О нормативных правовых актах

Закон Республики Казахстан от 24 марта 1998 года N 213. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 6 апреля 2016 года № 480-V

      Сноска. Утратил силу Законом РК от 06.04.2016 № 480-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

Глава 1. Общие положения 

      Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем
                Законе

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

      1) закон - нормативный правовой акт, который регулирует важнейшие общественные отношения, устанавливает основополагающие принципы и нормы, предусмотренные пунктом 3 статьи 61 Конституции Республики Казахстан, принимаемый Парламентом Республики Казахстан, а в случаях, предусмотренных подпунктом 3) статьи 53 Конституции Республики Казахстан, - Президентом Республики Казахстан;

      1-1) юридическая техника - совокупность способов, требований и правил оформления нормативных правовых актов;

      2) законодательный акт - конституционный закон, указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу конституционного закона, кодекс, закон, указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу закона, постановление Парламента Республики Казахстан, постановления Сената и Мажилиса;

      3) подзаконные нормативные правовые акты – иные не являющиеся законодательными нормативные правовые акты, издаваемые на основе и (или) во исполнение и (или) для дальнейшей реализации законодательных и иных вышестоящих по иерархии нормативных правовых актов;

      4) законодательство - совокупность нормативных правовых актов, принятых в установленном порядке;

      5) кодекс - закон, в котором объединены и систематизированы правовые нормы, регулирующие однородные важнейшие общественные отношения, предусмотренные статьей 3-1 настоящего Закона;

      6) Конституционный закон - закон, названный в Конституции Республики Казахстан конституционным, принимаемый в порядке, установленном пунктом 4 статьи 62 Конституции Республики Казахстан;

      7) Государственный реестр нормативных правовых актов Республики Казахстан - единая система государственного учета нормативных правовых актов Республики Казахстан, содержащая реквизиты нормативных правовых актов и другие сведения информационно-справочного характера об этих актах;

      8) эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан – совокупность нормативных правовых актов (с изменениями и дополнениями) в печатной и электронно-цифровой форме, удостоверенной посредством электронной цифровой подписи, сведения о которых внесены в государственный реестр нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      9) закон, вносящий изменения и дополнения в Конституцию Республики Казахстан - закон, принимаемый в порядке, установленном пунктом 3 статьи 62 Конституции Республики Казахстан;

      10) норма права – общеобязательное правило поведения постоянного или временного характера, рассчитанное на многократное применение, распространяющееся на индивидуально неопределенный круг лиц в рамках регулируемых общественных отношений;

      11) нормативный правовой акт – письменный официальный документ установленной формы, принятый на референдуме либо уполномоченным органом или должностным лицом государства, устанавливающий правовые нормы, изменяющий, прекращающий или приостанавливающий их действие, а также документ в электронно-цифровой форме, идентичный письменному официальному документу и удостоверенный посредством электронной цифровой подписи;

      11-1) Реестр государственной регистрации нормативных правовых актов – письменный перечень, содержащий номер государственной регистрации и реквизиты нормативных правовых актов государственных органов, указанных в подпункте 4) пункта 2 статьи 36 настоящего Закона, прошедших государственную регистрацию в органах юстиции Республики Казахстан;

      12) последующее официальное опубликование текстов нормативных правовых актов - опубликование в печатном издании нормативных правовых актов, прошедших экспертизу на соответствие эталонному контрольному банку нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      12-1) правовой мониторинг нормативных правовых актов  - деятельность государственных органов, осуществляемая на постоянной основе, по сбору, оценке, анализу информации о состоянии законодательства Республики Казахстан, а также по прогнозу динамики его развития и практики применения в целях выявления противоречащих законодательству Республики Казахстан устаревших и коррупциогенных норм права, оценки эффективности их реализации;

      13) уровень нормативного правового акта - место нормативного правового акта в зависимости от его юридической силы в иерархии нормативных правовых актов;

      14) официальное опубликование нормативного правового акта – публикация для всеобщего сведения полного текста нормативного правового акта в официальных и периодических печатных изданиях, а также на интернет-ресурсе, определяемом Правительством Республики Казахстан, в графическом формате в полном соответствии с подписанными подлинниками;

      15) уполномоченный орган – государственные органы, их ведомства и должностные лица Республики Казахстан, которые вправе принимать нормативные правовые акты в соответствии с их компетенцией, установленной Конституцией Республики Казахстан, настоящим Законом, а также законодательством, определяющим правовой статус этих органов и должностных лиц (Президент Республики Казахстан, Парламент Республики Казахстан, Правительство Республики Казахстан, Конституционный Совет Республики Казахстан, Верховный Суд Республики Казахстан, Центральная избирательная комиссия Республики Казахстан, центральные исполнительные органы, местные представительные и исполнительные органы, Национальный Банк Республики Казахстан, иные государственные органы);

      16) уполномоченная организация – организация, определяемая Правительством Республики Казахстан по осуществлению научной лингвистической экспертизы в части аутентичности текстов на казахском и русском языках по проектам законов, разработанным государственными органами Республики Казахстан и подлежащим внесению в Парламент Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 29.12.2006 N 209 (порядок введения в действие см. статью 2); с изменениями, внесенными законами РК от 29.07.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 04.07.2008 N 57-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (порядок введения в действие см. ст. 3); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 2. Сфера действия настоящего Закона

      1. Особенности разработки и представления, принятия, регистрации, введения в действие, изменения, дополнения, прекращения или приостановления действия, опубликования законодательных и иных нормативных правовых актов определяются, в соответствии с их уровнем, законодательными актами, регулирующими деятельность государственных органов, принимающих нормативные правовые акты, актами, определяющими правовой статус этих органов, в том числе положениями о них и их регламентами, другими нормативными правовыми актами, за исключением особенностей, определяемых актами Президента Республики Казахстан, касающихся проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан.

      2. Настоящий Закон не регулирует порядок принятия, изменения и прекращения действия Конституции Республики Казахстан.

      3. Настоящим Законом не регулируется порядок подготовки, заключения, исполнения и денонсации международных договоров.

      4. Настоящим Законом не определяется порядок разработки, представления, принятия, введения в действие, действия, опубликования, изменения, дополнения и прекращения действия нормативных актов, принятых в соответствии с законодательством, но не отвечающих требованиям, приведенным в подпункте 11) статьи 1 настоящего Закона и имеющих правореализующее и правоприменительное значение, в частности:
      1) нормативных актов негосударственных организаций, в том числе общественных объединений и органов местного самоуправления;
      2) нормативных актов государственных организаций, не являющихся уполномоченными органами;
      3) исключен Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).
      Нормативные акты, указанные в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта, не должны содержать нормы права.
      Сноска. Статья 2 с изменениями, внесенными законами РК от 06.03.2002 N 298; от 16.06.2004 N 566; от 29.12.2006 N 209 (порядок введения в действие см. статью 2); от 04.07.2008 N 57-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 3. Основные и производные виды нормативных
                правовых актов

      1. Нормативные правовые акты подразделяются на основные и производные.

      2. К основному виду нормативных правовых актов относятся:
      1) Конституция, конституционные законы, кодексы, законы;
      2) указы Президента Республики  Казахстан,  имеющие  силу
конституционного закона; указы Президента Республики Казахстан, имеющие силу закона; иные нормативные правовые указы Президента Республики Казахстан;
      3) нормативные постановления Парламента Республики Казахстан и его палат;
      4) нормативные постановления Правительства Республики Казахстан;
      5) нормативные постановления Конституционного Совета, Верховного Суда Республики Казахстан, Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан и Счетного комитета по контролю за исполнением республиканского бюджета;
      6) нормативные правовые приказы министров Республики Казахстан и иных руководителей центральных государственных органов;
      7) нормативные правовые постановления центральных государственных органов;
      7-1) исключен - от 27 июля 2007 года N 315;
      7-2) нормативные правовые приказы руководителей ведомств центральных государственных органов при наличии прямой компетенции по их утверждению в нормативных правовых актах государственного органа, в структуру которого входит ведомство;
      8) нормативные правовые решения маслихатов, нормативные правовые постановления акиматов, нормативные правовые решения акимов.

      3. К производному виду нормативных правовых актов относятся:
      1) регламент - нормативный правовой акт, регулирующий внутренний порядок деятельности какого-либо государственного органа и его структурных подразделений;
      1-1) технический регламент - нормативный правовой акт, устанавливающий обязательные требования к продукции и (или) процессам их жизненного цикла, разрабатываемый и применяемый в соответствии с законодательством Республики Казахстан о техническом регулировании;
      1-2) (исключен - Законом РК от 04.12.2008 N 97-IV (порядок введения в действие см. ст. 2);
      1-3) стандарт государственной услуги – нормативный правовой акт, устанавливающий требования к оказанию государственной услуги, а также включающий характеристики процесса, формы, содержание и результат оказания государственной услуги;
      1-4) регламент государственной услуги – нормативный правовой акт, устанавливающий требования по соблюдению стандарта государственной услуги и определяющий порядок деятельности услугодателей, в том числе порядок взаимодействия с иными услугодателями, Государственной корпорацией "Правительство для граждан", а также использования информационных систем в процессе оказания государственных услуг;
      1-5) исключен Законом РК от 15.04.2013 № 89-V (вводится в действие по истечении тридцати календарных дней после его первого официального опубликования);
      2) положение - нормативный правовой акт, определяющий статус и полномочия какого-либо государственного органа;
      3) правила - нормативный правовой акт, определяющий порядок организации и осуществления какого-либо вида деятельности;
      4) инструкция - нормативный правовой акт, детализирующий применение законодательства в какой-либо сфере общественных отношений.
      Законами Республики Казахстан могут быть предусмотрены иные формы нормативных правовых актов производного вида.

      4. Нормативные правовые акты производных видов принимаются или утверждаются посредством нормативных правовых актов основных видов и составляют с ними единое целое. Место нормативного правового акта производного вида в иерархии нормативных правовых актов определяется уровнем акта основного вида.

      4-1. Нормативные правовые приказы руководителей ведомств центральных государственных органов не могут затрагивать права и свободы человека и гражданина.

      5. Территориальные органы центральных исполнительных органов и государственных органов, непосредственно подчиненных и подотчетных Президенту Республики Казахстан, а также местные исполнительные органы, уполномоченные акимом, финансируемые из местных бюджетов, не вправе издавать нормативные правовые акты.

      6. Принимаемые государственными органами и должностными лицами правовые акты индивидуального применения не являются нормативными правовыми актами.
      Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными законами РК от 06.03.2002 N 298; от 16.06.2004 N 566; от 29.12.2006 N 209 (порядок введения в действие см. статью 2); от 18.06.2007 N 262; от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 27.07.2007 N 315 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 04.12.2008 N 97-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 02.04.2010 № 263-IV (вводятся в действие с 01.01.2010); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 15.04.2013 № 89-V (вводится в действие по истечении тридцати календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 17.11.2015 № 408-V (вводится в действие с 01.03.2016).

      Статья 3-1. Общественные отношения, регулируемые
                  кодексами Республики Казахстан

      Кодексы Республики Казахстан принимаются с целью регулирования следующих однородных  важнейших общественных отношений:
      1) бюджетных;
      2) гражданских;
      3) гражданских процессуальных;
      4) брачно-семейных;
      5) экологических;
      6) водных;
      7) земельных;
      8) лесных;
      9) налоговых;
      10) таможенных;
      11) исключен Законом РК от 28.12.2010 № 369-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);
      12) трудовых;
      13) связанных с исполнением уголовных наказаний;
      14) связанных с привлечением к административной ответственности;
      15) связанных с привлечением к уголовной ответственности;
      16) уголовно-процессуальных;
      17) в сфере здравоохранения.
      Сноска. Глава дополнена статьей 3-1 в соответствии с Законом РК от 16.06.2004 N 566; с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 28.12.2010 № 369-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 4. Иерархия нормативных правовых актов

      1. Высшей юридической силой обладает Конституция Республики Казахстан.

      2. Соотношение юридической силы иных, кроме Конституции, нормативных правовых актов соответствует следующим нисходящим уровням:
      1) законы, вносящие изменения и дополнения в Конституцию;
      2) конституционные законы Республики Казахстан и указы Президента Республики Казахстан, имеющие силу конституционного закона;
      2-1) кодексы Республики Казахстан;
      3) законы Республики Казахстан, а также указы Президента Республики Казахстан, имеющие силу закона;
      4) нормативные постановления Парламента Республики Казахстан и его палат;
      5) нормативные указы Президента Республики Казахстан;
      6) нормативные постановления Правительства Республики Казахстан;
      7) нормативные правовые приказы министров Республики Казахстан и иных руководителей центральных государственных органов, нормативные правовые постановления центральных государственных органов, нормативные постановления Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан и Счетного комитета по контролю за исполнением республиканского бюджета;
      7-1) исключен - от 27 июля 2007 года N 315;
      7-2) нормативные правовые приказы руководителей ведомств центральных государственных органов;
      8) нормативные правовые решения маслихатов, нормативные правовые постановления акиматов, нормативные правовые решения акимов.

      3. Каждый из нормативных правовых актов нижестоящего уровня не должен противоречить нормативным правовым актам вышестоящих уровней.

      4. Вне указанной иерархии находятся нормативные постановления Конституционного Совета Республики Казахстан, Верховного Суда Республики Казахстан.

      5. Иерархия нормативных правовых решений маслихатов, нормативных правовых постановлений акиматов и нормативных правовых решений акимов административно-территориальных единиц определяется Конституцией Республики Казахстан и законодательными актами о местном государственном управлении.

      6. Нормативные постановления Конституционного Совета Республики Казахстан основываются только на Конституции Республики Казахстан и все иные нормативные правовые акты не могут им противоречить.
      Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 17.10.2001 N 248; от 06.03.2002 N 298; от 16.06.2004 N 566; от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 27.07.2007 N 315 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 5. Прямое действие нормативных правовых актов

      1. Все нормативные правовые акты имеют прямое действие, если иное не оговорено в самих нормативных правовых актах или актах о введении их в действие.

      2. Для применения нормативных правовых актов, введенных в действие, не требуется каких-либо дополнительных указаний.

      3. Если в самом нормативном правовом акте указано, что какая-либо его норма права применяется на основе дополнительного нормативного правового акта, то эта норма применяется в соответствии с основным и дополнительным нормативным правовым актом. До принятия дополнительного нормативного правового акта действуют нормативные правовые акты, ранее регулировавшие соответствующие отношения.
      Сноска. Статью 5 с изменениями, внесенными Законом РК от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

      Статья 6. Противоречия норм права различных
                нормативных правовых актов

      1. При наличии противоречий в нормах нормативных актов разного уровня действуют нормы акта более высокого уровня.

      2. Нормы законов в случаях их расхождения с нормами кодексов Республики Казахстан могут применяться только после внесения в кодексы соответствующих изменений.

      3. При наличии противоречий в нормах нормативных правовых актов одного уровня действуют нормы акта, позднее введенные в действие.
      Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 06.03.2002 N 298.

      Статья 6-1. Исчисление сроков

      1. Срок, установленный законодательством, определяется календарной датой или указанием на событие, которое должно неизбежно наступить. Срок может устанавливаться также как период времени, который исчисляется годами, кварталами, месяцами, неделями, днями или часами.
      2. Срок, исчисляемый годами, начинается с календарной даты или со дня наступления события, которыми определено его начало, и истекает в соответствующие месяц и число последнего года срока. Если окончание срока приходится на месяц, в котором нет соответствующего числа, то срок истекает в последний день этого месяца.
      Срок, исчисляемый месяцами, начинается с календарной даты или со дня наступления события, которыми определено его начало, и истекает в соответствующий день (число) последнего месяца срока. Если окончание срока приходится на месяц, в котором нет соответствующего числа, то срок истекает в последний день этого месяца.
      Срок, исчисляемый неделями, начинается с календарной даты или со дня наступления события, которыми определено его начало, и истекает в соответствующий день последней недели срока.
      Срок, исчисляемый днями, начинается с календарной даты или со дня наступления события, которыми определено его начало, и истекает в последний день установленного периода.
      Срок, исчисляемый часами, начинается с минуты наступления события, которой определено его начало, и истекает в последнюю минуту установленного периода.
      Сноска. Закон дополнен статьей 6-1 в соответствии с Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 2. Планирование подготовки проектов
нормативных правовых актов

      Статья 7. Планы подготовки проектов нормативных
                правовых актов

      1. Планы подготовки проектов нормативных правовых актов подразделяются на текущие, составляемые на один год, и перспективные, составляемые на более длительные сроки.
      В перспективных планах предусматривается разработка наиболее важных нормативных правовых актов, а также нормативных правовых актов, подготовка которых планируется на срок более одного года.

      2. В планах подготовки указываются:
      1) наименование нормативного правового акта, отражающее его уровень, форму и предмет регулирования;
      2) сроки подготовки;
      3) государственные органы и организации, ответственные за разработку проекта.

      3. Планы подготовки нормативных правовых актов составляются и утверждаются государственными органами, компетентными принимать соответствующие акты, если иное не предусмотрено настоящим Законом и другим законодательством.

      4. При составлении планов подготовки проектов нормативных правовых актов учитываются предложения государственных и иных органов и организаций, в том числе научных, а также предложения Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан и иных заинтересованных лиц, подготовленные по итогам правового мониторинга.

      5. Государственные органы, составляющие и утверждающие планы подготовки проектов нормативных правовых актов, могут включать в планы и другие показатели, отражающие подготовку этих актов.

      6. Требования настоящей статьи не распространяются на подготовку проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2008 N 57-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 04.07.2013 № 130-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 8. Планирование подготовки нормативных
                правовых актов, издаваемых Президентом
                Республики Казахстан

      Порядок и формы планирования подготовки проектов нормативных правовых актов, издаваемых Президентом Республики Казахстан, определяются Президентом Республики Казахстан.

       Статья 9. Планирование подготовки законодательных
                актов Парламента Республики Казахстан

       Порядок и формы планирования подготовки проектов законодательных актов, принимаемых Парламентом Республики Казахстан, определяются Парламентом и его палатами в соответствии с их компетенцией, установленной пунктом 3 статьи 61 Конституции Республики Казахстан.

      Статья 10. Планирование законопроектных работ
                 Правительства Республики Казахстан

      1. Правительство Республики Казахстан составляет ежегодный план законопроектных работ.
      2. Проект плана разрабатывается Министерством юстиции Республики Казахстан.
      3. План законопроектных работ Правительства согласовывается с Президентом Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 10 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 11. Поручения Правительства Республики Казахстан
                 по подготовке нормативных правовых актов

      Сноска. Статья 11 исключена Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

       Статья 12. Особенности планирования подготовки
                 проектов нормативных правовых актов
                 центральных исполнительных органов,
                 как входящих, так и не входящих в
                 состав Правительства Республики
                 Казахстан и иных центральных органов
                 Республики Казахстан, а также
                 органов местного государственного
                 управления Республики Казахстан

      Особенности планирования подготовки проектов нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов Республики Казахстан как входящих, так и не входящих в Правительство Республики Казахстан, а также органов местного государственного управления, определяются каждым из этих органов.

Глава 3. Подготовка и оформление проектов
нормативных правовых актов

      Сноска. Глава 3 в редакции Закона РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Статья 13. Разработчики проектов нормативных правовых
                 актов

      1. Разработчиками проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, по поручению Президента Республики Казахстан или Руководителя Администрации Президента Республики Казахстан, основанному на поручении Президента Республики Казахстан, могут являться Администрация Президента, Правительство, иные государственные органы, организации и граждане по согласованию с ними.
      Разработчиками проектов законов, подготавливаемых в порядке законодательной инициативы депутатов Парламента Республики Казахстан, являются депутаты Парламента.

      2. Предложения о разработке законопроектов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, могут вноситься на рассмотрение Президента Республики Казахстан его Администрацией, Правительством, центральными и местными государственными органами, органами местного самоуправления, а также организациями и гражданами.

      3. Проекты нормативных правовых актов разрабатываются уполномоченными органами по своей инициативе или по поручениям вышестоящих государственных органов, если иное не установлено законодательством Республики Казахстан.
      4. Иные государственные органы, организации, общественные советы в соответствии с Законом Республики Казахстан «Об общественных советах» и граждане вправе вносить предложения по разработке нормативных правовых актов или передавать на рассмотрение уполномоченным органам инициативные проекты таких актов. Уполномоченные органы могут принять их в качестве основы для разрабатываемых ими проектов нормативных правовых актов или признать их дальнейшую разработку и принятие проектов нецелесообразными.
      Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.11.2015 № 384-V (вводится в действие с 01.01.2016).

      Статья 14. Порядок разработки проекта нормативного
                 правового акта

      1. Уполномоченный орган, разрабатывающий проект нормативного правового акта, создает рабочую группу по подготовке проекта или поручает его подготовку одному из своих подразделений, которое выполняет функции рабочей группы. В подготовке проекта нормативного правового акта обязательно участие работников юридического подразделения органа, подготавливающего проект. В разработке нормативных правовых актов, затрагивающих интересы субъектов частного предпринимательства, обязательно участие представителей Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан и аккредитованных объединений субъектов частного предпринимательства.
      Депутаты Парламента Республики Казахстан вправе принимать участие в работе рабочей группы по подготовке проекта закона на любой стадии.

      2. К подготовке проектов законов, нормативных правовых указов Президента Республики Казахстан, нормативных правовых постановлений Правительства Республики Казахстан, а при необходимости - проектов нормативных правовых актов других уполномоченных органов могут привлекаться специалисты различных областей знаний, научные учреждения и научные работники, представители общественных объединений.

      3. Проекты подзаконных нормативных правовых актов уполномоченных органов одного уровня могут разрабатываться, а при необходимости - приниматься несколькими уполномоченными органами.
      Проекты подзаконных нормативных правовых актов нескольких уполномоченных органов разрабатываются ими совместно в порядке, предусмотренном настоящим Законом, и принимаются в виде совместных приказов или постановлений, подписываемых руководителями уполномоченных органов.
      Производные виды совместных нормативных правовых актов (пункт 3 статьи 3 настоящего Закона) утверждаются посредством основных нормативных правовых актов уполномоченных органов, принявших производный нормативный правовой акт, с указанием в нем основных нормативных правовых актов, посредством которых принят производный акт.
      Порядок согласования проектов подзаконных нормативных правовых актов определяется Правительством Республики Казахстан.

