немесе үшінші тұлғалардан ақшаны қолма-қол ақшамен де, қолма-қол ақшасыз да тәсілмен қабылдауды жүзеге асыруға;

3) банктік салым шартында айқындалатын мөлшерде және тәртіппен сыйақы төлеуге;

4) банктік салым шартында және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген талаптармен, оның ішінде оларды клиенттің басқа банктік шотына аудару жолымен клиентке ақшаны қайтаруға;

5) Қазақстан Республикасының заңдарында және (немесе) банктік шот шартында көзделген негіздер бойынша клиенттің ақшасын алып қою туралы үшінші тұлғалардың нұсқауын орындауға байланысты операциялар орындалады.

7. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның корреспонденттік шоты бойынша:

1) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе оның клиенттерінің пайдасына келіп түсетін ақшаны қабылдауға (есепке жатқызуға);

2) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе оның клиенттерінің міндеттемелерін орындау мақсатында банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға не үшінші тұлғалардың пайдасына ақша аудару туралы нұсқауын орындауға;

3) көрсетілген шартта және осы Заңда көзделген тәртіппен және шарттарда банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға корреспонденттік шоттан қолма-қол ақша қабылдауды және оны беруді жүзеге асыруға;

4) корреспонденттік шот шартында көзделген басқа да қызметтерді көрсетуге байланысты операциялар орындалады.

Корреспонденттік шоттар банктер арасында, сондай-ақ банктер мен "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы банктер арасында, банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасында, банктер мен Қазақстан Республикасының бейрезидент қаржы ұйымдары арасында ашылады.

Банктердің "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы банктерге корреспонденттік шоттар ашу және жүргізу ерекшеліктері, оның ішінде валюта мен операциялар тізбесі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

7-1. Банктік шоттардан қолма-қол ақша беру кәсіпкерлік субъектілерінің банктік шоттардан қолма-қол ақша алу қағидаларына сәйкес және, егер аз мөлшер банктік шот шартында көзделмесе және оны Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасының талаптарына сәйкес қаржы мониторингі субъектісі белгілемесе, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның бірлескен актісінде айқындалған сомалар мөлшері шегінде жүзеге асырылады.

8. Осы баптың 5, 6 және 7-тармақтарында көрсетілген операциялар жүргізілмейтін, сондай-ақ банктегі немесе банк операцияларын жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы бухгалтерлік есептің позицияларын көрсететін шоттар, баланстық шоттың құрауыштары болып табылатын жеке шоттар (қосалқы позициялар), оның ішінде несиелік шоттар банктік шоттар болып табылмайды.

9. Клиентке "эскроу-шот" режимінде банктік шот ашуға рұқсат етіледі.

Атына эскроу-шот ашылған тұлға клиент айқындаған шарттарды орындамаған және банктік шот шарты бойынша мұндай талаптардың басталу немесе орындалу мерзімі аяқталған жағдайларда, банк эскроу-шот ашқан клиентке ақшаны қайтарады.

Эскроу-шоттағы ақшаға эскроу-шот шартының талаптарына байланысты іс жөніндегі сот актісі бойынша ғана тыйым салуға және өндіріп алуды қолдануға жол берілмейді.

10. Клиенттердің банктегі немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы ақшасына өндіріп алу қолданылған жағдайда, мұндай өндіріп алу клиенттердің банктік шоттарынан ғана жүргізіледі.

Банктердің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарындағы ақшаға өндіріп алуды қолдану банктердің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың өз міндеттемелері бойынша ғана жүргізіледі.

Мыналарға:

1) мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді, Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 112-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес берілетін материалдық көмекті есепке жатқызуға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

2) тұрғын үй төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдерін, нысаналы активтерді, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдерін есепке жатқызуға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

2-1) тұрғын үй төлемдерін пайдалану есебінен жинақталған тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы түріндегі, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдері түріндегі тұрғын үй құрылысы жинақ банктеріндегі банктік шоттардағы ақшаға, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне күрделі жөндеу жүргізу мақсатында жасалатын шарттар бойынша міндеттемелердің орындалмауы туралы істер бойынша сот шешімдерінің негізінде өндіріп алуларды қоспағанда, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күрделі жөндеуге жинақтар түрінде екінші деңгейдегі банктердегі банктік шоттардағы ақшаға;

2-2) жеке тұрғын үй қорынан жалға алынған тұрғын үйге ақы төлеу мақсатында төлемдер мен субсидияларды есепке жатқызуға арналған тұрғын үй құрылысы жинақ банкіндегі банктік шоттардағы ақшаға;

3) нотариус депозиті шарттарында енгізілген ақшаға;

4) "Мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жасалған білім беру жинақтау салымы туралы шарт бойынша банктік шоттардағы ақшаға;

5) банктік шоттардағы әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының активтеріне және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне бөлінетін нысаналы жарна қаражатына;

5-1) инвестициялық портфельді басқарушының орындалмаған міндеттемелері бойынша осы инвестициялық портфельді басқарушы клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

5-2) номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын тұлғаның орындалмаған міндеттемелері бойынша номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын осы тұлға клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

5-3) қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыруға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

6) Қазақстан Республикасының мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы және концессиялар туралы заңнамасына сәйкес инвестициялық шығындардың өтемақысын есепке жатқызуға арналған банктік шоттардағы ақшаға;

7) төлем талаптары негізінде банктік қарыздар бойынша клиенттердің алименттерді (кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларды күтіп-бағуға арналған ақшаны) есепке жатқызуға арналған банктік шоттарындағы ақшасына;

8) жеке сот орындаушысының өндіріп алушылардың пайдасына өндіріп алынған сомаларды сақтауға арналған ағымдағы шотындағы ақшаға өндіріп алуды қолдануға жол берілмейді.

9) берілген банктік қарыздар бойынша кепіл нысанасы болып табылатын жинақ шоттарындағы ақшаға, төлем талаптары негізінде осындай банктік қарыздар бойынша өтелмеген негізгі борыш сомасы мөлшерінде;

10) әлеуетті өнім берушілердің немесе өнім берушілердің "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік сатып алуға қатысу шеңберінде қамтамасыз ету шаралары ретінде ақша енгізуіне арналған мемлекеттік сатып алу саласындағы бірыңғай оператордың банктік шотындағы ақшаға;

11) өзіне қатысты "Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес рәсімді қолдану туралы іс қозғалған немесе рәсім қолданылған азаматтың банктік шоттарындағы ақшаға;

12) "Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сот арқылы банкроттық рәсімінде ақшаны есепке жатқызу үшін қаржы басқарушысының ағымдағы шотындағы ақшаға өндіріп алуды қолдануға жол берілмейді.

Осы тармақтың үшінші бөлігі 6) тармақшасының ережесі Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 742-бабының 2-тармағында көзделген кезектілікке сәйкес бірінші, екінші және үшінші кезектерге жататын талаптар бойынша ақшаны алып қоюға қолданылмайды.

11. Уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы тиісті шешімдері және (немесе) өкімдері не терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне және (немесе) жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне, сондай-ақ террористік әрекетке қатысы бар тұлғалардың тізіміне енгізілген ұйымдар мен жеке тұлғалар туралы уәкілетті органның ақпараты негізінде ақша жөнелтушінің банктік шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру, сондай-ақ мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы актілер негізінде мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою, клиенттің ақшасына тыйым салу туралы актілер негізінде ақша жөнелтушінің банктік шотындағы ақшаға тыйым салу Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен және жағдайларда жүзеге асырылады.

Мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді, Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 112-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес берілетін материалдық көмекті, тұрғын үй төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдерін, нысаналы активтерді, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдерін есепке жатқызуға арналған банктік шоттар бойынша, тұрғын үй төлемдерін пайдалану есебінен жинақталған тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы түріндегі, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдері түріндегі тұрғын үй құрылысы жинақ банктеріндегі банктік шоттардағы ақшаға, жеке тұрғын үй қорынан жалға алынған тұрғын үйге ақы төлеу мақсатында төлемдер мен субсидияларды есепке жатқызуға арналған тұрғын үй құрылысы жинақ банкіндегі банктік шоттардағы ақшаға, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне күрделі жөндеу жүргізу мақсатында жасалатын шарттар бойынша міндеттемелердің орындалмауы туралы істер бойынша сот шешімдерінің негізінде өндіріп алуларды қоспағанда, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күрделі жөндеуге жинақтар түрінде екінші деңгейдегі банктердегі банктік шоттардағы ақшаға, инвестициялық шығындардың өтемақысын есепке жатқызуға арналған банктік шоттардағы ақшаға, сондай-ақ нотариус депозиті шарттарында енгізілген, "Мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жасалған білім беру жинақтау салымы туралы шарт бойынша банктік шоттардағы ақшаға, банктік шоттардағы әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының активтеріне және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне бөлінетін нысаналы жарна қаражатына, инвестициялық портфельді басқарушының орындалмаған міндеттемелері бойынша осы инвестициялық портфельді басқарушы клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаға, номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын тұлғаның орындалмаған міндеттемелері бойынша номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын осы тұлға клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаға, қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыруға арналған банктік шоттардағы ақшаға, уәкілетті мемлекеттік орган лицензиядан айырған және (немесе) мәжбүрлеп тарату процесінде тұрған банктердің, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының ақшасына, жеке сот орындаушысының өндіріп алушылардың пайдасына өндіріп алынған сомаларды сақтауға арналған ағымдағы шотындағы ақшаға, әлеуетті өнім берушілердің немесе өнім берушілердің "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік сатып алуға қатысу шеңберінде қамтамасыз ету шаралары ретінде ақша енгізуіне арналған мемлекеттік сатып алу саласындағы бірыңғай оператордың банктік шотындағы ақшаға, уәкілетті мемлекеттік орган лицензиядан айырған және қызметін мәжбүрлеп тоқтату процесінде тұрған Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының ақшасына тыйым салуға, шығыс операцияларын тоқтата тұруға, мүлікке билік етуге уақытша шектеу қоюға, мүлікпен мәмілелер және өзге де операциялар жасауға шектеулер қоюға жол берілмейді.

Осы тармақтың екінші бөлігінің ережесі лицензиясының қолданысы тоқтатыла тұрған немесе тоқтатылған не лицензиясынан айырылған жеке сот орындаушысының өндіріп алушылардың пайдасына өндіріп алынған сомаларды сақтауға арналған ағымдағы шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы атқарушылық құжаттарды орындауды қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган мен оның аумақтық органдары қоятын шектеулерге қолданылмайды.

12. Клиенттің банктік шоты бойынша шығыс операциялары уәкілетті мемлекеттік орган немесе лауазымды адам банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімін және (немесе) өкімін, мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы актіні кері қайтарып алғаннан кейін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде, "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" және "Оңалту және банкроттық туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған тәртіппен қайта басталады.

Клиент салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті органның банктік шоттар бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімінде көрсетілген салықтық берешек сомасын өтеген жағдайда, банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган банктік шоттар бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкімді кері қайтарып алғанға дейін клиенттің банктік шоты (шоттары) бойынша шығыс операцияларын қайта бастайды.

Клиенттің банктік шотындағы ақшаға салынған тыйым клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар тұлғаның ақшаға тыйым салу туралы бұрын өзі қабылдаған актінің күшін жою туралы тиісті жазбаша хабарламасы негізінде не банктік шоттағы ақшаға бұрын салынған тыйымды орындау үшін берілген инкассолық өкімді банк орындағаннан кейін не "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда алынады.

Ақша жөнелтушінің банкі осы Заңда айқындалған тәртіппен клиенттің банктік шоты жабылған кезде банктік шотқа қойылатын орындалмаған талаптарды, мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы актілерді, клиенттің банктік шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың шешімдерін және (немесе) өкімдерін, сондай-ақ клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар тұлғалардың клиенттің банктік шотындағы ақшаға тыйым салу туралы актілерін орындамастан қайтарады.

13. Мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы акт, уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдері және(немесе) өкімдері, клиенттің банктік шотындағы ақшаға тыйым салу туралы актілер келіп түскен кездегі банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның әрекет ету тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 30.06.2017 № 80-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.12.2017 № 114-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2018 № 171-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2020 № 349-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 325-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 24.06.2021 № 52-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.07.2022 № 138-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 179-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

28-бап. Банктік шотты жабу

1. Клиенттің банктік шотын жабуды клиенттің өтініші бойынша немесе осы Заңның 29-бабында көзделген тәртіппен банктік шот шартының, банктік салым шартының қолданылуы тоқтатылған не оларды орындаудан бас тартылған жағдайларда банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым өзі дербес жүзеге асырады.

Осы Заңның 29-бабының 3-тармағында көзделген, банктік шотқа қойылған орындалмаған талаптар болған кезде клиенттің өтініші бойынша банктік шотты жабуға жол берілмейді.

2. Банктік шот шартының және банктік салым шартының қолданылуы клиенттің - заңды тұлғаның таратылуына байланысты оның қызметі тоқтатылған жағдайда тоқтатылады. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым клиенттің заңды тұлғаның банктік шотын жабуды Бизнес сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне заңды тұлға қызметінің тоқтатылғаны туралы енгізілген мәліметтер негізінде жүзеге асырады.

29-бап. Банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тарту негіздері мен тәртібі

1. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым:

1) клиенттің банктік шотында бір жылдан астам ақша болмаған;

2) клиенттің банктік шотында (жинақ шотын, мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақыларды, әлеуметтік төлемдерді немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды, сондай-ақ алименттерді (кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларды күтіп-бағуға арналған ақшаны) есепке жатқызуға арналған шоттарды қоспағанда) бір жылдан астам ақша қозғалысы болмаған;

3) Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шартта көзделген жағдайларда, банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан бас тартуға құқылы.

2. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым осы Заңда және "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген негіздер бойынша және тәртіппен банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан бас тартады.

3. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның:

1) банктік шотқа қойылатын орындалмаған талаптар немесе мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы алынбаған актілер, уәкілетті мемлекеттік органдардың және (немесе) лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдері және (немесе) өкімдері, сондай-ақ клиенттің банктік шотындағы ақшаға тыйым салу туралы актілер;

2) клиенттің Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасына сәйкес банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға ұсынатын, экспортты (импортты) көздейтін валюталық шарт бойынша орындалмаған талаптар болған кезде банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартуына жол берілмейді.

4. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның осы баптың 3-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайлар болған кезде клиенттің банктік шотында бір жылдан астам ақша болмаған және (немесе) клиент – заңды тұлға таратылған кезде банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартылған жағдайда клиенттің банктік шотын жабуына рұқсат етіледі.

5. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның осы баптың 3-тармағының 2) тармақшасында көзделген жағдайлар болған кезде "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңына немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартылған жағдайда клиенттің банктік шотын жабуына рұқсат етіледі.

6. Егер банктік шот шартында немесе банктік салым шартында өзгеше тәртіп көзделмесе, банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан бас тарту туралы хабарламаны банкте немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымда бар мекенжай бойынша электрондық нысанда не оны алғаны туралы хабарламамен пошта арқылы жібереді.

7. Егер банктік шот шартында немесе банктік салым шартында өзгеше тәртіп көзделмесе, клиенттің банктік шотында ақша болмаған кезде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым клиентке банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан бас тарту туралы хабарлама жіберілген күннен бастап үш ай өткен соң банктік шот шартын немесе банктік салым шартын бұзады және клиенттің банктік шотын жабуды жүзеге асырады.

8. Мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы тиісті актілерді, уәкілетті мемлекеттік органдардың және (немесе) лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдерін және (немесе) өкімдерін, сондай-ақ банктік шоттағы ақшаға тыйым салу құқығы бар тұлғалардың актілерін осы баптың 4-тармағына сәйкес банктік шот жабылғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым осы талаптарды қойған уәкілетті тұлғаларға қайтаруға тиіс.

9. Клиенттің банктік шотында (мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақыларды, әлеуметтік төлемдерді немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды, сондай-ақ алименттерді (кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларды күтіп-бағуға арналған ақшаны) есепке жатқызуға арналған шоттарды қоспағанда) ақша қалдығы болған кезде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша қалдығын Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес нотариус депозитіне аударуға және банктік шотты жабуға құқылы.

10. Осы бапта көзделген жағдайларда, банктің банктік шотты жүргізгені үшін алатын комиссиясының мөлшері, банктің басқа клиенттердің банктік шотын жүргізгені үшін алатын комиссиясының ең жоғары мөлшерінен аспауға тиіс.

11. Банктік шот шартын немесе банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартылған кезде банк шарттардың өзінде белгіленген сыйақы туралы талаптарды ескере отырып, көрсетілген шарттарды орындаудан біржақты бас тартылған күнге сыйақы төлейді.

12. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде өзгеше көзделмесе, осы баптың қағидалары корреспонденттік шот шарттарына қолданылады.

Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

6-тарау. ТӨЛЕМ ҚҰРАЛДАРЫ

30-бап. Төлем құралдарының түрлері

Қазақстан Республикасының аумағында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде төлем құралдарының мынадай түрлері пайдаланылады:

1) төлем тапсырмасы;

2) төлем талабы;

3) чек;

4) вексель;

5) инкассолық өкім;

6) төлем ордері;

7) төлем хабарламасы;

8) электрондық төлем құралы.

31-бап. Төлем тапсырмасы

1. Төлем тапсырмасын пайдалануға байланысты ақша жөнелтушімен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы құқықтар мен міндеттер олардың арасындағы жасалған шартта белгіленеді, ал олардың нақты іске асырылуы ақша жөнелтушінің банкіне төлем тапсырмасын ұсынған кезден бастап туындайды.

2. Ақша жөнелтушінің банкі төлем тапсырмасын онда көрсетілген үзінді көшірме жасалған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қабылдайды. Төлем тапсырмасында валюталау күні көрсетілуі мүмкін.

3. Бір ақша жөнелтушіден бір банкте немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын бір ұйымда қызмет көрсетілетін бірнеше бенефициардың пайдасына төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылған не ақша жөнелтушінің банкі бір бенефициардың пайдасына бірнеше ақша жөнелтушінің нұсқауларын орындаған кезде жиынтық төлем тапсырмасын пайдалануға жол беріледі.

4. Қағаз жеткізгіште ресімделген жиынтық төлем тапсырмасына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ақша жөнелтуші тұлғалардың не бенефициарлардың тізілімі қоса беріледі.

32-бап. Төлем талабы

1. Төлем талабын пайдалана отырып жасалатын төлемдер кезіндегі құқықтар мен міндеттер оны ақша жөнелтушінің банкіне ұсынған кезден бастап туындайды.

2. Төлем талабы, осы Заңның 26-бабында көзделген тәртіппен оны берген жағдайларды қоспағанда, бенефициардың банкіне немесе ақша жөнелтушінің банкіне онда көрсетілген үзінді көшірме жасалған күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде беріледі.

3. Банктердің, банктік қарыз шарттары жөнінде өзіне берілген талап ету құқықтары бойынша екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға маманданатын ұйымның, ипотекалық ұйымдардың, агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын, дауыс беретін акцияларының жүз пайызы тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйымдардың қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қою жағдайларын қоспағанда, бенефициардың төлем талабын қою құқығы ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта белгіленеді.

4. Жасалған қарыз шартына, кредиттік желіні ашу туралы келісімге немесе қарыз операциясы не кепілдікті беру фактісін растайтын өзге де құжатқа сәйкес қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін банктердің, банктік қарыз шарттары жөнінде өзіне берілген талап ету құқықтары бойынша екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға маманданатын ұйымның, ипотекалық ұйымдардың, агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын, дауыс беретін акцияларының жүз пайызы тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйымдардың төлем талабын пайдалануына жол беріледі.

Банктер, банктік қарыз шарттары жөнінде өзіне берілген талап ету құқықтары бойынша екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға маманданатын ұйым, ипотекалық ұйымдар, агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын, дауыс беретін акцияларының жүз пайызы тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйымдар төлем талабын ақша жөнелтушінің банкіне ақша жөнелтушінің өз банктік шотынан ақшаны алып қоюға келісімін қамтитын құжаттың негізінде қояды.

Қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қою тәртібі, сондай-ақ оған ақшаныалып қоюдың негізділігін растайтын құжаттардың көшірмелерін қоса берудің қажеттілігі туралы талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

Ақшаны алып қоюдың негізділігін растайтын құжаттардың электрондық көшірмелерін банктер арасында орнатылған электрондық байланыс арналары арқылы жіберуге жол беріледі.

Қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қоюдың негізділігіне өндіріп алушы жауапты болады.

5. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша жөнелтушінің:

1) ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасында жасалған шартта;

2) қарыз шартында, кредиттік желіні ашу туралы келісімде немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге де құжатта қамтылған банктік шотынан ақша алып қоюға келісімі болған кезде төлем талабын ақша жөнелтушінің банктік шотын тікелей дебеттеу арқылы орындайды.

6. Ақша жөнелтушінің банктік шотында ақша жеткіліксіз болған кезде оның банктік шотын тікелей дебеттеу арқылы қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын орындау ақшаның банктік шотқа түсуіне қарай жүзеге асырылады.

Осы баптың 4-тармағында көзделген тәртіппен ақша жөнелтуші-жеке тұлғаның ағымдағы шотына қойылған төлем талабы оның ағымдағы шотын ондағы ақша сомасының және (немесе) ақша жөнелтуші-жеке тұлғаның банктік шотына заңды тұлғадан немесе дара кәсіпкерден түсетін әрбір ақша сомасының елу пайызы шегінде, төлем талабында көрсетілген барлық соманың түсуін күтпестен, тікелей дебеттеу арқылы орындалады.

Бұл ретте ақша жөнелтушінің ағымдағы шотында немесе жиынтығында жеке тұлғаның немесе егер жеке тұлға қызметін жеке кәсіпкерлік түрінде жүзеге асыратын дара кәсіпкер ретінде тіркелген болса, дара кәсіпкердің бір банкте ашылған ағымдағы шоттарында сақталатын ақша сомасы төлем талабын орындау кезінде республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің екі еселенген мөлшерінен аз болмауға тиіс.

Көрсетілген шектеу қарыз алушы-жеке тұлғаның немесе егер жеке тұлға қызметін жеке кәсіпкерлік түрінде жүзеге асыратын дара кәсіпкер ретінде тіркелген болса, дара кәсіпкердің жинақ шотындағы ақшасына қолданылмайды.

Ескерту. 32-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 05.01.2021 № 407-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

33-бап. Чек

1. Чек берушi мен банктiң чектi пайдалануға байланысты құқықтары мен мiндеттерi чек берушi мен банк арасындағы чектердi пайдалану туралы шарт негiзiнде туындайды. Чек ұстаушының құқықтары чек берушiден чекті алған кезден бастап туындайды.

2. Чек ұстаушы чекті Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген мерзімде қабылдайды және чек ұстаушы чек берушінің банкіне не чек ұстаушының банкіне береді.

3. Чек берушiнiң чекті беруі орындау үшін осындай чек жазылып берiлген төлемнің аяқталуы болып табылмайды. Чек берушінің ақшалай міндеттемесі чек ұстаушы чек бойынша ақшаны алған кезде түпкілікті орындалады.

4. Чек ұстаушыда чекте көрсетiлген сомадағы чек берушiнiң банкiне қойылатын ақшалай талабының құқығы туындайды. Чек берушiнiң банкi чек ұстаушы ұсынған чектi төлейдi не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде көзделген негіздер бойынша оны төлеуден уәжді түрде бас тартады.

5. Чектер жабылған және жабылмаған болып бөлiнедi. Ақшамен алдын ала қамтамасыз етiлмеген чектер жабылмаған чектер болып табылады. Чек берушi алдын ала банкке енгiзген ақшамен қамтамасыз етiлген чектер жабылған чектер болып табылады.

34-бап. Вексель

Вексельдердi қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін қолдану Қазақстан Республикасының вексель заңнамасымен реттеледi.

35-бап. Инкассолық өкім

1. Клиенттiң банктік шотынан ақшаны оның келісімiнсiз алып қою Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша және кезектiлiктiң сақталуы ескеріле отырып, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгiленген тәртiппен инкассолық өкiм пайдаланыла отырып жүргiзiледi.

2. Төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушының құқықтары мен мiндеттерi ақша жөнелтушiнiң банкiне инкассолық өкiм берілген кезден бастап туындайды.

3. Инкассолық өкімді мемлекеттік кірістер органдары, сот орындаушылары, сондай-ақ аумақтық әділет органы атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесі арқылы береді.

4. Сот орындаушыларының инкассолық өкімі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген нормалардың негізінде осы өндіріп алудың негізділігін растайтын атқарушылық құжаттардың көшірмелерін қағаз жеткізгіште не электрондық нысанда қоса беріле отырып, ақша жөнелтушінің банкіне беріледі.

Аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған инкассолық өкімі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген нормалар негізінде өндіріп алуды растайтын атқарушылық құжаттар қоса беріліп, ақша жөнелтушінің банкіне электрондық нысанда жіберіледі.

5. Егер атқарушылық құжаттың мәтінінде өзгеше белгіленбесе, ақша жөнелтушінің банктік шотынан ақшаны оның келісімінсіз алып қоюдың негізділігін растайтын атқарушылық құжат банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға сот орындаушысының немесе аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған бір ғана инкассолық өкімін ұсынуға негіз болып табылады.

Атқарушылық құжатта (ол болған кезде) көрсетілген төлем және (немесе) ақша аударымының сомасы:

1) борышкер борышқа ішінара ақы төлеуді өз бетінше жүргізген және атқарушылық құжатта сот орындаушысының бұл туралы белгісі бар;

2) бір атқару парағының негізінде борышты бірнеше бенефициардың пайдасына ортақ өндіріп алу жүзеге асырылатын;

3) сот орындаушысының қаулысымен мерзімді төлемдерді өндіріп алу туралы атқарушылық құжат бойынша берешек айқындалған жағдайларды қоспағанда, инкассолық өкімде көрсетілген сомаға сәйкес келуге тиіс.

6. Мемлекеттік кіріс органдарының инкассолық өкімдері осы өндіріп алудың негізділігін растайтын құжаттар қоса тіркелместен беріледі.

Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру, міндетті әлеуметтік сақтандыру, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы заңнамасында айқындалған тиісті тізімдер қоса беріле отырып, банктерге немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға мемлекеттік кіріс органдарының:

мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар;

міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдар және(немесе) жарналар;

жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары бойынша берешектi өндiрiп алуға арналған инкассолық өкiмдерi беріледі.

7. Инкассолық өкiмде төлемнің мақсаты және ақша жөнелтушiнiң банктік шотынан ақшаны оның келісімінсіз алып қою құқығы көзделетiн Қазақстан Республикасы заңының нормасына сілтеме көрсетіледі.

8. Ақша жөнелтушінің банктік шотында ақша жеткіліксіз болған кезде мемлекеттік кірістер органдарының салық берешегін өндіріп алу туралы, атқарушылық құжаттар бойынша сот орындаушыларының және аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған инкассолық өкімін орындау осындай шотқа ақша түскен күннен кейінгі үш операциялық күннен кешіктірілмей оның түсуіне қарай жүргізіледі.

9. Ақша жөнелтушiнiң банктік шотынан оның келісімiнсiз ақшаны алып қоюдың негiздiлiгi үшiн инкассолық өкімнің бастамашысы жауаптылықта болады. Банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар ақша жөнелтушілердің банктік шоттарынан ақшаны олардың келісімінсіз есептен шығаруға қарсы білдірген қарсылықтарын мәні бойынша қарамайды.

Ескерту. 35-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 26.06.2020 № 349-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

36-бап. Төлем ордері

1. Ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы, оның ішінде ақша жөнелтушінің банкі мен бенефициар бір тұлға болып табылғандағы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде көзделген жағдайлардағы қолма-қол ақшасыз төлем және (немесе) ақша аударымы төлем ордері негізінде жүзеге асырылады.

2. Төлем ордерінде банктің (ақша жөнелтушінің банкі мен бенефициардың банкі) немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның атауы бір рет көрсетілуі мүмкін.

37-бап. Төлем хабарламасы

1. Төлем хабарламасы ақша жөнелтушінің банктік шотын ашпай қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылады.

2. Төлем хабарламаларын беру және орындау тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

3. Банктік шотты ашпай электрондық терминалдар арқылы төлемдерді және(немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде ақша жөнелтушіге деректемелері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленетін чек беріледі.

38-бап. Электрондық төлем құралы

1. Электрондық төлем құралын пайдалану осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актілерінде айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Электрондық төлем құралын пайдалана отырып жасалатын операциялар бойынша төлем және (немесе) ақша аударымы сәйкестендіру құралы арқылы расталған электрондық төлем құралын ұстаушының келісімі негізінде жүзеге асырылады.

3. Төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру кезінде электрондық төлем құралын ұстаушының келісімін беру және растау тәртібі мен тәсілі электрондық төлем құралының эмитенті - банк пен электрондық төлем құралын ұстаушы арасында жасалған шартта белгіленеді.

7-тарау. ТӨЛЕМ КАРТОЧКАСЫ

39-бап. Төлем карточкасын шығару және пайдалану

1. Қазақстан Республикасының аумағында төлем карточкаларын шығаруды төлем карточкасын шығаруға құқығы бар Қазақстан Республикасының көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер жүзеге асырады. Төлем карточкаларын шығару және пайдалану төлем карточкасы эмитентінің төлем карточкасын ұстаушымен жасаған шарты негізінде жүзеге асырылады.

Төлем карточкасының эмитенті өзге де ұйымдармен бірлесіп, төлем және өзге де көрсетілетін қызмет түрлерін ұстаушыларға оларды ұсыну үшін өздерінің арасында жасалған шарттардың тәртібі мен талаптарында төлем карточкаларын шығаруға құқылы.

Негізге алынып төлем карточкаларын шығару және пайдалану жүзеге асырылатын шартты жасасу тәсілі мен талаптары Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

2. Төлем карточкасының эмитенті Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiн төлем карточкаларын шығарғаны туралы хабардар етеді.

3. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушымен төлем карточкасын пайдалану туралы шарт жасасқанға дейін төлем карточкасын ұстаушыны төлем карточкасын пайдалану кезіндегі талаптар мен қауіпсіздік шаралары туралы, наразылықтарды беру тәсілдері мен оларды қарау тәртібі туралы хабардар етуге міндетті.

4. Алып тасталды – ҚР 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5. Төлем карточкасының эмитенті өзінің интернет-ресурсында төлем карточкасының түрлері мен оны беру шарттары туралы ақпаратты, төлем карточкасын беру туралы үлгілік шартты, төлем карточкасын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары туралы ақпаратты орналастырады.

6. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыны төлем карточкасына қызмет көрсету үшін алынатын комиссияның мөлшері не оны төлемеген кезде берешекті есепке жазу туралы хабардар етеді, сондай-ақ төлем карточкасын ұстаушыға өздерінің арасындағы шартта көзделген тәртіппен оның төлем карточкасына қызмет көрсеткені үшін төлем карточкасын ұстаушының комиссияны төлеу фактісін растауды ұсынуын қамтамасыз етеді.

Ескерту. 39-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

40-бап. Төлем карточкасын пайдалана отырып жүргізілетін төлемдер және (немесе) ақша аударымдары

1. Төлем карточкасын пайдалана отырып жүргізілетін төлем және (немесе) ақша аударымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушылардың төлем карточкаларын пайдалануға байланысты құқықтары мен міндеттері дара кәсіпкер немесе заңды тұлға ұсынылған төлем карточкасын пайдалана отырып жүзеге асырылатын төлемді қабылдауға келісім берген кезден бастап туындайды.

Дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның өзімен төлем карточкасына қызмет көрсету туралы келісім жасасқан банкке қатысты өзі қабылдаған төлем сомасында ақшалай талап құқығы туындайды. Көрсетілген банкте дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның ақшалай талабын орындау міндеті туындайды.

3. Дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді қабылдаған кезде тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) қолма-қол ақша төленген кездегі олардың сатылу бағасынан аспайтын бағамен сатуды жүзеге асыруға міндетті.

4. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыны төлем карточкасын пайдалана отырып жасалған операциялар туралы өздерінің арасындағы шартта көзделген жағдайларда және тәртіппен хабардар етеді.

Осындай хабарламаны жіберудің тәсілі мен кезеңділігі, сондай-ақ төлем карточкасын ұстаушыны төлем карточкасын пайдалана отырып жасалған операциялар туралы хабардар еткені үшін төлем карточкасы эмитентінің комиссия мөлшері мен оны алу тәртібі төлем карточкасының эмитенті мен төлем карточкасын ұстаушы арасындағы шартта белгіленеді.

5. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын жоғалтуы және (немесе) төлем карточкасының рұқсатсыз пайдаланылуы туралы хабарламаны тәулік бойы жіберу мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиіс.

6. Төлем карточкасын ұстаушы төлем карточкасының жоғалу немесе төлем карточкасының рұқсатсыз пайдаланылу фактісін анықтаған кезде бұл туралы төлем карточкасының эмитентін өздерінің арасындағы шартта белгіленген тәсілмен хабардар етеді. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының хабарламасы негізінде оның төлем карточкасын бұғаттайды.

Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушымен жасалған шартқа сәйкес рұқсат етілмеген операция бойынша ақшаны өзі дербес өтеген жағдайларды қоспағанда, төлем карточкасын ұстаушы рұқсат етілмеген операцияны өтеу үшін төлем карточкасының эмитенті белгілеген нысан бойынша өтінішті төлем карточкасының эмитентіне ұсынады.

7. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасының жоғалуы және(немесе) төлем карточкасының рұқсатсыз пайдаланылуы туралы төлем карточкасын ұстаушының хабарламасын алғаннан кейін рұқсат етілмеген операциялар жасалған жағдайда, олар үшін жауаптылықта болады.

8. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының рұқсат етілмеген операцияны өтеу туралы өтініші негізінде рұқсат етілмеген төлем фактісін анықтау бойынша шаралар қолданады және осындай өтінішті алған күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде оған рұқсат етілмеген операция мөлшерінде ақша сомасын өтейді не өздерінің арасындағы шартта көзделген тәсілмен себебін көрсете отырып, рұқсат етілмеген операцияны өтеуден бас тарту туралы хабарлама жібереді.

Үшінші тұлғалардан ақпаратты алу не тексеру жүргізу арқылы қосымша зерделеу қажет болған жағдайда, төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының өтінішін қарайды және ол бойынша Қазақстан Республикасы ішіндегі операциялар бойынша күнтізбелік отыз күн немесе шетелде жасалған операциялар бойынша күнтізбелік алпыс күн ішінде шешім қабылдайды және бұл туралы төлем карточкасын ұстаушыны өздерінің арасындағы шартта белгіленген тәсілмен хабардар етеді.

Төлем карточкалары эмитентінің рұқсат етілмеген операцияны өтеуден бас тартуы төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын пайдалану қағидаларын бұзуын не оның төлем карточкасын пайдалана отырып алаяқтық операцияларға қатысуын растайтын негіздер, белгілер немесе фактілер болған кезде жүзеге асырылады.

9. Төлем карточкасының эмитентін төлем карточкасының жоғалуы немесе төлем карточкасының рұқсатсыз пайдаланылуы туралы хабардар етпеген жағдайда, төлем карточкасын ұстаушы төлем карточкасының жоғалуына немесе төлем карточкасының рұқсатсыз пайдаланылуына байланысты барлық тәуекелдерді көтереді.

10. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыға оның төлем карточкасын пайдалануына байланысты құжаттарды және ақпаратты шартта айқындалған тәртіппен ұсынуға міндетті.

11. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыға жіберілген және одан алынған хабарламаларды тіркейді, сондай-ақ тиісті ақпаратты жіберген және алған күннен бастап оларды кемінде үш жыл сақтайды.

12. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының өтініштерін, оның ішінде төлем карточкасын немесе оның деректемелерін пайдалануға байланысты даулы жағдайлар туындаған кезде шартта белгіленген, бірақ осындай өтініштерді алған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімде, сондай-ақ төлем карточкасы шетелде пайдаланылған жағдайда, өтініштерді алған күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен аспайтын мерзімде қарайды. Төлем карточкасын ұстаушыға өтініштерді қараудың нәтижелері туралы, оның ішінде жазбаша нысанда ақпарат (төлем карточкасын ұстаушының талабы бойынша) жіберіледі.

13. Төлем карточкасының эмитенті ұстаушыдан алған хабарлама негізінде немесе ұстаушы төлем карточкасын пайдалану тәртібін бұзған кезде шартқа сәйкес эмитенттің бастамасы бойынша оны төлем карточкасын ұстаушының оны пайдалануын тоқтата тұрады немесе тоқтатады.

14. Төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын пайдалануын тоқтата тұру немесе тоқтату төлем карточкасын ұстаушының және эмитенттің көрсетілген пайдалануды тоқтата тұрған немесе тоқтатқан кезге дейін туындаған міндеттемелерін тоқтатпайды.

41-бап. Төлем карточкаларын пайдалана отырып жасалатын операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру ерекшеліктері

1. Өздері шығарған төлем карточкалары пайдаланыла отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған операциялар бойынша Қазақстан Республикасының банктері арасындағы төлемдерді өңдеу және төлемдер клирингі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының резидент банктері шығарған төлем карточкалары пайдаланыла отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған банкаралық операцияларға қызмет көрсету жүйесін осы жүйенің жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін операциялық және технологиялық функцияларды жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операциялық орталығына беру не арнайы ұйым құру арқылы ұйымдастыруға құқығы бар.

Мұндай арнайы ұйымның қызметін жүзеге асыру және төлем карточкалары эмитенттерінің - банктердің аталған ұйыммен өзара іс-қимыл жасау тәртібіне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

8-тарау. ЭЛЕКТРОНДЫҚ АҚША

42-бап. Электрондық ақша эмитенттері, иелері және электрондық ақша жүйесінің операторы

1. Электрондық ақша эмитенттері Қазақстан Республикасының аумағында шығаратын электрондық ақша Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында ғана номиналдануға (көрсетілуге) тиіс.

2. Электрондық ақшаны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, банктер және Ұлттық пошта операторы шығаруға құқылы.

3. Мыналар:

1) жеке тұлғалар;

2) агенттер;

3) дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар электрондық ақша иелері болып табылуы мүмкін.

4. Электрондық ақша иесінің құқықтары электрондық ақшаны алған кезден бастап туындайды.

5. Жеке тұлға республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің елу еселенген мөлшерінен асатын сомада электрондық ақшаны иемденген жағдайда, электрондық ақша эмитенті оны сәйкестендіруді жүзеге асыруға міндетті.

Электрондық ақша эмитенті шарт негізінде "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қаржы мониторингі субъектісі болып табылатын заңды тұлғаға электрондық ақша эмитентінің атынан және тапсырмасы бойынша электрондық ақша иесі – жеке тұлғаны сәйкестендіруді жүзеге асыруға уәкілеттік беруге құқылы.

Электрондық ақша иесін сәйкестендіруді электрондық ақша эмитенті және (немесе) электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша иесінің өзі қатысқан және жеке басын куәландыратын құжатын көрсеткен кезде не банкаралық ақша аударымдары жүйесінің операциялық орталығынан қолжетімді дереккөздерден алынған мәліметтер негізінде қашықтан сәйкестендіру арқылы немесе оңайлатылған сәйкестендіру жолымен жүргізеді.

Электрондық ақша иесін оңайлатылған сәйкестендіруді электрондық ақша эмитенті және (немесе) электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі туралы мәліметтерді тіркеп және жеке басын куәландыратын құжаттың электрондық көшірмесін ала отырып, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар құралдарын пайдалану арқылы қашықтық тәсілімен жүргізеді.

Электрондық ақша эмитенті және (немесе) электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша иесі – жеке тұлғаның жеке сәйкестендіру нөмірі туралы мәліметтерді тіркеген кезде қолжетімді көздерден алынған мәліметтер негізінде оны салыстырып тексеруді жүзеге асырады.

6. Электрондық ақша эмитентінің өзі немесе банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған тиісті шарттың негізінде электрондық ақша жүйесінің операторлары болып табылуы мүмкін.

Электрондық ақша эмитенті мен электрондық ақша жүйесінің операторы (егер ол электрондық ақша эмитенті болып табылмаса) арасындағы қатынастар осы Заңмен және олардың арасында жасалған шартпен реттеледі.

6-1. Мемлекеттік бюджет қаражаты және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының қаражаты есебінен электрондық ақша түрінде аударылатын жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді есепке жатқызу, есепке алу мен пайдалану, сондай-ақ атаулы әлеуметтік көмекті мониторингтеу тәртібі мен ерекшеліктерін Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша айқындайды.

Мемлекеттік бюджет қаражаты және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының қаражаты есебінен жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді, Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 112-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес берілетін материалдық көмекті есепке жатқызуға арналған электрондық әмияндардағы электрондық ақшаға өндіріп алуды қолдануға, тыйым салуға, шығыс операцияларын тоқтата тұруға, мүлікке билік етуді уақытша шектеуге, мәмілелер мен өзге де операцияларды жасауды шектеуге жол берілмейді.

7. Электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шарттардың талаптарына сәйкес және өзіне электрондық ақша эмитенті (эмитенттері) берген өкілеттіктердің негізінде оның (олардың) атынан жеке тұлғалармен, агенттермен, дара кәсіпкерлермен және электрондық ақша жүйесіне қатысатын заңды тұлғалармен шарттар жасасуға құқылы.

Бұл жағдайда электрондық ақша иесі электрондық ақша жүйесінің операторымен жасасқан шарт осы шарт жасалған күннен кейін электрондық ақша жүйесіне қатысушылар болған электрондық ақша эмитентін (эмитенттерін) қоса алғанда, бір жүйенің шеңберінде өзі (өздері) шығарған электрондық ақшаны пайдалану кезінде электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шартқа теңестіріледі.

8. Электрондық ақша эмитентінің электрондық ақша шығару жөніндегі қызметті тоқтату тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

9. Электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуін осы Заңда, "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңында және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасында белгіленген талаптарды және шектеулерді ескере отырып қамтамасыз етуге міндетті.

Электрондық ақша эмитенті және электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу туралы шарттың талаптарына сәйкес электрондық ақша иесінің алдында электрондық ақшаға рұқсатсыз қол жеткізу немесе оларды рұқсатсыз пайдалану, сондай-ақ электрондық ақша эмитентін бағдарламалық қамтамасыз ету жұмысындағы не электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуіндегі қателер немесе іркілістер салдарынан электрондық ақша иесіне келтірілген залал үшін жауаптылықта болады.

Электрондық ақша эмитенті – банк лицензиясының және (немесе) лицензиясы қосымшасының қолданылуы тоқтатыла тұрған немесе одан айырылған күннен бастап электрондық ақша жүйесінің операторы осы эмитент шығарған электрондық ақша бойынша операцияларды Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен тоқтатады.

Ескерту. 42-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

43-бап. Электрондық ақшаны шығару және өткізу

1. Электрондық ақша эмитенті жеке тұлғалардан немесе агенттерден растауды ұсына отырып, электрондық ақша шығарғаны үшін комиссиялық сыйақыны шегере отырып, өзіне қабылдайтын міндеттемелердің номиналды құнына тең сомада ақша алғаннан кейін электрондық ақша шығаруды жүзеге асырады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптары Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің электрондық ақша шығаруына қолданылмайды.

Электрондық ақша эмитенті өзі шығарған электрондық ақшаны олардың Қазақстан Республикасының ұлттық валютасындағы номиналды құнына сәйкес өтеу жөніндегі шартсыз және кері қайтарылмайтын ақшалай міндеттемені қабылдайды.

2. Электрондық ақша эмитенті Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін электрондық ақша шығару жөніндегі қызметті жүзеге асыруды бастағаны туралы хабардар етеді.

3. Электрондық ақша эмитентінің электрондық ақша шығарған кезде комиссиялық сыйақы, сондай-ақ электрондық ақша эмитенті көрсететін қосымша қызметтер үшін ақы алуы жасалған шарттың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

4. Электрондық ақша эмитенті мен олардың иесі – жеке тұлға арасындағы қатынастар осы Заңмен және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың арасында жасалған электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартымен реттеледі.

5. Электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шарты жасалғанға дейін электрондық ақша эмитенті немесе электрондық ақша иесі атынан әрекет ететін электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша жүйесіне қатысуға ниет білдірген жеке тұлғаға:

1) электрондық ақша эмитентінің және электрондық ақша жүйесі операторының атауы мен орналасқан жері, сондай-ақ егер электрондық ақша жүйесінің операторы банк болып табылмаса, оның тіркеу нөмірі туралы;

2) электрондық ақшаны пайдалану шарттары туралы;

3) электрондық ақша эмитентінің және (немесе) электрондық ақша жүйесі операторының электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу кезінде электрондық ақша иесінен алынатын комиссиялық сыйақыны алу мөлшері мен тәртібі туралы;

4) электрондық ақша эмитентімен немесе электрондық ақша жүйесінің операторымен байланысқа арналған ақпаратты қоса алғанда, наразылықтар беру тәсілдері мен оларды қарау тәртібі туралы ақпаратты ұсынуға міндетті.

6. Осы Заңның 13-бабының 4-тармағында көзделген талаптардан басқа, электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартында:

1) электрондық ақшаны шығару (сатып алу) талаптары;

2) электрондық ақшаны пайдалануға белгіленетін шектеулерді қоса алғанда, электрондық ақшаны пайдалана отырып операцияларды жүзеге асыру талаптары;

3) электрондық ақша иесінің электрондық ақшаға және оларды пайдалана отырып операцияларды жүзеге асыруға құқықтарын куәландыру тәртібі;

4) электрондық ақшаны өтеуге ұсыну тәртібі мен тәсілдері және оны өтеу тәртібі;

5) электрондық ақшаны пайдалану кезінде электрондық ақша эмитенті мен олардың иесі арасында ақпарат алмасу тәртібі, оның ішінде электрондық ақша эмитентін электрондық ақшаға қол жеткізуге бақылаудың жоғалғаны немесе оларды рұқсатсыз пайдалану туралы хабардар ету тәртібі мен мерзімдері;

6) тараптардың өз міндеттемелерін орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жауаптылығы қамтылуға тиіс.

7. Агент тараптардың құқықтары мен міндеттері, электрондық ақшаны өткізу және сатып алу тәртібі мен талаптары айқындалатын, электрондық ақша эмитентімен немесе электрондық ақша жүйесінің операторымен жасалған шарттың негізінде жеке тұлғаларға электрондық ақшаны өткізуді не жеке тұлғалардан электрондық ақшаны сатып алуды жүзеге асырады.

Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

44-бап. Электрондық ақшаны пайдалану және өтеу

1. Электрондық ақшаны оның иесі азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша төлемдерді жүзеге асыру, сондай-ақ электрондық ақша жүйесі қағидаларында айқындалған және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін шарттарда өзге де операцияларды жүргізу мақсатында пайдаланады.

1-1. Электрондық ақша пайдаланылатын төлемдер мен өзге де операцияларды олардың иесі электрондық ақшаның сәйкестендірілген иесінің пайдасына жүзеге асырады.

Иесі сәйкестендірілмеген жеке тұлға болып табылатын электрондық ақша электрондық ақша эмитентінің өтеуіне және агентке өткізуіне (агенттің сатып алуына) жатпайды.

2. Азаматтық-құқықтық мәмілелерді жасау кезінде дара кәсіпкердің және (немесе) заңды тұлғаның электрондық ақшаны төлемақы ретінде қабылдауы электрондық ақша эмитентімен не электрондық ақша жүйесіне қатысушы болып табылатын өзге де банкпен жасалған шарттың негізінде жүзеге асырылады.

Азаматтық-құқықтық мәмілелер жасау кезінде электрондық ақша жүйесінде электрондық ақшаны алған дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның қабылданған төлем сомасында электрондық ақша эмитентіне ақшаны талап ету құқығы туындайды.

3. Электрондық ақша эмитенті және электрондық ақша жүйесінің операторы "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес алаяқтықты және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруды (жылыстатуды) және терроризмді қаржыландыруды анықтау, сондай-ақ болғызбау мақсатында электрондық ақша жүйесінде ұйымдастырушылық пен рәсімдік іс-шараларды қамтамасыз ету және енгізу жөнінде шаралар қабылдайды.

Электрондық ақша жүйесінің операторы "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты ұсынады.

Электрондық ақша эмитенті қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға банк болып табылмайтын электрондық ақша операторлары туралы мәліметтерді олармен тиісті шарт жасасқаннан кейін береді.

4. Электрондық ақшаның сәйкестендірілмеген иесі – жеке тұлға жасайтын бір операцияның ең жоғары сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің елу еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

Электрондық ақшаның оңайлатылып сәйкестендірілген иесі – жеке тұлға жасайтын бір операцияның ең жоғары сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

Электрондық ақша иесі – дара кәсіпкер немесе заңды тұлға жасайтын бір операцияның ең жоғары сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір мың еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

5. Электрондық ақшаның сәйкестендірілмеген иесі – жеке тұлғаның бір электрондық құрылғысында сақталатын электрондық ақшаның ең жоғары сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспайды.

Электрондық ақшаның оңайлатылып сәйкестендірілген иесі – жеке тұлғаның электрондық әмиянында сақталатын электрондық ақшаның ең жоғары сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің үш жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

5-1. Электрондық ақшаның сәйкестендірілмеген иесі – жеке тұлғаның электрондық әмиянынан электрондық ақша пайдаланыла отырып жұмыс күні ішінде жасалған төлемдердің және (немесе) өзге де операциялардың жалпы сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

Электрондық ақшаның оңайлатылып сәйкестендірілген иесі – жеке тұлғаның электрондық әмиянынан электрондық ақшаның сәйкестендірілген не оңайлатылып сәйкестендірілген иесінің электрондық әмиянына электрондық ақша пайдаланыла отырып жұмыс күні ішінде жасалған төлемдердің және (немесе) өзге де операциялардың жалпы сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің үш жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауға тиіс.

6. Егер электрондық ақша эмитенті мен электрондық ақша иесі – жеке тұлға арасында жасалған шартта электрондық ақша эмитентінің немесе электрондық ақша жүйесі операторының өзге комиссиялық сыйақысы көзделмесе, электрондық ақшаны өтеуді электрондық ақша эмитенті оның номиналдық құны бойынша тең ақша сомасын сәйкестендірілген электрондық ақша иесінің – жеке тұлғаның банктік шотына аудару не оған қолма-қол ақшаны беру арқылы жүзеге асырады.

7. Электрондық ақшаның иесінен электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу кезінде комиссиялық сыйақыны, сондай-ақ электрондық ақшаның эмитенті көрсететін қосымша қызметтер үшін төлемді алу электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу туралы шарттың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

8. Егер электрондық ақша эмитенті мен дара кәсіпкер немесе заңды тұлға арасында жасалған шартта өзгеше мерзім көзделмесе, электрондық ақша эмитенті азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша ақы төлеу кезінде жеке тұлғалардан дара кәсіпкер немесе заңды тұлға алған электрондық ақшаны олардың пайдасына электрондық ақша түскен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде өтеуді жүзеге асырады.

Бағалы қағаздармен операцияларды жүргізген, электрондық ақшаны пайдалана отырып, сыйақы төлеген, электрондық ақша пайдалануды ынталандырумен байланысты төлем кезінде заңды тұлғаның басқа заңды немесе жеке тұлғаларға электрондық ақшаны аударуына жол беріледі.

Дара кәсіпкер немесе заңды тұлға алған электрондық ақша аудару кезінде ақшаны қайтару үшін осы Заңда көзделген негіздер бойынша немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша жасалған азаматтық-құқықтық мәміле бұзылған жағдайда, оларды ақы төлеуші - жеке тұлғаға қайтару кезінде өтелуге жатпайды.

Егер электрондық ақша эмитенті немесе электрондық ақша жүйесінің операторы және электрондық ақша иесі арасын да жасалған шартта электрондық ақша эмитентінің немесе электрондық ақша жүйесі операторының өзге комиссиялық сыйақысы көзделмесе, дара кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар иелері болып табылатын электрондық ақшаны өтеу оның номиналдық құны бойынша тең ақша сомасын дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның банктік шотына аудару арқылы жүзеге асырылады.

9. Электрондық ақша иелері және оларға тиесілі сомалар туралы, сондай-ақ электрондық ақшаны пайдаланып жасалған операциялар туралы мәліметтерді тұлғаларға электрондық ақшаның эмитенті не электрондық ақша жүйесінің операторы "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 50-бабында көзделген негіздер бойынша және шектерде береді.

10. Электрондық ақша иесі – жеке тұлғаның банктік шотына немесе электрондық төлем құралына ақша аудару арқылы электрондық ақшаны өтеуді банктік шоттың немесе электрондық төлем құралының осы жеке тұлғаға тиесілілігі туралы растауды алмай жүзеге асыруға тыйым салынады.

Ескерту. 44-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 325-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-тарау. ТАПСЫРМА НЕМЕСЕ ТАЛАП НЫСАНЫНДАҒЫ НҰСҚАУДЫ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ ОРЫНДАУ

45-бап. Тапсырма немесе талап нысанында нұсқау беру

1. Тапсырма немесе талап нысанындағы нұсқау электрондық нысанда не қағаз жеткізгіште берілуі мүмкін.

Қағаз жеткізгіштегі нұсқау белгіленген нысандағы бланкіде ресімделеді және:

1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес деректемелер;

2) бастамашының қолтаңбасы және Қазақстан Республикасының жеке кәсіпкерлік субъектілерін және заңды тұлғалар шыққан елдің заңнамасына сәйкес мөрі жоқ бейрезидент – заңды тұлғаларын қоспағанда, мөрінің бедері қамтылуға тиіс.

2. Ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды және оны кері қайтарып алу не оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді өзі белгілеген операциялық күн ішінде ғана қабылдауды жүзеге асырады.

3. Егер нұсқау немесе оны кері қайтарып алу не оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкім ақша жөнелтушінің банкі белгілеген операциялық күн аяқталғаннан кейін алынса, онда осындай нұсқауды немесе өкімді ақша жөнелтушінің банкі келесі операциялық күннің басында алды деп есептеледі.

4. Нұсқауды, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді беру:

1) қағаз жеткізгіште жасамастан, тиiстi электрондық байланыс арналары мен телекоммуникациялар желісін пайдалана отырып, электрондық тәсілмен беру арқылы;

2) электрондық байланыс арналары мен телекоммуникациялар желісін пайдалану мүмкіндігі болмаған кезде электрондық жеткізгіште;

3) қағаз жеткізгіште орындалған төлем құжатының, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімнің түпнұсқасын ұсыну арқылы жүргізіледі.

5. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актілерінде белгiленген талаптар сақталған кезде ғана нұсқауды, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді электрондық тәсілмен немесе электрондық жеткізгіште беруге рұқсат етіледі.

6. Қазақстан Республикасының заңнамасында қағаз жеткізгіште ғана пайдаланылуы көзделген нұсқауды электрондық тәсілмен беруге тыйым салынады.

7. Егер бастамашы банктiң немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның клиентi болып табылса, бастамашының банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға нұсқау беруінің тәсілдерi, тәртібі және талаптары олардың арасындағы шартта көрсетiледi. Егер бастамашы банктiң немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның клиентi болып табылмаса, онда нұсқау беру осы Заңның нормаларына және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтiк құқықтық актілеріне сәйкес жүргiзiледі.

8. Нұсқау, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкім қазақ және (немесе) орыс тілдерінде жасалады. Басқа да тілдерді пайдалану мүмкіндігі банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым мен оның клиенті арасындағы шартта белгіленеді.

Ескерту. 45-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

46-бап. Нұсқауды орындау

1. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым нұсқауды қабылдаған кезде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым нұсқауды жасау, беру тәртібіне қойылатын талаптарға және Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) шарт талаптарында белгіленген өзге де талаптарға оның сәйкестігін тексеруге және егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, нұсқауда көрсетілген талаптарды сақтай отырып орындауға не оны орындаудан бас тартуға міндетті.

2. Бірінші бөлік 01.06.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 26.07.2016 № 11-VI Заңымен.

Инкассолық өкім арқылы берілген нұсқауды орындауды банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, инкассолық өкімнің белгіленбеген мерзімдерде орындалуын, сондай-ақ "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген жағдайларды қоспағанда, нұсқауды алған күннен кейінгі операциялық үш күннен кешіктірмей жасайды.

3. Бір банкте немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын бір ұйымда ашылған банктік шоттар арасында ақша аударуды ақша жөнелтушінің банкі операциялық бір күн ішінде жүзеге асырады.

4. Халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасында белгіленген талаптар сақтала отырып, нұсқаудыалған күннен кейінгі операциялық үш күннен кешіктірілмей орындалады.

5. Бірінші бөлік 01.06.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 26.07.2016 № 11-VI Заңымен.

Бенефициардың банкі бас тарту себебін көрсете отырып, нұсқауды алған операциялық күннің ішінде нұсқауды орындаудан бас тартады.

6. Егер ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, ақша жөнелтуші банк нұсқауды орындау үшін, ақша жөнелтуші оны орындау үшін қажетті ақша сомасын қамтамасыз етуге міндетті.

7. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның нұсқауды орындаудан бас тартуы мынадай негіздер бойынша:

1) егер шартта төлем қызметтерін берушінің клиентке осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін кредит беру бойынша қызметтер көрсетуі көзделмесе, ақша жөнелтуші төлемді және (немесе) аударымды жүзеге асыру үшін қажетті ақша сомасын қамтамасыз етпеген кезде;

2) егер нұсқауда қолдан жасау, түзету, толықтыру және бүліну белгілері болса, оның ішінде, нұсқау жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта белгіленген рұқсат етілмеген төлемдерден қорғау әрекеттерінің тәртібі бұзыла отырып берілсе;

3) бастамашы нұсқауды жасау және беру тәртібіне қойылатын талаптарды және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) шарт талаптарында белгіленген өзге де талаптарды сақтамаған кезде;

4) "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында, "Ойын бизнесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген не Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда;

5) банктік шоттан ақшаны өндіріп алу туралы талап мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақыларды және әлеуметтік төлемдерді, Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 112-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес берілетін материалдық көмекті, тұрғын үй төлемдерін, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдерін, нысаналы активтерді, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдерін, жеке тұрғын үй қорынан жалға алынған тұрғын үйге ақы төлеу мақсатында төлемдер мен субсидияларды есепке жатқызуға арналған тұрғын үй құрылысы жинақ банкіндегі банктік шоттардағы ақшаны, нотариус депозиті шарттарында енгізілген ақшаны, тұрғын үй төлемдерін пайдалану есебінен жинақталған тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы түріндегі, тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) білім беру ақысын төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін нысаналы жинақ төлемдері түріндегі тұрғын үй құрылысы жинақ банктеріндегі банктік шоттардағы ақшаны, жеке сот орындаушысының өндіріп алушылардың пайдасына өндіріп алынған сомаларды сақтауға арналған ағымдағы шотындағы ақшаны, инвестициялық портфельді басқарушының орындалмаған міндеттемелері бойынша осы инвестициялық портфельді басқарушы клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаны, номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын тұлғаның орындалмаған міндеттемелері бойынша номиналды ұстаушының функцияларын жүзеге асыратын осы тұлға клиенттерінің ақшасын есепке алуға арналған банктік шоттардағы ақшаны, қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыруға арналған банктік шоттардағы ақшаны, әлеуетті өнім берушілердің немесе өнім берушілердің "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік сатып алуға қатысу шеңберінде қамтамасыз ету шаралары ретінде ақша енгізуіне арналған мемлекеттік сатып алу саласындағы бірыңғай оператордың банктік шотындағы ақшаны, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне күрделі жөндеу жүргізу мақсатында жасалатын шарттар бойынша міндеттемелердің орындалмауы туралы істер бойынша сот шешімдерінің негізінде өндіріп алуларды қоспағанда, кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күрделі жөндеуге жинақтар түрінде екінші деңгейдегі банктердегі банктік шоттардағы ақшаны есепке жатқызуға арналған банктік шотқа, сондай-ақ "Мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жасалған білім беру жинақтау салымы туралы шарт бойынша банктік шотқа қойылған жағдайларда;

5-1) қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабы алименттерді (кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларды күтіп-бағуға арналған ақшаны) есепке жатқызуға арналған банктік шотқа қойылған жағдайларда;

5-2) өзіне қатысты "Оңалту және банкроттық туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен банкроттық туралы іс қозғалған немесе өзіне қатысты "Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен рәсімді қолдану туралы іс қозғалған немесе рәсім қолданылған борышкердің банктік шотына банктік шоттан ақша өндіріп алу туралы талап қойылған жағдайларда;

6) рұқсат етілмеген төлем анықталған кезде, сондай-ақ бенефициардың пайдасына аударылатын ақшаның құқыққа сыйымсыз алынғандығы негізделген фактілер анықталған және расталған жағдайларда;

7) клиенттің банктік шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың шешімдері және (немесе) өкімдері, мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою, клиенттің банктік шотындағы ақшаға тыйым салу туралы ақшамен қамтамасыз етілмеген актілер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бірінші кезекте орындалуға жататын нұсқаулар болған кезде;

8) банктердің "Астана" халықаралық қаржы орталығына қатысушы банктермен корреспонденттік қатынастар орнатуын реттейтін нормативтік құқықтық актінің талаптарына нұсқау сәйкес келмеген кезде жүргізіледі.

Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның нұсқауды осы тармақтың бірінше бөлігінің 1) және 7) тармақшаларында көрсетілген негіздер бойынша орындаудан бас тартуы инкассалық өкімдерге, сондай-ақ сақталуы ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта көзделген төлем құжаттарына қолданылмайды.

8. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның алынған нұсқаудың:

1) егер банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым бенефициарға қызмет көрсетпеген жағдайда, нұсқауды келесі банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға беру;

2) егер ақша жөнелтушінің банкі бенефициардың банкі болып табылса, ақша аударымын аяқтау;

3) егер банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша жөнелтушіге қызмет көрсеткен жағдайда, қолма-қол ақшаны төлеу туралы бұйрықты көрсеткен бастамашыға қолма-қол ақшаны беру талаптарын орындауы нұсқауды орындау болып табылады.

9. Бенефициардың банкi өзі орындайтын осындай нұсқауда белгіленген ақша сомасын орындалу мерзімі бенефициардың банкіне нұсқау келіп түскен кезде басталған, бенефициардың үшінші тұлғаның немесе осы банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның алдындағы міндеттемесі сомасының орнына үшiншi тұлғаның пайдасына немесе өз пайдасына Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген, банктен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан ақшаны алудың кезектiлiгiн сақтауды ескере отырып есепке жатқызуға құқылы.

Ескерту. 46-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 05.07.2017 № 88-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.12.2017 № 114-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.06.2020 № 349-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.07.2022 № 138-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 179-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2023 № 40-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 116-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

47-бап. Нұсқауды көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде беруші арқылы орындау

1. Осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көрсетілген, төлем қызметтерін бөгде беруші көрсететін төлем қызметі клиенттің көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушінің қашықтан қол жеткізу жүйесі арқылы берген және сәйкестендіру құралы арқылы расталған келісімінің негізінде жүзеге асырылады.

2. Клиенттің банктік шотына қызмет көрсететін көрсетілетін төлем қызметтерін беруші төлем қызметтерін бөгде берушінің қашықтан қол жеткізу жүйесі арқылы клиенттің нұсқауын алғаннан кейін көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушіге және (немесе) клиентке төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға растауды тез арада жібереді.

3. Клиенттің банктік шотына қызмет көрсететін көрсетілетін төлем қызметтерін беруші клиенттің көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушінің қашықтан қол жеткізу жүйесі арқылы келіп түскен нұсқауларын рұқсат етілмеген төлемдерден қорғау әрекеттерінің тәртібін сақтай отырып, осы Заңның 46 – 49-баптарында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде орындайды.

4. Белгілі бір төлем жүйесі немесе банктік шотқа қызмет көрсететін көрсетілетін төлем қызметтерін берушімен шарттық қатынастар шеңберінде көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде берушінің қашықтан қол жеткізу жүйесі арқылы клиенттің нұсқауы өңделген және орындалған жағдайларда, соңғымен өзара есеп айырысулар тәртібі осы төлем жүйесінің қағидаларында немесе шарт талаптарында айқындалады.

5. Көрсетілетін төлем қызметтерін бөгде беруші клиенттің және банктік шотқа қызмет көрсететін көрсетілетін төлем қызметтерін берушінің алдында өзінің қашықтан қол жеткізу жүйесінде жүзеге асырылған төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша рұқсат етілмеген төлемдердің және (немесе) алаяқтық әрекеттердің жүзеге асырылу салдарлары үшін жауаптылықта болады.

48-бап. Нұсқауларды орындау мерзімдері

1. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым нұсқауды жөнелтуші бастама жасаған күні орындауды қамтамасыз етеді.

2. Осы Заңның 53-бабының 2-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, бенефициардың банктік шотына немесе бенефициардың пайдасына ақша қабылданғанын көрсететін өзге де шотқа ақшаны есепке жатқызу жөніндегі нұсқауды орындауды бенефициардың банкі нұсқауды алған күнгі операциялық күннің ішінде жүзеге асырады.

3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарының нормалары:

1) инкассолық өкім арқылы берілген;

2) белгіленбеген мерзімдерде орындалуға жататын;

3) валюталаудың алдағы күні көрсетілген;

4) негізге алынып халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы мәмілелер бойынша есеп айырысулар жүзеге асырылатын;

5) тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді жеке сауда орнынан сатып алу үшін электрондық төлем құралдарын пайдаланған кезде немесе электрондық сауданы жүзеге асырған кезде клиенттің келісімі түрінде берілген;

6) алып тасталды – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7) қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабы арқылы ұсынылған нұсқауларды орындауға қолданылмайды.

Осы нұсқауларды орындау мерзімдері Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі нормативтік құқықтық актілерінің талаптарында белгіленеді.

4. Бас тарту көрсетілген төлем құжаттарын орындау үшін көзделген мерзімде жасалатын қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабы, сондай-ақ инкассалық өкім арқылы ұсынылған нұсқауларды қоспағанда, нұсқауды орындаудан бас тартуды ақша жөнелтушінің банкі бас тарту себептерін көрсете отырып, нұсқауды алған күнгі операциялық күннің ішінде жасайды.

Ескерту. 48-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

49-бап. Валюталау күні көрсетілген нұсқауды орындау

1. Төлем құжатында көрсетілген валюталау күні төлем құжатының үзінді көшірмесі жасалған күннен бастап күнтізбелік он күннен аспауға тиіс.

2. Валюталау күні көрсетілген нұсқауды орындау кезінде ақша жөнелтушінің ақшасы ақша жөнелтуші банкінің ішкі баланстық шотына (транзиттік шотына) аударылады.

3. Ақша жөнелтушінің ақшасын ақша жөнелтуші банкінің арнайы транзиттік шотына аудару клиенттің нұсқауын орындау үшін осы Заңда белгіленген мерзімдерде, бірақ осы баптың 4 және 5-тармақтарында айқындалған мерзімдерден кешіктірілмей жүзеге асырылады.

