On Migration

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 22 July 2011 No. 477-IV.

Unofficial translation
Footnote. Throughout the text: the words “to oralmans”, “oralman”,“oralmans”,“oralmans”,“oralman”, “by oralmans”,”Oralmans”, “oralmans”, “to Oralmans” and “by oralman” are replaced by words “to kandases”, “kandas”, “kandases”, “kandases”, “kandas”, “by kandases”, “Kandases”, “kandases”, “to Kandases” and “by kandas” correspondingly, in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VI (shall be enforced after the date of entry into force of the relevant amendments and additions to the Code of the Republic of Kazakhstan "On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget" (Tax Code)).

This Law regulates public relations in the field of migration of population, determines legal, economic and social basis of migration processes.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS Article 1. Basic definitions used in this Law

The following basic definitions shall be used in this Law:

1) the "Atazholy" card is a document of the established form issued to business immigrants or persons with in-demand professions from among ethnic Kazakhs for up to ten years, but not more than the validity period of the passport of the country of citizenship in accordance with the procedure established by the authorized body on migration issues;

1-1) former compatriot – a person born or previously held the citizenship of the Kazakh Soviet Socialist Republic or the Republic of Kazakhstan and permanently residing abroad;

2) adaptation and integration services – set of services (information, legal, social, medical and educational) rendered to oralmans and their family members for the purpose of adaptation and integration to society;

3) permit to enter and exit (hereinafter referred to as a visa) - a note of the authorized state bodies of the Republic of Kazakhstan in the migrant's passport or a document replacing it, or a note of the authorized state bodies of the Republic of Kazakhstan in the information system that gives the right to enter the territory of the Republic of Kazakhstan, travel through its territory, stay in it and leave the territory of the Republic of Kazakhstan for a while, for the purposes and on the conditions established in the visa;

4) labour migration – temporary transfer of individuals from other states to the Republic of Kazakhstan and from the Republic of Kazakhstan, as well as within the state for carrying out of labour activity;

4-1) permit to labour immigrant – standard type document issued to labour immigrant by internal affairs bodies for performance of works (rendering of services) of employers – individuals in housekeeping;

4-2) private employment agency – an individual or legal entity providing labor mediation, registered in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) illegal immigration – entry into Republic of Kazakhstan and stay of foreign persons and stateless persons in the Republic of Kazakhstan with violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan regulating the procedure for entry and stay, as well as travel in transit within the territory of the Republic of Kazakhstan;

6) illegal immigrant – foreign person or stateless person entered into Republic of Kazakhstan and stayed in the Republic of Kazakhstan with violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan, regulating the procedure of entry and stay, as well as transit travel through the territory of the Republic of Kazakhstan;

6-1) intra–corporate transfer - a temporary transfer, for a period determined by an employment contract, but not more than three years, with the right to extend for one year, of a foreigner or a stateless person engaged in labor activity as a head, manager or specialist in a legal entity established on the territory of the country – a member of the World Trade Organization located and operating outside the territory of the Republic of Kazakhstan, to branches, subsidiaries, representative offices of this legal entity established on the territory of the Republic of Kazakhstan in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

7) immigration – entry of foreign persons or stateless persons into Republic of Kazakhstan for temporary or permanent residence;

8) immigrant – foreign person or stateless person arrived to the Republic of Kazakhstan for temporary or permanent residence;

9) migration – permanent or temporary, voluntary or compulsory transfer of individuals from one state to another, as well as within the state;

10) migrant – a person entered into Republic of Kazakhstan and left from the Republic of Kazakhstan, as well as migrating within the Republic of Kazakhstan independently from the reasons and time duration;

10-1) the accepting person – the citizens of the Republic of Kazakhstan, the foreigner and the person without citizenship who are the residents in the Republic of Kazakhstan, or the legal entity registered in the Republic of Kazakhstan, petitioning for the invitation of immigrants to the Republic of Kazakhstan for temporary residence and (or) providing the place for their accommodation;

11) foreign establishments of the Republic of Kazakhstan – diplomatic representatives and those equated to them being abroad, as well as consular institutions of the Republic of Kazakhstan;

12) The immigrant is the internal migrant moving in regions, defined by the Government of the Republic of Kazakhstans;

12-1) regional quota for acceptance of migrants – the maximum number of migrants or displaced persons and their family members arriving for permanent residence in the regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, which are provided with state support measures provided for participants in active measures to promote employment in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan;

13) candas - an ethnic Kazakh and (or) members of his family of Kazakh nationality who were not previously citizens of the Republic of Kazakhstan, who received the appropriate status in accordance with the procedure established by the authorized body on migration issues;

13-1) the center of adaptation and integration of oralman – the legal entity established by local executive body of areas, cities of republican value, the capital according to the legislation of the Republic of Kazakhstan and intended for rendering to oralmans, members of their families of adaptation and integration services and temporary residence;

13-2) regional quota for acceptance of candases – the maximum number of candases or candases and their family members arriving for permanent residence in the regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, who are provided with state support measures provided for participants of active measures to promote employment in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan;

13-3) the information database about oralman, ethnic Kazakhs – a data set about ethnic Kazakhs, oralman and members of their families, their movements across the territory of the Republic of Kazakhstan and also the measures given them the state support;

13-4) the certificate of compliance of qualification for independent employment – the document of the established form issued in the order determined by authorized body concerning population shift, to the foreign worker conforming to requirements of qualification and education level for independent employment in the Republic of Kazakhstan by the majors demanded in priority branches of economy (types of economic activity);

13-5) readmission – transfer (return) in accordance with an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan, by the competent authorities of one state and acceptance by the competent authorities of another state of persons who have entered or are in the territory of one state in violation of the legislation on entry, exit, stay or residence of foreigners and stateless persons;

14) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);
15) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);
16) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

17) permit for permanent residence - document issued by internal affairs bodies to foreigners and stateless persons in compliance with requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, and granting them right to permanent residence in the territory of the Republic of Kazakhstan;

17-1) the place of temporary stay (accommodation) – having the address, the room or the dwelling which is not the residence and in which the person stays (lives) temporarily;

18) temporary accommodation centre – dwelling place intended for temporary residence of ethnic Kazakhs and immigrants as well as their family members;

19) temporary residence permit - a document issued by the internal affairs bodies to immigrants in compliance with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, and granting them the right to reside for a certain period in the territory of the Republic of Kazakhstan, depending on the purpose of stay;

19-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 14.07.2022 № 141-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

20) authorized agency on the issues of migration of population – central executive authority carrying out management in the field of migration, regulation of migration processes, coordination of work and implementation of state policy in the field of migration of population within its competence;

20-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

21) inviting person – a person residing in the Republic of Kazakhstan and assisting the entry of his (her) family members into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification in accordance with this Law;

22) quota on engagement of foreign working power – quantity of foreign working power engaged for carrying out of labour activity in the territory of the Republic of Kazakhstan;

23) permit for engagement of foreign working power – standard type document issued by local executive body to employee for engagement of foreign working power in the Republic of Kazakhstan;

24) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.07.2017);

25) internal migration – resettlement of individuals within the Republic of Kazakhstan for the purpose of permanent or temporary residence;

26) internal migrant is a settler or person migrating within the Republic of Kazakhstan on an independent basis for the purpose of permanent or temporary residence;

27) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

28) ethnic Kazakh – foreign person or stateless person of Kazakh nationality.

Footnote. Article 1 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.04.2012 № 15-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 12.06.2014 № 209-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.10.2015 № 365-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (order of enforcement see subparagraph 1) of the paragraph1 of the article 2); dated 06.04 .2016 № 483-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 25.11.2019 № 272-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 14.07.2022 № 141-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 26.12.2022 № 168-VII (effective sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of migration of population

1. Legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of migration of population is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law, other regulatory legal acts.

2. If international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those provided in this Law, the rules of international treaty shall be applied.

Article 3. Main types of migration

Depending on the purpose of entry into the territory of the Republic of Kazakhstan and stay in the territory of the Republic of Kazakhstan, the following main types of immigration shall be distinguished:

1) for the purpose of return to historical homeland;

2) for the purpose of family reunification;

3) for the purpose of receipt of education;

5) on humanitarian and political motives.

Article 4. Basic principles and tasks of state policy in the field of migration of population

1. State policy in the field of migration of population is based on the following basic principles:

1) recognition and guaranteeing of rights and freedoms of migrants in accordance with the Constitution of the Republic of Kazakhstan, Laws and international treaties;

2) protection of national interests and provision of the national security;

3) combination of interests of a person, society and state;

4) accountability of regulating the migration processes on the basis of updating and repetition of used information;

5) differentiated approach of the state to regulation of different types of immigration.

2. Main tasks of the state policy in the field of migration of population are:

1) protection of rights and freedoms of migrants;

2) organization of rational resettlement of oralmans in recognition of interests of demographic and social-economic development of regions;

3) engagement of highly qualified foreign working power for carrying out of labour activity in the Republic of Kazakhstan;

4) protection of internal labour market by setting quotas of engaging the foreign working power;

5) ensuring of integration of Kazakhstan into international labour market;

6) development of cooperation of the Republic of Kazakhstan with other states for the purposes of prevention and avoidance of conflicts that may lead to mass migration of population;

7) optimization of streams of internal migration, ensuring of rational resettlement within the territory of country;

8) maintenance and development of mutual relations with former compatriots and ethnic Kazakhs residing abroad, as well as in the field of cultural cooperation and information support;

9) assistance to ethnic Kazakhs in resettlement in historical homeland;

10) international cooperation in the scope of regulation of migration processes, prevention and suppression of illegal migration.

Article 5. Rights and obligations of immigrants

1. Immigrants in the Republic of Kazakhstan shall have the right to:

1) use the rights and freedoms established for citizens of the Republic of Kazakhstan unless otherwise provided by the Constitution, Laws and international treaties;

2) education, medical care and social assistance in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) free movement within the territory of the Republic of Kazakhstan opened for visiting of immigrants;

4) free choice of the place of residence in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) go in court and state bodies for protection of property and personal non-property rights belonged to them;

6) receipt of paid adaptation and integration services in adaptation and integration centres for oralmans, with the exception of oralmans and their family members receiving these services on a gratuitous basis.

2. Immigrants in the Republic of Kazakhstan shall:

1) bear obligations established for citizens of the Republic of Kazakhstan, unless otherwise provided by the Constitution, Laws and international treaties;

2) be obliged to comply with the Constitution and legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as with established procedure for entry, leave and stay in the territory of the Republic of Kazakhstan.

3) provide copies of identification documents to protect national interests and ensure the national security of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.12.2023 № 44-VIII (shall come into effect upon expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 6. General conditions for entry, leave and stay of immigrants

1. The procedure for entry, departure and stay of immigrants in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

The specifics of the entry, departure and stay of immigrants for carrying out of activities in the international technology park "Astana Hub", including exercise of labor activities, shall be determined by the Law of the Republic of Kazakhstan "On informatization".

2. Immigrants arrived from the states that concluded the agreements with the Republic of Kazakhstan on visa-free procedure for entry and stay, shall enter according to valid passports or documents substituting them in compliance with conditions established by international treaties of the Republic of Kazakhstan.

3. Entry visas into Republic of Kazakhstan and visas for leave from the Republic of Kazakhstan shall be issued to immigrants by foreign establishments of the Republic of Kazakhstan in coordination with body of national security.

Visas for leave from the Republic of Kazakhstan and entry visas into Republic of Kazakhstan to immigrants being in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be issued by internal affairs bodies.

4. Immigrants are obliged to leave the Republic of Kazakhstan before the expiration of the visa.

The period of temporary stay of an immigrant in the Republic of Kazakhstan who arrived in the Republic of Kazakhstan in a manner that does not require a visa cannot exceed thirty calendar days from the date of crossing the State Border of the Republic of Kazakhstan, in total ninety calendar days within each period of one hundred and eighty calendar days, if otherwise the order is not established by the agreement of the Republic of Kazakhstan with the relevant party or the Government of the Republic of Kazakhstan.

The requirements provided for in part two of this paragraph do not apply to immigrants who have received, in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, a temporary residence permit in the Republic of Kazakhstan.

Immigrants who have received a temporary residence permit are required to leave the Republic of Kazakhstan before the end of its validity.

Registration of immigrants is carried out by the internal affairs bodies on the basis of information from the host persons, as well as the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan, coming from checkpoints across the State border of the Republic of Kazakhstan. Host persons are obliged to inform the internal affairs bodies about immigrants staying with them within three working days from the date of their arrival.

Footnote. Article 6 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.04.2012 № 15-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.10.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 04.07.2018 № 174-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); dated 16.11.2020 № 375-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 6-1. Obtaining a temporary residence permit in the Republic of Kazakhstan

A temporary residence permit is issued on the basis of applications from:

1) individuals to whom immigrants arrived for the purpose of family reunification;

2) individuals and legal entities who have entered into an employment contract with an immigrant in the manner prescribed by law;

3) educational organizations implementing educational programs of general secondary, technical and vocational, post-secondary, higher and postgraduate education, including on the organized exchange programs for students and preparatory courses that enrolled immigrants for full-time training;

4) health care organizations in which immigrants are hospitalized;

5) religious organizations in which immigrants carry out missionary activities in the manner prescribed by law;

6) local executive bodies - immigrants who arrived for the purpose of carrying out entrepreneurial activities in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan (business immigrants).

The persons specified in part one of this article are obliged to inform the internal affairs bodies about the immigrants staying with them within three days.

Footnote. Chapter 1 is supplemented with article 6-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see article 2).

Article 7. Obtaining permission to full-time residence in the Republic of Kazakhstan

Footnote. Article 7 heading in edition of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon ten calendar days after day of its first official publication).

Foreigners and stateless persons temporarily staying in the Republic of Kazakhstan with a permanent residence visa or arriving from states that have concluded agreements with the Republic of Kazakhstan on visa-free entry and stay, or those having refugee status in the Republic of Kazakhstan, as well as ethnic Kazakhs, regardless of the category of visas issued to them apply to the internal affairs bodies to obtain a permanent residence permit. Immigrants who have applied for a permanent residence permit in accordance with the procedure established by law receive a temporary residence permit for the period necessary to consider the application, but not more than ninety calendar days.

Legal status of the persons specified in a part of the second present article is defined by the legislation of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon ten calendar days after day of its first official publication); dated 11.07.2017 № 91-VI (shall be enforced ten upon alendar days after day of its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2).

Chapter 2. STATE MANAGEMENT SYSTEM OF MIGRATION PROCESSES OF POPULATION IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Article 8. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

The Government of the Republic of Kazakhstan:

1) develops the main directions of state policy in the field of population migration and organizes its implementation;

2) determines the procedure for the entry and stay of immigrants in the Republic of Kazakhstan, as well as their departure from the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 8 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8-1. Competence of authorized body on the issues of formation of state policy in the field of migration of population

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 8-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 9. Competence of internal affairs bodies

Internal affairs bodies shall:

1) implement state policy in the field of migration of population within the competence;

2) in agreement with the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan, determine the procedure for the provision of information by host persons about immigrants staying with them, as well as transit travel of foreigners and stateless persons on the territory of the Republic of Kazakhstan;

2-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2);

3) form common data base of accounting of entry and leave of foreign persons and stateless persons, ensure system updating of details, as well as carry out well-timed information exchange with authorized body on the issues of migration of population, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and body of the national security;

4) give out, cancel, restore visas of the Republic of Kazakhstan and also prolong and reduce terms of their action or according to the legislation of the Republic of Kazakhstan make decisions on refusal in issue of visas of the Republic of Kazakhstan to the foreigners and persons without citizenship who are in the territory of the Republic of Kazakhstan;

4-1) make out invitations to entry of foreigners into the Republic of Kazakhstan on private affairs, accept and agree on invitations of the accepting persons on issue of visas of the Republic of Kazakhstan;

5) keep records of foreigners and stateless persons;

5-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

5-2) monitor the migration processes;

5-3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

6) control compliance with established rules for entry into Republic of Kazakhstan, leave from the Republic of Kazakhstan, stay in the Republic of Kazakhstan and travel in transit through the territory of the Republic of Kazakhstan by immigrants;

6-1) control timely departure out of borders of the Republic of Kazakhstan of immigrants concerning whom the judicial act of exclusion is taken out;

6-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

7) take measures on suppression of illegal immigration;

7-1) ensure the fulfillment of obligations arising from international treaties on readmission, ratified by the Republic of Kazakhstan;

8) take decisions on reduction of the term of staying in the Republic of Kazakhstan by immigrants in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

9) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.04.2021 № 34-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

10) determine procedure for issuance and issue admission for temporary and permanent residence in the Republic of Kazakhstan;

11) take decisions on assignment of refugee status;

11-1) make a decision to determine the legal status of persons located on the territory of the Republic of Kazakhstan, who are not citizens of the Republic of Kazakhstan and do not have proof of their belonging to the citizenship of another state;

12) draw up documents for leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence;

13) take decisions on refusal in representing admissions to citizens of the Republic of Kazakhstan for leave from the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

13-1) determine the procedure for documenting and registering the population;

14) carry out accounting and registration of citizens of the Republic of Kazakhstan;

15) carry out registration at the place of residence and deregistration of citizens of the Republic of Kazakhstan;

16) carry out registration of the citizens of the Republic of Kazakhstan arriving to the place of temporary stay (accommodation);

16-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

17) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 9 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced ten calendar days after day of its first official publication); dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.04.2021 № 34-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 10. Competence of the Ministry of Foreign affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign establishments of the Republic of Kazakhstan

Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign establishments of the Republic of Kazakhstan shall:

1) implement the state policy in the field of migration of population within its competence;

1-1) together with the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan in coordination with Committee of national security of the Republic of Kazakhstan define an order of execution of invitations, coordination of invitations to entrance of foreigners and persons without citizenship to the Republic of Kazakhstan, deliveries, cancellation, recovery of visas of the Republic of Kazakhstan and also extension and reduction of terms of their action;

2) assist in distribution of information abroad on the state policy of the Republic of Kazakhstan in the field of migration of population;

3) assist in development of connections and contacts with former compatriots and ethnic Kazakhs;

4) form common data base of accounting of issuing the entry visas to foreign persons and stateless persons, ensure systematic updating of details, as well as carry out well-timed information exchange with internal affairs bodies and bodies of the national security;

4-1) accept and agree on invitations of Foreign Ministries, the diplomatic and equated to them representations, consular establishments of the foreign states, the international organizations and their representations;

4-2) give out, cancel, restore visas of the Republic of Kazakhstan and also prolong and reduce terms of their action or according to the legislation of the Republic of Kazakhstan make decisions on refusal in issue of visas of the Republic of Kazakhstan to foreigners and persons without citizenship;

5) inform the ethnic Kazakhs who showed willingness voluntarily to move to the Republic of Kazakhstan, about entrance conditions, including to the regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan within regional quotas of reception of oralman, conditions of reception and measures of social support;

5-1) accept, register the documents of immigrants, including ethnic Kazakhs, who have applied for entry to the Republic of Kazakhstan, including applicants for the "Atazholy" card, send them to the authorized body on migration issues, issue visas to enter the Republic of Kazakhstan for permanent residence;

6) carry out international cooperation in the field of migration of population within its competence;

7) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon ten calendar days after day of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforce upon ten calendar days after day of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 11. Competence of authorized body on the issues of migration of population

Authorized body on the issues of migration of population shall:

1) forms and implements the state policy in the field of population migration;

1-1) implement the state policy in the field of migration of population within the competence;

2) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

3) provide methodological guidance to local executive agencies in the field of migration of population;

4) establishes a quota for involvement of foreign labor and distributes it among regions, cities of the republican significance, the capital;

4-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

4-2) establishes a regional quota of reception of kandases and immigrants for the forthcoming year and distributes it among the regions, cities of republican significance, the capital;

4-3) carries out monitoring of realization of a regional quota of reception of oralman and immigrants;

4-4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

4-5) defines an order of inclusion in a regional quota of reception of oralman and immigrants;

5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

5-1) forms the centralized database of foreign workers, creates the information system "Foreign Labour" and provides their interaction with information systems of the appropriate authorized public authorities;

5-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

6) provide social security of migrants in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6-1) approve the list of professions in demand for foreigners to obtain a permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan and the procedure for its formation;

6-2) carries out interdepartmental coordination on the protection of labor rights of citizens of the Republic of Kazakhstan engaged in labor activities abroad;

7) within its competence, monitor migration processes;

8) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

9) determine the procedure for assigning or extending oralman status;

9-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

9-2) develops and approves the procedure for providing the "Atazholy" card for ethnic Kazakhs living abroad;

10) consider complaints to refusal in assigning or extending of oralman status;

11) determine procedure for activity of the adaptation and integration centres, temporary accommodation centres;

12) forms a single database of migrants and ethnic Kazakhs and ensures interaction with the relevant information systems of the internal affairs bodies, the national security body, the Ministry of Foreign Affairs;

13) control compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on migration of population within the competence;

14) organize and carry out cooperation with authorized bodies of foreign states and international organizations in the scope of regulation of migration processes within the competence;

14-1) carry out interdepartmental coordination in the field of population migration;

14-2) develop a system of measures in the field of regulation and monitoring of migration processes;

14-3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

14-4) develops and approves the procedure and conditions for issuing or extending permits to employers to attract foreign labor, as well as the implementation of intra-corporate transfer;

14-5) develops and approves the rules for issuing or extending certificates to a foreigner or a stateless person on the compliance of his qualifications for self-employment, a list of priority sectors of the economy (types of economic activity) and in-demand jobs for self-employment of foreigners and stateless persons;

14-6) develops and approves a list of professions for the employment of seasonal foreign workers in coordination with the authorized state bodies that manage the relevant area of public administration;

14-7) approves the rules for establishing quotas for attracting foreign labor to the Republic of Kazakhstan and its distribution between regions, cities of republican significance, the capital;

14-8) determines the procedure for issuing certificates to a foreign employee on compliance with qualifications for self-employment, a list of priority sectors of the economy (types of economic activity) and in-demand jobs for self-employment of foreign workers in coordination with the authorized state bodies that manage the relevant area of public administration;

15) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated December 26, 2022 № 168-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 12. Competence of authorized body in the field of health care service

Authorized body in the field of health care service:

1) implement the state policy in the field of migration of population within its competence;

2) approve procedure for medical treatment to immigrants;

3) approve the list of diseases, the existence of which prohibits the entry of foreign persons and stateless persons into Republic of Kazakhstan;

4) introduce restrictive measures, as well as quarantine in adaptation and integration centres for oralmans, temporary accommodation centres in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Article 13. Competence of authorized body in the field of education

Authorized body in the field of education shall:

1) implement the state policy in the field of migration of population within its competence;

2) appropriate educational grants to ethnic Kazakhs and oralmans in accordance with quota for admission for studies in educational organizations of the Republic of Kazakhstan, implementing educational programs of technical and professional education, post-secondary and higher education established by the Government of the Republic of Kazakhstan;

3) provide course and teaching materials to ethnic Kazakhs studying in general education institutes abroad in accordance with international treaties, the participant of which is the Republic of Kazakhstan;

4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

5) carry out other powers provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 13 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 14. Competence of body of national security

1. Body of national security:

1) implements the state policy in the field of migration of population within its competence;

2) forms a unified database of registration of entry and exit of foreigners and stateless persons, provides systematic updating of information, and also carries out timely information exchange with the internal affairs bodies, the authorized body on migration issues and the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan;

3) coordinates entry of immigrants into Republic of Kazakhstan and separate locations (territories) closed for visiting of foreign persons;

4) coordinates permit to permanent residence of foreigners and stateless persons;

5) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2);

6) agrees on petitions of foreigners and persons without citizenship for inclusion in citizenship of the Republic of Kazakhstan;

7) carries out other functions provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

2. Bodies of national security shall have the right not to explain the reason which formed the basis for refusal in coordination to immigrants of entry into the Republic of Kazakhstan and certain areas (territories) closed for visit by foreigners; to foreigners and stateless persons – permits for permanent residence in the Republic of Kazakhstan, petitions for inclusion in citizenship of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 14 in edition of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15. Competence of local executive bodies

1. Local executive bodies of oblasts, cities of republican significance, the capital shall:

1) implement the state policy in the field of migration of population within its competence;

2) ensure receipt of medical care by oralmans and immigrants in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) bring in authorized body concerning population shift of the offer on reference of the respective territories to regions for resettlement of oralman and immigrants;

3-1) bring in the authorized body on migration of population proposals on formation of regional quotas for reception of kandases for the coming year;

4) submit proposals on formation of quota on engagement of foreign working power to authorized body on the issues of migration of population;

5) carry out the accounting and registration of labor migrants with the notification of bodies of national security;

6) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication);

6-1) accept the application with attachment of necessary documents from the ethnic Kazakhs for the assignment or extension of oralman status;

6-2) adopt the statement with the application of necessary documents from ethnic Kazakhs for inclusion in a regional quota of reception of oralman;

6-3) decide on assignment or extension of oralman status;

6-4) make the decision on inclusion in a regional quota of reception of oralman;

6-5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);

6-6) make the decision on inclusion in a regional quota of reception of immigrants;

6-7) create and organize the activities of the Commission for acceptance of candases;

6-8) provide adaptation and integration services to candases and their family members;

6-9) make a decision on provision of the "Atazholy" card;

7) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforce upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication);

8) issue certificates of an oralman;

9) create and will organize activity of the centers of adaptation and integration of oralman, the centers of temporary placement;

10) take measures to ensure the rights of children of migrants to education in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

11) within the quota distributed by authorized body on migration of population, give out or extend permits to employers for involvement of foreign labor for implementation of work within their territory and (or) other administrative and territorial units or within the intra-corporate transfer out of a quota and also suspend and withdraw the specified permits;

11-1) issue a certrificate on compliance of qualifications for self-employment of foreign workers;

12) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017);

13) with the notification of bodies of national security issue the petition on extension or reduction of period of validity of permissions to temporary residence to business immigrants;

13-1) consider and certify invitations of citizens of the Republic of Kazakhstan for resettlement to the Republic of Kazakhstan of relatives from among the ethnic Kazakhs living abroad for reunion of family of the order determined by authorized body concerning population shift;

14) carry out other powers in behalf of local state administration imposed on local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Local executive bodies of districts, cities of oblast significance shall:

1) implement the state policy in the field of migration of population within their competence;

2) provide assistance to candases belonging to target groups of the population in employment, vocational training, retraining and advanced training in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan;

3) provide places in schools, kindergartens, as well as in medical and social institutions in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) create conditions to oralmans for learning of Kazakh language, and Russian language at their will;

4-1) for the purpose of family reunification, they accept invitations from citizens of the Republic of Kazakhstan for resettlement to the Republic of Kazakhstan of relatives from among ethnic Kazakhs living abroad, and send these invitations to local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital in accordance with the procedure, determined by the authorized body concerning the migration of population;

4-2) issue, extend and revoke permits to a labour immigrant;

5) carry out other powers imposed on local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan in behalf of local state administration.

3. excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).
Footnote. Article 15 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); with the amendments made by Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 № 365-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 16.04.2018 № 147-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 3. IMMIGRATION FOR THE PURPOSE OF RETURN TO HISTORICAL HOMELAND Article 16. Quota of immigration of oralmans

Footnote. Article 16 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 17. Categories of oralmans

Footnote. Article 17 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 17-1. Categories of oralman

Footnote. Chapter 3 is supplemented with Article 17-1 according to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. The procedure for applying to assignment or extension of oralman status and (or) the inclusion into the regional quota of oralmans reception

Footnote. Article 18 excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 19. Commission on inclusion of immigration of oralmans to quota

Footnote. Article 19 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 19-1. Regional quota of kandas reception

The regional quota of reception of kandas is established for the forthcoming year by the authorized body concerning the migration of population on the basis of proposals from local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital and applications received through foreign institutions of the Republic of Kazakhstan from ethnic Kazakhs and kandases who wish to move to the regions, determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 3 is supplemented with Article 19-1 according to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 19-2. Commission for acceptance of candases

To consider applications of ethnic Kazakhs for the assignment or extension of the status of candas, and in the regions of settlement, additionally for inclusion in the regional quota for acceptance of candases by local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital, a Commission for acceptance of candases (hereinafter referred to as the Commission) is being established, which includes deputies of maslikhats, representatives of state bodies and public organizations.

Footnote. Chapter 3 is supplemented with Article 19-2 according to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (becomes effective after ten calendar days after day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 20. Grounds for refusal to assign and extend the status of candas and (or) inclusion in the regional quota of acceptance of candases

The local executive body refuses to assign and extend the status of candas and (or) inclusion in the regional quota of acceptance of candases on the following grounds:

1) non-compliance of applicants with the conditions established by subparagraph 13) of Article 1 of this Law;

2) establishing the unreliability of documents submitted by an ethnic Kazakh to receive a public service, and (or) the data (information) contained therein;

3) the presence of compromising information about the commission by an ethnic Kazakhs applying for the status of candas and (or) inclusion in the regional quota of acceptance of candases, of offenses on the territory of the Republic of Kazakhstan and other information about their belonging to terrorist or extremist organizations;

4) lack of consent of an ethnic Kazakh, submitted in accordance with Article 8 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On personal data and their protection", for access to restricted personal data;

5) the absence of a regional quota for acceptance of candases in a territorial-administrative unit or refusal of an ethnic Kazakh from a territorial-administrative unit offered for settlement.

Footnote. Article 20 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 21. Assignment or extension of the oralman status and (or) inclusion into the regional quota of reception oralmans, ethnic Kazakhs that independently entered the territory of the Republic of Kazakhstan

Footnote. Article 21 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 21-1. Features of inclusion in a regional quota of reception of oralman of certain members of families of ethnic Kazakhs

1. Within calendar year the regional quota of reception of kandas joins the members of the family of a kandas who arrived later inclusions of family in a regional quota of reception of kandas and also the children who were born in the Republic of Kazakhstan before obtaining citizenship of the Republic of Kazakhstan by their parents.

2. Candases residing in the territory of the Republic of Kazakhstan may apply to local executive bodies with an application for inclusion of their family members in the regional quota of acceptance of candases and have the right to be included in it in accordance with the procedure determined by the authorized body on migration issues.

3. If oralmanam are not specified as a part of their families the children having the family, then members of the family of children join in a regional quota of reception of oralman in family composition of oralman only in cases of death of children of the oralman having the family, deprivations of their parental rights or acquisition of citizenship of the Republic of Kazakhstan by them.

At the same time for inclusion in a regional quota of reception of oralman of minor members of the family of children of the oralman having the family in cases of their death or deprivation of the parental rights of an oralmana (the spouse (spouse) of an oralman) are obliged to be their trustee (trustee).

Footnote. Chapter 3 is supplemented with Article 21-1 according to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Special aspects of including separate family members of ethnic Kazakhs into quota of immigration

Footnote. Article 17 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 23. Benefits and other types of social assistance provided to oralmans, ethnic Kazakhs and their family members

Footnote. The headline of the article 23 in the wording of the Law of the Republic of Kazakhsta dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).)

1. Ethnic Kazakhs and family members arriving in regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan for resettlement of oralmans shall be released from confirmation of own paying capacity upon receipt of permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan.

2. Persons that received the status of oralman and their family members shall be provided by:

1) gratuitous adaptation and integration services in adaptation and integration centres for oralmans;

2) medical care in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of health care service;

3) places in schools and kindergartens equally with citizens of the Republic of Kazakhstan, possibility of obtaining education in accordance with allocated quota on admission in educational organizations of technical and professional, post-secondary and higher education in amount determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

4) social protection equally with citizens of the Republic of Kazakhstan;

5) assistance in employment in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Land plots on the basis of the right of temporary land use shall be granted to kandases for personal subsidiary farming, gardening, summer cottage construction in accordance with the land legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Local executive bodies can establish the lump sums including compensation of costs of journey to the permanent residence and transportation of property, to oralmana and the members of their families who moved to the Republic of Kazakhstan out of a regional quota of reception of oralman. The order and terms of payment of grants approve akimats of areas, cities of republican value, the capital on the basis of the standard rules approved by authorized body concerning population shift.

4-1. Ethnic Kazakhs and members of their families who have received the status of candas and (or) are included in the regional quota for acceptance of candases, upon entering the territory of the Republic of Kazakhstan, are exempt from paying customs duties on property for personal use, including vehicles, in accordance with an international agreement and (or) customs legislation of the Republic of Kazakhstan.

4-2. Candases and their family members included in the regional quota of acceptance of candases are provided with state support measures provided for participants of active measures to promote employment in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan.

5. Oralmans and to the members of their families included in a regional quota of reception of oralman except the measures of the state support provided by the present article the right to a consumer loan and mortgage loan for construction of housing is granted.

5-1. In case of death of oralman or members of their families after their inclusion in a regional quota of reception of oralman of a measure of the state support it are provided to oralmana or family members irrespective of obtaining citizenship of the Republic of Kazakhstan by them.

6. The candases are obliged to reimburse the budget expenses incurred ahead of schedule in full for the provision of state support measures received by them within the framework of active employment promotion measures in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan, in the following cases:

independent departure for permanent residence by his own will outside the region of his settlement within five years from the date of obtaining the status of candas;

refusal to acquire citizenship of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 23 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); with the amendments made by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 04.05.2018 № 151-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.05.2021 № 39-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 24. Adaptation and integration of oralmans

1. In regions determined by the government of the Republic of Kazakhstan for resettlement of oralmans, the primary resettlement of ethnic Kazakhs and their family members shall be carried out at their will in temporary accommodation centres before assignment of status of oralman in the manner and within terms that shall be determined by authorized body on the issues of migration of population.

2. For rendering of adaptation and integration services, adaptation and integration centres for oralmans shall be created.

Procedure and terms for residence of oralmans and their family members in adaptation and integration centres for oralmans, as well as procedure for rendering of adaptation and integration services to them shall be determined by authorized body on the issues of migration population.

Footnote. Article 24 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Termination of the status of candas and validity of the Atazholy card

1. The status of candas is terminated:

1) after obtaining citizenship of the Republic of Kazakhstan by candas;

2) in case of refusal to issue or cancellation of a permanent residence permit in the Republic of Kazakhstan on the grounds provided for in Article 49 of this Law;

3) after one year from the date of obtaining the status of candas.

2. The validity of the Atazholy card is terminated:

1) after receiving the citizenship of the Republic of Kazakhstan by the holder of the "Atazholy" card;

2) in case of refusal to issue or cancellation of a permanent residence permit in the Republic of Kazakhstan on the grounds provided for in Article 49 of this Law;

3) after ten years, but not more than the validity period of the passport of the country of citizenship.

Footnote. Article 25 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 25-1. Grounds for refusal to provide the "Atazholy" card

The local executive body refuses to provide the "Atazholy" card on the following grounds:

1) non-compliance of applicants with the conditions established by subparagraph 28) of Article 1 of this Law;

2) the presence of compromising information about the commission of offenses on the territory of the Republic of Kazakhstan by ethnic Kazakhs applying for the "Atazholy" card and other information about their belonging to terrorist or extremist organizations;

3) the lack of consent of an ethnic Kazakh, provided in accordance with Article 8 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On personal data and their protection", for access to restricted personal data.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 25-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 26. Rights and obligations of oralmans

1. Oralmans and their family members shall have the right to:

1) receipt of citizenship of the Republic of Kazakhstan in simplified (registration) manner;

2) benefits, compensations and other types of social assistance established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) correct statement of first name, patronymic (in its existence) and last name in Kazakh language after acquisition of citizenship of the Republic of Kazakhstan on the basis of available documents;

4) implementation of individual business without formation of legal entity;

5) temporary registration in the centers of adaptation and integration of oralman, the centers of temporary placement in the absence of office or own housing for the term of no more than one year.

2. Oralmans and their family members shall be obliged to:

1) provide reliable information to the foreign institutions of the Republic of Kazakhstan, as well as local executive bodies, necessary for consideration of their applications for inclusion in the regional quota of acceptance of candases;

2) undergo medical examinations upon request of bodies of health care service, receive vaccination, undertake treatment, as well as perform prescriptions of bodies of health care service;

3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);
4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. Article 26 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.10.2015 № 376-V (shall be enforced dated 01.01.2016); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. IMMIGRATION FOR THE PURPOSE OF FAMILY REUNIFICATION Article 27. Inviting persons and family members of receiving persons

1. The following persons may be inviting persons:

1) citizens of the Republic of Kazakhstan;

2) ethnic Kazakhs and former compatriots residing temporary in the territory of the Republic of Kazakhstan;

3) immigrants residing permanently in the territory of the Republic of Kazakhstan and business-immigrants.

2. Inviting persons shall have the right to apply on entry of their family members being foreign persons and stateless persons into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification.

3. Family members of inviting persons entering into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification may be:

1) husband (wife) being married no less than three years recognized by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) children, as well as adopted children not attained the age of eighteen years, not married and being in dependence and (or) under trusteeship (guardianship) of an inviting person;

3) children, as well as adopted children older than eighteen years, not married and not able to make provisions to themselves on an independent basis according to reasons linked with health condition;

4) disabled parents being in dependence of an inviting person;

5) other family members the maintenance of which is the obligation of inviting person.

4. The following family members of inviting person shall be allowed to the Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification:

1) all the persons mentioned in paragraph 3 of this Article – if inviting person is the citizen of the Republic of Kazakhstan.

Permit for temporary residence to mentioned persons shall be issued for the term up to three years with the right of the following extension;

2) all the persons mentioned in subparagraphs 1), 2), 3) and 4) of paragraph 3 of this Article, if the inviting person is ethnic Kazakh or former compatriot that received permit for temporary residence (for the term no less than two years).

Permit for temporary residence to mentioned persons shall be issued for the term of validity of the permit for temporary residence of an inviting person;

3) persons mentioned in subparagraphs 1), 2), 3) and 4) of paragraph 3 of this Article, if the inviting person is immigrant residing permanently in the Republic of Kazakhstan, or business-immigrant residing on an continuous basis in the territory of the Republic of Kazakhstan no less than two years.

Permits for temporary residence to family members of inviting person having permit for permanent residence shall be issued for one year with the right of annual extension.

Permits for temporary residence to family members of inviting person being business immigrant shall be issued for one year with possibility of annual extension. By this, permits for temporary residence to family members of inviting person may not exceed the term of validity of permit for temporary residence of inviting person.

5. Immigration for the purpose of family reunification shall not be allowed in respect of family members of the following categories of immigrants being in the territory of the Republic of Kazakhstan:

1) for the purpose of receiving education (pupils of general education schools, students and probationers) for the period of study, professional training and (or) probation;

2) seasonal foreign employees;

3) immigrants on humanitarian motives.

Footnote. Article 27 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 28. Procedure for receipt of entry visa into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification

1. Entry visa into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification shall be issued on the basis of application of an inviting person on family reunification.

2. Family members of inviting person for receipt of entry visa into Republic of Kazakhstan shall file application and the following documents to the foreign establishments of the Republic of Kazakhstan:

1) application of inviting person;

2) notarized copy of permit for temporary residence of the inviting person, with the exception of citizens of the Republic of Kazakhstan;

3) notarized copy of documents certifying identity of inviting person and family members;

4) confirmation of availability of money of inviting person for maintenance of each family member in month in amount no less than minimal living wage established by the Law on the republican budget for the corresponding financial year;

5) confirmation of availability of dwelling place of inviting person in the territory of the Republic of Kazakhstan, the floor space of which conforms to established minimal standards for each family member, as well as sanitary and other regulations established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

6) medical insurance for family members of inviting person;

7) notarized copy of documents confirming family relations with inviting person represented by the authorized state bodies of the Republic of Kazakhstan or foreign state;

8) document confirming existence or absence of record of conviction for adult family members.

3. Immigrants having the right to residence in the Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification, permits shall be extended by internal affairs bodies in case of termination of effects of circumstances with existence of which the issuance of permits for temporary residence is linked (attainment of major age, death of person requested reunification, dissolution or annulment of marriage, on the basis of which the reunification is made) on the basis of their applications for the period up to six months upon conditions of confirming the existence of required financial means for this provided by subparagraph 4) of paragraph 2 of this Article.

Footnote. Article 28 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 26.12.2018 № 203-VI (shall be enforced from 01.01.2019).

Article 29. Rights and obligations of immigrants arrived for the purpose of family reunification

1. Children entered into Republic of Kazakhstan for the purpose of family reunification shall have the right to receive education in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Immigrants arrived for the purpose of family reunification shall have the right to carrying out of labour activity on the following conditions:

1) family members mentioned in subparagraph 1) of paragraph 3 of Article 27 of this Law, whose inviting persons are citizens of the Republic of Kazakhstan shall carry out labour activity on general conditions with citizens of the Republic of Kazakhstan in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) family members, whose inviting persons are the persons, listed in subparagraphs 2) and 3) of paragraph 1 of Article 27 of this Law, shall carry out labor activities on the basis of certificates issued by the local executive body to a foreign worker on the qualifications for self-employment, as well as permit to the employer to attract foreign labor within the quota established by the authorized body on migration of population.

3. Immigrants arrived for the purpose of family reunification shall:

1) bear responsibility provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan in respect of immigrants stayed in the territory of the Republic of Kazakhstan;

2) be obliged to leave the Republic of Kazakhstan upon completion of the term of validity of permit for temporary residence, if there are no legal grounds for the further stay.

Footnote. Article 29 with the amandments made by the Law Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 5. IMMIGRATION FOR THE PURPOSE OF RECEIVING EDUCATION Article 30. Immigrants arrived for the purpose of receiving education

Students admitted to educational organizations implementing educational programs of general secondary, technical and professional, post-secondary, higher and post-graduate education, as well as through organizational exchange programs of students and undergoing of preparatory courses shall relate to immigrants arrived to the territory of the Republic of Kazakhstan for the purpose of receiving education.

Article 31. Conditions for entry of immigrants arrived for the purpose of receiving education

Immigrants arrived for the purpose of receiving education shall be obliged to:

1) to present proof of their solvency required to pay for accommodation, as well as tuition in accordance with the agreement between the immigrant and the host educational organizations, with the exception of ethnic Kazakhs, in the manner and amounts determined by the authorized body in the field of science and higher education in coordination with the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan;

2) represent medical certificate confirming the absence of diseases impeding the receipt of education on elected specialty, and have medical insurance;

3) represent confirmation of existence or absence of record of conviction;

4) represent confirmation on admission to educational institutes and (or) confirm the consent of inviting party on professional training before entry into Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 31 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 32. Conditions for issuing entry visa to immigrants arrived for the purpose of receiving education

1. Entry visas to immigrants arrived for the purpose of receipt of education shall be issued by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign establishments of the Republic of Kazakhstan with the consent of parents or trustees, guardians on the basis of application of an educational institution or authorized body on the issues of education for the term no more than one year determined on the basis of application of receiving educational organization.

Permit for temporary residence to immigrants arrived for the purpose of receiving education shall be issued by internal affairs bodies on the basis of application of educational institute for the term of education determined on the basis of application of receiving educational organization.

2. Entry visas and permits for temporary residence of immigrants arrived for the purpose of receiving education shall be extended on annual basis by internal affairs bodies for the term required for completion of education, but no more than one year, upon confirmation of receiving educational organization.

3. Receiving educational organizations shall ensure well-timed clarification of the rights and obligations provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan to immigrants arrived for the purpose of receiving education, and required conditions for their implementation, as well as bear responsibility established by the Laws of the Republic of Kazakhstan for untimely drawing up of documents for the right to their stay in the Republic of Kazakhstan, movement through the territory of country and to leave from the Republic of Kazakhstan upon expiry of the term of validity of permit for temporary residence.

4. Permits for temporary stay of immigrants arrived for the purpose of receiving education from the states concluded agreements on visa-free procedure for entry and stay with the Republic of Kazakhstan shall be issued by internal affairs bodies in accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 32 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).

Article 33. Main rights and obligations of immigrants arriving for the purpose of receiving education

1. Right to receipt of gratuitous technical and professional, post-secondary, higher and post-graduate education by foreign persons or stateless persons on competition basis in accordance with the state education order shall be determined by international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Ethnic Kazakhs arrived to the Republic of Kazakhstan for the purpose of receiving education shall have the right:

1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2);

2) submission of the petition on full-time residence and about inclusion in citizenship of the Republic of Kazakhstan in the simplified (registration) order.

2. Immigrants arrived for the purpose of receiving education shall:

1) incur obligations provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan in respect of immigrants stayed in the territory of the Republic of Kazakhstan;

2) obliged to leave the Republic of Kazakhstan upon completion of the full course of studies and (or) professional training, if there are no legal grounds for the further stay.

Footnote. Article 33 with the amendments made by the Law RK dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2).

Chapter 6. IMMIGRATION FOR THE PURPOSE OF CARRYING OUT OF LABOUR ACTIVITY Article 34. Categories of immigrants arriving for the purpose of carrying out of labour activity

Immigrants arriving for the purpose of carrying out of labor activity shall be divided into the following categories:

1) labour immigrants – immigrants

arrived for self-employment in professions in demand in priority sectors of the economy (types of economic activity involved as employers to implementation of work in the territory of the Republic of Kazakhstan, including arrived within the internal translation;

2) business-immigrants – immigrants arrived for the purpose of carrying out of entrepreneurial activity in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) seasonal foreign employees – immigrants engaged to work by employers for the period not exceeding one year for performance of seasonal works that are carried out within particular period (season) in virtue of climatic or other natural conditions, according to the list of occupations approved by the authorized body on migration of population in agreement with the authorized state bodies governing the relevant area of public administration;

4) labour immigrants – immigrants arrived to the Republic of Kazakhstan as domestic employees for the purpose of performance of works (rendering of services) for employers – individuals in home economics on the basis of permit to labour immigrant.

Footnote. Article 34 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.10.2015 № 365-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced 01.01.2017); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 35. Conditions for entry of foreign employees

The foreign workers arriving for independent employment or involved by employers including within the internal translation, are obliged:

1) be adult;

2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017);

3) have education, qualification and experience required for performance of coming work;

4) represent confirmation of existence or absence of record of conviction;

5) represent medical certificate confirming absence of diseases impeding the labour activity on elected specialty;

6) have medical insurance covering primary health care and specialized medical care in inpatient conditions in an emergency form on the terms determined by the agreement of the parties, in compliance with the minimum requirements established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 35 with the amendments made by laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 № 365-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 16.11.2015 № 406-V (shall be enforced dated 01.01.2018); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 36. Conditions for issuing entry visas to foreign employees

1. Entry visas to foreign employees shall be issued by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign establishments of the Republic of Kazakhstan on the basis and for the term of validity of employment authorization issued to foreign employee or permit to employer for engagement of foreign working power.

2. excluded by the Law of Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 422-V (shall be enforced dated 01.01.2016).

3. Permit for temporary residence to foreign employees arrived from the states concluded the agreements on free-visa procedure for entry and stay with the Republic of Kazakhstan shall be issued by internal affairs bodies in accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

4. Entry visas and permits for temporary residence to foreign employees shall be extended by internal affairs bodies for one year in existence of employment authorization of foreign employee or permit of employer for engagement of foreign working power for the coming year.

5. Entry visas to foreign employees of public authorities are given by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign institutions of the Republic of Kazakhstan on the basis and for period of validity of the employment contract with the appropriate public authority.

Footnote. Article 36 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.10.2015 № 365-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 23.11.2015 № 417-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 24.11.2015 № 422-V (shall be enforced dated 01.01.2016); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).

Article 36-1. Quota for attracting foreign labor

1. In order to protect the internal labor market, the authorized body on migration issues establishes a quota for attracting foreign labor to carry out labor activity on the territory of the Republic of Kazakhstan.

2. The provisions of this Law on quotas for foreign labor and the issuance of permits to employers to attract foreign labor do not apply to foreigners and stateless persons:

1) working in autonomous educational organizations, their organizations, as well as in the "Nazarbayev Foundation" as managers and specialists with higher education;

2) working in state bodies with confirmed documents in accordance with the procedure established by the Government of the Republic of Kazakhstan;

3) working in organizations of the Republic of Kazakhstan that have concluded investment contracts for the implementation of an investment priority project in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on investments, as well as working in organizations engaged by these legal entities (or their contractors) as a general contractor, contractor, subcontractor or service provider in the field of architectural, urban planning and construction activities (including survey and design activities, engineering services), for a period up to one year after the commissioning of the object of investment activity as managers and specialists with higher education, and as the qualified workers according to the list of professions and number that are defined in investment contracts for the implementation of the investment priority project;

4) working in legal entities that are participants of special economic zones, with projects worth more than one million monthly calculation indices, as well as in organizations engaged by the specified participants of special economic zones (or their contractors) as a general contractor, contractor, subcontractor or service provider, during the period of construction and installation works on the territory of special economic zones and before the expiration of one year after the commissioning of the object (objects) according to the list of categories and number, which are determined by a commission of representatives of the authorized body for employment of the population, interested central state bodies in the manner approved by a joint decision of the authorized body for employment of the population and the central executive body carrying out state regulation in the field of creation, functioning and abolition of special economic and industrial zones;

5) those who arrived for self-employment in professions in demand in priority sectors of the economy (types of economic activity);

6) permanently residing in the Republic of Kazakhstan;

7) working as the first heads of branches or representative offices of foreign legal entities;

8) provided for by the list of persons determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, for whom permits of local executive bodies are not required to attract foreign labor to carry out labor activities;

9) working in the Astana Hub International Technology Park or with participants of the Astana Hub International Technology Park as managers and specialists with higher education.

3. The provisions of this Law on the annual quota for foreign labor do not apply to foreigners or stateless persons engaged in labor activity on the territory of the Republic of Kazakhstan within the framework of intra-corporate transfer.

4. The quota for attracting foreign labor is set as a percentage of the labor force and includes:

1) a quota for attracting foreign labor under permits issued by the local executive body to the employer;

2) a quota for attracting foreign labor by the countries of origin in the presence of international agreements on cooperation in the field of labor migration and social protection of migrant workers ratified by the Republic of Kazakhstan;

3) a quota for attracting labor immigrants.

5. The quota for attracting foreign labor is formed and established by the authorized body on migration issues, taking into account the forecast of the supply and demand in the labor market for the upcoming year(s) and recommendations of authorized state bodies that manage the relevant area of public administration, local executive bodies, as well as employers.

6. The employer ensures the departure of the attracted foreign employee outside the Republic of Kazakhstan in connection with the termination of the permit to attract foreign labor.

7. The employer provides information to the authorized body on migration issues on the employment of foreigners or stateless persons attracted on the basis of a certificate of compliance with qualifications for self-employment, and (or) termination of employment relations with them.

Footnote. Chapter 6 is supplemented by Article 36-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 37. Procedure for issuance of employment authorizations to foreign employees and permits to employers for engagement of foreign working power

1. Engagement of foreign working power shall be carried out on the basis of a permit issued by local executive bodies within a quota established by the authorized body on migration of population.

For the issuance or extension of a permit to engage foreign labor force, issued by the local executive body within its territory and (or) other administrative-territorial units, employers shall be charged a fee in accordance with the procedure established by the tax legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The foreign workers translated within the internal translation and also who arrived for independent employment carry out temporary work according to the purposes of stay and are obliged to leave the country after end of the term specified in the employment contract, which is not exceeding three years.

The procedure and conditions for issuing or extending permits to employers to attract foreign labor, as well as making an intra-corporate transfer shall be approved by the authorized body on migration of population.

3. Foreign workers can arrive for self-employment in professions in demand in priority sectors of the economy (types of economic activity) and subject to obtaining a certificate of compliance with qualifications issued by the local executive body for a period of not more than three months with the right to extend the term of the employment contract, but no more than three years.

Footnote. Article 37 in edition of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 37-1. Attracting foreign labor by employers

1. Foreign labor force is attracted by employers to carry out labor activity in the Republic of Kazakhstan on the basis of permits to attract foreign labor force issued by local executive bodies of the relevant administrative-territorial units.

2. Local executive bodies on the territory of the relevant administrative-territorial units issue or extend permits or refuse to issue or extend permits to employers to attract foreign labor to carry out labor activities within the quota allocated by the authorized body for employment of the population, as well as suspend and revoke these permits.

3. A permit issued by a local executive body to attract foreign labor is not subject to transfer to other employers, it is valid on the territory of the administrative-territorial units specified in it, with the exception of the employer sending foreign workers for whom permits have been obtained on a business trip to organizations located on the territory of other administrative-territorial units for a period that is not exceeds a total of ninety calendar days during one calendar year.

4. Permission to employers to attract foreign labor is issued or extended in accordance with the procedure and conditions determined by the authorized body on migration issues, as well as upon payment of fees in accordance with the tax legislation of the Republic of Kazakhstan.

Upon receipt or extension of a permit to attract foreign labor to the Republic of Kazakhstan within one and (or) other administrative-territorial units, the fee is paid to the budget of each administrative-territorial unit specified in the permit.

The provision of this paragraph regarding the payment of a fee for the issuance or extension of a permit to employers to attract foreign labor does not apply to foreigners and stateless persons working within the framework of an intra-corporate transfer.

5. The acceptance of the necessary documents, as well as the issuance or extension of permits to employers to attract foreign labor, shall be carried out by the local executive body in accordance with the procedure determined by the authorized body on migration issues, including in electronic form through the information system of permits and notifications.