      4. Администрация Президента Республики Казахстан или иные государственные органы Республики Казахстан, которым поручена разработка проекта законодательного акта в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, осуществляют разработку проекта законодательного акта в месячный срок, если иной срок не установлен Президентом Республики Казахстан или по его поручению Руководителем Администрации Президента Республики Казахстан.

      5. По проектам нормативных правовых актов Министерство юстиции Республики Казахстан проводит юридическую экспертизу, если эти акты имеют общеобязательное значение, касаются прав и свобод граждан или регулируют предпринимательскую деятельность, за исключением нормативных правовых актов государственных органов, предусмотренных в подпункте 4) пункта 2 статьи 36 настоящего Закона.

      6. Уполномоченный орган, если иное не установлено законодательством Республики Казахстан, может поручить подготовку проекта нормативного правового акта подведомственным ему государственным органам и организациям или заказать его подготовку на договорной основе специалистам, Национальной палате предпринимателей Республики Казахстан, научным учреждениям, отдельным ученым или их коллективам, в том числе зарубежным, с использованием на эти цели выделенных бюджетных средств и грантов.

      7. Уполномоченный орган вправе поручить подготовку альтернативных проектов нормативных правовых актов нескольким государственным органам и организациям или поручить их разработку на договорной основе, в том числе по конкурсу, Национальной палате предпринимателей Республики Казахстан, нескольким научным учреждениям или ученым.

      8. Если для реализации норм права готовящегося проекта законодательного акта Республики Казахстан, нормативного правового указа Президента Республики Казахстан, нормативного правового постановления Правительства Республики Казахстан необходимо внесение изменений и (или) дополнений в нормативные правовые акты одного или нижестоящего уровня, то одновременно с проектом нормативного правового акта основного вида должны быть подготовлены проекты актов с указанными изменениями и (или) дополнениями или даны поручения соответствующим органам о подготовке таких актов.
      9. Разработанные проекты концепций законопроектов и нормативных правовых актов вместе с пояснительными записками и сравнительными таблицами к ним (в случаях внесения изменений и (или) дополнений в законодательные акты) до направления на согласование в заинтересованные государственные органы размещаются для публичного обсуждения на интернет-портале открытых нормативных правовых актов.
      Порядок размещения и публичного обсуждения проектов концепций законопроектов и проектов нормативных правовых актов на интернет-портале открытых нормативных правовых актов устанавливается уполномоченным органом в сфере информатизации по согласованию с Министерством юстиции Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 04.07.2013 № 130-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.11.2015 № 404-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 15. Особенности разработки и принятия нормативных
                 правовых актов, затрагивающих интересы
                 субъектов частного предпринимательства

      1. Центральные государственные, местные представительные и исполнительные органы через экспертные советы направляют проект нормативного правового акта, затрагивающего интересы субъектов частного предпринимательства, в аккредитованные объединения субъектов частного предпринимательства и Национальную палату предпринимателей Республики Казахстан с обязательным приложением пояснительной записки для получения экспертного заключения, в том числе при каждом последующем согласовании данного проекта с заинтересованными государственными органами.
      Срок, устанавливаемый государственными органами для представления экспертного заключения на проект нормативного правового акта, затрагивающего интересы субъектов частного предпринимательства, не может быть менее десяти рабочих дней с момента его поступления в аккредитованные объединения субъектов частного предпринимательства, Национальную палату предпринимателей Республики Казахстан.
      2. Пояснительная записка к проекту нормативного правового акта, затрагивающего интересы субъектов частного предпринимательства, должна содержать результаты расчетов, подтверждающих снижение и (или) увеличение затрат субъектов частного предпринимательства в связи с введением в действие нормативного правового акта.
      2-1. Экспертные заключения в сроки, установленные государственными органами, представляют:
      1) на республиканском уровне – союз (ассоциация) объединений субъектов частного предпринимательства, республиканские межотраслевые, отраслевые ассоциации (союзы), а также республиканские объединения субъектов малого, среднего и (или) крупного предпринимательства;
      2) на областном уровне – филиалы республиканских объединений субъектов частного предпринимательства, областные объединения субъектов частного предпринимательства, областные объединения субъектов малого, среднего и (или) крупного предпринимательства;
      3) на городском, районном уровнях – филиалы республиканских объединений субъектов частного предпринимательства, областные, городские, районные объединения субъектов частного предпринимательства, областные, городские, районные объединения субъектов малого, среднего и (или) крупного предпринимательства.
      3. Экспертные заключения представляют собой консолидированное мнение членов аккредитованных объединений субъектов частного предпринимательства, Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан, носят рекомендательный характер и являются обязательным приложением к проекту нормативного правового акта до его принятия, в том числе при каждом последующем согласовании данного проекта с заинтересованными государственными органами.
      Экспертные заключения представляются на казахском и русском языках.
      4. Государственный орган при согласии с экспертным заключением вносит в проект нормативного правового акта соответствующие изменения и (или) дополнения.
      В случае несогласия с экспертным заключением государственный орган направляет в аккредитованные объединения субъектов частного предпринимательства, Национальную палату предпринимателей Республики Казахстан ответ с обоснованием причин несогласия. Такие ответы с обоснованием являются обязательным приложением к проекту нормативного правового акта до его принятия.
      В случаях, когда по проекту нормативного правового акта аккредитованными объединениями субъектов частного предпринимательства, Национальной палатой предпринимателей Республики Казахстан представлено экспертное заключение с замечаниями и член экспертного совета требует проведения заседания экспертного совета, проведение такого заседания является обязательным.
      При этом заседания экспертного совета могут проводиться путем непосредственного созыва членов экспертного совета либо проведения интернет-конференции в режиме реального времени.
      5. Сроки введения в действие нормативного правового акта, затрагивающего интересы субъектов частного предпринимательства, должны устанавливаться исходя из сроков, необходимых субъекту частного предпринимательства для подготовки к осуществлению деятельности в связи с устанавливаемыми законами Республики Казахстан требованиями.
      Порядок и сроки введения в действие нормативных правовых актов не должны наносить ущерб субъектам частного предпринимательства.
      6. Процедуры, предусмотренные настоящей статьей, являются обязательными условиями принятия нормативных правовых актов, затрагивающих интересы субъектов частного предпринимательства.
      7. Проекты нормативных правовых актов, затрагивающих интересы субъектов частного предпринимательства, подлежат обязательному опубликованию (распространению) в средствах массовой информации, включая интернет-ресурсы, до их рассмотрения соответствующим органом или на заседании экспертного совета.
      8. Государственным органам запрещается принимать подзаконные нормативные правовые акты по вопросам порядка проведения проверок субъектов частного предпринимательства, за исключением нормативных правовых актов, предусмотренных пунктами 2 и 3 статьи 13, пунктом 1 статьи 14, пунктом 1 статьи 15 Закона Республики Казахстан «О государственном контроле и надзоре в Республике Казахстан», а также Национального Банка Республики Казахстан по вопросам формирования системы оценки рисков.
      9. В отношении проектов нормативных правовых актов, указанных в пункте 3 статьи 5 Закона Республики Казахстан «О частном предпринимательстве», проводится анализ регуляторного воздействия в порядке, определяемом уполномоченным органом по предпринимательству в соответствии с Законом Республики Казахстан «О частном предпринимательстве».
      Сноска. Статья 15 в редакции Закона РК от 04.07.2013 № 130-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

      Статья 15-1. Особенности разработки и принятия нормативных
                    правовых актов, касающихся прав, свобод и
                    обязанностей граждан

      1. В целях вовлечения некоммерческих организаций, граждан в процесс разработки проектов нормативных правовых актов, касающихся прав, свобод и обязанностей граждан, образуются общественные советы в порядке, установленном Законом Республики Казахстан «Об общественных советах».
      2. Центральные государственные органы, местные представительные и исполнительные органы направляют проект нормативного правового акта, касающегося прав, свобод и обязанностей граждан, в общественные советы, образованные совместно с соответствующими центральными государственными органами или маслихатами областей, городов республиканского значения и столицы, для обсуждения и выработки рекомендаций.
      Срок, устанавливаемый для представления рекомендаций по проекту нормативного правового акта, затрагивающего права и свободы граждан, не может быть менее десяти рабочих дней с момента его поступления в Общественный совет.
      Рекомендации являются обязательным приложением к проекту нормативного правового акта до его принятия, в том числе при каждом последующем согласовании данного проекта с заинтересованными государственными органами.
      Рекомендации представляются на казахском и русском языках.
      3. Центральный государственный орган, местный представительный или местный исполнительный орган при согласии с рекомендациями Общественного совета вносят в проект нормативного правового акта соответствующие изменения и (или) дополнения.
      В случае несогласия с рекомендациями центральный государственный орган, местный представительный или местный исполнительный орган направляют в соответствующий Общественный совет в течение десяти рабочих дней ответ с обоснованием причин несогласия. Такие ответы с обоснованием являются обязательным приложением к проекту нормативного правового акта до его принятия.
      Сноска. Глава 3 дополнена статьей 15-1 в соответствии с Законом РК от 02.11.2015 № 384-V (вводится в действие с 01.01.2016).

      Статья 16. Согласование проекта нормативного правового
                 акта с заинтересованными государственными
                 органами и организациями

      1. Подготовленный проект нормативного правового акта, а при необходимости - и проект другого нормативного правового акта, принимаемого в его развитие, направляются на согласование с заинтересованными государственными органами и организациями. К проектам нормативных правовых актов, предусматривающим сокращение государственных доходов или увеличение государственных расходов, прилагаются финансово-экономические расчеты.
      Если для реализации содержащихся в проекте закона норм права необходимо принятие подзаконных нормативных правовых актов (если такая необходимость отсутствует, то это указывается в сопроводительном письме), к проекту закона прилагаются проекты подзаконных нормативных правовых актов. В случае, если разработка проекта подзаконного нормативного правового акта относится к компетенции другого государственного органа, то данный государственный орган представляет соответствующий проект подзаконного нормативного правового акта государственному органу - разработчику проекта закона.
      2. Перечень государственных органов, с которыми проекты нормативных правовых актов подлежат обязательному согласованию, определяется Правительством Республики Казахстан, за исключением проектов актов Президента Республики Казахстан и проектов законодательных актов, вносимых Президентом Республики Казахстан или депутатами Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы.
      3. Подготовленные в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан проекты законодательных актов согласовываются с заинтересованными государственными органами Республики Казахстан в случаях, определяемых Президентом Республики Казахстан или по его поручению Руководителем Администрации Президента Республики Казахстан.
      4. Государственные органы и организации, которым проект нормативного правового акта направлен на согласование, должны подготовить свои замечания и предложения по проекту нормативного правового акта или сообщить об их отсутствии органу, разработавшему проект нормативного правового акта, в течение тридцати календарных дней со дня получения, если иной, более короткий, срок не был установлен уполномоченным органом, а в случае согласования проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, - в срок не более десяти рабочих дней, если иной, более короткий, срок не был установлен Президентом Республики Казахстан или по его поручению Руководителем Администрации Президента Республики Казахстан.
      Замечания государственного органа по проекту нормативного правового акта должны содержать предложения по устранению недостатков, а также относиться непосредственно к вопросам его компетенции, быть обоснованными и исчерпывающими, представлены в письменной форме.
      5. По полученным замечаниям проект нормативного правового акта, при необходимости, дорабатывается органом, разработавшим проект нормативного правового акта, а рабочая группа составляет справку о принятых и об отклоненных замечаниях, о мотивах отклонения замечаний. Эта справка передается государственному органу, создавшему рабочую группу, вместе с проектом нормативного правового акта.
      6. Государственный орган, создавший рабочую группу, может внести в проект нормативного правового акта изменения и (или) дополнения, которые должны быть обсуждены с рабочей группой, или вернуть проект нормативного правового акта на доработку в рабочую группу.

      Статья 17. Реквизиты нормативного правового акта

      Нормативные правовые акты должны иметь следующие реквизиты:
      1) Государственный Герб Республики Казахстан;
      2) указание на форму акта: конституционный закон Республики Казахстан; указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу конституционного закона; кодекс Республики Казахстан; закон Республики Казахстан; указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу закона; постановление Парламента Республики Казахстан; постановление Сената Парламента Республики Казахстан; постановление Мажилиса Парламента Республики Казахстан; указ Президента Республики Казахстан; постановление Правительства Республики Казахстан; приказ министра; приказ руководителя центрального государственного органа; постановление центрального государственного органа; приказ руководителя ведомства, решение маслихата; постановление акимата; решение акима; иная форма нормативного правового акта, предусмотренная настоящим Законом;
      3) заголовок, обозначающий предмет регулирования данного нормативного правового акта;
      4) место и дату принятия нормативного правового акта;
      5) регистрационный номер нормативного правового акта;
      6) подписи лица или лиц, уполномоченных подписывать нормативные правовые акты;
      7) указание на дату и номер государственной регистрации нормативного правового акта в нормативных правовых актах, прошедших государственную регистрацию в органах юстиции Республики Казахстан;
      8) гербовую печать.
      Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 18. Структура нормативного правового акта

      1. Основными структурными элементами нормативного правового акта являются абзац, часть, подпункт, пункт и статья, содержащие в себе нормы права.
      Внутри статьи, пункта и подпункта нормативного правового акта может быть часть - логически законченная отдельная норма права, выделяемая отступом, которая начинается с заглавной буквы.
      Абзацем считается часть текста, представляющая собой смысловое единство, выделяемая отступом в первой строке и начинающаяся со строчной буквы, кроме первого абзаца части, который начинается с заглавной буквы. Абзацы заканчиваются точкой с запятой (кроме первого и последнего абзацев части).
      Законодательные акты, как правило, состоят из статей с наименованием "статья", которые могут включать в себя часть, пункт, подпункт и абзац.
      Иные нормативные правовые акты состоят из пунктов без их наименования словом "пункт", которые могут включать в себя подпункты, части, абзацы.
      2. Близкие по содержанию статьи (пункты) значительных по объему нормативных правовых актов могут объединяться в главы. Несколько глав, близких по содержанию, могут объединяться в разделы, а разделы - в части нормативного правового акта. В больших по объему главах и разделах могут выделяться параграфы и подразделы соответственно.
      Параграфы и подразделы в нормативных правовых актах обозначаются соответственно словами "параграф" и "подраздел".
      3. Кодекс состоит из статей, которые, как правило, подразделяются на части без их наименования словом "часть", которые нумеруются арабскими цифрами.
      4. Каждые пункт, статья, параграф, глава, подраздел и раздел нормативного правового акта нумеруются арабскими цифрами. Нумерация статей, глав, разделов и частей нормативного правового акта является сквозной. Самостоятельными являются нумерация параграфов в каждой главе и нумерация подразделов в каждом разделе нормативного правового акта.
      5. Нумерации подпунктов в пунктах и пунктов в статьях соответственно самостоятельны. Нумерация подпунктов в пунктах обозначается арабскими цифрами со скобкой следующим образом: 1), 2), 3) и далее.
      6. В случаях, когда необходимо разъяснить цели принятия закона и основные задачи, которые перед ним стоят, изложению норм права предшествует вступительная часть (преамбула).
      Вступительная часть (преамбула) не излагается в проектах законов о внесении изменений и (или) дополнений в законодательные акты Республики Казахстан.
      7. При необходимости уточнения терминов и определений, используемых в нормативном правовом акте, в нем помещается статья (пункт), разъясняющая их смысл. Термины и определения в нормативном правовом акте на казахском языке располагаются в алфавитном порядке. Термины и определения в нормативном правовом акте на русском языке должны соответствовать порядку их изложения на казахском языке.
      Термины и определения, используемые в нормативном правовом акте, должны соответствовать терминам и определениям, применяемым в вышестоящем нормативном правовом акте, регулирующем однородные общественные отношения.
      8. Структурный элемент нормативного правового акта может быть дополнен примечанием, когда соответствующие указания невозможно изложить в тексте нормативного правового акта без ущерба для смысла нормы права.
      9. В целях удобства пользования каждые глава, раздел, часть, а также параграф главы и подраздел раздела нормативного правового акта должны иметь заголовки.
      Статьи законодательных актов должны иметь заголовки, за исключением законодательных актов о внесении изменений и (или) дополнений в законодательные акты.
      Заголовки частей, разделов, подразделов, глав и параграфов нормативного правового акта отделяются от предыдущего текста двумя межстрочными интервалами, а от последующего текста - одним.
      10. В структуру кодекса входит оглавление.
      11. В структуру нормативного правового акта могут включаться приложения.

    Статья 19. Требования к содержанию и стилю изложения текста
               нормативного правового акта

      1. Компетенция, функции и задачи государственных органов в области государственного регулирования общественных отношений должны устанавливаться в нормативных правовых актах в соответствии с законодательством Республики Казахстан об административных процедурах с четким разграничением по уровню государственного управления.
      Методические рекомендации по определению типовых функций государственных органов принимаются Правительством Республики Казахстан.
      2. Текст нормативного правового акта должен быть напечатан единым шрифтом.
      3. Текст нормативного правового акта излагается с соблюдением норм литературного языка, юридической терминологии и юридической техники, его положения должны быть предельно краткими, содержать четкий и не подлежащий различному толкованию смысл. Текст нормативного правового акта не должен содержать положения декларативного характера, не несущие смысловой и правовой нагрузки.
      Не допускается употребление устаревших и многозначных слов и выражений, эпитетов, метафор, сокращений слов. Норма права, изложенная в структурном элементе нормативного правового акта, не излагается повторно в других структурных элементах этого же акта.
      4. Поручения в нормативных правовых актах должны адресоваться государственным органам либо, при необходимости, их руководителям.
      По отношению к государственным органам, не подчиненным лицу, дающему поручение, поручения в нормативных правовых актах должны излагаться в рекомендательной форме либо по согласованию с ними. В последнем случае после наименования государственного органа указывается пометка "(по согласованию)".
      5. В тексте нормативного правового акта наименования государственных органов и иных организаций излагаются полностью в соответствии с официальным названием и единообразно по всему тексту.
      В целях обеспечения простоты и лаконичности текста нормативного правового акта допускается сокращение наименований государственных органов и иных организаций с расшифровкой значения сокращения либо аббревиатуры в самом тексте нормативного правового акта.
      6. В тексте нормативных правовых актов не допускаются обозначение абзацев дефисами или иными знаками, выделение и подчеркивание отдельных слов и словосочетаний.

      Статья 20. Ссылки в нормативных правовых актах на структурные
                 элементы других нормативных правовых актов, ссылки в
                 структурных элементах нормативных правовых актов на
                 другие структурные элементы таких актов.
                 Воспроизведение в нормативных правовых актах
                 структурных элементов других нормативных правовых
                 актов

      1. При необходимости в нормативных правовых актах могут быть приведены ссылки на структурные элементы нормативных правовых актов вышестоящих уровней, а также воспроизведены отдельные нормы права из нормативных правовых актов вышестоящего уровня со ссылкой на такие акты.
      2. Ссылки в структурных элементах нормативного правового акта на другие его структурные элементы допускаются только в случаях, когда необходимо показать взаимную связь норм права либо избежать повторений.
      3. При ссылке на строки и предложения их нумерация обозначается порядковыми числительными (прописью).
      4. В тексте нормативного правового акта ссылка на структурный элемент приводится с указанием его порядкового номера прописью или цифрами (для их обозначения не допускается использование прилагательных).
      5. При ссылке на нормативный правовой акт указываются в следующей последовательности его форма, дата принятия, регистрационный номер и заголовок этого нормативного правового акта.
      При ссылке на законодательные акты указание номеров, под которыми они зарегистрированы, не требуется, за исключением указов Президента Республики Казахстан, имеющих силу закона.
      6. Если в тексте нормативного правового акта приводятся две и более последовательные ссылки на один и тот же нормативный правовой акт, то полный заголовок данного нормативного правового акта указывается один раз (при первом упоминании в тексте) с последующей ссылкой на него.
      7. Если в нормативном правовом акте имеются ссылки на приложения, то указываются номера приложений, присваиваемые в порядке их упоминания в тексте нормативного правового акта, за исключением случаев, когда к нормативному правовому акту имеется одно приложение.