4. Ақша жөнелтуші банкінің арнайы транзиттік шотынан ақша аударуды ақша жөнелтушінің банкі осы баптың 5-тармағында айқындалған тәртіппен бенефициар банкінің ақшаны бенефициардың банктік шотына есепке жатқызуына мүмкіндік беретін уақытты ескере отырып, төлем құжатында көрсетілген валюталау күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

5. Бенефициардың банкі ақшаны бенефициардың банктік шотына валюталау күнімен айқындалған операциялық күн ішінде есепке жатқызады.

Егер валюталау күні жұмыс істемейтін күнге сәйкес келсе, онда бенефициардың банкі ақшаны валюталау күні деп айқындалған күннен кейінгі бірінші жұмыс күні бенефициардың банктік шотына есепке жатқызады.

6. Төлем құжатында көрсетілген валюталау күніне сәйкес келмейтін операциялық күні ақша бенефициардың банктік шотына есепке жатқызылған кезде валюталау күні көрсетілген нұсқау шарттарын бұзған банк банктік шот шартында айқындалған тәртіппен жауаптылықта болады.

50-бап. Нұсқауды кері қайтару және орындауды тоқтата тұру

1. Нұсқауды кері қайтару және нұсқауды орындауды тоқтата тұру бастамашы ақша жөнелтушінің банкіне жіберген тиісті өкімінің негізінде оны орындағанға дейін және (немесе) ақша жөнелтушінің банкі бенефициарға төлемді оның пайдасына қабылдау туралы ақпаратты жібергенге дейін жүзеге асырылады. Кері қайтару туралы өкімді орындау мерзімі, сондай-ақ оны беру тәсілі шартта және (немесе) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

Лицензиясының қолданысы тоқтатыла тұрған немесе тоқтатылған не лицензиясынан айырылған жеке сот орындаушысының, аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған инкассолық өкімін кері қайтарып алу "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Нұсқауды кері қайтару немесе нұсқауды орындауды тоқтата тұру туралы өкімді электрондық тәсілмен жіберу кезінде осы өкімдердің бастамашысы мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта белгіленген қорғау әрекеттерінің тәртібі сақталады.

3. Нұсқауды кері қайтару туралы өкім уақтылы алынған кезде ақша жөнелтушінің банкі осы нұсқау бойынша ақша аударуды жүзеге асырмайды және оны осындай өкімді алған күннен кейінгі операциялық күннен кешіктірмей, бір мезгілде бастамашыға алынған өкімнің орындалғаны туралы хабарлама жібере отырып қайтарады.

4. Нұсқауды орындау Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 61-9-бабында, Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы заңнамасында көзделген жағдайларда, сондай-ақ егер ақша жөнелтушінің банкіне Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес банктік шоттағы ақшаға тыйым салу, мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы акт, ақша жөнелтушінің банктік шотында немесе ақша жөнелтушінің банкінде шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы уәкiлеттi мемлекеттік органның немесе лауазымды адамның шешiмi және (немесе) өкімі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес осы нұсқаудан бұрын орындалуға жататын, ақша жөнелтушiнің ақшасын алып қою туралы уәкiлеттi мемлекеттік органның, лауазымды адамның немесе сот орындаушысының шешiмi берілсе, тоқтатыла тұрады. Ақша жөнелтушінің банкі жоғарыда көрсетілген негiздер бойынша нұсқауды орындауды тоқтата тұруға байланысты залалдар үшiн жауаптылықта болмайды.

5. Осы Заңның 25-бабының 10-тармағына сәйкес "электрондық үкіметтің" төлем шлюзі арқылы банктер мемлекеттік органдарға, соттарға мәліметтер мен ақпарат берген төлемдерді бюджетке төлеуге және мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеуге байланысты төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша нұсқауды кері қайтарып алуға және нұсқаудың орындалуын тоқтата тұруға жол берілмейді.

6. Төлемді жүзеге асыруға, нұсқауды беруге және орындауға, банктің бенефициарға ақшаны беруіне немесе бенефициардың ақшаны алуына Қазақстан Республикасының заңдарымен өзіне уәкілеттік берілген мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар тыйым салуы және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негіздер бойынша ғана тыйым салынуы мүмкін.

Ескерту. 50-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.06.2020 № 349-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

51-бап. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімін орындау

1. Ақша жөнелтушімен ақша жөнелтушінің банкі арасында айқындалған шарттарда ақша жөнелтушінің тұрақты өкімін ақша жөнелтуші белгіленген күні және (немесе) кезеңде бенефициардың пайдасына тұрақты төлемдер және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін пайдаланады.

2. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінің нысанын және мазмұнына қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілейді.

3. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі ақша жөнелтушінің банкі айқындаған тәртіппен қағаз жеткізгіште не электрондық нысанда ресімделуі мүмкін.

Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі қолданысының күшін жою үшін ақша жөнелтушінің банкі айқындаған тәртіппен ресімделген тиісті хабарлама ақша жөнелтушінің банкіне жіберіледі.

4. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінде ақша жөнелтуші ақысын төлеуді ақша жөнелтушінің банкіне тапсыратын ақша жөнелтушінің ақшалай міндеттемесін растайтын бенефициар құжаттарының (растайтын құжаттар) атауы көрсетілуі мүмкін.

5. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінің шарттарына сәйкес немесе ақша жөнелтушінің банкі растайтын құжаттарды алған кезде ақша жөнелтушінің банкі бенефициардың пайдасына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалған тәртіппен ақша жөнелтушінің атынан төлем тапсырмасын қалыптастырады.

52-бап. Нұсқауды банктік шотты тікелей дебеттеу арқылы орындау

1. Ақша жөнелтушінің банктік шотын тiкелей дебеттеу:

1) ақша жөнелтушi мен ақша жөнелтушінің банкi арасында жасалған және ақша жөнелтушінің ақшалай міндеттемелерін орындау мақсатында берілген талаптарды орындау үшін негіз болып табылатын шартқа;

2) ақша жөнелтушi мен банк, ипотекалық ұйым немесе агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын, дауыс беретін акцияларының жүз пайызы тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйым арасында жасалған, қарыз (қарыз шарты, кредиттік желіні ашу туралы келісім немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге де құжат) бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін негіз болып табылатын шартқа, оның ішінде талап ету құқықтары екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға маманданатын ұйымға берілген банктік қарыз шартына сәйкес қойылатын төлем талабын не төлем ордерін пайдалана отырып, ақша жөнелтушінің банктік шотынан ақшаны есептен шығаруға берген оның алдын ала келісімі негізінде жүзеге асырылады.

2. Ақша жөнелтушi мен ақша жөнелтушінің банкi арасындағы шартта бенефициардың төлем құжаттарын орындауға ақша жөнелтушінің алдын ала келісімі көзделеді және бенефициардың (атауы, сәйкестендіру нөмірі) және шарттың (нөмірі, күні) деректемелері көрсетіледі, осыған сәйкес ақша жөнелтушінің банктік шотын тікелей дебеттеу арқылы төлемді жүзеге асыру үшін бенефициар төлем талабын пайдаланады.

Ақша жөнелтушінің осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген шарттарды көрсете отырып, ақша жөнелтушінің банкіне өтініш беруіне жол беріледі.

3. Қарыз шартында, кредиттікжеліні ашу туралы келісімде немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге де құжатта ақша жөнелтушінің қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу туралы талап қойылған кезде өзінің банктік шотынан ақшаны алып қоюға келісімі қамтылуға тиіс.

4. Қарыз бойынша берешекті өндіріп алуға арналған төлем талабын қоюды қоспағанда, ақша жөнелтушінің ақшалай міндеттемесін растайтын бенефициардың құжаттары, егер осындай талап олардың арасындағы шартта көзделсе, төлем талабын қойған күннің алдындағы операциялық күннен кешіктірілмей ақша жөнелтушіге жіберіледі.

5. Ақша жөнелтушінің банктік шотын тікелей дебеттеу арқылы төлемді жүзеге асыру тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

6. Төлем талабының немесе төлем ордерінің негізінде банктік шотты тікелей дебеттеу арқылы ақша жөнелтушінің банктік шотынан ақша алып қоюдың негізділігі үшін бенефициар жауапты болады.

Ескерту. 52-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.01.2021 № 407-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

53-бап. Нұсқауды орындау үшін ақша жөнелтушінің қажетті ақша сомасы болмаған немесе жеткіліксіз болған кезде нұсқауды орындау

1. Қазақстан Республикасының заңнамасында не ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта сақталуы көзделген нұсқауды орындау үшін ақша жөнелтушінің қажетті ақша сомасы болмаған не жеткіліксіз болған кезде ақша жөнелтушінің банкі алынған нұсқауларды қабылдауға және бір жыл бойы сақтауға міндетті.

2. Бенефициар Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасында көзделген қажетті құжаттар мен мәліметтерді ұсынужөніндегі әрекеттерді жасамаған кезде бенефициардың банкі жөнелтушіден алынған нұсқауларды қабылдауға және күнтізбелік бір жүз сексен күн бойы сақтауға міндетті.

Бенефициар осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген әрекеттерді орындамаған жағдайда, бенефициардың банкі күнтізбелік бір жүз сексен күн ішінде мұндай нұсқауларды жөнелтушісіне орындамай қайтаруға міндетті.

3. Ақша жөнелтуші банкінің осы баптың 1-тармағында көзделген нұсқауларды орындауы Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген нұсқауларды орындау кезектілігінің сақталуы ескеріле отырып, олардың банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға келіп түсу тәртібінде күнтізбелік кезектілікпен жүргізіледі. Күнтізбелік кезектілік ақша жөнелтушінің банкіне нұсқаулардың келіп түсу күні мен уақытын көздейді.

4. Егер осы баптың 1-тармағында белгіленген мерзім өткеннен кейін ақша жөнелтушінің ақшасы жеткіліксіз болғаннан немесе болмағаннан жөнелтуші берген нұсқау орындалмаса, онда ақша жөнелтушінің банкі, инкассолық өкімді қоспағанда, мұндай нұсқауды жөнелтушісіне орындамай қайтаруға міндетті.

5. Қайта құрылымдау жоспарында көзделген шаралар кешенін жүзеге асыруға байланысты банкті немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымды қайта құрылымдау кезеңінде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым қайта құрылымдау тоқтатылғанға дейін олар бойынша міндеттемелерді банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым тоқтата тұрған және қайта құрылымдау жоспарында бар нұсқауларды қабылдайды және сақтайды. Банкті немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымды қайта құрылымдау тоқтатылған жағдайда, банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым мұндай нұсқауды жөнелтушісіне орындамай қайтаруға міндетті.

Міндеттемелері тоқтатыла тұрмаған және қайта құрылымдау жоспарына енгізілмеген нұсқаулар осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында айқындалған тәртіппен орындалады.

54-бап. Сот актісін және сот орындаушысының қаулысын орындау

1. Қазақстан Республикасы сотының ақша өндіріп алу туралы сот актісі, сондай-ақ сот орындаушысының банктік шоттардың нөмірлері және оларда ақшаның бар-жоғы туралы ақпаратты, банктердегі, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы, сондай-ақ сақтандыру ұйымдарындағы мүліктің сипаты мен құны туралы мәліметтерді талап ету және оларға тыйым салу туралы прокурор санкциялаған қаулысы не оның атқарушылық іс жүргізу органының аумақтық бөлімінің мөрімен немесе жеке сот орындаушысының мөрімен куәландырылған көшірмесі, осы баптың 4-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, барлық банктерге ұсынылады.

2. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттар негізінде көрсетілген құжаттарды алған күннен бастап операциялық үш күн ішінде сотқа (сот орындаушысына) "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес қажетті мәліметтерді жіберуге міндетті.

3. Сот (сот орындаушысы) банктерден көрсетілген мәліметтерді алып, ақшаны өндіріп алу туралы сот актісін орындау жөніндегі міндет жүктелетін банкті (банктерді) айқындайды және мұндай банкке (банктерге) тиісті атқарушылық құжатты не соттың мөрімен куәландырылған көшірмесін қоса бере отырып, нұсқауды жібереді.

4. Егер сотта (сот орындаушысында) ақшаны өндіріп алу жүргізілуге тиіс тұлғаның банктік шотында ақшаның бар екендігі туралы мәліметтер болса, онда сот орындаушысының тиісті атқарушылық құжат қоса берілген нұсқауы тікелей тиісті банкке орындау үшін беріледі.

5. Соттың (сот орындаушысының) жеке және заңды тұлғаның және (немесе) оның құрылымдық бөлімшесінің банктік шоттарының, сондай-ақ заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғаның, жекеше нотариустың, жеке сот орындаушысының, адвокаттың, кәсіби медиатордың ағымдағы шоттарының бар екендігі және нөмірлері туралы, осы шоттардағы ақша қалдығы мен қозғалысы туралы ақпаратты талап етіп алдыруы, сондай-ақ борышкердің банктегі ақшасына тыйым салу қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда жүзеге асырылады.

Ескерту. 54-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.01.2019 № 217-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).

54-1-бап. Аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған қаулысын орындау

1. Аумақтық әділет органының атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде қалыптастырылған, аумақтық әділет органы басшысының немесе оның орынбасарының электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған, банктік шоттарының нөмірлері және оларда ақшаның болуы туралы ақпаратты, банктердегі, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы, сондай-ақ сақтандыру ұйымдарындағы мүліктің сипаты мен құны және оларға тыйым салу туралы мәліметтерді талап ету туралы қаулысы банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесі арқылы ұсынылады.

2. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттың негізінде, көрсетілген құжатты алған күннен бастап үш операциялық күн ішінде "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес қажетті мәліметтерді атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесіне жіберуге міндетті.

3. Аумақтық әділет органы банктерден, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардан көрсетілген мәліметтерді алып, атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесі арқылы банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға атқарушылық құжат қоса берілген инкассолық өкімді жібереді.

Ескерту. 9-тарау 54-1-баппен толықтырылды – ҚР 19.06.2024 № 97-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-тарау. ТӨЛЕМДЕРДІ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) АҚША АУДАРЫМДАРЫН АЯҚТАУ

55-бап. Төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын аяқтау

1. Егер төлем қолма-қол ақша пайдаланыла отырып жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын тұлға не бенефициар уәкiлеттік берген тұлға ақшаны алған кезде төлем аяқталады.

2. Егер төлем қолма-қол ақшаны пайдаланбай, төлем құжатын беру арқылы жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын тұлға ақшаны алған кезде төлем аяқталады.

3. Егер төлем қолма-қол ақшаны пайдаланбай, ақша аударымы арқылы жүзеге асырылса, онда:

1) бенефициардың пайдасына ақша түскен кезде оның банктік шоты бойынша бухгалтерлік жазба жасау;

2) егер бенефициардың банктік шоты болмаса, бенефициардың банкі бенефициарға қолма-қол ақшаны нақты беруі;

3) осы Заңның 46-бабының 9-тармағында көзделген есепке жатқызуды жүргізу;

4) бенефициардың пайдасына ақшаның қабылданғанын көрсететін өзге де шот бойынша бухгалтерлік жазба жасау арқылы ақша аударымы аяқталған кезде төлем аяқталады.

4. Ақшалай мiндеттеме немесе ақша төлеу туралы бұйрық қамтылатын төлем құжатын (чекті, вексельді) беру арқылы қолма-қол ақшасыз төлемді жүзеге асыру кезінде осы төлем бойынша міндеттемелерді орындау бенефициар чек, вексель бойынша ақша алған кезде аяқталады.

5. Егер төлем электрондық ақша беру арқылы жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын тұлға электрондық ақшаны алған кезде төлем аяқталады. Электрондық ақша жүйесінде қабылданған электрондық ақшаның, оның басқа тұлғаның – бенефициардың пайдасына түскендігін куәландыратын сомасы туралы ақпараттың көрсетілуі электрондық ақшаны алу кезі болып табылады.

56-бап. Рұқсат етілмеген төлемдер

1. Егер төлемді жасауға өкiлеттiгi бар тұлға осы төлемді жүргізсе және ол Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, рұқсат етілген төлем болып табылады. Төлем ақша аударымы арқылы жүзеге асырылған жағдайда, егер ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды рұқсат етілмеген төлемдерден қорғау әрекеттерінің белгіленген тәртібін сақтай отырып қабылдаған кезде де, төлем рұқсат етілген болып табылады.

2. Осы баптың 1-тармағында белгiленген талаптар сақталмай жүзеге асырылған төлем және (немесе) ақша аударымы рұқсат етілмеген болып табылады. Жалған төлем құралдарын пайдалана отырып жүргізілген төлемдер немесе ақша аударымдары да рұқсат етілмеген төлемдер және (немесе) ақша аударымдары болып табылады.

3. Қазақстан Республикасының заңнамасында және(немесе) нұсқау бастамашысы мен оны алушы арасындағы және нұсқауларға немесе бастамашының оларды керi қайтарып алу туралы өкiмдерге бастамашылық ету (рұқсат ету) туралы деректердi тексеруге және ықтимал қателердi анықтауға жасалған шартта белгiленген тиiстi нормаларды сақтау рұқсат етілмеген төлемдерден және (немесе) ақша аударымдарынан қорғау болып табылады.

4. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе ақша жөнелтуші төлемдерді электрондық төлем құралдарының көмегімен жүзеге асыру кезінде рұқсат етілмеген төлемдерден қауіпсіздік рәсімдерін орындауды қамтамасыз етеді.

Қауіпсіздік рәсімдеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

5. Қорғау әрекеттерінің элементтері ретінде уәкілетті адамның (адамдардың) қолтаңбасы, оның ішінде электрондық-цифрлық қолтаңбасы, мөрлер, алгоритмдер, кодтар (цифрлық, символдар қолданылатын әріптік және аралас), сәйкестендіруші сөздер немесе сәйкестендіру кодтары, шифрлау, биометрикалық деректер немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін қорғаудың өзге де тәсілдері пайдаланылуы мүмкін.

6. Қауіпсіздік рәсімдері төлемдерге және(немесе) ақша аударымдарына қатысушылар арасында жасалған шарттарда және (немесе) электрондық құжаттар беру жүзеге асырылатын электрондық құжаттар алмасу жүйесінің жұмыс істеу қағидаларында белгіленеді.

57-бап. Төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша ақшаны қайтару

1. Ақша аудару кезiнде ақшаны қайтару:

1) ақша аудару арқылы жүзеге асырылатын төлемнiң рұқсат етілмегендік фактiсi анықталған;

2) қате нұсқау орындалған;

3) егер бенефициар банктің корреспонденттік шоты бойынша орындалмаған талаптар немесе шығыс операцияларын жүргізуге кедергі келтіретін ақшаға билік етуге шектеулер болса, ақша аударымын алу кезінде бенефициар банктің клиенті болып табылмайтын адамның пайдасына ақша түскен;

4) "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-1-бабында көзделген жағдайларда жүзеге асырылады.

2. Егер нұсқауда:

1) алдыңғы жөнелтушіден алынған нұсқаудың деректемелеріне сәйкес келмейтін деректемелер болса;

2) қайталап берілген болса, бастамашы жіберген нұсқау қате болып табылады.

3. Қате нұсқау немесе рұқсат етілмеген төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды бенефициардың банкі бенефициардың көрсетілген ақша есепке жатқызылған банктік шотынан ақшаны оның келісімінсіз алып қоюы арқылы жүзеге асырады.

3-1. Осы баптың 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларда ақшаны қайтару ақша жөнелтушінің мекенжайына жүзеге асырылады.

4. Қате нұсқау немесе рұқсат етілмеген төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды бенефициардың банкі осы факт анықталған күннен бастап келесі операциялық күннен кешіктірмей бенефициардың банктік шотындағы ақша есебінен, оның ішінде, егер банктік шот бойынша банктік шоттағы ақшаға тыйым салу және (немесе) мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы актілер және (немесе) уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдері және (немесе) өкімдері және (немесе) белгіленбеген мерзімдерде орындалуға жататын орындалмаған нұсқаулар болған жағдайда, жүзеге асырады.

5. Бенефициардың банктік шотында ақша жеткіліксіз болған не болмаған жағдайларда, қате нұсқау немесе рұқсат етілмеген төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды қате нұсқауға немесе рұқсат етілмеген төлемге және (немесе) ақша аударымына жол берген жөнелтуші Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген тәртіппен және мерзімдерде өз ақшасы есебінен жүзеге асырады.

6. Ақшаны қайтару қате нұсқау немесе рұқсат етілмеген төлем және (немесе) ақша аударымы орындалған күннен бастап үш жыл өткен соң жүргізілмейді.

7. Ақшаны қайтарған кезде ақша аударуға қатысатын әрбір жөнелтушінің қате нұсқауға немесе рұқсат етілмеген төлемге және (немесе) ақша аударымына жол берген ақша аударуға қатысушының (оның ішінде делдал банктің) ақшасы есебінен осындай ақша аударымына байланысты және ақшаны қайтару салдарынан шеккен нақты шығыстарды өтетуге құқығы бар.

8. Қате немесе рұқсат етілмеген төлемдер және (немесе) аударымдар бойынша ақшаны қайтару тәртібі мен мерзімдері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

Ескерту. 57-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

58-бап. Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

1. Көрсетілетін төлем қызметтерін берушілер нұсқауда көрсетілгеннен басқа бенефициардың пайдасына немесе нұсқауда көрсетілгеннен басқа сомаға жасалған төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша нұсқаудан негізсіз бас тартқаны немесе оны уақтылы орындамағаны не нұсқауды тиісінше орындамағаны үшін төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушылар өздерінің арасындағы шартта және Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауаптылықта болады.

Клиенттердің төлем құжаттарын жоғалтқаны үшін банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Осы Заңда бас тарту көзделген жағдайларда төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша нұсқауларды орындағаны үшін банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Клиенттің банктік шотынан ақша алудың Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде белгіленген кезектілігін бұзғаны үшін банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Төлем агенттері және (немесе) қосалқы төлем агенттері арқылы төлем қызметтерін көрсеткен кезде осы Заңда белгіленген талаптарды сақтамағаны үшін банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Өзіне қабылдаған міндеттемелер сомасына сәйкес келмейтін сомаға электрондық ақша шығарғаны үшін, сондай-ақ электрондық ақша иесін сәйкестендірмей елу айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға электрондық ақша шығарғаны үшін, сондай-ақ бір операцияның ең жоғары сомасы, электрондық ақшаны электрондық әмиянда сақтау сомасы және электрондық әмиян арқылы пайдаланылған электрондық ақшаның жалпы сомасы бойынша белгіленген шектеулерден асатын сомаға операциялар жасаған кезде электрондық ақша жүйесінде электрондық ақшаны пайдалануға жол бергені үшін электрондық ақша эмитенті Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша ақы төлеген кезде дара кәсіпкер немесе заңды тұлға жеке тұлғалардан алған электрондық ақшаны эмитенттің өтемегені, уақтылы және толық өтемегені үшін электрондық ақша эмитенті Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Қазақстан Республикасының аумағында сауда қызметін жүзеге асыру кезінде (жұмыстарды орындау, қызмет көрсету кезінде) төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді және (немесе) аударымдарды қабылдауға міндетті дара кәсіпкерлердің немесе заңды тұлғаның оларды қабылдаудан бас тартқаны үшін және (немесе) дара кәсіпкерлерде және заңды тұлғаларда төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді жүзеге асыруға арналған жабдықтың (құрылғының) болмағаны үшін осы Заңның 25-бабының 11-тармағында көрсетілген дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

Көрсетілетін төлем қызметтері туралы мәліметтерді не төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеуі мәселелері бойынша өзге есептілікті белгіленген мерзімде ұсынбағаны үшін, сондай-ақ банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттары бойынша төлемдер және ақша аударымдары лимитін бірнеше мәрте (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде екі және одан көп рет) бұзғаны үшін не көрсетілген лимиттің орындалғаны туралы мәліметтердің бұрмалануына әкелген есептілікті жасағаны үшін банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген тәртіппен және мөлшерлерде жауапты болады.

2. Егер нұсқау орындалмаса, онда алдыңғы жөнелтушіден алынған нұсқауды орындамаған немесе тиісінше орындамаған көрсетілетін төлем қызметтерін беруші (оның ішінде делдал банк) оның алдында жауаптылықта болады. Егер ақша аударымы бенефициар банкінің кiнәсiнен орындалмаса, ақша жөнелтуші азаматтық-құқықтық мәміле бойынша бенефициардың алдында төлем бойынша жауаптылықта болмайды.

3. Егер ақша аударымдарын жасау қағидаларын бұзу төлемге және (немесе) ақша аударымына қатысушының басқаның ақшасын құқыққа сыйымсыз пайдалануымен байланысты болса, мұндай қатысушы ақшасын құқыққа сыйымсыз пайдаланған тұлғаға Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында көзделген тұрақсыздық айыбын төлейді.

4. Көрсетілетін төлем қызметтерін беруші, егер ол төлемді жүзеге асыру кезінде қорғау әрекеттерінің тәртібін сақтамаса, бірақ бұл ретте бенефициар ақшаны:

1) нұсқауда айқындалған;

2) бенефициар үшiн қолайлы мерзiмде;

3) нұсқауда айқындалған сомада алса;

4) егер ақша жөнелтушiге де, бенефициарға да нұқсан (залал) келтiрiлмесе, жауаптылықта болмайды.

5. Мүлікке билік етуге уақытша шектеу қою туралы актілерді, уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды адамдардың банктік шот бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдерін және (немесе) өкімдерін, банктік шот бойынша ақшаға тыйым салу туралы актілерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасы сотының ақшаны өндіріп алу туралы сот актілерін, сот орындаушысының банктік шоттардың нөмірлері және оларда ақшаның бар-жоғы туралы ақпаратты, банктердегі, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы, сондай-ақ сақтандыру ұйымдарындағы мүліктің сипаты мен құны туралы мәліметтерді талап ету және оларға тыйым салу туралы қаулыларын бұзғаны не орындамағаны үшін банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауаптылықта болады.

Ескерту. 58-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 02.07.2018 № 168-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2020 № 359-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

59-бап. Өтпелі ережелер

1. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін банк және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым берген төлем құжаты жасалған қарыз шартына, кредиттік желі ашу туралы келісімге немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге де құжатқа сәйкес қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабына теңестіріледі және осы Заңда айқындалған тәртіппен орындалуға жатады.

2. Көрсетілетін төлем қызметтерін көрсету жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар, сондай-ақ төлем жүйелерінің операторлары осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай ішінде өз қызметін оның талаптарына сәйкес келтіруге тиіс.

3. Осы Заңның 5-бабының 5-тармағында және 6-тармағының бірінші бөлігінде көзделген талаптар осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылады.

4. 01.06.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 26.07.2016 № 11-VI Заңымен.
Ескерту. 59-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 325-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

60-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң:

1) 2017 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 32-баптың 6-тармағын;

2) 2017 жылғы 1 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетін 13-баптың 8, 9 және 10-тармақтарын, 47 және 48-баптарын;

2-1) 2017 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 35-баптың 6-тармағы екінші бөлігінің үшінші абзацын;

3) 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 35-баптың 6-тармағы екінші бөлігінің төртінші абзацын;

4) 2020 жылғы 16 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізілетін 2-баптың 3-тармағын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. 46-баптың 2-тармағының бірінші бөлігі мен 5-тармағының бірінші бөлігі және 59-баптың 4-тармағы 2017 жылғы 1 маусымға дейін қолданылады.

3. "Ақша төлемi мен аударымы туралы" 1998 жылғы 29 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1998 ж., № 11-12, 177-құжат; № 24, 445-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; 2003 ж., № 4, 25-құжат; № 10, 49, 51-құжаттар; № 15, 138-құжат; 2004 ж., № 23, 140-құжат; 2005 ж., № 14, 55-құжат; 2006 ж., № 11, 55-құжат; 2008 ж., № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 17, 81-құжат; № 19, 88-құжат; 2010 ж., № 7, 28-құжат; 2011 ж., № 13, 116-құжат; 2012 ж., № 2, 14-құжат; № 10, 77-құжат; № 13, 91-құжат; 2013 ж., № 10-11, 56-құжат; 2014 ж., № 1, 9-құжат; № 11, 61-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 21, 122-құжат; 2015 ж., № 15, 78-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 22-I, 143-құжат; № 22-VI, 159-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Ескерту. 60-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 22.12.2016 № 29-VI Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.06.2017 № 76-VI (01.07.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

О платежах и платежных системах

Закон Республики Казахстан от 26 июля 2016 года № 11-VI ЗРК.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст.60
Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

ПРЕСС-РЕЛИЗ

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в сфере организации и функционирования платежных систем, регулирования платежных систем и надзора (оверсайта) за ними, регулирования рынка платежных услуг и контроля за ним, а также осуществления платежей и (или) переводов денег в Республике Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) текущий счет – банковский счет, открываемый банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на основании договора банковского счета;

2) информационные банковские услуги – услуги поставщика платежных услуг, обслуживающего банковский счет клиента, по предоставлению клиенту или третьему лицу по приказу и с согласия клиента информации об остатках и (или) движении денег по его банковскому счету, о платежах и (или) переводах денег, осуществленных по этому счету, и иной информации по запросу клиента либо по договору, заключенному между клиентом и поставщиком платежных услуг;

3) система денежных переводов – платежная система, через которую осуществляются переводы денег с использованием программного обеспечения оператора данной системы, с которым банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, заключено соглашение для осуществления платежей и (или) переводов денег;

4) перевод денег – последовательное исполнение поставщиком платежных услуг указания клиента о передаче денег, связанного с осуществлением платежа или иными целями;

5) отправитель денег – лицо, за счет которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;

6) банк отправителя денег – банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обслуживающие отправителя денег;

7) постоянное распоряжение отправителя денег – поручение отправителя денег банку отправителя денег об осуществлении регулярных платежей и (или) переводов денег в пользу одного или нескольких бенефициаров от его имени согласно условиям и реквизитам, указанным в данном поручении;

7-1) банк – участник Международного финансового центра "Астана" – участник Международного финансового центра "Астана", имеющий лицензию Комитета Международного финансового центра "Астана" по регулированию финансовых услуг на предоставление услуг по приему депозитов и (или) открытие и ведение банковских счетов на территории Международного финансового центра "Астана";

7-2) платежная транзакция с признаками мошенничества – платеж и (или) перевод денег (включая попытку совершения такого платежа и (или) перевода денег, платеж и (или) перевод денег, находящиеся в процессе исполнения), осуществленные в результате действий третьих лиц, направленных на хищение денег клиента путем обмана или злоупотребления доверием;

7-3) центр обмена данными по платежным транзакциям с признаками мошенничества (далее – антифрод-центр) – юридическое лицо Национального Банка Республики Казахстан, которое осуществляет меры, направленные на предотвращение платежных транзакций с признаками мошенничества;

8) аутсорсинг – передача поставщиком платежных услуг третьим лицам на основании договора о возмездном оказании услуг исполнения информационно-технологических функций, необходимых для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг (договор об аутсорсинге);

9) межбанковская система переводов денег – платежная система, предназначенная для осуществления платежей и (или) переводов денег между ее участниками с использованием денег, находящихся на корреспондентских счетах, открытых в Национальном Банке Республики Казахстан, путем индивидуального исполнения каждого указания ее участника с завершением переводов денег в течение операционного дня;

10) система межбанковского клиринга – платежная система, предназначенная для осуществления платежей и (или) переводов денег между ее участниками – банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, путем многостороннего клиринга указаний участников;

11) банковский счет – способ отражения и учета движения денег клиента в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, а также договорных отношений между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, по банковскому обслуживанию клиента;

12) прямое дебетование банковского счета – изъятие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, денег у отправителя денег и передача их в пользу бенефициара на основании предварительного разрешения отправителя денег о таком изъятии;

13) инициатор – лицо, предъявившее указание для исполнения;

14) бенефициар – лицо, в пользу которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;

15) банк бенефициара – банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обслуживающие бенефициара;

16) дата валютирования – дата, указанная инициатором платежа и (или) перевода денег в платежном документе, когда деньги должны быть зачислены на банковский счет бенефициара;

17) учетная регистрация – включение платежной организации в реестр платежных организаций;

18) сберегательный счет – банковский счет, открываемый банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на основании договора банковского вклада;

19) сводное платежное поручение – платежное поручение, используемое для осуществления платежа и (или) перевода денег от одного отправителя денег в пользу нескольких бенефициаров, обслуживающихся в одном банке, либо от нескольких отправителей денег, обслуживающихся в одном банке, в пользу одного бенефициара;

20) отправитель – отправитель денег или бенефициар, который дает указание;

21) оценка функционирования системно значимой или значимой платежной системы – комплекс мер, осуществляемых оператором платежной системы, операционным центром платежной системы, Национальным Банком Республики Казахстан или международными финансовыми организациями в целях определения соответствия данной платежной системы международным стандартам;

22) мониторинг системно значимых платежных систем – процесс отслеживания и наблюдения за системно значимыми платежными системами, осуществляемый Национальным Банком Республики Казахстан в целях управления, минимизации и прогнозирования рисков, возникающих при осуществлении платежей и (или) переводов денег, в рамках осуществления надзора (оверсайта) за платежными системами;

23) системно значимая платежная система – платежная система, бесперебойная работа которой способствует стабильному функционированию финансового рынка Республики Казахстан и остановки (сбои) в работе которой могут привести к возникновению рисков на финансовом рынке Республики Казахстан;

24) инкассовое распоряжение – платежный документ, используемый для изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия;

