Электр энергетикасы туралы

Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі N 588 Заңы.

МАЗМҰНЫ

      Осы Заң электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну процесiнде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi.

      Ескерту. Кіріспеге өзгерістер енгізілді – ҚР 11.04.2006 № 136; 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) авариялық бронь – адамдардың өміріне, денсаулығына және қоршаған ортаға олардың қауіпсіз жай-күйін, сондай-ақ кезекші және күзет жарығы, күзет және өрт дабылдары, өрт сөндіру сорғылары, сутөкпелер, негізгі технологиялық жабдықты салқындату, байланыс және авариялық желдеткіш жүйелері ток қабылдағыштарының жұмыс істеуін қамтамасыз ететін технологиялық процесі толық тоқтатылған тұтынушы объектілерінің электр энергиясының ең аз шығысы (ең аз тұтыну қуаты);

      2) авариялық бұзылыс - электр қондырғысы немесе оның элементтері жұмысының технологиялық параметрлерінің олардың істен шығуын немесе пайдалану кезінде зақымдануын туындатқан, жол беруге болмайтын ауытқулары;

      2-1) "Авария" режимі – Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесінің немесе оның жекелеген бөліктерінің орнықты жұмысын сақтау үшін жүйелік оператор енгізетін шара;

      2-2) әзірлік паспорты – энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін растайтын, жыл сайын берілетін құжат;

      2-3) бірыңғай сатып алушы – осы Заңда көзделген тәртіппен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті орталықтандырылған сатып алуды және электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша орталықтандырылған қызмет көрсетуді жүзеге асыратын, уәкілетті орган айқындайтын заңды тұлға;

      2-4) генерациялайтын қондырғы – электр энергиясын өндіретін құрылғы;

      2-5) генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғы – реттеуші электр қуаты бар генерациялайтын қондырғы;

      2-6) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттық (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттық) – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы аукцион негізінде электрондық жүйеде ұйымдастыратын және өткізетін, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу жөніндегі жобаларды іріктеуге және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке олардың жеке тарифтерін айқындауға бағытталған процесс;

      2-7) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттыққа қатысушы (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттыққа қатысушы) – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркеуден өткен және қатысушы мәртебесін алған заңды тұлға;

      2-8) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы (бұдан әрі – аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы) – уәкілетті орган айқындайтын, осы Заңда көзделген тәртіппен аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізуді жүзеге асыратын, акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы мемлекетке және онымен үлестес тұлғаларға тиесілі заңды тұлға;

      2-9) генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – аукциондық сауда-саттықтың қорытындылары бойынша айқындалған тариф;

      2-10) генерация-тұтынудың жоспарлы сальдосы – электр энергиясын өндіру-тұтынудың сағаттық тәуліктік графигінде жүйелік оператор бекіткен, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру мен тұтыну (операциялық тәуліктердің бір сағаты үшін) мәндерінің кВт. сағаттағы айырмасы;

      2-11) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      2-12) генерация-тұтынудың нақты сальдосы – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру мен тұтынудың (операциялық тәуліктердің бір сағаты үшін) нақты мәндерінің кВт. сағаттағы айырмасы;

      2-13) гибридті топ – электр энергиясын өндіру кезінде жаңартылатын энергия көздерін пайдаланудың жиынтық үлесі кемінде жиырма бес пайыз болатын, бір энергия торабында орналасқан және уәкілетті орган бекіткен тәртіппен гибридті топтар тізбесіне енгізілген электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тобы;

      2-14) гибридті топ әкімшісі – гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын осы гибридті топ ішінде тұтынушыларға және (немесе) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында кейіннен өткізу (сату) мақсатында алуды (сатып алуды) жүзеге асыратын, гибридті топқа кіретін, сондай-ақ гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен электр энергиясын тұтынушылар үшін теңгерім провайдері болып табылатын заңды тұлға;

      2-15) гибридті топ тұтынушысы – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі болып табылатын және гибридті топтардың тізбесіне енгізілген тұтынушы;

      2-16) диспетчерлік технологиялық басқару – диспетчер жүзеге асыратын және диспетчерлік және технологиялық басқарудың автоматтандырылған жүйелері арқылы электр желілерінің жұмыс істеу режимдерін бақылау және басқару міндеттерін шешуге, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың істен шығулар мен зақымдануларға ден қою және оларды жою шараларын қолдануды қажет ететін технологиялық бұзушылықтардың туындау алғышарттары немесе туындауы туралы хабарларын қабылдауға және өндеуге арналған процесс;

      2-17) жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – жобаны іске асыру үшін тартылған тиісті қарыздар бойынша күрделі шығындар мен сыйақылар сомасын қайтаруды және инвестицияланған капиталға рентабельділік нормасын қамтитын, мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның деректері бойынша айқындалатын инфляция деңгейіне жыл сайынғы индекстеуге немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректері бойынша айқындалған ұлттық валютаның шетел валюталарына айырбастау бағамының өзгеруін ескеріп жыл сайынғы индекстеуге жататын, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға уәкілетті орган өткізген тендердің қорытындылары бойынша айқындалған тариф;

      3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      4) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4-1) жасыл тариф – уәкілетті орган бекіткен жаңартылатын энергия көздерін қолдауға арналған тарифті айқындау қағидаларына сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушы белгілейтін жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын бірыңғай сатып алушының сатуына арналған тариф;

      4-2) жасыл энергияны тұтынушы – электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан осы Заңға сәйкес айқындалатын жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын сатып алатын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі;

      5) жүйелік авария - Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесінің тұрақтылығын жоғалтуға және оны бөліктерге бөлуге әкеп соққан электр энергетикасы объектілері жұмысы режимдерінің авариялық бұзылысы;

      6) жүйелік қызметтер көрсету – осы Заңға сәйкес жүйелік оператор көрсететін қызметтер;

      7) жүйелік оператор – орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқаруды, басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен қатарлас жұмыс істеуді қамтамасыз етуді, Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінде теңгерімді ұстап тұруды, жүйелік қызметтер көрсетуді және электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен қосалқы көрсетілетін қызметтерді сатып алуды, сондай-ақ ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсету мен оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды жүзеге асыратын және оның дамуын қамтамасыз ететін ұлттық компания;

      7-1) жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығы – жүйелік оператор мен электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері арасындағы жүйелік және қосалқы қызметтер көрсетуге байланысты өзара қатынастар жүйесі;

      8) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      8-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      11) инвестициялық бағдарлама - жаңа активтерді құруға, қолда бар активтерді кеңейтуге, жаңартуға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған бағдарлама;

      12) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      13) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      14) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2020.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      15) коммерциялық есепке алу аспабы - электр қуатын, электр энергиясын коммерциялық есепке алуға арналған, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қолдануға рұқсат етілген техникалық құрылғы;

      15-1) алып тасталды – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      15-2) көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алушы – электрмен жабдықтау немесе тұтыну, сондай-ақ нормативтік-техникалық ысыраптарды жабу мақсатында электр энергиясын сатып алатын заңды тұлға;

      15-3) күзгі-қысқы кезең – басталуы мен аяқталуын жергілікті атқарушы органдар белгілейтін жылыту маусымы;

      16) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі - Қазақстан Республикасының тұтынушыларын сенімді және сапалы энергиямен жабдықтауды қамтамасыз ететін электр станцияларының, электр беру желілері мен шағын станциялардың жиынтығы;

      17) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі электр қуатының резерві - шартта көзделген талаптарға сәйкес қажет етілетін құрылымы, шамасы, сондай-ақ диспетчерлендіруге әзірлік дәрежесі бар энергия өндіруші ұйымдар агрегаттарының электр қуаты;

      18) қосалқы көрсетілетін қызметтер - жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен электр қуатының қажетті мөлшерлері мен реттеуші резервтері құрылымын қамтамасыз ету, активті және реактивті қуатты реттеу үшін, энергия жүйесін тогы жоқ жағдайдан шығару бойынша сатып алатын қызметтер көрсету;

      18-1) мемлекеттік техникалық инспектор – уәкілетті органның Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнама талаптарын сақтауға мемлекеттік бақылау жасауды жүзеге асыратын лауазымды адамы;

      18-2) нарық кеңесі – электр энергиясы мен қуаты нарығының жұмыс істеуін мониторингтеу жөніндегі қызметті, сондай-ақ осы Заңда көзделген басқа да функцияларды жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым;

      19) операциялық тәуліктер - жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жасасқан электр энергиясын сатып алу-сату шарттарының орындалуын орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын ағымдағы тәуліктер;

      20) орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқару - жүйелік оператор жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі сенімділігінің нормативтік деңгейін және электр энергиясының нормативтік сапасының сақталуын қамтамасыз ететін энергия өндіруші, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен электр энергиясын тұтынушылардың техникалық жағынан келісілген жұмысын үздіксіз басқару процесі;

      20-1) орталықтандырылған сауда нарығының операторы – электр энергиясының спот-сауда-саттығын қоса алғанда, электр энергиясының және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің орталықтандырылған сауда-саттығын жүзеге асыратын ұйым;

      20-2) оң теңгерімсіздік – мәні нөлден үлкен (теріс емес) кВт. сағаттағы теңгерімсіздік;

      20-3) операциялық тәуліктер – электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесін іске асыру жүзеге асырылатын, ортаеуропалық уақытпен сағат 00.00-де басталатын және сағат 24.00-де аяқталатын күнтізбелік тәуліктер;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      20-4) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      21) өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілері - өңірлер және (немесе) мемлекеттер арасында электр энергиясын беруді қамтамасыз ететін, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары электр беру желілері;

      22) өңірлік электр желілік компания – энергия өндіруші ұйыммен және (немесе) ұлттық электр желісімен тікелей технологиялық байланысы бар, кернеуі төрт сыныптан (220, 110, 35, 20, 10 (6), 0,4 киловольт) кем емес электр берудің кабельдік немесе әуе желілерін иеленетін, өңірлік деңгейдегі электр желілерін пайдаланатын және кемінде 10 000 қосылған тұтынушысы бар энергия беруші ұйым;

      22-1) пайдаланылатын отын қорының нормасы – тәулікпен есептегенде энергия өндіруші ұйымдар пайдаланатын ең аз отын қоры;

      22-2) реттеуші электр қуаты – оның шегінде электр станциясы берілген параметрмен жұмыс істей алатын, қолда бар электр қуатының диапазоны (үлесі);

      22-3) сараптама ұйымы – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес энергетикалық сараптама жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

      22-4) теңгерім провайдері – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында өз теңгерімсіздіктерін және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының басқа субъектілерінің теңгерімсіздіктерін олармен жасалған шарттарға сәйкес қаржылық реттегені үшін өзіне жауапкершілік алған, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы қалыптастыратын теңгерім провайдерлерінің тізбесіне енгізілген электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі;

      22-5) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы – уәкілетті орган айқындаған, теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді орталықтандырылған сатып алу-сатуды осы Заңда көзделген тәртіппен және мерзімдерде жүзеге асыратын ұйым;

      23) теңгерімдеуші электр энергиясы – жүйелік оператордың электр энергиясын өндіру-тұтынудың бекітілген сағат сайынғы тәуліктік кестесін іске асыруы кезіндегі оң теңгерімсіздіктерді жабуға арналған электр энергиясы;

      23-1) теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф – электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына теңгерімдеуші электр энергиясын сатудың осы Заңда көзделген тәртіппен айқындалатын ең жоғары рұқсат етілген бағасы;

      23-2) теңгерімсіздік – генерация-тұтынудың жоспарлы және нақты сальдосының кВт. сағаттағы айырмасы;

      23-3) теріс теңгерімсіздік – мәні нөлден кіші (теріс) кВт. сағаттағы теңгерімсіздік;

      23-4) теріс теңгерімсіздіктерге арналған шекті тариф – теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теріс теңгерімсіздіктерді сатып алудың электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін осы Заңда көзделген тәртіппен айқындалатын ең жоғары рұқсат етілген бағасы;

      24) техникалық диспетчерлендіру - Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясын өндіру мен тұтыну режимдерін орталықтандырылған оралымды-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру жөнінде жүйелік оператор көрсететін қызмет;

      24-1) технологиялық бронь – үздіксіз технологиялық процесті аяқтау және адамдардың өмірі мен қоршаған ортаға қауіпті болғызбау үшін қажетті электр энергиясының ең аз шығысы (ең аз тұтыну қуаты) және уақыт ұзақтығы;

      24-2) технологиялық бұзушылық – электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру, беру, тұтыну процесінің бұзылуына алып келген жабдықтың, электр станциялары мен желілерінің істен шығуы немесе зақымдануы, оның ішінде жану немесе жарылыс, белгіленген режимдерден ауытқу, жабдықты рұқсатсыз өшіру немесе оның жұмыс істеу қабілетін шектеу немесе оның бүлінуі салдарынан істен шығуы немесе зақымдануы;

      24-3) алып тасталды – ҚР 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      24-4) тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган – электр энергиясын тұтыну және осы салада әдістемелік қамтамасыз ету бөлігінде электр энергетикасы саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      24-5) тұрмыстық тұтынушы – электр энергиясын тауарларды, жұмыстарды өндіруге (сатуға) және көрсетілетін қызметтерді ұсынуға байланысты емес өзінің тұрмыстық мұқтаждары үшін пайдаланатын жеке тұлға;

      25) тұтынушы - электр энергиясын шарт негізінде тұтынатын жеке немесе заңды тұлға;

      26) уәкілетті орган - электр энергетикасы саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

      26-1) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      27) ұлттық электр желісі – кіші станциялардың, тарату құрылғыларының, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілерінің және электр станцияларының электр энергиясын беруді жүзеге асыратын электр беру желілерінің жиынтығы, олар жекешелендіруге жатпайды және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және шарттарда ұлттық компанияға беріледі;

      27-1) ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызмет – жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне және басқа мемлекеттердің ұйымдарына осы Заңда айқындалған тәртіппен көрсететін қызмет;

      27-2) ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет – Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын беру саласына жататын, осы Заңда айқындалған тәртіппен жүйелік оператор электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне көрсететін, ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсету мен оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет;

      27-3) шартты тұтынушы – өзімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын сатып алатын көтерме тұтынушы, "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалатын өнеркәсіптік кешен және басым тұтынушы;

      28) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      29-1) электр желілері – электр энергиясын беруге арналған кіші станциялардың, тарату құрылғыларының және оларды жалғайтын электр беру желілерінің жиынтығы;

      30) электр желілерінің күзет аймағы - электр желілерін сақтауды қамтамасыз ету, пайдаланудың қалыпты жағдайларын жасау, олардың зақымдануының, сондай-ақ осы желілердің күзет аймағында қалған тұрғындар арасында жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында бөлінген жер учаскелері, су және әуе кеңістігі;

      30-1) электрқуаттау станциясы – электр қозғалтқыштармен жарақтандырылған механикалық көлік құралдарын қуаттауға арналған электрқондырғы;

      31) электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызмет – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын жүйелік операторға, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға және тұтынушыларға электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің нақты электр жүктемесінің мәлімделген электр жүктемесінен ауытқуларына өтем жасау бойынша көрсетілетін қызмет;

      31-1) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет – энергия өндіруші ұйымдардың белгіленген тәртіппен аттестатталған генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін ұстап тұру бойынша бірыңғай сатып алушыға көрсететін қызметі;

      31-2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тариф – жұмыс істеп тұрған барлық энергия өндіруші ұйымдар үшін уәкілетті орган жеті жылға тең мерзімге бекіткен, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тарифтің (бағаның) ең жоғары шамасы (электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерін қоспағанда, оны көрсету кезінде жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар және пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпаздары, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке уәкілетті орган белгілеген жеке тарифті пайдаланады);

      31-3) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      31-4) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф – уәкілетті орган мен энергия өндіруші ұйым арасында генерациялайтын қондырғыларды жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға жасалған инвестициялық келісім негізінде айқындалған тариф;

      31-5) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет – Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде белгіленген тәртіппен аттестатталған генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша бірыңғай сатып алушы көрсететін қызмет;

      31-6) электр қуатының нарығы – энергия өндіруші ұйымдардың генерациялайтын жабдықты электр энергиясын өндіруге әзірлігі жағдайында ұстап тұруға, бұрыннан бар өндірістік активтерді жаңартуға, ұстап тұруға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға, сондай-ақ оларды құруға байланысты электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесі;

      31-7) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      31-8) электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығы – электрондық сауда жүйесінде энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушы арасында электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар жасасуға бағытталған процесс;

      31-9) электр станцияларының тізбесі – осы Заңда белгіленген өлшемшарттарға сәйкес келетін энергия өндіруші ұйымдардың бекітілген тізбесі;

      32) электр энергетикасы - электр энергиясын өндіру, беру, жабдықтау және тұтыну саласы;

      32-1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушы – уәкілетті орган айқындайтын, осы Заңда көзделген тәртіппен электр энергиясының жоспарлы көлемдерін орталықтандырылған сатып алуды және орталықтандырылған сатуды жүзеге асыратын, мемлекет жүз пайыз қатысатын заңды тұлға;

      32-2) электр энергиясын нетто-тұтынушы (бұдан әрі – нетто-тұтынушы) – жаңартылатын энергия көздерінің аралас қондырғыларын қоса алғанда, таратушы электр желісіне қосылған және желіден электр энергиясын тұтыну көлемдері мен оған беру көлемдерін бөлек есепке алу жүйелерімен жабдықталған, өзіне меншік құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен тиесілі жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын ауқымы шағын объектіден электр энергиясын және (немесе) жылу энергиясын өзінің толық немесе ішінара тұтынуын қамтамасыз ететін жеке немесе заңды тұлға;

      32-3) электр энергиясын коммерциялық есепке алу – электр энергиясын беру шарттары бойынша, сондай-ақ электрмен жабдықтау шарттары бойынша тараптар арасында өзара есеп айырысу үшін қажетті электр энергиясын есепке алу;

      33) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері – энергия өндіруші, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар, электр энергиясын тұтынушылар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген цифрлық майнерлер және гибридті топтар әкімшілері, сондай-ақ жүйелік оператор, орталықтандырылған сауда нарығының операторы және электр энергиясын бірыңғай сатып алушы;

      33-1) электр энергиясына арналған шекті тариф – уәкілетті орган әрбір жеті жыл сайын бекітетін, электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тобына енгізілген энергия өндіруші ұйым өндіретін электр энергиясы құнының электр энергиясын өндіруге арналған шығындардан және уәкілетті орган белгілеген әдістеме бойынша айқындалатын пайда нормасынан тұратын ақшалай мәні;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      34) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      34) электр энергиясына кепілдік беріп жеткізуші - тұтынушыларды энергиямен жабдықтаушы басқа да барлық ұйымдар энергиямен жабдықтауды тұтынушының кінәсінен емес тоқтатқан жағдайларда тұтынушыларды энергиямен жабдықтауды жүзеге асыратын энергиямен жабдықтаушы ұйым;

      35) электр энергиясын беру – электр желілері бойынша электр энергиясын беруге және (немесе) таратуға бағытталған технологиялық байланысты әрекеттер;

      35-1) электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі – өлшем құралдарының және электр энергиясын өлшеуге, жинақтауға, өңдеуге, сақтауға және есепке алу деректерін беруге арналған аппараттық-бағдарламалық кешеннің жиынтығы;

      36) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың тәуліктік кестесі - электр энергиясын орталықсыздандырылған сатып алу-сату және электр энергиясының орталықтандырылған сауда нарықтарындағы көтерме сауда нарығына қатысушылар жасасқан электр энергиясын сатып алу-сату шарттарына сәйкес күнтізбелік әрбір тәулікте электр энергиясын өндіру мен тұтынудың сағат сайынғы шамаларын регламенттейтін, жүйелік оператор бекіткен құжат;

      37) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру - электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуін ұйымдастыру бойынша жүйелік оператор көрсететін қызмет;

      37-1) электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдар тобы – мынадай өлшемшарттар: энергия өндіруші ұйымдардың типі, белгіленген қуаты, пайдаланылатын отын түрі, отын орналастырылған жерден қашықтығы, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің электр энергиясын беруге техникалық сипаттағы шектеулер болмайтын бір бөлігінде орналасуы бойынша қалыптастырылған энергия өндіруші ұйымдар жиынтығы;

      38) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы – жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілері арасындағы электрмен жабдықтау шарттары негізінде жұмыс істейтін өзара қатынастар жүйесі;

      39) электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілері – электр энергиясын тұтынушылар және жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілмеген энергия беруші ұйымдар;

      39-1) электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы – электр энергиясының көтерме сауда нарығынан, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығынан, электр қуаты нарығынан және жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығынан тұратын, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері арасындағы қатынастар жүйесі;

      40) электр энергиясының көтерме сауда нарығы – электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің арасындағы электр энергиясын сатып алу-сату шарттары негізінде жұмыс істейтін, электр энергиясының жоспарлы көлемдерін сатып алу-сатуға байланысты қатынастар жүйесі;

      41) электр энергиясының орталықтандырылған саудасы – осы Заңға сәйкес энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушы арасында, сондай-ақ бірыңғай сатып алушы мен электрондық сауда жүйесіндегі цифрлық майнерлер арасында жүзеге асырылатын электр энергиясын сатып алу-сату мәмілелері;

      42) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

      43) электр энергиясының спот-сауда-саттығы (бұдан әрі - спот-сауда-саттық) - бір күн бұрын және операциялық тәуліктер ішінде режимдерінде қысқа мерзімдік негізде электр энергиясының сағат сайынғы көлемінде ұйымдастырылған сауда;

      44) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы – жүйелік оператордың Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының теңгерімсіздігін физикалық реттеу нәтижесінде туындайтын және теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға байланысты электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері мен теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы арасындағы өзара қатынастар жүйесі;

      45) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының имитациялық режимі (бұдан әрі - имитациялық режим) - электр энергиясы теңгерімсіздіктерін қаржылық реттеуді жүзеге асырмастан электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі;

      46) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері – электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері;

      47) энергетикалық сараптама – электр энергетикасы саласындағы жұмыс істеп тұрған объектілер, реконструкцияланатын, жаңғыртылатын және жаңадан салынып жатқан объектілердің жобалары бойынша, сондай-ақ олардағы технологиялық бұзушылықтарды және өндірістік жарақаттануды тергеп-тексеру кезінде уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкестігіне жүргізілетін электр энергетикасы саласындағы сараптама;

      48) энергия беруші ұйым – шарттар негізінде электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін ұйым;

      49) энергиямен жабдықтаушы ұйым - сатып алынған электр энергиясын тұтынушыларға сатуды жүзеге асыратын ұйым;

      50) энергия өндіруші ұйым – Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес нетто-тұтынушылар болып табылатын осындай тұтынушыларды қоспағанда, электр және (немесе) жылу энергиясын өз қажеттіліктері және (немесе) өткізу үшін өндіруді жүзеге асыратын ұйым;

      51) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      52) энергия өндіруші ұйымнан электр энергиясын босату бағасы – уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген, электр энергиясына арналған шекті тарифтен аспайтын электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тиісті тобына енгізілген энергия өндіруші ұйымның электр энергиясын сату бағасы.

      Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерістер енгізілді - 2011.03.01 № 414-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.22 № 479-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртінбін 2-баптан қараңыз); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдары

      1. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

2-тарау. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеу

3-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеудiң мақсаттары мен мiндеттерi

      1. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеу:

      1) энергия тұтынушылардың сұранысын барынша қанағаттандыру және электр энергиясы нарығына қатысушылардың құқықтарын қорғау;

      2) Қазақстан Республикасы электр энергетикасы кешенiнiң қауiпсiз, сенiмдi және тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;

      3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы кешенiн елдiң шаруашылық-экономикалық және әлеуметтiк кешендерiнiң тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз етудiң ерекше маңызды жүйесi ретiнде басқарудың бiртұтастығы мақсатында жүзеге асырылады.

      2. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеудiң мiндеттерi мыналар:

      1) электр энергиясының көтерме сауда нарығында басқару бiртұтастығы, бәсекенi дамыту негiзiнде электр энергетикасы кешенiнiң тиiмдi қауiпсiз, жұмыс iстеуi мен дамуы;

      2) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілері болып табылатын тұтынушылардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес электр энергиясын берушіні таңдау құқығы;

      3) табиғи монополия сапасындағы қызметті реттеу, сондай-ақ отандық энергия өндiрушілердi қорғау үшiн жағдайлар жасау;

      4) электр энергиясының реттелетiн нарығын құру мен жетiлдiру;

      5) электр энергиясын ұтымды және үнемдi тұтыну;

      6) жаңартылып отыратын және дәстүрлi емес энергия көздерiн пайдалану мен дамыту;

      7) электр энергетикасы кешенiн дамыту мен қайта жарақтандыруға инвестициялар тарту;

      8) қоршаған ортаны қорғау, электр беру желiлерiн, электр және энергия қондырғыларын пайдалану кезiндегi құрылыс сенiмдiлiгi мен қауiпсiздiгi жөнiндегi iс-шаралар кешенiн орындау үшiн жағдайлар жасау;

      9) елдiң шалғай аудандарында энергиямен жабдықтауды ұйымдастыру үшiн жағдайлар жасау;

      10) Қазақстан Республикасының бiртұтас энергетикалық жүйесi жұмысының және электр энергиясы сапасының ұлттық стандарттарын белгiлеу;

      10-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды кредиттеуді қамтамасыз ету;

      11) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеу:

      1) лицензиялауды;

      2) тарифтердi (бағаларды, алым ставкаларын) мемлекеттiк реттеудi;

      3) электр энергетикасы объектiлерiн монополиясыздандыру мен жекешелендiрудi;

      4) электр энергиясын өндiрудiң, берудiң, техникалық диспетчерлендiру мен тұтынудың сенiмдiлiгiн, қауiпсiздiгi мен үнемдiлiгiн мемлекеттiк қадағалауды;

      5) электр энергетикасы саласындағы техникалық реттеуді және стандарттауды қамтиды.

      5-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды бюджет қаражаты есебінен, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылатын кредиттеуді;

      6) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2006.12.29 № 209, 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-1-бап. Ұлттық электр желісін мемлекеттік реттеу ерекшеліктері

      1. Ұлттық компанияға ұлттық электр желісін жеке және (немесе) заңды тұлғаларға иеліктен шығаруға, сондай-ақ оған үшінші тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық салуға тыйым салынады.

      2. Ұлттық басқарушы холдингке нәтижесінде ұлттық компанияның дауыс беретін акцияларының сексен бес пайыздан азы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі болатын осы ұлттық компанияның акцияларын иеліктен шығаруға тыйым салынады.

      Ескерту. 2-тарау 3-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.07.2014 № 225-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-2-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі қағидаттары

      Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік реттеу мынадай негізгі қағидаттарға негізделеді:

      1) электр энергетикасы кешенін жоспарлы және орнықты дамыту;

      2) электр энергетикасы саласындағы барлық субъектілердің мүдделерін сақтау;

      3) электр энергиясын өндіру, беру және тұтыну процесінде тиімді әдістер мен технологияларды пайдалану;

      4) электр энергиясын пайдалану кезінде адамдардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;

      5) электр энергетикасын пайдалану саласындағы қауіпсіздікті мемлекеттік реттеудің міндеттілігі.

      Ескерту. 3-2-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң құзыретi

      Қазақстан Республикасының Үкіметі:

      1) электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

      1-1) бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету кезінде ғана шеккен шығыстарына өтем жасау үшін оның осындай көрсетілетін қызметтен түскен кірістерінің жетіспеуі салдарынан өзінің энергия өндіруші ұйымдар алдындағы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша міндеттемелерін орындауы мүмкін болмаған жағдайда, оған мемлекеттік қаржылық қолдауды жүзеге асырады;

      1-2) алып тасталды – ҚР 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      1-3) тұтынушылардың сатып алынған электр энергиясына уақтылы ақы төлемеуі салдарынан туындаған залал және (немесе) ақша қаражатының тапшылығы пайда болған жағдайда, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны мемлекеттік қаржылай қолдауды жүзеге асырады;

      1-4) осы Заңның 15-6-бабының 7-2-тармағында айқындалған жағдайда, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салу үшін тендер жеңімпазын айқындайды;

      1-5) Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде өзіне жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

      2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Уәкiлеттi органның құзыретi

      Уәкiлеттi орган:

      1) электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

      2) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      3) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      4) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      6) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      6-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      8) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      10-1) коммуналдық меншіктегі өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды кредиттеу қағидаларын бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша әзірлейді және бекітеді;

      11) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      12) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      13) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      14) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      15) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      16) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      17) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      18) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      19) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      20) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      21) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      22) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      23) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      24) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сауда-саттықта (аукциондарда) өткізілетін сатып алынатын мүлік (активтер) тізбесіне электр энергиясын қосу туралы шешім қабылдайды;

      25) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      26) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      27) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      28) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      30-4) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      31) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      32) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      33) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      34) энергетикадағы жұмыс орындарын аттестаттау, ұтымды ету, есепке алу және жоспарлау туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

      35) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      36) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      37) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      38) Қазақстан Республикасының энергетикалық ұйымдарында персоналмен жұмыс істеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      39) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      40) электр қондырғыларының техникалық жай-күйін және оларды пайдалану қауіпсіздігін бақылау үшін электр және жылу энергиясын өндіруді, беруді жүзеге асыратын ұйымдар басшыларының, мамандарының техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуіне біліктілік тексерулер жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      41) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      42) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      43) жүйелік операторды айқындайды;

      44) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      45) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      46) энергия өндіруші ұйымдардың күзгі-қысқы кезеңде пайдаланатын отын қорының нормаларын бекітеді;

      47) осы Заңның мақсаттары мен міндеттеріне және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, техникалық регламенттерді, нормативтік техникалық құжаттарды әзірлейді және бекітеді;

      47-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      48) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      49) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      50) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      51) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      52) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі);

      53) орталықтандырылған сауда нарығы операторын айқындайды;

      54) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      55) Қазақстан Республикасының аумағы бойынша Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесiмен электр байланысы жоқ өңірлер үшiн электр энергиясының көтерме сауда нарығы жұмыс iстеуiнiң және оны ұйымдастырудың ерекшелiктерiн айқындайды;

      56) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      57) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      58) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      59) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      60) алып тасталды - ҚР 29.03.2016 № 479-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      61) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      62) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      63) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

      64) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      65) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізеді;

      66) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендердің қорытындылары бойынша осы тендердің жеңімпазымен шарт жасасады;

      67) пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер нәтижелері бойынша жеңімпазды айқындайды, онымен бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады;

      68) электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерімдерін бекітеді;

      69) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70) электр энергетикасы саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

      70-1) электр энергиясына шекті тарифтерді бекітеді;

      70-2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтерге шекті тарифтерді бекітеді;

      70-3) электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың топтарын бекітеді;

      70-4) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      70-5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-6) жүйелік оператордың осы Заңның 15-2-бабының 2-тармағында көзделген талаптарды сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

      70-7) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-8) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      70-9) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-10) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-11) бірыңғай сатып алушы пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлер жеңімпаздарымен жасасатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемдерін және оны сатып алу мерзімдерін белгілейді;

      70-12) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасады;

      70-13) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-14) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-15) бірыңғай сатып алушыны айқындайды;

      70-16) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      70-17) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-18) бірыңғай сатып алушы уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жасасатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерін және оны сатып алу мерзімдерін белгілейді;

      70-19) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-20) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-21) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-22) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      70-23) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-24) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-25) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-26) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-27) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-28) алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
      70-29) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-30) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-31) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-32) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-33) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-34) Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар пайдалануға беретін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орнын (алаңын), отынның типін және түрін келіседі;

      70-35) электр энергиясын беру саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялау кезінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарын үйлестіруді жүзеге асырады;

      70-36) электр энергиясын беру саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялау қағидаларын бекітеді;

      70-37) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-38) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-39) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-40) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-41) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-42) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-43) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      70-44) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      70-45) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығын айқындайды;

      70-46) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны айқындайды;

      70-47) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты пайдалану туралы энергия өндіруші ұйымдардың есепті ақпаратын қаражаттың мақсатқа сай пайдаланылуы тұрғысынан қарайды және қаражаттың мақсатқа сай пайдаланылмау фактісі анықталған жағдайда, энергия өндіруші ұйымдарға жіберілетін қаражаттың көлемін азайту туралы шешім қабылдайды.

      70-48) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес энергия беруші ұйымдардың электрмен жабдықтауының сенімділік көрсеткіштері туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

      70-49) гибридті топтардың тізбесін қалыптастыру тәртібін бекітеді және оны жүргізеді;

      70-50) әзірлік паспортын алу үшін көлемі Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келетін, әзірлік паспортын алу үшін ұсынылған құжаттарға қосымша түсіндірмелер, материалдар мен негіздемелер қажет болған жағдайда әзірлік паспортын ескертулерсіз немесе ескертулермен береді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген шарттар мен талаптардың орындалғанын растайтын ұсынылған құжаттардың көлемі, мазмұны сәйкес келмеген жағдайда әзірлік паспортын беруден бас тартады;

      70-51) технологиялық бұзушылықтарды есепке алуды жүргізеді;

      70-52) электр энергетикасы кәсіпорындары комиссияларының объектілер мен жабдықтың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін бағалау жөніндегі жұмысына қатысады;

      70-53) қызметтің басталуы немесе тоқтатылуы туралы хабарламаларды қабылдауды жүзеге асырады, сондай-ақ санатына сәйкес энергетикалық сараптама жүргізу жөніндегі сараптама ұйымдарының тізілімін жүргізеді, интернет-ресурсқа орналастырады және жаңартады;

      70-54) табиғи монополиялар салаларындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органға электр энергиясын беру бойынша қызмет көрсететін табиғи монополия субъектісі қызметінің осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес еместігі туралы ақпаратты жібереді;

      70-55) энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың негізгі жабдығының тозуына мониторингті жүзеге асырады;

      71) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-1-бап. Тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның құзыреті

      Ескерту. 5-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган:

      1) өз құзыреті шегінде электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлеуге және іске асыруға қатысады;

      2) электрмен жабдықтау саласындағы нормативтік техникалық құжаттаманы өз құзыреті шегінде әзірлейді және бекітеді;

      3) электрмен жабдықтау саласында әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

      4) жылу энергиясын тұтыну бөлігінде электр энергетикасы саласында ғылыми зерттеулер жүргізуді ұйымдастырады;

      5) есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін электрмен жабдықтау бойынша коммуналдық көрсетілетін қызметтерді тұтыну нормаларын есептеудің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      5-1) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-2) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-3) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-4) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5-5) алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      6) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 2-тарау 5-1-баппен толықтырылды - ҚР 2011.07.22 № 479-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-2-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

      Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жылыту маусымын іркіліссіз өткізу үшін энергия өндіруші ұйымдардың отын сатып алуға шығындарын субсидиялауды жүзеге асырады.

      Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары электр энергиясын беру және онымен жабдықтау саласындағы ұйымдардың қолда бар активтерді кеңейту, жаңғырту, реконструкциялау, жаңарту, ұстап тұру және жаңа активтерді құру жөніндегі жобаларды іске асыру үшін тартылған халықаралық қаржы ұйымдарының қарыздарын өтеуге және оларға қызмет көрсетуге арналған шығындарын субсидиялауды уәкілетті мемлекеттік органдар айқындайтын тәртіппен жүзеге асырады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      5-2-баптың үшінші бөлігі 01.01.2026 дейін қолданыста болады – осы Заңның 25-бабының 15-тармағына сәйкес.

      Жергілікті атқарушы органдар жылыту маусымын іркіліссіз өткізу үшін отын сатып алу бойынша энергия өндіруші ұйымдарға субсидия беру қағидаларында айқындалған тәртіппен акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) жүз пайызы мемлекетке тиесілі, коммуналдық меншіктегі және суды (дистиллятты), электр және жылу энергиясын өндіру жөніндегі қызметті бір мезгілде жүзеге асыратын энергия өндіруші ұйымдардың залалдарын (борыштарын) субсидиялауды жүзеге асырады.

      Ескерту. 2-тарау 5-2-баппен толықтырылды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 118-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік бақылау

      1. Энергетикалық жабдықты пайдалану және оның техникалық жай-күйі, энергия өндіруші ұйымдар (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор бөлігінде электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік бақылауды (бұдан әрі – мемлекеттік бақылау) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік орган (бұдан әрі – бақылау органы) бақылау субъектілері (объектілері) қызметінің Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкестігі тұрғысынан осы Заңға сәйкес – қашықтан бақылау және тексеру, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі мен осы Заңға сәйкес тергеп-тексеру нысанында жүзеге асырады.

      2. Бақылау органы мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жоспардан тыс тексеру, электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырады.

      Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңның 6-1-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Энергетикалық жабдығы бар жеке немесе заңды тұлғалар, энергия өндіруші ұйымдар (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор бақылау субъектілері (объектілері) болып табылады.

      4. Бақылау органы мемлекеттік бақылауды:

      1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуына, сондай-ақ энергетикалық жабдықты пайдалану кезінде техникалық және технологиялық нормалардың сақталуына;

      2) энергетикалық жабдықты, электр станцияларын, электр желілерін, тұтынушылардың электр қондырғыларын қауіпсіз пайдалану жөніндегі талаптардың сақталуына;

      3) электр энергиясын өндірудің, берудің, жабдықтаудың және тұтынудың сенімділігі мен қауіпсіздігіне;

      4) техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін тексеруден өтпеген жұмыскерлерді электр қондырғыларында жұмыс істеуге жібермеу немесе жұмыстан шеттету бойынша;

      5) энергия өндіруші ұйымдардың (жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда), энергия беруші ұйымдардың және жүйелік оператордың, оның ішінде күзгі-қысқы кезеңге даярлығына және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуіне жүзеге асырады.

      Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-1-бап. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау

      1. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының электр энергетикалық кешенінің қауіпсіз, сенімді және тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.

      2. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау мыналарды:

      1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар беретін ақпаратты және ай сайынғы есептілікті;

      2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасын сақтау мәселелері бойынша – оны бұзушылық туралы ақпарат келіп түскен кезде, электр энергетикасы саласындағы бақылау органының сұрау салуы бойынша алынған ақпаратты;

      3) электр энергетикасы кәсіпорындары комиссияларының объектілер мен жабдықтың күзгі-қысқы кезеңдегі жұмысқа әзірлігін бағалау жөніндегі жұмысына қатысу кезінде алынған құжаттамалар мен материалдарды талдау арқылы жүргізіледі.

      3. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне бармай профилактикалық бақылау жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарға, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен тұтынушыларға қатысты жүргізіледі.

      4. Бақылау органы электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісінің әрекеттерінен (әрекетсіздігінен) бұзушылықтарды анықтаған жағдайда, бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды ресімдейді және бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде жібереді.

      5. Бұзушылықтарды жою туралы ұсыным электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне жеке қолын қойғызып немесе жөнелту және алу фактілерін растайтын өзге тәсілмен табыс етілуге тиіс.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген бұзушылықтарды жою туралы ұсыным мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – қорытындыға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісінің хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      6. Бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды алған электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі ол табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде бақылау органына бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға міндетті.

      Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген мерзімдер өткеннен кейін бақылау органына бұзушылықтарды жою туралы ұсынымның орындалуы туралы ақпаратты береді.

      Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

      7. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісі бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды жіберген органға бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

      8. Бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды тағайындауға алып келеді.

      9. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау осы баптың 2-тармағында көрсетілген мән-жайлар туындаған кезде жүргізіледі.

      10. Электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау бір жыл ішінде екі реттен асырмай жүргізіледі.

      Ескерту. 2-тарау 6-1-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-2-бап. Қашықтан бақылау

      1. Бақылау органы қашықтан бақылауды электр энергиясын өндіру, беру, жабдықтау және тұтыну қауіпсіздігіне, сенімділігіне және сапасына әсер ететін бұзушылықтарды анықтау тұрғысынан бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін талдау арқылы тұрақты негізде жүргізеді.

      2. Бақылау органы қашықтан бақылауды осы баптың 1-тармағына сәйкес бұзушылыққа жол берген бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін талдау және ақпараттық жүйелер, бақылау субъектілері (объектілері) ұсынған есептілік, ашық дереккөздер, бұқаралық ақпарат құралдары деректерінің, сондай-ақ бақылау субъектісінің (объектісінің) қызметі туралы басқа да мәліметтердің, оның ішінде мемлекеттік органдармен ведомствоаралық өзара іс-қимыл жасау шеңберінде алынған ақпараттың негізінде жүргізеді.

      3. Қашықтан бақылау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда, қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды жасалады және бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде бақылау субъектісіне (объектісіне) жіберіледі.

      Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының нысанын уәкілетті орган бекітеді.

      4. Бақылау органдары қашықтан бақылауды жүргізу шеңберінде:

      1) бақылау субъектілерінен (объектілерінен) және олардың лауазымды адамдарынан жазбаша түрде мәліметтер мен құжаттарды не олардың көшірмелерін сұратуға;

      2) бақылау нысанасына жататын түсініктемелер алу үшін бақылау субъектілерін шақыруға құқылы.

      5. Бақылау субъектілері (объектілері) бақылау органының сұрау салуында көрсетілген мәліметтер мен құжаттарды бақылау органы белгілеген мерзімдерде ұсынуға міндетті.

      6. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды екі данада жасалады. Бір данасы бақылау субъектісіне (объектісіне) жіберіледі, екінші данасы бақылау органында қалады.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – қорытындыға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      7. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны алған бақылау субъектісі ол табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде, қашықтан бақылауды жүргізген бақылау органына бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға міндетті.

      Бақылау субъектісі қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген мерзімдер өткеннен кейін қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының орындалуы туралы ақпаратты береді.

      Бақылау субъектісі (объектісі) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының орындалуы туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

      8. Бақылау субъектісі қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, қашықтан бақылауды жүргізген, қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды жіберген бақылау органына қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытынды табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

      Бақылау субъектісі қарсылықта бақылау органына жіберілетін ескертулерді және (немесе) дәлелдерді баяндауға міндетті.

      Қашықтан бақылауды жүргізген бақылау органы қарсылықты алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде ескертулерді және (немесе) дәлелдерді ескере отырып, қарсылықты қабылдау немесе уәжді негіздемемен қабылдаудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

      9. Қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны белгіленген мерзімде орындамау осы Заңға сәйкес бақылау субъектісін (объектісін) жоспардан тыс тексеруді тағайындауға негіз болып табылады.

      Ескерту. 6-2-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-3-бап. Электр энергетикасы саласындағы тексерулер

      1. Бақылау субъектісін (объектісін) тексеру (бұдан әрі – тексеру) – бақылау органының осы Заңның 6-бабының 4-тармағында көзделген талаптардың сақталуы тұрғысынан бақылау субъектісіне (объектісіне) қатысты қызметі.

      Тексеру бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы жүзеге асырылады, оның нәтижелері бойынша бақылау субъектісінің (объектісінің) бұзушылықтары анықталған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы акт және анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама жасалады.

      2. Тексерулер жоспарлы және жоспардан тыс болып бөлінеді.

      3. Жоспарлы тексерулер тексеруді тағайындау туралы акт негізінде, жоспарлы тексеру жүргізілетін жылдың алдындағы жылдың 10 желтоқсанына дейінгі мерзімде бақылау органы бекіткен тексерулердің жылдық тізіміне сәйкес жүргізіледі.

      Тексерулердің жылдық тізімі бақылау субъектілерін (объектілерін) негізгі жабдықтың тозу дәрежесі және (немесе) технологиялық бұзушылықтар саны бойынша бөлу ескеріле отырып қалыптастырылады және бақылау органының интернет-ресурсында тексерулер жүргізілген жылдың алдындағы жылдың 20 желтоқсанынан кешіктірілмей орналастырылады.

      Бақылау субъектілері (объектілері) негізгі жабдықтың тозу дәрежесі бойынша:

      1) тозуы 50 пайызға дейін болса – қауіп-қатер дәрежесі төмен;

      2) тозуы 51-ден 75 пайызға дейін болса – қауіп-қатер дәрежесі орташа;

      3) тозуы 75 пайыздан астам болса – қауіп-қатер дәрежесі жоғары болып бөлінеді.

      Бақылау субъектілері (объектілері) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес технологиялық бұзушылықтар саны бойынша:

      1) II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі төмен;

      2) I, II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі орташа;

      3) авариялар, I, II дәрежедегі істен шығулар болғанда – қауіп-қатер дәрежесі жоғары болып бөлінеді.

      Қауіп-қатердің төмен дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілерін (объектілерін) тексеру жоспардан тыс тексерулерді қоспағанда, екі жылда бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      Қауіп-қатердің орташа және жоғары дәрежелеріне жатқызылған бақылау субъектілерін (объектілерін) тексеру жоспардан тыс тексерулерді қоспағанда, жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      Тексерулердің жылдық тізімі әкімшілік дереккөздердің, сондай-ақ ақпараттық құралдардың деректері негізінде автоматты режимде ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып қалыптастырылады.

      Бақылау органдары автоматты режимде жұмыс істейтін ақпараттық жүйе болмаған кезде тексерулердің жылдық тізімін негізгі жабдықтың тозуы және (немесе) технологиялық бұзушылықтар саны бойынша қауіп-қатер дәрежелерін ескере отырып, дербес қалыптастырады.

      Бақылау органы сол бір бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты тексерулер тізімін және электр энергетикасы саласындағы бақылау субъектісіне бару арқылы профилактикалық бақылаудың жартыжылдық тізімдерін жасаған кезде тексерулер жүргізу кезеңінің бірыңғай мерзімдері белгіленеді.

      Бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты тексерулер жүргізудің жылдық тізімдері тексеру тағайындалған объектілер міндетті түрде көрсетіле отырып қалыптастырылады.

      Тексерулер жүргізудің жылдық жоспарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу тексерілетін бақылау субъектісі (объектісі) таратылған, қайта ұйымдастырылған, оның атауы өзгертілген, сондай-ақ табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, төтенше жағдай режимі енгізілген, эпидемияның, карантиндік объектілер мен аса қауіпті зиянды организмдер ошақтарының, инфекциялық, паразиттік аурулардың таралуы, уланулар, радиациялық авариялар мен оларға байланысты шектеулер туындаған немесе олардың туындау қатері төнген жағдайларда жүзеге асырылады.

      Уәкілетті орган тексерулер тізімінің нысанын бекітеді.

      4. Бақылау органы, егер осы бапта өзгеше көзделмесе, бақылау субъектісін (объектісін) не оның уәкілетті адамын, құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органды тексерудің басталу күнін көрсете отырып, тексеру басталғанға дейін кемінде үш жұмыс күні бұрын тексеру жүргізудің басталуы туралы жазбаша түрде хабардар етуге міндетті.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеру жүргізудің басталуы туралы хабарлама мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      5. Адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне тікелей қатердің алдын алу және (немесе) жою мақсатында нақты бақылау субъектісіне (объектісіне) қатысты жоспардан тыс тексеруді тағайындауға негіз болған нақты фактілер мен мән-жайлар бойынша бақылау органы тағайындайтын тексеру жоспардан тыс тексеру болып табылады.

      Бақылау органы, осы баптың 6-тармағының 3), 4), 5) және 6) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, жоспардан тыс тексеруді жүргізу кезінде бақылау субъектісіне (объектісіне) жоспардан тыс тексеру жүргізудің басталуы туралы бақылау субъектісіне (объектісіне) тексеруді жүргізу нысанасын көрсете отырып, тексеру басталардан кемінде бір тәулік бұрын бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлауға міндетті.

      6. Бақылау субъектілерін (объектілерін) жоспардан тыс тексеруді жүргізу үшін мыналар негіз болады:

      1) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес аварияларды немесе І дәрежедегі істен шығуларды тергеп-тексеру нәтижелері бойынша іс-шаралардың орындалуын бақылау;

      2) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген іс-шараларды орындамау, оның ішінде анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат бермеу және (немесе) бұзушылықтарды жоймау;

      3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылық фактісін дәлелдейтін растайтын материалдар қоса берілген жеке және заңды тұлғалардың жолданымдары;

      4) уәкілетті орган бекітетін технологиялық бұзушылықтар сыныптамасына сәйкес авариялар немесе І дәрежедегі істен шығулар туралы ресми дереккөздерден алынған ақпарат;

      5) егер бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпаратты бір реттен көп бермесе және (немесе) анықталған бұзушылықтарды жоймаса, жоспарлы тексеру нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамалардың орындалуын бақылау;

      6) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірудің не нұқсан келтіру қатерінің нақты фактілері бойынша прокурордың талабы;

      7) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтірудің, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықтардың, сондай-ақ жойылмауы адамның өмірі мен денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге алып келетін Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың нақты фактілері бойынша мемлекеттік органдардың жолданымдары;

      8) қылмыстық қудалау органының Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген негіздер бойынша тапсырмасы;

      9) жоғары тұрған мемлекеттік орган бірінші басшысының Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар бойынша бақылау субъектілеріне (объектілеріне) қатысты шаралар қабылдау туралы тапсырмасы.

      7. Анонимді жолданымдар болған жағдайларда жоспардан тыс тексерулер жүргізілмейді.

      Ескерту. 6-3-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-4-бап. Тексерулерді жүзеге асыру тәртібі

      1. Бақылау органының тексеруге келген лауазымды адамдары бақылау субъектісіне (объектісіне):

      1) тексеруді тағайындау туралы актіні;

      2) қызметтік куәлігін не сәйкестендіру картасын көрсетуге міндетті.

      2. Тексеруді тағайындау туралы актіде мыналар көрсетіледі:

      1) актінің күні мен нөмірі;

      2) мемлекеттік органның атауы;

      3) тексеруді жүргізуге уәкілеттік берілген адамдардың тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

      4) тексеруді жүргізу үшін тартылатын мамандар, консультанттар мен сарапшылар, сондай-ақ мемлекеттік органдар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың лауазымды адамдары туралы мәліметтер (қажет болған кезде);

      5) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері, сәйкестендіру нөмірі, объектілер тізбесі;

      6) тексеру түрі;

      7) тексеру нысанасы;

      8) тексеруді жүргізу мерзімі;

      9) тексеруді жүргізу негіздері;

      10) тексерілетін кезең;

      11) бақылау субъектісінің (объектісінің) құқықтары мен міндеттері;

      12) актіге қол қоюға уәкілеттік берілген лауазымды адамның қолтаңбасы;

      13) бақылау субъектісі (объектісі) басшысының не оның уәкілетті адамының актіні алғаны немесе алудан бас тартқаны туралы қолтаңбасы.

      3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті адамына тексеруді тағайындау туралы акт табыс етілген күн тексеру жүргізудің басталуы болып есептеледі.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеруді тағайындау туралы акт мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      Тексеруді тағайындау туралы акт тексеруді тағайындаған бақылау органының тексерулерді тіркеу журналында тіркеледі.

      4. Тексеруді тағайындау туралы актіні қолма-қол табыс еткен кезде қабылдаудан бас тартылған жағдайда, оған тиісті жазба енгізіледі және актіні қабылдаудан бас тарту фактісін тіркеп-белгілейтін бейнежазба жүзеге асырылады.

      Тексеруді тағайындау туралы актіні алудан бас тарту оны орындамау және тексерудің күшін жою үшін негіз болып табылмайды.

      5. Тексеруді тағайындау туралы актіні қабылдаудан бас тартылған, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының тексеру субъектісіне (объектісіне), тексеруді жүргізу үшін қажетті материалдарға, жабдыққа қол жеткізуіне кедергі келтірілген жағдайларда, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде белгіленген тәртіппен әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасалады.

      6. Тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген лауазымды адам (адамдар) ғана тексеруді жүргізе алады.

      Бұл ретте тексеру жүргізетін лауазымды адамдардың құрамы бақылау органының шешімімен өзгеруі мүмкін, бұл туралы бақылау субъектісі (объектісі) ауыстырудың себебі көрсетіле отырып, тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілмеген адамдардың тексеруге қатысуы басталғанға дейін хабардар етіледі.

      7. Тексеруді жүргізу мерзімдері алдағы жұмыстардың көлемі, сондай-ақ тексеру нысанасы ескеріле отырып белгіленеді және:

      1) жоспарлы тексерулерді жүргізу кезінде қауіп-қатердің жоғары дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілері (объектілері) үшін – жиырма жұмыс күнінен, қауіп-қатердің орташа және төмен дәрежесіне жатқызылған бақылау субъектілері (объектілері) үшін – он бес жұмыс күнінен;

      2) жоспардан тыс тексерулерді жүргізу кезінде он жұмыс күнінен аспауға тиіс.

      8. Бақылау органының басшысы (не оны алмастыратын адам) арнаулы зерттеулер, сынақтар, сараптамалар жүргізу қажет болған кезде, сондай-ақ жұмыс көлемінің едәуір болуына байланысты тексеруді жүргізу мерзімін отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімге бір рет қана ұзарта алады.

      Тексеруді жүргізу мерзімдерін ұзарту тексеру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеру мерзімдерін ұзарту туралы қосымша актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркелген күні мен нөмірі және ұзарту себебі көрсетіледі.

      9. Бақылау органының басшысы (не оны алмастыратын адам) тексеруді:

      1) мерзімі отыз жұмыс күнінен асатын арнаулы зерттеулер, сынақтар мен сараптамалар жүргізілген жағдайда (қорытынды алынғанға дейін);

      2) үшінші тұлғалардан мерзімі отыз жұмыс күнінен асатын мәліметтер мен құжаттарды алу қажет болған кезде (оларды алғанға дейін);

      3) тексеруді жүргізуге кедергі келтіретін еңсерілмейтін күш мән-жайлары туындаған кезде бір рет қана тоқтата тұруы мүмкін.

      Тексеруді тоқтата тұру тексеру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеруді тоқтата тұру туралы актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркелген күні мен нөмірі және тоқтата тұру себебі көрсетіледі.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген тексеруді тоқтата тұру үшін негіздер тоқтатылғаннан кейін тексеру тоқтатыла тұрған мерзімінен бастап қайта басталады.

      Тексеруді қайта бастау тексеруді тоқтата тұру мерзімі аяқталғанға дейін бақылау субъектісіне (объектісіне) хабарлама табыс етіле отырып, тексеруді қайта бастау туралы актімен ресімделеді, онда тексеруді қайта бастау күні көрсетіледі.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеруді тоқтата тұру туралы акт және тексеруді қайта бастау туралы акт мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – хабарламаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      10. Тексеру нәтижелері бойынша бақылау органының лауазымды адамы (адамдары) – тексеру нәтижелері туралы акт және бұзушылықтар анықталған жағдайда, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама жасайды.

      Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар анықталған кезде әкімшілік іс жүргізуді қозғау үшін негіздер болған кезде Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасалады.

      11. Тексеру нәтижелері туралы актіде мыналар көрсетіледі:

      1) актінің жасалған күні мен орны;

      2) мемлекеттік органның атауы;

      3) тексеруді тағайындау туралы актінің (бар болса, тексеру мерзімін ұзарту, тексеруді тоқтата тұру туралы қосымша актілердің) күні мен нөмірі;

      4) тексеруді жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

      5) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері немесе бақылау субъектісінің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе), тексеруді жүргізу кезінде қатысқан жеке немесе заңды тұлға өкілінің лауазымы;

      6) тексеруді жүргізу кезеңі;

      7) тексеру түрі;

      8) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар туралы мәліметтер;

      9) тексеру нәтижелері туралы актімен танысу немесе танысудан бас тарту, сондай-ақ тексеруді жүргізу кезінде қатысқан адамдар туралы мәліметтер, олардың қолтаңбасы немесе қол қоюдан бас тартуы туралы жазба;

      10) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолтаңбасы.

      Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар болмаған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы актіде тиісті жазба жасалады.

      12. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада мыналар көрсетіледі:

      1) нұсқаманың жасалған күні мен орны;

      2) мемлекеттік органның атауы;

      3) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

      4) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері немесе тексеруді жүргізу тағайындалған жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе), тексеруді жүргізу кезінде қатысқан жеке немесе заңды тұлға өкілінің лауазымы (болған кезде);

      5) тексеруді жүргізу күні, орны және кезеңі;

      6) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес анықталған бұзушылықтардың тізбесі;

      7) анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі ұсынымдар мен нұсқаулар және оларды жою мерзімдері;

      8) бақылау субъектісінің (объектісінің) не оның уәкілетті адамының нұсқамамен танысуы немесе танысудан бас тартуы туралы мәліметтер, олардың қолтаңбасы немесе қол қоюдан бас тартуы;

      9) тексеруді жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолтаңбасы.

      Жүргізілген зерттеулердің (сынақтардың), сараптамалардың қорытындылары және тексеру нәтижелеріне байланысты басқа да құжаттар немесе олардың көшірмелері (зақымдалған жабдықты қарап-тексеру актісі, техникалық бақылау құралдарының, байқау және тіркеп-белгілеу аспаптарының, регистрограмманың, осциллограмманың жазбалары, жедел журналдардан үзінді-көшірмелер, түсініктеме жазбахаттар, схемалар, сызбалар, фото-, аудио- және бейнематериалдар, сауалнама парақтары мен басқа да материалдар) бар болса, олар анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға қоса беріледі.