      Статья 21. Оформление нормативных правовых актов о внесении
                 изменений и (или) дополнений в нормативные правовые
                 акты

      1. В заголовке нормативного правового акта, предусматривающего внесение изменений и (или) дополнений в нормативный правовой акт, должна содержаться ссылка на форму, дату принятия, регистрационный номер и заголовок акта, за исключением законов.
      В заголовке нормативного правового акта, предусматривающего внесение изменений и дополнений в нормативный правовой акт или нормативные правовые акты, в первую очередь указывается слово "изменений" или "изменения".
      2. В тексте проекта законодательного акта о внесении изменений и (или) дополнений в законодательные акты указываются заголовок, дата принятия указанных законодательных актов, а также в скобках – год, номер и статья их первоначального опубликования, а в случае внесения в них изменений и (или) дополнений – год, номер и статья опубликования соответствующего законодательного акта в сборнике "Ведомости Парламента Республики Казахстан" либо иной источник официального опубликования в соответствии с настоящим Законом, если законодательный акт не опубликован в указанном сборнике.
      В тексте проекта нормативного правового акта о внесении изменений и (или) дополнений в нормативные правовые акты указываются заголовок, дата принятия, регистрационный номер указанных нормативных правовых актов, а также в скобках – год, номер и статья их первоначального опубликования в сборнике «Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан» либо дата официального опубликования и название иного источника официального опубликования в соответствии с настоящим Законом, если нормативный правовой акт не опубликован в указанном сборнике.
      В тексте нормативного правового акта о внесении изменений и (или) дополнений в нормативный правовой акт, прошедшего государственную регистрацию, дополнительно указывается номер, под которым он зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов.
      3. При изменении и (или) дополнении трех и более нормативных правовых актов составляются перечни, оформляемые отдельными приложениями.
      Указанное требование не распространяется на законодательные акты.
      4. Все изменения и (или) дополнения, вносимые в один и тот же нормативный правовой акт, предусматриваются одним пунктом или подпунктом. Нормативные правовые акты, в которые вносятся изменения и (или) дополнения, располагаются в зависимости от соотношения их юридической силы, а также в хронологическом порядке по дате их принятия (издания).
      В пределах одной и той же даты принятия нормативные правовые акты указываются в соответствии с их регистрационными номерами или номерами статей в официальных источниках опубликования.
      5. При внесении изменений и (или) дополнений в структурный элемент нормативного правового акта такой структурный элемент излагается в новой редакции.
      Требования настоящего пункта могут не применяться при рассмотрении проектов законов, внесенных в Парламент Республики Казахстан.
      6. Новые структурные элементы, а также приложения включаются в текст нормативного правового акта под последующими порядковыми номерами за последним структурным элементом того же вида или между структурными элементами того же вида под дополнительными номерами, дублирующими номера тех структурных элементов нормативного правового акта, за которыми следуют, например: пункты 2-1, 2-2; подпункты 8-1), 8-2); раздел 5-1; приложения 3-1, 3-2, 3-3.
      В случае, если нормативный правовой акт дополняется приложением, в текст нормативного правового акта вносится пункт (подпункт) о дополнении нормативного правового акта приложением или нормативным правовым актом производного вида.
      7. Нормативные правовые акты, имеющие грифы секретности или пометку «Для служебного пользования», включаются в перечень без указания их заголовка.
      8. При внесении изменений и (или) дополнений в текст нормативного правового акта в объеме, превышающем половину текста нормативного правового акта, принимается его новая редакция.
      При оформлении проектов законов в новой редакции единицей определения объема является статья.
      При оформлении иного нормативного правового акта в новой редакции единицей определения объема является пункт.
      Требования настоящего пункта не применяются при рассмотрении проектов законов, внесенных в Парламент Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 21 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.11.2015 № 404-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 21-1. Оформление нормативных правовых актов о признании
                   нормативных правовых актов утратившими силу

      1. В связи с принятием нормативного правового акта подлежат признанию утратившими силу нормативные правовые акты или их структурные элементы, если они противоречат включенным в новый нормативный правовой акт нормам права или поглощаются ими.
      2. При признании утратившим силу нормативного правового акта вышестоящего уровня подлежат признанию утратившими силу нормативные правовые акты нижестоящего уровня, принятые для его реализации.
      Данное требование также распространяется на случаи, когда из нормативного правового акта вышестоящего уровня исключаются отдельные нормы права, для реализации которых приняты нормативные правовые акты нижестоящего уровня.
      Нормативные правовые акты, подлежащие признанию утратившими силу, располагаются в зависимости от соотношения их юридической силы, а также в хронологическом порядке по дате их принятия.
      3. В тексте проекта законодательного акта о признании утратившими силу законодательных актов указываются заголовок, дата принятия указанных законодательных актов, а также в скобках – год, номер и статья их первоначального опубликования, а в случае внесения в них изменений и (или) дополнений – год, номер и статья опубликования соответствующего законодательного акта в сборнике «Ведомости Парламента Республики Казахстан» либо иной источник официального опубликования в соответствии с настоящим Законом, если законодательный акт не опубликован в указанном сборнике.
      В тексте проекта нормативного правового акта о признании утратившими силу нормативных правовых актов указываются заголовок, дата принятия, регистрационный номер указанных нормативных правовых актов, а также в скобках – год, номер и статья их первоначального опубликования в сборнике «Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан» либо дата официального опубликования и название иного источника официального опубликования в соответствии с настоящим Законом, если нормативный правовой акт не опубликован в указанном сборнике.
      В тексте нормативного правового акта о признании утратившим силу нормативного правового акта, прошедшего государственную регистрацию, дополнительно указывается номер, под которым он зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов.
      4. Перечень нормативных правовых актов или их структурных элементов, подлежащих признанию утратившими силу в связи с принятием нормативного правового акта, должен содержаться либо в самом нормативном правовом акте или в акте о порядке введения его в действие.
      5. При признании структурных элементов нормативного правового акта утратившими силу такие элементы исключаются, но их номера сохраняются. К сохранившемуся номеру добавляется ссылка на нормативный правовой акт о признании нормативного правового акта (или его структурного элемента) утратившим силу. Нумерация сохранившихся структурных элементов не изменяется.
      6. Если в нормативном правовом акте признается утратившей силу большая по объему часть нормативного правового акта, то в перечень для признания утратившим силу включается весь нормативный правовой акт с оговоркой о структурных элементах, сохраняющих свою юридическую силу.
      Если в нормативном правовом акте признается утратившей силу меньшая по объему часть нормативного правового акта, то в перечень для признания утратившими силу включаются только те структурные элементы, которые противоречат вновь принятому нормативному правовому акту.
      В этих случаях объем нормативного правового акта определяется в соответствии с пунктом 8 статьи 21 настоящего Закона.
      7. Подлежат признанию утратившими силу также нормативные правовые акты, дублирующие нормы права других нормативных правовых актов и не содержащие новых норм права.
      8. Подлежат признанию утратившими силу как основной нормативный правовой акт, так и нормативные правовые акты (или их структурные элементы), которыми в него были внесены изменения и (или) дополнения. В случаях неоднократного изменения редакции какого-либо нормативного правового акта или его структурного элемента, подлежащего признанию утратившим силу, в перечень включаются в виде самостоятельных пунктов все нормативные правовые акты, вносившие изменения и (или) дополнения в основной нормативный правовой акт.
      Указанное требование не распространяется на законодательные акты.
      9. В случае, если нормативным правовым актом признается утратившим силу другой нормативный правовой акт или его структурный элемент, в котором предусматривалось признать утратившими силу нормативные правовые акты, последние не возобновляют свое действие.
      10. Не вступившие в силу нормативные правовые акты не могут быть признаны утратившими силу. При необходимости такие нормативные правовые акты могут быть отменены.
      11. Нормативные правовые акты и структурные элементы нормативных правовых актов, срок действия которых истек, не подлежат признанию утратившими силу.
      В случае, когда в нормативном правовом акте наряду с нормами права, срок действия которых истек, содержатся нормы права, подлежащие признанию утратившими силу, в перечень включается весь нормативный правовой акт.
      12. В случае, если структурный элемент нормативного правового акта содержит указание на приложение, которое подлежит признанию утратившим силу, то в перечень включается только данный структурный элемент, а приложение отдельно не оговаривается.
      В случае, если в структурном элементе нормативного правового акта наряду с утверждением приложения содержится норма права, сохраняющая свое действие, а приложение подлежит признанию утратившим силу, то в перечень включается пункт в части, относящейся к приложению, а приложение отдельно не оговаривается.
      13. Если признанию утратившими силу подлежат отдельные структурные элементы нормативного правового акта полностью, а другие структурные элементы частично, то вначале указываются структурные элементы, подлежащие признанию утратившими силу полностью.
      Сноска. Статья 21-1 с изменениями, внесенными законами РК от 27.04.2012 № 15-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 21-2. Оформление приложений к нормативным правовым актам

      1. Приложения являются неотъемлемой частью нормативного правового акта.
      2. В случае необходимости графики, таблицы, схемы, карты, перечни и другие вспомогательные документы к нормативному правовому акту оформляются отдельными приложениями.
      3. В правом верхнем углу первого листа приложения должно содержаться указание на нормативный правовой акт, в соответствии с которым оно утверждено, дату принятия акта и его регистрационный номер.
      4. В случае, если к нормативному правовому акту имеются несколько приложений, в правом верхнем углу первого листа каждого приложения указываются его порядковый номер, а также вид нормативного правового акта, в соответствии с которым оно утверждено, дата принятия акта и его регистрационный номер. Если приложение к нормативному правовому акту одно, то оно не нумеруется.
      5. Оформление приложений к нормативным правовым актам, имеющим грифы секретности или пометку «Для служебного пользования», осуществляется в соответствии с настоящей статьей и требованиями законодательства Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными Законом РК от 16.11.2015 № 404-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 21-3. Внесение проекта законодательного акта в Мажилис
                   Парламента Республики Казахстан и отзыв его из
                   Парламента Республики Казахстан

      1. В соответствии с пунктом 1 статьи 61 Конституции Республики Казахстан право законодательной инициативы принадлежит Президенту Республики Казахстан, депутатам Парламента Республики Казахстан, Правительству Республики Казахстан и реализуется исключительно в Мажилисе Парламента Республики Казахстан. Проект законодательного акта на бумажном и электронном носителях вносится в Мажилис Парламента Республики Казахстан на казахском и русском языках.
      2. Представляемые материалы по проекту законодательного акта должны содержать следующие приложения:
      1) наименование государственного органа или организации, подготовившей проект;
      2) пояснительную записку с обоснованием необходимости принятия проекта, развернутой характеристикой целей, задач, основных положений, а для проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, - специальное послание;
      3) состав рабочей группы в случае ее создания;
      4) лист согласования с заинтересованными государственными органами, за исключением случаев, определяемых Президентом Республики Казахстан, когда вносимые в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан проекты законодательных актов процедуру согласования не проходили, а также случаев внесения проекта закона в порядке законодательной инициативы депутатов Парламента Республики Казахстан;
      5) заключение научной экспертизы согласно статье 22 настоящего Закона и иные экспертные заключения при их наличии;
      6) финансово-экономические расчеты, если проект законодательного акта предусматривает сокращение государственных доходов или увеличение государственных расходов, а также, как правило, статистические данные, прогнозы возможных экономических, социальных, юридических, экологических последствий действия законодательного акта, за исключением проектов законодательных актов, вносимых в Мажилис Парламента Республики Казахстан в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан.
      К проекту законодательного акта о внесении изменений и (или) дополнений в законодательные акты представляется сравнительная таблица действующей и предлагаемой редакций структурных элементов законодательного акта с соответствующим обоснованием вносимых изменений и (или) дополнений.
      3. Президент Республики Казахстан, депутаты Парламента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан вправе отозвать из Парламента Республики Казахстан проект законодательного акта, внесенный ими в порядке законодательной инициативы, на любой стадии его рассмотрения.

Глава 4. Научная экспертиза проектов
нормативных правовых актов

      Статья 22. Задачи научной экспертизы

      1. По проектам нормативных правовых актов может проводиться научная экспертиза (правовая, лингвистическая, экологическая, финансовая и другая) в зависимости от правоотношений, регулируемых данными актами.
      По проектам нормативных правовых актов, вносимых на рассмотрение Парламента Республики Казахстан, проведение научной экспертизы в зависимости от регулируемых ими правоотношений обязательно, за исключением случаев внесения проектов законодательных актов в порядке законодательной инициативы Президента Республики Казахстан, когда научная экспертиза может не проводиться.
      2. Исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      3. Проекты законодательных и иных нормативных правовых актов, последствия от принятия которых могут создать угрозу экологической, в том числе радиационной, безопасности, охране окружающей среды, подлежат обязательной научной экологической экспертизе.
      4. Экспертиза проводится для:
      1) оценки качества, обоснованности, своевременности, правомерности проекта, соблюдения в проекте закрепленных Конституцией Республики Казахстан прав человека и гражданина;
      2) определения возможной эффективности нормативного правового акта;
      3) выявления возможных отрицательных последствий принятия проекта в качестве нормативного правового акта.
      5. Исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      6. Порядок проведения научной экспертизы определяется законодательством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 14.10.2009 № 194-IV (порядок введения в действие см. ст. 2. Опубликован 20.10.2009); с изменениями, внесенными законами РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 23. Лица и организации, осуществляющие
                 экспертизу

      1. Научная экспертиза проектов нормативных правовых актов проводится научными учреждениями и высшими учебными заведениями соответствующего профиля, экспертами, привлекаемыми из числа ученых и специалистов, в зависимости от содержания рассматриваемого проекта. Проведение экспертизы может быть поручено одному или нескольким экспертам (экспертной комиссии).

      1-1. По проектам законов, разработанным государственными органами Республики Казахстан и подлежащим внесению в Парламент Республики Казахстан, научная лингвистическая экспертиза в части аутентичности текстов на казахском и русском языках проводится уполномоченной организацией.

      2. По проекту может проводиться комплексная экспертиза экспертами различных специальностей или самостоятельные экспертизы различных видов, а при необходимости - и повторная экспертиза.

      3. В качестве экспертов привлекаются организации и лица, не принимавшие непосредственного участия в подготовке проекта.

      4. В качестве экспертов могут привлекаться специалисты из других государств и международных организаций.
      Проект может быть направлен для научной экспертизы в иностранные и международные организации.
      Сноска. Статья 23 с изменением, внесенным Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 24. Инициатива при направлении проектов
                  нормативных правовых актов на экспертизу

      1. Решение о проведении экспертизы проекта нормативного правового акта может быть принято:
      1) Президентом Республики Казахстан или по его поручению Руководителем Администрации Президента Республики Казахстан, депутатами Парламента Республики Казахстан и Правительством Республики Казахстан, вносящими проект в Мажилис в порядке законодательной инициативы;
      2) уполномоченным органом;     
      3) должностными лицами или структурными подразделениями уполномоченного органа, если регламентом этого органа или иным законодательством этим лицам и структурным подразделениям такое право предоставлено.

      2. В случаях, когда проект нормативного правового акта подготавливается на договорной основе (пункты 6 и 7 статьи 14 настоящего Закона), экспертиза проекта может быть проведена по решению заказчика проекта.
      Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 04.07.2008 N 57-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 5. Порядок принятия нормативного правового акта и его введения в действие

      Статья 25. Определение порядка принятия нормативных
                 правовых актов

      1. Порядок принятия нормативных правовых актов определяется Конституцией Республики Казахстан и настоящим Законом.

      2. Особенности порядка принятия различных видов нормативных правовых актов определяются также:
      1) для кодексов - настоящим Законом.
      Кодексы, изменения и дополнения в них принимаются не менее чем в двух чтениях путем последовательного рассмотрения на раздельных заседаниях палат Парламента Республики Казахстан;
      2) для законов - Конституцией Республики Казахстан, законодательными актами о Парламенте Республики Казахстан, о Президенте Республики Казахстан, о референдуме, иными законодательными актами, в том числе регламентами Парламента и его палат;
      2-1) для нормативных постановлений Парламента и его палат -  Конституцией Республики Казахстан, законодательными актами о  Парламенте Республики Казахстан;
      3) для указов Президента Республики Казахстан - Конституцией Республики Казахстан, законодательным актом о Президенте Республики Казахстан, а также актами Президента Республики Казахстан, регулирующими этот порядок;
      4) для постановлений Правительства Республики Казахстан -  Конституцией Республики Казахстан, законодательным актом о Правительстве, актами Президента и Правительства Республики Казахстан;
      5) для нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов как входящих, так и не входящих в состав Правительства Республики Казахстан, и их ведомств, в том числе Национального Банка Республики Казахстан, – законодательными актами о Правительстве и этих органах, актами Президента и Правительства Республики Казахстан, указами Президента Республики Казахстан, постановлениями Правительства Республики Казахстан, регулирующими деятельность этих органов;
      6) для нормативных постановлений Конституционного Совета Республики Казахстан - законодательным актом о Конституционном Совете Республики Казахстан;
      7) для нормативных постановлений Верховного Суда Республики Казахстан - законодательством о судах Республики Казахстан;
      8) для нормативных постановлений Центральной избирательной
комиссии (Комиссии по проведению референдума) - законодательными актами о выборах и референдуме;
      8-1) исключен - от 27 июля 2007 года N 315;
      9) для нормативных решений местных представительных и
исполнительных органов - законодательными актами об этих органах, иными законодательными актами, актами Президента и Правительства Республики Казахстан.

      3. Принятие нормативного правового акта уполномоченным органом допускается только в случаях, когда компетенция уполномоченного органа по принятию данного акта прямо предусмотрена законодательством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 25 с изменениями, внесенными законами РК от 06.03.2002 N 298; от 16.06.2004 N 566; от 27.07.2007 N 315 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 26. Порядок введения в действие нормативного
                 правового акта

      1. Порядок введения в действие нормативного правового акта может определяться самим нормативным правовым актом.

      2. Порядок введения в действие законов, в том числе кодексов, определяется в самих законах (кодексах) либо отдельными законами.

      Статья 27. Признание утратившими силу, изменения и
                 дополнения нормативных правовых актов и
                 их частей в связи с принятием нового
                 нормативного правового акта

      Сноска. Статья 27 исключена Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Статья 28. Внесение в действующие нормативные
                 правовые акты изменений и дополнений

      Сноска. Статья 28 исключена Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Статья 29. Лица, уполномоченные подписывать
                 нормативные правовые акты

      1. Официальные тексты нормативных правовых актов подписываются следующими должностными лицами:
      1) Конституция, конституционные законы, кодексы, законы Республики Казахстан, указы Президента Республики Казахстан, в том числе указы, имеющие силу конституционного закона или закона, - Президентом Республики Казахстан;
      2) постановления Парламента Республики Казахстан - председателем Мажилиса;
      3) постановления Правительства Республики Казахстан - Премьер-Министром Республики Казахстан;
      4) решения маслихата - председателем сессии маслихата;
      5) постановления акимата, решения акима - акимом;
      6) иной нормативный правовой акт - руководителем органа, его принявшего (издавшего).

      2. При принятии нормативного правового акта производного вида посредством нормативного правового акта основного вида (пункт 4 статьи 3 настоящего Закона) уполномоченным лицом подписывается только нормативный правовой акт основного вида.
      Сноска. Статья 29 с изменениями, внесенными законами РК от 06.03.2002 N 298; от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования).

      Статья 29-1. Правопреемство в отношении принятых
                   нормативных правовых актов

      В случае реорганизации государственного органа, наделенного правом принимать нормативные правовые акты, к правопреемнику в пределах его компетенции вместе с правом принимать нормативные правовые акты переходят полномочия по изменению, прекращению и приостановлению действия нормативных правовых актов.
      Сноска. Глава 5 дополнена статьей 29-1 в соответствии с Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 6. Опубликование нормативных правовых актов 

      Статья 30. Обязательность официального опубликования
                 нормативных правовых актов

      1. Все законы, международные договоры, участником которых является Республика Казахстан, публикуются. Официальное опубликование нормативных правовых актов, касающихся прав, свобод и обязанностей граждан, является обязательным условием их применения.
      Официальными изданиями являются Ведомости Парламента Республики Казахстан, Собрание актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, а также на казахском языке – «Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы» и на русском языке – «Вестник Национального Банка Республики Казахстан».
      2. Официальное опубликование нормативных правовых актов осуществляется также в эталонном контрольном банке нормативных правовых актов в электронном виде и периодическими печатными изданиями, получившими такое право на конкурсной основе, в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
      Официальное опубликование в отношении нормативных правовых актов, указанных в подпунктах 6), 7), 7-2) и 8) пункта 2 статьи 3 настоящего Закона, осуществляется на интернет-ресурсе, определяемом Правительством Республики Казахстан.
      3. Официальное опубликование нормативных правовых актов должно быть осуществлено в течение тридцати календарных дней после их вступления в силу.
      4. Последующее официальное опубликование текстов нормативных правовых актов осуществляется печатными изданиями в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан, и при условии прохождения экспертизы на соответствие публикуемых ими текстов эталонному контрольному банку нормативных правовых актов Республики Казахстан.
      Контроль за соблюдением установленного порядка последующего официального опубликования текстов нормативных правовых актов осуществляют органы юстиции.
      Порядок предоставления права на осуществление последующего официального опубликования текстов нормативных правовых актов не распространяется на официальные издания, указанные в части второй пункта 1 настоящей статьи, самостоятельно принимающие решения о необходимости последующего официального опубликования текстов нормативных правовых актов.
      5. В правоприменительной практике должны использоваться официальные публикации нормативных правовых актов.
      6. Неофициальное опубликование нормативных правовых актов допускается только после их официального опубликования.
      Сноска. Статья 30 в редакции Конституционного Закона РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 16.11.2015 № 404-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 31. Официальное опубликование
                 законодательных актов

      1. Законодательные акты Республики Казахстан официально публикуются в Ведомостях Парламента Республики Казахстан, а также в других печатных изданиях в порядке, определяемом статьей 30 настоящего Закона.

      2. Официальное опубликование законодательных актов может осуществляться только в периодических печатных изданиях, распространяемых на всей территории Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 31 в редакции Закона РК от 06.03.2002 N 298 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

      Статья 32. Официальное опубликование указов Президента
                 Республики Казахстан и постановлений
                 Правительства Республики Казахстан

      1. Указы Президента Республики Казахстан, постановления Правительства Республики Казахстан официально публикуются в Собрании актов Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, а также в других печатных изданиях в порядке, определяемом статьей 30 настоящего Закона.

      2. Официальное опубликование указов Президента Республики Казахстан, постановлений Правительства Республики Казахстан осуществляется только в периодических печатных изданиях, распространяемых на всей территории Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 32 в редакции Закона РК от 06.03.2002 N 298 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

      Статья 33. Официальное опубликование нормативных правовых
                 актов центральных исполнительных и иных центральных
                  государственных органов Республики Казахстан

      1. Официальное опубликование нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов осуществляется на интернет-ресурсе, определяемом Правительством Республики Казахстан, в графическом формате в полном соответствии с подписанными подлинниками, а также в периодических печатных изданиях, распространяемых на всей территории Республики Казахстан, в порядке, определяемом статьей 30 настоящего Закона.
      2. Копии зарегистрированных нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов на электронном носителе с приложением копии бумажного экземпляра, заверенного гербовой печатью, направляются на официальное опубликование в течение десяти календарных дней после их государственной регистрации в органах юстиции Республики Казахстан органами, представившими их на такую регистрацию.
      Сноска. Статья 33 в редакции Конституционного Закона РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 34. Официальное опубликование нормативных правовых
                 решений маслихатов, нормативных правовых
                 постановлений акиматов и нормативных правовых
                 решений акимов

      1. Официальное опубликование нормативных правовых решений маслихатов, нормативных правовых постановлений акиматов и нормативных правовых решений акимов осуществляется на интернет-ресурсе, определяемом Правительством Республики Казахстан, в графическом формате в полном соответствии с подписанными подлинниками, а также в периодических печатных изданиях, распространяемых на территории соответствующей административно-территориальной единицы, в порядке, определяемом статьей 30 настоящего Закона.
      2. Копии зарегистрированных нормативных правовых решений маслихатов, нормативных правовых постановлений акиматов и нормативных правовых решений акимов на электронном носителе с приложением копии бумажного экземпляра, заверенного гербовой печатью, направляются на официальное опубликование в течение десяти календарных дней после их государственной регистрации в органах юстиции Республики Казахстан органами, представившими их на такую регистрацию.
      Сноска. Статья 34 в редакции Конституционного Закона РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 35. Недопустимость опубликования нормативных
                 правовых актов в неполном изложении

     Не допускается официальное опубликование нормативных правовых актов в неполном изложении, за исключением нормативных правовых актов, содержащих государственные секреты и иную охраняемую законом тайну.

      Статья 35-1. Контроль за опубликованием нормативных
                   правовых актов центральных и местных
                   государственных органов

      1. Контроль за опубликованием нормативных правовых актов центральных и местных государственных органов осуществляют Министерство юстиции Республики Казахстан и его территориальные органы.