6. The number of foreign labor attracted by the employer under permits must correspond to the percentage ratio to the number of Kazakhstani personnel determined by the authorized body on migration issues, taking into account the employees of the sending party engaged in labor activities under the contract for provision of personnel.

Note from ILLI!
Paragraph 7 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2023 № 15-VIII (shall be enforced from 01.01.2030).

7. The level of education (professional training) and experience (seniority) of practical work of foreign labor attracted by employers to carry out labor activity on the territory of the Republic of Kazakhstan must meet the qualification requirements for the professions of workers and positions of managers, specialists and employees, in accordance with professional standards or the Unified tariff and qualification directory of jobs and professions of workers and a Qualification directory of positions of managers, specialists and other employees, typical qualification characteristics of positions of managers, specialists and other employees of organizations.

8. Employers who attract foreign labor are obliged to submit primary statistical data to the local body on employment issues in the manner and terms established by the Social Code of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 6 is supplemented by Article 37-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 37-2. Labor activities of foreigners or stateless persons within the framework of self-employment

1. Foreigners or stateless persons may carry out labor activity in the Republic of Kazakhstan on the basis of certificates of compliance with qualifications for self-employment in professions in demand in priority sectors of the economy (types of economic activity) issued by local executive bodies for a period of no more than three months with the right to extend for the duration of the employment contract, but not more than three years.

2. The list of professions in demand in priority sectors of the economy (types of economic activity) is determined by the authorized body on migration issues, taking into account the recommendations of authorized state bodies that manage the relevant area of public administration, local executive bodies, as well as employers.

3. In order to obtain a certificate of compliance with qualifications for self-employment, a foreigner or a stateless person submits an application for self-employment in the Republic of Kazakhstan to foreign institutions of the Republic of Kazakhstan, which is forwarded to the local executive body specified in the application.

If a foreigner or a stateless person is in the Republic of Kazakhstan, in order to obtain a certificate of compliance with qualifications for self-employment, a foreigner or a stateless person applies to the local executive body with an application for self-employment in the Republic of Kazakhstan.

In case of self-employment in the Republic of Kazakhstan, within three months from the date of issuance of a certificate of compliance with qualifications for self-employment, a foreigner or a stateless person applies to the local executive body for its extension for the duration of the employment contract, but not more than three years.

Footnote. Chapter 6 is supplemented by Article 37-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 37-3. Labor activity of foreigners or stateless persons within the framework of intra-corporate transfer

1. Foreigners or stateless persons attracted by employers within the framework of an intra-corporate transfer shall carry out temporary labor activity in the Republic of Kazakhstan on the basis of permits to attract foreign labor within the framework of an intra-corporate transfer issued by the local executive body of the relevant administrative-territorial unit for a period determined by the employment contract, but not more than three years, with the right to extend for one year.

2. The conditions and procedure for issuing permits for attracting foreign labor carried out within the framework of an intra-corporate transfer shall be determined by the authorized body on migration issues.

3. Employers who attract foreigners or stateless persons within the framework of an intra-corporate transfer, within ten calendar days after their entry into the territory of the Republic of Kazakhstan, send information in writing to the local executive body for employment and social protection of the population, containing the following:

1) the country and organization from which foreigners or stateless persons are attracted;

2) the number of foreigners or stateless persons involved, indicating the surnames, names, patronymics (if they are indicated in identity documents), the level of education, qualifications, profession and work experience of each;

3) the term of employment.

4. The internal corporate transfer of managers and specialists is carried out taking into account the percentage ratio of the number of foreigners or stateless persons involved to the number of Kazakhstani personnel, established by the authorized body on migration issues.

5. Local executive bodies keep records of foreigners or stateless persons working within the framework of intra-corporate transfer.

Footnote. Chapter 6 is supplemented by Article 37-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 38. Features of regulation of work of foreign workers from among ethnic Kazakhs and the former compatriots

The local executive body gives permissions to employers on involvement of foreign labor from among ethnic Kazakhs and the being authorized compatriots in the simplified order determined by body concerning population migration.

Footnote. Article 38 in edition of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017).

Article 39. Conditions for entry and issuance of entry visas to business-immigrants

1. For receipt of entry visas, business-immigrants shall be obliged to:

1) be adult;

2) represent medical certificate confirming absence of diseases impeding the labour activity;

3) have medical insurance covering primary health care and specialized medical care in inpatient conditions in an emergency form on the terms determined by the agreement of the parties, in compliance with the minimum requirements established by the laws of the Republic of Kazakhstan;

4) represent confirmation of existence or absence of record of conviction and prohibition for carrying out of entrepreneurial activity on the ground of court decision;

5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced dated 01.01.2015).

2. Entry visas into Republic of Kazakhstan shall be issued to business-immigrants by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kazakhstan and foreign establishments for the term up to two years.

3. Entry visas and permits for temporary residence to business-immigrants from among ethnic Kazakhs, as well as those arrived from the states that concluded the agreements on free-visa procedure for entry and stay with the Republic of Kazakhstan shall be issued for the term up to three years.

Footnote. Article 39 with the amendments made by laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced dated 01.01.2015); dated 16.11.2015 № 406-V (shall be enforced dated 01.01.2018); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 40. Conditions for stay of business-immigrants in the territory of the Republic of Kazakhstan and their carrying out of entrepreneurial activity

1. Compulsory condition for stay of business-immigrants in the territory of the Republic of Kazakhstan is carrying out of entrepreneurial activity.

2. Within two months term from the date of entry into the territory of the Republic of Kazakhstan business-immigrant shall be obliged to:

1) register commercial organization in the Republic of Kazakhstan or join to composition of participants (shareholders) of commercial organizations carrying out activity in the territory of the Republic of Kazakhstan in accordance with civil legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) contribute sum of money to the second tier bank of the Republic of Kazakhstan no less than minimal amount established by the legislation of the Republic of Kazakhstan upon registration of legal entity for formation its charter capital.

In case of non-fulfillment of obligations established by this Law by business-immigrants, internal affairs bodies shall take decision on reduction of the duration of stay of business-immigrants to the term required for their voluntary leave on the basis of application of local executive bodies.

Creation of legal entity, as well as participation in charter capital of commercial organizations by joining to composition of participants of legal entities shall be prohibited to foreign persons that didn’t receive entry visas in the capacity of business-immigrants.

3. Import of equipment for organization of entrepreneurial activity to the territory of the Republic of Kazakhstan by business-immigrant shall be carried out on conditions and in the manner determined by customs legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Business immigrants may move freely through the territory of the Republic of Kazakhstan opened for visiting by foreign persons and choose the place of residence in accordance with the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 40 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 № 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 41. Conditions for entry and stay of seasonal foreign employees

1. Entry visas to seasonal foreign employees shall be issued by foreign establishments of the Republic of Kazakhstan on the basis of permits for engagement of foreign working power.

2. Permits for temporary residence of seasonal foreign employees arrived from the states concluded agreements on free-visa procedure for entry and stay with the Republic of Kazakhstan shall be issued by internal affairs bodies.

3. Seasonal foreign employees shall be obliged to:

1) be adult;

2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017);

3) represent medical certificate confirming the absence of diseases impeding the labour activity;

4) have medical insurance covering primary health care and specialized medical care in inpatient conditions in an emergency form on the terms determined by the agreement of the parties, in compliance with the minimum requirements established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 41 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.11.2015 № 406-V (shall be enforced dated 01.01.2018); of 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 42. Conditions for engagement of seasonal foreign employees

1. Seasonal foreign workers shall be engaged to work in certain sectors of the economy in accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan, or on the basis of permits issued to employers by local executive bodies to engage foreign labor within the quota on the terms and in accordance with the procedure, determined by the authorized body on migration of population.

2. The employers involving seasonal foreign workers are obliged to provide them the temporary accommodation meeting sanitary and epidemiologic, technical and other mandatory requirements according to the legislation of the Republic of Kazakhstan on the housing relations.

Footnote. Article 42 with the amendments made by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced dated 01.01.2015); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 43. Main rights and obligations of immigrants arrived for the purpose of carrying out of labour activity

1. Immigrants arrived for the purpose of carrying out of labour activity shall:

1) incur obligations provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan in respect of immigrants arriving to the territory of the Republic of Kazakhstan;

2) be obliged to leave the Republic of Kazakhstan upon completion of the term of permits, if there are no legal grounds for the further stay.

2. Foreign employee arrived to the Republic of Kazakhstan except for seasonal employee shall have the right to:

1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced dated 01.01.2017);

2) that engaged by employer for carrying out of labour activity, after completion of the term of permit – to file application on receipt of employment authorization.

Footnote. The article with the aamendment made by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017).

Article 43-1. Conditions for entry and stay of labour immigrants

1. Labor immigrants must comply with the following requirements:

1) be the citizens of countries with which the Republic of Kazakhstan concluded agreements on free-visa procedure for entry and stay providing possibility of stay in the Republic of Kazakhstan without visas for the term of no less than three months;

2) be adult;

3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of expiry of ten calendar days after day of its first official publication);

4) represent confirmation of existence or absence of record of conviction;

5) represent medical certificate confirming the absence of diseases impeding the labour activity on elected specialty;

6) have medical insurance covering primary health care and specialized medical care in inpatient conditions in an emergency form on the terms determined by the agreement of the parties, in compliance with the minimum requirements established by the laws of the Republic of Kazakhstan;

7) to undergo fingerprint registration in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Permit for temporary residence to labour immigrants shall be issued and extended by internal affairs bodies in the manner established by the Government of the Republic of Kazakhstan for the term of validity to labour immigrant.

Maximal term of continuous temporary residence of labour immigrant in the Republic of Kazakhstan may not exceed twelve months.

Footnote. The Law is supplemented by Article 43-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); with the amendments made by the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2015 № 406-V (shall be enforced dated 01.01.2018); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 30.12.2016 № 41-VI (shall be enforced from 01.01.2021); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 43-2. Procedure for issuing permit to labour immigrant

1. Permit to labor immigrant shall be issued for the term mentioned in application on issuance of permit and may constitute one, two or three months.

Maximal term of permit to labour immigrant may not exceed twelve months.

New permit to labour immigrant shall be issued no earlier than thirty calendar days after completion of the term of previous permit.

Permit to labour immigrant shall be issued upon representing the documents confirming legality of its locating in the territory of the Republic of Kazakhstan, as well as payment of preliminary payment on individual income tax for the period mentioned in application on receipt of permit.

2. Upon application of labor immigrant, permit to labor immigrant shall be extended repeatedly for the term mentioned in the application and may constitute one, two and three months.

Permit to labour immigrant shall be extended upon representing documents confirming performance of works (rendering of services) of employers – individuals in home economics for the previous period, as well as payment of preliminary payment on individual income tax for the period on which the permit to labour immigrant is extended.

3. The procedure for issuing, extending and revoking a permit for a labour immigrant shall be determined by the authorized body on issues of population migration.

3-1. Valid until 01.01.2024 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2021 № 58-VII.

4. Permit to labour immigrant is the ground for conclusion of labour agreement on performance of works (rendering of services) of employers – individuals in home economics.

5. Conclusion of labour agreements on performance of works (rendering of services) in home economics by one employer – individual with more than five labour immigrants simultaneously shall not be allowed.

6. Permit to labour immigrant shall grant the right to labour immigrant to perform the works (render services) in home economics of employer – individual in the territory of administrative-territorial entity in which it is issued.

Footnote. The Law is supplemented by Article 43-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2016 № 41-VI (shall be enforced from 01.01.2021); dated 29.06.2021 № 58-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated December 30, 2021 № 95-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.06.2021 № 58-VII (the order of enforcement see Art. 2 );

Chapter 7. IMMIGRATION ON HUMANITARIAN AND POLITICAL MOTIVES Article 44. Categories of immigrants arriving on humanitarian motives

Immigrants arriving on humanitarian motives shall include:

1) voluntary servants – immigrants arriving to the Republic of Kazakhstan for rendering of services in the scope of education, health care service and social assistance without compensation;

2) immigrants arriving to the Republic of Kazakhstan under the terms of international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan for the purpose of rendering of beneficent, humanitarian assistance and provision of grants.

Article 45. Immigrants arriving on political motives

Immigrants arriving on political motives shall include:

1) refugees;

2) persons being provided by political asylum;

Article 46. Conditions for entry and issuance of entry visas to immigrants arriving on humanitarian motives

1.Entry visas to immigrants arriving to the Republic of Kazakhstan on humanitarian motives shall be issued for the term up to one year by foreign establishments of the Republic of Kazakhstan on the basis of application of representative of international organization accredited in the Republic of Kazakhstan, or foreign non-government social organization (fund) registered officially in the country of its residence in accordance with the legislation of this state.

2. Immigrants arriving on humanitarian motives shall not have the right to engage in activity not provided by the purposes of entry in the territory of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. The article 46 with the amendments made by the Republic of Kazakstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of expiry of ten calendar days after day of its first official publication).

Article 47. Conditions for entry and stay on political motives

1. Conditions for entry and stay of persons searching for asylum, relations on provision of asylum to foreign persons and stateless persons and assigning them a status of refugee, legal status of refugees in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be regulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on refugees.

2. Procedure for provision of political asylum shall be determined by the President of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 8. COMMON GROUNDS FOR REFUSAL TO A FOREIGNER AND A STATELESS PERSON IN ENTRY INTO REPUBLIC OF KAZAKHSTAN AND IN RECEIPT OF PERMIT FOR PERMANENT RESIDENCE IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Footnote. The heading of Chapter 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 48. Grounds for refusal to immigrant in entry into Republic of Kazakhstan

Immigrant shall be prohibited to enter the Republic of Kazakhstan:

1) in behalf of national security protection, protection of public order and health of population;

2) if his (her) actions are directed to forcible change of constitutional order;

3) if he (she) acts against sovereignty and independence of the Republic of Kazakhstan, calls to violation of unity and integrity of its territory;

4) if it kindles international, interfaith and religious strife;

5) if it is required for protection of rights and legal interests of citizens of the Republic of Kazakhstan and other persons;

6) if bodies of national security have data on his participation in extremism or terrorist activity and also in case of recognition by court in its actions of a dangerous recurrence;

7) if he (she) didn’t carry out recovery for commission of criminal or administrative infraction imposed on him (her) during the previous stay in the Republic of Kazakhstan;

8) if during the previous stay in the Republic of Kazakhstan he (she) didn’t represent declaration on individual income tax in the case when representation of the declaration is provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

9) if he (she) didn’t represent confirmation on existence of funds required for stay and leave from the Republic of Kazakhstan in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan with the exception of ethnic Kazakhs, persons born or being previously in citizenship of the Republic of Kazakhstan or Kazakh Soviet Socialist Republic and their family members;

10) if he (she) informed false details or didn’t represent required documents within the term established by the legislation of the Republic of Kazakhstan upon applying on entry;

10-1) if he/she refused to undergo the identity verification procedure based on fingerprint information when crossing the State Border of the Republic of Kazakhstan;

11) in existence of diseases being contraindication for entry into Republic of Kazakhstan;

12) if it lost citizenship of the Republic of Kazakhstan on the bases provided by Subparagraph 8) of part one of Article 21 of the Law of the Republic of Kazakhstan of December 20, 1991 On citizenship of the Republic of Kazakhstan" earlier;

13) if it is earlier deprived of citizenship of the Republic of Kazakhstan on the bases provided by Article 20-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan of December 20, 1991 "On citizenship of the Republic of Kazakhstan".

Immigrants previously deported from the Republic of Kazakhstan shall be prohibited from entering the Republic of Kazakhstan for five years from the date of execution of the court decision on expulsion.

Applications of host persons for inviting foreigners to the Republic of Kazakhstan are not considered if, within twelve consecutive calendar months prior to the submission of such an application, the host persons were held accountable two or more times for untimely informing the internal affairs bodies about immigrants staying with them, failure to take measures to draw up documents for the right of their stay in the Republic of Kazakhstan and to ensure their departure from the Republic of Kazakhstan upon expiration of a certain period of stay.

Footnote. Article 48 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); with the changes made by Laws of the Republic of Kazakhstan dated 03.11.2014 № 244-V (shall be enforced dated 02.01.2015); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 11.07.2017 № 91-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 27.12.2019 № 292-VІ (the order of enforcement see Article 2); dated 30.12.2016 № 41-VI (shall be enforced from 01.01.2021); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 49. Grounds for refusal in issuing or annulling permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan to foreigners and stateless persons

Footnote. The heading of Article 49 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Issuance of permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan shall be refused to foreigners and stateless persons or previously issued permit shall be annulled:

1) to those arrived illegally, as well as those persecuted for commission of crimes according to the legislation of countries the natives of which they are;

2) to those released from the places of deprivation of freedom, the permanent place of residence of which was beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan before conviction;

3) to those committed crimes against mankind;

4) who have not provided proof of their solvency in the manner and amounts determined by the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan, with the exception of ethnic Kazakhs, former compatriots born or who previously held citizenship of the Kazakh Soviet Socialist Republic or the Republic of Kazakhstan, as well as persons entitled to obtain citizenship of the Republic of Kazakhstan in a simplified manner on the basis of international treaties of the Republic of Kazakhstan, and their family members, foreigners with in-demand professions, the list of which is approved by the authorized body on migration issues;

5) repeatedly violating the law on a legal status of foreigners in the Republic of Kazakhstan;

6) kindling international, interfaith and religious strife;

7) the actions of which are oriented to forcible change of the constitutional order;

8) to those acting against the sovereignty and independence of the Republic of Kazakhstan, calling to violation of unity and integrity of its territory;

9) having not removed or unspent conviction for crime;

9-1) without explanation of reasons, in the presence of data at bodies of national security of the Republic of Kazakhstan об on their participation in extremism or terrorist activity;

10) to those represented false documents or informed false details about themselves upon applying on permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan or that didn’t represent required documents within the term established by the legislation of the Republic of Kazakhstan without reasonable excuse;

10-1) for those, who have not passed fingerprint registration in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan;

11) to those deported from the Republic of Kazakhstan within five years to the moment of issuance of permit for permanent residence in the Republic of Kazakhstan;

12) if it is required for protection of rights and legal interests of citizens of the Republic of Kazakhstan and other persons;

13) to those received permit for permanent residence and residing in the territory of the Republic of Kazakhstan no less than one hundred eighty three calendar days within any sequential twelve-month period from the date of issuance of permit for permanent residence;

13-1) excluded by the Law RK of 24.11.2015 № 421-V (becomes effective after ten calendar days after day of its first official publication);

14) having entered into marriage with citizens of the Republic of Kazakhstan, which has served as the basis for obtaining a residence permit, in the event that this marriage is declared invalid by a court decision that has entered into force;

14-1) brought to administrative responsibility for offense in the field of population migration, taxation and the labor law of the Republic of Kazakhstan;

14-2) to the interests of national security creating threat;

15) to those having diseases being contraindication for entry into Republic of Kazakhstan;

16) if they lost citizenship of the Republic of Kazakhstan on the bases provided by Subparagraph 8) of part one of Article 21 of the Law of the Republic of Kazakhstan of December 20, 1991 "On citizenship of the Republic of Kazakhstan" earlier;

17) if they are earlier deprived of citizenship of the Republic of Kazakhstan on the bases provided by Article 20-1 of the Law of the Republic of Kazakhstan of December 20, 1991 "On citizenship of the Republic of Kazakhstan".

Refusal in issuance of residence permit or certificate of stateless person may be appealed in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Issuance of a permit to foreigners and stateless persons for permanent residence in the Republic of Kazakhstan without the positive approval of the national security authorities shall be prohibited.

In relation to ethnic Kazakhs and members of their families, stateless persons recognized as such due to the lack of identity documents, or on the basis of a USSR passport of the 1974 model, women subject to the Law of the Republic of Kazakhstan “On the accession of the Republic of Kazakhstan to the Convention on the Citizenship of a Married Woman”, the validity of subparagraphs 13) and 14-1) of part one of this article shall not apply.

Footnote. Article 49 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.12.2013 № 153-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 03.11.2014 № 244-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 11.07.2017 № 91-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 30.12.2016 № 41-VI (shall be enforced from 01.01.2021); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication; dated 30.04.2021 № 34-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated December 26, 2022 № 168-VII (shall come into effect upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 9. INTERNAL MIGRANTS IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN Article 50. Internal migrants resettled in an orderly manner and independently resettling internal migrants

Footnote. The headline of the article 50 in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).

Internal migrants in the Republic of Kazakhstan shall be divided in:

1)voulnteerly resettling in the regions in accordance with the Government of the Republic of Kazakhstan;

2) resettling independently at own will expression.

Footnote. The article 50 with the amendments made by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication).

Article 51. Main rights and obligations in internal migrants

1. Internal migrants shall have the right to:

1) freedom of movement in the territory of the Republic of Kazakhstan, free choice of the place of residence except for the cases preconditioned by the Law of the Republic of Kazakhstan;

2) protection against compulsory movement from the residence or the place of temporary stay (accommodation);

2-1) participation in active measures to promote employment in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan;

2-2) primary accommodation in temporary accommodation centres in accordance with the procedure and within the terms, determined by the authorized body on migration of population, in case of resettlement within the framework of the regional quota for the reception of immigrants;

3) provision of assistance in employment.

Compulsory movement of individuals on the grounds not provided by the Law of the Republic of Kazakhstan shall not be allowed.

2. Internal migrants shall be obliged:

1) register at the place of residence and the place of temporary stay (residence) on the territory of the Republic of Kazakhstan in accordance with the procedure determined by the internal affairs bodies;

1-1) upon receipt of a referral to a temporary accommodation center, settle in it within three calendar days and vacate the provided premises after the end of the period of stay established by the authorized body on migration of population, in case of resettlement within the regional quota for the reception of migrants;

2) prematurely repay in full the measures of state support received by them, provided for the participants of active measures to promote employment in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan, in cases of internal migration on their own will outside the regions determined by the Government of the Republic of Kazakhstan, within five years.

Footnote. Article 51 with the amendments made by laws of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 22.12.2016 № 28-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 10. PROVISION OF ASSISTANCE TO INTERNAL MIGRANTS Article 52. Establishment of a regional quota for the reception of immigrants

1. The regional quota for the reception of immigrants shall be established by the authorized body on migration of population based on proposals from local executive bodies of regions, cities of republican significance, the capital.

2. Inclusion in the regional quota for the reception of immigrants shall be carried out on the basis of an application submitted by an immigrant to employment centers, in accordance with the procedure, determined by the authorized body on migration of population.

Footnote. Article 52 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 53. Social assistance to citizens of the Republic of Kazakhstan, included to the regional quota of reception of immigrants

Citizens of the Republic of Kazakhstan included in the regional quota for acceptance of migrants, in accordance with the procedure determined by the authorized body on migration issues, are provided with state support measures provided for participants in active measures to promote employment, in accordance with the Social Code of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 53 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Chapter 11. CONDITIONS AND PROCEDURE FOR ENTRY OF CITIZENS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN BEYOND THE BOUNDARIES OF CONUTRY. PREVENTION OF ILLEGAL MIGRATION Article 54. Categories of citizens of the Republic of Kazakhstan leaving beyond the boundaries of country

Citizens of the Republic of Kazakhstan leaving beyond the boundaries of country shall be divided into two categories:

1) citizens of the Republic of Kazakhstan leaving to other state for permanent residence;

2) citizens of the Republic of Kazakhstan leaving into other state for temporary residence.

Citizens of the Republic of Kazakhstan leaving to the other state for temporary residence are the personnel of foreign establishments of the Republic of Kazakhstan, citizens of the Republic of Kazakhstan carrying out temporary labour activity in foreign states, military servants performing peacemaking, appointed in accordance with quotas on offices under international organizations assigned to the Republic of Kazakhstan, as well as persons being on study, under treatment, in guided tour and private journey, upon invitation of organizations and private persons, in official business trip in foreign countries.

Article 55. Conditions and procedure for leave of citizens of the Republic of Kazakhstan beyond the boundaries of country

1. Every one shall have the right to leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan. Citizens of the Republic of Kazakhstan shall have the right to unimpeded return to the Republic of Kazakhstan.

2. Leave for permanent place of residence from the Republic of Kazakhstan shall be carried out after drawing up of documents to leave by internal affairs bodies.

3. Application on leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan to permanent place of residence shall be filed to internal affairs bodies:

1) by capable citizens – in person;

2) in the name of children and citizens recognized incapable by court – by their legal representatives.

4. Internal affairs bodies shall verify the absence of the grounds for refusal in leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan to citizens that filed applications on leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence.

Requests of internal affairs bodies in respect of citizens that filed the applications on leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence shall be considered by interested state bodies within ten days term.

The decision on registration of documents for departure from the Republic of Kazakhstan for permanent residence is made no later than one month from the date of submission by the applicant of all documents in the manner determined by the internal affairs bodies.

5. Financing of expenses linked with leave of citizens of the Republic of Kazakhstan from the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence to other states shall be carried out at the expense of own funds of leaving persons, as well as may be carried out from the other sources, unless this contradicts the legislation of the Republic of Kazakhstan.

6. Citizens of the Republic of Kazakhstan leaving from the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence to the other states shall have the right to export beneficially owned property belonged to them and their family members at their expense in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

7. Export of objects representing cultural, historical or another value for the state by citizens beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan shall be regulated in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

8. Rights of property of persons that left from the Republic of Kazakhstan for the permanent place of residence to other states, being in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 55 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 55-1. Private employment agency

1. A private employment agency has the right:

1) to advise the applicants, provide information on employment opportunities both within the country and abroad, as well as labor mediation services;

2) to recruit workers for employment from one country to another;

3) to organize professional training and retraining of applicants with subsequent employment within the country and abroad;

4) to issue permits for transportation in case of employment of persons abroad.

2. A private employment agency is obliged:

1) not to allow any form of discrimination;

2) to ensure the confidentiality of information received from the applicants;

3) to conclude contracts with applicants for provision of labor mediation services for work within the country and abroad;

4) to quarterly provide the employment center in writing or through the state information portal "Electronic Labor Exchange" with information on the number of persons who have applied for labor mediation and those employed within the country and abroad, in the context of professions (specialties).

3. Activities related to the transportation of labor force from the Republic of Kazakhstan abroad are carried out by private employment agencies.

The transportation of labor force from the Republic of Kazakhstan abroad is carried out only if the private employment agency guarantees the return of the employee to his country after the expiration of the contract by making a guarantee contribution to the name of the employee in the banks of the country of employment.

When transporting the labor force from the Republic of Kazakhstan abroad, the procedure and conditions for making a guarantee contribution by a foreign employer to the banks are regulated by the legislation of the country of employment.