      13. Уәкілетті орган тексеруді тағайындау туралы актінің, тексеру нәтижелері туралы актінің, тексеруді ұзарту туралы актінің, тексеруді тоқтата тұру туралы актінің, тексеруді қайта бастау туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың нысандарын бекітеді.

      14. Тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама үш данада жасалады.

      Бақылау органы тексеру нәтижелері туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың бірінші даналарын құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органға үш жұмыс күні ішінде электрондық нысанда тапсырады, екінші даналарын қолын қойғызып қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті адамына танысу және анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шаралар қабылдау және басқа да әрекеттер жасау үшін табыс етеді, үшінші даналары бақылау органында қалады.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – тексеру нәтижелері туралы актіге, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – хабарламасы бар тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – бақылау органы сұрау салған кезде бақылау субъектісінің (объектісінің) хатта көрсетілген электрондық мекенжайына бақылау органы жөнелткен күннен бастап тиісті түрде табыс етілді деп есептеледі.

      15. Тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, тексеру мерзімін ұзарту туралы қосымша актіде) көрсетілген тексеруді аяқтау мерзімінен кешіктірмей тексеру нәтижелері туралы актіні бақылау субъектісіне (объектісіне) табыс еткен күн тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі.

      16. Бақылау субъектісі (объектісі) не оның уәкілетті адамы тексеру нәтижелері бойынша ескертулері және (немесе) қарсылықтары болған жағдайда, өзіне тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей оларды жазбаша түрде баяндап, бақылау органына жібереді.

      Ескертулер және (немесе) қарсылықтар тексеру нәтижелері туралы актіге қоса беріледі, бұл туралы тиісті белгі қойылады.

      17. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау мерзімдері оны орындаудың нақты мүмкіндігіне әсер ететін мән-жайлар ескеріле отырып айқындалады және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспары қоса беріліп, кемінде бес жұмыс күнін құрайды.

      Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау мерзімдерін айқындау кезінде:

      1) бақылау субъектісінде (объектісінде) бұзушылықтарды жою бойынша ұйымдастырушылық, техникалық және қаржылық мүмкіндіктердің бар-жоғы;

      2) пайдаланылатын өндірістік объектілердің техникалық жай-күйінің ерекшеліктері;

      3) мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан тиісті рұқсатты алу немесе "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына 1, 2 және 3-қосымшаларда көзделген хабарламаны беру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де міндетті қорытындыларды, келісулерді және басқа құжаттарды алу мерзімдері ескеріледі.

      18. Бақылау субъектісі қосымша уақыт және (немесе) қаржылай шығындар қажет болған жағдайда, өзіне анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей, бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсетіп, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын қоса бере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішпен тексеруді жүргізген бақылау органына жүгінуге құқылы.

      Бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтініште анықталған бұзушылықтарды жою бойынша қабылданатын шараларды және бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзартудың объективті себептерін баяндауға міндетті.

      Тексеруді жүргізген бақылау органы анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішті алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде баяндалған дәлелдерді ескере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы және бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсетіп, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту немесе уәжді негіздемемен ұзартудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

      Бақылау субъектісі ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 10-на дейінгі мерзімде бақылау органына бұзушылықтарды жою мерзімі басталған, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпаратты ұсынады.

      Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы берілген ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді.

      Уәкілетті орган анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының нысанын бекітеді.

      19. Анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою мерзімі өткеннен кейін бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында белгіленген мерзім ішінде тексеру жүргізген бақылау органына анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат беруге міндетті.

      20. Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпаратты белгіленген мерзімде бермеген немесе толық бермеген жағдайда, бақылау органы екі жұмыс күні ішінде бақылау субъектісіне (объектісіне) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат беру қажеттігі туралы сұрау салу жібереді.

      Бақылау органы анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы ақпарат белгіленген мерзімде берілмеген немесе толық берілмеген жағдайда, жоспардан тыс тексеру қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың орындалуын бақылауды қоспағанда, жоспардан тыс тексеру тағайындайды.

      21. Бақылау субъектісі (объектісі) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада және анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарында көрсетілген анықталған бұзушылықтар мерзімінен бұрын жойылған жағдайда, тексеру жүргізген бақылау органына бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса бере отырып, анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпарат беруге міндетті.

      22. Бақылау субъектісі тексеру қорытындыларына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасай алады.

      Бақылау субъектісінің (объектісінің) тексеру нәтижелері туралы актінің, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың күшін жою туралы өтінішін жоғары тұрған мемлекеттік органның (лауазымды адамның) қарауы өтініш берілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

      Жоғары тұрған мемлекеттік органның тексеру нәтижелерін жарамсыз деп тануы олардың күшін ішінара не толық көлемде жоюға негіз болып табылады.

      Толық көлемде жарамсыз деп танылған тексеру нәтижелері туралы акт, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқама бақылау субъектілерінің (объектілерінің) белгіленген талаптарды бұзуының дәлелі бола алмайды.

      23. Тексерулер бұзушылықтар тікелей жасалған кезде олардың жолын кесу және мынадай:

      1) тексеру қажеттілігі кәсіпорын жұмыскерлері мен халықтың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін технологиялық бұзушылықтарды дереу жоюды талап еткен жағдайда;

      2) техникалық пайдалану қағидаларының сәйкестігі тұрғысынан өзіндік ерекшелігін ескере отырып, технологиялық жабдықтың үзіліссіз жұмыс істеу режимінің сақталуын тексеру және қауіпсіздік техникасы қағидаларының талаптарын тексеру жағдайында дәлелдемелерді бекіту үшін кезек күттірмейтін әрекеттер жасау қажет болған кезде жұмыстан тыс уақытта (тәуліктің түнгі уақытында, демалыс немесе мереке күндері) жүргізілуі мүмкін.

      Жұмыстан тыс уақытта тексеруді жүргізу жөніндегі шешім бақылау органы бірінші басшысының не оны алмастыратын адамның бұйрығымен ресімделеді.

      Уәкілетті орган жұмыстан тыс уақытта тексеруді жүргізу туралы бұйрықтың нысанын бекітеді.

      24. Егер тексеруді және (немесе) қашықтан бақылауды жүргізу нәтижесінде бақылау субъектісінің (объектісінің) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарды бұзу фактісі анықталса, әкімшілік құқық
бұзушылық құрамының белгілерін көрсететін жеткілікті деректер болған кезде, бақылау органдарының лауазымды адамдары өкілеттіктері шегінде, бұзушылықтарға жол берген тұлғаларды Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа тарту жөнінде шаралар қабылдайды.

      Ескерту. 6-4-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-5-бап. Электр энергетикасы саласындағы тергеп-тексерулер

      1. Тергеп-тексеру бақылаудың дербес нысаны болып табылады, оның жүзеге асырылуы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде және осы Заңда айқындалған.

      2. Тергеп-тексерудің мақсаттары:

      1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының бұзылу себептерін анықтау және тиісті шаралар қабылдау;

      2) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзуға жол берген тұлғаны (тұлғаларды) айқындау.

      3. Тергеп-тексеруді жүргізу үшін негіздер:

      1) адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірудің нақты фактілері бойынша, мұндай факт тұлғалардың кең тобына қатысты болған және бұзушылыққа жол берген нақты тұлғаны (нақты тұлғаларды) анықтау талап етілетін жағдайларда, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, сондай-ақ мемлекеттік органдардың жолданымдары;

      2) алдында болған мән-жайларды анықтау, олардың себептерін, техникалық құрылғыларды пайдалану шарттарын бұзушылықтардың, технологиялық процестерді, электр энергетикасы саласындағы талаптарды бұзушылықтардың сипатын анықтау, авариялардың, технологиялық бұзушылықтардың зардаптарын жою және оларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды, осындай авариядан, технологиялық бұзушылықтан келтірілген материалдық залалды айқындау қажеттігі туындайтын авариялар, технологиялық бұзушылықтар.

      4. Бақылау органы осы баптың 3-тармағында көрсетілген негіздер болған кезде тергеп-тексеруді жүргізу туралы шешім қабылдайды.

      5. Уәкілетті орган тергеп-тексеруді жүргізу тәртібін белгілейді.

      Тергеп-тексеруді жүргізу тәртібі:

      1) тергеп-тексеру жүргізілетін жағдайларды;

      2) тергеп-тексеруді жүргізу мерзімдері мен ұзақтығын;

      3) бақылау субъектісін (объектісін), құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органды, мүдделі мемлекеттік органдарды тергеп-тексеруді жүргізудің басталуы туралы хабардар ету мерзімдерін;

      4) тәуелсіз сарапшылар мен өзге де мүдделі тұлғаларды тарту тәртібін;

      5) тергеп-тексеру жөніндегі комиссия құрамын құру шарттары мен тәртібін;

      6) тергеп-тексеруді ұзарту және тоқтата тұру шарттарын, мерзімдерін, тәртібін;

      7) тергеп-тексеру материалдарын ресімдеу тәртібін қамтуға тиіс.

      6. Тергеп-тексеруді жүргізу мерзімдері күнтізбелік отыз күннен аспауға тиіс және күнтізбелік отыз күнге бір рет қана ұзартылуы мүмкін.

      7. Бақылау органы тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары бойынша, тергеп-тексеруді жүргізуге негіз болған Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзуға жол берген тұлғаны (тұлғаларды) айқындайды.

      Тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары бойынша, бұзушылыққа жол берген тұлғаға (тұлғаларға) қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген шаралар қабылданады.

      Тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары, мемлекеттік құпияларды не Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, бақылау органының интернет-ресурсында жарияланады.

      Тергеп-тексеру қорытындылары құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын мемлекеттік органға үш жұмыс күні ішінде жіберіледі.

      Ескерту. 6-5-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-6-бап. Бақылау органы лауазымды адамдарының құқықтары мен міндеттері

      1. Бақылау органының лауазымды адамдарының мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде:

      1) бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруге;

      2) қағаз және электрондық жеткізгіштерде құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін алуға, сондай-ақ мемлекеттік бақылау нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қол жеткізуге;

      3) аудио-, фото- және бейнетүсірілімді жүзеге асыруға;

      4) мемлекеттік бақылау нысанасына жататын техникалық бақылау құралдарының, регистрограмманың, осциллограмманың, байқау және тіркеп-белгілеу аспаптарының жазбаларын, жедел журналдардан үзінді-көшірмелерді, түсініктеме жазбахаттарды, схемаларды, сызбаларды, фото-, аудио- және бейнематериалдарды, сауалнама парақтары мен басқа да материалдарды пайдалануға;

      5) бақылау субъектісін түсініктемелер алу үшін шақыруға;

      6) мамандарды, консультанттар мен сарапшыларды, сондай-ақ мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың лауазымды адамдарын тартуға;

      7) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасын бұзушылықтар бойынша, оның ішінде мемлекеттік бақылау қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтар бойынша сотқа жүгінуге және сот істерді қараған кезде қатысуға құқығы бар.

      2. Бақылау органының лауазымды адамдарына мемлекеттік бақылау нысанасына жатпайтын талаптар қоюға және өтінулермен жүгінуге тыйым салынады.

      3. Бақылау органының лауазымды адамдары мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде:

      1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, бақылау субъектілерінің (объектілерінің) құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға;

      2) осы Заңда белгіленген тәртіп негізінде және оған қатаң сәйкестікте мемлекеттік бақылау жүргізуге;

      3) егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, мемлекеттік бақылауды жүргізу кезеңінде бақылау субъектілерінің (объектілерінің) белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

      4) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берілген өкілеттіктерді уақтылы әрі толық шамада орындауға;

      5) бақылау субъектісіне (объектісіне) не оның уәкілетті өкіліне мемлекеттік бақылауды жүргізу кезінде қатысуға кедергі келтірмеуге, мемлекеттік бақылау нысанасына жататын мәселелер бойынша түсіндірмелер беруге;

      6) бақылау субъектісіне (объектісіне) мемлекеттік бақылау нысанасына жататын қажетті ақпаратты беруге;

      7) бақылау субъектісіне (объектісіне) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыны, тексеру нәтижелері туралы актіні, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы табыс етуге;

      8) мемлекеттік бақылауды жүргізу нәтижесінде алынған құжаттар мен мәліметтердің сақталуын және құпиялылығын қамтамасыз етуге міндетті.

      Ескерту. 6-6-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-7-бап. Бақылау субъектісінің (объектісінің) не оның уәкілетті адамының мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезіндегі құқықтары мен міндеттері

      1. Бақылау субъектілері (объектілері) не олардың уәкілетті адамдары мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру кезінде:

      1) бақылау органының тексеруді жүргізуге келген лауазымды адамдарын:

      тексеруді жүргізу жиілігін сақтамаған;

      тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, мерзімін ұзарту, тоқтата тұру туралы қосымша актілерде) көрсетілген тексеру мерзімдері асып кеткен не өтіп кеткен;

      жасалған не әзірленіп жатқан қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы арызда немесе хабарда, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін бұзушылықтар туралы өзге де жолданымдарда көрсетілген уақыт аралығының шеңберінен шығатын кезеңге тексеру тағайындалған;

      тексеруді жүргізу тиісті өкілеттіктері жоқ лауазымды адамдарға тапсырылған;

      тексеруді тағайындау туралы бір актіде бірнеше бақылау субъектісі (объектісі) көрсетілген;

      тексеру мерзімдері осы Заңда белгіленген мерзімнен асыра ұзартылған;

      осы Заңда белгіленген талаптар өрескел бұзылған;

      бақылау органының лауазымды адамдары осы Заңның 6-4-бабының 1-тармағында көрсетілген құжаттарды көрсетпеген жағдайларда, тексеруге жібермеуге;

      2) егер құжаттар мен мәліметтер тексеру нысанасына, сондай-ақ тексеруді тағайындау туралы актіде көрсетілген кезеңге жатпайтын болса, оларды ұсынбауға;

      3) қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындыға, тексеруді тағайындау туралы актіге, тексеру нәтижелері туралы актіге, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаға, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

      4) бақылау органының немесе лауазымды адамдардың бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін шектейтін, заңға негізделмеген тыйымдарын орындамауға;

      5) мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру процесін, сондай-ақ бақылау органы лауазымды адамдарының мемлекеттік бақылау шеңберінде жасайтын жекелеген әрекеттерін аудио-, фото- және бейнетүсірілім көмегімен, бақылау органы лауазымды адамдарының қызметіне кедергі келтірмей тіркеп-белгілеуге;

      6) үшінші тұлғаларды өз мүдделері мен құқықтарын білдіру, сондай-ақ үшінші тұлғалардың осы тармақтың 5) тармақшасында көзделген әрекеттерді жүзеге асыруы мақсатында мемлекеттік бақылауға қатысу үшін тартуға құқылы.

      2. Бақылау субъектілері (объектілері) не олардың уәкілетті адамдары бақылау органы мемлекеттік бақылауды жүргізген кезде:

      1) бақылау органы лауазымды адамдарының бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге;

      2) коммерциялық, салықтық не заңмен қорғалатын өзге де құпияны қорғау жөніндегі талаптарды сақтай отырып, бақылау органының лауазымды адамдарына қағаз және электрондық жеткізгіштерде құжаттардың (мәліметтердің) көшірмелерін ұсынуға, сондай-ақ мемлекеттік бақылау нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қолжетімділік беруге;

      3) тексеруді тағайындау туралы актінің екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

      4) мемлекеттік бақылау аяқталған күні қашықтан бақылау нәтижелері туралы қорытындының, тексеру нәтижелері туралы актінің екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

      5) анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманың екінші данасына алғаны туралы белгі қоюға;

      6) егер осы Заңда не Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында өзгеше көзделмесе, мемлекеттік бақылауды жүргізу кезеңінде тексерілетін құжаттарға өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол бермеуге;

      7) бақылау объектісіне мемлекеттік бақылауды жүргізуге келген адамдардың осы объект үшін белгіленген нормативтерге сәйкес зиянды және қауіпті өндірістік әсер ету факторларынан қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

      8) бақылау субъектісінің (объектісінің) басшысы не оның уәкілетті адамы тексеруді тағайындау туралы актіні алған жағдайда, тексеру белгіленген мерзімдерде бақылау объектісі тұрған жерде болуға міндетті.

      Ескерту. 6-7-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-8-бап. Осы Заңның талаптарын өрескел бұзып жүргізілген тексерулердің жарамсыздығы

      1. Егер бақылау органы тексеруді осы Заңда белгіленген тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын талаптарды өрескел бұзып жүргізсе, тексеру жарамсыз деп танылады.

      2. Осы Заң талаптарын өрескел бұзушылықтарға мыналар жатады:

      1) тексеруді жүргізу негіздерінің болмауы;

      2) тексеруді тағайындау туралы актінің болмауы;

      3) тексеру мерзімдерінің сақталмауы;

      4) тексеруді жүргізу кезеңділігінің бұзылуы;

      5) бақылау субъектісіне (объектісіне) тексеруді тағайындау туралы актіні ұсынбау;

      6) бақылау органының өз құзыретіне кірмейтін мәселелер бойынша тексеруді тағайындауы.

      Ескерту. 6-8-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-9-бап. Электр энергетикасы саласындағы өндірістік бақылау

      1. Электр энергетикасы саласындағы өндірістік бақылауды (бұдан әрі – өндірістік бақылау) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор жүзеге асырады.

      2. Өндірістік бақылаудың міндеттері:

      1) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;

      2) энергетикалық жабдықты, электр станцияларын, электр желілерін қауіпсіз пайдалану бойынша мониторинг жүргізу;

      3) электр энергиясын өндірудің, берудің және тұтынудың сенімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

      4) техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін тексеруден өткен жұмыскерлердің жұмысты жүзеге асыруы;

      5) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік операторды, оның ішінде күзгі-қысқы кезеңге уақтылы даярлау және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын жүзеге асыру;

      6) жабдықты, ғимараттар мен құрылысжайларды пайдалануға әзірлік күйінде ұстау;

      7) қауіпсіздік техникасы қағидаларын сақтауға бағытталған шараларды талдау және әзірлеу;

      8) жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге әсер ететін бұзушылықтардың мән-жайлары мен себептерін анықтау;

      9) технологиялық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған жұмыстарды үйлестіру.

      3. Энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар және жүйелік оператор өндірістік бақылау туралы ережені әзірлейді.

      Уәкілетті орган өндірістік бақылау туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді.

      4. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адам біліктілік талаптарына, жұмыс тәжірибесіне және құрылымдық бөлімше басшысынан төмен емес атқаратын лауазымына сәйкестігі бөлігінде мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесімен келісу бойынша энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор басшысының актісімен тағайындалады және босатылады.

      5. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адам:

      1) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдардың және жүйелік оператордың бөлімшелерінде өндірістік бақылауды жүзеге асыру жөніндегі жұмыстар жоспарын әзірлеуге;

      2) жұмыскерлердің электр энергетикасы саласындағы талаптарды сақтауын өндірістік бақылауды жүзеге асыруға;

      3) энергетикалық жабдықты пайдалану және жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігінің қамтамасыз етілуін тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге;

      4) қауіпсіздікті қамтамасыз ету және технологиялық бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеуді ұйымдастыруға;

      5) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор жұмыскерлерінің назарына Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасы талаптарының өзгеруі туралы ақпаратты жеткізуге;

      6) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператор басшысына:

      қауіпсіздікті қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды жою жөнінде іс-шаралар жүргізу;

      Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасының талаптары бұзылып жүзеге асырылатын, жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін немесе технологиялық бұзушылықтарға әкелуі мүмкін жұмыстарды тоқтата тұру;

      техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидалары бойынша уақтылы даярлаудан, қайта даярлаудан өтпеген жұмыскерлерді жұмыстан шеттету бойынша ұсыныстар енгізуге;

      7) ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 10-на дейін не сұрау салу бойынша (авариялар мен бірінші дәрежедегі істен шығулар орын алған жағдайларда) мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелеріне өндірістік бақылау міндеттеріне сәйкес есепті ұсынуға;

      8) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыруға міндетті.

      6. Өндірістік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамның:

      1) өндірістік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті құжаттар мен материалдарды алуға;

      2) энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдар мен жүйелік оператордың объектілеріне тәуліктің кез келген уақытында кедергісіз кіруге құқығы бар.

      Ескерту. 6-9-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның құзыреті

      Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган:

      1) энергиямен жабдықтаушы ұйымдардың электр энергиясына тарифтерді жеке тұлғалардың оны тұтынатын көлемдеріне қарай саралау тәртібін бекітеді;

      2) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4) электрмен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар ұйымдардың тізілімін интернет-ресурста жүргізеді, орналастырады және он күн сайын жаңартып отырады;

      5) энергия өндіруші ұйымдардың осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында және 13-бабы 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады және анықталған бұзушылықтарды жою туралы орындалуы міндетті нұсқамалар енгізеді;

      6) осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағында, 18-бабының 1-тармағында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдардың сақтауын бақылауды жүзеге асырады және анықталған бұзушылықтарды жою туралы орындауға міндетті нұсқамалар енгізеді;

      7) осы Заңның 12-бабының 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында, 13-бабының 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында, 13-бабының 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдар бұзған жағдайда сотқа жүгінеді;

      8) осы Заңда айқындалған нормативтік құқықтық актілерді өз құзыретінің шегінде әзірлейді, бекітеді;

      8-1) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жариялауға қойылатын талаптарды сақтай отырып, энергия өндіруші ұйымдардан осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 1) және 10) тармақшаларында, 4-тармағында және 13-бабы 3-2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген талаптарды энергия өндіруші ұйымдардың орындауы жөнінде ақпарат сұратады және алады.

      8-2) осы Заңға сәйкес атаулы қолдау алушылардың тізімін қалыптастырады;

      9) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.10 № 178-IV, 2011.07.05 № 452-IV (13.10.2011 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 06.03.2013 № 81-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-1-бап жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      7-1-бап 2024 жылғы 1 сәуірден бастап 1 желтоқсанға дейін осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII Заңымен.

7-1-бап. Электр энергетикасы саласындағы лицензиялау

      Электр энергетикасы саласындағы жекелеген қызмет түрлері Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес лицензиялауға жатады.

      Энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алуды осы қызмет түрімен айналысуға арналған лицензиясы бар энергиямен жабдықтаушы ұйымдар жүзеге асырады.

      Энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензия Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 124-5-бабы 2 және 3-тармақтарының талаптарына сәйкес бағаларды мемлекеттік реттеу қолданылатын, қоғамдық маңызды нарық субъектісі мәртебесі бар ұйымдарға беріледі.

7-2-бап. Жылумен жабдықтау жүйелерін салуды, реконструкциялауды және жаңғыртуды субсидиялау

      Ескерту. 2-тарау 7-2-баппен толықтырылды - ҚР 15.06.2015 № 322-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-3-бап. Энергетикалық сараптама жүргізуге және электр зертханаларын аккредиттеу

      Ескерту. 2-тарау 7-3-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Өндiрiстiк-технологиялық қызметке араласуға жол берiлмеушiлiк

      Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, орталық атқарушы органдар, сондай-ақ жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар ұйымдардың электр энергиясын өндiру мен беруге немесе осы процестердi технологиялық басқаруға байланысты өндiрiстiк-технологиялық қызметiне араласуға құқылы емес.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Электр станцияларын, электр беру желілері мен шағын станцияларды жобалау және салу

      1. Тұтынушыларға электр энергиясын беру өздері арқылы қамтамасыз етілетін бұрыннан бар электр беру желілері мен кіші станцияларға қосымша қосалқы (шунтталатын) электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалау және салу Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

      Тұтынушының өзі тұтынатын электр қуатын ұлғайтуы қосалқы (шунтталатын) электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалауға және салуға негіз болып табылады.

      1-1. Бір тұлғалар тобына немесе бір гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйым мен тұтынушы кернеуі 220 киловольт және одан жоғары меншікті электр беру желілерін жобалауды, салуды және пайдалануды, мұндай желілер бойынша берілетін электр энергиясын әкімшілік-аумақтық бірлік ретіндегі облыс шегінде осы тұлғалар тобы немесе осы гибридті топ ішінде тұтыну үшін пайдаланатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі жұмысының сенімділігін қамтамасыз ету үшін жүйелік оператор айқындайтын техникалық талаптарды сақтаған жағдайда, бірлесіп немесе дербес жүзеге асыруға құқылы.

      Осы тармақтың ережелері тұлғалар тобына, егер мұндай тұлғалардың бірі басқа тұлғаға қатысты бақылау орнатса, сондай-ақ мұндай тұлғалар бір тұлғаның бақылауында болса, қолданылады.

      Бақылау деп жеке немесе заңды тұлғаның басқа заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді мынадай бір немесе бірнеше әрекет:

      1) заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) елу пайызынан астамына билік ету арқылы тікелей немесе жанама түрде (заңды тұлға арқылы немесе бірнеше заңды тұлға арқылы) айқындау мүмкіндігі түсініледі.

      Ұлттық компаниялар үшін заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) кемінде қырық пайызына билік етуге жол беріледі;

      2) заңды тұлғаның атқарушы органының функцияларын жүзеге асыру арқылы тікелей немесе жанама түрде (заңды тұлға арқылы немесе бірнеше заңды тұлға арқылы) айқындау мүмкіндігі түсініледі.

      Жеке немесе заңды тұлғаның басқа заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді жанама түрде айқындау мүмкіндігі деп осы тармақтың үшінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес әрбір келесі заңды тұлғаның басқа заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) елу пайыздан астамына билік етуі түсініледі, ұлттық компаниялар үшін әрбір келесі заңды тұлғаның басқа заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) кемінде қырық пайызына билік етуіне жол беріледі.

      Көрсетілген электр беру желілері осы тармақта санамаланған тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі болады және меншік иелерінің келісімінсіз ұлттық компанияға беруге жатпайды.

      2. Электр станцияларын, электр беру желілері мен кіші станцияларды жобалау және салу, сондай-ақ оларды пайдалану мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

      2-1. Энергия өндіруші ұйымның, оның ішінде жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымның электр қондырғыларын кешенді сынауы электр желілік қағидаларға сәйкес, кешенді сынау жүргізу кезінде өндірілген электр энергиясының бүкіл көлемін сатып алу-сату шарты болған кезде жүйелік оператормен келісілген бағдарлама бойынша жүргізіледі.

      3. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде салынған, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілері, кіші станциялар мен тарату құрылғылары олар жұмыс істеп тұрған кезеңде тиісінше жекеше әріптестің не концессионердің уақытша иеленуінде және пайдалануында болады және олар құрылған кезден бастап республикалық меншікке беріледі.

      4. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттары, оның ішінде концессия шарттары негізінде салынған, кернеуі 220 киловольт және одан жоғары өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілерін, кіші станцияларды, тарату құрылғыларын орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды, сондай-ақ пайдалануды жүйелік оператор шарттар негізінде жүзеге асырады.

      Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.07.05 № 66-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.10.2015 № 380-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-1-тарау. Электр энергетикасы саласындағы қауiпсiздiктiң жалпы талаптары

      Ескерту. 2-1-тараумен толықтырылды - ҚР 2006.12.29 № 209 Заңымен.

9-1-бап. Жалпы ережелер

      1. Электр жабдықтарын, электр желiлерiн, тұтынушылар қондырғыларын пайдалану кезiндегi ұйымдастырушылық iс-шаралары адам өмiрi мен денсаулығы және қоршаған орта үшiн қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге тиiс.

      2. Электр энергиясын өндiруге, беру мен пайдалануға арналған электр жабдықтары, электр желiлерi, тұтынушылардың қондырғылары, электр энергиясы техникалық реттеу және стандарттау объектiлерi болып табылады.

      3. Тұтынушылардың электр энергиясын қабылдау шығыстарындағы электр энергиясының сапа көрсеткiштерi белгiленген нормаларға сәйкес келуге тиiс.

      4. Мыналар:

      жұмыс кернеуiнiң атаулы мәннен барынша ауытқуы;

      электр тогы жиілігінің ауытқуы электр энергиясы сапасының сипаттамалары болып табылады.

      5. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 9-1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-2-бап. Электр энергетикасы саласындағы жабдықтар мен электр қондырғыларын жобалау кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

      1. Электр желiлерiн жобалау және пайдалану кезiнде осы Заңға және техникалық регламенттерге сәйкес электр энергиясына белгiленген талаптардың орындалуы қамтамасыз етiлуге тиiс.

      2. Электр энергиясын өндiруге, беруге және тұтынуға арналған электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтары, тұтынушылардың қондырғылары техникалық регламенттерде белгiленген техникалық талаптарға сәйкес келуге тиiс.

      Ескерту. 9-2-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-3-бап. Электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну кезiнде пайдаланылатын электр-техникалық жабдықтар мен материалдарға қойылатын қауiпсiздiк талаптары

      Ескерту. 9-3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Қазақстан Республикасында өндiрiлетiн және оның аумағына әкелiнетiн электр-техникалық жабдықтар мен материалдар Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келуге тиiс.

      2. Электр-техникалық жабдықтар мен материалдар адам өмiрi мен денсаулығы және қоршаған орта үшiн қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн талаптарға сәйкес келуге тиiс.

      3. Техникалық регламенттерде белгіленген талаптарға сәйкестiгi растауға жататын электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтарын, тұтынушылардың қондырғыларын сәйкестiктi растау саласындағы құжатсыз пайдалануға беруге жол берiлмейдi.

      4. Электр станцияларының, электр желiлерiнiң жабдықтары, тұтынушылардың қондырғылары қауiпсiз жағдайларды қамтамасыз ететiн, техникалық жағынан жарамды күйде болуға тиiс.

      Ескерту. 9-3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-4-бап. Электр энергиясын цифрлық майнерлердің сатып алу тәртібі мен талаптары

      1. Цифрлық майнерлер электр энергиясын орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан кем емес көлемде:

      1) уәкілетті орган бекіткен тәртіппен және жүйелік оператор айқындайтын белгіленген квоталар шеңберінде электр энергиясын орталықтандырған сауда-саттықта бірыңғай сатып алушыдан;

      2) генерациялайтын қондырғылары Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылмаған, қосылудың жоқтығы фактісін жүйелік оператор растаған кезде энергия өндіруші ұйымдардан сатып алады. Бұл норма генерациялайтын қондырғылары 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылған энергия өндіруші ұйымдарға қолданылмайды;

      3) жүйелік оператор айқындайтын Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінің техникалық мүмкіндігі шеңберінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілген электр энергиясын;

      4) жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын, электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты жоқ энергия өндіруші ұйымдардан сатып алады.

      2. Цифрлық майнерлердің электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелерінің, жүктемені ажыратудың арнаулы автоматикасының, жүйелік операторда және энергия беруші ұйымда орнатылған жүйелермен өздерін біріздендіруді олардың желілеріне қосылған кезде қамтамасыз ететін телекоммуникация жүйелерінің болуы міндетті.

      Ескерту. 2-1-тарау 9-4-баппен толықтырылды – ҚР 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз) Заңымен; өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-5-бап. Электр энергиясын қосу, пайдалану және тұтыну кезінде электрқуаттау станцияларының қауіпсіз жұмыс істеуі жөніндегі талаптар

      1. Электрқуаттау станцияларын электр желілеріне қосу электр энергиясын пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Электрқуаттау станцияларын, оның ішінде жабық үй-жайларда орнатылған электрқуаттау станцияларын пайдалану Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

      3. Электрқуаттау станциялары пайдаланатын электр энергиясын тұтыну тәртібі Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес айқындалады.

      4. Электрқуаттау станцияларының электр энергиясын тұтынуы тұрмыстық тұтынуға жатпайды.

      Ескерту. 2-1-тарау 9-5-баппен толықтырылды – ҚР 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. Электр энергиясы мен қуаты нарығындағы жүйелік оператор және энергияны өндіру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Жүйелiк оператор

      1. Жүйелiк оператор мынадай функцияларды орындайды:

      1) осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағына сәйкес ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша жүйелік қызмет көрсетеді;

      1-1) осы Заңның 13-бабының 7-2-тармағына сәйкес ұлттық электр желісін пайдалану бойынша жүйелік қызмет көрсетеді;

      1-2) ұлттық электр желісіне техникалық қызмет көрсетуді және оны пайдалану әзірлігінде ұстап тұруды қамтамасыз етеді;

      2) электр энергиясын өндiру-тұтынудың нақты теңгерiмдерiн жасау мен тәулiктiк кестесiн қалыптастыруды қоса алғанда, шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң жұмыс режимдерiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыра отырып, техникалық диспетчерлендiру жөнiнде жүйелiк қызметтер көрсетедi;

      2-1) қуатты резервтеу бойынша жүйелік қызметтер көрсетеді;

      3) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесi жұмысының сенiмдiлiгiн қамтамасыз етедi;

      4) 31.12.2007 дейін қолданыста болды.

      5) электр энергиясының өндіру-тұтыну теңгерілімін ұйымдастыру жөнiнде жүйелiк қызметтер көрсетедi;

      6) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдерін және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімсіздіктерін есептеу үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына деректерді береді;

      6-1) электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесін қалыптастырады;

      7) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде энергия өндiрушi ұйымдар арасындағы қуат резервтерiнiң көлемiн, құрылымын, таратылуын және қуат резервтерiнiң iске қосылуын айқындайды;

      8) нақты уақыт режимiндегi электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығы мен жүйелiк және қосалқы көрсетiлетiн қызметтер нарығының жұмыс iстеуiн ұйымдастыруды жүзеге асырады;

      9) шектес мемлекеттердiң энергия жүйелерiмен қатарлас жұмыс режімдерiн басқару және олардың орнықтылығын қамтамасыз ету және электр қуатын реттеу бойынша өзара iс-қимыл жасайды;

      10) электр энергиясын коммерциялық есепке алудың, электр энергиясы көтерме сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң релелiк қорғау мен аварияға қарсы автоматикасының бiрлескен құрылғыларының бiртұтас ақпараттық жүйесiн, автоматтандырылған жүйесiн құру жөнiнде техникалық және әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады;

      11) ұлттық электр желiсiне электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң қол жеткiзуi үшiн тең жағдайларды қамтамасыз етедi;

      12) Қазақстан Республикасының электр энергиясы көтерме сауда нарығына қатысушыларды коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпия болып табылатын мәлiметтердi қозғамайтын ақпаратпен қамтамасыз етедi;

      13) электр станцияларының, шағын станциялардың негiзгi жабдықтарын, электр беру желiлерiн, релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын, технологиялық басқару жүйелерiн жөндеуге шығаруды келiседi;

      14) су электр станцияларының су-шаруашылық теңгерiмдерiн ескере отырып олардың жұмыс режимдерiн және Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң жұмыс режимдерiн әзiрлеуге қатысады;

      15) электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерімдерін әзірлеуді жүзеге асырады;

      16) электр қуаты нарығының жұмыс істеуін ұйымдастыруды жүзеге асырады;

      18) генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды жүзеге асырады;

      19) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      22) алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

      22-1) қуатты берудің келісілген схемалары туралы ақпаратты тоқсан сайын уәкілетті органға береді;

      22-2) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін растайды;

      22-3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес энергетикалық аймақтар бөлінісінде цифрлық майнерлердің қызметі үшін қолжетімді болатын электр энергиясының квотасын және электр энергиясын тұтыну бейінін айқындайды және квотаның есеп-қисабы үшін пайдаланылған электр энергиясының тапшылығы мен профицитінің бар-жоғы туралы ақпаратты тиісті негіздемесімен бірге өзінің интернет-ресурсында жариялайды, сондай-ақ осы ақпаратты цифрлық активтер саласындағы уәкілетті органға береді;

      23) осы Заңда және Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасында көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

      2. Жүйелік оператордың электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында электр энергиясын тікелей шетелдік өндірушінің атынан өткізетін электр энергиясын берушілерден сатып алу-сатуды мынадай жағдайларда:

      1) технологиялық және өндірістік қажеттіліктерге;

      2) басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен электр энергиясы ағымдарының шарттық шамаларын қамтамасыз ету үшін;

      3) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысу үшін жүзеге асыруға құқығы бар.

      2-1. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Жүйелiк оператор Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асырады.

      4. Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару:

      1) электр энергиясын сатып алу-сату, беру, электр қуатын реттеу, электр энергиясын өндiру-тұтынуды теңгерiмдеу шарттарының талаптарын iске асыратын Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерiн басқарудан;

      2) электр энергиясының мемлекетаралық ток ағымдары режимдерiн басқарудан;

      3) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде технологиялық бұзылыстарды болдырмауды, оқшауландыруды және жоюды қамтамасыз етуден;

      4) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi қуат резервтерiн оралымды басқарудан;

      5) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнiң сенiмдi және тұрақты жұмысын қамтамасыз ететiн релелiк қорғау, аварияға қарсы және режимдiк автоматика жүйелерiнiң құрылымын, принциптерін, орналасқан жерлерiн, көлемдерi мен қондырғыларын айқындаудан;

      6) Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде электр энергиясын өндiру-тұтынудың тәулiктiк кестелерiн қалыптастыру мен бекiтуден;

      7) электр энергиясының көтерме сауда нарығындағы электр энергиясын өндiру-тұтынудың нақты теңгерiмдерiн жасаудан тұрады.

      5. Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерiн орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару және тиiстi өкiмдер беру электр энергиясының сапалық сипаттамасының ағымдағы мәнi - қуаты, жиiлiгi және кернеуi негiзiнде жүзеге асырылады.

      Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2009.07.04 № 166-IV, 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-1-бап. Ұлттық оператор

      Ескерту. 3-тарау 10-1-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-2-бап. Нарық кеңесі

      1. Нарық кеңесі:

      1) электр энергиясы мен қуаты нарығының жұмыс істеуіне мониторингті жүзеге асырады;

      2) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен энергия өндіруші ұйымдарды жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламаларын қарайды;

      2-1) уәкілетті органға электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімінің жобасына сараптама қорытындысын ұсынады;

      3) уәкілетті органға Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді;

      4) уәкілетті орган айқындаған өзге де функцияларды жүзеге асырады.

      2. Нарық кеңесінің шешімдері ұсынымдық сипатта болады.

      Ескерту. 3-тарау 10-2-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-3-бап. Бірыңғай сатып алушы

      1. Бірыңғай сатып алушыны уәкілетті орган айқындайды.

      2. Бірыңғай сатып алушы:

      1) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды жасасады;

      2) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттарды жасасады;

      3) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартқа сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті алады, оның ішінде осы Заңның 15-3-бабының 3-4, 3-5 және 3-6-тармақтарына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемін қосымша сатып алуды жүзеге асырады;

      4) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартқа сәйкес электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетеді;

      5) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің алдағы күнтізбелік жылға бағасының есебін және оны өз интернет-ресурсында орналастыруды жүзеге асырады;

      6) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге жасалған шарттардың тізбесін қалыптастырады және электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісін көрсете отырып, өз интернет-ресурсында орналастырады;

      7) аукциондық сауда-саттық жеңімпазымен осы Заңның 15-8-бабында көрсетілген мерзімге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады;

      8) бағаны есептеу жүзеге асырылатын жылдың алдындағы жылы электр қуаты нарығындағы қызмет шеңберінде оң қаржылық нәтиженің қорытындылары бойынша пайда болған қаражатты электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке алдағы жылға бағаны төмендетуге жұмсайды;

      9) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 1-2) тармақшасында көрсетілген заңды тұлғамен Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысында белгіленген мерзімге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

      Ескерту. 3-тарау 10-3-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыру кезiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимi жөнiндегi өкiмдер

      1. Жүйелiк оператордың орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқару кезiндегi электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимдерi жөнiндегi өкiмдерi электр энергиясы көтерме сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң орындауы үшiн мiндеттi.

      2. Жүйелiк оператор электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну режимi жөнiндегi жедел өкiмдердi орындамайтын электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр қондырғыларын орталықтандырылған оралымды-диспетчерлiк басқарудағы электр жүйелерiнен ажыратуға құқылы.

12-бап. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушылардың құқықтары мен мiндеттерi

      1. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушылардың:

      1) жасалған шарттар негiзiнде жүйелiк қызмет көрсетудi пайдалануға;

      2) жүйелiк оператордан электр энергиясын өндiру және беру жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру үшiн қажеттi техникалық ақпаратты алуға құқығы бар.

      2. Нетто-тұтынушыларды қоспағанда, электр энергиясын өндіруге және беруге қатысушылар:

      1) жүйелiк операторға Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiн орталықтандырылған жедел-диспетчерлiк басқаруды жүзеге асыру үшiн қажет ақпаратты және электр станциялары жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткiштерi жөнiнде нақты ақпаратты (өндiру, шиналардан босату, өз мұқтаждары, шиналардан электр энергиясын босатуға үлестiк шығыстар) беруге;

      2) жүйелiк оператордың коммерциялық есепке алу аспаптарына қол жеткізуіне рұқсат беруге;

      3) техникалық регламенттерде және стандарттау жөніндегі құжаттарда белгiленген талаптарға сәйкес электр энергиясының сапасы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге;

      4) жасалған шарттар негiзiнде Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi стандартты жиiлiктi реттеуді және ұстап тұруды жүйелiк оператормен бiрлесе отырып жүзеге асыруға;

      5) техникалық регламенттердiң, стандарттау жөніндегі құжаттардың және Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес негiзгi және қосалқы жабдықтарды, аварияға қарсы және режимдiк автоматика, релелiк қорғау, диспетчерлiк технологиялық басқару құралдарын жұмыс жағдайында ұстауға;

      6) уәкiлеттi орган айқындайтын көлемде өз объектiлерiнде жаңа релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын орнатуға және пайдаланылып жүрген релелiк қорғау және аварияға қарсы автоматика құрылғыларын жаңғыртуды жүргізуге;

      7) туындаған технологиялық бұзушылықтар туралы олардың сыныптамасына сәйкес және энергетикалық жабдықты пайдалануға байланысты жазатайым оқиғалар туралы мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі органға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен хабарлауға;

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      8) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде әзірлік паспортын алуға міндетті.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      9) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда, энергия өндіруші ұйымдар:

      1) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын сағаттық мөлшерлемелерді ескере отырып, электр энергиясына арналған тиісті шекті тарифтен аспайтын баға бойынша электр энергиясын өткізуді жүзеге асыруға;

      2) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2016.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      3) алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      4) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      4) өткен күнтізбелік жыл үшін электр энергиясын өндіру мен өткізу шығындары бойынша, электр энергиясын өндіру мен өткізу көлемі бойынша есептерді жыл сайын 31 наурыздан кешіктірмей уәкілетті органға беруге;

      4-1) осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұруға жіберуге;

      4-2) жыл сайын 31 наурыздан кешіктірмей электр энергетикасы саласындағы уәкілетті органға осы Заңның 15-3-бабы 3-1-тармағының 3) және 4) тармақшалары шеңберінде алынған қаражатты электр қуатының әзірлігін ұстап тұруға пайдаланылғаны туралы растайтын материалдары бар есепті ақпарат беруге;

      5) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      6) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      7) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      8) 01.01.2017 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      9) табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның талап етуі бойынша осы Заңның 7-бабының 8-1) тармақшасына сәйкес ақпаратты ол белгілеген, тиісті сұрау салу алынған күннен бастап бес жұмыс күнінен кем болмайтын мерзімдерде қағаз және (немесе) электрондық жеткізгіштерде беруге;

      10) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған шекті тарифтен аспайтын баға бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асыруға (электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемдерін қоспағанда, оны көрсету кезінде жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар және жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлердің жеңімпаздары, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тарифті пайдаланады);

      11) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқару кезінде жүйелік оператордың өкімдеріне сәйкес электр энергиясын өндіруді тәулікішілік реттеуді жүзеге асыруға;

      12) келісілген хаттамалар бойынша электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің дерекқорынан жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына сағаттық есепке алу деректерін беруді қамтамасыз ететін коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі мен телеөлшеу жүйелерінің болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      3-1. Тұтынушыларды энергиямен жабдықтау сенімділігін қамтамасыз ету үшін энергия өндіруші ұйымдар берілудің тәуліктік кестелерін орындау үшін қажетті көлемдерде электр энергиясын сатып алу арқылы авариялық істен шыққан қуаттарды алмастыруды жүзеге асыруға міндетті. Энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын авариялық істен шыққан қуаттар көлемінде сатып алуды өзге энергия өндіруші ұйымдардан да, жүйелік оператордан да соңғысымен жасалатын шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен авариялық өзара көмек көрсету туралы шарттар шеңберінде жүзеге асырады.

      4. Алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5. 2017.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      6. Электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттар жасасуға және осы шарттар негізінде электр қуатының нарығына қатысуға міндетті.

      7. Энергия беруші ұйымдар электрмен жабдықтаудың сенімділігі көрсеткіштерінің уәкілетті орган бекіткен нормативтік мәндерін асырмауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасының талаптарына сәйкес электрмен жабдықтаудың сенімділік көрсеткіштері туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті.

      8. Жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізу үшін тиісті заңды тұлға:

      1) осы Заңның 13-бабының 7-2-тармағына сәйкес жүйелік оператормен ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шарт жасасуға;

      2) осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағына сәйкес жүйелік оператормен ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға;

      3) энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға (қажет болған кезде);

      4) жүйелік оператормен электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға;

      5) жүйелік оператормен электр энергиясын өндіру-тұтынуды техникалық диспетчерлеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт жасасуға (генерациялайтын қондырғылар болған, сондай-ақ импортты жүзеге асырған жағдайда) міндетті.

      9. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын коммерциялық есепке алудың тиісті аспаптарының көрсеткіштеріне сәйкес есепті кезеңде (күнтізбелік айда) өздері нақты тұтынған электр энергиясы көлемдерінің негізінде энергия беруші ұйымдардың электр энергиясын беру бойынша көрсететін қызметтеріне, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызметтерге және ұлттық электр желісі бойынша электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге тиісті шарттарда көрсетілген тарифтер бойынша ақы төлеуге міндетті.

      Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.29 № 209, 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-1-бап. Электр энергиясына шекті тарифтерді, теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифті, теріс теңгерімсіздікке шекті тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифтерді айқындау тәртібі

      Ескерту. 12-1-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      1. Алып тасталды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      2. Энергия өндіруші ұйым уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген электр энергиясына шекті тарифтен аспайтын электр энергиясын өткізеді.

      Электр энергиясына шекті тариф электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың топтары бойынша жылдарға бөліне отырып, әрбір жеті жыл сайын бекітіледі және қажет болған кезде түзетіліп отырады.

      Электр энергиясына шекті тарифті айқындау үшін оның қолданысының алғашқы жеті жылына электр энергиясына шекті тариф енгізілетін жылдың алдындағы жыл ішінде электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдардың тиісті тобында қалыптасқан электр энергиясын өндіруге жұмсалатын ең жоғары шығындар пайдаланылады.

      Теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалатын сағаттық мөлшерлемелер ескеріле отырып, уәкілетті орган бекіткен әдістеме бойынша айқындалатын теңгерімдеу үшін үстемеақыға ұлғайтылған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясына ең жоғары шекті тариф ретінде айқындалады.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері үшін рұқсат етілген, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу бағасын білдіретін теріс теңгерімсіздіктерге шекті тариф Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясына ең төмен шекті тариф ретінде айқындалады.

      Электр энергиясына шекті тарифті түзету электр энергиясын өндіру үшін отын ретінде пайдаланылатын көмірге, газға, құрамында күкірт бар шикізатқа, мұнай өнімдеріне, электр энергиясын өндіру процесінде технологиялық қажеттіліктер үшін пайдаланылатын суға баға құнының және (немесе) көмірді, газды, құрамында күкірт бар шикізатты, мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған, мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің (бағалардың) өзгеруіне байланысты энергия өндіруші ұйымның уәкілетті органның ақпараттық жүйесін пайдалана отырып берілген уәкілетті органға жолданымы негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      Егер энергия өндіруші ұйым жоғарыда аталған шығындарға байланысты залал шеккен болса, уәкілетті орган электр энергиясына шекті тарифтерді түзету кезінде алты айдан аспайтын кезеңдегі шеккен шығындарды ескереді.

      Жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдар үшін электр энергиясына шекті тариф алдағы жылдың электр энергиясын өндіруге арналған болжамды шығындар негізінде айқындалады және жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар үшін бекітілген электр энергиясына шекті тарифтердің қолданылу мерзіміне бекітіледі.

      Энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясына тарифтің шекті деңгейін бекіту немесе түзету қажеттігін растайтын құжаттарды уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы береді.

      Осы Заңның 12-бабы 3-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген есептің қорытындылары бойынша уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйым үшін электр энергиясына шекті тарифтің деңгейін қайта қарайды.

      2-1. Энергия өндіруші ұйым электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тарифті дербес, бірақ электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифтен аспайтындай етіп белгілейді.

      Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифті уәкілетті орган жылдарға бөле отырып, жеті жылға тең мерзімге бекітеді және қажет болған кезде саланың инвестициялық тартымдылығын қамтамасыз ету мақсатында түзетіліп отырады.

      Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тарифті айқындау үшін қолданысының алғашқы жеті жылына уәкілетті органмен келісімдер шеңберінде энергия өндіруші ұйымдар 2015 жылы салған инвестициялардың жиынтық көлемі (амортизациялық аударымдар есебінен инвестицияларды қоспағанда) пайдаланылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-тармақтың 1-5 абзацтары 2016.01.01 дейін қолданыста болады - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      3. Энергия өндіруші ұйым электр энергиясын шекті тарифтен аспайтын бағамен өткізу үшін уәкілетті органмен белгіленген тәртіппен келісім жасасады.

      Келісім энергия өндіруші ұйымның жаңа активтерді құруға, қолда бар активтерді кеңейтуге, жаңартуға, ұстап тұруға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған іс-шараларды іске асыру жөніндегі инвестициялық міндеттемелерін көздейді.

      Келісімде электр энергиясын өндіруге байланысты іс-шаралар тізбесі әрбір іс-шара бойынша инвестициялардың нақты көлемі мен сомалары көрсетіле отырып айқындалады.

      Келісім жасасу кезінде жабдықтың техникалық жай-күйін растау үшін тәуелсіз энергетикалық сараптаманың қорытындысы ескеріледі.

      Электр энергиясының шекті тарифі, оны өндіру көлемі шеңберінде электр энергиясына арналған босатылатын бағаны төмендету жағдайларын қоспағанда, келісімге инвестициялардың жалпы сомасын төмендете отырып өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуге жол берілмейді.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы абзац 2017.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      Уәкілетті орган энергия өндіруші ұйымдардың келісімдерді орындауының, электр энергиясын өндіру мен өткізу шығындарының, электр энергиясын өндіру мен өткізу көлемдерінің мониторингін жүргізеді.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы абзац 2016.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      Энергия өндіруші ұйым жоспарланатын амортизациялық аударымдарға және электр энергиясын шекті тарифтен аспайтын бағалар бойынша өткізуден алынған таза табыстың деңгейіне сәйкес өзінің инвестициялық міндеттемелерін дербес айқындайды.

      3-1. 2016.01.01 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.
      4. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      5. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      6. Алып тасталды- ҚР 2012.07.04 № 25-V (2019.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 3-тарау 12-1-баппен толықтырылды - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) 12.11.2015 № 394-V (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Электр энергиясын өндiру мен беруге қатысушыларға қойылатын талаптар

      1. Өңiрлiк электр желiлiк компаниялары олардың желiлерiне қосылған электр энергиясы көтерме және бөлшек сауда нарығының барлық субъектiлерiнiң электр энергиясын өндiру-тұтынудың тәулiктiк кестелерiн сақтауын және өңiрлiк электр желiлiк компанияларының желiлерi мен ұлттық электр желiсi арасында жүйелiк оператормен келiсiлген электр энергиясы сальдо-ток ағымдарының сақталуын қамтамасыз етедi.

      1-1. Электр желiлерiне жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану объектiлері тiкелей қосылған өңiрлiк электр желiлік компаниялар жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар өндіретін және беретін электр энергиясын толық көлемде қабылдауға мiндеттi.

      2. Энергиямен жабдықтау тұтынушының кiнәсiнсiз тоқтатылған жағдайда, энергиямен жабдықтаушы ұйым – электр энергиясын кепiлдiкпен берушi тұтынушыларды жария шарттар негiзiнде энергиямен жабдықтауды қамтамасыз етедi.

      3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар өз тұтынушыларын энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан және (немесе) нетто-тұтынушылардан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырады.

      Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар электр энергиясын жиынтық белгіленген қуаты 10 мегаваттан аспайтын, өздерінің қызмет көрсету аймағында орналасқан, 2023 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген және 2023 жылғы 1 шілдеде Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу мен сатудың ұзақ мерзімді шарттары болмаған гидроэлектр станцияларынан осы Заңның 12-1-бабына сәйкес белгіленген электр энергиясына шекті тариф бойынша басым тәртіппен сатып алады.

      Бұл ретте электр энергиясын осы гидроэлектр станцияларынан 2023 жылғы 1 шілдеге белгіленген қуат деңгейінде сатып алуға жол беріледі.

      3-1. Энергия өндіруші ұйымдар желіге жіберілетін электр энергиясының бүкіл көлемін осы Заңға сәйкес, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға және (немесе) олармен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларға не олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісіне сатуды жүзеге асыруға міндетті.

      Бір тұлғалар тобына өздерімен бірге кіретін тұтынушыларға және бір гибридті топқа өздерімен бірге кіретін гибридті топ әкімшісіне электр энергиясын өткізетін энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын тұлғалар тобынан және гибридті топтан тыс электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана сатуды жүзеге асыруға міндетті. Бұл ретте электр энергиясын кейіннен сатпай өз қажеттіліктері үшін сатып алатын заңды тұлға тұтынушы деп танылады.

      Бұл ретте осы тармақтың бірінші және екінші абзацтарына сәйкес энергия өндіруші ұйым өткізуге мәлімдемеген электр энергиясының көлемі жоғарылатып теңгерімдеуге қатысуға өтінім беру арқылы өткізуге жатпайды.

      3-2. Энергия өндіруші ұйымға:

      1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны және (немесе) онымен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыны не онымен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісін қоспағанда, электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілеріне, сондай-ақ электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне электр энергиясын өткізуге (сатуға);

      1-1) жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына келісілген хаттамалар бойынша сағаттық есепке алу деректерін беруді қамтамасыз ететін электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі болмаған кезде электр энергиясын өткізуге (сатуға);

      1-2) осы Заңның 9-4-бабының 2) және 4) тармақшаларында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, электр энергиясын цифрлық майнерлерге өткізуге (сатуға);

      2) басқа энергия өндіруші ұйымнан электр энергиясын алуға (сатып алуға);

      3-1) бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттары жоқ, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға және тұтынушыларға электр энергиясын өткізуге (сатуға);

      3-2) электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттығының қорытындылары бойынша осы баптың 13-тармағына сәйкес энергия өндіруші ұйым ол туралы ақпаратты өзінің интернет-ресурсында орналастырған, меншікті генерациялайтын қондырғылардың желіге жіберу үшін бос электр қуаты болған кезде бірыңғай сатып алушымен электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарты бар, көтерме сауда нарығында электр энергиясын жекелеген сатып алушылармен шарт жасасудан негізсіз бас тартуға немесе жалтаруға, сондай-ақ электр энергиясын өндіру көлемін негізсіз, оның ішінде сағаттық қысқартуға не тұтынушылардың сұранысы мен тапсырыстары бар электр энергиясын өндіруді тоқтатуға тыйым салынады.

      Бұл ретте шарт жасасудан бас тарту немесе жалтару, сондай-ақ электр энергиясын өндіруді қысқарту не тоқтату мынадай жағдайлардың бірінде, егер:

      энергия өндіруші ұйымда тұтынушы өтініш жасаған кезде электр энергиясын өндірудің, берудің жүйелік оператор растаған техникалық мүмкіндігі болмаса;

      энергия өндіруші ұйым жүйелік операторға шарттық көлемнің (реттеу диапазонының) шамасында қуатты реттеу бойынша қызметтер көрсетсе;

      энергия өндіруші ұйым Тиісті тұлғалар тобының тізіліміне енгізілген тұтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін қолда бар қуаттың он пайызынан аспайтын мөлшерде электр қуаты резервінің қажетті шамасын ұстап тұрса;

      көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алушы өтініш жасау кезінде төлем қабілеттілігін растамаса, негізді болып есептеледі;

      4) мынадай жағдайларды:

      электр энергиясын өндірудің тәуліктік кестесін негізге ала отырып айқындалатын көлемде қуаттардың авариялық істен шығуын;

      жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілері өндірген электр энергиясын жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығынан сатып алуды қоспағанда, энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын алуға (сатып алуға) тыйым салынады.

      3-3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымға:

      1) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерден сатып алынған электр энергиясының көлемдерін өткізетін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарды қоспағанда, электр энергиясын цифрлық майнерлерге, басқа энергиямен жабдықтаушы ұйымға өткізуге (сатуға), сондай-ақ оны басқа энергиямен жабдықтаушы ұйымнан алуға (сатып алуға);

      2) жүйелік оператор қалыптастыратын қуат нарығын тұтынушылардың тізбесіндегі, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларға электр энергиясын өткізуге (сатуға) тыйым салынады.