25) клиент – физическое или юридическое лицо, филиал или представительство юридического лица, получающие платежную услугу;

26) клиринг – процесс сбора, сверки и зачета взаимных денежных требований и обязательств, а также определение чистых позиций участников данного процесса;

27) корреспондентский счет – банковский счет банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, открываемый на основании договора корреспондентского счета для выполнения операций банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и его (ее) клиентов;

28) поставщик платежных услуг – субъект рынка платежных услуг, оказывающий платежную услугу;

29) сторонний поставщик платежных услуг – поставщик платежных услуг, не обслуживающий банковский счет клиента и предоставляющий клиенту электронные банковские услуги посредством собственных систем удаленного доступа;

30) значимый поставщик платежных услуг – поставщик платежных услуг, соответствующий критериям, установленным настоящим Законом;

31) рынок платежных услуг – совокупность отношений, связанных с оказанием и использованием платежных услуг, а также выпуском и использованием платежных инструментов;

32) государственный контроль и надзор за рынком платежных услуг (контроль и надзор за рынком платежных услуг) – деятельность Национального Банка Республики Казахстан и уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций, направленная на осуществление в пределах их компетенции контроля за деятельностью поставщиков платежных услуг по соблюдению требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах;

33) платежная услуга – услуга, оказываемая поставщиком платежной услуги клиенту в соответствии со статьей 12 настоящего Закона;

34) система удаленного доступа – совокупность средств телекоммуникаций, цифровых и информационных технологий, программного обеспечения и оборудования, обеспечивающих связь между клиентом и поставщиком платежных услуг для получения электронных банковских услуг;

35) платежный субагент – юридическое лицо или индивидуальный предприниматель, заключившие с платежным агентом агентский договор по оказанию платежных услуг;

35-1) система мгновенных платежей – платежная система, предназначенная для круглосуточного осуществления платежей и (или) переводов денег между ее участниками, с использованием денег, находящихся в Национальном Банке Республики Казахстан, с обеспечением мгновенного зачисления денег в пользу бенефициара платежа и (или) перевода денег;

35-2) мобильные платежи – безналичные платежи, инициированные в электронной форме в пользу физического лица, состоящего на регистрационном учете в качестве индивидуального предпринимателя, лица, занимающегося частной практикой, юридического лица в оплату за приобретение товара, выполнение работ, оказание услуг, получаемые посредством мобильного приложения или иного оборудования (устройства), предназначенного для приема платежей с использованием штрихового кода;

36) указание – распоряжение инициатора платежа и (или) перевода денег поставщику платежных услуг об осуществлении платежа и (или) перевода денег, которое выражается в форме поручения, требования или в виде согласия клиента при использовании средства электронного платежа или системы удаленного доступа;

37) операционный день – период времени, в течение которого осуществляются прием и обработка оператором платежной системы либо поставщиком платежных услуг указаний, распоряжений о приостановлении исполнения указаний либо отзыве таких указаний;

38) иная платежная система – платежная система, не являющаяся системно значимой или значимой платежной системой;

39) идентификационное средство – электронная цифровая подпись отправителя указания или уникальный идентификатор, представляющий собой комбинацию букв, цифр или символов, или иной идентификатор (персональный пароль, одноразовый (единовременный) идентификационный код, средство биометрической идентификации), установленный поставщиком платежной услуги для идентификации клиента и согласованный с ним;

40) чистая позиция – значение разницы между суммой указаний всех участников платежной системы, направленных в пользу одного участника платежной системы, и суммой указаний данного участника платежной системы, направленных в пользу остальных участников платежной системы, в случае, когда расчеты в платежной системе осуществляются путем многостороннего клиринга указаний участников платежной системы. При отрицательном значении чистой позиции участник имеет дебетовую чистую позицию, при положительном значении – кредитовую чистую позицию;

41) платеж – исполнение денежного обязательства с использованием наличных денег и (или) платежных инструментов;

42) платежный агент – юридическое лицо или индивидуальный предприниматель, заключившие с банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией агентский договор по оказанию платежных услуг;

43) участники платежа и (или) перевода денег – физические и юридические лица, филиалы и представительства юридических лиц, имеющие права и (или) обязанности по платежу и (или) переводу денег;

44) надзор (оверсайт) за платежными системами – деятельность Национального Банка Республики Казахстан, осуществляемая в целях обеспечения эффективного, безопасного и бесперебойного функционирования платежных систем;

45) платежная система – совокупность отношений, обеспечивающих осуществление платежей и (или) переводов денег путем взаимодействия оператора платежной системы и (или) участников платежной системы посредством применения процедур, инфраструктуры и правил, установленных оператором данной платежной системы;

46) участник платежной системы – банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, заключившие с оператором платежной системы договор об участии в платежной системе, а также платежная организация в случае, предусмотренном настоящим Законом;

47) самооценка функционирования платежной системы – комплекс мер, осуществляемых оператором платежной системы, операционным центром платежной системы в целях определения соответствия данной платежной системы международным стандартам;

48) инфраструктура платежной системы – совокупность объектов, ресурсов и технологий, обеспечивающих функционирование платежной системы;

49) оператор платежной системы – юридическое лицо, осуществляющее деятельность по обеспечению функционирования платежной системы и выполняющее установленные настоящим Законом обязанности, относящиеся к такой деятельности;

50) операционный центр платежной системы – юридическое лицо, которому оператором платежной системы поручено осуществление операционных и технологических функций на основании договора, заключенного между данным юридическим лицом и оператором платежной системы, либо путем делегирования ему полномочий в случае, если оператор платежной системы в отношении данного юридического лица осуществляет функции по регулированию его деятельности и принятию решений об изменении правового статуса названной организации;

51) платежная карточка – средство электронного платежа, которое содержит информацию, позволяющую ее держателю посредством электронных терминалов или других каналов связи осуществлять платежи и (или) переводы денег либо получать наличные деньги, либо производить обмен валют и другие операции, определенные эмитентом платежной карточки и на его условиях;

52) выпуск платежной карточки – платежная услуга, предусматривающая выдачу платежной карточки держателю платежной карточки;

53) эмитент платежной карточки – банк или Национальный оператор почты, осуществляющий выпуск платежных карточек;

54) платежный документ – документ, составленный на бумажном носителе либо сформированный в электронной форме, на основании или с помощью которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;

55) платежный инструмент – платежный документ или средство электронного платежа, на основании или с использованием которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;

56) завершенность (окончательность) платежа и (или) перевода денег – момент времени, в который обязательство участника платежа и (или) перевода денег считается исполненным;

57) платежный ордер – платежный документ, используемый при осуществлении платежей и (или) переводов денег между клиентом и обслуживающим его банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и (или) обслуживании банковского счета клиента;

58) платежное требование – платежный документ, предъявляемый бенефициаром или банком бенефициара в банк отправителя денег о выплате суммы денег, указанной в платежном документе, с банковского счета отправителя денег;

59) платежное поручение – платежный документ, предусматривающий указание отправителя денег своему банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о переводе определенной в данном платежном документе суммы денег в пользу бенефициара;

60) реестр платежных организаций – единый перечень платежных организаций, прошедших учетную регистрацию;

61) платежная организация – юридическое лицо Республики Казахстан, созданное в организационно-правовой форме товарищества с ограниченной ответственностью, которое в соответствии с настоящим Законом правомочно осуществлять деятельность по оказанию платежных услуг;

62) платежное извещение – платежный документ, используемый при осуществлении платежей и (или) переводов денег без открытия банковского счета и содержащий поручение отправителя денег обслуживающему его банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о переводе денег в пользу бенефициара в сумме, указанной в платежном документе;

63) чек – платежный документ, содержащий письменный приказ чекодателя обслуживающему банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о выплате указанной в данном приказе суммы денег чекодержателю;

64) чекодатель – лицо, выписавшее чек;

65) чекодержатель – лицо, в пользу которого был выписан чек, в том числе чекодатель, если чек был выписан им на себя;

66) иностранная платежная система – платежная система, оператором которой является нерезидент Республики Казахстан;

67) электронные деньги – безусловные и безотзывные денежные обязательства эмитента электронных денег, хранящиеся в электронной форме и принимаемые в качестве средства платежа в системе электронных денег другими участниками системы;

68) система электронных денег – совокупность программно-технических средств, документации и организационно-технических мероприятий, обеспечивающих осуществление платежей и иных операций с использованием электронных денег путем взаимодействия оператора системы электронных денег с эмитентом электронных денег и (или) владельцами электронных денег;

69) агент системы электронных денег (далее – агент) – банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, Национальный оператор почты и платежный агент, осуществляющие деятельность по приобретению электронных денег у эмитента и владельцев – физических лиц для последующей их реализации физическим лицам на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег либо оператором системы электронных денег;

70) оператор системы электронных денег – банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или платежная организация, обеспечивающие функционирование системы электронных денег, включая сбор, обработку и передачу информации, формируемой при осуществлении операций с использованием электронных денег, а также определяющие правила функционирования системы электронных денег в соответствии с договором, заключенным с эмитентом (эмитентами) электронных денег;

70-1) электронный кошелек электронных денег (далее – электронный кошелек) – способ учета и хранения электронных денег, обеспечивающий распоряжение ими;

71) погашение электронных денег – платежная услуга, предусматривающая осуществление эмитентом электронных денег обмена выпущенных им электронных денег, предъявленных владельцем электронных денег либо подлежащих обмену без их предъявления владельцем в случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан, на равную по их номинальной стоимости сумму денег;

72) использование электронных денег – передача электронных денег их владельцем другому участнику системы электронных денег в целях осуществления платежа по гражданско-правовым сделкам и (или) иных операций, связанных с переходом права собственности на электронные деньги;

73) выпуск электронных денег – платежная услуга, предусматривающая выдачу электронных денег эмитентом электронных денег физическому лицу или агенту путем обмена на равную по их номинальной стоимости сумму денег;

74) эмитент электронных денег – поставщик платежных услуг, имеющий в соответствии с настоящим Законом право на выпуск и погашение электронных денег;

75) электронные банковские услуги – услуги, связанные с доступом клиента к своему банковскому счету посредством систем удаленного доступа для получения платежных услуг и информационных банковских услуг;

76) электронный терминал – электронно-механическое устройство, предназначенное для осуществления платежей и (или) переводов денег либо операций по приему и (или) выдаче наличных денег либо для осуществления обменных операций с иностранной валютой, либо для осуществления иных видов операций, а также формирования соответствующих подтверждающих документов;

77) средство электронного платежа – платежная карточка или иной электронный носитель, содержащие информацию, которая позволяет отправителю денег, имеющему полномочие совершать платеж и (или) перевод денег, инициировать осуществление платежа и (или) перевода денег, а также осуществлять иные операции, предусмотренные договором между ним и эмитентом средства электронного платежа;

78) держатель средства электронного платежа – физическое лицо, пользующееся или владеющее средством электронного платежа в соответствии с условиями договора, заключенного с эмитентом средства электронного платежа;

79) эмитент средства электронного платежа – юридическое лицо, осуществляющее выпуск средства электронного платежа;

80) эскроу-счет – текущий или сберегательный счет, открываемый клиентом на имя третьего лица с ограничением права данного лица на совершение расходных операций по банковскому счету до наступления или выполнения им условий, определенных клиентом.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 31.12.2021 № 100-VII (вводится в действие с 01.03.2022);от 12.07.2022 № 138-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2024 № 86-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Сфера действия настоящего Закона

1. Действие настоящего Закона распространяется на физических и юридических лиц, являющихся субъектами отношений, возникающих при осуществлении платежей и переводов денег в Республике Казахстан, а также в процессе функционирования платежных систем и рынка платежных услуг.

2. Отношения, связанные с международными платежами и (или) переводами денег, осуществляемыми банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, с банками (финансовыми институтами) – нерезидентами Республики Казахстан, регулируются договорами между ними и обычаями делового оборота, применяемыми в банковской практике, с учетом требований, установленных законами Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" и "Об игорном бизнесе". Если действия по международным платежам и (или) переводам денег осуществляются на территории Республики Казахстан, то такие отношения регулируются настоящим Законом, указанными договорами и обычаями делового оборота в части, не противоречащей законодательству Республики Казахстан.

3. Требования настоящего Закона, применяемые по отношению к банкам, распространяются на филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан, созданные на территории Республики Казахстан.

4. На субъектов рынка платежных услуг и иные юридические лица, осуществляющие деятельность в рамках введенного в соответствии с законами Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", "О государственном регулировании, контроле и надзоре финансового рынка и финансовых организаций" особого режима регулирования, нормы настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан, принимаемых в соответствии с настоящим Законом, распространяются в пределах, предусмотренных условиями особого режима регулирования.

Сноска. Статья 2 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 02.07.2020 № 356-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3. Законодательство Республики Казахстан о платежах и платежных системах

1. Законодательство Республики Казахстан о платежах и платежных системах основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 4. Полномочия Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем

1. Национальный Банк Республики Казахстан утверждает:

1) правила организации деятельности платежных организаций;

2) правила представления оператором или операционным центром системно значимой или значимой платежной системы сведений по платежам и (или) переводам денег, которыми определяются порядок их представления, включая формы, перечень, периодичность и сроки их представления;

3) правила осуществления межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям с использованием платежных карточек в Республике Казахстан;

4) правила функционирования межбанковской системы переводов денег;

5) правила функционирования системы межбанковского клиринга;

6) правила функционирования платежных систем, оператором которых выступает Национальный Банк Республики Казахстан либо его дочерняя организация;

7) правила функционирования межбанковской системы платежных карточек;

8) правила осуществления безналичных платежей и (или) переводов денег на территории Республики Казахстан;

9) правила применения чеков на территории Республики Казахстан;

10) правила оказания банками, филиалами банков – нерезидентов Республики Казахстан и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, электронных банковских услуг;

11) правила выпуска платежных карточек, а также требования к деятельности по обслуживанию операций с их использованием на территории Республики Казахстан;

12) правила выпуска, использования и погашения электронных денег, а также требования к эмитентам электронных денег и системам электронных денег на территории Республики Казахстан;

13) правила открытия, ведения и закрытия банковских счетов клиентов;

14) правила представления сведений о платежных услугах, которыми определяются порядок их представления, включая формы, перечень, периодичность и сроки их представления;

15) правила применения кодов секторов экономики и назначения платежей;

16) правила установления корреспондентских отношений между Национальным Банком Республики Казахстан и банками, филиалами банков – нерезидентов Республики Казахстан, а также организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;

17) правила установления корреспондентских отношений между банками, банками, филиалами банков – нерезидентов Республики Казахстан и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, а также установления банками корреспондентских отношений с банками – участниками Международного финансового центра "Астана";

18) требования к организационным мерам и программно-техническим средствам, обеспечивающим доступ в платежные системы;

19) размер лимита платежей и переводов денег по корреспондентским счетам банков, филиалов банков – нерезидентов Республики Казахстан и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций;

20) требования к оформлению и содержанию справки о наличии и номере банковского счета и выписки об остатке и движении денег по банковскому счету;

21) правила ведения реестра значимых поставщиков платежных услуг;

22) правила ведения реестра платежных систем;

23) показатели критериев значимых платежных систем;

24) показатели, при которых поставщик платежных услуг относится к значимым поставщикам платежных услуг;

25) иные нормативные правовые акты Национального Банка Республики Казахстан в соответствии с настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

2. В области платежей и платежных систем Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет иные функции и реализует иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

3. Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет регулирование платежных систем и надзор (оверсайт) за ними, регулирование рынка платежных услуг и контроль за ним в соответствии с законодательством Республики Казахстан о платежах и платежных системах.

Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 16.12.2020); от 12.07.2022 № 138-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4-1. Полномочия уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций в области платежей и платежных систем

Уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций в целях защиты интересов потребителей финансовых услуг осуществляет в пределах своей компетенции контроль и надзор за соблюдением банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах.

Сноска. Глава 1 дополнена статьей 4-1 в соответствии с Законом РК от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020).

Глава 2. ПЛАТЕЖНЫЕ СИСТЕМЫ

Статья 5. Основные требования к платежным системам

1. Порядок организации и функционирования платежной системы определяется ее правилами, установленными оператором данной платежной системы.

2. Правила платежной системы должны содержать:

1) процедуры функционирования платежной системы, в том числе порядок осуществления переводов денег в платежной системе, применения форматов платежных сообщений, график работы платежной системы и систему управления рисками в платежной системе;

2) описание услуг, оказываемых оператором платежной системы, и операций, осуществляемых в платежной системе;

3) условия участия в платежной системе;

4) порядок взаимодействия участников платежной системы с ее оператором;

5) процедуры отзыва указания по платежу и (или) переводу денег;

6) порядок урегулирования неплатежеспособности участников платежной системы;

7) порядок соблюдения мер информационной безопасности;

8) меры, принимаемые к участнику платежной системы за нарушение правил платежной системы;

9) меры по обеспечению и внедрению в платежной системе организационных и процедурных мероприятий, направленных на предотвращение мошенничества, легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма.

3. Запрещается включение в правила платежной системы норм, ограничивающих участие участников данной платежной системы в других платежных системах (в том числе норм в виде условия об исключительном участии), а также обслуживание других платежных систем лицами, которые обслуживают инфраструктуру данной платежной системы (за исключением лиц, являющихся работниками оператора данной платежной системы).

4. Правила платежной системы, изменения и дополнения в эти правила, сведения о тарифах (стоимости услуг) оператора платежной системы и обо всех изменениях этих тарифов (стоимости услуг) подлежат опубликованию на интернет-ресурсе оператора платежной системы в течение пятнадцати рабочих дней после их утверждения оператором платежной системы.

Изменения в тарифы (стоимость услуг) оператора платежной системы вносятся им на основании финансовых расчетов, обосновывающих такие изменения.

5. Оператор платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, в течение десяти календарных дней с даты начала функционирования платежной системы на территории Республики Казахстан информирует Национальный Банк Республики Казахстан о создании на территории Республики Казахстан собственной платежной системы или начале функционирования на территории Республики Казахстан иностранной платежной системы с представлением следующих документов:

1) сведения о наименовании, почтовом адресе и месте нахождения оператора платежной системы;

1-1) сведения, содержащие название платежной системы;

2) сведения о руководителе (членах) исполнительного органа;

3) сведения о доменном имени интернет-ресурса оператора платежной системы, на котором размещены документы, предусмотренные пунктом 4 настоящей статьи;

4) сведения об учредителях (акционерах) оператора платежной системы, имеющих долю (акции) более десяти процентов в капитале оператора платежной системы;

5) сведения, содержащие дату начала функционирования платежной системы на территории Республики Казахстан. Под датой начала функционирования понимается дата вступления в силу договора, заключенного оператором платежной системы с первым участником платежной системы.

6. В случае участия банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в платежной системе, в том числе в иностранной платежной системе, данный банк (данная организация) письменно информирует Национальный Банк Республики Казахстан о таком участии в течение десяти календарных дней с даты заключения договора с оператором платежной системы на участие в платежной системе с представлением копий договоров, на основании которых осуществляется участие в платежной системе, в том числе в иностранной платежной системе, а также сведений, содержащих название платежной системы, наименование и почтовый адрес оператора платежной системы.

В договоре (договорах), на основании которого (которых) осуществляется участие в иностранной платежной системе, должен быть предусмотрен порядок получения банками или организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, сведений и информации о бенефициаре и отправителе по платежам и (или) переводам денег, за исключением платежей и (или) переводов денег с использованием платежных карточек.

7. Исключен Законом РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. Перевод денег в платежных системах производится по результатам клиринга либо путем индивидуального исполнения каждого указания инициатора.

9. Перевод денег по результатам клиринга происходит после окончания процесса зачета встречных денежных требований и обязательств участников платежной системы.

10. Перевод денег по результатам клиринга в системе межбанковского клиринга осуществляется с использованием денег ее участников в межбанковской системе переводов денег.

11. Перевод денег путем индивидуального исполнения каждого указания инициатора осуществляется независимо от его прав и обязательств, возникающих по другим указаниям.

12. Порядок урегулирования неплатежеспособности участников платежных систем должен определять методы привлечения денег для завершения платежей и (или) переводов денег.

Основные требования к порядку урегулирования неплатежеспособности участников платежных систем подлежат опубликованию на интернет-ресурсе оператора платежной системы в течение пятнадцати рабочих дней после их утверждения оператором платежной системы.

13. Правила платежной системы, изменения и дополнения в эти правила, тарифы (стоимость услуг) оператора платежной системы и все изменения этих тарифов (стоимости услуг) применяются оператором и участниками платежной системы не ранее даты их опубликования на интернет-ресурсе оператора платежной системы.

Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 13.05.2020 № 325-VІ (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Виды платежных систем, критерии и способы определения их значимости

1. Платежные системы, в том числе иностранные платежные системы, подразделяются на следующие виды:

1) системно значимая платежная система;

2) значимая платежная система;

3) иная платежная система.

2. Национальный Банк Республики Казахстан относит платежную систему к системно значимой платежной системе при ее соответствии в совокупности следующим критериям:

1) через данную платежную систему проводятся платежи и (или) переводы денег по денежным обязательствам участников рынка ценных бумаг Республики Казахстан и (или) валютного рынка Республики Казахстан;

2) через данную платежную систему проводятся платежи и (или) переводы денег в целях проведения государственной денежно-кредитной политики Национальным Банком Республики Казахстан.

3. Национальный Банк Республики Казахстан относит платежную систему к значимой платежной системе при ее соответствии любому из следующих критериев, за исключением систем, отнесенных к системно значимым платежным системам:

1) через данную платежную систему осуществляются платежи и (или) переводы денег в национальной валюте на территории Республики Казахстан в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

2) через данную платежную систему осуществляются платежи и (или) переводы денег в иностранной валюте на территории Республики Казахстан в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

3) через данную платежную систему осуществляются международные платежи и (или) переводы денег в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

4) через данную платежную систему осуществляются платежи и (или) переводы денег в течение года в объеме не менее показателя, установленного для систем денежных переводов Национальным Банком Республики Казахстан;

5) через данную платежную систему осуществляются межбанковские платежи по расчетам с платежными карточками в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

6) доля количества платежных карточек, выпущенных в рамках данной платежной системы, от общего количества платежных карточек в обращении на начало календарного года, а также общий объем платежей и (или) переводов денег, проведенных через данную платежную систему в течение календарного года, с использованием платежных карточек, выпущенных в такой платежной системе, не менее показателей, установленных Национальным Банком Республики Казахстан.

4. Национальный Банк Республики Казахстан относит платежную систему к системно значимой, значимой или иной платежной системе на основании одного из следующих способов:

1) самостоятельно по итогам анализа функционирования платежных систем, проведенного по окончании календарного года;

2) на основании письменного обращения оператора платежной системы с приложением документов, подтверждающих соответствие платежной системы установленным критериям значимости.

5. В случае отнесения платежной системы к системно значимой, значимой или иной платежной системе Национальный Банк Республики Казахстан в течение пяти рабочих дней:

1) включает данную платежную систему в качестве системно значимой, значимой или иной платежной системы в реестр платежных систем;

2) публикует данную информацию на своем интернет-ресурсе;

3) в письменной форме уведомляет оператора платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, об отнесении платежной системы к системно значимой, значимой либо иной платежной системе.

6. Платежная система относится к системно значимой, значимой или иной платежной системе с даты внесения Национальным Банком Республики Казахстан сведений в реестр платежных систем.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными Законом РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Завершенность (окончательность) платежей и (или) переводов денег в платежных системах

1. Платеж и (или) перевод денег считаются завершенными (окончательными) в платежной системе после зачисления денег участнику платежной системы, в пользу которого осуществлены данные платеж и (или) перевод.

2. Оператор системно значимой платежной системы гарантирует завершенность (окончательность) платежа и (или) перевода денег в платежной системе в режиме реального времени, предусматривающем обработку и исполнение указаний немедленно при их поступлении в платежную систему, или до конца текущего операционного дня.

3. Платежи и (или) переводы денег, направленные в платежную систему ее участником до получения им копии решения суда о применении процедуры реструктуризации задолженности должника, реабилитационной процедуры, признании должника банкротом и ликвидации с возбуждением процедуры банкротства, вынесенного в отношении клиента, являются безотзывными и окончательными, подлежат исполнению и завершению.

Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.12.2019 № 290-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Оператор и участники платежной системы

1. Юридическое лицо, не являющееся оператором платежной системы, не имеет права использовать в своем наименовании слова "платежная система" и производные от них слова, предполагающие, что оно осуществляет деятельность по обеспечению функционирования платежной системы.

Допускается совмещение функций оператора платежных систем с функцией оператора системы электронных денег.

2. Оператор платежной системы:

1) устанавливает правила платежной системы и осуществляет контроль за их соблюдением участниками платежных систем;

2) осуществляет обработку и выдачу платежных и информационных сообщений участников (участникам) платежной системы, индивидуальное исполнение указаний или клиринг;

3) заключает договор с участником платежной системы об участии в платежной системе;

4) определяет систему управления рисками в платежной системе;

5) обеспечивает функционирование инфраструктуры платежной системы;

6) обеспечивает соблюдение мер информационной безопасности и непрерывности деятельности;

7) обеспечивает равный и открытый доступ участников платежной системы к оказываемым им услугам;

8) утверждает внутренние документы по управлению деятельностью оператора платежной системы;

9) выполняет иные обязанности на основании договоров, заключенных с участниками платежной системы.

3. Допускается поручение оператором платежной системы осуществления операционных и технологических функций операционному центру платежной системы.

Операционные функции включают функции, предусмотренные подпунктом 2) пункта 2 настоящей статьи. Технологические функции включают функции, предусмотренные подпунктами 5) и 6) пункта 2 настоящей статьи.

4. Оператор иностранной платежной системы обеспечивает осуществление переводов денег между участниками платежной системы в национальной валюте Республики Казахстан через межбанковскую систему переводов денег либо банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций.

5. Оператор системно значимой платежной системы либо значимой платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, в процессе функционирования платежной системы представляет Национальному Банку Республики Казахстан сведения:

1) об утвержденных изменениях и дополнениях в правила платежной системы не позднее чем за пятнадцать рабочих дней до даты введения этих изменений и дополнений в действие;

2) об изменении тарифов (стоимости услуг) оператора платежной системы не позднее чем за пятнадцать рабочих дней до даты введения этих изменений в действие.

Сноска. Статья 8 с изменением, внесенным Законом РК от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Требования для операторов системно значимой или значимой платежной системы

1. Оператор системно значимой или значимой платежной системы определяет во внутренних документах:

1) полномочия и регламент работы органа управления;

2) полномочия высшего, исполнительного органов управления;

3) систему управления рисками в платежной системе;

4) порядок досудебного разрешения споров с участниками платежной системы и третьими лицами, предоставляющими услуги для функционирования платежной системы;

5) критерии обеспечения эффективности работы платежной системы, по которым оценивается удовлетворение потребностей участников платежной системы качеством оказываемых услуг.

2. Документы, указанные в пункте 1 настоящей статьи, публикуются оператором системно значимой или значимой платежной системы на его интернет-ресурсе в течение пятнадцати рабочих дней после их утверждения.

3. Система управления рисками в платежной системе определяет процедуры:

1) выявления, измерения рисков, мониторинга и управления рисками;

2) обеспечения непрерывности деятельности платежной системы и содержит план восстановления деятельности оператора платежной системы.

4. Оператор или операционный центр системно значимой или значимой платежной системы представляет в Национальный Банк Республики Казахстан сведения и отчеты по формам и в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, в том числе сведения по объемам платежей, осуществленных значимыми клиентами участника платежной системы.

5. Клиент участника платежной системы относится к значимому клиенту участника системно значимой или значимой платежной системы в случае, если его доля в общем объеме платежей и (или) переводов денег, осуществленных через данную платежную систему за год, составляет десять или более десяти процентов.

6. Оператор или операционный центр системно значимой или значимой платежной системы:

1) проводит анализ потребностей участников платежных систем на предмет их удовлетворенности качеством предоставляемых услуг;

2) обеспечивает функционирование механизма обратной связи с участниками платежных систем.

7. Оператор или операционный центр системно значимой или значимой платежной системы один раз в год не позднее первого квартала, следующего за отчетным периодом, публикует результаты проведенного анализа эффективности функционирования платежной системы на предмет удовлетворенности участников качеством предоставляемых услуг на своем интернет-ресурсе с учетом результатов рассмотрения поступивших за отчетный год обращений и запросов посредством механизма обратной связи.

8. Оператор системно значимой или значимой платежной системы проводит самооценку функционирования платежной системы на ее соответствие международным стандартам:

1) не реже чем один раз в три года по системно значимым платежным системам;

2) не реже чем один раз в пять лет по значимым платежным системам.

В случае, когда осуществление операционных и технологических функций поручено операционному центру системно значимой или значимой платежной системы, самооценка функционирования платежных систем проводится оператором и операционным центром системно значимой или значимой платежной системы совместно.

Результаты проведенной самооценки функционирования платежных систем представляются оператором системно значимой или значимой платежной системы в Национальный Банк Республики Казахстан в течение пятнадцати рабочих дней после завершения ее проведения, за исключением случаев, когда оператором платежной системы выступает Национальный Банк Республики Казахстан.

9. Основные результаты проведенной самооценки функционирования платежной системы, отражающие информацию о соответствии платежной системы международным стандартам, подлежат опубликованию оператором системно значимой или значимой платежной системы в течение пятнадцати рабочих дней после ее завершения на своем интернет-ресурсе.

Сноска. Статья 9 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

Глава 3. РЕГУЛИРОВАНИЕ РЫНКА ПЛАТЕЖНЫХ УСЛУГ

Статья 10. Поставщики платежных услуг

1. Платежные услуги оказываются следующими поставщиками:

1) Национальным Банком Республики Казахстан;

2) банками;

3) организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;

4) оператором почты, осуществляющим почтовые переводы денег;

5) платежными организациями;

6) платежными агентами;

7) платежными субагентами.

2. Для целей настоящего Закона банки и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, не рассматриваются в качестве платежных организаций, платежных агентов и платежных субагентов.

Статья 11. Критерии и способы определения значимых поставщиков платежных услуг

1. Национальный Банк Республики Казахстан относит поставщика платежных услуг к значимым поставщикам платежных услуг при его соответствии одному из следующих критериев:

1) поставщик платежных услуг обеспечивает осуществление платежей и (или) переводов денег в системно значимой или значимой платежной системе, операторами которых являются резиденты Республики Казахстан, в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

2) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по выпуску платежных карточек и обработке операций с их использованием на территории Республики Казахстан и за рубежом в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

3) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по выпуску, погашению электронных денег и обработке операций, осуществленных с их использованием, в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

4) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по осуществлению платежей через электронные терминалы и системы удаленного доступа без использования платежных карточек в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

5) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по переводу денег через систему денежных переводов на территории Республики Казахстан и за рубеж в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

6) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по осуществлению платежей и (или) переводов денег через корреспондентские счета, открытые между банками, на территории Республики Казахстан и за рубеж в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;

7) поставщик платежных услуг обеспечивает организацию и осуществление пенсионных выплат, выплат пособий, социальных и иных выплат из государственного бюджета или Государственного фонда социального страхования;

8) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг, не оказываемых иными поставщиками платежных услуг на рынке платежных услуг Республики Казахстан.

2. Национальный Банк Республики Казахстан относит поставщиков платежных услуг к значимым поставщикам платежных услуг самостоятельно по итогам проведенного анализа рынка платежных услуг.

3. В случае отнесения поставщика платежных услуг к значимым Национальный Банк Республики Казахстан включает данного поставщика платежных услуг в реестр значимых поставщиков платежных услуг, в течение пяти рабочих дней в письменной форме уведомляет поставщика платежных услуг и публикует указанные сведения на своем интернет-ресурсе.

4. Значимый поставщик платежных услуг определяет:

1) состав, полномочия и регламент работы органа управления;

2) полномочия руководящего органа;

3) систему управления рисками, присущими деятельности значимого поставщика платежных услуг;

4) порядок разрешения конфликтов интересов между значимым поставщиком платежных услуг и заинтересованными лицами;

5) цели и задачи на предмет удовлетворенности клиентов качеством оказываемых услуг.

5. Система управления рисками, присущими деятельности значимого поставщика платежных услуг, определяет:

1) процедуры выявления, измерения, мониторинга и управления рисками;

2) процедуры обеспечения непрерывности деятельности по оказанию платежных услуг и план восстановления его деятельности.

6. Значимый поставщик платежных услуг:

1) представляет в Национальный Банк Республики Казахстан в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, сведения по оказанным им платежным услугам;

2) обеспечивает проведение оценки качества оказываемых услуг и представляет результаты проведенной оценки в Национальный Банк Республики Казахстан.

Сноска. Статья 11 с изменением, внесенным Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Виды платежных услуг

1. Виды платежных услуг:

1) услуги по приему и осуществлению платежей и (или) переводов денег с использованием банковского счета;

2) услуги по приему наличных денег для зачисления на банковские счета, в том числе третьих лиц;

3) услуги по приему наличных денег для осуществления платежа без открытия банковского счета отправителя денег;

4) услуги по осуществлению переводов денег без открытия банковского счета;

5) услуги по выпуску и погашению электронных денег;

6) услуги по выпуску платежных карточек;

7) услуги по реализации (распространению) электронных денег и платежных карточек;

8) услуги по приему и обработке платежей, совершаемых с использованием электронных денег;

9) услуги по обработке платежей, инициированных клиентом в электронной форме, и передаче необходимой информации банку, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, для осуществления платежа и (или) перевода либо принятия денег по данным платежам.