Footnote. Chapter 11 is supplemented by Article 55-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 226-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 56. Grounds for refusal in provision of permit to citizen of the Republic of Kazakhstan for leave from the country for permanent place of residence

Citizen of the Republic of Kazakhstan shall temporary refuse in leave from the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence in cases, if he (she):

1) have details constituting state and other secrets protected by the Law, and didn’t notify the relevant authorized bodies on the fact of his (her) leave beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan – before termination of actions of these circumstances;

2) is detained on suspicion in commission of crime or brought as accused person, the defendant, or concerning him the decree on qualification of act of the suspect is issued – until delivery of decision on case or entering of court verdict into force;

3) is convicted for commission of crime – until serving punishment or release from punishment;

4) evades from fulfillment of obligations imposed on him (her) by court – until termination of these circumstances;

5) performs compulsory military service – until completion of performing this service or before release from it in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On military service and status of military servants”;

6) informed false details about himself (herself) during drawing up of documents for leaving the Republic of Kazakhstan – until elimination of reasons served as the ground for refusal and representing of reliable details;

7) is defendant in civil proceeding – until entering of court decision into force;

8) has a tax debt - until its full repayment;

9) is a debtor in enforcement proceedings.

The requirement of subparagraph 9) of part one of this article shall not apply if the debtor in enforcement proceedings has submitted:

a settlement agreement concluded with the claimant, approved by the court;

an agreement on the settlement of the dispute with the claimant in the manner of mediation;

documents confirming the execution of the penalty or other requirement of the enforcement document;

documents confirming the cancellation of the decision of the relevant body, on the basis of which the writ of execution was issued.

In all the cases of restricting the right to leave from the Republic of Kazakhstan for permanent place of residence, internal affairs bodies shall issue notification to citizen of the Republic of Kazakhstan in which, the ground and term of restriction and procedure for appeal of this decision are stated.

Footnote. Article 56 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 16.02.2012 № 526-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced dated 01.01.2015); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 57. Rights and obligations of citizen of the Republic of Kazakhstan stayed beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan

Citizens of the Republic of Kazakhstan stayed beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan shall have all the rights and freedoms, as well as incur all the obligations established by the Constitution, Laws and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Republic of Kazakhstan shall guarantee protection and wardship to all its citizens beyond its boundaries.

Article 58. Prevention of illegal immigration and measures of legalizing immigrants with non-regulated legal status

1. Entry of immigrants into the territory of the Republic of Kazakhstan is possible on condition of their performance of requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan regulating procedure for entry, leave, stay and travel in transit, as well as international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Authorized state bodies shall carry out migration control, as well as accounting of foreign persons and stateless persons crossing illegally the State Border of the Republic of Kazakhstan, staying illegally in the territory of the Republic of Kazakhstan, as well as persons to which the entry into the territory of the Republic of Kazakhstan is prohibited in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 12. RESPONSIBILITY FOR VIOLATION OF THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN IN THE FIELD OF MIGRATION OF POPULATION. SETTLEMENT OF DISPUTES Article 59. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of migration of population

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of migration of population shall entail responsibility established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 60. Deportation of illegal immigrants

1. Illegal immigrants shall be subject to deportation beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan to the state of their origin (country of citizenship of foreign person or permanent residence of stateless person) in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Decision on deportation shall be taken by court.

Detention of illegal immigrants and their maintenance in special institutions of internal affairs bodies shall be allowed for the term required for deportation beyond the boundaries of the territory of the Republic of Kazakhstan in the manner established by the Law of the Republic of Kazakhstan, but no more than thirty days.

2. The costs of deportation or readmission shall be incurred by deported or readmissed illegal immigrants, individuals or legal entities who have invited an illegal immigrant to the Republic of Kazakhstan or used his labor at the time of establishing the fact of the illegal stay of an immigrant in the Republic of Kazakhstan, unless otherwise provided by international treaties on readmission ratified by the Republic of Kazakhstan. In cases of absence or insufficiency of funds from these persons to cover the costs of deportation or readmission, financing of relevant activities shall be carried out at the expense of budget funds, while funds spent on deportation or readmission shall be subject to reimbursement in court on claims of interested public bodies to the above-mentioned persons.

In accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan, the transport organization that carried the persons entered without the right of entry shall be liable for their leave from the territory of the Republic of Kazakhstan.

3. Foreigners or stateless persons received from a foreign state in accordance with an international agreement on readmission ratified by the Republic of Kazakhstan, but who do not have legal grounds for entry and stay in the Republic of Kazakhstan, shall be subject to deportation if between the Republic of Kazakhstan and the state of nationality or permanent (primary) residence of such a person there is no international treaty on readmission ratified by the Republic of Kazakhstan.

Footnote. The article 60 with the amendments made by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2015 № 421-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after day of its first official publication); dated 13.05.2020 № 327-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.12.2020 № 385-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 60-1. Protection of the rights of immigrants revealed and identified as victims of human trafficking in the territory of the Republic of Kazakhstan

1. Immigrants revealed and identified as victims of human trafficking on the territory of the Republic of Kazakhstan shall not be subject to deportation from the Republic of Kazakhstan to their state of origin (country of citizenship of a foreigner) until the completion of the process of providing a guaranteed volume of special social services in accordance with the current legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of providing special social services, during which they decide to apply to law enforcement agencies and cooperate with them.

The provision of a guaranteed volume of special social services to an immigrant revealed and identified as a victim of human trafficking in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be carried out at the expense of budgetary funds.

2. To provide a guaranteed volume of special social services to an immigrant revealed and identified as a victim of human trafficking in the territory of the Republic of Kazakhstan, a permit for temporary residence in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be issued.

Footnote. Chapter 12 is supplemented by Article 60-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 № 129-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 61. Settlement of disputes

Decision and actions (omission) of authorized bodies and (or) their civil servants may be appealed in superior state bodies (to senior civil servant) and (or) in court in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 12. FINAL PROVISIONS Article 62. Procedure for applying this Law

1. This Law shall be applied to relations in the field of migration of population arising after its enforcement.

2. Documents issued by authorized state bodies before enforcement of this Law shall preserve their validity.

Article 63. Order for enforcement of this Law

1. This Law enters into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication, with the exception of subparagraph 3) of Article 8, subparagraph 1) of Article 50 and chapter 10 that enters into force from 1 January 2015.

1-1. Suspend till January 1, 2024 the validity of subparagraph 7) of paragraph 1 of Article 43-1, subparagraph 10-1) of part one of Article 48, subparagraph 10-1) of part one of Article 49 of this Law.

2. The Law of the Republic of Kazakhstan dated 13 December 1997 “On migration of population” shall be deemed to have lost force (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1997, № 24, Article 341; 2001, № 8, Article 50; № 21-22, Article 285; № 24, Article 338; 2002, № 6, Article 76; 2004, № 23, Article 142; 2007, № 3, Article 23; № 15, Article 106; № 20, Article 152; 2008, № 23, Article 114; 2009, № 23, Article 117; 2010, № 24, Article 149).

Footnote. Article 6 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2021 № 58-VII (shall be enforced from 01.01.2021); dated 30.12.2022 № 177-VII (shall come into effect upon expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

The President of the Republic of Kazakhstan

Халықтың көші-қоны туралы

Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 22 шілдедегі № 477-IV Заңы.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
ҚР Заңының қолданысқа енгізілу тәртібін 63-баптан қараңыз.
Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "оралмандар", "оралмандарды", "оралмандарға", "оралмандардың", "оралман", "Оралмандарды", "Оралмандардың", "Оралмандар", "Оралман", "оралманның" және "Оралмандарға" деген сөздерді тиісінше "қандастар", "қандастарды", "қандастарға", "қандастардың", "қандас", "Қандастарды", "Қандастардың", "Қандастар", "Қандас", "қандастың" және "Қандастарға" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен ("Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" ҚР Кодексіне (Салық кодексі) тиісті өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күннен кейін қолданысқа енгізіледі).

Осы Заң халықтың көші-қоны саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, көші-қон процестерінің құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін айқындайды.

1-тарау. НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) "Ата жолы" картасы – халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін тәртіппен бизнес-көшіп келушілерге не этникалық қазақтар қатарынан сұранысқа ие кәсіптері бар адамдарға он жылға дейінгі мерзімге, бірақ азаматтығы бар ел паспортының қолданылу мерзімінен аспайтын мерзімге берілетін белгіленген нысандағы құжат;

1-1) бұрынғы отандас – Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасында немесе Қазақстан Республикасында туған немесе бұрын азаматтығында болған және шетелде тұрақты тұратын адам;

2) бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін көрсету – қандастар мен олардың отбасы мүшелеріне қоғамға бейімдеу және ықпалдастыру мақсатында көрсетілетін (ақпараттық, заңдық, әлеуметтік, медициналық және білім беру) қызметтер кешені;

3) келуге және кетуге берілетін рұқсат (бұдан әрі – виза) – осыған уәкілеттік берілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының көшіп-қонушының паспортындағы немесе оны ауыстыратын құжатындағы белгісі не осыған уәкілеттік берілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ақпараттық жүйедегі белгісі, ол визада белгіленген уақытқа, мақсаттарда және шарттармен Қазақстан Республикасының аумағына келуге, оның аумағы арқылы жүріп-тұруға, онда болуға және Қазақстан Республикасының аумағынан кетуге құқық береді;

4) еңбек көші-қоны – еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жеке тұлғалардың басқа мемлекеттерден Қазақстан Республикасына және Қазақстан Республикасынан, сондай-ақ мемлекет ішінде уақытша қоныс аударуы;

4-1) еңбекші көшіп келушіге рұқсат – жұмыс беруші жеке тұлғалардың үй шаруашылығында жұмыстар орындау (қызметтер көрсету) үшін еңбекші көшіп келушіге берілетін, белгіленген нысандағы құжат;

4-2) жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тіркелген, еңбек делдалдығын көрсететін жеке немесе заңды тұлға;

5) заңсыз көшіп келу – шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың келу және болу тәртібін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитті жол жүруді бұза отырып, Қазақстан Республикасына келуі және Қазақстан Республикасында болуы;

6) заңсыз көшіп келуші – келу және болу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттік жол жүру тәртібін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасын бұза отырып, Қазақстан Республикасына келген және Қазақстан Республикасында болатын шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам;

6-1) корпоративішілік ауыстыру – Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше елдің аумағында құрылған, Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерде орналасқан және жұмыс істейтін заңды тұлғада Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осы заңды тұлғаның Қазақстан Республикасының аумағында құрылған филиалдарына, еншілес ұйымдарына, өкілдіктеріне басшы, менеджер немесе маман лауазымында еңбек қызметін жүзеге асыратын шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды еңбек шартында айқындалған, бірақ үш жылдан аспайтын мерзімге, еңбек шартын бір жылға ұзарту құқығымен уақытша ауыстыру;

7) көшіп келу – шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасына уақытша немесе тұрақты тұру үшін келуі;

8) көшіп келуші – Қазақстан Республикасына уақытша немесе тұрақты тұру үшін келген шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам;

9) көші-қон – жеке тұлғалардың бір мемлекеттен екінші мемлекетке, сондай-ақ мемлекет ішінде тұрақты немесе уақытша, ерікті түрде немесе мәжбүрлі түрде қоныс аударуы;

10) көшіп-қонушы – себебі мен ұзақтығына қарамастан, Қазақстан Республикасына келген және Қазақстан Республикасынан кеткен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ішінде қоныс аударушы адам;

10-1) қабылдаушы тұлға – көшіп келушілерді Қазақстан Республикасына уақытша тұру үшін шақыру туралы өтінішхат беретін және (немесе) олардың тұруына орын беретін Қазақстан Республикасының азаматы, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдік пен азаматтығы жоқ адам немесе Қазақстан Республикасында тіркелген заңды тұлға;

11) Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелері – Қазақстан Республикасының шет елде орналасқан дипломатиялық және оларға теңестірілген өкілдіктері, сондай-ақ консулдық мекемелері;

12) қоныс аударушы – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге қоныс аударған ішкі көшіп-қонушы;

12-1) қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасы – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге тұрақты тұру үшін келетін, Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға көзделген мемлекеттік қолдау шараларымен қамтамасыз етілетін қоныс аударушылардың немесе қоныс аударушылар мен олардың отбасы мүшелерінің шекті саны;

13) қандас – бұрын Қазақстан Республикасының азаматтығында болмаған, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен тиісті мәртебе алған этникалық қазақ және (немесе) оның ұлты қазақ отбасы мүшелері;

13-1) қандастарды бейімдеу және интеграциялау орталығы – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органы құратын және қандастарға, олардың отбасы мүшелеріне бейімдеу және интеграциялау қызметтерін көрсетуге және уақытша тұруға арналған заңды тұлға;

13-2) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасы – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге тұрақты тұру үшін келетін, Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға көзделген мемлекеттік қолдау шараларымен қамтамасыз етілетін қандастардың немесе қандастар мен олардың отбасы мүшелерінің шекті саны;

13-3) қандастар, этникалық қазақтар туралы ақпараттық дерекқор – этникалық қазақтар, қандастар және олардың отбасы мүшелері, олардың Қазақстан Республикасының аумағы бойынша орналасуы, сондай-ақ оларға көрсетілген мемлекеттік қолдау шаралары туралы деректер жиынтығы;

13-4) өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілік сәйкестігі туралы анықтама – экономиканың басым салаларында (экономикалық қызмет түрлерінде) сұранысқа ие кәсіптер бойынша Қазақстан Республикасында өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілік талаптарына және білім деңгейіне сай келетін шетелдік жұмыскерге халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен берілетін белгіленген нысандағы құжат;

13-5) реадмиссия – шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың келу, кету, болу немесе тұру мәселелері бойынша заңнаманы бұза отырып, бір мемлекеттің аумағына келген немесе онда жүрген адамдарды Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес бір мемлекеттің құзыретті органдарының беруі (қайтаруы) және екінші мемлекеттің құзыретті органдарының қабылдауы;

14) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
15) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
16) алып тасталды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

17) тұрақты тұруға арналған рұқсат – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды сақтаған кезде шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға ішкі істер органдары беретін және оларға Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұру құқығын беретін құжат;

17-1) уақытша болатын (тұратын) жер – тұрғылықты жер болып табылмайтын және адам уақытша болатын (тұратын), мекенжайы бар ғимарат, үй-жай не тұрғынжай;

18) уақытша орналастыру орталығы – этникалық қазақтар мен қоныс аударушылардың, сондай-ақ олардың отбасы мүшелерінің уақытша тұруына арналған тұрғынжай;

19) уақытша тұруға арналған рұқсат – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды сақтаған кезде көшіп келушілерге ішкі істер органдары беретін және болу мақсатына қарай оларға Қазақстан Республикасының аумағында белгілі бір мерзімге тұру құқығын беретін құжат;

19-1) алып тасталды - ҚР 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

20) халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган – өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы басшылықты, көші-қон процестерін реттеуді, халықтың көші-қоны саласындағы жұмысты үйлестіруді және мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

20-1) алып тасталды - ҚР 16.04.2018 № 147-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

21) шақырушы адам – Қазақстан Республикасында тұратын және осы Заңға сәйкес отбасын біріктіру мақсатында өз отбасы мүшелерінің Қазақстан Республикасына келуіне жәрдемдесетін адам;

22) шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квота – Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жұмыс берушіге тартуға рұқсат етілген шетелдік жұмыс күшінің рұқсат етілетін шекті саны;

23) шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсат – Қазақстан Республикасына шетелдік жұмыс күшін тарту үшін жұмыс берушіге жергілікті атқарушы орган беретін белгіленген нысандағы құжат;

24) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

25) ішкі көші-қон – жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасының ішінде тұрақты немесе уақытша тұру мақсатында қоныс аударуы;

26) ішкі көшіп-қонушы – тұрақты немесе уақытша тұру мақсатында Қазақстан Республикасының ішінде өз бетінше қоныс аударушы адам;

27) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

28) этникалық қазақ – ұлты қазақ шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.06.2014 № 209-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 27.10.2015 № 365-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 06.04.2016 № 483-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.11.2019 № 272-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2022 № 168-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан, өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың нормалары қолданылады.

3-бап. Көшіп келудің негізгі түрлері

Қазақстан Республикасының аумағына келу және Қазақстан Республикасының аумағында болу мақсатына қарай көшіп келудің мынадай негізгі түрлері бар:

1) тарихи отанына оралу мақсатында;

2) отбасын біріктіру мақсатында;

3) білім алу мақсатында;

4) еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында;

5) гуманитарлық және саяси уәждер бойынша.

4-бап. Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі қағидаттары мен міндеттері

1. Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясат мынадай негізгі қағидаттарға:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарға және халықаралық шарттарға сәйкес көшіп-қонушылардың құқықтары мен бостандықтарын тану және оларға кепілдік беруге;

2) ұлттық мүддені қорғау және ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге;

3) жеке адамның, қоғамның және мемлекеттің мүдделерін ұштастыруға;

4) пайдаланылатын ақпараттың жаңартылуы және бірнеше рет қайталануы негізінде көші-қон процестерін реттеудің ашықтығына;

5) мемлекеттің көшіп келудің әрқилы түрлерін реттеудегі сараланған тәсіліне негізделеді.

2. Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі міндеттері:

1) көшіп-қонушылардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау;

2) өңірлердің демографиялық және әлеуметтік-экономикалық даму мүдделерін ескере отырып, қандастарды ұтымды орналастыруды ұйымдастыру;

3) Қазақстан Республикасында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жоғары білікті шетелдік жұмыс күшін тарту;

4) ішкі еңбек нарығын шетелдік жұмыс күшін тартуды квоталау жолымен қорғау;

5) Қазақстанның халықаралық еңбек нарығына ықпалдасуын қамтамасыз ету;

6) халықтың жаппай көші-қонына әкеп соқтыруы мүмкін жанжалдардың алдын алу және оларды болғызбау мақсатында Қазақстан Республикасының басқа мемлекеттермен ынтымақтастығын дамыту;

7) ішкі көші-қон ағынын оңтайландыру, көшіп-қонушылардың ел аумағында ұтымды қоныстандырылуын қамтамасыз ету;

8) шетелде тұратын бұрынғы отандастармен және этникалық қазақтармен өзара қарым-қатынасты, оның ішінде мәдени ынтымақтастық пен ақпараттық қамтамасыз ету саласындағы өзара қарым-қатынасты қолдау және дамыту;

9) этникалық қазақтардың тарихи отанына қоныс аударуына жәрдемдесу;

10) көші-қон процестерін реттеу саласындағы халықаралық ынтымақтастық, заңсыз көшіп келудің алдын алу және жолын кесу болып табылады.

5-бап. Көшіп келушілердің құқықтары мен міндеттері

1. Көшіп келушілердің Қазақстан Республикасында:

1) егер Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтары үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдалануға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен білім, медициналық және әлеуметтік көмек алуға;

3) Қазақстан Республикасының көшіп келушілердің болуы үшін ашық аумағы бойынша еркін жүріп-тұруға;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тұрғылықты жерін еркін таңдауға;

5) өзіне тиесілі мүліктік құқықтарын және мүліктік емес жеке құқықтарын қорғау үшін сотқа және мемлекеттік органдарға жүгінуге;

6) осы қызмет түрлері ақысыз негізде көрсетілетін қандастарды және олардың отбасы мүшелерін қоспағанда, қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру орталықтарында ақылы бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін алуға құқығы бар.

2. Көшіп келушілер Қазақстан Республикасында:

1) егер Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтары үшін белгіленген міндеттерді атқарады;

2) Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңнамасын, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағына келудің, кетудің және онда болудың белгіленген тәртібін сақтауға міндетті;

3) жеке басты куәландыратын құжаттардың көшірмелерін Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қорғау және ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсаттары үшін ұсынады.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.12.2023 № 44-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Көшіп келушілердің келуінің, кетуінің және болуының жалпы шарттары

1. Көшіп келушілердің Қазақстан Республикасының аумағына келу, кету және болу тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалады.

"Астана Хаб" халықаралық технологиялық паркінде еңбек қызметін жүзеге асыруды қоса алғанда, қызметін жүзеге асыру үшін көшіп келушілердің келу, кету және болу ерекшеліктері "Ақпараттандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен айқындалады.

2. Келудің және болудың визасыз режимі туралы Қазақстан Республикасымен келісім жасасқан мемлекеттерден келген көшіп келушілер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген талаптарды сақтаған жағдайда, заңды паспорттары немесе оларды ауыстыратын құжаттары бойынша келеді.

3. Көшіп келушілерге Қазақстан Республикасына келуге және Қазақстан Республикасынан кетуге визаны ұлттық қауіпсіздік органымен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелері береді.

Қазақстан Республикасының аумағына келетін және оның аумағындағы көшіп келушілерге Қазақстан Республикасынан кетуге және Қазақстан Республикасына келуге визаны ішкі істер органдары береді.

4. Егер Қазақстан Республикасының тиісті тараппен жасаған келісімінде өзгеше тәртіп белгіленбесе немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі өзгеше тәртіп белгілемесе, Қазақстан Республикасына виза алуды талап етпейтін тәртіппен келген көшіп келушінің Қазақстан Республикасында уақытша болу мерзімі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткен күннен бастап күнтізбелік отыз күннен, жиынтығында күнтізбелік бір жүз сексен күндік әрбір кезең ішінде тоқсан күнтізбелік күннен аспауға тиіс.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген талаптар визаларды не Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасында уақытша тұруға арналған рұқсатты алған көшіп келушілерге қолданылмайды.

Визасы немесе уақытша тұруға арналған рұқсаты бар көшіп келушілер олардың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасынан кетуге не болу мерзімі аяқталғанға дейін оны Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ұзартуға міндетті.

Көшіп келушілерді есепке алуды ішкі істер органдары қабылдаушы тұлғалардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункттерінен келіп түсетін, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің ақпараты негізінде жүзеге асырады. Қабылдаушы тұлғалар өздеріне келетін көшіп келушілер келген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде олар туралы ішкі істер органдарына хабарлауға міндетті.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 174-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-1-бап. Қазақстан Республикасында уақытша тұруға арналған рұқсатты алу

Уақытша тұруға арналған рұқсат:

1) отбасын біріктіру мақсатында өздеріне көшіп келушілер келген жеке тұлғалардың;

2) көшіп келушімен заңнамада белгіленген тәртіппен еңбек шартын жасасқан жеке және заңды тұлғалардың;

3) көшіп келушілерді күндізгі оқу бөліміне қабылдаған, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын, оның ішінде білім алушыларды алмасудың және дайындық курстарынан өтудің ұйымдастырылған бағдарламалары бойынша іске асыратын білім беру ұйымдарының;

4) көшіп келушілер стационарлық емделуде жатқан денсаулық сақтау ұйымдарының;

5) көшіп келушілер заңнамада белгіленген тәртіппен миссионерлік қызметті жүзеге асыратын діни ұйымдардың;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру мақсатында келген көшіп келушілер (бизнес-көшіп келушілер) бойынша – жергілікті атқарушы органдардың өтініштері негізінде ресімделеді.

Бұл ретте көшіп келуші уақытша тұруға арналған рұқсатты немесе визаны ресімдеу кезінде қабылдаушы тарап көрсеткен уақытша болатын (тұратын) жерінде тұрмағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

Ескерту. 6-1-баппен толықтырылды – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алу

Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға арналған визамен, инвестициялар жөніндегі уәкілетті органның өтінішхаты бойынша берілген инвесторлық көпреттік визамен, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекітетін, шетелдіктердің Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алуы үшін сұранысқа ие кәсіптер тізбесіне сәйкес берілген визамен Қазақстан Республикасында уақытша болатын не Қазақстан Республикасымен визасыз келу және болу тәртібі туралы келісімдер жасасқан мемлекеттерден келген не Қазақстан Республикасында босқын мәртебесіне ие шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, сондай-ақ этностық қазақтар өздеріне берілген визаның санатына қарамастан, тұрақты тұруға арналған рұқсатты алу үшін ішкі істер органдарына жүгінеді. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тұрақты тұруға арналған рұқсатты алу үшін жүгінген көшіп келушілерге өтінішхатты қарауға қажетті, бірақ күнтізбелік тоқсан күннен аспайтын мерзімге виза не уақытша тұруға арналған рұқсат ресімделеді.

Осы баптың бірінші бөлігінде аталған адамдардың құқықтық мәртебесі Қазақстан Республикасының заңнамасында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда айқындалады.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ХАЛЫҚТЫҢ КӨШІ-ҚОНЫ ПРОЦЕСТЕРІН БАСҚАРУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІ

8-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және оны жүзеге асыруды ұйымдастырады;

2) көшіп келушілердің Қазақстан Республикасына келуінің және онда болуының, сондай-ақ олардың Қазақстан Республикасынан кетуінің тәртібін айқындайды.

Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-1-бап. Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру мәселелері жөніндегі уәкілетті органның құзыреті

Ескерту. 8-1-бап алып тасталды - ҚР 16.04.2018 № 147-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

9-бап. Ішкі істер органдарының құзыреті

Ішкі істер органдары:

1) құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісу бойынша қабылдаушы тұлғалардың өздеріне келетін көшіп келушілер туралы ақпарат беру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағы арқылы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың транзиттік жол жүру тәртібін айқындайды;

2-1) алып тасталды – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

3) шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың келуі мен кетуін есепке алудың бірыңғай дерекқорын қалыптастырады, мәліметтердің жүйелі түрде жаңартылуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органмен, Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігімен және ұлттық қауіпсіздік органымен уақтылы ақпарат алмасуды жүзеге асырады;

4) Қазақстан Республикасының аумағына келетін және оның аумағындағы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасының визаларын береді, күшін жояды, қалпына келтіреді, сондай-ақ олардың қолданылу мерзімдерін ұзартады және қысқартады не Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының визаларын беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды;

4-1) шетелдіктердің Қазақстан Республикасына жеке істері бойынша келуіне шақыруларды ресімдейді, Қазақстан Республикасының визаларын беру бойынша қабылдаушы тұлғалардың шақыруларын қабылдайды және келіседі;

5) шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды есепке алуды жүзеге асырады;

5-1) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5-2) көші-қон процестерін мониторингтеуді жүзеге асырады;

5-3) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

6) көшіп келушілердің Қазақстан Республикасына келудің, Қазақстан Республикасынан кетудің, Қазақстан Республикасында болудың және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттік жол жүрудің белгіленген қағидаларын сақтауын бақылайды;

6-1) шығарып жіберу туралы сот актісі өздеріне қатысты шығарылған көшіп келушілердің Қазақстан Республикасының шегінен уақтылы кетуін бақылайды;

6-2) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

6-3) құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

7) заңсыз көшіп келудің жолын кесу жөнінде шаралар қолданады;

7-1) Қазақстан Республикасы ратификациялаған реадмиссия туралы халықаралық шарттардан туындайтын міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етеді;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көшіп келушілердің Қазақстан Республикасында болу мерзімін қысқарту туралы шешім қабылдайды;

9) алып тасталды – ҚР 30.04.2021 № 34-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10) шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасында уақытша және тұрақты тұруға рұқсаттар беру тәртібін айқындайды және рұқсаттар береді;

11) алып тасталды – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

11-1) Қазақстан Республикасының аумағында жүрген, Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын және өзінің өзге мемлекеттің азаматтығына жататындығына дәлелдемелері жоқ адамдардың құқықтық мәртебесін анықтау жөнінде шешім қабылдайды;

12) Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кетуге арналған құжаттарды ресімдейді;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасынан тұрақты тұрғылықты жерге кетуіне рұқсаттар беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды;

13-1) халықты тіркеу тәртібін айқындайды;

14) Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке алуды және тіркеуді жүзеге асырады;

15) Қазақстан Республикасының азаматтарын тұрғылықты жері бойынша тіркеуді және тіркеуден шығаруды жүзеге асырады;

16) уақытша болатын (тұратын) жеріне келген Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке қоюды жүзеге асырады;

16-1) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

17) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.04.2021 № 34-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (қолданысқа енізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің және Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің құзыреті

Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі мен Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері:

1) өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

1-1) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігімен бірлесіп, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасына келуіне шақыруларын ресімдеу, шақыруларын келісу, Қазақстан Республикасының визаларын беру, күшін жою, қалпына келтіру, сондай-ақ олардың қолданылу мерзімдерін ұзарту және қысқарту тәртібін айқындайды;

2) Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаты туралы ақпараттың шетелде таратылуына жәрдемдеседі;

3) бұрынғы отандастармен және этникалық қазақтармен байланысты және қарым-қатынасты дамытуға жәрдемдеседі;

4) шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың келуіне визалар беру есебінің бірыңғай дерекқорын қалыптастырады, мәліметтердің жүйелі түрде жаңартылуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ ішкі істер және ұлттық қауiпсiздiк органдарымен уақтылы ақпарат алмасуды жүзеге асырады;

4-1) шет мемлекеттердің сыртқы саяси ведомстволарының, дипломатиялық және оларға теңестірілген өкілдіктерінің, консулдық мекемелерінің, халықаралық ұйымдардың және олардың өкілдіктерінің шақыруларын қабылдайды және келіседі;

4-2) шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасының визаларын береді, күшін жояды, қалпына келтіреді, сондай-ақ олардың қолданылу мерзімдерін ұзартады және қысқартады не Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының визаларын беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды;

5) Қазақстан Республикасына өз еркімен қоныс аударуға ниет білдірген , этностық қазақтарға, қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балаларына келу, оның ішінде қандастарды қабылдаудың өңірлік квоталары шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге келу шарттары, қабылдау шарттары мен әлеуметтік қолдау шаралары туралы ақпарат береді;

5-1) Қазақстан Республикасына келу туралы өтініштер берген көшіп келушілердің, оның ішінде "Ата жолы" картасын алуға үміткерлерді қоса алғанда, этникалық қазақтардың құжаттарын қабылдайды, тіркейді, оларды халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органға жібереді, Қазақстан Республикасына тұрақты тұру үшін келуге визаларды ресімдейді;

6) өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

7) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органның құзыреті

Халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган:

1) халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

1-1) құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) алып тасталды - ҚР 16.04.2018 № 147-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3) халықтың көші-қоны саласындағы жергiлiктi атқарушы органдарға әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады;

4) шетелдік жұмыс күшін тартуға квота белгілейді және оны облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана арасында бөледі;

4-1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

4-2) қандастар мен қоныс аударушыларды қабылдаудың алдағы жылға өңірлік квотасын белгілейді және оны облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана арасында бөледі;

4-3) қандастар мен қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасын іске асыру мониторингін жүргізеді;

4-4) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4-5) қандастар мен қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу тәртібін айқындайды;

5) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5-1) шетелдік жұмыскерлердің орталықтандырылған дерекқорын қалыптастырады, "Шетелдік жұмыс күші" ақпараттық жүйесін құрады және олардың тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерімен өзара байланысын қамтамасыз етеді;

5-2) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көшіп-қонушыларды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етеді;

6-1) шетелдіктердің Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алуы үшін сұранысқа ие кәсіптердің тізбесін және оны қалыптастыру тәртібін бекітеді;

6-2) шетелде еңбек қызметін жүзеге асыратын Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбек құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асырады;

7) өз құзыреті шегінде көші-қон процестерін мониторингілеуді жүзеге асырады;

8) алып тасталды - ҚР 16.04.2018 № 147-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

9) қандас мәртебесін беру немесе ұзарту тәртібін айқындайды;

9-1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

9-2) шетелде тұратын этникалық қазақтар үшін "Ата жолы" картасын ұсыну тәртібін әзірлейді, бекітеді;

10) қандас мәртебесін беруден немесе ұзартудан бас тартуға арналған шағымдарды қарайды;

11) қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру орталықтары, уақытша орналастыру орталықтары қызметінің тәртібін айқындайды;

11-1) жеке басын куәландыратын құжаттарда, сондай-ақ үміткерлердің ұлтын растайтын басқа да құжаттарда тиісті жазба болмаған жағдайда, қандас мәртебесін және жеңілдетілген тәртіппен (тіркеу тәртібімен) Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға үміткер адамдардың ұлты қазақ екенін айқындау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

12) көшіп-қонушылардың және этникалық қазақтардың бірыңғай дерекқорын қалыптастырады және ішкі істер органдарының, ұлттық қауіпсіздік органының, Сыртқы істер министрлігінің тиісті ақпараттық жүйелерімен өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді;

13) құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны туралы заңнамасының сақталуын бақылайды;

14) құзыреті шегінде шет мемлекеттердің уәкілетті органдарымен және халықаралық ұйымдармен көші-қон процестерін реттеу саласындағы ынтымақтастықты ұйымдастырады және жүзеге асырады;

14-1) халықтың көші-қоны саласындағы ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге асырады;

14-2) көші-қон процестерін реттеу және мониторингтеу саласындағы шаралар жүйесін әзірлейді;

14-3) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14-4) жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсаттар берудің немесе ұзартудың, сондай-ақ корпоративішілік ауыстыруды жүзеге асырудың тәртібі мен шарттарын әзірлейді және бекітеді;

14-5) өз бетінше жұмысқа орналасуы үшін шетелдікке немесе азаматтығы жоқ адамға біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтамалар беру немесе ұзарту қағидаларын, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың өз бетінше жұмысқа орналасуы үшін экономиканың басым салаларының (экономикалық қызмет түрлерінің) және оларда сұранысқа ие кәсіптердің тізбесін әзірлейді және бекітеді;

14-6) мемлекеттік басқарудың тиісті саласына басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдармен келісім бойынша маусымдық шетелдік жұмыскерлердің еңбек қызметін жүзеге асыру үшін кәсіптердің тізбесін әзірлейді және бекітеді;

14-7) Қазақстан Республикасына шетелдік жұмыс күшін тартуға квота белгілеу және оны облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана арасында бөлу қағидаларын бекітеді;

14-8) шетелдік жұмыскерге өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтамалар беру тәртібін, мемлекеттік басқарудың тиісті саласына басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу бойынша шетелдік жұмыскерлердің өз бетінше жұмысқа орналасуы үшін экономиканың басым салаларының (экономикалық қызмет түрлерінің) және оларда сұранысқа ие кәсіптердің тізбесін айқындайды;

15) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 N 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2022 № 168-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган:

1) өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) көшіп келушілерге медициналық көмек көрсетудің тәртібін бекітеді;

3) шетелдіктерде және азаматтығы жоқ адамдарда болуы олардың Қазақстан Республикасына келуіне тыйым салатын аурулардың тізбесін бекітеді;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру орталықтарында, уақытша орналастыру орталықтарында шектеу іс-шараларын, оның ішінде карантин енгізеді;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

13-бап. Білім беру саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Білім беру саласындағы уәкілетті орган:

1) өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) этникалық қазақтар мен қандастарға техникалық және кәсіптік білім берудің, ортадан кейінгі және жоғары білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарына оқуға түсу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген квотаға сәйкес білім гранттарын бөледі;

3) Қазақстан Республикасы қатысушы болып табылатын халықаралық шарттарға сәйкес шетелдегі жалпы білім беру мекемелерінде оқып жүрген этникалық қазақтарды оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз етеді;

4) алып тасталды - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Ұлттық қауіпсіздік органының құзыреті

1. Ұлттық қауіпсіздік органы:

1) өз құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;

2) шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың келуін және кетуін есепке алудың бірыңғай дерекқорын қалыптастырады, мәліметтердің жүйелі түрде жаңартылуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарымен, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органмен және Сыртқы істер министрлігімен уақтылы ақпараттық алмасуды жүзеге асырады;

3) көшіп келушілердің Қазақстан Республикасына және шетелдіктердің баруы үшін жабық жекелеген жерлерге (аумақтарға) келуін келіседі;

4) шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың тұрақты тұруына рұқсат беруді келіседі;

5) алып тасталды – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

6) шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтінішхаттарын келіседі;

7) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

2. Ұлттық қауіпсіздік органдары көшіп келушілердің Қазақстан Республикасына және шетелдіктердің баруы үшін жабық жекелеген жерлерге (аумақтарға) келуін; шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың – Қазақстан Республикасында тұрақты тұруына рұқсат беруді, Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтінішхаттарын келісуден бас тарту үшін негіз болған себепті түсіндірмеуге құқылы.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары:

1) өз құзыретi шегiнде халықтың көшi-қоны саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асырады;

2) қандастар мен көшiп келушiлердiң Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес медициналық көмек алуын қамтамасыз етедi;

3) халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органға тиісті аумақтарды қандастар мен қоныс аударушыларды қоныстандыруға арналған өңірлерге жатқызу туралы ұсыныстар енгізеді;

3-1) халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органға қандастар мен қоныс аударушыларды қабылдаудың алдағы жылға өңірлік квоталарын қалыптастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді;

4) халықтың көшi-қоны мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi органға шетелдiк жұмыс күшiн тартуға арналған квотаны қалыптастыру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi;

5) ұлттық қауіпсіздік органдарын хабардар ете отырып, еңбекші көшіп-қонушыларды есепке алуды және тiркеудi жүзеге асырады;

6) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6-1) этникалық қазақтардан қандас мәртебесін беруге немесе ұзартуға өтінішті қажетті құжаттарымен қоса қабылдайды;

6-2) этникалық қазақтардан қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізуге өтінішін қажетті құжаттарымен қоса қабылдайды;

6-3) қандас мәртебесін беру немесе ұзарту туралы шешім қабылдайды;

6-4) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу туралы шешім қабылдайды;

6-5) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6-6) қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу туралы шешім қабылдайды;

6-7) Қандастарды қабылдау жөніндегі комиссияны құрады және оның қызметін ұйымдастырады;

6-8) қандастар мен олардың отбасы мүшелеріне бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін көрсетеді;

6-9) "Ата жолы" картасын беру туралы шешім қабылдайды;

6-10) жеке басын куәландыратын құжаттарда, сондай-ақ үміткерлердің ұлтын растайтын басқа да құжаттарда тиісті жазба болмаған жағдайда, қандас мәртебесін және жеңілдетілген тәртіппен (тіркеу тәртібімен) Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға үміткер адамдардың ұлты қазақ екені туралы шешім қабылдайды;

6-11) жеке басын куәландыратын құжаттарда, сондай-ақ үміткерлердің ұлтын растайтын басқа да құжаттарда тиісті жазба болмаған жағдайда, қандас мәртебесін және жеңілдетілген тәртіппен (тіркеу тәртібімен) Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға үміткер адамдардың ұлты қазақ екені жөніндегі мәселелерді қарау үшін комиссия құрады;

7) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

8) қандас куәлігін береді;

9) қандастарды бейімдеу және интеграциялау орталықтарын, уақытша орналастыру орталықтарын құрады және олардың қызметін ұйымдастырады;

10) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көшiп-қонушылардың балаларының бiлiм алу құқығын қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қабылдайды;

11) халықтың көшi-қоны мәселелерi жөнiндегi уәкілетті орган бөлген квота шегiнде, өз аумағы және (немесе) басқа да әкiмшiлiк-аумақтық бірліктер шегінде не квотадан тыс корпоративішілік ауыстыру шеңберінде еңбек қызметiн жүзеге асыру үшiн жұмыс берушiлерге шетелдiк жұмыс күшiн тартуға арналған рұқсаттарды бередi немесе ұзартады, сондай-ақ көрсетiлген рұқсаттарды тоқтата тұрады және кері қайтарып алады;

11-1) шетелдік жұмыскерлерге өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілік сәйкестігі туралы анықтама береді;

12) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

13) ұлттық қауіпсіздік органдарын хабардар ете отырып, бизнес-көшiп келушiлердің уақытша тұруға арналған рұқсаттарының қолданылу мерзiмiн ұзартуға немесе қысқартуға өтінішхат бередi;

13-1) Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелдерде тұратын этникалық қазақтардың арасынан туыстарын Қазақстан Республикасына отбасын біріктіру мақсатында қоныстандыру үшін шақыруларын халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен қарайды және куәландырады;

14) жергiлiктi мемлекеттiк басқару мүддесiнде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергiлiктi атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

2. Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi атқарушы органдары:

1) өз құзыретi шегiнде халықтың көшi-қоны саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асырады;

2) Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес халықтың нысаналы топтарына жататын қандастарға жұмысқа орналасуға, кәсiптiк даярлықтан өтуге, қайта даярлаудан өтуге және бiлiктiлiгiн арттыруға жәрдем көрсетедi;

3) көшiп-қонушыларға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен мектептерден, мектепке дейiнгi ұйымдардан, сондай-ақ медициналық-әлеуметтiк мекемелерден орын бередi;

4) қандастарға қазақ тiлiн және өздерiнiң қалауы бойынша орыс тiлiн үйрену үшiн жағдай жасайды;

4-1) отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелде тұратын этникалық қазақтардың арасынан туыстарын Қазақстан Республикасына қоныстану үшін шақыруларын қабылдайды және бұл шақыруларды халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарына жібереді;

4-2) еңбекші көшіп келушіге рұқсаттар береді, оларды ұзартады және кері қайтарып алады;

4-3) жұмыс беруші мен еңбекші көшіп келуші арасындағы еңбек шарттарын тіркеуді жүзеге асырады;

5) жергiлiктi мемлекеттiк басқару мүддесiнде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергiлiктi атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

3. Алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 365-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. ТАРИХИ ОТАНЫНА ОРАЛУ МАҚСАТЫНДА КӨШІП КЕЛУ

16-бап. Оралмандардың көшіп келу квотасы

Ескерту. 16-бап алып тасталды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17-бап. Оралмандардың санаттары

Ескерту. 17-бап алып тасталды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17-1-бап. Қандастардың санаттары

Ескерту. 17-1-бап алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Қандас мәртебесін беруге немесе ұзартуға және (немесе) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізуге өтініш беру тәртібі

Ескерту. 18-бап алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Оралмандардың көшіп келу квотасына енгізу жөніндегі комиссия

Ескерту. 19-бап алып тасталды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-1-бап. Қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасы

Қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасын халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының ұсыныстары және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге қоныстанғысы келетін этникалық қазақтар мен оралмандардан Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері арқылы келіп түскен өтініштер негізінде алдағы жылға белгілейді.

Ескерту. 3-тарау 19-1-баппен толықтырылды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-2-бап. Қандастарды қабылдау жөніндегі комиссия

Этникалық қазақтардың қандас мәртебесін беруге немесе ұзартуға, ал қоныстандыру өңірлерінде оған қосымша қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізуге өтініштерін қарау үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары Қандастарды қабылдау жөніндегі комиссия (бұдан әрі – Комиссия) құрады, оның құрамына мәслихаттардың депутаттары, мемлекеттік органдардың және қоғамдық ұйымдардың өкілдері кіреді.

Ескерту. 3-тарау 19-2-баппен толықтырылды - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Қандас мәртебесін беруден және ұзартудан және (немесе) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізуден бас тарту үшін негіздер

Жергілікті атқарушы орган қандас мәртебесін беруден және ұзартудан және (немесе) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізуден мынадай негіздер бойынша бас тартады:

1) үміткерлердің осы Заңның 1-бабының 13) тармақшасында белгіленген шарттарға сәйкес келмеуі;

2) этникалық қазақ мемлекеттік қызметті алу үшін ұсынған құжаттардың және (немесе) оларда қамтылған деректердің (мәліметтердің) анық еместігінің анықталуы;

3) қандас мәртебесін беру және (немесе) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу туралы өтініш жасаған этникалық қазақтардың Қазақстан Республикасының аумағында құқық бұзушылықтар жасағаны туралы әшкерелейтін мәліметтердің және олардың террористік немесе экстремистік ұйымдарға жататындығы туралы өзге де ақпараттың болуы;

4) этникалық қазақтың "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабына сәйкес қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге берілетін келісімінің болмауы;

5) қандастарды аумақтық-әкімшілік бірлікте қабылдаудың өңірлік квотасының болмауы немесе этникалық қазақтың қоныстандыру үшін ұсынылған аумақтық-әкімшілік бірліктен бас тартуы.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21-бап. Қазақстан Республикасының аумағына өз бетінше келген этникалық қазақтарға қандас мәртебесін беру немесе ұзарту және (немесе) оларды қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу

Ескерту. 21-бап алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21-1-бап. Этностық қазақтардың жекелеген отбасы мүшелерін, қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балаларын қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізудің ерекшеліктері

Ескерту. 21-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Қандас қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілгеннен кейін келген, қандастың отбасы мүшелері, қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балалары, сондай-ақ ата-анасы Қазақстан Республикасының азаматтығын алғанға дейін Қазақстан Республикасында туылған балалар күнтізбелік бір жыл ішінде қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізіледі.

2. Қазақстан Республикасының аумағында тұратын қандастар, қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балалары өздерінің отбасы мүшелерін қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу туралы өтінішпен жергілікті атқарушы органдарға жүгіне алады және олардың осы Заңның 19-1-бабында айқындалған тәртіппен оған енгізілуге құқығы бар.

3. Егер қандастар, қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балалары өз отбасы құрамында өзінің отбасы бар балаларын көрсетпесе, онда балаларының отбасы мүшелері қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына қандастардың өзінің отбасы бар балалары қайтыс болған, оларды ата-ана құқықтарынан айырған не олар Қазақстан Республикасының азаматтығын алған жағдайда ғана қандастар отбасының құрамында енгізіледі.

Бұл ретте қандастың өзінің отбасы бар балалары қайтыс болған не оларды ата-ана құқықтарынан айырған жағдайларда, олардың кәмелетке толмаған отбасы мүшелерін қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу үшін қандастар (қандастың жұбайы (зайыбы) олардың қорғаншысы (қамқоршысы) болуға міндетті.

Ескерту. 3-тарау 21-1-баппен толықтырылды - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Этникалық қазақтардың жекелеген отбасы мүшелерін оралмандардың көшіп келу квотасына енгізудің ерекшеліктері

Ескерту. 22-бап алып тасталды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Қандастарға, этностық қазақтарға және олардың отбасы мүшелеріне, оның ішінде қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балаларына ұсынылатын мемлекеттік қолдау шаралары

Ескерту. 23-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

1. Этностық қазақтар және олардың отбасы мүшелері, оның ішінде қандастардың жесірлері мен олардың ортақ балалары Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алу кезінде өзінің төлем қабілеттілігін растаудан босатылады.

2. Қандас мәртебесiн алған адамдар мен олардың отбасы мүшелерi:

1) қандастарды бейiмдеу және ықпалдастыру орталықтарында тегiн бейiмдеу және ықпалдастыру қызметтерiн көрсетумен;

2) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес медициналық көмекпен;

3) Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең жағдайда мектептерде және мектепке дейiнгi ұйымдарда орындармен, Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын көлемде техникалық және кәсiптiк, орта білімнен кейiнгi және жоғары бiлiм беретiн оқу ұйымдарына оқуға түсуге бөлiнген квотаға сәйкес бiлiм алу мүмкiндiгiмен;

4) Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең жағдайда әлеуметтiк қорғалумен;

5) Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесумен қамтамасыз етіледі.

3. Қандастарға жеке қосалқы шаруашылық жүргізу, бақ шаруашылығы, саяжай құрылысы үшін жер учаскелері Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығымен беріледі.

4. Жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасына қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасынан тыс қоныс аударған қандастарға және олардың отбасы мүшелеріне тұрақты тұрғылықты жеріне жол жүру және мүлкін тасымалдау шығындарын өтеуді қамтитын біржолғы жәрдемақылар белгілеуі мүмкін. Жәрдемақыларды төлеудің тәртібі мен шарттарын облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың әкімдіктері халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекітетін үлгілік қағидалар негізінде бекітеді.

4-1. Қандас мәртебесін алған және (немесе) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілген этникалық қазақтар және олардың отбасы мүшелері Қазақстан Республикасының аумағына келген кезде Қазақстан Республикасының халықаралық шартына және (немесе) кеден заңнамасына сәйкес көлік құралдарын қоса алғанда, жеке пайдалануға арналған мүлкіне кедендік төлемдерді төлеуден босатылады.

4-2. Қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілген қандастарға және олардың отбасы мүшелеріне Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға көзделетін мемлекеттік қолдау шаралары ұсынылады.

5. Қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілген қандастарға және олардың отбасы мүшелеріне осы бапта көзделген мемлекеттік қолдау шараларынан басқа тұтыну кредитін және тұрғын үй құрылысына ипотекалық қарыз алу құқығы беріледі.

5-1. Қандастар немесе оның отбасы мүшелері оларды қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізгеннен кейін қайтыс болған жағдайда, мемлекеттік қолдау шаралары қандастарға немесе отбасы мүшелеріне олардың Қазақстан Республикасының азаматтығын алғанына қарамастан ұсынылады.

6. Қандастар Қазақстан Республикасының әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шаралары шеңберінде өздері алған мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуге жұмсалған бюджет шығындарын мерзімінен бұрын толық көлемде:

қандас мәртебесін алған сәттен бастап бес жыл ішінде қоныстандыру өңірінің шегінен тыс жерге өзінің еркі бойынша тұрақты тұруға өз бетінше кеткен;

Қазақстан Республикасының азаматтығын алудан бас тартқан жағдайларда өтеуге міндетті.

Осы тармақтың бірінші бөлігі екінші абзацының ережесі ғылыми дәрежесі бар қандастарға қолданылмайды.

Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.05.2018 № 151-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2021 № 39-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру

1. Этникалық қазақтарды және олардың отбасы мүшелерiн қандас мәртебесiн алғанға дейiн алғашқы қоныстандыру олардың қалауы бойынша уақытша орналастыру орталықтарында халықтың көшi-қоны мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi орган айқындайтын тәртiппен және мерзiмдерге жүзеге асырылады.

2. Бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін көрсету үшін қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру орталықтары құрылады.

Қандастар мен олардың отбасы мүшелерінің қандастарды бейімдеу және ықпалдастыру орталықтарында тұруының тәртібі мен мерзімдерін, сондай-ақ оларға бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін көрсетудің тәртібін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

25-бап. Қандас мәртебесін және "Ата жолы" картасының қолданылуын тоқтату

1. Қандастың мәртебесі:

1) қандас Қазақстан Республикасының азаматтығын алғаннан кейін;

2) осы Заңның 49-бабында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат беруден бас тартылған не ол күшін жойған жағдайда;

3) қандас мәртебесін алған күннен бастап бір жыл өткен соң тоқтатылады.

2. "Ата жолы" картасының қолданысы:

1) "Ата жолы" картасының иегері Қазақстан Республикасының азаматтығын алғаннан кейін;

2) осы Заңның 49-бабында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат беруден бас тартылған не ол күшін жойған жағдайда;

3) он жыл өткеннен кейін, бірақ азаматтығы бар ел паспортының қолданылу мерзімінен аспайтын мерзімге тоқтатылады.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-1-бап. "Ата жолы" картасын беруден бас тарту үшін негіздер

Жергілікті атқарушы орган "Ата жолы" картасын ұсынудан мынадай негіздер бойынша бас тартады:

1) үміткерлер осы Заңның 1-бабының 28) тармақшасында белгіленген шарттарға сәйкес келмеген жағдайда;

2) "Ата жолы" картасын ұсыну туралы өтініш білдірген этникалық қазақтардың Қазақстан Республикасының аумағында құқық бұзушылықтар жасағаны туралы әшкерелейтін мәліметтердің және олардың террористік немесе экстремистік ұйымдарға қатысы бар екені туралы өзге де ақпараттың болуы;

3) "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабына сәйкес берілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге этникалық қазақтың келісімінің болмауы.

Ескерту. Заң 25-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Қандастардың құқықтары мен міндеттері

1. Қандастар мен олардың отбасы мүшелерінің:

1) жеңілдетілген (тіркелген) тәртіппен Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға;

2) жеңілдіктерді, өтемақыларды және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген әлеуметтік көмектің басқа да түрлерін алуға;

3) Қазақстан Республикасының азаматтығын алғаннан кейін қолда бар құжаттарының негізінде атын, әкесінің атын (ол болғанда) және тегін қазақ тілінде дұрыстап жазуға;

4) дара кәсіпкерлікті заңды тұлға құрмай жүзеге асыруға құқығы бар.

5) қызметтік немесе өзінің тұрғын үйі болмаған кезде қандастарды бейімдеу және интеграциялау орталықтарында, уақытша орналастыру орталықтарында бір жылдан аспайтын мерзімге уақытша тіркелуге құқығы бар.

2. Қандастар мен олардың отбасы мүшелері:

1) қандастарды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу туралы олардың өтініштерін қарау үшін қажетті анық мәліметтерді Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелеріне, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдарға ұсынуға;

2) денсаулық сақтау органдарының талап етуі бойынша медициналық қарап-тексеруден өтуге, екпелерді алуға, емдеу курсынан өтуге, сондай-ақ денсаулық сақтау органдарының нұсқамаларын орындауға міндетті.

3) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
4) алып тасталды - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ОТБАСЫН БІРІКТІРУ МАҚСАТЫНДА КӨШІП КЕЛУ

27-бап. Шақырушы адамдар және шақырушы адамдардың отбасы мүшелері

1. Мына адамдар:

1) Қазақстан Республикасының азаматтары;

2) Қазақстан Республикасының аумағында уақытша тұрып жатқан этникалық қазақтар мен бұрынғы отандастар;

3) Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрып жатқан көшіп келушілер мен бизнес-көшіп келушілер шақырушы адамдар болуы мүмкін.

2. Шақырушы адамдардың отбасын біріктіру мақсатында шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар болып табылатын өз отбасы мүшелерінің Қазақстан Республикасына келуі туралы өтінішхат беруге құқығы бар.

3. Мыналар:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасымен танылатын некеде кемінде бір жыл тұрған жұбайы (зайыбы);

2) он сегіз жасқа толмаған, некеде тұрмайтын және шақырушы адамның асырауындағы және (немесе) қамқоршылығындағы (қорғаншылығындағы) балалар, оның ішінде асырап алған балалары;

3) он сегіз жастан асқан, некеде тұрмайтын, денсаулық жағдайына байланысты себептер бойынша өзін-өзі қамтамасыз етуге қабілетсіз балалар, оның ішінде асырап алған балалары;

4) шақырушы адамның асырауындағы еңбекке жарамсыз ата-аналары;

5) оларды күтіп-бағу шақырушы адамның міндеті болып табылатын, отбасының өзге де мүшелері отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасына келетін шақырушы адамның отбасы мүшелері болып табылады.

4. Шақырушы адамның мына отбасы мүшелері отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасына жіберіледі:

1) егер Қазақстан Республикасының азаматы шақырушы адам болса – осы баптың 3-тармағында аталған барлық адамдар.

Аталған адамдарға уақытша тұруға арналған рұқсат кейіннен жыл сайын ұзарту құқығымен үш жылға дейінгі мерзімге беріледі;

2) егер уақытша (кемінде екі жыл мерзімге) тұруға рұқсат алған этникалық қазақ немесе бұрынғы отандас шақырушы адам болса – осы баптың 3-тармағының 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында аталған адамдар.

Аталған адамдарға уақытша тұруға арналған рұқсат шақырушы адамның уақытша тұруына арналған рұқсаттың қолданылу мерзіміне беріледі;

3) егер Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын көшіп келуші немесе Қазақстан Республикасында кемінде бір жыл үзіліссіз тұратын бизнес-көшіп келуші шақырушы адам болса – осы баптың 3-тармағының 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында аталған адамдар.

Тұрақты тұруға арналған рұқсаты бар шақырушы адамның отбасы мүшелеріне уақытша тұруға арналған рұқсат жыл сайын ұзарту құқығымен бір жылға беріледі.

Бизнес-көшіп келуші болып табылатын шақырушы адамның отбасы мүшелеріне уақытша тұруға арналған рұқсат жыл сайын ұзарту мүмкіндігімен бір жылға беріледі. Бұл ретте шақырушы адамның отбасы мүшелеріне уақытша тұруға арналған рұқсат шақырушы адамның уақытша тұруына арналған рұқсаттың қолданылу мерзімінен аспауға тиіс.

5. Қазақстан Республикасының аумағындағы көшіп келушілердің мынадай санаттарының:

1) оқу, кәсіптік даярлықтан өту және (немесе) тағылымдамадан өту кезеңіне білім алу мақсатында көшіп келушілердің (жалпы білім беретін мектептердің оқушылары, студенттер мен тағылымдамадан өтушілер);

2) маусымдық шетелдік қызметкерлердің;

3) гуманитарлық уәждер бойынша көшіп келушілердің отбасы мүшелеріне қатысты отбасын біріктіру мақсатында көшіп келуге жол берілмейді.

Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасына келуге виза алудың тәртібі

1. Отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасына келуге виза шақырушы адамның отбасын біріктіру туралы қолдаухатының негізінде беріледі.

2. Шақырушы адамның отбасы мүшелері Қазақстан Республикасына келуге виза алу үшін Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелеріне өтініш пен мынадай құжаттарды:

1) шақырушы адамның қолдаухатын;

2) Қазақстан Республикасының азаматтарын қоспағанда, шақырушы адамның уақытша тұруға арналған рұқсатының нотариатта куәландырылған көшірмесін;

3) шақырушы адамның және отбасы мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттардың нотариатта куәландырылған көшірмесін;

4) шақырушы немесе шақырылушы адамда отбасының әрбір мүшесін күтіп-бағуға айына, республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің шамасынан кем емес мөлшерде ақшасының болуы растамасын;

5) шақырушы адамда Қазақстан Республикасының аумағында отбасының әр мүшесіне шаққанда көлемі белгіленген ең төмен нормативтерге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген санитариялық және өзге де нормаларға сәйкес келетін тұрғын үйдің болуы растамасын;

6) шақырушы адамның отбасы мүшелері үшін медициналық сақтандыруды;

7) шақырушы адаммен отбасылық қатынастарын растайтын, Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің осыған уәкілетті мемлекеттік органдары ұсынған құжаттардың нотариатта куәландырылған көшірмелерін;

8) отбасының кәмелетке толған мүшелерінің соттылығы болуын не болмауын растайтын құжатты ұсынады.

3. Отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасында тұруға құқығы бар көшіп келушілерге, уақытша тұруға арналған рұқсаттың берілуі солардың болуына байланысты болатын мән-жайлардың қолданылуы тоқтатылған жағдайларда (кәмелетке толуы, біріктіруді сұраған адамның қайтыс болуы, соның негізінде біріктіру жүргізілген некенің бұзылуы немесе күшінің жойылуы), осы баптың 2-тармағының 4) тармақшасында көзделген осыған қажетті қаржы қаражатының болуы расталған жағдайда, ішкі істер органдары олардың өтініштері негізінде алты айға дейінгі кезеңге рұқсатты ұзартады.

Ескерту. 28-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2018 № 203-VI (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

29-бап. Отбасын біріктіру мақсатында келген көшіп келушілердің құқықтары мен міндеттері

1. Шақырушы адамның отбасын біріктіру мақсатында Қазақстан Республикасына келген отбасы мүшелерінің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен білім алуға құқығы бар.

2. Отбасын біріктіру мақсатында келген көшіп келушілердің мынадай:

1) Қазақстан Республикасының азаматтары шақырушы адамдары болып табылатын, осы Заңның 27-бабы 3-тармағының 1) тармақшасында аталған отбасы мүшелері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарымен жалпы жағдайларда еңбек қызметін жүзеге асыратын;

2) осы Заңның 27-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында санамаланған адамдар шақырушы адамдары болып табылатын отбасы мүшелері жергілікті атқарушы орган шетелдік жұмыскерге беретін өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілік сәйкестігі туралы анықтама, сондай-ақ жұмыс берушіге халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілеген квота шегінде шетелдік жұмыс күшін тартуға беретін рұқсат негізінде еңбек қызметін жүзеге асыратын жағдайларда, еңбек қызметін жүзеге асыруға құқығы бар.

3. Отбасын біріктіру мақсатында келетін көшіп келушілер:

1) Қазақстан Республикасының аумағында болатын көшіп келушілерге қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген міндеттерді атқарады;

2) Қазақстан Республикасында уақытша болуға арналған рұқсаттың қолданылу мерзімі аяқталғаннан кейін, егер оның бұдан әрі болуына заңды негіздері болмаса, Қазақстан Республикасынан кетіп қалуға міндетті.

Ескерту. 29-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. БІЛІМ АЛУ МАҚСАТЫНДА КӨШІП КЕЛУ

30-бап. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілер

Қазақстан Республикасының аумағына білім алу мақсатында келетін көшіп келушілерге жалпы орта, техникалық және кәсіптік, ортадан кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына, оның ішінде оқушылар алмасудың және даярлық курстарынан өтудің ұйымдастырылған бағдарламалары бойынша қабылданған білім алушылар жатады.

31-бап. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілердің келу шарттары

Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілер:

1) этникалық қазақтарды қоспағанда, көшіп келуші мен қабылдаушы білім беру ұйымдарының арасындағы шартқа сәйкес тұруына, сондай-ақ оқуына ақы төлеуге қажетті өзінің төлем қабілеттілігінің растамасын Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігімен келісу бойынша ғылым және жоғары білім саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және мөлшерде ұсынуға;

2) таңдаған мамандығы бойынша білім алуға кедергі келтіретін ауруларының жоқ екенін растайтын медициналық анықтаманы ұсынуға және медициналық сақтандыруы болуына;

3) соттылығының болуы не болмауы жөніндегі растаманы ұсынуға;

4) оқу орнына оқуға қабылданғаны туралы растаманы табыс етуге және (немесе) Қазақстан Республикасына келгенге дейін кәсіптік даярлықтан өтуге шақырған тараптың келісімін растауға міндетті.

Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

32-бап. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілерге келуге арналған визаны, уақытша тұруға арналған рұқсатты беру шарттары

Ескерту. 32-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілердің келуіне визаларды кәмелетке толмағандар үшін ата-анасының немесе қамқоршыларының, қорғаншыларының келісімімен қабылдаушы білім беру ұйымының өтінішхаты негізінде айқындалатын бір жылдан аспайтын мерзімге оқу орнының немесе білім беру жөніндегі уәкілетті органның қолдаухаты негізінде Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі және Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері береді.

Білім алу мақсатында келген көшіп келушілерге уақытша тұруына арналған рұқсатты қабылдаушы білім беру ұйымының қолдаухаты негізінде айқындалатын оқу мерзіміне оқу орнының қолдаухаты негізінде ішкі істер органдары береді.

2. Білім алу мақсатында келген көшіп келушілердің келуіне визаны және уақытша тұруға арналған рұқсатты ішкі істер органдары қабылдаушы білім беру ұйымы растаған жағдайда оқуды аяқтауға қажетті, бірақ бір жылдан аспайтын мерзімге жыл сайын ұзартып отырады.

3. Қабылдаушы білім беру ұйымдары білім алу мақсатында келетін көшіп келушілерге олардың Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген құқықтары мен міндеттерін уақтылы түсіндіруді және оларды іске асыру үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етеді, сондай-ақ уақытша тұруға арналған рұқсаттың қолданылу мерзімі аяқталған соң олардың Қазақстан Республикасында болу, ел аумағы бойынша жүріп-тұру және Қазақстан Республикасынан кету құқықтарына арналған құжаттарды уақтылы ресімдемегені үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

4. Келудің және болудың визасыз тәртібі туралы Қазақстан Республикасымен келісім жасасқан мемлекеттерден білім алу мақсатында келген көшіп келушілердің уақытша тұруына арналған рұқсатты Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес ішкі істер органдары береді.

Ескерту. 32-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

33-бап. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілердің негізгі құқықтары мен міндеттер

1. Шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың мемлекеттік білім беру тапсырысына сәйкес конкурстық негізде техникалық және кәсіптік, ортадан кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі тегін білім алу құқығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда айқындалады.

Қазақстан Республикасына білім алу мақсатымен келген этникалық қазақтар оқуға түскеннен кейін:

1) алып тасталды – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

2) тұрақты тұруға және жеңілдетілген тәртіппен (тіркеу тәртібімен) Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтінішхат беруге құқығы бар.

2. Білім алу мақсатында келетін көшіп келушілер:

1) Қазақстан Республикасының аумағында болатын көшіп келушілерге қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген міндеттерді атқарады;

2) оқудың және (немесе) кәсіптік даярлықтың толық курсын аяқтағаннан кейін, егер одан әрі болу үшін заңды негіздері болмаса, Қазақстан Республикасынан кетіп қалуға міндетті.

Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

6-тарау. ЕҢБЕК ҚЫЗМЕТІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МАҚСАТЫНДА КӨШІП КЕЛУ

34-бап. Еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында келетін көшіп келушілердің санаттары

Еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында келетін көшіп келушілер мынадай санаттарға бөлінеді:

1) мыналар:

экономиканың басым салаларында (экономикалық қызмет түрлерінде) сұранысқа ие кәсіптер бойынша өз бетінше жұмысқа орналасу үшін келген;

Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жұмыс берушілер тартатын, оның ішінде корпоративішілік ауыстыру шеңберінде келген шетелдік жұмыскерлер – көшіп келушілер;

2) бизнес-көшіп келушілер – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру мақсатында келген көшіп келушілер;

3) маусымдық шетелдік жұмыскерлер – халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган мемлекеттік басқарудың тиісті саласына басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу бойынша бекітетін кәсіптер тізбесіне сәйкес, климат немесе өзге де табиғат жағдайларына байланысты белгілі бір кезең (маусым) ішінде атқарылатын маусымдық жұмыстарды орындау үшін жұмыс берушілер бір жылдан аспайтын мерзімге жұмысқа тартатын көшіп келушілер;

4) еңбекші көшіп келушілер – еңбекші көшіп келушіге берілген рұқсаттың негізінде жұмыс беруші жеке тұлғалардың үй шаруашылығында жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) мақсатында Қазақстан Республикасына үй қызметкері ретінде келген көшіп келушілер.

Ескерту. 34-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 365-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

35-бап. Шетелдік қызметкерлердің келу шарттары

Өз бетінше жұмысқа орналасу үшін келетін немесе жұмыс берушілер, оның ішінде корпоративішілік ауыстыру шеңберінде тартатын шетелдік жұмыскерлер:

1) кәмелеттік жаста болуға;

2) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

3) алдағы атқарылатын жұмысты орындау үшін қажетті білімі, біліктілігі мен тәжірибесі болуға;

4) соттылығының болуы не болмауы жөніндегі растаманы ұсынуға;

5) таңдаған мамандығы бойынша еңбек қызметіне кедергі келтіретін ауруларының жоқ екенін растайтын медициналық анықтаманы ұсынуға;

6) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төмен талаптарды сақтай отырып, тараптардың келісімінде айқындалған шарттарда медициналық-санитариялық алғашқы көмекті және шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмекті жабатын медициналық сақтандыруы болуға міндетті.

Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 365-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 406-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

36-бап. Шетелдік жұмыскерлерге келуге арналған визаларды, уақытша тұруға арналған рұқсаттарды беру шарттары

Ескерту. 36-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Шетелдік жұмыскерлерге келуге визаларды шетелдік жұмыскерге жұмысқа орналасуға немесе жұмыс берушіге шетелдік жұмыс күшін тартуға, оның ішінде корпоративішілік ауыстыру шеңберінде берілген рұқсаттың негізінде және қолданылу мерзіміне Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі және Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісу бойынша береді.

2. Алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 422-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Келудің және болудың визасыз тәртібі туралы Қазақстан Республикасымен келісім жасасқан мемлекеттерден келген шетелдік қызметкерлерге уақытша тұруға арналған рұқсатты Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес ішкі істер органдары береді.

4. Шетелдік жұмыскерлерге келуге визаларды және уақытша тұруға арналған рұқсаттарды шетелдік жұмыскердің жұмысқа орналасуға немесе жұмыс берушінің шетелдік жұмыс күшін тартуға, оның ішінде корпоративішілік ауыстыру шеңберінде алдағы жылға рұқсаты болған кезде, ішкі істер органдары ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісу бойынша бір жылға ұзартады.

5. Мемлекеттік органдардың шетелдік жұмыскерлеріне келу визаларын Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі және Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері тиісті мемлекеттік органмен жасалған еңбек шартының негізінде және оның қолданылу мерзіміне береді.

Ескерту. 36-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 365-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 23.11.2015 № 417-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 422-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

36-1-бап. Шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квота

1. Ішкі еңбек нарығын қорғау мақсатында халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квота белгілейді.

2. Осы Заңның шетелдік жұмыс күшін квоталау және жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттар беру туралы нормалары:

1) дербес білім беру ұйымдарында, олардың ұйымдарында, сондай-ақ "Назарбаев Қорында" басшылар және жоғары білімі бар мамандар лауазымдарында жұмыс істейтін;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен расталған құжаттармен мемлекеттік органдарда жұмыс істейтін;

3) Қазақстан Республикасының инвестициялар туралы заңнамасына сәйкес инвестициялық басым жобаны іске асыруға арналған инвестициялық келісімшарттарды жасасқан Қазақстан Республикасының ұйымдарында жұмыс істейтін, сондай-ақ инвестициялық басым жобаны іске асыруға арналған инвестициялық келісімшарттарда айқындалатын кәсіптер тізбесіне және сандарына сәйкес басшылар және жоғары білімі бар мамандар ретінде, сондай-ақ білікті жұмысшылар ретінде инвестициялық қызмет объектісі пайдалануға берілгеннен кейін бір жыл өткенге дейінгі мерзімге көрсетілген заңды тұлғалар (не олардың мердігерлері) бас мердігер, мердігер, қосалқы мердігер немесе сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі (оның ішінде іздестіру және жобалау қызметі, инжинирингтік қызметтер) саласында көрсетілетін қызметтерді орындаушы ретінде тартатын ұйымдарда жұмыс істейтін;

4) құны миллион айлық есептік көрсеткіштен асатын жобалары бар арнайы экономикалық аймақтардың қатысушылары болып табылатын заңды тұлғаларда, сондай-ақ аталған арнайы экономикалық аймақтардың қатысушылары (не олардың мердігерлері) бас мердігер, мердігер, қосалқы мердігер немесе арнайы экономикалық аймақтардың аумағында құрылыс-монтаждау жұмыстарын орындау кезеңінде қызметтерді орындаушы ретінде және халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті органы мен арнайы экономикалық және индустриялық аймақтарды құру, олардың жұмыс істеуі және таратылуы саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы органның бірлескен шешімімен бекітілген тәртіппен халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті органның, мүдделі мемлекеттік орталық органдардың өкілдерінен тұратын комиссия айқындайтын санаттар мен сандар тізбесіне сәйкес объект (объектілер) пайдалануға берілгеннен кейін бір жыл өткенге дейін тартатын ұйымдарда жұмыс істейтін;

5) экономиканың басым салаларында (экономикалық қызмет түрлерінде) сұранысқа ие кәсіптер бойынша өз бетінше жұмысқа орналасу үшін келген;

6) Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын;

7) шетелдік заңды тұлғалар филиалдарының немесе өкілдіктерінің бірінші басшылары болып жұмыс істейтін;

8) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын, еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға жергілікті атқарушы органдардың рұқсаты талап етілмейтін адамдардың тізбесінде көзделген;

9) "Астана Хаб" халықаралық технологиялық паркінде немесе "Астана Хаб" халықаралық технологиялық паркінде басшылар және жоғары білімді мамандар лауазымдарында жұмыс істейтін шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылмайды.

3. Осы Заңның шетелдік жұмыс күшін жыл сайын квоталау туралы нормалары Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін корпоративішілік ауыстыру шеңберінде жүзеге асыратын шетелдіктерге немесе азаматтығы жоқ адамдарға қолданылмайды.

4. Шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квота жұмыс күшіне пайыздық қатынаста белгіленеді және ол:

1) жергілікті атқарушы орган жұмыс берушіге беретін рұқсаттар бойынша шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаны;

2) Қазақстан Республикасы ратификациялаған еңбек көші-қоны және еңбекші көшіп-қонушыларды әлеуметтік қорғау саласындағы ынтымақтастық туралы халықаралық шарттар болған кезде, шығу елдері бойынша шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаны;

3) еңбек мигранттарын тартуға арналған квотаны қамтиды.

5. Халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаны еңбек нарығындағы алдағы жылға (жылдарға) арналған сұраныс пен ұсыныс жағдайының болжамын және мемлекеттік басқарудың тиісті саласына басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың, сондай-ақ жұмыс берушілердің ұсыныстарын ескере отырып, қалыптастырады және белгілейді.

6. Жұмыс беруші шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттың қолданысының тоқтатылуына байланысты тартылатын шетелдік жұмыскердің Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығуын қамтамасыз етеді.

7. Жұмыс беруші өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтама негізінде тартылатын шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ адамдарды жұмысқа қабылдау және (немесе) олармен еңбек қатынастарын тоқтатқаны туралы ақпаратты халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті органға ұсынады.

Ескерту. Заң 36-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

37-бап. Жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсаттарды, шетелдік жұмыскерлерге өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілік сәйкестігі туралы анықтамаларды беру және оларды корпоративішілік ауыстыру шеңберінде тарту тәртібі

1. Жұмыс берушінің шетелдік жұмыс күшін тартуы халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін квота шегінде жергілікті атқарушы органдар беретін рұқсаттың негізінде жүзеге асырылады.

Өз аумағы және (немесе) басқа да әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде жергілікті атқарушы орган беретін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттың берілгені немесе ұзартылғаны үшін жұмыс берушілерден Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіппен алым алынады.

2. Корпоративішілік ауыстыру шеңберінде ауыстырылған, сондай-ақ өз бетінше жұмысқа орналасу үшін келген шетелдік жұмыскерлер уақытша еңбек қызметін келу мақсаттарына сәйкес жүзеге асырады және еңбек шартында көрсетілген үш жылдан аспайтын мерзім аяқталғаннан кейін елден кетуге міндетті.

Жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсаттарды берудің немесе ұзартудың, сондай-ақ корпоративішілік ауыстыруды жүзеге асырудың тәртібі мен шарттарын халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.

3. Шетелдік жұмыскерлер экономиканың басым салаларында (экономикалық қызмет түрлерінде) сұранысқа ие кәсіптер бойынша өз бетінше жұмысқа орналасу үшін және еңбек шартының қолданылу мерзіміне, бірақ үш жылдан аспайтын мерзімге ұзарту құқығымен үш айдан аспайтын мерзімге жергілікті атқарушы орган берген біліктілік сәйкестігі туралы анықтаманы алған жағдайда, келе алады.

Ескерту. 37-бап жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

37-1 бап. Жұмыс берушілердің шетелдік жұмыс күшін тартуы

1. Жұмыс берушілер тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары берген шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттар негізінде Қазақстан Республикасында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартады.

2. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағындағы жергілікті атқарушы органдар жұмыс берушілерге халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бөлген квота шегінде еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттарды береді немесе ұзартады не рұқсаттарды беруден, ұзартудан бас тартады, сондай-ақ көрсетілген рұқсаттарды тоқтата тұрады және кері қайтарып алады.

3. Жергілікті атқарушы орган берген шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсат басқа жұмыс берушілерге берілуге жатпайды, жұмыс берушінің рұқсаты алынған шетелдік жұмыскерлерді бір күнтізбелік жыл ішінде жиынтығы күнтізбелік тоқсан күннен аспайтын мерзімге басқа әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумағында орналасқан ұйымдарға іссапарға жіберуді қоспағанда, рұқсатта көрсетілген әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумағында қолданылады.

4. Жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсат халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және шарттарда, сондай-ақ Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес алымдар төленген кезде беріледі немесе ұзартылады.

Бір және (немесе) басқа әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде Қазақстан Республикасына шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсатты алған немесе ұзартқан кезде алым рұқсатта көрсетілген әрбір әкімшілік-аумақтық бірліктің бюджетіне төленеді.

Жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсатты бергені немесе ұзартқаны үшін алымды төлеу бөлігіндегі осы тармақтың ережесі корпоративішілік ауыстыру шеңберінде жұмыс істейтін шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылмайды.

5. Жергілікті атқарушы орган қажетті құжаттарды қабылдауды, сондай-ақ жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттар беруді немесе ұзартуды халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен, оның ішінде рұқсаттар мен хабарламалардың ақпараттық жүйесі арқылы электрондық нысанда жүзеге асырады.

6. Жұмыс беруші рұқсаттар бойынша тартатын шетелдік жұмыс күшінің саны персоналды беру жөніндегі қызметтерді көрсетуге арналған шарт шеңберінде еңбек қызметін жүзеге асыратын жіберуші тараптың жұмыскерлері ескеріле отырып, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын қазақстандық кадрлар санына пайыздық арақатынасқа сәйкес келуге тиіс.

ЗҚАИ-ның ескертрпесі!
7-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 04.07.2023 № 15-VIII (01.01.2030 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7. Қазақстан Республикасының аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жұмыс берушілер тартатын шетелдік жұмыс күшінің білім деңгейі (кәсіптік даярлығы) және практикалық жұмыс тәжірибесі (өтілі) кәсіптік стандарттарға немесе Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына және Басшылар, мамандар және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығына, ұйымдар басшылары, мамандары және басқа да қызметшілері лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларына сай келуі тиіс.

8. Шетелдік жұмыс күшін тартатын жұмыс берушілер халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті органға Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде бастапқы статистикалық деректерді ұсынуға міндетті.

Ескерту. Заң 37-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

37-2-бап. Өз бетінше жұмысқа орналасу шеңберінде шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың еңбек қызметін жүзеге асыруы

1. Шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар еңбек шартының қолданылу мерзіміне, бірақ үш жылдан аспайтын мерзімге ұзарту құқығымен экономиканың басым салаларында (экономикалық қызмет түрлерінде) сұранысқа ие кәсіптер бойынша өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы жергілікті атқарушы органдар үш айдан аспайтын мерзімге берген анықтаманың негізінде Қазақстан Республикасында еңбек қызметін жүзеге асыра алады.

2. Экономиканың басым салаларындағы (экономикалық қызмет түрлеріндегі) сұранысқа ие кәсіптердің тізбесін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган мемлекеттік басқарудың тиісті саласына басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың, сондай-ақ жұмыс берушілердің ұсыныстарын ескере отырып айқындайды.

3. Шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтама алу үшін Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелеріне Қазақстан Республикасында өз бетінше жұмысқа орналасу туралы өтініш береді, ол өтініште көрсетілген жергілікті атқарушы органға жіберіледі.

Шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам Қазақстан Республикасында болған жағдайда өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтама алу үшін шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам жергілікті атқарушы органға Қазақстан Республикасында өз бетінше жұмысқа орналасу туралы өтінішпен жүгінеді.

Қазақстан Республикасында өз бетінше жұмысқа орналасқан кезде шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам өз бетінше жұмысқа орналасу үшін біліктілігінің сәйкестігі туралы анықтама берілген күннен бастап үш ай ішінде оны еңбек шартының қолданылу мерзіміне, бірақ үш жылдан аспайтын мерзімге ұзарту үшін жергілікті атқарушы органға жүгінеді.

Ескерту. Заң 37-2-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

37-3-бап. Корпоративішілік ауыстыру шеңберінде шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың еңбек қызметін жүзеге асыруы

1. Корпоративішілік ауыстыру шеңберінде жұмыс берушілер тартатын шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар еңбек шартында айқындалған, бірақ үш жылдан аспайтын мерзімге, бір жылға ұзарту құқығымен тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы корпоративішілік ауыстыру шеңберінде шетелдік жұмыс күшін тартуға берген рұқсаттар негізінде Қазақстан Республикасында уақытша еңбек қызметін жүзеге асырады.