      Қуат нарығын тұтынушылардың тізбесі жүйелік оператордың интернет-ресурсында орналастырылады және оны жүйелік оператор қуат нарығын тұтынушылар құрамының өзгеру фактісі бойынша жаңартып отырады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген тыйым салу электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларға электр энергиясын өткізудің мынадай жағдайларына:

      тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушыларға;

      тұтынушының оқшауланған құрылымдық бөлімшелеріне беру үшін орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан аспайтын жиынтық көлемде;

      тұтынушы қуат нарығын тұтынушылардың тізбесіне енгізілген кезден бастап күнтізбелік қырық бес күннен аспайтын мерзімге;

      Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден сатып алынған электр энергиясының көлемдеріне қолданылмайды.

      3-4. Электр энергиясы мен қуатын, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызметтерді, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру бойынша көрсетілетін қызметті, техникалық диспетчерлендіру бойынша көрсетілетін қызметті, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметті, орталықтандырылған сауда нарығы операторының көрсетілетін қызметтерін, электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметті сатып алуға байланысты электр энергиясы мен қуатының көтерме саудасы нарығындағы құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

      3-5. Алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-6-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3-6. Жүйелік оператор, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушылар энергия өндіруші ұйымдардан, сондай-ақ негізгі қызмет түрлеріне осы қызметті көрсету жататын бейрезидент-ұйымдардан электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтерді, оның ішінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден сатып алуды жасалған шарттарға сәйкес шарттық баға бойынша жүзеге асырады.

      Электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызмет айырбас электр энергиясының нөлдік сальдосы сақталған жағдайда нақты электр жүктемесінің мәлімделген электр жүктемесінен ауытқуларына өтем жасау үшін пайдаланылады және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет болып табылмайды.

      Электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтің бағасы жасалған екіжақты шарттарға сәйкес белгіленеді.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-7-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3-8. Гибридті топ әкімшісі:

      1) тиісті гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын алуды (сатып алуды) жүзеге асырады;

      2) гибридті топ тұтынушыларына электр энергиясын өткізуді (сатуды) жүзеге асырады;

      3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына және электр қуаты нарығына қатысады;

      4) гибридті топтың теңгерім провайдері болып табылады;

      5) гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен гибридті топ тұтынушылары үшін электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығында электр энергиясын бірыңғай сатып алушы, жүйелік оператор, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы алдында қаржылық міндеттемелері болады;

      6) бір гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылардың электр энергиясын өндіру және тұтыну режимдерін бірыңғай басқаруды қамтамасыз етеді.

      3-9. Гибридті топ әкімшісі гибридті топқа кіретін энергия өндіруші ұйымда бекітілген шекті тариф болған кезде осы Заңда белгіленген тәртіппен электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға электр энергиясын өткізуге (сатуға) құқылы.

      3-10. Гибридті топ тұтынушысы электр энергиясын осы Заңда белгіленген тәртіппен бірыңғай сатып алушыдан сатып алуға құқылы.

      3-11. Гибридті топ әкімшісіне:

      1) электр энергиясының бөлшек сауда нарығы субъектілеріне электр энергиясын өткізуге (сатуға);

      2) келісілген хаттамалар бойынша сағаттық есепке алу деректерін жүйелік оператордың электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесінің орталық дерекқорына беруді қамтамасыз ететін электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі болмаған кезде электр энергиясын өткізуге (сатуға) тыйым салынады.

      4. Энергия өндiрушi ұйымдар жүйелiк қызмет пен қосалқы қызмет көрсету нарығының ұйымдастырылуы және жұмыс iстеуi қағидаларында, электр қуаты нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидаларында белгiлеген тәртiппен қуат резервтерiн, көлемiн, құрылымын ұстап тұруды және орналастыруды қамтамасыз етедi.

      5. Электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну қатынастарына қатысушылар жүйелiк оператор электр энергиясының теңгерiмсiздiктерiн табиғи реттеу нәтижелерi бойынша беретiн теңгерiмдеушi электр энергиясы көлемдерiнiң есептерi негiзiнде электр энергиясын өндiру-тұтынудың шарттық және нақты шамалары арасындағы электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығында қаржылық реттеу үшiн өзара мiндеттемелер атқарады.

      6. Энергия беруші ұйымдар, электр энергиясының көтерме саудасы нарығының субъектiлерi меншік нысанына қарамастан жүйелік оператормен жасалған электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру жөніндегі қызметтерді көрсетуге және теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алу-сатуға арналған шарттар негізінде электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығына қатысуға мiндеттi.

      6-1. Энергия беруші ұйымдар, электр энергиясының көтерме саудасы нарығының субъектілері жүйелік оператормен жасалған электр энергиясын өндірудің-тұтынудың теңгерілімін ұйымдастыру жөніндегі жүйелік қызметтерді көрсетуге арналған шарттар негізінде имитациялық режимде жұмыс істейтін электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысуға міндетті.

      6-2. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушыларда электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелері, жүйелік операторда және қажет болған кезде өңірлік электр желісі компаниясында орнатылған жүйелермен біріздендіруді қамтамасыз ететін телекоммуникация жүйелері болуы міндетті.

      6-3. Электр желілеріне технологиялық қосуды жүзеге асыру үшін энергия беруші ұйымдар кәсіпкерлік субъектілерінің белгіленген қуаты 200 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларын энергия беруші ұйымдардың электр желілеріне технологиялық қосу шарттарын жасасуға міндетті. Шарт энергия беруші ұйымның электр желілеріне технологиялық қосылу құнына (шығындар тізбесі) ақы төлеу жүргізілгеннен кейін жасалған деп есептеледі.

      7. Энергия өндіруші ұйымдар – гидроэлектр станциялары суды табиғат қорғау мақсатында ағызу кезеңiнде өндiрiлетiн электр энергиясын уәкілетті орган айқындаған тәртіппен электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға сатуға мiндеттi.

      7-1. Ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызмет ақысын жүйелік оператормен жасалған шарт негізінде:

      1) осы Заңға сәйкес электр энергиясының экспортын жүзеге асыру кезінде электр энергиясын бірыңғай сатып алушы;

      2) осы Заңға сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны қоспағанда, электр энергиясының импортын жүзеге асыратын көтерме сауда нарығының субъектілері;

      3) шартты тұтынушылар, гибридті топ тұтынушылары өздерінің құрамына кіретін объектілер үшін электр энергиясын олардың құрамына кіретін генерациялау объектілерінен де, электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан да (оның ішінде, осы Заңның 19-1-бабы 5-тармағының 7) тармақшасына сәйкес жаңартылатын энергия көздерінен электр энергиясының үлесін бөлу кезінде) және теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан да сатып алған кезде;

      4) жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардан екіжақты шарттар бойынша электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған кезде электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері;

      5) ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын мемлекетаралық беруді жүзеге асырған кезде басқа мемлекеттердің уәкілетті ұйымдары төлейді.

      7-2. Ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет ақысын жүйелік оператормен жасалған шарт негізінде электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергия беруші ұйымдар, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, тұтынушылар және цифрлық майнерлер, олар осы Заңға сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алған кезде және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының есеп айырысу орталығымен, оның ішінде теңгерім провайдерлері арқылы теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату операцияларын жүзеге асырған кезде төлейді.

      Ұлттық электр желісін пайдалану бойынша көрсетілетін қызмет осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағының 4) тармақшасында аталған электр энергиясының көтерме сауда нарығының басқа субъектілерін қоспағанда, осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағында аталған электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне олар электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алған кезде және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату операцияларын жүзеге асырған кезде көрсетілмейді.

      8. Энергия өндіруші және энергия беруші ұйымдардың, жүйелік оператордың бірінші басшылары, техникалық басшылары (бас инженері), еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің (бөлімінің) басшылары уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, техникалық пайдалану қағидалары мен қауіпсіздік техникасы қағидаларын білуін біліктілік тексеруден өткеннен кейін тағайындалады.

      Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесі электр станцияларының, электр желілерінің энергетикалық жабдығын, тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалануды, жөндеуді, баптауды және монтаждауды жүзеге асыратын персонал, сондай-ақ сарапшылар энергетикалық жабдық пен тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану, жөндеу, баптау және монтаждау, сондай-ақ зерттеп-қарау жөніндегі қызметті жүзеге асыруға білімін тексеруден өтуге және тиісті қолжетімділігі болуға міндетті.

      9. Елдің жекелеген өңірлерінің суармалы жерлерін суаратын сумен қамтамасыз ету мақсаттары үшін экспорттық өнім берулер мен тауар алмасуды қоспағанда, электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерге сату уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес жүйелік оператор растаған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының профициті жағдайында ғана экспортталатын электр энергиясын өндірудің өзіндік құнынан төмен емес баға бойынша жүзеге асырылады.

      10. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алу уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларына сәйкес жүйелік оператор растаған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының тапшылығы жағдайында ғана жүзеге асырылады.

      11. Осы баптың 9 және 10-тармақтарының талаптары:

      1) шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен бірге авариялық өзара көмек көрсету және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығына қатысу үшін электр энергиясы ағымдарының шарттық шамаларын қамтамасыз ету үшін жүйелік оператордың электр энергиясын сатып алуы-сатуы;

      2) Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ электр энергетикалық нарығы шеңберінде және үкіметаралық (мемлекетаралық, ведомствоаралық) келісімдерді (хаттамаларды) орындау үшін шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен электр энергиясын қабылдауды (жеткізуді) қамтамасыз ету жағдайларына қолданылмайды.

      12. Энергия беруші ұйымдар меншікті электр беру желілері мен кіші станциялардың өткізу қабілеті туралы ақпаратты ай сайын өздерінің интернет-ресурстарында орналастырады.

      13. Энергия өндіруші ұйымдар меншікті генерациялайтын қондырғылардың орталықтандырылған сауда-саттықта сатуға келісімшарт жасалған, жоспарланатын және желіге жіберу үшін бос электр қуаты туралы әрбір күнге арналған ақпаратты өздерінің интернет-ресурстарында орналастырады.

      14. Цифрлық майнерлер үшін электр желілеріне қосылуға арналған техникалық шарттарды энергия беруші ұйымдар Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес рұқсат етілген қуаттылығы кемінде бір мегаватт болатын, кернеуі 35 киловольт және одан жоғары трансформаторлық кіші станциялардан ғана береді.

      Осы тармақтың талаптары:

      1) Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне қосылмаған генерациялайтын қондырғылар өндіретін электр энергиясын пайдаланатын цифрлық майнерлерге;

      2) тиісті қызмет түрімен (дата-орталықтар, өндірістік және өнеркәсіптік ғимараттар) электр желілеріне қосылуға техникалық шарттардың электрондық көшірмелерін ұсынған кезде және энергия беруші не энергия өндіруші ұйым берген техникалық шарттардың орындалуын растаған кезде 2023 жылғы 1 сәуірге дейін энергия беруші ұйымның электр желілеріне қосылуды жүзеге асырған цифрлық майнерлерге қолданылмайды.

      15. Энергия беруші ұйымның энергиямен жабдықтаушы ұйымды таңдауда тұтынушыға кедергі жасауына және шектеуіне тыйым салынады.

      Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2009.07.04 № 166-IV, 2009.07.10 № 178-IV, 2012.07.04 № 25-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2013 № 128-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (қолданысқа енгізілу тәртінбін 2-баптан қараңыз); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2018 № 202-VI (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 09.11.2020 № 373-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.02.2023 № 194-VII (01.04.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-1-бап. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптар

      1. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін электр желілерінің меншік иесі электр желілеріне өздері тікелей қосылған энергия беруші ұйымға өзінің электр желілерін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өткізуді (сатуды), өтеусіз негізде немесе сенімгерлік басқаруға беруді жүзеге асыруға құқылы.

      Электр желілерінің меншік иесі электр желілеріне өздері қосылмаған энергия беруші ұйымға мұндай электр желілерін беруге құқылы емес.

      2. Мемлекеттік заңды тұлғалардың шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы электр желілері, өз мұқтаждары үшін пайдаланылатын электр желілерін қоспағанда, электр желілеріне өздері тікелей қосылған энергия беруші ұйымдарға сенімгерлік басқаруға немесе өтеусіз пайдалануға беріледі.

      3. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін электр желілерінің меншік иесі:

      1) осы баптың 1-тармағына сәйкес энергия беруші ұйымның қарамағына толық бергенге дейін оларды жұмыс жағдайында ұстауға және олардың сақталуы мен тұтастығын қамтамасыз етуге;

      2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, өзінің электр желілеріне қосылған тұтынушылардың электрмен жабдықталуын тоқтатуға алып келетін әрекеттерге жол бермеуге;

      3) өзінің желілері бойынша тұтынушыларға электр энергиясын беруді тоқтатуға, сондай-ақ өзінің электр желілерінің бұзылуына, бөлшектенуіне, зақымдануына, жойылуына, қасақана зақымдануына (бүлінуіне) алып келетін әрекеттерге жол бермеуге міндетті.

      4. Электр желілерінің меншік иесі өзіне меншік құқығымен тиесілі электр желілерін өздері желілеріне тікелей қосылған энергия беруші ұйымға сенімгерлік басқаруға немесе өтеусіз негізде беруге ниет білдірген жағдайда, өңірлік электр желілік компания мұндай беруге кедергі келтіруге құқылы емес.

      5. Осы баптың 1 және 4-тармақтарында көрсетілген ережелер жүйелік операторға қолданылмайды.

      6. Энергия беруші ұйымдар электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын және:

      1) диспетчерлік технологиялық басқарудың;

      2) электр желілерін, жабдықты, тетіктерді пайдалануды және оларға техникалық қызмет көрсетуді, еңбекті қорғауды және қауіпсіздік техникасын жүзеге асыратын, жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен, арнайы киіммен, аспаптармен және құрылғылармен қамтамасыз етілген, оқытылған және аттестатталған персоналмен жасақталған қызметтердің;

      3) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес жүйелік қызметтерді көрсетуге жүйелік оператормен жасалған шарттардың;

      4) жүйелік операторда және өңірлік электр желілік компанияда орнатылған жүйелермен біріздендіруді қамтамасыз ететін коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйелерінің, телекоммуникация жүйелерінің болуын қамтитын талаптарға сай келуге тиіс.

      Энергия беруші ұйымдардың электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға сәйкестігін айқындау тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

      Электр энергиясын беру жөніндегі көрсетілетін қызмет тарифтеріне немесе олардың шекті деңгейлеріне осы тармақта көзделген электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарды орындауға байланысты шығындарды қосуға жол берілмейді.

      7. Жаңадан құрылатын энергия беруші ұйымдар осы баптың 6-тармағында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға сай келуге тиіс.

      8. Энергия беруші ұйымдар "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 119-2-бабында белгіленген жағдайлар басталған кезден бастап бір жылдан кешіктірмей Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын беру жөніндегі көрсетілетін қызметке тарифті қайта бекітуді қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 3-тарау 13-1-баппен толықтырылды - ҚР 11.07.2017 № 89-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-тарау. Электр энергиясы нарығының жұмыс істеуі негізінде энергиямен жабдықтауды ұйымдастыру

14-бап. Электр энергиясының нарығы

      Ескерту. 14-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Қазақстан Республикасында энергиямен жабдықтау электр энергиясы нарықтарының жұмыс iстеуi жағдайларында жүзеге асырылады.

      2. Электр энергиясы нарықта тауар болып табылады.

      3. Электр энергиясының нарығы екi деңгейден: электр энергиясының көтерме және бөлшек сауда нарықтарынан тұрады.

      4. Алынып тасталды - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      5. Жүйелiк оператор, өңiрлiк электр желiлерi компаниялары мен электр желiлерiн иеленетiн өзге де ұйымдар табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган айқындайтын тәртiппен электр энергиясы нарығына нарықтың барлық қатысушыларының еркiн қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.

      6. Энергия берушi ұйымның энергия өндiрушi ұйымдар, нетто-тұтынушылар мен тұтынушылар Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген талаптарды орындаған жағдайда оларды электр желілерiне қосудан, сондай-ақ оларға электр энергиясын беруден бас тартуға құқығы жоқ.

      7. Электр энергиясы нарығында электр энергиясын өндiру, беру және тұтыну кезiнде туындайтын қатынастар электр энергетикасындағы тиiстi шарттармен реттеледi.

      Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен. Заңдарымен.

15-бап. Электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы

      Ескерту. 15-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Электр энергиясы мен қуатының көтерме сауда нарығы:

      1) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигіне енгізілген электр энергиясының жоспарлы көлемдерін сатып алу-сатуға байланысты электр энергиясының көтерме сауда нарығынан;

      2) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигіне енгізілген электр энергиясының нақты және жоспарлы көлемдері арасында операциялық тәулікте туындайтын сағаттық теңгерімсіздіктерді физикалық және кейіннен қаржылық реттеу мақсатында жұмыс істейтін нақты уақыт режиміндегі электр энергиясының теңгерімдеуші нарығынан;

      3) электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінен қосалқы көрсетілетін қызметтерді сатып алуы негізінде де, жүйелік оператордың Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі жұмысының ұлттық стандарттарда белгіленген сенімділігін және электр энергиясының сапасын қамтамасыз ету үшін электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілеріне жүйелік қызметтер көрсетуі негізінде де жұмыс істейтін жүйелік және қосалқы көрсетілетін қызметтер нарығынан;

      4) электр қуаты нарығынан тұрады.

      2. Орталықтандырылған сауда нарығының операторы:

      1) спот - сауда-саттығын ұйымдастыру мен жүргiзудi жүзеге асырады;

      2) бір жылға электр қуатының орталықтандырылған саудасын ұйымдастыруды және жүргізуді жүзеге асырады;

      3) электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр энергиясының орталықтандырылған сауда нарығына қол жеткiзуiне тең жағдайлар жасауды қамтамасыз етедi;

      3-1) сауда-саттыққа қатысушылар, энергия өндіруші ұйымдар мен бірыңғай сатып алушының берген өтінімдері (беру күні мен уақыты, бағасы, көлемі) туралы ақпаратты және сауда-саттық нәтижелерін (мәмілені жасасу күні мен уақыты, бағасы, көлемі, құны, мәміле тараптары) қамтитын электр энергиясы мен қуаты сауда-саттығының қорытындыларына ашық қолжетімділікті қамтамасыз етеді;

      3-2) жүйелік оператормен келісуден кейін өзінің интернет-ресурсында сауда-саттыққа қатысушылар, берілген өтінімдер (берілген күні мен уақыты, бағасы, көлемі) туралы және сауда-саттық нәтижелері (күні, бағасы, көлемі, құны, мәміле тараптары) туралы ақпаратты қоса алғанда, орталықтандырылған сауда-саттық туралы ақпаратты күн сайын жариялайды;

      4) электр энергиясы көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр энергиясының орталықтандырылған саудасының ережелерiнде белгiленген талаптарға сай келуiн айқындайды;

      5) электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарында электр энергиясын сатып алу-сату жөнiнде жасалған мәмiлелердi тiркеу мен есепке алуды жүзеге асырады;

      6) өз құзыретi шегiнде электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектiлерiн орталықтандырылған сауда-саттықта қалыптасқан электр энергиясының индикативтiк бағалары жөнiндегi ақпаратпен және басқа да нарықтық ақпаратпен қамтамасыз етедi;

      7) спот-сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша қаржылық өзара есеп айырысуды ұйымдастырады және жүргізеді.

      3. Имитациялық режимдегі электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және мерзімде жүзеге асырылады.

      Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-б. қараңыз); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін әзірлеу тәртібі және оған қойылатын талаптар

      1. Жүйелік оператор жыл сайын он бесінші қазанға дейінгі мерзімде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін әзірлейді.

      Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде жылдық ең жоғары электр жүктемесі күніне әзірленетін электр қуатының теңгерімі бөлігінде мыналар ескеріледі:

      1) салу үшін уәкілетті орган тендер жеңімпазымен тиісті шарт жасаған, тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың қолда бар электр қуатының көлемі;

      2) уәкілетті органмен жасалған жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер шеңберінде пайдалануға берілетін, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың генерациялайтын қондырғыларының қолда бар электр қуатының көлемі;

      3) осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген қолда бар электр қуатын қоспағанда, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың бұрыннан бар генерациялайтын қондырғыларының қолда бар электр қуатының көлемі;

      4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасаспай, осы тармақтың 3) тармақшасында көрсетілген қолда бар электр қуатының көлеміне қосымша енгізуге жоспарлаған қолда бар электр қуатының көлемі (Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес бекітілген жобалау-сметалық құжаттама болған кезде);

      5) уәкілетті органның пайдалануға жаңадан берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу тетігін қолданбай пайдалануға беру жоспарланатын жаңа электр станцияларының қолда бар электр қуатының көлемі (Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес бекітілген жобалау-сметалық құжаттама болған кезде);

      6) аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарын қоса алғанда, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың қолда бар реттеуші электр қуатының көлемі;

      7) уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес жүйелік оператор айқындайтын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесі үшін немесе оның қандай да бір аймағы үшін реттеуші электр қуатының талап етілетін көлемі және тапшылығы.

      2. Уәкілетті орган электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып әзірленген болжамды теңгерімі келіп түскен күннен бастап бір ай ішінде оны түсіндірме жазбаны міндетті түрде қоса бере отырып, нарық кеңесіне сараптама қорытындысын алу үшін жібереді.

      3. Нарық кеңесі уәкілетті органға электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімдерінің әзірленген жобасына сараптама қорытындысын келіп түскен күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде жібереді.

      Сараптама қорытындылары мемлекеттік тілде және қажет болған кезде орыс тілінде ұсынылады.

      4. Уәкілетті орган сараптама қорытындысымен келіскен кезде электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгеріміне тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді.

      Уәкілетті орган сараптама қорытындысымен келіспеген жағдайда, нарық кеңесіне келіспеу себептерінің негіздемесімен жауап жібереді.

      5. Нарық кеңесі уәкілетті органмен бірлесіп отырыс өткізуді талап еткен жағдайларда, мұндай отырысты өткізу міндетті болып табылады.

      6. Уәкілетті орган электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған болжамды теңгерімін келіп түскен күнінен бастап үш ай ішінде бекітеді.

      7. Электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып бекітілген болжамды теңгерімі бекітілген күнінен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмей уәкілетті органның және жүйелік оператордың интернет-ресурстарында орналастырылады.

      8. Егер электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналып бекітілген болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде болжамның алғашқы бес жылы ішінде электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығы 100 мегаваттан асатын болса, уәкілетті орган Тізілімге енгізілген тұтынушыларға күнтізбелік отыз күн ішінде электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарлама жібереді.

      Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағы генерациялайтын көздер өндірген электр энергиясын беруге кедергі келтіретін техникалық сипаттағы шектеулер жоқ, электр энергиясы мен қуатының болжамды теңгерімдерін әзірлеу тәртібіне сәйкес айқындалатын, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің бір бөлігі болып табылады.

      Электр қуатының жабылмайтын тапшылығы энергия тапшы аймақтарды Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің басқа аймақтарымен байланыстыратын электр беру желілерінің өткізу қабілеті ескеріле отырып есептеледі.

      9. Егер электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге арналған бекітілген болжамды теңгерімінде Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның қандай да бір аймағында болжамның соңғы үш жылы ішінде реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығы 100 мегаваттан асқан жағдайда, уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар реттеуші генерациялайтын қондырғылардың көлемдерін, пайдалануға беру мерзімдерін айқындайды және Тізілімге енгізілген тұтынушыларға реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарлама жібереді.

      Ескерту. 4-тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-2-бап. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттау

      1-1. Энергия өндіруші ұйым генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізгеннен кейін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

      2. Жүйелік оператор уәкілетті орган белгілеген тәртіппен энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғыларының электр қуатын аттестаттауды жүзеге асырады.

      3. Жүйелік оператор генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды энергия өндіруші ұйымның өтінімі бойынша онымен келісілген мерзімдерде, бірақ аттестаттау өткізуге арналған өтінімді алғаннан кейін күнтізбелік жиырма күннен кешіктірмей жүзеге асырады.

      Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізу кезінде жүйелік оператор:

      1) энергия өндіруші ұйымда бар және оған сәйкес энергия өндіруші ұйымның электр энергиясын өндіруге техникалық мүмкіндігі болатын генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының шамасын;

      2) генерациялайтын қондырғылардың талап етілетін параметрлерінің энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудан өткізуге арналған өтінімінде көрсетілген мәндерге сәйкестігін айқындайды.

      4. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттаудың нәтижелері бойынша жүйелік оператор аттестаттау өткізілгеннен кейін күнтізбелік бес күннен кешіктірмей генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттау актісін ресімдеп, энергия өндіруші ұйымға жібереді, онда электр энергиясын өндіруге дайын болған энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғыларының аттестаттаудан өткен электр қуатының шамасы көрсетіледі.

      5. Генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын кезектен тыс аттестаттау мынадай жағдайларда:

      1) жүйелік оператор генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының нақты шамасы мен параметрлерінің аттестатталғандарға сәйкес келмеуі анықталған кезде;

      2) энергия өндіруші ұйымның бастамасы бойынша өткізіледі.

      Ескерту. 4-тарау 15-2-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2015.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгерістер енгізілді – ҚР 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-3-бап. Электр қуатының нарығы

      1. Электр қуатының нарығы электр қуатына сұранысты жабу үшін Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі бұрыннан бар электр қуаттарын ұстап тұру және жаңаларын енгізу үшін инвестициялар тарту мақсатында жұмыс істейді.

      Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу тәртібін уәкілетті орган белгілейді.

      2. Көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар мен тұтынушылар тұтынуға арналған болжамды өтінімдерді қалыптастырады, онда өздерінің құрамында меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен бар генерациялайтын көздердің электр қуаты есебінен жабылмайтын, алдағы және келесі күнтізбелік жылдардың әр айына тұтынудағы электр қуатының ең жоғары мәндерін көрсетеді және оларды есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші тамызынан кешіктірмей жүйелік операторға жібереді.

      Бұл ретте көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын және Тізілімге енгізілген тұлғалар тобына кіретін тұтынушылар тұтынуға арналған болжамды өтінімдерді қалыптастырады, онда өздерінің құрамында меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен бар генерациялайтын көздердің электр қуаты есебінен, сондай-ақ өздерімен бірге тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген энергия өндіруші ұйымдардың электр қуаты есебінен жабылмайтын, алдағы және келесі күнтізбелік жылдардың әр айына тұтынудағы электр қуатының ең жоғары мәндерін көрсетеді және оларды есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші тамызынан кешіктірмей жүйелік операторға жібереді.

      Жүйелік оператор есепті жылдың алдындағы жылдың бірінші қазанынан кешіктірілмейтін мерзімде электр қуаты резервінің қажетті шамасын және технологиялық шығыстың өтемін жасау үшін, ұлттық электр желісінің өз және шаруашылық мұқтаждарына тұтынудың орташа жылдық электр қуатын ескере отырып, көтерме сауда нарығы субъектілерінің болжамды өтінімдері негізінде алдағы және келесі күнтізбелік жылдарға электр қуатына болжамды сұранысты әзірлейді.

      3-1. Электр қуатына болжамды сұранысты жабу үшін бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасуды (басымдық тәртібімен):

      1) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлер жеңімпаздарымен жүзеге асырады. Бұл ретте жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф өткізілген тендер қорытындылары бойынша айқындалады. Осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемі мен мерзімдерін уәкілетті орган белгілейді;

      1-1) аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен жүзеге асырады. Бұл ретте генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф, осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі аукциондық сауда-саттық қорытындылары бойынша айқындалады;

      1-2) қуаттылығы 35 МВт-тан асатын, су шаруашылығы құрылыстары ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстарының тізбесіне енгізілген, оның ішінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен жалға және сенімгерлік басқаруға берілуі мүмкін, судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салуды 2024 жылғы 1 қаңтардан кейін жүзеге асыруды жоспарлап отырған заңды тұлғалармен жүзеге асырады. Бұл ретте судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін энергия өндіруші ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф, осы ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұруы бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі мен мерзімі мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын алған техникалық-экономикалық негіздемелер негізінде, кемінде жеті жыл өтеу мерзіміне Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен қабылданады.

      Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатуға арналған шарттың қолданылуы нақты өтеу мерзімі ерте болған кезде мерзімінен бұрын тоқтатылады.

      Осы энергия өндіруші ұйым бүкіл өндірілетін электр энергиясын уәкілетті орган мөлшерлемелерді ескере отырып белгілейтін шекті тариф бойынша электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана береді.

      Бұл ретте шекті тарифте осы тармақшаға сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатуға бірыңғай сатып алушымен жасалған шарттың қолданылу кезеңіндегі амортизация мен пайда есепке алынбайды;

      2) уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасаған жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жүзеге асырады. Бұл ретте осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемін және мерзімдерін уәкілетті орган белгілейді;

      2-1) осы Заңның 15-5-бабы 6-тармағының 1 және 2) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесіндегі тапшылықты жабу үшін жасалған және тиісті тұлғалар тобы талап етпеген көлемде – Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдармен жүзеге асырады. Көлемі мен мерзімдері Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес айқындалады;

      2-2) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараларды іске асыратын, жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен;

      3) Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдарды қоспағанда, құрамына жылу электр орталықтары кіретін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен – электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке шекті тариф бойынша жыл сайын алдағы күнтізбелік жылға жүзеге асырады. Осы ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы әрбір шарт үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады және ол энергия өндіруші ұйымның құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының тиісті жыл ішіндегі жоспарлы ең жоғары мәнінің және осы энергия өндіруші ұйым өзі тұтынатын электр қуатының тиісті жыл ішіндегі ең жоғары мәнінің айырмасын білдіреді, бұл ретте:

      осы көлемде жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың (олардың жылу жүктемісінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуаты ескерілмейді;

      егер энергия өндіруші ұйымның құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының тиісті жыл ішіндегі жоспарлы ең жоғары мәні осы энергия өндіруші ұйым өзі тұтынатын электр қуатының тиісті жыл ішіндегі ең жоғары мәнінен аспаса, осы көлем нөлге тең деп қабылданады;

      4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен – электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша, осы сауда-саттықтың нәтижелері бойынша қалыптасқан бағалар бойынша және көлемдерде жыл сайын 25 желтоқсанға дейін алдағы күнтізбелік жылға жүзеге асырады. Бұл ретте осы тармақшаға сәйкес аталған энергия өндіруші ұйымдармен жасалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы барлық шарттардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемі осы баптың 2-тармағына сәйкес айқындалатын алдағы күнтізбелік жылға арналған электр қуатына болжамды сұраныстың көлемінің және осы тармақтың 1), 1-1), 2), 2-1), 2-2) және 3) тармақшаларына сәйкес айқындалатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемдерінің айырмасына тең болады.

      Энергия өндіруші ұйымдардың сауда-саттығына жіберілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемі осы тармақшаға сәйкес айқындалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемінен аз болған жағдайларда бірыңғай сатып алушы жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша осы тармақшаға сәйкес айқындалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің жиынтық көлемінен аз жиынтық көлемінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды жасасады.

      3-2. Бірыңғай сатып алушы осы баптың 3-1-тармағына сәйкес жасалатын шарттар бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке ай сайын, бірақ осы қызмет берілген ай аяқталғаннан кейін қырық бес жұмыс күнінен кешіктірмей ақы төлейді.

      3-3. Судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын генерациялайтын қондырғылардың құрылысын жүзеге асырған заңды тұлға осы Заңның 5-бабының 70-17) тармақшасына сәйкес айқындалатын тәртіппен электр қуатын реттеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шартты жыл сайын жасасуға міндетті.

      Судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялаушы қондырғылардың шарттық электр қуатын жүйелік оператор олар пайдалануға берілген күннен бастап жыл сайын аттестаттауға тиіс.

      Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды жүргізу нәтижесінде судың гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні – электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша нақты көрсетілген қызметтерді есептеу кезінде қабылданатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      3-4. Бірыңғай сатып алушыда тиісті есептік жылға арналған электр қуатына болжамды сұранысқа жүйелік оператор енгізген, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет көлемінен электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметті өткізу көлемін ұлғайту есебінен туындаған қосымша кіріс пайда болған жағдайда, бірыңғай сатып алушы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алуды жүзеге асырады.

      3-5. Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алу осы баптың 3-1-тармағы бірінші бөлігінің 4) тармақшасына сәйкес бірыңғай сатып алушымен шарт жасасқан және шартта көрсетілген осы көрсетілетін қызмет көлемінен іс жүзінде асып кеткен энергия өндіруші ұйымдардан осы шартта көрсетілген бағадан аспайтын баға бойынша ай сайын жүзеге асырылады.

      Бұл ретте электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті қосымша сатып алу барлық мәлімделген көлемге орталықтандырылған сауда-саттықта электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізген энергия өндіруші ұйымдардан жүзеге асырылмайды.

      3-6. Жүйелік оператор осы баптың 3-5-тармағына сәйкес нақты асып кету көлемін есептеуді уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырады және бірыңғай сатып алушыға береді.

      4. Энергия өндіруші ұйымдар электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығына генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жүйелік оператор аттестаттаудан өткізгеннен кейін жіберіледі.

      Энергия өндіруші ұйымдар мыналарды:

      1) тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық нәтижелері бойынша генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

      2) жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

      2-1) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараларды іске асыру шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын;

      3) экспорттың есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

      4) бөлшек сауда нарығының субъектілеріне берудің есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

      5) электр қуатының мынадай ең көп екі мәнін: өзі тұтынатын электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін;

      энергия өндіруші ұйымдардың құрамына кіретін жылу электр орталықтарының генерациялайтын қондырғыларының (олардың жылу жүктемесінің деңгейі қойылған кезде) ең аз электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін шегеріп, бірыңғай сатып алушыға электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығында аттестатталған электр қуатынан аспайтын көлемде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

      Егер электр қуатын кезектен тыс аттестаттауды өткізу нәтижесінде энергия өндіруші ұйымның аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша бірыңғай сатып алушымен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта көрсетілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, энергия өндіруші ұйымның электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көрсетілген көлемі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      4-1. Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдар:

      1) экспорттың есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

      2) бөлшек сауда нарығының субъектілеріне берудің есепті жылдағы ең жоғары электр қуатын;

      3) өзі тұтынатын электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін;

      4) көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын және өздерімен бірге Тізілімге енгізілген тұлғалар тобының біріне кіретін тұтынушыларға берудің электр қуатының есепті жылдағы ең жоғары мәнін шегеріп, бірыңғай сатып алушыға орталықтандырылған сауда-саттықта аттестатталған электр қуатынан аспайтын көлемде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті өткізуді жүзеге асырады.

      Электр қуатын кезектен тыс аттестаттауды өткізу нәтижесінде Тізілімге енгізілген энергия өндіруші ұйымдардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша бірыңғай сатып алушымен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта көрсетілген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көрсетілген көлемі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      5. Орталықтандырылған сауда нарығының операторы жыл сайын қараша айының екінші онкүндігінде уәкілетті орган белгiлеген тәртiппен алдағы күнтізбелік жылға электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығын ұйымдастырады және өткiзедi.

      Орталықтандырылған сауда нарығының операторы электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының қорытындыларын өтеусіз тіркеуді жүзеге асырады.

      Орталықтандырылған сауда нарығының операторы шарттық негізде бірыңғай сатып алушыға және нарық субъектілеріне электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығын ұйымдастыру мен өткізу бойынша қызмет көрсетеді.

      7. Бірыңғай сатып алушы көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға және тұтынушыларға электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге жасалған шарттың негізінде электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызметтер көрсетуді жүзеге асырады.

      8. Көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар бірыңғай сатып алушыға электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсететін қызметіне ай сайын, осы қызмет берілген ай ақталғаннан кейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, бірыңғай сатып алушы есептейтін күнтізбелік жыл ішіндегі тіркелген баға бойынша ақы төлеуге міндетті.

      Бірыңғай сатып алушы электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны осы Заңның 10-3-бабы 2-тармағының 8) тармақшасын ескере отырып, жыл сайын алдағы күнтізбелік жылға есептейді.

      Бірыңғай сатып алушы электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны алдағы күнтізбелік жылға есептеуді мыналардың:

      1) электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының нәтижелері бойынша қалыптасқан электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке орташа өлшемді бағаның;

      2) бірыңғай сатып алушы жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлер жеңімпаздарымен, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен, жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді уәкілетті органмен жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен, сондай-ақ құрамына жылу электр орталықтары кіретін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдармен жасасқан, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы барлық шарттардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке орташа өлшемді бағаның;

      3) көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдардың және тұтынушылардың тұтынуға арналған болжамды өтінімдерінің;

      4) электр қуатына алдағы және келесі күнтізбелік жылдарға болжамды сұраныстың;

      5) бағаны есептеу жүзеге асырылатын жылдың алдындағы жылға электр қуаты нарығында бірыңғай сатып алушының қызметі бойынша аудиторлық есеппен расталған оң қаржылық нәтиженің негізінде жүзеге асырады.

      Қаржылық нәтиже, оның ішінде:

      бірыңғай сатып алушының тиісті жылға бағаны бекіту кезінде ескерілген шығындардан аспайтын іс жүзінде шеккен операциялық шығындары;

      уәкілетті органның тапсырысы бойынша алдын ала техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеуге арналған жабылмаған шығындар;

      есептік корпоративтік табыс салығы шегеріле отырып, бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызмет бағасын есептеуі және оны интернет-ресурста орналастыруы қағидаларына сәйкес есептелген, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті бірыңғай сатып алушының сатып алу жөніндегі қызметінің жалпы нәтижесі және электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету негізге алынып қалыптастырылады.

      Бірыңғай сатып алушы жыл сайын 1 желтоқсанға дейін өзінің интернет-ресурсында электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке алдағы күнтізбелік жылға арналған бағаны растайтын есептермен бірге орналастырады.

      Бірыңғай сатып алушының электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметке бағаны есептеу және интернет-ресурста орналастыру тәртібін уәкілетті орган белгілейді.

      Тұтынуға арналған тиісті болжамды өтінімде көрсетілген және болжамды сұранысқа енгізілген тұтынудың тиісті жылға ең жоғары электр қуаты электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартта есепті жылға белгіленетін және көтерме сауда нарығы субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдар және тұтынушылар төлейтін электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі болып табылады.

      Жүктемені көтеруге электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шартта есепті жылға белгіленген жүктемені көтеруге электр қуатының әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтің көлемін өзгерту уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      9. Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт және электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарт уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін үлгілік шарттардың негізінде жасалады.

      10. Бірыңғай сатып алушының электр қуатының әзірлігін ұстап тұру жөніндегі көрсетілетін қызметті сатып алуына байланысты құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

      Ескерту. 4-тарау 15-3-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.04 № 25-V (2015.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-4-бап. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер

      1. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) электр станцияларының негізгі генерациялайтын жабдығына, сондай-ақ қосалқы жабдығына қатысты жасалады.

      1-1. Инвестициялық келісім жасалатын жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) электр станцияларының қосалқы жабдығының тізбесі мен оған қойылатын талаптар уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес белгіленеді.

      2. Жаңғыртуды, кеңейтуді, реконструкциялауды және (немесе) жаңартуды жүзеге асыру үшін жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар тиісті инвестициялық бағдарламаларды әзірлейді, оларды әзірлеу кезінде тәуелсіз техникалық және қаржы аудиті жүргізіледі.

      3. Техникалық және қаржы аудитінің нәтижелері: жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың оңтайлы схемасын анықтау, негізгі генерациялайтын жабдықтың жұмыс істеу мерзіміне инвестициялық бағдарламаның әсер етуін, инвестициялық бағдарламаның орындылығын және инвестициялық бағдарламаны қаржыландырудың талап етілетін көлемін айқындау болып табылады.

      4. Техникалық, қаржы аудитінің нәтижелері және жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламасы нарық кеңесінің қарауына жатады.

      5. Нарық кеңесінің ұсынымы негізінде уәкілетті орган жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімді жасасу туралы (жасасудан бас тарту туралы) шешім қабылдайды.

      5-1. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын алатын тұтынушыларды электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін жасалатын инвестициялық келісімдерді қоспағанда, уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасуға құқылы емес.

      6. Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдерде әр жылға мына көрсеткіштер бойынша нысаналы индикаторлар белгіленеді: электр және (немесе) жылу энергиясын босатуға шартты отынның үлестік шығыстары; қолда бар электр қуаты; негізгі генерациялайтын жабдықтың жұмыс істеу мерзімі; негізгі генерациялайтын жабдықтың тозу дәрежесі; экологиялық көрсеткіштер.

      7. Уәкілетті орган жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйыммен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім жасағаннан кейін бірыңғай сатып алушы осы энергия өндіруші ұйыммен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф бойынша уәкілетті орган айқындаған көлемде және мерзімдерге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

      Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жүйелік оператор ол пайдалануға берілген күннен бастап жыл сайын аттестаттауға тиіс.

      Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды өткізу нәтижесінде жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісім шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуаты әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейінгі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      8. Уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасқан жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар жыл сайын есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей уәкілетті органға тәуелсіз энергетикалық сараптамамен расталған, осы келісімдерде белгіленген көрсеткіштерге (индикаторларға) қол жеткізу туралы есепті ұсынуға міндетті.

      Жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімде белгіленген нысаналы индикаторларға қол жеткізілмеген жағдайда, уәкілетті орган осы келісімді бұзуға не электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың көлемі мен мерзімдерін жүйелік операторды хабардар ете отырып өзгертуге құқылы.

      9. Уәкілетті органмен келісімдер жасасқан және шекті тарифтің инвестициялық құрамдасынан басқа шығын көзі айтарлықтай қосымша сыртқы қаржыландыру (кредиттер, қарыздар), сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар бекіткен даму бағдарламаларына енгізілген жобалар бойынша бұрын тартылған міндеттемелердің негізгі борышын қайта қаржыландыру және өтеу мақсаттары үшін алынған кредиттер (қарыздар), өзге де ақша болып табылған электр энергиясына шекті тарифтер бағдарламасының қолданылу кезеңінде 2009-2015 жылдар аралығында ауқымды инвестициялық бағдарламаларды іске асырған энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған жеке инвестициялық келісімдерді оңайлатылған тәртіппен жасасады.

      9-1. Құрылысына 2015 жылға дейін қарыздық қаржыландыру (кредиттер, қарыздар), сондай-ақ нысаналы мақсаты электр станциясының құрылысын қаржыландыру болатын бұрын тартылған міндеттемелердің негізгі борышын қайта қаржыландыру және өтеу мақсаттары үшін алынған кредиттер (қарыздар), өзге де ақша тартылған электр станциялары 2009-2015 жылдар аралығында пайдалануға берілген және уәкілетті органмен және табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органмен инвестициялық шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдар уәкілетті органмен пайдалануға берілген электр станциялары бойынша жеке инвестициялық келісімдерді оңайлатылған тәртіппен жасасады.

      10. Жаңғыртудың, кеңейтудің, реконструкциялаудың және (немесе) жаңартудың инвестициялық бағдарламаларын қарауға жіберу, оларды қарау және іріктеу, жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға арналған инвестициялық келісімдер жасасу, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттарды тиісінше жасасу және осы шарттар үшін электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифтерді, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемдері мен мерзімдерін белгілеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      Ескерту. 4-тарау 15-4-баппен толықтырылды - ҚР 12.11.2015 № 394-V (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.04.2019 № 243-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-5-бап. Тізілімді қалыптастыру және Тізілімге енгізілген тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатын құруға қатысуы

      1. Энергия өндіруші ұйымдармен бірге бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушылар осы тұлғалар тобындағы заңды тұлғаларға меншік, жалдау құқығымен немесе өзге де заттай құқықпен тиесілі генерациялайтын көздер есебінен қуатпен қамтамасыз етілуге құқылы.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген құқық энергия өндіруші ұйымдармен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергиямен жабдықтаушы және энергия беруші ұйымдарға қолданылмайды.

      2. Уәкілетті орган тұлғалар тобын Тізілімге осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдар бақылауында болатын заңды тұлғаның өтініші негізінде енгізеді.

      3. Осы баптың 2-тармағында аталған заңды тұлғаның өтініші мыналарды қамтиды:

      1) осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған жағдайда, өздерімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларды өз есебінен электр қуатымен қамтамасыз ететін энергия өндіруші ұйымдардың, оның ішінде қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесі;

      2) осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған жағдайда, өздерімен бірге бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдар, оның ішінде қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар есебінен қуатпен қамтамасыз етілетін тұтынушылардың тізбесі.

      Тізілім осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылардың тізбесін қамтиды.

      4. Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне өзгерістер мен толықтырулар енгізуді уәкілетті орган осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес тұтынушылар мен энергия өндіруші ұйымдар бақылауында болатын заңды тұлғаның өтініші негізінде жүзеге асырады.

      5. Тізілімге енгізілген тиісті тұлғалар тобы шеңберінде энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар арасында электр қуатымен қамтамасыз ету жөнінде екіжақты шарттар жасалады.

      6. Осы Заңның 15-1-бабының 8 немесе 9-тармағында көрсетілген жағдайда, Тізілімге енгізілген тұтынушылар болжамды тапшылық туындаған кезге есептелген, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі жалпы жоғары жүктемеге өздерінің жоғары жүктеме үлесіне пропорционал түрде тапшылықты жабу үшін электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын құруға мынадай әрекеттердің біреуін немесе бірнешеуін жүзеге асыру арқылы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен қатысуға міндетті:

      1) электр энергиясы мен қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге бекітілген болжамды теңгерімінде ескерілмеген, істен шыққан электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын реконструкциялауды қоса алғанда, жаңа электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын салу;

      2) өзінің бұрыннан бар электр қуатын және (немесе) реттеуші электр қуатын кеңейту;

      3) алып тасталды – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4) электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтерді бірыңғай сатып алушыдан сатып алу.

      7. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген кез келген көтерме сауда нарығының субъектісі жүзеге асыруы мүмкін. Бұл ретте Тізілімге енгізілген тиісті тұлғалар тобының қалған тұтынушылары Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес электр қуатын және реттеуші электр қуатын құруға қатысудан босатылады.

      Осы баптың 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген әрекетті тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын, оның ішінде реттеуші электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес жүзеге асырады.

      8. Тізілімге енгізілген тұтынушылардың электр қуатын, оның ішінде реттеуші электр қуатын құру бойынша осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелері тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне, оның ішінде электр станцияларының тізбесіне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құрған электр қуатының шамасына жиынтығында мынадай шарттар орындалған кезде:

      1) электр қуаты 2019 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға берілген;

      2) электр қуатының жабылмайтын тапшылығы болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуаты құрылған;

      3) электр қуаты уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу, сондай-ақ уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық өткізу тетігін қолданбай енгізілген;

      4) электр қуаты уәкілетті органмен жаңғыртуға, кеңейтуге, реконструкциялауға және (немесе) жаңартуға инвестициялық келісім жасаспай енгізілген;

      5) электр қуатының көлемі бұрын осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелерді орындау кезінде ескерілмеген кезде төмендетіледі.

      9. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді орындау арқылы осы баптың 6-тармағында көзделген міндеттемелер орындалған кезде Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орнын (алаңын), отынның типі мен түрін Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуатының алдағы жеті жылдық кезеңге болжамды тапшылығы ескеріле отырып, бекітілген Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес уәкілетті органмен келіседі.

      10. Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар уәкілетті органның Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде электр қуатының және (немесе) реттеуші электр қуатының болжамды жабылмайтын тапшылығының туындауы туралы хабарламасын алған күннен бастап күнтізбелік қырық бес күн ішінде осы баптың 6-тармағында көзделген әрекеттер туралы шешім қабылдайды, бұларға сәйкес олар тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысатын болады және оны уәкілетті органға жібереді.

      11. Осы баптың 6-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген әрекеттерді орындау арқылы электр қуатын құруға қатысу туралы шешім қабылданған кезде тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері шешім қабылданған күннен бастап күнтізбелік бір жүз сексен бес күн ішінде уәкілетті органмен электр қуатын құруға шарт жасаса, онда генерациялайтын қондырғыларды пайдалануға беру мерзімі айқындалады.

      12. Электр қуатын құруға шарт жасасқан күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде бірыңғай сатып алушы қосылған құн салығы ескерілмей бір айға 1 мегаватт үшін 1 теңге мөлшерінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке тариф бойынша уәкілетті орган белгілеген көлемде және мерзімдерге тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектісімен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

      Бірыңғай сатып алушы сатып алатын электр қуатының және (немесе) реттеуші электр қуатының көлемі болжамды тапшылықтың тиісті тұлғалар тобы өзінің тұтынуы үшін талап ететін электр қуатын шегере отырып, болжамды тапшылық туындаған кезге есептелген, тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылардың жоғары жүктеме үлесіне, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде немесе оның аймақтарының қандай да бірінде жалпы жоғары жүктемеге арақатынасы ретінде айқындалады.

      Тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген көтерме сауда нарығының субъектісімен жасалған электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың қолданылу мерзімі жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған тендерлер жеңімпаздарымен, сондай-ақ аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарымен жасалған дәл сол кезеңге белгіленеді.

      13. Осы баптың 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген әрекетті орындау жолымен электр қуатын немесе реттеуші электр қуатын құруға қатысу туралы шешім қабылданған кезде тиісті тұлғалар тобының Тізіліміне енгізілген тұтынушылар бірыңғай сатып алушыдан Тізілімге енгізілген тұтынушылардың болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатын құруға қатысу қағидаларына сәйкес электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша көрсетілетін қызметтерді сатып алады.

      14. Осы баптың 11 және 12-тармақтарында көзделген шарттар қабылданған міндеттемелерді орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны үшін жауаптылықты көздейді және үлгілік шарттар негізінде жасалады.

      15. Осы Заңның 9-бабы 1-1-тармағының екінші, үшінші және төртінші бөліктеріне сәйкес айқындалған бақылау болған кезде бір тұлғалар тобына кіретін, бірақ Тізілімге енгізілмеген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушыларға осы баптың және осы Заңның 15-3, 15-4, 15-6 және 15-8-баптарының тұлғалар тобы үшін белгіленген ережелері қолданылмайды.

      Ескерту. 4-тарау 15-5-баппен толықтырылды - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2022 № 101-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-6-бап. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу тәртібі

      1. Осы Заңның 15-1-бабының 8-тармағында көрсетілген жағдайда, уәкілетті орган осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген уәкілетті органмен жасалған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құратын электр қуатының шамасын шегере отырып, болжамды тапшылықты жабу үшін электр қуатының көлеміне қатты отында электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын, жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізеді.

      2. Тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін орналастыру орны (алаңы), отынның типі уәкілетті органның тапсырысы бойынша жүргізілген техникалық-экономикалық негіздеменің немесе алдын ала техникалық-экономикалық негіздеменің нәтижелері бойынша айқындалады.

      3. Уәкілетті орган тендерлік құжаттама бекітілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, бірақ әлеуетті инвесторлар тендерге қатысу үшін құжаттар мен материалдарды ұсынатын соңғы күнге дейін кемінде күнтізбелік он бес күн бұрын бұқаралық ақпарат құралдарында жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өткізу туралы хабарландыруды жариялайды.

      4. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерлік құжаттама топтамасы:

      1) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың Қазақстан Республикасы Экология кодексінің талаптарына сәйкес келетін сипатын және талап етілетін техникалық, сапалық және пайдалану сипаттамаларын;

      2) жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын қамтиды.

      5. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендерге:

      1) құрылтай құжаттарының көшірмелерін;

      2) тендерлік құжаттамаға сәйкес айқындалатын қаржы және материалдық ресурстарының бар екенін растайтын құжаттарды ұсынған әлеуетті инвесторлар қатысады.

      6. Тендерлік комиссия жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысын тендерлік өтінімдері бар конверттерді ашқан күннен бастап он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде шығарады.

      Уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысы шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпазы деп танылған әлеуетті инвесторға жібереді.

      Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер жеңімпазы жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу шартының жобасын алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде көрсетілген шартқа қол қояды.

      7. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер:

      1) әлеуетті инвесторлар екеуден аз болған;

      2) барлық әлеуетті инвесторлар ұсынған құжаттар осы баптың 5-тармағына сәйкес келмеген жағдайларда өтпеді деп танылады.

      Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер өтпеді деп танылған жағдайда, уәкілетті орган он бес жұмыс күні ішінде қайта тендер өткізеді.

      7-1. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға қайталама тендер өткізілмеді деп танылған кезде және тек бір қатысушыдан ғана тендерлік өтінім берілген жағдайда, уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметіне жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасу үшін осы қатысушыны тендер жеңімпазы деп айқындау туралы ұсыныс жібереді.

      7-2. Қазақстан Республикасының Үкіметі осы баптың 7-1-тармағына сәйкес ұсыныс келіп түскен кезде, ол орынды болған жағдайда, уәкілетті органға жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасуды тапсырады.

      8. Уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға тендер қорытындысы шығарылған күннен бастап күнтізбелік жиырма күн ішінде тендер жеңімпазымен жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасады, онда генерациялайтын қондырғыларды пайдалануға беру мерзімі және тендер жеңімпазының қабылдаған міндеттемелерді орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны үшін жауаптылық белгіленеді.

      9. Жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға шарт жасасқан күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде бірыңғай сатып алушы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тариф бойынша уәкілетті орган белгілеген көлемде және мерзімдерге тендер жеңімпазымен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт жасасады.

      Тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуаты пайдалануға берілген күнінен бастап жүйелік оператордың жыл сайынғы аттестаттауына жатады.

      Электр қуатын кезекті аттестаттауды өткізу нәтижесінде тендер негізінде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейінгі аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      10. Осы баптың 8 және 9-тармақтарында көзделген шарттар үлгілік шарттар негізінде жасалады, олар бойынша уәкілетті орган жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу басталған күнге дейін жобалау-сметалық құжаттама мен мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы негізінде, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемін, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімдерін және әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке жеке тарифті түзетуді бір рет жүзеге асыруға құқылы.

      11. Уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдар мен тұтынушылар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға уәкілетті орган өткізетін тендерге қатысуға құқылы емес.

      Ескерту. 4-тарау 15-6-баппен толықтырылды - ҚР 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-7-бап. Электр станцияларының тізбесін қалыптастыру

      1. Заңды тұлға осы бапта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келген және құжаттар болған кезде, сондай-ақ заңды тұлға аукциондық сауда-саттықтың жеңімпазы ретінде айқындалған жағдайда электр станцияларының тізбесіне енгізіледі.

      2. Электр станцияларының тізбесіне енгізу үшін заңды тұлға жиынтығында мынадай өлшемшарттарға сәйкес келуге тиіс:

      1) электр қуатының жабылмайтын тапшылығы бар және (немесе) болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағында жаңа электр қуаттары құрылады және 2021 жылғы 1 қаңтардан кейін пайдалануға беріледі;

      2) жаңа құрылған электр қуаттарында электр энергиясын өндіру үшін отын ретінде тауарлық газ пайдаланылады немесе пайдаланылатын болады;

      3) жаңа құрылған электр қуаттары электр қуатын автоматты түрде реттеуге қосылады және реттеу диапазоны белгіленген электр қуатынан кемінде жиырма пайыз болады.

      3. Электр станцияларының тізбесіне енгізу үшін заңды тұлға уәкілетті органға жаңа электр қуаттарын автоматты түрде реттеуге қосу талаптарын қамтитын, тұтынушыларды электр станцияларының тізбесіне енгізу қағидаларына сәйкес жүйелік оператордан алынған немесе онымен келісілген техникалық шарттарды қоса бере отырып, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіне қосуға өтініш береді.

      4. Жаңа электр қуаттары пайдалануға берілгеннен кейін он жыл бойы электр станцияларының тізбесіне енгізілген энергия өндіруші ұйым мен жүйелік оператор арасында жыл сайын жүйелік оператордың шартты жасасқан жылдың алдындағы күнтізбелік жыл ішінде электр қуатын реттеу бойынша көрсетілетін қызметтерді сатып алуының орташа өлшемді шартты бағасына тең баға бойынша, ұлғайтуға немесе төмендетуге белгіленген электр қуатынан кемінде жиырма пайыз реттеу диапазонында осы қызметтерді көрсетуге арналған шарт жасалады.

      Ескерту. 15-7-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-8-бап. Аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу тәртібі

      1. Осы Заңның 15-1-бабының 9-тармағында көрсетілген жағдайда уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарында, оның ішінде реттеуші электр қуатының болжанатын тапшылығын жабу үшін енгізілетін қуаттардың көлемдерін және осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген, уәкілетті органмен жасалған электр қуатын құруға арналған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құрған немесе құратын реттеуші электр қуатының көлемдерін ескереді.