      2. Порядок осуществления контроля за опубликованием нормативных правовых актов центральных и местных государственных органов определяется Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Глава 6 дополнена статьей 35-1 в соответствии с Законом РК от 06.03.2002 N 298 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Глава 7. Действие нормативных правовых актов во времени, пространстве и по лицам 

      Статья 36. Время вступления в силу и введения в действие
                  нормативных правовых актов

      1. Нормативные правовые акты, за исключением нормативных правовых актов, указанных в части второй настоящего пункта, вступают в силу после их подписания.
      Нормативные правовые акты, подлежащие государственной регистрации в органах юстиции в соответствии со статьей 38 настоящего Закона, вступают в силу со дня государственной регистрации.

      2. Нормативные правовые акты вводятся в действие в следующие сроки:
      1) законодательные акты Республики Казахстан, за исключением постановлений Парламента Республики Казахстан и его палат, нормативные правовые указы Президента Республики Казахстан, нормативные правовые постановления Правительства Республики Казахстан - по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования, если в самих актах или актах о введении их в действие не указаны иные сроки;
      2) постановления Парламента Республики Казахстан и его палат, нормативные постановления Верховного Суда Республики Казахстан - со дня первого официального опубликования, если в самих актах не указаны иные сроки;
      3) постановления Конституционного Совета Республики Казахстан - со дня их принятия;
      4) нормативные правовые приказы министров Республики Казахстан и иных руководителей центральных государственных органов, руководителей ведомств, нормативные правовые постановления центральных государственных органов, нормативные постановления Центральной избирательной комиссии, нормативные правовые решения маслихатов, а также нормативные правовые постановления акиматов и нормативные правовые решения акимов – по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования, если в самих актах не указаны иные сроки;
      5) исключен Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      3. В нормативных правовых актах или актах о введении их в действие могут быть указаны иные сроки введения в действие отдельных разделов, глав, статей, частей, пунктов, подпунктов и абзацев статей нормативных правовых актов, чем установленные для всего акта в целом.

      4. Нормативный правовой акт, предусматривающий юридическую ответственность за действия, которые ранее не влекли такой ответственности, либо устанавливающий более строгую ответственность по сравнению с прежней, не может быть введен в действие до истечения десятидневного срока после официального опубликования этого акта.

      4-1. Нормативные правовые акты, регламентирующие порядок получения разрешения, утверждающие разрешительные или квалификационные требования и (или) перечень документов, подтверждающих соответствие заявителей таким требованиям, не могут быть введены в действие до истечения двадцати одного календарного дня после дня их первого официального опубликования.

      5. Если из-за значительного объема нормативного правового акта его текст публикуется в нескольких номерах периодического печатного издания, то днем официального опубликования считается день опубликования заключительной части текста нормативного правового акта.
      Нормативные правовые акты должны официально публиковаться на казахском и русском языках одновременно.

      6. Обязательным условием введения в действие нормативных правовых актов, касающихся прав, свобод и обязанностей граждан, является их официальное опубликование.

      7. Нормативные правовые акты, содержащие государственные секреты республики или иную охраняемую законом тайну, вводятся в действие со дня их принятия или в сроки, указанные в самом акте.

      8. Во всех нормативных правовых актах должен быть указан срок введения их в действие с учетом норм настоящей статьи.
      Сноска. Статья 36 в редакции Закона РК от 16.06.2004 N 566; с изменениями, внесенными законами РК от 31.01.2006 N 125 (введение в действие см. статью 2); от 12.01.2007 N 222 (вводится в действие по истечении 6 месяцев со дня его официального опубликования); от 29.06.2007 N 271 (вводится в действие со дня его официального опубликования); от 27.07.2007 N 315 (вводится в действие со дня официального опубликования); от 15.07.2011 № 461-IV (вводится в действие с 30.01.2012); от 10.07.2012 № 36-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 37. Обратная сила нормативного правового акта

      1. Действие нормативного правового акта не распространяется на отношения, возникшие до его введения в действие.

      2. Исключения из правила пункта 1 настоящей статьи представляют случаи, когда обратная сила нормативного правового акта или его части предусмотрена им самим или актом о введении в действие нормативного правового акта, а также, когда последний устраняет или смягчает ответственность за правонарушение, предусмотренную ранее.

      3. Нормативные правовые акты, устанавливающие или усиливающие ответственность, возлагающие новые обязанности на граждан или ухудшающие их положение, обратной силы не имеют.

      Статья 38. Государственная регистрация нормативных
                 правовых актов центральных исполнительных и
                 иных центральных государственных органов,
                 их ведомств, а также маслихатов, акиматов и
                 акимов как условие их вступления в силу

      Сноска. Заголовок статьи 38 с изменениями, внесенными Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

      1. Нормативные правовые акты государственных органов, указанные в подпункте 4) пункта 2 статьи 36 настоящего Закона, за исключением нормативных постановлений Конституционного Совета, Верховного Суда Республики Казахстан и актов, содержащих государственные секреты, подлежат государственной регистрации в органах юстиции Республики Казахстан. Такая регистрация является необходимым условием их вступления в силу.
      Государственная регистрация представленных в органы юстиции актов осуществляется путем проведения юридической экспертизы на предмет наличия нормы права, соответствия акта законодательству Республики Казахстан и внесения в Реестр государственной регистрации нормативных правовых актов с присвоением номера государственной регистрации.
      Незарегистрированные нормативные правовые акты не имеют юридической силы и должны быть отменены органом, издавшим их, если решение органов юстиции не обжаловано в установленном порядке.
      2. Органы юстиции отказывают в государственной регистрации нормативного правового акта, если такой акт:
      1) ущемляет установленные законом права и свободы граждан;
      2) нарушает законные интересы юридических лиц;
      3) противоречит нормативным правовым актам вышестоящего уровня;
      4) выходит за пределы компетенции органа, издавшего нормативный правовой акт;
      5) не согласован с заинтересованными органами;
      6) затрагивает интересы субъектов частного предпринимательства и не имеет приложений в виде экспертных заключений, представленных Национальной палатой предпринимателей Республики Казахстан и аккредитованными объединениями субъектов частного предпринимательства;
      7) принят с нарушением порядка, установленного правилами государственной регистрации, а также оформления и согласования нормативных правовых актов, подлежащих государственной регистрации.
      3. Отказ в регистрации нормативного правового акта, подлежащего государственной регистрации, может быть обжалован заинтересованным государственным органом в судебном порядке.
      4. Правила оформления, согласования и государственной регистрации нормативных правовых актов устанавливается Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 38 в редакции Конституционного Закона РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

      Статья 39. Срок действия нормативного правового акта

      1. Нормативный правовой акт действует бессрочно, если в самом акте или акте о введении его в действие не предусмотрено иное.

      2. Временный срок действия может быть установлен для всего нормативного правового акта или его отдельной части (отдельных частей). В этом случае должно быть указано, на какой срок нормативный правовой акт или его часть сохраняет действие. До истечения этого срока орган, издавший акт, может продлить действие акта на новый срок или придать ему бессрочный характер.

      Статья 40. Приостановление и прекращение действия
                 нормативного правового акта

      1. Действие нормативного правового акта или его отдельных норм может быть приостановлено на определенный срок. Приостановление действия нормативного правового акта или его отдельных норм осуществляется отдельным нормативным правовым актом.

      2. Нормативный правовой акт (его часть или части) прекращает свое действие в случаях:
      1) истечения срока, на который был принят акт или его часть (части);
      2) принятия нового нормативного правового акта, которому противоречат положения ранее изданного нормативного правового акта, его части (часть) или который поглощает ранее изданный акт или его часть (части);
      3) признания принятого акта неконституционным в порядке,  установленном Конституцией Республики Казахстан;
      4) признания акта или его части (частей) утратившим силу органом, принявшим этот акт или иным уполномоченным на это органом.

      3. Опубликование нормативного правового акта о прекращении или приостановлении действия другого нормативного правового акта осуществляются в порядке, предусмотренном настоящим Законом.
      Сноска. Статья 40 с изменениями, внесенными законами РК от 06.03.2002 N 298; от 16.06.2004 N 566; от 31 января 2006 года N 125 (введение в действие см. статью 2).

      Статья 41. Действие нормативных правовых актов в
                 пространстве

      1. Нормативные правовые акты Республики Казахстан, принятые Президентом Республики Казахстан, Парламентом Республики Казахстан, Правительством Республики Казахстан, центральными исполнительными и иными центральными уполномоченными органами, распространяют свое действие на всю территорию Республики Казахстан, если в самих нормативных правовых актах или актах о их введении в действие не установлено иное.

      2. Нормативные правовые акты, принятые местными представительными и исполнительными органами, действуют на соответствующей территории.

      Статья 42. Действие нормативных правовых актов по лицам

      1. Действие нормативных правовых актов Республики Казахстан распространяется на граждан и юридических лиц Республики Казахстан, а также находящихся на ее территории иностранцев и лиц без гражданства, за исключением случаев, предусмотренных законодательными актами  и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

       2. На дипломатических представителей и некоторых других сотрудников государственных органов иностранных государств и международных организаций нормативные правовые акты Республики Казахстан распространяются в пределах, предусмотренных международными договорами и общепризнанными принципами и нормами международного права (дипломатический иммунитет).

      Статья 43. Меры обеспечения законности нормативных
                 правовых актов

      1. Законность нормативных правовых актов обеспечивается следующими мерами:
      1) приведением нормативного правового акта в соответствие с Конституцией и законом;
      2) приостановлением в установленном порядке действия нормативного правового акта;
      2-1) проведением правового мониторинга нормативных правовых актов;
      3) проверкой на соответствие законам при государственной регистрации нормативных правовых актов.

      2. В соответствии с компетенцией, установленной Конституцией Республики Казахстан и другими законодательными актами, органами и должностными лицами государства, обеспечивающими законность нормативных правовых актов, являются:
      1) Конституционный Совет Республики Казахстан;
      2) суды;
      3) Генеральный Прокурор Республики Казахстан и подчиненные ему прокуроры;
      4) Министерство юстиции Республики Казахстан и его территориальные органы;
      5) государственные органы - в отношении нормативных правовых актов, принятых нижестоящими органами;
      6) уполномоченные органы, принявшие подзаконные нормативные правовые акты и (или) являющиеся их разработчиками, - в отношении подзаконных нормативных правовых актов, принятых ими и (или) разработчиками которых они являлись.
      Сноска. Статья 43 с изменениями, внесенными законами РК от 31.01.2006 N 125 (введение в действие см. ст. 2); от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Статья 43-1. Правовой мониторинг нормативных правовых
                   актов

      Сноска. Заголовок статьи 43-1 с изменением, внесенным Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      1. Уполномоченные органы обязаны осуществлять правовой мониторинг нормативных правовых актов, принятых ими и (или) разработчиками которых они являлись, и своевременно принимать меры по внесению в них изменений и (или) дополнений или признанию их утратившими силу. 

      2. Правила проведения правового мониторинга нормативных правовых актов утверждаются Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Глава 7 дополнена статьей 43-1 в соответствии с Законом РК от 31.01.2006 N 125 (введение в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными Законом РК от 01.04.2011 № 425-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Статья 43-2. Общественный мониторинг нормативных правовых актов

      Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан проводит общественный мониторинг нормативных правовых актов, затрагивающих интересы субъектов частного предпринимательства.
      Сноска. Глава 7 дополнена статьей 43-2 в соответствии с Законом РК от 04.07.2013 № 130-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 8. Официальное толкование нормативных
правовых актов

      Статья 44. Случаи и условия официального толкования
                 нормативных правовых актов

      1. В случаях обнаружения неясностей и различного понимания нормативных правовых актов, противоречий в практике их применения может быть дано официальное толкование содержащихся в нормативном акте правовых норм.

      2. В процессе официального толкования нормативных правовых актов не допускается внесение в них изменений и дополнений.

      3. Нормы законодательных актов должны толковаться в полном соответствии с положениями Конституции Республики Казахстан.

      4. Смысл подзаконных нормативных правовых актов при их толковании должен раскрываться в полном соответствии с законодательными актами.

      5. Официальное толкование нормативных правовых актов имеет обязательный характер при реализации содержащихся в них правовых норм, в том числе при их применении.
      Сноска. Статья 44 с изменениями, внесенными Законом РК от 31.01.2006 N 125 (введение в действие см. статью 2).

      Статья 45. Государственные органы, осуществляющие
                 официальное толкование нормативных
                 правовых актов

      1. Конституционный Совет Республики Казахстан дает официальное толкование норм Конституции.

      2. Официальное толкование подзаконных актов дают органы или должностные лица, их принявшие (издавшие).

Глава 9. Систематизация и учет нормативных
правовых актов

      Статья 46. Систематизация нормативных правовых актов

      1. Государственные органы, принимающие нормативные правовые акты, проводят учет и систематизацию этих актов, ведут контрольные экземпляры принятых ими актов, в которые своевременно вносят все текущие изменения и дополнения.

      2. Порядок ведения учета и систематизации нормативных правовых актов государственными органами определяется Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 46 с изменением, внесенным Конституционным Законом РК от 03.07.2013 № 121-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 47. Государственный учет нормативных правовых актов

      1. Государственный учет включает в себя ведение Государственного реестра нормативных правовых актов Республики Казахстан, эталонного контрольного банка нормативных правовых актов Республики Казахстан.

      2. Ведение Государственного реестра нормативных правовых актов Республики Казахстан, эталонного контрольного банка нормативных правовых актов Республики Казахстан осуществляет государственное предприятие, определяемое Правительством Республики Казахстан.
      3. Правительство Республики Казахстан определяет порядок ведения Государственного реестра нормативных правовых актов Республики Казахстан, эталонного контрольного банка нормативных правовых актов Республики Казахстан.
      Уполномоченные органы направляют копии нормативных правовых актов для включения в Государственный реестр нормативных правовых актов Республики Казахстан, эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в государственное предприятие, ответственное за их ведение, в бумажном и электронном виде, заверенном электронной цифровой подписью лица, уполномоченного подписывать нормативные правовые акты в соответствии со статьей 29 настоящего Закона.
      4. Министерство юстиции Республики Казахстан создает единую систему правовой информации, оказывает помощь министерствам и другим центральным государственным органам в справочно-информационной работе.
      Сноска. Статья 47 в редакции Закона РК от 05.07.2014 № 236-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 16.11.2015 № 404-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Статья 48. Гласность нормативных правовых актов

      Все уполномоченные органы обязаны предоставлять доступ заинтересованным лицам для ознакомления с принятыми нормативными правовыми актами, кроме тех, которые содержат государственные секреты или охраняемую законом тайну.

      Президент
      Республики Казахстан

Нормативтiк құқықтық актiлер туралы

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы N 213 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2016 жылғы 6 сәуірдегі № 480-V Заңымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР 06.04.2016 № 480-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Бүкiл мәтiнi бойынша "әкiмият" деген сөз тиiстi жалғаулары ескерiле отырып "әкiмдiк" деген сөзбен ауыстырылды - ҚР 2004.06.16 N 566 Заңымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

      1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
      1) заң - аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтiн, Қазақстан Республикасы Конституциясы 61-бабының 3-тармағында көзделген түбегейлi принциптер мен нормаларды белгiлейтiн, Қазақстан Республикасының Парламентi, ал Қазақстан Республикасы Конституциясы 53-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасының Президентi қабылдайтын нормативтiк құқықтық акт;
      1-1) заң техникасы – нормативтік құқықтық актілерді ресімдеу тәсілдерінің, талаптары мен қағидаларының жиынтығы;
      2) заңнамалық акт - конституциялық заң, Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi бар жарлығы, кодекс, заң, Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң күшi бар жарлығы, Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулысы, Сенат пен Мәжiлiстiң қаулылары;
      3) заңға тәуелді нормативтiк құқықтық актiлер - заңнамалық және өзге де сатысы бойынша жоғары тұрған нормативтiк құқықтық актiлер негiзiнде және (немесе) орындау үшін және (немесе) одан әрі іске асыру үшін шығарылатын, заңнамалық болып табылмайтын өзге де нормативтiк құқықтық актiлер;
      4) заңнама - белгiленген тәртiппен қабылданған нормативтiк құқықтық актiлердiң жиынтығы;
      5) кодекс - осы Заңның 3-1-бабында көзделген бiртектес аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтiн құқықтық нормалар бiрiктiрiлiп, жүйеге келтiрiлген заң;
      6) Конституциялық заң - Қазақстан Республикасы Конституциясында конституциялық деп аталған, Қазақстан Республикасы Конституциясы 62-бабының 4-тармағында белгiленген тәртiппен қабылданатын заң;
      7) Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмi - нормативтiк құқықтық актiлердiң реквизиттерiн және осы актiлер туралы ақпараттық-анықтамалық сипаттағы басқа да мәлiметтердi қамтитын Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерi мемлекеттiк есебiнiң бiрыңғай жүйесi;
      8) Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкi – электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған, баспа және электрондық-цифрлық нысандағы нормативтiк құқықтық актiлердiң (өзгерiстерімен және толықтыруларымен бірге) жиынтығы, олар туралы мәлiметтер Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiне енгiзiледі;
      9) Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзетiн заң - Қазақстан Республикасы Конституциясы 62-бабының 3-тармағында белгiленген тәртiппен қабылданатын заң;
      10) құқық нормасы - реттелетін қоғамдық қатынастар шеңберiнде көп мәрте қолдануға есептелген, жеке дара айқындалмаған тұлғалардың тобына қолданылатын, тұрақты немесе уақытша сипаттағы жалпыға мiндеттi жүріс-тұрыс қағидасы;
      11) нормативтiк құқықтық акт – референдумда қабылданған не уәкiлеттi орган немесе мемлекеттiң лауазымды адамы қабылдаған, құқықтық нормаларды белгiлейтiн, олардың қолданылуын өзгертетiн, тоқтататын немесе тоқтата тұратын белгiленген нысандағы жазбаша ресми құжат, сондай-ақ жазбаша ресми құжатпен бірдей және электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған электрондық-цифрлық нысандағы құжат;
      11-1) Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімі – мемлекеттік органдардың осы Заңның 36-бабы 2-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген, Қазақстан Республикасының әділет органдарында мемлекеттік тіркеуден өткен нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тіркеу нөмірі және деректемелері қамтылған жазбаша түрдегі тізбе;
      12) нормативтiк құқықтық актiлердiң ресми мәтiндерiн кейiннен жариялау - Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкiне сәйкестiк сараптамасынан өткен нормативтiк құқықтық актiлердi баспа басылымында жариялау;
      12-1) нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингі – Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келетін, ескірген және сыбайлас жемқорлықты тудыратын құқық нормаларын анықтау, олардың іске асырылуының тиімділігін бағалау мақсатында Қазақстан Республикасы заңнамасының жай-күйі туралы ақпаратты жинау, бағалау, талдау, сондай-ақ оның даму динамикасын және қолданылу практикасын болжау бойынша тұрақты негізде жүзеге асырылатын мемлекеттік органдардың қызметі;
      13) нормативтiк құқықтық актiнiң деңгейi - нормативтiк құқықтық актiнiң нормативтiк құқықтық актiлер сатысындағы өзiнiң заң күшiне қарай алатын орны;
      14) нормативтiк құқықтық актiнi ресми жариялау – нормативтiк құқықтық актiнiң толық мәтiнiн ресми және мерзiмдi баспа басылымдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын интернет-ресурста қол қойылған түпнұсқаларға толық сәйкес келетін графикалық форматта жалпы жұрттың назарына салу үшiн жариялау;
      15) уәкiлеттi орган – Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Заңда, сондай-ақ осы органдар мен лауазымды адамдардың құқықтық мәртебесiн айқындайтын заңнамада белгiленген өз құзыретiне сәйкес нормативтiк құқықтық актiлер қабылдауға құқылы Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары, олардың ведомстволары мен лауазымды адамдары (Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан Республикасының Парламентi, Қазақстан Республикасының Үкiметi, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы, орталық атқарушы органдар, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi, өзге де мемлекеттiк органдар);
      16) уәкілетті ұйым – Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары әзірлеген және Қазақстан Республикасының Парламентіне енгізуге жататын заң жобалары бойынша қазақ және орыс тілдеріндегі мәтіндердің тең түпнұсқалығы бөлігінде ғылыми лингвистикалық сараптаманы жүзеге асыру жөнінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын ұйым.
      Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.29 N 209 Заңымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.29 N 271, 2008.07.04 N 57, 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен; 03.07.2013 № 121-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен; 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      2-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

      1. Заң актiлерi мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу мен табыс ету, қабылдау, тіркеу, күшiне енгiзу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру, оларды жариялау ерекшелiктерi олардың деңгейiне сәйкес, нормативтiк құқықтық актiлер қабылдайтын мемлекеттiк органдардың қызметiн реттейтiн заң актiлерiмен, осы органдардың құқықтық мәртебесiн айқындайтын актiлермен, соның iшiнде олар туралы ережелермен және олардың регламенттерiмен, басқа да нормативтiк құқықтық актiлермен айқындалады, бұған Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен айқындалатын ерекшеліктер қосылмайды.
      2. Осы Заң Қазақстан Республикасы Конституциясын қабылдау, өзгерту және оның қолданылуын тоқтату тәртiбiн реттемейдi.
      3. Осы Заңмен халықаралық шарттарды дайындау, жасасу, орындау және күшiн жою тәртiбi реттелмейдi.
      4. Осы Заңда заңдарға сәйкес қабылданған, бiрақ осы Заңның 1-бабының 11) тармақшасында келтiрiлген талаптарға сай келмейтiн және құқықты iске асыру және құқық қолданушылық мәнi бар нормативтiк құқықтық актiлердi, атап айтқанда:
      1) мемлекеттiк емес ұйымдардың, оның iшiнде қоғамдық бiрлестiктер мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының нормативтiк актiлерiн;
      2) уәкiлеттi орган болып табылмайтын мемлекеттiк ұйымдардың нормативтiк актiлерiн;
      3) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген нормативтік актілер құқық нормаларын қамтымауға тиіс.
      Ескерту. 2-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2006.12.29 N 209, 2008.07.04 N 57, 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      3-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi және
              туынды түрлерi