2. Не относятся к платежным услугам:

1) услуги по передаче наличных денег лицом, осуществляющим платеж (плательщиком), лицу (лицам), перед которым (которыми) плательщик имеет обязательства, осуществляемые без участия поставщика платежных услуг;

2) услуги по инкассации банкнот, монет и ценностей;

3) услуги по сбору и передаче денег в целях благотворительной или некоммерческой деятельности;

4) услуги по осуществлению обменных операций с наличной иностранной валютой без открытия банковского счета;

5) услуги, обеспечивающие технологическую поддержку оказания платежных услуг, в том числе связанные с обработкой и хранением данных, аутентификацией получателей платежных услуг, а также передачей в пользование и технологической поддержкой электронных терминалов и оборудования, используемого при оказании платежных услуг;

6) услуги, связанные с выпуском и использованием средств электронного платежа, предназначенных для приобретения товаров или услуг, предоставляемых эмитентом средств электронного платежа либо в его помещениях, или для приобретения определенного вида товара или услуги на основании договора, заключенного с поставщиком (поставщиками) данного вида товара или услуги;

7) услуги, обеспечивающие информационное и технологическое взаимодействие между бенефициаром – индивидуальным предпринимателем, юридическим лицом и поставщиком платежных услуг при осуществлении последним переводов денег в пользу бенефициара по принятым от плательщиков платежам без участия третьих лиц.

Статья 13. Оказание платежных услуг

1. Запрещается оказание на территории Республики Казахстан платежных услуг без соответствующей лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций или учетной регистрации в Национальном Банке Республики Казахстан.

Требования, установленные частью первой настоящего пункта, не распространяются на деятельность платежных агентов и платежных субагентов, а также поставщиков платежных услуг, осуществляющих свою деятельность без лицензии в соответствии с законами Республики Казахстан.

2. Платежные услуги оказываются:

1) указанные в пункте 1 статьи 12 настоящего Закона, – банками при наличии лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций на открытие и ведение банковских счетов клиентов и переводные операции, банками, осуществляющими деятельность без лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций в соответствии с законами Республики Казахстан;

2) указанные в подпунктах 2), 3), 4), 7), 8) и 9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, – организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, за исключением поставщиков платежных услуг, указанных в абзацах втором и третьем настоящего подпункта, при наличии лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций на переводные операции. При этом:

платежные услуги, указанные в подпункте 1) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, – организацией, осуществляющей расчеты по сделкам с финансовыми инструментами, при наличии лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций на открытие и ведение банковских счетов клиентов;

платежные услуги, указанные в подпунктах 2), 3), 4), 5), 6), 7), 8) и 9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, – Национальным оператором почты, а также при наличии у него лицензии уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций на открытие и ведение банковских счетов клиентов – платежная услуга, предусмотренная подпунктом 1) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона;

3) оператором почты платежных услуг, указанных в подпункте 4) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при осуществлении почтовых переводов денег с соблюдением условий, установленных пунктом 12 настоящей статьи.

Порядок оказания услуги по почтовым переводам денег регулируется Законом Республики Казахстан "О почте";

4) платежной организацией при наличии регистрационного номера учетной регистрации платежных услуг, указанных в подпунктах 3), 7) – 9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона;

5) платежным агентом и платежным субагентом платежных услуг, указанных в подпунктах 2), 3) и 7) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии агентского договора по оказанию платежных услуг в рамках видов платежных услуг, разрешенных для банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, и платежных организаций.

3. Платежная организация вправе осуществлять деятельность по оказанию платежных услуг в качестве платежного агента банка либо платежного субагента на основании агентского договора по оказанию платежных услуг, заключенного с банком или платежным агентом.

Платежная организация оказывает платежные услуги, предусмотренные подпунктом 3) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии договора с поставщиком услуги.

Допускается оказание платежной организацией платежных услуг по приему платежей в бюджет без открытия банковского счета клиента при наличии агентского договора по оказанию платежных услуг, заключенного с банком и (или) организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций.

Платежная организация при оказании платежных услуг использует свой банковский счет в целях зачисления денег исключительно для оказания платежных услуг, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона.

В договорах оказания платежных услуг, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, должны быть определены порядок перевода денег с банковского счета платежной организации на банковский счет поставщика услуги, права и обязанности сторон, а также порядок вознаграждения платежной организации за оказание платежной услуги и условия привлечения платежной организации к оказанию платежной услуги.

4. Платежная услуга оказывается на основании договора, заключенного между клиентом и поставщиком платежных услуг, который должен содержать следующие существенные условия:

1) виды и общая характеристика оказываемых платежных услуг;

2) порядок и максимальный срок оказания платежной услуги;

3) размеры взимаемых сборов и комиссий или указание интернет-ресурса, содержащего данную информацию, и порядок их взимания;

4) порядок предоставления информации о платежной услуге;

5) порядок защитных действий от несанкционированных платежей;

6) порядок определения обменного курса, применяемого при оказании платежной услуги в иностранной валюте;

7) условия, при которых поставщик платежных услуг оставляет за собой право на отказ в оказании платежной услуги;

8) порядок регулирования вопросов по несанкционированным платежным услугам;

9) право клиента на расторжение договора;

10) порядок предъявления претензий и разрешения спорных ситуаций;

11) порядок и размеры выплат по возмещению ущерба за необоснованный отказ от исполнения либо ненадлежащее исполнение указания.

Поставщиком платежных услуг могут быть предусмотрены дополнительные условия, необходимые при оказании платежной услуги.

5. Поставщик платежных услуг вправе в одностороннем порядке изменять условия договора, предусмотренные в пункте 4 настоящей статьи, в сторону их улучшения для клиента.

Поставщик платежных услуг не вправе в одностороннем порядке изменять в сторону увеличения установленные на дату заключения между поставщиком платежных услуг и клиентом договора комиссии по оказываемым платежным услугам, за исключением комиссий, взимаемых при осуществлении международных платежей и (или) переводов денег, по которым поставщик платежных услуг уведомляет клиента об изменении комиссий в порядке и сроки, предусмотренные договором между ними.

Поставщик платежных услуг по платежной услуге, оказываемой в разовом порядке посредством систем удаленного доступа, обеспечивает ознакомление клиента с существенными условиями договора на казахском или русском языках, предусмотренными пунктом 4 настоящей статьи, до оказания платежной услуги.

6. Поставщик платежных услуг до оказания платежной услуги обеспечивает предоставление клиенту информации о размере взимаемой поставщиком платежной услуги комиссии в денежном выражении по оказываемой платежной услуге, за исключением случаев, предусмотренных нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, при оказании платежных услуг посредством систем удаленного доступа.

7. Поставщик платежных услуг оказывает платежную услугу только на основании и в соответствии с условиями указания клиента.

Запрещается изменение поставщиком платежных услуг условий и реквизитов указания клиента.

Примечание РЦПИ!
Пункт 8 вводится в действие с 01.06.2017.

8. Для получения платежных услуг и информационных банковских услуг клиент вправе использовать систему удаленного доступа как поставщика платежных услуг, обслуживающего его банковский счет, так и стороннего поставщика платежных услуг.

Примечание РЦПИ!
Пункт 9 вводится в действие с 01.06.2017.

9. В целях реализации прав клиента на получение платежных услуг и информационных банковских услуг от стороннего поставщика платежных услуг поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, обязан обеспечить стороннему поставщику платежных услуг доступ к банковскому счету и информации клиента в соответствии с требованиями нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан.

Требование данного пункта не распространяется на поставщиков платежных услуг, обслуживающих банковские счета клиентов и не предоставляющих электронное банковское обслуживание посредством интернет-ресурса.

Примечание РЦПИ!
Пункт 10 вводится в действие с 01.06.2017.

10. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, должен передать информацию о наличии, номере банковского счета и операциях по банковскому счету клиента третьим лицам по приказу и с согласия клиента, подтвержденного посредством идентификационных средств.

11. Запрещается взимание комиссии за оказание платежной услуги из суммы платежа и (или) перевода денег, за исключением случаев, когда условие взимания комиссии путем ее вычета из суммы платежа и (или) перевода денег предусмотрено в договоре между бенефициаром и поставщиком платежных услуг бенефициара. Поставщик платежных услуг бенефициара уведомляет бенефициара о сумме принятого платежа и (или) перевода денег и произведенных из нее вычетах.

12. Поставщик платежных услуг при оказании платежной услуги обеспечивает соблюдение следующих условий:

1) проведение надлежащей проверки и идентификации клиента в соответствии с законодательством Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма;

2) наличие в платежном документе о платеже и (или) переводе денег и передачу участнику платежа и (или) перевода денег реквизитов по отправителю денег и бенефициару, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма", за исключением случаев оказания платежной организацией услуг, предусмотренных подпунктами 3) и 7) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона;

3) сохранение в течение пяти лет после оказания платежной услуги либо закрытия банковского счета клиента сведений, позволяющих идентифицировать отправителя денег и (или) бенефициара;

4) сохранность идентификационных средств клиента от доступа третьим лицам.

13. Поставщик платежных услуг после оказания платежной услуги (за исключением платежной услуги по выпуску платежных карточек) представляет клиенту документ, подтверждающий факт оказания платежной услуги, на бумажном носителе либо посредством сети телекоммуникаций.

Требования к содержанию документа, подтверждающего оказание платежной услуги, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

14. Поставщик платежных услуг обеспечивает конфиденциальность сведений, полученных при оказании платежных услуг, и не допускает их раскрытия третьим лицам, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

Поставщик платежных услуг при оказании платежных услуг осуществляет сбор и обработку персональных данных с согласия субъекта персональных данных, за исключением случаев, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О персональных данных и их защите".

Поставщик платежных услуг вправе собирать копии документов, удостоверяющих личность нерезидентов, для целей, предусмотренных настоящим Законом.

15. Платежной организации запрещается осуществлять иную предпринимательскую деятельность, за исключением следующих видов деятельности:

1) покупка, продажа, имущественный наем недвижимого имущества;

2) рекламные, маркетинговые, консультационные и информационные услуги;

3) разработка, адаптация, модификация, техническая поддержка программного обеспечения;

4) покупка, продажа, имущественный наем электронных терминалов, других устройств и оборудования для обработки и передачи информации по платежам;

5) связанной с использованием вычислительной техники и информационных технологий, в том числе информационно-технические услуги, услуги по обработке и передаче данных по платежам, создание и использование базы данных и информационных ресурсов;

6) услуги в области логистики и курьерская деятельность, включая выполнение агентской и посреднической деятельности в данных сферах;

7) создание и обеспечение безопасности информационных систем и сетей;

8) разработка и реализация средств криптографической защиты информации;

9) услуги по удостоверению соответствия открытого ключа электронной цифровой подписи закрытому ключу электронной цифровой подписи, а также подтверждению достоверности регистрационного свидетельства.

10) деятельность в качестве участника или оператора платежной системы.

16. Поставщик платежных услуг вправе заключить с третьими лицами договор об аутсорсинге.

При аутсорсинге поставщик платежных услуг уведомляет об этом Национальный Банк Республики Казахстан в течение пятнадцати рабочих дней со дня заключения договора об аутсорсинге.

17. Аутсорсинг не допускается или прекращается в случаях:

1) возникновения риска нарушения поставщиком платежных услуг требований настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан, а также воспрепятствования осуществлению Национальным Банком Республики Казахстан или уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций функций контроля и надзора за рынком платежных услуг;

2) если третье лицо не соответствует требованиям, необходимым для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг;

3) наличия противоречия между аутсорсингом и условиями, предъявляемыми к поставщикам платежных услуг для осуществления деятельности по оказанию платежных услуг;

4) аннулирования или изменения аутсорсингом условий, на основании которых поставщику платежных услуг выдано разрешение на осуществление деятельности по оказанию платежных услуг;

5) неисполнения либо ненадлежащего исполнения третьим лицом своих обязательств по договору об аутсорсинге.

18. Порядок аутсорсинга определяется внутренними правилами поставщика платежных услуг и в соответствии с договором об аутсорсинге.

Поставщик платежных услуг несет гражданско-правовую ответственность за неисполнение либо ненадлежащее исполнение третьим лицом своих обязательств по договору об аутсорсинге. Поставщик платежных услуг при необходимости расторгает договор об аутсорсинге при условии обеспечения бесперебойности и качества оказания платежных услуг, а также интересов получателей платежных услуг.

Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 11.12.2023 № 44-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Требования при оказании платежных услуг через платежных агентов и (или) платежных субагентов

1. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация вправе оказывать платежные услуги клиентам через платежного агента или платежного субагента на основании агентского договора по оказанию платежных услуг.

Платежная организация вправе привлекать платежного агента и платежного субагента к оказанию платежной услуги, если такое условие предусмотрено в договоре с поставщиком услуги.

2. Платежная услуга платежным агентом и (или) платежным субагентом оказывается клиенту при соблюдении следующих требований:

1) оказание платежной услуги от имени банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организации;

2) выполнение условий, предусмотренных пунктом 12 статьи 13 настоящего Закона;

3) представление клиенту документа, подтверждающего факт оказания платежной услуги и содержащего необходимые реквизиты;

4) взимание платежным агентом вознаграждения в соответствии с условиями договора, заключенного с банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией, а платежным субагентом в соответствии с договором, заключенным с платежным агентом, а также договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией;

5) предоставление клиенту информации, предусмотренной пунктом 3 настоящей статьи.

3. До начала оказания платежной услуги платежным агентом и (или) платежным субагентом обеспечивается предоставление клиенту следующей информации:

1) наименование платежной услуги и адрес места ее оказания;

2) наименование, идентификационный номер, контактные данные (место нахождения и юридический адрес, номер телефона) банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежной организации, платежного агента, а также платежного субагента.

Платежный агент и платежный субагент, являющиеся индивидуальными предпринимателями, дополнительно указывают информацию об их фамилии, имени, отчестве (если оно указано в документе, удостоверяющем личность);

3) номер лицензии банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на осуществление банковских операций либо регистрационный номер учетной регистрации платежной организации;

4) размер вознаграждения, удерживаемого платежным агентом и (или) платежным субагентом с клиента при оказании платежной услуги (в случае его взимания).

4. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, и платежная организация должны вести реестры своих платежных агентов и платежных субагентов в порядке, определенном внутренним документом банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежной организации.

5. Платежный агент обеспечивает предоставление в банк, организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, или платежную организацию информации о привлеченных платежных субагентах в целях включения их в указанный реестр в порядке, определенном договором между ними.

6. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация обязаны осуществлять контроль за соблюдением платежным агентом требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах, а также условий оказания платежных услуг, установленных договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежной организацией.

Порядок осуществления контроля, предусмотренного частью первой настоящего пункта, устанавливается в договоре между банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежной организацией и платежным агентом либо во внутренних правилах банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и платежной организации.

7. Платежный агент обязан осуществлять контроль за соблюдением платежным субагентом требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах и условий оказания платежных услуг, установленных договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и платежной организацией, в порядке, определенном договором между платежным агентом и (или) платежным субагентом, а также между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией.

8. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация, заключившие агентские договоры по оказанию платежных услуг, представляют в Национальный Банк Республики Казахстан сведения об этих услугах, а также о своих платежных агентах и платежных субагентах в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

9. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация несут солидарную с платежным агентом и платежным субагентом, заключившим агентские договоры по оказанию платежных услуг, ответственность перед клиентом по обязательствам платежного агента и платежного субагента.

Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Создание платежной организации

1. Юридическое лицо, не зарегистрированное в качестве платежной организации, не имеет права использовать в своем наименовании слова "платежная организация", производные от них слова, предполагающие, что оно осуществляет деятельность по оказанию платежных услуг.

2. Платежная организация вправе открывать свои филиалы, в том числе за пределами Республики Казахстан.

Платежная организация уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан об открытии своих филиалов в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

3. Платежная организация ведет бухгалтерский учет и отчетность в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности.

Статья 15-1. Формирование уставного капитала платежной организации

1. Минимальный размер уставного капитала платежной организации устанавливается нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан и формируется до обращения платежной организации в Национальный Банк Республики Казахстан для прохождения учетной регистрации.

2. Уставный капитал платежной организации формируется исключительно деньгами в национальной валюте Республики Казахстан.

Сноска. Глава 3 дополнена статьей 15-1 в соответствии с Законом РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Учетная регистрация платежной организации

1. Учетная регистрация платежных организаций в Национальном Банке Республики Казахстан осуществляется в целях регулирования и контроля за их деятельностью и является обязательным условием при оказании платежной организацией платежных услуг. Деятельность по оказанию платежных услуг, осуществляемая платежной организацией без прохождения учетной регистрации в Национальном Банке Республики Казахстан, является незаконной и влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

2. Для прохождения учетной регистрации платежная организация представляет в Национальный Банк Республики Казахстан:

1) заявление по форме, определяемой Национальным Банком Республики Казахстан, содержащее в том числе сведения о руководителе (членах) исполнительного органа (с приложением копий диплома (дипломов) и документа, подтверждающего трудовую деятельность работника в соответствии с Трудовым кодексом Республики Казахстан);

1-1) копии документов, подтверждающих формирование уставного капитала;

2) устав, за исключением случаев, когда платежная организация осуществляет деятельность по типовому уставу;

3) документ, определяющий порядок взаимодействия платежной организации с соответствующим банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, осуществляющими перевод денег по оказываемым платежным услугам;

4) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
5) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
6) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

7) правила осуществления деятельности платежной организации, утвержденные органом управления платежной организации.

Перечень обязательных условий правил осуществления деятельности платежной организации устанавливается нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

8) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
9) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
10) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Национальный Банк Республики Казахстан рассматривает заявление платежной организации для прохождения учетной регистрации в течение десяти рабочих дней со дня представления полного перечня документов, указанных в пункте 2 настоящей статьи.

4. Национальный Банк Республики Казахстан при прохождении платежной организацией учетной регистрации присваивает платежной организации регистрационный номер, осуществляет запись в реестре платежных организаций, направляет платежной организации в письменной форме уведомление с указанием регистрационного номера о прохождении учетной регистрации в срок, установленный пунктом 3 настоящей статьи.

При отказе в учетной регистрации Национальный Банк Республики Казахстан направляет платежной организации в письменной форме уведомление об отказе в учетной регистрации с указанием причины отказа в срок, установленный пунктом 3 настоящей статьи.

5. Реестр платежных организаций, прошедших учетную регистрацию, размещается на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.

6. Платежная организация обязана указывать свой регистрационный номер при предоставлении информации о платежной организации.

7. Платежная организация информирует Национальный Банк Республики Казахстан обо всех изменениях и дополнениях, вносимых в документы, на основании которых была проведена учетная регистрация, в течение десяти календарных дней после внесения данных изменений.

8. Иностранные структуры без образования юридического лица, зарегистрированные в иностранном государстве (на территории), включенном (включенной) в составляемый уполномоченным органом по финансовому мониторингу перечень государств (территорий), которые не выполняют и (или) недостаточно выполняют рекомендации Группы разработки финансовых мер борьбы с отмыванием денег (ФАТФ), не могут прямо или косвенно владеть и (или) пользоваться, и (или) распоряжаться долями участия в уставном капитале платежных организаций.

Косвенное владение долями участия в уставном капитале либо владение (голосование) долями участия в уставном капитале платежной организации предоставляет возможность определять решения юридического лица участника платежной организации через владение (голосование) долями участия в уставном капитале (акциями) других юридических лиц.

Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 01.07.2022 № 131-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Основания отказа в учетной регистрации платежной организации

1. Отказ в учетной регистрации платежной организации производится в случаях:

1) представления неполных и (или) недостоверных сведений, подлежащих отражению в документах, указанных в пункте 2 статьи 16 настоящего Закона;

2) представления неполного перечня документов или несоответствия документов требованиям настоящего Закона и нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан;

3) если руководитель исполнительного органа платежной организации не соответствует требованиям, установленным в статье 19 настоящего Закона;

4) если платежная организация в течение одного года со дня ее государственной регистрации (перерегистрации) в Государственной корпорации "Правительство для граждан" не обратилась с заявлением о прохождении учетной регистрации.

2. В случае отказа в учетной регистрации юридическое лицо вправе повторно представить заявление на учетную регистрацию при устранении причин, повлекших отказ в учетной регистрации платежной организации, или принять решение об изменении своего наименования либо реорганизации или ликвидации.

Неустранение причин, повлекших отказ в учетной регистрации платежной организации, является основанием для отказа в повторном рассмотрении указанного заявления.

Повторно представленное заявление рассматривается Национальным Банком Республики Казахстан в течение десяти рабочих дней.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие с 01.07.2019); от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Основания для исключения из реестра платежных организаций

1. Платежная организация исключается из реестра платежных организаций в случаях:

1) систематического (три и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) непредставления сведений о платежных услугах в Национальный Банк Республики Казахстан;

2) представления недостоверных сведений о платежных услугах либо недостоверных сведений, подлежащих отражению в документах, указанных в пункте 2 статьи 16 настоящего Закона, которые влияют на принятие решения об учетной регистрации платежной организации;

3) систематического (три и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) невыполнения требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах;

4) неосуществления платежной организацией деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня включения в реестр платежных организаций или прекращения своей деятельности на период более шести месяцев подряд;

5) обнаружения обстоятельств, предусмотренных подпунктами 3) и 4) пункта 1 статьи 17 настоящего Закона;

6) вступления в законную силу решения суда о прекращении деятельности платежной организации;

7) внесения сведений о прекращении деятельности платежной организации в Национальный реестр бизнес-идентификационных номеров;

8) принятия платежной организацией решения о добровольном прекращении своей деятельности путем реорганизации (присоединения, слияния, разделения, выделения, преобразования) или ликвидации. При этом платежная организация до подачи заявления об исключении из реестра платежных организаций исполняет все свои обязательства. К заявлению одновременно прилагается письмо о подтверждении исполнения всех обязательств;

9) воспрепятствования платежной организацией в проведении проверки со стороны Национального Банка Республики Казахстан либо невыполнения предписаний Национального Банка Республики Казахстан;

10) поступления заявления платежной организации в случае отказа от оказания платежных услуг, за исключением случаев, когда такое исключение способствует нанесению ущерба интересам получателей платежных услуг.

2. При исключении из реестра платежных организаций Национальный Банк Республики Казахстан в течение пяти рабочих дней со дня исключения письменно уведомляет платежную организацию и публикует информацию об этом на своем интернет-ресурсе.

Уведомление направляется по месту нахождения платежной организации либо адресу, указанному в заявлении для прохождения учетной регистрации.

3. Решение Национального Банка Республики Казахстан об исключении платежной организации из реестра платежных организаций может быть обжаловано в порядке, определенном законами Республики Казахстан.

Обжалование решения Национального Банка Республики Казахстан об исключении платежной организации из реестра платежных организаций не приостанавливает исполнение данного решения.

4. Платежной организации запрещается оказание платежных услуг после получения письменного уведомления Национального Банка Республики Казахстан об исключении ее из реестра платежных организаций.

5. В случае исключения из реестра платежных организаций платежная организация в течение тридцати календарных дней с момента уведомления Национальным Банком Республики Казахстан об исключении из реестра платежных организаций обязана принять решение об изменении наименования при наличии в нем слов "платежная организация" либо реорганизации, либо ликвидации платежной организации.

Сноска. Статья 18 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Требования к руководителю исполнительного органа платежной организации

1. Руководитель исполнительного органа платежной организации должен иметь высшее образование.

2. Запрещается избирать или назначать руководителем исполнительного органа платежной организации лицо:

1) являвшееся руководителем, членом органа управления, руководителем, членом исполнительного органа, главным бухгалтером финансовой организации, в период не более чем за один год до принятия решения о консервации финансовой организации либо принудительном выкупе ее акций, лишении лицензии финансовой организации, повлекших ее ликвидацию и (или) прекращение осуществления деятельности на финансовом рынке, либо вступления в законную силу решения суда о принудительной ликвидации финансовой организации или признании ее банкротом в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан;

1-1) ранее являвшееся руководителем исполнительного органа платежной организации, исключенной из реестра платежных организаций по основаниям, предусмотренным подпунктами 1), 2), 3) и 9) пункта 1 статьи 18 настоящего Закона.

Указанное в настоящем подпункте основание применяется в течение пяти последовательных календарных лет с даты исключения платежной организации из реестра платежных организаций;

2) имеющее неснятую или непогашенную судимость.

3. Национальный Банк Республики Казахстан издает предписание о замене руководителя исполнительного органа платежной организации, если:

1) лицо не соответствует требованиям настоящей статьи;

2) платежная организация представила недостоверные сведения либо поддельные документы о руководителе исполнительного органа платежной организации.

4. Запрещается избирать или назначать руководителем исполнительного органа платежной организации лицо, находящееся в перечне организаций и лиц, связанных с финансированием терроризма и экстремизма, а также в перечне организаций и лиц, связанных с финансированием распространения оружия массового уничтожения, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма.

Сноска. Статья 19 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 01.07.2022 № 131-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19-1. Учредители и участники платежной организации

Учредителями (участниками) (одними из учредителей, участников) платежной организации являются физические, юридические лица и иностранные структуры без образования юридического лица, за исключением лиц:

1) в отношении которых имеется неснятая или непогашенная судимость либо вступившее в законную силу решение суда о применении уголовного наказания в виде лишения права занимать должность руководящего работника финансовой организации, банковского и (или) страхового холдинга и являться крупным участником (крупным акционером) финансовой организации;

2) находящихся в перечне организаций и лиц, связанных с финансированием терроризма и экстремизма, а также перечне организаций и лиц, связанных с финансированием распространения оружия массового уничтожения, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма.

Сноска. Глава 3 дополнена статьей 19-1 в соответствии с Законом РК от 01.07.2022 № 131-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Реорганизация (присоединение, слияние, разделение, выделение, преобразование) платежной организации

1. Добровольная реорганизация (слияние, присоединение, разделение, выделение, преобразование) платежных организаций может быть осуществлена по решению акционеров (участников) платежных организаций с согласия Национального Банка Республики Казахстан.

2. При принятии решения о добровольной реорганизации платежной организации Национальному Банку Республики Казахстан представляются на согласование:

1) решение о добровольной реорганизации платежной организации;

2) документы, описывающие предполагаемые условия, формы, порядок и сроки добровольной реорганизации платежной организации;

3) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

4) договор о присоединении (слиянии), подписанный руководителями исполнительных органов реорганизуемых платежных организаций;

5) аудиторский отчет в соответствии с законодательством Республики Казахстан об аудиторской деятельности;

6) исключен Законом РК от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

7) правила осуществления деятельности образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации.

3. Национальный Банк Республики Казахстан рассматривает представленные документы, указанные в пункте 2 настоящей статьи, и в течение десяти рабочих дней со дня их представления направляет в письменной форме уведомление о принятом решении.

4. Реорганизуемые платежные организации в течение пятнадцати календарных дней со дня получения согласия Национального Банка Республики Казахстан на проведение добровольной реорганизации обязаны проинформировать о производимой реорганизации всех своих клиентов и поставщиков платежных услуг путем публикации соответствующего объявления в средствах массовой информации, в том числе на своем интернет-ресурсе.

5. Учетная регистрация образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации производится в соответствии с требованиями настоящего Закона и нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан.

6. Исключение из реестра реорганизованных платежных организаций осуществляется одновременно в день включения образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации в реестр платежных организаций.

7. Национальный Банк Республики Казахстан отказывает в выдаче согласия на добровольную реорганизацию платежных организаций в случаях:

1) если руководитель исполнительного органа образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации не соответствует требованиям статьи 19 настоящего Закона;

2) если добровольная реорганизация платежных организаций препятствует осуществлению контроля и надзора за рынком платежных услуг, а также причиняет вред интересам получателей платежных услуг.

Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными законами РК от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 25.11.2019 № 272-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. РЕГУЛИРОВАНИЕ ПЛАТЕЖНЫХ СИСТЕМ И НАДЗОР (ОВЕРСАЙТ) ЗА
НИМИ, РЕГУЛИРОВАНИЕ РЫНКА ПЛАТЕЖНЫХ УСЛУГ И КОНТРОЛЬ ЗА НИМ

Статья 21. Регулирование платежных систем и надзор (оверсайт) за ними

1. В целях регулирования платежных систем Национальный Банк Республики Казахстан:

1) определяет порядок осуществления надзора (оверсайта) за платежными системами;

2) принимает нормативные правовые акты, направленные на обеспечение эффективности и надежности функционирования платежных систем на территории Республики Казахстан;

3) утверждает показатели критериев значимых платежных систем;

4) определяет порядок ведения реестра платежных систем.

2. В целях осуществления надзора (оверсайта) за платежными системами Национальный Банк Республики Казахстан:

1) осуществляет мониторинг системно значимых платежных систем;

2) осуществляет анализ и оценку функционирования системно значимых, значимых платежных систем на соответствие международным стандартам, в том числе анализ влияния на работу платежных систем значимых клиентов участников платежной системы;

3) осуществляет анализ платежей и (или) переводов денег по результатам операций с ценными бумагами и иностранной валютой;

4) получает информацию по вопросам платежей и (или) переводов денег, функционирования платежных систем от операторов, операционных центров и участников платежных систем, в том числе сведения по объемам платежей и (или) переводов денег, проведенных через системно значимые или значимые платежные системы, осуществленных значимыми клиентами участников указанных платежных систем;

5) проводит проверки деятельности операторов и (или) операционных центров системно значимых и значимых платежных систем, в том числе любого иного лица, уполномоченного по договору с ними оказывать услуги для функционирования платежной системы в порядке, определенном Законом Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", на предмет соответствия требованиям законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах;

6) осуществляет наблюдение за выполнением участниками системно значимых платежных систем требований к организационным мерам и программно-техническим средствам, обеспечивающим доступ в системно значимые платежные системы;

7) ведет и размещает реестры системно значимых, значимых и иных платежных систем на своем интернет-ресурсе.

3. При осуществлении надзора (оверсайта) за платежными системами Национальный Банк Республики Казахстан взаимодействует с государственными органами, операторами и участниками платежных систем и иными финансовыми организациями Республики Казахстан.

Национальный Банк Республики Казахстан сотрудничает с центральными банками и иными органами надзора (оверсайта) в платежных системах иностранных государств, международными организациями при проведении оценки функционирования системно значимых, значимых платежных систем, в том числе путем заключения соглашений (договоров, меморандумов) о сотрудничестве.

Статья 22. Мониторинг системно значимых платежных систем, анализ и оценка функционирования системно значимых, значимых платежных систем

1. Мониторинг системно значимых платежных систем, анализ функционирования системно значимых, значимых платежных систем осуществляются Национальным Банком Республики Казахстан на основании информации, получаемой от операторов, операционных центров и участников системно значимых или значимых платежных систем.

Оценка функционирования системно значимых, значимых платежных систем на соответствие международным стандартам осуществляется Национальным Банком Республики Казахстан при необходимости совместно с оператором, операционным центром системно значимых или значимых платежных систем с привлечением специалистов международных финансовых организаций либо без их привлечения.

2. Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет анализ полученной информации и формирование соответствующей отчетности и иных результатов надзора (оверсайта). Сводные результаты проведенного анализа ежегодно размещаются на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 23. Регулирование рынка платежных услуг, контроль и надзор за ним

Сноска. Заголовок статьи 23 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020).

1. В целях регулирования рынка платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан:

1) утверждает показатели, при которых поставщик платежных услуг относится к значимым поставщикам платежных услуг;

2) определяет порядок ведения реестра значимых поставщиков платежных услуг;

3) разрабатывает мероприятия, направленные на повышение эффективности и надежности функционирования рынка платежных услуг.

2. В целях контроля и надзора за рынком платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан:

1) осуществляет анализ рынка платежных услуг;

2) осуществляет анализ применения платежных инструментов;

3) осуществляет анализ и оценку услуг, оказываемых поставщиками платежных услуг;

4) получает от значимых поставщиков платежных услуг сведения об оказанных ими платежных услугах;

5) получает сведения о платежных услугах, иную информацию по вопросам платежей и (или) переводов денег, функционирования рынка платежных услуг от поставщиков платежных услуг;

6) осуществляет учетную регистрацию платежных организаций;

7) ведет реестр платежных организаций;

8) ведет и размещает реестр значимых поставщиков платежных услуг на своем интернет-ресурсе;

9) осуществляет контроль и надзор за соблюдением поставщиками платежных услуг, не являющимися банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций (далее – иные субъекты рынка платежных услуг), операторами платежных систем и операционными центрами платежных систем требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах;

10) проводит проверки деятельности операторов платежных систем, операционных центров платежных систем и иных субъектов рынка платежных услуг.

2-1. Уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций осуществляет контроль и надзор за соблюдением поставщиками платежных услуг, являющимися банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах и проводит проверки их деятельности.

3. При осуществлении регулирования, контроля и надзора за рынком платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан взаимодействует с государственными органами и финансовыми организациями Республики Казахстан.

Национальный Банк Республики Казахстан сотрудничает с центральными банками и иными органами надзора за рынком платежных услуг иностранных государств, международными организациями.

Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными Законом РК от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020).

Статья 24. Применение ограниченных мер воздействия, мер надзорного реагирования и санкций в отношении операторов платежных систем, операционных центров платежных систем, поставщиков платежных услуг

Сноска. Заголовок статьи 24 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие с 01.01.2019); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020).

1. Национальный Банк Республики Казахстан в пределах своей компетенции применяет к операторам платежных систем, операционным центрам платежных систем и иным субъектам рынка платежных услуг ограниченные меры воздействия и санкции за нарушение требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах, о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма и Закона Республики Казахстан "Об игорном бизнесе" в порядке, предусмотренном Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях и Законом Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан".

2. Национальный Банк Республики Казахстан приостанавливает участие банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, в иностранных платежных системах, функционирование платежных систем, деятельность платежных организаций на территории Республики Казахстан в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, в случаях, если дальнейшее функционирование данной платежной системы или деятельность платежных организаций несет угрозу стабильности финансовой системы Республики Казахстан.