      2. Генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарын іске асыру мақсатында уәкілетті орган жобаларды іріктеуді жүргізеді.

      3. Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу жөніндегі жобаларды іріктеу (реттілікпен басымдық тәртібімен):

      1) генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды орналастыру жоспарына енгізілген және жүйелік оператор әзірлеген техникалық тапсырма негізінде уәкілетті органның тапсырысы бойынша бірыңғай сатып алушы дайындаған алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері бар алаңдар;

      2) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың алаңдары;

      3) алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері жоқ алаңдар арасында аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу арқылы жүргізіледі.

      Бұл ретте аукциондық сауда-саттықтар осы Заңның 15-5-бабының 11-тармағында көзделген, уәкілетті органмен жасалған реттеуші электр қуатын құруға арналған шартқа сәйкес Тізілімге енгізілген көтерме сауда нарығының субъектілері құратын генерациялайтын қондырғыларға қатысты өткізілмейді.

      4. Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар:

      1) реттеуші электр қуатының жабылмайтын тапшылығы бар және (немесе) болжанатын Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің аймағында 2022 жылғы 1 қаңтардан кейін құрылады және пайдалануға беріледі;

      2) генерациялайтын қондырғыларды автоматты реттеуге қосылады;

      3) олардың осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес айқындалатын реттеу диапазоны болады.

      Қарсы реттеуші гидроэлектр станциясының типі бойынша генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыны салу кезінде оның жұмыс істеу режимі өзен арнасы бойымен жоғары орналасқан, жұмыс істеп тұрған гидроэлектр станциясының жұмыс істеу режиміне тікелей байланысты жасалады.

      Өтініш беруші тіркелуге рұқсат алғаннан кейін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушы өтініш берушілерді электрондық жүйеде тіркеуді жүргізеді.

      Аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелу үшін өтініш беруші онлайн-тіркеуден өту үшін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының ресми интернет-ресурсына өтініш жасайды және оның атына электрондық түрде мынадай құжаттарды ұсынады:

      1) жарғының көшірмесі;

      2) заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтаманың көшірмесі;

      3) заңды тұлғаның тиісті органының бірінші басшыны тағайындау туралы шешімінің көшірмесі;

      4) өкілге сенімхат (мүдделерді білдіруді бірінші басшы жүзеге асырмаған жағдайда);

      5) заңды тұлғаның деректемелері (банктік деректемелері, мекенжайы, байланыс телефондары, электрондық мекенжайы) туралы ақпарат.

      5. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

      1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес бірыңғай сатып алушы дайындаған алдын ала техникалық-экономикалық негіздеме негізінде әзірленеді. Алдын ала техникалық-экономикалық негіздемеде орналастыру орны, ұлттық электр желілеріне қосылу нүктесі, жобаны іске асырудың болжамды құны, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың талап етілетін техникалық, технологиялық және пайдалану сипаттамалары қамтылуға тиіс;

      2) уәкілетті орган генерацияның маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды салуға жер учаскелерін резервке қою қажеттілігі туралы ақпаратты облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарына жібереді;

      3) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары салуға жоспарланатын генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар үшін алдын ала техникалық-экономикалық негіздемеде айқындалған жер учаскелерін резервке қоюды Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 49-2-бабына сәйкес аукциондық сауда-саттық жеңімпаздарына жер учаскесіне құқықтар берілген кезге дейін жүзеге асырады және тиісті ақпаратты уәкілетті органға жібереді;

      4) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды;

      5) өтініш беруші аукциондық сауда-саттыққа қатысу үшін аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, уәкілетті органға құрылтай құжаттарының көшірмелерін, осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган айқындайтын қаржы ресурстарының бар-жоғын растайтын құжаттарды ұсынады;

      6) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

      Өтініш беруші ұсынған құжаттар осы тармақтың талаптарына сәйкес келген кезде өтініш беруші аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелуге рұқсат алады;

      7) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді.

      Электр энергиясын өндіру үшін тауарлық газды аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін пайдаланатын, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылар салынған жағдайда:

      газды өндіруді, тасымалдауды (тасуды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді, сондай-ақ тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді және тұтынуды мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісу бойынша "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабына сәйкес тауарлық газды көтерме саудада өткізудің көлемі мен шекті бағаларын айқындайды;

      "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес магистральдық газ құбыржолына және (немесе) газ тарату жүйесіне қосуға техникалық шарттар беріледі.

      6. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

      1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес әзірленеді. Құжаттамада инфрақұрылым салуға жұмсалған шығындар шегеріле отырып, ұқсас жобалардың алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері және (немесе) осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес ұқсас жобалардың аукциондық сауда-саттығының нәтижелері бойынша есептелген, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы қамтылуға тиіс;

      2) өтініш беруші аукциондық сауда-саттыққа қатысу үшін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей уәкілетті органға құрылтай құжаттарының көшірмелерін, осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган айқындайтын қаржы ресурстарының бар-жоғын растайтын құжаттарды ұсынады;

      3) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінің уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық өткізуді жариялаған аймағында болуға тиіс;

      4) жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдар генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр энергиясын өндіру үшін судың гидродинамикалық энергиясы және (немесе) газ пайдаланылатын жобаларды іске асыруға міндетті;

      5) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

      Өтініш беруші ұсынған құжаттар осы тармақтың талаптарына сәйкес келген кезде өтініш беруші аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелуге рұқсат алады;

      6) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді;

      7) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей, аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

      7. Осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 3) тармақшасына сәйкес аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру мен өткізу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

      1) аукциондық сауда-саттықтың құжаттамасы осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес әзірленеді. Құжаттамада осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сәйкес ұқсас жобалардың алдын ала техникалық-экономикалық негіздемелері және (немесе) ұқсас жобалардың аукциондық сауда-саттығының нәтижелері бойынша есептелген, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке болжамды жеке тариф, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың он бес жылға тең мерзімі, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі реттеуші электр қуаты тапшылығының аймағы қамтылуға тиіс;

      2) өтініш беруші аукциондық сауда-саттыққа қатысу үшін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей уәкілетті органға құрылтай құжаттарының көшірмелерін, осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган айқындайтын қаржы ресурстарының бар-жоғын растайтын құжаттарды ұсынады;

      3) уәкілетті орган комиссияны қалыптастырады, ол аукциондық сауда-саттық өткізілгенге дейін күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей, өтініш беруші ұсынған құжаттардың бар-жоғын және осы тармақта белгіленген талаптарға сәйкестігін тексереді.

      Өтініш беруші ұсынған құжаттар осы тармақтың талаптарына сәйкес келген кезде өтініш беруші аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушының электрондық жүйесінде тіркелуге рұқсат алады;

      4) комиссия құжаттарды тексергеннен кейін уәкілетті орган ақпаратты және тіркелуге рұқсат алған өтініш берушілердің тізімін аукциондық сауда-саттықты ұйымдастырушыға жібереді;

      5) уәкілетті орган аукциондық сауда-саттықты өткізудің болжамды күніне дейін алты айдан кешіктірмей, аукциондық сауда-саттықты өткізу графигін әзірлейді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

      8. Бірыңғай сатып алушы аукциондық сауда-саттық қорытындылары шығарылған күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде аукциондық сауда-саттық жеңімпазына электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың жобасын жібереді.

      Аукциондық сауда-саттық жеңімпазы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттың жобасын алған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде көрсетілген шартқа аукциондық сауда-саттықтың нәтижесі бойынша айқындалған, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф бойынша өзінің бірінші аттестатталу күнінен бастап он бес жылға тең мерзімге қол қояды.

      Бұл ретте генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салу кезінде электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған жеке тариф, аукциондық сауда-саттық жеңімпазының электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу көлемі мен мерзімі ұлғаю жағына қарай түзетілуге жатпайды.

      Аукциондық сауда-саттық жеңімпазы осы Заңның 5-бабының 70-37) тармақшасына сәйкес айқындалатын тәртіппен электр қуатын реттеу бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шартты жыл сайын жасасуға міндетті.

      Электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы және электр қуатын реттеу бойынша қызметтерді көрсетуге арналған шарттар бойынша міндеттемелерді орындамағаны үшін жауаптылық, электр қуаты нарығының осы Заңның 5-бабының 42) тармақшасына сәйкес айқындалатын тетіктерін пайдалану арқылы туындайды.

      Генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың шарттық электр қуаты пайдалануға берілген күнінен бастап жүйелік оператордың жыл сайынғы аттестаттауына жатады.

      Егер электр қуатын кезекті аттестаттауды жүргізу нәтижесінде генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болған жағдайда, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша іс жүзінде көрсетілген қызметтерді есептеу кезінде қабылданатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі кезекті аттестаттау өткізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      9. Аукциондық сауда-саттық:

      1) аукциондық сауда-саттыққа қатысушылар екеуден аз болған;

      2) аукциондық сауда-саттыққа барлық қатысушылар ұсынған құжаттар осы баптың 5, 6 және 7-тармақтарының және осы Заңның 5-бабы 70-41) тармақшасының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда өтпеді деп танылады.

      Аукциондық сауда-саттық өтпеді деп танылған жағдайда уәкілетті орган осы баптың 3-тармағы бірінші бөлігінің 1), 2) және 3) тармақшаларында айқындалған алаңдар арасында қайтадан аукциондық сауда-саттық өткізуге құқылы.

      10. Аукциондық сауда-саттық жеңімпаздары аукциондық сауда-саттық өткізуге негіз болған алдын ала техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеуге жұмсалған шығындарды бірыңғай сатып алушыға өтейді.

      11. Уәкілетті орган аукциондық сауда-саттық жеңімпазын электр станцияларының тізбесіне қосады.

      12. Аукциондық сауда-саттық шеңберінде енгізілген генерациялайтын қондырғылар осы Заңның 5-бабының 70-41) тармақшасына сәйкес айқындалатын реттеу диапазонын сақтауға міндетті.

      Ескерту. 15-8-баппен толықтырылды – ҚР 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-9-бап. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімдер

      1. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімдер жылу және электр энергиясын генерациялайтын негізгі жабдыққа қатысты республикалық маңызы бар қалалардағы, құрамында электр станциялары жұмыс істейтін, соның ішінде жылу және электр энергиясын аралас өндіруді жүзеге асыратын жұмыс істеп тұрған (бұрыннан бар) энергия өндіруші ұйымдармен ғана жасалады.

      2. Уәкілетті органмен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасуға ниеттенген энергия өндіруші ұйым отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламаны нарық кеңесінің қарауына жібереді.

      3. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламамен бірге нарық кеңесіне сондай-ақ:

      1) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі тиісті іс-шара туралы ақпарат;

      2) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесі;

      3) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесіне ведомстводан тыс кешенді сараптаманың оң қорытындысы;

      4) мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы енгізіледі.

      4. Уәкілетті орган айқындаған мерзімнен кеш ұсынылған және осы баптың 3-тармағына сәйкес келмейтін, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламалар нарық кеңесінің қарауына қабылданбайды.

      5. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламалар нарық кеңесі қарайтын кезеңде өзгертілуге жатпайды.

      Уәкілетті орган энергия өндіруші ұйыммен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық келісім жасасу (жасасудан бас тарту) туралы шешім қабылдаған кезеңде энергия өндіруші ұйым тиісті инвестициялық бағдарламаға іс-шараның техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің өзгергендігін растайтын құжаттар негізінде уәкілетті орган айқындаған тәртіппен өзгерістер енгізуге құқылы.

      Бұл ретте энергия өндіруші ұйымдар отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның техникалық-экономикалық негіздемесіне нарық кеңесінің және мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын қайтадан алуға міндетті.

      6. Осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес нарық кеңесіне ұсынылған, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарламаларды нарық кеңесі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен қарайды.

      7. Нарық кеңесі отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі әрбір инвестициялық бағдарлама бойынша оны іске асырудың орындылығы не орынсыздығы туралы жеке-жеке қорытынды дайындайды.

      8. Нарық кеңесінің қорытындысы негізінде уәкілетті орган отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасу туралы (жасасудан бас тарту туралы) шешім қабылдайды.

      Энергия өндіруші ұйым отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараны жүзеге асыруды жоспарлайтын республикалық маңызы бар қалада газ тасымалдау инфрақұрылымының болмауы отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімді жасасудан бас тартуға негіз болып табылады.

      9. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісімде мынадай ақпарат:

      1) энергия өндіруші ұйымдардың атауы;

      2) электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі қамтылады. Бұл ретте энергия өндіруші ұйымның бірыңғай сатып алушымен отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараны іске асыру шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлеміне осы Заңның 15-3-бабының 3-1-тармағы бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасуына тыйым салынады;

      3) тиісті инвестициялық қарыздар бойынша төленетін сыйақыны қоса алғанда, отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі инвестициялық бағдарлама шеңберінде жылу және электр энергиясын генерациялайтын негізгі жабдыққа қатысты инвестицияларды қайтару ескеріле отырып, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімі (айлармен) және электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызмет көлемі есепке алынып, жылдар бойынша ауыспалы шама ретіндегі электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тариф қамтылады.

      Егер отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар кезек-кезекпен және (немесе) кезең-кезеңмен және (немесе) іске қосу кешендерімен енгізілетін болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифтер енгізілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлемдеріне қарай айқындалады;

      4) осы тармақтың 5) тармақшасында көрсетілген күннен бастап кемінде он жыл болатын электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу мерзімі;

      5) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыны пайдалануға берудің жоспарлы күніне сәйкес келетін, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алудың басталған күні;

      6) отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі тиісті іс-шара туралы мәліметтер қамтылады.

      10. Уәкілетті орган отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісім жасасқаннан кейін бірыңғай сатып алушы осы ұйымдармен инвестициялық келісімде көрсетілген тарифтер бойынша, көлемде және мерзімдерге электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарттар жасасады.

      11. Осы баптың 10-тармағында көрсетілген шарттар бойынша электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу тиісті энергия өндіруші ұйымдар бірыңғай сатып алушыға жүйелік оператордың генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауды жүргізу актілерін енгізген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап, бірақ осы баптың 9-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген күннен кейін жүзеге асырылады.

      Егер отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғылар кезек-кезекпен және (немесе) кезең-кезеңмен және (немесе) іске қосу кешендерімен енгізілетін болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке ақы төлеу енгізілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлемдеріне қарай электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифтермен жүзеге асырылады.

      12. Отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғыртуға, реконструкциялауға және (немесе) кеңейтуге арналған инвестициялық келісім жасалған энергия өндіруші ұйымның осы баптың 11-тармағында көрсетілген, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметі іс жүзінде сатып алынған күннен бастап оның электр қуаты жүйелік оператордың генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын жыл сайынғы міндетті аттестаттауына жатады.

      Егер генерациялайтын қондырғылардың электр қуатына кезекті аттестаттау жүргізу нәтижесінде отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шаралар шеңберінде пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың аттестатталған электр қуатының мәні электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемінен аз болса, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шартта белгіленген электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметтің көлемі генерациялайтын қондырғылардың электр қуатына кезекті аттестаттау жүргізілгенге дейін аттестатталған мәнге дейін төмендетіледі.

      13. Осы баптың шеңберінде отынның баламалы түрі ретінде газ пайдаланылатын генерациялайтын қондырғыларды салу арқылы жаңғырту, реконструкциялау және (немесе) кеңейту жөніндегі іс-шараның жыл сайынғы амортизациясының шамасы электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметке арналған тарифке енгізілуге жатпайды.

      14. Осы баптың күші уәкілетті орган Тізілімге енгізген энергия өндіруші ұйымдарға қолданылмайды.

      Ескерту. Заң 15-9-баппен толықтырылды - ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.06.2024 № 96-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-10-бап. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы

      1. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктерді қаржылық реттеуді қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктерді реттеуге электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің қатысуын ынталандыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіндегі теңгерімсіздіктер үшін төлемді атаулы бөлуді қамтамасыз ету мақсатында жұмыс істейді.

      2. Теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату уәкілетті орган бекіткен үлгілік нысан бойынша жасалатын теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарты шеңберінде жүзеге асырылады.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттарын, сондай-ақ қосылу шартын жасасуға міндетті.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімсіздігін нақты реттеу нәтижелері бойынша теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы жүзеге асыратын теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдері мен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімсіздігін есептеу және қосылу шарты шеңберінде оларға жүргізілетін өзара есепке алу негізінде теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату бойынша электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы өзара қаржылық міндеттемелерді көтереді.

      Теңгерімдеуші электр энергиясын және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектісінің теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теріс теңгерімсіздіктерін сатып алу-сату көлемі әрбір теңгерімдеу аймағы үшін жеке есептеледі.

      Теңгерімдеу аймақтары уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату үшін жауапкершілікті теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен жасалған теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шартына бір мезгілде тиісті өзгерістер енгізе отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалатын жауапкершілікті беру шарты бойынша бір теңгерімдеу аймағы шеңберінде теңгерім провайдеріне беруге құқылы.

      Теңгерім провайдерінің қызметіне қойылатын талаптар уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

      Теңгерім провайдерінің теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату көлемі жиынтығында теңгерім провайдері бойынша және өз теңгерімсіздіктерін қаржылық реттеу үшін жауапкершілікті теңгерім провайдеріне берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері бойынша теңгерімдеу аймағында есептеледі.

      3. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясын өткізуді (сатуды) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына ғана жүзеге асырады.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы теріс теңгерімсіздіктерді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан ғана сатып алуды жүзеге асырады.

      Жүйелік оператордың жедел-ақпараттық кешенімен біріздендірілген диспетчерлік басқарудың жедел-ақпараттық кешені бар электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші электр энергиясын сату (теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу) үшін жүйелік операторға уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жоғарылатып (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға өтінімдер береді.

      Көтеріп теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін бағалар теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифтен аспауға тиіс.

      Төмендетіп теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін бағалар теріс теңгерімсіздіктерге шекті тарифтен аспауға тиіс және теріс не нөлге тең бола алмайды.

      Көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерде көрсетілетін көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеу көлемін электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері дербес, бірақ электр қуаты нарығының талаптары ескеріле отырып, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін осы субъектілерге сәйкес келетін төмендетіп (көтеріп) теңгерімдеудің ең аз көлемінен төмен емес етіп айқындайды.

      Теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тариф пен теріс теңгерімсіздіктерге шекті тариф бекітуге жатпайды және оны осы Заңда айқындалған тәртіппен теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы айқындайды.

      4. Көтеріп (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға арналған өтінімдерді іріктеу және іске қосу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      Бұл ретте электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға қойылған және өткізілген электр энергиясының айырмасынан асатын көлемде электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында энергия өндіруші ұйымдардың өтінімдерін қабылдауға және іске қосуға тыйым салынады.

      5. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын әрбір теңгерімдеу аймағы үшін жеке-жеке сатып алады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы тиісті теңгерімдеу аймағы үшін операциялық тәуліктің тиісті сағатында сатып алатын теңгерімдеуші электр энергиясының көлемі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын:

      1) көтеріп теңгерімдеуге қатысуға арналған тиісті іске қосылған өтінімдерде (теңгерімдеудің тиісті аймағында) көрсетілген бағалар бойынша, осы өтінімдердің нақты орындалуын ескере отырып, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында;

      2) жүйелік оператордың басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара іс-қимылы шеңберінде тиісті шарттарда көрсетілген бағалар мен талаптар бойынша (бұл ретте теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алумен бір мезгілде теріс теңгерімсіздіктерді сатуға да жол беріледі) жүйелік оператордан сатып алуды жүзеге асырады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған сағаттарда оң теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген теңгерімдеуші электр энергиясын сату бағалары бойынша өздері жол берген сағаттық оң теңгерімсіздіктер көлемінде теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға міндетті.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырған сағаттарда теріс теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері осы теріс теңгерімсіздіктерді уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген бағалар бойынша теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына сатуға міндетті.

      "Авария" режимі ретінде айқындалған тәулік сағаты үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы мен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілері арасындағы теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату жөніндегі теңгерімдеу аймағындағы барлық операциялар уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес жүзеге асырылады.

      6. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теңгерімдеудің әрбір аймағының теріс теңгерімсіздіктерін жеке-жеке сатады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы операциялық тәуліктердің тиісті сағатында сататын теңгерімдеудің тиісті аймағындағы теріс теңгерімсіздіктер көлемі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен айқындалады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді:

      1) төмендетіп теңгерімдеуге қатысуға арналған тиісті іске қосылған өтінімдерде (теңгерімдеудің тиісті аймағында) көрсетілген бағалар бойынша, осы өтінімдердің нақты орындалуын ескере отырып, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында;

      2) жүйелік оператордың басқа мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара іс-қимылы шеңберінде тиісті шарттарда көрсетілген бағалар мен талаптар бойынша (бұл ретте теріс теңгерімсіздіктерді сатумен бір мезгілде теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға да жол беріледі) жүйелі операторға сатуды жүзеге асырады.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді сатуды жүзеге асырған сағаттарда теріс теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу бағалары бойынша өздері жол берген сағаттық теріс теңгерімсіздіктерді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығына сатуға міндетті.

      Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы теріс теңгерімсіздіктерді сатуды жүзеге асырған сағаттарда оң теңгерімсіздіктерге жол берген электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері уәкілетті орган белгілеген тәртіппен, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы есептеген бағалар бойынша өздері жол берген сағаттық оң теңгерімсіздіктер көлемінде теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алуға міндетті.

      "Авария" режимі ретінде айқындалған тәулік сағаты үшін теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы мен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілері арасындағы теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату жөніндегі теңгерімдеу аймағындағы барлық операциялар уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      7. Алып тасталды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      8. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі мен теңгерім провайдерінің теңгерімсіздіктері әрбір теңгерімдеу аймағы бойынша жеке есептеледі (айқындалады).

      9. Теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерінен теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға жасалған шарттар шеңберінде сатып алған теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді төлеуді теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы ай сайын, бірақ сатып алу айы аяқталғаннан кейін қырық бес жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

      Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығынан теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға жасалған шарттар шеңберінде сатып алған теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді төлеуді осы субъектілер ай сайын, бірақ сатып алу айы аяқталғаннан кейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей жүзеге асырады.

      10. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы өзара есеп айырысулар жүйелік оператордың деректерін негізге ала отырып, теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы жүзеге асыратын теңгерімдеуші электр энергиясының сағаттық көлемдерінің және электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің сағаттық теңгерімсіздіктерінің есептері негізінде уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

      Бұл ретте Қазақстан Республикасының Үкіметімен өнімді бөлу туралы шарттар жасасқан электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілері есептік кезеңнің қорытындылары бойынша уәкілетті орган көздеген тәртіппен, электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуды жүзеге асырады.

      11. Электр энергиясының коммерциялық экспорты шарты (бұдан әрі – экспорт шарты) шеңберінде басқа мемлекеттің ұйымына (тұтынушысына) электр энергиясын жеткізуді жүзеге асыратын электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі Қазақстан Республикасының аумағындағы өзінің теңгерімсіздіктері үшін жауаптылықтан басқа, уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес, экспорт шартында көрсетілген Қазақстан Республикасынан электр энергиясын экспорттау көлемдерінен осы субъектінің электр энергиясын босатуындағы ауытқулармен байланысты Орталық Азия мемлекетінің энергия жүйесімен теңгерімдеу аймағының шекарасындағы электр энергиясының сальдо-ағымдарының ауытқулары үшін де жауапты болады.

      Электр энергиясының коммерциялық импорты шарты (бұдан әрі – импорт шарты) шеңберінде басқа мемлекеттің ұйымынан (өндірушісінен) электр энергиясын қабылдауды жүзеге асыратын электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектісі Қазақстан Республикасының аумағындағы өзінің теңгерімсіздіктері үшін жауаптылықтан басқа, уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес, импорт шартында көрсетілген Қазақстан Республикасына электр энергиясын импорттау көлемдерінен осы субъектінің электр энергиясын қабылдауындағы ауытқулармен байланысты Орталық Азия мемлекетінің энергия жүйесімен теңгерімдеу аймағының шекарасындағы электр энергиясының сальдо-ағымдарының ауытқулары үшін де жауапты болады.

      12. Электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы нақты уақыт режимінде жұмыс істеген кезде бірыңғай сатып алушымен электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы шарт (шарттар) жасасқан энергия өндіруші ұйымдар және Тізілімге енгізілген әрі тиісті тұлғалар тобы шеңберінде тұтынушылармен электр қуатын қамтамасыз ету бойынша екіжақты шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдар жүйелік операторға күн сайын уәкілетті орган белгілеген тәртіпке сәйкес алдағы жоспарлау тәуліктерінің әрбір сағатына жоғарылатып (төмендетіп) теңгерімдеуге қатысуға өтінімдер беруге және жүйелік оператор оларды іске қосқан жағдайда осы өтінімдерді орындауға міндетті.

      13. Уәкілетті орган айқындайтын теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығы:

      1) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерімен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттарын жасасады;

      2) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуды жүзеге асырады;

      3) уәкілетті орган бекіткен тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикасы жүйесін теңгерімдеудің әрбір аймағы шеңберінде теңгерімдеуші электр энергиясын сатуға және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алуға сағаттық орташа өлшемді бағаларды есептеуді жүзеге асырады;

      4) операциялық сағаттың қорытындылары бойынша теңгерімдеуші нарықта аукцион бағалары туралы ақпараттың қолжетімділігін үздіксіз қамтамасыз етеді;

      5) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы субъектілерінің теңгерімдеуші электр энергиясы мен теңгерімсіздіктерінің сағаттық көлемдерін есептеуді жүзеге асырады;

      6) теңгерімдеуші электр энергиясына шекті тарифті және теріс теңгерімсіздіктерге шекті тарифті айқындайды;

      7) уәкілетті орган айқындаған тәртіппен теңгерім провайдерлерінің тізбесін қалыптастырады;

      8) уәкілетті орган айқындаған жағдайларда және тәртіппен энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беруге арналған шарттарды жасасады және электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге ақы төлейді;

      9) уәкілетті орган бекіткен үлгілік нысан бойынша теңгерімдеуші нарықтың барлық субъектілерімен қосылу шартын жасасады;

      10) қосылу шарты шеңберінде теңгерімдеуші нарық субъектілері арасындағы теңгерімдеуші электр энергиясын және теңгерімдеуші нарықтағы теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу (сату) жөніндегі міндеттемелер бойынша өзара есепке жатқызуларды жүзеге асырады;

      10-1) теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сатуға және қосылуға жасалған шарттар негізінде қаржылық міндеттемелерін бөлуді және өз құқықтары мен міндеттерін теңгерімдеуші нарық субъектілеріне беруді жүзеге асырады;

      11) осы Заңда көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.

      14. Егер уәкілетті орган растаған энергия беруші ұйымның желілеріндегі авариялар себебінен оларға тікелей қосылған электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының субъектілерінде теріс теңгерімсіздіктер туындаса, онда осы энергия беруші ұйым осы авария кезінде туындаған осы субъектілердің электр энергиясын сатып алуға жұмсалған шығындардың және осы субъектілердің көрсетілген теріс теңгерімсіздіктерді сатудан түскен кірістерінің оң айырмасының орнын толтырады.

      15. Жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар және электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын ұзақ мерзімді сатып алу-сату шарты бар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар (бұдан әрі – жаңартылатын көздер) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жауапкершілікті беру шартын жасасуға міндетті.

      Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында өз теңгерімсіздіктері болмайды және ол теңгерімдеуші электр энергиясын және жаңартылатын көздердің теріс теңгерімсіздіктерін сатып алу-сату үшін жауапкершілікті өзіне ала отырып, осы нарыққа теңгерім провайдері ретінде ғана қатысады. Бұл ретте электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен 2023 жылғы 1 шілдеден кейін жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар, жүйелік оператор қалыптастыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген жаңартылатын көздер өздері жол берген теңгерімсіздіктер үшін уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жауап береді.

      16. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған жауапкершілікті беру шарты шеңберінде жаңартылатын көздер:

      1) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен не электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісімен жасалған қолданыстағы электр энергиясын сатып алу-сату шартында көрсетілген, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін арттыру коэффициентіне көбейтілген электр энергиясын сатуға арналған баға бойынша тиісті көлемде электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алу арқылы өзінің барлық оң теңгерімсіздіктерін жабады;

      2) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен не электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісімен жасалған қолданыстағы энергиясын сатып алу-сату шартында көрсетілген, уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептелетін төмендету коэффициентіне көбейтілген электр энергиясын сатуға арналған баға бойынша электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға өзінің барлық теріс теңгерімсіздіктерін сатады.

      Осы тармақта көрсетілген арттыру коэффициентінің мәні операциялық тәулік сағаты үшін бірлікке теңестіріледі, онда оң теңгерімсіздік мәні жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын желіге жіберудің жоспарлы мәнінен жол берілетін ауытқу мәнінен аспайды.

      Осы тармақта көрсетілген төмендету коэффициентінің мәні операциялық тәулік сағаты үшін бірлікке теңестіріледі, онда теріс теңгерімсіздік мәнінің модулі жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын желіге жіберудің жоспарлы мәнінен жол берілетін ауытқу мәнінен аспайды.

      Осы тармақта көрсетілген жол берілетін ауытқулардың мәндері уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады.

      Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес 2023 жылғы 1 шілдеге дейін жаңартылатын энергия көздерін қолдау бойынша қаржы-есеп айырысу орталығымен электр энергиясын сатып алу-сату шартын жасасқан жаңартылатын көздер үшін осы тармақта көрсетілген төмендету және жоғарылату коэффициенттерінің мәні электр энергиясының теңгерімдеуші нарығының жұмыс істеуі қағидаларына сәйкес айқындалады.

      Ескерту. Заң 15-10-баппен толықтырылды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

15-11-бап. Гибридті топ

      1. Гибридті топ құрамына әрқайсысының дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес пайыздан астамы тікелей немесе жанама түрде сол бір тұлғаға тиесілі болатын мынадай заңды тұлғалар:

      объектілері 2024 жылғы 1 шілдеден ерте емес пайдалануға берілген және бір қосылу нүктесінде ұлттық немесе өңірлік электр желілеріне қосылған, жаңартылатын энергия көздері мен генерациялаудың маневрлік режимі бар генерациялайтын қондырғыларды жиынтық түрде пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар;

      гибридті топ тұтынушылары;

      гибридті топ әкімшісі кіреді.

      2. Гибридті топ осы баптың 1-тармағында аталған тұлғалардың дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес пайызынан астамы тікелей немесе жанама түрде тиесілі болатын тұлғаның өтініші негізінде гибридті топтардың тізбесіне енгізіледі.

      Гибридті топтардың тізбесіне осы баптың 1-тармағында аталған энергия өндіруші ұйымдар, тұтынушылар, гибридті топтар әкімшілері кіреді.

      Ескерту. 15-11-баппен толықтырылды – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығы

      1. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығына қол жеткiзу тәртiбiн уәкілетті орган айқындайды.

      2. Өңiрлiк электр желiлерi компаниялары электр энергиясын оның баланстық тиесiлiк шекараларында электр желiлерi бойынша беру функцияларын жүзеге асырады.

      3. Алынып тасталды - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен.

      4. Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, шаруашылық қызметтi жүзеге асыру кезiнде электр энергиясына кепiлдiк берiп жеткiзушiлерге энергиямен жабдықтаушы өзге ұйымдарға қарағанда артықшылықтар беруге болмайды.

      5. Электр энергиясын кепiлдiкпен берушiні және оның жауапкершілігіндегі аймақты айқындау тәртібі электр энергиясының бөлшек сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларымен белгіленеді.

      Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2007.07.27 № 316 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Электр энергиясы мен қуат нарығындағы шарттар

      Ескерту. 17-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Электр энергиясын сатып алу-сату, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату, теңгерімдеуші нарықтағы өзара есеп айырысулар, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, ұлттық электр желісін пайдалану, техникалық диспетчерлендіру, электр қуатын реттеу, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеу, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру, электр энергиясының орталықтандырылған саудасына қатысу, электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығына қатысу бойынша, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу бойынша қызметтер көрсету Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне, осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жасалатын шарттар негізінде жүзеге асырылады.

      2. Электр энергиясын сатып алу-сату шарттарында:

      1) тәулiктiк электр тұтыну кестесi;

      2) энергия өндiрушi ұйымдардың электр қуатын резервтеу тәртiбi болуға тиiс.

      3. Электр энергиясын сатып алу-сату, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шарттары, қосылу шарттары, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, ұлттық электр желісін пайдалану, техникалық диспетчерлендіру, электр қуатын реттеу, электр қуатының жүктемені көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету, электр қуатының әзірлігін ұстап тұру, электр энергиясының көтерме сауда нарығында электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар, орталықтандырылған сауда нарығына қатысу шарттары, генерацияның маневрлік режимі бар жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғыларды салуға арналған аукциондық сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар – шарттар бойынша уақтылы ақы төленбеген жағдайда, тиісті қызметтер көрсетуді тоқтату талаптары мен тәртібін қамтуға тиіс.

      4. Электр энергиясын сатып алу-сату, беру шарттары бойынша міндеттемелер орындалмаған немесе тиісінше орындалмаған жағдайларда, осы арқылы келтірілген нақты залалды міндеттеменің орындалмауына жауапты тарап өтейді.

      Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136; 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Электр энергиясының бөлшек сауда нарығындағы шарттар

      Ескерту. 18-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Бөлшек сауда нарығында электр энергиясын сатып алу-сату тұтынушылар энергиямен жабдықтаушы ұйымдармен жасасатын энергиямен жабдықтаудың жария шарттары негізінде жүзеге асырылады.

      Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар тұтынылатын электр энергиясының көлеміне қарай (жеке тұлғалар үшін) сараланған тарифтер бойынша тұтынушыларға электр энергиясын өткізуден (сатудан) бас тартуға құқылы емес.

      Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар пайдаланылған жылу энергиясы үшін ақы төлеу бойынша берешегі болған кезде тұтынушыға электр энергиясын беруді тоқтатуға құқылы емес.

      1-1. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар электрмен жабдықтаудың үлгілік шарттарын тұтынушылардың мынадай топтары бойынша жасасады:

      1) тұрмыстық тұтынушыларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты;

      2) электр энергиясын тұрмыстық емес мұқтаждар үшін пайдаланатын тұтынушыларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты;

      3) мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын заңды тұлғаларға арналған электрмен жабдықтаудың үлгілік шарты.

      2. Энергиямен жабдықтаушы және энергия берушi ұйымдар бөлшек сауда нарығында жасасатын шарттарда электр энергиясының бөлшек сауда нарығына барлық қатысушылар үшiн тең жағдайлар болуға мiндеттi.

      3. Энергиямен жабдықтаушы ұйымдар жеткiзетiн электр энергиясының бағалары мен оларды беру жағдайлары тараптардың келiсiмi бойынша энергия берушi ұйымның тарифiн ескере отырып, сатып алу-сату шартына сәйкес белгiленедi.

      Энергияны коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесін пайдалану жағдайларын қоспағанда, тұтынушылардың тұтынған электр энергиясы үшін төлемақы коммерциялық есепке алу аспаптарының нақты көрсеткіштері негізінде энергиямен жабдықтаушы ұйым берген төлем құжаты бойынша, ал олар болмаған немесе уақытша бұзылған кезде есептеу арқылы жүргізіледі.

      4. Өңiрлiк электр желiлерi бойынша электр энергиясын беру энергиямен жабдықтаушы ұйым немесе тұтынушы өңiрлiк электр желiсi компаниясымен уәкілетті орган белгiлеген үлгiлік нысан бойынша жасасатын электр энергиясын беру жөнiндегi қызметтер көрсету шартының негiзiнде жүзеге асырылады.

      5. Электр энергиясын кепiлдiк берiп жеткiзушiлер мен тұтынушылар арасындағы энергиямен жабдықтау шарты жария шарт болып табылады.

      Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (2009.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.01.13 № 542-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгiзiледі), 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 21.04.2016 № 504-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Электр энергиясын тұтынушылардың құқықтары мен мiндеттерi

      Ескерту. 19-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Электр энергиясын тұтынушылардың:

      1) жасалған шарттарға сәйкес электр энергиясын алуға;

      2) жасалған шарттардың талаптарына сәйкес энергия өндiрушi, энергия берушi және энергиямен жабдықтаушы ұйымнан электр энергиясын жеткiзбеуден немесе сапасыз жеткiзуден келтiрiлген нақты нұқсанның орнын толтыруды талап етуге;

      3) шарттар жасасуға және оларды орындауға байланысты даулы мәселелердi шешу үшiн сотқа жүгiнуге;

      4) тұтынылған электр энергиясы үшiн сараланған тарифтiк есепке алу жүйелерi бойынша ақы төлеудi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзуге құқығы бар.

      2. Электр энергиясын тұтынушылар:

      1) тұтынушылардың меншiгiндегi электр және энергия қондырғыларының және коммерциялық есепке алу аспаптарының тиiсiнше техникалық жай-күйін ұстап тұруға, Қазақстан Республикасының электр энергетикасы саласындағы нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес олардың техникалық жай-күйіне қойылатын талаптарды орындауға;

      2) электр энергиясын сатып алу-сату шартында айқындалған энергия тұтыну режимдерiн сақтауға;

      3) Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр энергиясының стандарттық жиiлiгiн ұстап тұруға бағытталған нормативтiк талаптарды орындауға;

      4) жасалған шарттарға сәйкес босатылған, берiлген және тұтынылған электр энергиясының ақысын уақтылы төлеуге;

      5) энергиямен жабдықтаушы және энергия берушi ұйымдардың жұмыскерлерiн коммерциялық есепке алу аспаптарына, сондай-ақ мемлекеттiк энергетикалық қадағалау және бақылау жөнiндегi органның жұмыскерлерiн, жергілікті атқарушы органдардың уәкілетті өкілдерін электр және энергия қондырғыларының техникалық жай-күйiн және пайдалану қауiпсiздiгiн бақылауды жүзеге асыру үшiн жiберуге міндетті.

      3. Алып тасталды - ҚР 12.11.2015 № 394-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.01.31 № 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.04.11 № 136, 2008.12.29 № 116-IV (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.11.2015 № 394-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-1-бап. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының кезінде электр энергиясының көтерме сауда нарығының жұмыс істеуі

      1. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны уәкілетті орган айқындайды.

      2. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы осы Заңның 25-бабының қолданылуын ескере отырып, осы баптың күшіне енгізілуімен бір мезгілде жұмыс істеуін бастайды.

      3. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      1) уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр энергиясын энергия өндіруші ұйымдардан және (немесе) гибридті топ әкімшісінен:

      электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің тізбесіне енгізілген энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға, тұтынушыларға, сондай-ақ шартты тұтынушыларға сату үшін;

      цифрлық майнерлерге сату үшін;

      гибридті топ тұтынушыларына сату үшін бір сағат және (немесе) тәулік және (немесе) ай және (немесе) тоқсан және (немесе) жыл (жылдар) бұрын сатып алады;

      2) электр энергиясын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға, электр энергиясын тұтынушыларға, шартты тұтынушыларға, гибридті топ тұтынушыларына, сондай-ақ электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарында цифрлық майнинг бойынша қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға электр энергиясына шекті тарифтерден жоғары тарифпен уәкілетті орган белгілеген тәртіппен сатады;

      2-1) уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын жасыл энергияны тұтынушыға қысқа мерзімді (бір жыл) немесе ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) негізде сатады;

      3) жауапкершілікті беру шарттары шеңберінде жаңартылатын энергия көздерінен теріс теңгерімсіздіктерді сатып алады;

      4) жауапкершілікті беру шарты шеңберінде жаңартылатын көздерге теңгерімдеуші электр энергиясын сатады;

      5) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған ұзақ мерзімді электр энергиясын сатып алу-сату шарты бар жаңартылатын көздермен жауапкершілікті беру шартын жасасады және осы Заңға сәйкес электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында олардың теңгерім провайдері болады;

      6) электр энергиясын тиісті сатып алу-сату шарттарын жасасады;

      7) электр энергиясының орталықтандырылған саудасына қатысу шартын жасасады;

      8) басқа елдердің электр энергиясын берушілерінен (өндірушілерінен) (импорттауды) және (немесе) үкіметаралық келісімде айқындалатын уәкілетті ұйымнан электр энергиясын сатып алуды уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және осы электр энергиясын берушілердің (өндірушілердің) бағалары бойынша жүзеге асырады (қажет болған кезде);

      9) басқа елдердің тұтынушыларына (экспорттауды) және (немесе) үкіметаралық келісімде айқындалатын уәкілетті ұйымға электр энергиясын сатуды уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырады (қажет болған кезде);

      10) тарифтерді кезең-кезеңімен өзгертуді жүзеге асыру мүмкіндігі мақсатында тарифтерді саралау арқылы көтерме сауда нарығының тұтынушылары үшін атаулы қолдау көрсетуді уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырады;

      11) теңгерімдеуші нарықтың есеп айырысу орталығымен теңгерімдеуші электр энергиясын және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алу-сату шартын жасасады;

      12) уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес электр энергиясын сатуға арналған болжамды бағаларды айқындайды;

      13) энергия беруші ұйымдармен электр энергиясын беруге арналған шарттар жасасады (қажет болған кезде) және уәкілетті орган айқындаған жағдайларда және тәртіппен электр энергиясын беру бойынша көрсетілетін қызметтерге ақы төлейді;

      14) жүйелік оператормен импортталатын электр энергиясын желіге жіберуді техникалық диспетчерлеу бойынша қызметтер көрсетуге арналған шартты жасасады (қажет болған кезде).

      4. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушы электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін электр энергиясын сатып алуды жүйелік оператордың техникалық сараптамасын ескере отырып мынадай тәртіппен (басымдық тәртібімен):

      1) 2023 жылғы 1 шілдеден кейін электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар жаңартылатын көздерден, Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын осы шарттардың бағаларымен желіге жоспардағы жіберудің толық көлемінде жүзеге асырады.

      2023 жылғы 1 шілдеге дейін қаржы-есеп айырысу орталығымен жасалған электр энергиясын сатып алу-сатудың ұзақ мерзімді шарты бар жаңартылатын көздерден, Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес есептік күнтізбелік айдың қорытындылары бойынша электр энергиясын осы шарттардың бағаларымен желіге нақты жіберудің толық көлемінде;

      2) уәкілетті орган бекіткен электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларына сәйкес жылу электр орталықтарынан;

      3) электр қуаты нарығында осы Заңның 15-4 және 15-8-баптарына сәйкес электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша көрсетілетін қызметті сатып алу туралы ұзақ мерзімді шарттар жасасқан энергия өндіруші ұйымдардан қуаты осы шарттардың мәні болып табылатын генерациялайтын қондырғылар желісіне көрсетілген шарттардың қолданылуы ішінде уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалатын тиісті сағаттық мөлшерлемелерге көбейтілген электр энергиясына тиісті шекті тарифтер бойынша электр энергиясын жоспардағы жіберу көлемінде жүзеге асырады;

      4) электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін қажетті қалған электр энергиясының желіге жіберілетін жоспарлы көлемдерін бірыңғай сатып алушы электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттығында сатып алады.

      Осы тармақта көрсетілген электр энергиясының жоспарлы көлемдері электр энергиясын тұтынудың тәуліктік кестесін жабу үшін жеткіліксіз болған жағдайда бірыңғай сатып алушы электр энергиясының жоспарлы импортын жүзеге асырады.

      Осы тармақта көрсетілген электр энергиясын сатып алу уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

      5. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының жұмыс істеуі кезінде:

      1) барлық энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға және олармен бір тұлғалар тобына кіретін тұтынушыларға не олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісіне ғана сатуды жүзеге асыруға және олармен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті.

      Бұл ретте жүйелік операторға қуатты автоматты түрде реттеу бойынша қызметтер көрсететін энергия өндіруші ұйымдар электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға электр энергиясын сатудан шарттық көлемнің (реттеу диапазонының) шамасына босатылады;

      2) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған ұзақ мерзімді электр энергиясын сатып алу-сату шарты бар барлық жаңартылатын көздер электр энергиясын Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға ғана сатуды жүзеге асыруға міндетті;

      3) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан және (немесе) Тізілімде олармен бір тұлғалар тобына кіретін энергия өндіруші ұйымдардан және (немесе) олармен бір гибридті топқа кіретін гибридті топ әкімшісінен және (немесе) жаңартылатын көздерден ғана сатып алуды жүзеге асыруға және олармен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті;

      Бұл ретте жасыл энергияны тұтынушылардың электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жасыл тарифтер бойынша жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілері өндіретін электр энергиясын қысқа мерзімді (бір жыл) немесе ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) негізде сатып алуға құқығы бар;

      4) цифрлық майнинг бойынша қызметті жүзеге асыратын электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын уәкілетті орган айқындаған тәртіппен Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерден не электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алуды жүзеге асыруға міндетті;

      5) электр энергиясының бөлшек сауда нарығының субъектілеріне бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатуға тыйым салынады;

      6) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы ұйымдар, энергия беруші ұйымдар, тұтынушылар және цифрлық майнерлер, осы Заңның 13-бабының 7-1-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, жүйелік оператормен ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының осы Заңның 13-бабы 7-1-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайда, ұлттық электр желісін пайдалану бойынша қызмет көрсетуге немесе ұлттық электр желісі арқылы электр энергиясын беру бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттары жоқ, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын энергиямен жабдықтаушы, энергия беруші ұйымдарға, тұтынушыларға және цифрлық майнерлерге электр энергиясын өткізуіне (сатуына) тыйым салынады;

      7) шартты тұтынушылар мен гибридті топ әкімшілері республиканың жоспарлы тұтынуының жалпы көлеміндегі олардың электр энергиясын жоспарлы тұтыну үлесін, олардың құрамына кіретін жаңартылатын көздер өндірген электр энергиясының көлемін, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын жаңартылатын көздерден олар сатып алатын электр энергиясының көлемін және электр энергиясын бірыңғай сатып алушының жаңартылатын көздерден электр энергиясын сатып алуға жұмсаған шығындарын ескере отырып, электр энергиясын бірыңғай сатып алушы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен есептейтін баға бойынша және көлемде электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан электр энергиясын сатып алуға, сондай-ақ электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен тиісті электр энергиясын сатып алу-сату шарттарын жасасуға міндетті;

      8) электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған электр энергиясын ұзақ мерзімді сатып алу-сату шарты бар жаңартылатын көздер арасында Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы заңнамасына сәйкес уәкілетті орган айқындаған тәртіппен, электр энергиясын өндіру-тұтыну теңгерімі электр энергиясын өндіру-тұтынудың көрсетілген тәуліктік графигінде сақталған кезде электр энергиясын нақты өндіру-тұтынудың тиісті сағаты басталғанға дейін екі сағаттан кешіктірмей жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын
өндіру-тұтынудың тәуліктік графигін ұлғайтып (жоғары) немесе азайтып (төмен) өзара түзетуге жол беріледі;

      9) осы тармақта көрсетілген электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясын сатып алуы мен сатуы, сондай-ақ тиісті өзара есеп айырысулар уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады;

      10) электр энергиясын бірыңғай сатып алушының электр энергиясын сатып алу және сату бағалары уәкілетті орган айқындаған тәртіппен айқындалады;

      11) электр энергиясының теңгерімдеуші нарығындағы электр энергиясын бірыңғай сатып алушының шығындары мен кірістері электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілеріне электр энергиясын сату бағасын айқындау кезінде ескеріледі;

      12) жүйелік оператор бекіткен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне енгізілген электр энергиясын сатып алу-сатудың жоспарлы көлемі электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жасасқан барлық электр энергиясын сатып алу-сату шарттары бойынша электр энергиясының көтерме сауда нарығында сатып алынған (сатылған) электр энергиясының көлемі болып табылады;

      13) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға өздері сатып алған электр энергиясына уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және мерзімдерде ақы төлеуге міндетті;

      14) электр энергиясын бірыңғай сатып алушы энергия өндіруші ұйымдарға және жаңартылатын көздерге олардан сатып алынған электр энергиясына уәкілетті орган айқындаған тәртіппен және мерзімдерде ақы төлеуге міндетті;

      15) электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері (электр энергиясын кепілдікпен берушілерден басқа) электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алған электр энергиясына ақы төлеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес операциялық тәулік басталғанға дейін ақша қаражатын аудару арқылы жүзеге асырылады;

      16) электр энергиясын кепілдікпен берушілер электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алынған электр энергиясына ақы төлеуді уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес факт бойынша жүзеге асырады;

      17) аударуға жататын ақша қаражатының сомасы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес есептеледі.

      6. Электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісі электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне сәйкес операциялық тәулік басталғанға дейін электр энергиясын бірыңғай сатып алушыдан сатып алынған электр энергиясы үшін ақы төлемеген жағдайда, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісінің электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесіне өтінімі келесі тәуліктерге жіберілмейді (алып тасталады).

      7. Энергия өндіруші ұйымдардан сатып алынған электр энергиясы үшін ақшалай қаражат сомасын төлеу уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүйелік оператор электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік кестесін бекіткеннен кейін жүргізіледі.

      8. Шотты ашуға, жүргізуге және оған қызмет көрсетуге байланысты шығындар электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектісіне жүктеледі.

      9. Электр энергиясын бірыңғай сатып алушының энергия өндіруші ұйымдардан, оның ішінде жаңартылатын энергия көздерін, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды және қайталама энергетикалық ресурстарды пайдаланатын ұйымдардан электр энергиясын, теңгерімдеуші электр энергиясы мен теріс теңгерімсіздіктерді, электр энергиясын беру, оның ішінде ұлттық электр желісі арқылы беру, техникалық диспетчерлендіру, электр энергиясын өндіру-тұтынуды теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтерді, орталықтандырылған сауда нарығы операторының көрсетілетін қызметтерін сатып алуға байланысты құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасы қолданылмайды.

      Осы баптың күші, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері Еуразиялық экономикалық одақтың жалпы электр энергетикалық нарығына қатысқан жағдайда, оларға қолданылмайды.

      Ескерту. Заң 19-1-баппен толықтырылды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (02.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi авариялық бұзылыстар кезінде электр энергетикасы объектілерін басқару

20-бап. Авариялық бұзылыстардың алдын алу және оны жою үшiн қолданылатын шаралар

      1. Алынып тасталды - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      2. Жүйелік авариялардың алдын алу немесе оларды жою үшін жүйелік оператор меншік нысанына қарамастан, кез келген энергия өндіруші ұйымдардың резервтерін (генерацияланатын қуатты жүктеуге де, жүктен босатуға да) және тұтынушылардың дербес қоректену көздерін іске қосады.

      3. Авариялық бұзушылықтардың алдын алу немесе оларды жою үшін гидроэлектр станцияларының генерацияланатын қуатын өзгерту қажет болған кезде жүйелік оператордың гидроэлектр станцияларының реттеушілік қабілетін пайдалану үшін гидротораптар арқылы суды шығындаудың бекітілген графиктеріне өзгерістерді жедел енгізуге құқығы бар.

      4. Электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығы өтей алмайтын теңгерiмсiздiк туындаған кезде жүйелiк оператордың Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiндегi электр тогының нормативтiк жиiлiгiн ұстап тұру мақсатында электр энергиясын сатып алу-сатуды жүзеге асыруға құқығы бар.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Авариялық бронь бойынша энергиямен жабдықтау

      1. Жүйелік авария туындаған кезде энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдармен энергиямен жабдықтаудың тиісті авариялық және технологиялық бронь актілері бар тұтынушыларды энергиямен жабдықтау энергиямен үздіксіз жабдықтауды қажет ететiн, қызметiнiң тоқтатылуы адамдардың өмiрiне, денсаулығына және қоршаған ортаға қатер төндiруге алып келетін шаруашылық инфрақұрылым ұйымдары үшiн технологиялық себептерге орай электр қуатын авариялық бронь мөлшерiнде берудi қамтамасыз ететiн, энергия берушi ұйымдар әзiрлейтiн схемалар бойынша жүзеге асырылады.

      2. Авариялық броны бар тұтынушыларды энергиямен жабдықтау тәртiбi мен талаптарын уәкілетті орган бекiтедi.

      3. Бюджет қаражаты есебiнен қамтылатын мемлекеттiк мекемелерге авариялық бронь мемлекеттiк мекемелердiң электр энергиясын тұтыну жөнiндегi шығыстарына көзделген қаражат шегiнде, сондай-ақ мемлекеттiк кәсiпорындар мен өзге де ұйымдар үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен ресiмделген тиiстi банктiк кепiлдiгi болған жағдайда берiледi.

      Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Электр энергетикасы объектiлерiнiң сақталуын және тұтастығын қамтамасыз ету

      1. Электр энергетикасының неғұрлым маңызды объектiлерiн күзетудi арнаулы әскерилендiрiлген күзет қызметтерi немесе Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң бөлiмшелерi жүзеге асырады. Мұндай объектiлердiң тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.

      2. Қарамағында электр желілері бар ұйымның келiсiмiнсiз электр желiлерi жолдарының күзет аймақтарында құрылыс, монтаждау, жер қазу, тиеу-түсiру жұмыстарын, ұңғымалар мен шурфтардың орнатылуына байланысты iздеу жұмыстарын жүргiзуге, алаңдарды, автомобиль көлiгi тұрақтарын жайластыруға, базарларды, құрылыстарды, ғимараттарды орналастыруға, материалдарды жинап қоюға, қоршаулар мен дуалдарды соғуға, күйдiргiш коррозиялы заттар мен жанар-жағармай материалдарын шығарып тастауға және төгуге тыйым салынады.

      3. Энергия өндiрушi, энергия берушi ұйымдардың электр және (немесе) жылу энергиясын өндiру мен берудiң бiртұтас технологиялық процесiне қатысатын мүлкi бөлiнбейтiн мүлiк болып табылады.

      4. Электр энергетикасы объектiлерiн және (немесе) оның жекелеген бөлiктерiн сатып алу-сату, жалға немесе сенiмгерлік басқаруға беру уәкiлеттi орган мен табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттiк органды алдын ала хабардар ете отырып жүзеге асырылады.

      5. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасында көзделген тәртіпті бұза отырып, электр желілеріне өз бетінше қосылуға тыйым салынады.

      Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136, 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.07.2024 № 126-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

      Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңдарының бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiлеген тәртiппен жауапты болады.

6-тарау. Қорытынды және өтпелі ережелер

24-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

      1. Осы Заң:

      1) 2004 жылғы 1 қазаннан бастап қолданысқа енгiзiлетiн 13-бабының 2-тармағы мен 14-бабының 4-тармағын;

      2) 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 13-бабының 6-тармағын қоспағанда, ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      2. 10-баптың 1-тармағының 4) тармақшасында және 2-тармағының 2) тармақшасында белгiленген нормалар 2007 жылдың 31 желтоқсанына дейiн қолданылады.

      3. "Электр энергетикасы туралы" 1999 жылғы 16 шiлдедегi Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1999 ж., № 20, 729-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

      Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.04.11 № 136 Заңымен.

25-бап. Қорытынды және өтпелi ережелер

      1. Энергия берушi ұйымдар электр және (немесе) жылу энергиясын беру жөнiндегi қызметтi энергиямен жабдықтау жөнiндегi қызметтен бөлудi 2004 жылғы 1 қазанға дейiн жүзеге асырсын.

      2. Өңірлік электр желісі компаниялары электр энергиясын беру жөніндегі қызметті энергиямен жабдықтау жөніндегі қызметтен бөлуді энергиямен жабдықтаушы ұйымдар құру жолымен 2004 жылғы 1 қазанға дейін жүзеге асырсын.

      3. Энергия өндіруші ұйымдар 2009 жылғы 1 мамырдан бастап осы Заңда белгіленген тәртіппен келісімдер жасассын.

      4. Осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағында көзделген тыйым салу электр энергиясын оны орташа тәуліктік (базалық) қуаты 1 мегаваттан аспайтын көлемде беретін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға сатқан жағдайларға 2009 жылғы 1 шілдеге дейін қолданылмайды.

      4-1. Осы Заңның 13-бабының 3-3-тармағы бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген тыйым салу 2030 жылғы 1 қаңтарға дейін электр энергиясына кепілдік беріп жеткізушілерге қолданылмайды.

      5. 01.01.2016 дейін қолданыста болды - ҚР 2012.07.04 № 25-V Заңымен.

      6. Электр энергиясын беру жөніндегі қызметті көрсететін энергия беруші ұйымдар:

      1) 2018 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талапқа;

      2) 2020 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талаптарға;

      3) 2022 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей осы Заңның 13-1-бабы 6-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген, электр энергиясын беру жөніндегі қызметке қойылатын талапқа сай келуге тиіс.

      7. Жергілікті атқарушы органдар 2019 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей мемлекеттік заңды тұлғалардың шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару құқығындағы электр желілерін осы Заңның 13-1-бабының 2-тармағына сәйкес беруді қамтамасыз етеді.

      8. Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылатын тұтынушылар 2023 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей, осы Заңның 13-бабының 6-2-тармағында белгіленген талапқа сәйкес келуге тиіс.