      1. Нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi және туынды актiлер болып бөлiнедi.
      2. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi түрлерiне мыналар жатады:
      1) Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;
      2) Қазақстан Республикасы Президентiнiң Конституциялық Заң күшi бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентiнiң өзге де нормативтiк құқықтық Жарлықтары;
      3) Қазақстан Республикасы Парламентi мен оның палаталарының нормативтiк қаулылары;
      4) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;
      5) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы Сотының, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының және Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің нормативтік қаулылары;
      6) Қазақстан Республикасының министрлерi мен өзге де орталық мемлекеттiк органдар басшыларының нормативтiк құқықтық бұйрықтары;
      7) орталық мемлекеттiк органдардың нормативтiк құқықтық қаулылары;
      7-1) Алынып тасталды - ҚР 2007.07.27 N 315 Заңымен.
      7-2) құрылымына ведомство кіретін мемлекеттік органның нормативтік құқықтық актілерінде оларды бекіту бойынша тікелей құзыреті болған кезде орталық мемлекеттік органдардың ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
      8) мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары, әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері.
      3. Нормативтiк құқықтық актiлердiң туынды түрлерiне мыналар жатады:
      1) регламент - қандай да бiр мемлекеттiк орган мен оның құрылымдық бөлiмшелерi қызметiнiң iшкi тәртiбiн реттейтiн нормативтiк құқықтық акт;
      1-1) техникалық регламент - Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес әзiрленетiн және қолданылатын өнiмдерге және (немесе) олардың өмiрлiк циклiнiң процестерiне қойылатын мiндеттi талаптарды белгiлейтiн нормативтiк құқықтық акт;
      1-2) алынып тасталды - ҚР 2008.12.04 N 97-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен;
      1-3) мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты – мемлекеттік қызмет көрсетуге қойылатын талаптарды белгілейтін, сондай-ақ мемлекеттік қызмет көрсету процесінің, нысанының сипаттамаларын, мазмұнын және нәтижесін қамтитын нормативтік құқықтық акт;
      1-4) мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті – мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартын сақтау жөніндегі талаптарды белгілейтін және көрсетілетін қызметті берушілер қызметінің тәртібін, оның ішінде мемлекеттік қызметтер көрсету процесінде өзге де көрсетілетін қызметті берушілермен, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясымен өзара іс-қимыл жасау, сондай-ақ ақпараттық жүйелерді пайдалану тәртібін айқындайтын нормативтік құқықтық акт;
      1-5) алынып тасталды - ҚР 15.04.2013 N 89-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      2) ереже - қандай да бiр мемлекеттiк органның мәртебесi мен өкiлеттiгiн белгiлейтiн нормативтiк құқықтық акт;
      3) қағида - қандай да бiр қызмет түрiн ұйымдастыру және жүзеге асыру тәртiбiн белгiлейтiн нормативтiк құқықтық акт;
      4) нұсқаулық - заңдардың қоғамдық қатынастардың қандай да бiр саласында қолданылуын егжей-тегжейлi көрсететiн нормативтiк құқықтық акт.
      Қазақстан Республикасының заңдарында туынды түрдегі нормативтік құқықтық актілердің өзге де нысандары көзделуі мүмкін.
      4. Туынды түрлердегi нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi түрлердегi нормативтiк құқықтық актiлер арқылы қабылданады немесе бекiтiледi және олармен бiр тұтастық құрайды. Туынды түрдегi нормативтiк құқықтық актiнiң нормативтiк құқықтық актiлер сатысында алатын орны негiзгi түрдегi актiнiң деңгейiмен анықталады.
      4-1. Орталық мемлекеттік органдардың ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қозғай алмайды.
      5. Орталық атқарушы органдар мен Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың аумақтық органдарының, сондай-ақ жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын, әкім уәкілеттік берген жергілікті атқарушы органдардың нормативтік құқықтық актілер шығаруға құқығы жоқ.
      6. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар қабылдайтын жеке қолданылатын құқықтық актілер нормативтік құқықтық актілер болып табылмайды.
      Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2006.12.29 N 209, 2007.06.18 N 262, 2007.06.29 N 271, 2007.07.27 N 315 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.12.04 N 97-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.04.02 № 263-IV (2010.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.04.2013 N 89-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 17.11.2015 № 408-V (01.03.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      3-1-бап. Қазақстан Республикасының кодекстерiмен
               реттелетiн қоғамдық қатынастар

      Қазақстан Республикасының кодекстерi:

      1) бюджеттiк;

      2) азаматтық;

      3) азаматтық iс жүргізу;

      4) неке-отбасы;

      5) экологиялық;

      6) су;

      7) жер;

      8) орман;

      9) салық;

      10) кеден;

      11) алып тасталды - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      12) еңбек;

      13) қылмыстық жазаларды орындауға байланысты;

      14) әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартуға байланысты;

      15) қылмыстық жауапкершiлiкке тартуға байланысты;

      16) қылмыстық iс жүргiзу;

      17) денсаулық сақтау саласы сияқты біртектес аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттеу мақсатында қабылданады.
      Ескерту. 3-1-баппен толықтырылды - ҚР 2004.06.16 N 566 Заңымен,  өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.29 N 271, 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      4-бап. Нормативтiк құқықтық актiлер сатысы

      1. Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заң күшi бар.

      2. Конституцияны қоспағанда, өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң заң күшiнiң арақатынасы мынадай төмендей беретiн деңгейлерге сәйкес болады:

      1) Конституцияға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзетiн Заңдар;

      2) Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдары мен Қазақстан Республикасы Президентiнiң Конституциялық заң күшi бар Жарлықтары;

      2-1) Қазақстан Республикасының Кодекстерi;

      3) Қазақстан Республикасының Заңдары, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлықтары;

      4) Қазақстан Республикасының Парламентi мен оның палаталарының нормативтiк қаулылары;

      5) Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк жарлықтары;

      6) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;

      7) Қазақстан Республикасының министрлерi мен орталық мемлекеттiк органдардың өзге де басшыларының нормативтiк құқықтық бұйрықтары, орталық мемлекеттiк органдардың нормативтiк құқықтық қаулылары, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының және Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің нормативтiк қаулылары;
      7-1) (алып тасталды - ҚР 2007.07.27 N 315 Заңымен);

      7-2) орталық мемлекеттік органдардың ведомстволары басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;

      8) мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары, әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері.

      3. Төменгi деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлердiң әрқайсысы жоғары деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлерге қайшы келмеуге тиiс.

      4. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулылары аталған сатыдан тыс тұрады.

      5. Әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер мәслихаттарының нормативтiк құқықтық шешiмдерi, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары мен әкiмдерiнiң нормативтiк құқықтық шешiмдерiнiң сатысы Қазақстан Республикасының Конституциясымен және жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы заң актiлерiмен белгiленедi.

      6. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң нормативтiк қаулылары тек Қазақстан Республикасының Конституциясына ғана негiзделедi және барлық өзге нормативтiк құқықтық актiлер оларға қайшы келуге тиiс емес.
      Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2001.10.17 N 248, 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2007.07.27 N 315 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      5-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң тiкелей
             қолданылуы

      1. Егер нормативтiк құқықтық актiлердiң өздерiнде немесе оларды күшiне енгiзу туралы актiлерде өзгеше айтылмаса, барлық нормативтiк құқықтық актiлер тiкелей қолданылады.

      2. Қолданысқа енгізілген нормативтiк құқықтық актiлердi қолдану үшiн қандай да болсын қосымша нұсқаулар талап етiлмейдi.

      3. Егер нормативтiк құқықтық актiнiң өзiнде оның қандай да бiр құқық нормасы қосымша нормативтiк құқықтық акт негiзiнде қолданылатындығы көрсетiлсе, онда бұл норма негiзгi және қосымша нормативтiк құқықтық актiге сәйкес қолданылады. Қосымша нормативтiк құқықтық акт қабылданғанға дейiн тиiстi қатынастарды бұрын реттеп келген нормативтiк құқықтық актiлер қолданылады.
      Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.29 N 271 Заңымен.

      6-бап. Әр түрлi нормативтiк құқықтық актiлердiң құқық
             нормаларының қайшылықтары

      1. Әр түрлі деңгейдегі нормативтік актілердің нормаларында қайшылықтар болған кезде неғұрлым жоғары деңгейдегі актінің нормалары қолданылады.

      2. Заңдар нормаларының Қазақстан Республикасы кодекстерінің нормаларымен алшақтығы болған жағдайларда олар кодекстерге тиісті өзгерістер енгізілгеннен кейін ғана қолданылуы мүмкін.

      3. Бір деңгейдегі нормативтік құқықтық актілердің нормаларында қайшылықтар болған кезде қолданысқа кейінірек енгізілген актінің нормалары қолданылады.
      Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді) Заңымен.

      6-1-бап. Мерзімдерді есептеу

      1. Заңнамада белгіленген мерзім күнтізбелік күнмен немесе басталуы сөзсіз болатын оқиға көрсетіле отырып айқындалады. Мерзім жылдармен, тоқсандармен, айлармен, апталармен, күндермен немесе сағаттармен есептелетін уақыт кезеңі ретінде де белгіленуі мүмкін.
      2. Жылдармен есептелетін мерзім оның басталуы айқындалған күнтізбелік күннен немесе оқиға басталған күннен басталады және мерзімнің соңғы жылының тиісті айы мен күнінде аяқталады. Егер мерзімнің аяқталуы тиісті күн саны жоқ айға тура келсе, онда мерзім осы айдың соңғы күнінде аяқталады.
      Айлармен есептелетін мерзім оның басталуы айқындалған күнтізбелік күннен немесе оқиға басталған күннен басталады және мерзімнің соңғы айының тиісті күнінде (күн санында) аяқталады. Егер мерзімнің аяқталуы тиісті күн саны жоқ айға тура келсе, онда мерзім осы айдың соңғы күнінде аяқталады.
      Апталармен есептелетін мерзім оның басталуы айқындалған күнтізбелік күннен немесе оқиға басталған күннен басталады және мерзімнің соңғы аптасының тиісті күнінде аяқталады.
      Күндермен есептелетін мерзім оның басталуы айқындалған күнтізбелік күннен немесе оқиға басталған күннен басталады және белгіленген кезеңнің соңғы күнінде аяқталады.
      Сағаттармен есептелетін мерзім оның басталуы айқындалған оқиға басталған минуттан басталады және белгіленген кезеңнің соңғы минутында аяқталады.
      Ескерту. Заң 6-1-баппен толықтырылды - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын
дайындауды жоспарлау

      7-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын
             дайындау жоспарлары

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын дайындау жоспарлары бiр жылға жасалатын ағымдағы және неғұрлым ұзақ мерзiмге жасалатын перспективалық жоспарлар болып бөлiнедi.
      Перспективалық жоспарларда неғұрлым маңызды нормативтiк құқықтық актiлердi, сондай-ақ дайындау уақыты бiр жылдан астам мерзiмге жоспарланатын нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу көзделедi.

      2. Дайындау жоспарларында:

      1) нормативтiк құқықтық актiнiң деңгейiн, нысаны мен реттеу мәнiн бейнелейтiн атауы;

      2) дайындау мерзiмдерi;

      3) жобаны әзiрлеуге жауапты мемлекеттiк органдар мен ұйымдар көрсетiледi.

      3. Егер осы Заңда және басқа заңдарда өзгеше көзделмесе, нормативтiк құқықтық актiлердi дайындау жоспарларын тиiстi актiлердi қабылдауға құзыреттi мемлекеттiк органдар жасайды және бекiтедi.

      4. Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын дайындау жоспарларын жасаған кезде мемлекеттік және өзге де органдар мен ұйымдардың, оның ішінде ғылыми ұйымдардың ұсыныстары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасының және өзге де мүдделі тұлғалардың құқықтық мониторингтің қорытындылары бойынша дайындалған ұсыныстары ескеріледі.

      5. Нормативтiк құқықтық актiлер жобасын дайындау жоспарларын жасайтын және бекiтетiн мемлекеттiк органдар жоспарларға осы актiлердiң дайындалуын бейнелейтiн басқа да көрсеткiштер енгiзуi мүмкiн.
      6. Осы баптың талаптары Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларын дайындауға қолданылмайды.
      Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.07.04 N 57; 04.07.2013 № 130-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      8-бап. Қазақстан Республикасының Президентi шығаратын
             нормативтiк құқықтық актiлердi дайындауды
             жоспарлау

      Қазақстан Республикасының Президентi шығаратын нормативтiк құқықтық актiлер жобаларын дайындауды жоспарлаудың тәртiбi мен нысандарын Қазақстан Республикасының Президентi белгiлейдi.

      9-бап. Қазақстан Республикасы Парламентiнiң заң
             актiлерiн дайындауды жоспарлау

      Қазақстан Республикасының Парламентi қабылдайтын заң актiлерiнiң жобаларын дайындауды жоспарлаудың тәртiбi мен нысандарын Парламент пен оның палаталары Қазақстан Республикасының Конституциясы 61-бабының 3-тармағында белгiленген өз құзыретiне сәйкес айқындайды.

      10-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобасы
                жұмыстарын жоспарлау

      1. Қазақстан Республикасының Үкіметі заң жобасы жұмыстарының жыл сайынғы жоспарын жасайды.
      2. Жоспардың жобасын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі әзірлейді.
      3. Үкіметтің заң жобасы жұмыстарының жоспары Қазақстан Республикасының Президентімен келісіледі.
      Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

      11-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк
              құқықтық актiлер дайындау жөнiндегi тапсырмалары

      Ескерту. 11-бап алып тасталды - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      12-бап. Орталық атқарушы органдардың Қазақстан
              Республикасы Үкiметi мен Қазақстан
              Республикасының өзге орталық органдары
              құрамына кiретiндерiнiң де, кiрмейтiндерiнiң
              де, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
              жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының
              нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын
              дайындауды жоспарлау ерекшелiктерi

      Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттiк органдарының Қазақстан Республикасы Үкiметi құрамына кiретiндерiнiң де, кiрмейтiндерiнiң де, сондай-ақ жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын дайындауды жобалаудың ерекшелiктерiн осы органдардың әрқайсысы айқындайды.

3-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердің жобаларын әзiрлеу және ресiмдеу

      Ескерту. 3-тарау жаңа редакцияда - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      13-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердің жобаларын
              әзiрлеушілер

      1. Президент Әкімшілігі, Үкімет, өзге де мемлекеттік органдар, олармен келісім бойынша ұйымдар және азаматтар Қазақстан Республикасы Президентінің немесе Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі Басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларын әзірлеушілер бола алады.
      Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының заң шығару бастамашылығы тәртібімен дайындалатын заң жобаларының әзірлеушілері Парламент депутаттары болып табылады.

      2. Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заң жобаларын әзірлеу туралы ұсыныстарды Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына оның Әкімшілігі, Үкімет, орталық және жергілікті мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, сондай-ақ ұйымдар және азаматтар енгізе алады.

      3. Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын, егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, уәкілетті органдар өз бастамасымен немесе жоғары тұрған мемлекеттік органдардың тапсырмалары бойынша әзірлейді.

      4. Өзге де мемлекеттік органдар, ұйымдар, «Қоғамдық кеңестер туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қоғамдық кеңестер және азаматтар нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеу жөнінде ұсыныстар енгізуге немесе мұндай актілердің бастамашылық жобаларын уәкілетті органдардың қарауына беруге құқылы. Уәкілетті органдар оларды өздері әзірлейтін нормативтік құқықтық актілердің жобалары үшін негіз ретінде қабылдауы немесе олардың одан әрі әзірленуін және жобалардың қабылдануын орынсыз деп тануы мүмкін.
      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.11.2015 № 384-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

      14-бап. Нормативтiк құқықтық актінің жобасын әзiрлеу
               тәртiбi

      1. Нормативтiк құқықтық актінің жобасын әзiрлеушi уәкiлеттi орган жобаны дайындау жөніндегі жұмыс тобын құрады немесе оны дайындауды жұмыс тобының функцияларын атқаратын өз бөлiмшелерiнiң бiрiне тапсырады. Нормативтік құқықтық актінің жобасын дайындауға жобаны дайындайтын органның заң бөлiмшесi қызметкерлерiнiң қатысуы мiндеттi. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы және жеке кәсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктері өкілдерінің қатысуы мiндеттi.
      Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаттары заң жобасын дайындау жөніндегі жұмыс тобының жұмысына кез келген сатыда қатысуға құқылы.

      2. Заңдардың, Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлықтарының, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулыларының жобаларын, ал қажет болған жағдайда – басқа да уәкiлеттi органдардың нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын дайындауға әртүрлi бiлiм салаларының мамандары, ғылыми мекемелер мен ғылыми қызметкерлер, қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi тартылуы мүмкiн.

      3. Бiр деңгейдегi уәкiлеттi органдардың заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерінің жобаларын бiрнеше уәкiлеттi орган әзiрлеуі, ал қажет болған жағдайда – қабылдауы мүмкiн.
      Бiрнеше уәкiлеттi органның заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерінің жобаларын олар осы Заңда көзделген тәртiппен бiрлесiп әзiрлейдi және олар уәкiлеттi органдардың басшылары қол қоятын бiрлескен бұйрықтар немесе қаулылар түрiнде қабылданады.
      Бiрлескен нормативтiк құқықтық актiлердiң туынды түрлерi (осы Заңның 3-бабының 3-тармағы) туынды нормативтiк құқықтық актiнi қабылдаған уәкiлеттi органдардың негiзгi нормативтiк құқықтық актiлерi арқылы бекiтiлiп, онда туынды актiнi қабылдауға арқау болған негiзгi нормативтiк құқықтық актiлер көрсетiледi.
      Заңға тәуелді нормативтiк құқықтық актiлердi келiсудiң тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

      4. Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен заңнамалық актінің жобасын әзірлеу тапсырылған Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі немесе Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органдары заңнамалық актінің жобасын әзірлеуді, егер Қазақстан Республикасының Президенті немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы өзгеше мерзім белгілемесе, бір ай мерзімде жүзеге асырады.

      5. Мемлекеттік органдардың осы Заңның 36-бабы 2-тармағының 4) тармақшасында көзделген нормативтік құқықтық актілерін қоспағанда, егер осы актiлер жалпыға мiндеттi маңызға ие болса, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына қатысты болса немесе кәсiпкерлiк қызметтi реттесе, Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша заң сараптамасын жүргiзедi.

      6. Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгiленбесе, уәкiлеттi орган нормативтiк құқықтық актінің жобасын дайындауды өзiне ведомстволық бағынысты мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға тапсыра алады немесе бөлiнген бюджет қаражаты мен гранттарды осы мақсаттарға пайдалана отырып, оны дайындауға шарттық негiзде мамандарға, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына, ғылыми мекемелерге, жекелеген ғалымдарға немесе олардың ұжымдарына, оның iшiнде шетелдiктерге тапсырыс бере алады.

      7. Уәкiлеттi орган нормативтік құқықтық актілердің балама жобаларын дайындауды бiрнеше мемлекеттiк органдарға және ұйымдарға тапсыруға немесе оларды әзiрлеудi шарттық негiзде, оның iшiнде конкурс бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына, бiрнеше ғылыми мекемелерге немесе ғалымдарға тапсыруға құқылы.

      8. Егер Қазақстан Республикасы заңнамалық актiсінің, Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлығының, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулысының дайындалып жатқан жобасының құқық нормаларын іске асыру үшiн бір деңгейдегі немесе төменгі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілерге өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу қажет болса, онда нормативтік құқықтық актiнiң негiзгi түрінің жобасымен бiр мезгiлде көрсетiлген өзгерiстерімен және (немесе) толықтыруларымен бірге актiлердiң жобалары дайындалуға немесе тиiстi органдарға осындай актiлер дайындау туралы тапсырмалар берiлуге тиiс.