3. Возобновление функционирования платежных систем, деятельности платежных организаций, участия банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, в иностранных платежных системах осуществляется после устранения причин приостановления их деятельности на основании письменного уведомления Национальным Банком Республики Казахстан оператора соответствующей платежной системы, платежной организации, банка и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о возможности возобновления их функционирования и участия соответственно, направленного в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

4. Уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций в пределах своей компетенции применяет меры надзорного реагирования за нарушение требований законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах и Закона Республики Казахстан "Об игорном бизнесе" в отношении поставщиков платежных услуг, являющихся банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, в порядке, установленном Законом Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

5. В отношении операторов платежных систем, операционных центров платежных систем и иных субъектов рынка платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан вправе применить одну из следующих ограниченных мер воздействия:

1) дать обязательное для исполнения письменное предписание;

2) вынести письменное предупреждение;

3) составить письменное соглашение.

6. Письменным предписанием является указание иным субъектам рынка платежных услуг на принятие обязательных к исполнению коррективных мер, направленных на устранение выявленных нарушений и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению, в установленный в письменном предписании срок и (или) на необходимость представления в установленный срок плана мероприятий по устранению выявленных нарушений и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению (далее – план мероприятий).

В плане мероприятий, представленном в срок, установленный письменным предписанием, указываются описание нарушений, причин и (или) условий, приведших к их возникновению, перечень запланированных мероприятий, сроки их осуществления, а также ответственные должностные лица.

Обжалование письменного предписания Национального Банка Республики Казахстан в суде не приостанавливает его исполнение.

7. Письменное предупреждение является уведомлением Национального Банка Республики Казахстан о возможности применения к иному субъекту рынка платежных услуг санкции в случае выявления Национальным Банком Республики Казахстан в течение одного года после вынесения данного предупреждения аналогичного нарушения норм законодательства Республики Казахстан.

8. Письменным соглашением является заключенное между Национальным Банком Республики Казахстан и иным субъектом рынка платежных услуг письменное соглашение о необходимости устранения выявленных нарушений и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению, и утверждении перечня мер по устранению этих нарушений и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению, с указанием сроков их устранения и (или) перечня ограничений, которые на себя принимает иной субъект рынка платежных услуг до устранения выявленных нарушений и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению.

Письменное соглашение подлежит обязательному подписанию со стороны иного субъекта рынка платежных услуг.

9. Иной субъект рынка платежных услуг обязан уведомить Национальный Банк Республики Казахстан об исполнении ограниченной меры воздействия в сроки, указанные в документе Национального Банка Республики Казахстан о применении ограниченной меры воздействия.

10. Порядок применения ограниченных мер воздействия в отношении иных субъектов рынка платежных услуг определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

11. Национальный Банк Республики Казахстан вправе применить к иному субъекту рынка платежных услуг ограниченные меры воздействия, определенные настоящей статьей, вне зависимости от примененных ранее к нему ограниченных мер воздействия или санкций.

12. В случае отсутствия возможности устранения нарушения и (или) причин, а также условий, способствовавших их совершению, в сроки, установленные в письменном предписании и (или) плане мероприятий, письменном соглашении, по независящим от иного субъекта рынка платежных услуг причинам срок по исполнению письменного предписания и (или) плана мероприятий, письменного соглашения может быть продлен Национальным Банком Республики Казахстан в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 03.07.2019 № 262-VI (вводится в действие с 01.01.2020); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 116-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. ПЛАТЕЖИ И (ИЛИ) ПЕРЕВОДЫ ДЕНЕГ

Статья 25. Платежи и (или) переводы денег

1. Платежи осуществляются на основании и в соответствии с условиями гражданско-правовых сделок, норм законодательства Республики Казахстан и решениями судов.

2. Платежи и (или) переводы денег осуществляются на основании или с использованием платежных инструментов.

Формы, обязательные реквизиты платежных документов и другие требования к их содержанию, особенности использования средств электронных платежей устанавливаются нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

Используемые для осуществления платежей и (или) переводов денег сведения и реквизиты могут быть представлены в виде штрихового кода, присваиваемого поставщиком платежных услуг либо оператором платежной системы.

Национальный стандарт штрихового кода, присваиваемого поставщиком платежных услуг или оператором платежной системы для осуществления платежей за предоставленные товары, работы или услуги в рамках предпринимательской деятельности, разрабатывается Национальным Банком Республики Казахстан совместно с государственным органом, осуществляющим руководство в сфере обеспечения поступлений налогов и платежей в бюджет. Для осуществления платежей с использованием штрихового кода могут использоваться иные стандарты организаций, не противоречащие Национальному стандарту штрихового кода.

Национальный Банк Республики Казахстан совместно с государственным органом, осуществляющим руководство в сфере обеспечения поступлений налогов и платежей в бюджет, устанавливает минимальный перечень реквизитов, используемых для осуществления платежей с использованием штрихового кода, не включающий банковскую тайну.

3. Платежи и (или) переводы денег на территории Республики Казахстан осуществляются как с использованием наличных денег, так и без их использования (безналичные платежи) следующими способами:

1) передача наличных денег;

2) передача электронных денег;

3) перевод денег с использованием платежных документов;

4) выдача платежного документа, содержащего денежное обязательство или приказ о выплате денег;

5) использование средств электронного платежа.

4. Инициирование платежа и (или) перевода денег производится путем:

1) предъявления инициатором платежного документа;

2) использования держателем средства электронного платежа;

3) внесения инициатором наличных денег для перевода денег посредством электронных терминалов и иных устройств;

4) направления инициатором согласия на осуществление платежа, в том числе мобильного платежа, посредством систем удаленного доступа.

5. Платежи наличными деньгами заключаются в физической передаче наличных денег в виде банкнот и (или) монет, являющихся законным платежным средством, лицом, осуществляющим платеж, лицу, перед которым данное лицо имеет денежное обязательство.

6. Платежи наличными деньгами осуществляются лицу, перед которым исполняется денежное обязательство, непосредственно либо через посредника.

7. Безналичные платежи и (или) переводы денег осуществляются на основании платежных инструментов с использованием банковских счетов, а также без их использования в тенге и иностранной валюте в порядке, определенном настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

8. Платежи и (или) переводы денег, осуществляемые юридическими лицами, филиалами или представительствами юридического лица через поставщиков платежных услуг, осуществляются только с использованием банковских счетов и (или) электронных кошельков.

Часть первая настоящего пункта не распространяется на уплату юридическими лицами платежей в бюджет, платежей за государственные услуги, а также добровольных пенсионных взносов и социальных отчислений.

9. Платежи по сделке, сумма которой превышает тысячекратный размер месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на дату совершения платежа, осуществляются индивидуальными предпринимателями, состоящими на регистрационном учете в качестве плательщика налога на добавленную стоимость, или юридическими лицами в пользу другого индивидуального предпринимателя, состоящего на регистрационном учете в качестве плательщика налога на добавленную стоимость, или юридического лица только в безналичном порядке.

10. Банки предоставляют государственным органам, судам через платежный шлюз "электронного правительства" сведения и информацию об осуществленных платежах и (или) переводах денег, связанных с уплатой платежей в бюджет, перечислением обязательных пенсионных взносов, обязательных пенсионных взносов работодателя, обязательных профессиональных пенсионных взносов и социальных отчислений, а также оплатой государственных услуг, в порядке и сроки, установленные уполномоченным органом в сфере информатизации по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан.

10-1. Исключен Законом РК от 31.12.2021 № 100-VII (вводится в действие с 01.01.2022).

11. Индивидуальные предприниматели и (или) юридические лица, за исключением находящихся в местах отсутствия сети телекоммуникаций общего пользования, при осуществлении отдельных видов деятельности обязаны обеспечить установку и применение в местах осуществления своей деятельности оборудования (устройства) для приема платежей с использованием платежных карточек и (или) прием платежей с использованием системы мгновенных платежей.

Перечень отдельных видов деятельности и применения оборудования (устройства), предназначенного для приема платежей с использованием платежных карточек и (или) приема платежей с использованием системы мгновенных платежей, утверждается Правительством Республики Казахстан.

Допускается участие в системе мгновенных платежей платежных организаций в случаях и порядке, которые определены Национальным Банком Республики Казахстан.

При осуществлении платежей посредством системы мгновенных платежей зачисление денег в пользу бенефициара обеспечивается обслуживающим бенефициара поставщиком платежных услуг – участником системы мгновенных платежей в мгновенном режиме.

Перевод денег между поставщиками платежных услуг (окончательный расчет) посредством системы мгновенных платежей совершается по результатам клиринга и обеспечивается деньгами, находящимися в Национальном Банке Республики Казахстан.

Требования, установленные частью первой настоящего пункта, не распространяются на индивидуального предпринимателя и (или) юридическое лицо, которые осуществляют денежные расчеты при проведении торговых операций, выполнении работ, оказании услуг без использования наличных денег.

12. Перевод денег в пользу бенефициара может осуществляться банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в национальной или иностранной валюте посредством использования систем денежных переводов.

Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, должны обеспечить осуществление перевода денег в пользу бенефициара в соответствии с форматами и правилами системы денежных переводов.

13. Отказ в осуществлении платежей и (или) переводов денег платежными организациями производится в случаях, предусмотренных настоящим Законом и законами Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" и "Об игорном бизнесе".

Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными законами РК от 20.06.2017 № 76-VI (вводится в действие с 01.01.2023); от 25.12.2017 № 122-VI (порядок введения в действие см. ст. 11); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие с 01.01.2019); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 31.12.2021 № 100-VII (порядок введения в действие см. ст. 2); от 08.07.2024 № 116-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 25-1. Антифрод-центр

1. Антифрод-центр:

1) осуществляет сбор, консолидацию и хранение сведений о событиях и попытках по платежным транзакциям с признаками мошенничества, поступивших от финансовых организаций, платежных организаций, операторов сотовой связи и органов уголовного преследования;

2) обрабатывает и анализирует данные по платежам и (или) переводам денег, отнесенным в соответствии с установленными критериями к платежным транзакциям с признаками мошенничества, необходимые финансовым организациям, платежным организациям, операторам сотовой связи, органам уголовного преследования;

3) предоставляет информацию, необходимую для предотвращения платежных транзакций с признаками мошенничества, финансовым организациям, платежным организациям, операторам сотовой связи, органам уголовного преследования, в том числе информацию об угрозах, уязвимостях, предпосылках возникновения событий, а также методах их предупреждения и ликвидации последствий;

4) обеспечивает соответствующий режим хранения, защиты и сохранность полученных в процессе своей деятельности информации, сведений и документов, составляющих служебную, коммерческую, банковскую или иную охраняемую законом тайну;

5) выполняет иные функции, определенные Национальным Банком Республики Казахстан в соответствии с законами Республики Казахстан.

2. Платеж и (или) перевод денег (включая попытку совершения такого платежа и (или) перевода денег, платеж и (или) перевод денег, находящиеся в процессе исполнения) признаются финансовой организацией, платежной организацией платежной транзакцией с признаками мошенничества:

1) если имеется заявление клиента о выявлении им платежной транзакции с признаками мошенничества;

2) если имеется подтвержденная информация от органа уголовного преследования;

3) если в соответствии с внутренними документами финансовой организации, платежной организации имеются такие основания;

4) если бенефициар платежа и (или) перевода денег находится в базе данных о событиях и попытках осуществления платежной транзакции с признаками мошенничества.

3. Требования к порядку осуществления деятельности антифрод-центра и взаимодействия антифрод-центра с лицами, участвующими в деятельности антифрод-центра, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Лицами, участвующими в деятельности антифрод-центра, являются финансовые организации, платежные организации, операторы сотовой связи, органы уголовного преследования, Национальный Банк Республики Казахстан и уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

4. Орган уголовного преследования в течение трех рабочих дней с момента получения сообщения (информации) от антифрод-центра по платежной транзакции с признаками мошенничества информирует антифрод-центр о необходимости уведомления финансовых организаций, платежных организаций о наличии оснований для отказа в осуществлении платежа и (или) перевода денег и дальнейшем приостановлении либо их отсутствии для возобновления платежа и (или) перевода денег. В случае неинформирования органом уголовного преследования в течение трех рабочих дней о дальнейших действиях финансовые организации, платежные организации осуществляют данный платеж и (или) перевод денег, если не имеется иных оснований, предусмотренных законами Республики Казахстан, препятствующих осуществлению данного платежа и (или) перевода денег.

5. Финансовая организация, платежная организация при выявлении платежной транзакции с признаками мошенничества осуществляют следующие действия:

1) приостанавливают исполнение указания и (или) блокируют сумму денег на срок не более трех рабочих дней;

2) в порядке, установленном договором, заключенным с клиентом, предоставляют клиенту информацию о приостановлении исполнения указания и (или) блокировании платежа и (или) перевода денег с указанием причин и оснований;

3) направляют уведомление в антифрод-центр для отправки информации по платежной транзакции с признаками мошенничества в орган уголовного преследования для последующего проведения мероприятий, установленных законами Республики Казахстан;

4) в случае неполучения по истечении трех рабочих дней решения органа уголовного преследования о дальнейшем приостановлении платежа и (или) перевода денег либо об отсутствии необходимости в приостановлении такого платежа и (или) перевода денег осуществляют данный платеж и (или) перевод денег, если не имеется иных оснований, предусмотренных законами Республики Казахстан, препятствующих проведению данного платежа и (или) перевода денег.

6. Финансовые организации, платежные организации при получении информации от антифрод-центра о лицах, связанных с платежными транзакциями с признаками мошенничества, отказывают или приостанавливают в исполнении указания в сроки и порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

7. Антифрод-центр и лица, участвующие в деятельности антифрод-центра, несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

8. Финансовые организации, платежные организации обязаны направлять в антифрод-центр информацию обо всех событиях и (или) попытках осуществления платежных транзакций с признаками мошенничества по форме, в сроки и порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

9. Антифрод-центр вправе предоставлять органам уголовного преследования данные по платежным транзакциям с признаками мошенничества, в том числе относящиеся к банковской и иной охраняемой законом тайне, в соответствии с законами Республики Казахстан.

10. Антифрод-центр осуществляет формирование и ведение баз данных о событиях и попытках осуществления платежной транзакции с признаками мошенничества, представляет к ним доступ лицам, участвующим в деятельности антифрод-центра, в режиме реального времени в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

11. Антифрод-центр осуществляет без согласия клиента обмен данными с финансовыми организациями, платежными организациями, операторами сотовой связи, органами уголовного преследования, обработку данных по платежным транзакциям с признаками мошенничества, включающими сведения о клиенте-физическом лице, его индивидуальном идентификационном номере, номере банковского счета и (или) платежной карточки, абонентском номере сотовой связи, документе, удостоверяющем личность, и другие сведения, необходимые для идентификации клиента и платежей и (или) переводов денег с его участием.

Сноска. Глава 5 дополнена статьей 25-1 в соответствии с Законом РК от 21.05.2024 № 86-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Особенности осуществления платежей и (или) переводов денег специализированной некоммерческой организацией, выполняющей функции центрального депозитария по сделкам с финансовыми инструментами

Сноска. Заголовок статьи 26 в редакции Закона РК от 02.07.2018 № 166-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Платеж и (или) перевод денег по сделке с финансовыми инструментами осуществляются специализированной некоммерческой организацией, выполняющей функции центрального депозитария в соответствии с Законом Республики Казахстан "О рынке ценных бумаг" (далее – центральный депозитарий), на основании договора, заключенного между клиентом и центральным депозитарием, по:

1) банковскому счету клиента, открытому в центральном депозитарии;

2) корреспондентскому счету клиента, открытому в Национальном Банке Республики Казахстан.

2. Платеж и (или) перевод денег по банковскому счету клиента, открытому в центральном депозитарии, осуществляются при регистрации сделки с финансовыми инструментами или иных операций, связанных с финансовыми инструментами, числящимися на банковских счетах в центральном депозитарии, путем формирования центральным депозитарием платежного документа в соответствии со сводом правил центрального депозитария на основании:

1) приказа клиента на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами в случае, если отправитель такого приказа предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа клиента на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;

2) приказа организатора торгов на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа организатора торгов на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;

3) приказа клиринговой организации на осуществление переводов денег по итогам клиринговой сессии в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа клиринговой организации.

3. Для осуществления платежа и (или) перевода денег по сделке с финансовыми инструментами или при регистрации иных операций, связанных с финансовыми инструментами, через системно значимую платежную систему клиент предоставляет оператору либо операционному центру системно значимой платежной системы согласие на списание денег с его корреспондентского счета, открытого в Национальном Банке Республики Казахстан, при исполнении в системно значимой платежной системе платежного документа центрального депозитария.

Центральный депозитарий направляет в системно значимую платежную систему платежный документ в соответствии со сводом правил центрального депозитария на основании:

1) приказа клиента на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами в случае, если отправитель такого приказа предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его корреспондентского счета на основании приказа клиента на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;

2) приказа организатора торгов на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его корреспондентского счета на основании приказа организатора торгов на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;

3) одностороннего приказа Национального Банка Республики Казахстан на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами в случае выдачи Национальным Банком Республики Казахстан банковского займа участникам системно значимой платежной системы под обеспечение ценных бумаг.

Сноска. Статья 26 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2018 № 166-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 27. Банковские счета

1. Банковский счет открывается при заключении между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, договора банковского счета, договора корреспондентского счета и (или) договора банковского вклада.

Договор, заключаемый при открытии текущего или корреспондентского счета или банковского вклада, является договором, заключаемым при оказании платежной услуги, предусмотренным в пункте 4 статьи 13 настоящего Закона. Допускается установление условий оказания платежных услуг в иных договорах, заключаемых с клиентом.

До заключения договора банковского счета на основании заявления клиента об открытии банковского счета, направленного в электронной форме, допускается присвоение банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, индивидуального идентификационного кода клиенту. При этом банковский счет считается открытым после заключения между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, договора банковского счета. В случае незаключения клиентом договора банковского счета банк аннулирует индивидуальный идентификационный код в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

2. Банку и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, запрещается открытие:

1) клиенту нового банковского счета в случаях, если имеются предъявленные к его банковскому счету, открытому в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, решения и (или) распоряжения уполномоченных государственных органов и должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, требования третьих лиц об изъятии денег с банковского счета и (или) наложен арест на деньги, находящиеся на его банковском счете, при условии недостаточности на банковском счете суммы денег, на которую налагается арест;

2) бездействующему налогоплательщику банковского счета, информация о котором передана банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, уполномоченным органом в сфере обеспечения поступлений налогов и других обязательных платежей в бюджет;

3) анонимного банковского счета или банковского счета на вымышленное имя;

4) банковского счета клиенту в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".

3. Положения подпунктов 1) и 2) пункта 2 настоящей статьи не распространяются на случаи открытия:

1) банковского счета клиенту – физическому лицу, предназначенного для зачисления пособий, социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, материальной помощи, предоставляемой в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 112 Социального кодекса Республики Казахстан, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда, и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда, а также алиментов (денег, предназначенных на содержание несовершеннолетних и нетрудоспособных совершеннолетних детей), целевых накоплений и (или) выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования;

2) банковских счетов в жилищном строительном сберегательном банке, предназначенных для зачисления платежей и субсидий в целях оплаты за арендованное жилье в частном жилищном фонде.

Допускается отказ банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на открытие банковского счета в рамках выполнения условий договоров с банками-нерезидентами Республики Казахстан и (или) международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.

4. Банковские счета подразделяются на текущие и сберегательные счета клиентов, а также корреспондентские счета банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

5. По текущему счету клиента выполняются операции, связанные с:

1) обеспечением наличия и использованием банком денег клиента;

2) приемом (зачислением) денег в пользу клиента;

3) выполнением указания клиента о переводе денег в пользу третьих лиц в порядке, предусмотренном договором банковского счета;

4) исполнением указания третьих лиц об изъятии денег клиента по основаниям, предусмотренным законами Республики Казахстан и (или) договором банковского счета;

5) осуществлением приема от клиента и выдачи ему наличных денег в порядке и на условиях, предусмотренных указанным договором и настоящим Законом;

6) исключен Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие с 01.01.2019);

7) предоставлением по требованию клиента информации о сумме денег клиента в банке и произведенных операциях в порядке и сроки, предусмотренные договором банковского счета;

8) осуществлением иного банковского обслуживания клиента, предусмотренного договором банковского счета, законодательством Республики Казахстан и применяемыми в банковской практике обычаями делового оборота.

6. По сберегательному счету клиента выполняются операции, связанные с:

1) обеспечением наличия и использованием банком денег, принадлежащих клиенту;

2) осуществлением приема от клиента или третьих лиц денег как наличным, так и безналичным способом;

3) выплатой вознаграждения в размере и порядке, определяемых договором банковского вклада;

4) возвратом денег клиенту на условиях, предусмотренных договором банковского вклада и законами Республики Казахстан, в том числе путем их перевода на другой банковский счет клиента;

5) исполнением указания третьих лиц об изъятии денег клиента по основаниям, предусмотренным законами Республики Казахстан и (или) договором банковского счета.

7. По корреспондентскому счету банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, выполняются операции, связанные с:

1) приемом (зачислением) денег, поступающих в пользу банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или его (ее) клиентов;

2) выполнением указания банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о переводе денег банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, либо в пользу третьих лиц в целях исполнения обязательств банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или его (ее) клиентов;

3) осуществлением приема и выдачи наличных денег с корреспондентского счета банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в порядке и на условиях, предусмотренных указанным договором и настоящим Законом;

4) оказанием других услуг, предусмотренных договором корреспондентского счета.

Корреспондентские счета открываются между банками, а также между банками и банками – участниками Международного финансового центра "Астана", между банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, между банками и финансовыми организациями – нерезидентами Республики Казахстан.

Особенности открытия и ведения корреспондентских счетов банками банкам – участникам Международного финансового центра "Астана", в том числе валюта и перечень операций, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

7-1. Выдача наличных денег с банковских счетов осуществляется в соответствии с правилами снятия субъектами предпринимательства наличных денег с банковских счетов и в пределах размера сумм, определенного совместным актом Национального Банка Республики Казахстан и уполномоченного органа по государственному планированию, если меньший размер не предусмотрен договором банковского счета и не установлен субъектом финансового мониторинга в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма.

8. Не являются банковскими счетами счета, по которым не производятся операции, указанные в пункте 5, 6 и 7 настоящей статьи, а также отражающие позиции бухгалтерского учета в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, лицевые счета (субпозиции), являющиеся компонентами балансового счета, в том числе ссудные счета.

9. Допускается открытие клиенту банковского счета в режиме "эскроу-счет".

В случаях неисполнения лицом, на имя которого открыт эскроу-счет, условий, определенных клиентом, и истечения срока наступления или выполнения таких условий по договору банковского счета банк возвращает деньги клиенту, открывшему эскроу-счет.

На деньги, находящиеся на эскроу-счете, не допускаются наложение ареста и обращение взыскания иначе как по судебному акту по делу, связанному с условиями договора эскроу-счета.

10. В случае обращения взыскания на деньги клиентов, находящиеся в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, такое взыскание производится только с банковских счетов клиентов.

Обращение взысканий на деньги, находящиеся на корреспондентских счетах банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, производится только по обязательствам самих банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

Не допускается обращение взыскания:

1) на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, материальной помощи, предоставляемой в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 112 Социального кодекса Республики Казахстан;

2) на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления жилищных выплат, единовременных пенсионных выплат из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения, целевых активов, выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования;

2-1) на деньги, находящиеся на банковских счетах в жилищных строительных сберегательных банках в виде жилищных строительных сбережений, накопленные за счет использования жилищных выплат, в виде выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования, на деньги, находящиеся на банковских счетах в банках второго уровня в виде накоплений на капитальный ремонт общего имущества объекта кондоминиума, за исключением взысканий на основании судебных решений по делам о неисполнении обязательств по договорам, заключаемым в целях проведения капитального ремонта общего имущества объекта кондоминиума;

2-2) на деньги, находящиеся на банковских счетах в жилищном строительном сберегательном банке, предназначенных для зачисления платежей и субсидий в целях оплаты за арендованное жилье в частном жилищном фонде;

3) на деньги, внесенные на условиях депозита нотариуса;

4) на деньги, находящиеся на банковских счетах по договору об образовательном накопительном вкладе, заключенному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О Государственной образовательной накопительной системе";

5) на активы фонда социального медицинского страхования и средства целевого взноса, выделяемые на гарантированный объем бесплатной медицинской помощи, находящиеся на банковских счетах;

5-1) на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов управляющего инвестиционным портфелем, по неисполненным обязательствам данного управляющего инвестиционным портфелем;

5-2) на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов лица, осуществляющего функции номинального держателя, по неисполненным обязательствам данного лица, осуществляющего функции номинального держателя;

5-3) на деньги, находящиеся на банковских счетах для осуществления клиринговой деятельности по сделкам с финансовыми инструментами;

6) на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления компенсации инвестиционных затрат, в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственно-частного партнерства и о концессиях;

7) на деньги клиентов, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления алиментов (денег, предназначенных на содержание несовершеннолетних и нетрудоспособных совершеннолетних детей), по банковским займам на основании платежных требований.

8) на деньги, находящиеся на текущем счете частного судебного исполнителя, предназначенном для хранения взысканных сумм в пользу взыскателей;

9) на деньги, находящиеся на сберегательных счетах, являющиеся предметом залога по выданным банковским займам, в размере суммы непогашенного основного долга по таким банковским займам на основании платежных требований;

10) на деньги, находящиеся на банковском счете единого оператора в сфере государственных закупок, предназначенном для внесения потенциальными поставщиками или поставщиками денег в качестве обеспечительных мер в рамках участия в государственных закупках в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных закупках".

11) на деньги, находящиеся на банковских счетах гражданина, в отношении которого возбуждено дело о применении процедуры или применена процедура в соответствии с Законом Республики Казахстан "О восстановлении платежеспособности и банкротстве граждан Республики Казахстан";

12) на деньги, находящиеся на текущем счете финансового управляющего для зачисления денег в процедуре судебного банкротства в соответствии с Законом Республики Казахстан "О восстановлении платежеспособности и банкротстве граждан Республики Казахстан".

Положение подпункта 6) части третьей настоящего пункта не распространяется на изъятие денег по требованиям, относящимся к первой, второй и третьей очередям в соответствии с очередностью, предусмотренной пунктом 2 статьи 742 Гражданского кодекса Республики Казахстан.

11. Приостановление расходных операций по банковскому счету отправителя денег на основании соответствующих решений и (или) распоряжений уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету либо информации уполномоченного органа об организациях и физических лицах, включенных в перечень организаций и лиц, связанных с финансированием терроризма и экстремизма, и (или) в перечень организаций и лиц, связанных с финансированием распространения оружия массового уничтожения, а также список лиц, причастных к террористической деятельности, а также временное ограничение на распоряжение имуществом на основании актов о временном ограничении на распоряжение имуществом, наложение ареста на деньги, находящиеся на банковском счете отправителя денег, на основании актов о наложении ареста на деньги клиента осуществляются в порядке и случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан.

Не допускаются наложение ареста, приостановление расходных операций, временное ограничение на распоряжение имуществом, ограничения на совершение сделок и иных операций с имуществом, по банковским счетам, предназначенным для зачисления пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, материальной помощи, предоставляемой в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 112 Социального кодекса Республики Казахстан, жилищных выплат, единовременных пенсионных выплат из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения, целевых активов, выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования, на деньги, находящиеся на банковских счетах в жилищных строительных сберегательных банках в виде жилищных строительных сбережений, накопленные за счет использования жилищных выплат, в виде выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования, на деньги, находящиеся на банковских счетах в жилищном строительном сберегательном банке, предназначенных для зачисления платежей и субсидий в целях оплаты за арендованное жилье в частном жилищном фонде, на деньги, находящиеся на банковских счетах в банках второго уровня в виде накоплений на капитальный ремонт общего имущества объекта кондоминиума, за исключением взысканий на основании судебных решений по делам о неисполнении обязательств по договорам, заключаемым в целях проведения капитального ремонта общего имущества объекта кондоминиума, на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления компенсации инвестиционных затрат, а также на деньги, внесенные на условиях депозита нотариуса, находящиеся на банковских счетах по договору об образовательном накопительном вкладе, заключенному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О Государственной образовательной накопительной системе", активы фонда социального медицинского страхования и средства целевого взноса, выделяемые на гарантированный объем бесплатной медицинской помощи, находящиеся на банковских счетах, на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов управляющего инвестиционным портфелем, по неисполненным обязательствам данного управляющего инвестиционным портфелем, на деньги, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов лица, осуществляющего функции номинального держателя, по неисполненным обязательствам данного лица, осуществляющего функции номинального держателя, на деньги, находящиеся на банковских счетах для осуществления клиринговой деятельности по сделкам с финансовыми инструментами, деньги банков, страховых (перестраховочных) организаций, добровольных накопительных пенсионных фондов, лишенных уполномоченным государственным органом лицензии и (или) находящихся в процессе принудительной ликвидации, деньги, находящиеся на текущем счете частного судебного исполнителя, предназначенном для хранения взысканных сумм в пользу взыскателей, деньги, находящиеся на банковском счете единого оператора в сфере государственных закупок, предназначенном для внесения потенциальными поставщиками или поставщиками денег в качестве обеспечительных мер в рамках участия в государственных закупках в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных закупках", деньги филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан, филиалов страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан, лишенных уполномоченным государственным органом лицензии и находящихся в процессе принудительного прекращения деятельности.

Положение части второй настоящего пункта не распространяется на ограничения, налагаемые уполномоченным органом в сфере обеспечения исполнения исполнительных документов и его территориальными органами, о приостановлении расходных операций по текущему счету, предназначенному для хранения взысканных сумм в пользу взыскателей, частного судебного исполнителя, действие лицензии которого приостановлено или прекращено либо которого лишили лицензии.

12. Расходные операции по банковскому счету клиента возобновляются после отзыва уполномоченным государственным органом или должностным лицом решения и (или) распоряжения о приостановлении расходных операций по банковскому счету, акта о временном ограничении распоряжения имуществом, а также в порядке, определенном Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан, законами Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" и "О реабилитации и банкротстве".

Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, возобновляет расходные операции по банковскому (банковским) счету (счетам) клиента до отзыва уполномоченным органом в сфере обеспечения поступлений налогов и других обязательных платежей в бюджет распоряжения о приостановлении расходных операций по банковским счетам в случае погашения клиентом суммы налоговой задолженности, указанной в распоряжении уполномоченного органа в сфере обеспечения поступлений налогов и других обязательных платежей в бюджет о приостановлении расходных операций по банковским счетам.

Арест, наложенный на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, снимается на основании соответствующего письменного уведомления лица, обладающего правом наложения ареста на деньги клиента, об отмене ранее принятого им акта о наложении ареста на деньги либо после исполнения банком инкассового распоряжения, предъявленного во исполнение ранее наложенного ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, либо в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

Банк отправителя денег возвращает без исполнения неисполненные требования к банковскому счету, акты о временном ограничении на распоряжение имуществом, решения и (или) распоряжения уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету клиента, а также акты лиц, обладающих правом наложения ареста на деньги клиента о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, при закрытии банковского счета клиента в порядке, определенном настоящим Законом.

13. Порядок действий банка и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, при поступлении акта о временном ограничении на распоряжение имуществом, решений и (или) распоряжений уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, актов о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными законами РК от 30.06.2017 № 80-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.12.2017 № 114-VI (вводится в действие с 01.01.2018); от 02.07.2018 № 168-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 04.07.2018 № 171-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 13.05.2020 № 325-VІ (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 26.06.2020 № 349-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 02.01.2021 № 399-VI (порядок введения в действие см. ст.2); от 24.06.2021 № 52-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 12.07.2022 № 138-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 179-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.01.2024); от 16.11.2023 № 40-VIII (вводится в действие с 01.01.2024); от 16.05.2024 № 82-VIII (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 28. Закрытие банковского счета

1. Закрытие банковского счета клиента осуществляется по заявлению клиента или самостоятельно банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в случаях прекращения действия либо отказа от исполнения договора банковского счета, договора банковского вклада в порядке, предусмотренном статьей 29 настоящего Закона.

Закрытие банковского счета по заявлению клиента не допускается при наличии неисполненных требований, предъявленных к банковскому счету, предусмотренных пунктом 3 статьи 29 настоящего Закона.

2. Действия договора банковского счета и договора банковского вклада прекращаются в случае прекращения деятельности клиента – юридического лица в связи с его ликвидацией. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, осуществляет закрытие банковского счета клиента – юридического лица на основании внесенных сведений о прекращении деятельности юридического лица в Национальный реестр бизнес-идентификационных номеров.

Статья 29. Основания и порядок одностороннего отказа от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада

1. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, вправе отказаться от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада в случаях:

1) отсутствия денег на банковском счете клиента более одного года;

2) отсутствия движения денег на банковском счете клиента (за исключением сберегательного счета, счетов, предназначенных для зачисления пособий, социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда, и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда, а также алиментов (денег, предназначенных на содержание несовершеннолетних и нетрудоспособных совершеннолетних детей) более одного года;

3) предусмотренных договором с банками-нерезидентами Республики Казахстан.

2. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, отказывается от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада по основаниям и в порядке, предусмотренным настоящим Законом и Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".

3. Односторонний отказ от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, не допускается при наличии:

1) неисполненных требований к банковскому счету или неснятых актов о временном ограничении на распоряжение имуществом, решений и (или) распоряжений уполномоченных государственных органов и (или) должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, а также актов о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента;

2) неисполненных требований по валютному договору, предусматривающему экспорт (импорт), представляемому клиентом в банк или организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, в соответствии с валютным законодательством Республики Казахстан.