      9. Осы Заңның 15-3-бабының 10-тармағының күші бірыңғай сатып алушы 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап жасасқан электр қуатының әзірлігін ұстап тұру жөніндегі көрсетілетін қызметтерді сатып алу туралы шарттарға қолданылады.

      10. Уәкілетті орган жүйелік оператормен бірлесіп, 2023 жылғы 1 шілдеден бастап электр энергиясының теңгерімдеуші нарығын нақты уақыт режимінде іске қосуды қамтамасыз етеді.

      11. Уәкілетті орган 2023 жылғы 1 шілдеден бастап электр энергиясы нарығында бірыңғай сатып алушы моделіне көшуді қамтамасыз етеді.

      12. Электр энергиясын сатып алу және электр энергиясын бірыңғай сатып алушыға сату бөлігіндегі осы Заңның күші 2023 жылғы 1 шілдеге дейін бұзылуға жататын бұрын жасалған шарттардан туындаған қатынастарға қолданылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      13-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (01.12.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      14. Осы Заңның 7-1-бабының талаптарына сәйкес келмейтін энергиямен жабдықтаушы ұйымдарға берілген, энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензияларды және (немесе) лицензияға қосымшаларды (рұқсаттарды және (немесе) рұқсатқа қосымшаларды) лицензиар лицензиядан айыруға (кері қайтарып алуға) немесе оның қолданысын тоқтата тұруға тиіс.

      15. 5-2-баптың үшінші бөлігі 2026 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады деп белгіленсін.

      Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.12.29 № 116-IV (01.01.2009 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.04 № 25-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 89-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.12.2020 № 380-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 118-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (01.04.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      Қазақстан Республикасының
Президенті

Об электроэнергетике

Закон Республики Казахстан от 9 июля 2004 года № 588.

ОГЛАВЛЕНИЕ

      Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в процессе производства, передачи и потребления электрической энергии.

      Сноска. Преамбула с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

      1) аварийная бронь – минимальный расход электрической энергии (минимальная потребляемая мощность) объектов потребителя с полностью остановленным технологическим процессом, обеспечивающий их безопасное для жизни, здоровья людей и окружающей среды состояние, а также функционирование токоприемников систем дежурного и охранного освещения, охранной и пожарной сигнализации, насосов пожаротушения, водоотливов, охлаждения основного технологического оборудования, связи и аварийной вентиляции;

      2) аварийное нарушение - недопустимые отклонения технологических параметров работы электроустановки или ее элементов, вызвавшие вывод их из работы или повреждение во время эксплуатации;

      2-1) режим "Авария" – мера, вводимая системным оператором для сохранения устойчивой работы единой электроэнергетической системы Казахстана или отдельных ее частей;

      2-2) паспорт готовности – ежегодно выдаваемый документ, подтверждающий готовность энергопроизводящих и энергопередающих организаций к работе в осенне-зимний период;

      2-3) единый закупщик – юридическое лицо, определяемое уполномоченным органом, осуществляющее централизованную покупку услуги по поддержанию готовности электрической мощности и централизованное оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки в порядке, предусмотренном настоящим Законом;

      2-4) генерирующая установка – устройство, вырабатывающее электрическую энергию;

      2-5) генерирующая установка с маневренным режимом генерации – генерирующая установка, располагающая регулировочной электрической мощностью;

      2-6) аукционные торги на строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации (далее – аукционные торги) – процесс, организуемый и проводимый организатором аукционных торгов в электронной системе на основе аукциона, направленный на отбор проектов по строительству вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации и определение их индивидуальных тарифов на услугу по поддержанию готовности электрической мощности;

      2-7) участник аукционных торгов на строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации (далее – участник аукционных торгов) – юридическое лицо, прошедшее регистрацию в электронной системе организатора аукционных торгов и получившее статус участника;

      2-8) организатор аукционных торгов на строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации (далее – организатор аукционных торгов) – юридическое лицо, более пятидесяти процентов акций (долей участия в уставном капитале) которого принадлежат государству и аффилированным с ним лицам, определяемое уполномоченным органом, осуществляющее в порядке, предусмотренном настоящим Законом, организацию и проведение аукционных торгов;

      2-9) индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации – тариф, определенный по итогам аукционных торгов;

      2-10) плановое сальдо генерации-потребления – разность значений производства и потребления электрической энергии (за один час операционных суток) субъекта балансирующего рынка электрической энергии, утвержденных системным оператором в почасовом суточном графике производства-потребления электрической энергии, в кВт.ч;

      2-11) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

      2-12) фактическое сальдо генерации-потребления – разность фактических значений производства и потребления электрической энергии (за один час операционных суток) субъекта балансирующего рынка электрической энергии в кВт.ч;

      2-13) гибридная группа – группа субъектов оптового рынка электрической энергии с совокупной долей использования возобновляемых источников энергии при производстве электрической энергии не менее двадцати пяти процентов, находящихся в одном энергоузле и включенных в перечень гибридных групп в порядке, утвержденном уполномоченным органом;

      2-14) администратор гибридной группы – юридическое лицо, входящее в гибридную группу, осуществляющее приобретение (покупку) электрической энергии у энергопроизводящих организаций, входящих в гибридную группу, с целью ее последующей реализации (продажи) потребителям внутри данной гибридной группы и (или) на балансирующем рынке электрической энергии, а также являющееся провайдером баланса для энергопроизводящих организаций и потребителей электрической энергии, входящих в гибридную группу;

      2-15) потребитель гибридной группы – потребитель, являющийся субъектом оптового рынка электрической энергии и включенный в перечень гибридных групп;

      2-16) диспетчерское технологическое управление – процесс, осуществляемый диспетчером и предназначенный для решения задач контроля и управления режимами функционирования электрических сетей посредством автоматизированных систем диспетчерского и технологического управления, а также приема и обработки сообщений от физических и юридических лиц о предпосылках возникновения или возникновении технологических нарушений, требующих принятия мер реагирования и устранения отказов и повреждений;

      2-17) индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию энергопроизводящих организаций – тариф, определенный по итогам тендера, проведенного уполномоченным органом, на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, включающий в себя возврат суммы капитальных затрат и вознаграждений по соответствующим займам, привлеченным для реализации проекта, и норму рентабельности на инвестированный капитал, подлежащий ежегодной индексации, на уровень инфляции, определяемый по данным уполномоченного органа в области государственной статистики, или ежегодной индексации с учетом изменения обменного курса национальной валюты к иностранным валютам, определенного по данным Национального Банка Республики Казахстан;

      3) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019);
      4) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019);

      4-1) зеленый тариф – тариф на продажу единым закупщиком электрической энергии, вырабатываемой объектами по использованию возобновляемых источников энергии, устанавливаемый единым закупщиком электрической энергии в соответствии с правилами определения тарифа на поддержку возобновляемых источников энергии, утвержденными уполномоченным органом;

      4-2) потребитель зеленой энергии – субъект оптового рынка электрической энергии, приобретающий у единого закупщика электрической энергии электрическую энергию, вырабатываемую объектами по использованию возобновляемых источников энергии, по зеленым тарифам, определяемым в соответствии с настоящим Законом;

      5) системная авария - аварийное нарушение режимов работы объектов электроэнергетики, приведшее к потере устойчивости единой электроэнергетической системы Республики Казахстан и разделению ее на части;

      6) системные услуги – услуги, оказываемые системным оператором в соответствии с настоящим Законом;

      7) системный оператор – национальная компания, осуществляющая централизованное оперативно-диспетчерское управление, обеспечение параллельной работы с энергосистемами других государств, поддержание баланса в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, оказание системных услуг и приобретение вспомогательных услуг у субъектов оптового рынка электрической энергии, а также техническое обслуживание и поддержание в эксплуатационной готовности национальной электрической сети и обеспечивающая ее развитие;

      7-1) рынок системных и вспомогательных услуг – система взаимоотношений между системным оператором и субъектами оптового рынка электрической энергии, связанных с оказанием системных и вспомогательных услуг;

      8) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      8-1) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      9) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      10) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      11) инвестиционная программа - программа, направленная на создание новых активов, расширение, обновление, реконструкцию и техническое перевооружение существующих активов;

      12) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2020);
      13) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2020);
      14) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2020);

      15) прибор коммерческого учета - техническое устройство, предназначенное для коммерческого учета электрической мощности, электрической энергии, разрешенное к применению в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      15-1) исключен Законом РК от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      15-2) покупатель электрической энергии на оптовом рынке – юридическое лицо, приобретающее электрическую энергию в целях электроснабжения или потребления, а также покрытия нормативно-технических потерь;

      15-3) осенне-зимний период – отопительный сезон, начало и завершение которого устанавливаются местными исполнительными органами;

      16) единая электроэнергетическая система Республики Казахстан - совокупность электрических станций, линий электропередачи и подстанций, обеспечивающих надежное и качественное энергоснабжение потребителей Республики Казахстан;

      17) резерв электрической мощности единой электроэнергетической системы Республики Казахстан - электрическая мощность агрегатов энергопроизводящих организаций, имеющих требуемую структуру, величину, а также степень готовности к диспетчеризации, соответствующие требованиям, предусмотренным договором;

      18) вспомогательные услуги - услуги, приобретаемые системным оператором у субъектов оптового рынка электрической энергии для обеспечения необходимых объемов и структуры регулировочных резервов электрической мощности, регулирования активной и реактивной мощностей, по запуску энергосистемы из обесточенного состояния;

      18-1) государственный технический инспектор - должностное лицо уполномоченного органа, осуществляющее государственный контроль за соблюдением требований законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике;

      18-2) совет рынка – некоммерческая организация, осуществляющая деятельность по мониторингу функционирования рынка электрической энергии и мощности, а также другие функции, предусмотренные настоящим Законом;

      19) операционные сутки - текущие сутки, в течение которых системный оператор осуществляет операции по централизованному оперативно-диспетчерскому управлению исполнением заключенных субъектами оптового рынка электрической энергии договоров купли-продажи электрической энергии;

      20) централизованное оперативно-диспетчерское управление - осуществляемый системным оператором процесс непрерывного управления технически согласованной работой энергопроизводящих, энергопередающих, энергоснабжающих организаций и потребителей электрической энергии, обеспечивающий нормативный уровень надежности единой электроэнергетической системы Республики Казахстан и соблюдение нормативного качества электрической энергии;

      20-1) оператор рынка централизованной торговли - организация, осуществляющая централизованные торги электрической энергией, включая спот-торги электрической энергией, и услугой по поддержанию готовности электрической мощности;

      20-2) положительный дисбаланс – дисбаланс, значение которого больше нуля (не отрицательно), в кВт.ч;

      20-3) операционные сутки – календарные сутки, начинающиеся в 00.00 часов и заканчивающиеся в 24.00 часов среднеевропейского времени, в течение которых осуществляется реализация суточного графика производства-потребления электрической энергии;

      Примечание ИЗПИ!
      Статью 1 предусмотрено дополнить подпунктом 20-4) в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      21) межрегиональные и (или) межгосударственные линии электропередачи - линии электропередачи напряжением 220 киловольт и выше, обеспечивающие передачу электрической энергии между регионами и (или) государствами;

      22) региональная электросетевая компания – энергопередающая организация, имеющая непосредственную технологическую связь с энергопроизводящей организацией и (или) национальной электрической сетью, владеющая кабельными или воздушными линиями электропередачи не менее четырех классов напряжения (220, 110, 35, 20, 10 (6), 0,4 киловольт), эксплуатирующая электрические сети регионального уровня и имеющая не менее 10 000 присоединенных потребителей;

      22-1) норма эксплуатационного запаса топлива - минимальный эксплуатационный запас топлива энергопроизводящих организаций в суточном исчислении;

      22-2) регулировочная электрическая мощность – диапазон (доля) располагаемой электрической мощности, в пределах которого (которой) электрическая станция способна работать с заданными параметрами;

      22-3) экспертная организация – юридическое лицо, осуществляющее деятельность по проведению энергетической экспертизы в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      22-4) провайдер баланса – субъект оптового рынка электрической энергии, принявший на себя ответственность за финансовое урегулирование на балансирующем рынке электрической энергии собственных дисбалансов и дисбалансов других субъектов балансирующего рынка электрической энергии в соответствии с заключенными с ними договорами, включенный в перечень провайдеров баланса, формируемый расчетным центром балансирующего рынка;

      22-5) расчетный центр балансирующего рынка – организация, определенная уполномоченным органом, осуществляющая централизованную куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии в порядке и сроки, которые предусмотрены настоящим Законом;

      23) балансирующая электроэнергия – электрическая энергия, предназначенная для покрытия положительных дисбалансов при реализации системным оператором утвержденного почасового суточного графика производства-потребления электрической энергии;

      23-1) предельный тариф на балансирующую электроэнергию – максимально разрешенная для субъектов балансирующего рынка электрической энергии цена продажи балансирующей электроэнергии расчетному центру балансирующего рынка, определяемая в порядке, предусмотренном настоящим Законом;

      23-2) дисбаланс – разность планового и фактического сальдо генерации-потребления в кВт.ч;

      23-3) отрицательный дисбаланс – дисбаланс, значение которого меньше нуля (отрицательно), в кВт.ч;

      23-4) предельный тариф на отрицательные дисбалансы – максимально разрешенная для субъектов балансирующего рынка электрической энергии цена покупки отрицательных дисбалансов у расчетного центра балансирующего рынка, определяемая в порядке, предусмотренном настоящим Законом;

      24) техническая диспетчеризация - услуга, оказываемая системным оператором по осуществлению централизованного оперативно-диспетчерского управления режимами производства и потребления электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      24-1) технологическая бронь – минимальный расход электрической энергии (минимальная потребляемая мощность) и продолжительность времени, необходимые для завершения непрерывного технологического процесса и предотвращения опасности для жизни людей и окружающей среды;

      24-2) технологическое нарушение – отказ или повреждение оборудования, электрических станций и сетей, в том числе вследствие возгорания или взрывов, отклонения от установленных режимов, несанкционированного отключения или ограничения работоспособности оборудования или его неисправности, которые привели к нарушению процесса производства, передачи, потребления электрической и (или) тепловой энергии;

      24-3) Исключен Законом РК от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      24-4) уполномоченный орган в сфере жилищных отношений и жилищно-коммунального хозяйства – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области электроэнергетики в части потребления электрической энергии и методического обеспечения в данной отрасли;

      24-5) бытовой потребитель – физическое лицо, использующее электрическую энергию для собственных бытовых нужд, не связанных с производством (продажей) товаров, работ и предоставлением услуг;

      25) потребитель - физическое или юридическое лицо, потребляющее на основе договора электрическую энергию;

      26) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий руководство в области электроэнергетики:

      26-1) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      27) национальная электрическая сеть – совокупность подстанций, распределительных устройств, межрегиональных и (или) межгосударственных линий электропередачи и линий электропередачи, осуществляющих выдачу электрической энергии электрических станций, напряжением 220 киловольт и выше, которые не подлежат приватизации и передаются национальной компании в порядке и на условиях, определяемых Правительством Республики Казахстан;

      27-1) услуга по передаче электрической энергии по национальной электрической сети – услуга, оказываемая системным оператором субъектам оптового рынка электрической энергии и организациям других государств в порядке, определенном настоящим Законом;

      27-2) услуга по пользованию национальной электрической сетью – услуга по обеспечению технического обслуживания и поддержанию в эксплуатационной готовности национальной электрической сети, относящаяся к сфере передачи электрической энергии в соответствии с законодательством Республики Казахстан о естественных монополиях, оказываемая системным оператором субъектам оптового рынка электрической энергии в порядке, определенном настоящим Законом;

      27-3) условный потребитель – оптовый потребитель, приобретающий электрическую энергию у энергопроизводящих организаций, входящих с ним в одну группу лиц, промышленный комплекс и квалифицированный потребитель, определяемые в соответствии с Законом Республики Казахстан "О поддержке использования возобновляемых источников энергии";

      28) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019);
      29) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      29-1) электрические сети – совокупность подстанций, распределительных устройств и соединяющих их линий электропередачи, предназначенных для передачи электрической энергии;

      30) охранная зона электрических сетей - земельные участки, водное и воздушное пространство, отведенные в целях обеспечения сохранности электрических сетей, создания нормальных условий эксплуатации, предотвращения их повреждения, а также несчастных случаев среди населения, оказавшегося в охранной зоне этих сетей;

      30-1) электрозарядная станция – электроустановка, предназначенная для зарядки механических транспортных средств, оснащенных электрическими двигателями;

      31) услуга по регулированию электрической мощности – услуга, оказываемая системному оператору, энергопередающим, энергоснабжающим организациям и потребителям, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии, по компенсации отклонений фактической электрической нагрузки субъектов оптового рынка электрической энергии от заявленной электрической нагрузки;

      31-1) услуга по поддержанию готовности электрической мощности – услуга, оказываемая энергопроизводящими организациями единому закупщику, по поддержанию готовности аттестованной в установленном порядке электрической мощности генерирующих установок к несению нагрузки;

      31-2) предельный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности – утвержденная уполномоченным органом на срок, равный семи годам, максимальная величина тарифа (цены) на услугу по поддержанию готовности электрической мощности для всех действующих энергопроизводящих организаций (за исключением объемов услуги по поддержанию готовности электрической мощности, при оказании которой действующие энергопроизводящие организации и победители тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, а также победители аукционных торгов используют индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, установленный уполномоченным органом);

      31-3) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      31-4) индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности – тариф, определенный на основе заключенного инвестиционного соглашения между уполномоченным органом и энергопроизводящей организацией на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление генерирующих установок;

      31-5) услуга по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки – услуга, оказываемая единым закупщиком, по обеспечению готовности аттестованной в установленном порядке электрической мощности генерирующих установок в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан к несению нагрузки;

      31-6) рынок электрической мощности – система взаимоотношений между субъектами оптового рынка электрической энергии, связанных с поддержанием энергопроизводящими организациями генерирующего оборудования в состоянии готовности к выработке электрической энергии, обновлением, поддержкой, реконструкцией и техническим перевооружением существующих производственных активов, а также их созданием;

      31-7) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      31-8) централизованные торги электрической мощностью – процесс, направленный на заключение договоров на оказание услуг по поддержанию готовности электрической мощности между энергопроизводящими организациями и единым закупщиком, в электронной системе торговли;

      31-9) перечень электростанций – утвержденный перечень энергопроизводящих организаций, соответствующих критериям, установленным настоящим Законом;

      32) электроэнергетика - сфера производства, передачи, снабжения и потребления электрической энергии;

      32-1) единый закупщик электрической энергии – юридическое лицо со стопроцентным государственным участием, определяемое уполномоченным органом, осуществляющее централизованную покупку и централизованную продажу плановых объемов электрической энергии в порядке, предусмотренном настоящим Законом;

      32-2) нетто-потребитель электрической энергии (далее – нетто- потребитель) – физическое или юридическое лицо, обеспечивающее полностью или частично собственное потребление электрической энергии и (или) тепловой энергии от маломасштабного объекта по использованию возобновляемых источников энергии, принадлежащего ему на праве собственности или ином вещном праве, подключенного к распределительной электрической сети и оборудованного системами раздельного учета объемов потребления электрической энергии из сети и объемов поставки в нее, включая комбинированные установки возобновляемых источников энергии;

      32-3) коммерческий учет электрической энергии – учет электрической энергии, необходимый для взаиморасчета между сторонами по договорам передачи электрической энергии, а также по договорам электроснабжения;

      33) субъекты оптового рынка электрической энергии – энергопроизводящие, энергопередающие, энергоснабжающие организации, энергопроизводящие организации, использующие возобновляемые источники энергии, энергопроизводящие организации, использующие вторичные энергетические ресурсы, энергопроизводящие организации, использующие энергетическую утилизацию отходов, потребители электрической энергии, цифровые майнеры и администраторы гибридных групп, включенные в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором, а также системный оператор, оператор рынка централизованной торговли и единый закупщик электрической энергии;

      33-1) предельный тариф на электрическую энергию – утверждаемое уполномоченным органом каждые семь лет денежное выражение стоимости вырабатываемой электрической энергии энергопроизводящей организацией, включенной в группу энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию, состоящее из затрат на производство электрической энергии и нормы прибыли, определяемой по методике, установленной уполномоченным органом;

      Примечание ИЗПИ!
      Подпункт 34) предусмотрен в редакции Закона РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      34) гарантирующий поставщик электрической энергии - энергоснабжающая организация, осуществляющая энергоснабжение потребителей в случаях прекращения энергоснабжения потребителей всеми другими энергоснабжающими организациями не по вине потребителя;

      35) передача электрической энергии – технологически связанные действия, направленные на передачу и (или) распределение электрической энергии по электрическим сетям;

      35-1) автоматизированная система коммерческого учета электрической энергии - совокупность средств измерений и аппаратно-программного комплекса для измерений, сбора, обработки, хранения и передачи данных учета электрической энергии;

      36) суточный график производства-потребления электрической энергии - утвержденный системным оператором документ, регламентирующий почасовые величины производства и потребления электрической энергии на каждые календарные сутки в соответствии с договорами по купле-продаже электрической энергии, заключенными участниками оптового рынка на рынках децентрализованной купли-продажи электрической энергии и централизованной торговли электрической энергией;

      37) организация балансирования производства-потребления электрической энергии - услуга, оказываемая системным оператором по организации функционирования балансирующего рынка электрической энергии;

      37-1) группа энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию, – совокупность энергопроизводящих организаций, сформированная по критериям: тип энергопроизводящих организаций, установленная мощность, вид используемого топлива, удаленность от места нахождения топлива, расположение в одной части единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, в которой отсутствуют ограничения технического характера на передачу электрической энергии;

      38) розничный рынок электрической энергии – система взаимоотношений, функционирующая на основе договоров электроснабжения между энергоснабжающими организациями, включенными в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором, и субъектами розничного рынка электрической энергии;

      39) субъекты розничного рынка электрической энергии – потребители электрической энергии и энергопередающие организации, не включенные в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором;

      39-1) оптовый рынок электрической энергии и мощности – система взаимоотношений между субъектами оптового рынка электрической энергии, состоящая из оптового рынка электрической энергии, балансирующего рынка электрической энергии, рынка электрической мощности и рынка системных и вспомогательных услуг;

      40) оптовый рынок электрической энергии – система отношений, связанных с куплей-продажей плановых объемов электрической энергии, функционирующая на основе договоров купли-продажи электрической энергии между субъектами оптового рынка электрической энергии;

      41) централизованная торговля электрической энергией – сделки купли-продажи электрической энергии, осуществляемые между энергопроизводящими организациями и единым закупщиком, а также между единым закупщиком и цифровыми майнерами в электронной системе торговли в соответствии с настоящим Законом;

      42) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2019);

      43) спот-торги электрической энергии (далее - спот-торги) - организованная торговля почасовыми объемами электрической энергии на краткосрочном основании в режимах: за день вперед и в течение операционных суток;

      44) балансирующий рынок электрической энергии – система взаимоотношений между субъектами балансирующего рынка электрической энергии и расчетным центром балансирующего рынка, возникающих в результате физического урегулирования дисбалансов электроэнергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан системным оператором и связанных с куплей-продажей балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов;

      45) имитационный режим балансирующего рынка электрической энергии (далее - имитационный режим) - функционирование балансирующего рынка электрической энергии без осуществления финансового урегулирования дисбалансов электрической энергии;

      46) субъекты балансирующего рынка электрической энергии – субъекты оптового рынка электрической энергии;

      47) энергетическая экспертиза – экспертиза, проводимая в области электроэнергетики на соответствие нормативным правовым актам Республики Казахстан по действующим объектам, проектам реконструируемых, модернизируемых и вновь строящихся объектов в области электроэнергетики, а также при расследовании технологических нарушений и производственного травматизма на них в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом;

      48) энергопередающая организация – организация, оказывающая на основе договоров услугу по передаче электрической энергии;

      49) энергоснабжающая организация - организация, осуществляющая продажу потребителям купленной электрической энергии;

      50) энергопроизводящая организация – организация, осуществляющая производство электрической и (или) тепловой энергии для собственных нужд и (или) реализации, за исключением нетто-потребителей, являющихся таковыми в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии;

      51) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019).

      52) отпускная цена электрической энергии от энергопроизводящей организации – цена продажи электрической энергии энергопроизводящей организации, включенной в соответствующую группу энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию, не превышающая ее предельного тарифа на электрическую энергию, умноженного на соответствующие часовые ставки, определяемые в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); с изменениями, внесенными законами РК от 01.03.2011 № 414-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 22.07.2011 № 479-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 04.07.2013 № 128-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 15.06.2015 № 322-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2019 № 297-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 18.07.2024 № 126-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан об электроэнергетике

      1. Законодательство Республики Казахстан об электроэнергетике основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

      2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Глава 2. Государственное регулирование в области электроэнергетики

Статья 3. Цели и задачи государственного регулирования в области электроэнергетики

      1. Государственное регулирование в области электроэнергетики осуществляется в целях:

      1) максимального удовлетворения спроса потребителей энергии и защиты прав участников рынка электрической энергии;

      2) обеспечения безопасного, надежного и стабильного функционирования электроэнергетического комплекса Республики Казахстан;

      3) единства управления электроэнергетическим комплексом Республики Казахстан как особо важной системой жизнеобеспечения хозяйственно-экономического и социального комплексов страны.

      2. Задачами государственного регулирования в области электроэнергетики являются:

      1) эффективное, безопасное функционирование и развитие электроэнергетического комплекса на основе единства управления, развития конкуренции на оптовом рынке электрической энергии;

      2) право выбора потребителями, являющимися субъектами розничного рынка электрической энергии, поставщика электрической энергии в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      3) регулирование деятельности в сфере естественной монополии, а также создание условий для защиты отечественных энергопроизводителей;

      4) создание и совершенствование регулируемого рынка электрической энергии;

      5) рациональное и экономное потребление электрической энергии;

      6) использование и развитие возобновляемых и нетрадиционных источников энергии;

      7) привлечение инвестиций в развитие и перевооружение электроэнергетического комплекса;

      8) создание условий для выполнения комплекса мероприятий по охране окружающей среды, надежности и безопасности строительства при эксплуатации линий электропередачи, электро- и энергоустановок;

      9) создание условий для организации энергоснабжения в отдаленных районах страны;

      10) установление национальных стандартов работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан и качества электрической энергии;

      10-1) обеспечение кредитования строительства, реконструкции и модернизации электрических сетей региональных электросетевых компаний, находящихся в коммунальной собственности;

      11) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Государственное регулирование в области электроэнергетики включает:

      1) лицензирование;

      2) государственное регулирование тарифов (цен, ставок сбора);

      3) демонополизацию и приватизацию объектов электроэнергетики;

      4) государственный надзор за надежностью, безопасностью и экономичностью производства, передачи, технической диспетчеризации и потребления электрической энергии;

      5) техническое регулирование и стандартизацию в области электроэнергетики;

      5-1) кредитование строительства, реконструкции и модернизации электрических сетей региональных электросетевых компаний, находящихся в коммунальной собственности, за счет бюджетных средств, осуществляемое в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      6) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      7) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2006 № 209 (порядок введения в действие см. ст.2); от 10.07.2012 № 31-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 15.06.2015 № 322-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3-1. Особенности государственного регулирования национальной электрической сети

      1. Национальной компании запрещаются отчуждение национальной электрической сети физическим и (или) юридическим лицам, а также ее обременение правами третьих лиц.

      2. Национальному управляющему холдингу запрещается отчуждение акций национальной компании, в результате которого национальному управляющему холдингу будет принадлежать менее восьмидесяти пяти процентов голосующих акций данной национальной компании.

      Сноска. Закон дополнен статьей 3-1 в соответствии с Законом РК от 02.07.2014 № 225-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3-2. Основные принципы государственного регулирования в области электроэнергетики

      Государственное регулирование в области электроэнергетики основывается на следующих основных принципах:

      1) планомерного и устойчивого развития электроэнергетического комплекса;

      2) соблюдения интересов всех субъектов в области электроэнергетики;

      3) использования эффективных методов и технологий в процессе производства, передачи и потребления электрической энергии;

      4) обеспечения безопасности жизни и здоровья людей, охраны окружающей среды при использовании электрической энергии;

      5) обязательности государственного регулирования безопасности в области использования электроэнергетики.

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 3-2 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Компетенция Правительства Республики Казахстан

      Правительство Республики Казахстан:

      1) разрабатывает основные направления государственной политики в области электроэнергетики;

      1-1) осуществляет государственную финансовую поддержку единого закупщика в случае невозможности выполнения им обязательств перед энергопроизводящими организациями по поддержанию готовности электрической мощности вследствие недостаточности его доходов от оказания услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки для компенсации расходов, понесенных им исключительно при предоставлении данной услуги;

      1-2) Исключен Законом РК от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1-3) осуществляет государственную финансовую поддержку единого закупщика электрической энергии в случае образования убытка и (или) дефицита денежных средств, возникших вследствие несвоевременной оплаты потребителями купленной электрической энергии;

      1-4) в случае, определенном пунктом 7-2 статьи 15-6 настоящего Закона, определяет победителя тендера для строительства вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок;

      1-5) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией Республики Казахстан, законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

      2) Исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 4 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016); от 15.06.2015 № 322-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Компетенция уполномоченного органа

      Уполномоченный орган:

      1) формирует и реализует государственную политику в области электроэнергетики;

      2) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      3) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      4) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      5) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      6) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Примечание ИЗПИ!
      Статью 5 предусмотрено дополнить подпунктом 6-1) в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).
      7) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      7-1) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      7-2) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      7-3) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      8) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      9) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      10) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      10-1) разрабатывает и утверждает правила кредитования строительства, реконструкции и модернизации электрических сетей региональных электросетевых компаний, находящихся в коммунальной собственности, по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию;

      11) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      12) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      13) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      14) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      15) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      16) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      17) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      18) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      19) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      20) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      21) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      22) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      23) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      24) принимает решение о включении электрической энергии в перечень приобретаемого имущества (активов), реализуемого (реализуемых) на торгах (аукционах) в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      25) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      26) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      27) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      28) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      29) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      30) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      30-1) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      30-2) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      30-3) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      30-4) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      31) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      32) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      33) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      34) разрабатывает и утверждает положение об аттестации, рационализации, учете и планировании рабочих мест в энергетике;

      35) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      36) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      37) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      38) разрабатывает и утверждает правила работы с персоналом в энергетических организациях Республики Казахстан;

      39) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      40) разрабатывает и утверждает правила проведения квалификационных проверок знаний правил технической эксплуатации и правил техники безопасности у руководителей, специалистов организаций, осуществляющих производство, передачу электрической и тепловой энергии, для контроля технического состояния и безопасности эксплуатации электроустановок;

      41) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      42) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      43) определяет системного оператора;

      44) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      45) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      46) утверждает нормы эксплуатационного запаса топлива в осенне-зимний период для энергопроизводящих организаций;

      47) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты, технические регламенты, нормативно-технические документы в области электроэнергетики в соответствии с целями и задачами настоящего Закона и законодательством Республики Казахстан;

      47-1) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      48) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      49) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      50) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      51) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      52) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015);

      53) определяет оператора рынка централизованной торговли;

      54) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      55) определяет особенности функционирования и организации оптового рынка электрической энергии для регионов, не имеющих электрической связи по территории Республики Казахстан, с единой электроэнергетической системой Республики Казахстан;

      56) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      57) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      58) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      59) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      60) исключен Законом РК от 29.03.2016 № 479-V (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования);

      61) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      62) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2016);

      63) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2017);

      64) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      65) проводит тендер на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию;

      66) по итогам тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, заключает договор с победителем данного тендера;

      67) определяет победителя по результатам тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, с которым единый закупщик заключает договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности;

      68) утверждает прогнозные балансы электрической энергии и мощности;

      69) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70) осуществляет международное сотрудничество в области электроэнергетики;

      70-1) утверждает предельные тарифы на электрическую энергию;

      70-2) утверждает предельные тарифы на услугу по поддержанию готовности электрической мощности;

      70-3) утверждает группы энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию;

      70-4) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      70-5) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-6) осуществляет государственный контроль за соблюдением системным оператором требований, предусмотренных пунктом 2 статьи 15-2 настоящего Закона;

      70-7) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-8) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
      70-9) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-10) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-11) устанавливает индивидуальные тарифы на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, объемы услуги по поддержанию готовности электрической мощности и сроки ее покупки для договоров о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемых единым закупщиком с победителями тендеров на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию;

      70-12) заключает инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с действующими энергопроизводящими организациями;

      70-13) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-14) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-15) определяет единого закупщика;

      70-16) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      70-17) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-18) устанавливает индивидуальные тарифы на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, объемы услуги по поддержанию готовности электрической мощности и сроки ее покупки для договоров о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемых единым закупщиком с действующими энергопроизводящими организациями, которые заключили инвестиционное соглашение на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с уполномоченным органом;

      70-19) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-20) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-21) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-22) исключен Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
      70-23) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-24) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-25) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-26) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-27) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-28) исключен Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие с 01.01.2019);
      70-29) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-30) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-31) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-32) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-33) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-34) согласовывает место размещения (площадки), тип и вид топлива для генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию энергопроизводящими организациями и потребителями, включенными в Реестр;

      70-35) осуществляет координацию местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы при субсидировании затрат организаций в сфере передачи электрической энергии на погашение и обслуживание займов международных финансовых организаций, привлеченных для реализации проектов по расширению, модернизации, реконструкции, обновлению, поддержанию существующих активов и созданию новых активов;

      70-36) утверждает правила субсидирования затрат организаций в сфере передачи электрической энергии на погашение и обслуживание займов международных финансовых организаций, привлеченных для реализации проектов по расширению, модернизации, реконструкции, обновлению, поддержанию существующих активов и созданию новых активов;

      70-37) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-38) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-39) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-40) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-41) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-42) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-43) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70-44) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70-45) определяет расчетный центр балансирующего рынка;

      70-46) определяет единого закупщика электрической энергии;

      70-47) рассматривает отчетную информацию энергопроизводящих организаций об использовании средств, полученных в рамках подпунктов 3) и 4) пункта 3-1 статьи 15-3 настоящего Закона, на предмет целевого использования средств и принимает решение о снижении объемов средств, направляемых энергопроизводящим организациям, в случае выявления факта нецелевого использования средств;

      70-48) размещает на своем интернет-ресурсе информацию о показателях надежности электроснабжения энергопередающих организаций в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике;

      70-49) утверждает и ведет порядок формирования перечня гибридных групп;

      70-50) выдает паспорт готовности без замечаний или с замечаниями в случае необходимости дополнительных пояснений, материалов и обоснований к документам, представленным для получения паспорта готовности, объем которых соответствует требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан в области электроэнергетики, а также отказывает в выдаче паспорта готовности в случае несоответствия объема, содержания представленных документов, подтверждающих выполнение условий и требований, установленных законодательством Республики Казахстан в области электроэнергетики, для получения паспорта готовности;

      70-51) ведет учет технологических нарушений;

      70-52) участвует в работе комиссий электроэнергетических предприятий по оценке готовности объектов и оборудования к работе в осенне-зимний период;

      70-53) осуществляет прием уведомлений о начале или прекращении деятельности, а также ведет, размещает и обновляет на интернет-ресурсе реестр экспертных организаций по проведению энергетической экспертизы в соответствии с категорией;

      70-54) направляет государственному органу, осуществляющему руководство в сферах естественных монополий, информацию о несоответствии деятельности субъекта естественной монополии, оказывающего услугу по передаче электрической энергии, требованиям пункта 6 статьи 13-1 настоящего Закона;

      70-55) осуществляет мониторинг износа основного оборудования энергопроизводящих и энергопередающих организаций;

      71) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 5 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (порядок введения в действие см. ст. 3); от 12.11.2015 № 394-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 29.03.2016 № 479-V (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 89-VI (порядок введения в действие см ст. 2); от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2019 № 249-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2019 № 297-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.06.2020 № 352-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (порядок введения в действие см. ст. 3); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5-1. Компетенция уполномоченного органа в сфере жилищных отношений и жилищно-коммунального хозяйства

      Сноска. Заголовок с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Уполномоченный орган в сфере жилищных отношений и жилищно-коммунального хозяйства:

      1) в пределах своей компетенции участвует в разработке и реализации государственной политики в области электроэнергетики;

      2) в пределах своей компетенции разрабатывает и утверждает нормативно-техническую документацию в области электроснабжения;

      3) организует методическое обеспечение в области электроснабжения;

      4) организует проведение научных исследований в области электроэнергетики в части потребления тепловой энергии;

      5) разрабатывает и утверждает типовые правила расчета норм потребления коммунальных услуг по электроснабжению для потребителей, не имеющих приборов учета;

      5-1) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      5-2) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      5-3) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      5-4) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      5-5) исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 5-1 в соответствии с Законом РК от 22.07.2011 № 479-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.06.2015 № 322-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2019 № 249-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2019 № 284-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5-2. Компетенция местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы

      Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы осуществляют субсидирование затрат энергопроизводящих организаций на приобретение топлива для бесперебойного проведения отопительного сезона в порядке, определяемом уполномоченным органом.

      Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы осуществляют субсидирование затрат организаций в сфере передачи и снабжения электрической энергией на погашение и обслуживание займов международных финансовых организаций, привлеченных для реализации проектов по расширению, модернизации, реконструкции, обновлению, поддержанию существующих активов и созданию новых активов, в порядке, определяемом уполномоченными государственными органами.

      Примечание ИЗПИ!
      Часть третья статьи 5-2 действует до 01.01.2026 в соответствии с п. 15 статьи 25 настоящего Закона РК.

      Местные исполнительные органы осуществляют субсидирование убытков (долгов) энергопроизводящих организаций, сто процентов акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, находящихся в коммунальной собственности и осуществляющих одновременно деятельность по производству воды (дистиллята), электрической и тепловой энергии, в порядке, определенном правилами субсидирования энергопроизводящих организаций на приобретение топлива для бесперебойного проведения отопительного сезона.

      Сноска. Глава 1 дополнена статьей 5-2 в соответствии с Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 19.04.2019 № 249-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 118-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Государственный контроль в области электроэнергетики

      1. Государственный контроль в области электроэнергетики в части эксплуатации и технического состояния энергетического оборудования, энергопроизводящих организаций (за исключением энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии), энергопередающих организаций и системного оператора (далее – государственный контроль) осуществляется государственным органом по государственному энергетическому надзору и контролю (далее – орган контроля) в форме дистанционного контроля и проверки в соответствии с настоящим Законом, расследования – в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом на предмет соответствия деятельности субъектов (объектов) контроля требованиям законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики.

      2. Государственный контроль осуществляется органом контроля в форме внеплановой проверки, профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

      Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики осуществляется в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и статьей 6-1 настоящего Закона.

      3. Субъектами (объектами) контроля являются физические или юридические лица, имеющие энергетическое оборудование, энергопроизводящие организации (за исключением энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии), энергопередающие организации и системный оператор.

      4. Государственный контроль осуществляется органом контроля за:

      1) соблюдением требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики, а также соблюдением технических и технологических норм при эксплуатации энергетического оборудования;

      2) соблюдением требований по безопасной эксплуатации энергетического оборудования, электрических станций, электрических сетей, электрических установок потребителей;

      3) надежностью и безопасностью производства, передачи, снабжения и потребления электрической энергии;

      4) недопуском или отстранением от работы на электрических установках работников, не прошедших проверку знаний правил технической эксплуатации и правил техники безопасности;

      5) подготовкой и осуществлением ремонтно-восстановительных работ энергопроизводящих организаций (за исключением энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии), энергопередающих организаций и системного оператора, в том числе в осенне-зимний период.

      Сноска. Статья 6 - в редакции Закона РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-1. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики

      1. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики проводится в целях обеспечения безопасного, надежного и стабильного функционирования электроэнергетического комплекса Республики Казахстан.

      2. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики проводится путем анализа:

      1) информации и ежемесячной отчетности, предоставляемых энергопроизводящими организациями, использующими возобновляемые источники энергии, в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      2) информации, полученной по запросу органа контроля в области электроэнергетики, по вопросам соблюдения законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики в пределах своей компетенции – при поступлении информации о его нарушении;

      3) документации и материалов, полученных при участии в работе комиссий электроэнергетических предприятий по оценке готовности объектов и оборудования к работе в осенне-зимний период.

      3. Профилактический контроль без посещения субъекта контроля в области электроэнергетики проводится в отношении энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии, энергоснабжающих организаций и потребителей.

      4. В случае выявления нарушений по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики в действиях (бездействии) субъекта контроля в области электроэнергетики органом контроля оформляется и направляется рекомендация об устранении нарушений в срок не позднее пяти рабочих дней со дня выявления нарушений.

      5. Рекомендация об устранении нарушений должна быть вручена субъекту контроля в области электроэнергетики лично под роспись или иным способом, подтверждающим факты отправки и получения.

      Рекомендация об устранении нарушений, направленная одним из нижеперечисленных способов, считается врученной надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в заключении о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта контроля в области электроэнергетики, указанный в письме при запросе органа контроля.

      6. Субъект контроля в области электроэнергетики, получивший рекомендацию об устранении нарушений, обязан в течение десяти рабочих дней со дня, следующего за днем ее вручения, представить в орган контроля план мероприятий по устранению выявленных нарушений с указанием конкретных сроков их устранения, указанных в рекомендации об устранении нарушений.

      По истечении сроков, указанных в рекомендации об устранении нарушений, субъектом контроля в области электроэнергетики предоставляется информация об исполнении рекомендации об устранении нарушений в орган контроля.

      К предоставленной информации об устранении выявленных нарушений субъект контроля в области электроэнергетики прилагает материалы, доказывающие факт устранения нарушения.

      7. Субъект контроля в области электроэнергетики в случае несогласия с нарушениями, указанными в рекомендации об устранении нарушений, вправе направить в орган, направивший рекомендацию об устранении нарушений, возражение в течение пяти рабочих дней со дня, следующего за днем вручения рекомендации об устранении нарушений.

      8. Неисполнение в установленный срок рекомендации об устранении нарушений влечет назначение профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики путем включения в полугодовой список проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики.

      9. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики проводится при возникновении обстоятельств, указанных в пункте 2 настоящей статьи.

      10. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля в области электроэнергетики проводится не более двух раз в течение года.

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 6-1 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции Закона РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-2. Дистанционный контроль

      1. Дистанционный контроль проводится органом контроля на постоянной основе путем анализа деятельности субъектов (объектов) контроля на предмет выявления нарушений, влияющих на безопасность, надежность и качество производства, передачи, снабжения и потребления электрической энергии.

      2. Дистанционный контроль проводится органом контроля в отношении субъектов (объектов) контроля, допустивших нарушение согласно пункту 1 настоящей статьи, на основании анализа деятельности субъектов (объектов) контроля и данных информационных систем, представленной отчетности субъектами (объектами) контроля, открытых источников, средств массовой информации, а также других сведений о деятельности субъекта (объекта) контроля, в том числе информации, полученной в рамках межведомственного взаимодействия с государственными органами.

      3. В случае выявления нарушений по результатам дистанционного контроля составляется и направляется заключение о результатах дистанционного контроля субъекту (объекту) контроля в срок не позднее пяти рабочих дней со дня выявления нарушений.

      Форма заключения о результатах дистанционного контроля утверждается уполномоченным органом.

      4. В рамках проведения дистанционного контроля органы контроля вправе:

      1) запрашивать у субъектов (объектов) контроля и их должностных лиц в письменном виде сведения и документы либо их копии;

      2) вызывать субъектов контроля для получения объяснений, относящихся к предмету контроля.

      5. Субъекты (объекты) контроля обязаны представить указанные в запросе органа контроля сведения и документы в сроки, установленные органом контроля.

      6. Заключение о результатах дистанционного контроля составляется в двух экземплярах. Один экземпляр направляется субъекту (объекту) контроля, второй экземпляр остается в органе контроля.

      Заключение о результатах дистанционного контроля, направленное одним из нижеперечисленных способов, считается врученным надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в заключении о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта (объекта) контроля, указанный в письме при запросе органа контроля.

      7. Субъект контроля, получивший заключение о результатах дистанционного контроля, обязан в течение десяти рабочих дней со дня, следующего за днем его вручения, представить в орган контроля, проводивший дистанционный контроль, план мероприятий по устранению выявленных нарушений с указанием конкретных сроков их устранения.

      По истечении сроков, указанных в заключении о результатах дистанционного контроля, субъектом контроля предоставляется информация об исполнении заключения о результатах дистанционного контроля.

      К предоставленной информации об исполнении заключения о результатах дистанционного контроля субъект (объект) контроля прилагает материалы, доказывающие факт устранения нарушения.

      8. Субъект контроля в случае несогласия с нарушениями, указанными в заключении о результатах дистанционного контроля, вправе направить возражение в орган контроля, проводивший дистанционный контроль, направивший заключение о результатах дистанционного контроля, в течение пяти рабочих дней со дня, следующего за днем вручения заключения о результатах дистанционного контроля.

      В возражении субъект контроля обязан изложить замечания и (или) доводы, которые направляются в орган контроля.

      Орган контроля, проводивший дистанционный контроль, в течение десяти рабочих дней со дня получения возражения с учетом замечаний и (или) доводов принимает решение о принятии или об отказе в принятии возражения с мотивированным обоснованием.

      9. Неисполнение в установленный срок заключения о результатах дистанционного контроля является основанием для назначения внеплановой проверки субъекта (объекта) контроля в соответствии с настоящим Законом.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-2 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-3. Проверки в области электроэнергетики

      1. Проверка субъекта (объекта) контроля (далее – проверка) – деятельность органа контроля в отношении субъекта (объекта) контроля на предмет соблюдения требований, предусмотренных пунктом 4 статьи 6 настоящего Закона.

      Проверка осуществляется с посещением субъекта (объекта) контроля, по результатам которой в случае выявления нарушений субъектом (объектом) контроля составляются акт о результатах проверки и предписание об устранении выявленных нарушений.

      2. Проверки делятся на плановые и внеплановые.

      3. Плановые проверки проводятся на основании акта о назначении проверки согласно годовому списку проверок, утвержденному органом контроля в срок до 10 декабря года, предшествующего году проведения плановой проверки.

      Годовой список проверок формируется с учетом отнесения субъектов (объектов) контроля по степени износа основного оборудования и (или) количеству технологических нарушений и размещается на интернет-ресурсе органа контроля не позднее 20 декабря года, предшествующего году проведения проверок.

      Субъекты (объекты) контроля по степени износа основного оборудования делятся на:

      1) низкую степень риска – износ до 50 процентов;

      2) среднюю степень риска – износ от 51 до 75 процентов;

      3) высокую степень риска – износ свыше 75 процентов.

      Субъекты (объекты) контроля по количеству технологических нарушений в соответствии с классификацией технологических нарушений, утверждаемой уполномоченным органом, делятся на:

      1) низкую степень риска – наличие отказов II степени;

      2) среднюю степень риска – наличие отказов I, II степени;

      3) высокую степень риска – наличие аварий, отказов I, II степени.

      Проверка субъектов (объектов) контроля, отнесенных к низкой степени риска, проводится не чаще одного раза в два года, за исключением внеплановых проверок.

      Проверка субъектов (объектов) контроля, отнесенных к средней и высокой степеням риска, проводится не чаще одного раза в год, за исключением внеплановых проверок.

      Годовой список проверок формируется с использованием информационных систем в автоматическом режиме на основе данных административных источников, а также информационных инструментов.

      При отсутствии работающей информационной системы в автоматическом режиме годовой список проверок формируется самостоятельно органами контроля с учетом степеней риска по износу основного оборудования и (или) количеству технологических нарушений.

      При составлении органом контроля списка проверок и полугодовых списков профилактического контроля с посещением субъекта контроля в области электроэнергетики в отношении одних и тех же субъектов (объектов) контроля устанавливаются единые сроки периода проведения проверок.

      Годовые списки проведения проверок в отношении субъектов (объектов) контроля формируются с обязательным указанием объектов, в отношении которых назначена проверка.

      Внесение изменений и дополнений в годовой список проведения проверок осуществляется в случаях ликвидации, реорганизации проверяемого субъекта (объекта) контроля, изменения его наименования, а также возникновения чрезвычайной ситуации природного, техногенного и социального характера, введения режима чрезвычайного положения, возникновения или угрозы возникновения распространения эпидемии, очагов карантинных объектов и особо опасных вредных организмов, инфекционных, паразитарных заболеваний, отравлений, радиационных аварий и связанных с ними ограничений.

      Форма списка проверок утверждается уполномоченным органом.

      4. Орган контроля обязан уведомить в письменном виде субъект (объект) контроля либо его уполномоченное лицо, государственный орган, осуществляющий в пределах своей компетенции деятельность в области правовой статистики и специальных учетов, о начале проведения проверки не менее чем за три рабочих дня до начала проверки с указанием даты ее начала, если иное не предусмотрено настоящей статьей.

      Уведомление о начале проведения проверки, направленное одним из нижеперечисленных способов, считается врученным надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в уведомлении о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта (объекта) контроля, указанный в письме при запросе органа контроля.

      5. Внеплановой проверкой является проверка, назначаемая органом контроля по конкретным фактам и обстоятельствам, послужившим основанием для назначения внеплановой проверки в отношении конкретного субъекта (объекта) контроля, с целью предупреждения и (или) устранения непосредственной угрозы жизни и здоровью человека, окружающей среде, законным интересам физических и юридических лиц, государства.

      При проведении внеплановой проверки, за исключением случаев, предусмотренных подпунктами 3), 4), 5) и 6) пункта 6 настоящей статьи, орган контроля обязан известить субъект (объект) контроля о начале проведения внеплановой проверки субъекта (объекта) контроля не менее чем за сутки до ее начала с указанием предмета проведения проверки субъекта (объекта) контроля.

      6. Основаниями для проведения внеплановой проверки субъектов (объектов) контроля являются:

      1) контроль исполнения мероприятий по результатам расследования аварий или отказов I степени в соответствии с классификацией технологических нарушений, утверждаемой уполномоченным органом;

      2) неисполнение мероприятий, указанных в заключении о результатах дистанционного контроля, в том числе непредоставление информации об устранении выявленных нарушений и (или) неустранение нарушения;

      3) обращения физических и юридических лиц с приложением подтверждающих материалов, доказывающих факт нарушения требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      4) информация от официальных источников об авариях или отказах I степени в соответствии с классификацией технологических нарушений, утверждаемой уполномоченным органом;

      5) контроль исполнения предписаний об устранении выявленных нарушений по результатам плановой проверки, если субъект (объект) контроля более одного раза не предоставил информацию об устранении выявленных нарушений и (или) не устранил выявленные нарушения;

      6) требование прокурора по конкретным фактам причинения либо об угрозе причинения вреда жизни, здоровью человека, окружающей среде, правам и законным интересам физических и юридических лиц, государства;

      7) обращения государственных органов по конкретным фактам причинения вреда жизни, здоровью человека, окружающей среде, нарушенным правам и законным интересам физических и юридических лиц, государства, а также нарушений требований законодательства Республики Казахстан, неустранение которых влечет причинение вреда жизни и здоровью человека, правам и законным интересам физических и юридических лиц;

      8) поручение органа уголовного преследования по основаниям, предусмотренным Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан;

      9) поручение первого руководителя вышестоящего государственного органа о принятии мер в отношении субъектов (объектов) контроля по нарушениям требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики.

      7. Внеплановые проверки не проводятся в случаях анонимных обращений.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-3 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-4. Порядок осуществления проверок

      1. Должностные лица органа контроля, прибывшие для проверки, обязаны предъявить субъекту (объекту) контроля:

      1) акт о назначении проверки;

      2) служебное удостоверение либо идентификационную карту.

      2. В акте о назначении проверки указываются:

      1) дата акта и номер;

      2) наименование государственного органа;

      3) фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и должность лиц, уполномоченных на проведение проверки;

      4) сведения о специалистах, консультантах и экспертах, а также должностных лицах государственных органов и подведомственных организаций, привлекаемых для проведения проверки (при необходимости);

      5) наименование субъекта (объекта) контроля, его место нахождения, идентификационный номер, перечень объектов;

      6) вид проверки;

      7) предмет проверки;

      8) срок проведения проверки;

      9) основания проведения проверки;

      10) проверяемый период;

      11) права и обязанности субъекта (объекта) контроля;

      12) подпись должностного лица, уполномоченного подписывать акт;

      13) подпись руководителя субъекта (объекта) контроля либо его уполномоченного лица о получении или об отказе в получении акта.

      3. Началом проведения проверки считается дата вручения субъекту (объекту) контроля либо его уполномоченному лицу акта о назначении проверки.

      Акт о назначении проверки, направленный одним из нижеперечисленных способов, считается врученным надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в уведомлении о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта (объекта) контроля, указанный в письме при запросе органа контроля.

      Акт о назначении проверки регистрируется в журнале регистрации проверок органа контроля, назначившего проверку.

      4. В случае отказа в принятии акта о назначении проверки при его вручении нарочно в него вносится соответствующая запись и осуществляется видеозапись, фиксирующая факт отказа в принятии акта.

      Отказ от получения акта о назначении проверки не является основанием для его неисполнения и отмены проверки.

      5. В случаях отказа в принятии акта о назначении проверки, а также воспрепятствования доступу должностных лиц органа контроля к субъекту (объекту) проверки, материалам, оборудованию, необходимым для проведения проверки, составляется протокол об административном правонарушении в порядке, установленном Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

      6. Проверка может проводиться только тем должностным лицом (лицами), которое (которые) указано (указаны) в акте о назначении проверки.

      При этом состав должностных лиц, проводящих проверку, может изменяться по решению органа контроля, о чем субъект (объект) контроля уведомляется до начала участия в проверке лиц, не указанных в акте о назначении проверки, с указанием причины замены.

      7. Сроки проведения проверки устанавливаются с учетом объема предстоящих работ, а также предмета проверки и не должны превышать:

      1) при проведении плановых проверок для субъектов (объектов) контроля, отнесенных к высокой степени риска, двадцать рабочих дней, для субъектов (объектов) контроля, отнесенных к средней и низкой степени риска, – пятнадцать рабочих дней;

      2) при проведении внеплановых проверок – десять рабочих дней.

      8. Срок проведения проверки может быть продлен при необходимости проведения специальных исследований, испытаний, экспертиз, а также в связи со значительным объемом работы только один раз руководителем органа контроля (либо лицом, его замещающим) на срок не более чем на тридцать рабочих дней.

      Продление сроков проведения проверки оформляется дополнительным актом о продлении сроков проверки с вручением уведомления субъекту (объекту) контроля до окончания срока проверки, в котором указываются дата и номер регистрации предыдущего акта о назначении проверки и причина продления.

      9. Проверка может быть приостановлена только один раз руководителем органа контроля (либо лицом, его замещающим):

      1) в случае проведения специальных исследований, испытаний и экспертиз со сроком, превышающим тридцать рабочих дней (до получения заключения);

      2) при необходимости получения сведений и документов от третьих лиц со сроком, превышающим тридцать рабочих дней (до их получения);

      3) при возникновении обстоятельств непреодолимой силы, препятствующих проведению проверки.

      Приостановление проверки оформляется актом о приостановлении проверки с вручением уведомления субъекту (объекту) контроля до окончания срока проверки, в котором указываются дата и номер регистрации предыдущего акта о назначении проверки и причина приостановления.

      После прекращения оснований для приостановления проверки, предусмотренных частью первой настоящего пункта, проверка возобновляется со срока приостановления.

      Возобновление проверки оформляется актом о возобновлении проверки с вручением уведомления субъекту (объекту) контроля до окончания срока приостановления проверки, в котором указывается дата возобновления проверки.

      Акт о приостановлении проверки и акт о возобновлении проверки, направленные одним из нижеперечисленных способов, считаются врученными надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в уведомлении о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта (объекта) контроля, указанный в письме при запросе органа контроля.

      10. По результатам проверки должностным лицом (лицами) органа контроля составляется акт о результатах проверки и в случае выявления нарушений – предписание об устранении выявленных нарушений.

      При выявлении нарушений требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики составляется протокол об административном правонарушении в соответствии с Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях при наличии оснований для возбуждения административного производства.

      11. В акте о результатах проверки указываются:

      1) дата и место составления акта;

      2) наименование государственного органа;

      3) дата и номер акта о назначении проверки (дополнительных актов о продлении срока проверки, приостановлении проверки при их наличии);

      4) фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и должность лица (лиц), проводившего (проводивших) проверку;

      5) наименование субъекта (объекта) контроля, его место нахождения или фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) субъекта контроля, должность представителя физического или юридического лица, присутствовавшего при проведении проверки;

      6) период проведения проверки;

      7) вид проверки;

      8) сведения о результатах проверки, в том числе о выявленных нарушениях;

      9) сведения об ознакомлении или отказе в ознакомлении с актом о результатах проверки, а также лицах, присутствовавших при проведении проверки, их подписи или запись об отказе от подписи;

      10) подпись должностного лица (лиц), проводившего (проводивших) проверку.

      В случае отсутствия нарушений требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики в акте о результатах проверки производится соответствующая запись.