      9. Заң жобалары тұжырымдамаларының және нормативтік құқықтық актілердің әзірленген жобалары оларға түсіндірме жазбаларымен және салыстырма кестелерімен бірге (заңнамалық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайларда) мүдделі мемлекеттік органдарға келісуге жіберілгенге дейін жария талқылау үшін ашық нормативтік құқықтық актілер интернет-порталында орналастырылады.
       Заң жобалары тұжырымдамаларының жобаларын және нормативтік құқықтық актілердің жобаларын ашық нормативтік құқықтық актілердің интернет-порталында орналастыру және жария талқылау тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігімен келісу бойынша ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган белгілейді.
      Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 130-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 404-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      15-бап. Жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мүдделерiн
               қозғайтын нормативтiк құқықтық актiлердi
               әзiрлеудiң және қабылдаудың ерекшелiктерi

      1. Орталық мемлекеттік, жергiлiктi өкілді және атқарушы органдар жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мүдделерiн қозғайтын нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын сараптамалық қорытынды алу үшiн, оның ішінде осы жобаны мүдделі мемлекеттік органдармен келесі әрбір келісу кезінде түсіндірме жазбаны міндетті түрде қоса бере отырып, сарапшылық кеңестер арқылы жеке кәсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктеріне және Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына жiбередi.
      Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актінің жобасына сараптамалық қорытынды ұсыну үшін мемлекеттік органдар белгілейтін мерзім жеке кәсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктеріне, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына жоба келіп түскен кезден бастап он жұмыс күнінен кем болмауға тиіс.
      2. Жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мүдделерiн қозғайтын нормативтiк құқықтық актiнiң жобасына түсiндiрме жазбада нормативтiк құқықтық актiнiң қолданысқа енгiзілуіне байланысты жеке кәсiпкерлiк субъектiлерi шығындарының азайғанын және (немесе) ұлғайғанын растайтын есеп-қисаптың нәтижелерi қамтылуға тиiс.
      2-1. Сараптама қорытындыларын мемлекеттiк органдар белгiлеген мерзiмдерде:
      1) республикалық деңгейде – жеке кәсiпкерлiк субъектiлерi бiрлестiктерiнiң одағы (қауымдастығы), республикалық салааралық, салалық қауымдастықтар (одақтар), сондай-ақ шағын, орта және (немесе) ірі кәсiпкерлiк субъектілерінің республикалық бiрлестiктері;
      2) облыстық деңгейде – жеке кәсіпкерлік субъектілерінің республикалық бірлестіктерінің филиалдары, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің облыстық бірлестіктері, шағын, орта және (немесе) ірі кәсіпкерлік субъектілерінің облыстық бірлестіктері;
      3) қалалық, аудандық деңгейлерде – жеке кәсіпкерлік субъектілерінің республикалық бірлестіктерінің филиалдары, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің облыстық, қалалық, аудандық бірлестіктері, шағын, орта және (немесе) ірі кәсіпкерлік субъектілерінің облыстық, қалалық, аудандық бірлестіктері ұсынады.
      3. Сараптамалық қорытындылар жеке кәсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктері, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы мүшелерiнiң жинақталған пiкiрiн бiлдiредi, ұсынымдық сипатта болады және нормативтiк құқықтық акт қабылданғанға дейiн оның жобасына, оның ішінде осы жобаны мүдделi мемлекеттiк органдармен келесі әрбiр келiсу кезінде мiндеттi қосымша болып табылады.
      Сараптамалық қорытындылар қазақ және орыс тілдерінде ұсынылады.
      4. Мемлекеттік орган сараптамалық қорытындымен келiскен кезде нормативтiк құқықтық актiнiң жобасына тиiстi өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгiзедi.
      Мемлекеттiк орган сараптамалық қорытындымен келiспеген жағдайда, жеке кәсiпкерлiк субъектiлерінің аккредиттелген бiрлестiктеріне, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына келiспеу себептерiнің негіздемесі бар жауап жiбередi. Негіздемесі бар мұндай жауаптар нормативтiк құқықтық акт қабылданғанға дейiн оның жобасына мiндеттi қосымша болып табылады.
      Жеке кәсiпкерлiк субъектiлерінің аккредиттелген бiрлестiктері, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы нормативтік құқықтық актінің жобасы бойынша ескертпелері бар сараптамалық қорытынды ұсынған және сарапшылық кеңестің мүшесі сарапшылық кеңестің отырысын өткізуді талап еткен жағдайларда, осындай отырыстың өткізілуі міндетті болып табылады.
      Бұл ретте сарапшылық кеңестің отырыстары сарапшылық кеңес мүшелерін тікелей шақыру арқылы не нақты уақыт режимінде интернет-конференция өткізу арқылы өткізілуі мүмкін.
      5. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актіні қолданысқа енгізу мерзімдері жеке кәсіпкерлік субъектісіне қызметін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленетін талаптарға байланысты жүзеге асыруға дайындалу үшін қажетті мерзімдер негізге алына отырып белгіленуге тиіс.
      Нормативтік құқықтық актілердің қолданысқа енгізілу тәртібі мен мерзімдері жеке кәсіпкерлік субъектілеріне залал келтірмеуге тиіс.
      6. Осы бапта көзделген рәсiмдер жеке кәсiпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтiк құқықтық актiлерді қабылдаудың мiндеттi шарттары болып табылады.
      7. Жеке кәсiпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтiк құқықтық актiлердің жобалары тиiстi органда немесе сарапшылық кеңестiң отырысында қаралғанға дейiн олар, интернет-ресурстарды қоса алғанда, бұқаралық ақпарат құралдарында мiндеттi түрде жариялануға (таратылуға) жатады.
      8. «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 2 және 3-тармақтарында, 14-бабының 1-тармағында, 15-бабының 1-тармағында көзделген, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің тәуекелдерді бағалау жүйесін қалыптастыру мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді қоспағанда, мемлекеттiк органдарға жеке кәсіпкерлік субъектiлеріне тексерулер жүргiзу тәртiбi мәселелерi бойынша заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлер қабылдауға тыйым салынады.
      9. «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 3-тармағында көрсетілген нормативтік құқықтық актілердің жобаларына қатысты «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес кәсіпкерлік жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен реттеушілік әсерге талдау жүргізіледі.
      Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2013 № 130-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      15-1-бап. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен
                 міндеттеріне қатысты нормативтік-құқықтық
                 актілерді әзірлеу мен қабылдаудың ерекшеліктері

      1. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік-құқықтық актілердің жобаларын әзірлеу процесіне коммерциялық емес ұйымдарды, азаматтарды тарту мақсатында «Қоғамдық кеңестер туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен қоғамдық кеңестер құрылады.
      2. Орталық мемлекеттік органдар, жергілікті өкілді және атқарушы органдар азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік құқықтық актінің жобасын тиісті орталық мемлекеттік органдармен немесе облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың мәслихаттарымен бірлесіп құрылған қоғамдық кеңестерге талқылау және ұсынымдарды тұжырымдау үшін жібереді.
      Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қозғайтын нормативтік-құқықтық актінің жобасы бойынша ұсынымдар беру үшін белгіленетін мерзім Қоғамдық кеңеске келіп түскен кезінен бастап он жұмыс күнінен кем болмауға тиіс.
      Ұсынымдар нормативтік-құқықтық акт қабылданғанға дейін оның жобасына, оның ішінде осы жобаны мүдделі мемлекеттік органдармен әрбір келесі келісу кезінде міндетті қосымша болып табылады.
      Ұсынымдар қазақ және орыс тілдерінде беріледі.
      3. Орталық мемлекеттік орган, жергілікті өкілді немесе жергілікті атқарушы орган Қоғамдық кеңестің ұсынымдарымен келіскен кезде нормативтік-құқықтық актінің жобасына тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді.
      Орталық мемлекеттік орган, жергілікті өкілді немесе жергілікті атқарушы орган ұсынымдармен келіспеген жағдайда тиісті Қоғамдық кеңеске он жұмыс күні ішінде келіспеу себептерінің негіздемесі бар жауап жібереді. Негіздемесі бар мұндай жауаптар нормативтік-құқықтық акт қабылданғанға дейін оның жобасына міндетті қосымша болып табылады.
      Ескерту. 3-тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.11.2015 № 384-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

       16-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын мүдделi
                мемлекеттiк органдармен және ұйымдармен келiсу

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң дайындалған жобасы, ал қажет болған жағдайда – оны дамыту үшiн қабылданатын басқа да нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы мүдделi мемлекеттiк органдармен және ұйымдармен келiсуге жiберiледi. Мемлекеттік кірістерді қысқартуды немесе мемлекеттік шығыстарды ұлғайтуды көздейтін нормативтік құқықтық актілердің жобаларына қаржы-экономикалық есептеулер қоса беріледі.
      Егер заң жобасында қамтылған құқық нормаларын іске асыру үшін заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерді қабылдау қажет болса (егер ондай қажеттілік болмаса, онда ол ілеспе хатта көрсетіледі), заң жобасына заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілердің жобалары қоса беріледі. Егер заңға тәуелді нормативтік құқықтық актінің жобасын әзірлеу басқа мемлекеттік органның құзыретіне жататын болса, онда осы мемлекеттік орган заңға тәуелді нормативтік құқықтық актінің тиісті жобасын заң жобасын әзірлеуші мемлекеттік органға ұсынады.

      2. Қазақстан Республикасының Президентi актiлерiнiң жобаларын және Қазақстан Республикасының Президенті немесе Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаттары заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен енгiзетiн заң актiлерiнiң жобаларын қоспағанда, нормативтiк құқықтық актiлердiң жобалары мiндеттi түрде келiсiлуге тиiстi мемлекеттiк органдардың тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

      3. Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен дайындалған заңнамалық актілердің жобалары, Қазақстан Республикасының Президенті немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы айқындайтын жағдайларда Қазақстан Республикасының мүдделі мемлекеттік органдарымен келісіледі.

      4. Нормативтік құқықтық актінің жобасы келісілуге жіберілген мемлекеттік органдар мен ұйымдар, егер уәкілетті орган өзгеше, неғұрлым қысқа мерзім белгілемесе, – оны алған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде, ал Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобалары келісілген жағдайда, егер Қазақстан Республикасының Президенті немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы өзгеше, неғұрлым қысқа мерзім белгілемесе, он жұмыс күнінен аспайтын мерзімде нормативтік құқықтық актінің жобасы бойынша өз ескертпелері мен ұсыныстарын дайындауға немесе олардың жоқтығы туралы нормативтік құқықтық актінің жобасын әзірлеген органға хабарлауға тиіс.
      Мемлекеттік органның нормативтік құқықтық актінің жобасы бойынша ескертпелері кемшіліктерді жою жөніндегі ұсыныстарды қамтуға, сондай-ақ оның құзыретіндегі мәселелерге тікелей қатысты болуға, негізделген және түпкілікті болуға, жазбаша нысанда ұсынылуға тиіс.

      5. Алынған ескертпелер бойынша нормативтік құқықтық актінің жобасын, қажет болған жағдайда, нормативтік құқықтық актіні әзiрлеген орган пысықтайды, ал жұмыс тобы қабылданған және қабылданбаған ескертпелер туралы, ескертпелердiң қабылданбау себептерi туралы анықтама жазады. Бұл анықтама жұмыс тобын құрған мемлекеттiк органға нормативтiк құқықтық актінің жобасымен бiрге берiледi.

      6. Жұмыс тобын құрған мемлекеттiк орган нормативтік құқықтық актінің жобасына жұмыс тобымен бiрлесiп талқылануға тиiсті өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзуi немесе нормативтік құқықтық актінің жобасын жұмыс тобына пысықтауға қайтаруы мүмкiн.

      17-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң реквизиттерi

      Нормативтiк құқықтық актiлердiң мынадай реквизиттерi болуға тиiс:

      1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасы;

      2) актiнiң нысанын көрсету: Қазақстан Республикасының конституциялық заңы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi бар жарлығы; Қазақстан Республикасының кодексі; Қазақстан Республикасының заңы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң күшi бар жарлығы; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулысы; Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының қаулысы; Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсінің қаулысы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығы; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы; министрдің бұйрығы; орталық мемлекеттік орган басшысының бұйрығы; орталық мемлекеттiк органның қаулысы; ведомство басшысының бұйрығы; мәслихаттың шешiмi; әкiмдiктiң қаулысы; әкiмнiң шешiмi; осы Заңда көзделген нормативтік құқықтық актінің өзге де нысаны;

      3) осы нормативтiк құқықтық актінің реттеу нысанасын бiлдiретiн тақырып;

      4) нормативтiк құқықтық актiнiң қабылданған жерi мен жылы, күнi, айы;

      5) нормативтiк құқықтық актiнiң тiркеу нөмiрi;

      6) нормативтiк құқықтық актiге қол қоюға уәкiлеттік берiлген адамның немесе адамдардың қолтаңбалары;

      7) Қазақстан Республикасының әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өткен нормативтiк құқықтық актiлерде нормативтiк құқықтық актiнiң мемлекеттік тiркелген күнi мен нөмiрiн көрсету;

      8) елтаңбалы мөр.
      Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      18-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң құрылымы

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң негізгі құрылымдық бөліктері құқық нормаларын қамтитын абзац, бөлік, тармақша, тармақ және бап болып табылады.
      Нормативтік құқықтық актінің бабының, тармағы мен тармақшасының ішінде бөлік – құқықтың қисынды аяқталған, бас әріптен басталатын азат жол арқылы бөлініп көрсетілген жеке нормасы болуы мүмкін.
      Мәтіннің мағыналық жағынан тұтас, бірінші жолда азат жол арқылы бөлініп көрсетілетін және кіші әріппен басталатын бөлігі, бөліктің бас әріппен басталатын бірінші абзацын қоспағанда, абзац деп саналады. Абзацтар (бөліктің бірінші және соңғы абзацтарынан басқасы) нүктелі үтірмен аяқталады.
      Заңнамалық актілер, әдетте, «бап» деген атауы бар баптардан тұрады, олар бөлікті, тармақты, тармақшаны және абзацты қамтуы мүмкін.
      Өзге де нормативтiк құқықтық актiлер олардың атауы «тармақ» деген сөзбен жазылмайтын тармақтардан тұрады, олар тармақшаларды, бөліктерді, абзацтарды қамтуы мүмкін.

      2. Көлемi қомақты нормативтiк құқықтық актiлердiң мазмұны жағынан жақын баптары (тармақтары) тарауларға бiрiктiрiлуi мүмкiн. Мазмұны жағынан жақын бiрнеше тарау – бөлiмдерге, ал бөлiмдер нормативтiк құқықтық актiнiң бөлiктерiне бiрiктiрiлуi мүмкiн. Көлемi үлкен тараулар мен бөлімдерде тиісінше параграфтар және кіші бөлімдер бөлiніп көрсетілуі мүмкiн.
      Нормативтік құқықтық актілердегі параграфтар мен кіші бөлімдер тиісінше «параграф» және «кіші бөлім» деген сөздермен белгіленеді.

      3. Кодекс, әдетте, «бөлік» деген сөзбен жазылмайтын бөліктерге бөлінетін баптардан тұрады, олар араб цифрларымен нөмірленеді.

      4. Нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр тармағы, бабы, параграфы, тарауы, кіші бөлімі және бөлімі араб цифрларымен нөмiрленедi. Нормативтiк құқықтық актiнiң баптары, тараулары, бөлімдері және бөліктері тұтастай нөмірленеді. Нормативтiк құқықтық актiнiң әрбір тарауындағы параграфтар және әрбір бөлімдегі кіші бөлімдер дербес нөмірленеді.

      5. Тармақтардағы тармақшалар және баптардағы тармақтар тиісінше дербес нөмірленеді. Тармақтардағы тармақшалардың нөмірленуі жақшамен жабылған араб цифрларымен мынадай түрде белгіленеді: 1), 2), 3) және одан әрі қарай.

      6. Заңды қабылдаудың мақсаттарын және оның алдында тұрған негізгі міндеттерді түсiндiру қажет болған жағдайларда құқық нормаларын жазудың алдынан кiрiспе бөлiм (кіріспе) берiледi.
      Кiрiспе бөлiм (кіріспе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы заң жобаларында жазылмайды.

      7. Нормативтiк құқықтық актiде пайдаланылатын терминдер мен анықтамаларды нақтылау қажет болған жағдайда, онда олардың мәнiн түсiндiретiн бап (тармақ) берiледi. Қазақ тіліндегі нормативтік құқықтық актідегі терминдер мен анықтамалар әліпбилік ретпен орналастырылады. Орыс тіліндегі нормативтiк құқықтық актiдегі терминдер мен анықтамалар қазақ тілінде жазылған ретпен сәйкес келуге тиіс.
      Нормативтiк құқықтық актiде пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар біртектес қоғамдық қатынастарды реттейтін жоғары деңгейдегі нормативтік құқықтық актіде қолданылатын терминдер мен анықтамаларға сәйкес келуге тиiс.

      8. Нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөлігі тиісті нұсқауларды нормативтік құқықтық актінің мәтінінде құқық нормасының мағынасына нұқсан келтірмей жазу мүмкін болмаған кезде ескертпемен толықтырылуы мүмкін.

      9. Пайдалануға ыңғайлы болуы үшін нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр тарауы, бөлiмі, бөлiгі, сондай-ақ тараудың параграфы мен бөлiмнің кіші бөлiмінің тақырыптары болуға тиiс.
      Заңнамалық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы заңнамалық актілерді қоспағанда, заңнамалық актілер баптарының тақырыптары болуға тиіс.
      Нормативтік құқықтық акт бөліктерінің, бөлімдерінің, кіші бөлімдерінің, тарауларының және параграфтарының тақырыптары алдыңғы мәтіннен – екі, ал келесі мәтіннен бір жоларалық интервалмен бөлінеді.

      10. Кодекстiң құрылымына мазмұн кіреді.

      11. Нормативтік құқықтық актінің құрылымына қосымшалар енгізілуі мүмкін.

      19-бап. Нормативтiк құқықтық актi мәтiнiнiң мазмұны
              мен жазылу стиліне қойылатын талаптар

      1. Мемлекеттiк органдардың қоғамдық қатынастарды мемлекеттiк реттеу саласындағы құзыретi, функциялары мен мiндеттерi Қазақстан Республикасының әкімшілік рәсімдер туралы заңнамасына сәйкес нормативтік құқықтық актілерде мемлекеттiк басқару деңгейi бойынша аражігі айқын ажыратылып белгiленуге тиiс.
      Мемлекеттік органдардың типтік функцияларын айқындау жөніндегі әдістемелік ұсынымдарды Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.

      2. Нормативтік құқықтық актінің мәтіні бірыңғай қаріппен басылуға тиіс.

      3. Нормативтiк құқықтық актiнiң мәтiнi әдеби тіл нормалары, заң терминологиясы және заң техникасы сақтала отырып жазылады, оның ережелері барынша қысқа болуға, нақты және әртүрлі түсіндіруге жатпайтын мағынаны қамтуға тиіс. Нормативтік құқықтық актінің мәтінінде мағыналық және құқықтық жүктемесі жоқ декларативтік сипаттағы ережелер қамтылмауға тиіс.
      Көнерген және көп мағыналы сөздер мен сөз орамдарын, эпитеттердi, метафораларды қолдануға, сөздердi қысқартуға жол берiлмейдi. Нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөлігінде жазылған құқық нормасы дәл осы актінің басқа құрылымдық бөліктерінде қайталап жазылмайды.
      4. Нормативтік құқықтық актілердегі тапсырмалар мемлекеттік органдардың не, қажет болғанда, олардың басшыларының атына жолдануға тиіс.
      Тапсырма беруші адамға бағынысты емес мемлекеттік органдарға қатысты нормативтік құқықтық актілердегі тапсырмалар ұсынымдық нысанда не олармен келісім бойынша жазылуға тиіс. Келісілген жағдайда мемлекеттік органның атауынан кейін «(келісім бойынша)» деген белгі көрсетіледі.
      5. Нормативтік құқықтық актінің мәтінінде мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдардың атаулары ресми атауына сәйкес толық және бүкіл мәтін бойынша бірізді жазылуға тиіс.
      Нормативтік құқықтық акт мәтінінің қарапайым және ықшам болуын қамтамасыз ету мақсатында нормативтік құқықтық акт мәтінінің өзінде қысқартудың не аббревиатураның мағынасын таратып жаза отырып, мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдардың атауларын қысқартуға жол беріледі.
      6. Нормативтік құқықтық актілердің мәтінінде абзацтарды дефистермен немесе өзге де белгілермен белгілеуге, жекелеген сөздер мен сөз тіркестерін ерекшелеп және астын сызып көрсетуге жол берілмейді.

      20-бап. Нормативтiк құқықтық актiлерде басқа нормативтiк
               құқықтық актiлердiң құрылымдық бөліктеріне
               сiлтеме жасау, нормативтiк құқықтық актiлердің
               құрылымдық бөліктерінде осындай актілердің басқа
               құрылымдық бөліктеріне сiлтеме жасау. Нормативтiк
               құқықтық актiлерде басқа нормативтiк құқықтық
               актiлердiң құрылымдық бөліктерін келтіру

      1. Қажет болған жағдайда нормативтік құқықтық актілерде жоғары деңгейлердегі нормативтік құқықтық актілердің құрылымдық бөліктеріне сілтемелер жасалуы, сондай-ақ осындай актілерге сілтеме жасала отырып, жоғары деңгейдегі нормативтік құқықтық актілерден жекелеген құқық нормалары келтірілуі мүмкін.
      2. Нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөліктерінде оның басқа құрылымдық бөліктеріне сілтемелер жасауға құқық нормаларының өзара байланысын көрсету не қайталауды болғызбау қажет болатын жағдайларда ғана жол беріледі.
      3. Жолдарға және сөйлемдерге сілтеме жасау кезінде олардың нөмірленуі реттік сан есімдермен (жазумен) белгіленеді.
      4. Нормативтік құқықтық актінің мәтінінде құрылымдық бөлікке сілтеме оның рет нөмірін жазумен немесе цифрлармен (оларды белгілеу үшін сын есімдерді пайдалануға жол берілмейді) көрсету арқылы келтіріледі.
      5. Нормативтік құқықтық актіге сілтеме жасау кезінде келесі кезектілігімен оның тақырыбы, қабылданған күні, тіркеу нөмірі және осы нормативтік құқықтық актінің нысаны көрсетіледі.
      Заңнамалық актілерге сілтеме жасау кезінде, Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлықтарын қоспағанда, олар тіркелген нөмірлерді көрсету талап етілмейді.
      6. Егер нормативтік құқықтық актінің мәтінінде бір нормативтік құқықтық актіге екі және одан артық сілтемелер қатарынан келтірілсе, онда осы нормативтік құқықтық актінің толық тақырыбы оған кейіннен сілтеме жасала отырып, бір рет (мәтінде бірінші аталған кезде) көрсетіледі.
      7. Егер нормативтік құқықтық актіде қосымшаларға сілтемелер болса, онда, нормативтік құқықтық актіге бір қосымша болатын жағдайды қоспағанда, нормативтік құқықтық актінің мәтінінде олардың аталу тәртібімен берілетін қосымшалардың нөмірлері көрсетіледі.

      21-бап. Нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер және
              (немесе) толықтырулар енгізу туралы нормативтік
              құқықтық актілерді ресімдеу

      1. Заңдарды қоспағанда, нормативтік құқықтық актіге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді көздейтін нормативтік құқықтық актінің тақырыбында актінің нысанына, қабылданған күніне, тіркеу нөміріне және тақырыбына сілтеме қамтылуға тиіс.
      Нормативтік құқықтық актіге немесе нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер және толықтырулар енгізуді көздейтін нормативтік құқықтық актінің тақырыбында бірінші кезекте «өзгерістер» немесе «өзгеріс» деген сөз көрсетіледі.
      2. Заңнамалық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы заңнамалық акт жобасының мәтінінде аталған заңнамалық актілердің тақырыбы, қабылданған жылы, күні, айы, сондай-ақ жақшада - олардың алғашқы жарияланған жылы, нөмірі және құжаты, ал оларға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайда «Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы» жинағында тиісті заңнамалық актінің жарияланған жылы, нөмірі және құжаты не, егер заңнамалық акт аталған жинақта жарияланбаса, осы Заңға сәйкес ресми жарияланымның өзге де дереккөзі көрсетіледі.
      Нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы нормативтік құқықтық акт жобасының мәтінінде көрсетілген нормативтік құқықтық актілердің тақырыбы, қабылданған жылы, күні, айы, тіркеу нөмірі, сондай-ақ, жақша ішінде – «Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер жинағы» жинағында олардың алғашқы жарияланған жылы, нөмірі және құжаты не егер нормативтік құқықтық акт көрсетілген жинақта жарияланбаса, осы Заңға сәйкес ресми жарияланған жылы, күні, айы және ресми жарияланымның өзге де дереккөзінің атауы көрсетіледі.
      Мемлекеттік тіркеуден өткен нормативтік құқықтық актіге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы нормативтік құқықтық актінің мәтінінде оның Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде тіркелген нөмірі қосымша көрсетіледі.
      3. Үш және одан да артық нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген кезде жекелеген қосымшалармен ресімделетін тізбелер жасалады.
      Көрсетілген талап заңнамалық актілерге қолданылмайды.
      4. Сол бір нормативтік құқықтық актіге енгізілетін барлық өзгерістер және (немесе) толықтырулар бір тармақпен немесе тармақшамен көзделеді. Өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілетін нормативтік құқықтық актілер олардың заң күшінің арақатынасына қарай, сондай-ақ олардың қабылданған (шығарылған) күні бойынша хронологиялық тәртіппен орналастырылады.
      Қабылданған сол бір күннің шегінде нормативтік құқықтық актілер олардың тіркеу нөмірлеріне немесе ресми жарияланым дереккөздеріндегі құжаттардың нөмірлеріне сәйкес көрсетіледі.
      5. Нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөлігіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу кезінде ондай құрылымдық бөлік жаңа редакцияда жазылады.
      Осы тармақтың талаптары Қазақстан Республикасының Парламентіне енгізілген заң жобаларын қарау кезінде қолданылмауы мүмкін.
      6. Жаңа құрылымдық бөліктер, сондай-ақ қосымшалар нормативтік құқықтық актінің мәтініне дәл сондай соңғы құрылымдық бөліктерден кейінгі рет нөмірлерімен немесе дәл сондай құрылымдық бөліктер арасына нормативтік құқықтық актінің өздері соңынан келетін сол құрылымдық бөліктерінің нөмірлерін қайталайтын қосымша нөмірлермен енгізіледі, мысалы: 2-1, 2-2-тармақтар; 8-1), 8-2) тармақшалар; 5-1-бөлім; 3-1, 3-2, 3-3-қосымшалар.
      Егер нормативтік құқықтық акт қосымшамен толықтырылса, нормативтік құқықтық актінің мәтініне нормативтік құқықтық актіні қосымшамен немесе нормативтік құқықтық актінің туынды түрімен толықтыру туралы тармақ (тармақша) енгізіледі.
      7. Құпиялылық белгісі немесе «Қызмет бабында пайдалану үшін» деген белгісі бар нормативтік құқықтық актілер тізбеге олардың тақырыбы көрсетілмей енгізіледі.
      8. Нормативтік құқықтық актінің мәтініне нормативтік құқықтық акт мәтінінің жартысынан асатын көлемде өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген кезде, оның жаңа редакциясы қабылданады.
      Заң жобаларын жаңа редакцияда ресімдеу кезінде көлемді айқындау бірлігі бап болып табылады.
      Өзге де нормативтік құқықтық актіні жаңа редакцияда ресімдеу кезінде көлемді айқындау бірлігі тармақ болып табылады.
      Осы тармақтың талаптары Қазақстан Республикасының Парламентіне енгізілген заңдардың жобаларын қарау кезінде қолданылмайды.
      Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; 16.11.2015 № 404-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      21-1-бап. Нормативтік құқықтық актілердің күші жойылды
                 деп тану туралы нормативтік құқықтық актілерді
                 ресімдеу

      1. Нормативтік құқықтық актінің қабылдануына байланысты нормативтік құқықтық актілер немесе олардың құрылымдық бөліктері, егер олар жаңа нормативтік құқықтық актіге енгізілген құқық нормаларына қайшы келсе немесе оларда қамтылса, күші жойылды деп танылады.
      2. Жоғары деңгейдегі нормативтік құқықтық актінің күші жойылды деп танылған кезде, оны іске асыру үшін қабылданған төменгі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілердің күші жойылды деп танылады.
      Бұл талап жоғары деңгейдегі нормативтік құқықтық актінің жекелеген құқық нормаларын іске асыру үшін төменгі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілер қабылданып, одан сол құқық нормалары алып тасталған жағдайларда да қолданылады.
      Күші жойылды деп танылуға жататын нормативтік құқықтық актілер олардың заң күшінің арақатынасына қарай, сондай-ақ олардың қабылданған күні бойынша хронологиялық тәртіппен орналастырылады.
      3. Заңнамалық актілердің күші жойылды деп тану туралы заңнамалық акт жобасының мәтінінде аталған заңнамалық актілердің тақырыбы, қабылданған жылы, күні, айы, сондай-ақ жақшада – олардың алғашқы жарияланған жылы, нөмірі және құжаты, ал оларға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайда, «Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы» жинағында тиісті заңнамалық актінің жарияланған жылы, нөмірі және құжаты не егер заңнамалық акт аталған жинақта жарияланбаса, осы Заңға сәйкес ресми жарияланымның өзге де дереккөзі көрсетіледі.
      Нормативтік құқықтық актілердің күші жойылды деп тану туралы нормативтік құқықтық акт жобасының мәтінінде көрсетілген нормативтік құқықтық актілердің тақырыбы, қабылданған жылы, күні, айы, тіркеу нөмірі, сондай-ақ, жақша ішінде – «Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің  актілер жинағы» жинағында олардың алғашқы жарияланған жылы, нөмірі және құжаты не егер нормативтік құқықтық акт көрсетілген жинақта жарияланбаса, осы Заңға сәйкес ресми жарияланған жылы, күні, айы және ресми жарияланымның өзге де дереккөзінің атауы көрсетіледі.
      Мемлекеттік тіркеуден өткен нормативтік құқықтық актінің күші жойылды деп тану туралы нормативтік құқықтық актінің мәтінінде оның Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде тіркелген нөмірі қосымша көрсетіледі.
      4. Нормативтік құқықтық актінің қабылдануына байланысты күші жойылды деп танылуға жататын нормативтік құқықтық актілердің немесе олардың құрылымдық бөліктерінің тізбесі, не нормативтік құқықтық актінің өзінде немесе оны қолданысқа енгізу тәртібі туралы актіде қамтылуға тиіс.
      5. Нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөліктерінің күші жойылды деп танылған кезде ондай бөліктер алып тасталады, бірақ олардың нөмірлері сақталады. Сақталған нөмірге нормативтік құқықтық актінің (немесе оның құрылымдық бөлігінің) күші жойылды деп тану туралы нормативтік құқықтық актіге сілтеме қосылады. Сақталған құрылымдық бөліктердің нөмірлері өзгермейді.
      6. Егер нормативтік құқықтық актіде нормативтік құқықтық актінің көлемі бойынша үлкен бөлігінің күші жойылды деп танылса, онда күші жойылды деп тануға арналған тізбеге өзінің заң күшін сақтайтын құрылымдық бөліктер туралы ескертіліп, бүкіл нормативтік құқықтық акт енгізіледі.
      Егер нормативтік құқықтық актіде нормативтік құқықтық актінің көлемі бойынша кіші бөлігінің күші жойылды деп танылса, онда күші жойылды деп тануға арналған тізбеге жаңадан қабылданған нормативтік құқықтық актіге қайшы келетін құрылымдық бөліктер ғана енгізіледі.
      Бұл жағдайларда нормативтік құқықтық актінің көлемі осы Заңның 21-бабының 8-тармағына сәйкес айқындалады.
      7. Басқа нормативтік құқықтық актілердің құқық нормаларын қайталайтын және жаңа құқық нормаларын қамтымайтын нормативтік құқықтық актілер де күші жойылды деп танылуға жатады.
      8. Негізгі нормативтік құқықтық акті де, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген нормативтік құқықтық актілер (немесе олардың құрылымдық бөліктері) де күші жойылды деп танылуға жатады. Күші жойылды деп танылуға жататын қандай да бір нормативтік құқықтық актінің немесе оның құрылымдық бөлігінің редакциясы бірнеше мәрте өзгерген жағдайда, тізбеге негізгі нормативтік құқықтық актіге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізген барлық нормативтік құқықтық актілер дербес тармақтар түрінде енгізіледі.
      Көрсетілген талап заңнамалық актілерге қолданылмайды.
      9. Егер нормативтік құқықтық актіде нормативтік құқықтық актілердің күші жойылды деп тануды көздеген басқа нормативтік құқықтық актінің немесе оның құрылымдық бөлігінің күші жойылды деп танылса, бұрын қабылданған актілердің қолданысы қайта жаңғыртылмайды.
      10. Күшіне енбеген нормативтік құқықтық актілердің күші жойылды деп тануға болмайды. Қажет болған жағдайда мұндай нормативтік құқықтық актілер қабылданбауы мүмкін.
      11. Қолданылу мерзімі өткен нормативтік құқықтық актілер және нормативтік құқықтық актілердің құрылымдық бөліктері күші жойылды деп танылуға жатпайды.
      Егер нормативтік құқықтық актіде қолданылу мерзімі өткен құқық нормаларымен қатар күші жойылды деп танылуға жататын құқық нормалары қамтылса, тізбеге бүкіл нормативтік құқықтық акт енгізіледі.
      12. Егер нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөлігінде күші жойылды деп танылуға жататын қосымша көрсетілсе, онда тізбеге осы құрылымдық бөлік қана енгізіледі, ал қосымша бөлек ескертілмейді.
      Егер нормативтік құқықтық актінің құрылымдық бөлігінде қосымшаны бекітумен қатар өз күшін сақтайтын құқық нормасы қамтылса, ал қосымша күші жойылды деп танылуға жатса, онда тармақ тізбеге қосымшаға қатысты бөлігінде енгізіледі, ал қосымша бөлек ескертілмейді.
      13. Егер нормативтік құқықтық актінің жекелеген құрылымдық бөліктерінің күші толығымен, ал басқа құрылымдық бөліктердің күші ішінара жойылуға жатады деп танылса, онда ең алдымен толығымен күші жойылды деп танылуға жататын құрылымдық бөліктер көрсетіледі.
      Ескерту. 21-1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

      21-2-бап. Нормативтік құқықтық актілерге қосымшаларды
                 ресімдеу 

      1. Қосымшалар нормативтік құқықтық актінің ажырамас бөлігі болып табылады.
      2. Нормативтік құқықтық актіге берілетін графиктер, кестелер, схемалар, карталар, тізбелер және басқа да қосымша құжаттар қажет болған жағдайда бөлек қосымшалармен ресімделеді.
      3. Қосымшаның бірінші парағының жоғарғы оң жақ бұрышында қосымша соған сәйкес бекітілген нормативтік құқықтық акт, актінің қабылданған күні және оның тіркеу нөмірі көрсетілуге тиіс.
      4. Егер нормативтік құқықтық актіге бірнеше қосымша болған жағдайда, әрбір қосымшаның жоғарғы оң жақ бұрышында оның рет нөмірі, сондай-ақ қосымша соған сәйкес бекітілген нормативтік құқықтық актінің түрі, актінің қабылданған күні және оның тіркеу нөмірі көрсетіледі. Егер нормативтік құқықтық актіге қосымша біреу болса, онда ол нөмірленбейді.
      5. Құпиялылық белгісі немесе «Қызмет бабында пайдалану үшін» деген белгісі бар нормативтік құқықтық актілерге қосымшаларды ресімдеу осы бапқа және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
      Ескерту. 21-2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 16.11.2015 № 404-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      21-3-бап. Заңнамалық актiнiң жобасын Қазақстан
                 Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне енгiзу
                 және оны Қазақстан Республикасының
                 Парламентінен кері қайтарып алу

      1. Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабының 1-тармағына сәйкес заң шығару бастамашылығы құқығы Қазақстан Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарына, Қазақстан Республикасының Үкіметіне тиесілі және ол тек қана Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiнде iске асырылады. Заңнамалық актiнiң жобасы Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжiлiсіне қазақ және орыс тiлдерінде, қағаз және электрондық жеткiзгіштер арқылы енгiзiледi.
      2. Заңнамалық актінің жобасы бойынша ұсынылатын материалдарда мынадай қосымшалар болуға тиiс:
      1) жобаны дайындаған мемлекеттiк органның немесе ұйымның атауы;
      2) жобаны қабылдаудың қажеттігі негізделген, мақсаттары, міндеттері, негізгі ережелері кеңінен сипатталған түсіндірме жазба, ал Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобалары үшін – арнайы жолдау;
      3) жұмыс тобы құрылатын жағдайда оның құрамы;
      4) Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын, Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы тәртібімен енгізілетін заңнамалық актілердің жобалары келісу рәсімінен өтпеген жағдайларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары заң шығару бастамашылығы тәртібімен заң жобасын енгізетін жағдайларды қоспағанда, мүдделі мемлекеттік органдармен келісу парағы;
      5) осы Заңның 22-бабына сәйкес ғылыми сараптаманың қорытындысы және бар болған жағдайда өзге де сараптамалық қорытындылар;
      6) егер заңнамалық актінің жобасы мемлекеттік кірістерді қысқартуды немесе мемлекеттік шығыстарды ұлғайтуды көздейтін болса, қаржы-экономикалық есептеулер, сондай-ақ, әдетте, статистикалық деректер, заңнамалық актiнi қолданудың ықтимал экономикалық, әлеуметтiк, заңдық, экологиялық салдарларының болжамдары, бұған Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамашылығы  тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобалары қосылмайды.
      Заңнамалық актілерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу туралы заңнамалық актінің жобасына заңнамалық актінің құрылымдық бөліктерінің қолданыстағы және енгізілетін өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың тиісті негіздемесі бар ұсынылып отырған редакциясының салыстырма кестесі ұсынылады.
      3. Қазақстан Республикасының Президенті, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары және Қазақстан Республикасының Үкіметі өздері заң шығару бастамашылығы тәртібімен енгізген заңнамалық актінің жобасын Қазақстан Республикасының Парламентінен оны қараудың кез келген сатысында кері қайтарып алуға құқылы.

4-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларына ғылыми
сараптама

      22-бап. Ғылыми сараптаманың міндеттері

      1. Нормативтік құқықтық актілермен реттелетін құқық қатынастарға карай осы актілердің жобалары бойынша ғылыми (құқықтық, лингвистикалық, экологиялық, қаржылық және басқа да) сараптама жүргізілуі мүмкін.
      Заңнамалық актілердің жобалары Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен енгізіліп, ғылыми сараптама жүргізілмеуі мүмкін болатын жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасы Парламентінің қарауына енгізілетін нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша олармен реттелетін құқықтық қатынастарға қарай ғылыми сараптама жүргізілуге міндетті.
      2. Алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
      3. Қабылдау салдары экологиялық, оның ішінде радиациялық қауіпсіздікке, қоршаған ортаны қорғауға қатер төндіруі мүмкін заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілердің жобаларына міндетті ғылыми экологиялық сараптама жүргізілуге тиіс.
      4. Сараптама:
      1) жобаның сапасын, негізділігін, уақтылығын, құқыққа сыйымдылығын, Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген адам және азамат құқықтарының жобада сақталуын бағалау;
      2) нормативтік құқықтық актінің ықтимал тиімділігін айқындау;
      3) жобаның нормативтік құқықтық акт ретінде қабылдануының ықтимал теріс салдарын анықтау үшін жүргізіледі.
      5. Алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
      6. Ғылыми сараптаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалады.
      Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.10.14 N 194 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз, 2009.10.20 жарияланды) Заңымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      23-бап. Сараптаманы жүзеге асыратын адамдар мен ұйымдар

      1. Нормативтiк құқықтық актiлер жобаларының ғылыми сараптамасын тиiстi бейiмдi ғылыми мекемелер мен жоғары оқу орындары, қаралатын жобаның мазмұнына қарай ғалымдар мен мамандар арасынан тартылатын сарапшылар жүргiзедi. Сараптама жүргiзу бiр немесе бiрнеше сарапшыға (сараптама комиссиясына) тапсырылуы мүмкiн.

      1-1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары әзірлеген және Қазақстан Республикасының Парламентіне енгізуге жататын заң жобалары бойынша қазақ және орыс тілдеріндегі мәтіндердің тең түпнұсқалығы бөлігінде ғылыми лингвистикалық сараптаманы уәкілетті ұйым жүргізеді.

      2. Жоба бойынша мамандықтары әр түрлi сарапшылардың кешендi сараптамасы немесе әр түрлi сараптаманың дербес түрлерi, ал қажет болған жағдайда - қайталама сараптама жүргiзiлуi мүмкiн.

      3. Сарапшылар ретiнде жобаны дайындауға тiкелей қатыспаған ұйымдар мен адамдар тартылады.

      4. Сарапшылар ретiнде басқа мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардан мамандар тартылуы мүмкiн.
      Жоба ғылыми сараптамадан өткiзу үшiн шетелдiк және халықаралық ұйымдарға жiберiлуi мүмкiн.
      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      24-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын
              сараптамаға жiберу кезiндегi бастамашылық

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасына сараптама жүргiзу туралы шешiмдi:

      1) жобаны заң шығару бастамасы тәртібімен Мәжіліске енгізетін Қазақстан Республикасының Президенті немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары және Қазақстан Республикасының Үкіметі;

      2) уәкілетті орган;

      3) уәкiлеттi органның лауазымды адамдары немесе құрылымдық бөлiмшелер, егер уәкiлеттi органның регламентiмен немесе басқа заңдармен осы адамдарға және құрылымдық бөлiмшелерге мұндай құқық берiлген болса, қабылдауы мүмкiн.

      2. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы шарттық негiзде дайындалатын жағдайларда (осы Заңның 14-бабының 6 және 7-тармақтары) жоба сараптамасы жобаға тапсырыс берушiнiң шешiмi бойынша жүргiзiлуi мүмкiн.
      Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.07.04 N 57, 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. Нормативтiк құқықтық актiнi қабылдау мен оны күшiне
енгiзу тәртiбi

      25-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдау
              тәртiбiн белгiлеу

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдау тәртiбi Қазақстан Республикасының Конституциясымен және осы Заңмен белгiленедi.

      2. Нормативтiк құқықтық актiлердiң әр алуан түрлерiн қабылдау тәртiбiнiң ерекшелiктерi сонымен қатар:

      1) кодекстер үшін - осы Заңмен.
      Кодекстер, оларға өзгерістер мен толықтырулар Қазақстан Республикасы Парламенті Палаталарының бөлек отырыстарында өз кезегімен қарау арқылы кемінде екі оқылымда қабылданады;

      2) заңдар үшiн - Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының Парламентi туралы, Қазақстан Республикасының Президентi туралы, референдум туралы заң актiлерiмен, өзге де заң актiлерiмен, оның iшiнде Парламент пен оның палаталарының регламенттерiмен;

      2-1) Парламенттiң және оның палаталарының нормативтiк қаулылары үшiн - Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының Парламентi туралы заң актiлерiмен;

      3) Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлықтары үшiн - Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының Президентi туралы заң актiсiмен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң осы тәртiптi реттейтiн актiлерiмен;

      4) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулылары үшiн - Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Үкiмет туралы заң актiсiмен, Қазақстан Республикасы Президентiнiң және Үкiметiнiң актiлерiмен;

      5) Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кіретін, сол сияқты кірмейтін орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдардың және олардың ведомстволарының, оның ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілері үшін – Үкімет және осы органдар туралы заңнамалық актілермен, осы органдардың қызметін реттейтін Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің актілерімен, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарымен, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларымен;

      6) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң нормативтiк қаулылары үшiн - Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы заң актiлерiмен;

      7) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулылары үшiн - Қазақстан Республикасының соттары туралы заңдармен;

      8) Орталық сайлау комиссиясының (Референдум өткiзу жөнiндегi комиссияның) нормативтiк қаулылары үшiн - сайлау және референдум туралы заң актiлерiмен;
      8-1) (алып тасталды - ҚР 2007.07.27 N 315 Заңымен);

      9) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың нормативтiк шешiмдерi үшiн - осы органдар туралы заң актiлерiмен, өзге де заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы Президентiнiң және Үкiметiнiң актiлерiмен айқындалады.

      3. Уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiнi қабылдау жөнiндегi құзыретi Қазақстан Республикасының заңдарында тiкелей көзделген жағдайларда ғана уәкiлеттi органның осы актiнi қабылдауына жол берiледi.
      Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2007.07.27 N 315 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      26-бап. Нормативтiк құқықтық актiнi күшiне енгiзу
              тәртiбi

      1. Нормативтiк құқықтық актiнi күшiне енгiзу тәртiбi нормативтiк құқықтық актiнiң өзiнде белгiленуi мүмкiн.

      2. Заңдарды, оның iшiнде кодекстердi күшiне енгiзу тәртiбi заңдардың (кодекстердiң) өзiнде немесе жеке заңдармен белгiленедi.

      27-бап. Жаңа нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына
              байланысты нормативтiк құқықтық актiлердiң
              және олардың бөлiктерiнiң күшi жойылды деп
              тану, оларды өзгерту мен толықтыру

      Ескерту. 27-бап алып тасталды - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      28-бап. Қолданылып жүрген нормативтiк құқықтық
              актiлерге өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу

      Ескерту. 28-бап алып тасталды - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      29-бап. Нормативтiк құқықтық актiлерге қол қоюға
              уәкiлдiк берiлген адамдар

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердiң ресми мәтiндерiне мынадай лауазымды адамдар:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциясына, конституциялық заңдарына, кодекстерiне, заңдарына, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлықтарына, оның iшiнде Конституциялық заң немесе Заң күшi бар Жарлықтарына - Қазақстан Республикасының Президентi;

      2) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулыларына - Мәжiлiстiң төрағасы;

      3) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулыларына - Қазақстан Республикасының Премьер-Министрi;

      4) мәслихаттың шешiмдерiне - мәслихат сессиясының төрағасы;

      5) әкімдіктің қаулыларына, әкімнің шешімдеріне - әкім;

      6) өзге де нормативтiк құқықтық актiлерге - оны қабылдаған (шығарған) органның басшысы қол қояды.

      2. Негiзгi түрдегi нормативтiк құқықтық акт арқылы нормативтiк құқықтық актiнiң туынды түрiн қабылдаған жағдайда (осы Заңның 3-бабының 4-тармағы) уәкiлдiк берiлген адам негiзгi түрдегi нормативтiк құқықтық актiге ғана қол қояды.
      Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2007.06.29 N 271 Заңдарымен.

      29-1-бап. Қабылданған нормативтік құқықтық актілерге
                 қатысты құқықтық мирасқорлық

      Нормативтік құқықтық актілерді қабылдау құқығы берілген мемлекеттік орган қайта ұйымдастырылған жағдайда, құқықтық мирасқорға өз құзыреті шегінде нормативтік құқықтық актілерді қабылдау құқығымен бірге нормативтік құқықтық актілерді өзгерту, олардың қолданысын тоқтату және тоқтата тұру жөніндегі өкілеттіктер ауысады.
      Ескерту. 5-тарау 29-1-баппен толықтырылды - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердi жариялау

      30-бап. Нормативтік құқықтық актілерді ресми
              жариялаудың міндеттілігі

      1. Барлық заңдар, Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттар жарияланады. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік құқықтық актілердің ресми жариялануы оларды қолданудың міндетті шарты болып табылады.
      Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер жинағы, сондай-ақ, қазақ тілінде – «Қазақстан Ұлттық Банкінің Хабаршысы» және орыс тілінде – «Вестник Национального Банка Республики Казахстан» ресми басылымдар болып табылады.
      2. Нормативтік құқықтық актілерді ресми жариялау Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен нормативтік құқықтық актілердің эталондық бақылау банкінде электрондық түрде және конкурстық негізде мұндай құқыққа ие болған мерзімді баспасөз басылымдарында да жүзеге асырылады.
      Осы Заңның 3-бабы 2-тармағының 6), 7), 7-2) және 8) тармақшаларында көрсетілген нормативтік құқықтық актілерге қатысты ресми жариялау Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын интернет-ресурста жүзеге асырылады.
      3. Нормативтік құқықтық актілерді ресми жариялау олар күшіне енгеннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде жүзеге асырылуға тиіс.
      4. Нормативтік құқықтық актілердің мәтiндерiн кейiннен ресми жариялауды баспа басылымдары Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және олар жариялайтын мәтіндер Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне сәйкес келуіне сараптамадан өткізілген жағдайда жүзеге асырады.
      Нормативтiк құқықтық актiлер мәтiндерiнiң кейiннен ресми жариялануының белгiленген тәртiбiнiң сақталуын бақылауды әдiлет органдары жүзеге асырады.
      Нормативтік құқықтық актілердің мәтіндерін кейіннен ресми жариялауды жүзеге асыру құқығын беру тәртібі осы баптың 1-тармағының екінші бөлігінде көрсетілген, нормативтік құқықтық актілердің мәтіндерін кейіннен ресми жариялау қажеттігі туралы шешімді дербес қабылдайтын ресми басылымдарға қолданылмайды.
      5. Құқық қолдану тәжірибесінде нормативтік құқықтық актілердің ресми жарияланымдары пайдаланылуға тиіс.
      6. Нормативтік құқықтық актілердің бейресми жариялануына олар ресми жарияланғаннан кейін ғана жол беріледі.
      Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2015 № 404-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      31-бап. Заң актілерін ресми жариялау

      1. Қазақстан Республикасының заң актілері Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысында, сондай-ақ осы Заңның 30-бабында белгіленген тәртіппен басқа да баспа басылымдарында ресми жарияланады.

      2. Заң актілерін ресми жариялау Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспа басылымдарында ғана жүзеге асырылады.
      Ескерту. 31-бап жаңа редакцияда - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді) Заңымен.

      32-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары
              мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларын
              ресми жариялау

      1. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер жинағында, сондай-ақ осы Заңның 30-бабында белгіленген тәртіппен басқа да баспа басылымдарында ресми жарияланады.

      2. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларын ресми жариялау Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспа басылымдарында ғана жүзеге асырылады.
      Ескерту. 32-бап жаңа редакцияда - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді) Заңымен.

      33-бап. Қазақстан Республикасы орталық атқарушы және
              өзге де орталық мемлекеттік органдарының
              нормативтік құқықтық актілерін ресми жариялау

      1. Орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерін ресми жариялау осы Заңның 30-бабында айқындалатын тәртіппен, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын интернет-ресурста қол қойылған түпнұсқаға толық сәйкес келетін графикалық форматта, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспа басылымдарында жүзеге асырылады.
      2. Орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдардың тіркелген нормативтік құқықтық актілерінің елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаздағы данасының көшірмесі қоса берілетін электрондық жеткізгіштегі көшірмелері Қазақстан Республикасының әділет органдарында мемлекеттік тіркелгеннен кейін, оларды осындай тіркеуге ұсынған органдар күнтізбелік он күн ішінде ресми жариялауға жібереді.
      Ескерту. 33-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      34-бап. Мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдерін,
               әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулыларын
               және әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдерін
               ресми жариялау

      1. Мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдерін, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулыларын және әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдерін ресми жариялау осы Заңның 30-бабында айқындалған тәртіппен, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын интернет-ресурста қол қойылған түпнұсқаға толық сәйкес келетін графикалық форматта, сондай-ақ тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында таратылатын мерзімді баспа басылымдарында жүзеге асырылады.
      2. Мәслихаттардың тіркелген нормативтік құқықтық шешімдерінің, әкімдіктердің тіркелген нормативтік құқықтық қаулыларының және әкімдердің тіркелген нормативтік құқықтық шешімдерінің елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаздағы данасының көшірмесі қоса берілетін электрондық жеткізгіштегі көшірмелері Қазақстан Республикасының әділет органдарында мемлекеттік тіркелгеннен кейін, оларды осындай тіркеуге ұсынған органдар күнтізбелік он күн ішінде ресми жариялауға жібереді.
      Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      35-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң мазмұны толық
              жарияламауға жол бермеу

      Мемлекеттiк құпиялар және заңмен қорғалатын өзге де құпиялар бар нормативтiк құқықтық актiлердi қоспағанда, нормативтiк құқықтық актiлердiң мазмұнын ресми түрде толық жарияламауға жол берілмейдi.

      35-1-бап. Орталық және жергілікті мемлекеттік
                органдардың нормативтік құқықтық актілерінің
                жариялануын бақылау

      1. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерінің жариялануын бақылауды Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі мен оның аумақтық органдары жүзеге асырады.

      2. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерінің жариялануын бақылауды жүзеге асыру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
      Ескерту. 35-1-баппен толықтырылды - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді) Заңымен.

7-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердiң уақыт, кеңiстiк
жағынан және тұлғалар бойынша қолданылуы

      36-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi күшiне енгiзу
              және қолданысқа енгізу уақыты

      1. Осы тармақтың екiншi бөлiгiнде көрсетiлген нормативтiк құқықтық актiлердi қоспағанда, нормативтiк құқықтық актiлер оларға қол қойылғаннан кейiн күшiне енедi.
      Осы Заңның 38-бабына сәйкес әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркелуге тиiс нормативтiк құқықтық актiлер мемлекеттiк тiркелген күннен бастап күшiне енедi.

      2. Нормативтiк құқықтық актiлер мынадай мерзiмдерде:

      1) Қазақстан Республикасының заң актiлерi, Қазақстан Республикасының Парламентi мен оның палаталарының қаулыларын қоспағанда, Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлықтары, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулылары, егер актiнiң өзiнде немесе оларды қолданысқа енгiзу туралы актiлерде өзге мерзiмдер көрсетiлмесе - олар алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң;

      2) Қазақстан Республикасының Парламентi мен оның палаталарының қаулылары, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулылары, егер актiлердiң өзiнде өзге мерзiмдер көрсетiлмесе - алғашқы ресми жарияланған күннен бастап;

      3) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң қаулылары - оларды қабылдаған күннен бастап;

      4) Қазақстан Республикасы министрлерiнің және орталық мемлекеттiк органдардың өзге де басшыларының, ведомстволар басшыларының нормативтiк құқықтық бұйрықтары, орталық мемлекеттiк органдардың нормативтiк құқықтық қаулылары, Орталық сайлау комиссиясының нормативтiк қаулылары, мәслихаттардың нормативтiк құқықтық шешiмдерi, сондай-ақ әкiмдiктердiң нормативтiк құқықтық қаулылары мен әкiмдердiң нормативтiк құқықтық шешiмдерi, егер актiлердiң өзiнде өзге мерзiмдер көрсетiлмесе – олар алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      5) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      3. Нормативтiк құқықтық актiлерде немесе оларды қолданысқа енгiзу туралы актiлерде нормативтiк құқықтық актiлердiң жекелеген бөлiмдерiн, тарауларын, баптарын, бөлiктерiн, тармақтарын, тармақшаларын және баптарының абзацтарын қолданысқа енгiзудiң тұтас алғанда бүкiл акт үшiн белгiленгеннен өзге мерзiмдерi көрсетiлуi мүмкiн.

      4. Бұрын жауапкершiлiкке әкеп соқпаған iс-әрекеттер үшiн заңдық жауапкершiлiк көзделетiн не бұрынғымен салыстырғанда неғұрлым қатаң жауапкершiлiк белгіленетiн нормативтiк құқықтық актiнi, бұл акт ресми жарияланғаннан кейiн он күн мерзiм өткенге дейiн қолданысқа енгiзуге болмайды.

      4-1. Рұқсат алу тәртібін регламенттейтін, рұқсат беру немесе біліктілік талаптарын және (немесе) осындай талаптарға өтініш берушілердің сәйкестігін растайтын құжаттар тізбесін бекітетін нормативтік құқықтық актілер олар алғашқы жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткенге дейін қолданысқа енгізілмейді.

      5. Егер нормативтiк құқықтық актiнiң едәуiр көлемдi болуына байланысты оның мәтiнi мерзiмдi баспасөз басылымының бiрнеше нөмiрiнде жарияланса, онда нормативтiк құқықтық актi мәтiнiнiң қорытынды бөлiгi жарияланған күн ресми жарияланған күн болып есептеледi.
      Нормативтiк құқықтық актiлер ресми түрде қазақ және орыс тiлдерiнде бiр мезгiлде жариялануға тиiс.

      6. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен мiндеттерiне қатысты нормативтiк құқықтық актiлердi ресми жариялау оларды қолданысқа енгiзудiң мiндеттi шарты болып табылады.

      7. Республиканың мемлекеттiк құпияларын немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияларды қамтитын нормативтiк құқықтық актiлер олардың қабылданған күнiнен бастап немесе актiнiң өзiнде көрсетiлген мерзiмдерде қолданысқа енгiзiледi.

      8. Барлық нормативтік құқықтық актілерде осы баптың нормалары ескеріле отырып, оларды қолданысқа енгізу мерзімі көрсетілуге тиіс.
      Ескерту. 36-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2006.01.31 N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-баптан қараңыз), 2007.01.12 N 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі), 2007.06.29 N 271, 2007.07.27 N 315 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.15 N 461-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      37-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң керi күшi

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң күшi оны күшiне енгiзгенге дейiн пайда болған қатынастарға қолданылмайды.

      2. Нормативтiк құқықтық актiнiң немесе оның бiр бөлiгiнiң керi күшi оның өзiнде немесе нормативтiк құқықтық актiнi күшiне енгiзу туралы актiде көзделген, сондай-ақ кейiнгiсi бұрын көзделген құқық бұзушылық үшiн жауапкершiлiктi жоятын немесе жұмсартатын жағдайлар осы баптың 1-тармағының ережелерiне кiрмейдi.

      3. Жауапкершiлiктi белгiлейтiн немесе күшейтетiн, азаматтарға жаңа мiндеттер жүктейтiн немесе олардың жағдайын нашарлататын нормативтiк құқықтық актiлердiң керi күшi болмайды.

      38-бап. Орталық атқарушы және өзге де орталық
               мемлекеттiк органдардың, олардың
               ведомстволарының, сондай-ақ мәслихаттардың,
               әкімдіктердің және әкімдердің нормативтiк
               құқықтық актiлерiн олардың күшiне енуінің шарты
               ретiнде мемлекеттiк тiркеу

      Ескерту. Тақырыпқы өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

      1. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулыларын және мемлекеттік құпияларды қамтитын актілерді қоспағанда, мемлекеттiк органдардың осы Заңның 36-бабы 2-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген нормативтiк құқықтық актiлері Қазақстан Республикасының әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркелуге жатады. Мұндай тiркелу олардың күшiне енуінің қажеттi шарты болып табылады.
      Әділет органдарына ұсынылған актiлердiң мемлекеттік тіркелуі құқық нормасының болуы, актінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келуі нысанасына заң сараптамасын жүргізу және мемлекеттік тіркеу нөмірі беріле отырып, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізіліміне енгізу арқылы жүзеге асырылады.
      Тіркелмеген нормативтік құқықтық актілердің заңдық күші болмайды және оларды шығарған орган, егер әділет органдарының шешіміне белгіленген тәртіппен шағым жасалмаса, олардың күшін жоюға тиіс.
      2. Егер нормативтiк құқықтық акт:
      1) азаматтардың заңда белгiленген құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтірсе;
      2) заңды тұлғалардың заңды мүдделерін бұзса;
      3) жоғары деңгейде тұрған нормативтiк құқықтық актiлерге қайшы келсе;
      4) нормативтiк құқықтық актiнi шығарған орган құзыретiнің шегiнен тыс болса;
      5) мүдделі органдармен келiсiлмесе;
      6) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғаса және Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы мен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктері ұсынған сараптамалық қорытындылар түріндегі қосымшалары болмаса;
      7) мемлекеттік тіркеу қағидаларында белгіленген тәртіпті, сондай-ақ мемлекеттік тіркелуге жататын нормативтік құқықтық актілерді ресімдеу мен келісу тәртібі бұзыла отырып қабылданса, әділет органдары мұндай актіні мемлекеттік тіркеуден бас тартады.
      3. Мүдделi мемлекеттiк орган мемлекеттiк тiркелуге жататын нормативтiк құқықтық актiнi тiркеуден бас тартылуына сот тәртiбiмен шағым жасауы мүмкiн.
      4. Нормативтiк құқықтық актiлердi ресімдеу, келісу және мемлекеттiк тiркеу қағидасын Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
      Ескерту. 38-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      39-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң қолданылу мерзiмi

      1. Егер актiнiң өзiнде немесе оны күшiне енгiзу туралы актiде өзгеше көзделмесе, нормативтiк құқықтық акт мерзiмсiз қолданылады.

      2. Бүкiл нормативтiк құқықтық акт немесе оның жекелеген бөлiгi (жекелеген бөлiктерi) үшiн уақытша қолданылу мерзiмi белгiленуi мүмкiн. Бұл жағдайда нормативтiк құқықтық акт немесе оның бөлiгi қандай мерзiмде күшiн сақтайтыны көрсетiлуге тиiс. Актiнi шығарған орган бұл мерзiм өткенге дейiн актiнiң қолданылуын жаңа мерзiмге ұзарта алады немесе оған мерзiмсiз сипат бере алады.

      40-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң қолданылуын
              тоқтата тұру және тоқтату

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң немесе оның жекелеген нормаларының қолданылуы белгiлi бiр мерзiмге тоқтатыла тұруы мүмкiн. Нормативтік құқықтық актінің немесе оның жекелеген нормаларының қолданылуын тоқтата тұру жеке нормативтік құқықтық актімен жүзеге асырылады.

      2. Нормативтiк құқықтық акт (оның бөлiгi немесе бөлiктерi) мынадай жағдайларда:

      1) акт немесе оның бөлiгi (бөлiктерi) қабылданған мерзiм бiткенде;

      2) бұрын шығарылған нормативтiк құқықтық актiнiң, оның бөлiктерiнiң (бөлiгiнiң) ережелерi қайшы келетiн немесе бұрын шығарылған актiнi немесе оның бөлiгiн (бөлiктерiн) қамтитын жаңа нормативтiк құқықтық акт қабылдағанда;

      3) қабылданған акт Қазақстан Республикасының Конституциясында белгiленген тәртiппен конституциялық емес деп танылғанда;

      4) сол актiнi қабылдаған орган немесе оны қабылдауға уәкiлдiк берiлген өзге де орган актiнiң немесе оның бөлiгiнiң (бөлiктерiнiң) күшi жойылды деп танығанда өзiнiң қолданылуын тоқтатады.

      3. Басқа нормативтік құқықтық актінің қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру туралы нормативтік құқықтық актіні жариялау осы Заңда көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
      Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшіне енеді), 2004.06.16 N 566, 2006.01.31 N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

      41-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң кеңiстiк
              жағынан қолданылуы

      1. Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан Республикасының Парламентi, Қазақстан Республикасының Үкiметi, орталық атқарушы және өзге де орталық уәкiлеттi органдар қабылдаған Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң қолданылу күшi, егер нормативтiк құқықтық актiлердiң өздерiнде немесе оларды күшiне енгiзу туралы актiлерде өзгеше белгiленбесе, Қазақстан Республикасының бүкiл аумағына таралады.

      2. Жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар қабылдаған нормативтiк құқықтық актiлер тиiстi аумақтарда қолданылады.

      42-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң тұлғалар
               бойынша қолданылуы

      1. Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң күшi Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тұлғаларына, сондай-ақ оның аумағындағы шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады, бұған заң актiлерiнде және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайлар қосылмайды.

      2. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың дипломатиялық өкiлдерi мен мемлекеттiк органдарының басқа да кейбiр қызметкерлерiне Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерi халықаралық шарттарда және халықаралық құқықтың жалпы танылған принциптерi мен нормаларында көзделген шектерде қолданылады (дипломатиялық иммунитет).

      43-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң заңдылығын
              қамтамасыз ету шаралары

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердiң заңдылығы мынадай шаралар арқылы:

      1) нормативтiк құқықтық актiнi Конституция мен заңға сәйкес келтiру;

      2) нормативтiк құқықтық актiнiң қолданылуын белгiленген тәртiппен тоқтата тұру;

      2-1) нормативтiк құқықтық актiлердiң құқықтық мониторингiн жүргiзу;

      3) нормативтiк құқықтық актiлердi мемлекеттiк тiркеу кезiнде заңдарға сәйкестiгiн тексеру арқылы қамтамасыз етiледi.

      2. Қазақстан Республикасының Конституциясында және басқа да заң актiлерiнде белгiленген құзыретiне сәйкес нормативтiк құқықтық актiлердiң заңдылығын қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдары мыналар:

      1) Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi;

      2) соттар;

      3) Қазақстан Республикасының Бас прокуроры және оған бағынысты прокурорлар;

      4) Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi және оның аумақтық органдары;

      5) төмен тұрған органдар қабылдаған нормативтiк құқықтық актiлер жөнiнен - мемлекеттiк органдар;

      6) өздерi қабылдаған және (немесе) әзiрлеушi болып табылатын заңнан туындайтын нормативтiк құқықтық актiлерге қатысты - заңнан туындайтын тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдаған және (немесе) оларды әзiрлеушiлер болып табылатын уәкiлетті органдар.
      Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.01.31 N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      43-1-бап. Нормативтiк құқықтық актілердің құқықтық
                 мониторингi

      Ескерту. 43-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Уәкiлеттi органдар өздерi қабылдаған және (немесе) әзiрлеушi болып табылатын нормативтiк құқықтық актiлердiң құқықтық мониторингiн жүзеге асыруға және оларға өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу және олардың күшi жойылды деп тану жөнiндегi шараларды уақтылы қабылдауға мiндеттi.

      2. Нормативтiк құқықтық актiлердiң құқықтық мониторингiн жүргiзу ережесiн Қазақстан Республикасының Yкiметi бекiтедi.
      Ескерту. 43-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.01.31 N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен, өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      43-2-бап. Нормативтік құқықтық актілерге қоғамдық
                 мониторинг

      Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін қозғайтын нормативтік құқықтық актілерге қоғамдық мониторинг жүргізеді.
      Ескерту. 7-тарау 43-2-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 130-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

8-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердi ресми түсiндiру

      44-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi ресми түсiндiру
              реттерi мен жағдайлары

      1. Нормативтiк құқықтық актiлерде көмескiлiктер мен әркелкi түсiнушiлiк оларды қолдану тәжiрибесiнде қайшылықтар анықталған реттерде нормативтiк актiде қамтылған құқықтар нормаларға ресми түсiндiру берiлуi мүмкiн.

      2. Нормативтiк құқықтық актiлердi ресми түсiндiру процесiнде оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзуге жол берiлмейдi.

      3. Заң актiлерiнiң нормалары Қазақстан Республикасы Конституциясының қағидаларына толық сәйкестiкте түсiндiрiлуге тиiс.

      4. Заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлердiң мағынасы оларды түсiндiрген кезде заң актiлерiне толық сәйкестiкте ашылуға тиiс.

      5. Нормативтiк құқықтық актiлердегi құқықтық нормалар iске асырылғанда, соның iшiнде оларды қолданғанда, оларды ресми түсiндiрудiң мiндеттi сипаты болады.
      Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.01.31 N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

      45-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi ресми түсiндiрудi
              жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар

      1. Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi Конституция нормаларына ресми түсiндiрме бередi.

      2. Заңға тәуелдi актiлердiң ресми түсiндiрмесiн оларды қабылдаған (шығарған) органдар немесе лауазымды адамдар бередi.

9-тарау. Нормативтiк құқықтық актiлердi жүйеге келтiру мен
есепке алу

      46-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi жүйеге келтiру

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдайтын мемлекеттiк органдар осы актiлердiң есебiн жүргiзедi және оларды жүйеге келтiредi, өздерi қабылдаған актiлердiң бақылау даналарына жүргiзiп, оларға ағымдағы өзгерiстер мен толықтырулардың бәрiн уақтылы енгiзiп отырады.

      2. Мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерді есепке алуы және жүйелендіруі тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.
      Ескерту. 46-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      47-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердi мемлекеттiк
              есепке алу

      1. Мемлекеттiк есепке алу Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiн, Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкiн жүргiзудi қамтиды.
      2. Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiн, Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкiн жүргiзудi Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мемлекеттік кәсіпорын жүзеге асырады.
      3. Қазақстан Республикасының Үкiметi Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiн, Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкiн жүргiзу тәртiбiн айқындайды.
      Уәкілетті органдар Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізіліміне, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін оларды жүргізуге жауапты мемлекеттік кәсіпорынға қағазда және электрондық түрде, осы Заңның 29-бабына сәйкес нормативтік құқықтық актілерге қол қоюға уәкілеттілік берілген адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталған нормативтік құқықтық актілердің көшірмелерін жібереді.
      4. Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi құқықтық ақпараттың бiрыңғай жүйесiн құрады, министрлiктер мен басқа да орталық мемлекеттiк органдарға анықтамалық-ақпараттық жұмыста көмек көрсетедi.
      Ескерту. 47-бап жаңа редакцияда - ҚР 05.07.2014 N 236-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 16.11.2015 № 404-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      48-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жариялылығы

      Барлық уәкiлеттi органдар мүдделi адамдарға мемлекеттiк құпиясы немесе заңмен қорғалатын құпиясы барларын қоспағанда, қабылданған нормативтiк актiлермен танысуға рұқсат беруге мiндеттi.

      Қазақстан Республикасының
      Президентi