4. При наличии условий, предусмотренных подпунктом 1) пункта 3 настоящей статьи, допускается закрытие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, банковского счета клиента в случае одностороннего отказа от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада при отсутствии денег на банковском счете клиента более одного года и (или) ликвидации клиента – юридического лица.

5. При наличии условий, предусмотренных подпунктом 2) пункта 3 настоящей статьи, допускается закрытие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, банковского счета клиента в случае одностороннего отказа от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада в соответствии с Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

6. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, направляет по адресу, имеющемуся у банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, уведомление об отказе от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада в электронной форме либо по почте с уведомлением о его получении, если иной порядок не предусмотрен договором банковского счета или договором банковского вклада.

7. При отсутствии денег на банковском счете клиента банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, по истечении трех месяцев со дня направления клиенту уведомления об отказе от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада расторгает договор банковского счета или договор банковского вклада и осуществляет закрытие банковского счета клиента, если иной порядок не предусмотрен договором банковского счета или договором банковского вклада.

8. Соответствующие акты о временном ограничении на распоряжение имуществом, решения и (или) распоряжения уполномоченных государственных органов и (или) должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, а также акты лиц, обладающих правом наложения ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, в течение пяти рабочих дней после закрытия банковского счета в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи подлежат возврату банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, лицам, выставившим данные требования.

9. При наличии остатка денег на банковском счете клиента (за исключением счетов, предназначенных для зачисления пособий, социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда, и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда, а также алиментов (денег, предназначенных на содержание несовершеннолетних и нетрудоспособных совершеннолетних детей) банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, вправе перечислить остаток денег на депозит нотариуса в соответствии с законами Республики Казахстан и закрыть банковский счет.

10. Размер комиссии, взимаемой банком за ведение банковского счета в случаях, предусмотренных настоящей статьей, не должен превышать максимальный размер комиссии, взимаемой банком за ведение банковского счета других клиентов.

11. При одностороннем отказе от исполнения договора банковского счета или договора банковского вклада банк уплачивает вознаграждение на дату одностороннего отказа от исполнения указанных договоров с учетом условий о вознаграждении, установленных в самих договорах.

12. Правила настоящей статьи распространяются на договоры корреспондентского счета, если иное не предусмотрено законами Республики Казахстан и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

Сноска. Статья 29 с изменениями, внесенными Законом РК от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 6. ПЛАТЕЖНЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ

Статья 30. Виды платежных инструментов

На территории Республики Казахстан при осуществлении платежей и (или) переводов денег используются следующие виды платежных инструментов:

1) платежное поручение;

2) платежное требование;

3) чек;

4) вексель;

5) инкассовое распоряжение;

6) платежный ордер;

7) платежное извещение;

8) средство электронного платежа.

Статья 31. Платежное поручение

1. Права и обязанности между отправителем денег и банком отправителя денег, связанные с использованием платежного поручения, устанавливаются в договоре между ними, а их фактическая реализация возникает с момента предъявления в банк отправителя денег платежного поручения.

2. Платежное поручение принимается банком отправителя денег в течение десяти календарных дней с указанной в нем даты выписки. В платежном поручении может быть указана дата валютирования.

3. При осуществлении платежа и (или) перевода денег от одного отправителя денег в пользу нескольких бенефициаров, обслуживающихся в одном банке или одной организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, либо исполнении банком отправителя денег указаний нескольких отправителей денег в пользу одного бенефициара допускается использование сводного платежного поручения.

4. К сводному платежному поручению, оформленному на бумажном носителе, прилагается реестр лиц – отправителей денег либо бенефициаров в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 32. Платежное требование

1. Права и обязанности при платежах с использованием платежного требования возникают с момента его предъявления в банк отправителя денег.

2. Платежное требование предъявляется в банк бенефициара или банк отправителя денег в течение десяти календарных дней с указанной в нем даты выписки, за исключением случаев его предъявления в порядке, предусмотренном статьей 26 настоящего Закона.

3. Право бенефициара на предъявление платежного требования устанавливается в договоре между отправителем денег и банком отправителя денег, за исключением случаев предъявления банками, организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, по уступленным ей правам требования по договорам банковского займа, ипотечными организациями, организациями, осуществляющими кредитование субъектов агропромышленного комплекса, сто процентов голосующих акций которых прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу, платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу.

4. Для взыскания просроченной задолженности по займу в соответствии с заключенным договором займа, соглашением об открытии кредитной линии или иным документом, подтверждающим факт заемной операции либо выдачи гарантии, допускается использование банками, организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, по уступленным ей правам требования по договорам банковского займа, ипотечными организациями, организациями, осуществляющими кредитование субъектов агропромышленного комплекса, сто процентов голосующих акций которых прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу, платежного требования.

Платежное требование предъявляется банками, организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, по уступленным ей правам требования по договорам банковского займа, ипотечными организациями, организациями, осуществляющими кредитование субъектов агропромышленного комплекса, сто процентов голосующих акций которых прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу, в банк отправителя денег на основании документа, содержащего согласие отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета.

Порядок предъявления платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу, а также требования о необходимости приложения к нему копий документов, подтверждающих обоснованность изъятия денег, определяются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Допускается направление электронных копий документов, подтверждающих обоснованность изъятия денег, через электронные каналы связи, установленные между банками.

Ответственность за обоснованность предъявления платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу несет взыскатель.

5. Платежное требование исполняется банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег при наличии согласия отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета, содержащегося в:

1) договоре, заключенном между отправителем денег и банком отправителя денег;

2) договоре займа, соглашении об открытии кредитной линии или ином документе, подтверждающем факт заемной операции либо выдачи гарантии.

Примечание РЦПИ!
Пункт 6 вводится в действие с 01.01.2017.

6. Исполнение платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег, при недостаточности денег на его банковском счете, осуществляется по мере поступления денег на банковский счет.

Платежное требование, предъявленное к текущему счету отправителя денег – физического лица, в порядке, предусмотренном пунктом 4 настоящей статьи, исполняется путем прямого дебетования его текущего счета в пределах пятидесяти процентов от суммы денег, находящейся на нем, и (или) от каждой суммы денег, поступающей на банковский счет отправителя денег – физического лица от юридического лица или индивидуального предпринимателя, не дожидаясь поступления всей суммы, указанной в платежном требовании.

При этом сумма денег, сохраняемая на текущем счете отправителя денег или в совокупности на текущих счетах физического лица или индивидуального предпринимателя, если физическое лицо зарегистрировано в качестве индивидуального предпринимателя, осуществляющего деятельность в виде личного предпринимательства, открытых в одном банке, при исполнении платежного требования должна быть не менее двукратного размера прожиточного минимума, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Указанное ограничение не распространяется на деньги, находящиеся на сберегательном счете заемщика – физического лица или индивидуального предпринимателя, если физическое лицо зарегистрировано в качестве индивидуального предпринимателя, осуществляющего деятельность в виде личного предпринимательства.

Сноска. Статья 32 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 21.01.2019 № 217-VI (порядок введения в действие см. ст. 3); от 05.01.2021 № 407-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 97-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 33. Чек

1. Права и обязанности чекодателя и банка, связанные с использованием чека, возникают на основании договора об использовании чеков между чекодателем и банком. Права чекодержателя возникают с момента получения чека от чекодателя.

2. Чек принимается чекодержателем и предъявляется чекодержателем в банк чекодателя либо в банк чекодержателя в сроки, установленные нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

3. Выдача чека чекодателем не является завершением платежа, во исполнение которого такой чек был выписан. Окончательное исполнение денежного обязательства чекодателя происходит в момент получения чекодержателем денег по чеку.

4. У чекодержателя возникает право денежного требования к банку чекодателя в сумме, указанной в чеке. Банк чекодателя оплачивает чек, предъявленный чекодержателем, либо мотивированно отказывает в его оплате по основаниям, предусмотренным нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

5. Чеки подразделяются на покрытые и непокрытые. Непокрытыми являются чеки, которые не были предварительно обеспечены деньгами. Покрытыми являются чеки, которые обеспечены деньгами, предварительно внесенными чекодателем в банк.

Статья 34. Вексель

Применение векселей для осуществления безналичных платежей и (или) переводов денег регулируется вексельным законодательством Республики Казахстан.

Статья 35. Инкассовое распоряжение

1. Изъятие денег с банковского счета клиента без его согласия производится с использованием инкассового распоряжения по основаниям и с учетом соблюдения очередности, предусмотренных законами Республики Казахстан, в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

2. Права и обязанности участника платежа и (или) перевода денег возникают с момента предъявления инкассового распоряжения в банк отправителя денег.

3. Инкассовое распоряжение предъявляется органами государственных доходов, судебными исполнителями, а также территориальным органом юстиции посредством государственной автоматизированной информационной системы исполнительного производства.

4. Инкассовое распоряжение судебных исполнителей предъявляется в банк отправителя денег с приложением копий исполнительных документов на бумажном носителе либо в электронной форме, подтверждающих обоснованность данного взыскания на основании норм, предусмотренных законами Республики Казахстан.

Инкассовое распоряжение территориального органа юстиции, сформированное в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства, направляется в банк отправителя денег в электронной форме с приложением исполнительных документов, подтверждающих взыскание на основании норм, предусмотренных законами Республики Казахстан.

5. Исполнительный документ, подтверждающий обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия, является основанием для предъявления в банк или организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, только одного инкассового распоряжения судебного исполнителя или территориального органа юстиции, сформированного в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства, если иное не установлено в тексте исполнительного документа.

Сумма платежа и (или) перевода денег, указанная в исполнительном документе (при его наличии), должна совпадать с суммой, указанной в инкассовом распоряжении, за исключением случаев, когда:

1) должником самостоятельно произведена частичная оплата долга и в исполнительном документе имеется отметка судебного исполнителя об этом;

2) на основании одного исполнительного листа осуществляется солидарное взыскание долга в пользу нескольких бенефициаров;

3) постановлением судебного исполнителя определена задолженность по исполнительному документу о взыскании периодических платежей.

6. Инкассовые распоряжения органов государственных доходов предъявляются без приложения документов, подтверждающих обоснованность данного взыскания.

Инкассовые распоряжения органов государственных доходов предъявляются в банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, с приложением соответствующих списков, определенных законодательством Республики Казахстан о пенсионном обеспечении, обязательном социальном страховании, обязательном социальном медицинском страховании, на взыскание задолженности по:

обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам, социальным отчислениям;

отчислениям и (или) взносам на обязательное социальное медицинское страхование;

обязательным пенсионным взносам работодателя.

7. В инкассовом распоряжении указываются назначение платежа и ссылка на норму закона Республики Казахстан, предусматривающего право изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия.

8. Исполнение инкассового распоряжения органов государственных доходов о взыскании налоговой задолженности, судебных исполнителей и территориального органа юстиции, сформированного в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства, по исполнительным документам при недостаточности денег на банковском счете отправителя денег производится по мере поступления денег на такой счет не позднее трех операционных дней, следующих за днем их поступления.

9. Ответственность за обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия несет инициатор инкассового распоряжения. Банки и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, не рассматривают по существу возражения отправителей денег против списания денег с банковских счетов без их согласия.

Сноска. Статья 35 с изменениями, внесенными законами РК от 26.06.2020 № 349-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 97-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 36. Платежный ордер

1. Безналичные платеж и (или) перевод денег между отправителем денег и банком отправителя денег, в том числе когда банк отправителя денег и бенефициар являются одним лицом, а также в случаях, предусмотренных нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, осуществляются на основании платежного ордера.

2. В платежном ордере наименование банка (банк отправителя денег и банк бенефициара) или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, может быть указано один раз.

Статья 37. Платежное извещение

1. Платежное извещение используется при осуществлении безналичных платежей и (или) переводов денег без открытия банковского счета отправителя денег.

2. Порядок предъявления и исполнения платежных извещений определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

3. При осуществлении платежей и (или) переводов денег без открытия банковского счета через электронные терминалы отправителю денег выдается чек, реквизиты которого устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 38. Средство электронного платежа

1. Использование средства электронного платежа осуществляется в порядке, определенном настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

2. Платеж и (или) перевод денег по операциям с использованием средства электронного платежа осуществляются на основании согласия держателя средства электронного платежа, подтвержденного посредством идентификационного средства.

3. Порядок и способ предоставления и подтверждения согласия держателя средства электронного платежа при осуществлении платежа и (или) перевода денег устанавливаются договором, заключенным между банком-эмитентом средства электронного платежа и держателем средства электронного платежа.

Глава 7. ПЛАТЕЖНАЯ КАРТОЧКА

Статья 39. Выпуск и использование платежной карточки

1. Выпуск платежных карточек на территории Республики Казахстан осуществляется поставщиками платежных услуг Республики Казахстан, имеющими право на выпуск платежной карточки. Выпуск и использование платежных карточек осуществляются на основании договора, заключенного эмитентом платежной карточки с держателем платежной карточки.

Эмитент платежной карточки вправе совместно с иными организациями выпускать платежные карточки для предоставления их держателям платежных и иных видов услуг в порядке и на условиях заключенных между ними договоров.

Способ заключения и условия договора, на основании которого осуществляются выпуск и использование платежных карточек, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

2. Эмитент платежной карточки уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан о выпуске платежных карточек в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

3. До заключения с держателем платежной карточки договора об использовании платежной карточки эмитент платежной карточки обязан информировать держателя платежной карточки об условиях и мерах безопасности при использовании платежной карточки, способах подачи претензий и порядке их рассмотрения.

4. Исключен Законом РК от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев псле дня его первого официального опубликования).

5. Эмитент платежной карточки размещает на своем интернет-ресурсе информацию о видах и условиях выдачи платежных карточек, типовой договор о выдаче платежной карточки, информацию о мерах безопасности при использовании платежной карточки.

6. Эмитент платежной карточки уведомляет держателя платежной карточки о размере взимания комиссии за обслуживание платежной карточки либо начислении задолженности при ее неуплате, а также обеспечивает предоставление держателю платежной карточки подтверждения факта оплаты держателем платежной карточки комиссии за обслуживание его платежной карточки в порядке, предусмотренном договором между ними.

Сноска. Статья 39 с изменением, внесенным Законом РК от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 40. Платежи и (или) переводы денег с использованием платежной карточки

1. Платеж и (или) перевод денег с использованием платежной карточки осуществляются в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

2. Права и обязанности участников платежа и (или) перевода денег, связанные с использованием платежных карточек, возникают с момента дачи согласия индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом на прием платежа, осуществляемого с использованием предъявленной платежной карточки.

У индивидуального предпринимателя или юридического лица возникает право денежного требования в отношении банка, заключившего с ним соглашение об обслуживании платежных карточек, в сумме принятого им платежа. У указанного банка возникает обязанность исполнения денежного требования индивидуального предпринимателя или юридического лица.

3. Индивидуальные предприниматели и юридические лица обязаны при приеме платежей с использованием платежных карточек осуществлять продажу товаров (работ, услуг) по цене, не превышающей цену их продажи при оплате наличными деньгами.

4. Эмитент платежной карточки уведомляет держателя платежной карточки об операциях с использованием платежной карточки в случаях и порядке, предусмотренных договором между ними.

Способ и периодичность направления такого уведомления, а также размер и порядок взимания эмитентом платежной карточки комиссии за уведомление держателя платежной карточки об операциях с использованием платежной карточки устанавливаются в договоре между эмитентом платежной карточки и держателем платежной карточки.

5. Эмитент платежной карточки должен обеспечить возможность круглосуточного направления держателем платежной карточки уведомления об утере платежной карточки и (или) несанкционированном использовании платежной карточки.

6. Держатель платежной карточки при обнаружении факта утраты платежной карточки или несанкционированного использования платежной карточки уведомляет об этом эмитента платежной карточки способом, установленным договором между ними. Эмитент платежной карточки на основании уведомления держателя платежной карточки блокирует его платежную карточку.

Для возмещения несанкционированной операции держатель платежной карточки представляет эмитенту платежной карточки заявление по форме, установленной эмитентом платежной карточки, за исключением случаев, когда эмитент платежной карточки самостоятельно возместил деньги по несанкционированной операции в соответствии с договором с держателем платежной карточки.

7. Эмитент платежной карточки несет ответственность за несанкционированные операции в случае их совершения после получения уведомления держателя платежной карточки об утере платежной карточки и (или) несанкционированном использовании платежной карточки.

8. Эмитент платежной карточки на основании заявления держателя платежной карточки о возмещении несанкционированной операции принимает меры по установлению факта несанкционированного платежа и в течение пятнадцати календарных дней со дня получения такого заявления возмещает ему сумму денег в размере несанкционированной операции либо направляет уведомление об отказе в возмещении несанкционированной операции с указанием причины способом, предусмотренным договором между ними.

В случае необходимости дополнительного изучения путем получения информации от третьих лиц либо проведения проверки эмитент платежной карточки рассматривает заявление держателя платежной карточки и принимает решение по нему в течение тридцати календарных дней по операциям внутри Республики Казахстан или шестидесяти календарных дней по операциям, совершенным за рубежом, и уведомляет об этом держателя платежной карточки способом, установленным договором между ними.

Отказ эмитентом платежных карточек в возмещении несанкционированной операции осуществляется при наличии оснований, признаков или фактов, подтверждающих нарушение держателем платежной карточки правил использования платежной карточки либо его участие в мошеннических операциях с использованием его платежной карточки.

9. Держатель платежной карточки несет все риски, связанные с утерей платежной карточки или несанкционированным использованием платежной карточки, в случае неуведомления эмитента платежной карточки об утере платежной карточки или несанкционированном использовании платежной карточки.

10. Эмитент платежной карточки обязан предоставлять держателю платежной карточки документы и информацию, которые связаны с использованием его платежной карточки, в порядке, определенном договором.

11. Эмитент платежной карточки фиксирует направленные держателю платежной карточки и полученные от него уведомления, а также хранит соответствующую информацию не менее трех лет со дня их направления и получения.

12. Эмитент платежной карточки рассматривает обращения держателя платежной карточки, в том числе при возникновении спорных ситуаций, связанных с использованием платежной карточки или ее реквизитов, в срок, установленный договором, но не более тридцати календарных дней со дня получения таких заявлений, а также не более сорока пяти календарных дней со дня получения заявлений в случае использования платежной карточки за рубежом. Держателю платежной карточки направляется информация о результатах рассмотрения заявлений, в том числе в письменной форме (по требованию держателя платежной карточки).

13. Использование платежной карточки ее держателем приостанавливается или прекращается эмитентом платежной карточки на основании полученного от держателя уведомления или по инициативе эмитента при нарушении держателем порядка использования платежной карточки в соответствии с договором.

14. Приостановление или прекращение использования платежной карточки держателем платежной карточки не прекращает обязательств держателя платежной карточки и эмитента, возникших до момента приостановления или прекращения указанного использования.

Статья 41. Особенности осуществления межбанковских платежей и (или) переводов денег по операциям с использованием платежных карточек

1. Обработка и клиринг платежей между банками Республики Казахстан по операциям, совершенным на территории Республики Казахстан с использованием выпущенных ими платежных карточек, осуществляются в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

2. Национальный Банк Республики Казахстан имеет право на организацию системы обслуживания межбанковских операций, совершенных на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек, выпущенных банками – резидентами Республики Казахстан, путем возложения операционных и технологических функций в обеспечении функционирования данной системы на операционный центр системно значимой платежной системы либо создания специальной организации.

Требования к порядку осуществления деятельности такой специальной организации и взаимодействия банков-эмитентов платежных карточек с данной организацией устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Глава 8. ЭЛЕКТРОННЫЕ ДЕНЬГИ

Статья 42. Эмитенты, владельцы электронных денег и оператор системы электронных денег

1. Электронные деньги, выпускаемые эмитентами электронных денег на территории Республики Казахстан, должны быть номинированы (выражены) только в национальной валюте Республики Казахстан.

2. Электронные деньги вправе выпускать Национальный Банк Республики Казахстан, банки и Национальный оператор почты.

3. Владельцами электронных денег могут являться:

1) физические лица;

2) агенты;

3) индивидуальные предприниматели и юридические лица.

4. Права владельца электронных денег возникают с момента получения электронных денег.

5. Эмитент электронных денег обязан осуществить идентификацию физического лица в случае приобретения им электронных денег на сумму, превышающую пятидесятикратный размер месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Эмитент электронных денег на основании договора вправе уполномочить юридическое лицо, являющееся субъектом финансового мониторинга в соответствии с Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма", осуществлять идентификацию владельца электронных денег – физического лица от имени и по поручению эмитента электронных денег.

Идентификация владельца электронных денег производится эмитентом электронных денег и (или) оператором системы электронных денег при личном присутствии владельца электронных денег и предъявлении им документа, удостоверяющего личность, либо посредством удаленной идентификации на основании сведений из доступных источников, полученных от операционного центра межбанковской системы переводов денег, или путем упрощенной идентификации.

Упрощенная идентификация владельца электронных денег производится эмитентом электронных денег и (или) оператором системы электронных денег дистанционным способом с использованием средств информационно-коммуникационных технологий с фиксированием сведений об индивидуальном идентификационном номере владельца электронных денег и получением электронной копии документа, удостоверяющего личность.

Эмитент электронных денег и (или) оператор системы электронных денег при фиксировании сведений об индивидуальном идентификационном номере владельца электронных денег – физического лица осуществляет его сверку на основании сведений из доступных источников.

6. Операторами системы электронных денег могут являться сам эмитент электронных денег или банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или платежная организация на основании соответствующего договора, заключенного с эмитентом (эмитентами) электронных денег.

Отношения между эмитентом электронных денег и оператором системы электронных денег (если он не является эмитентом электронных денег) регулируются настоящим Законом и заключенным между ними договором.

6-1. Порядок и особенности зачисления, учета и использования пособий и социальных выплат за счет средств государственного бюджета и (или) средств Государственного фонда социального страхования, перечисляемых в виде электронных денег, а также мониторинга использования адресной социальной помощи определяются Правительством Республики Казахстан по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан.

Не допускаются обращение взыскания, наложение ареста, приостановление расходных операций, временное ограничение на распоряжение имуществом, ограничения на совершение сделок и иных операций на электронные деньги, находящиеся на электронных кошельках, предназначенных для зачисления пособий и социальных выплат за счет средств государственного бюджета и (или) средств Государственного фонда социального страхования, материальной помощи, предоставляемой в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 112 Социального кодекса Республики Казахстан.

7. Оператор системы электронных денег в соответствии с условиями договоров, заключенных с эмитентом (эмитентами) электронных денег, и на основании полномочий, предоставленных ему эмитентом (эмитентами) электронных денег, вправе заключать от его (их) имени договоры с физическими лицами, агентами, индивидуальными предпринимателями и юридическими лицами, участвующими в системе электронных денег.

В этом случае договор, заключенный владельцем электронных денег с оператором системы электронных денег, приравнивается к договору, заключенному с эмитентом (эмитентами) электронных денег при использовании выпущенных им (ими) электронных денег в рамках одной системы, включая эмитента (эмитентов) электронных денег, ставших участниками системы электронных денег после даты заключения данного договора.

8. Порядок прекращения эмитентом электронных денег деятельности по выпуску электронных денег определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

9. Оператор системы электронных денег обязан обеспечить функционирование системы электронных денег с учетом требований и ограничений, установленных настоящим Законом, Законом Республики Казахстан "Об информатизации" и иным законодательством Республики Казахстан.

Эмитент электронных денег и оператор системы электронных денег несут ответственность перед владельцем электронных денег в соответствии с условиями договора о выпуске, использовании и погашении электронных денег за ущерб, причиненный владельцу электронных денег вследствие несанкционированного доступа к электронным деньгам или их несанкционированного использования, а также ошибок или сбоев в работе программного обеспечения эмитента электронных денег либо в функционировании системы электронных денег.

С даты приостановлении действия или лишения лицензии и (или) приложения к лицензии банка – эмитента электронных денег оператор системы электронных денег прекращает операции по электронным деньгам, выпущенным данным эмитентом, в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Сноска. Статья 42 с изменениями, внесенными законами РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 43. Выпуск и реализация электронных денег

1. Выпуск электронных денег осуществляется эмитентом электронных денег после получения денег от физических лиц или агентов в сумме, равной номинальной стоимости принимаемых на себя обязательств, за вычетом комиссионного вознаграждения за выпуск электронных денег с предоставлением подтверждения.

Требования части первой настоящего пункта не распространяются на выпуск электронных денег Национальным Банком Республики Казахстан.

Эмитент электронных денег принимает на себя безусловное и безотзывное денежное обязательство по погашению выпущенных им электронных денег в соответствии с их номинальной стоимостью в национальной валюте Республики Казахстан.

2. Эмитент электронных денег уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, о начале осуществления деятельности по выпуску электронных денег.

3. Взимание эмитентом электронных денег комиссионного вознаграждения при выпуске электронных денег, а также платы за дополнительные услуги, оказываемые эмитентом электронных денег, осуществляется в соответствии с условиями заключенного договора.

4. Отношения между эмитентом электронных денег и их владельцем – физическим лицом регулируются настоящим Законом и договором выпуска, использования и погашения электронных денег, заключенным между ними в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

5. До заключения договора выпуска, использования и погашения электронных денег эмитент электронных денег или оператор системы электронных денег, действующий от имени владельца электронных денег, обязан предоставить физическому лицу, намеренному участвовать в системе электронных денег, информацию:

1) о наименовании и месте нахождения эмитента электронных денег и оператора системы электронных денег, а также в случаях, если оператор системы электронных денег не является банком, о его регистрационном номере;

2) об условиях использования электронных денег;

3) о размере и порядке взимания эмитентом электронных денег и (или) оператором системы электронных денег комиссионного вознаграждения, взимаемого с владельца электронных денег при выпуске, использовании и погашении электронных денег;

4) о способах подачи претензий и порядке их рассмотрения, включая информацию для связи с эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег.

6. Помимо условий, предусмотренных пунктом 4 статьи 13 настоящего Закона, договор выпуска, использования и погашения электронных денег должен содержать:

1) условия выпуска (приобретения) электронных денег;

2) условия осуществления операций с использованием электронных денег, включая устанавливаемые ограничения на использование электронных денег;

3) порядок удостоверения прав владельца электронных денег на электронные деньги и осуществление операций с их использованием;

4) порядок и способы предъявления электронных денег к погашению и порядок их погашения;

5) порядок обмена информацией между эмитентом электронных денег и их владельцем при использовании электронных денег, в том числе порядок и сроки уведомления эмитента электронных денег об утере контроля доступа к электронным деньгам или их несанкционированном использовании;

6) ответственность сторон за неисполнение или ненадлежащее исполнение своих обязательств.

7. Реализация электронных денег физическим лицам либо приобретение электронных денег у физических лиц осуществляется агентом на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег, в котором определяются права и обязанности сторон, порядок и условия реализации и приобретения электронных денег.

Сноска Статья 43 изменениями, внесенными Законом РК от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 44. Использование и погашение электронных денег

1. Электронные деньги используются их владельцем в целях осуществления платежей по гражданско-правовым сделкам, а также проведения иных операций на условиях, определенных правилами системы электронных денег и не противоречащих законодательству Республики Казахстан.

1-1. Платежи и иные операции с использованием электронных денег осуществляются их владельцем в пользу идентифицированного владельца электронных денег.

Электронные деньги, владельцем которых является неидентифицированное физическое лицо, не подлежат погашению эмитентом электронных денег и реализации агенту (приобретению агентом).

2. Прием электронных денег индивидуальным предпринимателем и (или) юридическим лицом в качестве оплаты при совершении гражданско-правовых сделок осуществляется на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег либо иным банком, являющимся участником системы электронных денег.

У индивидуального предпринимателя и (или) юридического лица, получившего электронные деньги в системе электронных денег при совершении гражданско-правовых сделок, возникает право денежного требования к эмитенту электронных денег в сумме принятого платежа.

3. Эмитент электронных денег и оператор системы электронных денег принимают меры по обеспечению и внедрению в системе электронных денег организационных и процедурных мероприятий с целью выявления, а также предотвращения мошенничества и легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".

Оператор системы электронных денег предоставляет в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сведения и информацию об операциях, подлежащих финансовому мониторингу, в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".

Эмитент электронных денег представляет в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сведения об операторах электронных денег, не являющихся банками, после заключения с ними соответствующего договора.

4. Максимальная сумма одной операции, совершаемой неидентифицированным владельцем электронных денег – физическим лицом, не должна превышать сумму, равную пятидесятикратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Максимальная сумма одной операции, совершаемой упрощенно идентифицированным владельцем электронных денег – физическим лицом, не должна превышать сумму, равную стократному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Максимальная сумма одной операции, совершаемой владельцем электронных денег – индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом, не должна превышать сумму, равную тысячекратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

5. Максимальная сумма электронных денег, хранимых на одном электронном устройстве неидентифицированного владельца электронных денег – физического лица, не превышает сумму, равную стократному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Максимальная сумма электронных денег, хранимых на электронном кошельке упрощенно идентифицированного владельца электронных денег – физического лица, не должна превышать сумму, равную трехсоткратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

5-1. Общая сумма платежей и (или) иных операций с использованием электронных денег с электронного кошелька неидентифицированного владельца электронных денег – физического лица в течение рабочего дня не должна превышать сумму, равную стократному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

Общая сумма платежей и (или) иных операций с использованием электронных денег с электронного кошелька упрощенно идентифицированного владельца электронных денег – физического лица на электронный кошелек идентифицированного либо упрощенно идентифицированного владельца электронных денег в течение рабочего дня не должна превышать сумму, равную трехсоткратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.

6. Погашение электронных денег осуществляется эмитентом электронных денег путем перечисления равной по их номинальной стоимости суммы денег на банковский счет идентифицированного владельца электронных денег – физического лица либо выдачи ему наличных денег, если иное комиссионное вознаграждение эмитента электронных денег или оператора системы электронных денег не предусмотрено договором, заключенным между эмитентом электронных денег и владельцем электронных денег – физическим лицом.

7. Взимание с владельца электронных денег комиссионного вознаграждения при выпуске, использовании и погашении электронных денег, а также платы за дополнительные услуги, оказываемые эмитентом электронных денег, осуществляется в соответствии с условиями договора о выпуске, использовании и погашении электронных денег.

8. Эмитент электронных денег осуществляет погашение электронных денег, полученных индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом от физических лиц при оплате по гражданско-правовым сделкам, в течение трех рабочих дней со дня поступления электронных денег в их пользу, если иной срок не предусмотрен договором, заключенным между эмитентом электронных денег и индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом.

При проведении операций с ценными бумагами, выплате вознаграждения с использованием электронных денег, выплате, связанной со стимулированием использования электронных денег, допускается перевод электронных денег юридическим лицом другим юридическим или физическим лицам.

Электронные деньги, полученные индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом, не подлежат погашению при их возврате физическому лицу – плательщику по основаниям, предусмотренным настоящим Законом для возврата денег при переводах, или в случае расторжения совершенной гражданско-правовой сделки по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан.

Погашение электронных денег, владельцами которых являются индивидуальные предприниматели или юридические лица, осуществляется путем перевода равной по их номинальной стоимости суммы денег на банковский счет индивидуального предпринимателя или юридического лица, если иное комиссионное вознаграждение эмитента электронных денег или оператора системы электронных денег не предусмотрено договором, заключенным между эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег и владельцем электронных денег.

9. Сведения о владельцах и суммах принадлежащих им электронных денег, а также об операциях, совершенных с использованием электронных денег, выдаются эмитентом электронных денег либо оператором системы электронных денег лицам по основаниям и в пределах, которые предусмотрены статьей 50 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

10. Запрещается осуществлять погашение электронных денег путем перечисления денег на банковский счет или средство электронного платежа владельца электронных денег – физического лица без получения подтверждения о принадлежности банковского счета или средства электронного платежа данному физическому лицу.

Сноска. Статья 44 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 13.05.2020 № 325-VІ (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 9. ПРИЕМ И ИСПОЛНЕНИЕ УКАЗАНИЯ В ФОРМЕ
ПОРУЧЕНИЯ ИЛИ ТРЕБОВАНИЯ

Статья 45. Предъявление указания в форме поручения или требования

1. Указание в форме поручения или требования может быть предъявлено в электронной форме либо на бумажном носителе.

Указание на бумажном носителе оформляется на бланке установленной формы и должно содержать:

1) реквизиты в соответствии с требованиями нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан;

2) подписи инициатора и оттиск печати, за исключением субъектов частного предпринимательства и юридических лиц – нерезидентов Республики Казахстан, у которых отсутствует печать согласно законодательству страны происхождения таких юридических лиц.

2. Прием указания и распоряжения о его отзыве либо приостановлении его исполнения осуществляется банком отправителя денег только в течение установленного им операционного дня.

3. Если указание или распоряжение о его отзыве либо приостановлении его исполнения получено после окончания операционного дня, установленного банком отправителя денег, то такое указание или распоряжение считается полученным банком отправителя денег в начале следующего операционного дня.

4. Предъявление указания, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения производится:

1) путем передачи электронным способом, без составления на бумажном носителе, с использованием соответствующих электронных каналов связи и сети телекоммуникаций;

2) на электронном носителе при отсутствии возможности использования электронных каналов связи и сети телекоммуникаций;

3) путем представления оригинала платежного документа, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения, исполненного на бумажном носителе.

5. Предъявление указания, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения электронным способом или на электронном носителе допускается только при соблюдении требований, установленных нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

6. Запрещается предъявление электронным способом указания, использование которого законодательством Республики Казахстан предусмотрено только на бумажном носителе.

7. Способы, порядок и условия предъявления инициатором указания банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, отражаются в договоре между ними, если инициатор является клиентом банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций. Если инициатор не является клиентом банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, то предъявление указания производится в соответствии с нормами настоящего Закона и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

8. Указание, распоряжение о его отзыве или приостановлении его исполнения составляются на казахском и (или) русском языках. Возможность использования других языков устанавливается договором между банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и его (ее) клиентом.