      12. В предписании об устранении выявленных нарушений указываются:

      1) дата и место составления предписания;

      2) наименование государственного органа;

      3) фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и должность должностного лица (лиц), проводившего (проводивших) проверку;

      4) наименование субъекта (объекта) контроля, его место нахождения или фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) физического лица, в отношении которого назначено проведение проверки, должность представителя физического или юридического лица, присутствовавшего при проведении проверки (при наличии);

      5) дата, место и период проведения проверки;

      6) перечень выявленных нарушений в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      7) рекомендации и указания по устранению выявленных нарушений и сроки их устранения;

      8) сведения об ознакомлении или отказе в ознакомлении с предписанием субъекта (объекта) контроля либо его уполномоченного лица, их подписи или отказ от подписи;

      9) подпись должностного лица (лиц), проводившего (проводивших) проверку.

      К предписанию об устранении выявленных нарушений прилагаются при их наличии заключения проведенных исследований (испытаний), экспертиз и другие документы или их копии, связанные с результатами проверки (акт осмотра поврежденного оборудования, записи технических средств контроля, приборов наблюдения и фиксации, регистрограммы, осциллограммы, выписки из оперативных журналов, объяснительные записки, схемы, чертежи, фото-, аудио- и видеоматериалы, опросные листы и другие материалы).

      13. Формы акта о назначении проверки, акта о результатах проверки, акта о продлении проверки, акта о приостановлении проверки, акта о возобновлении проверки, предписания об устранении выявленных нарушений утверждаются уполномоченным органом.

      14. Акт о результатах проверки, предписание об устранении выявленных нарушений составляются в трех экземплярах.

      Органом контроля первые экземпляры акта о результатах проверки, предписания об устранении выявленных нарушений сдаются в электронной форме в государственный орган, осуществляющий в пределах своей компетенции деятельность в области правовой статистики и специальных учетов, в течение трех рабочих дней, вторые экземпляры на бумажном носителе под роспись или в электронной форме вручаются субъекту (объекту) контроля либо его уполномоченному лицу для ознакомления и принятия мер по устранению выявленных нарушений и других действий, третьи экземпляры остаются у органа контроля.

      Акт о результатах проверки, предписание об устранении выявленных нарушений, направленные одним из нижеперечисленных способов, считаются врученными надлежащим образом в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в акте о результатах проверки, предписании об устранении выявленных нарушений о получении;

      2) почтой – заказным письмом с уведомлением;

      3) электронным способом – с даты отправки органом контроля на электронный адрес субъекта (объекта) контроля, указанный в письме при запросе органа контроля.

      15. Завершением срока проверки считается день вручения субъекту (объекту) контроля акта о результатах проверки не позднее срока завершения проверки, указанного в акте о назначении проверки (дополнительном акте о продлении срока проверки при его наличии).

      16. В случае наличия замечаний и (или) возражений по результатам проверки субъект (объект) контроля либо его уполномоченное лицо не позднее пяти рабочих дней со дня вручения ему акта о результатах проверки излагает их в письменном виде, которые направляются в орган контроля.

      Замечания и (или) возражения прилагаются к акту о результатах проверки, о чем делается соответствующая отметка.

      17. Сроки исполнения предписания об устранении выявленных нарушений определяются с учетом обстоятельств, оказывающих влияние на реальную возможность его исполнения, и составляют не менее пяти рабочих дней с приложением плана мероприятий по устранению выявленных нарушений.

      При определении сроков исполнения предписания об устранении выявленных нарушений учитываются:

      1) наличие у субъекта (объекта) контроля организационных, технических и финансовых возможностей по устранению нарушений;

      2) особенности технического состояния используемых производственных объектов;

      3) сроки получения в государственных органах, местных исполнительных органах соответствующего разрешения или подачи уведомления, предусмотренного приложениями 1, 2 и 3 к Закону Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях", а также иных обязательных заключений, согласований и других документов, установленных законами Республики Казахстан.

      18. В случае необходимости дополнительных временных и (или) финансовых затрат субъект контроля не позднее пяти рабочих дней со дня вручения ему предписания об устранении выявленных нарушений вправе обратиться в орган контроля, проводивший проверку, с заявлением о продлении сроков устранения выявленных нарушений с приложением плана мероприятий по устранению выявленных нарушений с указанием конкретных сроков их устранения.

      В заявлении о продлении сроков устранения выявленных нарушений субъект контроля обязан изложить меры, которые будут приняты по устранению выявленных нарушений, и объективные причины продления сроков их устранения.

      Орган контроля, проводивший проверку, в течение десяти рабочих дней со дня получения заявления о продлении сроков устранения выявленных нарушений с учетом изложенных доводов принимает решение о продлении сроков устранения выявленных нарушений и утверждении плана мероприятий по устранению выявленных нарушений с указанием конкретных сроков их устранения или об отказе в продлении с мотивированным обоснованием.

      Субъект контроля ежемесячно в срок до 10 числа месяца, следующего за отчетным, предоставляет органу контроля информацию об исполнении плана мероприятий по устранению выявленных нарушений, по которым наступил срок устранения.

      К предоставленной информации об устранении выявленных нарушений субъект (объект) контроля прилагает материалы, доказывающие факт устранения нарушения.

      Форма плана мероприятий по устранению выявленных нарушений утверждается уполномоченным органом.

      19. По истечении срока устранения выявленных нарушений, указанных в предписании об устранении выявленных нарушений, плане мероприятий по устранению выявленных нарушений, субъект (объект) контроля в течение срока, установленного в предписании об устранении выявленных нарушений и плане мероприятий по устранению выявленных нарушений, обязан предоставить в орган контроля, проводивший проверку, информацию об устранении выявленных нарушений.

      20. В случае непредоставления или неполного предоставления субъектом (объектом) контроля в установленный срок информации об исполнении предписания об устранении выявленных нарушений, плана мероприятий по устранению выявленных нарушений орган контроля в течение двух рабочих дней направляет субъекту (объекту) контроля запрос о необходимости предоставления информации об исполнении предписания об устранении выявленных нарушений и плана мероприятий по устранению выявленных нарушений.

      В случае непредоставления или неполного предоставления информации в установленный срок об исполнении предписания об устранении выявленных нарушений, плана мероприятий по устранению выявленных нарушений орган контроля назначает внеплановую проверку, за исключением контроля исполнения предписания об устранении выявленных нарушений по итогам внеплановой проверки.

      21. В случае досрочного устранения выявленных нарушений, указанных в предписании об устранении выявленных нарушений и плане мероприятий по устранению выявленных нарушений, субъект (объект) контроля обязан предоставить в орган контроля, проводивший проверку, информацию об устранении выявленных нарушений с приложением материалов, доказывающих факт устранения нарушений.

      22. Итоги проверок могут быть обжалованы субъектом контроля в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

      Рассмотрение вышестоящим государственным органом (должностным лицом) заявления субъекта (объекта) контроля об отмене акта о результатах проверки, предписания об устранении выявленных нарушений осуществляется в течение десяти рабочих дней со дня подачи заявления.

      Признание вышестоящим государственным органом результатов проверки недействительными является основанием для их отмены частично либо в полном объеме.

      Акт о результатах проверки, предписание об устранении выявленных нарушений, признанных недействительными в полном объеме, не могут являться доказательством нарушения субъектами (объектами) контроля установленных требований.

      23. Проверки могут проводиться во внеурочное время (ночное время суток, выходные или праздничные дни) при необходимости пресечения нарушений непосредственно в момент их совершения и проведения неотложных действий для закрепления доказательств в случаях:

      1) когда необходимость проверки требует немедленного устранения технологических нарушений, создающих угрозу жизни и здоровью работников предприятия и населения;

      2) проверки соблюдения непрерывного режима работы технологического оборудования с учетом его специфики на предмет соответствия правил технической эксплуатации и проверки требований правил техники безопасности.

      Решение по проведению проверки во внеурочное время оформляется приказом первого руководителя органа контроля либо лица, его замещающего.

      Форма приказа о проведении проверки во внеурочное время утверждается уполномоченным органом.

      24. Если в результате проведения проверки и (или) дистанционного контроля будет выявлен факт нарушения субъектом (объектом) контроля требований, установленных законодательством Республики Казахстан в области электроэнергетики, при наличии достаточных данных, указывающих на признаки состава административного правонарушения, должностные лица органов контроля в пределах полномочий принимают меры по привлечению лиц, допустивших нарушения, к ответственности, установленной законами Республики Казахстан.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-4 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-5. Расследования в области электроэнергетики

      1. Расследование является самостоятельной формой контроля, осуществление которого определено Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом.

      2. Целями расследования являются:

      1) установление причин нарушения требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики и принятие соответствующих мер;

      2) определение лица (лиц), допустившего (допустивших) нарушения требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики.

      3. Основаниями для проведения расследования являются:

      1) обращения физических и (или) юридических лиц, а также государственных органов по конкретным фактам причинения вреда жизни, здоровью человека, окружающей среде, правам и законным интересам физических и юридических лиц, государства в случаях, когда такой факт коснулся широкого круга лиц и требуется установить конкретное лицо (конкретных лиц), допустившее (допустивших) нарушение;

      2) аварии, технологические нарушения, по которым возникает необходимость выяснения обстоятельств, предшествовавших им, установления их причин, характера нарушений условий эксплуатации технических устройств, технологических процессов, нарушений требований в области электроэнергетики, определения мероприятий по ликвидации последствий и предотвращению подобных аварий, технологических нарушений, материального ущерба, причиненного аварией, технологическим нарушением.

      4. При наличии оснований, указанных в пункте 3 настоящей статьи, органом контроля принимается решение о проведении расследования.

      5. Порядок проведения расследования устанавливается уполномоченным органом.

      Порядок проведения расследования должен включать в себя:

      1) случаи, при которых проводится расследование;

      2) сроки и продолжительность проведения расследования;

      3) сроки уведомления субъекта (объекта) контроля, государственного органа, осуществляющего в пределах своей компетенции деятельность в области правовой статистики и специальных учетов, заинтересованных государственных органов о начале проведения расследования;

      4) порядок привлечения независимых экспертов и иных заинтересованных лиц;

      5) условия и порядок образования состава комиссии по расследованию;

      6) условия, сроки, порядок продления и приостановления расследования;

      7) порядок оформления материалов расследования.

      6. Сроки проведения расследования не должны превышать тридцать календарных дней и могут быть продлены только один раз на тридцать календарных дней.

      7. По итогам проведения расследования органом контроля определяется (определяются) лицо (лица), допустившее (допустившие) нарушение требований законодательства Республики Казахстана в области электроэнергетики, ставшее основанием для проведения расследования.

      По итогам проведения расследования в отношении лица (лиц), допустившего (допустивших) нарушение, принимаются меры, предусмотренные законами Республики Казахстан.

      Итоги проведения расследования публикуются на интернет-ресурсе органа контроля, за исключением сведений, составляющих государственные секреты либо иную охраняемую законами Республики Казахстан тайну.

      Итоги расследования направляются в государственный орган, осуществляющий в пределах своей компетенции деятельность в области правовой статистики и специальных учетов, в течение трех рабочих дней.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-5 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-6. Права и обязанности должностных лиц органа контроля

      1. Должностные лица органа контроля при проведении государственного контроля имеют право:

      1) получать беспрепятственный доступ к территории и помещениям субъекта (объекта) контроля;

      2) получать документы (сведения) на бумажных и электронных носителях либо их копии, а также доступ к автоматизированным базам данных (информационным системам) в соответствии с предметом государственного контроля;

      3) осуществлять аудио-, фото- и видеосъемку;

      4) использовать записи технических средств контроля, регистрограммы, осциллограммы, приборов наблюдения и фиксации, выписки из оперативных журналов, объяснительные записки, схемы, чертежи, фото-, аудио- и видеоматериалы, опросные листы и другие материалы, относящиеся к предмету государственного контроля;

      5) вызывать субъекта контроля для получения объяснений;

      6) привлекать специалистов, консультантов и экспертов, а также должностных лиц государственных органов, подведомственных и иных организаций;

      7) обращаться в суд и участвовать при рассмотрении судом дел по нарушениям законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики, в том числе по нарушениям, выявленным по итогам государственного контроля.

      2. Должностным лицам органа контроля запрещается предъявлять требования и обращаться с просьбами, не относящимися к предмету государственного контроля.

      3. Должностные лица органа контроля при проведении государственного контроля обязаны:

      1) соблюдать законодательство Республики Казахстан, права и законные интересы субъектов (объектов) контроля;

      2) проводить государственный контроль на основании и в строгом соответствии с порядком, установленным настоящим Законом;

      3) не препятствовать установленному режиму работы субъектов (объектов) контроля в период проведения государственного контроля, если иное не предусмотрено настоящим Законом;

      4) своевременно и в полной мере исполнять предоставленные в соответствии с законами Республики Казахстан полномочия по предупреждению, выявлению и пресечению нарушений требований законодательства Республики Казахстан;

      5) не препятствовать субъекту (объекту) контроля либо его уполномоченному представителю присутствовать при проведении государственного контроля, давать разъяснения по вопросам, относящимся к предмету государственного контроля;

      6) предоставлять субъекту (объекту) контроля необходимую информацию, относящуюся к предмету государственного контроля;

      7) вручить субъекту (объекту) контроля заключение о результатах дистанционного контроля, акт о результатах проверки, предписание об устранении выявленных нарушений;

      8) обеспечить сохранность и конфиденциальность документов и сведений, полученных в результате проведения государственного контроля.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-6 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-7. Права и обязанности субъекта (объекта) контроля либо его уполномоченного лица при осуществлении государственного контроля

      1. Субъекты (объекты) контроля либо их уполномоченные лица при осуществлении государственного контроля вправе:

      1) не допускать к проверке должностных лиц органа контроля, прибывших для проведения проверки, в случаях:

      несоблюдения кратности проведения проверки;

      превышения либо истечения указанных в акте о назначении проверки (дополнительных актах о продлении срока, приостановлении при их наличии) сроков проверки;

      назначения проверки за период, выходящий за рамки промежутка времени, указанного в заявлении или сообщении о совершенных либо готовящихся уголовных правонарушениях, в иных обращениях о нарушениях прав и законных интересов физических и юридических лиц, государства;

      поручения проведения проверки должностным лицам, не имеющим на то соответствующих полномочий;

      указания в одном акте о назначении проверки нескольких субъектов (объектов) контроля;

      продления сроков проверки свыше срока, установленного настоящим Законом;

      грубых нарушений требований, установленных настоящим Законом;

      непредъявления должностными лицами органа контроля документов, указанных в пункте 1 статьи 6-4 настоящего Закона.

      2) не представлять документы и сведения, если они не относятся к предмету проверки, а также к периоду, указанному в акте о назначении проверки;

      3) обжаловать заключение о результатах дистанционного контроля, акт о назначении проверки, акт о результатах проверки, предписание об устранении выявленных нарушений, а также действия (бездействие) должностных лиц органа контроля в порядке, установленном Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан;

      4) не исполнять не основанные на законе запреты органа контроля или должностных лиц, ограничивающие деятельность субъектов (объектов) контроля;

      5) фиксировать процесс осуществления государственного контроля, а также отдельные действия должностных лиц органа контроля, проводимые ими в рамках государственного контроля, с помощью аудио-, фото- и видеосъемки, не создавая препятствий деятельности должностных лиц органа контроля;

      6) привлекать третьих лиц к участию в государственном контроле в целях представления своих интересов и прав, а также осуществления третьими лицами действий, предусмотренных подпунктом 5) настоящего пункта.

      2. Субъекты (объекты) контроля либо их уполномоченные лица при проведении органом контроля государственного контроля обязаны:

      1) обеспечить беспрепятственный доступ должностных лиц органа контроля к территории и помещениям субъекта (объекта) контроля;

      2) с соблюдением требований по охране коммерческой, налоговой либо иной охраняемой законом тайны представлять должностным лицам органа контроля копии документов (сведений) на бумажных и электронных носителях, а также предоставлять доступ к автоматизированным базам данных (информационным системам) в соответствии с предметом государственного контроля;

      3) сделать отметку о получении на втором экземпляре акта о назначении проверки;

      4) сделать отметку о получении на втором экземпляре заключения о результатах дистанционного контроля, акта о результатах проверки в день окончания государственного контроля;

      5) сделать отметку о получении на втором экземпляре предписания об устранении выявленных нарушений;

      6) не допускать внесения изменений и дополнений в проверяемые документы в период проведения государственного контроля, если иное не предусмотрено настоящим Законом либо иными законами Республики Казахстан;

      7) обеспечить безопасность лиц, прибывших для проведения государственного контроля на объект контроля, от вредных и опасных производственных факторов воздействия в соответствии с установленными для данного объекта нормативами;

      8) в случае получения акта о назначении проверки руководитель субъекта (объекта) контроля либо его уполномоченное лицо обязан (обязано) находиться на месте нахождения объекта контроля в назначенные сроки проверки.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-7 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-8. Недействительность проверок, проведенных с грубым нарушением требований настоящего Закона

      1. Проверки признаются недействительными, если они проведены органом контроля с грубым нарушением требований к организации и проведению проверки, установленных настоящим Законом.

      2. К грубым нарушениям требований настоящего Закона относятся:

      1) отсутствие оснований проведения проверки;

      2) отсутствие акта о назначении проверки;

      3) несоблюдение сроков проверки;

      4) нарушение периодичности проведения проверки;

      5) непредставление субъекту (объекту) контроля акта о назначении проверки;

      6) назначение органом контроля проверки по вопросам, не входящим в их компетенцию.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-8 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-9. Производственный контроль в области электроэнергетики

      1. Производственный контроль в области электроэнергетики (далее – производственный контроль) осуществляется энергопроизводящими, энергопередающими организациями и системным оператором.

      2. Задачами производственного контроля являются:

      1) обеспечение выполнения требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      2) проведение мониторинга по безопасной эксплуатации энергетического оборудования, электрических станций, электрических сетей;

      3) обеспечение надежности и безопасности производства, передачи и потребления электрической энергии;

      4) осуществление работы работниками, прошедшими проверку знаний правил технической эксплуатации и правил техники безопасности;

      5) своевременная подготовка и осуществление ремонтно-восстановительных работ энергопроизводящих, энергопередающих организаций и системного оператора, в том числе в осенне-зимний период;

      6) содержание оборудования, зданий и сооружений в состоянии эксплуатационной готовности;

      7) анализ и разработка мер, направленных на соблюдение правил техники безопасности;

      8) выявление обстоятельств и причин нарушений, влияющих на обеспечение безопасности производства работ;

      9) координация работ, направленных на предупреждение технологических нарушений.

      3. Энергопроизводящие, энергопередающие организации и системный оператор разрабатывают положение о производственном контроле.

      Типовое положение о производственном контроле разрабатывается и утверждается уполномоченным органом.

      4. Должностное лицо, осуществляющее производственный контроль, назначается и освобождается актом руководителя энергопроизводящих, энергопередающих организаций и системного оператора по согласованию с территориальным подразделением государственного органа по государственному энергетическому надзору и контролю в части соответствия квалификационным требованиям, опыту работы и занимаемой должности не ниже руководителя структурного подразделения.

      5. Должностное лицо, осуществляющее производственный контроль, обязано:

      1) разрабатывать план работ по осуществлению производственного контроля в подразделениях энергопроизводящих, энергопередающих организаций и системного оператора;

      2) осуществлять производственный контроль за соблюдением работниками требований в области электроэнергетики;

      3) организовывать и проводить проверки обеспечения безопасности эксплуатации энергетического оборудования и производства работ;

      4) организовывать разработку планов мероприятий по обеспечению безопасности и ликвидации технологических нарушений;

      5) доводить до сведения работников энергопроизводящих, энергопередающих организаций и системного оператора информацию об изменении требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      6) вносить руководителю энергопроизводящей, энергопередающей организаций и системного оператора предложения по:

      проведению мероприятий по обеспечению безопасности, устранению нарушений требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      приостановлению работ, осуществляемых с нарушениями требований законодательства Республики Казахстан в области электроэнергетики, создающих угрозу жизни и здоровью работников, или которые могут привести к технологическим нарушениям;

      отстранению от работы работников, не прошедших своевременно подготовку, переподготовку по правилам технической эксплуатации и правилам техники безопасности;

      7) представлять ежемесячно до 10 числа месяца, следующего за отчетным, либо по запросу (в случаях аварий и отказов первой степени) отчет в соответствии с задачами производственного контроля в территориальные подразделения государственного органа по государственному энергетическому надзору и контролю;

      8) осуществлять иные полномочия, предусмотренные законодательством Республики Казахстан в области электроэнергетики.

      6. Должностное лицо, осуществляющее производственный контроль, имеет право:

      1) получать документы и материалы, необходимые для осуществления производственного контроля;

      2) получать беспрепятственный доступ к объектам энергопроизводящих, энергопередающих организаций и системного оператора в любое время суток.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 6-9 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Компетенция государственного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий

      Сноска. Заголовок в редакции Закона РК от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017).

      Государственный орган, осуществляющий руководство в сферах естественных монополий:

      1) утверждает порядок дифференциации энергоснабжающими организациями тарифов на электрическую энергию в зависимости от объемов ее потребления физическими лицами;

      2) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019);
      3) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019);

      4) ведет, размещает и ежедекадно обновляет на интернет-ресурсе реестр организаций, имеющих лицензию на осуществление деятельности по покупке электрической энергии в целях энергоснабжения;

      5) осуществляет государственный контроль за соблюдением энергопроизводящими организациями требований, предусмотренных подпунктами 1) и 10) пункта 3, пунктом 4 статьи 12 и подпунктами 1), 2) и 4) пункта 3-2 статьи 13 настоящего Закона, и вносит обязательные для исполнения предписания об устранении выявленных нарушений;

      6) осуществляет контроль за соблюдением энергоснабжающими организациями требований, предусмотренных пунктом 3-3 статьи 13, пунктом 1 статьи 18 настоящего Закона, и вносит обязательные для исполнения предписания об устранении выявленных нарушений;

      7) обращается в суд в случаях нарушения энергопроизводящими организациями требований, предусмотренных подпунктами 1) и 10) пункта 3, пунктом 4 статьи 12, подпунктами 1), 2) и 4) пункта 3-2 статьи 13, подпунктами 1), 2) и 4) пункта 3-2 статьи 13 настоящего Закона;

      8) разрабатывает, утверждает в пределах своей компетенции нормативные правовые акты, определенные настоящим Законом;

      8-1) запрашивает и получает от энергопроизводящих организаций информацию по выполнению энергопроизводящими организациями требований, предусмотренных подпунктами 1) и 10) пункта 3, пунктом 4 статьи 12 и подпунктами 1), 2) и 4) пункта 3-2 статьи 13 настоящего Закона, с соблюдением установленных законами Республики Казахстан требований к разглашению сведений, составляющих коммерческую и иную охраняемую законом тайну;

      8-2) формирует список получателей адресной поддержки в соответствии с настоящим Законом;

      9) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 7 в редакции Закона РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2009 № 178-IV; от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 06.03.2013 № 81-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Примечание ИЗПИ!
      Статья 7-1 предусмотрена в редакции Закона РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Примечание ИЗПИ!
      Данная редакция статьи 7-1 действует с 01.04.2024 до 01.12.2024 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII.

Статья 7-1. Лицензирование в сфере электроэнергетики

      Отдельные виды деятельности в сфере электроэнергетики подлежат лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях.

      Покупка электрической энергии в целях энергоснабжения осуществляется энергоснабжающими организациями, имеющими лицензию на занятие данным видом деятельности.

      Лицензия на осуществление деятельности по покупке электрической энергии в целях энергоснабжения выдается организациям, имеющим статус субъекта общественно значимого рынка, на которых распространяется государственное регулирование цен в соответствии с требованиями пунктов 2 и 3 статьи 124-5 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 7-1 дополнена Законом РК от 27 июля 2007 года № 316 (вводится в действие со дня его официального опубликования); в редакции Закона РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 7-2. Субсидирование строительства, реконструкции и модернизации систем теплоснабжения

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 7-2 в соответствии с Законом РК от 15.06.2015 № 322-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); исключена Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7-3. Аккредитация на проведение энергетической экспертизы и электролабораторий

      Сноска. Глава 2 дополнена статьей 7-3 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); исключена Законом РК от 29.03.2016 № 479-V (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Недопустимость вмешательства в производственно-технологическую деятельность

      Центральные исполнительные органы, а также местные представительные и исполнительные органы не вправе вмешиваться в производственно-технологическую деятельность организаций, связанную с производством и передачей электрической энергии или с технологическим управлением этими процессами, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 8 с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Проектирование и строительство электрических станций, линий электропередачи и подстанций

      1. Проектирование и строительство дублирующих (шунтирующих) линий электропередачи и подстанций дополнительно к существующим линиям электропередачи и подстанциям, посредством которых обеспечивается передача электрической энергии к потребителям, осуществляются в соответствии с требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике.

      Основанием для проектирования и строительства дублирующих (шунтирующих) линий электропередачи и подстанций является увеличение потребителем потребляемой им электрической мощности.

      1-1. Энергопроизводящая организация и потребитель, входящие в одну группу лиц или одну гибридную группу, вправе совместно или самостоятельно осуществлять проектирование, строительство и эксплуатацию собственных линий электропередачи напряжением 220 киловольт и выше при условии, что электрическая энергия, передаваемая по таким линиям, будет использоваться для потребления внутри данной группы лиц или данной гибридной группы в пределах области как административно-территориальной единицы, а также соблюдения определяемых системным оператором технических требований для обеспечения надежности работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан.

      Положения настоящего пункта распространяются на группу лиц, если одним из таких лиц в отношении другого лица установлен контроль, а также если такие лица находятся под контролем одного лица.

      Под контролем понимается возможность физического или юридического лица прямо или косвенно (через юридическое лицо или через несколько юридических лиц) определять решения, принимаемые другим юридическим лицом, посредством одного или нескольких действий:

      1) распоряжение более чем пятьюдесятью процентами голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) юридического лица;

      Для национальных компаний распоряжение не менее сорока процентами голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) юридического лица;

      2) осуществление функций исполнительного органа юридического лица.

      Под возможностью физического или юридического лица косвенно определять решения, принимаемые другим юридическим лицом, в соответствии с подпунктом 1) части третьей настоящего пункта понимается распоряжение каждым последующим юридическим лицом более пятьюдесятью процентами голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) другого юридического лица, для национальных компаний допускается распоряжение каждым последующим юридическим лицом не менее сорока процентами голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) другого юридического лица.

      Указанные линии электропередачи на праве собственности принадлежат лицам, перечисленным в настоящем пункте, и без согласия собственников не подлежат передаче национальной компании.

      2. Проектирование и строительство электрических станций, линий электропередачи и подстанций, а также их эксплуатация могут осуществляться на основании договоров государственно-частного партнерства, в том числе договоров концессии.

      2-1. Комплексное испытание электроустановок энергопроизводящей организации, в том числе использующей возобновляемые источники энергии, энергетическую утилизацию отходов, проводится по согласованной с системным оператором программе при наличии договора купли-продажи всего объема электрической энергии, произведенной при проведении комплексного испытания, в соответствии с электросетевыми правилами.

      3. Межрегиональные и (или) межгосударственные линии электропередачи, подстанции и распределительные устройства напряжением 220 киловольт и выше, построенные на основании договоров государственно-частного партнерства, в том числе договоров концессии, на период их действия находятся во временном владении и пользовании соответственно частного партнера либо концессионера и передаются в республиканскую собственность с момента их создания.

      4. Централизованное оперативно-диспетчерское управление, а также эксплуатацию межрегиональных и (или) межгосударственных линий электропередачи, подстанций, распределительных устройств напряжением 220 киловольт и выше, построенных на основании договоров государственно-частного партнерства, в том числе договоров концессии, осуществляет системный оператор на основании договоров.

      Сноска. Статья 9 в редакции Закона РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2008 № 66-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 04.07.2013 № 128-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 31.10.2015 № 380-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 09.11.2020 № 373-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2-1. Общие требования безопасности в области электроэнергетики

      Сноска. Глава 2-1 дополнена - Законом РК от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 9-1. Общие положения

      1. Организационные мероприятия при эксплуатации электрического оборудования, электрических сетей, установок потребителей должны обеспечивать безопасность для жизни и здоровья человека и окружающей среды.

      2. Объектами технического регулирования и стандартизации являются электрическое оборудование, электрические сети, установки потребителей, предназначенные для производства, передачи и пользования электрической энергией, электрическая энергия.

      3. Показатели качества электрической энергии на выводах приемников электрической энергии у потребителей должны соответствовать установленным нормам.

      4. Характеристиками качества электрической энергии являются:

      максимальное отклонение рабочего напряжения от номинального значения;

      отклонение частоты электрического тока.

      5. исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 9-1 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9-2. Требования безопасности при проектировании оборудовании и электроустановок в области электроэнергетики

      1. При проектировании и эксплуатации электрических сетей должно быть обеспечено выполнение требований, установленных к электрической энергии, в соответствии с настоящим Законом и техническими регламентами.

      2. Оборудование электрических станций, электрических сетей, установки потребителей, предназначенные для производства, передачи и потребления электрической энергии, должны соответствовать техническим требованиям, установленным техническими регламентами.

      Сноска. Статья 9-2 с изменениями, внесенными Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9-3. Требования безопасности к электротехническому оборудованию и материалам, используемым при производстве, передаче и потреблении электрической энергии

      Сноска. Заголовок с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Производимые в Республике Казахстан и ввозимые на ее территорию электротехническое оборудование и материалы должны соответствовать требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

      2. Электротехническое оборудование и материалы должны соответствовать требованиям, обеспечивающим безопасность для жизни и здоровья человека и окружающей среды.

      3. Ввод в эксплуатацию оборудования электрических станций, электрических сетей, установок потребителей, подлежащих подтверждению соответствия требованиям, установленным техническими регламентами, без документа в сфере подтверждения соответствия не допускается.

      4. Оборудование электрических станций, электрических сетей, установки потребителей должны находиться в технически исправном состоянии, обеспечивающем безопасные условия.

      Сноска. Статья 9-3 с изменениями, внесенными законами РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9-4. Порядок и требования по приобретению электрической энергии цифровыми майнерами

      1. Цифровые майнеры приобретают электрическую энергию в объеме не менее 1 мегаватта среднесуточной (базовой) мощности:

      1) у единого закупщика на централизованных торгах электрической энергией в порядке, утвержденном уполномоченным органом, и в рамках установленных квот, определяемых системным оператором;

      2) у энергопроизводящих организаций, генерирующие установки которых не подключены к единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, при подтверждении факта отсутствия подключения системным оператором. Данная норма не распространяется на энергопроизводящие организации, генерирующие установки которых были подключены к единой электроэнергетической системе Республики Казахстан до 1 января 2023 года;

      3) произведенную за пределами Республики Казахстан в рамках технической возможности единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, определяемой системным оператором.

      4) у энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии, не имеющих заключенного с единым закупщиком электрической энергии долгосрочного договора купли-продажи электрической энергии.

      2. Цифровые майнеры обязаны иметь автоматизированные системы коммерческого учета электрической энергии, специальную автоматику отключения нагрузки, системы телекоммуникаций, обеспечивающие их унификацию с системами, установленными у системного оператора и у энергопередающей организации при подключении к их сетям.

      Сноска. Глава 2-1 дополнена статьей 9-4 в соответствии с Законом РК от 06.02.2023 № 194-VII (вводится в действие с 01.04.2023); в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (порядок введения в действие см. ст. 3); с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9-5. Требования по безопасному функционированию электрозарядных станций при подключении, эксплуатации и потреблении электрической энергии

      1. Подключение электрозарядных станций к электрическим сетям осуществляется в соответствии с правилами пользования электрической энергией.

      2. Эксплуатация электрозарядных станций, в том числе установленных в закрытых помещениях, осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      3. Порядок потребления электрической энергии, используемой электрозарядными станциями, определяется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике.

      4. Потребление электрической энергии электрозарядными станциями не относится к бытовому потреблению.

      Сноска. Глава 2-1 дополнена статьей 9-5 в соответствии с Законом РК от 18.07.2024 № 126-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Системный оператор и участники отношений производства, передачи и потребления на рынке электрической энергии и мощности

      Сноска. Заголовок главы 3 в редакции Закона РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Системный оператор

      1. Системный оператор выполняет следующие функции:

      1) оказывает системную услугу по передаче электрической энергии по национальной электрической сети в соответствии с пунктом 7-1 статьи 13 настоящего Закона;

      1-1) оказывает системную услугу по пользованию национальной электрической сетью в соответствии с пунктом 7-2 статьи 13 настоящего Закона;

      1-2) обеспечивает техническое обслуживание и поддержание в эксплуатационной готовности национальной электрической сети;

      2) оказывает системные услуги по технической диспетчеризации, осуществляя централизованное оперативно-диспетчерское управление режимами работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан в соответствии с договором, включая составление фактических балансов и формирование суточного графика производства-потребления электрической энергии;

      2-1) оказывает системные услуги по резервированию мощности;

      3) обеспечивает надежность работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан;

      4) Действовал до 31.12.2007.

      5) оказывает системные услуги по организации балансирования производства-потребления электрической энергии;

      6) предоставляет данные расчетному центру балансирующего рынка для расчетов почасовых объемов балансирующей электроэнергии и дисбалансов субъектов балансирующего рынка электрической энергии в порядке, установленном уполномоченным органом;

      6-1) формирует перечень субъектов оптового рынка электрической энергии;

      7) определяет объем, структуру, распределение резервов мощности между энергопроизводящими организациями и задействование резервов мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      8) осуществляет организацию функционирования балансирующего рынка электрической энергии в режиме реального времени и рынка системных и вспомогательных услуг;

      9) взаимодействует с энергосистемами сопредельных государств по управлению и обеспечению устойчивости режимов параллельной работы и регулированию электрической мощности;

      10) осуществляет техническое и методическое руководство по созданию единой информационной системы, автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии, сопряженных устройств релейной защиты и противоаварийной автоматики всех субъектов оптового рынка электрической энергии;

      11) обеспечивает равные условия для доступа субъектов оптового рынка электрической энергии к национальной электрической сети;

      12) обеспечивает участников оптового рынка электрической энергии Республики Казахстан информацией, не затрагивающей сведения, составляющие коммерческую и иную охраняемую законом тайну;

      13) согласовывает вывод в ремонт основного оборудования электростанций, подстанций, линий электропередачи, устройств релейной защиты и противоаварийной автоматики, систем технологического управления;

      14) участвует в разработке режимов работы гидроэлектростанций с учетом их водно-хозяйственных балансов и режимов работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан;

      15) осуществляет разработку прогнозных балансов электрической энергии и мощности;

      16) осуществляет организацию функционирования рынка электрической мощности;

      18) осуществляет аттестацию электрической мощности генерирующих установок;

      19) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      22) исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      22-1) ежеквартально предоставляет в уполномоченный орган информацию о согласованных схемах выдачи мощности;

      22-2) подтверждает дефицит и профицит электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан в соответствии с правилами определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      22-3) определяет квоту электрической энергии и профиль потребления электрической энергии, доступные для деятельности цифровых майнеров, в разрезе энергетических зон в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике и публикует информацию о наличии дефицита и профицита электроэнергии, использованную для расчета квоты, с соответствующим обоснованием на своем интернет-ресурсе, а также предоставляет данную информацию в уполномоченный орган в сфере цифровых активов;

      23) осуществляет иные функции, предусмотренные настоящим Законом и законодательством Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии.

      2. Системный оператор имеет право осуществлять куплю-продажу электрической энергии у единого закупщика, а также у поставщиков электрической энергии, реализующих электрическую энергию на территории Республики Казахстан непосредственно от имени иностранного производителя, в следующих случаях:

      1) на технологические и производственные нужды;

      2) для обеспечения договорных величин перетоков электрической энергии с энергосистемами других государств;

      3) для участия на балансирующем рынке электрической энергии.

      2-1. исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. Системный оператор осуществляет централизованное оперативно-диспетчерское управление единой электроэнергетической системой Республики Казахстан.

      4. Централизованное оперативно-диспетчерское управление единой электроэнергетической системой Республики Казахстан заключается в:

      1) управлении режимами производства, передачи и потребления электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, реализующем условия договоров купли-продажи, передачи электрической энергии, регулирования электрической мощности, балансирования производства-потребления электрической энергии;

      2) управлении режимами межгосударственных перетоков электрической энергии;

      3) обеспечении предотвращения, локализации и ликвидации технологических нарушений в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      4) оперативном управлении резервами мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      5) определении структуры, принципов, мест размещения, объемов и уставок систем релейной защиты, противоаварийной и режимной автоматики, обеспечивающих надежную и устойчивую работу единой электроэнергетической системы Республики Казахстан;

      6) формировании и утверждении суточных графиков производства-потребления электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      7) составлении фактических балансов производства-потребления электрической энергии на оптовом рынке электрической энергии.

      5. Централизованное оперативно-диспетчерское управление режимами производства, передачи и потребления электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан и выдача соответствующих распоряжений осуществляются на основании текущих значений качественной характеристики электрической энергии - мощности, частоты и напряжения.

      Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 04.07.2009 № 166-IV; от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 04.07.2013 № 128-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.02.2023 № 194-VII (вводится в действие с 01.04.2023); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10-1. Национальный оператор

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 10-1 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); исключена Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10-2. Совет рынка

      1. Совет рынка:

      1) осуществляет мониторинг функционирования рынка электрической энергии и мощности;

      2) рассматривает инвестиционные программы модернизации, расширения, реконструкции и (или) обновления энергопроизводящих организаций в порядке, установленном уполномоченным органом;

      2-1) представляет в уполномоченный орган экспертное заключение к проекту прогнозного баланса электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период;

      3) вносит предложения уполномоченному органу по совершенствованию законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике;

      4) осуществляет иные функции, определенные уполномоченным органом.

      2. Решения совета рынка носят рекомендательный характер.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 10-2 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2018); с изменением, внесенным Законом РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10-3. Единый закупщик

      1. Единый закупщик определяется уполномоченным органом.

      2. Единый закупщик:

      1) заключает договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности;

      2) заключает договоры на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки;

      3) приобретает услугу по поддержанию готовности электрической мощности в соответствии с договором о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, в том числе осуществляет дополнительную покупку объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности в соответствии с пунктами 3-4, 3-5 и 3-6 статьи 15-3 настоящего Закона;

      4) оказывает услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки в соответствии с договором на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки;

      5) осуществляет расчет цены на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки на предстоящий календарный год и ее размещение на своем интернет-ресурсе;

      6) формирует и размещает на своем интернет-ресурсе перечень заключенных договоров на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки с указанием субъекта оптового рынка электрической энергии;

      7) заключает с победителем аукционных торгов договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности на срок, указанный в статье 15-8 настоящего Закона;

      8) направляет средства, образовавшиеся по итогам положительного финансового результата в рамках деятельности на рынке электрической мощности, в году, предшествующем году, в котором осуществляется расчет цены, на снижение цены на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки на предстоящий год.

      9) заключает с юридическим лицом, указанным в подпункте 1-2) пункта 3-1 статьи 15-3 настоящего Закона, договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности на срок, установленный постановлением Правительства Республики Казахстан.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 10-3 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2018); с изменениями, внесенными законами РК от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Распоряжения по режиму производства, передачи и потребления электрической энергии при осуществлении централизованного оперативно-диспетчерского управления

      1. Распоряжения системного оператора по режимам производства, передачи и потребления электрической энергии при осуществлении централизованного оперативно-диспетчерского управления обязательны для исполнения всеми субъектами оптового рынка электрической энергии.

      2. Системный оператор вправе отключать электроустановки субъектов оптового рынка электрической энергии, не выполняющих оперативные распоряжения по режиму производства, передачи и потребления электрической энергии, от электрических сетей, находящихся под централизованным оперативно-диспетчерским управлением.

Статья 12. Права и обязанности участников производства и передачи электрической энергии

      1. Участники производства и передачи электрической энергии имеют право:

      1) пользоваться на основании заключенных договоров системными услугами;

      2) получать техническую информацию от системного оператора, необходимую для осуществления деятельности по производству и передаче электрической энергии.

      2. Участники производства и передачи электрической энергии, за исключением нетто-потребителей, обязаны:

      1) предоставлять системному оператору информацию, необходимую для осуществления централизованного оперативно-диспетчерского управления единой электроэнергетической системой Республики Казахстан, и фактическую информацию по технико-экономическим показателям работы электростанций (выработка, отпуск с шин, собственные нужды, удельные расходы на отпуск с шин электроэнергии);

      2) предоставлять системному оператору доступ к приборам коммерческого учета;

      3) обеспечить качество и безопасность электрической энергии в соответствии с требованиями, установленными техническими регламентами и документами по стандартизации;

      4) осуществлять совместно с системным оператором регулирование и поддержание стандартной частоты в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан на основе заключенных договоров;

      5) содержать в рабочем состоянии основное и вспомогательное оборудование, средства противоаварийной и режимной автоматики, релейной защиты, диспетчерского технологического управления в соответствии с требованиями технических регламентов, документов по стандартизации и законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике;

      6) устанавливать новые устройства релейной защиты и противоаварийной автоматики и производить модернизацию эксплуатируемых устройств релейной защиты и противоаварийной автоматики на своих объектах в объемах, определяемых уполномоченным органом;

      7) информировать в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, орган по государственному энергетическому надзору и контролю о возникших технологических нарушениях в соответствии с их классификацией и несчастных случаях, связанных с эксплуатацией энергетического оборудования;

      8) получить паспорт готовности в порядке и сроки, установленные законодательством Республики Казахстан.

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 2 предусмотрено дополнить подпунктом 9) в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      3. Энергопроизводящие организации, за исключением энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии, энергетическую утилизацию отходов, обязаны:

      1) осуществлять реализацию электрической энергии по ценам, не превышающим соответствующего предельного тарифа на электрическую энергию, с учетом часовых ставок, определяемых в порядке, установленном уполномоченным органом;

      2) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2016).

      3) исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2020);
      Примечание ИЗПИ!
      В подпункт 4) предусмотрено изменение Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.07.2025).

      4) ежегодно не позднее 31 марта представлять в уполномоченный орган отчеты по затратам на производство и реализацию электрической энергии, по объемам производства и реализации электрической энергии за предшествующий календарный год;

      4-1) направлять средства, полученные в рамках подпунктов 3) и 4) пункта 3-1 статьи 15-3 настоящего Закона на поддержание готовности электрической мощности, в соответствии с порядком, установленным уполномоченным органом;

      4-2) ежегодно не позднее 31 марта предоставлять в уполномоченный орган в сфере электроэнергетики отчетную информацию с подтверждающими материалами об использовании средств, полученных в рамках подпунктов 3) и 4) пункта 3-1 статьи 15-3 настоящего Закона на поддержание готовности электрической мощности;

      5) действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V;
      6) действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V;
      7) действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V;
      8) действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V;

      9) по требованию государственного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий, предоставлять информацию в соответствии с подпунктом 8-1) статьи 7 настоящего Закона на бумажном и (или) электронном носителях в установленные им сроки, которые не могут быть менее пяти рабочих дней со дня получения соответствующего запроса;

      10) осуществлять реализацию услуги по поддержанию готовности электрической мощности по цене, не превышающей предельного тарифа на услугу по поддержанию готовности электрической мощности (за исключением объемов услуги по поддержанию готовности электрической мощности, при оказании которой действующие энергопроизводящие организации и победители тендеров на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, а также победители аукционных торгов используют индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности);

      11) осуществлять внутрисуточное регулирование выработки электрической энергии в соответствии с распоряжениями системного оператора при централизованном оперативно-диспетчерском управлении единой электроэнергетической системой Республики Казахстан.

      12) обеспечить наличие автоматизированной системы коммерческого учета и систем телеизмерений, обеспечивающих передачу данных почасового учета из базы данных автоматизированной системы коммерческого учета электроэнергии по согласованным протоколам в центральную базу данных автоматизированной системы коммерческого учета электроэнергии системного оператора.

      3-1. Для обеспечения надежности энергоснабжения потребителей энергопроизводящие организации обязаны осуществлять замещение аварийно выбывающих мощностей посредством покупки электроэнергии в объемах, необходимых для выполнения суточных графиков поставки. Покупка электроэнергии в объемах аварийно выбывших мощностей энергопроизводящими организациями осуществляется как у иных энергопроизводящих организаций, так и у системного оператора в рамках заключаемых последним договоров об аварийной взаимопомощи с энергосистемами сопредельных государств.

      4. Исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      5. Действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      6. Энергоснабжающие, энергопередающие организации и потребители, являющиеся субъектами оптового рынка электрической энергии, обязаны заключать с единым закупщиком договоры на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки и участвовать в рынке электрической мощности на основании данных договоров.

      7. Энергопередающие организации обязаны не превышать нормативные значения показателей надежности электроснабжения, утвержденные уполномоченным органом, также размещать на своем интернет-ресурсе информацию о показателях надежности электроснабжения в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике.

      8. Для включения в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором, соответствующее юридическое лицо обязано:

      1) заключить договор на оказание услуг по пользованию национальной электрической сетью с системным оператором в соответствии с пунктом 7-2 статьи 13 настоящего Закона;

      2) заключить договор на оказание услуг по передаче электрической энергии по национальной электрической сети с системным оператором в соответствии с пунктом 7-1 статьи 13 настоящего Закона;

      3) заключить договор на оказание услуг по передаче электрической энергии с энергопередающими организациями (при необходимости);

      4) заключить договор на оказание услуг по организации балансирования производства-потребления электрической энергии с системным оператором;

      5) заключить договор на оказание услуг по технической диспетчеризации производства-потребления электрической энергии с системным оператором (в случае наличия генерирующих установок, а также осуществления импорта).

      9. Субъекты оптового рынка электрической энергии обязаны оплачивать услуги энергопередающих организаций по передаче электрической энергии, услуги по пользованию национальной электрической сетью и услуги по передаче электрической энергии по национальной электрической сети на основании фактически потребленных ими за расчетный период (календарный месяц) объемов электрической энергии согласно показаниям соответствующих приборов коммерческого учета электрической энергии по тарифам, указанным в соответствующих договорах.

      Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2006 № 209 (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 04.07.2013 № 128-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 12.11.2015 № 394-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 29.03.2016 № 479-V (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 09.11.2020 № 373-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (порядок введения в действие см. ст. 3); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12-1. Порядок определения предельных тарифов на электрическую энергию, предельного тарифа на балансирующую электроэнергию, предельного тарифа на отрицательные дисбалансы, предельных тарифов на услугу по поддержанию готовности электрической мощности

      Сноска. Заголовок статьи 12-1 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      1. Исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019).

      2. Энергопроизводящая организация реализует электрическую энергию не выше предельного тарифа на электрическую энергию, умноженного на соответствующие часовые ставки, определяемые в порядке, определенном уполномоченным органом.

      Предельный тариф на электрическую энергию утверждается по группам энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию, каждые семь лет с разбивкой по годам и при необходимости корректируется.

      Для определения предельного тарифа на электрическую энергию на первые семь лет его действия используются максимальные затраты на производство электрической энергии, сложившиеся в соответствующей группе энергопроизводящих организаций, реализующих электрическую энергию, в течение года, предшествовавшего году введения предельного тарифа на электрическую энергию.

      Предельный тариф на балансирующую электроэнергию определяется как наибольший в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан предельный тариф на электрическую энергию с учетом часовых ставок, определяемых в порядке, установленном уполномоченным органом, увеличенный на надбавку за балансирование, определяемую по методике, утвержденной уполномоченным органом.

      Предельный тариф на отрицательные дисбалансы, представляющий из себя максимально разрешенную для субъектов балансирующего рынка электрической энергии цену покупки отрицательных дисбалансов у расчетного центра балансирующего рынка, определяется как наименьший в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан предельный тариф на электрическую энергию.

      Корректировка предельного тарифа на электрическую энергию производится не более одного раза в год на основании обращения энергопроизводящей организации в уполномоченный орган, поданного с использованием информационной системы уполномоченного органа, в связи с изменением стоимости цены на уголь, газ, серосодержащее сырье, нефтепродукты, используемые в качестве топлива для производства электрической энергии, на воду, используемую для технологических нужд в процессе производства электрической энергии, и (или) подлежащих государственному регулированию тарифов (цен) на транспортировку угля, газа, серосодержащего сырья, нефтепродуктов.

      В случае, если энергопроизводящая организация понесла убытки, связанные с вышеназванными затратами, уполномоченный орган учитывает понесенные затраты при корректировке предельных тарифов на электрическую энергию за период не более шести месяцев.

      Предельный тариф на электрическую энергию для вновь вводимых в эксплуатацию энергопроизводящих организаций определяется на основании прогнозных затрат на производство электрической энергии предстоящего года и утверждается на срок действия предельных тарифов на электрическую энергию, утвержденных для действующих энергопроизводящих организаций.

      Документы, подтверждающие необходимость утверждения или корректировки предельного уровня тарифа на электрическую энергию, энергопроизводящими организациями предоставляются через информационную систему уполномоченного органа.

      По итогам отчета, указанного в подпункте 4) пункта 3 статьи 12 настоящего Закона, уполномоченный орган пересматривает уровень предельного тарифа на электрическую энергию для вновь вводимой в эксплуатацию энергопроизводящей организации.

      2-1. Энергопроизводящая организация самостоятельно устанавливает тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, но не выше предельного тарифа на услугу по поддержанию готовности электрической мощности.

      Предельный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности утверждается уполномоченным органом на срок, равный семи годам, с разбивкой по годам и при необходимости корректируется в целях обеспечения инвестиционной привлекательности отрасли.

      Для определения предельного тарифа на услугу по поддержанию готовности электрической мощности на первые семь лет его действия используется суммарный объем инвестиций (за исключением инвестиций за счет амортизационных отчислений), вложенных энергопроизводящими организациями в 2015 году в рамках соглашений с уполномоченным органом.

      Примечание РЦПИ!
      Абзацы 1-5 пункта 3 действовали до 01.01.2016 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      3. Для реализации электрической энергии по ценам, не превышающим предельный тариф, энергопроизводящая организация в установленном порядке заключает с уполномоченным органом соглашение.

      Соглашение предусматривает инвестиционные обязательства энергопроизводящей организации по реализации мероприятий, направленных на создание новых активов, расширение, обновление, поддержку, реконструкцию и техническое перевооружение существующих активов.

      В соглашении определяется перечень мероприятий, связанных с производством электрической энергии, с указанием физических объемов и сумм инвестиций по каждому мероприятию.

      При заключении соглашения учитывается заключение независимой энергетической экспертизы для подтверждения технического состояния оборудования.

      Внесение в соглашение изменений и (или) дополнений со снижением общей суммы инвестиций не допускается, за исключением случаев снижения отпускной цены на электрическую энергию в рамках предельного тарифа, объема производства электрической энергии.

      Примечание РЦПИ!
      Абзац действовал до 01.01.2017 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      Уполномоченный орган ведет мониторинг исполнения соглашений энергопроизводящими организациями, затрат на производство и реализацию электрической энергии, объемов производства и реализации электрической энергии.

      Примечание РЦПИ!
      Абзац действовал до 01.01.2016 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      Энергопроизводящая организация самостоятельно определяет свои инвестиционные обязательства в соответствии с планируемыми амортизационными отчислениями и уровнем чистого дохода от реализации электрической энергии по ценам, не превышающим предельный тариф.

      Примечание РЦПИ!
      Пункт 3-1 действовал до 01.01.2016 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      3-1. Энергопроизводящая организация представляет в уполномоченный орган проект соглашения в срок до 1 октября года, предшествующего году, на который заключается соглашение.

      Уполномоченный орган по результатам рассмотрения в течение сорока календарных дней, исчисляемых со дня получения уполномоченным органом проекта соглашения, направляет энергопроизводящей организации экземпляр подписанного соглашения либо мотивированное решение об отказе от заключения соглашения.

      Необоснованный отказ или уклонение от заключения соглашения сторонами не допускается.

      В случае непредставления уполномоченным органом ответа в установленные настоящим Законом сроки соглашение считается заключенным.

      В случае недостижения согласия по условиям проекта соглашения в течение тридцати календарных дней со дня получения энергопроизводящей организацией мотивированного решения уполномоченного органа об отказе от заключения соглашения разногласия, возникшие при заключении соглашения, подлежат урегулированию в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

      В период урегулирования спора энергопроизводящая организация реализует электрическую энергию по цене, не превышающей затраты на выработку электрической энергии, без учета затрат на амортизацию и прибыль.

      4. Исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019).
      5. Исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019).
      6. Исключен Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2019).
      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 12-1 в соответствии с Законом РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2019); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (порядок введения в действие см. ст. 2); от 06.02.2023 № 194-VII (вводится в действие с 01.04.2023); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Требования к участникам производства и передачи электрической энергии

      1. Региональные электросетевые компании обеспечивают соблюдение суточных графиков производства-потребления электрической энергии всеми субъектами оптового и розничного рынка электрической энергии, присоединенными к их сети, и соблюдение согласованных с системным оператором сальдо-перетоков электрической энергии между сетями региональных электросетевых компаний и национальной электрической сетью.

      1-1. Региональные электросетевые компании, к электрическим сетям которых непосредственно подключены объекты по использованию возобновляемых источников энергии, обязаны принимать в полном объеме электрическую энергию, производимую и поставляемую энергопроизводящими организациями, использующими возобновляемые источники энергии.

      2. В случае прекращения энергоснабжения не по вине потребителя энергоснабжающая организация – гарантирующий поставщик электрической энергии обеспечивает энергоснабжение потребителей на основе публичных договоров.

      3. Энергоснабжающие организации осуществляют покупку электрической энергии в целях энергоснабжения своих потребителей у единого закупщика электрической энергии и (или) у нетто-потребителей.

      Энергоснабжающие организации в приоритетном порядке выкупают электрическую энергию у гидроэлектростанций суммарной установленной мощностью не более 10 мегаватт, находящихся в зоне их обслуживания, введенных в эксплуатацию до 1 июля 2023 года и не имевших на 1 июля 2023 года заключенных с единым закупщиком долгосрочных договоров купли-продажи электрической энергии согласно законодательству Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии, по предельному тарифу на электрическую энергию, установленному в соответствии со статьей 12-1 настоящего Закона.

      При этом выкуп электрической энергии у данных гидроэлектростанций допускается на уровне установленной мощности на 1 июля 2023 года.

      3-1. Энергопроизводящие организации обязаны осуществлять продажу всего объема электрической энергии, отпускаемой в сеть, единому закупщику электрической энергии и (или) потребителям, входящим с ними в одну группу лиц, либо администратору гибридной группы, входящему с ними в одну гибридную группу, в соответствии с настоящим Законом.

      Энергопроизводящие организации, реализующие электрическую энергию потребителям, входящим с ними в одну группу лиц, и администратору гибридной группы, входящему с ними в одну гибридную группу, обязаны осуществлять продажу электрической энергии вне группы лиц и гибридной группы только единому закупщику электрической энергии. При этом потребителем признается юридическое лицо, приобретающее электрическую энергию для собственных нужд без дальнейшей продажи.

      При этом объем электрической энергии, не заявленный к реализации энергопроизводящей организацией согласно абзацам первому и второму настоящего пункта, не подлежит реализации путем подачи заявки на участие в балансировании на повышение.

      3-2. Энергопроизводящей организации запрещаются:

      1) реализация (продажа) электрической энергии субъектам розничного рынка электрической энергии, а также субъектам оптового рынка электрической энергии, за исключением единого закупщика электрической энергии и (или) потребителей, входящих с ним в одну группу лиц, либо администратора гибридной группы, входящего с ним в одну гибридную группу;

      1-1) реализация (продажа) электрической энергии при отсутствии автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии, обеспечивающей передачу данных почасового учета по согласованным протоколам в центральную базу данных автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии системного оператора;

      1-2) реализация (продажа) электрической энергии цифровым майнерам, за исключением случаев, указанных в подпунктах 2) и 4) статьи 9-4 настоящего Закона;

      2) приобретение (покупка) электрической энергии у другой энергопроизводящей организации;

      3-1) реализация (продажа) электрической энергии энергоснабжающим, энергопередающим организациям и потребителям, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии, не имеющим договоров с единым закупщиком на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки;

      3-2) необоснованный отказ или уклонение от заключения договора с отдельными покупателями электрической энергии на оптовом рынке, имеющими договор с единым закупщиком на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, при наличии свободной для отпуска в сеть электрической мощности собственных генерирующих установок, информация о которой размещена энергопроизводящей организацией на своем интернет-ресурсе в соответствии с пунктом 13 настоящей статьи, по итогам централизованных торгов электрической энергией, а также необоснованное сокращение объема производства электрической энергии, в том числе часовое, либо прекращение производства электрической энергии, на которую имеются спрос и заказы потребителей.

      При этом отказ или уклонение от заключения договора, а также сокращение либо прекращение производства электрической энергии считаются обоснованными в одном из следующих случаев, если:

      у энергопроизводящей организации отсутствует подтвержденная системным оператором техническая возможность производства, выдачи электрической энергии на момент обращения потребителя;

      энергопроизводящая организация оказывает услуги по регулированию мощности системному оператору на величину договорного объема (диапазона регулирования);

      энергопроизводящая организация поддерживает необходимую величину резерва электрической мощности для обеспечения электрической энергией потребителей, включенных в Реестр соответствующей группы лиц, в размере не более десяти процентов от располагаемой мощности;

      покупатель электрической энергии на оптовом рынке не подтверждает платежеспособность на момент обращения;

      4) приобретение (покупка) электрической энергии в целях энергоснабжения, за исключением случаев:

      аварийного выбытия мощностей в объеме, определяемом исходя из суточного графика производства электрической энергии;

      покупки у расчетно-финансового центра по поддержке возобновляемых источников энергии электрической энергии, произведенной объектами по использованию возобновляемых источников энергии, объектами по энергетической утилизации отходов.