2. Корпоративішілік ауыстыру шеңберінде жүзеге асырылатын шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттар беру шарттары мен тәртібін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

3. Корпоративішілік ауыстыру шеңберінде шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ адамдарды тартатын жұмыс берушілер, олар Қазақстан Республикасының аумағына келгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде жазбаша түрде халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органға мыналар:

1) шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар тартылатын ел мен ұйымдар;

2) тегін, атын, әкесінің атын (егер олар жеке басты куәландыратын құжаттарда көрсетілсе) көрсете отырып, тартылатын шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың саны, әрқайсысының білім деңгейі, біліктілігі, кәсібі және жұмыс тәжірибесі;

3) еңбек қызметін жүзеге асыру мерзімі туралы мәліметтерді қамтитын ақпарат жібереді.

4. Менеджерлерді және мамандарды корпоративішілік ауыстыру халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін, тартылатын шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар санының қазақстандық кадрлар санына пайыздық арақатынасының сақталуы ескеріле отырып жүзеге асырылады.

5. Жергілікті атқарушы органдар корпоративішілік ауыстыру шеңберінде жұмыс істейтін шетелдіктердің немесе азаматтығы жоқ адамдардың есебін жүргізеді.

Ескерту. Заң 37-3-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

38-бап. Этникалық қазақтар мен бұрынғы отандастар қатарындағы шетелдік жұмыскерлердің еңбек қызметін реттеудің ерекшеліктері

Жергілікті атқарушы орган жұмыс берушілерге этникалық қазақтар мен бұрынғы отандастар қатарынан шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсатты халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын жеңілдетілген тәртіппен береді.

Ескерту. 38-бап жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

39-бап. Бизнес-көшіп келушілердің келу және оларға келуге арналған визаларды немесе уақытша тұруға арналған рұқсаттарды беру шарттары

Ескерту. 39-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Келуге арналған визаны немесе уақытша тұруға арналған рұқсатты алу үшін бизнес-көшіп келушілер:

1) кәмелеттік жаста болуға;

2) еңбек қызметіне кедергі келтіретін ауруларының жоқ екенін растайтын медициналық анықтаманы ұсынуға;

3) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төмен талаптарды сақтай отырып, тараптардың келісімінде айқындалған шарттарда медициналық-санитариялық алғашқы көмекті және шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмекті жабатын медициналық сақтандыруы болуға;

4) соттылығының болуы не болмауы және сот шешімі негізінде кәсіпкерлік қызметпен айналысуына тыйым салынбағаны жөніндегі растаманы ұсынуға міндетті.

5) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

2. Бизнес-көшіп келушілерге Қазақстан Республикасына келуге визаны Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі және Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері екі жылға дейінгі мерзімге береді.

Қазақстан Республикасымен визасыз келу және болу тәртібі туралы, Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарды жасасқан мемлекеттерден келген бизнес-көшіп келушілерге, сондай-ақ олардың отбасы мүшелеріне Қазақстан Республикасында уақытша тұруға арналған рұқсаттарды ішкі істер органдары жыл сайын ұзарту мүмкіндігімен бір жылға береді.

3. Этностық қазақтар қатарындағы бизнес-көшіп келушілерге келуге арналған визалар мен уақытша тұруға арналған рұқсаттар үш жылға дейінгі мерзімге беріледі.

Ескерту. 39-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 406-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

40-бап. Бизнес-көшіп келушілердің Қазақстан Республикасының аумағында болу және олардың кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру шарттары

1. Бизнес-көшіп келушілердің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруы Қазақстан Республикасының аумағында болуының міндетті шарты болып табылады.

2. Бизнес-көшіп келуші Қазақстан Республикасының аумағына келген күнінен бастап екі ай мерзім ішінде:

1) Қазақстан Республикасында коммерциялық ұйымды тіркеуге немесе Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында қызметті жүзеге асырушы коммерциялық ұйымдар қатысушыларының (акционерлерінің) құрамына енуге;

2) заңды тұлғаны тіркеу кезінде оның жарғылық капиталын қалыптастыру үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген ең төмен мөлшерден кем емес ақша сомасын Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банкіне енгізуге міндетті.

Бизнес-көшiп келушiлер осы бапта белгiленген мiндеттердi орындамаған жағдайда ішкі істер органдары жергілікті атқарушы органдардың қолдаухаты негізінде бизнес-көшіп келушілердің болу мерзімін олардың ерікті түрде кетуіне қажетті мерзімге қысқарту туралы шешім қабылдайды.

Шетелдіктің тұруға ықтиярхаты немесе азаматтығы жоқ адамның куәлігі бар көшіп келушілерді қоспағанда, бизнес-көшіп келушілер ретінде келуге арналған визаларды немесе уақытша тұруға арналған рұқсатты алмаған шетелдіктердің заңды тұлға құруына, сондай-ақ заңды тұлғаларға қатысушылардың құрамына кіру арқылы коммерциялық ұйымдардың жарғылық капиталына қатысуына тыйым салынады.

3. Бизнес-көшіп келушінің Қазақстан Республикасының аумағында кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру үшін жабдықтар әкелуі Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында айқындалатын шарттарда және тәртіппен жүзеге асырылады.

4. Бизнес-көшіп келушілер Қазақстан Республикасының шетелдіктердің баруына ашық аумақтары бойынша еркін жүріп-тұра алады және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес тұрғылықты жерін таңдай алады.

Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

41-бап. Маусымдық шетелдік қызметкерлердің келу және болу шарттары

1. Маусымдық шетелдік қызметкерлерге келуге визаны шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттың негізінде Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері береді.

2. Келудің және болудың визасыз тәртібі туралы Қазақстан Республикасымен келісім жасасқан мемлекеттерден келген маусымдық шетелдік қызметкерлерге уақытша тұруға арналған рұқсатты ішкі істер органдары береді.

3. Маусымдық шетелдік қызметкерлер:

1) кәмелеттік жаста болуға;

2) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

3) еңбек қызметіне кедергі келтіретін ауруларының жоқ екенін растайтын медициналық анықтаманы ұсынуға;

4) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төмен талаптарды сақтай отырып, тараптардың келісімінде айқындалған шарттарда медициналық-санитариялық алғашқы көмекті және шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмекті жабатын медициналық сақтандыруы болуға міндетті.

Ескерту. 41-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 406-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

42-бап. Маусымдық шетелдік қызметкерлерді тарту шарттары

1. Маусымдық шетелдік жұмыскерлер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес немесе жұмыс берушілерге жергілікті атқарушы органдар квота шегінде беретін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған рұқсаттар негізінде халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын шарттарда және тәртіппен экономиканың жекелеген салаларына жұмысқа тартылады.

2. Маусымдық шетелдік қызметкерлерді тартатын жұмыс берушілер оларға Қазақстан Республикасының тұрғын үй қатынастары туралы заңнамасына сәйкес санитариялық-эпидемиологиялық, техникалық және басқа да міндетті талаптарға сай келетін уақытша тұрғын үй беруге міндетті.

Ескерту. 42-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

43-бап. Еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында келген көшіп келушілердің негізгі құқықтары мен міндеттері

1. Еңбек қызметін жүзеге асыру мақсатында келген көшіп келушілер:

1) Қазақстан Республикасының аумағында болатын көшіп келушілерге қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген міндеттерді атқарады;

2) рұқсаттың мерзімі аяқталғаннан кейін, егер одан әрі болуына заңды негіздері болмаса, Қазақстан Республикасынан кетіп қалуға міндетті.

2. Қазақстан Республикасына еңбек қызметін жүзеге асыру үшін келген маусымдық қызметкерден басқа шетелдік қызметкер:

1) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

2) еңбек қызметін жүзеге асыру үшін жұмыс беруші тартқан қызметкер, рұқсаттың мерзімі аяқталғанға дейін - жұмысқа орналасуға рұқсатты ұзарту туралы өтініш беруге құқылы.

Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

43-1-бап. Еңбекші көшіп келушілердің келу және болу шарттары

1. Еңбекші көшіп келушілердің мынадай талаптарға сай келуі:

1) Қазақстан Республикасында кемінде үш ай мерзімде визасыз болу мүмкіндігін көздейтін визасыз келу және болу тәртібі туралы Қазақстан Республикасы келісім жасасқан елдердің азаматтары болып табылуы;

2) кәмелеттік жаста болуы;

3) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) соттылығының бар не жоқ екендігінің растамасын ұсынуы;

5) таңдаған мамандығы бойынша еңбек қызметіне кедергі болатын ауруларының жоқ екендігін растайтын медициналық анықтамасын ұсынуы;

6) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген ең төмен талаптарды сақтай отырып, тараптардың келісімінде айқындалған шарттарда медициналық-санитариялық алғашқы көмекті және шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмекті жабатын медициналық сақтандыруының болуы;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дактилоскопиялық тіркеуден өтуге тиіс.

2. Еңбекші көшіп келушілерге уақытша тұруға арналған рұқсатты ішкі істер органдары Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен береді және еңбекші көшіп келушіге берілген рұқсаттың қолданылу мерзіміне ұзартады.

Еңбекші көшіп келушінің Қазақстан Республикасында үзіліссіз уақытша тұруының ең ұзақ мерзімі он екі айдан аспауға тиіс.

Ескерту. Заң 43-1-баппен толықтырылды - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 16.11.2015 № 406-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

43-2-бап. Еңбекші көшіп келушіге рұқсат беру тәртібі

1. Рұқсат беру туралы өтініште көрсетілген мерзімге еңбекші көшіп келушіге рұқсат беріледі және ол бір айдан он екі айға дейінгі мерзімді құрауы мүмкін.

Еңбекші көшіп келушіге рұқсат берудің ең ұзақ мерзімі он екі айдан аспауға тиіс.

Еңбекші көшіп келушіге жаңа рұқсат алдыңғы рұқсаттың мерзімі аяқталғанға дейін беріледі.

Еңбекші көшіп келушіге рұқсат оның Қазақстан Республикасының аумағында болуының заңдылығын, сондай-ақ рұқсат алуға берілген өтініште көрсетілген кезеңге жеке табыс салығы бойынша алдын ала төлемнің төленгенін растайтын құжаттар ұсынылған кезде беріледі.

2. Еңбекші көшіп келушінің өтініші бойынша еңбекші көшіп келушіге рұқсат өтініште көрсетілген мерзімге бірнеше рет ұзартылады және ол бір, екі немесе үш айды құрауы мүмкін.

Еңбекші көшіп келушіге рұқсат алдыңғы кезеңде жұмыс беруші жеке тұлғалардың үй шаруашылығында жұмыстарды орындағанын (қызметтер көрсеткенін), сондай-ақ еңбекші көшіп келушіге берілген рұқсат ұзартылатын кезеңге жеке табыс салығы бойынша алдын ала төлемнің төленгенін растайтын құжаттар ұсынылған кезде ұзартылады.

3. Еңбекші көшіп келушіге рұқсатты беру, ұзарту және кері қайтарып алу тәртібін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

3-1. 01.01.2024 дейін қолданыста болды - ҚР 29.06.2021 № 58-VII Заңымен.

4. Еңбекші көшіп келушіге берілген рұқсат көшіп келушінің жұмыс беруші жеке тұлғалардың үй шаруашылығында жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) бойынша еңбек шартын жасасуы үшін негіз болып табылады.

5. Бір жұмыс беруші жеке тұлғаның бір мезгілде бестен көп еңбекші көшіп келушімен үй шаруашылығында жұмыстар орындау (қызметтер көрсету) бойынша еңбек шарттарын жасасуына жол берілмейді.

6. Еңбекші көшіп келушіге рұқсат еңбекші көшіп келушіге ол берілген әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жұмыс беруші жеке тұлғаның үй шаруашылығында жұмыстар орындауға (қызметтер көрсетуге) құқық береді.

Ескерту. Заң 43-2-баппен толықтырылды - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 31.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.06.2021 № 58-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 30.12.2021 № 95-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-тарау. ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ САЯСИ УӘЖДЕР БОЙЫНША КӨШІП КЕЛУ

44-бап. Гуманитарлық уәждер бойынша келетін көшіп келушілердің санаттары

Гуманитарлық уәждер бойынша келетін көшіп келушілерге:

1) волонтерлер – Қазақстан Республикасына білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік көмек саласында өтеусіз негізде қызмет көрсету үшін келетін көшіп келушілер;

2) Қазақстан Республикасына қайырымдылық, гуманитарлық көмек көрсету және гранттар беру мақсатында Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың шеңберінде келетін көшіп келушілер жатады.

45-бап. Саяси уәждер бойынша келетін көшіп келушілер

Саяси уәждер бойынша келетін көшіп келушілерге:

1) босқындар;

2) саяси пана берілген адамдар жатады.

46-бап. Гуманитарлық уәждер бойынша келетін көшіп келушілердің келу және келуіне виза беру шарттары

1. Қазақстан Республикасына гуманитарлық уәждер бойынша келетін көшіп келушілердің келуіне визаны Қазақстан Республикасында аккредиттелген халықаралық ұйым өкілдігінің не ол орналасқан елде осы елдің заңнамасына сәйкес ресми тіркелген шетелдік үкіметтік емес қоғамдық ұйымның (қордың) өтінішхаты негізінде Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі, Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері бір жылға дейінгі мерзімге береді.

2. Гуманитарлық уәждер бойынша келген көшіп келушілердің Қазақстан Республикасының аумағында келудің мақсаттарында көзделмеген қызметпен айналысуға құқығы жоқ.

Ескерту. 46-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

47-бап. Саяси уәждер бойынша келудің және болудың шарттары

1. Пана іздеп жүрген адамдардың келу және болу шарттары, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға пана беру және оларға босқын мәртебесін беру жөніндегі қатынастар, босқындардың Қазақстан Республикасының аумағындағы құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының босқындар туралы заңнамасымен реттеледі.

2. Саяси пана берудің тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

8-тарау. ШЕТЕЛДІККЕ ЖӘНЕ АЗАМАТТЫҒЫ ЖОҚ АДАМҒА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНА КЕЛУІНЕН БАС ТАРТУ ҮШІН ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ТҰРАҚТЫ ТҰРУҒА АРНАЛҒАН РҰҚСАТТЫ АЛУ ҮШІН ЖАЛПЫ НЕГІЗДЕР

Ескерту. 8-тараудың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

48-бап. Көшiп келушiнiң Қазақстан Республикасына келуiне рұқсат беруден бас тарту үшiн негiздер

Көшіп келушінің Қазақстан Республикасына келуіне:

1) ұлттық қауіпсіздікті, қоғамдық тәртіпті және халықтың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету мүддесі үшін;

2) егер оның iс-әрекетi конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге бағытталса;

3) егер ол Қазақстан Республикасының егемендiгi мен тәуелсіздігіне қарсы шықса, оның аумағының бiрлiгi мен тұтастығын бұзуға шақырса;

4) егер ол ұлтаралық, конфессияаралық және дiни араздықты қоздырса;

5) егер бұл Қазақстан Республикасы азаматтарының және басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қажет болса;

6) егер Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарында оның экстремистік немесе террористік әрекетке қатыстылығы немесе Қазақстан Республикасында экстремистік немесе террористік деп танылған ұйымға қатыстылығы туралы мәліметтер болса;

6-1) сот оның әрекеттерінде қылмыстардың қайталануы немесе қылмыстардың қауіпті қайталануы бар деп таныған жағдайда;

7) егер ол Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін өзіне қолданылған әкімшілік жазаны атқармаған болса;

7-1) егер ол Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін өзіне тағайындалған жазаны атқармаған немесе өтемеген болса;

7-2) егер ол ұйымдасқан топта (қылмыстық ұйымда) топбастаушы жағдайына ие болса;

7-3) егер ол Қазақстан Республикасының аумағында ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған болса және Қазақстан Республикасы ратификациялаған, сотталған адамдарды беру туралы халықаралық шарттарға сәйкес не Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының шет мемлекеттің құзыретті органдарымен және лауазымды адамдарымен өзара келісім қағидаты негізінде қол жеткізген келісімге сәйкес өзінің азаматтығы тиесілі мемлекетке берілген болса;

8) егер жеке табыс салығы бойынша декларацияны табыс ету Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайда, Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде ол мұндай декларацияны табыс етпеген болса;

9) егер ол, этникалық қазақтарды, Қазақстан Республикасында немесе Қазақ Кеңестiк Социалистiк Республикасында туған немесе бұрын оның азаматтығында болған адамдарды және олардың отбасы мүшелерiн қоспағанда, Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртiппен Қазақстан Республикасында болу және одан кету үшiн қажеттi қаражатының бар екендiгi туралы растауды ұсынбаса;

10) егер ол келу туралы өтiнiш хат жолдаған кезде өзi туралы жалған мәлiметтер хабарлаған болса немесе қажеттi құжаттарды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мерзiмде табыс етпесе;

10-1) егер ол Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өту кезінде дактилоскопиялық ақпарат бойынша жеке басты растау рәсімінен өтуден бас тартса;

11) онда Қазақстан Республикасына келу үшін қарсы айғақтар болып табылатын аурулары болған кезде;

12) егер ол "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы бірінші бөлігінің 8) тармақшасында көзделген негіздер бойынша бұрын Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтқан болса;

13) егер ол "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-1-бабында көзделген негіздер бойынша бұрын Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылған болса;

14) егер ол кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмыс жасаса, тыйым салынады.

Бұрын Қазақстан Республикасынан шығарып жіберілген, реадмиссия тәртібімен қайтарылған көшіп келушілердің шығарып жіберу туралы сот шешімі орындалған, реадмиссия тәртібімен кеткен күннен бастап бес жыл бойы Қазақстан Республикасына келуіне тыйым салынады.

Қабылдаушы тұлғалардың шетелдіктерді Қазақстан Республикасына шақыру туралы өтініштері, егер мұндай өтініш берілгенге дейін қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде қабылдаушы тұлғалар өздерінде болатын көшіп келушілер туралы ішкі істер органдарына уақтылы хабарламағаны, олардың Қазақстан Республикасында болу құқығына құжаттар ресімдеу және болудың белгілі бір мерзімі өткеннен кейін Қазақстан Республикасынан кетуін қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдамағаны үшін екі және одан да көп рет жауаптылыққа тартылған болса, қаралмайды.

Ескерту. 48-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 03.11.2014 N 244-V (02.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

49-бап. Шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға арналған рұқсатты беруден бас тарту не оның күшін жою үшін негiздер

Ескерту. 49-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Мынандай:

1) заңсыз келген, сондай-ақ қылмыс жасағаны үшiн өздерi шыққан елдердiң заңнамасы бойынша қудалауға ұшыраған;

2) сотталғанға дейiн тұрақты тұрғылықты жерi Қазақстан Республикасынан тыс болған, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған;

3) адамзатқа қарсы қылмыс жасаған;

3-1) кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмыс жасаған;

4) этникалық қазақтарды, Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасында немесе Қазақстан Республикасында туылған немесе бұрын оның азаматы болған бұрынғы отандастарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының негізінде Қазақстан Республикасының азаматтығын жеңілдетілген тәртіппен алуға құқығы бар адамдарды және олардың отбасы мүшелерін, тізбесін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекітетін сұранысқа ие кәсіптері бар шетелдіктерді қоспағанда, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі айқындайтын тәртіппен және мөлшерлерде өзінің төлем қабілеттілігін растауды бермеген;

5) Қазақстан Республикасының шетелдіктердің құқықтық жағдайы туралы заңнамасын бірнеше рет бұзған;

6) ұлтаралық, конфессияаралық және дiни араздықты қоздыртқан;

7) іс-әрекеттерi конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге бағытталған;

8) Қазақстан Республикасының егемендiгi мен тәуелсiздiгiне қарсы шыққан, оның аумағының бiрлiгi мен тұтастығын бұзуға шақырған;

9) қылмысы үшін алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығы бар;

9-1) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарында олардың экстремистік немесе террористік әрекетке қатыстылығы немесе Қазақстан Республикасында экстремистік немесе террористік деп танылған ұйымға қатыстылығы туралы мәліметтер болған кезде;

10) Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алу туралы қолдаухатпен өтiнiш жасаған кезде жалған құжаттарды ұсынған не өзі туралы көрінеу жалған мәлiметтер хабарлаған немесе қажеттi құжаттарды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мерзiмде дәлелді себепсіз ұсынбаған;

10-1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дактилоскопиялық тіркеуден өтпеген;

11) Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға арналған рұқсатты берген кезге дейін бес жылдың ішінде Қазақстан Республикасынан шығарып жiберiлген;

12) егер бұл Қазақстан Республикасы азаматтарының және басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қажет болса;

13) "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 38-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, тұрақты тұруға арналған рұқсатты алған және Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұруға арналған рұқсаттың берілу күнінен бастап ретімен келетін кез келген он екі айлық кезең шегінде күнтізбелік бір жүз сексен үш күннен аз уақыт тұрып жатқан;

13-1) алып тасталды - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

13-2) тұрақты тұруға арналған рұқсатты халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекіткен сұранысқа ие кәсіптер тізбесінің негізінде алған және тұрақты тұруға арналған рұқсаттың берілу күнінен бастап ретімен келетін кез келген он екі айлық кезең шегінде күнтізбелік бір жүз сексен үш күн ішінде көрсетілген тізбеде көзделген кәсіп бойынша жұмыс істемеген;

14) Қазақстан Республикасының азаматтарымен некелескен, осы некесі тұруға ықтиярхат алу үшін негіз болған, егер бұл неке заңды күшіне енген сот шешімімен жарамсыз деп танылса;

14-1) Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны, салық және еңбек заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін бір жыл ішінде әкімшілік жауаптылыққа тартылған;

14-2) ұлттық қауіпсіздік мүдделеріне қатер төндіретін;

15) Қазақстан Республикасына келуге қарсы айғақ болып табылатын аурулары бар;

16) егер бұрын "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы бірінші бөлігінің 8) тармақшасында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтса;

17) егер бұрын "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының 20-1-бабында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылса, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға арналған рұқсатты беруден бас тартылады не бұрын берілген рұқсаттың күші жойылады.

Тұруға ықтиярхатты немесе азаматтығы жоқ адамның куәлiгін беруден бас тартуға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен шағым жасалуы мүмкiн.

Шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға ұлттық қауіпсіздік органдарының оң келісімінсіз рұқсат беруге тыйым салынады.

Этникалық қазақтар мен олардың отбасы мүшелеріне, жеке басын куәландыратын құжаттарының болмауына байланысты не 1974 жылғы үлгідегі КСРО төлқұжаты негізінде азаматтығы жоқ деп танылған адамдарға, "Қазақстан Республикасының Тұрмыстағы әйелдердің азаматтығы туралы конвенцияға қосылуы туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қолданылатын әйелдерге қатысты осы баптың бірінші бөлігінің 13 және 14-1) тармақшаларының күші қолданылмайды.

Әрекетке қабілетсіз адамдарға қатысты осы баптың бірінші бөлігі 15) тармақшасының ережесі қолданылмайды.

Ескерту. 49-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.11.2014 N 244-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.04.2021 № 34-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2022 № 168-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ІШКІ КӨШІП-ҚОНУШЫЛАР

50-бап. Өз еркімен қоныс аударатын және өз бетінше қоныстанатын ішкі көшіп қонушылар

Ескерту. 50-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасында ішкі көшіп-қонушылар:

1) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге өз еркімен қоныс аударатындар;

2) өзінің ерік қалауымен өз бетінше қоныс аударушылар болып бөлінеді.

Ескерту. 50-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

51-бап. Ішкі көшіп-қонушылардың негізгі құқықтары мен міндеттері

1. Ішкі көшіп-қонушылардың:

1) Қазақстан Республикасының заңында жазылған жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында еркін жүріп-тұруға, тұрғылықты жерін еркін таңдауға;

2) тұрғылықты жерінен немесе уақытша болатын (тұратын) жерінен мәжбүрлі түрде қоныс аудартудан қорғалуға;

2-1) Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтудың белсенді шараларына қатысуға;

2-2) қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасы шеңберінде қоныс аударған жағдайда, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және мерзімдерге уақытша орналастыру орталықтарына бастапқы орналасуға;

3) жұмысқа орналасуда жәрдем көрсетілуге құқығы бар.

Жеке тұлғаларды Қазақстан Республикасының заңында көзделмеген негіздер бойынша мәжбүрлі түрде қоныс аудартуға жол берілмейді.

2. Ішкі көшіп-қонушылар:

1) ішкі істер органдары айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасының аумағында тұрғылықты жері және уақытша болатын (тұратын) жері бойынша тіркелуге;

1-1) қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасы шеңберінде қоныс аударған жағдайда, уақытша орналастыру орталығына жолдама алған кезде күнтізбелік үш күн ішінде оған орналасуға және халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілеген болу кезеңі аяқталғаннан кейін ұсынылған үй-жайды босатуға;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлердің шегінен тыс жерге ерік қалауымен бес жыл ішінде өз бетінше ішкі көшіп-қонған жағдайларда, Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға көзделген, өздері алған мемлекеттік қолдау шараларын мерзімінен бұрын толық көлемде қайтаруға міндетті.

Ескерту. 51-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-тарау. ІШКІ КӨШІП-ҚОНУШЫЛАРҒА ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУ

52-бап. Қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасын белгілеу

1. Қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасын халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының ұсыныстары негізінде белгілейді.

2. Қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізу қоныс аударушының халықты жұмыспен қамту орталықтарына берген өтініші негізінде, халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 52-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

53-бап. Қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілген Қазақстан Республикасының азаматтарына әлеуметтік көмек

Қоныс аударушыларды қабылдаудың өңірлік квотасына енгізілген Қазақстан Республикасының азаматтарына халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысушыларға көзделген мемлекеттік қолдау шаралары көрсетіледі.

Ескерту. 53-бап жаңа редакцияда - ҚР 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ЕЛДЕН ТЫС ЖЕРГЕ КЕТУІНІҢ ШАРТТАРЫ МЕН ТӘРТІБІ. ЗАҢСЫЗ КӨШІП КЕЛУДІҢ АЛДЫН АЛУ

54-бап. Елден тыс жерге кететін Қазақстан Республикасы азаматтарының санаттары

Елден тыс жерге кететін Қазақстан Республикасының азаматтары:

1) басқа мемлекетке тұрақты тұру үшін кететін Қазақстан Республикасының азаматтары;

2) басқа мемлекетке уақытша тұру үшін кететін Қазақстан Республикасының азаматтары болып екі санатқа бөлінеді.