Сноска. Статья 45 с изменением, внесенным Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 46. Исполнение указания

1. При приеме банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, указания банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обязаны проверить его на соответствие требованиям к порядку составления, предъявления указания и иным требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан и (или) условиями договора, и исполнить с соблюдением указанных в нем условий, если иное не установлено законодательством Республики Казахстан, либо отказать в его исполнении.

Примечание РЦПИ!
Часть первая пункта 2 действует до 01.06.2017.

2. Исполнение указания, предъявленного посредством платежного поручения, платежного требования, платежного извещения, платежного ордера, совершается банком отправителя денег не позднее одного операционного дня, следующего за днем получения указания, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом.

Исполнение указания, предъявленного посредством инкассового распоряжения, совершается банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, не позднее трех операционных дней, следующих за днем получения указания, за исключением исполнения инкассового распоряжения в неопределенные сроки, а также случаев, предусмотренных в Кодексе Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс).

3. Перевод денег между банковскими счетами, открытыми в одном банке или одной организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, осуществляется банком отправителя денег в течение одного операционного дня.

4. Международные платежи и (или) переводы денег исполняются не позднее трех операционных дней, следующих за днем получения указания, с соблюдением требований, установленных валютным законодательством Республики Казахстан.

Примечание РЦПИ!
Часть первая пункта 5 действует до 01.06.2017.

5. Отказ в исполнении указания совершается банком отправителя денег не позднее одного операционного дня, следующего за днем получения указания, с указанием причины отказа.

Банк бенефициара отказывает в исполнении указания в течение операционного дня получения указания с указанием причины отказа.

6. Для исполнения указания банком отправителя денег отправитель денег обязан обеспечить сумму денег, необходимую для его исполнения, если иное не предусмотрено в договоре между отправителем денег и банком отправителя денег.

7. Отказ в исполнении указания банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, производится по следующим основаниям:

1) при необеспечении отправителем денег суммы денег, необходимой для осуществления платежа и (или) перевода, если договором не предусмотрено оказание поставщиком платежных услуг клиенту услуги по предоставлению кредита для осуществления данного платежа и (или) перевода денег;

2) если указание содержит признаки подделки, исправления, дополнения и помарки, в том числе если указание передано с нарушением порядка защитных действий от несанкционированных платежей, установленного договором между отправителем и банком отправителя денег;

3) при несоблюдении инициатором требований к порядку составления и предъявления указания и (или) иных требований, установленных законодательством Республики Казахстан и (или) условиями договора;

4) в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, Законом Республики Казахстан "Об игорном бизнесе"" или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, либо предусмотренных договором с банками-нерезидентами Республики Казахстан;

5) в случаях, когда требование о взыскании денег с банковского счета предъявлено к банковскому счету, предназначенному для зачисления пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) из Государственного фонда социального страхования, материальной помощи, предоставляемой в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 112 Социального кодекса Республики Казахстан, жилищных выплат, единовременных пенсионных выплат из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты лечения, целевых активов, выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования, денег, находящихся на банковских счетах в жилищном строительном сберегательном банке, предназначенных для зачисления платежей и субсидий в целях оплаты за арендованное жилье в частном жилищном фонде, денег, внесенных на условиях депозита нотариуса, денег, находящихся на банковских счетах в жилищных строительных сберегательных банках в виде жилищных строительных сбережений, накопленных за счет использования жилищных выплат, в виде выплат целевых накоплений из единого накопительного пенсионного фонда в целях улучшения жилищных условий и (или) оплаты образования, денег, находящихся на текущем счете частного судебного исполнителя, предназначенном для хранения взысканных сумм в пользу взыскателей, денег, находящихся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов управляющего инвестиционным портфелем, по неисполненным обязательствам данного управляющего инвестиционным портфелем, денег, находящихся на банковских счетах, предназначенных для учета денег клиентов лица, осуществляющего функции номинального держателя, по неисполненным обязательствам данного лица, осуществляющего функции номинального держателя, денег, находящихся на банковских счетах для осуществления клиринговой деятельности по сделкам с финансовыми инструментами, денег, находящихся на банковском счете единого оператора в сфере государственных закупок, предназначенном для внесения потенциальными поставщиками или поставщиками денег в качестве обеспечительных мер в рамках участия в государственных закупках в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных закупках", денег, находящихся на банковских счетах в банках второго уровня в виде накоплений на капитальный ремонт общего имущества объекта кондоминиума, за исключением взысканий на основании судебных решений по делам о неисполнении обязательств по договорам, заключаемым в целях проведения капитального ремонта общего имущества объекта кондоминиума, а также к банковскому счету по договору об образовательном накопительном вкладе, заключенному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О Государственной образовательной накопительной системе";

5-1) в случаях, когда платежное требование для взыскания просроченной задолженности по займу предъявлено к банковскому счету, предназначенному для зачисления алиментов (денег, предназначенных на содержание несовершеннолетних и нетрудоспособных совершеннолетних детей);

5-2) в случаях, когда требование о взыскании денег с банковского счета предъявлено к банковскому счету должника, в отношении которого возбуждено дело о банкротстве в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О реабилитации и банкротстве", или в отношении которого возбуждено дело о применении процедуры или применена процедура в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О восстановлении платежеспособности и банкротстве граждан Республики Казахстан";

6) при выявлении несанкционированного платежа, а также в случаях выявления и подтверждения обоснованных фактов неправомерности получения денег, переводимых в пользу бенефициара;

7) при наличии решений и (или) распоряжений уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету клиента, временного ограничения на распоряжение имуществом, необеспеченных деньгами актов о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, а также указаний, подлежащих исполнению в первоочередном порядке в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

8) при несоответствии указания требованиям нормативного правового акта, регулирующего установление банками корреспондентских отношений с банками – участниками Международного финансового центра "Астана".

Отказ в исполнении указания банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, по основаниям, указанным в подпунктах 1) и 7) части первой настоящего пункта, не распространяется на инкассовые распоряжения, а также платежные документы, хранение которых предусмотрено договором между отправителем денег и банком отправителя.

8. Исполнением указания является выполнение банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, условий полученного указания:

1) передача указания следующему банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в случае, если банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, не обслуживает бенефициара;

2) завершение перевода денег, если банк отправителя денег является банком бенефициара;

3) выдача наличных денег инициатору, предъявившему приказ о выплате наличных денег, в случае, если банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обслуживает отправителя денег.

9. Банк бенефициара вправе произвести зачет в пользу третьего лица или в свою пользу суммы денег, обозначенной в исполняемом им указании, против суммы обязательства бенефициара перед третьим лицом или данным банком или данной организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, срок исполнения которого наступил к моменту поступления такого указания в банк бенефициара, с учетом соблюдения очередности изъятия денег из банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, установленной законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 46 с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2017 № 88-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.12.2017 № 114-VI (вводится в действие с 01.01.2018); от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.06.2020 № 349-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 12.07.2022 № 138-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 179-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2023 № 40-VIII (вводится в действие с 01.01.2024); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 116-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Статья 47. Исполнение указания посредством стороннего поставщика платежных услуг

1. Платежная услуга, указанная в подпункте 9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, оказываемая сторонним поставщиком платежных услуг, осуществляется на основании согласия клиента, предоставленного через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг и подтвержденного посредством идентификационного средства.

2. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, после получения указания клиента через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг незамедлительно направляет стороннему поставщику платежных услуг и (или) клиенту подтверждение на осуществление платежа и (или) перевода денег.

3. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, исполняет указания клиента, поступившие через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг, в порядке и сроки, установленные статьями 46–49 настоящего Закона, с соблюдением порядка защитных действий от несанкционированных платежей.

4. В случаях обработки и исполнения указания клиента посредством системы удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг в рамках определенной платежной системы или договорных отношений с поставщиком платежных услуг, обслуживающим банковский счет, порядок взаиморасчетов с последним определяется правилами данной платежной системы или условиями договора.

5. Сторонний поставщик платежных услуг несет ответственность перед клиентом и поставщиком платежных услуг, обслуживающим банковский счет, за последствия осуществления несанкционированных платежей и (или) мошеннических действий по платежам и (или) переводам денег, осуществленным в своей системе удаленного доступа.

Статья 48. Сроки исполнения указаний

1. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обеспечивает исполнение указания в день его инициирования отправителем.

2. Исполнение указания по зачислению денег на банковский счет бенефициара или иной счет, отражающий прием денег в пользу бенефициара, осуществляется банком бенефициара в течение операционного дня в день получения указания, за исключением случая, предусмотренного пунктом 2 статьи 53 настоящего Закона.

3. Нормы пунктов 1 и 2 настоящей статьи не распространяются на исполнение указаний:

1) предъявленных посредством инкассового распоряжения;

2) подлежащих исполнению в неопределенные сроки;

3) с будущей датой валютирования;

4) на основании которых осуществляются международные платежи и (или) переводы денег, а также расчеты по сделкам на рынке ценных бумаг;

5) выраженных в виде согласия клиента при использовании средств электронного платежа для приобретения товаров или услуг в торговом месте или при осуществлении электронной торговли;

6) исключен Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования);

7) предъявленных посредством платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу.

Сроки исполнения данных указаний устанавливаются требованиями нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан.

4. Отказ в исполнении указания совершается банком отправителя денег в течение операционного дня в день получения указания с указанием причины отказа, за исключением указаний, предъявленных посредством платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу, а также инкассового распоряжения, отказ по которым совершается в сроки, предусмотренные для исполнения указанных платежных документов.

Сноска. Статья 48 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

Статья 49. Исполнение указания с датой валютирования

1. Дата валютирования, указанная в платежном документе, не может превышать десять календарных дней с даты выписки платежного документа.

2. При исполнении указания с датой валютирования деньги отправителя денег переводятся на внутренний балансовый счет (транзитный счет) банка отправителя денег.

3. Перевод денег отправителя денег на специальный транзитный счет банка отправителя денег осуществляется в сроки, установленные настоящим Законом, для исполнения указания клиента, но не позднее сроков, определенных пунктами 4 и 5 настоящей статьи.

4. Перевод денег со специального транзитного счета банка отправителя денег осуществляется банком отправителя денег не позднее даты валютирования, указанной в платежном документе, с учетом времени, позволяющего зачислить деньги банком бенефициара на банковский счет бенефициара, в порядке, определенном пунктом 5 настоящей статьи.

5. Банк бенефициара зачисляет деньги на банковский счет бенефициара в течение операционного дня, определенного датой валютирования.

Если дата валютирования приходится на нерабочий день, то банк бенефициара зачисляет деньги на банковский счет бенефициара в первый рабочий день, следующий за днем, определенным датой валютирования.

6. При зачислении денег на банковский счет бенефициара в операционный день, не соответствующий указанной в платежном документе дате валютирования, банк, нарушивший условия указания с датой валютирования, несет ответственность в порядке, определенном договором банковского счета.

Статья 50. Отзыв и приостановление исполнения указания

1. Отзыв указания и приостановление исполнения указания осуществляются до его исполнения на основании соответствующего распоряжения, направленного инициатором банку отправителя денег, и (или) до направления банком отправителя денег бенефициару информации о принятии платежа в его пользу. Срок исполнения распоряжения об отзыве, а также способ его передачи устанавливаются договором и (или) нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Отзыв инкассового распоряжения территориального органа юстиции, сформированного в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства, частного судебного исполнителя, действие лицензии которого приостановлено или прекращено либо которого лишили лицензии, осуществляется в порядке, установленном Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

2. При направлении распоряжения об отзыве указания или приостановлении исполнения указания электронным способом соблюдается порядок защитных действий, установленный договором между инициатором данных распоряжений и банком отправителя денег.

3. При своевременном получении распоряжения об отзыве указания банк отправителя денег не осуществляет перевод денег по данному указанию и возвращает его не позднее операционного дня, следующего за днем получения такого распоряжения, одновременно направляя инициатору уведомление об исполнении полученного распоряжения.

4. Исполнение указания приостанавливается в случаях, предусмотренных статьей 61-9 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан", законодательством Республики Казахстан о платежах и платежных системах, противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, а также если банку отправителя денег в соответствии с законами Республики Казахстан предъявлены акт о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, временном ограничении на распоряжение имуществом, решение и (или) распоряжение уполномоченного государственного органа или должностных лиц о приостановлении расходных операций на банковском счете отправителя денег или банка отправителя денег, а также решение уполномоченного государственного органа, должностного лица или судебного исполнителя об изъятии денег у отправителя денег, подлежащее согласно законам Республики Казахстан исполнению раньше, чем данное указание. Банк отправителя денег не несет ответственность за убытки, связанные с приостановлением исполнения указания по вышеуказанным основаниям.

5. Отзыв указания и приостановление исполнения указания не допускаются по платежам и (или) переводам денег, связанным с уплатой платежей в бюджет и оплатой государственных услуг, сведения и информация по которым предоставлены банками государственным органам, судам через платежный шлюз "электронного правительства" в соответствии с пунктом 10 статьи 25 настоящего Закона.

6. Осуществление платежа, выдача и исполнение указания, выдача денег банком бенефициару или получение денег бенефициаром могут быть запрещены государственными органами или должностными лицами, уполномоченными на то законами Республики Казахстан, и только по основаниям, предусмотренным законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 50 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие с 01.01.2019); от 26.06.2020 № 349-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2024 № 86-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 97-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 51. Исполнение постоянного распоряжения отправителя денег

1. Постоянное распоряжение отправителя денег используется отправителем денег для осуществления регулярных платежей и (или) переводов денег в пользу бенефициара в установленную дату и (или) период на условиях, определенных между отправителем денег и банком отправителя денег.

2. Форма и требования к содержанию постоянного распоряжения отправителя денег устанавливаются Национальным Банком Республики Казахстан.

3. Постоянное распоряжение отправителя денег может быть оформлено на бумажном носителе либо в электронной форме в порядке, определенном банком отправителя денег.

Для отмены действия постоянного распоряжения отправителя денег в банк отправителя денег направляется соответствующее уведомление, оформленное в порядке, определенном банком отправителя денег.

4. В постоянном распоряжении отправителя денег может указываться наименование документов бенефициара, подтверждающих денежное обязательство отправителя денег (подтверждающие документы), оплату которого отправитель денег поручает банку отправителя денег.

5. В соответствии с условиями постоянного распоряжения отправителя денег или при получении банком отправителя денег подтверждающих документов банк отправителя денег формирует в пользу бенефициара платежное поручение от имени отправителя денег в порядке, определенном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 52. Исполнение указания путем прямого дебетования банковского счета

1. Прямое дебетование банковского счета отправителя денег осуществляется на основании предварительного согласия отправителя денег на списание денег с его банковского счета с использованием платежного требования либо платежного ордера, которые предъявляются в соответствии с:

1) договором, заключенным между отправителем денег и банком отправителя денег и являющимся основанием для исполнения требований, предъявленных в целях выполнения денежных обязательств отправителя денег;

2) договором, заключенным между отправителем денег и банком, ипотечной организацией или организацией, осуществляющей кредитование субъектов агропромышленного комплекса, сто процентов голосующих акций которой прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу, в том числе договором банковского займа, по которому права требования уступлены организации, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, являющимся основанием для взыскания просроченной задолженности по займу (договор займа, соглашение об открытии кредитной линии или иной документ, подтверждающий факт заемной операции либо выдачи гарантии).

2. В договоре между отправителем денег и банком отправителя денег предусматривается предварительное согласие отправителя денег на исполнение платежных документов бенефициара и указываются реквизиты бенефициара (наименование, идентификационный номер) и договора (номер, дата), в соответствии с которыми бенефициар использует платежное требование для осуществления платежа путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег.

Допускается предъявление отправителем денег в банк отправителя денег заявления с указанием условий, указанных в части первой настоящего пункта.

3. В договоре займа, соглашении об открытии кредитной линии или ином документе, подтверждающем факт заемной операции либо выдачи гарантии, должно содержаться согласие отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета при предъявлении требования о взыскании просроченной задолженности по займу.

4. Документы бенефициара, подтверждающие денежное обязательство отправителя денег, направляются отправителю денег не позднее операционного дня, предшествующего дню предъявления платежного требования, если такое условие предусмотрено в договоре между ними, за исключением предъявления платежного требования для взыскания задолженности по займу.

5. Порядок осуществления платежа путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег определяется нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

6. Ответственность за обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег путем прямого дебетования банковского счета на основании платежного требования или платежного ордера несет бенефициар.

Сноска. Статья 52 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 05.01.2021 № 407-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 53. Исполнение указания при отсутствии или недостаточности суммы денег у отправителя денег, необходимой для исполнения указания

1. При отсутствии либо недостаточности суммы денег у отправителя денег, необходимой для исполнения указания, хранение которого предусмотрено законодательством Республики Казахстан либо договором между отправителем денег и банком отправителя денег, банк отправителя денег обязан принять и хранить полученные указания в течение одного года.

2. При несовершении бенефициаром действий по представлению необходимых документов и сведений, предусмотренных валютным законодательством Республики Казахстан, банк бенефициара обязан принять и хранить в течение ста восьмидесяти календарных дней полученные указания отправителя.

В случае неисполнения бенефициаром действий, предусмотренных частью первой настоящего пункта, в течение ста восьмидесяти календарных дней банк бенефициара обязан вернуть такие указания его отправителю без исполнения.

3. Исполнение банком отправителя денег указаний, предусмотренных в пункте 1 настоящей статьи, производится в календарной очередности в порядке их поступления в банк или организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, с учетом соблюдения очередности исполнения указаний, предусмотренной законами Республики Казахстан. Календарная очередность предусматривает дату и время поступления указаний в банк отправителя денег.

4. Если по истечении срока, установленного в пункте 1 настоящей статьи, предъявленное указание отправителя не было исполнено из-за недостаточности или отсутствия денег у отправителя денег, то банк отправителя денег обязан вернуть такое указание его отправителю, за исключением инкассового распоряжения, без исполнения.

5. В период реструктуризации банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в связи с осуществлением комплекса мер, предусмотренных планом реструктуризации, банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, принимает и хранит указания, обязательства по которым приостановлены банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и содержатся в плане реструктуризации до прекращения реструктуризации. В случае прекращения реструктуризации банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, обязаны вернуть такое указание его отправителю без исполнения.

Указания, по которым обязательства не приостановлены и не включены в план реструктуризации, исполняются в порядке, определенном настоящим Законом и иными законами Республики Казахстан.

Статья 54. Исполнение судебного акта и постановления судебного исполнителя

1. Судебный акт суда Республики Казахстан о взыскании денег, а также постановление судебного исполнителя либо его копия, заверенная печатью территориального отдела органа исполнительного производства или печатью частного судебного исполнителя, об истребовании информации о номерах банковских счетов и наличии денег на них, сведений о характере и стоимости имущества, находящегося в банках, организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, а также в страховых организациях, и наложении ареста на них, санкционированное прокурором, предъявляются во все банки, за исключением случая, предусмотренного пунктом 4 настоящей статьи.

2. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, на основании документов, указанных в пункте 1 настоящей статьи, обязаны в течение трех операционных дней со дня получения указанных документов направить в суд (судебному исполнителю) необходимые сведения в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

3. Суд (судебный исполнитель), получив от банков указанные сведения, определяет банк (банки), на который будет возложена обязанность по исполнению судебного акта о взыскании денег, и направляет в такой банк (банки) указание с приложением соответствующего исполнительного документа либо его копии, заверенной печатью суда.

4. Если суд (судебный исполнитель) имеет сведения о наличии денег на банковском счете лица, с которого должно производиться взыскание денег, то указание судебного исполнителя с приложением соответствующего исполнительного документа предъявляется для исполнения непосредственно в соответствующий банк.

5. Истребование информации судом (судебным исполнителем) о наличии и номерах банковских счетов физического или юридического лица и (или) его структурного подразделения, а также текущих счетов физического лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, частного нотариуса, частного судебного исполнителя, адвоката, профессионального медиатора об остатках и движении денег на этих счетах, а также наложение ареста на деньги должника, находящиеся в банке, осуществляются на бумажном носителе или в электронной форме.

Сноска. Статья 54 с изменением, внесенным Законом РК от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении трех месяцев со дня его первого официального опубликования).

Статья 54-1. Исполнение постановления территориального органа юстиции, сформированного в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства

1. Постановление территориального органа юстиции, сформированное в государственной автоматизированной информационной системе исполнительного производства, удостоверенное посредством электронной цифровой подписи руководителя территориального органа юстиции или его заместителя, об истребовании информации о номерах банковских счетов и наличии денег на них, сведений о характере и стоимости имущества, находящихся в банках, организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, а также в страховых организациях, и наложении ареста на них предъявляется в банки, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, посредством государственной автоматизированной информационной системы исполнительного производства.

2. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, на основании документа, указанного в пункте 1 настоящей статьи, обязаны в течение трех операционных дней со дня получения указанного документа направить в государственную автоматизированную информационную систему исполнительного производства необходимые сведения в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

3. Территориальный орган юстиции, получив от банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, указанные сведения, направляет посредством государственной автоматизированной информационной системы исполнительного производства в банк, организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, инкассовое распоряжение с приложением исполнительного документа.

Сноска. Глава 9 дополнена статьей 54-1 в соответствии с Законом РК от 19.06.2024 № 97-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 10. ЗАВЕРШЕНИЕ ПЛАТЕЖЕЙ И (ИЛИ) ПЕРЕВОДОВ ДЕНЕГ

Статья 55. Завершение платежей и (или) переводов денег

1. Если платеж осуществляется с использованием наличных денег, то завершение платежа происходит в момент получения денег лицом, в пользу которого совершается платеж, либо лицом, уполномоченным бенефициаром.

2. Если платеж без использования наличных денег осуществляется путем выдачи платежного документа, то завершение платежа происходит в момент получения денег лицом, в пользу которого совершается платеж.

3. Если платеж без использования наличных денег осуществляется путем перевода денег, то завершение платежа происходит в момент завершения перевода денег путем:

1) совершения бухгалтерской записи по банковскому счету бенефициара при поступлении денег в его пользу;

2) фактической выдачи наличных денег бенефициару банком бенефициара, если бенефициар не имеет банковского счета;

3) произведения зачета, предусмотренного пунктом 9 статьи 46 настоящего Закона;

4) совершения бухгалтерской записи по иному счету, отражающей прием денег в пользу бенефициара.

4. При осуществлении безналичного платежа путем выдачи платежного документа, содержащего денежное обязательство или приказ о выплате денег (чека, векселя), завершение исполнения обязательств по данному платежу происходит в момент получения денег бенефициаром по чеку, векселю.

5. Если платеж осуществляется путем передачи электронных денег, то завершение платежа происходит в момент получения электронных денег лицом, в пользу которого совершается платеж. Отражение информации о сумме принятых электронных денег в системе электронных денег, свидетельствующее об их поступлении в пользу другого лица-бенефициара, является моментом получения электронных денег.

Статья 56. Несанкционированные платежи

1. Платеж является санкционированным, если он произведен лицом, которое имело полномочие совершить данный платеж, и не противоречит законодательству Республики Казахстан. В случае осуществления платежа путем перевода денег платеж будет санкционированным также при условии, если указание принято банком отправителя денег с соблюдением установленного порядка защитных действий от несанкционированных платежей.

2. Несанкционированными являются платеж и (или) перевод денег, осуществленные без соблюдения требований, установленных пунктом 1 настоящей статьи. Несанкционированными платежами и (или) переводами денег являются также платежи или переводы денег с использованием поддельных платежных инструментов.

3. Защитой от несанкционированных платежей и (или) переводов денег является соблюдение соответствующих норм, установленных законодательством Республики Казахстан и (или) договором между инициатором указания и его получателем и заключающихся в проверке данных об инициировании (санкционировании) указаний или распоряжений об их отзыве инициатором и выявлении возможных ошибок.

4. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или отправитель денег при осуществлении платежей с помощью средств электронных платежей обеспечивают выполнение процедур безопасности от несанкционированных платежей.

Требования к процедурам безопасности устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

5. В качестве элементов защитных действий могут использоваться подпись, в том числе электронная цифровая, уполномоченного лица (лиц), печати, алгоритмы, коды (цифровые, буквенные, с применением символов и комбинированные), слова-идентификаторы или идентификационные коды, шифрование, биометрические данные или иные способы защиты, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

6. Процедуры безопасности устанавливаются договорами, заключенными между участниками платежей и (или) переводов денег, и (или) правилами функционирования системы обмена электронными документами, в которой осуществляется передача электронных документов.

Статья 57. Возврат денег по платежам и (или) переводам денег

1. Возврат денег при переводе денег осуществляется в случаях:

1) установления факта несанкционированности платежа, осуществляемого путем перевода денег;

2) исполнения ошибочного указания;

3) поступления денег в пользу лица, не являющегося клиентом банка бенефициара на момент получения перевода денег, если по корреспондентскому счету банка бенефициара имеются неисполненные требования или ограничения распоряжения деньгами, препятствующие проведению расходных операций;

4) предусмотренных статьей 48-1 Закона Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

2. Отправленное инициатором указание является ошибочным, если указание:

1) содержит реквизиты, не соответствующие реквизитам указания, полученного от предыдущего отправителя;

2) передано повторно.

3. Возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется банком бенефициара путем изъятия денег с банковского счета бенефициара, на который были зачислены указанные деньги, без его согласия.

3-1. Возврат денег в случаях, предусмотренных подпунктами 3) и 4) пункта 1 настоящей статьи, осуществляется в адрес отправителя.

4. Возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется банком бенефициара не позднее следующего операционного дня со дня обнаружения данного факта за счет имеющихся денег на банковском счете бенефициара, в том числе в случае, если по банковскому счету имеются акты о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, и (или) временного ограничения на распоряжение имуществом, и (или) решения, и (или) распоряжения уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, и (или) неисполненные указания, подлежащие исполнению в неопределенные сроки.

5. В случаях недостаточности либо отсутствия денег на банковском счете бенефициара возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется отправителем, допустившим ошибочное указание или несанкционированный платеж и (или) перевод денег, за счет собственных денег в порядке и сроки, установленные Национальным Банком Республики Казахстан.

6. Возврат денег не производится по истечении трех лет со дня исполнения ошибочного указания или несанкционированного платежа и (или) перевода денег.

7. При возврате денег каждый отправитель, участвующий в переводе денег, имеет право на возмещение расходов, связанных с таким переводом денег и фактически понесенных в результате возврата денег, за счет денег участника перевода денег (в том числе банка-посредника), допустившего ошибочное указание или несанкционированные платеж и (или) перевод денег.

8. Порядок и сроки возврата денег по ошибочным или несанкционированным платежам и (или) переводам устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Сноска. Статья 57 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

Глава 11. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 58. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о платежах и платежных системах

1. За необоснованный отказ или несвоевременное исполнение указания либо ненадлежащее исполнение поставщиками платежных услуг указания по платежу и (или) переводу денег, совершенного в пользу бенефециара, отличного от проставленного в указании, или на сумму, отличную от проставленной в указании, участники платежа и (или) перевода денег несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, предусмотренных договором между ними и Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За утерю платежных документов клиентов банки, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За исполнение указания по платежу и (или) переводу денег в случаях, при которых настоящим Законом предусмотрен отказ, банки, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За нарушение очередности изъятия денег с банковского счета клиента, установленной Гражданским кодексом Республики Казахстан, банки, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За несоблюдение установленных настоящим Законом требований при оказании платежных услуг через платежных агентов и (или) платежных субагентов банки, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, платежные организации несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За выпуск электронных денег на сумму, не соответствующую сумме принятых на себя обязательств, а также за выпуск электронных денег на сумму, превышающую пятьдесят месячных расчетных показателей, без идентификации владельца электронных денег, а также за допущение использования электронных денег в системе электронных денег при совершении операций на сумму, которая превышает установленные ограничения по максимальной сумме одной операции, сумме хранения электронных денег на электронном кошельке и общей сумме использованных электронных денег посредством электронного кошелька, эмитент электронных денег несет ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За непогашение, несвоевременное и неполное погашение эмитентом электронных денег, полученных индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом от физических лиц при оплате по гражданско-правовым сделкам, эмитент электронных денег несет ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За отказ в принятии платежей и (или) переводов денег с использованием платежных карточек индивидуальными предпринимателями или юридическими лицами, обязанными принимать их при осуществлении торговой деятельности (выполнении работ, оказании услуг) на территории Республики Казахстан, и (или) за отсутствие у индивидуальных предпринимателей и юридических лиц оборудования (устройства), предназначенного для осуществления платежей с использованием платежных карточек, индивидуальные предприниматели и юридические лица, указанные в пункте 11 статьи 25 настоящего Закона, несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, которые предусмотрены Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

За непредставление в установленный срок сведений о платежных услугах либо иной отчетности по вопросам платежей и (или) переводов денег, функционирования рынка платежных услуг, а также за неоднократное (два и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) нарушение лимита платежей и переводов денег по корреспондентским счетам банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, либо за составление отчетности, приведшее к искажению сведений о выполнении указанного лимита, банки и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность в порядке и размерах, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

2. Если указание не исполнено, то поставщик платежных услуг (в том числе банк-посредник), который не исполнил или ненадлежащим образом исполнил указание, полученное от предыдущего отправителя, несет перед ним ответственность. Отправитель денег не несет ответственность по платежу по гражданско-правовой сделке перед бенефициаром, если перевод денег не исполнен по вине банка бенефициара.

3. Если нарушение правил совершения переводов денег связано с неправомерным пользованием участником платежа и (или) перевода денег чужими деньгами, такой участник уплачивает неустойку, предусмотренную гражданским законодательством Республики Казахстан, лицу, чьими деньгами он неправомерно пользуется.

4. Поставщик платежных услуг не несет ответственность, если при осуществлении платежа им не был соблюден порядок защитных действий, но при этом деньги получены бенефициаром:

1) определенным в указании;

2) в срок, приемлемый для бенефициара;

3) в сумме, определенной в указании;

4) если не был нанесен ущерб (убытки) ни отправителю денег, ни бенефициару.

5. За нарушение либо невыполнение актов о временном ограничении на распоряжение имуществом, решений и (или) распоряжений уполномоченных государственных органов или должностных лиц о приостановлении расходных операций по банковскому счету, актов о наложении ареста на деньги по банковскому счету, а также судебных актов суда Республики Казахстан о взыскании денег, постановлений судебного исполнителя об истребовании информации о номерах банковских счетов и наличии денег на них, сведений о характере и стоимости имущества, находящегося в банках, организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, а также в страховых организациях, и наложении ареста на них, банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

Сноска. Статья 58 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2018 № 168-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении трех месяцев со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 59. Переходные положения

1. Платежный документ, предъявленный банком и организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, до введения в действие настоящего Закона для взыскания просроченной задолженности по займу в соответствии с заключенным договором займа, соглашением об открытии кредитной линии или иным документом, подтверждающим факт заемной операции либо выдачи гарантии, приравнивается к платежному требованию и подлежит исполнению в порядке, определенном настоящим Законом.

2. Юридические лица, осуществляющие деятельность по оказанию платежных услуг, а также операторы платежных систем должны привести свою деятельность в соответствие с требованиями настоящего Закона в течение шести месяцев после дня его первого официального опубликования.

3. Требования, предусмотренные пунктом 5 и частью первой пункта 6 статьи 5 настоящего Закона, распространяются на отношения, возникшие до введения в действие настоящего Закона.

Примечание РЦПИ!
Пункт 4 действует до 01.06.2017.

4. Пункт 6 статьи 13 настоящего Закона распространяется на все виды взимаемых поставщиком услуг комиссий, за исключением тарифов на электронные платежные услуги, предоставляемые посредством удаленного доступа и (или) электронных терминалов.

Сноска. Статья 59 с изменением, внесенным Законом РК от 13.05.2020 № 325-VІ (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 60. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении тридцати календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) пункта 6 статьи 32, который вводится в действие с 1 января 2017 года;

2) пунктов 8, 9 и 10 статьи 13, статей 47 и 48, которые вводятся в действие с 1 июня 2017 года;

2-1) абзаца третьего части второй пункта 6 статьи 35, который вводится в действие с 1 июля 2017 года;

3) абзаца четвертого части второй пункта 6 статьи 35, который вводится в действие с 1 января 2020 года;

4) пункта 3 статьи 2, который вводится в действие с 16 декабря 2020 года.

2. Часть первая пункта 2 и часть первая пункта 5 статьи 46 и пункт 4 статьи 59 действуют до 1 июня 2017 года.

3. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 29 июня 1998 года "О платежах и переводах денег" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1998 г., № 11-12, ст. 177; № 24, ст. 445; 2000 г., № 3-4, ст. 66; 2003 г., № 4, ст. 25; № 10, ст. 49, 51; № 15, ст. 138; 2004 г., № 23, ст. 140; 2005 г., № 14, ст. 55; 2006 г., № 11, ст. 55; 2008 г., № 23, ст. 114; 2009 г., № 17, ст. 81; № 19, ст. 88; 2010 г., № 7, ст. 28; 2011 г., № 13, ст. 116; 2012 г., № 2, ст. 14; № 10, ст. 77; № 13, ст. 91; 2013 г., № 10-11, ст. 56; 2014 г., № 1, ст. 9; № 11, ст. 61; № 19-I, 19-II, ст. 96; № 21, ст. 122; 2015 г., № 15, ст. 78; № 20-IV, ст. 113; № 22-I, ст. 143; № 22-VI, ст. 159).

Сноска. Статья 60 с изменениями, внесенными законами РК от 22.12.2016 № 29-VI (вводится в действие с 01.01.2017); от 20.06.2017 № 76-VI (вводится в действие с 01.07.2017).

Президент Республики Казахстан	Н. НАЗАРБАЕВ