      3-3. Энергоснабжающей организации запрещаются:

      1) реализация (продажа) электрической энергии цифровым майнерам, другой энергоснабжающей организации, а также ее приобретение (покупка) у другой энергоснабжающей организации, за исключением энергоснабжающих организаций, реализующих объемы электрической энергии, приобретенные из-за пределов Республики Казахстан;

      2) реализация (продажа) электрической энергии потребителям, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии, находящимся в перечне потребителей рынка мощности, формируемого системным оператором.

      Перечень потребителей рынка мощности размещается на интернет-ресурсе системного оператора и актуализируется системным оператором по факту изменения состава потребителей рынка мощности.

      Запрет, предусмотренный подпунктом 2) части первой настоящего пункта, не распространяется на следующие случаи реализации электрической энергии потребителям, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии:

      потребителям, включенным в Реестр соответствующей группы лиц;

      в совокупном объеме не более 1 мегаватта среднесуточной (базовой) мощности для поставки обособленным структурным подразделениям потребителя;

      на срок не более сорока пяти календарных дней с момента включения потребителя в перечень потребителей рынка мощности.

      на объемы электрической энергии, приобретенные из-за пределов Республики Казахстан.

      3-4. На правоотношения на оптовом рынке электрической энергии и мощности, связанные с покупкой электрической энергии и мощности, балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, услуги по пользованию национальной электрической сетью, услуги по передаче электрической энергии, в том числе по национальной электрической сети, услуги по технической диспетчеризации, услуги по организации балансирования производства-потребления электрической энергии, услуг оператора рынка централизованной торговли, услуги по обеспечению готовности электрической мощности, не распространяется законодательство Республики Казахстан о государственных закупках.

      3-5. исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).
      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 3-6 предусмотрен в редакции Закона РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      3-6. Приобретение услуг по регулированию электрической мощности, в том числе из-за пределов Республики Казахстан, осуществляется в соответствии с заключенными договорами по договорной цене системным оператором, энергопередающими, энергоснабжающими организациями и потребителями, являющимися субъектами оптового рынка электрической энергии, у энергопроизводящих организаций, а также у организаций-нерезидентов, к основным видам деятельности которых относится оказание данной услуги.

      Услуга по регулированию электрической мощности используется для компенсации отклонений фактической электрической нагрузки от заявленной при условии соблюдения нулевого сальдо обменной электрической энергии и не является услугой по поддержанию готовности электрической мощности.

      Цена на услугу по регулированию электрической мощности устанавливается в соответствии с заключенными двусторонними договорами.

      Примечание ИЗПИ!
      Статью 13 предусмотрено дополнить пунктом 3-7 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

      3-8. Администратор гибридной группы:

      1) осуществляет приобретение (покупку) электрической энергии у энергопроизводящих организаций, входящих в соответствующую гибридную группу;

      2) осуществляет реализацию (продажу) электрической энергии потребителям гибридной группы;

      3) участвует на балансирующем рынке электрической энергии и рынке электрической мощности в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      4) является провайдером баланса гибридной группы;

      5) несет финансовые обязательства на оптовом рынке электрической энергии и мощности за входящие в гибридную группу энергопроизводящие организации и потребителей гибридной группы перед единым закупщиком электрической энергии, системным оператором, расчетным центром балансирующего рынка;

      6) обеспечивает единое управление режимами производства и потребления электрической энергии энергопроизводящих организаций и потребителей, входящих в одну гибридную группу.

      3-9. Администратор гибридной группы вправе реализовать (продавать) электрическую энергию единому закупщику электрической энергии в порядке, установленном настоящим Законом, при наличии утвержденного предельного тарифа у энергопроизводящей организации, входящей в гибридную группу.

      3-10. Потребитель гибридной группы вправе приобретать электрическую энергию у единого закупщика в порядке, установленном настоящим Законом.

      3-11. Администратору гибридной группы запрещаются:

      1) реализация (продажа) электрической энергии субъектам розничного рынка электрической энергии;

      2) реализация (продажа) электрической энергии при отсутствии автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии, обеспечивающей передачу данных почасового учета по согласованным протоколам в центральную базу данных автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии системного оператора.

      4. Энергопроизводящие организации обеспечивают поддержание резервов мощности, объем, структуру и размещение в порядке, установленном правилами организации и функционирования рынка системных и вспомогательных услуг, правилами организации и функционирования рынка электрической мощности.

      5. Участники отношений производства, передачи и потребления электрической энергии несут взаимные обязательства за финансовое урегулирование на балансирующем рынке электроэнергии между договорными и фактическими величинами производства-потребления электрической энергии на основании расчетов объемов балансирующей электроэнергии, представляемых системным оператором по результатам физического урегулирования дисбалансов электроэнергии.

      6. Энергопередающие организации, субъекты оптового рынка электрической энергии независимо от формы собственности обязаны участвовать в балансирующем рынке электрической энергии на основании заключенных с системным оператором договоров на оказание услуг по организации балансирования производства-потребления электрической энергии и купли-продажи балансирующей электроэнергии.

      6-1. Энергопередающие организации, субъекты оптового рынка электрической энергии обязаны участвовать в балансирующем рынке электрической энергии, функционирующем в имитационном режиме, на основании заключенных с системным оператором договоров на оказание системных услуг по организации балансирования производства-потребления электрической энергии.

      6-2. Потребители, являющиеся субъектами оптового рынка электрической энергии, обязаны иметь автоматизированные системы коммерческого учета электрической энергии, системы телекоммуникаций, обеспечивающие их унификацию с системами, установленными у системного оператора и при необходимости у региональной электросетевой компании.

      6-3. Для осуществления технологического присоединения к электрическим сетям энергопередающие организации обязаны заключать договоры технологического присоединения электрических установок с установленной мощностью до 200 кВт субъектов предпринимательства к электрическим сетям энергопередающих организаций. Договор считается заключенным после производства оплаты стоимости (перечень затрат) за технологическое присоединение к электрическим сетям энергопередающей организации.

      7. Энергопроизводящие организации – гидроэлектростанции обязаны продавать вырабатываемую в период природоохранных попусков воды электрическую энергию единому закупщику электрической энергии в порядке, определенном уполномоченным органом.

      7-1. Услуга по передаче электрической энергии по национальной электрической сети оплачивается на основании заключенного договора с системным оператором:

      1) единым закупщиком электрической энергии при осуществлении экспорта электрической энергии в соответствии с настоящим Законом;

      2) субъектами оптового рынка, осуществляющими импорт электрической энергии, за исключением единого закупщика электрической энергии, в соответствии с настоящим Законом;

      3) условными потребителями, потребителями гибридной группы при приобретении ими электрической энергии для объектов, входящих в их состав, как от объектов генерации, входящих в их состав, так и от единого закупщика электрической энергии (в том числе при распределении доли электрической энергии от возобновляемых источников энергии в соответствии с подпунктом 7) пункта 5 статьи 19-1 настоящего Закона) и расчетного центра балансирующего рынка;

      4) субъектами оптового рынка электрической энергии при осуществлении ими покупки электрической энергии по двусторонним договорам у энергопроизводящих организаций, использующих возобновляемые источники энергии;

      5) уполномоченными организациями других государств при осуществлении межгосударственной передачи электрической энергии по национальной электрической сети.

      7-2. Услуга по пользованию национальной электрической сетью оплачивается на основании заключенного договора с системным оператором энергопередающими организациями, энергоснабжающими организациями, потребителями и цифровыми майнерами, являющимися субъектами оптового рынка электрической энергии, при покупке ими электрической энергии у единого закупщика электрической энергии и осуществлении операций купли-продажи балансирующей электрической энергии и отрицательных дисбалансов с расчетным центром балансирующего рынка электрической энергии, в том числе через провайдеров баланса в соответствии с настоящим Законом.

      Услуга по пользованию национальной электрической сетью не оказывается субъектам оптового рынка электрической энергии, указанным в пункте 7-1 статьи 13 настоящего Закона, за исключением других субъектов оптового рынка электрической энергии, указанных в подпункте 4) пункта 7-1 статьи 13 настоящего Закона, при покупке ими электрической энергии у единого закупщика электрической энергии и осуществлении операций купли-продажи балансирующей электрической энергии и отрицательных дисбалансов с расчетным центром балансирующего рынка электрической энергии.

      8. Первые руководители, технические руководители (главный инженер), руководители службы (отдела) безопасности и охраны труда энергопроизводящих и энергопередающих организаций, системного оператора назначаются после прохождения квалификационной проверки знаний правил технической эксплуатации и правил техники безопасности в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Персонал, осуществляющий эксплуатацию, ремонт, наладку и монтаж энергетического оборудования электрических станций единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, электрических сетей, электроустановок потребителей, а также эксперты обязаны пройти проверку знаний и иметь соответствующий доступ к осуществлению деятельности по эксплуатации, ремонту, наладке и монтажу, а также обследованию энергетического оборудования и электроустановок потребителей.

      9. Продажа электрической энергии за пределы Республики Казахстан осуществляется по цене не ниже себестоимости производства экспортируемой электрической энергии исключительно в случае профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или ее частях, подтвержденного системным оператором в соответствии с правилами определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, утвержденными уполномоченным органом, за исключением экспортных поставок и товарообмена для целей обеспечения поливной водой орошаемых земель отдельных регионов страны.

      10. Приобретение электрической энергии, производимой за пределами Республики Казахстан, осуществляется исключительно в случае дефицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или ее частях, подтвержденного системным оператором в соответствии с правилами определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, утвержденными уполномоченным органом.

      11. Требования пунктов 9 и 10 настоящей статьи не распространяются на случаи:

      1) купли-продажи электрической энергии системным оператором для обеспечения договорных величин перетоков электрической энергии для оказания аварийной взаимопомощи с энергосистемами сопредельных государств и участия на балансирующем рынке электрической энергии;

      2) обеспечения приема (поставки) электрической энергии в рамках общего электроэнергетического рынка Евразийского экономического союза и с энергосистемами сопредельных государств во исполнение межправительственных (межгосударственных, межведомственных) соглашений (протоколов).

      12. Энергопередающие организации ежемесячно размещают на своих интернет-ресурсах информацию о пропускной способности собственных линий электропередачи и подстанций.

      13. Энергопроизводящие организации размещают на своих интернет-ресурсах информацию на каждый день о законтрактованной, планируемой к продаже на централизованных торгах и свободной для отпуска в сеть электрической мощности собственных генерирующих установок.

      14. Технические условия на подключение к электрическим сетям для цифровых майнеров выдаются энергопередающими организациями исключительно от трансформаторных подстанций напряжением 35 киловольт и выше с разрешенной мощностью не менее одного мегаватта в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике.

      Требования настоящего пункта не распространяются:

      1) на цифровых майнеров, использующих электроэнергию, вырабатываемую генерирующими установками, не подключенными к единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      2) на цифровых майнеров, осуществивших подключение к электрическим сетям энергопередающей организации до 1 апреля 2023 года, при представлении электронных копий технических условий на подключение к электрическим сетям с соответствующим видом деятельности (дата-центры, производственные и промышленные здания) и подтверждении исполнения выданных технических условий от энергопередающей либо энергопроизводящей организации, их выдавшей.

      15. Энергопередающей организации запрещается препятствовать и ограничивать потребителя в выборе энергоснабжающей организации.

      Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 27.05.2007 № 316 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 04.07.2009 № 166-IV; от 10.07.2009 № 178-IV; от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 04.07.2013 № 128-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2018 № 202-VІ (вводится в действие с 01.01.2019); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 09.11.2020 № 373-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.02.2023 № 194-VII (вводится в действие с 01.04.2023); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13-1. Требования к деятельности по передаче электрической энергии

      1. Собственник электрических сетей, оказывающий услугу по передаче электрической энергии, вправе осуществить реализацию (продажу), передачу на безвозмездной основе или в доверительное управление своих электрических сетей энергопередающей организации, непосредственно к электрическим сетям которой они подключены, в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

      Собственник электрических сетей не вправе передавать такие электрические сети энергопередающей организации, к электрическим сетям которой они не подключены.

      2. Электрические сети, находящиеся на праве хозяйственного ведения или оперативного управления государственных юридических лиц, за исключением электрических сетей, использующихся для собственных нужд, передаются в доверительное управление или безвозмездное пользование энергопередающим организациям, непосредственно к электрическим сетям которых они подключены.

      3. Собственник электрических сетей, оказывающий услугу по передаче электрической энергии, обязан:

      1) содержать их в рабочем состоянии и обеспечить их сохранность и целостность до полной передачи в ведение энергопередающей организации в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи;

      2) не допускать действий, приводящих к прекращению электроснабжения потребителей, подключенных к своим электрическим сетям, за исключением случаев, предусмотренных законодательством Республики Казахстан;

      3) не допускать действий, приводящих к прекращению передачи электрической энергии потребителям по своим сетям, а также разрушению, демонтажу, повреждению, уничтожению, умышленному повреждению (порче) своих электрических сетей.

      4. В случае, когда собственник электрических сетей изъявил желание передать принадлежащие ему на праве собственности электрические сети энергопередающей организации, к чьим сетям непосредственно они подключены, в доверительное управление или на безвозмездной основе, региональная электросетевая компания не вправе препятствовать такой передаче.

      5. Положения, указанные в пунктах 1 и 4 настоящей статьи, не распространяются на системного оператора.

      6. Энергопередающие организации должны соответствовать требованиям, предъявляемым к деятельности по передаче электрической энергии и включающим наличие:

      1) диспетчерского технологического управления;

      2) служб, укомплектованных обученным и аттестованным персоналом, осуществляющих эксплуатацию и техническое обслуживание электрических сетей, оборудования, механизмов, охрану труда и технику безопасности, обеспеченных средствами индивидуальной и коллективной защиты, спецодеждой, инструментами и приспособлениями;

      3) договоров с системным оператором на оказание системных услуг в соответствии с законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике;

      4) автоматизированных систем коммерческого учета, систем телекоммуникаций, обеспечивающих их унификацию с системами, установленными у системного оператора и региональной электросетевой компании.

      Порядок определения соответствия энергопередающих организаций требованиям, предъявляемым к деятельности по передаче электрической энергии, определяется уполномоченным органом.

      Не допускается включать в тарифы или их предельные уровни на услугу по передаче электрической энергии затраты, связанные с выполнением требований к деятельности по передаче электрической энергии, предусмотренных настоящим пунктом.

      7. Вновь создаваемые энергопередающие организации должны соответствовать требованиям, предъявляемым к деятельности по передаче электрической энергии, указанным в пункте 6 настоящей статьи.

      8. Энергопередающие организации не позднее одного года с момента наступления случаев, установленных статьей 119-2 Закона Республики Казахстан "О государственном имуществе", обеспечивают переутверждение тарифа на услугу по передаче электрической энергии в соответствии с законодательством Республики Казахстан о естественных монополиях.

      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 13-1 в соответствии с Законом РК от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Организация энергоснабжения на основе функционирования рынка электрической энергии

Статья 14. Рынок электрической энергии

      Сноска. Заголовок статьи 14 с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Энергоснабжение в Республике Казахстан осуществляется в условиях функционирования рынков электрической энергии.

      2. Электрическая энергия являются товаром на рынке.

      3. Рынок электрической энергии состоит из двух уровней: оптового и розничного рынков электрической энергии.

      4. Исключен Законом РК от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011).

      5. Системный оператор, региональные электросетевые компании и иные организации, владеющие электрическими сетями, обеспечивают свободный доступ к рынку электрической энергии всех участников рынка в порядке, определяемом государственным органом, осуществляющим руководство в сферах естественных монополий.

      6. Энергопередающая организация не вправе отказывать в подключении энергопроизводящим организациям, нетто-потребителям и потребителям к электрическим сетям, а также в передаче электрической энергии при условии выполнения ими требований, установленных нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

      7. Отношения, возникающие при производстве, передаче и потреблении на рынке электрической энергии, регулируются в электроэнергетике соответствующими договорами.

      Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 27.07.2007 № 316 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 19.06.2024 № 96-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Оптовый рынок электрической энергии и мощности

      Сноска. Заголовок статьи 15 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

      1. Оптовый рынок электрической энергии и мощности состоит из:

      1) оптового рынка электрической энергии, связанного с куплей-продажей плановых объемов электрической энергии, включенных в суточный график производства-потребления электрической энергии, утвержденный системным оператором;

      2) балансирующего рынка электрической энергии в режиме реального времени, функционирующего в целях физического и последующего финансового урегулирования почасовых дисбалансов, возникающих в операционные сутки между фактическими и плановыми объемами электрической энергии, включенными в суточный график производства-потребления электрической энергии, утвержденный системным оператором;

      3) рынка системных и вспомогательных услуг, функционирующего на основе как приобретения у субъектов оптового рынка электрической энергии вспомогательных услуг, так и оказания системным оператором системных услуг субъектам оптового рынка электрической энергии для обеспечения установленных национальными стандартами надежности работы единой электроэнергетической системы Республики Казахстан и качества электрической энергии;

      4) рынка электрической мощности.

      2. Оператор рынка централизованной торговли:

      1) осуществляет организацию и проведение спот-торгов;

      2) осуществляет организацию и проведение централизованной торговли электрической мощностью на один год;

      3) обеспечивает равные условия доступа субъектов оптового рынка электрической энергии на рынок централизованной торговли электрической энергией;

      3-1) обеспечивает открытый доступ к итогам торгов электрической энергии и мощности, включающим информацию об участниках торгов, поданных заявках энергопроизводящих организаций и единого закупщика (дата и время подачи, цена, объем) и результаты торгов (дата и время заключения сделки, цена, объем, стоимость, стороны сделки);

      3-2) ежедневно опубликовывает информацию о централизованных торгах, включая информацию об участниках торгов, поданных заявках (дата и время подачи, цена, объем), и о результатах торгов (дата, цена, объем, стоимость, стороны сделки) на своем интернет-ресурсе после согласования с системным оператором;

      4) определяет соответствие субъектов оптового рынка электрической энергии требованиям, установленным правилами централизованной торговли электрической энергией;

      5) осуществляет регистрацию и учет заключенных сделок по купле-продаже электрической энергии на централизованных торгах электрической энергией;

      6) обеспечивает в пределах своей компетенции субъектов оптового рынка электрической энергии информацией по индикативным ценам на электрическую энергию, сложившимся на централизованных торгах, и другой рыночной информацией;

      7) организует и проводит финансовые взаиморасчеты по сделкам, заключенным на спот-торгах.

      3. Функционирование балансирующего рынка электрической энергии в имитационном режиме осуществляется в порядке и сроки, установленные уполномоченным органом.

      Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 10.07.2012 № 31-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (порядок введения в действие см. ст. 3); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-1. Порядок и требования к разработке прогнозного баланса электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период

      1. Системный оператор ежегодно в срок до пятнадцатого октября разрабатывает прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период в порядке, определяемом уполномоченным органом.

      В прогнозном балансе электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период в части баланса электрической мощности, разрабатываемого на день годового максимума электрической нагрузки в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, учитывается:

      1) объем располагаемой электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе, на строительство которых уполномоченный орган заключил с победителем тендера соответствующий договор;

      2) объем располагаемой электрической мощности генерирующих установок действующих энергопроизводящих организаций, вводимых в эксплуатацию в рамках инвестиционных соглашений на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление, заключенных с уполномоченным органом;

      3) объем располагаемой электрической мощности существующих генерирующих установок действующих энергопроизводящих организаций, за исключением располагаемой электрической мощности, указанной в подпункте 2) настоящего пункта;

      4) объем располагаемой электрической мощности, планируемый к введению действующими энергопроизводящими организациями дополнительно к объему располагаемой электрической мощности, указанному в подпункте 3) настоящего пункта, без заключения с уполномоченным органом инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление (при наличии проектно-сметной документации, утвержденной в соответствии с законодательством Республики Казахстан об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности);

      5) объем располагаемой электрической мощности новых электростанций, введение в эксплуатацию которых планируется без применения механизма проведения уполномоченным органом тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию (при наличии проектно-сметной документации, утвержденной в соответствии с законодательством Республики Казахстан об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности);

      6) объем располагаемой регулировочной электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, включая победителей аукционных торгов;

      7) требуемый объем и дефицит регулировочной электрической мощности для единой электроэнергетической системы Республики Казахстан или для какой-либо из ее зон, определяемые системным оператором в соответствии с порядком, определенным уполномоченным органом.

      2. Уполномоченный орган в течение месяца со дня поступления разработанного прогнозного баланса электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период направляет его совету рынка для получения экспертного заключения с обязательным приложением пояснительной записки.

      3. Совет рынка направляет в уполномоченный орган экспертное заключение к разработанному проекту прогнозного баланса электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период в течение пятнадцати рабочих дней со дня его поступления.

      Экспертные заключения представляются на государственном языке и, при необходимости, на русском языке.

      4. Уполномоченный орган при согласии с экспертным заключением вносит в прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период соответствующие изменения и (или) дополнения.

      В случае несогласия с экспертным заключением уполномоченный орган направляет совету рынка ответ с обоснованием причин несогласия.

      5. В случаях, когда совет рынка требует проведения совместного с уполномоченным органом заседания, проведение такого заседания является обязательным.

      6. Уполномоченный орган утверждает прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период в течение трех месяцев со дня его поступления.

      7. Утвержденный прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период размещается на интернет-ресурсах уполномоченного органа и системного оператора не позднее десяти рабочих дней со дня его утверждения.

      8. В случае, если в утвержденном прогнозном балансе электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период прогнозируемый непокрываемый дефицит электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон в течение первых пяти лет прогноза превышает 100 мегаватт, уполномоченный орган в течение тридцати календарных дней направляет уведомления потребителям, включенным в Реестр, о возникновении прогнозируемого непокрываемого дефицита электрической мощности.

      Зона единой электроэнергетической системы Республики Казахстан является частью единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, в которой отсутствуют ограничения технического характера, препятствующие передаче электрической энергии, произведенной генерирующими источниками, определяемой в соответствии с порядком разработки прогнозных балансов электрической энергии и мощности.

      Непокрываемый дефицит электрической мощности рассчитывается с учетом пропускной способности линий электропередачи, связывающих энергодефицитные зоны с другими зонами единой электроэнергетической системы Республики Казахстан.

      9. В случае, если в утвержденном прогнозном балансе электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период прогнозируемый непокрываемый дефицит регулировочной электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон в течение последних трех лет прогноза превышает 100 мегаватт, уполномоченный орган определяет объемы, сроки ввода в эксплуатацию регулировочных генерирующих установок с маневренным режимом генерации и направляет уведомления потребителям, включенным в Реестр, о возникновении прогнозируемого непокрываемого дефицита регулировочной электрической мощности.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-1 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); в редакции Закона РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-2. Аттестация электрической мощности генерирующих установок

      1-1. Энергопроизводящая организация осуществляет реализацию услуги по поддержанию готовности электрической мощности после проведения аттестации электрической мощности генерирующих установок.

      2. Системный оператор осуществляет аттестацию электрической мощности генерирующих установок энергопроизводящей организации в порядке, установленном уполномоченным органом.

      3. Системный оператор осуществляет аттестацию электрической мощности генерирующих установок по заявке энергопроизводящей организации в согласованные с ней сроки, но не позднее двадцати календарных дней после получения заявки на проведение аттестации.

      При проведении аттестации электрической мощности генерирующих установок системный оператор определяет:

      1) величину электрической мощности генерирующих установок, которой располагает энергопроизводящая организация и в соответствии с которой энергопроизводящая организация имеет техническую возможность вырабатывать электрическую энергию;

      2) соответствие требуемых параметров генерирующих установок значениям, указанным в заявке энергопроизводящей организации на проведение аттестации электрической мощности генерирующих установок.

      4. По результатам аттестации электрической мощности генерирующих установок системный оператор не позднее пяти календарных дней после проведения аттестации оформляет и направляет энергопроизводящей организации акт аттестации электрической мощности генерирующих установок, в котором указывается величина аттестованной электрической мощности генерирующих установок энергопроизводящей организации, готовой к выработке электрической энергии.

      5. Внеочередная аттестация электрической мощности генерирующих установок проводится в следующих случаях:

      1) при выявлении системным оператором несоответствия фактической величины электрической мощности и параметров генерирующих установок аттестованным;

      2) по инициативе энергопроизводящей организации.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-2 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие с 01.01.2015); с изменениями, внесенными законами РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-3. Рынок электрической мощности

      1. Рынок электрической мощности функционирует в целях привлечения инвестиций для поддержания существующих и ввода новых электрических мощностей в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан для покрытия спроса на электрическую мощность.

      Порядок организации и функционирования рынка электрической мощности устанавливается уполномоченным органом.

      2. Энергоснабжающие, энергопередающие организации и потребители, являющиеся субъектами оптового рынка, формируют прогнозные заявки на потребление, в которых указывают максимальные значения электрической мощности потребления на каждый месяц предстоящего и последующего календарных годов, не покрываемые за счет электрической мощности имеющихся в их составе на праве собственности, аренды или ином вещном праве генерирующих источников, и направляют их системному оператору не позднее первого августа года, предшествующего расчетному году.

      При этом потребители, являющиеся субъектами оптового рынка и входящие в группу лиц, включенную в Реестр, формируют прогнозные заявки на потребление, в которых указывают максимальные значения электрической мощности потребления на каждый месяц предстоящего и последующего календарных годов, не покрываемые за счет электрической мощности имеющихся в их составе на праве собственности, аренды или ином вещном праве генерирующих источников, а также за счет электрической мощности энергопроизводящих организаций, включенных с ними в Реестр соответствующей группы лиц, и направляют их системному оператору не позднее первого августа года, предшествующего расчетному году.

      Системный оператор в срок не позднее первого октября года, предшествующего расчетному году, разрабатывает прогнозный спрос на электрическую мощность на предстоящий и последующий календарные годы на основе прогнозных заявок субъектов оптового рынка с учетом необходимой величины резерва электрической мощности и среднегодовой электрической мощности потребления для компенсации технологического расхода, на собственные и хозяйственные нужды национальной электрической сети.

      3-1. Для покрытия прогнозного спроса на электрическую мощность единый закупщик осуществляет заключение договоров о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности (в порядке приоритетности):

      1) с победителями тендеров на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию. При этом индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию энергопроизводящих организаций определяется по итогам проведенного тендера. Объем и сроки покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности для каждого договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемого с данными организациями, устанавливаются уполномоченным органом;

      1-1) с победителями аукционных торгов. При этом индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, объем покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности для каждого договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемого с данными организациями, определяются по итогам аукционных торгов;

      1-2) с юридическими лицами, планирующими осуществить не ранее 1 января 2024 года строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок мощностью более 35 МВт, использующих гидродинамическую энергию воды, водохозяйственные сооружения которых включены в перечень водохозяйственных сооружений, имеющих особое стратегическое значение, в том числе которые могут быть переданы в аренду и доверительное управление в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан. При этом индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности вновь вводимой в эксплуатацию энергопроизводящей организации, использующей гидродинамическую энергию воды, объем и срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности данной организацией устанавливаются Правительством Республики Казахстан на основании технико-экономических обоснований, получивших положительное заключение государственной экспертизы, на срок окупаемости не менее семи лет.

      Действие договора на продажу услуги по поддержанию готовности электрической мощности прекращается досрочно при раннем наступлении фактического срока окупаемости.

      Данная энергопроизводящая организация выставляет всю вырабатываемую электрическую энергию только единому закупщику электрической энергии по предельному тарифу, устанавливаемому уполномоченным органом с учетом ставок.

      При этом в предельном тарифе не учитываются амортизация и прибыль в период действия договора с единым закупщиком на продажу услуги по поддержанию готовности электрической мощности в соответствии с настоящим подпунктом;

      2) с действующими энергопроизводящими организациями, которые заключили инвестиционное соглашение на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с уполномоченным органом. При этом индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, объем и сроки покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности для каждого договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемого с данными организациями, устанавливаются уполномоченным органом;

      2-1) с энергопроизводящими организациями, включенными в Реестр, в объеме, созданном для покрытия дефицита в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан в соответствии с подпунктами 1) и 2) пункта 6 статьи 15-5 настоящего Закона и не востребованном соответствующей группой лиц. Объем и сроки определяются в соответствии с правилами участия потребителей, включенных в Реестр, в создании электрической мощности для покрытия прогнозируемого дефицита;

      2-2) с действующими энергопроизводящими организациями, реализующими мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      3) ежегодно с действующими энергопроизводящими организациями, в состав которых входят теплоэлектроцентрали, за исключением энергопроизводящих организаций, включенных в Реестр, на предстоящий календарный год по предельному тарифу на услугу по поддержанию готовности электрической мощности. Объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности для каждого договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемого с данными организациями, определяется в порядке, определенном уполномоченным органом, и представляет из себя разность планового максимального за соответствующий год значения минимальной электрической мощности генерирующих установок (при заданном уровне их тепловой нагрузки) теплоэлектроцентралей, входящих в состав энергопроизводящей организации, и максимального за соответствующий год значения электрической мощности собственного потребления данной энергопроизводящей организации, при этом:

      в данном объеме не учитывается минимальная электрическая мощность генерирующих установок (при заданном уровне их тепловой нагрузки), вводимых в эксплуатацию в рамках инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление;

      данный объем принимается равным нулю в случае, если плановое максимальное за соответствующий год значение минимальной электрической мощности генерирующих установок (при заданном уровне их тепловой нагрузки) теплоэлектроцентралей, входящих в состав энергопроизводящей организации, не превышает максимального за соответствующий год значения электрической мощности собственного потребления данной энергопроизводящей организации;

      4) ежегодно до 25 декабря с действующими энергопроизводящими организациями на предстоящий календарный год по результатам централизованных торгов электрической мощностью по ценам и в объемах, которые сложились по результатам данных торгов. При этом суммарный объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности всех договоров о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключаемых с данными энергопроизводящими организациями в соответствии с настоящим подпунктом, равен разности объема прогнозного спроса на электрическую мощность на предстоящий календарный год, определяемого в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, и объемов услуги по поддержанию готовности электрической мощности, определяемых в соответствии с подпунктами 1), 1-1), 2), 2-1), 2-2) и 3) настоящего пункта.

      Единый закупщик заключает договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности с действующими энергопроизводящими организациями по результатам централизованных торгов электрической мощностью в суммарном объеме меньше суммарного объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, определенного в соответствии с настоящим подпунктом, в случаях, когда суммарный объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности допущенных к торгам энергопроизводящих организаций меньше суммарного объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, определенного в соответствии с настоящим подпунктом.

      3-2. Единый закупщик оплачивает услугу по поддержанию готовности электрической мощности по договорам, заключаемым в соответствии с пунктом 3-1 настоящей статьи, ежемесячно, но не позднее сорока пяти рабочих дней после завершения месяца поставки данной услуги.

      3-3. Юридическое лицо, осуществившее строительство генерирующих установок, использующих гидродинамическую энергию воды, обязано ежегодно заключать договор на оказание услуг по регулированию электрической мощности в порядке, определяемом в соответствии с подпунктом 70-17) статьи 5 настоящего Закона.

      Договорная электрическая мощность вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок, использующих гидродинамическую энергию воды, со дня их ввода в эксплуатацию подлежит ежегодной аттестации системным оператором.

      В случае, если в результате проведения очередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок, использующих гидродинамическую энергию воды, окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, принимаемый при расчете фактически оказанных услуг по поддержанию готовности электрической мощности, снижается до аттестованного значения до проведения очередной аттестации.

      3-4. В случае образования у единого закупщика дополнительного дохода, возникшего за счет увеличения объемов реализации услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки от объемов услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, включенных системным оператором в прогнозный спрос на электрическую мощность на соответствующий расчетный год, единый закупщик осуществляет дополнительную покупку услуги по поддержанию готовности электрической мощности в порядке, установленном уполномоченным органом.

      3-5. Дополнительная покупка услуги по поддержанию готовности электрической мощности осуществляется ежемесячно у энергопроизводящих организаций, которые заключили договор с единым закупщиком в соответствии с подпунктом 4) части первой пункта 3-1 настоящей статьи и фактически превысили объем данной услуги, указанной в договоре, по цене, не превышающей цену, указанную в данном договоре.

      При этом дополнительная покупка услуги по поддержанию готовности электрической мощности не осуществляется у энергопроизводящих организаций, которые реализовали услугу по поддержанию готовности электрической мощности на централизованных торгах на весь заявленный объем.

      3-6. Расчет объема фактического превышения в соответствии с пунктом 3-5 настоящей статьи осуществляется системным оператором в порядке, установленном уполномоченным органом, и предоставляется единому закупщику.

      4. На централизованные торги электрической мощностью энергопроизводящие организации допускаются после проведения системным оператором аттестации электрической мощности генерирующих установок.

      Энергопроизводящие организации осуществляют реализацию услуги по поддержанию готовности электрической мощности единому закупщику на централизованных торгах электрической мощностью в объеме, не превышающем аттестованной электрической мощности, за вычетом:

      1) электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе, а также электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации по результатам аукционных торгов;

      2) электрической мощности генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление;

      2-1) электрической мощности генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках реализации мероприятий по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      3) максимальной в расчетном году электрической мощности экспорта;

      4) максимальной в расчетном году электрической мощности поставок субъектам розничного рынка;

      5) наибольшего из следующих двух значений электрической мощности:

      максимального в расчетном году значения электрической мощности собственного потребления;

      максимального в расчетном году значения минимальной электрической мощности генерирующих установок (при заданном уровне их тепловой нагрузки) теплоэлектроцентралей, которые входят в состав энергопроизводящих организаций.

      В случае, если в результате проведения внеочередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности энергопроизводящей организации окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, указанного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключенном с единым закупщиком по результатам централизованных торгов электрической мощностью, указанный объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности энергопроизводящей организации снижается до аттестованного значения.

      4-1. Энергопроизводящие организации, включенные в Реестр, осуществляют реализацию услуги по поддержанию готовности электрической мощности единому закупщику на централизованных торгах в объеме, не превышающем аттестованной электрической мощности, за вычетом:

      1) максимальной в расчетном году электрической мощности экспорта;

      2) максимальной в расчетном году электрической мощности поставок субъектам розничного рынка;

      3) максимального в расчетном году значения электрической мощности собственного потребления;

      4) максимального в расчетном году значения электрической мощности поставок потребителям, являющимся субъектами оптового рынка и входящим с ними в одну группу лиц, включенную в Реестр.

      В случае если в результате проведения внеочередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности энергопроизводящих организаций, включенных в Реестр, окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, указанного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключенном с единым закупщиком по результатам централизованных торгов электрической мощностью, то указанный объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности снижается до аттестованного значения.

      5. Оператор рынка централизованной торговли ежегодно во второй декаде ноября месяца организует и проводит централизованные торги электрической мощностью на предстоящий календарный год в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Оператор рынка централизованной торговли осуществляет безвозмездную регистрацию итогов централизованных торгов электрической мощностью.

      Оператор рынка централизованной торговли оказывает услуги по организации и проведению централизованных торгов электрической мощностью единому закупщику и субъектам рынка на договорной основе.

      7. Единый закупщик осуществляет предоставление услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки энергоснабжающим, энергопередающим организациям и потребителям, являющимся субъектами оптового рынка, на основании заключенного договора на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки.

      8. Энергоснабжающие, энергопередающие организации и потребители, являющиеся субъектами оптового рынка, обязаны оплачивать услугу единого закупщика по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки ежемесячно не позднее тридцати календарных дней после завершения месяца поставки данной услуги по фиксированной в течение календарного года цене, рассчитываемой единым закупщиком.

      Цена на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки рассчитывается единым закупщиком ежегодно на предстоящий календарный год с учетом подпункта 8) пункта 2 статьи 10-3 настоящего Закона.

      Расчет цены на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки на предстоящий календарный год осуществляется единым закупщиком на основании:

      1) средневзвешенной цены на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, сложившейся по результатам централизованных торгов электрической мощностью;

      2) средневзвешенной цены на услугу по поддержанию готовности электрической мощности всех договоров о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключенных единым закупщиком с победителями тендеров на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, а также с победителями аукционных торгов, с действующими энергопроизводящими организациями, которые заключили инвестиционное соглашение на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с уполномоченным органом, а также с действующими энергопроизводящими организациями, в состав которых входят теплоэлектроцентрали;

      3) прогнозных заявок на потребление энергоснабжающих, энергопередающих организаций и потребителей, являющихся субъектами оптового рынка;

      4) прогнозного спроса на электрическую мощность на предстоящий и последующий календарные годы;

      5) положительного финансового результата, подтвержденного аудиторским отчетом, по деятельности единого закупщика на рынке электрической мощности за год, предшествующий году, в котором осуществляется расчет цены.

      Финансовый результат формируется исходя из валового результата от деятельности единого закупщика по покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности и оказания услуги по обеспечению готовности электрической мощности, рассчитанной в соответствии с правилами расчета и размещения на интернет-ресурсе единым закупщиком цены на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, за вычетом в том числе:

      фактически понесенных операционных затрат единого закупщика, но не выше затрат, учтенных при утверждении цены на соответствующий год;

      непокрытых затрат на разработку предварительного технико-экономического обоснования по заказу уполномоченного органа;

      расчетного корпоративного подоходного налога.

      Единый закупщик ежегодно до 1 декабря размещает на своем интернет-ресурсе цену на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки на предстоящий календарный год вместе с подтверждающими расчетами.

      Порядок расчета и размещения на интернет-ресурсе единым закупщиком цены на услугу по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки устанавливается уполномоченным органом.

      Объемом услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, устанавливаемым на расчетный год в договоре на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки и оплачиваемым энергоснабжающими, энергопередающими организациями и потребителями, являющимися субъектами оптового рынка, является максимальная за соответствующий год электрическая мощность потребления, указанная в соответствующей прогнозной заявке на потребление и включенная в прогнозный спрос.

      Изменение объема услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, установленного на расчетный год в договоре на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, осуществляется в порядке, установленном уполномоченным органом.

      9. Договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности и договор на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки заключаются на основании типовых договоров, разрабатываемых и утверждаемых уполномоченным органом.

      10. На правоотношения, связанные с покупкой услуги по поддержанию готовности электрической мощности единым закупщиком, не распространяется законодательство Республики Казахстан о государственных закупках.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-3 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2018); от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-4. Инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление

      1. Инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление заключаются в отношении основного генерирующего оборудования, а также вспомогательного оборудования действующих (существующих) электрических станций действующих энергопроизводящих организаций.

      1-1. Перечень и требования к вспомогательному оборудованию действующих (существующих) электрических станций действующих энергопроизводящих организаций, в отношении которых заключается инвестиционное соглашение, устанавливаются в соответствии с порядком, установленным уполномоченным органом.

      2. Для осуществления модернизации, расширения, реконструкции и (или) обновления действующие энергопроизводящие организации разрабатывают соответствующие инвестиционные программы, при разработке которых проводится независимый технический и финансовый аудит.

      3. Результатами технического и финансового аудита являются: выявление оптимальной схемы модернизации, расширения, реконструкции и (или) обновления, определение влияния инвестиционной программы на срок службы основного генерирующего оборудования, целесообразности инвестиционной программы и требуемого объема финансирования инвестиционной программы.

      4. Результаты технического, финансового аудита и инвестиционная программа модернизации, расширения, реконструкции и (или) обновления подлежат рассмотрению советом рынка.

      5. На основании рекомендации совета рынка уполномоченный орган принимает решение о заключении (об отказе в заключении) инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление.

      5-1. Энергопроизводящие организации, включенные уполномоченным органом в Реестр, не вправе заключать с уполномоченным органом инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление, за исключением инвестиционных соглашений, заключаемых для обеспечения электроснабжения потребителей, приобретающих электрическую энергию у единого закупщика электрической энергии.

      6. В инвестиционных соглашениях на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление на каждый год устанавливаются целевые индикаторы по следующим показателям: удельные расходы условного топлива на отпуск электрической и (или) тепловой энергии; располагаемая электрическая мощность; срок службы основного генерирующего оборудования; степень износа основного генерирующего оборудования; экологические показатели.

      7. После заключения уполномоченным органом инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с действующей энергопроизводящей организацией единый закупщик заключает договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности с данной энергопроизводящей организацией по индивидуальному тарифу на услугу по поддержанию готовности электрической мощности в объеме и на сроки, которые определены уполномоченным органом.

      Электрическая мощность генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление, со дня их ввода в эксплуатацию подлежит ежегодной аттестации системным оператором.

      В случае, если в результате проведения очередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление, окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленный в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, снижается до аттестованного значения до проведения очередной аттестации.

      8. Действующие энергопроизводящие организации, заключившие инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление с уполномоченным органом, обязаны ежегодно не позднее 31 марта года, следующего за отчетным, представлять в уполномоченный орган отчет о достижении показателей (индикаторов), установленных в данных соглашениях, подтвержденный независимой энергетической экспертизой.

      В случае недостижения установленных в инвестиционном соглашении на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление целевых индикаторов уполномоченный орган вправе расторгнуть данное соглашение либо изменить индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, объем и сроки покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности с уведомлением системного оператора.

      9. Энергопроизводящие организации, заключившие с уполномоченным органом соглашения и реализовавшие масштабные инвестиционные программы с 2009 по 2015 годы в период действия программы предельных тарифов на электроэнергию, источником затрат которых, помимо инвестиционной составляющей предельного тарифа, явились значительное дополнительное внешнее финансирование (кредиты, займы), а также кредиты (займы), иные деньги, полученные для целей рефинансирования и погашения основного долга ранее привлеченных обязательств по проектам, включенным в программы развития, утвержденные местными исполнительными органами, заключают с уполномоченным органом индивидуальные инвестиционные соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление в упрощенном порядке.

      9-1. Энергопроизводящие организации, электростанции которых введены в эксплуатацию с 2009 по 2015 годы, на строительство которых привлечены заемное финансирование (кредиты, займы) до 2015 года, а также кредиты (займы), иные деньги, полученные для целей рефинансирования и погашения основного долга ранее привлеченных обязательств с целевым назначением финансирования строительства электростанции, и заключившие с уполномоченным органом и государственным органом, осуществляющим руководство в сферах естественных монополий, инвестиционные договоры, заключают с уполномоченным органом индивидуальные инвестиционные соглашения по введенным в эксплуатацию электростанциям в упрощенном порядке.

      10. Допуск на рассмотрение, рассмотрение и отбор инвестиционных программ модернизации, расширения, реконструкции и (или) обновления, заключение инвестиционных соглашений на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление, соответствующее заключение договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности и установление для данного договора индивидуальных тарифов на услугу по поддержанию готовности электрической мощности, объемов и сроков покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности осуществляются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-4 в соответствии с Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие с 01.01.2018); с изменениями, внесенными законами РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.04.2019 № 243-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-5. Формирование Реестра и участие потребителей и энергопроизводящих организаций, включенных в Реестр, в создании электрической мощности

      1. Потребители, входящие с энергопроизводящими организациями в одну группу лиц, вправе обеспечиваться мощностью за счет принадлежащих юридическим лицам в данной группе лиц на праве собственности, аренды или ином вещном праве генерирующих источников.

      Право, предусмотренное частью первой настоящего пункта, не распространяется на энергоснабжающие и энергопередающие организации, входящие с энергопроизводящими организациями в одну группу лиц.

      2. Группа лиц включается уполномоченным органом в Реестр на основании заявления юридического лица, под контролем которого находятся потребители и энергопроизводящие организации в соответствии с частями второй, третьей и четвертой пункта 1-1 статьи 9 настоящего Закона.

      3. Заявление юридического лица, указанного в пункте 2 настоящей статьи, содержит:

      1) перечень энергопроизводящих организаций, в том числе использующих вторичные энергетические ресурсы, за счет которых будут обеспечиваться электрической мощностью потребители, входящие с ними в одну группу лиц при условии наличия контроля, определенного в соответствии с частями второй, третьей и четвертой пункта 1-1 статьи 9 настоящего Закона;

      2) перечень потребителей, которые будут обеспечиваться мощностью за счет энергопроизводящих организаций, в том числе использующих вторичные энергетические ресурсы, входящих с ними в одну группу лиц при условии наличия контроля, определенного в соответствии с частями второй, третьей и четвертой пункта 1-1 статьи 9 настоящего Закона.

      Реестр включает перечни энергопроизводящих организаций и потребителей, указанные в подпунктах 1) и 2) части первой настоящего пункта.

      4. Внесение изменений и дополнений в Реестр соответствующей группы лиц осуществляется уполномоченным органом на основании заявления юридического лица, под контролем которого находятся потребители и энергопроизводящие организации в соответствии с частями второй, третьей и четвертой пункта 1-1 статьи 9 настоящего Закона.

      5. В рамках соответствующей группы лиц, включенной в Реестр, заключаются двусторонние договоры по обеспечению электрической мощностью между энергопроизводящими организациями и потребителями.

      6. В случае, указанном в пункте 8 или 9 статьи 15-1 настоящего Закона, потребители, включенные в Реестр, обязаны в порядке, определенном уполномоченным органом, участвовать в создании электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности для покрытия дефицита пропорционально их доле пиковой нагрузки к общей пиковой нагрузке в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, рассчитанной на момент возникновения прогнозируемого дефицита, путем осуществления одного или нескольких из следующих действий:

      1) строительство новых электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности, включая реконструкцию выбывших электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности, не учтенных в утвержденном прогнозном балансе электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период;

      2) расширение собственной существующей электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности;

      3) исключен Законом РК от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      4) покупка услуг по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки у единого закупщика.

      7. Действия, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 6 настоящей статьи, могут осуществляться любым субъектом оптового рынка, включенным в Реестр соответствующей группы лиц. При этом остальные потребители соответствующей группы лиц, включенные в Реестр, освобождаются от участия в создании электрической мощности и регулировочной электрической мощности в соответствии с правилами участия потребителей, включенных в Реестр, в создании электрической мощности для покрытия прогнозируемого дефицита.

      Действие, указанное в подпункте 4) пункта 6 настоящей статьи, осуществляется потребителями, включенными в Реестр соответствующей группы лиц, в соответствии с правилами участия потребителей, включенных в Реестр, в создании электрической мощности, в том числе регулировочной электрической мощности, для покрытия прогнозируемого дефицита.

      8. Обязательства потребителей, включенных в Реестр, по созданию электрической мощности, в том числе регулировочной электрической мощности, предусмотренные пунктом 6 настоящей статьи, снижаются на величину электрической мощности, созданной субъектами оптового рынка, включенными в Реестр соответствующей группы лиц, в том числе в перечень электростанций, при выполнении в совокупности следующих условий:

      1) электрическая мощность введена в эксплуатацию после 1 января 2019 года;

      2) электрическая мощность создана в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон, в которой прогнозируется непокрываемый дефицит электрической мощности;

      3) электрическая мощность введена без применения механизма проведения уполномоченным органом тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, а также проведения уполномоченным органом аукционных торгов;

      4) электрическая мощность введена без заключения с уполномоченным органом инвестиционного соглашения на модернизацию, расширение, реконструкцию и (или) обновление;

      5) объем электрической мощности не был учтен ранее при исполнении обязательств, предусмотренных пунктом 6 настоящей статьи.

      9. При исполнении обязательств, предусмотренных пунктом 6 настоящей статьи, путем выполнения действий, указанных в подпунктах 1) и 2) пункта 6 настоящей статьи, место размещения (площадка), тип и вид топлива для генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию, субъектами оптового рынка, включенными в Реестр, согласовываются с уполномоченным органом в соответствии с утвержденными правилами участия потребителей, включенных в Реестр, в создании электрической мощности для покрытия прогнозируемого дефицита с учетом прогнозируемого дефицита электрической мощности на предстоящий семилетний период в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон.

      10. Потребители, включенные в Реестр соответствующей группы лиц, в течение сорока пяти календарных дней со дня получения уведомления уполномоченного органа о возникновении прогнозируемого непокрываемого дефицита электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон принимают решение о действиях, предусмотренных пунктом 6 настоящей статьи, в соответствии с которыми они будут участвовать в создании электрической мощности для покрытия дефицита, и направляют его в уполномоченный орган.

      11. При принятии решения об участии в создании электрической мощности путем выполнения действий, указанных в подпунктах 1) и 2) пункта 6 настоящей статьи, субъекты оптового рынка, включенные в Реестр соответствующей группы лиц, в течение ста восьмидесяти пяти календарных дней со дня принятия решения заключают с уполномоченным органом договор на создание электрической мощности, в котором определяется срок ввода в эксплуатацию генерирующих установок.

      12. В течение тридцати календарных дней со дня заключения договора на создание электрической мощности единый закупщик заключает договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности с субъектом оптового рынка, включенным в Реестр соответствующей группы лиц, по тарифу за услугу по поддержанию готовности электрической мощности в размере 1 тенге за 1 мегаватт в месяц без учета налога на добавленную стоимость в объеме и на сроки, которые установлены уполномоченным органом.

      Объем электрической мощности и (или) регулировочной электрической мощности, закупаемый единым закупщиком, определяется как соотношение прогнозируемого дефицита к доле пиковой нагрузки потребителей, включенных в Реестр соответствующей группы лиц, к общей пиковой нагрузке в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан или в какой-либо из ее зон, рассчитанной на момент возникновения прогнозируемого дефицита за вычетом электрической мощности, востребованной соответствующей группой лиц для собственного потребления.

      Срок действия договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности с субъектом оптового рынка, включенным в Реестр соответствующей группы лиц, устанавливается на тот же период, что и с победителями тендеров на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, а также с победителями аукционных торгов.

      13. При принятии решения об участии в создании электрической мощности или регулировочной электрической мощности путем выполнения действия, указанного в подпункте 4) пункта 6 настоящей статьи, потребители, включенные в Реестр соответствующей группы лиц, покупают у единого закупщика услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки в соответствии с правилами участия потребителей, включенных в Реестр, в создании электрической мощности для покрытия прогнозируемого дефицита.

      14. Договоры, предусмотренные пунктами 11 и 12 настоящей статьи, предусматривают ответственность за неисполнение и (или) ненадлежащее исполнение принятых обязательств и заключаются на основании типовых договоров.

      15. На энергопроизводящие организации и потребителей, входящих в одну группу лиц при условии наличия контроля, определенного в соответствии с частями второй, третьей и четвертой пункта 1-1 статьи 9 настоящего Закона, но не включенных в Реестр, не распространяются положения настоящей статьи и статей 15-3, 15-4, 15-6 и 15-8 настоящего Закона, установленные для группы лиц.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-5 в соответствии с Законом РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 30.12.2019 № 297-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2022 № 101-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-6. Порядок проведения тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию

      1. В случае, указанном в пункте 8 статьи 15-1 настоящего Закона, уполномоченный орган проводит тендер на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, осуществляющих производство электрической энергии на твердом топливе, на объем электрической мощности для покрытия прогнозируемого дефицита за вычетом величины электрической мощности, которая будет создана субъектами оптового рынка, включенными в Реестр, в соответствии с договором с уполномоченным органом, предусмотренным пунктом 11 статьи 15-5 настоящего Закона.

      2. Место размещения (площадка), тип топлива для генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе, определяются по результатам технико-экономического обоснования или предварительного технико-экономического обоснования, проведенного по заказу уполномоченного органа.

      3. Уполномоченный орган не позднее трех рабочих дней со дня утверждения тендерной документации, но не менее чем за пятнадцать календарных дней до окончательной даты представления потенциальными инвесторами документов и материалов для участия в тендере публикует в средствах массовой информации объявление о проведении тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      4. Пакет тендерной документации на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, содержит:

      1) описание и требуемые технические, качественные и эксплуатационные характеристики генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, соответствующие требованиям Экологического кодекса Республики Казахстан;

      2) проект договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      5. В тендере на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, участвуют потенциальные инвесторы, которые представили:

      1) копии учредительных документов;

      2) документы, подтверждающие наличие финансовых и материальных ресурсов, определяемых в соответствии с тендерной документацией.

      6. Тендерная комиссия подводит итоги тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, в срок не более пятнадцати рабочих дней со дня вскрытия конвертов с тендерными заявками.

      Уполномоченный орган в течение пяти рабочих дней со дня подведения итогов тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, направляет проект договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, потенциальному инвестору, признанному победителем тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      Победитель тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, в течение пяти рабочих дней со дня получения проекта договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, подписывает указанный договор.

      7. Тендер на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, признается несостоявшимся в случаях:

      1) наличия менее двух потенциальных инвесторов;

      2) несоответствия документов, представленных всеми потенциальными инвесторами, пункту 5 настоящей статьи.

      В случае признания тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, несостоявшимся уполномоченный орган в течение пятнадцати рабочих дней проводит повторный тендер.

      7-1. При признании повторного тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, несостоявшимся и в случае предоставления тендерной заявки только от одного участника уполномоченный орган направляет в Правительство Республики Казахстан предложение об определении данного участника победителем тендера для заключения договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      7-2. Правительство Республики Казахстан при поступлении предложения в соответствии с пунктом 7-1 настоящей статьи в случае целесообразности поручает уполномоченному органу заключить договор на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      8. В течение двадцати календарных дней со дня подведения итогов тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, уполномоченный орган заключает с победителем тендера договор на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, в котором устанавливаются срок ввода в эксплуатацию генерирующих установок и ответственность за неисполнение и (или) ненадлежащее исполнение принятых победителем тендера обязательств.

      9. В течение тридцати календарных дней со дня заключения договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, единый закупщик заключает договор о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности с победителем тендера по индивидуальному тарифу на услугу по поддержанию готовности электрической мощности в объеме и на сроки, которые установлены уполномоченным органом.

      Электрическая мощность генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе, со дня их ввода в эксплуатацию подлежит ежегодной аттестации системным оператором.

      В случае, если в результате проведения очередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе, окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленный в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, снижается до аттестованного значения до проведения очередной аттестации.

      10. Договоры, предусмотренные пунктами 8 и 9 настоящей статьи, заключаются на основании типовых договоров, по которым уполномоченный орган вправе единожды осуществить корректировку объемов услуги по поддержанию готовности электрической мощности, сроков покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности и индивидуального тарифа на услугу по поддержанию готовности, на основании проектно-сметной документации и положительного заключения государственной экспертизы до даты начала строительства генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      11. Энергопроизводящие организации и потребители, включенные уполномоченным органом в Реестр, не вправе участвовать в проводимом уполномоченным органом тендере на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-6 в соответствии с Законом РК от 05.10.2018 № 184-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-7. Формирование перечня электростанций

      1. Юридическое лицо включается в перечень электростанций при условии соответствия критериям и наличия документов, указанных в настоящей статье, а также в случае определения юридического лица в качестве победителя аукционных торгов.

      2. Юридическое лицо для включения в перечень электростанций должно соответствовать в совокупности следующим критериям:

      1) новые электрические мощности создаются и вводятся в эксплуатацию после 1 января 2021 года в зоне единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, в которой имеется и (или) прогнозируется непокрываемый дефицит электрической мощности;

      2) товарный газ используется или будет использоваться в качестве топлива для производства электрической энергии на новых созданных электрических мощностях;

      3) новые созданные электрические мощности подключаются к автоматическому регулированию электрической мощности и имеют диапазон регулирования не менее двадцати процентов от установленной электрической мощности.

      3. Юридическое лицо для включения в перечень электростанций подает заявление в уполномоченный орган в соответствии с правилами включения потребителей в перечень электростанций с приложением технических условий, полученных или согласованных с системным оператором, на подключение к единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, содержащих условия подключения новых электрических мощностей к автоматическому регулированию.

      4. После введения в эксплуатацию новых электрических мощностей в течение десяти лет между энергопроизводящей организацией, включенной в перечень электростанций, и системным оператором ежегодно заключается договор на оказание услуг по регулированию электрической мощности по цене, равной средневзвешенной договорной цене приобретения системным оператором данных услуг за календарный год, предшествующий году заключения договора, в диапазоне регулирования не менее двадцати процентов от установленной электрической мощности на увеличение или снижение.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-7 в соответствии с Законом РК от 30.12.2019 № 297-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-8. Порядок организации и проведения аукционных торгов

      1. В случае, указанном в пункте 9 статьи 15-1 настоящего Закона, уполномоченный орган учитывает в плане размещения генерирующих установок с маневренным режимом генерации объемы вводимых мощностей, в том числе для покрытия прогнозируемого дефицита регулировочной электрической мощности, и объемы регулировочной электрической мощности, которые созданы или будут созданы субъектами оптового рынка, включенными в Реестр, в соответствии с договором на создание электрической мощности с уполномоченным органом, предусмотренным пунктом 11 статьи 15-5 настоящего Закона.

      2. В целях реализации плана размещения генерирующих установок с маневренным режимом генерации уполномоченный орган проводит отбор проектов.

      3. Отбор проектов по строительству вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации проводится путем организации и проведения аукционных торгов среди (последовательно в порядке приоритетности):

      1) площадок, включенных в план размещения генерирующих установок с маневренным режимом генерации и имеющих предварительные технико-экономические обоснования, подготовленные единым закупщиком по заказу уполномоченного органа на основании технического задания, разработанного системным оператором;

      2) площадок действующих энергопроизводящих организаций;

      3) площадок, не имеющих предварительных технико-экономических обоснований.

      При этом аукционные торги не проводятся в отношении генерирующих установок, которые будут созданы субъектами оптового рынка, включенными в Реестр, в соответствии с договором на создание регулировочной электрической мощности с уполномоченным органом, предусмотренным пунктом 11 статьи 15-5 настоящего Закона.

      4. Вновь вводимые в эксплуатацию генерирующие установки с маневренным режимом генерации:

      1) создаются и вводятся в эксплуатацию после 1 января 2022 года в зоне единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, в которой имеется и (или) прогнозируется непокрываемый дефицит регулировочной электрической мощности;

      2) имеют подключение к автоматическому регулированию генерирующих установок;

      3) имеют диапазон регулирования, определяемый в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона.

      При строительстве генерирующей установки с маневренным режимом генерации по типу контррегулирующей гидроэлектростанции режим ее работы строится в прямой зависимости от режима работы действующей гидроэлектростанции, расположенной выше по руслу реки.

      После получения заявителем допуска к регистрации организатор аукционных торгов производит в электронной системе регистрацию заявителей.

      Для регистрации в электронной системе организатора аукционных торгов заявитель обращается на официальный интернет-ресурс организатора аукционных торгов для прохождения онлайн-регистрации и представляет в его адрес в электронном виде следующие документы:

      1) копию устава;

      2) копию справки о государственной регистрации (перерегистрации) юридического лица;

      3) копию решения соответствующего органа юридического лица о назначении первого руководителя;

      4) доверенность на представителя (в случае, если представление интересов осуществляет не первый руководитель);

      5) информацию о реквизитах юридического лица (банковские реквизиты, адрес, контактные телефоны, электронный адрес).

      5. Организация и проведение аукционных торгов согласно подпункту 1 части первой пункта 3 настоящей статьи осуществляются в следующем порядке:

      1) документация аукционных торгов разрабатывается на основе предварительного технико-экономического обоснования, подготовленного единым закупщиком в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона. Предварительное технико-экономическое обоснование должно содержать место размещения, точку подключения к национальным электрическим сетям, прогнозную стоимость реализации проекта, прогнозный индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности, равный пятнадцати годам, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, зону дефицита регулируемой электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, требуемые технические, технологические и эксплуатационные характеристики вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации;

      2) уполномоченный орган направляет информацию в местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы о необходимости резервирования земельных участков на строительство генерирующих установок с маневренным режимом генерации;

      3) местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы осуществляют резервирование земельных участков, определенных в предварительном технико-экономическом обосновании для планируемых к строительству вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, до момента предоставления победителям аукционных торгов прав на земельный участок в соответствии со статьей 49-2 Земельного кодекса Республики Казахстан и направляют соответствующую информацию в уполномоченный орган;

      4) уполномоченный орган не позднее чем за шесть месяцев до предполагаемой даты проведения аукционных торгов разрабатывает и публикует на своем интернет-ресурсе график проведения аукционных торгов;

      5) заявитель для участия в аукционных торгах представляет не позднее чем за тридцать календарных дней до проведения аукционных торгов в уполномоченный орган копии учредительных документов, документы, подтверждающие наличие финансовых ресурсов, определяемых уполномоченным органом, в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона;

      6) уполномоченный орган формирует комиссию, которая не позднее чем за пятнадцать календарных дней до проведения аукционных торгов проверяет представленные заявителем документы на наличие и соответствие требованиям, установленным настоящим пунктом.

      При соответствии представленных заявителем документов требованиям настоящего пункта заявитель получает допуск к регистрации в электронной системе организатора аукционных торгов;

      7) уполномоченный орган после проверки документов комиссией направляет информацию и список заявителей, получивших допуск к регистрации, организатору аукционных торгов.

      В случае строительства вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, которые будут использовать товарный газ для выработки электрической энергии, до проведения аукционных торгов:

      центральным исполнительным органом, осуществляющим государственное регулирование производства, транспортировки (перевозки), хранения и оптовой реализации газа, а также розничной реализации и потребления товарного и сжиженного нефтяного газа, по согласованию с уполномоченным органом, осуществляющим руководство в соответствующих сферах естественных монополий, определяются объем и предельные цены оптовой реализации товарного газа в соответствии со статьей 20 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении";

      выдаются технические условия на подключение к магистральному газопроводу и (или) газораспределительной системе в соответствии с Законом Республики Казахстан "О газе и газоснабжении".

      6. Организация и проведение аукционных торгов согласно подпункту 2) части первой пункта 3 настоящей статьи осуществляются в следующем порядке:

      1) документация аукционных торгов разрабатывается в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона. Документация должна содержать прогнозный индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, рассчитанный по предварительным технико-экономическим обоснованиям аналогичных проектов и (или) результатам аукционных торгов аналогичных проектов в соответствии с подпунктом 1) части первой пункта 3 настоящей статьи, за вычетом затрат на строительство инфраструктуры, срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности, равный пятнадцати годам, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, зону дефицита регулируемой электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      2) заявитель для участия в аукционных торгах не позднее чем за тридцать календарных дней представляет в уполномоченный орган копии учредительных документов, документы, подтверждающие наличие финансовых ресурсов, определяемых уполномоченным органом, в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона;

      3) действующие энергопроизводящие организации должны находиться в той зоне единой электроэнергетической системы Республики Казахстан, по которой уполномоченным органом объявлено проведение аукционных торгов;

      4) действующие энергопроизводящие организации при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации обязаны реализовать проекты, использующие гидродинамическую энергию воды и (или) газ для выработки электрической энергии;

      5) уполномоченный орган формирует комиссию, которая не позднее чем за пятнадцать календарных дней до проведения аукционных торгов проверяет представленные заявителем документы на наличие и соответствие требованиям, установленным настоящим пунктом.

      При соответствии представленных заявителем документов требованиям настоящего пункта заявитель получает допуск к регистрации в электронной системе организатора аукционных торгов;

      6) уполномоченный орган после проверки документов комиссией направляет информацию и список заявителей, получивших допуск к регистрации, организатору аукционных торгов;

      7) уполномоченный орган не позднее чем за шесть месяцев до предполагаемой даты проведения аукционных торгов разрабатывает и публикует на своем интернет-ресурсе график проведения аукционных торгов.

      7. Организация и проведение аукционных торгов согласно подпункту 3) части первой пункта 3 настоящей статьи осуществляются в следующем порядке:

      1) документация аукционных торгов разрабатывается в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона. Документация должна содержать прогнозный индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, рассчитанный по предварительным технико-экономическим обоснованиям аналогичных проектов и (или) результатам аукционных торгов аналогичных проектов в соответствии с подпунктом 1) части первой пункта 3 настоящей статьи, срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности, равный пятнадцати годам, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, зону дефицита регулируемой электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      2) заявитель для участия в аукционных торгах представляет не позднее чем за тридцать календарных дней в уполномоченный орган копии учредительных документов, документы, подтверждающие наличие финансовых ресурсов, определяемых уполномоченным органом, в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона;

      3) уполномоченный орган формирует комиссию, которая не позднее чем за пятнадцать календарных дней до проведения аукционных торгов проверяет представленные заявителем документы на наличие и соответствие требованиям, установленным настоящим пунктом.

      При соответствии представленных заявителем документов требованиям настоящего пункта заявитель получает допуск к регистрации в электронной системе организатора аукционных торгов;

      4) уполномоченный орган после проверки документов комиссией направляет информацию и список заявителей, получивших допуск к регистрации, организатору аукционных торгов;

      5) уполномоченный орган не позднее чем за шесть месяцев до предполагаемой даты проведения аукционных торгов разрабатывает и публикует на своем интернет-ресурсе график проведения аукционных торгов.

      8. Единый закупщик в течение пятнадцати календарных дней со дня подведения итогов аукционных торгов направляет победителю аукционных торгов проект договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности.

      Победитель аукционных торгов в течение тридцати календарных дней со дня получения проекта договора о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности подписывает указанный договор на срок, равный пятнадцати годам с даты ее первой аттестации, по индивидуальному тарифу на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, определенному по результату аукционных торгов.

      При этом индивидуальный тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности при строительстве вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации, объем и срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности победителя аукционных торгов не подлежат корректировке в сторону увеличения.

      Победитель аукционных торгов обязан ежегодно заключать договор на оказание услуг по регулированию электрической мощности в порядке, определяемом в соответствии с подпунктом 70-37) статьи 5 настоящего Закона.

      Ответственность за невыполнение обязательств по договорам о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности и на оказание услуг по регулированию электрической мощности наступает посредством использования механизмов рынка электрической мощности, определяемых в соответствии с подпунктом 42) статьи 5 настоящего Закона.

      Договорная электрическая мощность вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации со дня их ввода в эксплуатацию подлежит ежегодной аттестации системным оператором.

      В случае, если в результате проведения очередной аттестации электрической мощности значение аттестованной электрической мощности вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, принимаемый при расчете фактически оказанных услуг по поддержанию готовности электрической мощности, снижается до аттестованного значения до проведения очередной аттестации.

      9. Аукционные торги признаются несостоявшимися в случаях:

      1) наличия менее двух участников аукционных торгов;

      2) несоответствия документов, представленных всеми участниками аукционных торгов, требованиям пунктов 5, 6 и 7 настоящей статьи и подпункта 70-41) статьи 5 настоящего Закона.

      В случае признания аукционных торгов несостоявшимися уполномоченный орган вправе проводить повторные аукционные торги среди площадок, определенных подпунктами 1), 2) и 3) части первой пункта 3 настоящей статьи.

      10. Победители аукционных торгов возмещают единому закупщику затраты, понесенные на разработку предварительного технико-экономического обоснования, на основании которого были проведены аукционные торги.

      11. Уполномоченный орган включает победителя аукционных торгов в перечень электростанций.

      12. Генерирующие установки, введенные в рамках аукционных торгов, обязаны соблюдать диапазон регулирования, определяемый в соответствии с подпунктом 70-41) статьи 5 настоящего Закона.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-8 в соответствии с Законом РК от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-9. Инвестиционные соглашения на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива

      1. Инвестиционные соглашения на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива заключаются только с действующими (существующими) энергопроизводящими организациями, в составе которых действуют электрические станции, в том числе осуществляющими комбинированное производство тепловой и электрической энергии, находящимися в городах республиканского значения, в отношении основного генерирующего тепловую и электрическую энергию оборудования.

      2. Энергопроизводящая организация, намеревающаяся заключить с уполномоченным органом инвестиционное соглашение на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, направляет на рассмотрение в совет рынка инвестиционную программу по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива.

      3. Вместе с инвестиционной программой по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива в совет рынка также вносятся:

      1) информация о соответствующем мероприятии по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      2) технико-экономическое обоснование мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      3) положительное заключение комплексной вневедомственной экспертизы на технико-экономическое обоснование мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      4) положительное заключение государственной экологической экспертизы.

      4. Инвестиционные программы по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, представленные позже срока, определенного уполномоченным органом, и не соответствующие пункту 3 настоящей статьи, не принимаются к рассмотрению советом рынка.

      5. Инвестиционные программы по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива не подлежат изменению в период рассмотрения советом рынка.

      В период принятия уполномоченным органом решения о заключении (об отказе в заключении) инвестиционного соглашения с энергопроизводящей организацией по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива энергопроизводящая организация вправе внести изменения в соответствующую инвестиционную программу на основании документов, подтверждающих изменение технико-экономических показателей мероприятия, в порядке, определенном уполномоченным органом.

      При этом энергопроизводящие организации обязаны повторно получить положительное заключение совета рынка и государственной экспертизы на технико-экономическое обоснование мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива.

      6. Инвестиционные программы по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, представленные в совет рынка согласно пунктам 2 и 3 настоящей статьи, рассматриваются советом рынка в порядке, определенном уполномоченным органом.

      7. Совет рынка отдельно по каждой инвестиционной программе по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива готовит заключение о целесообразности либо нецелесообразности ее реализации.

      8. На основании заключения совета рынка уполномоченный орган принимает решение о заключении (об отказе в заключении) инвестиционного соглашения на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива.

      Основанием для отказа в заключении инвестиционного соглашения на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива является отсутствие газотранспортной инфраструктуры в городе республиканского значения, в котором энергопроизводящая организация планирует осуществление мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива.

      9. Инвестиционное соглашение на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива содержит следующую информацию:

      1) наименование энергопроизводящих организаций;

      2) объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности. При этом энергопроизводящей организации запрещается заключать с единым закупщиком договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности согласно подпунктам 3) и 4) части первой пункта 3-1 статьи 15-3 настоящего Закона на объем электрической мощности генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках реализации мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      3) тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности как переменную величину по годам с учетом возврата инвестиций в отношении основного генерирующего тепловую и электрическую энергию оборудования в рамках инвестиционной программы по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, включая вознаграждения, выплачиваемые по соответствующим инвестиционным займам, с учетом срока покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности (в месяцах) и объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности.

      В случае, если генерирующие установки с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива вводятся поочередно и (или) поэтапно и (или) пусковыми комплексами, тарифы на услугу по поддержанию готовности электрической мощности определяются в зависимости от объемов электрической мощности вводимых генерирующих установок;

      4) срок покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности не менее десяти лет, начиная с даты, указанной в подпункте 5) настоящего пункта;

      5) дату начала покупки услуги по поддержанию готовности электрической мощности, соответствующую плановой дате ввода в эксплуатацию генерирующей установки с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива;

      6) сведения о соответствующем мероприятии по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива.

      10. После заключения уполномоченным органом инвестиционного соглашения на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива единый закупщик заключает с данными организациями договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности по тарифам, в объеме и на сроки, которые указаны в инвестиционном соглашении.

      11. Покупка услуги по поддержанию готовности электрической мощности по договорам, указанным в пункте 10 настоящей статьи, осуществляется с первого числа месяца, следующего за месяцем, в котором соответствующие энергопроизводящие организации внесли единому закупщику акты проведения системным оператором аттестаций электрической мощности генерирующих установок, но не ранее даты, указанной в подпункте 5) пункта 9 настоящей статьи.

      В случае, если генерирующие установки с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива вводятся поочередно и (или) поэтапно и (или) пусковыми комплексами, оплата услуги по поддержанию готовности электрической мощности осуществляется по тарифам на услугу по поддержанию готовности электрической мощности в зависимости от объемов электрической мощности вводимых генерирующих установок.

      12. Электрическая мощность энергопроизводящей организации, с которой заключено инвестиционное соглашение на модернизацию, реконструкцию и (или) расширение со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, с даты фактической покупки ее услуги по поддержанию готовности электрической мощности, указанной в пункте 11 настоящей статьи, подлежит обязательной ежегодной аттестации электрической мощности генерирующих установок системным оператором.

      В случае, если в результате проведения очередной аттестации электрической мощности генерирующих установок значение аттестованной электрической мощности генерирующих установок, вводимых в эксплуатацию в рамках мероприятий по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива, окажется меньше объема услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленного в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, объем услуги по поддержанию готовности электрической мощности, установленный в договоре о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, снижается до аттестованного значения до проведения очередной аттестации электрической мощности генерирующих установок.

      13. Величина ежегодной амортизации мероприятия по модернизации, реконструкции и (или) расширению со строительством генерирующих установок с использованием газа в качестве альтернативного типа топлива в рамках настоящей статьи не подлежит включению в тариф на услугу по поддержанию готовности электрической мощности.

      14. Действие настоящей статьи не распространяется на энергопроизводящие организации, включенные уполномоченным органом в Реестр.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-9 в соответствии с Законом РК от 30.06.2022 № 130-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законами РК от 19.06.2024 № 96-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-10. Балансирующий рынок электрической энергии

      1. Балансирующий рынок электрической энергии функционирует в целях обеспечения финансового урегулирования дисбалансов в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, стимулирования субъектов балансирующего рынка электрической энергии участвовать в урегулировании дисбалансов в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, а также обеспечения адресного распределения оплаты за дисбалансы в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан.

      2. Купля-продажа балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии осуществляется в рамках договора купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, заключаемого по типовой форме, утвержденной уполномоченным органом.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии обязаны заключать с расчетным центром балансирующего рынка договоры на куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, а также договор присоединения.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии несут взаимные финансовые обязательства на балансирующем рынке электрической энергии по купле-продаже балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на основании расчетов почасовых объемов балансирующей электроэнергии и дисбалансов субъектов балансирующего рынка электрической энергии, осуществляемых расчетным центром балансирующего рынка по результатам физического урегулирования дисбалансов электроэнергии и производимых им взаимозачетов в рамках договора присоединения.

      Объемы купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов субъекта балансирующего рынка электрической энергии с расчетным центром балансирующего рынка рассчитываются отдельно для каждой зоны балансирования.

      Зоны балансирования определяются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии вправе передать ответственность за куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов провайдеру баланса в рамках одной зоны балансирования по договору передачи ответственности, заключаемому в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан, с одновременным внесением соответствующих изменений в договор купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, заключенный с расчетным центром балансирующего рынка.

      Требования к деятельности провайдера баланса определяются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Объемы купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов провайдера баланса с расчетным центром балансирующего рынка рассчитываются в зоне балансирования в совокупности по провайдеру баланса и субъектам балансирующего рынка электрической энергии, передавшим ответственность за финансовое урегулирование собственных дисбалансов провайдеру баланса.

      3. Субъекты балансирующего рынка электрической энергии осуществляют реализацию (продажу) балансирующей электроэнергии на балансирующем рынке электрической энергии только расчетному центру балансирующего рынка.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии осуществляют покупку отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии только у расчетного центра балансирующего рынка.

      Для продажи балансирующей электроэнергии (покупки отрицательных дисбалансов) субъекты балансирующего рынка электрической энергии, имеющие оперативно-информационный комплекс диспетчерского управления, унифицированный с оперативно-информационным комплексом системного оператора, подают системному оператору заявки на участие в балансировании на повышение (понижение) согласно порядку, установленному уполномоченным органом.

      Цены, указываемые в заявках на участие в балансировании на повышение, не должны превышать предельный тариф на балансирующую электроэнергию.

      Цены, указываемые в заявках на участие в балансировании на понижение, не должны превышать предельный тариф на отрицательные дисбалансы и не могут быть отрицательными либо равными нулю.

      Объемы балансирования на повышение (понижение), указываемые в заявках на участие в балансировании на повышение (понижение), определяются субъектами балансирующего рынка электрической энергии самостоятельно, но не ниже соответствующих данным субъектам минимальных объемов балансирования на понижение (повышение), рассчитываемых в порядке, определенном уполномоченным органом, с учетом требований рынка электрической мощности.

      Предельный тариф на балансирующую электроэнергию и предельный тариф на отрицательные дисбалансы не подлежат утверждению и определяются расчетным центром балансирующего рынка в порядке, определенном настоящим Законом.

      4. Отбор и активация заявок на участие в балансировании на повышение (понижение) осуществляются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      При этом запрещается принимать и активировать заявки энергопроизводящих организаций на балансирующем рынке электрической энергии в объеме, превышающем разницу выставленной и реализованной электрической энергии единому закупщику электрической энергии.

      5. Расчетный центр балансирующего рынка покупает балансирующую электроэнергию отдельно для каждой зоны балансирования.

      Объем балансирующей электроэнергии, который покупается расчетным центром балансирующего рынка для соответствующей зоны балансирования за соответствующий час операционных суток, определяется в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Покупку балансирующей электроэнергии расчетный центр балансирующего рынка осуществляет:

      1) на балансирующем рынке электрической энергии по ценам, указанным в соответствующих активированных заявках на участие в балансировании на повышение (в соответствующей зоне балансирования), с учетом фактического исполнения данных заявок;

      2) у системного оператора в рамках его взаимодействия с энергосистемами других государств по ценам и условиям, указанным в соответствующих договорах (при этом одновременно с покупкой балансирующей электроэнергии допускается и продажа отрицательных дисбалансов).

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии, допустившие положительные дисбалансы в часы, в которых расчетный центр балансирующего рынка осуществлял покупку балансирующей электроэнергии, обязаны покупать у расчетного центра балансирующего рынка балансирующую электроэнергию в объемах допущенных ими почасовых положительных дисбалансов по ценам на продажу балансирующей электроэнергии, рассчитанным расчетным центром балансирующего рынка, в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии, допустившие отрицательные дисбалансы в часы, в которых расчетный центр балансирующего рынка осуществлял покупку балансирующей электроэнергии, обязаны продавать данные отрицательные дисбалансы расчетному центру балансирующего рынка по ценам, рассчитанным расчетным центром балансирующего рынка, в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Для часа суток, определенного как режим "Авария", все операции в зоне балансирования по купле-продаже балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов между расчетным центром балансирующего рынка и субъектами балансирующего рынка электрической энергии осуществляются в соответствии с порядком, установленным уполномоченным органом.

      6. Расчетный центр балансирующего рынка продает отрицательные дисбалансы каждой зоны балансирования по отдельности.

      Объем отрицательных дисбалансов соответствующей зоны балансирования, который продается расчетным центром балансирующего рынка за соответствующий час операционных суток, определяется в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Продажу отрицательных дисбалансов расчетный центр балансирующего рынка осуществляет:

      1) на балансирующем рынке электрической энергии по ценам, указанным в соответствующих активированных заявках на участие в балансировании на понижение (в соответствующей зоне балансирования), с учетом фактического исполнения данных заявок;

      2) системному оператору в рамках его взаимодействия с энергосистемами других государств по ценам и условиям, указанным в соответствующих договорах (при этом одновременно с продажей отрицательных дисбалансов допускается и покупка балансирующей электроэнергии).

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии, допустившие отрицательные дисбалансы в часы, в которых расчетный центр балансирующего рынка осуществлял продажу отрицательных дисбалансов, обязаны продавать расчетному центру балансирующего рынка допущенные ими почасовые отрицательные дисбалансы по ценам на покупку отрицательных дисбалансов, рассчитанным расчетным центром балансирующего рынка, в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Субъекты балансирующего рынка электрической энергии, допустившие положительные дисбалансы в часы, в которых расчетный центр балансирующего рынка осуществлял продажу отрицательных дисбалансов, обязаны покупать у расчетного центра балансирующего рынка балансирующую электроэнергию в объемах допущенных ими почасовых положительных дисбалансов по ценам, рассчитанным расчетным центром балансирующего рынка, в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Для часа суток, определенного как режим "Авария", все операции в зоне балансирования по купле-продаже балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов между расчетным центром балансирующего рынка и субъектами балансирующего рынка электрической энергии осуществляются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      7. Исключен Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие с 01.07.2024).

      8. Дисбалансы субъекта балансирующего рынка электрической энергии и провайдера баланса рассчитываются (определяются) отдельно по каждой зоне балансирования.

      9. Оплата балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, купленных расчетным центром балансирующего рынка у субъектов балансирующего рынка электрической энергии в рамках заключенных договоров на куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, осуществляется расчетным центром балансирующего рынка ежемесячно, но не позднее сорока пяти рабочих дней после завершения месяца покупки.

      Оплата балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, купленных субъектами балансирующего рынка электрической энергии у расчетного центра балансирующего рынка в рамках заключенных договоров на куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, осуществляется данными субъектами ежемесячно, но не позднее тридцати календарных дней после завершения месяца покупки.

      10. Взаиморасчеты на балансирующем рынке электрической энергии осуществляются на основании расчетов почасовых объемов балансирующей электроэнергии и почасовых дисбалансов субъектов балансирующего рынка электрической энергии, осуществляемых расчетным центром балансирующего рынка на основе данных системного оператора в порядке, установленном уполномоченным органом.

      При этом субъекты балансирующего рынка электрической энергии, которые заключили с Правительством Республики Казахстан договоры о разделе продукции, по итогам расчетного периода осуществляют куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии в порядке, предусмотренном уполномоченным органом.

      11. Субъект балансирующего рынка электрической энергии, осуществляющий поставку электрической энергии организации (потребителю) другого государства в рамках договора коммерческого экспорта электрической энергии (далее – договор экспорта), помимо ответственности за свои дисбалансы на территории Республики Казахстан также несет ответственность за отклонения сальдо-перетоков электрической энергии на границе зоны балансирования с энергосистемой государства Центральной Азии, связанные с отклонениями отпуска электроэнергии этим субъектом от объемов экспорта электрической энергии из Республики Казахстан, указанных в договоре экспорта, согласно порядку, определенному уполномоченным органом.

      Субъект балансирующего рынка электрической энергии, осуществляющий прием электрической энергии от организации (производителя) другого государства в рамках договора коммерческого импорта электрической энергии (далее – договор импорта), помимо ответственности за свои дисбалансы на территории Республики Казахстан также несет ответственность за отклонения сальдо-перетоков электрической энергии на границе зоны балансирования с энергосистемой государства Центральной Азии, связанные с отклонениями приема электроэнергии этим субъектом от объемов импорта электрической энергии в Республику Казахстан, указанных в договоре импорта, согласно порядку, определенному уполномоченным органом.

      12. При работе балансирующего рынка электрической энергии в режиме реального времени энергопроизводящие организации, заключившие с единым закупщиком договор (договоры) о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, и энергопроизводящие организации, включенные в Реестр и заключившие двусторонние договоры по обеспечению электрической мощностью с потребителями в рамках соответствующей группы лиц, обязаны ежедневно подавать системному оператору заявки на участие в балансировании на повышение (понижение) на каждый час предстоящих суток планирования согласно порядку, установленному уполномоченным органом, и исполнять данные заявки в случае их активации системным оператором.

      13. Расчетный центр балансирующего рынка, определяемый уполномоченным органом:

      1) заключает договоры купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов с субъектами балансирующего рынка электрической энергии;

      2) осуществляет куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии;

      3) осуществляет расчет почасовых средневзвешенных цен на продажу балансирующей электроэнергии и покупку отрицательных дисбалансов в рамках каждой зоны балансирования единой электроэнергетической системы Республики Казахстан в соответствии с порядком, утвержденным уполномоченным органом;

      4) непрерывно обеспечивает доступность информации об аукционных ценах на балансирующем рынке по итогам операционного часа;

      5) осуществляет расчет почасовых объемов балансирующей электроэнергии и дисбалансов субъектов балансирующего рынка электрической энергии в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      6) определяет предельный тариф на балансирующую электроэнергию и предельный тариф на отрицательные дисбалансы;

      7) формирует перечень провайдеров баланса в порядке, определенном уполномоченным органом;

      8) заключает договоры на передачу электрической энергии с энергопередающими организациями и оплачивает услуги по передаче электрической энергии в случаях и порядке, определенных уполномоченным органом;

      9) заключает договор присоединения со всеми субъектами балансирующего рынка по типовой форме, утвержденной уполномоченным органом;

      10) осуществляет взаимозачеты по обязательствам по покупке (продаже) балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов на балансирующем рынке между субъектами балансирующего рынка в рамках договора присоединения;

      10-1) осуществляет распределение финансовых обязательств и передачу своих прав и обязанностей субъектам балансирующего рынка на основании заключенных договоров купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов и присоединения;

      11) осуществляет иные функции, предусмотренные настоящим Законом.

      14. В случае если по причине аварии на сетях энергопередающей организации, подтвержденной уполномоченным органом, у субъектов балансирующего рынка электрической энергии, непосредственно присоединенных к ним, возникают отрицательные дисбалансы, то положительная разница затрат на покупку электрической энергии данных субъектов и доходов данных субъектов от продажи указанных отрицательных дисбалансов, возникшая за время данной аварии, компенсируется данной энергопередающей организацией.

      15. Энергопроизводящие организации, использующие возобновляемые источники энергии, и энергопроизводящие организации, использующие энергетическую утилизацию отходов, имеющие заключенный с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, включенные в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором (далее – возобновляемые источники), обязаны заключить договор передачи ответственности с единым закупщиком электрической энергии.

      Единый закупщик электрической энергии не имеет своих собственных дисбалансов на балансирующем рынке электрической энергии и участвует на данном рынке только как провайдер баланса, принимая на себя ответственность за куплю-продажу балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов возобновляемых источников. При этом возобновляемые источники, имеющие заключенный после 1 июля 2023 года с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, включенные в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, формируемый системным оператором, отвечают за свои допущенные дисбалансы в порядке, определенном уполномоченным органом.

      16. В рамках договора передачи ответственности, заключенного с единым закупщиком электрической энергии, возобновляемые источники:

      1) покрывают все свои положительные дисбалансы посредством покупки у единого закупщика электрической энергии балансирующей электроэнергии в соответствующих объемах по цене на продажу электроэнергии, указанной в действующем договоре купли-продажи электрической энергии с единым закупщиком электрической энергии либо с субъектом оптового рынка электрической энергии, умноженной на повышающий коэффициент, рассчитываемый в порядке, определенном уполномоченным органом;

      2) продают все свои отрицательные дисбалансы единому закупщику электрической энергии по цене на продажу электроэнергии, указанной в действующем договоре купли-продажи электрической энергии с единым закупщиком электрической энергии либо с субъектом оптового рынка электрической энергии, умноженной на понижающий коэффициент, рассчитываемый в порядке, определенном уполномоченным органом.

      Значение повышающего коэффициента, указанного в настоящем пункте, приравнивается к единице для часа операционных суток, в котором значение положительного дисбаланса не превышает значения допустимого отклонения от планового значения отпуска электрической энергии в сеть, включенного в суточный график производства-потребления электрической энергии, утвержденный системным оператором.

      Значение понижающего коэффициента, указанного в настоящем пункте, приравнивается к единице для часа операционных суток, в котором модуль значения отрицательного дисбаланса не превышает значения допустимого отклонения от планового значения отпуска электрической энергии в сеть, включенного в суточный график производства-потребления электрической энергии, утвержденный системным оператором.

      Значения допустимых отклонений, указанных в настоящем пункте, определяются в порядке, установленном уполномоченным органом.

      Значение понижающего и повышающего коэффициентов, указанных в настоящем пункте, для возобновляемых источников, заключивших договор купли-продажи электрической энергии с расчетно-финансовым центром по поддержке возобновляемых источников энергии до 1 июля 2023 года в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии, определяется согласно правилам функционирования балансирующего рынка электрической энергии.

      Сноска. Главу 4 дополнена статьей 15-10 в соответствии с Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); с изменениями, внесенными законами РК от 08.07.2024 № 121-VIII (порядок введения в действие см. ст.2);

Статья 15-11. Гибридная группа

      1. В состав гибридной группы входят следующие юридические лица, более двадцати пяти процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) каждого из которых прямо или косвенно принадлежит одному и тому же лицу:

      энергопроизводящие организации, совокупно использующие возобновляемые источники энергии и генерирующие установки с маневренным режимом генерации, объекты которых введены в эксплуатацию не ранее 1 июля 2024 года и подключены к национальным или региональным электрическим сетям в одной точке подключения;

      потребители гибридной группы;

      администратор гибридной группы.

      2. Гибридная группа включается в перечень гибридных групп на основании заявления лица, которому прямо или косвенно принадлежат более двадцати пяти процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале, паев) лиц, указанных в пункте 1 настоящей статьи.

      В перечень гибридных групп включаются энергопроизводящие организации, потребители, администраторы гибридных групп, указанные в пункте 1 настоящей статьи.

      Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-11 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Розничный рынок электрической энергии

      1. Порядок доступа на розничный рынок электрической энергии определяется уполномоченным органом.

      2. Региональные электросетевые компании осуществляют функции передачи электрической энергии по электрическим сетям в границах ее балансовой принадлежности.

      3. (Пункт исключен Законом РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

      4. Гарантирующим поставщикам электрической энергии при осуществлении хозяйственной деятельности не могут быть предоставлены преимущества по отношению к иным энергоснабжающим организациям, за исключением случаев, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

      5. Порядок определения гарантирующего поставщика электроэнергии и зоны его ответственности устанавливаются правилами организации и функционирования розничного рынка электрической энергии.

      Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 27.07.2007 № 316 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Договоры на рынке электрической энергии и мощности

      Сноска. Заголовок статьи 17 - в редакции РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

      1. Купля-продажа электрической энергии, купля-продажа балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, взаимозачеты на балансирующем рынке, оказание услуг по передаче электрической энергии, в том числе по национальной электрической сети, пользованию национальной электрической сетью, технической диспетчеризации, регулированию электрической мощности, балансированию производства-потребления электрической энергии, обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, поддержанию готовности электрической мощности, участию в централизованной торговле электрической энергией, участию в централизованных торгах электрической мощностью, по организации и проведению аукционных торгов на строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации осуществляются на основании договоров, заключаемых в соответствии с Гражданским кодексом Республики Казахстан, настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

      2. Договоры купли-продажи электрической энергии должны содержать:

      1) график суточного электропотребления;

      2) порядок резервирования энергопроизводящими организациями электрической мощности.

      3. Договоры купли-продажи электрической энергии, купли-продажи балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, договор присоединения, договоры на оказание услуг по передаче электрической энергии, в том числе по национальной электрической сети, пользованию национальной электрической сетью, технической диспетчеризации, регулированию электрической мощности, обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки, поддержанию готовности электрической мощности, балансированию производства-потребления электрической энергии на оптовом рынке электрической энергии, договоры участия на рынке централизованной торговли, договоры на оказание услуги по организации и проведению аукционных торгов на строительство вновь вводимых в эксплуатацию генерирующих установок с маневренным режимом генерации должны содержать условия и порядок прекращения оказания соответствующих услуг в случае несвоевременной оплаты по договорам.

      4. В случае неисполнения или ненадлежащего исполнения обязательств по договорам купли-продажи, передачи электрической энергии возмещение причиненного этим реального ущерба производит сторона, ответственная за неисполнение обязательства.

      Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Договоры на розничном рынке электрической энергии

      Сноска. Заголовок статьи 18 с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Купля-продажа электрической энергии на розничном рынке осуществляется на основании публичных договоров энергоснабжения, заключаемых потребителями с энергоснабжающими организациями.

      Энергоснабжающие организации не вправе отказывать потребителям в реализации (продаже) электрической энергии по тарифам, дифференцированным в зависимости от объемов (для физических лиц) потребляемой электрической энергии.

      Энергоснабжающие организации не вправе прекращать подачу электрической энергии потребителю при наличии задолженности по оплате за использованную тепловую энергию.

      1-1. Энергоснабжающие организации заключают типовые договоры электроснабжения по следующим группам потребителей:

      1) типовой договор электроснабжения для бытовых потребителей;

      2) типовой договор электроснабжения для потребителей, использующих электрическую энергию не для бытовых нужд;

      3) типовой договор электроснабжения для юридических лиц, финансируемых из государственного бюджета.

      2. Договоры, заключаемые энергоснабжающими и энергопередающими организациями на розничном рынке, обязаны содержать равные условия для всех участников розничного рынка электрической энергии.

      3. Цены и условия поставки электрической энергии, поставляемой энергоснабжающими организациями, устанавливаются в соответствии с договором купли-продажи по соглашению сторон с учетом тарифа энергопередающей организации.

      Оплата потребителями за потребленную электрическую энергию производится по платежному документу, выписанному энергоснабжающей организацией на основании фактических показателей приборов коммерческого учета, а при их отсутствии или временном нарушении - расчетным путем, за исключением случаев использования автоматизированной системы коммерческого учета энергии.

      4. Передача электрической энергии по региональным электрическим сетям осуществляется на основании договора на оказание услуг по передаче электрической энергии, заключаемого энергоснабжающей организацией или потребителем с региональной электросетевой компанией, по типовой форме, установленной уполномоченным органом.

      5. Договор энергоснабжения между гарантирующими поставщиками и потребителями электрической энергии является публичным.

      Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 13.01.2012 № 542-IV (вводится в действие с 01.07.2012); от 04.07.2012 № 25-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.04.2016 № 504-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Права и обязанности потребителей электрической энергии

      Сноска. Заголовок статьи 19 с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Потребители электрической энергии имеют право:

      1) получать электрическую энергию в соответствии с заключенными договорами;

      2) требовать от энергопроизводящей, энергопередающей и энергоснабжающей организаций возмещения реального ущерба, причиненного недопоставкой или поставкой некачественной электрической энергии, в соответствии с условиями заключенных договоров;

      3) обращаться в суд для решения спорных вопросов, связанных с заключением и исполнением договоров;

      4) производить оплату за потребленную электроэнергию по дифференцированным тарифным системам учета в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      2. Потребители электрической энергии обязаны:

      1) поддерживать надлежащее техническое состояние электро- и энергоустановок и приборов коммерческого учета, находящихся в собственности потребителей, выполнять требования к их техническому состоянию в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Казахстан в области электроэнергетики;

      2) соблюдать режимы энергопотребления, определенные договором купли-продажи электрической энергии;

      3) выполнять нормативные требования, направленные на поддержание стандартной частоты электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан;

      4) своевременно оплачивать отпущенную, переданную и потребленную электрическую энергию согласно заключенным договорам;

      5) допускать работников энергоснабжающих и энергопередающих организаций к приборам коммерческого учета, а также работников органа по государственному энергетическому надзору и контролю, уполномоченных представителей местных исполнительных органов для осуществления контроля технического состояния и безопасности эксплуатации электро- и энергоустановок.

      3. Исключен Законом РК от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Сноска. Статья 19 с изменениями, внесенными законами РК от 31.01.2006 № 125; от 11.04.2006 № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 12.11.2015 № 394-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19-1. Функционирование оптового рынка электрической энергии при едином закупщике электрической энергии

      1. Единый закупщик электрической энергии определяется уполномоченным органом.

      2. Единый закупщик электрической энергии начинает функционировать одновременно с вступлением в силу настоящей статьи с учетом действия статьи 25 настоящего Закона.

      3. Единый закупщик электрической энергии осуществляет следующие функции:

      1) покупает электрическую энергию у энергопроизводящих организаций и (или) у администратора гибридной группы на час и (или) сутки, и (или) месяц, и (или) квартал, и (или) год (годы) вперед в порядке, установленном уполномоченным органом:

      для продажи энергоснабжающим, энергопередающим организациям, потребителям, включенным в перечень субъектов оптового рынка электрической энергии, а также условным потребителям;

      для продажи цифровым майнерам;

      для продажи потребителям гибридной группы;

      2) продает электрическую энергию энергопередающим и энергоснабжающим организациям, потребителям электрической энергии, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии, условным потребителям, потребителям гибридной группы, а также на централизованных торгах электрической энергией выше предельных тарифов на электрическую энергию лицам, осуществляющим деятельность по цифровому майнингу, в порядке, установленном уполномоченным органом;

      2-1) продает на краткосрочной (год) или долгосрочной (более года) основе потребителю зеленой энергии электрическую энергию, вырабатываемую объектами по использованию возобновляемых источников энергии, по зеленым тарифам в порядке, определяемом уполномоченным органом;

      3) покупает отрицательные дисбалансы у возобновляемых источников энергии в рамках договоров на передачу ответственности;

      4) продает балансирующую электроэнергию возобновляемым источникам в рамках договора на передачу ответственности;

      5) заключает с возобновляемыми источниками, имеющими заключенный с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, договор передачи ответственности и выступает их провайдером баланса на балансирующем рынке электрической энергии в соответствии с настоящим Законом;

      6) заключает соответствующие договоры купли-продажи электрической энергии;

      7) заключает договор участия в централизованной торговле электрической энергией;

      8) осуществляет (при необходимости) покупку электрической энергии у поставщиков (производителей) электрической энергии других стран (импорт) и (или) уполномоченной организации, определяемой межправительственным соглашением, в порядке, определенном уполномоченным органом, и по ценам данных поставщиков (производителей);

      9) осуществляет (при необходимости) продажу электрической энергии потребителям других стран (экспорт) и (или) уполномоченной организации, определяемой межправительственным соглашением, в порядке, определенном уполномоченным органом;

      10) осуществляет адресную поддержку для потребителей оптового рынка путем дифференциации тарифов в порядке, определенном уполномоченным органом, с целью возможности осуществления поэтапного изменения тарифов;

      11) заключает договор купли-продажи балансирующей электрической энергии и отрицательных дисбалансов с расчетным центром балансирующего рынка;

      12) определяет прогнозные цены на продажу электрической энергии в соответствии с порядком, определенным уполномоченным органом;

      13) заключает (при необходимости) договоры на передачу электрической энергии с энергопередающими организациями и оплачивает услуги по передаче электрической энергии в случаях и порядке, определенных уполномоченным органом;

      14) заключает с системным оператором договор на оказание услуг по технической диспетчеризации отпуска в сеть импортируемой электрической энергии (при необходимости).

      4. Покупку электрической энергии для покрытия суточного графика потребления электрической энергии единый закупщик электрической энергии осуществляет с учетом технической экспертизы системного оператора в следующем порядке (приоритетности):

      1) у возобновляемых источников, имеющих заключенный после 1 июля 2023 года с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, согласно законодательству Республики Казахстан о поддержке использования возобновляемых источников энергии в полном объеме их планового отпуска электрической энергии в сеть по ценам данных договоров.

      У возобновляемых источников, имеющих заключенный до 1 июля 2023 года с расчетно-финансовым центром долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, согласно законодательству Республики Казахстан о поддержке использования возобновляемых источников энергии в полном объеме их фактического отпуска электрической энергии в сеть по ценам данных договоров по итогам расчетного календарного месяца;

      2) у теплоэлектроцентралей в соответствии с правилами организации и функционирования оптового рынка электрической энергии, утвержденными уполномоченным органом;

      3) у энергопроизводящих организаций, заключивших на рынке электрической мощности долгосрочные договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности в соответствии со статьями 15-4 и 15-8 настоящего Закона, в объеме планового отпуска электрической энергии в сеть генерирующих установок, мощность которых является предметом данных договоров, по соответствующим предельным тарифам на электрическую энергию, умноженным на соответствующие часовые ставки, определяемые в порядке, определенном уполномоченным органом, в течение действия указанных договоров;

      4) остальные, необходимые для покрытия суточного графика потребления электрической энергии, плановые объемы отпускаемой в сеть электрической энергии покупаются единым закупщиком на централизованных торгах электрической энергии.

      В случае, если плановых объемов электрической энергии, указанных в настоящем пункте, окажется недостаточно для покрытия суточного графика потребления электрической энергии, единый закупщик осуществляет плановый импорт электрической энергии.

      Покупка электрической энергии, указанная в настоящем пункте, осуществляется в порядке, определенном уполномоченном органом.

      5. При функционировании единого закупщика электрической энергии:

      1) все энергопроизводящие организации обязаны осуществлять продажу электрической энергии только единому закупщику электрической энергии и потребителям, входящим с ними в одну группу лиц, либо администратору гибридной группы, входящему с ними в одну гибридную группу, и заключать с ними соответствующие договоры купли-продажи электрической энергии.

      При этом энергопроизводящие организации, оказывающие услуги по автоматическому регулированию мощности системному оператору, освобождаются от продажи электрической энергии единому закупщику электрической энергии на величину договорного объема (диапазона регулирования);

      2) все возобновляемые источники, имеющие заключенный с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, согласно законодательству Республики Казахстан о поддержке использования возобновляемых источников энергии обязаны осуществлять продажу электрической энергии только единому закупщику электрической энергии;

      3) субъекты оптового рынка электрической энергии обязаны осуществлять покупку электрической энергии только у единого закупщика электрической энергии и (или) у энергопроизводящих организаций, входящих с ними в одну группу лиц в Реестре, и (или) у администратора гибридной группы, входящего с ними в гибридную группу, и (или) у возобновляемых источников и заключать с ними соответствующие договоры купли-продажи электрической энергии;

      При этом потребители зеленой энергии имеют право покупать на краткосрочной (год) или долгосрочной (более года) основе у единого закупщика электрической энергии электрическую энергию, вырабатываемую объектами по использованию возобновляемых источников энергии, по зеленым тарифам в порядке, определяемом уполномоченным органом;

      4) субъекты оптового рынка электрической энергии, осуществляющие деятельность по цифровому майнингу, обязаны осуществлять покупку электрической энергии из-за пределов Республики Казахстан либо у единого закупщика электрической энергии в порядке, определенном уполномоченным органом;

      5) запрещается продажа электрической энергии от единого закупщика субъектам розничного рынка электрической энергии;

      6) энергоснабжающие организации, энергопередающие организации, потребители и цифровые майнеры, являющиеся субъектами оптового рынка электрической энергии, обязаны заключить с системным оператором договор на оказание услуги по пользованию национальной электрической сетью, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 7-1 статьи 13 настоящего Закона. Единому закупщику электрической энергии запрещается реализация (продажа) электрической энергии энергоснабжающим, энергопередающим организациям, потребителям и цифровым майнерам, являющимся субъектами оптового рынка электрической энергии, не имеющим договоров на оказание услуги по пользованию национальной электрической сетью или услуги по передаче электрической энергии по национальной электрической сети, в случае, предусмотренном подпунктом 3) пункта 7-1 статьи 13 настоящего Закона;

      7) условные потребители и администраторы гибридных групп обязаны покупать у единого закупщика электрической энергии электрическую энергию по ценам и в объемах, которые рассчитываются единым закупщиком электрической энергии, в порядке, определенном уполномоченным органом, с учетом доли их планового потребления электрической энергии в общем объеме планового потребления республики, объемов электрической энергии, произведенных возобновляемыми источниками, входящими в их состав, объемов электрической энергии, приобретаемой ими у возобновляемых источников, являющихся субъектами оптового рынка электрической энергии, и затрат единого закупщика электрической энергии на покупку электрической энергии от возобновляемых источников, а также заключать соответствующие договоры купли-продажи электрической энергии с единым закупщиком электрической энергии;

      8) между возобновляемыми источниками, имеющими заключенный с единым закупщиком электрической энергии долгосрочный договор купли-продажи электрической энергии, согласно законодательству Республики Казахстан о поддержке использования возобновляемых источников энергии допускается взаимная корректировка на увеличение (вверх) или уменьшение (вниз) суточного графика производства-потребления электрической энергии, утвержденного системным оператором, не позднее чем за два часа до наступления соответствующего часа фактического производства-потребления электрической энергии при условии сохранения баланса производства-потребления электрической энергии в указанном суточном графике производства-потребления электрической энергии в порядке, определенном уполномоченным органом;

      9) покупка и продажа электрической энергии единым закупщиком электрической энергии, указанные в настоящем пункте, а также соответствующие взаиморасчеты осуществляются в порядке, определенном уполномоченным органом;

      10) цены покупки и продажи электрической энергии единым закупщиком электрической энергии определяются в порядке, определенном уполномоченным органом;

      11) затраты и доходы единого закупщика электрической энергии на балансирующем рынке электрической энергии учитываются при определении цены продажи электрической энергии субъектам оптового рынка электрической энергии;

      12) объемом купленной (проданной) электрической энергии на оптовом рынке электрической энергии по всем договорам купли-продажи электрической энергии, заключенным субъектами оптового рынка электрической энергии, является плановый объем купли-продажи электрической энергии, включенный в суточный график производства-потребления электрической энергии, утвержденный системным оператором;

      13) субъекты оптового рынка электроэнергии обязаны оплачивать единому закупщику электрической энергии купленную ими электрическую энергию в порядке и сроки, которые определены уполномоченным органом;

      14) единый закупщик электрической энергии обязан оплачивать энергопроизводящим организациям и возобновляемым источникам купленную у них электрическую энергию в порядке и сроки, определенные уполномоченным органом;

      15) оплата электрической энергии, купленной субъектами оптового рынка электрической энергии (кроме гарантирующих поставщиков электрической энергии) у единого закупщика электрической энергии, осуществляется посредством перечисления денежных средств до начала операционных суток в соответствии с суточным графиком производства-потребления электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан в порядке, установленном уполномоченным органом;

      16) гарантирующие поставщики электрической энергии осуществляют оплату электрической энергии, купленной у единого закупщика электрической энергии, по факту согласно порядку, определенному уполномоченным органом;

      17) сумма денежных средств к перечислению рассчитывается в соответствии с суточным графиком производства-потребления электрической энергии в порядке, установленном уполномоченным органом.

      6. В случае неоплаты субъектом оптового рынка электрической энергии за электрическую энергию, купленную у единого закупщика электрической энергии, до начала операционных суток в соответствии с суточным графиком производства-потребления электрической энергии заявка субъекта оптового рынка электрической энергии в суточный график производства-потребления электрической энергии на последующие сутки не допускается (исключается).

      7. Оплата суммы денежных средств за купленную электрическую энергию у энергопроизводящих организаций производится после утверждения суточного графика производства-потребления электрической энергии системным оператором в порядке, установленном уполномоченным органом.

      8. Затраты, связанные с открытием, ведением и обслуживанием счета, возлагаются на субъект оптового рынка электрической энергии.

      9. На правоотношения, связанные с покупкой единым закупщиком электрической энергии электрической энергии у энергопроизводящих организаций, в том числе использующих возобновляемые источники энергии, энергетическую утилизацию отходов и вторичные энергетические ресурсы, балансирующей электроэнергии и отрицательных дисбалансов, услуг по передаче электрической энергии, в том числе по национальной электрической сети, технической диспетчеризации, организации балансирования производства-потребления электрической энергии, услуг оператора рынка централизованной торговли, не распространяется законодательство Республики Казахстан о государственных закупках.

      Действие настоящей статьи не распространяется на субъекты оптового рынка электроэнергии в случае их участия на общем электроэнергетическом рынке Евразийского экономического союза.

      Сноска. Главу 4 дополнена статьей 19-1 в соответствии с Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие с 01.07.2023); с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие с 02.07.2023); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. Управление объектами электроэнергетики при аварийных нарушениях в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан

Статья 20. Меры, предпринимаемые для предотвращения и ликвидации аварийных нарушений

      1. Исключен Законом РК от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011).

      2. Для предотвращения или ликвидации системных аварий системный оператор задействует резервы любых энергопроизводящих организаций (как на загрузку, так и на разгрузку генерируемой мощности) независимо от формы собственности и автономные источники питания потребителей.

      3. При необходимости изменить генерируемую мощность гидроэлектростанций для предотвращения или ликвидации аварийных нарушений системный оператор имеет право оперативно вносить изменения в утвержденные графики расходов воды через гидроузлы для использования регулировочной способности гидроэлектростанций.

      4. При возникновении дисбаланса, не покрываемого балансирующим рынком электрической энергии в целях поддержания нормативной частоты электрического тока в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, системный оператор имеет право осуществлять куплю-продажу электрической энергии.

      Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Энергоснабжение по аварийной брони

      1. При возникновении системной аварии энергоснабжение потребителей, имеющих соответствующие акты аварийной и технологической брони энергоснабжения с энергопередающей и энергоснабжающей организациями, осуществляется по разрабатываемым энергопередающими организациями схемам, обеспечивающим поставку электрической мощности в размере аварийной брони для организаций хозяйственной инфраструктуры, в силу технологических причин нуждающихся в непрерывном энергоснабжении, остановка деятельности которых влечет за собой угрозу жизни, здоровью людей и окружающей среде.

      2. Порядок и условия энергоснабжения потребителей, имеющих аварийную бронь, утверждаются уполномоченным органом.

      3. Государственным учреждениям, содержащимся за счет бюджетных средств, аварийная бронь предоставляется в пределах средств, предусмотренных на расходы государственных учреждений по потреблению электрической энергии, а также при наличии соответствующей банковской гарантии, оформленной в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, для государственных предприятий и иных организаций.

      Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными законами РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Обеспечение сохранности и целостности объектов электроэнергетики

      1. Охрана наиболее важных объектов электроэнергетики осуществляется специальными службами военизированной охраны или подразделениями Министерства внутренних дел Республики Казахстан. Перечни таких объектов устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

      2. Запрещаются производство строительных, монтажных, земляных, погрузочно-разгрузочных работ, поисковых работ, связанных с устройством скважин и шурфов, обустройство площадок, стоянок автомобильного транспорта, размещение рынков, строений, сооружений, складирование материалов, сооружение ограждений и заборов, сброс и слив едких коррозионных веществ и горюче-смазочных материалов в охранных зонах линий электрических сетей без согласования с организацией, в ведении которой находятся электрические сети.

      3. Имущество энергопроизводящих, энергопередающих организаций, участвующее в едином технологическом процессе производства и передачи электрической и (или) тепловой энергии, является неделимым.

      4. Купля-продажа, передача в аренду или доверительное управление объектов электроэнергетики и (или) его отдельных частей осуществляются с предварительного уведомления уполномоченного органа и государственного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий.

      5. Самовольное подключение к электрическим сетям в нарушение порядка, предусмотренного законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике, запрещается.

      Сноска. Статья 22 с изменениями, внесенными законами РК от 11 апреля 2006 года № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2016 № 34-VІ (вводится в действие с 01.01.2017); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 18.07.2024 № 126-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике

      Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан об электроэнергетике, несут ответственность в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

Глава 6. Заключительные и переходные положения

Статья 24. Порядок введения в действие настоящего Закона

      1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования, за исключением:

      1) пункта 2 статьи 13 и пункта 4 статьи 14, которые вводятся с 1 октября 2004 года;

      2) пункта 6 статьи 13, который вводится с 1 января 2008 года.

      2. Нормы, установленные подпунктом 4) пункта 1 и подпунктом 2) пункта 2 статьи 10, действуют до 31 декабря 2007 года.

      3. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 16 июля 1999 г. "Об электроэнергетике" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., N 20, ст. 729).

      Сноска. В статью 24 внесены изменения Законом РК от 11 апреля 2006 года № 136 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

Статья 25. Заключительные и переходные положения

      1. Энергопередающим организациям осуществить разделение деятельности по передаче электрической и (или) тепловой энергии от деятельности по энергоснабжению до 1 октября 2004 года.

      2. Региональным электросетевым компаниям осуществить разделение деятельности по передаче электрической энергии от деятельности по энергоснабжению путем создания энергоснабжающих организаций до 1 октября 2004 года.

      3. Энергопроизводящим организациям заключить соглашения с 1 мая 2009 года в порядке, установленном настоящим Законом.

      4. Запрет, предусмотренный пунктом 3-3 статьи 13 настоящего Закона, не распространяется на случаи продажи электрической энергии энергоснабжающим организациям, поставляющим ее в объеме не более 1 мегаватта среднесуточной (базовой) мощности, до 1 июля 2009 года.

      4-1. Запрет, предусмотренный подпунктом 2) части первой пункта 3-3 статьи 13 настоящего Закона, не распространяется на гарантирующих поставщиков электрической энергии до 1 января 2030 года.

      Примечание РЦПИ!
      Пункт 5 действовал до 01.01.2016 в соответствии с Законом РК от 04.07.2012 № 25-V.

      5. Энергопроизводящие организации, не принявшие меры по заключению соглашения в порядке, предусмотренном пунктом 3-1 статьи 12-1 настоящего Закона, и не заключившие с уполномоченным органом соглашение, реализуют электрическую энергию по цене, не превышающей затраты на выработку электрической энергии, без учета затрат на амортизацию и прибыль.

      6. Энергопередающие организации, оказывающие услуги по передаче электрической энергии, должны соответствовать:

      1) требованию, предъявляемому к деятельности по передаче электрической энергии, указанному в подпункте 1) пункта 6 статьи 13-1 настоящего Закона, не позднее 1 января 2018 года;

      2) требованиям, предъявляемым к деятельности по передаче электрической энергии, указанным в подпунктах 2) и 3) пункта 6 статьи 13-1 настоящего Закона, не позднее 1 января 2020 года;

      3) требованию, предъявляемому к деятельности по передаче электрической энергии, указанному в подпункте 4) пункта 6 статьи 13-1 настоящего Закона, не позднее 1 января 2022 года.

      7. Местные исполнительные органы обеспечивают передачу электрических сетей, находящихся на праве хозяйственного ведения или оперативного управления государственных юридических лиц, в соответствии с пунктом 2 статьи 13-1 настоящего Закона не позднее 1 января 2019 года.

      8. Потребители, являющиеся субъектами оптового рынка электрической энергии, должны соответствовать требованию, установленному пунктом 6-2 статьи 13 настоящего Закона, не позднее 1 января 2023 года.

      9. Действие пункта 10 статьи 15-3 настоящего Закона распространяется на договоры о покупке услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключенные единым закупщиком с 1 января 2022 года.

      10. Уполномоченный орган совместно с системным оператором обеспечивает ввод балансирующего рынка электрической энергии в режиме реального времени с 1 июля 2023 года.

      11. Уполномоченный орган обеспечивает переход к модели единого закупщика на рынке электрической энергии с 1 июля 2023 года.

      12. Действие настоящего Закона в части покупки и продажи электрической энергии единому закупщику электрической энергии распространяется на отношения, возникшие из ранее заключенных договоров, которые подлежат расторжению до 1 июля 2023 года.

      Примечание ИЗПИ!
      Статью 25 предусмотрено дополнить пунктом 13 в соответствии с Законом РК от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие c 01.12.2024).

      14. Лицензии и (или) приложения к лицензии (разрешения и (или) приложения к разрешению) на осуществление деятельности по покупке электрической энергии в целях энергоснабжения, выданные энергоснабжающим организациям, не соответствующим требованиям статьи 7-1 настоящего Закона, подлежат лишению (отзыву) или приостановлению действия лицензии лицензиаром.

      15. Установить, что часть третья статьи 5-2 действует до 1 января 2026 года.

      Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными законами РК от 29.12.2008 № 116-IV (вводится в действие с 01.01.2009); от 04.07.2012 № 25-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 11.07.2017 № 89-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 07.12.2020 № 380-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 118-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (порядок введения в действие см. ст.2).

     
      Президент
Республики Казахстан