Басқа мемлекетке уақытша тұру үшін кететін Қазақстан Республикасының азаматтарына Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің персоналы, Қазақстан Республикасына бекітіп берілген квоталарға сәйкес халықаралық ұйымдар жанындағы лауазымдарға тағайындалған, шетелде уақытша еңбек қызметін жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының азаматтары, бітімгершілік парызын орындаушы әскери қызметшілер, сондай-ақ, ұйымдар мен жеке адамдардың шақыруы бойынша оқуда, емделуде, туристік және жеке сапарда, шет елдерде қызметтік іссапарда жүрген адамдар жатады.

55-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының елден тыс жерге кетуінің шарттары мен тәртібі

1. Әркімнің Қазақстан Республикасынан тыс жерге кетуге құқығы бар. Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасына кедергісіз қайтып оралуға құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасынан тұрақты тұрғылықты жерге кету ішкі істер органдары кетуге арналған құжаттарды ресімдегеннен кейін жүзеге асырылады.

3. Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кету туралы өтінішті ішкі істер органдарына:

1) әрекетке қабілетті азаматтар - өздері;

2) балалар мен сот әрекетке қабілетсіз деп таныған азаматтар атынан олардың заңды өкілдері береді.

4. Ішкі істер органдары Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кету туралы өтініш берген азаматтардың Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кетуінен бас тарту үшін негіздердің болмауына тексеру жүргізеді.

Мүдделі мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кету туралы өтініш берген азаматтарға қатысты ішкі істер органдарының сауалдарын күнтізбелік он күн ішінде қарайды.

Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кетуге арналған құжаттарды ресімдеу туралы шешім барлық құжаттар ұсынылған күннен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей, ішкі істер органдары айқындайтын тәртіппен қабылданады.

5. Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасынан басқа мемлекеттерге тұрақты тұрғылықты жерге кетуімен байланысты шығындарды қаржыландыру кетушілердің өз қаражаты есебінен жүзеге асырылады, сондай-ақ, егер бұл Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, басқа да көздерден жүзеге асырылуы мүмкін.

6. Қазақстан Республикасынан басқа мемлекетке тұрақты тұрғылықты жерге кететін Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өздеріне және өздерінің отбасы мүшелеріне меншік құқығымен тиесілі мүлікті өз қаражаты есебінен әкетуге құқылы.

7. Азаматтардың мемлекет үшін мәдени, тарихи немесе өзге де құндылығы бар заттарды Қазақстан Республикасының шегінен тыс әкетуі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен реттеледі.

8. Қазақстан Республикасынан басқа мемлекеттерге тұрақты тұрғылықты жеріне кеткен адамдардың Қазақстан Республикасының аумағындағы мүлікке құқығы Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

Ескерту. 55-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

55-1-бап. Жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі

1. Жұмыспен қамтудың жекеше агенттігінің:

1) жүгінген адамдарға консультация беруге және ел ішінде де, шетелде де жұмысқа орналасу мүмкіндігі туралы ақпарат беруге, сондай-ақ еңбек делдалдығы бойынша қызметтер көрсетуге;

2) бір елден екінші елге жұмысқа орналасу үшін жұмыскерлерді жинауды жүзеге асыруға;

3) жүгінген адамдарды кейіннен ел ішінде және шетелде жұмысқа орналастыра отырып, кәсіптік даярлауды және қайта даярлауды ұйымдастыруға;

4) адамдарды шет елде жұмысқа орналастырған жағдайда, оларды әкетуге рұқсат беру құжаттарын ресімдеуге құқығы бар.

2. Жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі:

1) кемсітушіліктің кез келген нысанына жол бермеуге;

2) жүгінген адамдардан алынатын ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуге;

3) жүгінген адамдармен ел ішінде және шетелде жұмыс істеу үшін еңбек делдалдығы бойынша қызметтер көрсету туралы шарттар жасасуға;

4) халықты жұмыспен қамту орталығына тоқсан сайын кәсіптер (мамандықтар) бөлінісінде еңбек делдалдығы үшін жүгінген және ел ішінде және шетелде жұмысқа орналасқан адамдардың саны туралы ақпаратты жазбаша немесе "Электрондық еңбек биржасы" мемлекеттік ақпараттық порталы арқылы бастапқы статистикалық деректерді беруге міндетті.

3. Қазақстан Республикасынан шет елге жұмыс күшін әкетуге байланысты қызметті жұмыспен қамтудың жекеше агенттіктері жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасынан шет елге жұмыс күшін әкету жұмысқа орналастыратын елдің банктеріне жұмыскердің атына кепілдік жарна енгізу арқылы шарт мерзімі аяқталғаннан кейін жұмыскердің өз еліне оралуына жұмыспен қамтудың жекеше агенттігі кепілдік берген жағдайда ғана жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасынан шет елге жұмыс күшін әкету кезінде шетелдік жұмыс берушілердің банктерге кепілдік жарнаны енгізу тәртібі мен шарттары жұмысқа орналастыратын елдің заңнамасымен реттеледі.

Ескерту. 55-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

56-бап. Қазақстан Республикасының азаматына елден тұрақты тұрғылықты жеріне кетуге рұқсат беруден бас тарту үшін негіздер

Қазақстан Республикасының азаматына мынадай жағдайларда, егер ол:

1) мемлекеттік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді білетін болса және өзінің Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кету фактісі туралы тиісті уәкілетті органдарды хабардар етпеген болса – осы мән-жайлардың қолданылуы тоқтатылғанға дейін;

2) қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген күдікпен ұстап алынған не күдікті, айыпталушы ретінде жауапқа тартылған болса, не оған қатысты күдіктінің іс-әрекетін саралау туралы қаулы шығарылса - іс бойынша шешім шығарылғанға немесе сот үкімі заңды күшіне енгенге дейін;

3) қылмыс жасағаны үшін сотталған болса – жазасын өтегенге дейін немесе жазадан босатылғанға дейін;

4) өзіне сот жүктеген міндеттемелерді орындаудан жалтарған болса – осы мән-жайлар тоқтатылғанға дейін;

5) мерзімді әскери қызметін өткеріп жүрген болса – осы қызметті өткеру аяқталғанға дейін немесе "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес одан босатылғанға дейін;

6) Қазақстан Республикасынан кету үшін құжаттарды ресімдеу кезінде өзі туралы көрінеу жалған деректерді хабарлаған болса – бас тартуға және беруге негіз болған себептер жойылғанға дейін және дәйекті деректерді ұсынғанға дейін;

7) азаматтық сот ісін жүргізуде жауапкер болып табылса – сот шешімі заңды күшіне енгенге дейін;

8) салықтық берешегі болса – оны толық өтегенге дейін;

9) атқарушылық іс жүргізу бойынша борышкер болып табылса, Қазақстан Республикасынан тұрақты тұрғылықты жеріне кетуден уақытша бас тартылады.

Атқарушылық іс жүргізу бойынша борышкер:

сот бекіткен, өндіріп алушымен жасалған бітімгершілік келісімді;

өндіріп алушымен дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісімді;

өндіріп алудың немесе атқарушылық құжаттың өзге де талабының орындалғанын растайтын құжаттарды;

атқарушылық құжат беруге негіз болған, тиісті орган шешімінің күші жойылғанын растайтын құжаттарды ұсынған жағдайда, осы баптың бірінші бөлігі 9) тармақшасының талабы қолданылмайды.

Қазақстан Республикасынан тұрақты тұрғылықты жерге кету құқығын шектеудің барлық жағдайларында ішкі істер органдары Қазақстан Республикасының азаматына хабарлама береді, онда шектеудің негіздемесі мен мерзімі және осы шешімге шағымданудың тәртібі көрсетіледі.

Ескерту. 56-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 562-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

57-бап. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге барған Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтары мен міндеттері

Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге барған Қазақстан Республикасы азаматтарының барлық құқықтары мен бостандықтары бар, сондай-ақ олар Конституцияда, заңдарда және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда белгіленген міндеттерді атқарады.

Қазақстан Республикасы өз азаматтарын одан тыс жерде қорғауға және оларға сүйеу болуға кепілдік береді.

58-бап. Заңсыз көшіп келудің алдын алу және құқықтық мәртебесі реттелмеген көшіп келушілерді заңдастыру шаралары

1. Көшіп келушілердің Қазақстан Республикасының аумағына келуі, олар келу, кету, болу және транзиттік жол жүру тәртібін реттейтін Қазақстан Республикасы заңнамасының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың талаптарын орындаған жағдайда мүмкін болады.

2. Уәкілетті мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын заңсыз кесіп өтетін, Қазақстан Республикасының аумағында заңсыз болатын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағына келуге тыйым салынған адамдарды есепке алуды Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асырады.

Ескерту. 58-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-1-тарау. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын мемлекеттік бақылау

Ескерту. 11-1-тараумен толықтырылды – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

58-1-бап. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын мемлекеттік бақылау

1. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын мемлекеттік бақылауды (бұдан әрі – мемлекеттік бақылау) аумақтық ішкі істер органдары бақылау субъектілерінің Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкестігі тұрғысынан жүзеге асырады.

2. Осы Заңда көзделген, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды қабылдайтын және (немесе) шетелдік жұмыс күшін пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар мемлекеттік бақылау субъектілері (бұдан әрі – бақылау субъектілері) болып табылады.

58-2-бап. Мемлекеттік бақылауды жүргізу тәртібі

1. Мемлекеттік бақылау жоспардан тыс тексерулер нысанында жүргізіледі.

2. Аумақтық ішкі істер органының басшысы тағайындайтын жоспардан тыс тексеруге (бұдан әрі – тексеру) мыналар негіз болып табылады:

1) шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдардың заңсыз болуы туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзатын Қазақстан Республикасының азаматтары туралы куәландыратын нақты фактілер мен мән-жайлар бойынша жеке және заңды тұлғалардың жолданымдары;

2) прокурордың талаптары;

3) шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдардың заңсыз болуы туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзатын Қазақстан Республикасының азаматтары туралы куәландыратын нақты фактілер мен мән-жайлар бойынша мемлекеттік органдардың жолданымдары;

4) қылмыстық қудалау органының Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген негіздер бойынша тапсырмалары.

3. Аумақтық ішкі істер органдарының лауазымды адамының (лауазымды адамдарының) тексеру жүргізу кезінде:

1) осы баптың 7-тармағында аталған құжаттарды көрсеткен кезде тексеру нысанасына сәйкес бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруге;

2) тексеру нәтижелері туралы актіге қосу үшін қағаз және электрондық жеткізгіштердегі құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін, сондай-ақ тексеру нысанасына сәйкес және мемлекеттік құпиялар және Қазақстан Республикасының заңымен қорғалатын өзге де құпия туралы талаптарды сақтай отырып, автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қолжетімділік алуға;

3) аудио-, фото- және бейнетүсірілімді жүзеге асыруға;

4) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың мамандарын, консультанттары мен сарапшыларын тартуға құқығы бар.

4. Аумақтық ішкі істер органдарының лауазымды адамы (лауазымды адамдары) тексеру жүргізу кезінде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, тексерілетін субъектінің құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға;

2) тексеру жүргізу кезеңінде тексерілетін субъектінің белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

3) тексерілетін субъектінің не оның уәкілетті өкілінің тексеру жүргізу кезінде қатысуына кедергі келтірмеуге, тексеру нысанасына қатысты мәселелер бойынша түсініктемелер беруге;

4) тексерілетін субъектіге не оның уәкілетті өкіліне тексеру нысанасына қатысты қажетті ақпаратты беруге міндетті.

5. Бақылау субъектілері не олардың уәкілетті өкілдері тексеру жүргізілген кезде:

1) тексеру жүргізу үшін келген аумақтық полиция органдарының лауазымды адамын (лауазымды адамдарын) мынадай:

осы Заңда белгіленген мерзімдерге сәйкес келмейтін, тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген мерзімдер асып кеткен не өтіп кеткен;

осы баптың 7-тармағында көзделген құжаттар болмаған;

тексеруді жүргізу тиісті өкілеттіктері жоқ адамдарға тапсырылған;

тексеруді тағайындау туралы бір актіде тексеруге тартылатын бірнеше бақылау субъектісі көрсетілген;

тексеру мерзімдері осы Заңда белгіленген мерзімнен асырып ұзартылған;

сол бір кезеңде сол бір мәселе бойынша бұрын тексеру жүргізілген бақылау субъектісіне тексеру тағайындалған;

өтініште (хабарламада) көрсетілген уақыт кезеңінен асатын кезеңге тексеру тағайындалған жағдайларда, тексеруге жібермеуге;

2) егер құжаттар мен мәліметтер жүргізілетін тексеру нысанасына жатпаса, оларды ұсынбауға;

3) құқықтары мен заңды мүдделерін білдіру, сондай-ақ үшінші тұлғалардың тексеруді жүзеге асыру процесін, сондай-ақ аумақтық ішкі істер органдарының лауазымды адамының (лауазымды адамдарының) тексеру шеңберінде жасайтын жекелеген әрекеттерін лауазымды адамның (лауазымды адамдардың) қызметіне кедергі келтірмей, аудио- және бейнетехника құралдарының көмегімен тіркеуді жүзеге асыруы мақсатында тексеруге қатысуға үшінші тұлғаларды тартуға;

4) тексеру нәтижелері туралы актіге Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқылы.

6. Бақылау субъектілерінің өкілдері тексеру жүргізілген кезде:

1) аумақтық полиция органдары лауазымды адамының (лауазымды адамдарының) бақылау субъектісінің аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген талаптарды сақтай отырып және тексеру нысанасына сәйкес аумақтық полиция органдарының лауазымды адамына (лауазымды адамдарына) тексеру нәтижелері туралы актіге қосу үшін қағаз және электрондық жеткізгіштердегі құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін ұсынуға;

3) тексеру аяқталған күні тексеру нәтижелері туралы актінің екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

4) тексеру жүргізу кезеңінде бақылау субъектілерінің тексерілетін құжаттарына (мәліметтеріне) өзгерістер мен толықтырулардың енгізілуіне жол бермеуге;

5) зиянды және қауіпті өндірістік әсер ету факторларынан тексеру жүргізу үшін келген адамдардың осы объект үшін белгіленген нормативтерге сәйкес қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті.

7. Тексеру тексеруді тағайындау туралы актінің негізінде жүргізіледі.

Тексеруді тағайындау туралы акт екі данада жасалады.

Тексеруді тағайындау туралы актінің бір данасы – тексерілетін субъектіге, екіншісі тексеру басталғаннан кейін құқықтық статистика және арнаулы есепке алу саласындағы уәкілетті органға беріледі.

Тексеруді тағайындау туралы актіде мыналар көрсетіледі:

1) тексерулерді тағайындау туралы актілерді есепке алу журналында тіркеу күні мен нөмірі;

2) аумақтық ішкі істер органының атауы;

3) тексеру жүргізуге уәкілеттік берілген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

4) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың тексеру жүргізу үшін тартылатын мамандары, консультанттары мен сарапшылары туралы мәліметтер;

5) бақылау субъектісінің атауы, оның тұрған жері, сәйкестендіру нөмірі, бақылау объектілерінің тізбесі.

Заңды тұлғаның филиалы және (немесе) өкілдігі тексерілген жағдайда, тексеруді тағайындау туралы актіде оның атауы мен тұрған жері көрсетіледі.

6) тексеру нысанасы;

7) тексеру жүргізу мерзімі;

8) тексерілетін кезең;

9) тексеру жүргізудің негіздемесі;

10) бақылау субъектісінің осы баптың 4-тармағында көзделген құқықтары мен міндеттері;

11) заңды тұлға басшысының не оның уәкілетті адамының, жеке тұлғаның тексеруді тағайындау туралы актіні алғаны немесе алудан бас тартқаны туралы қолтаңбасы;

12) актілерге қол қоюға уәкілеттік берілген адамның қолтаңбасы және аумақтық ішкі істер органының мөрі.

Тексеруді тағайындау туралы акт құқықтық статистика және арнаулы есепке алу саласындағы уәкілетті орган айқындаған нысан бойынша тексерулерді тағайындау туралы актілерді есепке алу журналында тіркеледі.

Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде тексеруді тағайындау туралы акт тексеру басталғаннан кейінгі келесі жұмыс күні ішінде құқықтық статистика және арнаулы есепке алу саласындағы уәкілетті органда тіркелуге жатады, бұл ретте бақылау субъектісін тексеру жүргізудің басталғаны туралы хабардар ету талап етілмейді.

8. Тексеру кезінде аумақтық ішкі істер органының лауазымды адамы (лауазымды адамдары) бақылау субъектісіне:

1) тексеруді тағайындау туралы актіні;

2) қызметтік куәлігін не сәйкестендіру картасын көрсетуге міндетті.

9. Тексеру жүргізу мерзімі тексеру нысанасы, сондай-ақ алдағы жұмыстардың көлемі ескеріле отырып белгіленеді және жеті жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Тексеру жүргізу мерзімі:

1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарынан ақпарат алу;

2) өзіне қатысты тексеру жүргізілетін тұлғаның тұрған жерін анықтау қажет болған жағдайларда ғана он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімге бір рет қана ұзартылуы мүмкін.

Тексеру мерзімін ұзарту аумақтық полиция органы басшысының шешімімен жүзеге асырылады.

Тексеру жүргізу мерзімдерін ұзарту бақылау субъектісі хабардар етіле отырып, тексеру мерзімдерін ұзарту туралы қосымша актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркелген күні мен нөмірі және ұзарту себептері көрсетіледі.

Тексеру мерзімдерін ұзарту туралы қосымша акт тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген тексеру жүргізу мерзімі аяқталардан бір жұмыс күні бұрын құқықтық статистика және арнаулы есепке алу саласындағы уәкілетті органға ұсыныла отырып, тексерулерді тағайындау туралы актілерді есепке алу журналында тіркеледі.

Тексеру мерзімдерін ұзарту туралы хабарламаны аумақтық полиция органы табыс ету туралы хабарламамен бірге, ұзартуға дейін бір жұмыс күні бұрын бақылау субъектісіне табыс етеді.

Тексеруді тоқтата тұруға жол берілмейді.

10. Тексеру нәтижелері бойынша аумақтық полиция органының лауазымды адамы (лауазымды адамдары) тексеру нәтижелері туралы акт жасайды.

Тексеру нәтижелері туралы актіде мыналар көрсетіледі:

1) актінің жасалған күні, уақыты және орны;

2) аумақтық полиция органының атауы;

3) тексеру жүргізуге негіз болған тексеруді тағайындау туралы актінің күні мен нөмірі;

4) тексеру жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

5) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың тексеру жүргізу үшін тартылған мамандары, консультанттары мен сарапшылары туралы мәліметтер;

6) бақылау субъектісінің атауы, оның тұрған жері, сәйкестендіру нөмірі, бақылау объектілерінің тізбесі;

7) тексеру жүргізілген мерзім;

8) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар мен олардың сипаты туралы мәліметтер;

9) бақылау субъектісінің, сондай-ақ тексеру жүргізу кезінде қатысқан адамдардың тексеру нәтижелері туралы актімен танысқаны туралы немесе танысудан бас тартқаны туралы мәліметтер, олардың қолтаңбалары немесе қол қоюдан бас тартқаны туралы жазба;

10) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (лауазымды адамдардың) қолтаңбасы.

Тексеру нәтижелері туралы актіге тексеру нәтижелеріне байланысты құжаттар болған кезде сол құжаттар немесе олардың көшірмелері қоса беріледі.

11. Тексеру нәтижелері туралы акт үш данада жасалады.

Аумақтық полиция органы тексеру нәтижелері туралы актінің бірінші данасын құқықтық статистика және арнаулы есепке алу саласындағы уәкілетті органға электрондық нысанда тапсырады, екінші данасы бақылау субъектісіне (заңды тұлғаның басшысына не оның уәкілетті адамына, жеке тұлғаға) танысу және анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шаралар қабылдау және басқа да әрекеттер үшін қолын қойғызып қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда табыс етіледі, үшіншісі аумақтық полиция органында қалады.

Тексеру нәтижелері бойынша ескертулер және (немесе) қарсылықтар болған жағдайда, бақылау субъектісі (заңды тұлғаның басшысы не оның уәкілетті адамы, жеке тұлға) оларды жазбаша түрде баяндайды. Ескертулер және (немесе) қарсылықтар тексеру нәтижелері туралы актіге қоса беріледі, ол туралы тиісті белгі жасалады.

Аумақтық полиция органы бақылау субъектісінің (заңды тұлға басшысының не оның уәкілетті адамының, жеке тұлғаның) тексеру нәтижелері туралы актіге ескертулерін және (немесе) қарсылықтарын қарауға және қабылданған шаралар туралы уәжді жауапты он жұмыс күні ішінде беруге тиіс.

Мұндай өтінішті қараудың белгіленген мерзімін бұзу бақылау субъектісінің пайдасына шешіледі.

Тексеру нәтижелері туралы актіні қабылдаудан бас тартылған жағдайда хаттама жасалады, оған тексеруді жүзеге асыратын лауазымды адам (лауазымды адамдар) және бақылау субъектісі (заңды тұлғаның басшысы не оның уәкілетті адамы, жеке тұлға) қол қояды.

Бақылау субъектісі бас тартудың себебі туралы жазбаша түсініктеме бере отырып, хаттамаға қол қоюдан бас тартуға құқылы.

12. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарды бұзушылықтар тексеру жүргізу кезінде болмаған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы актіде тиісті жазба жасалады.

13. Тексеруді тағайындау туралы актіде немесе тексеру мерзімдерін ұзарту туралы қосымша актіде көрсетілген тексерудің аяқталу мерзімінен кешіктірмей, бақылау субъектісіне тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күн тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі.

14. Тексеру қорытындылары бойынша әкімшілік немесе қылмыстық құқық бұзушылық анықталған жағдайда, бақылау субъектісіне қатысты Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында не Қазақстан Республикасының қылмыстық, қылмыстық-процестік заңнамасында көзделген шаралар қолданылады.

12-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚТЫҢ КӨШІ-ҚОНЫ САЛАСЫНДАҒЫ ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ. ДАУЛАРДЫ ШЕШУ

59-бап. Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

60-бап. Заңсыз көшіп келушілерді шығарып жіберу

1. Заңсыз көшіп келушілер Қазақстан Республикасының шегінен тыс өздерінің шыққан мемлекетіне (шетелдік азаматтығын алған немесе азаматтығы жоқ адам тұрақты тұратын елге) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шығарып жіберілуге жатады.

Шығарып жіберу туралы шешімді сот қабылдайды.

Заңсыз көшіп келушілерді ұстап алуға және Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тәртіппен мұндай адамдарды Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерге шығарып жіберу үшін қажетті, бірақ отыз тәуліктен аспайтын мерзімге оларды ішкі істер органдарының арнаулы мекемелерінде ұстауға жол беріледі.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған реадмиссия туралы халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шығарып жіберу немесе реадмиссия бойынша шығыстарды шығарып жіберілетін немесе реадмиссияланатын заңсыз көшіп келушілер, заңсыз көшіп келушіні Қазақстан Республикасына шақырған не көшіп келушінің Қазақстан Республикасында заңсыз болу фактісі анықталған кезде оның еңбегін пайдаланған жеке немесе заңды тұлғалар көтереді. Аталған тұлғалардың шығарып жіберу немесе реадмиссия бойынша шығыстарды жабуға қаражаты болмаған не жеткіліксіз болған жағдайда тиісті іс-шараларды қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі, бұл ретте шығарып жіберуге немесе реадмиссияға жұмсалған қаражат мүдделі мемлекеттік органдардың жоғарыда аталған тұлғаларға талап қоюлары бойынша сот тәртібімен өтелуге жатады.

Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес келу құқығынсыз келген адамдарды Қазақстан Республикасының аумағынан әкетуге осы адамдарды алып келген көлік ұйымы жауапты болып табылады.

3. Шет мемлекеттен Қазақстан Республикасы ратификациялаған реадмиссия туралы халықаралық шартқа сәйкес қабылданған, бірақ Қазақстан Республикасына келуге және онда болуға заңды негіздері жоқ шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар, егер Қазақстан Республикасы мен осындай адам азаматы болып табылатын не тұрақты (көбіне) тұратын мемлекет арасында Қазақстан Республикасы ратификациялаған реадмиссия туралы халықаралық шарт болмаса, шығарып жіберілуге жатады.

Ескерту. 60-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.12.2020 № 385-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

60-1-бап. Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны ретінде анықталған және сәйкестендірілген көшіп келушілердің құқықтарын қорғау

1. Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны ретінде анықталған және сәйкестендірілген көшіп келушілер Қазақстан Республикасының арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну саласындағы қолданыстағы заңнамасына сәйкес арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсыну процесі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасының шегінен тыс өздерінің шыққан мемлекетіне (шетелдік азаматтығын алған елге) шығарып жіберілуге жатпайды, оның барысында құқық қорғау органдарына жүгіну және олармен ынтымақтастық жасау туралы шешім қабылдайды.

Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны ретінде анықталған және сәйкестендірілген көшіп келушіге арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсыну бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны ретінде анықталған және сәйкестендірілген көшіп келушіге арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің кепілдік берілген көлемін ұсыну үшін Қазақстан Республикасының аумағында уақытша тұруға рұқсат беріледі.

Ескерту. 60-1-баппен толықтырылды - ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

61-бап. Дауларды шешу

Уәкілетті органдардың және (немесе) олардың лауазымды адамдарының шешімдері мен іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған мемлекеттік органдарға (жоғары тұрған лауазымды адамға) және (немесе) сотқа Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шағым жасалуы мүмкін.

13-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

62-бап. Осы Заңның қолданылу тәртібі

1. Осы Заң қолданысқа енгізілгенінен кейін туындаған халықтың көші-қоны саласындағы қатынастарға қолданылады.

2. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін уәкілетті мемлекеттік органдар берген құжаттар өзінің күшін сақтайды.

63-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң, 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 8-баптың 3) тармақшасын, 50-баптың 1) тармақшасын және 10-тарауды қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

1-1. Осы Заңның 43-1-бабының 1-тармағы 7) тармақшасының, 48-бабының бірінші бөлігі 10-1) тармақшасының, 49-бабының бірінші бөлігі 10-1) тармақшасының қолданысы 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.

2. "Халықтың көші-қоны туралы" 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 24, 341-құжат; 2001 ж., № 8, 50-құжат; № 21-22, 285-құжат; № 24, 338-құжат; 2002 ж., № 6, 76-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 3, 23-құжат; № 15, 106-құжат; № 20, 152-құжат; 2008 ж., № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 23, 117-құжат; 2010 ж., № 24, 149-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Ескерту. 63-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2021 № 58-VII (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев